Your search found 2342 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1072-1185:

ingressuri et progredi cupiunt, et ex istis progrediendi capient primordia. Verumenimvero cum certum id apud me, atque indubitatum habeam, hac opella mea, in lucem prodeunte, diversorum me iudiciorum aleam subiturum; eorum scilicet hominum, qui sibimet, et suo ingenio, vel genio potius adblandientes, sua semper fovent et collaudant, aliena carpunt et vituperant, ut ipsorum censura salva et superstite, aliorum labores intereant, et a prima luce,

atque theologicis, et quidem diuturnis praelectionibus tuis, tanto fructu cumulasti, ut multos a te optimo magistro, non degeneres discipulos, tuo quasi ex sinu, tua certe ex disciplina emiseris, qui vicissim alibi, diversis scilicet in regnis atque provinciis, vel doctissimos magistros agerent, in eadem quae te aluit societate, vel alio vitae instituto, praemultis aliis prodessent Reipublicae Christianae. Auditum hoc a multis, et a magnis saepe

quem iam honoris causa nominavi, Francisci; Pater inquam tuus, et plurium a Patria virtute non degenerum, sed ante alios, duorum maximorum in Hungaria filiorum, quorum post regiam Maiestatem, in utroque statu, ecclesiastico scilicet atque politico, suprema spectata est authoritas; tua quidem Palatinalis, Francisci vero fratris tui, natu tantum te minoris, Cardinalitia atque Archi-Episcopalis. Pater dico tuus, toga, sagoque tantus, qui et pacis

futuris, inter prudentes consultatio fiebat: solum tertium illud genus iudiciale, quod in disceptatione forensi consistit, et causam in genere consideratam, quatenus scilicet pro lite et controversia, in foro contentioso sumitur, pro materia huius instituti nostri accipimus. Quam tamen, si in singulas diducere velis species; causa materialis, erit omnis ille actus, quo quis alterum in

narratio rei patratae, aut ipsius querelae, contra alium susceptae, delineata expositio. Quam licet nonnulli a casu, quo venit, dici velint: melius tamen dici videtur a causando, quod scilicet causet aliquid, id est, arguat, vel ostendat, ex quo quis movetur ad litigandum, et petendum iudicium. Sicque erit prima materia, seu origo totius litis ac controversiae: quae dum proponitur, dicitur actio; dum

est facere. Ac tandem ad pacatiora devenientes tempora, praenotato anno 1552. art. 24. Et sequenti anno 1563. art. similiter 24. statuerunt: ut deinceps huiusmodi etiam intermissae causae, tam scilicet ante, quam post dictam cladem Mohachiensem, motae, vel movendae, mixtim et indifferenter levarentur. Et ut sub id tempus transacti quindecim quoque anni, et sex menses, ad praescriptionem non computarentur, art.

utroque dicto die, adiudicari non solet; quod causae, ad minus tertio die, et non altero statim, levari solitae sint. Ac ideo, loco istarum, aliae ordinariae levantur: semper tamen cum hac cautionis clausula (non existentibus scilicet causis pauperum) quia sine ea, facile condescendere possent, quasi non suis diebus levatae exstitissent: Styl. Altera privilegiata pro Fisco, quae et extraordinaria iam dicta est, in praecedenti

tam in Curia Regia, quam etiam in Sedibus Comitatuum: in quibus primo sedis die tantum discutiuntur: art. 51. et 52. anni 1563. Et si aliquando, ob vetustatem testimonii, exceptum fuerit contra eos, quod scilicet a tanto tempore, ditescere potuerint, cum poena indebitae exceptionis: petant exmitti ad partes, pro recognoscenda praetensa ditatione; vel adhuc asserenda paupertate, ac ex reportata recognitionis serie, Iudicium

recipere debeant. QUAESTIO SEPTIMA. / Verum isti Pauperes, Viduae et Orphani, quales personae esse debent? Miserabiles scilicet, quas naturaliter miseramur, propter sortium iniuriam. Quarum compassionem et condolentiam, cum Ius Canonicum magis nobis ob oculos ponat, ideo videndum ex eo, quales et quot species, huiusmodi personarum miserabilium,

et promulgata: ut per eam ad finem supernaturalem homines dirigerentur. Atque haec quidem, omnes ex aequo ad observationem sui obligat: illa non item. Quia Christus Dominus Servator noster, liberavit nos a iugo illius, quoad scilicet praecepta mystica, quae sunt Sacramentalia, vel Caeremonialia: et non Moralia: Marantha, par. 3. de orig. Iudicii, num. 47. ut patet Actorum 5. et Gal. 4. 5. Et quia Nova haec Lex, super ratione

ex multorum consensu lecta sit. Plures eius descriptiones, vide Cap. 6. Prologi. Ex quibus praemissis colligitur, ius longe latius patere, quam legem: quod ius, sit nomen generale, tam scilicet legibus, quam moribus, hoc est, iure scripto, et non scripto constans: lex autem species iuris, et tantum iure scripto comprehensa. Tertio, mores sunt actiones humanae, hoc est, actiones hominum liberae,

Quod non miror, siquidem ibi aliena potius pertractaverit, quam propria suo instituto accommodaverit et praefixerit, ut facile quilibet advertere potest. Secundo: exemplum quoque prope affine esse consuetudini, cum scilicet nos deficiunt lex, et consuetudo, modo praemisso declaratae. Tunc etiam exemplo eorum, qui vel semel in iudicando maxime idonei visi sunt, uti solemus. Nec quicquam in tali casu peccamus. Siquidem melior est semper

quod, quemadmodum et ipsi semper militares fuere, et illum a praedicta gente, perpetuae militiae addicta, accepere: ita quoque magna ex parte, militarem esse voluere, ut scilicet, non minus in iudicio, quam bello, militaris disciplinae studiosi fierent. Vide de Repulsione, tit. 73. et 74. part. 2. Et hic tandem cessaverunt duo illa gentilia iudicia, candentis ferri, et

ridiculum esse, Ius Naturale dicere, quia hoc Natura, omnia animalia docuit. Unde et Cicero, in lib. Offic. de Iure naturali silentium egit: licet in 2. de Inventione, idem statuerit, quatenus scilicet in homines tantummodo cadit. Ius Gentium dicitur, quod ratione publici boni, ad communem usum introductum est: ut rerum separationes, dominiorum divisiones, sedium occupationes, domorum

historici consulantur. QUAESTIO DUODECIMA. / Ad quod praemissorum trium Iurium, Ius nostrum spectare videtur? Quanquam ratione occupationis, dum scilicet primi Hungari, sive aborigines eorum, in primisque Atila, ab anno Christi 401. regnans per annos 44 ac post

Concilio, aliisve Praelatis Ecclesiasticis; dicitur Ius Canonicum, a Canone, hoc est, regula, quasi Regulativum, quod mores et vitam hominum, ad salutem animae regularet. Contineturque tribus proprie voluminibus: decretalium scilicet, Domini Gregorii Papae IX. Sexti, Domini Bonifacii Papae VIII. Et Clementinarum, Domini Clementis Papae V. Simulque extravagantium viginti, Domini Ioannis Papae XXII. ac communium. Quibus annumeratur etiam Decretum

inter Citationem, et Evocationem, hoc interesse; quod Citatio, veniat a verbo frequentativo Cito: quod item si veniat a Cio, significat voco: sin a Cieo, denotat moveo. Atque sic Citatio complectetur utrumque, vocationem scilicet Rei, et motionem causae; latiusque patet, quam Evocatio, cum aeque ad causas Comitatuum, atque Curiae se extendat. Evocatio vero dicitur, quasi ab extravocando, quod per eam, Causarum motiones, extra Comitatus, solum

declaratione fiat, solum in genere, secundum leges Regni. Quanquam Quadrip. 3. tit. 106. has quoque velit, post unam duntaxat Evocationem, in primo statim Iudiciorum termino, a Iudice ordinario suscipi: ut scilicet Reus statim respondeat, et causa brevi termino finiatur, debitaeque Executioni, demandetur; ne Actor tam longo litis processu, toto vitae suae curriculo, iusto Iure suo, cum summa divinae humanaeque Iustitiae

25. Et Vlad. art. 65. Et 1. tit. 60. Et Novella iam Constitutione, strictior processus superinde constitutus sit; art. 62. anni 1618. Alioquin vero et Proprietarii, duplici afficientur iniuria, magna scilicet interea privatione fructuum, ac longa temporis expectatione; quod bona conscientia refugere deberet: 1. tit. 80. Et nemo sane unquam, praeteritis hoc modo apertis Iuribus Regni ex paucorum hominum

fuerit. QUAESTIO UNDECIMA. / Ex quibus causis Citatio, vel Relatio eiusdem condescendere potest? Si debito modo non fuerit facta, non denotando scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita est, qui sunt

solum per illos fieri solita est, qui sunt Nostri, et pertinent ad nos, aut qui sunt sub iurisdictione nostra, uti est familia nostra, servitores, servitrices, coloni, et inquillini, aliique nobis conviventes, per quos scilicet nobis talis Citatio innotescere, vel ad notitiam nostram devenire potest. Alioqui per alienos, et nihil ad nos pertinentes, modo praemisso, etiamsi fuerint, consanguinei, facta; nihil valebit. Locus etiam ad id aptus

transmittendam Appellationem, et alias similes deductas, sed literis (casu quodam fortassis interveniente) comprehendi neglectas; omissis illis prioribus, has posteriores non putant reiiciendas: sed cum ab illis, declarando scilicet ultimam earum sententiam, seu deliberationem, in quam deductae fuerant; tum vero ab immediato earundem processu, seu causae statu, admittunt Iudiciales fieri posse. Prouti id in causa quadam Civitatis Cassoviensis,

contra Nobiles quosdam de Szilvás-Vjfalu, in Octavis Eperiesiensibus, anno 1611. tam in Tabula Suae Maiestatis Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in praesentiam quondam Domini Locumtenentis; in parte autem, ratione non admissae Statutionis, sed factae bonorum statuendorum occupationis, ad communem exmissa fuerat: et tamen nullae

DECIMA. Sed in hac Proclamatione Forensi, quomodo fit Prohibitio, si Reus non comparuerit? Primis tribus diebus, eodem tamen semper die, fit sine onere: Quarto autem, cum onere, Trium scilicet florenorum. At aliis sequentibus diebus, semper duobus, ac duobus, sine onere: Tertio autem, cum onere. Ubi Nota: quod literae Sententionales, per non-venientiam Rei emanatae, ante Decem dies non debent extradari:

diebus, semper duobus, ac duobus, sine onere: Tertio autem, cum onere. Ubi Nota: quod literae Sententionales, per non-venientiam Rei emanatae, ante Decem dies non debent extradari: Art. 39. anni 1545. ut scilicet interea temporis, absentes advenire, et sententias cum consueto onere prohibere valeant. QUAESTIO UNDECIMA. An, et

apud Magistrum Protonotarium) sine Inhibitoriis destrui possunt. Post Decem dies autem, Literatorie, hoc est, vigore literarum Inhibitoriarum, per testimonium Capituli, vel Conventus, in cuius processu scilicet Actor extiterit, vel saltem inventus fuerit, inhiberi consueverunt. In quibus, licet Reus sententiam conscriptam ad se, recipit: nihilominus tamen ad primordia regrediendo, Paria Praesentium, et Iudicialium accipit.

ei ad illa regressus. Deinde saepius iam dicta Requisita, hoc est, Temporis, Loci, et Personarum circumstantiae, sive solennitates, per quas Citatio facta est, in praedictis omnibus punctis, diligenter considerandae sunt, an scilicet tales fuerint, quales fieri debeant. Tandem, haec ipsa puncta quoque videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet sibi

sunt, an scilicet tales fuerint, quales fieri debeant. Tandem, haec ipsa puncta quoque videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet sibi congruant, et sint conformia, vel a se dissentiant, ita ut in Actione aliud dicatur, in commissione aliud committatur, vel nihil; et in Citationis Relatione aliud referatur, propter quam difformitatem, sive

et Mart. Conceptionis B. Mariae, et huius S. Ladislai Regis; ac denique tota Maior hebdomada, ex singulari devotione. Sic olim apud Romanos Fasti dies erant, quibus sine piaculo, Praetoribus licebat Tria verba fari, scilicet, Do, Dico, Addico; quando debitorem tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam apud nos: 3. tit. 38. Et infra, quaest. 27.

allata ratio magis movet, quam praescriptum illius. Cum nec usus, nec ullum exemplum, praenotatam ipsius distinctionem manifestaverit; et roboraverit unquam. Similiter, nec inter Fratres Condivisionales intervenit, dum scilicet commune Ius adhuc in iisdem Bonis, et iuribus Possessionariis aviticis habent: 1. tit. 46. et 78. Sorores tamen, sive Foeminei sexus homines; ubi in pacifico dominio, aliquorum Bonorum, Ius Foemineum non

non concernentium, per Triginta duos annos fuerint: praescribunt contra Fratres masculini sexus, quia hac in parte, pro alienis et extraneis reputantur. Ubi autem extra possessionem Bonorum fuerint; Ius suum, portionem scilicet congruentem, aut Quartalitium, in terminis Octavalibus, a Fratribus eorum masculini sexus, iuridice requirere possunt: art. 36. anni 1545. Neque in

Iure nostro reperire est; ideo aliunde Definitionem ipsorum mutuantes, declarare debemus, quid sint. Est igitur Iustus Titulus index, per quem indicatur, aliqua possidendi legitima causa, sufficiens scilicet ad tale Dominium vel acquirendum, vel retinendum, in re naturali, vel civili. Dictus a Tuendo: quod factum Autoris tueatur. Cui additur Adiectivum (Iustus) quo indicatur, possessorem talia Bona iuste, et

Et haec Praescriptio non solum ad substantiam praenotatorum Bonorum, seu Iurium possessionariorum sese extendit, sed etiam ad Processus Causarum super iisdem, vel iam motarum, vel etiam eo usque movendarum; quandocunque scilicet quispiam, intra praedictos hoc Triginta duos annos, ratione eorum alicui litem intentare, et contra ipsum causam movere voluerit, semper id ei de Iure et Lege Regni facere licebit. Decima

Quia qui Praescriptionem, vel Calumniam allegavit, is directe iam ad rem respondit. Atque ideo nisi probaverit illas intervenisse; de plano, et de simplici, causa cadere consuevit, cum hae sint vere reales responsiones, cur scilicet In causam-attractus talia Bona possidet, et Actor acquirere non possit. Ubi valde caute respondendum erit, et post alias omnes Exceptiones, hae allegandae sunt.

idem significant, quod provide, et providus. QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. / Quomodo debebit Reus has Cautelas praedicti triplicis ordinis, Condescensionis scilicet, Prorogationis, et Destructionis Causarum disponere, et sese illis accomodare? Sic videlicet, quod non omnes simul ac semel depromere, et veluti eiaculari debebit; sed prioribus levatis, saltem nonnullas, easque

Reus vero tres haberet; quod argumento est, Iudicem magis in clementiam, (quoad Iustitia patitur) propendere debere. Et nostri quoque Iudices, in Criminalibus, Reo Procuratore destituto, Procuratorem dare consueverunt: ne scilicet absque legitimo patrono et defensore, ab iis Iudicatus et condemnatus esse queratur. Siquidem et de antiqui Iuris Regula, favorabiliores Rei potius, quam Actores habentur. Atque haec de Exceptionibus satis dicta

est, sed In-causam-attracti. Et sic uterque ad primordia Causae regreditur. Ubi autem (I) vel Inhibens, cum Inhibitione procedere nolit: tunc (A) ex Paribus Inhibitionis, modo proxime praemisso, extractis, procedere solet; ne scilicet negligentia, vel omissione Inhibentis, Causa in longum protrahatur, et alioquin (A) Causae bene fidens, damnum patiatur.

ultimis diebus? Omnes Causae indifferenter, in quibuscunque vel unica intercesserit Prohibita, terminantur cum tanta severitate, ut vulgus Iuristarum, eosdem Extremum Iudicium appellare consueverit, quod scilicet amputatis omnibus cautelis, solum stricto Iure res in illis iam agitur. In quibus autem nulla prohibita facta est; reiiciuntur: quia non esset bonum, si quis iusto suo Iure, ante tempus destitueretur. Et ita

et Prohibitio nomina sint Verbalia, et actum tantum Inhibendi et Prohibendi denotant. Inhibitio quidem, ad inhibendam latam iam, et ad exequendum extradatam sententiam, ne scilicet Actor pergat, sed potius desistat; quod vulgo dicitur Tartoztatás, viszsza valo hivás. Prohibitio, vero ad prohibendam Communem Inquisitionem; vel Iuramentalem depositionem, ne videlicet ipsas facere

effectum potius rei, seu passivam significationem verbi sui (prohibetur) a quo descendit, quam actum significat; ut sit sensus; prohibita scilicet res, vel causa aliqua, aut quippiam aliud. Ast si pro nomine Substantivo, uti et debet in hoc proposito; (quia alias duo adiectiva, nullum faceret sensum) accipiatur, pro eoque sumatur, quod

QUAESTIO VIGESIMA. / Quid postea reportata Repulsione faciendum? Prima Levata, petenda Paria praesentium scilicet Repulsionalium, et Iudicialium. Secunda, excipiendum, et disputandum contra Iudiciales, uti iam praemissum est, quaest. 6. cap. 3. Tandem non stante exceptione oneris Repulsionis, Depositio

esse dicitur, utuntur: Non item duobus illis Coniecturali, ex quo suspiciones quaedam solum, et praesumptiones deducuntur, non autem rerum probationes; et Quaestionum sive torturae, per propriam scilicet confessionem equuleo extortam, atque elicitam. Definitivus est, qui declarat, quid Nominis, et quid Rei sit, ut homicidium a nomine homo, et a verbo

inducit tamen purgationem, 2. quaest. 4. Levis et temeraria, ut cum oritur ex levibus indiciis; puta ex locutione levium personarum; et haec aliquando est peccatum veniale aliquando etiam mortale, prout scilicet de re minus vel magis praesumitur. Styl. part. 2. Vocabulis Praesumptio, et Iudicium tertio; Ac in hac quidem nulla ponitur Expurgatio.

liberis Civitatibus, potissimum contra Rusticos, uti colligitur ex tit. 20. par. 3. (siquidem Nobiles extra delicti locum, nec captivare, nec ratione suspicionis ad torturam ponere permittuntur) ubi scilicet nulla directa probatio causae haberi potest, et Accusatus multis indiciis oneratus, et pene convictus est; ac ideo ex huiusmodi praemissis suspicionibus, et praesumptionibus, aliisque certis indiciis, quae plus quid

in Vocabulis, Confessio, et Tortura. QUAESTIO NONA. Quid igitur fit, in hoc Iure nostro, ubi res forsan aliqua, nullo horum statuum, Definitivo scilicet, Legali, aut Testimoniorum constare potest; et neque hisce duobus, Coniecturali videlicet, et Quaestionum uti volumus? Quanquam Innocentia cuiuslibet favorabilis, et legibus amica esse debeat; ne tamen in nondum

consuetudinem, hoc est, cum pleno homagio ipsius (I) quod si (A) acceptat, tunc ille debebit iurare ad caput, cum pleno homagio. Si vero responderit, (A) Non: sed iuxta vires (praemissarum scilicet) trium literarum Inquisitoriarum petit Iudicium; ex tunc (I) propter hanc suam submissionem, defalcata media parte homagii, solum cum altera media abiurare tenebitur. Secus est tamen in casibus Notae infidelitatis: nam

constitutione Posoniensi Anni 1613. art. 23. Rustica persona contra Nobilem in Quinque casibus, vigesimo se abiurare tenetur, in Minoribus vero tertio se. Si autem uterque tam scilicet Actor, quam Reus Rusticus fuerit, inter quos iudicium administrabitur, tunc modus et ordo Loci ac Patriae, ubi Reus moram trahit observatur. 3. tit. 27. Verum in isto quoque casu communiter iam ex recepta

22. Anni 1600. IV. In deliberato homicidio, art. 38. Anni 1563. Verum de recepta iam olim consuetudine, in omnibus causis criminalibus, vel ad capita tendentibus, ita solet observari, quod scilicet omnes tales personaliter astare debeat. Quod patet ex forma citationis ipsorum, quae ita sonat, ut Personaliter, et non per Procuratorem compareant. Deinde ex processu Iudicii, quia non admisso

quod gratis datur ad certum tempus, et usum tantum, et debet idem numero, vel etiam specie restitui; ut equus ad usum unius diei concessus. Debitum vero, et ad haec, et ad alias commutationes rerum generaliter refertur, quod scilicet cuivis quomodolibet, ex propria concessione sua debetur. Ubi Notandum, quod veteres Romani, in tali casu debiti, vel mutui, ubi scilicet nulla probatio esse potest, tale ferebant iudicium: si enim partes pares erant,

Debitum vero, et ad haec, et ad alias commutationes rerum generaliter refertur, quod scilicet cuivis quomodolibet, ex propria concessione sua debetur. Ubi Notandum, quod veteres Romani, in tali casu debiti, vel mutui, ubi scilicet nulla probatio esse potest, tale ferebant iudicium: si enim partes pares erant, seu boni pariter, seu mali, tum illi unde petebatur, hoc est Reo credebatur, ac secundum eum iudicabatur, Ast si pares non erant, tunc

mediante ipso, vel asserit suam causam, vel alienam a se depellit. Et dicitur a Con: et Iuro, quasi simul cum Principali iuret. Uterque autem appellari consuevit, de Iure admittendus, quod scilicet ad coniurandum, vel testandum, ius ipsos tanquam legitimos et idoneos admittere soleat. Iure autem Canonico, dicitur Compurgator, quasi simul cum Principali purget. 2. quaest. 4.

Coniuratorum? In quatuor hisce. Primo, in facto comprobationis genealogiarum. Secundo, literarum et literalium instrumentorum. Tertio metalium reambulationum, Quarto, in depositione iuramenti ad capita quorumcunque, ut scilicet sciatur, quod veris cum Nobilibus, et iuxta Iudicis commissionem sibi similibus, bonae et honestae conditionis hominibus, tale Iuramentum praestitum sit, 2. tit. 35. Ubi Nota,

sed quando quis vel non accusatur, vel convinci non potest, vel probatio contra ipsum est semiplena, vel etiam aliis modis, quibus adhuc aliqua suspicio remanet; et nec semper quidem etiam ab offerentibus est recipienda; cum scilicet crimen notorium est, vel autem accusator adest, offerens probationem. Syl. part. 2. vocabulis Infamia et Purgatio. QUAESTIO

reiectio non stabit, et obiiciens in emenda linguae merito convincitur. Quanquam Iure Civili huiusmodi excipiens, non teneretur actione iniuriarum. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 13. quia scilicet animum iniurandi non haberet, sed defendendi se tantum. Posteriori autem aspersus, se expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in

Quod tamen videtur non esse tenendum, iuxta titulum 36. secundae partis, quia ibi manifeste elucet, satis esse obiectam infamiam in unico termino, literali fulcimento, aut alio probabili documento, sufficienti scilicet humano testimonio comprobare, ipsum verum Nobilem et honestae conditionis hominem esse; et tunc excipiens in homagio reiecti, ipsi soli proveniente convincetur. Denique usus etiam, sic iam obtinuisse videtur, prouti

soli proveniente convincetur. Denique usus etiam, sic iam obtinuisse videtur, prouti et Posonii, Anno 1612. iudicatum est. Canonistae vero numerum Compurgatorum, boni Iudicis arbitrio relinquunt; secundum quod scilicet Infamia, vel crimen, sunt magis, aut minus gravia. 2. quaest. 4. et Sylvester part. 2. vocabulo Purgatio. QUAESTIO TRICESIMA

ubinam tandem Attestatio videntium testium, celebrari solet? Plerunque in loco sedis Iudiciariae, sicuti et in communi Inquisitione, et soepenumero in facie iurium possessionariorum litigiosorum et occupatorum, prout scilicet causae meritum exigit; citato titulo. QUAESTIO QUINTA. In quibus differt a

et saeculares homines, Comitatuum quorum exponens voluerit, sub iuramento quidem saecularium corporali, Spiritualium autem ad conscientiae puritatem, necessaria exploratio. Ubi Nota, exponentem locum assignare solere, ubi scilicet singulorum testium residentias ostenderit, uti paulo post dicetur, vel alias ipsos demonstraverit. QUAESTIO OCTAVA. Quare dicitur

ab Exceptionibus ante latam et definitivam sententiam? Cum Exceptiones sint Duplices, ut supra quaest. 2. cap. 3. et quaest. 8. 16. et 26. cap. 4. dictum est. Aliae scilicet simplices depulsoriae, et aliae Peremptoriae; ab huiusmodi secundis Exceptionibus potissimum admittitur Appellatio, vetusta id Regni consuetudine, et iusta etiam ratione, ita dictante:

etiam pro maiori declaratione continuanda, remittitur ad eandem sedem Iudiciariam Comitatus, absque ullo praemissorum modorum, ubi non satis liquet. Veluti olim apud Romanos Iudex non liquere pronunciabat, quando scilicet probationes et argumenta, non satis erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et amplius liquere (id est liquidari debere) pronunciabat; sicut et dies causae

exequendum extradaretur; an Appellans, tunc primum Appellationi cedendo, Novo iudicio in ea uti, dictumque Actorem, ab executione eiusdem revocare possit? Quanquam Aliqui dicant, id ipsi licere facere, priusquam scilicet talis sententia, debitae executioni demandetur, ut et quidam Stylus continet; tamen Alii censent, id ipsum facere non posse. Tum quia huiusmodi sententia, non per Non-venit, sed ex

Iudice postea convictus Novum Iudicium cum gratia impetraverit, quaeritur, tale Novum Iudicium, ad quem praemissorum duorum Iudicum reportare debeat? Alii dicunt, quod ad secundum, ad quem scilicet causam transtulit, et coram quo convictus fuit, quia alioquin si ad priorem referret, Calumniam evitare non posset. Alii autem dicunt, quod ad primum, quia tit. 11. part. 3. per expressum

nuncupari, post executam latam et definitivam sententiam, hoc est, extra dominium bonorum, ut communiter dici solet. Aliorum autem priorum, intra dominium bonorum fieri conceditur, ante latam scilicet et pronunciatam definitivam sententiam. Imo vero, etiamsi non fuerit ex allegatis et responsis, sed solum per non venientiam pronunciata sententia, pars convicta Novum poterit petere Iudicium 2. tit. 77.

revocare potest, postea vero infra Octavarum, et brevium Iudiciorum celebrationem, dempta duntaxat extrema die ipsarum Octavarum, et hoc quoque si calumniose et fraudulenter agere praetenderet, semper cum minori onere, sex scilicet flor. auri facien. ultimam autem diem praenotatam, verum esse intellige. Si revocans ille calumniose et fraudulenter agere praetenderet, ut videlicet terminum solummodo ipsum Iuridicum, hac cautela revocationis

vel oculatae revisionis, aut communis Inquisitionis celebrationi, praefixum, praehibita responsione, cum quinquaginta marcis homagialibus. 4. Vlad. art. 15. et 2. tit. 81. Sed hic occurrit non omittenda quaestio, an scilicet huiusmodi procuratoria revocatio, quo ad dictum tantum, vel etiam quo ad factum fieri soleat, ac debet? Et quod in dicto tantum, ut nonnulli olim putaverint, sed secus fecerint, hoc est, in simplici et nuda aliqua

antequam terminus Iuridicus, per Iudicem literarum exhibitioni, aut Iuramentali depositioni, vel oculatae revisionis, aut communis Inquisitionis celebrationi, (quae scilicet iam res ipsae sunt) praefixus et deputatus adveniat, partium ipsarum altera se per responsionem sui Procuratoris, gravatam esse, vel gravari debere sentiens et agnoscens, non expectato huiusmodi termino Iudiciariae

Iuridicos processus, et sententias ac deliberationes, praecessisse videantur. Quod ipsum artic. etiam 56. anni 1550. per expressum ostendit, qui sic continet; quod Procuratores post deliberationem Communis Inquisitionis (non scilicet adhuc fiendae, sed iam factae) ut ex sequenti clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam revocari possint. Et Stylus tam in Tabula Regia, in quadam causa Contradictionis Statutionis

cum haec duo inter se coincidere videantur, et ita bis id ipsum in una eademque causa concedi neque debet, neque potest. II. Nullam maiorem rationem affirmandi Novum iudicium cum Inhibitione dari posse, quam hanc, quod scilicet nisi hoc modo coniungerentur, Causae praescriptis quatuor terminis finiri non possent, et ideo ubi hoc praecesserit in aliqua causa, aliud simplex. (quod semel tantum

9. Tum quia citato quoque loco partis tertiae per expressum habetur, quod causa transeat, in ipsam rem adiudicatam, et non in sententiam, super qua re literae quoque Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam (de qua scilicet quaestio vertitur) parti victrici et triumphanti reddi, et executioni demandari debent. Quod non conveniret de sententia dicere, quia sic idem de eodem praedicaretur, ubi literae adiudicatoriae dari deberent de

illi. Verum praemissa omnia, de definitiva sententia potius, quae ultima solet esse causae decisio per Iuridica remedia transiens; quam de intermediante, sive interlocutoria, dicta esse videntur, in qua scilicet nondum talia remedia praecesserunt, sed primum intercedere debent, ac si prior sententia executioni suae demandaretur, et per ea ipsi occurrendum esset: uti et prior sententia innuere videtur, quae et probabilior esse

10. QUAESTIO TRICESIMA TERTIA. / Quis eius Finis, et quotuplex hinc apparet? Duplex. Alius bonus et admittendus, si scilicet adhibita inculpata diligentia, huiusmodi transmissionem suam appellans revideri facere non poterat, ne forsan iusto Iure suo destitueretur, bene et rationabiliter hoc remoratorium impedimentum inventum est pro eo.

atque aliis subinde adhibendis responsionibus, veluti denuo restaurato processu, si non obtinendum semper eventum rei, ad prorogandum tamen tempus, subvenire et quasi remederi solent. Quae omnia primo propter necessitatem, ubi scilicet quid praeter intentionem evenisset, inventa et introducta fuisse dignoscuntur; sed iam ex ordinaria consuetudine, et absoluta partium voluntate, sic usurpari coepta

intentionem evenisset, inventa et introducta fuisse dignoscuntur; sed iam ex ordinaria consuetudine, et absoluta partium voluntate, sic usurpari coepta sunt. Ubi Nota. I. Iuridica remedia sumi dupliciter, generaliter scilicet, quae in processibus Causarum observari solent, ut haec iam proxime dicta. Et generalissime, quae nimirum utcunque ad conservandum et vivificandum, de futuro Ius, etiam extra processum causarum observari solent: ut

lis finita per sententiam Appellatione non suspensam, sola Executione indigens. Ubi sententia, et Res Iudicata, ac Iudicatum convertuntur, et unum pro alio ponitur, idemque significant. Dicta a sentiendo, quod scilicet omnes id, quod animo sentiunt, ad concludendam eam simul in unum conferunt. Ubi Nota, quod literae huiusmodi sententiae, debent in sede Iudiciaria perlegi, ac

est, ut videre est, quaest. 31. huius . III. Res illae apud ipsum tempore captivationis suae inventae, sunt de iis intelligendae, quae solius ipsius propriae fuerint, et non alterius, quae scilicet per ipsum malitiose acceptae extiterant, quia tales damnificato restitui debent: prouti iam communis usus tenet; et alioquin gravis iniuria fieret damnificato, rebus suis destitui. Quod et de furtis lege

aliquibus, contra personam Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat quod communiter dici assolet; volenti iniuriam fieri nullam, scilicet in volitis, ast in non volitis sane permagnam, si ad ea cogatur. QUAESTIO NONA. / Quae Executio sententiae, quo ad

his sententiis, nimirum: Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae, fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est, ubi scilicet omnes simul talibus debitis, mutuis, et depositis coutuntur; ideoque propter huiusmodi communem usum, satisfacere debent. Aliud item est; quod illae sententiae sunt personales, hae autem

cap. 4. Verum hic quaestio occurrit. Cum causa ex praemissa contradictione statutionis, sit longissimi processus, an eodem modo Actor, quo et Contradictor, si scilicet Actor penes Evocationem ad reddendam rationem Contradictionis, procedere noluerit; sed Contradictor fidens contradictioni suae, ex paribus ipsum proclamari fecerit; Inhibitione et Repulsione uti poterit? Et quod

a verbo emendo, as, quod est corrigo, atque inde Emenda linguae, id est correctio linguae, vel dicti alicuius praeter debitum modum prolati. Licet nonnulli velint eam derivari, a verbo emo, is, quod scilicet dum poena illius exsolvitur, videatur, quasi emi, vel redimi. Quod verius de emenda capitis dicendum existimarem. 3. tit. 5.

nunquam amplius ad simile officium assumendi; ac insuper ducentis quoque mulctantur florenis, art. 78. anni 1563. inter Iudicem et Actorem dimidiandis. Secundo, ex male administrata tutela, quando scilicet Tutores ipsi, in personam pupilli, vel causam eius praetextu Iurium suorum possessionariorum motam contrarie infideliterque egisse comperti extiterint; ideoque infamia sempiterna eos sequi solet, et insuper de damnis

poenam exsolvat, quae ne illi impune transeat, neve tali impunitate et ipse deinceps, et alii exemplo illius, ad alias violentias patrandas, tanto cum maiori malitia accendantur, iuste et merito captivari solet, ut qui scilicet de bursa non habeat, etiam de dorso, hoc est, de corpore solvat, luatve, absterreaturque a pravo opere, et convertatur ad meliorem frugem, non obstante Nobilitari praerogativa, ut Nobiles non captiventur, nisi citati;

salvis permanentibus eorum bonis, seu Iuribus possessionariis, si quae habuerint, pro ipsorum liberis, fratribus, et aliis successoribus. Quorum maleficiorum nonnullae poenae specificantur, 1. tit. 15. ut scilicet fures patibulo, praedones palo, vel rota, caeteri autem gladio feriantur; nec bona ipsorum per Fiscum occupari solent. Ibidem; exceptis rebus tempore captivationis eorum, apud eos inventis, quae Iudici

Reus volens allegare inculpatam tutelam. (cuius basis est, vis primum ab occiso allata) ut stet et locum habeat. Observatis super ea praemissis conditionibus, sic allegare, et oculatis testibus eam comprobare debebit. Scilicet ab occiso sibi lethali telo vim factam fuisse, neque illud, quod consultius esset, facere potuisse; quam sicarium se aggredientem iam iam imminentis fati, mortisque metu, occidendo, caput et salutem suam liberare. Sed

QUAESTIO SEXTA. Sed quae poena statuta, si Vice-Comites huiusmodi Executionem facere noluerint? Evocati ad tricesimum secundum diem, a die Evocationis in Curiam Regiam, in praesentiam scilicet Iudicum Regni ordinariorum, ac potissimum eiusdem, cum cuius huiusmodi literis Remissoriis, requisiti fuerunt, extra omnem seriem regesti, si culpabiles reperti fuerint, convincuntur in centum florenis,

mulctatur. Si servi, vel rustici fuerint, ipsos Domini eorum, sub poena viginti quinque marcarum, in manus Comitis, ad dignam eisdem poenam infligendam, dare teneantur. Et insuper de innocentia, quod scilicet non de eorum voluntate, et commissione id actum fit, iuxta Regni consuetudinem, se expurgare debeant. Et si servi, vel rustici perpetrato facinore affugerint, Comes illos perquirat, et nihilominus sic etiam Domini

facto actu. Et ideo, cum unicuique suum sit iudicium, suopte potius quisque iudicio, quam alieno, iudicare debet. III. Pro privato Iudici affectu, quasi in contrarium iam praeiudicantis, antequam scilicet audiat legitimas facti rationes, et intelligat iustas Rei defensiones. Atque haec duo mala sunt, et semper fugienda. Unde et Cicero olim peroraturus, non abs re, semper sibi ab huiusmodi praeiudiciis demulcendo prius

aut ad corrumpendum Iudicem, ipsi munera dare; quanquam aliquando pro amicitia, esculenta, et poculenta, eaque solum, quae intra paucos dies consumantur, accipere possit. Mynsing. obs. 75. cent. 2. quae scilicet sportulis potius, quam vasis deferri solebant, unde postea huiuscemodi donaria, sportulae solum denominari coeperunt. Ideoque serio prohibent, ne Accusator; vel Reus, pendente accusatione intret domum Iudicis, ut Iudex

Domini Archi-Episcopi, postea quatuor Nobilibus iuratis, deinde a Directore, ad Magistros Protonotarios, ab his Vice-gerentes, ab illis, ad Dominos Baronem, et Praelatum, et ultimo pervenit ad Dominum Personalem, servata scilicet cuiuslibet dignitatis praerogativa, incipiendo semper ab inferioribus ad superiores. Ubi vero cum Domino Palatino, sive Locumtenente Regio, et caeteris Dominis

mutabilem, ita ad normam structuram suam exigunt, ut interdum si lapis natura non facile ad structuram aequabilis pervicerit, normam ad structuram inflectant, et structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt casus. Plura a Theologis petant.

poena Iuribus Regni statuta invenitur contra eos, qui Iudices Regni ordinarios, aut eorundem Magistros Protonotarios, vel etiam Assessores diffamarent, verberarent, vulnerarent, et interimerent? Diffamantibus eos, quod scilicet, verum et Iustum Iudicium non fecissent; vetus lex habetur, 6. Matth. art. 54. et 1. Vlad. art. 70. qua tales diffamatores, nisi praetactam diffamationem probare potuissent, in poena talionis convinci

art. 13. anni 1557. siquidem nemo sibi Iudex, 2. Sigis. art. 8. et Alberti art. 24. Debent autem Iudices diligenter cavere, ut Iudicia cum honestate, gravitate, et maturitate, sine scilicet aliquo rumore, tumultu, strepitu, et turbatione celebrari possint. Quodque fores domus Iudiciariae sint clausae, et nemo nisi vocatus, multominus vero armatus intrare audeat. 6. Matth. art. 68. et

potissimum intendere, et sequi debet? Haec quinque nimirum. Primo, nunquam sine mandato, hoc est, vel Procuratoriis vel Revisionalibus, vel autem Plenipotentialibus literis, prouti scilicet causae meritum postulabit, ad agendum accedet, art. 34. anni 1575. quia alias in Emenda linguae convincetur; veluti et Franciscus Pinkoczi Eperiessini, Anno 1611. Et si

statutarium, sic dictum, quod in illo municipio, oppido, et loco statutum est, et ab incolis eorundem observatur. Prolog. cap. 8. Quarto, communem rationem, quae scilicet pluribus et doctioribus, iisque sapientioribus probabilior esse videbitur, sequetur; quam Iudex ex sua prudentia diiudicare debet, et si Actioni congruerit, non refutabit. Vide etiam supra quaest.

transgrediendo limitem iustitiae, dictus est, qui et Collusor quoque dicitur, est is, qui vera crimina abscondit, vel qui simulat unam partem diligere, et adiuvare; et tamen alterum adiuvat, prodita causa sui Principalis, dum scilicet proprias eius probationes dissimulat, falsas vero Rei excusationes admittit, ut ab impetitione Actoris absolvatur. Et Iure Canonico, punitur extra ordinem; nostro autem illi poena Aucariorum, si Iuramento

Iudicia Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent, nedum ad agendum accedant. art. 41. anni 1569. Tergiversator, a tergo vertendo, vel versando, dum scilicet desistit a caepta causa, dictus est is, qui in universum ab actione desistit, Iure Civili, et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia

diversa, ante omnia necesse erat, primo statim loco de iis egisse easque distinxisse, ut tanto facilius quilibet postea in reliquo processu procedere potuisset. Finis vero, quia triplici poena ipsius Rei terminari solet, vel scilicet amissione bonorum, quae forte possederat; vel autem pecuniaria aliqua mulcta, aut tandem Capitis etiam supplicio. Ideoque cum hoc, duabus prioribus, maius sit,

amissione bonorum, quae forte possederat; vel autem pecuniaria aliqua mulcta, aut tandem Capitis etiam supplicio. Ideoque cum hoc, duabus prioribus, maius sit, tanquam scilicet propriae personae ipsius Rei peculiare, non inconvenienter ipso, finis operi imponi debebat. COROLLARIUM. Hoc etiam pro admonendo Lectore, adiicere volui; quoniam publica omnium voce

et cursu servarentur; ita nimirum, ut Insinuationes in unicis Octavis finirentur, et simplices Evocationes, quatuor terminis Octavalibus terminarentur, neque uniformiter per modum longi processus omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis citata in praecedentibus continent. Secundo, ut Inhibitio, et Prohibitio non confunderentur inter se; sed inhibitio solum in sententia per non-venit servaretur; et Prohibitio in

art. 53. anni 1563. Et sic communiter in aliquibus Comitatibus, tam coram Vice-Comitibus, quam Iudicibus Nobilium, et Notario sedis. Imo vero in nonnullis Comitatibus, etiam coram Vice-Iudicibus Nobilium, prouti scilicet in uno quoque Comitatu suus mos, et sua consuetudo est, fieri solet. QUAESTIO OCTAVA. / Habentne ergo aliqui Comitatus, speciales suas

Habent, aliqui Comitatus, et possunt sibi, non solum in agrorum, pratorum, sylvarum, fluviorum, et aliorum territoriorum sed etiam terminorum, ac processum iuridicorum suorum negotiis et causis constitutionem facere; ut scilicet breviori vel longiori processu, causa in sede Iudiciaria, coram Comite Parochiali, mota terminetur, sana inter se praehabita deliberatione. Sed tamen his cautelis, ne scilicet huiusmodi constitutio, generali decreto

negotiis et causis constitutionem facere; ut scilicet breviori vel longiori processu, causa in sede Iudiciaria, coram Comite Parochiali, mota terminetur, sana inter se praehabita deliberatione. Sed tamen his cautelis, ne scilicet huiusmodi constitutio, generali decreto totius Regni, et vetustae ac approbatae consuetudini Curiae Regiae in Iudiciis observari solitae, praeiudicet, et deroget; neve alios

sede proclamatur Reus, si comparet per se, vel advocatum; recipit actionis, et citationis paria; et differtur discussio, ad futuram sedem. Levatur causa in futura sede, post receptionem parium, Procurator cautus interea, ante scilicet litis contestationem, scrutatur literas, quaerit occasionem, ex aliquo defectu condescensionis causae, si rem patrocinari arbitratur, citat praescriptionem, agit de incompetentia

a re diversam traducere nititur. Ubi iterum alterius partis Advocati solertia requiritur, ne se, et Iudices patiatur a re proposita distrahi. Si deinde non datur effugium, uti licet, si vult qualificatione, propius scilicet ad rem accedente. Et nisi Iudex cogat ex professo ad litis contestationem, id est, negationem, vel rei affirmationem, minime quoad fieri potest, accedendum. Si vero secus non datur respirium, qualificationi proba

requiritur; hoc casu. Si antea negasset (I) factum in Actione denotatum, a negativa ad affirmativam, semper datur regressus. Quod plerunque cum qualificatione, ubi scilicet res, et tempus postulare videbuntur, fieri assolet. Posito casu, Reus Actorem sibi insidiatum fuisse, contentionique ansam praebuisse, nisi vim vi repellendo. Et si quid tale, quod in Actione denotatum esset, forte

et 45. Item 3. art. 19. et 5. art. 17. Item 1. Vlad. art. 45. et 2. eiusdem art. 10. et 3. art. 63. Et qui id facere praesumpserit, ut scilicet Romam conquestum eat, vel in prima instantia in Curia Romana causam moveat, poenam capitis incurrit, dicto 3. Matth. art. 19. Ubi Nota, quod aliquando propter certas causas,

Iudice, ad superiorem maturioris revisionis gratia transmittitur. Dicti ab apo quod est de et stolum, id est missio, vel quasi dimissio, quam facit unus Iudex ad alium, dum scilicet pars appellans, huiusmodi Apostolos, ab ipso petit, his verbis, seu iterationibus; instanter, instantius, et instantissime, ideoque dimissorii etiam libelli dicuntur, et petuntur

causam suscipient; et si quam decepti mendaciis suorum clientium suscepissent, eam deserent, quam primum causae iniquitatem cognoverint. Idque Iuramentum semel tantum solebant praestare, cum scilicet ad postulandi officium recipiebantur. Mynsing. lib. 4. Instit. tit. 16. § utriusque, Licet Andr. Gail. dicat, post litis contestationem regulariter praestandum, quae in singulis causis fieri solet,

ad decisionem causae. Ubi Nota, huiusmodi clausulas iustificatorias, ab initio quidem ante litis contestationem, bene inductas, et admissas fuisse, ne scilicet levi aliqua de causa, Actio ipsa, coram huiusmodi bene conscientioso Iudice, statim condescendat, Actorque ipse, vel eo magis, quod huiusmodi, litium ignarus sit, omnem impensam ludat, et damnum patiatur. Verum

coram huiusmodi bene conscientioso Iudice, statim condescendat, Actorque ipse, vel eo magis, quod huiusmodi, litium ignarus sit, omnem impensam ludat, et damnum patiatur. Verum postquam iam in abusum devenire coeperunt; dum scilicet Actor non contentus primaria sua actione, alia adhuc et alia ei adiungere satagebat, in disputationem attractae sunt a Dominis Regnicolis, adeo ut omnino easdem sublatum iri cupiverint. art. proxime citato

Nonus, si tandem personaliter comparuerit, et absolutionem petierit; primo et ante omnia acquisitioni, et expensis Actoris satisfaciat necesse est. Postea id quod Iudicis erit, faciet Iudex cum ipso, absolvendo scilicet ipsum ab excommunicatione, et restituendo communioni Ecclesiae. Decimus, si in primo statim termino comparuerit, vel etiam secundo, aut tertio, deposueritque solitum onus, licebit ei de condescensione Causae,

atque incompetentia fori; Iudicis, et Actoris disputare, interdum etiam ad respirandum, et tempus producendum, poterit causam ipsam, per mandatum declinatorium, utrum scilicet illa, saeculare, vel spirituale forum concernat; a praesentia Vicarii, ad Tabulam suae Maiestatis Regiam, indeque ad Dominum Locumtenentem, provocare; 1. Vlad. art. 46. Unde vicissim soepius ad eundem

ubi tamen necessario adhibita extiterint, haud dici potest, quantum et lucis, et utilitatis rebus sunt allatura. Ideoque vobis tanto gratiora esse debent, quanto maiori cum commoditate, universa hic simul reposita habebuntur, ut scilicet his sic perceptis et cognitis, ad solidiora et penitiora Iurium, ac legum patriarum penetralia, faciliorem aditum habere possitis. Et quanquam fortassis non deerunt, qui vobis, vel aliud quippiam occipiendum, et magis

IDEM IN EFFIGIEM EIUSDEM.
Iane, decus nostrum, Ungaricis notissime, in oris,
Effigiem hanc volui constituisse tibi.
Scilicet hoc nostri, signum prodatur amoris:
Perque manus serae posteritatis eat.
Cui Ianus Kitonich, gratus dum saecula current,
Dum convexa polus sydera pascet, erit.
Vivet, et

Quod docuere Patres, quod et exposuere Magistri
Hactenus; haec, nostro, tempore muta iacent·
Pressa puto libro nunquam voluere Iuventae
Linquere; nec mirum conticuisse forum:
Scilicet, assiduos renuebant ferre labores,
Quos isthaec moles semper habere solet.
Invida vel fuerat, vel plane ingrata vetustas;
Solaque sic voluit consuluisse sibi.
Ast hic posteritatis amans, communia

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report