Your search found 572 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 112-209:

fuistis, sed abluti estis. Hebr. 10. Abluti corpus aqua munda Ablue peccata tua, Act. 2. id est, patiare ea sanguine Christi ablui. Verum de hoc composito, in simplici verbo LAVARE. ABNEGARE, vox in sacris usitata, significat in genere repudiare, relinquere, aut plane deserere aliquod dogma, personam aut rem. Accipitur vero tum in bonam, tum etiam in malam partem. In malam, ut si quis quoquomodo, vel verbis, vel sermone, vel gestu, aut nutu aliquo significet, aut subindicet se abhorrere a doctrina Christiana vel tota, vel aliqua parte eius. Quod etiam silentio alicubi

Ioanne devoratus, in ore quidem ei fuisse dulcis, sed in ventre amarus: quo significatur, gustum gratiae ac Christi sua quidem natura dulcem esse, sed postea habere comitem nimis acerbam crucem. Vide de hac voce aut phrasi in voce FEL. AMBULARE, per metaphoram significat vivere, tenere aliquod certum curriculum vitae, sive in communi vita, functionibus aut sententiis, seu in fide. Sicut et via, vitam, functionem, aut doctrinam declarat. Adiectis diversis vocibus, significatio nonnihil variatur. Proverb. 10, Qui ambulat sincere, ambulat secure. Ambulare cum mendacio, Iob 31.

consortio hominum repellendi, et tollendi e vita, sicut aliae res aut homines diis devoti ad deos suos abigendi, quib. erant dicati aut consecrati, aut quorum etiam iusto iudicio seu iustitia ad poenam suppliciumque ob aliquod tetrum scelus debebantur. Ideoque quo illos facinorosos ac pollutos veluti ad deos ablegarent, proscribebant eos veteres, uti cuivis liceret ipsos interficere. Anathem a igitur est res aut persona Deo obligata aut addicta, sive quia ei ab hominibus est pietatis causa oblata, sive quia

legitur: in quibus omnibus locis recte Satanam intelligeres: sicut novum Testamentum vocat filios diaboli. Alii malunt interpretari filios malitiae aut iniquitatis. Hieronymus aliquoties vertit in veteri Testamento, Diaboli. Verbum Belial est effusum in eum, Psalm. 41, id est, grande aliquod scelus, ob quod ita punitur. Porrô Psal. 101. Non ponam verbum Belial ante oculos meos: videtur omnino significare, Non sequar falsam doctrinam. Alii intelligunt, malas causas: quod est minus significans. Denique David queritur de torrentibus Belial, Psal. 18.

et plusquam paterna benevolentia complectimur, eique ex imo corde bene facimus, aut certe benefacere cupimus, et (quantum omnino nobis possibile est) conamur. Quam animi propensionem aut beneplacitum, ideo activa significatione Beneplacentiam ac benevolentiam voco: quia non nos ex tali obiecto aliquod nostrum magnum commodum percipimus, petimus, aut expectamus: sed nos potius ad illud iuvandum, fovendum, et veluti beandum totos ex imis visceribus offerimus, et veluti offundimus, pronissimosque ac promptissimos exhibemus. In hac significatione, Beneplacitum, proprie favorem et

Opera bona dicuntur ea, quae in fide ac secundum verbum, in gloriam Dei et utilitatem proximi fiunt. Bonum esse aliquid alicui in alicuius facie aut oculis, est alicuius iudicio placere. Genes. 19 et 45, Bonum fuit in oculis Pharaonis, quod fratres Ioseph venerint. Non habet haec lingua aliquod verbum, quod proprie simplex placere significet, ideo hac periphrasi utuntur in eo sensu. 2 Corinth 8. Bona providere non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus: id est, non tantum ea quae Dei iudicio probantur, sed etiam hominum honestorum. Facere aliquid in alicuius bonum. ut,

strenua, Proverb. 31. Accingit fortitudine lumbos suos, et roborat brachia sua. Et 1. Sam. 2. Debiles accincti sunt robore, fiunt fortiores et victores. Sic Psalm. 76. Quanto magis irascentur, tanto magis accingeris aut armaberis. Sic accingi lumbos, est corroborari et praeparari ad aliquod opus aut negotium peragendum: 1 Regum. 19. 2. Reg. 4. Iob. 38. Ierem. 1. Lucae 12. Ephes. 6. Sic enim Dominus suos Apostolos ablegabat. Discinctus igitur contra, dicitur imbecillus: ut Esaiae 23. Non est cingulum ultra Iudaeis. Sic Iob. cap. 12 ait, quod Deus baltheum

COMAM ALERE esse viro turpe, mulieri decorum affirmat Paulus 1. Cor. 11. Comam alioqui et barbam alere, alias erat indicium luctus, alias laeticiae, ut supra in Barba et Capillitio dixi. Sic sacerdotes prohibentur comam alere luctus gratia, Ezech. 44. Comam alebant Nazaraei, usque ad aliquod tempus: postea certa caeremonia radebant eam. Num. 6, Deuteronomii 33. Iud. 13. 16. Dicetur de hac phrasi etiam in RADERE et TONDERE. Comam et barbam vellere, ut apud omnes alias gentes, ita et apud Israelitas fuit magni doloris indicium. Proficiscitur enim id ab impatientia.

est sententia, Nihil mihi contulerunt: id est, nihil me docuerunt: sicut Germanica versio percommode habet. Eadem ergo metalepsis sermonis est, ut vox id quod prius est significans, id quod posterius est indicet. Incoeperat orationem sic, Ab iis autem qui aliquid esse videbantur: debebat addere aliquod verbum, Nihil didici, aut accepi. Sed mox digreditur: Quales aliquando fuerint, etc. Qua finita, mox totam inchoatam orationem retexit, dicens: Nam mihi, qui videbantur, nihil contulerunt. Graeca scholia non male exponunt, Nihil addiderunt aut ademerunt. Sed de hoc loco etiam

iudicii divini, quo de nostris actionibus animo et proposito ratiocinamur: primum habentes ante oculos quasi quandam regulam iuris ex verbo Dei aut aliunde, vel denique etiam ex falsa opinione religionis, honestatis aut iuris sumptam, ut maiorem syllogismi: cui porro ut minorem syllogismi, nostrum aliquod factum, dictum, institutum aut conatum accommodamus: ac denique concludimus, quid de eo nostro opere aut consilio, atque adeo de nobis ipsis sentiendum sit. Unde ulterius sequitur vel securitas ac laeticia aliqua, si id recte factum esse deprehendimus: vel etiam terror, dolor ac moeror, si

in potestatem tuam. Tradet inimicum coram vobis pro in vestram potestatem, Deut. 7. Vicinum huic est, quod aliquando significat aliquid alicui esse propositum, aut aliquem velle aliquid suscipere, moliri et conari ut Pharao inquit ad Israelitas Exod. 10. Videte quod malum coram vobis: id est, aliquod malum consilium aut opus meditamini. Germani habent similem prorsus phrasin, Etwas vor haben, aliquid prae se habere. Secundo, Coram aliquo stare, significat saepissime ei ministrare aut servire: quia semper magnatibus adstant aliqui ministri, quos ad peragenda aliqua opera subinde,

veluti quum cogitur Apostolus de suis gestis aliquid dicere, ut muneris sui autoritatem asserat, solet praefari, se in ea re cogi ex hominum consuetudine loqui, quamvis in diversum finem: ut 1. Cor. 15, et 2. Corinth. 11. Nonnunquam vero utitur hac formula loquendi, quum docendi causa exemplum aliquod ex communi hominum usu petit: ut Rom. 6. et Galat. 3. Item aliquoties quum hominis doctrinam Dei autoritati opponit, ut illa isti cedat: ut 1. Corinth. 9, et Galat. 1. DIES, non tantum in Sacris, sed et in prophanis, alias significat tempus quo sol est supra horizontem,

est, exeunte iam priore hebdomada, cuius ultima erat paschatis dies: et inchoante luce primae diei sequentis hebdomadae, Christus surrexit. Significat etiam nonnunquam Dies vel integrum annum, vel longius aliquod tempus. Sic multi exponunt illud. 1. Samuelis 27: Fuit autem numerus dierum quibus habitavit David in regione Philistaeorum, dies et menses quatuor: id est, integro anno et mensibus quatuor. Aliquando contra prorsus breve tempus indicat. ut cum Deus dicit: Quacunque die comederis, morte

Domini apponit dies, et anni impiorum abbreviabuntur. Proverbiorum octavo: Per me multiplicabuntur dies tui, et addentur tibi anni vitae. Adimpleti dies: pro decurso vitae spacio. 1. Paralip. 17. Cum adimpleti fuerint dies tui, ut eas cum patribus tuis. Appropinquare dies: pro, instare aliquod tempus, aut metam temporis. Genesis 27. Appropinquant dies luctus patris mei, ut interficiam Iacob fratrem meum. Intelligo Dies luctus hic, pro die mortis: quasi dicat, Mox ubi pater meus mortuus fuerit, interficiam fratrem meum Iacobum. Sic Genesis 47. Et appropin quaverunt dies ut

dies luctus patris mei, ut interficiam Iacob fratrem meum. Intelligo Dies luctus hic, pro die mortis: quasi dicat, Mox ubi pater meus mortuus fuerit, interficiam fratrem meum Iacobum. Sic Genesis 47. Et appropin quaverunt dies ut moreretur Israel. Sic dies venire, pro singulare aliquod tempus instare. Sic et Genesis 29. Completi sunt dies mei, ut ingrediar ad illam. Consumere dies in bono: pro, vitam commode ac feliciter transigere. Iob 36. Si servierint Domino, consument dies suos in bono, et annos suos in delectationibus. pro; prospere victitabunt. Debilitata

dicuntur opera digitorum hominum, quia hominum manibus ipsae statuae, et idololatriae humana sapientia excogitantur. Consimili tropo etiam manus et brachium, pro tota vi aut potentia agendi, sive Dei, sive hominum, accipitur. Porro Isaiae 58. dicitur: Si desieris emittere digitum, quo omnino aliquod malum opus in proximum notatur. Aliqui intelligunt de minis digitorum nutu significatis: aliqui de gestu irrisionis, quod Latini dixerunt pinsere ciconiam, aut vulgo aures asini indicare. Digito aliquid tangere: pro, vel pauxillum laboris in ea re suscipere. Christus accusat pharisaeos

donum iustitiae, in vita regnabunt. Ubi clare indicat, illud donum esse iustitiam ipsam. Aliquando tamen etiam ipse Spiritus vocatur donum: aliquando eius effectus, aut opera in nobis excitata, quae ob hoc ipsum charismata Graece, id est, bona gratis donata vocantur. Rom. 1. Ut vobis communicem aliquod donum spirituale. Rom. 2, Dona Dei sunt sine poenitentia. 1 Corinth. 12, Distinctiones donorum sunt, ubi aliquoties in hac significatione reperies. Sed redeamus ad humana dona. Virdoni dicitur is qui donat, munificus, liberalis. Prov. 19. Omnis amicus est viro doni: pro, omnes

cum femina casta et pudica matrona: sicut Eli addebat sitientem Annam ebriae, seu ponebat eam cum filia Belial. Posset denique exponi, ut addat ebriam sitienti. id est, sibi persuadeat; se perinde fore impunitum sicut sobrios ab ista idololatria. ECCE adverbium demonstrandi, non raro aliquod singulare momentum habet. Excitat enim attentionem, et rem eximiam monstrat. Crebro igitur rem vel novam et mirabilem, vel etiam desiderabilem ac expectatam significat Isaiae 12. Ecce Deus salutis meae. ubi rem admirabilem et exoptatam significat. Sic et Isaiae 7. Ecce virgo concipiet:

sese, Thren. 4. immodicum vomitum indicat. Evacuare significat spoliare, Nahum 3 Evacuaverunt eos evacuatores. Solent enim direptores auferre et exportare omnia quae sunt in aedibus. Sed de toto hoc Hebraismo agetur etiam postea in voce Inanis et Vacuus. EVADO, id est, effugio aliquod grave periculum, aut difficultatem: habet aliquando quasdam obscuras phrases, quarum aliquas nunc percurremus. Evasio nomen crebro significat eam particulam, quae intereunte maiore parte exercitus aut populi, superstes remansit, et singulari Dei ope beneficioque ab interitu reservata est

trigesimotertio. pro, praeclaris facinoribus. Exaltari aliquem, significat aliquando glorificari, aut potentem fieri. Psal. 12. Cum exaltantur vilitates filiorum hominum, circumquaque ambulant ventres. Et Psalm. 89, Exaltavi dilectum meum. Exaltaremanum, est praeclarum aliquod facinus aggredi et efficere. ut Psalmo decimo: Exurge Domine, et exalta manum tuam, nec obliviscaris pauperum. Sive quia in agendo manus extolluntur, sive quia Deus sic glorificatur. Aliquando etiam Liberari denotat, sicut prius in verbo Elevare dictum est tamquam sublatum ex loco

consolatrici Evangelii doctrinae est, quia et gignitur ab ea ut ingenium matris suae referre cogatur: et ad eam amplectendam ut obiectum suum, necessario accedere, ad eumque non aliter se flectere et accommodare cogitur, quam manus apprehendens lapidem aut aliquod scabrum corpus. Hinc vides Christiane lector, quam necessario plane sequatur, fidem iustificantem esse fiduciam. Et tali solo motu aut actu animi nostri, ceu quadam mendica manu, apprehendi gratiam ac favorem

tum et eius invitantia verba ac promissiones, tum denique et ipsa bona videretur? Sicut videmus nonnunquam iratos, nimiaque lenitate et indulgentia parentum superbos puerulos contemnere invitationes, blandimenta ac lactationes matrum, ut eis aegre faciant, ut vel comedere, vel munusculum aliquod accipere velint. XVIII. Hinc etiam consideretur, fidem non solum vere fiduciam esse: sed etiam Deum sola tali fiducia, sine omnibus bonis operibus excipi velle. Quid enim minus ferre posset hic longe ditissimus paterfamilias, qui misertus nostrae extremae indigentiae, ac (ut ita dicam)

in tempore angustiae. Sic, Fortitudo Israelis non mentietur: item, Deus fortitudinis meae, Psalmo quadragesimo tertio. pro, autor, dator. Ponere Deum fortitudinem suam, Psalmo 52. Fuisti fortitudo pauperi, fortitudo egeno in tribulatione, Isaiae 25. In vel cum fortitudine aliquod facere, est, fortiter facere. Sic calcare in fortitudine, Indicum 5. Ingredi in bellum cum fortitudine, Psalmo 71, Clamare ad Deum in fortitudine, Ionae 1. Praeco clamabat in fortitudine: pro, alta voce, fortiter. Ezech. 1. Sic Isaiae 11. Elevavit manum suam super flumen in

dividat flumen. Civitas fortitudinis, Isaiae 17. pro munita. Opus fortitudinis, Esther 10. Fluvius fortitudinis, Psalmo 74. Vir fortitudinis. Abduxit in captivitatem omnes viros fortitudinis, 2 Reg. 24, et 1 Regum 1, ac 1 Paral. 10, et 2. Paral. 14. id est, bellicosos, aut qui ad aliquod opus valde idonei sunt. Fortitudinem operum suorum annunciavit populo suo, dando eis haereditatem gentium: Psalmo 111. pro, fortia opera. Fortitudine accingi, supra expositum est in Accingo. Dicitur autem Deus se et nos accingere fortitudine, Psalm. 18. Et mulier fortis saepe

quam multi solent ignaviae, negligentiae, aut metui crucis praetexere, cum dicunt se suum pastorem et magistratum in religione sequutos esse, nihil sibi rectius aut certius compertum fuisse. Fuit etiam lex apud Israelitas, ut si quis effodisset foveam aut puteum, nec firmite texisset eam, et aliquod pecus in eam incidisset, solveret domino suum pecus, et ipse cadaver haberet: Exod. 21. Fuerunt et nativae foveae, sicut et specus ac antra, in quibus sunt soliti latitare in magnis periculis. ita 2 Samuelis 17, de pro fugo Davide legitur: Esse aliquid alicui in foveam et laqueum: id

3 dicitur. Legem et Evangelium fuisse in gloria: id est, a Deo et hominibus magnifactam, gloriosis miraculis illustratam, et praeclaros effectus operantem: multo tamen gloriosius fuisse Evangelium, maioraque efficere. Diximus supra, quod Aliquid esse gloriam alicuius, significet, esse eius aliquod ingens bonum, causa omnis gloriae ac boni, aut certe eximium ornamentum. Sic saepe Deus et verus cultus dicitur Gloria Israelis. Hieremiae secundo: Populus meus mutavit gloriam suam in id quod non prodest. Et Psalm. 106. Et populus meus permutaverunt gloriam suam in similitudinem

Christi: id est, haereditas, bonum quoddam, aut possessio Dei: cum contra significet, possidemus Deum, eiusque bona. tametsi hoc posterius in suo loco recte explicet. HAERESIS, nomen Graecum, venit ab eligendo. Vocarunt autem sic illi Philosophorum sectas, quod unusquisque sibi aliquod genus disciplinae ac sectae proprium elegit, cui sese ad dixit, tanquam suo iudicio maxime probabili commodaeque. Usitatissime sane tunc variae factiones philosophorum, haereses a Graecis, et a latinis sectae, citraque omnem contumeliam nominabantur. Utitur hac voce Graeca etiam Cicero in

contra populum Dei? Iudic. 8. Locutus est sicut hoc ad eos: id est, similia, talia quaedam. Hoc ergo substantiam monstrans, aliquando qualitatem denotat: de quo in Pronominibus. HODIE, in Sacris literis non semper significat hanc unicam praesentem diem, sed saepe absolute certum aliquod tempus. Isa. 58. Non ieiunabitis hodie, ut in sublimi audiatur vox vestra. id est, nunquam sic debetis ieiunare. Accipitur igitur hic Hodie, pro quacunque die huius vitae, aut quotidie, donec hodie nominatur. Sicut Paulus Hebr. 3 exponit illud Psal. 95. Hodie si vocem

ut supra nivem dealbetur Psal 51. Narrat et Epistola ad Hebraeos, Mosen hysopo, sanguine foederis madefacto, aspersisse totum populum Iohan. 19 scribitur, quod spongiam plenam aceto imposuerint hysopo, ut Christo haustum propinatent. Unde necesse est fuisse in illis regionibus aliquod genus hysopi arborescentis: aut per metaphoram, ad tale aliquod arbustum hoc nomen esse solitum transferri: sicut Germani humilem quandam hortensem herbam vocant Cypressum, ob odoris cum lignis arboris eius similitudinem. I IACERE aliquem,

ad Hebraeos, Mosen hysopo, sanguine foederis madefacto, aspersisse totum populum Iohan. 19 scribitur, quod spongiam plenam aceto imposuerint hysopo, ut Christo haustum propinatent. Unde necesse est fuisse in illis regionibus aliquod genus hysopi arborescentis: aut per metaphoram, ad tale aliquod arbustum hoc nomen esse solitum transferri: sicut Germani humilem quandam hortensem herbam vocant Cypressum, ob odoris cum lignis arboris eius similitudinem. I IACERE aliquem, cuius fortuna afflicta sit, aut qui alioqui abiecto et prostrato

ignem flammarum in terram eorum. Exod 9 Et fuit grando, ignis mixtus grandini. Octavo, in descriptione inferni ac aeternorum suppliciorum, subinde inculcat Scriptura esse igne aeternum et inextinguibilem, aut ignem et sulphur: sive revera ibi sit aliquis materialis ignis, sive per metaphoram aliquod acerbum ac dirum significetur: quoniam in hac vita nihil est igne violentius et cruciabilius, aut acerbius Nono, ignis etiam crucem significat. ut 1 Cor. 3. Servabitur sic, tanquam per ignem. et

Domino offerebant. Inde venit Aries impletionum. i. initiationum, ibidem. Vicina est huic Graeca vox τελείωσις sed alia occasione aut ratione exorta. Aliquando tamen haec ipsa phrasis implendi manus Domino idem prorsus significat, quod offerre ei aliquod munus. Sic David dicit 1 Paral. 29. Et quis se exhibet spontaneum, ut impleat manus suas hodie Domino? ubi mox sequitur enumeratio munerum oblatorum, quae principes obtulerunt Sic et 2 Par. 29. et Ezek. 43. Inde autem haec loquutio venit quod qui affert aliquid, habet plenas manus,

qua loquutione in voce Plenitudinis. Implere alicuius faciem ignominia, est, eum plane confundere, aut pudefacere. Impleri agnitione Dei, Col. 1 item Impleri Spiritu S. Luc. 2. item in Actis, Vir plenus spiritu. i. maxima quadam illustratione et motu Spiritus S. ornari ac permoveri ad aliquod eximium opus. Impleri aliquem longitudine dierum. i. ad decrepitam usque aetatem perduci, aut vitam ei prorogari. Sic Impleri dies alicuius, 1 Par. 17. i. satis vixisse eum. Implere sermon Dei. Col. 1 est plene perfecteque docere, aut propagare caelestem doctrinam Impleri

Sic ibidem praecedenti capite. Qui furatus fuerit aliquem, vendideritque illum, et inventum fuerit in manu eius, etc. Aliquando solum verbum Invenire idem valet. ut Psal. 17, Explorasti me, et non invenisti: subintellige iniquitatem. pro, non deprehendisti in me aliquod scelus, aut malam fraudem. Simili significatione dicit Achabus ad Heliam, Invenisti me: id est deprehendisti me in ipso scelere occisi et innocentis Nabot, et rapinae vineae. Mala dicuntur aliquem invenire: pro affligere, ut paulo ante monui. Exod. 18. Narravit socero laborem, qui

ipsa summa est iniustitia. [?: Sic- ] narrant Fridericum Electorem Saxoniae, aliquando [?: ] paupere quadam vidua compellatum, ut sibi esset [?: adi- ] mento zu dem Rechten recht, ad verum ius ac iustitiam, admirabundum risisse, et quaesivisse, Num etiam aliquod iniustum ius, Unrecht Recht, existat? Recordari iustitiae Dei, aut etiam praedicare eam, Psalmo septuage simoprimo, de eius immensa benignitate ac beneficentia accipendum est, ideo coniungit ei Salutem Dei. Posses [?: tam- ] eum locum etiam de imputativa iustitia

aut pugno, Exodi 21: exponunt aliqui synecdochice, pro porcutere eminus aut cominus. inquit enim ibi Moyses: Si rixati fuerint viri, et percusserit alter alterum lapide aut pugno. Nono, denique etiam Proverbia quaedam ab hac voce venire videntur. ut, Offendere ad lapidem: pro, in obvium aliquod malum subito ac praeter opinionem incidere, nisi id Deus averterit. ut est in Psal. 89. Angeli portabunt te manibus, ne offendas ad lapidem pedem tuum: pro, custodient te in omnibus rebus agendis, functioneque tua, ne alicubi incidas in aliquam calamitatem. Sic et illud

quo indicamus nos aliquem magnifacere. [?: L- ] denique, est sermo magnitudinem virtutis alicuius praestantissimi viri illustrans, ut eam definit Aristoteles Rhet. 1. Idem Ethic. 1, laudem dicit esse virtutum: et laudari res hominesve, quia sint aliqua bona qualitas praediti, et ad aliquod bonum utileque opus recte dispositi aut idonei: sed honorem esse rerum per sese valde praestantium, non ratione alterius finis, ut rerum divinarum ac summi boni, quorum preciositas in semetipsi est, non in scopo sive opere aut effectu. Quod [?: discri- ] cum communi sermone non

[?:-t ] omnes eum laudarent: vel, ut val de esset eo nomine laudabilis. Laudatum invocabo Dominum, 2. Sam. 24. Psal. 18: pro, celebratum, vel omni laude dignum. Virgines laudari: pro, nuptum elo cari. Psal. 78: Virgines eius non sunt laudatae. Forte alludit ad aliquod proprium genus praeconiorum aut epithalamiorum in nuptiis usitatorum. Significat ergo non esse elocatas. Munsterus abet, Non sunt honoratae: scilicet nuptiis. ¶ Nomen Laus varie ac cum diversis vocibus [?: con-ectitur ] , et non paucas obscuras locutiones

cum leone et dracone, quam cum mala muliere. Ad crudelitatem leonis respicit etiam Scriptura, cum dicit Isaiae [?: ] Sicut leo contrivit omnia ossa mea: id est, Deus me [?: ] potenter afflixit, et etiam veluti comminuit omnia [?: ] sa mea, sicut leo norans aliquod animal, facillime et crudelissime omnia eius ossa dentibus ac ungulis confrangit et conterit. Sic et Psal. 57, David comparat hostes suos leonibus, inquiens: Anima mea est in medio leonum, et ego iaceo inter flamma succensos filios hominum, quorum dentes sunt lanceae, et

Lavinia, quae dedit nomen Albae longae, quam Aeneas reperta alba sue condidit. LEVARE plures, nonnihil obscuras et huic linguae proprias significationes gignit, quarum aliquas quasi cursim exponam. Primum igitur, quia levant manus tum percussuri, tum iurantes, tum orantes, tum signum aliquod dantes: hinc est, quod levare manus omnia praedicta significet. ut Exod. 14. Levo manum meam ad Deum. Num. 14, Si intrabitis in terram, de qua levavi manum, quod faciam vos habitare in ea. id est, de qua inravi. Apoc. 10, tota haec forma et gestus iurantis depingitur in angelo

me percuti? Rom. 7. Mulier vivente viro alligata est legi. Aut de praeceptis legis Moralis, seu Decalogi: qua quidem significatione omnium creberrime in Apostolorum scriptis legitur, ut patet ex testimoniis quae paulo post de lege Morali recitabuntur. Interdum vero speciem, aut potius individuum aliquod legis, hoc est, sententiam aut decretum peculiare significat: ut Iohan. 19. Habemus legem, secundum quam eum oportet mori. Legem, inquiunt: hoc est, forensem sententiam a Deo praescriptam, ob quod facinus quis capitali supplicio afficiendus sit. Sic Luc. 2. Secundum legem Moysi

sed saepissime pro tota doctrina ac religione ponuntur. Eduth, ידות, a iaad contestando, testimonium plerunque vertitur: [?: q- ] aliqui (praesertim Kimchi) ita exponunt, ut dicant ea demum praecepta hoc nomine notari, quae simul aut festum, aut aliquod aliud memoriale alicuius facti aut beneficii divini continent. Alii ideo a contestando hoc sanctionum nomen sumptum esse opinantur, quod testamentum aut foedus secundum talia pacta aut sanctiones sint a Deo cum Israelitis initae. cum dicitur Tabernaculum eduth, rectius verteris conventionis

modo habes 1. Cor. 7, dicente Apostolo, Hoc autem dico secundum in dulgentiam, non secundum imperium: id est, hoc vobis permittitur per indulgentiam quandam, velut minus malum: sed non iubetur tanquam aliquod necessarium bonum. Quarto quaedam permittuntur a Deo iuxta modum dispensationis, qua fit iuris communis relaxatio quaedam ob causam: quo modo permissa fuit olim sanctis patribus pluralitas uxorum, non utique ad duritiam cordis eorum (nam sancti erant) sed ob magnum bonum populi Dei augendi,

comedetis, Genes. 2 et 3. id est, de fructu omnis arboris. Ierem. 11, est locus obscurus: Perdamus lignum in fructu eius, et excindamus eum de terra inuentium, et nomen eius non memoretur amplius. ubi alii intelligunt per lignum, crucem, qua corpus prophetae perdere voluerint. Alii, venenatum aliquod lignum, quo cibum eius inficere cogitaverint: ut et Ionathas transtulit. Sed illa videtur omnium comm oddissima esse, quam Germanica versio expressit, Perdamus arbori cum fructu aut cibo eius: id est, ipsum Prophetam [?: ] cum doctrina, operibus ac conatibus suis. quod et

potentum tyrannorum, etc. Sic lenificare linguam, Ierem. 23. Vir linguae. i. vir linguarum, seu calumniosus ac men dax delator: Vir linguae ne firmetur in terra, Psal. 140. Lingua facit eum ruere, Psal. 64 pro, sermo proprius eum praecipitavit in aliquod tetrum exitium, iusto Dei iudicio. Lingua ambulare per terram, est, audacter de aliis hominibus quidvis blaterare Psal. 73. ponunt os suum in caelum, et lingua eorum ambulat in terra. i. audacter quidvis blaterant de Deo aut religione, et de hominibus ac rebus humanis. q.

est, ὀξυθυμία, Hebraice קצד אפים, quod habetur Prov. 14, ubi inquit Salomon, Brevis irarum faciet stulticiam. i. Qui non tantum facile commovetur, sed etiam mox erumpit in actionem aut poenam, is cito aliquod triste facinus patrabit ut de Theodosio legitur. Cui contrarium remedium a quodam monstratum est, ut. i. ter Alphabetum recenseret, priusquam aliquid iratus mandaret. Sic ibidem Salomon per antithesin ista duo sibi invicem opponit, in quiens: Longus irarum est multae intelligentiae, at

Lucae 16, cum dicit: Filios seculi esse prudentiores filiis lucis. Christus dicitur Lux gentium, et Soliustitiae: tum quia doctrina illuminat omnes gentes: tum etiam, quia affert eis iustitiam ac vitam aeternam. Isa. 42 et 49: sicut supra ostendi, lucem notare tum noticiam, tum et aliquod ingens bonum, atque adeo felicitatem ipsam. Talis Christi [?: ] prolixe promittitur Ecclesiae, cap. 60 Isaiae: ubi etiam dicitur, quod non lucebit amplius piis sol ac luna, sed tantum Meschias erit ipsorum Lux, scilicet in hac [?: ] , quo ad

ab Hesebon usque ad Dibon: id est, eorum regnum. In hac significatione saepe regnum Iuda, posteritati Davidis divinitus longo tempore conservatum, vocatur Lucerna Davides: 1. Reg. 11, Filio vero Salomonis dabo tribum unam, ut sit lucerna Davidi servo meo, ut sit ibi semper aliquis regulus, et aliquod regnum, quod aliquo modo referat ac repraesentet nomen et gloriam Davidis, ne cum quadam eius ignominia ac infelicitate quisquam dicere possit, eum una cum posteris et regno suo funditus extirpatu esse, ut solet Deus impios punire. Sic et 1. Reg. 15 habetur: Propter Davidem dedit Deus

post oculos meos, et in manibus meis haesit macula, seminem ego, et alius metat. Contra sunt Manui immaculatae, vita irreprehensibilis. Prov. 9. Qui castigat derisorem, recipit ignominiam: et qui arguit impium, recipit maculam: id est, caret praemio, nihil proficit, conciliat sibi odium, et aliquod aliud in commodum. Puer sine maculo. Dan 1, iubentur deligi ex Iudaeis pueri sine macula: id est, formosi, carentesque omni vitio corporis et animi. Sic Eph. 5 dicitur Ecclesia esse sponsa Christi, et ita eius sanguine mundata ac sanctificata, ut careat omni macula et ruga. Quod fit

genere pro tota mole peccati, aut universali iniustitia ponitur: alias pro speciali, qua proximum laedimus. Pro tota iniustitia, aut omni genere peccati [?: ] vitii, ponitur in hisce exemplis. Genesis sexto et octavo, cor humanum dicitur tantum malum inde ab ima infantia. ubi non unum aliquod vitium, sed omnia simul Scriptura homini tribuit. Psalm. 34, et Isaiae 1. lib 1 Discede a malo, et fac bonum. Proverb. 3 et 4 Discede a malo Rom. 2. Tribulatio et angustia super omnem animam hominis operantis malum. Eadem locutio est et Proverbiorum 14, et saepissime alias: de qua

prolixius exposui. Matth. 11 est, quod Ioannes Baptista nec manducaverit, nec biberit: et contra, quod Christus ederit ac biberit: quem Hebraismum in Generalib. preceptionibus propria Regula exposui: quod scilicet quaedam verba sint in quadam ampliori significatione accipienda, perinde ac si aliquod adverbium intendendi eis adiectum esset. Sic igitur Ioannes non manducavit. id est, non large ac liberaliter, sed valde tenuiter victitavit seu ieiuniis semet maceravit. Christus contra liberaliter et communi more vixit, non crucians semet fame aut ieiuniis, non raro etiam conviviis

tuae erit, quod dabis id est, quantum sponte ac libenter voles dare. Manum applicare ad os, pro comedere. 1. Sam. decimoquarto: Venit populus in sylvam, et ecce fluxus mellis, sed nemo applicabat manum ad os, id est, non audebat sibi inde aliquid in cibum sumere. Adhaerere alicuius manui aliquod. Deuteron. 13, est, inde aliquid sumere, praesertim iniuste: sicut ibi de anathemate dicitur. Sic et Iob 31. Manus aperta aut clausa, pro liberali, aut contra. Deut. 15. Neque claudes manum a fratre tuo mendico, sed aperiendo aperies eam: pro, benefacito illi, aperiendo manum tuam,

alioqui partem, pro merito poenae aliquoties vox haec in Vulgata versione reperitur: ut Hebrae. 10. Quanto putatis deteriora merebitur supplicia qui filium Dei conculcaverit? Iob 6, Peccata mea, quibus iram merui. et alias, Meritum porro in bonam partem acceptum, est aut dicitur plerunque aliquod indebitum officium alteri praestitum, quo eum tibi obliges et devincias, ut praemio aliquo id factum vel ex pacto, vel alioqui ex communi aequitate teneatur. Caeterum ut ad ipsam vocem revertamur, cum nulla in Sacris literis meritorum humanorum mentio fiat, mirari quis possit, unde haec vox

de hac voce dabitur occasio dicendi in voce Viscera. ¶ Dictum est supra aliquid de discrimine gratiae et misericordiae sed quod non omnino probaretur. Nam licet Paulus Timotheo et Tito scribens, optat in salutatione gratiam, misericordiam ac pacem: et possit [?: ] te ibi aliquod discrimen excogitari, quasi gratia sit generalis ille favor, quo omnes servandos in Christo complectitur: et misericordia sit sequens quidam motus, quo singulorum miseriis motus, eis illam gratiam applicare incipit: tamen saepe videntur eandem significationem habere, idque adeo ut verbum

offerent reges munera. Et Psal. 72, Reges Tharsis et Insularum munera offerent, reges Sheba et Seba dona adducenti. subiicientur Messiae, eique spiritualia [?: tribu-- ] pendent. Saepe munus significat corruptelas, quibus gubernatores et doctores, aliique potentes ad aliquod [?: ] permoventur. Deut. 10, Deus non accipit personam, nec munus: i. non discedit a iustitia et rectitudine ob alicuius potentiam, non etiam patitur se corrumpi munerib. ut homines. Deut. 16 praecipit Deus, inquiens: Non inclinabis iudicium, nec agnosces personam, nec

Sic [?:-obus ] inquit de divitibus cap. 5, In deliciis vixistis per terram, et lascivistis: Enutrivistis corda vestra, in die mactationis. i. perinde genio vestro [?: indulsi- ] , vosque metipsos saginastis, ut solent pecora sagi [?: ] ad aliquod splendidum et solenne sacrificium aut [?:-ium ] . Praeparare ad occisionem. Isaiae 14. Praeparate [?: ] eius occisionem, in iniquitate patrum suorum. [?: ] aliquem in occisionem. Isa. 34, Indignatio Domini, est super [?:-tes ] , et

etiam apud gentiles, ita â sacrificiis ac coetu secedere, captandi augurii gratia, vel'quia solis visiones citius exhibentur. Inquit igitur ibi Bileam inter alia: Ego vado, si forte Dominus occurrat in occursum mei. forte idem est quod, si forte appareat, et responsum det mihi ad consulta per aliquod visum, et quasi spectrum. Occurrere Deum alicui, interdum significat idem quod apparere. Sic Moyses iubetur Exodi 3 dicere ad Pharaonem: Dominus Deus Hebraeorum occurrit nobis: nunc quaeso ibimus iter trium dierum, et sacrificabimus ei: id est, apparuit, et simul mandata tradidit. Idem

interdum obscuritatis habet. ut Genesis vigesimonono: Porro oculi Leae erant teneri: Rachel autem erat pulchra forma, et pulchra aspectu. id est, habebat imbecilles oculos. Oculot levare aliquorsum, aut etiam dirigere, indicat expectationem opis. hic enim est gestus expectantium alicunde aliquod bonum, ut subinde eo versus attollant aut dirigant oculos, prospectantes an veniat illud desideratum auxilium. Psal. 121. Levabo aut levare soleo oculos meos ad montes, unde veniet mihi salus et auxilium. Sic 123 Psal. Ecce sicut oculi servorum sunt ad manus

fortiores vero quibusvis. sicut autem ibi Paulus vult, ac severiter praecipit, ut fortiores illam superstitionem [?: imbecillis ] aliquandiu patienter tolerent: ita credo etiam Apostolicam synodum in gratiam imbecillium condidisse illud Decretum, de vitando suffocato et sanguine ad aliquod tempus. Exhac veteri opinione, quasi [?: ] minus sint mundae ac licitae terra nascentibus, progressa est illa superstitio et dogma daemoniorum, ut nominat Apostolus, de vitandis certo tempore carnibus et lacticiniis tanquam ex immundo progredientibus. OMNIS,

aut Domini: id est Deo gratum, et ad gloriam ipsius plurimum faciens: primae Corinthiorum decimosexto. Timotheus operatur opus Domini, sicut et ego. pro, totus est deditus promovendo regno, religioni ac gloriae Christi. Operari veritatem aut fidem, infra in voce VERITATIS exponetur. Opus aliquod operari in Domino, est aliquid boni facere, praelucente verbo, probante Deo, atque adeo ipsomet per Spiritum suum in nobis id opus efficaciter agente et peragente. Iohannis tertio: Qui facit veritatem, venit in lucem, ut manifesta fiant facta eius, quia in Deo facta sunt. ¶ Opera

cum post mortem regis carens liberis, prudenter ac graviter regeret regnum, et a subditis magnifieret, tandemque [?: ] a proceribus oblata esset libera facultas eligendi ex proceribus regem, eique nubendi: illam quendam caeteris praestantiorem accersivisse, qui putans se vocari ad aliquod negocium regni, obviam prodeunte ei regina, de equo desilierit, seque incuruârit, osculaturus eius manum. Cui illa subridens responderit, Non manum, sed faciem oportere eum osculari: indicans, eum non iam subditum, sed maritum regemque fore. Ab hac osculandi regum manus, aut etiam pedes,

petimus nobis dari panem quotidianum: id est, res omnes quotidianae vitae necessarias. Caeterum vox Quotidianus panis, mox suo loco exponetur. Gen. 3. In sudore vultus tui comedes panem. id est, victitabis. Ratio locutionis huius est in synecdoche exposita, quod videlicet Hebraei soleant unum aliquod vel maxime principale, vel etiam caeteris magis conspicuum, pro tota specie, aut alioqui pro omnibus partibus ponere. Sed ad eam illud quoque adiice, quod etiam nunc in multis locis ac regionibus plus utantur pane in victu, quam in Germania, ubi simul plura fercula apponi solent: cum alibi

pardus iuxta viam tritam. id est, perinde saevio in eos, sicut istae truculentissimae ferae. PARENS uterque, et pater et mater, dicitur. Catachrestice autem, vel etiam synecdochice, parentes aut patres vocantur etiam avi, abavi, et omnes in universum maiores: quin et quicunque habent aliquod regimen, aut superioritatem supra nos, ut magistratus, doctores, et similes. Sic proculdubio accipienda est vox Parentum in 4 Decalogi praecepto, de qua catachresi in voce Filius dictum est, et paulo post in vocabulo Patris denuo dicetur. PAREO, significat usitate obedio. Nonnun

interpretatur, ideo diutius manendum Ephesi quod illic multos haberet adversarios. et fructus esset ingens. Neuter de festo verbum facit. Quan quam in Actis cap. 20, quum ait, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς, videtur aliquod festum Iudaeis significare. Etiamsi Beda in Glossa [?: ordina- ] putat, Paschae et Pentecostes festum etiam Apostolorum temporib. fuisse celebratum ritu Christiano. Hoc commentum opinor ab illis repertum, ne Paulus crederetur observare dies festos Iudaeorum, quos docuerat

multa significata, suasque obscuritates tum ratione Latinae linguae, tum et ratione Graecae ac Hebraeae. Per igitur usitatissime significat quasi medium quoddam loci, temporis, personae: ut, Per locum aliquem ire, aut transire: per totam diem otiari, aut laborare: per aliquem mittere literas, aut aliquod efficere. Sic dicimur per Christum patrem accedere, id est, ipso nos ad patrem veluti manu ducente. Aliquando significat veluti opera alicuius aliquid consequi: sic per Filium redempti sumus. Aliquando veluti [?: ] instrumentum notat: ut per legem est cognitio peccati. Per

patre necessario accipi debet. Docet etiam, praepositiones istas non semper sic distinguere causas rerum, aut ipsas voculas accipi in Sacris literis, sicut in prophanis, et apud philosophos. Tametsi etiam apud Lationos innumeris vicibus PER, primariam efficientemque causam indicat: ut, Per aliquem aliquod opus esse effectum, per aliquem stare, per me nulla est mora, per me tibi licet. Sic Terentius dicit, PER servulum falli senem: id est, a servulo. Rom. 6, Christus suscitatus est per gloriam patris. id est, a gloriosa potentia et ope patris. Sic etiam per Christum omnia esse facta, causam

Sacris literis significat non tantum eum, qui extra suam patriam vivit: sed etiam plerunque aliquid triste ac aerumnosum in se includit. Solent enim peregrini plerunque miseri ac aerumnosi esse, utpote qui in illis locis agant et vivant, ubi nec cognatos aut amicos multos habent, nec patrimonium aliquod a maioribus acquisitum, nec denique magnifiunt. Quod tanto magis accidebat peregrinantibus apud Iudaeos, quia nec soli haereditatem eis habere aut emere licebat, utpote quod tantum Israelitis erat divisum: nec nati erant ex Abrahamo, ut de divinis promissionibus gloriari potuerint: denique

Iob 4. Ecce in servis suis non reperit veritatem, et in angelis suis posuit stulticiam: Vulgata habet Reperit, id est, ibi existentem conspexit, sicut homo Deum ante se existentem fide conspicit. Ponere in auribus, in ore, et in [?: ] alicuius aliquid, dicitur, pro exponere alicui aliquod negocium, eive demandare Exod. 17. Pone in auribus lehosuae, quod delendo delebo de sub caelo Amalec, pro, inculca ipsi, eiusque successoribus gubernatoribus, Luc.. 9. Ponite vos in auribus vestris. Sic Virgilius: Sensibus haec imis, res est non parva, reponds. Ponere in

in aliquid cogitandum ac expendendum: Isaiae 41, Priora quae fuerunt animiciate, et ponemus cor nostrum. Sic et Latini in verba Animadverto dicunt, vertere animum ad aliquid. Iob 1. Posuisti ne cor super servum meum Iob? id est, considerasti ne eum? Hag. 1, Ponere cor super viam, est aliquod opus alacriter aggredi et perficere. 1. Samuel. 4. Non respondit, nec apposuit cor. Si divitiae abundaverint, ne apposueris cor. id est, ne cures. Sic 2. Samuel 18, Si fugiendo fugerimus, non ponent super nos [?: ] pro, non magnifacient, non putabunt se vicisse, te

Levit 22: Custodiant igitur observationem meum, ne propter hoc portent peccatum, et moriantur propter illud. id est, ne se onerent peccatis, ob quae punianter. Aliquando significat gravamen conscientiae de peccato, aut reatum in conscientia sentire. Levit. 5: Si anima peccaverit, et fecerit aliquod ex praeceptis Domini quae fieri non debent, et nesciverit, et deliquerit, et portaverit iniquitatem suam, adducet arietem immaculatum, etc. omnino videtur sensus esse, quod si tandem delictum resciverit, et conscientiae gravamen senserit, [?: ] demum ea ratione

mundi potentia instructum significat. ut, Deposuit potentes de sede, Luc. 1 et 1 Corint. 1, Non multi potentes, non multi sapientes aut nobiles, etc. Talis significatio quasi habitualiter usurpatur, pro eo qui simpliciter ac in genere est potens. alias Potens dicitur, ad unum aliquod negocium aut factum idoneus et instructus, ut potens in malitia, Psalmo 52. Vae potentibus ad bibendum, Isaiae quinto. Sic Lucae tertio, Potens est Deus de lapidibus filios Abrahae facere. Luc. 24 Iesus Nazarenus potens fuit in sermone et opere coram Deo et hominibus: id est, fuit

quodque ea bestia faciat omnem potestatem prioris. id est, mirabilia opera ac magnae potentiae facta. Haec igitur significatio vocis Potestatis valde crebra est, ut ipsas propriae vires ac robur agendi, seu efficiendi aliquid denotet: cui significationi aut eius exemplis saepe etiam ius aliquod includitur, praesertim cum aliquid a Deo aut nomine Dei fit. Secunda significatio est, cum Potestas ius quoddam ac legitimam potentiam notat, ut supra de verbo Possum dixi. Quae in valde multas species subdividitur. Aliquod enim ius habent etiam privati in se, suos liberos, ac rem

aliquid denotet: cui significationi aut eius exemplis saepe etiam ius aliquod includitur, praesertim cum aliquid a Deo aut nomine Dei fit. Secunda significatio est, cum Potestas ius quoddam ac legitimam potentiam notat, ut supra de verbo Possum dixi. Quae in valde multas species subdividitur. Aliquod enim ius habent etiam privati in se, suos liberos, ac rem familiarem: in quo sensu dicitur Patria potestas. Romanorum nono: Figulus habet potestatem luti. 1 Corinthiorum 7, Sed potestatem habet suae voluntatis. id est, liberum ius eligendi, an velit coniugium, aut caelibatum. Act 5.

fuerunt, et latrones. de quo in praepositione ANTE. Aliquando huic praepositioni aliquid subintelligendum est. Os. 5. Post te, Beniamin, subintel. imminet hostis. Post viam occasus solis, Deuter. 11. pro, in latere viae regiae, tendentis ad occasum. Post dies hosce, aut aliquos. pro, post aliquod tempus. Fuit autem, post dies pugnaverunt: id est, accidit ut post aliquod tempus. Sic reversus Samson post dies: Iud. 14. pro, post aliquod tempus. Depost aliquem ascendere, est desinere eum persequi. 1 Samuelis 14, Ascendit depost Philistim. 2 Sam. 20, Ascendit omnis Israel depost

aliquid subintelligendum est. Os. 5. Post te, Beniamin, subintel. imminet hostis. Post viam occasus solis, Deuter. 11. pro, in latere viae regiae, tendentis ad occasum. Post dies hosce, aut aliquos. pro, post aliquod tempus. Fuit autem, post dies pugnaverunt: id est, accidit ut post aliquod tempus. Sic reversus Samson post dies: Iud. 14. pro, post aliquod tempus. Depost aliquem ascendere, est desinere eum persequi. 1 Samuelis 14, Ascendit depost Philistim. 2 Sam. 20, Ascendit omnis Israel depost Davidem. Ios. 22, Quae est ista praevaricatio, ut avertamini hodie depost

subintel. imminet hostis. Post viam occasus solis, Deuter. 11. pro, in latere viae regiae, tendentis ad occasum. Post dies hosce, aut aliquos. pro, post aliquod tempus. Fuit autem, post dies pugnaverunt: id est, accidit ut post aliquod tempus. Sic reversus Samson post dies: Iud. 14. pro, post aliquod tempus. Depost aliquem ascendere, est desinere eum persequi. 1 Samuelis 14, Ascendit depost Philistim. 2 Sam. 20, Ascendit omnis Israel depost Davidem. Ios. 22, Quae est ista praevaricatio, ut avertamini hodie depost Iehovam? Ezek. 4. Ne errent Israel ultra depost me. 1 Reg. 22.

Denique, ut haec ratio Hebraici sermonis non satisfaciat, hoc etiam dico, apud ipsos disertiores Graecos praepositionem μετὰ saepe pro ἐν et εἰς usurpari: idque etiam cum certum aliquod tempus nondum praeteritum declaratur. ut in illo versiculo Homeri Odyss. χ. χέρσιν ἀπείμενος μετὰ δαῖτα: id est, ἐν δαιτὶ, seu potius ἐξὴν

aut nobilitatem coram Deo, ut qui cogitet uni Bethlemitico civi totum orbem terrarum subiicere: quam sequenti versiculo orituri inde Ducis aut Meschiae declaret. Illae sane duae voces צעיר להיות Zair liheiot, parva ad essendum, omnino videntur adhuc aliquod verbum finitum requirere: scilicet, Concedo parva videris hominibus ad essendum, aut in oculis et opinione hominum videris parva: cui subintelligatur tacita antithesis. At mihi meoque iudicio nequaquam es parva, quandoquidem Messias inde est mihi nasciturus, quasi dicat, Fateor sane,

Hoseae 4 cap. Clypei populi sunt, ut supra, etc. PRINCIPIUM alias magis tempus notat, quod plerunque fit in Sacris literis: alias rei negocii'ue alicuius initium, quod Aristoteles definit esse, id ante quod est nihil, eius quidem rei et post quod necessario aliquod sequitur. Magni vero momenti est haec vox in Sacris literis: eoque necesse est aliqua loca Scripturae declarare, ac indicare quid ibi haec vox significet. Primum autem dicamus de initio Iohannis, In principio erat verbum. Voxigitur haec tres significationes habere videtur. Primum significat

ex omnibus locis, aut liberabo eos ex summis malis et tyrannide hostium, sicut liberavi olim meos de servitute Og Basan, ac de furore, Pharaonis in medio maris rubri. PROFUNDO verbum, ab hoc nomine formatum, reperitur Isaiae 7. Profunda petitionem, aut extolle sursum. id est, pete aliquod signum vel miraculum a Deo in confirmationem huius promissionis liberandae Ierosolymae ac Iudaeae, vel infra in imo tartaro, vel superius in summo caelo, etc. PROGENIES, a progenerando ducta vox, significat primum stirpem aut familiam aliquam, seu totam cognationem.

inter Iudaeos, quique et religionem et locum mutaverant. PROTEGO et PROTECTOR, notae voces sunt, defensionem ab iniuriis significant: sicut tectum protegit domum contra imbres, nives, et grandinem. Valde usitatum alioqui est in Sacris literis. PROVERBIUM, est dictum aliquod sententiosum, tritum, et aliquid obscuritatis aut tropi continens. Saepe tamen simpliciter sententiam valde celebrem significat. Haec est vis huius vocis, et ei aequivalentium etiam in Latina lingua, et in aliis omnibus. Hebraei vocant משל Maschal,

facta esse in Capernaum. id est, quam multa et quam grandia miracula. Luc. 15. Quanti mercenarii in domo patris mei sunt: id est, quam multi? Sic et in Actis saepe accipitur. QUARE, saepe non quaerit causam facti, sed tantum accusat factum, aut etiam arguit falsitatis dictum aliquod. ut, Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Quasi dicat: Certe sine causa, et sine omni suo emolumento, quin potius cum suo summo damno id faciunt. Aut profecto iniustissime agunt talia facientes. Vide de hoc genere Hebraismi paulo post in Quomodo, et in Universalibus

recede illuc ad latus, nec sis nobis obstaculo, quo minus perrumpanus fores domus tuae, violaturi hospites tuos. Ecce recedis a me, et percutiet te leo: primo Regum vigesimo. pro, statim ubi a me recesseris aut abieris, interficieris a leone. Recedere ad dextram. vel sinistram, est, in aliquod latus extra regiam viam verbi Dei declinare. Iosuae vigesimotertio. Sic Iob dicitur fuisse vir rectus, et recedens a malo. Recedere, pro desinet interdum ponitur. Isaiae decimoquarto: [?: Percuti-- ] populos in ira percussione non recedente. id est, non desinente. Sic

comprimit et humiliat se, ut cadat in robusta eius coetus pauperum. id est, in ungulas eius, in quibus estrobur leonis. quasi dicat: Perinde omni diligentia et astutia insidiatur miseris, ut leo solet se humi prosternere, et caput demittere, ac quiete iacere et latitare in suo latibulo, donec aliquod animal non cernens eum, illuc accedat, quod validis suis ungulis corripiat, et discerpat. Gens robusta facie, pro impudenti fronte ponitur, Deuteronom. 28. Sicut in verbo FORTIFICO diximus, Scripturam dicere, impios et scorta fortificare faciem suam, Proverb. 7 et 21. Sic constanti

et addit: Praeter Sabbata Domini, praeter dona vestra, praeter vota vestra, et praeter cuncta voluntaria vestra. ubi indicat, in solennibus festis, ad illorum propria sacrificia, nihilominus non esse omittenda alia coincidentia sacra, vel septimae diei, vel alia quaecunque. Septimo, est etiam aliquod sabbatum terrae. nam Levit. 25 iubet Deus Israelitas, tantum sex annis colere terram, et septimo eam ociosam incultamque relinquere, quo ea etiam suum sabbatum et suam quietem habeat. Haec est annorum hebdomas, sabbatum aut septimana. inquit enim: Sex annis fuminabis agrum tuum, sex annis

blasphemam formulam vocant) Canon sacrificii, qua Christus se patri pro toto mundo omnibusque eius peccatis offert, et suam sacrificium omnibus peccatoribus applicat. Ratio autem huius significationis posset esse triplex potissimum. Prima, quia Sanctificare, significat segregare ab aliis, et ad aliquod singulare opus destinare aut ordinare: sicut Isaiae decimotertio Medi dicuntur sanctificati Dei, nempe ad hoc opus ordinati, ut Babylonem subigant, et Iudaeos in Iudaeam dimittant. Sic Christus fuit segregatus Deo, et a Deo, ex toto humano genere ad hoc mirabile opus Dei praestandum.

in usu: non enim tantum illae voces, significationes aut phrases in ea lingua fuerunt, quae nunc in Veteri testamento Hebraeo extant, quandoquidem alioqui nihil aliud germane Hebraeum habemus. Deinde dico, nomina collectiva ita in singulari numero pro plurali solere poni, ut tamen saepe etiam unum aliquod certum individuum indicent: ut homo, aut bos, aliaque huius generis in omnib. linguis. Sic vox Adam Hebraeis alias unum Adamum, alias aliquem alium hominem, alias etiam totam speciem significat. Quare Paulus Apostolico spiritu sciens, qua ratione ea voxin promissionib. Abrahamo datis

verti solet, est ἁπλοῦς, quod magis proprie simplicitatem et sinceritatem denotat. Multum autem coniungitur haec vox cum liberalitate: quia plerunque homines, cum largiuntur, non sincere id faciunt: sed aut quasi inviti et dolentes, aut suum aliquod commodum quaerentes. Vide Matth sexto, Romanorum duodecimo. 2 Corinth. primo, octavo, et nono. Sic Iacobi 1 Deus dicitur dare bona omnibus petentibus simpliciter: id est, prompte et ex animo, ac solo benefaciendi studio. 2 Corint. undecimo. Simplicitas in Christum, pro simplici

praesens, futuri loco est Stabit. Stephanus Act. 7 inquit: Ecce ego video caelos apertos, et filium hominis stantem a dextris Dei. Quod Stare aliqui exponunt, quasi dixisset, Promptum paratumque ad succurrendum mihi: quia Sedere sit [?:-tium ] , sed Stare eorum qui ad aliquod negocium obeundum parati sunt. Septimo, Stare aliquando [?: de- ] perseruerare: Eccles. 8, Ne sis festinus a facie eius obire, vestes in re mala. id est, ne perseveres. Sic Psal. 1. [?: ] peccatorum non stetit. Oseae 10. A diebus Gabaa Israel,

aut sperare. Psalm. 25, Omnes sustinentes te non confundantur. Tota die sustinui te. Psalm. 27, Confirmetur cor tuum. et sustine Dominum, Psalm. 33, Anima nostra sustinet Dominum. Ratio etymologiae est, quia (ut in Libello de Fide plenius exposui) plerumque ita Dominum expectamus, ut magnum aliquod incommodum interim perferamus, a quo nos liberari petimus, aegerrime id sufferendo. Sustinere Marc. 8 cap. abutitur, pro manere apud aliquem, inquiens: Iam triduum sustinent me. Sic et Matth. 6, Unum sustinebit: pro, uni adhaerebit, ponit. 2. Tim. 4, Sanam doctrinam

tempus, contraria sunt. nam illud hominis est negligentis et dissoluti: istud vero frugi et sapientis, non modo non abuti occasione, sed etiam mille voluptatibus eam redimere. Metaphora igitur sumpta est a mercatoribus, qui curiose merces considerant, et deliciis omnibus facile vel lucellum aliquod anteponunt. ostenditque Paulus, quare diligentes et avidos quasi emptores nos esse oporteat: Quoniam, dies mali sunt, ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἴσιν. Dies malos vocant Hebraei, tempora difficultatum et asperitatis plena,

in aenigmatibus. 1. Regum decimo. id est, ut periculum sapientiae eius faceret, propositis illi multis abstrusis et difficilibus, maximique momenti quaestionibus. Tertio, Satan tentat hominem aliquando quidem, ut exploret eius mentem ac vires spirituales: sed multo crebrius, ut eum impellat ad aliquod peccatum offensionem Dei, ac exitium aeternum. Sic tentavit Adamum et omnes sanctos, atque adeo etiam ipsum met filium Dei: id est, ad peccandum impellere conatus est, seu ad malum sollicitavit. Hoc modo Deus neminem tentat, sicut D. Iacobus capite 1. testatur: sed tantum Satan, impii, et

cap. 53 utitur duobus diversis verbis נשא Nasa, et סבל Sabal, in describenda hac portatione et ablatione peccati, eaque repetens inculcat. Significat vero Sabal, idem quod serviliter gestare aut baiulare aliquod grave onus in tergo: quo pulchre exprimitur illa laboriosissima portatio pecca ti, quam Christus in hac vita sustinuit toto tempore humiliationis aut exinanitionis suae, dum tristissima quaeque patitur, ut iustitiae ac irae Dei pro totius mundi peccatis satisfaciat ac persolvat. Caeterum de

regis a conspectu eius, et scribatur, nec transiat. id est, sit stabile Sic Dan. 6, luxta legem [?: Med- ] , quae non transit. Sic Dan. 7. Potestas eius potestas aeterna, quae non transit. TRANSITUS aliquando vocatur loeus, ubi vel per aliquas angustias, vel etiam per aliquod flumen [?: ] do aut navigio transitur. 1. Sam. 13, Egressum est presidium in transitum Michmas. Sic 1. Sam. 14, Et inter transitus, per quos quaerebat Ionathan transire. TRANSFERO verbum est perspicuum. [?: Vulg- ] habet 2 Sam. 24: Sed precor

quoddam verbum: et non esse communem, vulgarem, aut cuivis obvium intellectum eius loquutionis: eoque verum eius sensum quaerit, et per illud mirabile verbum secundam personam intelligit. Aptius quoque est, ut uni rei unique individuo unum aliquod nomen tribuatur, quam ut integer sermo aut oratio appelletur. Quare ego malim hodierna quoque die initio Ioannis Verbum retineri, et filium Dei logon Verbum potius quam sermonem appellari: quam vocem et Germanica versio per Vuort expressit. Quidam hoc tempore suaviter philosophati sunt,

malum super vos Dominus, id est, minas. Num. 11. Nunc videbis utrum eveniat tibi verbum meum. Quinto, significat causam aut negotium. Gen. 12, Propter verbum Sarai. id est, causa Sarae. Deut. 19. et 2. Corin. 13. In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Exod. 18. Cum est eis aliquod verbum, veniunt ad me. id est, causa, lis, negotium. Deuteronomii 19, Hoc est verbum homicidae. id est, causa. 1. Reg. 11. Hoc est verbum ob quod levavit manum suam contra regem. 2. Regum 22. Requirite Iehovam super verbis libri huius. id est, causa huius libri, vel potius propter

veluti ex latibulo quodam in lucem proferuntur. Vocare nomen Dei, aut in nomine Dei: Isa. quadragesimoprimo: Ab ortu solis vocabit nomen meum, aut in nomine meo. id est, nomen meum profitebitur, seque a me excitatum, ad mea mandata peragenda, testabitur. Vocari nomen alicuius super aliquod opus: secundo Samuelis duodecimo. Ne forte capiam civitatem, et vocetur nomen meum super eum. id est, mihi id opus ac victoria adscribatur, non tibi. Isaiae sexagesimoquinto: Ecce ego ad gentem non vocatam nomine meo id est, quae non dicebatur populus meus. Ruth quarto: Voca tibi

et non operari, Paulo quid ib. 42 Operari simpliciter positum ib. 790. 11. 12 operari iustitiam ib. 28 operari iniquitatem, et operarii iniquitatis ib. 35. 36 operari opus Dei ib. 44 operari opus aliquod in Domino ib. 50 operalegis ib. 55 opus legis inscriptum esse cordibus gentilium 791. 51. 52 opera bona ib. 62 operibus aliquid mereri ib. 63 opera Dei 792. 45 opera carnis ib. 50. 51

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report