Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: non Your search found 49997 occurrences
First 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 11440-13868:11440. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Francisco Lucensi Cantori ecclesiae Venetae sancti Marci. M. Marulus. S. P. D. Librum, quem de imitatione Christi ędidi, Tibi mittere pollicitus fueram, et certe misissem, sed is mihi (ut nosti) ab illo fuit interceptus, cui reluctari non potui | neque si possem debui. Scriptum est enim: In tota anima tua time Dominum et sacerdotes illius sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod nuper composui, similis quidem cum illo materię, sed tamen
11441. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] si possem debui. Scriptum est enim: In tota anima tua time Dominum et sacerdotes illius sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod nuper composui, similis quidem cum illo materię, sed tamen multa, quę ante non attigeram in se habens et licet nonnullis in locis eadem quę in illo tractari contingat, non tamen iisdem uerbis expressa habentur, necui stomachum moueat | iuxta Gręcum prouerbium | repetita crambe.
11442. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod nuper composui, similis quidem cum illo materię, sed tamen multa, quę ante non attigeram in se habens et licet nonnullis in locis eadem quę in illo tractari contingat, non tamen iisdem uerbis expressa habentur, necui stomachum moueat | iuxta Gręcum prouerbium | repetita crambe. Eo quoque magis a me Tibi satisfactum iri confido, quod
11443. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uolo.
Tunc enim me Tibi satisfecisse putabo,
cum impressos intellexero.
Interim archetypum meum Tibi habe,
Tibi utere.
Quando quidem mea quęque non parum Te delectant.
Delectare autem ista quę mittimus debent
non tam quia mea sint,
quam quod salutaria doceant |
ac de rebus ad religionem spectantibus ratiocinentur.
Sancta quippe lectio
11444. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Interim archetypum meum Tibi habe,
Tibi utere.
Quando quidem mea quęque non parum Te delectant.
Delectare autem ista quę mittimus debent
non tam quia mea sint,
quam quod salutaria doceant |
ac de rebus ad religionem spectantibus ratiocinentur.
Sancta quippe lectio
11445. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Te delectant.
Delectare autem ista quę mittimus debent
non tam quia mea sint,
quam quod salutaria doceant |
ac de rebus ad religionem spectantibus ratiocinentur.
Sancta quippe lectio
11446. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] De oratione infructuosa c. 10 De peccatorum poenitentia c. 11 Qualem oporteat esse poenitentiam c. 12 De obstinatione non admittentium poenitentiam c. 13 Ad desperantem exhortatio c. 14 De peccatorum confessione c. 15 De iis qui confiteri negligunt c. 16
11447. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] meritis c. 15 De prędicantium beatitudine c. 16 Quantum prodest habere prędicatorem c. 17 Quantum nocet prędicatorem non habere c. 18 De corporis manuum-que labore c. 19 De ocio inutili et infructuoso c. 20 De humilitatis uirtute c. 21 De
11448. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] c. 19 De exhortationibus ad patientiam martyrii c. 20 Verba sanctorum martyrum ad tyrannum in ipsos sęuientem c. 21 Quod non debemus ultro se offerre suppliciis c. 22 Quod multum prodest in calamitatibus recolere passiones Christi c. 23 De impatientię uitio erga Deum c. 24
11449. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] multum prodest in calamitatibus recolere passiones Christi c. 23 De impatientię uitio erga Deum c. 24 De impatientię uitio erga proximum c. 25 De ira non uitiosa sed utili. et de ira Dei c. 26 De remediis iracundię c. 27 De benedicendi studio c. 28 De maledicendi nequitia c. 29
11450. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] est,
falli aut errare nullo modo potest.
Eius ergo
quo nihil est uerius,
nihil sapientius,
leges pręcepta-que uiuendi et nobis suscipienda proponimus |
et alios ut suscipiant hortamur.
Quibus profecto si obtemperare curabimus,
non erit ipsa sibi precium uirtus, ut Stoici dixerunt,
sed uirtuti merces accedet:
pro mortalitate immortalitas,
pro corruptione incorruptio,
pro miseria beatitudo.
Denique Deo ipso frui licebit,
cum Dei iussa peregerimus,
eius-que
uel agendum |
uel fugiendum precipitur ,
ad hęc tria satis commode referri queat,
ex iis quę scripturi sumus,
alia sub fidei,
alia sub spei,
alia uero sub charitatis titulo expediemus.
nihil omnino asserentes a Scripturarum sensu autoritate-que alienum.
Non erit itaque meum quod docebo sed diuinum.
et de ipso sanctorum uoluminum thesauro fideliter sincere-que depromptum.
ut quicquid dixero tam uerum sit | quam ipsa ueritas.
Etenim statui atque decreui |
nusquam a Lege,
nusquam ab Euangelio discedere,
sed per
abunde-que suppetunt, in medium proferentur,
nullo exotici coloris fuco linita,
sed sola sui puritate contenta.
Porro opus ipsum Euangelistarii nomine consecrabitur.
quamuis non solum Euangelii |
sed etiam Legis dicta exempla-que continebit.
Nam quoties per synecdochen a parte totum designare uolumus,
ab ea parte quę insignior uidetur, uocabulum
imponi debet.
unde et puppim pro naui:
et animam pro homine quandoque legimus apud
De fide Deo pręstanda. Caput I
Primus igitur sperandę beatitatis gradus fides est.
Credamus Deo,
credamus Dei Filio |
et quicquid Spiritu Sancto instructi diuini homines de iis quę non uidimus, nobis testati sunt, indubitatę credulitatis assensu suscipiamus.
Ut iacto rectę fidei fundamento |
cęteras quibus beata uita comparatur, uirtutes superędificare possimus |
et de nobis dici queat:
de iis quę non uidimus, nobis testati sunt, indubitatę credulitatis assensu suscipiamus.
Ut iacto rectę fidei fundamento |
cęteras quibus beata uita comparatur, uirtutes superędificare possimus |
et de nobis dici queat:
quibus beata uita comparatur, uirtutes superędificare possimus |
et de nobis dici queat:
fides,
cum nos delictorum, quibus Deum homines-que offendimus, penitet .
Idem alibi pręcipit
dicens:
Iccirco quidem et ad Samaritanam mulierem,
id est ad animam per fidem saluandam
ipse ueritatis magister Christus dixit:
quidem et ad Samaritanam mulierem,
id est ad animam per fidem saluandam
ipse ueritatis magister Christus dixit:
4.
crede mihi mulier
quasi diceret:
mihi crede qui Dei sapientia sum,
non philosophis qui humana sapiunt,
non poetis priscę fatuitatis scriptoribus, qui in deorum vix numeranda
multitudine delyrant .
neque Iudeis qui Trinitatem denegant | non intelligentes in una
simplici-que substantia personarum pluralitatem, quam et ipse sanctus
propheta Dauid uidit dicens:
dubitant,
continuo de Iudea ad montes transmigrare cupiunt,
ad altiora uirtutum culmina conscendere nituntur |
et credendo in Filium peruenire festinant ad Patrem |
ipso Filio dicente:
et in me credite!
ęqualem se illi testatur,
dum eandem ipse de se fidem exigit, quę habetur de Deo Patre.
Cui sententię et illud dictum congruit:
fidem,
merebitur gratiam |
et fructibus exuberabit uirtutum.
calciamenta in pedibus, ut ipse firmiter incedens |
aliis quoque se itineris, quo ad Christum peruenitur, ducem pręstet |
atque alios doceat, quod ipse prius et didicerit et fecerit.
Semper tamen meminerit |
ad fidei perfectionem non nisi Deo adiuuante se posse peruenire.
cum Saluator dicat:
libertatis arbitrio magis |
quam
Cęde, ure, occide inquiunt.
illisione |
nec ualidis uentorum flatibus potuit moueri.
Sed hanc quoque in credendo constantiam a Deo petendam esse docet
Dominus,
dum ad Petrum conuersus ait:
gentilium philosophorum schola desudauit in quęrenda ueritate, quam
fidem |
sicut est granum synapis.
Ad naturam seminis referendum est, ex quo fit arbor magna.
Magna igitur fide opus est, ut magna operemur, et credentibus nihil impossibile sit.
Etenim perfecte credentes nihil inutiliter petent |
ideo nec montes transtulisse feruntur,
non quia nequiuerint,
sed quia non expedierit.
Non minus autem mirabile fuit |
mortuos suscitasse, quod quidem fecerunt,
quam montes transtulisse; quod fecissent, si utile fore censuissent.
Vnde alibi etiam Dominus ait:
Ad naturam seminis referendum est, ex quo fit arbor magna.
Magna igitur fide opus est, ut magna operemur, et credentibus nihil impossibile sit.
Etenim perfecte credentes nihil inutiliter petent |
ideo nec montes transtulisse feruntur,
non quia nequiuerint,
sed quia non expedierit.
Non minus autem mirabile fuit |
mortuos suscitasse, quod quidem fecerunt,
quam montes transtulisse; quod fecissent, si utile fore censuissent.
Vnde alibi etiam Dominus ait:
seminis referendum est, ex quo fit arbor magna.
Magna igitur fide opus est, ut magna operemur, et credentibus nihil impossibile sit.
Etenim perfecte credentes nihil inutiliter petent |
ideo nec montes transtulisse feruntur,
non quia nequiuerint,
sed quia non expedierit.
Non minus autem mirabile fuit |
mortuos suscitasse, quod quidem fecerunt,
quam montes transtulisse; quod fecissent, si utile fore censuissent.
Vnde alibi etiam Dominus ait:
Omnis inquit qui confitebitur me coram hominibus,
confitebor et ego eum coram Patre meo qui in cęlis est .
Si ergo in terra, ut oportet crediderimus,
illic certe in cęlesti gloria coronabimur, ut optamus.
quasi propinquę ad propinquam dictum cauilletur,
audiat ipsum Dominum dicentem:
est.
Mortui sunt ergo illi, qui
quod uerbis credere se aiunt,
factis non probant.
de quibus Dominus ait:
de quibus Dominus ait:
sitienti uinum quidem porrigebant,
sed felle mixtum.
gustauit et bibere noluit?
quia licet diligat confitentium fidem,
fidei tamen pręceptis aduersantes non recipit.
indignos.
solus nouit omnia?
Illos autem nescire dicitur Deus,
quos a se reiicit | et
confitebor illis quia nunquam noui uos |
discedite a me omnes qui operamini iniquitatem!
Hoc idem Apostoli uerba docent dicentis:
qui operamini iniquitatem!
Hoc idem Apostoli uerba docent dicentis:
queat,
saltem nostri ea secum consyderantes |
in proposito fidelis professionis
intentius perseuerent
fortius-que stabiliantur.
boni participes esse nullo modo possunt increduli,
additur dolori cumulus,
quod continuo post uitę huius finem summum malum subire cogantur.
continuo post uitę huius finem summum malum subire cogantur.
veh etiam illi dicitur,
quo fidei aduersante fideli alicui scandalum oritur,
et melius cum ipso actum iri,
si molari lapide ad collum alligato in mare proiiciatur.
Etenim remissior poena eum manet, qui per incredulitatem se solum
perdit |
et peruersa suasione alios non inquinat.
Quamuis autem leuius crucietur,
ęternę tamen morti,
sicut et illi, qui alienę subuersionis autores sunt, obnoxius est.
Si non credideritis inquit, quia ego sum, in
peccato uestro moriemini.
Quid sit ita mori, Ioannes in
Etenim remissior poena eum manet, qui per incredulitatem se solum
perdit |
et peruersa suasione alios non inquinat.
Quamuis autem leuius crucietur,
ęternę tamen morti,
sicut et illi, qui alienę subuersionis autores sunt, obnoxius est.
Si non credideritis inquit, quia ego sum, in
peccato uestro moriemini.
Quid sit ita mori, Ioannes in Apocalypsi ostendit dicens:
igne et sulphure, quod est mors
secunda.
Qui ergo in peccato incredulitatis moriuntur,
inferni ardoribus traditi sunt.
Hoc ut magis manifestum faceret Dominus ait:
et multos seducent.
Cum hęreticis igitur et bonarum mentium
seductoribus perniciosa est conuersatio.
igitur et bonarum mentium
seductoribus perniciosa est conuersatio.
|
et harundine ausi sunt uerberare.
Nam Christi caput Deus, Christus autem caput nostrum est.
Rursum siquem circa humanitatem
eius errare senseris,
eum sic existima, quasi qui ipsum uestibus exuat et nudum extentum-que
affigere cruci non dubitet.
heretici.
est.
Rursum siquem circa humanitatem
eius errare senseris,
eum sic existima, quasi qui ipsum uestibus exuat et nudum extentum-que
affigere cruci non dubitet.
heretici.
| nec miraculis moueantur,
facti lapides, in quibus semen uerbi Dei arescit,
et spinę in quibus pręfocatur,
et uia in qua conculcatur.
quibus Dominus ait:
quibus si ipse sua uoce dixerit:
Ego sum,
retrorsum abibunt |
et in eodem corruent luto uitiorum, quo tam nequiter infecti sunt.
Et quoniam obcęcauit eos ipsa animi malignitas,
cum etiam ab aliquo fideli doctore quę uera sunt audierint,
non satis intelligunt,
et tenebris repleti lucis disciplinam suscipere nequeunt.
In tenebris ergo et in umbra mortis sedent |
et diligunt magis tenebras quam lucem.
quibus ait Dominus:
non satis intelligunt,
et tenebris repleti lucis disciplinam suscipere nequeunt.
In tenebris ergo et in umbra mortis sedent |
et diligunt magis tenebras quam lucem.
quibus ait Dominus:
quęritis me, et non
inuenietis.
Quęrentes quippe eum in Scripturis,
dum sanę intelligentię sensum peruertunt,
minime ipsum inueniunt |
terrenarum-que rerum impediti curis cęlestia capere nequeunt.
mundum-que magis quam mundi dominum diligentes |
non iam mundani, sed mundus appellantur .
Domino ita de illis ad Patrem dicente:
Pater iuste mundus te non cognouit.
Huius mundi dominus diabolus est.
Apostolus enim cum de
inueniunt |
terrenarum-que rerum impediti curis cęlestia capere nequeunt.
mundum-que magis quam mundi dominum diligentes |
non iam mundani, sed mundus appellantur .
Domino ita de illis ad Patrem dicente:
Pater iuste mundus te non cognouit.
Huius mundi dominus diabolus est.
Apostolus enim cum de diabolo loqueretur, Princeps mundi huius inquit.
et ne incertum esset de quo mundo diceret, addidit:
est: Date Deo quę Dei sunt.
Et tu quę Dei sunt, porrigis diabolo?
Quid tunc dicturus es,
cum ipsum, cuius doctrinam contemnis,
te iudicantem uideris?
tibi-que dicentem audieris:
dicturus es,
cum ipsum, cuius doctrinam contemnis,
te iudicantem uideris?
tibi-que dicentem audieris:
uideris?
tibi-que dicentem audieris:
ipse te recipiat,
quem omnino negare non poteris |
abs te receptum non fuisse?
Quid de illorum incredulitate dicam,
qui ne miraculis quidem mouentur.
quos tamen admonens Dominus ait:
te receptum non fuisse?
Quid de illorum incredulitate dicam,
qui ne miraculis quidem mouentur.
quos tamen admonens Dominus ait:
Cęci uident,
claudi ambulant,
leprosi mundantur,
mortui resurgunt,
et uos me hominem esse confitemini, Deum negatis.
Talia et ab hominibus facta sunt inquiunt.
sed qui hoc fatentur, nonne uerius dicerent |
non ab hominibus sed per homines facta fuisse,
si consyderare uellent,
in cuius nomine, quo inuocato facta sint.
Quod si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
et per quos ea ipse fecerit, ueraces et
sed per homines facta fuisse,
si consyderare uellent,
in cuius nomine, quo inuocato facta sint.
Quod si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
et per quos ea ipse fecerit, ueraces et sanctos fuisse non negant,
dicant quis unquam illorum | se uel Deum | uel Dei filium esse confessus sit?
Et si eum se esse Christus affirmauerit, cur ei non credunt?
cur eius uerbis fidem non pręstant?
cum etiam ipsi homines, quibus
Quod si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
et per quos ea ipse fecerit, ueraces et sanctos fuisse non negant,
dicant quis unquam illorum | se uel Deum | uel Dei filium esse confessus sit?
Et si eum se esse Christus affirmauerit, cur ei non credunt?
cur eius uerbis fidem non pręstant?
cum etiam ipsi homines, quibus
si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
et per quos ea ipse fecerit, ueraces et sanctos fuisse non negant,
dicant quis unquam illorum | se uel Deum | uel Dei filium esse confessus sit?
Et si eum se esse Christus affirmauerit, cur ei non credunt?
cur eius uerbis fidem non pręstant?
cum etiam ipsi homines, quibus
dico uobis |
Tyro et Sydoni remissius erit in die iudicii quam uobis.
Tyrus et Sydon ciuitates idolatrę erant |
uitiis-que deditę,
et tamen his acerbius punientur illi,
qui cum per inuocationem Christi non pauca prodigia facta uiderint,
Christum non ut Deum recipiunt |
et minus aliquid Patre habere affirmare non dubitant.
In illos qui de miraculis quę scripta sunt dubitant.
Caput V
Sunt qui
Tyro et Sydoni remissius erit in die iudicii quam uobis.
Tyrus et Sydon ciuitates idolatrę erant |
uitiis-que deditę,
et tamen his acerbius punientur illi,
qui cum per inuocationem Christi non pauca prodigia facta uiderint,
Christum non ut Deum recipiunt |
et minus aliquid Patre habere affirmare non dubitant.
In illos qui de miraculis quę scripta sunt dubitant.
Caput V
Sunt qui signa illa quidem facta fuisse
Tyrus et Sydon ciuitates idolatrę erant |
uitiis-que deditę,
et tamen his acerbius punientur illi,
qui cum per inuocationem Christi non pauca prodigia facta uiderint,
Christum non ut Deum recipiunt |
et minus aliquid Patre habere affirmare non dubitant.
In illos qui de miraculis quę scripta sunt dubitant.
Caput V
Sunt qui signa illa quidem facta fuisse
legunt,
sed an uere facta fuerint, animo suspensi sunt |
affectant.
quibus respondens Dominus ait:
aliquid cernant:
Signum inquit non dabitur ei nisi signum Ionę prophetę.
Quęri potest, cur dictum sit:
et signum non dabitur ei ,
cum Iudeis incredulis multa signa data fuerint?
Sed qui signo,
id est miraculo Dominicę resurrectionis,
cuius typus Ionas fuit,
non crediderunt,
quod maximum erat ,
multo minus aliis non ita magnis credere poterant.
Maius est enim semet a morte reuocare ad uitam quam alios,
et ad uitam incorruptibilem atque immortalem |
quam ad corruptibilem et mortalem.
Non est ergo
Quęri potest, cur dictum sit:
et signum non dabitur ei ,
cum Iudeis incredulis multa signa data fuerint?
Sed qui signo,
id est miraculo Dominicę resurrectionis,
cuius typus Ionas fuit,
non crediderunt,
quod maximum erat ,
multo minus aliis non ita magnis credere poterant.
Maius est enim semet a morte reuocare ad uitam quam alios,
et ad uitam incorruptibilem atque immortalem |
quam ad corruptibilem et mortalem.
Non est ergo eis datum signum efficacius ad credendum Christo |
quam ipsa resurrectio
fuit,
non crediderunt,
quod maximum erat ,
multo minus aliis non ita magnis credere poterant.
Maius est enim semet a morte reuocare ad uitam quam alios,
et ad uitam incorruptibilem atque immortalem |
quam ad corruptibilem et mortalem.
Non est ergo eis datum signum efficacius ad credendum Christo |
quam ipsa resurrectio Christi.
quam tamen subornatis per largitionem custodibus denegare conati sunt.
Eorum perfidiam imitantur,
qui miracula ipsi cernere quęrunt |
et de illis quę in Euangelio recensentur dubitant.
perfidiam imitantur,
qui miracula ipsi cernere quęrunt |
et de illis quę in Euangelio recensentur dubitant.
phariseis quoque et Saduceis infidis comparandi
qui de cęlo signum sibi ostendi petierunt |
non satis habentes ea, quę facta coram se in terra uiderant.
Iure igitur et merito talibus exprobrauit Dominus dicens:
Nisi signa et prodigia uideritis, non creditis.
Et, si non credideritis inquit, quia ego sum,
moriemini in peccato uestro.
mori autem in peccato (ut supra ostendimus) omni alia morte peius
est.
Qui dubitat, Christi aduersarius esse conuincitur | ipso dicente:
infidis comparandi
qui de cęlo signum sibi ostendi petierunt |
non satis habentes ea, quę facta coram se in terra uiderant.
Iure igitur et merito talibus exprobrauit Dominus dicens:
Nisi signa et prodigia uideritis, non creditis.
Et, si non credideritis inquit, quia ego sum,
moriemini in peccato uestro.
mori autem in peccato (ut supra ostendimus) omni alia morte peius
est.
Qui dubitat, Christi aduersarius esse conuincitur | ipso dicente:
Et, si non credideritis inquit, quia ego sum,
moriemini in peccato uestro.
mori autem in peccato (ut supra ostendimus) omni alia morte peius
est.
Qui dubitat, Christi aduersarius esse conuincitur | ipso dicente:
aduersarius esse conuincitur | ipso dicente:
Dominus meus et Deus meus!
Alioquin ne illa quidem quę bene egeris,
prodesse tibi poterunt ad salutem.
Nisi enim firma petra, quę est Christus
fundamentum tui ędificii fuerit,
quicquid operis extructum erit corruet.
Vt autem operis tui labor non sit irritus,
crede Deo non hominibus,
Apostolis non philosophis,
ecclesię dei non diaboli synagogę.
cum dei filius dicat:
Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus
cęlestis
Alioquin ne illa quidem quę bene egeris,
prodesse tibi poterunt ad salutem.
Nisi enim firma petra, quę est Christus
fundamentum tui ędificii fuerit,
quicquid operis extructum erit corruet.
Vt autem operis tui labor non sit irritus,
crede Deo non hominibus,
Apostolis non philosophis,
ecclesię dei non diaboli synagogę.
cum dei filius dicat:
Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus
cęlestis eradicabitur.
hoc est
prodesse tibi poterunt ad salutem.
Nisi enim firma petra, quę est Christus
fundamentum tui ędificii fuerit,
quicquid operis extructum erit corruet.
Vt autem operis tui labor non sit irritus,
crede Deo non hominibus,
Apostolis non philosophis,
ecclesię dei non diaboli synagogę.
cum dei filius dicat:
Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus
cęlestis eradicabitur.
hoc est omnis religio,
omne dogma,
quod alio pręterquam Deo
firma petra, quę est Christus
fundamentum tui ędificii fuerit,
quicquid operis extructum erit corruet.
Vt autem operis tui labor non sit irritus,
crede Deo non hominibus,
Apostolis non philosophis,
ecclesię dei non diaboli synagogę.
cum dei filius dicat:
Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus
cęlestis eradicabitur.
hoc est omnis religio,
omne dogma,
quod alio pręterquam Deo autore inductum fuerit, diu stare non poterit.
Vt autem operis tui labor non sit irritus,
crede Deo non hominibus,
Apostolis non philosophis,
ecclesię dei non diaboli synagogę.
cum dei filius dicat:
Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus
cęlestis eradicabitur.
hoc est omnis religio,
omne dogma,
quod alio pręterquam Deo autore inductum fuerit, diu stare non poterit.
De ecclesia fide fundata.
Caput VI
non diaboli synagogę.
cum dei filius dicat:
Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus
cęlestis eradicabitur.
hoc est omnis religio,
omne dogma,
quod alio pręterquam Deo autore inductum fuerit, diu stare non poterit.
De ecclesia fide fundata.
Caput VI
Per hanc ergo fidem diuinitus nobis reuelatam ędificata est Ecclesia
supra firmissimam petram Christum,
Per hanc ergo fidem diuinitus nobis reuelatam ędificata est Ecclesia
supra firmissimam petram Christum,
Dei Filium,
Dominum nostrum.
Si fideles simus ipsi sanctę Dei Ecclesię |
cujus caput est Christus,
membra corporis Christi sumus.
Qui autem non credit Ecclesię |
nec potestati eius subjicitur,
ille abscisus et abiectus est |
atque cum mortuis computatus,
nisi forte poenituerit eum erroris |
ac rursum per fidem iunxerit se Ecclesię mandata-que ejus perfecerit.
Solo enim fidei glutino corporis huius membra ferruminantur,
fideles in remigando laborarent,
hoc est in tuenda defendenda-que ueritate fatigarentur,
ope adiuti diuina superiores euasere.
Suscepto enim Iesu in naui cessauit uentus |
et turbines errorum dissipati sunt.
Sed obserua, quod ad laborantes uenit Saluator,
non ad desides et pigros et a iustis operibus ociosos.
Qui ergo quod per se facere potest non omittit, facile impetrabit,
ut etiam illa quę per se facere nequit, efficiat.
Porro primę ab initio Ecclesię illa in Euangelio parabola est:
Suscepto enim Iesu in naui cessauit uentus |
et turbines errorum dissipati sunt.
Sed obserua, quod ad laborantes uenit Saluator,
non ad desides et pigros et a iustis operibus ociosos.
Qui ergo quod per se facere potest non omittit, facile impetrabit,
ut etiam illa quę per se facere nequit, efficiat.
Porro primę ab initio Ecclesię illa in Euangelio parabola est:
templum.
Turris quippe arx est urbis,
ita oratoria nobis munimenta sunt,
ad quę confugientes | carnis demonum-que impugnationes minus timemus,
orationis armis accincti et cęlestis contemplationis fide protecti.
Sequitur:
Et peregre profectus est.
non discedendo sed permittendo,
ut in utranque partem libera sit operandi facultas.
Misit deinde seruos ad fructus uineę colligendos ;
misit enim prophetas, qui mandatorum Dei obedientiam exigerent. sed
agricolę
id est, Iudei proterui | et nullius bonę
id est, Iudei proterui | et nullius bonę discipline
patientes,
nec Dei sui nunciis pepercerunt,
alium afficiendo uerberibus
ut Micheam,
alium uulnerando ac perimendo
ut Esaiam , Hieremiam, Zachariam et alios non
paucos prophetas,
neminem prorsus uitiorum suorum reprehensorem ęquo animo tolerantes.
Post prophetas misit filium suum
charissimum et unigenitum dicens:
Reuerebuntur Filium meum.
non quia ignoraret quid facturi essent,
sed innuens quid facere
ut Esaiam , Hieremiam, Zachariam et alios non
paucos prophetas,
neminem prorsus uitiorum suorum reprehensorem ęquo animo tolerantes.
Post prophetas misit filium suum
charissimum et unigenitum dicens:
Reuerebuntur Filium meum.
non quia ignoraret quid facturi essent,
sed innuens quid facere deberent.
At illi:
Hic est hęres, inquiunt | venite occidamus eum.
occiderunt et ejecerunt extra uineam id est extra Hierusalem.
extra ciuitatem enim crucifixerunt Dominum Iesum.
uel extra uineam, extra
est potus.
In ecclesia quippe carni et sanguini Domini
communicamus |
Vos autem contristabimini,
sed tristitia uestra vertetur in gaudium.
Ecclesia est ergo
mulier parturiens, quę (ut in Euangelio scriptum est) tristitiam habet, quia uenit hora eius.
Cum autem peperit puerum,
iam non meminit pręssurę propter gaudium,
quia natus est homo in mundum .
Tristitia quidem afficitur, dum persecutiones tolerat |
siue corporis |
siue animi.
Sed cum ab imis ad superna se transfert,
ipsa postea dicere possimus
Vidi Dominum et hęc dixit mihi .
In eos qui in ecclesia nequiter se habent.
Caput VII
Cęterum meminisse debemus |
illis in ecclesia non esse locum,
qui terrenis intenti negociis |
corpus non animum in eam afferunt.
ne tunc quidem uanis colloquiis et nugis inutilibus abstinentes |
iocis-que et risu,
cum a Sacerdote diuina peraguntur.
Vidi Dominum et hęc dixit mihi .
In eos qui in ecclesia nequiter se habent.
Caput VII
Cęterum meminisse debemus |
illis in ecclesia non esse locum,
qui terrenis intenti negociis |
corpus non animum in eam afferunt.
ne tunc quidem uanis colloquiis et nugis inutilibus abstinentes |
iocis-que et risu,
cum a Sacerdote diuina peraguntur.
Sciant eos minus fortasse culpabiles fuisse
nulla loci aut sacrificiorum habita ratione
nunc regnum cęlorum uim patitur,
et uiolenti rapiunt illud.
Tunc enim primum uim intulimus cęlesti regno,
cum pro nobis pugnante Christo uictus est
ille,
qui omnes ab Adam descendentes ob delictum uinctos tenuit.
Disce tamen quod uiolenti rapiunt illud non ignaui |
nec qui a uitiis superantur,
sed qui his repugnando uictores euadunt.
Nullibi autem certior uincendi spes quam in Euangelio,
in quo certantibus suffragatur gratia.
meo.
Nihil ita sedat iracundiam
moderet-que affectus
et in uiam ęqui honesti-que animum dirigit.
offertur.
Vnde et Apostolus clamat dicens:
Frustra enim Deum precatur,
qui Dei iussa parui ęstimat.
Hoc idem per Hieremiam Spiritus Sanctus affirmat dicens:
quippe ne audire quidem uolunt diuinos,
qui in ecclesia recitantur sermones.
alii autem audiunt,
sed quę pręcipiuntur,
ea exequi aspernantur.
alii uero magis temerario ausu ita audiunt,
ut ea econtrario arguere pręsumant,
et ueritatis uerba quę non intelligunt,
peruertere aliquo modo conantur.
De primis conqueritur Dominus ad eosdem dicens:
arguere pręsumant,
et ueritatis uerba quę non intelligunt,
peruertere aliquo modo conantur.
De primis conqueritur Dominus ad eosdem dicens:
arguere pręsumant,
et ueritatis uerba quę non intelligunt,
peruertere aliquo modo conantur.
De primis conqueritur Dominus ad eosdem dicens:
Quare loquelam meam non cognoscitis?
quia non potestis audire sermonem meum.
Et ut ostenderet eos, qui audire diuina dedignantur, ex parte diaboli
esse:
loquelam meam non cognoscitis?
quia non potestis audire sermonem meum.
Et ut ostenderet eos, qui audire diuina dedignantur, ex parte diaboli
esse:
uel proximo maledicant.
Quod nisi tandem ad Christum adduci se permiserint,
qui labefactata solo uerbo instaurat,
quis eos curare poterit?
De istis (ut reor) prophetauit Apostolus cum diceret:
qui pudendis gentilium poetarum cantibus tota die operam impendunt |
et ne horam quidem diuinarum in ecclesia recitationum uacare auditionibus queunt.
Transeamus ad eos, quos auditores tantum et non factores uerbi esse
diximus,
de quibus Domini sententia est :
Neque minus in istos qui facere nolunt,
quam in illos qui audire negligunt,
exclamant prophetę, apostoli, euangelistę, omnes catholici doctores:
hic sermo | quis potest eum audire?
Nihil credunt nisi quod naturę consentaneum putant,
et nesciunt omnium auctorem supra naturam esse |
et ut se talem probet, super naturalia loqui operari-que solere.
Quibus qui non adhibuerit fidem,
necesse est, ut Dei omnipotentiam deneget |
fateatur-que quod naturaliter fieri nequit,
id nec diuinitus fieri posse.
Qua in re naturam deum alterum constituere uidentur,
si nihil maius Deo quam naturę tribuendum censent.
Quibus Dei uerbum respondens ait:
fieri nequit,
id nec diuinitus fieri posse.
Qua in re naturam deum alterum constituere uidentur,
si nihil maius Deo quam naturę tribuendum censent.
Quibus Dei uerbum respondens ait:
posse.
Qua in re naturam deum alterum constituere uidentur,
si nihil maius Deo quam naturę tribuendum censent.
Quibus Dei uerbum respondens ait:
Dei uerbum respondens ait:
ideo in me diuinitatem natura potentiorem |
et humani ingenii captu maiorem esse non creditis.
alia quippe persona est geniti, alia genitoris,
et tamen utriusque una eadem-que diuinitas,
eadem uis et gloria cum Sancto Spiritu,
quem ambo simul spirant, sibi ęqualem sibi-que consubstantialem.
Quod sanctę Trinitatis mysterium in una deitate,
nisi fides teneat,
lingua non explicat.
Ob hoc quidam, quia comprehendere nequeunt, retro cedunt,
cum potius persuadere sibi deberent |
tanto ea magis Deo tribuenda esse,
quanto minus a nobis, qui homines non dii sumus,
possint intelligi.
mysterium in una deitate,
nisi fides teneat,
lingua non explicat.
Ob hoc quidam, quia comprehendere nequeunt, retro cedunt,
cum potius persuadere sibi deberent |
tanto ea magis Deo tribuenda esse,
quanto minus a nobis, qui homines non dii sumus,
possint intelligi.
Alioquin fateri oporteret,
quod nemo unquam ausus est dicere,
aut Deum non esse homine maiorem |
aut hominem Deo esse ęqualem,
si ad omnia quę Dei sunt,
humani uis intellectus posset penetrare.
quia comprehendere nequeunt, retro cedunt,
cum potius persuadere sibi deberent |
tanto ea magis Deo tribuenda esse,
quanto minus a nobis, qui homines non dii sumus,
possint intelligi.
Alioquin fateri oporteret,
quod nemo unquam ausus est dicere,
aut Deum non esse homine maiorem |
aut hominem Deo esse ęqualem,
si ad omnia quę Dei sunt,
humani uis intellectus posset penetrare.
Sunt tamen nonnulli ,
qui in peruersitatis suę proposito ita obdurant,
esse ęqualem,
si ad omnia quę Dei sunt,
humani uis intellectus posset penetrare.
Sunt tamen nonnulli ,
qui in peruersitatis suę proposito ita obdurant,
ut credulitatem nostram etiam irridere non dubitent.
atque hi fere sunt, qui gentilium philosophorum argutias secuti
nihil credendum putant, quod ipsa hominis ratio nequeat inuestigare,
et suorum ambagibus argumentorum usi, quicquid non
satis intelligunt,
id uerum esse denegant.
suę proposito ita obdurant,
ut credulitatem nostram etiam irridere non dubitent.
atque hi fere sunt, qui gentilium philosophorum argutias secuti
nihil credendum putant, quod ipsa hominis ratio nequeat inuestigare,
et suorum ambagibus argumentorum usi, quicquid non
satis intelligunt,
id uerum esse denegant.
A quibus euangelicę ueritatis assertores auersi,
ne in tam duro solo frustra uerbi semen iaciant,
nullam frugem facturum, dicunt:
Qui me erubuerit et meos sermones,
hunc Filius hominis erubescet,
cum uenerit in maiestate sua et Patris et sanctorum angelorum .
Huius autem hominis infelicitati,
quem Christus erubescet,
nulla uitę pręsentis infelicitas potest comparari.
Nam qui receptus a Deo non fuerit in gratiam,
a diabolo recipietur in damnationem supplicium-que sempiternum.
De conuersis ad Deum.
Caput X
Vt autem alterum ex his euitemus,
alterum sequamur,
sarcina peccatorum
Plus dicam: octo et triginta annorum languorem sustinuit ille quem ad
probaticam piscinam sanum surgere iussit Dominus.
ita ut qui tam diu fracto debilitato-que corpore immobilis in lectulo
decubuerat,
illum ipsum lectulum, quo ferebatur,
ipse humeris suis referret | domum-que rediret,
non solum sanitati, uerum etiam uigori uiribus-que restitutus.
His autem curationibus tam diutina tabe marcescentium corporum
significauit tibi Dominus,
quod ipse medicus animorum sit,
quanuis ad multam ętatem in peccatis uersati fuerint,
tantum ut curari cupiant et rogent.
uiribus-que restitutus.
His autem curationibus tam diutina tabe marcescentium corporum
significauit tibi Dominus,
quod ipse medicus animorum sit,
quanuis ad multam ętatem in peccatis uersati fuerint,
tantum ut curari cupiant et rogent.
Non enim sanat ille nisi uolentem.
Nam et hunc prius interrogasse dicitur,
an uellet sanus fieri,
atque ut uelle audiuit,
non distulit, quin statim sanum redderet.
Nemo ergo desperet;
quamdiu uiuimus, misericordię locus est.
tunc judicamur,
cum morimur.
animorum sit,
quanuis ad multam ętatem in peccatis uersati fuerint,
tantum ut curari cupiant et rogent.
Non enim sanat ille nisi uolentem.
Nam et hunc prius interrogasse dicitur,
an uellet sanus fieri,
atque ut uelle audiuit,
non distulit, quin statim sanum redderet.
Nemo ergo desperet;
quamdiu uiuimus, misericordię locus est.
tunc judicamur,
cum morimur.
et si ante impetratę uenię priuilegium
nobiscum deferimus hinc decedentes
quam induerunt, cum agnorum mansuetudine
commutabunt.
Nunc ergo tempus acceptabile,
nunc dies salutis,
nunc accessus ad eum datur, a quo dictum est:
mansuetudine
commutabunt.
Nunc ergo tempus acceptabile,
nunc dies salutis,
nunc accessus ad eum datur, a quo dictum est:
acceptabile,
nunc dies salutis,
nunc accessus ad eum datur, a quo dictum est:
et magis alacris animi affectu Saluatoris quęrens
conspectum,
eum ipsum quem scribę et pharisei cognoscere nequiuerunt,
confiteri coepit dicens:
Rabbi tu es Filius Dei, tu es rex Israel !
Verum tamen si sensus quoque non satis sanos
habeas,
quicquid illis blanditur, mortiferum puta
et illa quę Deo placent, iis indulge.
Si uisus te ad peccandum solicitat,
cęcus es.
in profundum,
iam his omnibus emundatus ascendas in cęlum.
De aversis a Deo.
Caput XI
Et cum tanta felicitas sit eorum, qui ad Deum conuersi mores suos
corrigunt,
non ambigimus ęque grandem esse miseriam illorum qui obdurantur.
Prędica, argue,
obsecra, increpa |
opportune importune |
nihil proficis,
cum in
Prędica, argue,
obsecra, increpa |
opportune importune |
nihil proficis,
cum in spinis, quę sementem uerbi Dei pręfocant seminas |
uel super lapide, ubi semen radices agere non ualens arescit,
uel in uia ubi conculcatur et atteritur.
Coram praua assuetudine corruptis hominibus
quoties de Deo, de sanctis, de uitę honestate incidit sermo,
corrugant nares, contrahunt frontem,
os distorquent, uultum auertunt,
et taciti etiam dicere uidentur:
pharisei illi ac Legis periti,
quorum scelera cum argueret Dominus, coeperunt (ut Lucas ait)
et ipsa terrenarum
opum cupiditas
auertunt animum a cęlestium contemplatione |
et caduca bona ęternis pręferre compellunt ,
quia hęc futura expectantur,
illa uero pręsenti uoluptate deliniunt.
ita ut quę nondum habentur,
iam uel non esse omnino |
uel haberi non posse credantur.
Illi ergo qui tam impie subuersi sunt,
nec fidei certę | nec firmę spei sunt.
Alii luxurię, alii auaritię student |
et cum sensuum suorum affectibus seruiant,
uirtutibus uacui et ad uitia proni efficiuntur.
terrenarum
opum cupiditas
auertunt animum a cęlestium contemplatione |
et caduca bona ęternis pręferre compellunt ,
quia hęc futura expectantur,
illa uero pręsenti uoluptate deliniunt.
ita ut quę nondum habentur,
iam uel non esse omnino |
uel haberi non posse credantur.
Illi ergo qui tam impie subuersi sunt,
nec fidei certę | nec firmę spei sunt.
Alii luxurię, alii auaritię student |
et cum sensuum suorum affectibus seruiant,
uirtutibus uacui et ad uitia proni efficiuntur.
sunt,
nec fidei certę | nec firmę spei sunt.
Alii luxurię, alii auaritię student |
et cum sensuum suorum affectibus seruiant,
uirtutibus uacui et ad uitia proni efficiuntur.
spei sunt.
Alii luxurię, alii auaritię student |
et cum sensuum suorum affectibus seruiant,
uirtutibus uacui et ad uitia proni efficiuntur.
| ad se quidem omnia illa pertinere,
quę salutarem doctrinam nolentibus admittere | minatus est Christus Dominus.
Ad illos enim quos iustitię suę doctores constituit |
et ad prędicandum gentibus destinauit dixit:
erit terrę Sodomorum et Gomorreorum in die iudicii
quam illi ciuitati.
Sodoma enim et Gomorra ante Euangelium subuersę sunt,
at isti ultro oblatum respuunt ac repellunt,
dum pręceptis eius contraria operantur.
O miram mentis peruersę cecitatem!
non uident quam labile bonum sit mundanę luxurię uoluptas cui
adhęrent,
quam firmum et stabile
esse oportet Dei seruum |
nec iniuria lacessitum irasci |
nec laudatum insolenter efferri.
iniuria lacessitum irasci |
nec laudatum insolenter efferri.
comedant, quę de mensa cadunt dominorum.
Rursum cum responsum Domini accepisset:
potius eandem humilitatem, quam contempta non deseruerat,
egregie deinde probata conseruauit,
fidei suę magnitudinem magis ad diuine largitatis gratiam referens |
quam ad arbitrii sui libertatem.
Quod si quicquam ex eo sibi iactanter arrogasset,
filiam pro qua supplicauerat, sanam non recepisset.
Et nos igitur si ab iis quę nequiter commisimus purgari cupimus,
modis omnibus caueamus,
uenti concutere
poterunt
nec pręsentium aduersitatum flumina obruere.
immobilis inuicta-que perstabit,
donec ad culmen usque perducatur summę perpetuę-que integritatis.
Frustra autem Christum in cordis nostri monumento condimus,
si constantię lapidem ad ostium monumenti non admouemus,
ut eo aditum inimicis Christi, quantum in nobis est, prohibeamus.
Qui sunt isti inimici procul longe-que
abigendi |
nisi uitia ipsa, quę salutaribus uitę monitis reluctantur atque
obsistunt |
et
et nunc hoc nunc aliud uelle,
alię quoque in Euangelio similitudines indicio sunt.
incipit.
cum-que alternis moribus agitetur |
et nunc igne charitatis incalescat nunc aqua malicię frigeat,
promptius tamen ad id quod malum est rapitur | et ad peccata declinat.
Quam autem difficulter ne in scelere perseueret effici queat disce.
Lunaticum hunc apostoli curare non poterant;
a Christo sanatus est.
qui ipsis mirantibus, quare sibi id non licuerit,
dixit | hoc demoniorum genus non posse eiici |
nisi per orationem et ieiunium.
ostendens grauissimam quidem esse animi ęgritudinem inconstantiam.
incalescat nunc aqua malicię frigeat,
promptius tamen ad id quod malum est rapitur | et ad peccata declinat.
Quam autem difficulter ne in scelere perseueret effici queat disce.
Lunaticum hunc apostoli curare non poterant;
a Christo sanatus est.
qui ipsis mirantibus, quare sibi id non licuerit,
dixit | hoc demoniorum genus non posse eiici |
nisi per orationem et ieiunium.
ostendens grauissimam quidem esse animi ęgritudinem inconstantiam.
Hanc pręterea rotarum instabilitati comparat Scriptura:
tamen ad id quod malum est rapitur | et ad peccata declinat.
Quam autem difficulter ne in scelere perseueret effici queat disce.
Lunaticum hunc apostoli curare non poterant;
a Christo sanatus est.
qui ipsis mirantibus, quare sibi id non licuerit,
dixit | hoc demoniorum genus non posse eiici |
nisi per orationem et ieiunium.
ostendens grauissimam quidem esse animi ęgritudinem inconstantiam.
Hanc pręterea rotarum instabilitati comparat Scriptura:
Hanc pręterea rotarum instabilitati comparat Scriptura:
Deum
consequi sibi potuisset,
euacuat inanis glorię cupiditate.
deinde hanc ipsam gloriam prauis operibus, ad quę semper pronior est
destruit |
et in suimet infamiam turpiter conuertit.
Nam quanuis aliquando etiam non improbi ingenii esse uideatur,
nunquam tamen non majore sui parte malus est.
de quo Iacobus apostolus:
Vir inquit duplex animo inconstans est in omnibus uiis suis.
Quippe qui nunc hoc | nunc illud appetit,
cui quod modo placuit, modo displicet,
et rursum
euacuat inanis glorię cupiditate.
deinde hanc ipsam gloriam prauis operibus, ad quę semper pronior est
destruit |
et in suimet infamiam turpiter conuertit.
Nam quanuis aliquando etiam non improbi ingenii esse uideatur,
nunquam tamen non majore sui parte malus est.
de quo Iacobus apostolus:
Vir inquit duplex animo inconstans est in omnibus uiis suis.
Quippe qui nunc hoc | nunc illud appetit,
cui quod modo placuit, modo displicet,
et rursum quod displicebat placet.
Qui si quando boni
idem.
Profecto qui talis est,
nunquam aliquo honestioris uitę studio proficere poterit.
immo cum in seculi huius pelago uela faciens frequenter naufragetur,
mergendum tandem in profundo inferni facile coniici potest.
Nunquam enim sic respicit ,
ut non cras deterior quam hodie sit.
Nos ergo ne quando ad ejus tam damnosam animi mobilitatem tam periculi plenam declinemus,
discamus post constantiam etiam fortes esse |
et iam de ipsa fortitudinis uirtute,
prout nobis diuinus Euangelii
frangitur | neque prosperitatibus insolescit;
cęlestibus tantummodo bonis adipiscendis inheat ,
cętera contemnit.
Fortis est igitur qui uincit auaritiam | et audit Dominum dicentem:
ascendere festinat.
iuxta illud Saluatoris dictum:
mundum.
quasi diceret:
Sicut ego propria uirtute calcaui mundi huius erumnas ,
ita et uobis uincendi facultatem conferam,
ut per me mala omnia magno animo perferendo |
illis omnibus fortiores potentiores-que sitis;
tantum non in uobis sed in me spem fiduciam-que habeatis.
Hunc pręterea fortis animi uirum | Christi-que Domini sectatorem,
quemadmodum aduersa non deiiciunt,
ita nec secunda arroganter erigunt .
Frustra enim in aduersis
ut per me mala omnia magno animo perferendo |
illis omnibus fortiores potentiores-que sitis;
tantum non in uobis sed in me spem fiduciam-que habeatis.
Hunc pręterea fortis animi uirum | Christi-que Domini sectatorem,
quemadmodum aduersa non deiiciunt,
ita nec secunda arroganter erigunt .
Frustra enim in aduersis uinceret,
si in prosperis per inanis glorie appetentiam superaretur.
Itaque in dignitate constitutus non sibi blanditur,
sed aliis prodesse affectat |
nec tam prępositum se esse
fortis animi uirum | Christi-que Domini sectatorem,
quemadmodum aduersa non deiiciunt,
ita nec secunda arroganter erigunt .
Frustra enim in aduersis uinceret,
si in prosperis per inanis glorie appetentiam superaretur.
Itaque in dignitate constitutus non sibi blanditur,
sed aliis prodesse affectat |
nec tam prępositum se esse meminit |
quam eorum quibus pręest ministrum,
a Domino admonitus dicente:
se esse meminit |
quam eorum quibus pręest ministrum,
a Domino admonitus dicente:
animi est |
dominandi cupidinem, quę sępe robustissimos uicit, superare.
ipsam-que regum pompam et principum luxuriam pro nihilo ducere |
atque in omnibus cum Christo humiliari.
Quid enim esse potest maius Christo?
qui ejuscemodi humilitatem sic in se commendauit,
ut Dei filius non dedignaretur esse hominis filius |
et formam serui assumere, cum esset omnium dominus.
filius |
et formam serui assumere, cum esset omnium dominus.
denique fugisse dicitur in Euangelio,
cum eum regem facere uellent.
et
etiam, quam pręcipue uulgus formidet ,
mortem contemnere |
nec ullo supplicii genere sic terreri,
ut a bono honesto-que discedas.
Nolite timere eos inquit,
qui occidunt
corpus,
animam autem non possunt occidere,
sed potius eum timete,
qui potest corpus et animam perdere in gehennam!
Si ergo casus inciderit,
ut aut moriendum sit | aut peccandum,
eligatur potius mors corporis quam animę.
mors enim animę peccatum est.
tyrannus minatur necem,
Christus aperit paradisum,
dum homo impius tormentis cruciat,
clemens Deus refrigerii sempiterni sedem constanter tolerantibus parat
|
pręmii-que magnitudine tanto ampliat magis,
quanto grauius pro amore suo affligimur.
si tamen uindictam in eos qui affligunt, non appetimus,
sed econtrario bene illis facimus
bene-que optamus, a quibus male accipimur.
dicente Domino:
sese his in seruitutem dederit?
Hęc autem seruitus multo turpior atque foedior est |
quam illa quam fecit captiuitas |
aut quam nascendi attulit conditio.
Neutra enim istarum officit quin etiam in ipsis magis liberi dominis nostris esse possimus.
Maior quippe libertas est |
non esse subiectum uitiis |
quam non esse hominis mancipium.
Vere igitur imbecillus est, quem superat auaritia |
uel fraudulentia |
uel simulatio |
uel arrogantia |
uel uanagloria |
uel ira |
uel gula |
uel
Hęc autem seruitus multo turpior atque foedior est |
quam illa quam fecit captiuitas |
aut quam nascendi attulit conditio.
Neutra enim istarum officit quin etiam in ipsis magis liberi dominis nostris esse possimus.
Maior quippe libertas est |
non esse subiectum uitiis |
quam non esse hominis mancipium.
Vere igitur imbecillus est, quem superat auaritia |
uel fraudulentia |
uel simulatio |
uel arrogantia |
uel uanagloria |
uel ira |
uel gula |
uel luxuria |
uel libido |
uel
|
uel inconstantia |
uel timor |
uel ociositas |
uel eorum quę ab Ecclesia recepta sunt incredulitas |
cętera-que id genus.
quę quoniam rationi naturęquę repugnant,
quis quis illis seruierit,
non iam inter homines computandus
sed inter pecudes erit numerandus.
Ratio enim propria hominis est.
bestiarum autem natura id tantum sequi,
quod suggerit appetitus |
nullum-que boni ac mali discrimen habere
in his quę appetuntur.
Ratio enim propria hominis est.
bestiarum autem natura id tantum sequi,
quod suggerit appetitus |
nullum-que boni ac mali discrimen habere
in his quę appetuntur.
Imbecillus es igitur,
si iugo premeris auaritię,
cui seruiendo | non poteris seruire Deo.
mali discrimen habere
in his quę appetuntur.
Imbecillus es igitur,
si iugo premeris auaritię,
cui seruiendo | non poteris seruire Deo.
inquit Deo seruire et mammonę.
hoc est Deo et diuiciis .
Syri enim diuitias mammonam appellant.
Qui autem diuitias pręferunt Christo |
et nihil egeno porrigunt,
ipso Dei Filio in fine iudicante |
audituri sunt:
Esuriui et non dedistis mihi manducare.
cuius criminis conuictus diues ille, qui se tantum pascebat, in
inferno sepelitur.
ut semper miser sit, quem miserorum non tetigit pietas,
dum sua cupide retinet |
et pecuniam magis quam Christum diligit.
Christo |
et nihil egeno porrigunt,
ipso Dei Filio in fine iudicante |
audituri sunt:
Esuriui et non dedistis mihi manducare.
cuius criminis conuictus diues ille, qui se tantum pascebat, in
inferno sepelitur.
ut semper miser sit, quem miserorum non tetigit pietas,
dum sua cupide retinet |
et pecuniam magis quam Christum diligit.
Imbecillus item es,
quando alterum dolo seducere contendis.
ab iniustitię enim uitio superaris,
quoties
Christum diligit.
Imbecillus item es,
quando alterum dolo seducere contendis.
ab iniustitię enim uitio superaris,
quoties alios fraude aliqua supplantare moliris.
Non poterit in eo pectore habitare Christus,
in quo domicilium sibi fecit dolus.
Nam ipse de eiusmodi homine dixit:
Non poterit in eo pectore habitare Christus,
in quo domicilium sibi fecit dolus.
Nam ipse de eiusmodi homine dixit:
Non poterit in eo pectore habitare Christus,
in quo domicilium sibi fecit dolus.
Nam ipse de eiusmodi homine dixit:
hominis elatio.
fraudulentię autem comes est simulatio.
Semper enim simulationibus utitur fraudulentus,
aliud facie pręferens ,
aliud in corde occultans.
Qui licet homines fallat,
Deum non potest decipere.
Si modestum,
si pium,
si castum,
si denique iustum se esse finxerit,
cum longe alius sit,
nonne cum illis damnabitur,
quibus dictum est:
pleni estis rapina et immunditia!
veh uobis qui similes estis sepulchris dealbatis,
quę a foris apparent hominibus speciosa,
intus uero plena sunt ossibus mortuorum et spurcicia .
Quanto igitur melius id esse quod apparere uis,
quam quod non es uideri uelle?
Imbecillus quoque es,
si committis ut te sibi subiiciat superbia |
te-que arroganter incedere cogat.
Ea superatus aliis pręferri concupisces |
et plus honoris quam quod mereris tibi exhiberi postulabis.
Quam rem scribis
Statuit ergo eos diabolus supra elatę iactantię pinnaculum ,
ut quo altius ascenderint,
grauius elidantur
cum ceciderint.
Vis nosse quam infirmi sint qui sic corruunt?
non ui coacti
sed uerbis deliniti
sua sponte labuntur.
Diabolus enim nisi imbecillior homine esset,
non ei quem supra templum posuerat dixisset:
Mitte te deorsum,
sed ipsemet eum pręcipitem dare
elidantur
cum ceciderint.
Vis nosse quam infirmi sint qui sic corruunt?
non ui coacti
sed uerbis deliniti
sua sponte labuntur.
Diabolus enim nisi imbecillior homine esset,
non ei quem supra templum posuerat dixisset:
Mitte te deorsum,
sed ipsemet eum pręcipitem dare tentasset.
Quis ergo corruit ,
nisi qui imbecillis inimici callidę suggestioni paret?
ut non inuitus sed uolens subuertatur
nisi imbecillior homine esset,
non ei quem supra templum posuerat dixisset:
Mitte te deorsum,
sed ipsemet eum pręcipitem dare tentasset.
Quis ergo corruit ,
nisi qui imbecillis inimici callidę suggestioni paret?
ut non inuitus sed uolens subuertatur et cadat.
A quo quidem casu eo difficilius exurgunt ambitiosi,
quo magis adulantium sibi palpatione delectantur.
Ideo in Euangelio dictum est:
Popule meus, qui te beatum dicunt,
ipsi te decipiunt,
et uiam gressuum tuorum dissipant.
Veh ergo illis,
qui per adulationem ita allucinantur
ut se peccatores esse non agnoscant cum laudantur!
Cares pręterea mentis fortitudine,
si te iracundia occupat et furere compellit.
Talis fuit sacerdotum ille princeps,
qui cum audisset Iesum confitentem se a dextris Dei sedere,
deuoramus,
cum per peccatum diuinę gratię lumen in nobis consumimus.
atque ita porcos pascimus,
rem gratam faciendo immundis spiritibus,
qui nos ad impudiciciam stimulant |
et si peccato inquinatos uiderint gaudent.
Peccare autem non tantum opere libidinoso foedo-que,
verum etiam turpi cogitatione possumus,
dicente Domino:
ubi contingit repente deprauari.
Sed cętera percurramus,
cum de isto inconstantię uitio abunde dictum est supra.
Igitur neque ille fortis erit, qui timore perterritus delinquit |
et dum uel rerum suarum
uel corporis detrimentum
uel uitę periculum cauet,
Deum offendere non ueretur.
credunt,
et in tempore tentationis recedunt.
Ac ne plura enumerando longius protrahatur oratio,
Cuicunque uitia dominantur,
imbecillus et infirmus est.
fortis autem inuictus,
cui adest uirtus,
quem non deserit ratio,
qua ipse suam uoluntatem a sęculi uoluptatibus auersam ad ea quę cęlo digna sunt dirigit |
et ad ęterna properans
ea quę temporalia sunt,
constanti atque erecto animo contemnit.
De contemptu glorię.
Caput XVI
|
et pręceptis docuit.
ostentatio, in altero uitetur ingratitudo.
Iccirco cęci isti post acceptam sanitatem |
ne iussi quidem silentium tenere potuerunt.
neque tamen ob hoc reprehenduntur.
quia et Dominus ideo iussit ut doceret humilitatem,
et illi ideo non obedierunt, ne magis ingratitudine offenderent.
gloriam hominum minime appetendam esse ostendens,
cum multos aduersa ualitudine uariis-que
morbis oppressos pristinę sanitati restituisset,
pręcepit eis (ut Mattheus ait) ne manifestum se facerent.
Quanquam enim non possumus non esse manifesti,
quoties erga plurimos pietate liberalitate-que utimur,
nulli tamen alii | nisi soli Deo hoc quod pro eius amore pręstamus,
notum fieri | cupere debemus.
Quemadmodum in iis qui graui morbo liberati sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui
minime appetendam esse ostendens,
cum multos aduersa ualitudine uariis-que
morbis oppressos pristinę sanitati restituisset,
pręcepit eis (ut Mattheus ait) ne manifestum se facerent.
Quanquam enim non possumus non esse manifesti,
quoties erga plurimos pietate liberalitate-que utimur,
nulli tamen alii | nisi soli Deo hoc quod pro eius amore pręstamus,
notum fieri | cupere debemus.
Quemadmodum in iis qui graui morbo liberati sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui eam induxit
Quanquam enim non possumus non esse manifesti,
quoties erga plurimos pietate liberalitate-que utimur,
nulli tamen alii | nisi soli Deo hoc quod pro eius amore pręstamus,
notum fieri | cupere debemus.
Quemadmodum in iis qui graui morbo liberati sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui eam induxit medicus,
quasi latere posset,
ne uulgaretur imperauit.
testatus bona quidem omni loco omni tempore facienda esse,
non tamen ideo ut alii sciant,
sed ut obsequium pręstetur Deo,
qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam,
ut
pro eius amore pręstamus,
notum fieri | cupere debemus.
Quemadmodum in iis qui graui morbo liberati sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui eam induxit medicus,
quasi latere posset,
ne uulgaretur imperauit.
testatus bona quidem omni loco omni tempore facienda esse,
non tamen ideo ut alii sciant,
sed ut obsequium pręstetur Deo,
qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui eam induxit medicus,
quasi latere posset,
ne uulgaretur imperauit.
testatus bona quidem omni loco omni tempore facienda esse,
non tamen ideo ut alii sciant,
sed ut obsequium pręstetur Deo,
qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
ad suam non ad hominum gloriam,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
et tamen Dominus filia archisynagogi suscitata non solum pręcepisse
dicitur,
sed uehementer pręcepisse,
ut nemo id sciret.
Quorsum ergo spectat,
quod ita pręcipiat,
nisi ne per bonum quod agimus,
uulgi uoculas requiramus?
qui enim id captant,
mercedem a Domino promissam non merentur.
Sed quęri potest,
cum toties opera sua pręceptor humilitatis cęlari iusserit,
cur apud Gergezeos demoniaco sanato dixit:
fecit Deus!
quare hic nunciari mandat,
quod in supra dictis tegi silentio pręcipit?
respondemus quia alibi de se tanquam de homine silentium imponendo iactantiam uitandam docuit.
hic autem quasi de Deo narrari oportere
non dissimulauit.
ut et nos quicquid bene agimus,
non ad nostram sed ad Dei laudem referamus.
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
in supra dictis tegi silentio pręcipit?
respondemus quia alibi de se tanquam de homine silentium imponendo iactantiam uitandam docuit.
hic autem quasi de Deo narrari oportere
non dissimulauit.
ut et nos quicquid bene agimus,
non ad nostram sed ad Dei laudem referamus.
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
quia alibi de se tanquam de homine silentium imponendo iactantiam uitandam docuit.
hic autem quasi de Deo narrari oportere
non dissimulauit.
ut et nos quicquid bene agimus,
non ad nostram sed ad Dei laudem referamus.
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
ad Dei laudem referamus.
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
Iudeis prędicandum erat Euangelium.
quia ergo uulgandi gentibus Euangelii nondum tempus erat,
Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos,
sed tantum agnosci per miracula,
his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant.
Non ergo uoluit aliquid quod non potuit,
sed et quomodo uoluit latuit,
et quomodo noluit, latere non potuit
Euangelium.
quia ergo uulgandi gentibus Euangelii nondum tempus erat,
Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos,
sed tantum agnosci per miracula,
his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant.
Non ergo uoluit aliquid quod non potuit,
sed et quomodo uoluit latuit,
et quomodo noluit, latere non potuit
erat,
Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos,
sed tantum agnosci per miracula,
his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant.
Non ergo uoluit aliquid quod non potuit,
sed et quomodo uoluit latuit,
et quomodo noluit, latere non potuit
pręceperit ne cui dicerent |
sed quanto magis pręcipiebat ut tacerent,
tanto plus prędicabant |
et eo amplius admirabantur dicentes:
Bene omnia fecit,
et surdos fecit audire |
et mutos loqui.
pręcipiebat sane ut tacerent,
sed tamen prędicantes non increpuit.
Quo etiam nos opera nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium
et eo amplius admirabantur dicentes:
Bene omnia fecit,
et surdos fecit audire |
et mutos loqui.
pręcipiebat sane ut tacerent,
sed tamen prędicantes non increpuit.
Quo etiam nos opera nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos
nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
ut innotescamus non desit charitas.
et id quoties uidebitur opportunum.
hoc est cum non sit
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
ut innotescamus non desit charitas.
et id quoties uidebitur opportunum.
hoc est cum non sit periculum,
ut uel auditor iactantię crimen imputet |
uel doctor committat.
Quod quoniam frequenter contingit,
semper tutius existima |
nihil de te prędicare,
nihil quod Deo teste agis,
facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
ut innotescamus non desit charitas.
et id quoties uidebitur opportunum.
hoc est cum non sit periculum,
ut uel auditor iactantię crimen imputet |
uel doctor committat.
Quod quoniam frequenter contingit,
semper tutius existima |
nihil de te prędicare,
nihil quod Deo teste agis, ab aliis inspici uelle.
Glorię quippe mundanę cupiditate duci
quoniam frequenter contingit,
semper tutius existima |
nihil de te prędicare,
nihil quod Deo teste agis, ab aliis inspici uelle.
Glorię quippe mundanę cupiditate duci omnino nefas esse etiam tunc monstrauit Dominus cum diceret:
prędicare,
nihil quod Deo teste agis, ab aliis inspici uelle.
Glorię quippe mundanę cupiditate duci omnino nefas esse etiam tunc monstrauit Dominus cum diceret:
qui in cęlis est .
Neque hoc repugnare putemus alteri sententię postea dictę:
Attendite ne iustitiam uestram faciatis coram hominibus ut uideamini ab eis.
per hoc enim quod subiunxit:
ut uideamini ab eis,
ostentationem facti prohibet, non spectaculum.
Eadem ratione et elemosinam fieri iubet in occulto |
et orationem in abscondito,
ut totum optimi cujusque studium sit |
non suam laudem, sed Dei quęrere.
Huiuscemodi occultationem et parabola illa nobis insinuat:
coram hominibus ut uideamini ab eis.
per hoc enim quod subiunxit:
ut uideamini ab eis,
ostentationem facti prohibet, non spectaculum.
Eadem ratione et elemosinam fieri iubet in occulto |
et orationem in abscondito,
ut totum optimi cujusque studium sit |
non suam laudem, sed Dei quęrere.
Huiuscemodi occultationem et parabola illa nobis insinuat:
in agro,
quem qui inuenit homo abscondit.
Thesaurum in agro |
uitam perfectiorem in Ecclesia intellige.
hanc cum inueneris,
ita abscondere debes,
ut quod per gratiam Spiritus Sancti adeptus es,
per tuam inanem iactantiam non amittas.
Et quoniam hoc cęleste donum comparari non potest,
nisi contemnantur terrena:
abscondit.
Thesaurum in agro |
uitam perfectiorem in Ecclesia intellige.
hanc cum inueneris,
ita abscondere debes,
ut quod per gratiam Spiritus Sancti adeptus es,
per tuam inanem iactantiam non amittas.
Et quoniam hoc cęleste donum comparari non potest,
nisi contemnantur terrena:
uendit uniuersa quę habet,
et emit agrum illum .
Renunciat enim omnibus carnis uoluptatibus qui perfectus est,
ut uoluptate spiritus, quę in Deo habetur, frui possit.
Quanto tamen perfectior fuerit,
tanto minus latere poterit.
Non potest abscondi ciuitas in monte posita |
neque lucerna super candelabrum lucens.
Quanuis in solitudine et in montibus ferarum petat cubilia ab humano
cultu semotus,
Deo tamen uolente proditur,
ut alii suo exemplo ad calcandam mundi gloriam cęlestium amore
gloriatus est dicens:
dilatant enim philateria sua et magnificant
fimbrias.
Amant autem primos recubitus in coenis |
et primas cathedras in synagogis |
et uocari ab hominibus rabbi .
Igitur qui gloriam hominum appetit,
non Christum, sed Christi aduersarios scribas et phariseos imitatur.
quanto-que magis humano ore laudari concupiscit,
tanto grauius judicio condemnatur diuino.
Multos quidem uanę glorię cupiditas a Christi religione dissidere |
et contra ueritatem stare
doctorum laudem sibi comparent.
Quam ob rem talibus est dictum:
corde credunt,
et humanam laudem fide ipsa potiorem habent.
Siquidem tales illi erant,
de quibus Ioannes memorat dicens:
in eum,
sed propter phariseos non confitebantur,
ne de synagoga eiicerentur.
dilexerunt enim gloriam hominum magis quam gloriam Dei.
Quam ergo perniciosum uitium est inanis gloria,
quę alios ita insanat, ut Christum confiteri non audeant,
etiam ut negare non uereantur!
Verum esse quod dicimus nostrę quoque ętatis exempla probant.
Vidimus non paucos ex Christianis transisse ad Machumetanos |
et pręfecturę sibi collatę honore
ne de synagoga eiicerentur.
dilexerunt enim gloriam hominum magis quam gloriam Dei.
Quam ergo perniciosum uitium est inanis gloria,
quę alios ita insanat, ut Christum confiteri non audeant,
etiam ut negare non uereantur!
Verum esse quod dicimus nostrę quoque ętatis exempla probant.
Vidimus non paucos ex Christianis transisse ad Machumetanos |
et pręfecturę sibi collatę honore illectos |
eorum ritus leges-que subisse |
maluisse-que
ergo perniciosum uitium est inanis gloria,
quę alios ita insanat, ut Christum confiteri non audeant,
etiam ut negare non uereantur!
Verum esse quod dicimus nostrę quoque ętatis exempla probant.
Vidimus non paucos ex Christianis transisse ad Machumetanos |
et pręfecturę sibi collatę honore illectos |
eorum ritus leges-que subisse |
maluisse-que sine Christo |
quam sine potestate uiuere.
Cęterum ne illi quidem,
quanuis cum fidelibus
collatę honore illectos |
eorum ritus leges-que subisse |
maluisse-que sine Christo |
quam sine potestate uiuere.
Cęterum ne illi quidem,
quanuis cum fidelibus censeantur,
uirtutum suarum fructum aliquem referre poterunt,
qui in his non ad laudem Dei,
sed ad plebis plausum exercentur.
Humilitatem prę se ferunt |
et in postremo conuiuii loco discumbunt,
non quia humiles sint,
sed ut esse uideantur.
Vel sicut in Euangelio dicitur:
Cęterum ne illi quidem,
quanuis cum fidelibus censeantur,
uirtutum suarum fructum aliquem referre poterunt,
qui in his non ad laudem Dei,
sed ad plebis plausum exercentur.
Humilitatem prę se ferunt |
et in postremo conuiuii loco discumbunt,
non quia humiles sint,
sed ut esse uideantur.
Vel sicut in Euangelio dicitur:
Huius tam peruersę sanctimonię et illi erant,
qui Saluatorem nostrum interrogarunt dicentes:
repleri?
Hac tamen et phariseus ille refertus erat,
quem certe nec coram Deo puduit arrogantius quam decebat sese efferre.
Deus gratias ago tibi inquit quia non sum sicut cęteri
homines:
raptores, iniusti, adulteri, ueluti etiam hic publicanus.
ieiuno bis in sabbato,
decimas do omnium quę possideo.
Gratias quidem Deo agere debuit,
sed aliis detrahere se-que tam improba iactatione efferre non debuit.
Sic reliquos depressit,
quasi sibi ęquandus esset nemo.
sic semetipsum commendauit,
quasi ad ea quę paciebat , nihil ultra addi
oporteret.
cum ieiunare adiumentum potius uirtutis quam uirtus
Sic reliquos depressit,
quasi sibi ęquandus esset nemo.
sic semetipsum commendauit,
quasi ad ea quę paciebat , nihil ultra addi
oporteret.
cum ieiunare adiumentum potius uirtutis quam uirtus sit,
et decimas dare ęs alienum soluere, non aliquid sua sponte offerre.
Tantum autem hac ostentatione profecit,
ut publicano quem procaciter taxauerat, minus iustus de templo
discederet |
documento-que esset peccatorem qui se humiliat, magis esse Deo charum
|
quam innocentem, qui sese aliis pręferendum
ostentatione profecit,
ut publicano quem procaciter taxauerat, minus iustus de templo
discederet |
documento-que esset peccatorem qui se humiliat, magis esse Deo charum
|
quam innocentem, qui sese aliis pręferendum iactat.
Non possumus tamen, quin tangamur aliquando glorię palpatione,
sed statim aduocanda ratio est,
ut quod caro blanditur,
mentis iudicio protinus repellatur.
Nam et apostolos Zebedei filios, honoris tentauit ambitio,
cum alter ad dexteram
necesse est |
et magis placeant simulatione quam ueritate.
Necesse est etiam ut offensi irascantur,
ne timidi et abiecti reputentur;
ut inuideant,
ne aliis minoris ęstimationis habeantur;
ut reliqua huiusmodi perpetrent,
quę uulgus fieri amat,
quanuis ea boni et ęqui ratio non admittat.
Ideo sane Apostoli pręceptum est:
ne timidi et abiecti reputentur;
ut inuideant,
ne aliis minoris ęstimationis habeantur;
ut reliqua huiusmodi perpetrent,
quę uulgus fieri amat,
quanuis ea boni et ęqui ratio non admittat.
Ideo sane Apostoli pręceptum est:
cęlestis merces, quę nobis a Domino promissa est tolli,
quandoquidem illi qui sic afficiuntur,
mercedem dicuntur accepisse,
contempta huiusce uanitatis cura Apostolum audiamus monentem:
quę pręcepta sunt uobis, dicite
serui inutiles sumus.
fecimus enim quod facere debuimus.
Ad hęc semper peccatores nos esse meminerimus.
peccatum non habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Denique nihil boni uel in nobis | uel extra nos esse,
de quo quasi de nostro gloriari possimus ,
dicente Apostolo:
in nobis non est.
Denique nihil boni uel in nobis | uel extra nos esse,
de quo quasi de nostro gloriari possimus ,
dicente Apostolo:
Cum ergo cuncta quę agimus aut dicimus laude digna,
ad Deum referenda sint |
ut ad bonorum omnium autorem atque largitorem,
profecto aliquid ex his nostrę uirtuti ascribere uelle |
summę ingratitudinis crimen est |
arrogantię-que non ferendę.
facile autem gloriam pręsentem contemnet,
qui semper fragilitatis humanę memor erit.
quam in primis mortis nostrę testatur conditio.
de qua peropportune quidem nunc tractabitur.
De mortis conditione.
Caput XVIII
pręsentem contemnet,
qui semper fragilitatis humanę memor erit.
quam in primis mortis nostrę testatur conditio.
de qua peropportune quidem nunc tractabitur.
De mortis conditione.
Caput XVIII
Non est ibi stabilis gloria,
ubi non est uita diuturna.
Nobilem ignobili,
liberum seruo,
diuitem pauperi,
strenuum ignauo,
doctum indocto,
sapientem stulto,
regem denique priuato ęquat mors.
Et si fama superstes
fragilitatis humanę memor erit.
quam in primis mortis nostrę testatur conditio.
de qua peropportune quidem nunc tractabitur.
De mortis conditione.
Caput XVIII
Non est ibi stabilis gloria,
ubi non est uita diuturna.
Nobilem ignobili,
liberum seruo,
diuitem pauperi,
strenuum ignauo,
doctum indocto,
sapientem stulto,
regem denique priuato ęquat mors.
Et si fama superstes uiuat,
quid ad
liberum seruo,
diuitem pauperi,
strenuum ignauo,
doctum indocto,
sapientem stulto,
regem denique priuato ęquat mors.
Et si fama superstes uiuat,
quid ad te?
quam uoluptatem ex eo capies,
si non audis quid de te post te dictitent homines?
Solent illi quidem qui per adulationem uiuo laudes dixerunt,
de mortuo nonnihil obloqui.
quippe cuius iam neque beniuolentiam captent |
neque uim formident.
Sed esto ut lauderis
et in ore
obloqui.
quippe cuius iam neque beniuolentiam captent |
neque uim formident.
Sed esto ut lauderis
et in ore uiuas multorum |
et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant |
nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt |
et non magis grauare,
si ideo te noueris fuisse damnatum,
quia non uirtuti laborasti dum uiueres,
sed glorię |
et hominibus magis placere quam Deo solicitus fuisti?
Quam igitur imprudenter,
immo quam stulte inanis gloria quęritur ,
quę etiam
captent |
neque uim formident.
Sed esto ut lauderis
et in ore uiuas multorum |
et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant |
nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt |
et non magis grauare,
si ideo te noueris fuisse damnatum,
quia non uirtuti laborasti dum uiueres,
sed glorię |
et hominibus magis placere quam Deo solicitus fuisti?
Quam igitur imprudenter,
immo quam stulte inanis gloria quęritur ,
quę etiam in infamiam uerti potest,
et si non uertatur,
uel ignorata
fuisse damnatum,
quia non uirtuti laborasti dum uiueres,
sed glorię |
et hominibus magis placere quam Deo solicitus fuisti?
Quam igitur imprudenter,
immo quam stulte inanis gloria quęritur ,
quę etiam in infamiam uerti potest,
et si non uertatur,
uel ignorata nihil iuuat |
uel cognita plus doloris ei cuius est affert quam consolationis.
Sic enim in Mattheo legimus:
Quanuis alii moestitię huius causam assignent non timori mortis,
sed ei dolori quem capiebat ex perditione Iudę proditoris |
aliorum-que in se credere nolentium.
posset hoc tamen,
quod propinqua iam passione est dictum ,
et ad metum mortis referri.
non tam quia timuit,
quam ut hac etiam in re,
sicut in cęteris in se hominis naturam ostenderet.
Separari autem a corpore nemo est qui uellet,
nisi idem per separationem istam ad ęternam beatitudinem se transiturum speraret.
Paulus Apostolus nunquam dixisset:
Cupio
ex natura passibili et infirma,
ex eadem paulo post dixit:
Pater mi,
si possibile est,
transeat a me calix iste!
Sed quoniam ratio ipsa in nobis uincere debet naturalem carnis motum,
nihil moratus intulit:
ipsa in nobis uincere debet naturalem carnis motum,
nihil moratus intulit:
uita retributionis.
Propterea quidem etiam hortatur nos dicens:
quia qui uerbum meum audit |
et credit ei qui misit me,
habet uitam ęternam |
et in iudicium non uenit,
sed transit a morte in uitam.
Quod si in Adam morimur et in Christo reuiuiscimus,
si de morte nobis transitus est ad uitam,
non est cur mortalitatem exui timeamus mox immortalitate induendi.
tanto-que minus cum etiam corpus nostrum rursum assumpturi simus,
non quale deponimus |
tetrum tardum graue ignobile terrenum fragile mortale,
sed
Quod si in Adam morimur et in Christo reuiuiscimus,
si de morte nobis transitus est ad uitam,
non est cur mortalitatem exui timeamus mox immortalitate induendi.
tanto-que minus cum etiam corpus nostrum rursum assumpturi simus,
non quale deponimus |
tetrum tardum graue ignobile terrenum fragile mortale,
sed lucidum agile leue gloriosum,
omni pristina fece carens,
nullis casibus obnoxium,
beatitudinis capax,
mortis expers.
dicente Apostolo:
dicente Apostolo:
mihi quia incolatus meus prolongatus est!
et Helias :
nos timebimus,
quibus per Christum a maladicto iam
liberatis patet paradisus?
quos-que corpore isto exutos protinus excipit cęlestis claritatis habitaculum sempiternum?
homines mori non formidant ,
quia preciosa in conspectu Domini mors sanctorum eius.
debemus
eorum funera,
qui fide uirtute-que satis pręditi uixerunt.
Vnde non immerito felicem talium obitum Scriptura sępenumero
dormitionem appellat,
ut quiete eos et uita simul frui significet.
Puellam suscitaturus Dominus:
metaphoram mors animę, cum propter peccatum a Deo deseritur.
est mors reorum poena in inferno.
hęc in Apocalypsi secunda mors appellatur.
Quanuis enim anima etiam peccatrix immortalis sit,
mortua tamen est,
tum quando in corpore non Deo uiuit sed peccato,
tum quando in inferno poenas luit eternas.
Nam cum mors primorum hominum in poenam peccati data sit,
ipsa poena quę pro peccatis infertur, mortis interdum nomine designatur.
Nam cum mors primorum hominum in poenam peccati data sit,
ipsa poena quę pro peccatis infertur, mortis interdum nomine designatur.
Atque ideo sane nec ipsam corporis mortem bonam esse dicimus,
quia stipendium peccati est,
quia non sine dolore est,
sed tamen,
ut malis perniciosam,
ita bonis utilem.
Alteri enim moriuntur ut in ęternum uiuant,
alteri ut in ęternum crucientur;
fugienda ista,
expetenda illa,
etiam cum tormentis et suppliciis pro tempore tolerandis.
Si enim tolerabimus,
et conregnabimus.
Magis excoctum aurum purius nitet.
et terra per se ferax si aratro aut ligone uersata fuerit,
fructus uberiores reddet.
Mortis tempore non est iustitię nostrę operibus-que confidendum,
sed in misericordia Dei sperandum,
cum sanctus Apostolus dicat:
fructus uberiores reddet.
Mortis tempore non est iustitię nostrę operibus-que confidendum,
sed in misericordia Dei sperandum,
cum sanctus Apostolus dicat:
et tunc sequentur, quod paulo ante diximus:
Preciosa in conspectu Domini mors sanctorum eius,
et:
Beati mortui qui in Domino moriuntur.
Cęterum sicut non timere mortem ad seruos Dei pertinet,
ita econtrario eam formidare |
ad seruos mundi.
Quod ut clarius constet,
de uana pręsentis uitę cupiditate aliquid dicamus.
De vitę cupiditate.
Caput XIX
et cuncta quę collegerat, aliis relinquere possidenda.
Frustra igitur aliquid diuturnum fore speratur,
quod statim potest deficere.
Sed aliud est sperare dices |
aliud cupere.
licet non idem sint, alterum tamen ab altero pendet,
et ex desyderio spes,
et spe oritur desyderium.
Alioquin quid stultius esse potest |
quam cupere aliquid, quod te assecuturum non speras?
Sed cupis diu uiuere simul et speras,
|
aliud cupere.
licet non idem sint, alterum tamen ab altero pendet,
et ex desyderio spes,
et spe oritur desyderium.
Alioquin quid stultius esse potest |
quam cupere aliquid, quod te assecuturum non speras?
Sed cupis diu uiuere simul et speras,
veruntamen times, ne te spes ista fallat,
atque ita inter spem metum-que dubius fluctuas.
Et cum ita sit,
quęro abs te,
cum uoti compos fueris,
cum ad decrepitam usque ętatem perueneris,
quam diu uixisti?
annos centum
ait)
Dies annorum nostrorum in ipsis septuaginta anni,
si autem in potentatibus, octoginta anni ,
et amplius eorum labor et dolor.
Quęre siquem inuenire potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam
in ipsis septuaginta anni,
si autem in potentatibus, octoginta anni ,
et amplius eorum labor et dolor.
Quęre siquem inuenire potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam ,
paralisim
si autem in potentatibus, octoginta anni ,
et amplius eorum labor et dolor.
Quęre siquem inuenire potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam ,
paralisim ,
stomachi
octoginta anni ,
et amplius eorum labor et dolor.
Quęre siquem inuenire potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam ,
paralisim ,
stomachi cruditatem,
uentris tormina,
,
et amplius eorum labor et dolor.
Quęre siquem inuenire potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam ,
paralisim ,
stomachi cruditatem,
uentris tormina,
inguinum tumorem,
Quęre siquem inuenire potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam ,
paralisim ,
stomachi cruditatem,
uentris tormina,
inguinum tumorem,
spirandi difficultatem,
mingendi stranguriam |
alia-que
potes octogenarium senem sanum.
neminem certe reperies,
cui uel aures non obsurduerint |
uel uisus non hebetauerit |
uel pedes non titubent,
manus non tremant,
dorsum non curuetur,
dentes siqui reliqui sunt non fluitent,
et tota corporis deformata facies non penitus alia sit quam fuerat.
adde tussim,
apoplesiam ,
paralisim ,
stomachi cruditatem,
uentris tormina,
inguinum tumorem,
spirandi difficultatem,
mingendi stranguriam |
alia-que hujusmodi multa, quę annositas ipsa secum
apportat,
nec corpus modo,
uerum etiam mentem infestans.
Videas enim plerosque delyrare per ętatem |
et qui paulo ante sapientes habiti erant,
iam ridiculos esse.
Cum-que tot mala una senectus afferat,
nonne satis apparet |
eum qui diu uiuere appetit,
non uitam appetere, ut putat,
sed morbos?
Si quibus autem contingat,
quod rarissimum est,
ut etiam in senecta integris sensibus uegeto-que corpore et mente
illęsa sint,
hoc donum Dei est |
cęlestis-que gratię fauor,
non longęuę ętatis, quę cuncta corrumpere consueuit,
nonne satis apparet |
eum qui diu uiuere appetit,
non uitam appetere, ut putat,
sed morbos?
Si quibus autem contingat,
quod rarissimum est,
ut etiam in senecta integris sensibus uegeto-que corpore et mente
illęsa sint,
hoc donum Dei est |
cęlestis-que gratię fauor,
non longęuę ętatis, quę cuncta corrumpere consueuit, beneficium.
Quod Ecclesiasticus testatur dicens:
Denique in Euangelio Dominus:
possimus |
tanto-que maius promereri apud Deum pręmium,
quanto prolixioris temporis laborem eidem seruiendo sustinuerimus.
dum et aliis prodesse optamus |
et pro nobismetipsis cupimus facere satis.
Alioquin longam uitam desyderare,
non Dei sed seculi amatorum est.
qui nullo pręsentium uoluptatum haustu satiantur.
qui semper uiuere uellent,
ut semper peccare possent.
Et tamen male cupita senectus in eo illis bene consulit si uenerit,
quod lasciuiendi uires
Et tamen male cupita senectus in eo illis bene consulit si uenerit,
quod lasciuiendi uires obscoenos-que
amputet affectus |
et ad continentiam cogat uel inuitos.
Cęterum quoniam fidei integritati congruit |
non solum quę iussa sunt obseruare,
sed etiam quę consulta perficere,
opportune nunc occurrit |
de perfectę religionis professione facere sermonem.
De perfectione vitę.
Caput XX
facere sermonem.
De perfectione vitę.
Caput XX
Perfectioris uitę conuiuium est, ad quod inuitat nos Dominus.
multos quidem uocat,
sed non omnes qui uocati sunt ueniunt.
alium retinet corporis uoluptas,
alium cumulandarum opum cupiditas impedit.
de quibus dicitur:
cum magno animo illa quę multorum sunt contemnere coeperis |
et omnem prorsus affectum ad solum Christum conuerteris,
solum imitari statueris.
Ait enim:
coeperis |
et omnem prorsus affectum ad solum Christum conuerteris,
solum imitari statueris.
Ait enim:
solum imitari statueris.
Ait enim:
Qui amat patrem aut matrem plus quam me,
non est me dignus.
qui amat filium aut filiam super me
non est me dignus.
Ita tuos ama,
ut Deum non offendas.
alioquin plus te illos diligere argueris,
quorum causa peccare non timueris.
quandoquidem etiam propria mors magis est eligenda |
quam crimen committendum.
Ideo subditur:
Et qui non accipit crucem suam et sequitur me,
non est me dignus.
Etenim quemadmodum ipse crucifigi uoluit,
ut nos redimeret,
ita tu crucis mortem timere non
Ita tuos ama,
ut Deum non offendas.
alioquin plus te illos diligere argueris,
quorum causa peccare non timueris.
quandoquidem etiam propria mors magis est eligenda |
quam crimen committendum.
Ideo subditur:
Et qui non accipit crucem suam et sequitur me,
non est me dignus.
Etenim quemadmodum ipse crucifigi uoluit,
ut nos redimeret,
ita tu crucis mortem timere non debes
dum tuum confiteris redemptorem.
Tunc autem uere uiuere incipis,
cum pro
Ita tuos ama,
ut Deum non offendas.
alioquin plus te illos diligere argueris,
quorum causa peccare non timueris.
quandoquidem etiam propria mors magis est eligenda |
quam crimen committendum.
Ideo subditur:
Et qui non accipit crucem suam et sequitur me,
non est me dignus.
Etenim quemadmodum ipse crucifigi uoluit,
ut nos redimeret,
ita tu crucis mortem timere non debes
dum tuum confiteris redemptorem.
Tunc autem uere uiuere incipis,
cum pro eius nomine occideris.
Qui
non timueris.
quandoquidem etiam propria mors magis est eligenda |
quam crimen committendum.
Ideo subditur:
Et qui non accipit crucem suam et sequitur me,
non est me dignus.
Etenim quemadmodum ipse crucifigi uoluit,
ut nos redimeret,
ita tu crucis mortem timere non debes
dum tuum confiteris redemptorem.
Tunc autem uere uiuere incipis,
cum pro eius nomine occideris.
Qui perdiderit animam suam inquit propter me, inueniet eam.
Transit enim de morte ad uitam,
de terreno habitaculo ad
odio habendi,
ne nos odio simus Deo,
si uocationes eius atque inuitamenta crebro cordibus nostris infusa
neglexerimus.
Cum pręsertim ipse Dominus noster dicat:
Cum pręsertim ipse Dominus noster dicat:
Siquis uenit ad me |
et non odit patrem suum et matrem et uxorem et filios et fratres et sorores, adhuc autem et
animam suam,
non potest meus esse discipulus.
denique ait:
et non odit patrem suum et matrem et uxorem et filios et fratres et sorores, adhuc autem et
animam suam,
non potest meus esse discipulus.
denique ait:
et fratres et sorores, adhuc autem et
animam suam,
non potest meus esse discipulus.
denique ait:
cuius animus aliqua terrenarum rerum cura in diuersum distrahitur.
In eo enim deficiat necesse est,
in quo adhuc aliqua carnali cupiditate inclinatur.
Propterea quidem uocati apostoli,
quoniam aliter sequi Christum non poterant,
inclinatur.
Propterea quidem uocati apostoli,
quoniam aliter sequi Christum non poterant,
omnia sustinendi patientiam.
uoluit.
Ne autem paupertatem metuas:
Quęrite inquit primum regnum Dei,
et hęc omnia quę uidelicet uitę necessaria sunt |
adiicientur uobis.
Ne etiam mortem exhorrescas ait:
Qui credit in me,
non morietur in ęternum .
ne denique suppliciis terrearis:
Mundus inquit gaudebit,
uos uero contristabimini |
sed tristicia uestra conuertetur in gaudium .
Tu interea
si perfectę consummatę-que religionis laboribus implicari
durum putas,
cum sederit Filius hominis in sede maiestatis suę,
sedebitis et uos super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus
Israel .
Perfectis ergo suam communicaturus est dignitatem,
qui cum ipso communicare non dubitarunt
laborum angustiarum-que patientiam.
Duodecim autem sunt qui iudicant |
et totidem qui iudicantur.
quia illi filii lucis sunt tanquam duodecim horę diei.
hi uero filii tenebrarum sub eodem
Duodecim autem sunt qui iudicant |
et totidem qui iudicantur.
quia illi filii lucis sunt tanquam duodecim horę diei.
hi uero filii tenebrarum sub eodem nocturnarum horarum numero
comprehensi.
Quanuis enim non omnes damnandi sunt,
minus tamen illis clari,
quos perfectionis opera commendant.
Sequitur:
Hac certe dulcedine affecti erant apostoli,
cum inter flagella gauderent,
quoniam digni habiti sunt pro nomine Iesu contumeliam pati.
Et cum sęuissimi tyranni tormenta proponerent,
necem minarentur,
ne Iesum euangelizarent,
tacere omnino non poterant.
tanto illis nomen Domini sui iocundius fuit |
quam uitę pręsentis usus |
aut doloris per supplicia infligendi euasio.
Tales itaque esse debent qui uolunt montem excelsum conscendere cum
Petro |
et operarii fieri
qui relicta syndone nudus impiorum
manus effugisti,
ne reuertaris tollere tunicam tuam,
nec aratrum tenens respicias retro,
ut aliquando imprudenter concupiscere incipias,
quod propter Christum prudenter reliquisti.
Multo melius est non uouisse uiam perfectionis |
quam postquam uoueris regredi uelle |
et cum Anania Saphira-que Spiritui Sancto mentiri audere.
De vita solitaria.
Caput XXI
Huic excellentissimę
facilius obliteretur.
Quantum pręterea uiro religioni dedito conferat ipsa solitudo,
ex Euangelio discitur.
fugerimus.
Zacheus prę turba non poterat uidere Iesum.
Difficile est enim in medio plebis uersari |
et mentem in Deo fixam firmam-que habere.
ascendit ergo arborem sicomorum ut uideret Iesum,
altius-que sese cęteris errexit,
non superbia sed cogitatione,
extra turbam quęrens, quod in turba inuenire non poterat.
Ioannes quoque Baptista in matris aluo sanctificatus,
ut sanctior fieret,
desertum incoluit.
ibi manens Christum baptizare meruit |
et de illo
est enim in medio plebis uersari |
et mentem in Deo fixam firmam-que habere.
ascendit ergo arborem sicomorum ut uideret Iesum,
altius-que sese cęteris errexit,
non superbia sed cogitatione,
extra turbam quęrens, quod in turba inuenire non poterat.
Ioannes quoque Baptista in matris aluo sanctificatus,
ut sanctior fieret,
desertum incoluit.
ibi manens Christum baptizare meruit |
et de illo prophetare |
et ab illo testimonium accipere dicente:
Ioannes quoque Baptista in matris aluo sanctificatus,
ut sanctior fieret,
desertum incoluit.
ibi manens Christum baptizare meruit |
et de illo prophetare |
et ab illo testimonium accipere dicente:
homines ut prophetam honorabant,
ipse plus quam prophetam esse asseruit.
Postremo ipse Dominus Petro Iacobo Ioanni diuinitatis suę claritatem
ostensurus,
non solum in montem,
sed in montem excelsum duxisse eos dicitur.
Tanta uisione non poterant esse digni,
nisi a turba secederent |
et humana transgressi sublimitate contemplationis cęlestibus
insererentur.
Ex his quę dicta sunt, discere possumus,
ut ille perquam raro conuersetur cum hominibus,
qui sępe cum Deo esse
charitas,
iustitia,
prudentia,
scientia,
terrenarum-que rerum contemptus
et cęlestium desyderium atque amor.
Vt sit sobrius,
Dominum audiat in Ezechiele pręcipientem:
Vinum non bibet omnis sacerdos,
quando ingressus est atrium interius.
Quod ante in Leuitico ad Aaron ita dictum est:
Veteri uero Lege ideo concessum sacerdotibus fuit matrimonium,
quia sola tribus Leui et domus Aaron sacerdotalis erat.
nec aliis licebat hoc fungi officio.
Ne igitur Leuitarum genus in paucis conclusum deficeret,
reparandum per connubia erat.
At nunc non carnis quęritur successio sed spiritus,
translato-que sacerdotio ad tribum Iuda, id est ad Christum,
quicunque Christianus est,
nisi uxori alligatus fuerit,
potest eligi in sacerdotem.
Omnes tamen qui Christo in sacerdotio succedunt,
castos esse decet,
sicut et ipse castus
aliena specie uelatus,
offertur .
Quod si etiam priscis dictum sit:
omnem,
quam alios docet,
prior impleat,
ne quod uerbis ędificat,
si aliter ac pręcipit uixerit,
exemplo destruat atque dissipet.
cauenda dolos-que diaboli declinandos.
Insidiis facile patebit,
nisi perquam caute incesserit.
imitetur,
paupertate gaudebit,
diuitias contemnet.
Neque enim potest esse talis magistri discipulus,
nisi renunciet omnibus quę possidet,
ut caduca respuens dignus euadat, cui tribuantur ęterna.
Sed ne in Veteri quidem Lege Leuitis data est possessio in tribubus,
ut scirent non in terra sed in cęlo sibi possessionem esse quęrendam,
dicente Domino ad Aaron:
eos;
ego pars et hęreditas tua in medio filiorum Israel .
decimis igitur et elemosinis,
quę altari offeruntur,
uiuat qui seruit altari.
Quod autem necessario uictui superest,
indigentibus tribuat
dispensatorem-que se esse agnoscat bonorum Ecclesię non possesorem.
Apostolis et eorum successoribus pręceptum esse meminerit:
et eorum successoribus pręceptum esse meminerit:
seruus es,
qui non habuit in terra ubi caput reclinaret suum,
neque didrachmam, qua pro se et discipulo solueret portorium?
Domini inquam in stabulo geniti,
in pręsepio positi,
in cruce nudi,
in sepulchro conditi alieno,
nihil denique in hoc seculo quasi suum possidentis.
non quia non liceret ei frui omnibus si uellet,
cum esset dominus omnium,
sed ut doceret non esse ei opus terrenis diuitiis
qui ad cęlestes thesauros aspiraret,
difficile-que esse duobus dominis seruire Deo et mammonę,
difficillimum uero ut quis auri argenti-que pondere grauatus ad
es,
qui non habuit in terra ubi caput reclinaret suum,
neque didrachmam, qua pro se et discipulo solueret portorium?
Domini inquam in stabulo geniti,
in pręsepio positi,
in cruce nudi,
in sepulchro conditi alieno,
nihil denique in hoc seculo quasi suum possidentis.
non quia non liceret ei frui omnibus si uellet,
cum esset dominus omnium,
sed ut doceret non esse ei opus terrenis diuitiis
qui ad cęlestes thesauros aspiraret,
difficile-que esse duobus dominis seruire Deo et mammonę,
difficillimum uero ut quis auri argenti-que pondere grauatus ad ętheria
pro se et discipulo solueret portorium?
Domini inquam in stabulo geniti,
in pręsepio positi,
in cruce nudi,
in sepulchro conditi alieno,
nihil denique in hoc seculo quasi suum possidentis.
non quia non liceret ei frui omnibus si uellet,
cum esset dominus omnium,
sed ut doceret non esse ei opus terrenis diuitiis
qui ad cęlestes thesauros aspiraret,
difficile-que esse duobus dominis seruire Deo et mammonę,
difficillimum uero ut quis auri argenti-que pondere grauatus ad ętheria regna possit conscendere.
Ex his igitur quę dicta sunt,
eum
ita appetibilior fit uirtus quoties contrarii uitii malignitas monstratur.
Cum igitur de bono sacerdote satis dictum sit,
operęprecium est,
quemadmodum proposuimus,
ut aliquid etiam de malo dicamus.
Malus est sacerdos,
qui non potest dicere cum Propheta:
est,
quemadmodum proposuimus,
ut aliquid etiam de malo dicamus.
Malus est sacerdos,
qui non potest dicere cum Propheta:
proposuimus,
ut aliquid etiam de malo dicamus.
Malus est sacerdos,
qui non potest dicere cum Propheta:
suo eiicit Dominus dicens:
alios mactari |
nec tamen it obuiam perfidię,
sed auersus fugit.
ita ut fugiendo ostendat se pastoris nomine indignum.
vnde dicitur:
perfidię,
sed auersus fugit.
ita ut fugiendo ostendat se pastoris nomine indignum.
vnde dicitur:
sed auersus fugit.
ita ut fugiendo ostendat se pastoris nomine indignum.
vnde dicitur:
redarguit Dominus dicens:
Quis est in uobis
qui claudat ostia
et incendat altare meum gratuito?
Et quoniam qui eiuscemodi uitio laborant,
a Deo reprobati sunt,
sequitur:
Israel ,
qui pascebant semetipsos!
nonne greges |
a pastoribus pascuntur?
lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Quod infirmum fuit non consolidastis |
et quod ęgrotum non sanastis;
quod confractum est non alligastis |
et quod abiectum est non reduxistis.
sed cum austeritate imperabatis eis et cum potentia |
et dispersę sunt oues meę, eo quod non esset pastor.
Quo pacto enim est pastor,
qui nec religiosę uitę exemplis |
nec sanę
qui pascebant semetipsos!
nonne greges |
a pastoribus pascuntur?
lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Quod infirmum fuit non consolidastis |
et quod ęgrotum non sanastis;
quod confractum est non alligastis |
et quod abiectum est non reduxistis.
sed cum austeritate imperabatis eis et cum potentia |
et dispersę sunt oues meę, eo quod non esset pastor.
Quo pacto enim est pastor,
qui nec religiosę uitę exemplis |
nec sanę doctrinę monitis gregem sibi creditum
|
a pastoribus pascuntur?
lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Quod infirmum fuit non consolidastis |
et quod ęgrotum non sanastis;
quod confractum est non alligastis |
et quod abiectum est non reduxistis.
sed cum austeritate imperabatis eis et cum potentia |
et dispersę sunt oues meę, eo quod non esset pastor.
Quo pacto enim est pastor,
qui nec religiosę uitę exemplis |
nec sanę doctrinę monitis gregem sibi creditum alere curat?
autem meum non pascebatis.
Quod infirmum fuit non consolidastis |
et quod ęgrotum non sanastis;
quod confractum est non alligastis |
et quod abiectum est non reduxistis.
sed cum austeritate imperabatis eis et cum potentia |
et dispersę sunt oues meę, eo quod non esset pastor.
Quo pacto enim est pastor,
qui nec religiosę uitę exemplis |
nec sanę doctrinę monitis gregem sibi creditum alere curat?
Quo autem magis deliciis luxurię-que indulget,
eo grauius in inferno supplicium feret.
defecerit,
uel per ignorantiam si nesciat |
uel per negligentiam si nolit |
uel pusillanimitatem si metuat,
de fidelium coetu excludetur |
et canibus mutis per contumeliam comparabitur.
Cur enim episcopus est, si docere nescit?
aut cur scit si non uult?
aut quid uelle prodest si non audet quod debet implere?
Sed neque presbyter assumat curam animarum,
si modo se ad eam rem ineptum nouerit.
Male subitur onus |
quod imbecillę uires ferre nequeunt.
|
uel per negligentiam si nolit |
uel pusillanimitatem si metuat,
de fidelium coetu excludetur |
et canibus mutis per contumeliam comparabitur.
Cur enim episcopus est, si docere nescit?
aut cur scit si non uult?
aut quid uelle prodest si non audet quod debet implere?
Sed neque presbyter assumat curam animarum,
si modo se ad eam rem ineptum nouerit.
Male subitur onus |
quod imbecillę uires ferre nequeunt.
In eos ergo, qui doctoris
docent,
siue ignoratione confusi,
siue negligentia corrupti,
per Esaiam exclamat Dominus et ait:
ad auaritiam suam a summo usque ad nouissimum.
Perditos autem plebis mores uulgi-que licentiam illorum qui pręsunt
incurię ascribi,
in Ezechiele ex uerbis Domini discimus:
non annunciaueris ei neque locutus fueris,
ut auertatur a uia sua impia et uiuat,
ipse impius in iniquitate sua morietur,
sanguinem autem eius de manu tua requiram.
Impius ergo peribit quia peccauit,
sacerdos qui ejus tuendę saluti prępositus est, quia tacuit,
quia peccantem non increpuit,
quia errantem in uiam reducere non curauit.
At uero tanti periculi non ignarus Apostolus
Timotheum discipulum
obnixe,
solicite,
urgenter adiurat dicens:
auertatur a uia sua impia et uiuat,
ipse impius in iniquitate sua morietur,
sanguinem autem eius de manu tua requiram.
Impius ergo peribit quia peccauit,
sacerdos qui ejus tuendę saluti prępositus est, quia tacuit,
quia peccantem non increpuit,
quia errantem in uiam reducere non curauit.
At uero tanti periculi non ignarus Apostolus
Timotheum discipulum
obnixe,
solicite,
urgenter adiurat dicens:
sua morietur,
sanguinem autem eius de manu tua requiram.
Impius ergo peribit quia peccauit,
sacerdos qui ejus tuendę saluti prępositus est, quia tacuit,
quia peccantem non increpuit,
quia errantem in uiam reducere non curauit.
At uero tanti periculi non ignarus Apostolus
Timotheum discipulum
obnixe,
solicite,
urgenter adiurat dicens:
qui laborant in uerbo et doctrina .
Duplici honore dignus est,
cui et reuerentia exhiberi debet |
et uictus necessarius suppeditari.
cum scriptum sit:
apparebunt.
Satis hęc de sacerdote |
nunc de sanctarum lectionum studio fideli animę admodum necessario tractabimus.
Nihil enim recte discitur,
quod de ipso ueritatis fonte non hauritur.
De studio lectionis.
Caput XXIV
Igitur ad Scripturę diuinę studium omnes qui perfectionis iter ingredi cupiunt conuocamus |
illorum stultitia in quibus nulla solida sapientia est,
illis tantummodo lectionibus incumbamus,
quę nobis iter, quo ad immortalitatem peruenitur ostendunt.
Alioquin aquam istam uitę,
ad quam nos Ioannes apostolus inuitat,
haurire non poterimus.
Veteris igitur Noui-que Instrumenti litteras assidue perscrutemur.
In his plenissime discitur,
quid facere,
quid uitare,
quid credere,
quid amare,
quid sperare nos oporteat,
Deo dicatę iucundius |
quam nosse sensum Domini |
et uerba aliud quam sonant significantia intelligere.
Et quoniam hanc spicarum confricationem sabbato ab apostolis factam
legimus,
hoc admonet nos |
ea quę mystica sunt, commode perpendi consyderari-que non posse,
nisi cum secularibus curis liberi et expediti sabbatum id est quietem agimus.
Terrenarum enim rerum solicitudo legentem implicat,
et ipsa in aduersum mentem distrahens cogitatio, quę leguntur quę-que audiuntur, non satis intelligere permittit.
Intentione animi opus est,
nos |
ea quę mystica sunt, commode perpendi consyderari-que non posse,
nisi cum secularibus curis liberi et expediti sabbatum id est quietem agimus.
Terrenarum enim rerum solicitudo legentem implicat,
et ipsa in aduersum mentem distrahens cogitatio, quę leguntur quę-que audiuntur, non satis intelligere permittit.
Intentione animi opus est,
ut lecta percipias |
et percepta ediscas teneas-que memoriter.
Postquam autem mysticos sensus litterę tegumento uelatos deprehenderis
|
et eos uel ad Ecclesię nouitatem uel ad animę utilitatem transtuleris,
adhuc
nouitatem uel ad animę utilitatem transtuleris,
adhuc altius tibi erit insurgendum,
ut etiam cęlestia perscruteris |
et de uisibilibus gradum ad inuisibilia facias.
fauore supra humanę nature conditionem erectus
,
nec Moysen amplius | nec Heliam conspicies,
sed Iesum solum.
Cessant enim et figurarum umbrę |
et futura prędicentium uox,
cum ueritatis lux oritur |
et quę uentura erant eueniunt.
Non est ergo nostrarum uirium,
sed opis diuinę,
ut quis legendo mysteria intelligat,
quanto minus ut etiam supercęlestis contemplationis dulcedine mens in Deum eleuata perfundatur.
Hoc tamen illis frequentius conceditur,
qui libros diuinos ita legunt,
ut a sanctorum interpretatione
est ergo nostrarum uirium,
sed opis diuinę,
ut quis legendo mysteria intelligat,
quanto minus ut etiam supercęlestis contemplationis dulcedine mens in Deum eleuata perfundatur.
Hoc tamen illis frequentius conceditur,
qui libros diuinos ita legunt,
ut a sanctorum interpretatione non discedant,
a peruersis sensibus, qui cum Ecclesia non concordant, penitus abhorrentes.
Quęre igitur in sancta lectione bonas margaritas,
ut scias quid Lex pręcipiat,
quid nuncient prophetę.
Sed inuenta deinde preciosa margarita,
quę est Euangelium Christi,
omnibus aliis
legendo mysteria intelligat,
quanto minus ut etiam supercęlestis contemplationis dulcedine mens in Deum eleuata perfundatur.
Hoc tamen illis frequentius conceditur,
qui libros diuinos ita legunt,
ut a sanctorum interpretatione non discedant,
a peruersis sensibus, qui cum Ecclesia non concordant, penitus abhorrentes.
Quęre igitur in sancta lectione bonas margaritas,
ut scias quid Lex pręcipiat,
quid nuncient prophetę.
Sed inuenta deinde preciosa margarita,
quę est Euangelium Christi,
omnibus aliis pręferendum scripturis,
eam amplectere,
eam
meditatione perseuerans in Deo tandem conquiescas.
Nihil ita innocentiam conseruat |
et cordis puritatem custodit.
ut Scripturarum,
quas diuini homines Sancto dictante Spiritu ediderunt,
quotidiana lectio.
Non est ut imperitiam excuses.
Lege multa,
et si solido cibo nondum uesci potes,
lactis poculum ne spernas.
denique sume quod potes
fragmenta uero quę
habes et montes excelsos,
quorum altitudinem si adire nequiueris, mirari proderit.
Medicamenta quibus rebus composita sunt,
licet ignoret ęgrotus,
prosunt tamen ei | eleuant-que languorem.
Ita diuina uerba si legantur,
etiam non intellecta | uim habent ad animę sanitatem conferendam.
Te nunc appello qui diu multum-que in gentilium libris uersatus es,
dum te comptus delectat sermo |
et musici poetarum cantus deliniunt,
quantum inde tibi emolumenti contraxeris
exhilaret
atque illa quę pręcipiuntur, perficiendi facultatem suppeditet.
Quod si tacta fimbria uestimenti Domini uirtus de illo exibat et
sanabat omnes,
quomodo sermo eius ex intimis effusus pręcordiis,
dum legitur,
dum auditur,
animi male affecti morbos non curabit?
et a periculis perditionis non erruet?
Ergo quoties aliquo seculi huius turbine agitaris,
quoties carnis pugnam spiritus patitur |
et pedibus laquei demonum inuidia tenduntur,
ad euangelicas lectiones te conuerte |
dormientem-que in puppi Saluatorem strepentibus inter
quę pręcipiuntur, perficiendi facultatem suppeditet.
Quod si tacta fimbria uestimenti Domini uirtus de illo exibat et
sanabat omnes,
quomodo sermo eius ex intimis effusus pręcordiis,
dum legitur,
dum auditur,
animi male affecti morbos non curabit?
et a periculis perditionis non erruet?
Ergo quoties aliquo seculi huius turbine agitaris,
quoties carnis pugnam spiritus patitur |
et pedibus laquei demonum inuidia tenduntur,
ad euangelicas lectiones te conuerte |
dormientem-que in puppi Saluatorem strepentibus inter legendum uel orandum uoculis excita.
et iam alios instruere pręsumit.
Vt autem tacite contente-que auscultes |
et non alio aures,
alio mentem diuidas,
in mansuetudine, inquit, suscipite insitum uerbum,
quod potest saluare animas uestras.
Inseri enim uerbum non potest |
nisi in molli corde et totis uiribus ad audiendum intento.
verbum, inquit, quod potest saluare animas uestras.
Frustra quippe uerbis illis prębemus auditum,
quorum suauiloquentia aures tantum demulcentur,
et nulla
Audis castitatis, patientię, mansuetudinis, charitatis pręcepta |
ne sinas illa per incuriam effluere,
sed corde complexus foue,
ut cum psalmista dicere possis:
Ita et tu quicquid ab Ecclesię sanctę doctoribus prędicari audieris,
in intima cordis aure reconde,
ueluti preciosum unguentum in pixide,
quo postea opportune utaris ad tuam aliorum-que salutem.
Quod si terra bona fueris ,
non petrosa,
non spinis obsita,
susceptum Verbi semen uberem tibi fructum
faciet,
et sicut didiceris,
ita et operari incipies |
ac secundum legis euangelicę pręcepta reliquum uitę cursum dirigere
studebis.
Ita et tu quicquid ab Ecclesię sanctę doctoribus prędicari audieris,
in intima cordis aure reconde,
ueluti preciosum unguentum in pixide,
quo postea opportune utaris ad tuam aliorum-que salutem.
Quod si terra bona fueris ,
non petrosa,
non spinis obsita,
susceptum Verbi semen uberem tibi fructum
faciet,
et sicut didiceris,
ita et operari incipies |
ac secundum legis euangelicę pręcepta reliquum uitę cursum dirigere
studebis.
Alioquin
meos |
et facit eos,
ostendam uobis cui similis sit.
Similis est homini ędificanti domum,
qui fodit in altum |
et posuit fundamentum supra petram.
inundatione autem facta illisum est flumen domui illi,
et non potuit eam mouere.
fundata enim erat supra petram.
Qui autem audit et non facit,
similis est homini ędificanti domum suam supra terram sine fundamento;
in quam illisus est fluuius,
et continuo cecidit,
et facta est ruina domus illius magna.
Sicut ergo infirmus et imbecillus est
qui non facit opera,
autem audit et non facit,
similis est homini ędificanti domum suam supra terram sine fundamento;
in quam illisus est fluuius,
et continuo cecidit,
et facta est ruina domus illius magna.
Sicut ergo infirmus et imbecillus est
qui non facit opera,
ita ad omnem malignę tentationis impetum constans est et stabilis,
qui assidue in bonis operibus exercetur.
Quamobrem solicite nos admonet Iacobus apostolus
et ait:
omnem malignę tentationis impetum constans est et stabilis,
qui assidue in bonis operibus exercetur.
Quamobrem solicite nos admonet Iacobus apostolus
et ait:
operibus exercetur.
Quamobrem solicite nos admonet Iacobus apostolus
et ait:
siquis auditor est Verbi et non factor,
hic comparabitur viro consideranti uultum natiuitatis suę in speculo:
consyderauit enim se et abiit,
et statim oblitus est qualis fuerit.
qui autem perspexerit in lege perfectę
libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit .
Ideo quidem et Dominus in Euangelio:
sedentem diligenter obserua |
quę non auferetur ab ea.
Christum enim elegerat,
in cuius unius contemplatione tam suauiter requiescebat.
Quotus autem quisque est,
qui sic in ecclesia sacris prędicationibus interesse nititur,
ut pręcepta uitę absque operatione non elabi sinat?
alius nullo amoris affectu illa suscipit,
alius tametsi donec audit aliquantulum compungitur,
mox tamen inde discedens ad consuetas nequitię sordes reuertitur,
tanto nequitior factus,
quanto inexcusabilior.
Talibus
mox tamen inde discedens ad consuetas nequitię sordes reuertitur,
tanto nequitior factus,
quanto inexcusabilior.
Talibus dicit Dominus:
ad consuetas nequitię sordes reuertitur,
tanto nequitior factus,
quanto inexcusabilior.
Talibus dicit Dominus:
sordes reuertitur,
tanto nequitior factus,
quanto inexcusabilior.
Talibus dicit Dominus:
|
nec omnino a uitiis resipiscere quicquam pensi habent.
Itidem tibi diuini prędicatores cum Ioanne apostolo respondebunt,
si eorum monita contempseris,
dicentes:
a uitiis resipiscere quicquam pensi habent.
Itidem tibi diuini prędicatores cum Ioanne apostolo respondebunt,
si eorum monita contempseris,
dicentes:
apostolo respondebunt,
si eorum monita contempseris,
dicentes:
dicentes:
qui nouit Deum, audit nos;
qui non est ex Deo, non audit nos.
Omnes natura ex Deo sumus,
uitio autem nostro fit,
ut ex Deo non sumus .
Porro dici non potest,
quam pessime cum homine illo agitur,
cum Dei creatura sit,
iam non Dei sed aliorum esse conuincitur.
De contemplatione.
Caput XXVI
Quoniam autem in Scripturis alia ad actionem pertinent,
alia ad contemplationem,
tempestiuum uidetur,
ut ista quę sub fidei
est
Apocalypsis reuelantur |
et unica sanctę Trinitatis diuinitas in principio sui Euangelii
declarata plenissime innotescit.
Iccirco Saluator noster illum, quem a demonio liberauerat, continuo
uolentem sibi adhęrere non permisit,
sed prius ut se exerceret jussit,
aliis prędicando Dei beneficium quod acceperat.
Necesse est autem ut sanctis actionibus quam sępissime copuletur |
et pene assidua comes sit pia contemplatio,
si in his ut debemus, perseuerare atque proficere cupimus.
supereminent et
excedunt,
immensa atque infinita |
eo-que magis optanda ac desyderanda,
quo minus humano ingenio explicari comprehendi-que possint.
Ad illa ergo consurgat animus terrenis negotiis expeditus,
et non solum ea quę oculis cernimus,
sed etiam quę intellectu percipiuntur cogitet.
Veruntamen ab his quę uidentur incipiat,
ut quasi per gradus ascendendo ad ea quę non uidentur queat
peruenire.
Primum itaque cum Propheta ad Deum
Ad illa ergo consurgat animus terrenis negotiis expeditus,
et non solum ea quę oculis cernimus,
sed etiam quę intellectu percipiuntur cogitet.
Veruntamen ab his quę uidentur incipiat,
ut quasi per gradus ascendendo ad ea quę non uidentur queat
peruenire.
Primum itaque cum Propheta ad Deum conuersus dic:
legem tuam toties pręterimus?
Miramur pręterea nubes pendere,
uentos concitari,
micare ignes,
fulmina ruere,
pluuias, grandines | niues-que defluere |
et tellurem ab iis irrigari.
quę singula si digne consyderentur,
tantum admirationis habent,
ut non solum Dei sapientiam a quo facta sunt testentur,
sed eiusdem potentiam, qua nihil potentius |
et bonitatem, qua nihil melius possit cogitari .
Ille homines corporeos,
ille incorporeos angelos fecit,
utrosque ad fruendam cęlestis regni beatitudinem
potentius |
et bonitatem, qua nihil melius possit cogitari .
Ille homines corporeos,
ille incorporeos angelos fecit,
utrosque ad fruendam cęlestis regni beatitudinem benignissime
constituens.
Ex his tamen non parua pars per arbitrii libertatem suo aduersata est creatori.
Inter quos angeli cum peccassent,
a tanto bono diuina largitate sibi collato excidere.
Itaque protinus de cęlo pręcipitati |
et intima corruentes
quia ignoratione magis quam malicia peccauerat,
datus est poenitentię locus,
ut quod seductus male appetendo commisit,
dolendo emendaret.
Sed tamen pristinę gratię statum recuperare de radice corrupta geniti
nequiuimus,
donec ille qui non per copulam carnis,
sed de Virgine intacta per Spiritum Sanctum est natus,
in mundum ueniret |
et nos corporis sui sacrificio expiatos Deo Patri reconciliaret.
Exinde credentibus atque poenitentibus cęlum patere coepit.
Quod siquis a malo,
quod deinceps
Virgine intacta per Spiritum Sanctum est natus,
in mundum ueniret |
et nos corporis sui sacrificio expiatos Deo Patri reconciliaret.
Exinde credentibus atque poenitentibus cęlum patere coepit.
Quod siquis a malo,
quod deinceps
sunt dies |
qui prętereunt |
et ad pręsentis uitę breuitatem pertinent.
anni uero ęterni ad uitę futurę infinitatem spectant.
et si finiti ad infinitum nulla est comparatio,
cur quęso pro breuibus deliciis amittimus ęternas?
et non potius cum breui labore transimus ad quietem gaudii perennis?
Conscii igitur fragilitatis nostrę |
nec per se bonum quod cupimus ualentes perficere,
leuemus oculos ad montes cum psalmista |
et mente cęli culmina penetremus.
Inde ueniet nobis auxilium
igitur fragilitatis nostrę |
nec per se bonum quod cupimus ualentes perficere,
leuemus oculos ad montes cum psalmista |
et mente cęli culmina penetremus.
Inde ueniet nobis auxilium a Domino,
qui fecit cęlum et terram et omnia.
Non possumus recte de illo aliquid speculari,
nisi ab ipso adiuti,
qui-que nobis relicti retro labimur,
Dei ac Domini nostri ope subleuati usque ad thronum maiestatis eius perueniemus.
Ad contemplandam itaque diuinitatis altitudinem dic cum Propheta:
corporis curantes immoti
muti-que perdurent.
Id Gręci extasin,
nostri stuporem appellant.
Hunc passus Paulus transcendit cęlos |
et audiuit arcana uerba, quę non licet homini loqui,
nescire-que se fatetur,
utrum cum corpore an extra corpus raptus fuerit,
cum id sibi contigisset.
Ioannes quoque in Apocalypsi se in spiritu non in corpore fuisse ait,
cum Dominum uidit.
fuerit,
cum id sibi contigisset.
Ioannes quoque in Apocalypsi se in spiritu non in corpore fuisse ait,
cum Dominum uidit.
|
et nemine interpellante soli in solo loco
sedemus,
nihil aliud agentes,
nihil curantes.
eis tantum rebus intenti,
quas animo uoluimus mente-que uersamus.
Ob hoc plerique relictis urbibus deserta et solitudines incolunt
.
existimantes non posse se commode cum Deo simul et hominibus esse.
colloquiis enim eorum cęlestis contemplationis ardorem interceptum
frigescere,
in secessu uero in dies magis accendi solere.
Tempus pręterea nocturnum maxime accomodum uidetur.
grauet aut quicquam molestet.
Hoc tibi affirmat psalmista dicens:
|
et per blandimenta eam subuertent,
subuersam interiment.
Anima enim mala cogitatione foecunda parit peccatum.
peccatum uero cum perpetratum fuerit, generat mortem.
Igitur tametsi aduersarius hic noster
id est perniciosus cogitatus
non potest sic penitus repelli
et in fugam conuerti,
quin rursum aliquando collectis uiribus in pręlium redeat |
mentis-que nostrę arcem oppugnet,
portis instet.
donec tamen intus non irruerit |
ac dominari coeperit, tuti sumus.
nec
generat mortem.
Igitur tametsi aduersarius hic noster
id est perniciosus cogitatus
non potest sic penitus repelli
et in fugam conuerti,
quin rursum aliquando collectis uiribus in pręlium redeat |
mentis-que nostrę arcem oppugnet,
portis instet.
donec tamen intus non irruerit |
ac dominari coeperit, tuti sumus.
nec uerendum est
ne forte per uim irrumpat.
neminem uincit nisi uolentem.
De illis duntaxat,
qui se in potestatem eius non inuite dedunt,
triumphare consueuit |
et eos ad interitum
nostrę arcem oppugnet,
portis instet.
donec tamen intus non irruerit |
ac dominari coeperit, tuti sumus.
nec uerendum est
ne forte per uim irrumpat.
neminem uincit nisi uolentem.
De illis duntaxat,
qui se in potestatem eius non inuite dedunt,
triumphare consueuit |
et eos ad interitum usque perducere.
Nihil itaque aliud est impurę cogitationi totum animi assensum prębere
|
quam ab hoste nobis infensissimo sanguinis-que nostri imprimis cupido superari uelle.
Cogitatio stulti peccatum est.
Stultus ergo nec tamen excusabilis peccator erit,
qui quicquid appetitio suggesserit,
illud protinus curabit sequi |
et carni magis quam spiritui seruire decernet.
Quęris quonam pacto non solum in factis aut dictis,
verum etiam in ipsa cogitatione possit esse peccatum?
Rem alienam iniuste concupiscis,
bonum alterius inuides,
lęsus uindictam appetis,
uisę mulieris Venereo amore turpiter exardescis.
uoluntatis affectum pensat.
homo uero, quia cordis alieni secreta rimari nequit,
commissum tantummodo crimen examinat.
nec quęrit prudens an imprudens feceris aliquid mali,
sed semper tanquam uoluntarium punit.
Denique apud Deum qui odit fratrem suum homicida est,
apud homines uero non habetur pro homicida nisi qui conficit hominem.
Apud Deum qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
apud homines nisi commissi adulterii conuictus fuerit,
pro concupiscentia quę cordis crimen est, plecti non debet.
suum homicida est,
apud homines uero non habetur pro homicida nisi qui conficit hominem.
Apud Deum qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
apud homines nisi commissi adulterii conuictus fuerit,
pro concupiscentia quę cordis crimen est, plecti non debet.
Sed quid prodest pro cogitato flagitio humanę legis mulctam non
subire,
cum propter illud iudicio damneris diuino?
et ęterni reus habearis supplicii?
Lex diuina uxorem proximi,
ad concupiscendum eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
apud homines nisi commissi adulterii conuictus fuerit,
pro concupiscentia quę cordis crimen est, plecti non debet.
Sed quid prodest pro cogitato flagitio humanę legis mulctam non
subire,
cum propter illud iudicio damneris diuino?
et ęterni reus habearis supplicii?
Lex diuina uxorem proximi,
bouem,
ancillam |
et quicquid illius est concupiscere prohibet.
si concupieris tantum,
legem Dei pręuaricatus
et ęterni reus habearis supplicii?
Lex diuina uxorem proximi,
bouem,
ancillam |
et quicquid illius est concupiscere prohibet.
si concupieris tantum,
legem Dei pręuaricatus es.
qui autem sic peccat,
nisi eum poenituerit,
non poenam temporariam meretur,
sed ęternam.
Ideo in Sacris Litteris est scriptum:
Peruersę cogitationes separant a Deo.
et iterum:
enim iniquę actionis adimplendę potestas tollitur,
uoluntas peccandi pro facto habetur.
Cum ergo se nobis noxii perniciosi-que ingerent cogitatus,
pręteruolare pręter-que labi sinantur.
Non habebunt in corde nostro ullum remorandi locum,
si contraria illis coeperimus cogitare |
et uitii uirtutis-que finem taciti perpendere.
Breuis est uitiorum uoluptas,
sed ęternum supplicium.
Breuis est uirtutis
inferni.
Maneat autem diuinorum operum diuinarum-que legum meditatio salubris,
quę nos ad cęleste regnum transmittat et sanctorum angelorum faciat esse consortes.
Veruntamen si ad purę contemplationis donum cupimus peruenire,
non solum scelestę cogitationes uitandę erunt,
sed etiam futiles ac uanę.
Vana cogitatio est circa ea quę fluxa atque fragilia sunt |
nec quicquam in se solidę utilitatis habent.
Imprudentis est igitur de bonis
atque fragilia sunt |
nec quicquam in se solidę utilitatis habent.
Imprudentis est igitur de bonis corporis aut externis cogitare,
quę permanere nullo modo queunt,
et ęterni ac stabilis boni,
ad quod fruendum creati ac nati sumus,
non satis recordari.
cum pręsertim hoc haberi non possit,
nisi illa contemnantur |
neque libere et expedite de hoc aliquid consyderari,
nisi illa ferme obliuiscantur.
Quandoquidem omnia relinquere
et se solum sequi iubet eos Dominus,
utilitatis habent.
Imprudentis est igitur de bonis corporis aut externis cogitare,
quę permanere nullo modo queunt,
et ęterni ac stabilis boni,
ad quod fruendum creati ac nati sumus,
non satis recordari.
cum pręsertim hoc haberi non possit,
nisi illa contemnantur |
neque libere et expedite de hoc aliquid consyderari,
nisi illa ferme obliuiscantur.
Quandoquidem omnia relinquere
et se solum sequi iubet eos Dominus,
qui inter ipsius discipulos censeri desyderant.
libere et expedite de hoc aliquid consyderari,
nisi illa ferme obliuiscantur.
Quandoquidem omnia relinquere
et se solum sequi iubet eos Dominus,
qui inter ipsius discipulos censeri desyderant.
Sola itaque de Deo cogitatio uana esse non potest.
Ideo Salomonis te sapientia hortatur et ait:
De spe venię.
Caput I
Spes est summi boni Deo miserante potiundi expectatio.
Peccauimus Domino legi iussis-que eius non ut oportuit parendo |
agamus poenitentiam et speremus ueniam,
et miserebitur nostri Deus noster.
et iam cum mortuis computatus.
Hęc tecum meditare,
hęc mente reuolue.
Nunquam ueniam desperabis o peccator,
si et istorum quos modo commemorauimus crimina |
et Domini erga ipsos benignitatem atque misericordiam recte metitus
fueris.
Sed fortasse dices:
Non solum grauia et horrenda sunt peccata mea,
verum etiam plurima uix-que ullo calculi numero comprehensibilia.
tuorum monumento iacens contabueris,
exolue tandem uincula,
rumpe laqueos omnes |
et diutinam mortem detestatus ad illum conuertere qui suscitat mortuos
|
et qui sepultos tumulatos-que facit reuiuiscere |
et excusso de pedibus puluere mundatos exire,
qui dimitti iubet peccanti non tantum septies,
sed etiam septuagies septies.
Semper itaque spera in Domino |
et ora cum Propheta et dic:
multitudo multitudinem tollat delictorum.
Postremo ita tibi persuadeas uelim |
nullum esse omnino genus,
nullum numerum,
quin utrunque clementia ignoscat diuina his quos peccasse poenitet |
et misericordiam implorare non piget,
a peccatis quibus Deus offenditur pro uiribus abstinendo,
quibus placeatur , iustitię operibus sese exercendo.
Solis impoenitentibus et desperatis non est uenię locus.
nequius tamen peccant qui desperant |
quam qui
clementia ignoscat diuina his quos peccasse poenitet |
et misericordiam implorare non piget,
a peccatis quibus Deus offenditur pro uiribus abstinendo,
quibus placeatur , iustitię operibus sese exercendo.
Solis impoenitentibus et desperatis non est uenię locus.
nequius tamen peccant qui desperant |
quam qui pręsumunt.
De utrorunque nunc uitio,
cum de spe uenię satis hactenus dictum sit,
breuiter explicemus.
denegant.
Pręsumptione usus est latro a sinistris Dominicę crucis pendens,
cum dixit:
Pręsumptione usus est latro a sinistris Dominicę crucis pendens,
cum dixit:
inferno luituri sunt, se liberos fore sperant,
Deum quidem misericordem esse confitentes,
iustum autem negantes.
His contrarii sunt qui desperant.
Grauitatem enim delictorum suorum considerant,
et magnitudinem diuinę miserationis non perpendunt.
Desperauit Cayn,
cum fratre interempto diceret:
non perpendunt.
Desperauit Cayn,
cum fratre interempto diceret:
et Iudas
Domini sui proditor.
17
Illius autem spes nunquam fallitur,
qui Dei pręcepta quam potest studiose obseruat,
dicente Domino in Euangelio:
Si uis ad uitam ingredi,
serua mandata.
Mandata uocat quę decalogo continentur.
Non habebis deos alienos.
Deus enim uester unus est.
Qui somniis
et sortilegiis
et maleficiorum diuinationibus fidem pręstant,
deos alienos colunt.
Cum enim solius diuinę sapientię sit |
futura nosse,
hoc, quod Dei est, aliis tribuere pręsumunt.
habebis deos alienos.
Deus enim uester unus est.
Qui somniis
et sortilegiis
et maleficiorum diuinationibus fidem pręstant,
deos alienos colunt.
Cum enim solius diuinę sapientię sit |
futura nosse,
hoc, quod Dei est, aliis tribuere pręsumunt.
Non facies sculptile.
Eo uidelicet animo, ut adores illud ac pro Deo habeas.
Non est sceleris huius expers,
qui pecuniam seculi-que diuitias
magis quam ęquum bonum-que diligit.
Apostoli autoritate hoc probamus,
qui Colossensibus scribens |
auaritiam
et maleficiorum diuinationibus fidem pręstant,
deos alienos colunt.
Cum enim solius diuinę sapientię sit |
futura nosse,
hoc, quod Dei est, aliis tribuere pręsumunt.
Non facies sculptile.
Eo uidelicet animo, ut adores illud ac pro Deo habeas.
Non est sceleris huius expers,
qui pecuniam seculi-que diuitias
magis quam ęquum bonum-que diligit.
Apostoli autoritate hoc probamus,
qui Colossensibus scribens |
auaritiam simulacrorum seruitutem appellat.
Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est
expers,
qui pecuniam seculi-que diuitias
magis quam ęquum bonum-que diligit.
Apostoli autoritate hoc probamus,
qui Colossensibus scribens |
auaritiam simulacrorum seruitutem appellat.
Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est sculptorum uel pictorum.
Non pingere aut fingere simulacra uetantur,
sed adorare.
Ideo sequitur:
Non adorabis ea neque coles.
Ego enim sum Dominus Deus tuus.
Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus,
Apostoli autoritate hoc probamus,
qui Colossensibus scribens |
auaritiam simulacrorum seruitutem appellat.
Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est sculptorum uel pictorum.
Non pingere aut fingere simulacra uetantur,
sed adorare.
Ideo sequitur:
Non adorabis ea neque coles.
Ego enim sum Dominus Deus tuus.
Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus,
non ad ipsas imagines,
ne idolatrię arguamur,
sed ad eos quorum ipsę imagines apparent,
pingere aut fingere simulacra uetantur,
sed adorare.
Ideo sequitur:
Non adorabis ea neque coles.
Ego enim sum Dominus Deus tuus.
Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus,
non ad ipsas imagines,
ne idolatrię arguamur,
sed ad eos quorum ipsę imagines apparent,
adorationem dirigimus.
Iccirco autem eiusmodi simulacra publice proponi solent,
ut quoties conspecta fuerint,
ad memoriam res gestas eorum quibus dicata sunt reuocent
et ad imitandum fidelium
Iccirco autem eiusmodi simulacra publice proponi solent,
ut quoties conspecta fuerint,
ad memoriam res gestas eorum quibus dicata sunt reuocent
et ad imitandum fidelium mentes accendant.
Secundum.
Non assumes nomen Domini Dei tui in uanum.
Ne contemnere uideare,
quod pręcipue oportet reuereri.
tertium.
Memento ut diem sabbati sanctifices.
Nos uero sabbati obseruationem ad diem Dominicum transtulimus,
ne cum Iudeis in Christum non
Non assumes nomen Domini Dei tui in uanum.
Ne contemnere uideare,
quod pręcipue oportet reuereri.
tertium.
Memento ut diem sabbati sanctifices.
Nos uero sabbati obseruationem ad diem Dominicum transtulimus,
ne cum Iudeis in Christum non credentibus uideamur sentire,
qui eum in sepulchro mortuum sabbato quieuisse fatentur quidem,
sed postea uiuum resurrexisse negant.
Itaque ob resurrectionis reuerentiam |
eo quo facta est die ab operibus uacamus,
nec tamen ita superstitiose | ut Iudei sabbato.
Nam et mensas
nullus festus,
ut potius manuum labore occupetur animus
quam nihil agendo male agere assuescat.
Nullus igitur sit uobis Dominicus dies,
ne ipsum qui Dominicus est, in diabolicum conuertatis,
dum eo toto tempore,
quo ab operibus uacui estis,
non tam Domino quam diabolo seruitis.
Itaque nunc quidem ad uos pertinere arbitror hoc quod dicitur:
Memento ut diem sabbati sanctifices ,
cum nequaquam sanctificetis eum, sed polluatis.
Vt autem et ad uos pertineat,
redite iam ad mentem et intelligite:
diem sabbati sanctifices ,
cum nequaquam sanctificetis eum, sed polluatis.
Vt autem et ad uos pertineat,
redite iam ad mentem et intelligite:
ideo festis diebus a secularibus negociis feriandum pręcipi,
ut exerceamur in diuinis |
et non ut hauriendis luxuriis uoluptatibus-que incumbamus.
Et hęc sane pręcepta sunt,
quę ad Dei duntaxat cultum spectant.
reliqua uero circa charitatem,
quam proximis debemus uersantur.
Quartum.
Ideo terrenum et temporale bonum interdum cito subducitur,
ut cęleste et ęternum gradu beatitatis celsiore cumuletur .
Quintum.
Non occides.
Cum neminem tibi lędere liceat,
multo minus interimere.
Ne iudici quidem aliquem capitis reum ex odio fas est interficere,
sed ex lege.
Quamobrem non tibi,
sed illi, qui exequendis legibus pręficitur,
dictum est |
Quintum.
Non occides.
Cum neminem tibi lędere liceat,
multo minus interimere.
Ne iudici quidem aliquem capitis reum ex odio fas est interficere,
sed ex lege.
Quamobrem non tibi,
sed illi, qui exequendis legibus pręficitur,
dictum est |
Priuato autem homini ne iniuriam quidem,
quam accepit,
ulcisci permittitur,
dicente Domino:
et ego retribuam .
Sextum.
Non mechaberis.
Omnis coitus hoc mandato prohibetur extra matrimonii copulam.
Si continere non potes,
cur sine uxore es?
Sin potes,
cur monachum non profiteris?
Illud ne damneris,
hoc, ut mercedis plus capias uoto suscepto castitatis.
Septimum.
Non furtum facias.
Si continere non potes,
cur sine uxore es?
Sin potes,
cur monachum non profiteris?
Illud ne damneris,
hoc, ut mercedis plus capias uoto suscepto castitatis.
Septimum.
Non furtum facias.
Furti actio est in eum, qui contrectat rem alienam inuito domino.
Igitur contra hoc pręceptum peregit |
non solum qui aliquid furto
Septimum.
Non furtum facias.
Furti actio est in eum, qui contrectat rem alienam inuito domino.
Igitur contra hoc pręceptum peregit |
non solum qui aliquid furto sustulit,
sed etiam qui per uim rapuit |
uel per fraudem ellicuit |
uel casu inuentum restituere noluit.
Octauum.
Non loqueris contra proximum
hoc pręceptum peregit |
non solum qui aliquid furto sustulit,
sed etiam qui per uim rapuit |
uel per fraudem ellicuit |
uel casu inuentum restituere noluit.
Octauum.
Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium.
Cum enim Christus Dei Filius ueritas sit,
quicquid aduersus ueritatem dicitur, Deum offendit.
Non tamen omne mendacium ita graue crimen est,
sed illud tantum, quod aduersatur charitati
et cum alicuius detrimento perficitur.
restituere noluit.
Octauum.
Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium.
Cum enim Christus Dei Filius ueritas sit,
quicquid aduersus ueritatem dicitur, Deum offendit.
Non tamen omne mendacium ita graue crimen est,
sed illud tantum, quod aduersatur charitati
et cum alicuius detrimento perficitur.
Fingere autem et mentiri, quod nemini noceat, leuis est culpa.
Interdum ne culpa quidem,
sed potius meritum.
ut cum finguntur parabolę siue apologi ad
detrimento perficitur.
Fingere autem et mentiri, quod nemini noceat, leuis est culpa.
Interdum ne culpa quidem,
sed potius meritum.
ut cum finguntur parabolę siue apologi ad pręcepta uirtutis.
Nemo quippe ignorat ea conficta esse,
non ut mendacium dicatur,
sed ut ueritas disciplinę salutaris iocundius exprimatur,
gratius acceptetur |
tenacius-que menti discentis insideat.
Hoc me fecisse nullo modo poenitet |
edito illo quinquaginta parabolarum libello,
dum prodesse
sed ut ueritas disciplinę salutaris iocundius exprimatur,
gratius acceptetur |
tenacius-que menti discentis insideat.
Hoc me fecisse nullo modo poenitet |
edito illo quinquaginta parabolarum libello,
dum prodesse plurimis cupio,
non commento sed ueritate.
De pernicioso autem mendacii genere scriptum est:
ubi sanctorum exemplis probatur |
non solum fingere quandoque licere,
sed etiam esse necessarium,
quoties consultum uolumus uel nostrę uel aliorum saluti.
Nonum.
Non concupisces domum proximi tui!
Decimum.
Non desyderabis uxorem eius!
His postremis Dei mandatis aperte discimus |
non modo facto dicto-que posse delinqui,
uerum etiam sola mali concupiscentia.
quoties consultum uolumus uel nostrę uel aliorum saluti.
Nonum.
Non concupisces domum proximi tui!
Decimum.
Non desyderabis uxorem eius!
His postremis Dei mandatis aperte discimus |
non modo facto dicto-que posse delinqui,
uerum etiam sola mali concupiscentia.
Et si rem alienam nefas est concupiscere,
multo magis auferre:
Et si desyderare
Nonum.
Non concupisces domum proximi tui!
Decimum.
Non desyderabis uxorem eius!
His postremis Dei mandatis aperte discimus |
non modo facto dicto-que posse delinqui,
uerum etiam sola mali concupiscentia.
Et si rem alienam nefas est concupiscere,
multo magis auferre:
Et si desyderare tantum alterius coniugem non debemus,
multo minus cum illa rem habere.
His postremis Dei mandatis aperte discimus |
non modo facto dicto-que posse delinqui,
uerum etiam sola mali concupiscentia.
Et si rem alienam nefas est concupiscere,
multo magis auferre:
Et si desyderare tantum alterius coniugem non debemus,
multo minus cum illa rem habere.
Concupiscentia enim et desyderium,
quanuis crimine non careant,
facilius tamen coercentur,
si cupita non perficiuntur,
difficilius autem,
cum in consuetudinem facti uenerint.
etiam sola mali concupiscentia.
Et si rem alienam nefas est concupiscere,
multo magis auferre:
Et si desyderare tantum alterius coniugem non debemus,
multo minus cum illa rem habere.
Concupiscentia enim et desyderium,
quanuis crimine non careant,
facilius tamen coercentur,
si cupita non perficiuntur,
difficilius autem,
cum in consuetudinem facti uenerint.
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus
Et si rem alienam nefas est concupiscere,
multo magis auferre:
Et si desyderare tantum alterius coniugem non debemus,
multo minus cum illa rem habere.
Concupiscentia enim et desyderium,
quanuis crimine non careant,
facilius tamen coercentur,
si cupita non perficiuntur,
difficilius autem,
cum in consuetudinem facti uenerint.
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Concupiscentia enim et desyderium,
quanuis crimine non careant,
facilius tamen coercentur,
si cupita non perficiuntur,
difficilius autem,
cum in consuetudinem facti uenerint.
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Hoc, quod sequitur:
non seruum non ancillam,
non bouem,
non asinum
neque omnia quę illius sunt,
cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur |
consuetudinem facti uenerint.
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Hoc, quod sequitur:
non seruum non ancillam,
non bouem,
non asinum
neque omnia quę illius sunt,
cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo,
ne ex decalogo hendecalogum faciamus.
Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę
facti uenerint.
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Hoc, quod sequitur:
non seruum non ancillam,
non bouem,
non asinum
neque omnia quę illius sunt,
cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo,
ne ex decalogo hendecalogum faciamus.
Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Hoc, quod sequitur:
non seruum non ancillam,
non bouem,
non asinum
neque omnia quę illius sunt,
cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo,
ne ex decalogo hendecalogum faciamus.
Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines uitandę
iubeantur,
Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Hoc, quod sequitur:
non seruum non ancillam,
non bouem,
non asinum
neque omnia quę illius sunt,
cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo,
ne ex decalogo hendecalogum faciamus.
Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines uitandę
iubeantur,
quęrimus
sunt | auaritia et libido;
non implentur haustu,
sed quo magis hauserint,
plus esuriunt.
Hoc, quod sequitur:
non seruum non ancillam,
non bouem,
non asinum
neque omnia quę illius sunt,
cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo,
ne ex decalogo hendecalogum faciamus.
Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines uitandę
iubeantur,
quęrimus quomodo eas uitabimus,
cum interdum etiam inuitis ac repugnantibus nobis
iungenda censeo,
ne ex decalogo hendecalogum faciamus.
Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines uitandę
iubeantur,
quęrimus quomodo eas uitabimus,
cum interdum etiam inuitis ac repugnantibus nobis sese ingerant |
animum-que non parum solicitent ac lacessant?
sed quamdiu refragamur,
nihil nocent.
Nocent autem,
cum eas dominari permittimus
et cum scelus quod nondum peractum uolumus |
toto-que tandem uoluntatis affectu eo ferimur,
quo illę blandiendo inducunt.
eas dominari permittimus
et cum scelus quod nondum peractum uolumus |
toto-que tandem uoluntatis affectu eo ferimur,
quo illę blandiendo inducunt.
Concupiscentia itaque mali nihil aliud est |
quam firmus in malum consensus.
quod quanuis non fiat,
factum tamen iri cupimus.
De mandatorum consyderatione
Caput IV
Hęc sunt Legis mandata in tabulis lapideis digito Dei descripta,
ut cum omnia
sculpenda curauit,
nisi quia ęterna esse uoluit?
ac ne quando de memoria exeant,
palliorum fimbriis assui iussit uittas hyacinthinas,
quas quoties aspicerent,
toties eorum quę ad comparandas animi uirtutes pręcepta sunt, recordarentur.
Nobis uero,
quibus non iam littera,
sed spiritu uiuere conuenit,
uittę istę in corde,
non in paliis reponendę sunt
et nunquam dimittendę.
Quid enim ita ardenter amplecti debemus ut mandatorum memoriam?
Quorum obseruatio nos ex corruptibilibus facit incorruptos
et ex mortalibus immortales
et ex
exeant,
palliorum fimbriis assui iussit uittas hyacinthinas,
quas quoties aspicerent,
toties eorum quę ad comparandas animi uirtutes pręcepta sunt, recordarentur.
Nobis uero,
quibus non iam littera,
sed spiritu uiuere conuenit,
uittę istę in corde,
non in paliis reponendę sunt
et nunquam dimittendę.
Quid enim ita ardenter amplecti debemus ut mandatorum memoriam?
Quorum obseruatio nos ex corruptibilibus facit incorruptos
et ex mortalibus immortales
et ex terrenis cęlestes,
quę denique diabolo nos erripit
et Deo
est
et largitor
et cuius tam dicta quam facta nulla prorsus in parte argui queant,
cum solus in cunctis
ut maxime potens
ita summe sapiens sit.
Cogita etiam,
quanta tibi in his obseruandis,
quę pręcepta sunt,
promittantur.
Certe, non argentum
neque aurum
neque terreni regni fortunę subiecta potentia
aut glorię humanę fragile bonum,
sed illa firma atque stabilis beatitudo,
qua nihil melius,
nihil maius ab homine optari possit.
Cum ista animo permensus fueris,
tunc non solum
quam dulcia
Certe, non argentum
neque aurum
neque terreni regni fortunę subiecta potentia
aut glorię humanę fragile bonum,
sed illa firma atque stabilis beatitudo,
qua nihil melius,
nihil maius ab homine optari possit.
Cum ista animo permensus fueris,
tunc non solum
quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine
dices,
verum etiam cum eodem Propheta lętus cantabis:
In uia testimoniorum tuorum delectatus sum,
sicut in omnibus diuitiis.
Et iterum:
Bonum mihi lex oris tui
super milia auri et argenti.
Et rursum:
possessores?
Talia si tecum, ut debes, quotidie reputaueris,
iam tandem cęlestium mandatorum amore captus
atque ad eorum autorem Deum conuersus dices:
Ignitum eloquium tuum uehementer,
et seruus tuus dilexit illud.
Non poteris enim illud non maxime diligere,
in quo tibi tam grande bonum propositum esse
intellexeris.
Prudentia pręterea mirum in modum proficere
et sapientia compleri incipies.
Hoc tibi Baruch prophetę uerbis promittitur.
Neque enim fallit ille,
per cuius os
Talia si tecum, ut debes, quotidie reputaueris,
iam tandem cęlestium mandatorum amore captus
atque ad eorum autorem Deum conuersus dices:
Ignitum eloquium tuum uehementer,
et seruus tuus dilexit illud.
Non poteris enim illud non maxime diligere,
in quo tibi tam grande bonum propositum esse
intellexeris.
Prudentia pręterea mirum in modum proficere
et sapientia compleri incipies.
Hoc tibi Baruch prophetę uerbis promittitur.
Neque enim fallit ille,
per cuius os Spiritus Sanctus
quam interdicta eius tota animi sedulitate obseruare.
Cęterum, nequis obseruandorum difficultatem ignauię suę fauens
insipienter excuset
et impossibilia esse prędicet,
audiat Ioannem Apostolum dicentem:
Hęc est charitas Dei: ut mandata eius custodiamus.
Et mandata eius grauia non sunt.
Audiat et Moysen in Deuteronomio sibi loquentem:
Mandatum hoc quod ego pręcipio tibi hodie,
non supra te est,
neque procul positum,
nec in cęlo situm,
ut possis dicere:
Quis nostrum ualet
Apostolum dicentem:
Hęc est charitas Dei: ut mandata eius custodiamus.
Et mandata eius grauia non sunt.
Audiat et Moysen in Deuteronomio sibi loquentem:
Mandatum hoc quod ego pręcipio tibi hodie,
non supra te est,
neque procul positum,
nec in cęlo situm,
ut possis dicere:
Quis nostrum ualet in cęlum ascendere,
ut deferat illud ad nos,
ut audiamus atque opere compleamus?
Neque trans mare positum,
ut causeris et dicas:
Quis e nobis poterit mare transfretare
et illud ad
et dicas:
Quis e nobis poterit mare transfretare
et illud ad nos usque deferre,
ut possimus audire et facere quod pręceptum est?
Sed iuxta te est sermo ualde,
in ore tuo et corde tuo,
ut facias illum.
Quid ergo, quod supra nos non est, amplecti recusamus?
Et quare, quod cordi insitum est, id euellere ac proiicere conamur?
Nonne, cum hoc agimus, intus quibusdam conscientię stimulis pungimur?
Quasi qui contra naturę uim nitamur,
dum ab his, quę iubentur, declinamus.
Perspicuum est igitur,
quia prauis
id est, decade censentur.
Hęc est itaque frugum decima sanctarum in horreum Dei inferenda multo
melius quam illa,
quę de terrę foetibus collecta offerri solent.
Hę sunt decem conchę a uero Salomone positę,
in quibus lauari debent,
non pecudum ut olim,
sed animarum nostrarum uictimę in holocaustum charitatis Deo consecrandę.
Hęc est cithara illa ille-que decacordus ,
ad quem nos hortatur Dauid dicens:
Confitemini Domino in cithara,
et psalterio decem cordarum psallite ei!
psallite ei!
Hę denique sunt decem plagę illę,
quibus pharao, aduersarius noster, percutitur
et nos per eas liberati ad Terram usque Promissionis perducimur,
terram lacte et melle manantem,
id est lucis ęternę candore
uisionis-que diuinę dulcedine refertam.
Quę non mortuuorum terra,
sed uiuentium dicitur,
nequis alibi uiuere cupiat
quam ubi semper feliciter uiuat
et mori non possit.
Cum-que ad tam inęstimabile bonum hac sola uia peruenitur,
ad eam ipsam Salomon sapientię dono insignis te
per eas liberati ad Terram usque Promissionis perducimur,
terram lacte et melle manantem,
id est lucis ęternę candore
uisionis-que diuinę dulcedine refertam.
Quę non mortuuorum terra,
sed uiuentium dicitur,
nequis alibi uiuere cupiat
quam ubi semper feliciter uiuat
et mori non possit.
Cum-que ad tam inęstimabile bonum hac sola uia peruenitur,
ad eam ipsam Salomon sapientię dono insignis te stimulat dicens:
Conserua, fili, pręcepta patris tui,
id est, Dei,
et ne dimittas legem matris tuę,
teipsum.
In his duobus mandatis, inquit, uniuersa lex pendet et prophetę.
Omnia quippe pręcepta tam Legis quam Euangelii ad hunc ipsum
rediguntur finem,
ut Deus et proximus diligatur.
Ita tamen proximum dilige,
ut Deum non offendas.
Ita Deum ama,
ut nihil magis,
nihil ęque |
amasse arguaris.
aliquid memoremus.
De praevaricatorvm poena.
Caput V
Siquis interim alteri infensus maligne cauilletur |
sibi in mandatis ne occidat uetari |
et non ne odio habeat |
aut aliquod aliud iniurię inferat genus,
meminisse debet |
cuncta quidem, quę in altera tabula conscripta sunt,
ad illam summam redigi, qua iubemur |
ita proximos ut nosmetipsos diligere.
Quo semel recepto |
non
|
et non ne odio habeat |
aut aliquod aliud iniurię inferat genus,
meminisse debet |
cuncta quidem, quę in altera tabula conscripta sunt,
ad illam summam redigi, qua iubemur |
ita proximos ut nosmetipsos diligere.
Quo semel recepto |
non solum ab omni offensa erit cessandum,
sed etiam bene cuique optandum bene-que faciendum,
et quod nobis indigentibus ab aliis exigeremus,
id aliorum necessitati pręstandum.
Si cui tamen quicquam mancum in decalogo imperfectum-que uidebitur,
omnium perfectionem ex
faciendum,
et quod nobis indigentibus ab aliis exigeremus,
id aliorum necessitati pręstandum.
Si cui tamen quicquam mancum in decalogo imperfectum-que uidebitur,
omnium perfectionem ex Euangelio petat:
ad uitę morum-que institutionem spectant.
Illa uero, quę perfectionis sunt,
id est, ut paupertatem castitatem-que colamus,
monasticę uitę modum normam-que sectantes,
nostro relicta suunt arbitrio,
antequam ea seruandi uoto nos obligemus.
Quod si uouerimus,
pręstare tenebimur non minus quam illa,
quę iussa sunt.
Pręuaricator est,
qui secus fecerit.
Sed iam redeat, unde digressa est oratio
et sicut instituimus ipsas pręuaricatorum poenas fidelium
contremiscimus.
Maledictus, inquiunt, qui facit sculptile,
quod est contra primę tabulę mandatum.
Contra secundę autem pręcepta delinquentibus dicitur:
Maledictus qui dormit cum uxore patris sui et reuelat operimentum
loculi eius!
Et qui dormit cum iumento
uel cum sorore
uel cum socru
uel cum uxore proximi!
Et qui percusserit proximum
et qui pro precio uitę insidiatur alienę!
Post multa:
Maledictus, aiunt, qui non permanet in sermonibus legis huius
nec eos opere perficit!
Deinde iterum ad maledicendum acrius insurgentes
ad transgressorem-que conuersi dicunt:
mandatis
et aduersus ea niti proprię uoluntatis libidini blandiendo.
Quorum quam certus euentus fuerit,
cum plurimarum urbium excidia
tum potentissimorum quondam regum infelicissimi exitus testantur.
Primus Israhelitarum Saul rex,
sicut a Samuele propheta ei prędictum fuerat,
quia uoci Domini non obediuit,
a Palestinis magno pręlio superatus cum liberis occubuit;
sceptrum quoque de domo et familia illius ad alios fuit translatum,
ut, quale scelus sit Dei mandata pręterisse,
non ipse solum,
sed etiam filius, qui reliquus erat,
nepotes-que sentirent.
Vt autem post hunc aliorum quorundam parem fortunam silentio transeam,
Sedechię maiori deploratione digna clades compellit,
si modo plorandi sunt,
qui iuste
rebelles facti Caldeorum regi Nabuchodonosoro,
templum Dei sui gentilium ritum secuti polluerant,
prophetis uera uaticinantibus illuserant |
et cum propterea tot mala se passuros audissent,
deprauatos animi mores corrigere neglexerant.
Contempta itaque diuinitas non distulit uindictam,
ubi in flagitio cognouit obduratos |
et cum nulla denunciatione futurę ultionis deterreri possent,
ultima calamitate afflixit.
seculi huius aduersa ęque timere conuenit
atque illa quę post pręsentis uitę finem peccatoribus infliguntur.
Pręsentia enim mala quanuis teterrima uenerint,
longiora esse nequeunt uitę nostrę breuitate.
nullum-que infortunium tam immane esse potest,
quod non leniat ac mitiget aduentantis et iam iam-que affuturę mortis
expectatio.
At uero illa supplicia,
quorum nullus speratur finis,
nulla intermissio,
nullum leuamen,
quis non exhorrescat?
nullum-que infortunium tam immane esse potest,
quod non leniat ac mitiget aduentantis et iam iam-que affuturę mortis
expectatio.
At uero illa supplicia,
quorum nullus speratur finis,
nulla intermissio,
nullum leuamen,
quis non exhorrescat?
nisi qui ne his quidem,
quę de inferorum poenis diuinitus tradita sunt,
fidem adhibet.
Quę sane incredulitas nequaquam a suppliciis hominem liberat,
sed eidem duplicat eorum grauitatem.
Leuiora sunt enim, quę
diuinitus tradita sunt,
fidem adhibet.
Quę sane incredulitas nequaquam a suppliciis hominem liberat,
sed eidem duplicat eorum grauitatem.
Leuiora sunt enim, quę fragilitate naturę peccamus
quam quę animi malicia credere nolendo committimus.
Igitur siue quis credit | siue non credit,
si aliter ac omnibus pręceptum est uixerit,
saluus esse non poterit.
quia longe est a peccatoribus salus.
Mandati transgressio primos homines Adam et Euam eiecit de paradiso.
Angelos de cęlo pręcipitauit |
nequaquam a suppliciis hominem liberat,
sed eidem duplicat eorum grauitatem.
Leuiora sunt enim, quę fragilitate naturę peccamus
quam quę animi malicia credere nolendo committimus.
Igitur siue quis credit | siue non credit,
si aliter ac omnibus pręceptum est uixerit,
saluus esse non poterit.
quia longe est a peccatoribus salus.
Mandati transgressio primos homines Adam et Euam eiecit de paradiso.
Angelos de cęlo pręcipitauit |
Et tu eiusdem fortasse delicti reus illo ascendere speras?
in mari fluctuans nauis,
quocunque concupiscentię tuę te impellet flatus,
eo fereris.
Id tibi futurum ille qui nouit omnia antequam fiant prędicit |
in psalmo ita loquens:
tuę te impellet flatus,
eo fereris.
Id tibi futurum ille qui nouit omnia antequam fiant prędicit |
in psalmo ita loquens:
Nihil illo homine infelicius,
a quo diuinę benignitatis auxilium subtrahitur.
Cum enim sic destitutus nihil boni per se agere possit |
et suis affectibus ad malum pronis anhelet,
continuo in omne nefas pręceps feratur necesse est.
Iccirco non solum a paradisi expectatione excluditur,
verum etiam in dies grauius futurum sibi supplicium
comparat in inferno.
est.
Iccirco non solum a paradisi expectatione excluditur,
verum etiam in dies grauius futurum sibi supplicium
comparat in inferno.
a paradisi expectatione excluditur,
verum etiam in dies grauius futurum sibi supplicium
comparat in inferno.
ut sit particeps Christi glorię,
qui Christi prius extiterit obedientię comes.
Cęterum, quoniam undique insidię,
undique laquei nos circundent ,
magnopere nobis uigilandum erit,
ne in illis incidamus.
Non incongrue igitur post mandatorum tractationem de uigilia disseremus.
De vigilia.
Caput VI
Vitę mortalium tempus quam breuissimum est.
ipsi senes parum se uixisse
Vigilantia primo opus est,
ne imparati opprimamur,
deinde fide,
ut resistamus et uincamus.
Quod si sępius uincere contigerit,
etiam uirtute proficere continget.
Superatis enim nequitię suggestionibus |
restat ut ad bonorum operationem conuertamur.
Ad hęc autem perficienda non sufficit nostra fragilitas.
cum corpore apparebit.
Vigilare itaque iubemur,
ne mors imparatos occupet.
Et quoniam nescimus diem neque horam,
semper est uigilandum.
Semper autem uigilat, qui semper a malo abhorret |
et bonum, ut Deo placeat, agere pro uiribus non cessat.
Fieri quidem nequit,
quin partem aliquam temporis quieti cedamus,
cum nostrę conditionis imbecillitas | ut cibo | ita somno quotidie indigeat.
Sed audeo dicere, quod somnus quoque iusti uigilia sit.
pie religiose-que peregit |
et ante somnum quę Deo grata sunt cogitauit,
etiam post somnum quę cogitauerat perficere maturat.
Ideo-que citius expergiscitur et exurgit,
ut quanto minus dormierit,
tanto plus apud Deum meriti bene operando sibi comparet.
Igitur non plures horas dormitioni impartit
quam naturę necessitas postulat.
ut totum quod superest,
semper in Dei laudem |
aut orando |
aut aliquid aliud agendo expendat.
Siquod momentum ocio transierit,
illud sibi deperisse arbitratur.
Ecclesia quoque a media nocte
(tunc enim de Virgine editus creditur)
celebrare consueuit.
ac die.
ueniam impetres.
Artifices partem noctis suo uendicant labori,
ut, quo plus operis confecerint, plus lucri consequantur.
Quod ergo illis pro adipiscenda pecunia non est iniocundum,
sępe enim cantant dum exercentur,
hoc tibi molestum esse poterit pro lucranda cęlesti gloria?
Nimium delicatus es,
ne dicam stultus,
si tantum boni tibi parare posse speras tota nocte stertendo.
Illis tantum et
Nimium delicatus es,
ne dicam stultus,
si tantum boni tibi parare posse speras tota nocte stertendo.
Illis tantum et nocte et die dormire satius esse,
de quibus dicitur:
mundatur animus,
acuitur intellectus,
mens ad cęlestia contemplanda errigitur |
et gaudia illa quę eloqui nescit,
se interdum sensisse miratur.
Hę sunt sanctarum uigiliarum dotes,
hęc commoda.
quę si tanta non essent,
immo si minora forent quam dicimus,
uigilandum tamen nobis esse suaderem,
ne somnolentię damna subire cogamur.
Quę nunc nosse operęprecium erit,
ut mali comparatione bonum ipsum quanti faciendum sit, magis patescat.
bonum ipsum quanti faciendum sit, magis patescat.
De malo somnolentiae.
Caput VII
Cuius longior quam natura postulat fuerit somnus,
non solum bene agendi tempus perdit,
sed etiam ipse ad uitia promptior fit,
dum corpori magis quam animo obsequium pręstat.
Raro uidebis eos qui somniculosi sunt,
a luxuria libidinibus-que abstinere.
Cum crapulati fuerint,
graui sopore
perdit,
sed etiam ipse ad uitia promptior fit,
dum corpori magis quam animo obsequium pręstat.
Raro uidebis eos qui somniculosi sunt,
a luxuria libidinibus-que abstinere.
Cum crapulati fuerint,
graui sopore premuntur,
quos ronchizantes non facilius excites |
quam syluestres ursos |
aut uitulos marinos.
Putas experrecti ad orationes procumbant |
uel ad decantandos psalmos instent?
ientacula conquirunt,
prandia deinde parari iubent,
et cum hesternas perpotationes diu dormiendo uix edormierint,
iam sese nouis ac
a se fugisse lamentantur.
Tunc remedia quibus reuocetur disquirunt:
iam papauer,
iam lactucę parantur,
iam titillatio circa digitos uolas-que pedum discurrit,
seruis ibi pruritum excitantibus,
ut dominus qui usque mane soporem suum continuare
nequiuit,
eo iam non interrupto ad meridiem duret.
atque istos tam effoeminato ocio assidue torpentes de improuiso mors occupat.
Neque enim diu uiuere queunt,
qui multo somno dediti marcent.
tument uultus lurido colore infecti |
putrescentia-que uiscera repente
dicat inimicus meus:
pręualui aduersus eum.
Profecto nisi inimicus pręualeret,
id est nisi periculum esset dormientibus,
ne inimici huius dolis capiantur,
sine causa Dominus Discipulos increpuisset,
cum dixit:
inimici huius dolis capiantur,
sine causa Dominus Discipulos increpuisset,
cum dixit:
Matth. 13
euaserunt.
Iosephus in somniis accepto responso,
cum puero Iesu et matre eius uirgine fugit in Aegyptum,
ut ipsum Iesum neci subtraheret,
qua Herodes ipsum solum quęritans aduersus insontem multorum infantiam
erat sęuiturus.
Ad hęc non pauca in sanctorum uitis relata legimus,
quibus credere compellimur |
per quietem sępenumero quę uera sunt reuelari.
cum pręsertim ipse Dominus (ut in Numeris scriptum est) dicat:
quos ille ueterator nobis dormientibus per ipsa somniorum phantasmata struere consueuit.
Minimum itaque erit ei credendum,
qui perpetuus humani generis aduersarius esse noscitur.
Quicquid ille quocunque modo suggesserit,
nisi uirtute diuina compulsus suggerat,
non ueritatem sed laqueos esse certo scias.
tunc etiam magis erit cauendum,
cum se ostenderit amicum |
et palpare animum blanditiis coeperit.
Illa uero insomnia,
quę uel ab aliqua animi passione |
uel corporis morbo |
uel negociorum cura |
uel diurna uerborum ultro
animi passione |
uel corporis morbo |
uel negociorum cura |
uel diurna uerborum ultro citro-que habitorum
contentione prouenire solent,
semper uana futilia-que sunt et nulla prorsus fide digna.
Quod si quid ita ut somniatum est euenerit,
non somnio credas,
sed cuidam pręsagę mentis diuinationi.
Fieri enim non potest,
quin aliquando ita contingat,
ut futurum prędicimus.
Porro uisa illa,
quę diuinitus immittuntur,
quanuis uerissima semper sint,
non tamen omnibus ęque accidunt.
Bonis quippe ad consolationem,
uerborum ultro citro-que habitorum
contentione prouenire solent,
semper uana futilia-que sunt et nulla prorsus fide digna.
Quod si quid ita ut somniatum est euenerit,
non somnio credas,
sed cuidam pręsagę mentis diuinationi.
Fieri enim non potest,
quin aliquando ita contingat,
ut futurum prędicimus.
Porro uisa illa,
quę diuinitus immittuntur,
quanuis uerissima semper sint,
non tamen omnibus ęque accidunt.
Bonis quippe ad consolationem,
malis ad terrorem.
Bonorum sunt illa
fide digna.
Quod si quid ita ut somniatum est euenerit,
non somnio credas,
sed cuidam pręsagę mentis diuinationi.
Fieri enim non potest,
quin aliquando ita contingat,
ut futurum prędicimus.
Porro uisa illa,
quę diuinitus immittuntur,
quanuis uerissima semper sint,
non tamen omnibus ęque accidunt.
Bonis quippe ad consolationem,
malis ad terrorem.
Bonorum sunt illa quę pręmisimus.
malorum autem ista quę dicemus.
Pharao rex cum dormiret,
boues uidit septem crassas |
et totidem alias
nititur persuadere.
Hoc quoque obseruandum,
quod iniqui insomniorum suorum quid portendant ignari
a sanctis interpretationem accipiunt,
ut pharao a Iosepho |
et Nabuchodonosor a Daniele.
Vnde apparet |
somnia ista quę diuino fiunt consilio,
et impiis obiici quandoque,
sed non nisi electis Dei seruis reuelari.
Taceant igitur peccatores ad quos non pertinet iudicium somniorum,
aut eos ad quos pertinet interrogent,
ne per uiam non suam incedentes pręsumptione labantur.
interpretationem accipiunt,
ut pharao a Iosepho |
et Nabuchodonosor a Daniele.
Vnde apparet |
somnia ista quę diuino fiunt consilio,
et impiis obiici quandoque,
sed non nisi electis Dei seruis reuelari.
Taceant igitur peccatores ad quos non pertinet iudicium somniorum,
aut eos ad quos pertinet interrogent,
ne per uiam non suam incedentes pręsumptione labantur.
Vt autem nobis quoque Spiritu Sancto largiente interpretandi donetur facultas,
minus temporis demus somno,
ut
Vnde apparet |
somnia ista quę diuino fiunt consilio,
et impiis obiici quandoque,
sed non nisi electis Dei seruis reuelari.
Taceant igitur peccatores ad quos non pertinet iudicium somniorum,
aut eos ad quos pertinet interrogent,
ne per uiam non suam incedentes pręsumptione labantur.
Vt autem nobis quoque Spiritu Sancto largiente interpretandi donetur facultas,
minus temporis demus somno,
ut plus concedamus uirtuti.
Id si fecerimus,
ne tunc quidem cum dormimus,
quod
quem allocuturus es,
quam e diuerso tu uilis atque abiectus,
humiliter quantum potes accede |
suspirans,
ingemiscens,
lachrymas etiam si potes fundens.
illum-que imitare publicanum,
qui stans a longe uultu in terra deiecto pectus percutiebat suum.
Peccatorum quippe conscius non est ausus propius accedere,
non oculos in cęlum subleuare,
et ut a se poenam exigeret,
a pectoris uerberatione non cessauit.
Verum nequis uel dignitate pręditus
uel a Deo iam gratiam consecutus minus se submittat,
ad Scripturarum testimonia animum applicet,
et uidebit Salomonem
diuerso tu uilis atque abiectus,
humiliter quantum potes accede |
suspirans,
ingemiscens,
lachrymas etiam si potes fundens.
illum-que imitare publicanum,
qui stans a longe uultu in terra deiecto pectus percutiebat suum.
Peccatorum quippe conscius non est ausus propius accedere,
non oculos in cęlum subleuare,
et ut a se poenam exigeret,
a pectoris uerberatione non cessauit.
Verum nequis uel dignitate pręditus
uel a Deo iam gratiam consecutus minus se submittat,
ad Scripturarum testimonia animum applicet,
et uidebit Salomonem regem in dedicatione templi fixis
lachrymas etiam si potes fundens.
illum-que imitare publicanum,
qui stans a longe uultu in terra deiecto pectus percutiebat suum.
Peccatorum quippe conscius non est ausus propius accedere,
non oculos in cęlum subleuare,
et ut a se poenam exigeret,
a pectoris uerberatione non cessauit.
Verum nequis uel dignitate pręditus
uel a Deo iam gratiam consecutus minus se submittat,
ad Scripturarum testimonia animum applicet,
et uidebit Salomonem regem in dedicatione templi fixis in terra genibus |
et manibus ad cęlum expansis deprecantem.
Audiet Danielem
qui ait:
Curuo genua mea ad patrem Domini nostri Iesu Christi.
Ipsum quoque Christum Dominum contemplabitur,
quo nemo sanctior,
nemo magnificentior,
modo prono corpore in faciem procumbentem,
modo errecto in cęlum suspicientem
et modo positis genibus orantem;
non quod illi nostris humiliationibus opus esset,
sed quod nos illius indigeremus exemplo.
Porro quoties peccatis,
quę a nobis commissa sunt,
ignosci petimus,
ante illis a quibus iniuriam accepimus ignoscamus.
Ipsius enim
in omni loco,
leuantes puras manus,
sine ira et disceptatione.
Quomodo enim tibi placatum iri Deum speras,
nisi prius ipse placatus fueris proximo tuo?
Tu Deum, quem semper summe reuereri debebas, offendisti,
alius te, qui homo es, non Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in
puras manus,
sine ira et disceptatione.
Quomodo enim tibi placatum iri Deum speras,
nisi prius ipse placatus fueris proximo tuo?
Tu Deum, quem semper summe reuereri debebas, offendisti,
alius te, qui homo es, non Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc
ira et disceptatione.
Quomodo enim tibi placatum iri Deum speras,
nisi prius ipse placatus fueris proximo tuo?
Tu Deum, quem semper summe reuereri debebas, offendisti,
alius te, qui homo es, non Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas
Quomodo enim tibi placatum iri Deum speras,
nisi prius ipse placatus fueris proximo tuo?
Tu Deum, quem semper summe reuereri debebas, offendisti,
alius te, qui homo es, non Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini
speras,
nisi prius ipse placatus fueris proximo tuo?
Tu Deum, quem semper summe reuereri debebas, offendisti,
alius te, qui homo es, non Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi.
Post remissam
reuereri debebas, offendisti,
alius te, qui homo es, non Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi.
Post remissam autem omnem iniuriam,
accede ad offerendas preces,
non frigide, sed ardenter,
non
Deus,
creatura, non creator,
peccator, non iustus.
Et licet ille, qui lęsit, lędere non debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi.
Post remissam autem omnem iniuriam,
accede ad offerendas preces,
non frigide, sed ardenter,
non remisse, sed perseueranter.
Attende, quid Hieremias
debuerit,
tu tamen lędi merebare.
Quid enim mali non meretur is, qui Deo peccat?
Et si dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi.
Post remissam autem omnem iniuriam,
accede ad offerendas preces,
non frigide, sed ardenter,
non remisse, sed perseueranter.
Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat:
Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos !
dixerimus quia peccatum non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi.
Post remissam autem omnem iniuriam,
accede ad offerendas preces,
non frigide, sed ardenter,
non remisse, sed perseueranter.
Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat:
Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos !
Quod et Apostolus docet dicens
Orabo spiritu, orabo et mente;
psallam spiritu, psallam et mente;
non
habemus,
nosipsos seducimus,
et ueritas in nobis non est.
Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris,
cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi.
Post remissam autem omnem iniuriam,
accede ad offerendas preces,
non frigide, sed ardenter,
non remisse, sed perseueranter.
Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat:
Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos !
Quod et Apostolus docet dicens
Orabo spiritu, orabo et mente;
psallam spiritu, psallam et mente;
ut uidelicet et lingua
Petite, et dabitur uobis;
quęrite, et inuenietis!
Pulsate et aperietur uobis.
Omnis enim qui petit, accipit,
et qui quęrit, inuenit,
et pulsanti aperietur.
Chananea mulier, cum Domino supplicasset,
repulsa non recessit,
contempta magis se submisit.
Et quoniam humiliter oranda perseuerauit,
quod poposcerat, accipere meruit.
Hanc orandi assiduitatem commendat etiam parabola illa de muliere
uidua,
quę durum et fastidiosum iudicem petendi improbitate,
ut ipsam de aduersarii iniuria
fugere ista omnia
et stare ante Filium hominis.
Denique, quod uerbis docuit,
opere confirmauit.
Ter enim easdem preces repetisse dicitur
et factus in agonia orasse prolixius
multum-que sudasse, dum oraret;
ut discas, etiam cum multum oraueris,
non remittere cordis affectum.
quem non solum cum rogamus ,
quamquam tunc magis,
uerum etiam cum non rogamus nos habere necesse est,
ut impleatur quod Apostolus ait:
Sine intermissione orate!
Post gloriosam Domini ascensionem |
de ipsis eius apostolis
Filium hominis.
Denique, quod uerbis docuit,
opere confirmauit.
Ter enim easdem preces repetisse dicitur
et factus in agonia orasse prolixius
multum-que sudasse, dum oraret;
ut discas, etiam cum multum oraueris,
non remittere cordis affectum.
quem non solum cum rogamus ,
quamquam tunc magis,
uerum etiam cum non rogamus nos habere necesse est,
ut impleatur quod Apostolus ait:
Sine intermissione orate!
Post gloriosam Domini ascensionem |
de ipsis eius apostolis traditum est,
quod perseuerantes erant
confirmauit.
Ter enim easdem preces repetisse dicitur
et factus in agonia orasse prolixius
multum-que sudasse, dum oraret;
ut discas, etiam cum multum oraueris,
non remittere cordis affectum.
quem non solum cum rogamus ,
quamquam tunc magis,
uerum etiam cum non rogamus nos habere necesse est,
ut impleatur quod Apostolus ait:
Sine intermissione orate!
Post gloriosam Domini ascensionem |
de ipsis eius apostolis traditum est,
quod perseuerantes erant in oratione cum mulieribus et Maria matre
Iesu et fratribus eius.
diffidat,
sed semper se impetraturum speret quod petit,
si modo illud fuerit sibi, uel ei pro quo petit, profuturum.
Omnia, inquit, quęcunque petitis,
credite, quia accipietis,
et eueniet uobis.
Male tamen id credit,
qui ueritati, quę Christus est, non adhęret,
eodem dicente:
Veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et ueritate.
Et ut ostenderet,
quare sic adorandus esset:
Spiritus, inquit, est Deus,
et eos, qui adorant eum, in spiritu et ueritate oportet adorare.
Hoc spiritu afflatus Dauid,
in eandem
afflatus Dauid,
in eandem sententiam prorupit dicens:
Prope est Deus omnibus inuocantibus eum,
omnibus inuocantibus eum in ueritate.
Frustra igitur heretici precibus insistunt,
frustra omnes illi, qui Christi religionem ueritatis fide non sequuntur.
Nunquam futurę salutis,
quam orant,
compotes erunt,
nisi crediderint.
Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam,
cuius incertus est exitus,
id est, qua impetrata nescimus,
utrum commodo an incommodo nobis futura
quam orant,
compotes erunt,
nisi crediderint.
Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam,
cuius incertus est exitus,
id est, qua impetrata nescimus,
utrum commodo an incommodo nobis futura sit,
Dei uoluntati committamus,
ut non quod ipsi cupimus pręstet,
sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore,
quia Redemptor quoque noster,
cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset,
ita orationem clausit,
ut diceret:
Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat!
Non quod ipse nesciret
an incommodo nobis futura sit,
Dei uoluntati committamus,
ut non quod ipsi cupimus pręstet,
sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore,
quia Redemptor quoque noster,
cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset,
ita orationem clausit,
ut diceret:
Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat!
Non quod ipse nesciret crucem,
quam subiturus erat,
omnium credentium fore salutem,
sed quod instruere nos uellet,
ut semper uoluntati nostre pręferamus Dei uoluntatem.
Vnde ab eodem edocti,
quotidie orando dicimus:
uoluntati committamus,
ut non quod ipsi cupimus pręstet,
sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore,
quia Redemptor quoque noster,
cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset,
ita orationem clausit,
ut diceret:
Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat!
Non quod ipse nesciret crucem,
quam subiturus erat,
omnium credentium fore salutem,
sed quod instruere nos uellet,
ut semper uoluntati nostre pręferamus Dei uoluntatem.
Vnde ab eodem edocti,
quotidie orando dicimus:
Fiat uoluntas tua
sicut in cęlo et in
hoc quoque his uerbis poscimus,
ut leges atque pręcepta,
quę dedit nobis,
per nos impleantur.
Frustra enim imbecillitas nostra ad id niteretur,
nisi illam gratia iuuaret diuina.
Et si per se bonum aliquod agere possemus,
necesse non esset orare, ut possimus.
Charitas pręterea, quam omnibus debemus, exigit,
ut sicut pro nobis ita et pro aliorum commodis
preces offeramus Deo
uota-que faciamus.
Iacobi apostoli sententia est:
Orate pro inuicem,
ut
in diligendis inimicis mansuetudinem fuerat imitatus.
Quo autem facilius ad assequendam beatitudinem uoti nostri compotes
simus,
expediet quidem eos etiam, quos Deo charissimos esse constat,
ut pro nobis deprecentur, obsecrare,
ut, quod ipsi non meremur,
illorum, qui digni sunt,
suffragiis obtineamus.
Ita fecisse gentiles quasdam in Euangelio Ioannis legimus.
Cupiditate enim affecti uidendi Iesum rogauerunt Philippum,
Philippus Andream,
ambo Dominum.
Quid secutum sit,
illorum, qui digni sunt,
suffragiis obtineamus.
Ita fecisse gentiles quasdam in Euangelio Ioannis legimus.
Cupiditate enim affecti uidendi Iesum rogauerunt Philippum,
Philippus Andream,
ambo Dominum.
Quid secutum sit,
euangelista non explicat.
Non tamen dubito,
quin ipse Dominus per apostolos exoratus hoc concesserit,
quod fortasse iis tacentibus uel non concessisset
uel concedere distulisset.
Sanctos ergo in auxilium nobis inuocemus,
quia
qui digni sunt,
suffragiis obtineamus.
Ita fecisse gentiles quasdam in Euangelio Ioannis legimus.
Cupiditate enim affecti uidendi Iesum rogauerunt Philippum,
Philippus Andream,
ambo Dominum.
Quid secutum sit,
euangelista non explicat.
Non tamen dubito,
quin ipse Dominus per apostolos exoratus hoc concesserit,
quod fortasse iis tacentibus uel non concessisset
uel concedere distulisset.
Sanctos ergo in auxilium nobis inuocemus,
quia in psalmo est
enim affecti uidendi Iesum rogauerunt Philippum,
Philippus Andream,
ambo Dominum.
Quid secutum sit,
euangelista non explicat.
Non tamen dubito,
quin ipse Dominus per apostolos exoratus hoc concesserit,
quod fortasse iis tacentibus uel non concessisset
uel concedere distulisset.
Sanctos ergo in auxilium nobis inuocemus,
quia in psalmo est scriptum:
Oculi Domini super iustos,
et aures eius in preces eorum.
Et Iacobus apostolus:
Multum
Quodcunque petieritis Patrem in nomine meo,
hoc faciam.
Et iterum:
Siquid petieritis Patrem in nomine meo,
dabo uobis.
Quid ais, Iudee?
Quid tu, Mahumetane?
Quid uos omnes, qui in Christum non creditis?
Nonne in cassum cęleste bonum speratis,
quia illud in nomine Christi non petitis?
Non enim potestis in eius nomine petere,
quem non recipitis fide,
quem Dei Filium esse negatis.
Suis autem fidelibus ille ait:
Si
Et iterum:
Siquid petieritis Patrem in nomine meo,
dabo uobis.
Quid ais, Iudee?
Quid tu, Mahumetane?
Quid uos omnes, qui in Christum non creditis?
Nonne in cassum cęleste bonum speratis,
quia illud in nomine Christi non petitis?
Non enim potestis in eius nomine petere,
quem non recipitis fide,
quem Dei Filium esse negatis.
Suis autem fidelibus ille ait:
Si manseritis in me
et uerba mea in uobis manserint,
quodcunque uolueritis petetis,
et
Siquid petieritis Patrem in nomine meo,
dabo uobis.
Quid ais, Iudee?
Quid tu, Mahumetane?
Quid uos omnes, qui in Christum non creditis?
Nonne in cassum cęleste bonum speratis,
quia illud in nomine Christi non petitis?
Non enim potestis in eius nomine petere,
quem non recipitis fide,
quem Dei Filium esse negatis.
Suis autem fidelibus ille ait:
Si manseritis in me
et uerba mea in uobis manserint,
quodcunque uolueritis petetis,
et fiet uobis.
dabo uobis.
Quid ais, Iudee?
Quid tu, Mahumetane?
Quid uos omnes, qui in Christum non creditis?
Nonne in cassum cęleste bonum speratis,
quia illud in nomine Christi non petitis?
Non enim potestis in eius nomine petere,
quem non recipitis fide,
quem Dei Filium esse negatis.
Suis autem fidelibus ille ait:
Si manseritis in me
et uerba mea in uobis manserint,
quodcunque uolueritis petetis,
et fiet uobis.
de orationibus sanctorum ascendit coram Deo de
manu angeli,
ita et nostrę orationes ascendent.
Neque ulli dubium esse potest,
quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit,
cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non dedignantur.
Neque enim hoc ideo permittit omnium pręscius et semper ubique pręsens
Deus,
quod indigeat, ut hominum opera orationes-que ad se perferantur,
sed ut per angelorum officium suam erga pios promptos-que peccatores beniuolentiam testetur.
Amare se plurimum eos ostendit,
|
et ad iracundiam prouocauimus.
Iccirco tu inexorabilis es.
Nisi enim omnium prorsus delictorum, quę commisimus, nos poenituerit |
et de omnibus pariter dolore moerore-que satisfacere studuerimus,
frustra procumbimus ad orandum.
Nimium impudens est,
qui uel una in re offendere non cessat,
et ab eo quem offendit, orat gratiam.
Qui supplicando atque obsecrando placare Deum tibi iratum speras,
et a luxuria non discedis?
et fornicari non desinis?
uel aliud quod legi diuinę aduersatur, agere non omittis?
satisfacere studuerimus,
frustra procumbimus ad orandum.
Nimium impudens est,
qui uel una in re offendere non cessat,
et ab eo quem offendit, orat gratiam.
Qui supplicando atque obsecrando placare Deum tibi iratum speras,
et a luxuria non discedis?
et fornicari non desinis?
uel aliud quod legi diuinę aduersatur, agere non omittis?
De istiusmodi supplicatoribus lamentatur in Euangelio Saluator noster
dicens:
Quid uocatis me: Domine, Domine,
et non facitis quę dico?
frustra procumbimus ad orandum.
Nimium impudens est,
qui uel una in re offendere non cessat,
et ab eo quem offendit, orat gratiam.
Qui supplicando atque obsecrando placare Deum tibi iratum speras,
et a luxuria non discedis?
et fornicari non desinis?
uel aliud quod legi diuinę aduersatur, agere non omittis?
De istiusmodi supplicatoribus lamentatur in Euangelio Saluator noster
dicens:
Quid uocatis me: Domine, Domine,
et non facitis quę dico?
Quod si forte
qui uel una in re offendere non cessat,
et ab eo quem offendit, orat gratiam.
Qui supplicando atque obsecrando placare Deum tibi iratum speras,
et a luxuria non discedis?
et fornicari non desinis?
uel aliud quod legi diuinę aduersatur, agere non omittis?
De istiusmodi supplicatoribus lamentatur in Euangelio Saluator noster
dicens:
Quid uocatis me: Domine, Domine,
et non facitis quę dico?
Quod si forte contigerit,
ut per inuocationem diuini nominis miraculum aliquod
speras,
et a luxuria non discedis?
et fornicari non desinis?
uel aliud quod legi diuinę aduersatur, agere non omittis?
De istiusmodi supplicatoribus lamentatur in Euangelio Saluator noster
dicens:
Quid uocatis me: Domine, Domine,
et non facitis quę dico?
Quod si forte contigerit,
ut per inuocationem diuini nominis miraculum aliquod efficias,
noli propterea credere Deum tibi reconciliatum |
si in delicto perseueras.
non tuo merito id conceditur,
sed necessitati aliorum.
lamentatur in Euangelio Saluator noster
dicens:
Quid uocatis me: Domine, Domine,
et non facitis quę dico?
Quod si forte contigerit,
ut per inuocationem diuini nominis miraculum aliquod efficias,
noli propterea credere Deum tibi reconciliatum |
si in delicto perseueras.
non tuo merito id conceditur,
sed necessitati aliorum.
Multi, inquit, dicent mihi in illa die:
Domine, Domine, nonne in nomine tuo prophetauimus
et in nomine tuo demonia eiecimus
et in nomine tuo uirtutes multas fecimus?
Et tunc
cum ab eo scelere,
in quo nunc obstinatus perduras,
abstinere decreueris.
tunc et gratiam conferet ut abstineas,
et cum pro tua oraueris salute,
uoti compos ut efficiare pręstabit.
In tantum autem obstinatorum non acceptat
orationem,
ut etiam pro eis orare uetet,
pręsertim si incorrecti inpoenitentes-que decesserint,
quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens:
Est peccatum ad mortem.
Non pro illo dico, ut roget quis .
Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus,
ad
In tantum autem obstinatorum non acceptat
orationem,
ut etiam pro eis orare uetet,
pręsertim si incorrecti inpoenitentes-que decesserint,
quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens:
Est peccatum ad mortem.
Non pro illo dico, ut roget quis .
Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus,
ad Hieremiam prophetam loquens ait:
Tu ergo noli orare pro populo hoc,
nec assumas pro eis laudem et orationem.
Et non obsistas mihi,
quia non exaudiam te.
Ioannes apostolus in epistola testatur dicens:
Est peccatum ad mortem.
Non pro illo dico, ut roget quis .
Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus,
ad Hieremiam prophetam loquens ait:
Tu ergo noli orare pro populo hoc,
nec assumas pro eis laudem et orationem.
Et non obsistas mihi,
quia non exaudiam te.
Timeant itaque horum uerborum sententiam,
qui in peccato persistere non timent.
Quod si in scelere perseueraturum aliquem constaret,
nemo fidelis pro salute illius orare auderet,
nisi sibi licere
testatur dicens:
Est peccatum ad mortem.
Non pro illo dico, ut roget quis .
Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus,
ad Hieremiam prophetam loquens ait:
Tu ergo noli orare pro populo hoc,
nec assumas pro eis laudem et orationem.
Et non obsistas mihi,
quia non exaudiam te.
Timeant itaque horum uerborum sententiam,
qui in peccato persistere non timent.
Quod si in scelere perseueraturum aliquem constaret,
nemo fidelis pro salute illius orare auderet,
nisi sibi licere arroganter crederet,
iratus,
ad Hieremiam prophetam loquens ait:
Tu ergo noli orare pro populo hoc,
nec assumas pro eis laudem et orationem.
Et non obsistas mihi,
quia non exaudiam te.
Timeant itaque horum uerborum sententiam,
qui in peccato persistere non timent.
Quod si in scelere perseueraturum aliquem constaret,
nemo fidelis pro salute illius orare auderet,
nisi sibi licere arroganter crederet,
quod non licuit prophetę.
Nos uero ideo etiam pro obstinatissimis rogamus,
quia nescii futurorum speramus ad poenitentiam redituros.
exaudiam te.
Timeant itaque horum uerborum sententiam,
qui in peccato persistere non timent.
Quod si in scelere perseueraturum aliquem constaret,
nemo fidelis pro salute illius orare auderet,
nisi sibi licere arroganter crederet,
quod non licuit prophetę.
Nos uero ideo etiam pro obstinatissimis rogamus,
quia nescii futurorum speramus ad poenitentiam redituros.
Certum est tamen cassas uanas-que esse preces,
per quas aliis id postulatur,
quod non merentur accipere.
illius orare auderet,
nisi sibi licere arroganter crederet,
quod non licuit prophetę.
Nos uero ideo etiam pro obstinatissimis rogamus,
quia nescii futurorum speramus ad poenitentiam redituros.
Certum est tamen cassas uanas-que esse preces,
per quas aliis id postulatur,
quod non merentur accipere.
Illorum etiam inefficax et inutilis erit deprecatio,
qui lingua quidem mansuetudinem atque humilitatem pręferunt,
dum Deo supplicant,
et in corde aduersus proximum odii facibus ardent.
A Deo
tuus habet aliquid aduersum te,
relinque ibi munus tuum
et uade prius reconciliari fratri tuo,
et tunc ueniens offeres munus tuum.
Quamobrem, nisi remiseris omnem offensam,
nisi reconciliatus fueris,
nisi eum etiam, qui aduersum te indignatur, quantum potes, placaueris,
curam non solum tuę,
sed etiam alienę salutis gerens,
non poteris munus orationis offerre Deo.
Non enim exaudiet te,
nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te.
Illius quoque reproba in primis habetur oratio,
qui,
tuum
et uade prius reconciliari fratri tuo,
et tunc ueniens offeres munus tuum.
Quamobrem, nisi remiseris omnem offensam,
nisi reconciliatus fueris,
nisi eum etiam, qui aduersum te indignatur, quantum potes, placaueris,
curam non solum tuę,
sed etiam alienę salutis gerens,
non poteris munus orationis offerre Deo.
Non enim exaudiet te,
nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te.
Illius quoque reproba in primis habetur oratio,
qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat.
et tunc ueniens offeres munus tuum.
Quamobrem, nisi remiseris omnem offensam,
nisi reconciliatus fueris,
nisi eum etiam, qui aduersum te indignatur, quantum potes, placaueris,
curam non solum tuę,
sed etiam alienę salutis gerens,
non poteris munus orationis offerre Deo.
Non enim exaudiet te,
nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te.
Illius quoque reproba in primis habetur oratio,
qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat.
sed etiam alienę salutis gerens,
non poteris munus orationis offerre Deo.
Non enim exaudiet te,
nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te.
Illius quoque reproba in primis habetur oratio,
qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat.
Nam siue pro corporis ualetudine
siue pro rebus uitę necessariis
aut pro quauis alia re orabimus,
semper ea fine orandum erit,
ut commodius ei, qui bona omnia tribuit,
Quare ad primos certe pertinet,
quod in Euangelio dicitur:
Vę uobis, scribę et pharisei, hypocritę,
qui comeditis domos uiduarum,
orationes longas orantes!
Propter hoc amplius accipietis iudicium.
Non enim solum pro auaritię crimine punientur,
sed et pro sanctimonię simulatione.
Secundos imitari Dominus prohibet dicens:
Cum oratis, non eritis sicut hypocrite ,
qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare,
ut uideantur ab hominibus.
Amen dico
domos uiduarum,
orationes longas orantes!
Propter hoc amplius accipietis iudicium.
Non enim solum pro auaritię crimine punientur,
sed et pro sanctimonię simulatione.
Secundos imitari Dominus prohibet dicens:
Cum oratis, non eritis sicut hypocrite ,
qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare,
ut uideantur ab hominibus.
Amen dico uobis,
receperunt mercedem suam.
Non ergo recepturi sunt Dei gloriam,
quam orando non expetunt,
Secundos imitari Dominus prohibet dicens:
Cum oratis, non eritis sicut hypocrite ,
qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare,
ut uideantur ab hominibus.
Amen dico uobis,
receperunt mercedem suam.
Non ergo recepturi sunt Dei gloriam,
quam orando non expetunt,
cum iam receperint gloriam hominum,
quam concupierant.
Vtuntur et hi quidem Dominica oratione,
sanctorum psalmis
precibus-que ab Ecclesia constitutis |
Dominus tamen non attendit uerba,
sed animum intentionem-que
Cum oratis, non eritis sicut hypocrite ,
qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare,
ut uideantur ab hominibus.
Amen dico uobis,
receperunt mercedem suam.
Non ergo recepturi sunt Dei gloriam,
quam orando non expetunt,
cum iam receperint gloriam hominum,
quam concupierant.
Vtuntur et hi quidem Dominica oratione,
sanctorum psalmis
precibus-que ab Ecclesia constitutis |
Dominus tamen non attendit uerba,
sed animum intentionem-que orantis,
et magis irritatur quam placatur,
cum id,
Non ergo recepturi sunt Dei gloriam,
quam orando non expetunt,
cum iam receperint gloriam hominum,
quam concupierant.
Vtuntur et hi quidem Dominica oratione,
sanctorum psalmis
precibus-que ab Ecclesia constitutis |
Dominus tamen non attendit uerba,
sed animum intentionem-que orantis,
et magis irritatur quam placatur,
cum id, quod bonum est, proposito usurpatur non bono.
Tale quippe facinus et Hieremias deuouet dicens:
Maledictus, qui facit opus Domini
hominum,
quam concupierant.
Vtuntur et hi quidem Dominica oratione,
sanctorum psalmis
precibus-que ab Ecclesia constitutis |
Dominus tamen non attendit uerba,
sed animum intentionem-que orantis,
et magis irritatur quam placatur,
cum id, quod bonum est, proposito usurpatur non bono.
Tale quippe facinus et Hieremias deuouet dicens:
Maledictus, qui facit opus Domini fraudulenter!
Cum ergo hic quoque fraudulenter agat,
qui orandi studium,
ad laudem Dei
Maledictus, qui facit opus Domini fraudulenter!
Cum ergo hic quoque fraudulenter agat,
qui orandi studium,
ad laudem Dei institutum,
ad suam uertere nititur,
erit utique maledictus |
et dum uulgi plausum captat,
uideri, non esse sanctus cupiens,
nisi poenitentiam egerit,
non effugiet poenam.
dicente Propheta:
Deus dissipauit ossa eorum,
qui hominibus placent.
Pręterea neque eorum ad impetrandam gratiam proficit oratio,
qui quanuis benefecerint,
Cum ergo hic quoque fraudulenter agat,
qui orandi studium,
ad laudem Dei institutum,
ad suam uertere nititur,
erit utique maledictus |
et dum uulgi plausum captat,
uideri, non esse sanctus cupiens,
nisi poenitentiam egerit,
non effugiet poenam.
dicente Propheta:
Deus dissipauit ossa eorum,
qui hominibus placent.
Pręterea neque eorum ad impetrandam gratiam proficit oratio,
qui quanuis benefecerint,
iactanter tamen facta sua prędicant,
cum teste
qui hominibus placent.
Pręterea neque eorum ad impetrandam gratiam proficit oratio,
qui quanuis benefecerint,
iactanter tamen facta sua prędicant,
cum teste conscientia contenti esse deberent |
et quicquid laudabiliter egissent,
non sibi sed Deo tribuere.
Talis fuit phariseus ille, qui ingressus templum, ut oraret,
deprimere aliorum mores coepit,
suos uero insolenter efferre.
Deus, gratias tibi ago, inquit,
quia non sum sicut cęteri homines:
raptores,
iniusti,
adulteri,
uelut etiam hic publicanus.
cum teste conscientia contenti esse deberent |
et quicquid laudabiliter egissent,
non sibi sed Deo tribuere.
Talis fuit phariseus ille, qui ingressus templum, ut oraret,
deprimere aliorum mores coepit,
suos uero insolenter efferre.
Deus, gratias tibi ago, inquit,
quia non sum sicut cęteri homines:
raptores,
iniusti,
adulteri,
uelut etiam hic publicanus.
Ieiuno bis in sabbato,
decimas do omnium, quę possideo.
Si ista quę faciebat,
ad Dei laudem non ad suam dixisset
nec se cęteris prętulisset,
non
mores coepit,
suos uero insolenter efferre.
Deus, gratias tibi ago, inquit,
quia non sum sicut cęteri homines:
raptores,
iniusti,
adulteri,
uelut etiam hic publicanus.
Ieiuno bis in sabbato,
decimas do omnium, quę possideo.
Si ista quę faciebat,
ad Dei laudem non ad suam dixisset
nec se cęteris prętulisset,
non peccasset.
Sed et se gloriari uoluit
et alios petulanter incessere,
et pręcipue publicanum tunc eodem loco, sed multo submissius
orantem.
quia non sum sicut cęteri homines:
raptores,
iniusti,
adulteri,
uelut etiam hic publicanus.
Ieiuno bis in sabbato,
decimas do omnium, quę possideo.
Si ista quę faciebat,
ad Dei laudem non ad suam dixisset
nec se cęteris prętulisset,
non peccasset.
Sed et se gloriari uoluit
et alios petulanter incessere,
et pręcipue publicanum tunc eodem loco, sed multo submissius
orantem.
Ideo peccatoris humilitas meruit ueniam,
iusti superbia damnationem,
Quod si tantum potest humilitas adhibita peccato,
quanto plus poterit innocentię probe-que factis copulata?
Sunt, qui nimis negligenter orant.
summis labiis uerba murmurant |
nec satis quid dicant attendunt,
non dissimiles illis, qui per quietem somniantes loquuntur,
quos per Esaiam arguens Dominus ait:
Hic populus labiis me honorat,
cor autem eorum longe est a me.
Tales certe si exaudiret,
non reprehenderet.
Et quoniam inter orandum semetipsos non
negligenter orant.
summis labiis uerba murmurant |
nec satis quid dicant attendunt,
non dissimiles illis, qui per quietem somniantes loquuntur,
quos per Esaiam arguens Dominus ait:
Hic populus labiis me honorat,
cor autem eorum longe est a me.
Tales certe si exaudiret,
non reprehenderet.
Et quoniam inter orandum semetipsos non intelligunt,
faciunt ut nec a Deo intelligantur.
Qualem igitur affectum orandi habent,
talem et fructum suę orationis referunt.
Ex his, ut equidem reor,
non dissimiles illis, qui per quietem somniantes loquuntur,
quos per Esaiam arguens Dominus ait:
Hic populus labiis me honorat,
cor autem eorum longe est a me.
Tales certe si exaudiret,
non reprehenderet.
Et quoniam inter orandum semetipsos non intelligunt,
faciunt ut nec a Deo intelligantur.
Qualem igitur affectum orandi habent,
talem et fructum suę orationis referunt.
Ex his, ut equidem reor, erat ille,
cui in Apocalypsi Deum audimus loquentem:
Cum enim admodum somniculose roget,
illud quod petit contemnere potius quam desyderare uidetur.
Nam si magni penderet quod poscit,
enixe imprimis ardenter-que instaret
diceret-que cum Propheta:
Clamaui in toto corde meo: exaudi me, Domine!
Qui sic non clamant,
non facile exaudiuntur.
Nonnulli uero satis cupide orant,
sed fide dubia adhuc atque nutanti,
ueluti ille in Euangelio,
qui filium secum attulit ad Iesum,
ut a demonis uexatione liberaretur,
et ait:
Cum enim admodum somniculose roget,
illud quod petit contemnere potius quam desyderare uidetur.
Nam si magni penderet quod poscit,
enixe imprimis ardenter-que instaret
diceret-que cum Propheta:
Clamaui in toto corde meo: exaudi me, Domine!
Qui sic non clamant,
non facile exaudiuntur.
Nonnulli uero satis cupide orant,
sed fide dubia adhuc atque nutanti,
ueluti ille in Euangelio,
qui filium secum attulit ad Iesum,
ut a demonis uexatione liberaretur,
et ait:
Siquid potes,
adhuc atque nutanti,
ueluti ille in Euangelio,
qui filium secum attulit ad Iesum,
ut a demonis uexatione liberaretur,
et ait:
Siquid potes,
adiuua nos misertus nostri!
Quamdiu suspenso animo fuit,
possit-ne id sibi a Domino pręstari,
quod rogabat, non accepit.
Postquam autem firma stabili-que fide opus esse ad impetrandum didicit
et se iam uere credere
nihil-que de Domini uirtute dubitare respondit,
filium, pro quo orabat, sanum recepit.
Hanc dubię et fidelis postulationis inter se distantiam Iacobi
apostoli uerba satis
respondit,
filium, pro quo orabat, sanum recepit.
Hanc dubię et fidelis postulationis inter se distantiam Iacobi
apostoli uerba satis declarant,
ubi ait:
Siquis indiget sapientia,
postulet a Deo,
qui dat omnibus affluenter
et non improperat,
et dabitur ei.
Postulet autem in fide nihil hęsitans.
Qui enim hęsitat,
similis est fluctui maris,
qui a uento mouetur et circumfertur.
Non ergo ęstimet homo ille,
quod accipiat aliquid a Domino.
Siquis indiget sapientia,
postulet a Deo,
qui dat omnibus affluenter
et non improperat,
et dabitur ei.
Postulet autem in fide nihil hęsitans.
Qui enim hęsitat,
similis est fluctui maris,
qui a uento mouetur et circumfertur.
Non ergo ęstimet homo ille,
quod accipiat aliquid a Domino.
Ex his igitur, quę diximus, perspicuum est eos,
qui uel de religione quicquam dubitant
uel in peccato aliquo perdurant,
pro ęterna salute, quam credentibus ac poenitentibus
accipiat aliquid a Domino.
Ex his igitur, quę diximus, perspicuum est eos,
qui uel de religione quicquam dubitant
uel in peccato aliquo perdurant,
pro ęterna salute, quam credentibus ac poenitentibus promissam esse
constat,
orantes non exaudiri.
Quibus dicere possis cum Iacobo apostolo:
Petitis, et non accipitis,
eo quod male petatis.
quod quidem et Ecclesia Deo in psalmis loquens confitetur,
cum ait:
Odientes me disperdidisti.
Clamauerunt, nec erat qui saluos faceret;
ad Dominum, nec exaudiuit
Ex his igitur, quę diximus, perspicuum est eos,
qui uel de religione quicquam dubitant
uel in peccato aliquo perdurant,
pro ęterna salute, quam credentibus ac poenitentibus promissam esse
constat,
orantes non exaudiri.
Quibus dicere possis cum Iacobo apostolo:
Petitis, et non accipitis,
eo quod male petatis.
quod quidem et Ecclesia Deo in psalmis loquens confitetur,
cum ait:
Odientes me disperdidisti.
Clamauerunt, nec erat qui saluos faceret;
ad Dominum, nec exaudiuit eos.
his agamus oportet,
si uolumus, ut petita nobis concedantur;
ut uidelicet ista per quę peccantium labor irritus efficitur uitemus |
et illa faciamus, quę nos, cum precamur, uoti compotes reddunt.
Quoties autem id, quod orando poscimus, non euenerit,
aut dilatum credamus, ut aptiori detur tempore,
aut non fuisse profuturum, si datum esset,
aut, ne daretur, peccata nostra obstitisse.
Si uero ex sententia successerit petitio,
gratias Deo agamus
neque quicquam nostris
ut uidelicet ista per quę peccantium labor irritus efficitur uitemus |
et illa faciamus, quę nos, cum precamur, uoti compotes reddunt.
Quoties autem id, quod orando poscimus, non euenerit,
aut dilatum credamus, ut aptiori detur tempore,
aut non fuisse profuturum, si datum esset,
aut, ne daretur, peccata nostra obstitisse.
Si uero ex sententia successerit petitio,
gratias Deo agamus
neque quicquam nostris meritis,
sed totum eius erga nos benignitati deputemus.
Deo agamus
neque quicquam nostris meritis,
sed totum eius erga nos benignitati deputemus.
De orandi ratione satis dictum sit.
Nunc, ut confidentius ad orandum procedamus,
de peccatorum poenitentia,
sine qua omnino placere non possumus,
tractandum uidetur.
De peccatorvm poenitentia.
Caput XI
Poenitentia nos a peccatorum sordibus emundat |
et pristinę restituit
uerbis edocemur:
18
Si impius, inquit, egerit poenitentiam ab omnibus peccatis
suis quę operatus est
et custodierit omnia pręcepta mea
et fecerit iudicium et iustitiam,
uita uiuet et non morietur.
omnium iniquitatum eius, quas operatus est, non recordabor.
in iustitia sua quam operatus est uiuet.
nunquid uoluntatis meę est mors impii,
dicit Dominus Deus,
et non ut conuertatur a uiis suis et uiuat?
Et iterum:
33
18
Si impius, inquit, egerit poenitentiam ab omnibus peccatis
suis quę operatus est
et custodierit omnia pręcepta mea
et fecerit iudicium et iustitiam,
uita uiuet et non morietur.
omnium iniquitatum eius, quas operatus est, non recordabor.
in iustitia sua quam operatus est uiuet.
nunquid uoluntatis meę est mors impii,
dicit Dominus Deus,
et non ut conuertatur a uiis suis et uiuat?
Et iterum:
33
Impietas impii non nocebit ei,
suis quę operatus est
et custodierit omnia pręcepta mea
et fecerit iudicium et iustitiam,
uita uiuet et non morietur.
omnium iniquitatum eius, quas operatus est, non recordabor.
in iustitia sua quam operatus est uiuet.
nunquid uoluntatis meę est mors impii,
dicit Dominus Deus,
et non ut conuertatur a uiis suis et uiuat?
Et iterum:
33
Impietas impii non nocebit ei,
in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua.
operatus est, non recordabor.
in iustitia sua quam operatus est uiuet.
nunquid uoluntatis meę est mors impii,
dicit Dominus Deus,
et non ut conuertatur a uiis suis et uiuat?
Et iterum:
33
Impietas impii non nocebit ei,
in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua.
Poenitentia igitur nitrum est et herba fullonum,
quę non corpora, sed animam nitidam reddit,
et resina illa Galaad,
quę non carnis ęgritudini, sed mentis
Et iterum:
33
Impietas impii non nocebit ei,
in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua.
Poenitentia igitur nitrum est et herba fullonum,
quę non corpora, sed animam nitidam reddit,
et resina illa Galaad,
quę non carnis ęgritudini, sed mentis medetur uitiis.
Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente
illuminatur
uirtutum-que incenditur amore,
ita ut ab iis,
Impietas impii non nocebit ei,
in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua.
Poenitentia igitur nitrum est et herba fullonum,
quę non corpora, sed animam nitidam reddit,
et resina illa Galaad,
quę non carnis ęgritudini, sed mentis medetur uitiis.
Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente
illuminatur
uirtutum-que incenditur amore,
ita ut ab iis, quę Deo displicent, penitus expiata
cogitare incipiat, quę sint illa,
erant.
Sic et cęcis uisus
et surdis auditus
et uox mutis tribuitur in Euangelio,
ut, qui in tenebris peccati fuerunt, per poenitentiam illuminentur,
et qui Dei pręcepta audire nolebant, conuersi etiam perficere
studeant,
et qui docendi non ignari, sed ocio dediti linguam compescuerant, iam
alios ad capessendam uirtutem hortando atque instruendo ora resoluant.
Talibus ab Apostolo dicitur:
Ad Ephe. 5
Eratis aliquando tenebrę,
nunc autem lux in
idem peccatorem ad poenitentiam solicitat dicens:
Surge, qui dormis,
et exurge a mortuis,
et illuminabit te Christus.
Cęterum nisi prorsus omnium,
quę turpiter et inique perpetrauimus,
nos poenituerit,
lux ista in nobis locum non habebit.
Non potest fulgere dies quamdiu pars aliqua noctis remanet
neque syncerum esse triticum, donec a minutissimis etiam paleolis et
cunctis pulueris micis euentilatum non fuerit.
Mar. 8
Denique, ueluti
qui dormis,
et exurge a mortuis,
et illuminabit te Christus.
Cęterum nisi prorsus omnium,
quę turpiter et inique perpetrauimus,
nos poenituerit,
lux ista in nobis locum non habebit.
Non potest fulgere dies quamdiu pars aliqua noctis remanet
neque syncerum esse triticum, donec a minutissimis etiam paleolis et
cunctis pulueris micis euentilatum non fuerit.
Mar. 8
Denique, ueluti cęcus ille,
qui nondum satis credulus
et inique perpetrauimus,
nos poenituerit,
lux ista in nobis locum non habebit.
Non potest fulgere dies quamdiu pars aliqua noctis remanet
neque syncerum esse triticum, donec a minutissimis etiam paleolis et
cunctis pulueris micis euentilatum non fuerit.
Mar. 8
Denique, ueluti cęcus ille,
qui nondum satis credulus uisu recepto quasi per caliginem cernebat
uidebantur-que ei homines (ut Marcus ait) tanquam arborum effigies
incedentium,
deinde plena fide Christum suscipiens
nondum satis credulus uisu recepto quasi per caliginem cernebat
uidebantur-que ei homines (ut Marcus ait) tanquam arborum effigies
incedentium,
deinde plena fide Christum suscipiens
iterum-que ab illo contactus clare uidere coepit omnia.
Ita nunquam perfecte illuminari poterit,
cuius non erit ex omni parte poenitentia perfecta.
de qua perfectione inferius,
quantum Dominus nostras quoque tenebras illustrare dignabitur,
dicemus.
Interim reliqua poenitentię bona cursim prosequamur!
Ezech.
Ob hoc pro Ezechia stans angelus Domini concidit Assyrios.
Manases
Ob hoc Manases Babylonio iugo errutus |
regno quod amiserat restituitur.
Iosias
Ob hoc Iosias non uidit malum,
quod uidisset,
si delicti eum non poenituisset.
Eius poenitentię merito ne impoenitens quidem populus Dei uindictam
sensit,
quamdiu ille uixit.
Quin etiam poenitentię tanta uis est,
ut immutabilis Dei mutare posse sententiam
Domini concidit Assyrios.
Manases
Ob hoc Manases Babylonio iugo errutus |
regno quod amiserat restituitur.
Iosias
Ob hoc Iosias non uidit malum,
quod uidisset,
si delicti eum non poenituisset.
Eius poenitentię merito ne impoenitens quidem populus Dei uindictam
sensit,
quamdiu ille uixit.
Quin etiam poenitentię tanta uis est,
ut immutabilis Dei mutare posse sententiam uideatur.
Niniuitę
cogitaui ut facerem ei.
Et subito loquar de gente et regno,
ut ędificem et plantem illud.
(!)
Attendant principes terrę ista,
et siqua regni dispendia patiuntur,
non fortunę imputent, quę nulla est,
sed sibi qui Deum offenderunt.
Et si in integrum restitui cupiunt,
poenitentiam agant,
delinquentes corripiant,
iustitiam seruent.
Deus irasci desinet,
si illi quibus nunc irascitur,
correcti sanctius uiuere incipient;
alioquin penitus
alioquin penitus delendi,
nisi se corrigant.
Pharao. Nabuchodo.
Id testantur duorum regum diuersi exitus, pharaonis et Nabuchodonosor.
alter toties flagellatus duritiam cordis non dimisit.
ideo-que cum toto exercitu,
qui ipsum sequebatur,
fluctibus obrutus periit.
alter mente alienatus urbe-que eiectus |
et cum brutis computatus,
quia Deum contempserat,
inter aduersa animo resipiscens Deo se submisit |
et poenitudine ductus
Luc. 15
suas in sanguine Agni,
ut sit potestas eorum in ligno uitę
et per portas intrent ciuitatem.
Beati sunt qui peccatorum maculas lauant.
sed eas in sanguine Agni lauari oportet.
quia poenitentia nihil iuuaret,
si Christi passio sub maledicto uenundatos non redemisset.
Lauantur itaque in sanguine Agni,
qui in Christum credentes eius misericordiam poenitendo et sperando
implorant |
et eodem miserante |
bonum quod cupiunt,
consequuntur.
Neque enim nisi fideles forent,
quos peccasse
oporteat esse poenitentiam
Caput XII
Ex arbitrii uoluntate proficiscatur oportet,
quicquid operis uel poenam meretur uel pręmium.
Poenitentia igitur nisi uoluntaria fuerit,
Dei aduersus peccatorem iram placare non poterit.
Libertas ista in illa duorum filiorum parabola manifesta apparet,
qui a patre iussi,
ut uineam cultum irent,
alter negauit se iturum,
et poenitentia motus iuit.
alter iubenti quidem assensit,
sed mutato proposito ire noluit.
in contrarium reuoluta est uoluntas.
is tamen patris imperium peregisse dicitur,
quem nolle obedire poenituit,
et quod ante noluerat,
rursum uoluit |
sua-que sponte fecit,
quod liberum erat facere nolle.
Hoc si inuitus fecisset,
inter non obedientes habendus esset.
Non enim pro eo quod quis nolens,
sed pro eo quod uolens benefacit,
laudem meretur atque gloriam.
Voluntas ergo ut bene de Deo mereri possit,
libera ad poenitentiam agendam accedat,
non coacta,
non ui
quem nolle obedire poenituit,
et quod ante noluerat,
rursum uoluit |
sua-que sponte fecit,
quod liberum erat facere nolle.
Hoc si inuitus fecisset,
inter non obedientes habendus esset.
Non enim pro eo quod quis nolens,
sed pro eo quod uolens benefacit,
laudem meretur atque gloriam.
Voluntas ergo ut bene de Deo mereri possit,
libera ad poenitentiam agendam accedat,
non coacta,
non ui aliqua compulsa.
Deinde uoluntarię
inuitus fecisset,
inter non obedientes habendus esset.
Non enim pro eo quod quis nolens,
sed pro eo quod uolens benefacit,
laudem meretur atque gloriam.
Voluntas ergo ut bene de Deo mereri possit,
libera ad poenitentiam agendam accedat,
non coacta,
non ui aliqua compulsa.
Deinde uoluntarię poenitentię iungenda est submissę mentis humilitas.
Ille qui a patre recedendo peccauerat,
ueniam petendo dixit:
inter non obedientes habendus esset.
Non enim pro eo quod quis nolens,
sed pro eo quod uolens benefacit,
laudem meretur atque gloriam.
Voluntas ergo ut bene de Deo mereri possit,
libera ad poenitentiam agendam accedat,
non coacta,
non ui aliqua compulsa.
Deinde uoluntarię poenitentię iungenda est submissę mentis humilitas.
Ille qui a patre recedendo peccauerat,
ueniam petendo dixit:
Deinde uoluntarię poenitentię iungenda est submissę mentis humilitas.
Ille qui a patre recedendo peccauerat,
ueniam petendo dixit:
mentis humilitas.
Ille qui a patre recedendo peccauerat,
ueniam petendo dixit:
impetrare poterit,
nisi simul et poeniteat et humilietur?
Hoc ipsum Dominus a nobis exigens clamat:
Daniel inter prophetas egregius habitus est,
uisionum somniorum-que intelligentia donatus est,
puer adhuc senes iudicauit,
et tamen:
prophetas egregius habitus est,
uisionum somniorum-que intelligentia donatus est,
puer adhuc senes iudicauit,
et tamen:
comedens |
et aquam bibens,
a uino autem et sicera se abstinens.
Si ergo electorum Dei talis in terra uita fuit,
nullius pene culpę consciorum,
quos labores,
quas uigilias,
quę ieiunia,
quas asperitates |
nobis tot criminum inquinatione foedatis non ultro subeundas dixerim,
ut mundemur?
Veruntamen quorum durioris uitę rigorem sponte susceptum imitari
proposuerimus,
eorum sequi debemus et mores.
Frustra enim aliquis corpus exterius fatigationibus exercet,
si mens
subeundas dixerim,
ut mundemur?
Veruntamen quorum durioris uitę rigorem sponte susceptum imitari
proposuerimus,
eorum sequi debemus et mores.
Frustra enim aliquis corpus exterius fatigationibus exercet,
si mens intus non se omnino disponat ita uitio abstinere,
ut etiam diligenter incumbat studio uirtutum.
Ideo dictum est:
serpentis ictu |
uel sicarii alicuius improuiso percussu |
uel alio aliquo inopinato casu protinus extingui.
denique quod multis accidit,
potest et tibi.
Iccirco sicut in Ecclesiastico scriptum est:
subito enim uenit ira illius,
et in tempore uindictę disperdet te.
Expectaris a Domino,
ut sceleris perpetrati te poeniteat |
et mores uitio corruptos uirtutis operibus cures ne pereas.
tu uero tuimet oblitus perire mauis quam corrigi,
et tam benignum dominum,
tam pium patrem non cessas offendere.
Iam tandem excute insaniam istam et resipisce |
ac saniore usus consilio rumpe moras omnes,
pone finem flagitiis |
et supplex ueniam ora,
ut Deo miserante,
dum miserendi superest tempus,
mereri cęlestia incipias,
cum terrena spreueris.
Quod si cunctantem
per quam talia cauentur |
et mutata sorte tam immensum malum uetatur,
tamque immensum bonum acquiritur.
Hęc sunt igitur uere poenitentis officia,
quę retulimus,
ut uidelicet uolens, non inuitus ad poenitendum accedas,
ut humilieris,
ut lugeas,
ut uitam magis laboriosam uiuas,
ut pręterita peccata succedentium uirtutum
meritis compenses.
utque in primis cures,
ne poenitendi tempus tarda conuersione imprudenter
amittas.
Ista tamen omnia cum perfeceris,
uide ne quid tibi tribuas.
totum divinę gratię acceptum referre debes,
et cum propheta dicere:
acceptum referre debes,
et cum propheta dicere:
propheta dicere:
et:
Cum metu et tremore uestram salutem operamini!
Deus est enim qui operatur in uobis et uelle et perficere pro bona
uoluntate.
Idem arroganter sese efferentem increpans
ait:
qui operatur in uobis et uelle et perficere pro bona
uoluntate.
Idem arroganter sese efferentem increpans
ait:
Idem arroganter sese efferentem increpans
ait:
incipe
redire ad patrem quem reliquisti.
Difficile est inquis ab usitatis desistere |
et pellem iam inueteratam serpentis more cum noua commutare.
Sed nisi de Iudea transieris ad Galileam,
Domini resurgentis gloriam uidere non poteris.
Tametsi hoc tibi difficillimum sit,
incipe tamen,
tenta,
experire |
quanto magis tardas,
tanto rem factu difficiliorem reddes.
Neque enim ad hanc difficultatem,
quam causaris,
nisi per moras dilationes-que
rursum de illo demere incipias,
grauitate crescente opprimeris.
Quamdiu ergo poenitentiam agere cunctaris,
in dies deterior euadas necesse est.
Iesu autem recedente de templo corporis tui
(templum enim Dei eras,
dum innocenter uiueres)
non relinquetur lapis super lapidem,
qui non destruatur.
omnis uirtutum uis dissipabitur abscedente
Domino uirtutis.
Reliquum erit |
ut ubi eradicata bona fuerint,
inde exurgant mala |
et de corrupto semine
crescente opprimeris.
Quamdiu ergo poenitentiam agere cunctaris,
in dies deterior euadas necesse est.
Iesu autem recedente de templo corporis tui
(templum enim Dei eras,
dum innocenter uiueres)
non relinquetur lapis super lapidem,
qui non destruatur.
omnis uirtutum uis dissipabitur abscedente
Domino uirtutis.
Reliquum erit |
ut ubi eradicata bona fuerint,
inde exurgant mala |
et de corrupto semine teterior exhuberet
tu ignoras iumenta onere grauata segnius a stabulis abire solere,
celerius uero ad stabula remeare?
et hoc quidem oneris deponendi pabuli-que sumendi gratia.
nunquid ipse minus prouidus pigritabis fascem istum peccatorum,
quo premeris abiicere |
et ad pastum cęlestis mannę festinare?
non quam ueteres Israhelitę manducauerunt in deserto et mortui sunt,
sed qua qui recte usi fuerint ,
uiuent in ęternum |
Consule igitur saluti tuę dum licet.
Nam quo nunc tendis,
in ultima uię crepidine terribile
hospitem meruit habere.
Multa id genus exempla tibi de Scripturis possem proponere,
si in his recensendis occupari uellem.
Currentem per consueta uitia rotam affixo poenitentię paxillo sistere non uales,
si alii non pauci ualuere?
Serum est dices.
at etiam nouissimis datur denarius sicut primis.
et mulier duodeuiginti annos inclinata ad cęlestem medicum tandem
accedens extento dorso errigitur.
quoniam eum qui mortuos ad uitam excitat,
suam etiam infirmitatem quanuis
Multa id genus exempla tibi de Scripturis possem proponere,
si in his recensendis occupari uellem.
Currentem per consueta uitia rotam affixo poenitentię paxillo sistere non uales,
si alii non pauci ualuere?
Serum est dices.
at etiam nouissimis datur denarius sicut primis.
et mulier duodeuiginti annos inclinata ad cęlestem medicum tandem
accedens extento dorso errigitur.
quoniam eum qui mortuos ad uitam excitat,
suam etiam infirmitatem quanuis chronicam diutinam-que
est postremum expectare,
ne forte is hodiernus uel crastinus sit |
et tunc mori cogamur,
cum nos multum adhuc uicturos credimus.
Cęterum si conuersioni tuę (ut potissime fit) hoc obstat,
quod uiolentę admodum sensuum tuorum cupidini non potes resistere,
da operam ut possis.
tolle concupiscendi occasiones |
et membra scandalizantia abscide.
auerte oculos ne uideant quod ad peccandum prouocat,
aures ne audiant,
nares ne odorentur,
os ne loquatur,
manus ne contrectent.
enim erras,
si ab ipsis te amari putas,
qui ne sibi quidem amici esse censendi sunt,
cum improbe incontinenter-que uiuendo et se et te pariter perditum eant.
Ergo ut a facinorosorum societate consortio-que discedas
et uiris animi integritate conspicuis uti incipias hortamur,
non ut amicos derelinquas.
quod si isti quorum nunc familiaritate delectaris,
ęqui atque honesti amici essent,
et te ab eis amari faterer.
cum autem te secum simul contempta uirtute per deuia uitiorum trahant,
audeo dicere (quis enim uerum dicere non audet?)
uti incipias hortamur,
non ut amicos derelinquas.
quod si isti quorum nunc familiaritate delectaris,
ęqui atque honesti amici essent,
et te ab eis amari faterer.
cum autem te secum simul contempta uirtute per deuia uitiorum trahant,
audeo dicere (quis enim uerum dicere non audet?)
capitaliorem illis inimicum habes neminem.
Talibus autem carere non posse,
non eos deserendi difficultas facit,
sed male sibi consulendi stulticia.
Quid enim illo homine dementius,
qui mauult perire cum
et te ab eis amari faterer.
cum autem te secum simul contempta uirtute per deuia uitiorum trahant,
audeo dicere (quis enim uerum dicere non audet?)
capitaliorem illis inimicum habes neminem.
Talibus autem carere non posse,
non eos deserendi difficultas facit,
sed male sibi consulendi stulticia.
Quid enim illo homine dementius,
qui mauult perire cum scelestis |
quam cum probatis uiuere?
Tu si tua salus tibi est curę,
ut esse debet,
eis amari faterer.
cum autem te secum simul contempta uirtute per deuia uitiorum trahant,
audeo dicere (quis enim uerum dicere non audet?)
capitaliorem illis inimicum habes neminem.
Talibus autem carere non posse,
non eos deserendi difficultas facit,
sed male sibi consulendi stulticia.
Quid enim illo homine dementius,
qui mauult perire cum scelestis |
quam cum probatis uiuere?
Tu si tua salus tibi est curę,
ut esse debet,
istos ipsos aut
stulticia.
Quid enim illo homine dementius,
qui mauult perire cum scelestis |
quam cum probatis uiuere?
Tu si tua salus tibi est curę,
ut esse debet,
istos ipsos aut tecum simul si potes ad poenitentiam conuerte |
aut si non potes fuge ne una cum illis intereas.
Melius est tibi mancum et claudum et altero carentem oculo intrare in
paradisum |
quam duas manus et pedes et oculos habentem mitti in gehennam.
Siquidem prudentis est prouidere futura.
et si bruta quoque quędam animalia uenturę tempestatis pręsaga,
antequam erumpat procella,
ad tranquilliora sibi loca confugiunt,
minus te rationalem existimabo,
si proposita uoluptariis incontinentibus-que tormenta tecum quandoque
non mediteris |
uel cum meditaris non expauescas |
te-que ad eum uitę statum conferas,
in quo et de poena securior esse possis |
et de pręmio certior.
quoque quędam animalia uenturę tempestatis pręsaga,
antequam erumpat procella,
ad tranquilliora sibi loca confugiunt,
minus te rationalem existimabo,
si proposita uoluptariis incontinentibus-que tormenta tecum quandoque
non mediteris |
uel cum meditaris non expauescas |
te-que ad eum uitę statum conferas,
in quo et de poena securior esse possis |
et de pręmio certior.
Noli ergo fieri sicut
in quo et de poena securior esse possis |
et de pręmio certior.
Noli ergo fieri sicut equus et mulus,
in quibus non est intellectus.
ratione utens, ad ea quę futura sunt |
mentem dirige |
et ad salutis portum,
dum euadendi naufragii spes est,
uela conuerte.
Vel si usque adeo inualidus et eneruis es,
ut ratem corporis tui regere nequeas,
ora ut
dum euadendi naufragii spes est,
uela conuerte.
Vel si usque adeo inualidus et eneruis es,
ut ratem corporis tui regere nequeas,
ora ut queas.
Petite inquit Dominus,
et dabitur uobis.
non potes excusare imbecillitatem,
ubi auxilium tibi promittitur si petieris.
Quid igitur |
mollescis-ne iam ad poenitentiam?
an adhuc in proposito inolitę peruersitatis obduras?
Monstrata hactenus
|
palmitis instar de uite abscisi atque arefacti |
omni-que humore quo reuiuiscere posset destituti.
Abscisus quippe es |
a uera uite et a Christo alienatus,
quamdiu peccatis finem non statuis,
quamdiu te Creatorem tuum Redemptorem-que offendere non poenitet,
quamdiu non metuis Dominum tuum |
nec illi obtemperas,
cui angeli in cęlo assistunt,
quem sancti omnes uenerantur,
omnes inferi contremiscunt.
qui est super omnia potens,
in omnibus sapiens,
omnium
uite abscisi atque arefacti |
omni-que humore quo reuiuiscere posset destituti.
Abscisus quippe es |
a uera uite et a Christo alienatus,
quamdiu peccatis finem non statuis,
quamdiu te Creatorem tuum Redemptorem-que offendere non poenitet,
quamdiu non metuis Dominum tuum |
nec illi obtemperas,
cui angeli in cęlo assistunt,
quem sancti omnes uenerantur,
omnes inferi contremiscunt.
qui est super omnia potens,
in omnibus sapiens,
omnium optimus,
primus omnium omnium-que postremus.
neque initium habens
atque arefacti |
omni-que humore quo reuiuiscere posset destituti.
Abscisus quippe es |
a uera uite et a Christo alienatus,
quamdiu peccatis finem non statuis,
quamdiu te Creatorem tuum Redemptorem-que offendere non poenitet,
quamdiu non metuis Dominum tuum |
nec illi obtemperas,
cui angeli in cęlo assistunt,
quem sancti omnes uenerantur,
omnes inferi contremiscunt.
qui est super omnia potens,
in omnibus sapiens,
omnium optimus,
primus omnium omnium-que postremus.
neque initium habens neque finem.
benignissimus poenitentium remunerator,
seuerissimus obstinatorum ultor ac punitor.
Et cum tantus talis-que sit,
tu illum tibi iratum esse audes negligere?
tu illum peccata peccatis cumulando ad uindictam non uereris
prouocare?
cum tamen a peccatis desistendo placare posses.
Ipse enim per prophetam tibi pollicetur |
nullam de tot offensis unquam se exprobraturum,
si offendere desieris |
et secundum sua pręcepta coeperis operari.
neque
esse suę uoluntatis asseuerat,
ut moriatur peccator,
sed ut conuertatur et uiuat.
Omnia ergo facit,
ut saluti tuę consulat.
atque huc tendit,
quod pręcipit,
quod promittit,
quod minatur,
quod flagellat,
quod delinquentem non statim perimit,
quod aliquando etiam beneficiis ad poenitentiam prouocat.
Denique ut peccatoribus uitam daret,
filium suum unigenitum morti obtulit.
Cuius quidem sanguis,
quemadmodum
dum prope est.
ne te postea ingratitudinis damnet |
et tanquam ignauissimum uineę suę,
hoc est animę tuę,
quam tibi commendauit,
cultorem arguat dicens:
Quid facere debui uineę meę,
et non feci?
expectaui ut faceret uuas,
et fecit labruscas.
deinde indignatus poenam inferat,
quam subdit:
Auferam sepem eius,
et erit in direptionem.
diruam maceriam eius,
et erit in conculcationem |
et ponam eam desertam;
non putabitur et non fodietur;
et ascendent super eam uepres et spinę;
et nubibus mandabo ne pluant super
eam .
Sub hac uineę metaphora tibi sermo texitur o peccator |
Nisi enim in tempore poenitentiam
facere debui uineę meę,
et non feci?
expectaui ut faceret uuas,
et fecit labruscas.
deinde indignatus poenam inferat,
quam subdit:
Auferam sepem eius,
et erit in direptionem.
diruam maceriam eius,
et erit in conculcationem |
et ponam eam desertam;
non putabitur et non fodietur;
et ascendent super eam uepres et spinę;
et nubibus mandabo ne pluant super
eam .
Sub hac uineę metaphora tibi sermo texitur o peccator |
Nisi enim in tempore poenitentiam egeris,
postea
Nunc ad te conuertor magni atque ingentis criminis conscie,
qui te nullo modo ueniam posse mereri existimas |
nec perpendis quod Dei misericordia multo maior sit omnibus peccatis.
Nihil est quod illa non delebit,
si te commissi poenituerit.
Semper parata est ad condonandum,
si tu paratus es ad poenitentiam agendam.
peccatum in spiritum sanctum
Quod autem Christus dixit |
blasphemiam in Spiritum Sanctum
difficulter.
vsque adeo existimant,
si poenitentia adsit,
nihil obstare,
quin benignitas diuina pręstet ueniam.
Quale igitur uel quam magnum esse potest scelus tuum,
quod te ad desperationem remissionis quiuit compellere?
et de Deo non recte sentire,
ut tibi poenitenti parcere omnino nolit,
cum nunquam ad poenitentiam conuersis et in ipsum confidentibus non
ignoscat?
Dauid
Si adulterium,
si homicidium perpetrasti,
utrunque Dauidi,
Quale igitur uel quam magnum esse potest scelus tuum,
quod te ad desperationem remissionis quiuit compellere?
et de Deo non recte sentire,
ut tibi poenitenti parcere omnino nolit,
cum nunquam ad poenitentiam conuersis et in ipsum confidentibus non
ignoscat?
Dauid
Si adulterium,
si homicidium perpetrasti,
utrunque Dauidi,
cum se peccasse doluisset,
est remissum.
Matth. Zacheus
Si foenore et usuris rem
ista omnia Manasses fecerat |
et tamen, cum eum poenituisset ueniam-que orasset,
exauditus est |
hostili-que iugo liberatus regnum recuperauit quod amiserat.
Nullum ergo tam immane facinus committi potest,
quod poenitentibus miseratio non ignoscat diuina.
Et cum ita sit,
nonne stultissimum est id desperare,
quod plurimis concessum fuisse non ignoras?
Cęterum neque poenitentia ipsa peccati quicquam prodest ueniam
desperanti,
cum hęc ipsa desperatio peccatum tale sit,
iugo liberatus regnum recuperauit quod amiserat.
Nullum ergo tam immane facinus committi potest,
quod poenitentibus miseratio non ignoscat diuina.
Et cum ita sit,
nonne stultissimum est id desperare,
quod plurimis concessum fuisse non ignoras?
Cęterum neque poenitentia ipsa peccati quicquam prodest ueniam
desperanti,
cum hęc ipsa desperatio peccatum tale sit,
ut omne poenitudinis meritum euacuet atque irritet.
Poenitenti igitur et petenti uenia datur;
desperanti uero neque in hoc seculo neque in futuro parcitur.
Quidnam igitur te ultro perdis desperando,
cum iam certo scias |
esse locum uenię,
si ueniam poposceris poenitendo?
Cur non potius cum Dauide peccatum lugente exclamas:
Dominus clamat:
Nolo mortem peccatoris,
sed ut conuertatur et uiuat.
Et tu mori mauis quam conuerti?
et ueniam desperare quam poscere?
Dominus soluit compeditos,
Dominus errigit ellisos.
Et tu tam mortifero peccati uinculo non uis absolui?
tam graui casu ellisus non curas errigi?
de medico qui omnes in se confidentes in
unico uerbo sanat diffidis?
Graue est inquis peccatum meum.
nunquid grauius quam
Dominus clamat:
Nolo mortem peccatoris,
sed ut conuertatur et uiuat.
Et tu mori mauis quam conuerti?
et ueniam desperare quam poscere?
Dominus soluit compeditos,
Dominus errigit ellisos.
Et tu tam mortifero peccati uinculo non uis absolui?
tam graui casu ellisus non curas errigi?
de medico qui omnes in se confidentes in
unico uerbo sanat diffidis?
Graue est inquis peccatum meum.
nunquid grauius quam istorum,
quorum modo mentionem
Graue est inquis peccatum meum.
nunquid grauius quam istorum,
quorum modo mentionem fecimus?
quibus tamen quod nequiter deliquerant,
clementer dimissum constat.
Nunquid etiam grauius est peccatum tuum quam cęlum,
quam terra quam mare?
sed qui potuit creare ista,
non poterit sceleris tui pondus eleuare |
et ubi abundauit delictum,
ibi gratiam abundare facere?
Nonne ille quoque qui dicebat:
Iniquitates meę supergressę sunt caput meum,
et sicut onus graue grauatę sunt
frui coepere.
Iam ergo uides
(nisi adeo cęcus es |
ut nihil ueri uideas)
quia nulla est prorsus tanta delicti
alicuius magnitudo,
tanta grauitas,
quam Dei misericordia a poenitentibus requisita non minuat,
non eleuet,
non denique ad nihilum redigat.
Soli hanc consequi nequeunt,
qui de ipsa desperant.
Licet igitur te peccasse poeniteat,
nisi etiam peccati ueniam desperasse
poenituerit,
cum
Iam ergo uides
(nisi adeo cęcus es |
ut nihil ueri uideas)
quia nulla est prorsus tanta delicti
alicuius magnitudo,
tanta grauitas,
quam Dei misericordia a poenitentibus requisita non minuat,
non eleuet,
non denique ad nihilum redigat.
Soli hanc consequi nequeunt,
qui de ipsa desperant.
Licet igitur te peccasse poeniteat,
nisi etiam peccati ueniam desperasse
poenituerit,
cum impoenitentibus
Iam ergo uides
(nisi adeo cęcus es |
ut nihil ueri uideas)
quia nulla est prorsus tanta delicti
alicuius magnitudo,
tanta grauitas,
quam Dei misericordia a poenitentibus requisita non minuat,
non eleuet,
non denique ad nihilum redigat.
Soli hanc consequi nequeunt,
qui de ipsa desperant.
Licet igitur te peccasse poeniteat,
nisi etiam peccati ueniam desperasse
poenituerit,
cum impoenitentibus computaberis.
poenituerit,
cum impoenitentibus computaberis.
Quamobrem festina deponere dementiam istam animi,
ut flagitii tui magnitudine diuinę clementię immensitatem putes
inferiorem.
Deus pater misericordiarum est;
miserationum suarum non est numerus.
Spera in illo.
sperantes in Domino misericordia circumdabit.
dum te poenitet,
dum speras,
dum precaris,
etiam sancti pro te orant,
angeli uota tua offerunt Deo |
Christus ipse pro te Patrem
offerunt Deo |
Christus ipse pro te Patrem interpellat |
dicente Ioanne apostolo:
dicente Ioanne apostolo:
atque claues regni
cęlestis tradens dixit:
confessio.
Hac sola quoties cadimus,
errigimur et stamus.
Baptismus quidem sordes ante se contractas eluit semel,
confessio semper.
Cęterum quod etiam per martyrium aboleantur peccata non ambigimus,
Domino dicente:
quo alios a flagitio ad uirtutem reuocare nitimur,
quia dicitur:
sunt per quę remitti crimen dicatur,
non ideo poenitentię confessionis-que sacramentum excludi putes |
nec sine ipso te saluandum credas,
si talia feceris.
nisi enim te peccasse poenituerit,
nihil ista proderunt.
Peccato Deus offenditur |
quod si pro peccato quo Deum offendisti,
non doleas,
cares charitate,
sine qua teste Paulo apostolo,
in quo Christus locutus est |
nec corpus tradere ut ardeat,
nec facultates in cibos pauperum distribuere |
nec hominum angelorum-que linguis loqui |
nec fide montes transferre |
quicquam prodesse poterit.
locutus est |
nec corpus tradere ut ardeat,
nec facultates in cibos pauperum distribuere |
nec hominum angelorum-que linguis loqui |
nec fide montes transferre |
quicquam prodesse poterit.
Poenitentiam itaque agere oportet |
et illa non omittere.
Quicquid enim pie sancte-que agitur,
appendix poenitentię est |
et pro culpa satisfactio,
ut purgatorii poena uel breuior sit |
uel nulla,
si plene in uita satisfactum fuerit.
uel etiam ut post culpę poenę-que abolitionem plus glorię in cęlo
mereri possint,
qui
sibi sufficere credens confessionem respueret,
in hereticorum numero ponendus esset.
neque ei profecto prodesse potuisset poenitentia ab Ecclesię corpore separato.
Separatum enim a corpore membrum non uiuificatur,
sed quamdiu diuisum est,
manet in morte.
Confessionis autem sacramentum tam ueteribus quam nouis hominibus
commune est.
quoties erumnis oppressi essent,
Dei opem implorare,
cilicio contegi,
cinere conspergi,
ieiunio corpus affligere |
et pręter hęc peccata confiteri.
sic humiliati Deo miserante angustiis liberabantur |
et a peccatis quidem absoluti abibant,
pręter originis culpam,
qua absolui non poterant,
donec Redemptor in Lege promissus non uenisset.
Quare nec illorum confessio in Lege potuit esse ita plena
(nihil enim ad perfectum adduxit Lex)
ut est nostra in Euangelio.
cilicio contegi,
cinere conspergi,
ieiunio corpus affligere |
et pręter hęc peccata confiteri.
sic humiliati Deo miserante angustiis liberabantur |
et a peccatis quidem absoluti abibant,
pręter originis culpam,
qua absolui non poterant,
donec Redemptor in Lege promissus non uenisset.
Quare nec illorum confessio in Lege potuit esse ita plena
(nihil enim ad perfectum adduxit Lex)
ut est nostra in Euangelio.
cum illa in parte manca sit,
hęc per omnia
hęc etiam Dei sacerdote examinante et ab omnibus absoluente.
Nondum enim illis mediator uenerat Christus
Dominus,
per quem reseratus est aditus ad cęlestia |
et cuius cruore a corruptę originis culpa expiati in sancta coepimus
introire |
et hęredes fieri non terreni et temporalis regni,
ut illi,
sed cęlestis et ęterni.
Ne igitur tanti erga humanum genus beneficii memoriam ulla unquam
deleret obliuio,
mediatoris atque redemptoris Christi locum in terra tenere coeperunt sacerdotes.
Per eos ipse uerus Agnus, pro nobis semel oblatus,
quotidie offertur.
Per eos Ecclesię sacramenta participiamus
|
remissionem-que accipimus peccatorum .
et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus,
non iam ad inferos ut ueteres illi,
sed ad cęlestem patriam,
ut in Christo renouati transmigramus.
Tantę igitur uirtutis est nostra confessio,
ut non solum de peccatoribus iustos faciat,
sed etiam de terrenis cęlestes,
de mortalibus immortales,
de miseris felices.
Hęc enim
|
remissionem-que accipimus peccatorum .
et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus,
non iam ad inferos ut ueteres illi,
sed ad cęlestem patriam,
ut in Christo renouati transmigramus.
Tantę igitur uirtutis est nostra confessio,
ut non solum de peccatoribus iustos faciat,
sed etiam de terrenis cęlestes,
de mortalibus immortales,
de miseris felices.
Hęc enim confessio peccata delet |
et animam a morte liberat.
quod ostendit Ezechias ad Dominum dicens:
peccata delet |
et animam a morte liberat.
quod ostendit Ezechias ad Dominum dicens:
peccatorum confessionem peruicaciter deuitant,
a uia uirtutis perpetuo aberrant,
quia in tenebris manent |
neque quo tendere debeant satis perspiciunt.
Scriptum est enim :
:
Quid autem prodest id cęlare hominem,
quod non latet Deum?
Peccata enim quę nunc uni sacerdoti abscondis,
in die Iudicii omnibus manifesta erunt.
dicente Domino:
uenient ei.
Talis itaque merces illius erit,
cuius peccatum nunc absconditum est,
nolentis illud secundum diuinę humanę-que legis pręscriptum confiteri
palam-que alteri facere.
Nam siue timore |
siue pudore id faciat,
non excusabitur.
Magis enim Deum timere debuit quam homines |
et potius contempto rubore purificari uelle |
quam subtracta confessione sordescere.
Porro sicut hi qui nunc scelerum suorum poenitentes propria
confessione se accusant,
ipse qui ueritas es,
hoc testaris et affirmas,
cui uel minimum refragari infidelitatis crimen est.
Panis uini-que figuram oculis cernimus,
odorem naribus haurimus,
saporem ore gustamus,
duritiem atque liquorem tactu sentimus.
et tamen non nostris sensibus,
sed tuo testimonio credimus.
Omnis enim homo mendax,
tu solus uerax,
tu ipsa ueritas,
quę nec decipi potest nec decipere.
Nos itaque corpus tuum,
clementissime Domine,
et tuum sanguinem aliena specie uelatum
Nos itaque corpus tuum,
clementissime Domine,
et tuum sanguinem aliena specie uelatum
fideliter accipimus |
nec omnino qua ratione id fieri possit quęrimus |
aut quomodo panis uini-que substantia in substantiam corporis et
sanguinis tui transeat,
cum accidentia non mutentur,
scrutamur.
Maius est enim miraculum istud |
quam ut humano ingenio uel scientia comprehendi possit |
te tamen tradente uerum esse credimus |
etiam quod intelligere quomodo uerum esse possit nequimus.
circumscriptio:
omnem numerum,
omnem excedit modum.
Stultus est igitur,
qui tanti mysterii altitudinem se deprehendisse putet,
nisi ipse reueles,
ipse aperias,
ipse illum tam signularis intelligentię efficias capacem.
Nos interim non ideo credimus panem et uinum in substantiam tui
corporis et sanguinis transmutari,
quia et uxor Loth uersa sit in statuam salis |
et uirga Moysi in colubrum |
et cibus atque potus in carnem et sanguinem animalis.
Nam simul cum accidentibus ista mutata sunt |
sed
apparebas,
hic lates gloriosus et deuicta iam morte triumphans.
Ibi abscondita erat in homine diuinitas,
hic panis uini-que figura cęlatur et humanitas.
Sed licet neutrum cernant oculi,
utrunque tamen confitetur fides.
Tu hic totus es,
qui in cęlo es totus,
cęlestia non derelinquens et terrena uisitans.
Nam et in cęlum ascensurus te quotidie
nobiscum fore promiseras usque ad seculi consummationem.
Itaque et nobiscum es Domine in
figura latere uoluisti,
ut nemo horreret gustare,
quod fideliter gustatum beatitudinem confert.
Primus Melchisedech in sacrificio panem et uinum obtulit.
Inde tu diceris |
in ęternum sacerdos,
non secundum ritum eorum qui pecora sacrificabant,
sed secundum ordinem Melchisedech,
qui pane uino-que litauit.
Illius tamen sacrificium signum et umbra fuit,
tuum autem ueritas est et lux.
tuum istud et prophetę futurum
prędicauerunt |
et figurę
audimus:
Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte hoc
conuiuium pinguium,
conuiuium uindemię,
pinguium medullatorum,
uindemię defecatę .
Et ab Hieremia:
Omnis laguncula implebitur uino .
Et ab Ezechiele:
Vocabo frumentum et multiplicabo illud,
et non ponam uobis famem.
Et ab Osee:
Conuertentur sedentes in umbra eius;
uiuent tritico |
et germinabunt quasi uinea;
memoriale eius sicut uinum Libani.
Et a Zacharia:
Quid enim bonum eius est |
et quid pulchrum eius,
nisi frumentum electorum et
oblata pro peccato,
hostia pacificorum oblata Domino,
subcinericius panis Elię in itinere,
panes propositionis in templo.
Quicquid in his fuit significatum,
in tui Domine glorificati corporis sacramento credimus impletum.
atque ideo non quod uidemus in eo,
sed quod credimus adoramus.
ut Petri apostoli tui promissum te donante nobis persoluatur dicentis:
In quem nunc non uidentes creditis,
credentes exultabitis lętitia inenarrabili et glorificata |
reportantes finem fidei uestrę salutem
Quicquid in his fuit significatum,
in tui Domine glorificati corporis sacramento credimus impletum.
atque ideo non quod uidemus in eo,
sed quod credimus adoramus.
ut Petri apostoli tui promissum te donante nobis persoluatur dicentis:
In quem nunc non uidentes creditis,
credentes exultabitis lętitia inenarrabili et glorificata |
reportantes finem fidei uestrę salutem animarum uestrarum.
hoc illud est quod et ipse dixeras :
Beati qui non uiderunt et crediderunt!
nobis persoluatur dicentis:
In quem nunc non uidentes creditis,
credentes exultabitis lętitia inenarrabili et glorificata |
reportantes finem fidei uestrę salutem animarum uestrarum.
hoc illud est quod et ipse dixeras :
Beati qui non uiderunt et crediderunt!
Accedimus etiam ad te Domine cum timore et humilitate.
Tu es enim ille,
de quo in psalmo est dictum:
Escam dedit timentibus se.
tu das teipsum iis
obsequi desyderant.
Accedimus ad te in amorem tuum insinuari cupientes.
tu quippe das escam esurientibus,
ut dulcedine charitatis tuę satientur quam esuriunt.
Accedimus cum continentię castitatis-que proposito.
Nam si non licuit Dauidi et iis qui cum illo
erant,
edere de panibus sanctificatis,
nisi cum se a consuetudine mulierum
expiassent,
quanto continentiorem esse oportet eum,
qui castum corpus tuum,
de casta sumptum Virgine et tibi unitum,
esurus
unitum,
esurus accedit?
Et si de hostia pacificorum uesci iubetur qui fuerit mundus,
quanto conuenit esse illum mundiorem,
qui te omnis munditię fontem,
omnis gratię autorem
cupit haurire?
Tu es panis uiuus uitam nobis donans quam non habemus,
et a morte liberans quam timemus.
Ais enim:
Ego sum panis uitę.
patres uestri manducauerunt manna in deserto et mortui sunt.
hic est panis de cęlo descendens,
ut siquis ex ipso manducauerit non moriatur.
Ego sum panis uiuus qui de cęlo
Tu es panis uiuus uitam nobis donans quam non habemus,
et a morte liberans quam timemus.
Ais enim:
Ego sum panis uitę.
patres uestri manducauerunt manna in deserto et mortui sunt.
hic est panis de cęlo descendens,
ut siquis ex ipso manducauerit non moriatur.
Ego sum panis uiuus qui de cęlo descendi.
siquis manducauerit ex hoc pane,
uiuet in ęternum.
Et panis quem ego dabo,
caro mea est pro mundi uita.
Nihil est Domine tua ista oblatione melius,
nihil pulchrius,
nihil dulcius,
nihil iocundius.
Quid est
caro mea est pro mundi uita.
Nihil est Domine tua ista oblatione melius,
nihil pulchrius,
nihil dulcius,
nihil iocundius.
Quid est bonum eius, inquit Zacharias,
et quid pulchrum eius,
nisi frumentum electorum
et uinum germinans uirgines?
Bonus et pulcher es,
non reprobis sed electis et fidei uirginitatem consecutis,
non hereticis a sponsa tua Ecclesia alienatis atque fornicantibus.
Tui pręterea sacramenti dulcedo a psalmista mel dicitur,
quoniam nihil aliud in terra gustu dulcius inuenit,
cuius
ista oblatione melius,
nihil pulchrius,
nihil dulcius,
nihil iocundius.
Quid est bonum eius, inquit Zacharias,
et quid pulchrum eius,
nisi frumentum electorum
et uinum germinans uirgines?
Bonus et pulcher es,
non reprobis sed electis et fidei uirginitatem consecutis,
non hereticis a sponsa tua Ecclesia alienatis atque fornicantibus.
Tui pręterea sacramenti dulcedo a psalmista mel dicitur,
quoniam nihil aliud in terra gustu dulcius inuenit,
cuius nomine illam exprimeret.
Demum uicto diabolo et spiritu carni dominante |
multa animi pace,
multa quiete fruimur,
iuxta illud:
Qui ponit fines tuos pacem |
et adipe frumenti satiat te.
Et, quid est usquam uirtutis,
quid gratię,
quid felicitatis Domine Iesu Christe,
quod tibi digne communicantes non adipiscimur?
Tu in nobis es |
et nos in te,
quoties tuo cibo et tuo potu anima nostra reficitur.
Ais enim:
Caro mea uere est cibus et sanguis meus uere est potus |
qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem,
in me manet et ego in illo.
Et quoniam uita es,
in
et ipse uiuet propter me.
Reliquum est ut sic uiuendo beatitudine fruamur |
perpetua et ęterna.
Iccirco ut illam nobis conferas ,
mones et ais:
Operamini non cibum qui perit,
sed qui permanet in uitam ęternam,
quem Filius hominis dabit uobis.
hunc enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam
Iccirco ut illam nobis conferas ,
mones et ais:
Operamini non cibum qui perit,
sed qui permanet in uitam ęternam,
quem Filius hominis dabit uobis.
hunc enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet,
ubi dicitur:
Non esurient neque sitient amplius |
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus,
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos |
et deducet eos
nobis conferas ,
mones et ais:
Operamini non cibum qui perit,
sed qui permanet in uitam ęternam,
quem Filius hominis dabit uobis.
hunc enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet,
ubi dicitur:
Non esurient neque sitient amplius |
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus,
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos |
et deducet eos ad uitę fontes aquarum |
et
permanet in uitam ęternam,
quem Filius hominis dabit uobis.
hunc enim Pater signauit Deus.
Et iterum:
Ego sum panis uitę.
qui uenit ad me non esuriet,
et qui credit in me non sitiet in ęternum.
Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet,
ubi dicitur:
Non esurient neque sitient amplius |
neque cadet super illos sol |
neque ullus ęstus,
quoniam Agnus qui in medio throni est,
reget illos |
et deducet eos ad uitę fontes aquarum |
et absterget Deus omnem lachrymam ab oculis eorum.
igitur tanti emolumenti sit |
tantę-que felicitatis uero pane ac uero potu isto uti,
nonne miseri sunt et infelices,
qui uel indigni ad sumendum accedunt |
uel omnino sumere contemnunt?
Indigne autem accedunt,
qui poenitentiam peccatorum,
ut debent,
non egerunt |
nec satis diligentes in confitendis reatibus fuere |
neque ab omnibus continendi sese propositum habent.
Si conscientia tua te accusat,
cur pollutus Agni purissimi carnem gustando inquinas?
Non culpam sic agendo diluis sed grauas |
poenitentiam peccatorum,
ut debent,
non egerunt |
nec satis diligentes in confitendis reatibus fuere |
neque ab omnibus continendi sese propositum habent.
Si conscientia tua te accusat,
cur pollutus Agni purissimi carnem gustando inquinas?
Non culpam sic agendo diluis sed grauas |
et in maximum te pręcipitas scelus.
audi Apostolum dicentem:
Quicunque manducauerit panem |
et biberit calicem Domini indigne,
reus erit corporis et sanguinis Domini.
Probet autem seipsum homo,
et sic de pane illo edat |
et de
audi Apostolum dicentem:
Quicunque manducauerit panem |
et biberit calicem Domini indigne,
reus erit corporis et sanguinis Domini.
Probet autem seipsum homo,
et sic de pane illo edat |
et de calice bibat.
Qui enim manducat et bibit indigne,
iudicium sibi manducat et bibit |
non diiudicans corpus Domini .
Quid est reum esse corporis et sanguinis Domini |
nisi illis fieri similem,
qui Saluatorem contumeliis affectum crucifixerunt?
Verbis illi petulantibus insultabant,
tu gustu temerario
crucifixerunt?
Verbis illi petulantibus insultabant,
tu gustu temerario offendis;
flagellis illi percutiebant,
tu manibus immundis contrectando uiolas;
crucifigebant illi,
tu quotidie peccatorum tuorum aculeis confodere non dubitas;
illi saltem ut honeste sepeliretur permisere,
tu in foueam feculenti pectoris mundissimum Dominum pręcipitas.
Quamobrem ipse idem in Malachia propheta de talibus conquęritur dicens:
Ad uos, o sacerdotes,
qui
dicitis:
in quo polluimus te?
in eo quod dicitis |
Mensa Domini despecta est .
Offerimus panem pollutum,
quoties impuris manibus oblationem sanctam contrectamus.
Et licet illa pollui non possit,
nobis tamen nostra imputatur nequitia.
Mensam autem Domini despectam esse dicere uidemur,
quoties ad eam contemptim temerarie-que accedimus,
quasi ad corporis communes epulas inuitati,
non ad animę alimentum singulare.
Si
quoties impuris manibus oblationem sanctam contrectamus.
Et licet illa pollui non possit,
nobis tamen nostra imputatur nequitia.
Mensam autem Domini despectam esse dicere uidemur,
quoties ad eam contemptim temerarie-que accedimus,
quasi ad corporis communes epulas inuitati,
non ad animę alimentum singulare.
Si ergo mundari se aliquis ita credat |
et pro delicto satisfacere,
uehementer fallitur.
Immundior etiam efficitur ipsa confidentię temeritate.
Vnde per Hieremiam prophetam a Domino arguitur dicente:
uehementer fallitur.
Immundior etiam efficitur ipsa confidentię temeritate.
Vnde per Hieremiam prophetam a Domino arguitur dicente:
Quid est quod dilectus meus in domo mea facit scelera multa?
nunquid carnes sanctę auferent a te malicias tuas?
Profecto (ut diximus) non solum non auferent,
sed etiam addent.
immo si is qui talia pręsumit,
poenitentiam non egerit,
in dies deterius labetur
fiet-que imbecillior atque debilior
diuina ope penitus destitutus.
fallitur.
Immundior etiam efficitur ipsa confidentię temeritate.
Vnde per Hieremiam prophetam a Domino arguitur dicente:
Quid est quod dilectus meus in domo mea facit scelera multa?
nunquid carnes sanctę auferent a te malicias tuas?
Profecto (ut diximus) non solum non auferent,
sed etiam addent.
immo si is qui talia pręsumit,
poenitentiam non egerit,
in dies deterius labetur
fiet-que imbecillior atque debilior
diuina ope penitus destitutus.
quod dilectus meus in domo mea facit scelera multa?
nunquid carnes sanctę auferent a te malicias tuas?
Profecto (ut diximus) non solum non auferent,
sed etiam addent.
immo si is qui talia pręsumit,
poenitentiam non egerit,
in dies deterius labetur
fiet-que imbecillior atque debilior
diuina ope penitus destitutus.
Proditum est in annalibus regum Iuda,
quod Palestini arcam Testamenti captam Azothum detulerint |
et in templo idoli Dagon
ac manibus fuisse truncatum.
Azothios quoque graui admodum ualetudine laborasse,
donec Israhelitis arca fuit reddita.
Arca ista typus Christi erat |
cuius corpus qui indigne contrectat,
Palestinus est;
qui in gulam male affectam mittere non metuit,
in templo Dagon illud collocat.
Corruet igitur ipse et confringetur,
truncum fiet inutile capite ac manibus carens,
quoniam neque cogitare neque facere poterit quod ei prodesse queat ad
salutem.
Azothiis ęgrotabit,
donec agat poenitentiam |
se-que restituat sibi |
et pro crimine satisfacere incipiat,
quoniam neque tam nequiter delinquenti denegatur locus poenitentię.
Habetur enim in Paralipomenon libro,
quod magna populi pars non sanctificata comedere Phase ausa fuerit |
sed cum se peccasse dolerent |
et Ezechias pro eis orasset,
placatus fuisse Dominus dicitur.
Tibi quoque cui nunc iratus est,
procul dubio placabitur,
si te peccati poenituerit |
fueris precatus.
Omnibus patet ad Dominum reditus,
et reuertenti misericordia denegatur nemini.
Quod si redire neglexeris |
et in aliquo flagitio pertinaciter perseuerans ad sancta sanctorum non
timueris accedere,
diabolo ad te possidendum perdendum-que aditum aperies.
Nam de Iuda quoque scriptum est,
quod post bucellam Sathanas in eum introiuit.
Atque ita ille maligna suggestione
qui impoenitentes decesserint,
quanto magis cum ad impoenitentiam accesserit temeritas indigne communicandi?
In eos qvi sacramentvm svmere excvsant.
Caput XIX
Cęterum non fortasse minus peccant illi,
quibus tametsi uereantur polluti accedere,
magis libet abstinere |
quam operam dare ac moliri |
ut digni accedant.
Timent scilicet Domino communicare,
et eiusdem minas imperterrita
accedant.
Timent scilicet Domino communicare,
et eiusdem minas imperterrita aure excipiunt.
Ait enim:
Nisi manducaueritis carnem Filii hominis |
et sanguinem eius biberitis,
non habebitis uitam in uobis.
Verentur itaque diuinis libamentis uesci,
et in peccato perseuerando Deum offendere non uerentur.
Communicare quidem non debent,
nisi rite atque ordine pręparentur |
sed pręparari ita eos oportet,
ut communicatione digni habeantur.
Alioquin et indigne accedens perit propter temeritatem |
et accedere nolens damnatur |
propter sese corrigendi negligentiam.
Quid enim
oportet,
ut communicatione digni habeantur.
Alioquin et indigne accedens perit propter temeritatem |
et accedere nolens damnatur |
propter sese corrigendi negligentiam.
Quid enim prodest Christum honorare,
dum te indignum iudicans corpore eius et sanguine abstines,
si peccato non abstineas,
quo ipsum ad iracundiam prouocas |
et prudens ac uolens te illius conuiuio
indignum pręstas?
Omnes certe indigni sumus,
cum nemo sit qui non peccet
eius et sanguine abstines,
si peccato non abstineas,
quo ipsum ad iracundiam prouocas |
et prudens ac uolens te illius conuiuio
indignum pręstas?
Omnes certe indigni sumus,
cum nemo sit qui non peccet ,
nemo cui cum centurione in Christum credente dicere non conueniat:
Domine non sum dignus,
ut intres sub tectum meum.
In eo tamen digni censemur,
si poenitentes,
si confessi,
si humiles accedimus.
Talem cum te iam esse
ac uolens te illius conuiuio
indignum pręstas?
Omnes certe indigni sumus,
cum nemo sit qui non peccet ,
nemo cui cum centurione in Christum credente dicere non conueniat:
Domine non sum dignus,
ut intres sub tectum meum.
In eo tamen digni censemur,
si poenitentes,
si confessi,
si humiles accedimus.
Talem cum te iam esse noueris,
accedere ne dubites;
ab illo inuitaris,
qui omnes conclusit sub peccato,
ut omnium
uolens te illius conuiuio
indignum pręstas?
Omnes certe indigni sumus,
cum nemo sit qui non peccet ,
nemo cui cum centurione in Christum credente dicere non conueniat:
Domine non sum dignus,
ut intres sub tectum meum.
In eo tamen digni censemur,
si poenitentes,
si confessi,
si humiles accedimus.
Talem cum te iam esse noueris,
accedere ne dubites;
ab illo inuitaris,
qui omnes conclusit sub peccato,
ut omnium misereatur.
Talis cum
|
denique tutemet longe alium quam qui fueras esse senties.
At uero si etiam rite pręparatus communicare nolueris,
(uide quantum tibi incommodi inde oritur)
uitam in te non habebis.
In morte ergo eris.
Quidni? Si uetus quoque Lex id testetur dicens:
In morte ergo eris.
Quidni? Si uetus quoque Lex id testetur dicens:
In morte ergo eris.
Quidni? Si uetus quoque Lex id testetur dicens:
Quidni? Si uetus quoque Lex id testetur dicens:
suo,
peccatum suum ipse portabit.
Tam Lege igitur quam Euangelio,
ut Christo communices compelleris.
id ipsum insuper Ecclesię sancte edictum tibi confirmat:
Qui pro sceleribus suis inquit,
duobus uel tribus annis non communicant ,
excommunicandi sunt,
donec poenitentiam agant .
Valde etiam expauescenda est illa Domini sententia
in illos qui ad coenam uocati uenire recusarunt promulgata.
Nemo inquit uirorum illorum qui uocati sunt,
gustabunt
est illa Domini sententia
in illos qui ad coenam uocati uenire recusarunt promulgata.
Nemo inquit uirorum illorum qui uocati sunt,
gustabunt coenam meam.
Quod ergo nunc inuitatus gustare negligis,
postea cum maxime cupies, attingere non poteris.
Tunc enim erit tempus iustitię atque iudicii,
nunc est miserationis et uenię.
Pręterea si isti qui flagitii alicuius conscii sacramentum sumere
perhorrescunt,
damnabiles habentur,
quid de illis dicemus |
qui
nunc est miserationis et uenię.
Pręterea si isti qui flagitii alicuius conscii sacramentum sumere
perhorrescunt,
damnabiles habentur,
quid de illis dicemus |
qui omnino contemnunt?
et infidelitate quadam lapsi illo sibi non opus esse asseuerant?
De iis quidem per Osee prophetam ait Dominus:
De iis quidem per Osee prophetam ait Dominus:
uinum et triticum ruminabant,
et recesserunt a me.
Illi ruminant super uinum et triticum,
qui Christi sacramentum plena fide non suscipiunt |
et dum dubitant |
a Christo quoque alienantur.
Quomodo enim Christianus est,
qui uerbis Christi non pręstat fidem?
Quomodo enim Christianus est,
qui uerbis Christi non pręstat fidem?
qui uerbis Christi non pręstat fidem?
faciens legem Moysi,
sine ulla miseratione duobus uel tribus testibus moritur.
quanto magis putatis deteriora mereri supplicia,
qui Filium Dei conculcauerit?
et sanguinem Testamenti pollutum dixerit,
in quo sanctificatus est,
et Spiritui gratię contumeliam fecerit?
Profecto qui non credunt |
conculcant Filium Dei,
non pedibus sed infidelitate,
et sanguinem eius pollutum dicunt,
non uerborum prolatione
(quis enim adeo impius est,
ut id audeat dicere?)
sed mentis infidę auersione ab eo a quo redempti sunt.
Et Spiritui Sancto contumeliam faciunt,
erga
duobus uel tribus testibus moritur.
quanto magis putatis deteriora mereri supplicia,
qui Filium Dei conculcauerit?
et sanguinem Testamenti pollutum dixerit,
in quo sanctificatus est,
et Spiritui gratię contumeliam fecerit?
Profecto qui non credunt |
conculcant Filium Dei,
non pedibus sed infidelitate,
et sanguinem eius pollutum dicunt,
non uerborum prolatione
(quis enim adeo impius est,
ut id audeat dicere?)
sed mentis infidę auersione ab eo a quo redempti sunt.
Et Spiritui Sancto contumeliam faciunt,
erga tanta beneficia ingrati et illiberales.
mereri supplicia,
qui Filium Dei conculcauerit?
et sanguinem Testamenti pollutum dixerit,
in quo sanctificatus est,
et Spiritui gratię contumeliam fecerit?
Profecto qui non credunt |
conculcant Filium Dei,
non pedibus sed infidelitate,
et sanguinem eius pollutum dicunt,
non uerborum prolatione
(quis enim adeo impius est,
ut id audeat dicere?)
sed mentis infidę auersione ab eo a quo redempti sunt.
Et Spiritui Sancto contumeliam faciunt,
erga tanta beneficia ingrati et illiberales.
Nos demum cum ab
obediendo |
ad tam salutare conuiuium accedamus.
In quo et pręsentis infirmitatis certissimum est remedium |
et futurę beatitudinis perfecta gloria.
Hactenus de eucharistię sacramento.
ad quod quoniam ieiuni accedere solemus,
non incongrue nunc de ieiunio disseremus.
De ieivnio et refectione.
Caput XX
Ieiunium uidetur institutum pręcipue aduersus
pręcipue aduersus carnis nostrę petulantiam,
ut debilitatis corporis uiribus turpium uoluptatum in nobis lassescat appetitio.
quę certe si satis domita fuerit,
expeditior pronior-que erit uia ad bene beate-que uiuendum.
Ieiunium igitur non ab re tam ueteri quam noua Lege commendatur.
Ieiunii autem tempore abstinemus carnibus atque lacticinis,
quod in his plus nutrimenti esse constat ad lasciuię incitamenta.
Qui uero arctius ieiunant,
in refectione pane et aqua contenti sunt,
aliis abstinent.
Sed uirium habenda ratio est |
atque ita ieiunandum,
ut corpus non lasciuiat |
et tamen ad uitę religiosę opera possit sufficere.
Satius est orare in ecclesia,
psallere,
laudis sacrificia offerre,
diuina discere uel docere |
quam abstinentia nimia debilitatum nihil horum posse pręstare.
His autem
se abdicare uilioribus-que
cibis uitam sustentare minime piget.
Daniel,
Anania,
Azaria et Misahel,
cum Babylonię captiui essent ,
leguminibus aliti et aqua potati habitiores apparuerunt cęteris,
qui uino regis-que epulis nutriti erant.
Ioanni Baptistę in deserto locustę et mel syluestre cibus fuit,
uinum et siceram non gustauit.
Nequis autem gulę suę fauens Apostoli patrocinio se defendat,
hic qui ab aquę potu cessare iubetur egrotabat.
Noli adhuc aquam bibere inquit,
propter stomachum tuum et frequentes tuas infirmitates,
sed modico uino utere.
hoc est,
non multo ad luxuriam,
sed modico et aqua diluto ad languidi corporis iuuamentum.
Nemo tamen nefas putet |
uel carnibus uesci extra ieiunium,
nisi uotum obstet,
ne in Hebionitarum incidat heresim.
uel etiam ieiunando uini usum damnet,
ne ipse cum Taciano Encratidarum autore damnandus
uoluit |
nullum crimen esse siquis his utatur,
nisi cum Ecclesię interdictum |
uel uoluntarium impediat uotum.
Quisquis ergo aut carnis usu |
aut uini potu |
aut utro-que sponte se abdicat,
non quia non liceat his uti hoc agat,
sed quia iuuat |
pro peccato satisfaciendi gratia |
corporis-que castigandi,
ut lasciuiat minus et contra spiritum rarius insurgat.
Hac de causa pleri-que uili admodum
uoluit |
nullum crimen esse siquis his utatur,
nisi cum Ecclesię interdictum |
uel uoluntarium impediat uotum.
Quisquis ergo aut carnis usu |
aut uini potu |
aut utro-que sponte se abdicat,
non quia non liceat his uti hoc agat,
sed quia iuuat |
pro peccato satisfaciendi gratia |
corporis-que castigandi,
ut lasciuiat minus et contra spiritum rarius insurgat.
Hac de causa pleri-que uili admodum uictu
adeo tunc locupletiorum quoque mensę luxuria carebant.
Panibus uiginti ordeaceis Elias centum uiros memoratur satiasse reliquias-que collegisse.
Credimus etiam ipsum tali cibo usum fuisse,
qualem aliis apposuit.
cui ergo miraculorum operatio concessa fuerat,
eum ordeo uesci non piguit.
Ezechiel ut famem futuram partim uerbis |
partim re atque opere nunciaret,
frumentum,
ordeum,
fabam,
lentem,
milium,
uitiam |
per dies centum quadraginta comedere iubetur |
et aquam potare.
At nos fabam ipsam
ut famem futuram partim uerbis |
partim re atque opere nunciaret,
frumentum,
ordeum,
fabam,
lentem,
milium,
uitiam |
per dies centum quadraginta comedere iubetur |
et aquam potare.
At nos fabam ipsam respuimus tanquam Pythagorę, non Christi discipuli.
nos triticum nisi in similaginem redactum fastidimus |
et uina delicatiora conquirimus |
nulla in parte sanctis prophetis istis
comparandi.
Sed etiam Ioannes plus quam propheta,
in matris adhuc aluo sanctificatus,
nisi in similaginem redactum fastidimus |
et uina delicatiora conquirimus |
nulla in parte sanctis prophetis istis
comparandi.
Sed etiam Ioannes plus quam propheta,
in matris adhuc aluo sanctificatus,
non pepones esitauit sed locustas,
nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas.
Non grauabunt nos ieiunia nostra,
si sanctorum parsimoniam cogitabimus,
ut saltem imitari eos non pigeat,
quos ęquiparare nequimus.
Apostoli
comparandi.
Sed etiam Ioannes plus quam propheta,
in matris adhuc aluo sanctificatus,
non pepones esitauit sed locustas,
nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas.
Non grauabunt nos ieiunia nostra,
si sanctorum parsimoniam cogitabimus,
ut saltem imitari eos non pigeat,
quos ęquiparare nequimus.
Apostoli quoque Domini spicas manibus conterentes esuriem sedant |
neque ab ordeaceis abhorrent,
quos etiam aliis apponere iubentur,
cum turbam
sanctificatus,
non pepones esitauit sed locustas,
nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas.
Non grauabunt nos ieiunia nostra,
si sanctorum parsimoniam cogitabimus,
ut saltem imitari eos non pigeat,
quos ęquiparare nequimus.
Apostoli quoque Domini spicas manibus conterentes esuriem sedant |
neque ab ordeaceis abhorrent,
quos etiam aliis apponere iubentur,
cum turbam saturauit Dominus.
Et tunc quidem quinque tantum panes habuerunt,
quod nec ipsis qui
aut quo operiemur,
sed quęrite inquit primum regnum Dei et
iustitiam eius,
et hęc omnia apponentur uobis.
Ne quem ergo ad Dei seruitia iterum retardet inopię metus,
his Domini uerbis confirmatus in illo spem collocet.
non tamen ocio et ignauię sese dedat:
laborantes ille adiuuat,
non desides neque somniculosos.
et quoties hominis industria quantum necessitati satis est nequit
parare,
ipse suppeditat.
Agar cum filio per desertum errans cum uehementer sitiret,
angeli
eius,
et hęc omnia apponentur uobis.
Ne quem ergo ad Dei seruitia iterum retardet inopię metus,
his Domini uerbis confirmatus in illo spem collocet.
non tamen ocio et ignauię sese dedat:
laborantes ille adiuuat,
non desides neque somniculosos.
et quoties hominis industria quantum necessitati satis est nequit
parare,
ipse suppeditat.
Agar cum filio per desertum errans cum uehementer sitiret,
angeli indicio puteum comperit |
et inde hausta aqua se et puerum a pernicie seruauit.
Sanson
quidem turbis |
ob eius merita qui illis pręerat,
quanto minus defuturus est ei,
qui relictis omnibus ipsius sese dedicat seruituti?
Recte itaque a psalmista est dictum:
eum |
et in eos qui sperant in misericordia eius,
ut erruat a morte animas eorum et alat eos in fame.
Denique abundant qui seruiunt mundo,
et tu egestatem times seruiens Deo?
Pascit ille uolatilia cęli,
et te quem ad suam similitudinem facere uoluit non pascet?
Iacta igitur (ut Propheta ait) cogitatum tuum in Domino, |
et ipse te enutriet.
Quod si tibi ieiunia placebunt,
de quibus nunc loquimur,
modicus et tenuis uictus
docet Saluator in Euangelio dicens:
pro peccato quod
commiserunt.
sed simulate tristari uetat |
hypocritarum more,
qui omnia ad iactantiam faciunt,
uti hominum rumusculos aucupentur,
dum sancti dici quam esse malunt.
Ideo non uerę glorię,
cui adipiscendę non student,
sed inanis,
ad quam se totos componunt,
mercedem recipiunt.
Tu autem cum ieiunas inquit,
unge caput tuum |
et faciem tuam laua,
ne uidearis hominibus ieiunans,
sed Patri tuo,
qui est in abscondito.
et Pater tuus qui uidet in
sed simulate tristari uetat |
hypocritarum more,
qui omnia ad iactantiam faciunt,
uti hominum rumusculos aucupentur,
dum sancti dici quam esse malunt.
Ideo non uerę glorię,
cui adipiscendę non student,
sed inanis,
ad quam se totos componunt,
mercedem recipiunt.
Tu autem cum ieiunas inquit,
unge caput tuum |
et faciem tuam laua,
ne uidearis hominibus ieiunans,
sed Patri tuo,
qui est in abscondito.
et Pater tuus qui uidet in abscondito,
reddet tibi.
Tu autem cum ieiunas inquit,
unge caput tuum |
et faciem tuam laua,
ne uidearis hominibus ieiunans,
sed Patri tuo,
qui est in abscondito.
et Pater tuus qui uidet in abscondito,
reddet tibi.
Non delibutum unguentis te incedere pręcipit,
quod luxurię uitium est,
sed quia caput tuum Christus est,
pasce esurientem,
pota sitientem,
uesti nudum,
et caput tuum unxisti.
Ait enim:
Quod uni ex minimis meis fecistis,
mihi fecistis.
Deinde
est,
pasce esurientem,
pota sitientem,
uesti nudum,
et caput tuum unxisti.
Ait enim:
Quod uni ex minimis meis fecistis,
mihi fecistis.
Deinde maculas animę tuę poenitudinis fletu ablue,
et faciem tuam lauasti .
atque non hominibus ieiunare uideberis,
sed Deo.
Tale habetur illud,
de quo in Esaia clamantem auidimus Dominum:
Hoc est ieiunium quod elegi:
dissolue colligationes impietatis,
solue fasciculos deprimentes,
dimitte eos qui confracti sunt
est |
Unum habetis patrem Deum,
unum caput Christum,
unum corpus Ecclesiam.
Hoc igitur erit ieiunium electum,
pium,
fidele,
sanctum.
de quo etiam Iohel propheta dixit:
Sanctificate ieiunium.
Non enim sufficit cibi abstinentia,
nisi et a peccatis abstineamus |
et piis actionibus exerceamur |
nos-que in omnibus fidei synceritate sanctificemus.
Cauendum quoque est ne ieiuni contemnamus non ieiunantes,
ieiunium.
Non enim sufficit cibi abstinentia,
nisi et a peccatis abstineamus |
et piis actionibus exerceamur |
nos-que in omnibus fidei synceritate sanctificemus.
Cauendum quoque est ne ieiuni contemnamus non ieiunantes,
fortasse innocentiores absque ieiunio |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
Male ab alimentis abstinet,
qui a detractione proximi linguam
exerceamur |
nos-que in omnibus fidei synceritate sanctificemus.
Cauendum quoque est ne ieiuni contemnamus non ieiunantes,
fortasse innocentiores absque ieiunio |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
Male ab alimentis abstinet,
qui a detractione proximi linguam non coercet.
Ieiunium non superbię opus esse debet sed humilitatis.
Qui ieiunando
|
nos-que in omnibus fidei synceritate sanctificemus.
Cauendum quoque est ne ieiuni contemnamus non ieiunantes,
fortasse innocentiores absque ieiunio |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
Male ab alimentis abstinet,
qui a detractione proximi linguam non coercet.
Ieiunium non superbię opus esse debet sed humilitatis.
Qui ieiunando superbit,
phariseorum
non ieiunantes,
fortasse innocentiores absque ieiunio |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
Male ab alimentis abstinet,
qui a detractione proximi linguam non coercet.
Ieiunium non superbię opus esse debet sed humilitatis.
Qui ieiunando superbit,
phariseorum imitator est |
et eorum qui Christum adeuntes dixerunt:
innocentiores absque ieiunio |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
Male ab alimentis abstinet,
qui a detractione proximi linguam non coercet.
Ieiunium non superbię opus esse debet sed humilitatis.
Qui ieiunando superbit,
phariseorum imitator est |
et eorum qui Christum adeuntes dixerunt:
non superbię opus esse debet sed humilitatis.
Qui ieiunando superbit,
phariseorum imitator est |
et eorum qui Christum adeuntes dixerunt:
Et Iudas Machabeus ingentes gentilium exercitus post triduanum ieiunium parua manu aggressus profligauit.
Pręterea Christus Dominus per dies quadraginta nihil gustando diaboli tentamenta uicit.
Et cum demoniacum surdum ac mutum curasset:
Hoc demonium inquit non eiicitur,
nisi in ieiunio et oratione.
Prodigus filius,
qui bona scortando luxuriando-que abligurierat,
tunc ad patrem flagitii sui poenitens rediit,
cum esurire coepisset.
Deus Iudeis placari paratus, per Iohelem clamabat:
Inebriaui animam lassam |
et omnem animam esurientem saturaui.
Hęc est illa saturitas,
quam se consecuturum sperabat Dauid cum diceret:
Satiabor cum apparuerit gloria tua.
Sancti enim qui se quondam ieiuniis afflixerunt,
non esurient amplius (ut Esaias ait) neque sitient,
et non percutiet eos ęstus et sol,
quia miserator eorum reget eos |
et ad fontes aquarum potabit eos.
et in Apocalypsi Dominus:
Ego inquit sitienti dabo de fonte aquę uiuę gratis.
Igitur tu es ille Domine qui
animam lassam |
et omnem animam esurientem saturaui.
Hęc est illa saturitas,
quam se consecuturum sperabat Dauid cum diceret:
Satiabor cum apparuerit gloria tua.
Sancti enim qui se quondam ieiuniis afflixerunt,
non esurient amplius (ut Esaias ait) neque sitient,
et non percutiet eos ęstus et sol,
quia miserator eorum reget eos |
et ad fontes aquarum potabit eos.
et in Apocalypsi Dominus:
Ego inquit sitienti dabo de fonte aquę uiuę gratis.
Igitur tu es ille Domine qui esurientes et sitientes tuo solo aspectu
satias,
tu panis
Ego inquit sitienti dabo de fonte aquę uiuę gratis.
Igitur tu es ille Domine qui esurientes et sitientes tuo solo aspectu
satias,
tu panis indeficiens,
tu fons uiuus.
Tu da, ut tibi placeant ieiunia nostra,
ut cum placuerint,
a te tandem tua dulcedine satiemur.
Non erit molesta inedia,
quam spes eiusmodi futurę saturitatis consolabitur.
Tu es farina illa Elisei,
qui uel amarissimum ieiunii nostri pulmentum uertis in dulcorem.
Omne onus laborum nostrorum leuas istius quam in te fiximus spei suauitate.
Itaque et cum
et cum ieiunamus tibi ieiunamus,
et cum reficimur tibi gratias agimus,
et postquam refecti sumus te laudamus.
Quod ut nos doceres,
te quoque fecisse meminimus,
quando Pascha cum discipulis celebrares.
Confitemur enim et quod ieiunamus |
et quod reficimur,
tuum esse beneficium non nostram uirtutem,
tuę largitatis donum non nostrum meritum.
Post ieiunii refectionis-que dissertationem |
consequens est |
ut gulę uitium quam detestandum sit consideremus .
tibi gratias agimus,
et postquam refecti sumus te laudamus.
Quod ut nos doceres,
te quoque fecisse meminimus,
quando Pascha cum discipulis celebrares.
Confitemur enim et quod ieiunamus |
et quod reficimur,
tuum esse beneficium non nostram uirtutem,
tuę largitatis donum non nostrum meritum.
Post ieiunii refectionis-que dissertationem |
consequens est |
ut gulę uitium quam detestandum sit consideremus .
De vitio victvm delicatiorem
exigentivm.
Caput XXII
Gulositatis indicium est |
in mensa minus lauti apparatus monachi accumbentis mussitatio.
Licentioris igitur gulę sunt,
quos non pudet,
cęteris in silentio considentibus,
corrugare nares,
frontem contrahere,
os distorquere |
et gestu nutu-que ipso uel de cibo |
uel de potu conqueri.
Hic fastidit legumina,
ille minutos pisciculos contemnit,
alius olera aspernatur,
alii cibarius
suum offenderant,
poenas dedere.
Nam ut in psalmo dicitur:
Adhuc escę eorum erant in ore ipsorum,
et ira Dei descendit super eos,
et occidit pingues eorum |
et electos Israhel impediuit.
Nemo igitur sibi tutum putet |
non contentari iis quę Deo largiente in monasterio habentur,
uel ob hoc patres incusare,
quod ipse minus copiose abundet,
cum necessaria suppetant.
Paupertatem professus es,
et copiam exigis?
obedientiam uouisti,
et
indumentum,
cur dissimilem habes affectum?
Memento quia religionem ingressus es,
ut Deo seruias et uentri seruire desinas.
Nunc de illis dicam,
quos ieiunii grauat obseruatio,
qui uel male ieiunant |
uel omnino non ieiunant.
De vitio male ieivnantivm.
Caput XXIII
Male ieiunantes arguit Dominus dicens:
XXIII
Male ieiunantes arguit Dominus dicens:
arguit Dominus dicens:
Zacharia 7
nunquid ieiunium ieiunastis mihi?
Non enim Domino ieiunant,
qui exquisitis dapibus poculis-que mensam opimant |
et non corpus affligere,
sed gulę blandiri student.
Non Deo ieiunant,
qui ab escis tantum se continent,
et uitia non derelinquunt.
Non denique Deo ieiunant,
qui ieiunio se satisfacere putant,
et Dei pręcepta implere negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
ieiunastis mihi?
Non enim Domino ieiunant,
qui exquisitis dapibus poculis-que mensam opimant |
et non corpus affligere,
sed gulę blandiri student.
Non Deo ieiunant,
qui ab escis tantum se continent,
et uitia non derelinquunt.
Non denique Deo ieiunant,
qui ieiunio se satisfacere putant,
et Dei pręcepta implere negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
et uitia non derelinquunt.
Non denique Deo ieiunant,
qui ieiunio se satisfacere putant,
et Dei pręcepta implere negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
si sic ieiunas,
non Christum imitaris,
sed diabolum.
qui certe neque comedit neque bibit,
et tamen nunquam a sua peruersitate resipiscit.
Sicut nec illi,
quibus lamentantibus,
quod ieiunando calamitatem nequirent
satisfacere putant,
et Dei pręcepta implere negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
si sic ieiunas,
non Christum imitaris,
sed diabolum.
qui certe neque comedit neque bibit,
et tamen nunquam a sua peruersitate resipiscit.
Sicut nec illi,
quibus lamentantibus,
quod ieiunando calamitatem nequirent auertere,
Deus respondit:
uoluntas uestra,
et omnes debitores uestros repetitis.
ecce ad lites et contentiones ieiunatis,
et percutitis pugno impie.
Sicut ergo aurum luto sordidatum non splendet,
ita nec ieiunium efficax est ad Deum placandum,
si uitia non cessant.
Ob hoc sane ad Hieremiam clamat Dominus:
splendet,
ita nec ieiunium efficax est ad Deum placandum,
si uitia non cessant.
Ob hoc sane ad Hieremiam clamat Dominus:
Ob hoc sane ad Hieremiam clamat Dominus:
non exaudiam preces eorum,
et si obtulerint holocausta et uictimas,
non suscipiam ea.
indvlgentivm.
Caput XXIV
Quanuis autem aliquis in uoluptatibus flagitiis-que perseueret et obduret,
si tamen cum iubetur ieiunat,
futurę emendationis nonnulla spes est.
Non est enim in illo penitus extinctus Dei timor,
qui uel hac una in re formidat non obtemperare |
Sed quid de illorum obstinatione sperare licebit,
qui cum nihil boni agant,
ne ieiunare quidem uolunt |
et dum gulę indulgent,
indictam
Quanuis autem aliquis in uoluptatibus flagitiis-que perseueret et obduret,
si tamen cum iubetur ieiunat,
futurę emendationis nonnulla spes est.
Non est enim in illo penitus extinctus Dei timor,
qui uel hac una in re formidat non obtemperare |
Sed quid de illorum obstinatione sperare licebit,
qui cum nihil boni agant,
ne ieiunare quidem uolunt |
et dum gulę indulgent,
indictam quoque ab Ecclesia abstinentiam irrident?
An ignorant quod Ecclesię mandatum
quod nulla re impediti nisi gulę uitio,
ieiunare ne iussi quidem uolunt?
Sed si uiro Dei misso in Bethel,
cui mandatum fuerat,
nequid ibi gustaret,
donec redisset,
semel pręterisse mandatum non fuit impune |
quomodo hi non punientur,
qui nunquam parent?
Ille sedens adhuc ad mensam a Domino sibi dictum audiuit:
Quoniam non obedisti sermoni meo,
non infereris in sepulchro patrum tuorum |
cum-que rediret,
a leone in uia oppressus occiditur |
et ab hominibus ibidem
nisi gulę uitio,
ieiunare ne iussi quidem uolunt?
Sed si uiro Dei misso in Bethel,
cui mandatum fuerat,
nequid ibi gustaret,
donec redisset,
semel pręterisse mandatum non fuit impune |
quomodo hi non punientur,
qui nunquam parent?
Ille sedens adhuc ad mensam a Domino sibi dictum audiuit:
Quoniam non obedisti sermoni meo,
non infereris in sepulchro patrum tuorum |
cum-que rediret,
a leone in uia oppressus occiditur |
et ab hominibus ibidem tumulatur.
Sed si uiro Dei misso in Bethel,
cui mandatum fuerat,
nequid ibi gustaret,
donec redisset,
semel pręterisse mandatum non fuit impune |
quomodo hi non punientur,
qui nunquam parent?
Ille sedens adhuc ad mensam a Domino sibi dictum audiuit:
Quoniam non obedisti sermoni meo,
non infereris in sepulchro patrum tuorum |
cum-que rediret,
a leone in uia oppressus occiditur |
et ab hominibus ibidem tumulatur.
Et hi qui assidue peccant |
nullo prorsus ieiunantes die,
ne scilicet siquando
uiro Dei misso in Bethel,
cui mandatum fuerat,
nequid ibi gustaret,
donec redisset,
semel pręterisse mandatum non fuit impune |
quomodo hi non punientur,
qui nunquam parent?
Ille sedens adhuc ad mensam a Domino sibi dictum audiuit:
Quoniam non obedisti sermoni meo,
non infereris in sepulchro patrum tuorum |
cum-que rediret,
a leone in uia oppressus occiditur |
et ab hominibus ibidem tumulatur.
Et hi qui assidue peccant |
nullo prorsus ieiunantes die,
ne scilicet siquando non coenitent,
inedia
obedisti sermoni meo,
non infereris in sepulchro patrum tuorum |
cum-que rediret,
a leone in uia oppressus occiditur |
et ab hominibus ibidem tumulatur.
Et hi qui assidue peccant |
nullo prorsus ieiunantes die,
ne scilicet siquando non coenitent,
inedia extinguantur,
Dei uindictam non uerentur?
Ille quidem ab altero deceptus prandium cum ipso
iniit ignoranter-que peccauit,
et talia passus est.
hi uero cum scientes uolentes-que delinquant,
nihil supplicii sibi infligendum
patrum tuorum |
cum-que rediret,
a leone in uia oppressus occiditur |
et ab hominibus ibidem tumulatur.
Et hi qui assidue peccant |
nullo prorsus ieiunantes die,
ne scilicet siquando non coenitent,
inedia extinguantur,
Dei uindictam non uerentur?
Ille quidem ab altero deceptus prandium cum ipso
iniit ignoranter-que peccauit,
et talia passus est.
hi uero cum scientes uolentes-que delinquant,
nihil supplicii sibi infligendum arbitrantur?
ab altero deceptus prandium cum ipso
iniit ignoranter-que peccauit,
et talia passus est.
hi uero cum scientes uolentes-que delinquant,
nihil supplicii sibi infligendum arbitrantur?
"Cur ergo inquiunt leonis morsibus non laceramur?"
quibus respondendum est:
"Quia non estis uiri Dei sicut ille,
qui leui mortis genere pro reatu satisfecit,
ut spiritus saluus fieret.
sed estis serui diaboli.
atque ideo non syluestribus feris laniandi tradimini,
ut postmodum infernalibus bestiis proiecti poenas luatis
cum ipso
iniit ignoranter-que peccauit,
et talia passus est.
hi uero cum scientes uolentes-que delinquant,
nihil supplicii sibi infligendum arbitrantur?
"Cur ergo inquiunt leonis morsibus non laceramur?"
quibus respondendum est:
"Quia non estis uiri Dei sicut ille,
qui leui mortis genere pro reatu satisfecit,
ut spiritus saluus fieret.
sed estis serui diaboli.
atque ideo non syluestribus feris laniandi tradimini,
ut postmodum infernalibus bestiis proiecti poenas luatis acriores."
arbitrantur?
"Cur ergo inquiunt leonis morsibus non laceramur?"
quibus respondendum est:
"Quia non estis uiri Dei sicut ille,
qui leui mortis genere pro reatu satisfecit,
ut spiritus saluus fieret.
sed estis serui diaboli.
atque ideo non syluestribus feris laniandi tradimini,
ut postmodum infernalibus bestiis proiecti poenas luatis acriores."
Non est enim ęqua uel similis puniendi ratio iustos et iniustos,
poenitentes et obdurantes
qui leui mortis genere pro reatu satisfecit,
ut spiritus saluus fieret.
sed estis serui diaboli.
atque ideo non syluestribus feris laniandi tradimini,
ut postmodum infernalibus bestiis proiecti poenas luatis acriores."
Non est enim ęqua uel similis puniendi ratio iustos et iniustos,
poenitentes et obdurantes .
alteris temporaria debetur animaduersio,
alteris ęterna.
Quidam ita gulę ac uentri dediti sunt,
ut ne tempus quidem
|
omnibus continentię lex est |
et uirtutis incitamentum.
Ideo consequenter dicitur:
Beata terra cuius rex nobilis est |
et cuius principes uescuntur in tempore suo ad reficiendum et non ad
luxuriam.
Profecto non hominum sed pecudum uita est |
habere incerta comedendi tempora |
passim-que pasci,
quasi qui nunquam satientur |
et edaciores idolo Bel bibaciores-que existant;
si tamen idolum illud tantum in die
Ideo consequenter dicitur:
Beata terra cuius rex nobilis est |
et cuius principes uescuntur in tempore suo ad reficiendum et non ad
luxuriam.
Profecto non hominum sed pecudum uita est |
habere incerta comedendi tempora |
passim-que pasci,
quasi qui nunquam satientur |
et edaciores idolo Bel bibaciores-que existant;
si tamen idolum illud tantum in die consumpserit,
quantum mentiti sunt eius sacerdotes,
hoc est,
similę artabas
tantum in die consumpserit,
quantum mentiti sunt eius sacerdotes,
hoc est,
similę artabas duodecim, oues quadraginta, uini amphoras sex.
Sed tamen potatus huius atque abliguritionis intemperantia
tolerabilior foret,
si rerum solummodo iacturam inferret,
et non etiam corporis atque mentis.
Hela Samarię rex cum se uino ingurgitasset,
Zambri serui insidias cauere nesciuit.
Itaque sibi uitam,
posteris regnum amisit |
seruo illud occupante,
prole quoque
Olophernem Assyriorum ducem,
qui uiris armis-que tam potens fuit,
ut quocunque se uerteret,
urbibus,
prouinciis,
regnis terrori esset,
epulis uino-que grauem unius foeminę manus interemit,
et quem uincere externorum uires non poterant,
crapula uictus tam ignominiosa nece periit.
Vis insuper nosse quam turpis quam-que perniciosa res sit ebriositas?
Noe primus uineam plantauit |
uino-que infatuatus pudendis detectis iacuit indecore,
ita ut
excordes-que id est dementes dicamur et simus.
Teterrimum est in uita talem notam pati,
sed longe infelicius uita mox defunctos ad ęterna destinari supplicia.
Apostolus enim ad Corinthios scribens affirmat,
quod ebriosi regnum Dei non possidebunt.
cum damnatis ergo computabuntur.
Nam hi soli sunt quibus nulla exeundi de carcere spes est.
Iccirco alibi idem hortatur dicens:
Nolite inebriari uino in quo est luxuria,
hoc est,
uino quod gulę blanditur |
et
ictu mutat in perennem amaritudinem.
Hoc ipsum idem Dominus etiam in Euangelio testatus ait:
Si dixerit malus seruus in corde suo:
Moram facit dominus meus uenire,
et coeperit percutere conseruos suos,
manducet autem et bibat cum ebriosis,
ueniet dominus serui illius in die qua non sperat,
et diuidet eum |
partem-que eius ponet cum hypocritis |
illic erit fletus et stridor dentium.
ubi sunt qui poenę dilationem impunitatem rati licentius peccant?
Non poenam peccatorum remittit iustus Iudex,
sed conuersionem expectat
autem et bibat cum ebriosis,
ueniet dominus serui illius in die qua non sperat,
et diuidet eum |
partem-que eius ponet cum hypocritis |
illic erit fletus et stridor dentium.
ubi sunt qui poenę dilationem impunitatem rati licentius peccant?
Non poenam peccatorum remittit iustus Iudex,
sed conuersionem expectat misericors Dominus.
Quo diutius sustinet,
eo acerbius in obduratos animaduertet,
fletum irrogabit pro risu,
pro gulę oblectamento dentium stridorem.
Quę supplicia tunc demum futura quidam dicunt,
cum in fine
pro risu,
pro gulę oblectamento dentium stridorem.
Quę supplicia tunc demum futura quidam dicunt,
cum in fine seculi hominum animę suis iunctę corporibus fuerint.
Ego uero etiam ea significari reor,
quę tunc erunt impio,
cum primum diuidi eum a corpore contigerit.
Non quod animę dentes osseos |
aut oculos habeant carnales,
sed quod inter uiuentes acerrimus dolor sit,
qui hominem flere et dentibus inter se collisis stridere cogit.
Vt ergo intelligas poenarum grauitatem quę sunt in inferno,
per eius poenę similitudinem
carnales,
sed quod inter uiuentes acerrimus dolor sit,
qui hominem flere et dentibus inter se collisis stridere cogit.
Vt ergo intelligas poenarum grauitatem quę sunt in inferno,
per eius poenę similitudinem tibi loquitur,
quam in hac uita grauissimam esse non ignoras.
Hęc autem consuetudo est diuinę Scripturę,
ut spiritalia quę non intelligimus,
per corporea quę nouimus,
nobis insinuet.
Maxima enim summa-que esse |
et in paradiso gaudia |
et in inferno supplicia credendo confitemur |
quanta autem
flere et dentibus inter se collisis stridere cogit.
Vt ergo intelligas poenarum grauitatem quę sunt in inferno,
per eius poenę similitudinem tibi loquitur,
quam in hac uita grauissimam esse non ignoras.
Hęc autem consuetudo est diuinę Scripturę,
ut spiritalia quę non intelligimus,
per corporea quę nouimus,
nobis insinuet.
Maxima enim summa-que esse |
et in paradiso gaudia |
et in inferno supplicia credendo confitemur |
quanta autem uel qualia sint,
fando explicare nescimus.
cum filiis Heli carnes de cacabo rapies,
ne Deum offendas et morte mulcteris,
neque cum Esau pro edulio lentis primogenita tua uendes,
ne patris benedictionem amittas.
neque cum Israhelitis iurulentias Aegypti concupisces,
ne in deserto intereas |
et ad Terram Promissionis transire non possis.
neque cum Adamo et Eua ieiunii tempore uetitos cibos attinges,
ne de paradiso eiectus miseriis obruaris.
Immodicę autem comessationis potissima mala sunt,
quod futurorum bonorum,
quę in Deo sunt,
cogat obliuisci,
dum
estis in Syon |
et confiditis in monte Samarię,
optimates,
capita populorum,
ingredientes pompatice domum Israhel!
Quod hic de opulentis in Syon est dictum,
utinam de opulentis Christianę Ecclesię dici non possit.
nequis nouus Nabuchodonosor merito in illos irruat |
et peccatis ita exigentibus aurum argentum-que omne diripiat |
et ad suam cuncta transferat Babylonem,
quę nunc non in usum rei diuinę sed magis in opera diaboli uerti
solent.
hoc est in popinas
opulentis in Syon est dictum,
utinam de opulentis Christianę Ecclesię dici non possit.
nequis nouus Nabuchodonosor merito in illos irruat |
et peccatis ita exigentibus aurum argentum-que omne diripiat |
et ad suam cuncta transferat Babylonem,
quę nunc non in usum rei diuinę sed magis in opera diaboli uerti
solent.
hoc est in popinas ganeas-que et obscoenam corporis uoluptatem luxum-que uitę cito finiendę.
Quicquid tamen futurum sit,
hoc nobis relinquitur solatii
Quicquid tamen futurum sit,
hoc nobis relinquitur solatii
quod licet urbes regna-que destruantur,
ipsa Christi religio nullis hominum uiribus poterit aboleri.
Quanuis cuncta defecerint,
illa cui neque portę inferni pręualere queunt,
non deficiet.
et hęc est uictoria quę uincit mundum fides nostra.
Quę si obteri unquam potuisset,
prius (ut equidem reor) pedibus multorum qui pręsunt,
quam eorum qui persequuntur,
obtrita fuisset.
Plurimi quippe ideo clericatum
ambiunt dignitates,
ut ditentur.
et cum ditati fuerint,
ut deliciis uoluptatibus-que fruantur.
quibus in Euangelio respondet Dominus:
cuiusquam artificis opus,
nisi cum perfectum fuerit,
iure ac merito laudari potest.
tunc demum de illo probe prudenter-que iudicatur,
cum iam omni ex parte cernitur absolutum.
Ita neque nobis proderunt sanctioris uitę initia,
si coeptis non responderit finis.
si (ut quidam ait)
mulier formosa superne desinat in piscem .
nosse talis animę quę sit merces?
Non extinguetur inquit in nocte lucerna eius|
non timebit a frigoribus niuis.
fortitudo et
ne ingratitudinis arguatur,
pro bono reddit bonum.
Et quoniam non est satis uel diu reddidisse,
nisi semper reddas,
continuo subiunxit:
Omnibus diebus uitę suę.
Vis nosse talis animę quę sit merces?
Non extinguetur inquit in nocte lucerna eius|
non timebit a frigoribus niuis.
fortitudo et decor indumentum eius,
et ridebit in die nouissimo;
hoc est,
cum potentissimi quondam reges nudi ac debiles ante tribunal Iudicis
ingenti timore trepidabunt,
illa tunc in Christo exultabit et
arguatur,
pro bono reddit bonum.
Et quoniam non est satis uel diu reddidisse,
nisi semper reddas,
continuo subiunxit:
Omnibus diebus uitę suę.
Vis nosse talis animę quę sit merces?
Non extinguetur inquit in nocte lucerna eius|
non timebit a frigoribus niuis.
fortitudo et decor indumentum eius,
et ridebit in die nouissimo;
hoc est,
cum potentissimi quondam reges nudi ac debiles ante tribunal Iudicis
ingenti timore trepidabunt,
illa tunc in Christo exultabit et ridebit,
iam certa de pręmio ipso,
de quo
extollant illam |
et spiritibus angelicis beatorum-que coniungant choro.
ut quę indesinenter Deo seruiuit,
iam indesinenti felicitate perfruatur.
Quis est,
qui dum tantę mercedis magnitudinem ęstimat,
laboris sui tedio afficiatur?
et non potius semper se minus fatigari
agnoscat |
quam ut mereri possit quod sperat?
Attende igitur non solum ea quę recepisti,
sed etiam quę promissa sunt,
et demum in eo quod bene coeperis,
perpetuo
Quis est,
qui dum tantę mercedis magnitudinem ęstimat,
laboris sui tedio afficiatur?
et non potius semper se minus fatigari
agnoscat |
quam ut mereri possit quod sperat?
Attende igitur non solum ea quę recepisti,
sed etiam quę promissa sunt,
et demum in eo quod bene coeperis,
perpetuo perseuerabis.
pariter-que cum Zacharia sacerdote in Euangelio dices:
Seruiamus illi in sanctitate.
et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris!
diebus nostris!
Primo quidem in fide perseuerandum est,
ne labescente fundamento quicquid superędificatum fuerit corruat.
Nam sicut fides absque operibus mortua est,
ita opera sine fide uana sunt,
et licet temporaria mercede non fraudentur,
ęterna tamen remuneratione priuantur.
Fidei autem perseuerantiam Ioannes apostolus nobis commendat dicens:
Quod audistis ab initio,
in uobis permaneat. |
quia si in uobis permanserit,
quod audistis ab initio,
et uos in Filio et Patre permanebitis.
Dominus
acceptum-que fore confidit.
Assiduus est in oratione,
semper patiens in aduersis,
in omnibus Dei mandatis perpetuo se exercens.
Quantum autem in offerendis precibus perseuerare prodest,
testis est Chananea mulier,
quę repulsa non recessit,
despecta sustinuit |
et dum suppliciter orando perseuerat,
facta est uoti sui compos,
dicente Domino:
Fiat tibi sicut uis!
Testis est Barthimeus cęcus,
cuius perseuerans clamor oculos ei quos non habebat impetrauit.
Increpabatur ut taceret |
tanto ille
perseuerare prodest,
testis est Chananea mulier,
quę repulsa non recessit,
despecta sustinuit |
et dum suppliciter orando perseuerat,
facta est uoti sui compos,
dicente Domino:
Fiat tibi sicut uis!
Testis est Barthimeus cęcus,
cuius perseuerans clamor oculos ei quos non habebat impetrauit.
Increpabatur ut taceret |
tanto ille magis clamabat:
Fili Dauid miserere mei.
ab hac precatione non cessauit,
donec uisum recepit.
Testes sunt et apostoli,
de quibus est scriptum:
Omnes erant perseuerantes unanimiter in oratione cum mulieribus et
facta est uoti sui compos,
dicente Domino:
Fiat tibi sicut uis!
Testis est Barthimeus cęcus,
cuius perseuerans clamor oculos ei quos non habebat impetrauit.
Increpabatur ut taceret |
tanto ille magis clamabat:
Fili Dauid miserere mei.
ab hac precatione non cessauit,
donec uisum recepit.
Testes sunt et apostoli,
de quibus est scriptum:
Omnes erant perseuerantes unanimiter in oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius.
Denique, testis est ipse Saluator noster et Dominus,
qui ut precibus instare suo nos
usum fecerit,
usus habitum,
habitus naturam.
Nec tamen si hoc acciderit desperandum erit.
Nihil est ita induratum,
quod tundendo non infringat pertinax opera.
Steriles campos assiduus agricolę labor foecundos reddit.
Infructuosę quoque arbores in pomiferas mutantur solerti insitione.
Displicere tibi incipiat quod patre tuo relicto in regionem abieris
Talem se Paulus apostolus exibuerat, cum diceret:
Bonum certamen certaui,
cursum consummaui,
fidem seruaui |
de reliquo reposita est mihi corona iustitię,
quam reddet mihi in illa die iustus Iudex;
non solum autem mihi sed et omnibus qui diligunt aduentum eius.
O felicem illius perseuerantiam cui in fine cum Paulo sic gloriari
licebit |
et cum eodem sic sperare.
te mundi terrebant aduersa |
cur te rursum subiicis pręsentis uitę miseriis?
ut quoties te conscientia tua reprehenderit,
toties contremiscas |
et ad omnem febriculę uel alterius cuiuscunque morbi accessum
formides,
ad omnes imminentis periculi minas magis animum demittas ac pauites,
non tam mortis metu quam tormentorum.
Plantauerat te Dominus uineam electam,
semen uerum |
quomodo conuersus es in prauum?
uinea-que factus aliena,
non Domino fructificans sed demoniis?
Ciuitas eras plena populo spiritalium bonorum |
quomodo
morbi accessum
formides,
ad omnes imminentis periculi minas magis animum demittas ac pauites,
non tam mortis metu quam tormentorum.
Plantauerat te Dominus uineam electam,
semen uerum |
quomodo conuersus es in prauum?
uinea-que factus aliena,
non Domino fructificans sed demoniis?
Ciuitas eras plena populo spiritalium bonorum |
quomodo mutatus es in solitudinem?
Anima tua gentium erat domina,
sensibus imperans |
et omnes eorum affectus subdens rationi |
quomodo facta est quasi uidua non habens uirum,
cuius consilio
in prauum?
uinea-que factus aliena,
non Domino fructificans sed demoniis?
Ciuitas eras plena populo spiritalium bonorum |
quomodo mutatus es in solitudinem?
Anima tua gentium erat domina,
sensibus imperans |
et omnes eorum affectus subdens rationi |
quomodo facta est quasi uidua non habens uirum,
cuius consilio sapientia-que regatur?
Princeps fuerat prouinciarum,
quia inter probatos quoque ac pręstantes
eminebat,
nunc autem facta est sub tributo soluit-que
uectigal principi tenebrarum,
non iam quomodo oportet sed
facta est quasi uidua non habens uirum,
cuius consilio sapientia-que regatur?
Princeps fuerat prouinciarum,
quia inter probatos quoque ac pręstantes
eminebat,
nunc autem facta est sub tributo soluit-que
uectigal principi tenebrarum,
non iam quomodo oportet sed quomodo ille suaserit uiuens.
Lucerna eras lucens omnibus qui in domo sunt |
extincto lumine multorum de te obloquentium morsibus pares.
Cęli denique stella uidebaris,
et in terram cecidisti,
ut fulgorem qui in te fuit,
in tenebras conuerteres |
et de te
Supra firmam petram ędificabas,
ut peracto uirtutum ędificio ad cęleste regnum conscenderes |
beatitudinis-que sempiternę bona possideres |
et nunc repente mutato proposito ędificata destruis ac dissipas |
et de solida petra ad fluidam mollem-que harenam transgrederis,
in qua non potes consistere |
nedum ędificare,
in qua quicquid extruere niteris corruit.
Et cum nihil omnino inter mundanas uoluptates firmitatis,
nihil stabilitatis existat,
illę quoque te destituent
te-que sublato omni sustentaculo protinus in profundum
ut qui nunc mundi affluis luxuriis,
mox calamitatibus afficiaris ęternis.
dicente Domino per prophetam:
Si auerterit se iustus a iustitia |
et fecerit iniquitatem secundum omnes abominationes quas operari solet
impius,
nunquid uiuet?
omnes iustitię eius quas fecerat,
non erunt in memoria.
in pręuaricatione qua pręuaricatus est,
et in peccato suo quo peccauit,
in ipsis morietur.
Hac sane de causa et Petrus apostolus de eisdem hominibus loquens:
Melius inquit erat illis non cognoscere uiam iustitię |
quam post agnitionem retrorsum
solet
impius,
nunquid uiuet?
omnes iustitię eius quas fecerat,
non erunt in memoria.
in pręuaricatione qua pręuaricatus est,
et in peccato suo quo peccauit,
in ipsis morietur.
Hac sane de causa et Petrus apostolus de eisdem hominibus loquens:
Melius inquit erat illis non cognoscere uiam iustitię |
quam post agnitionem retrorsum conuerti
Cum igitur in tanto te periculo constitutum perspicue intelligas,
dum licet,
dum uita suppetit,
dum poenitendi tempus superest,
errorem tuum corrigere festina |
et eo unde recessisti te quamprimum refer |
tempus superest,
errorem tuum corrigere festina |
et eo unde recessisti te quamprimum refer |
opus-que illud,
quod stulte admodum demolitus es,
instaurare stude |
neque te ultra in aperta mittas pericula,
cum ad tutum regressus fueris.
Non est aptus regno Dei,
qui aratrum tenens post tergum respicit.
Vt quotidie proficias conare,
ut semper boni aliquid agas enitere,
et deficere desines.
Aliorum exemplis disce cautius incedere.
Sauli regi fauit Deus,
quamdiu ille legi eius obediendo
tam grande scelus commisit |
ueniam-que desperauit |
et laqueo sibi mortem consciuit.
Patet igitur, quid de illo miscellione sperandum sit,
qui cum diu egregie magnifice-que sese gesserit,
ad flagitia deinde conuersus ab iis non discedat.
Cum pręsertim pręter iam dicta exempla etiam scriptum sit:
Qui transgreditur a iustitia ad peccatum,
Deus parauit eum ad romphaeam,
hoc est ad uindictam.
Romphaea enim teli genius fuit apud Thracas,
ut
Iconiis illis
,
qui Paulum et Barnabam primitus pro diis habuerunt,
deinde lapidum ictibus impellentes ciuitate ueluti inimicos eiecerunt;
ne etiam simus arundo uento agitata et de nobis dici queat:
Vię eorum tenebrę et lubricum.
Non est mutatio ista dexterę Excelsi,
sed morphosis diaboli.
Non ergo simus populus ille,
qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos |
et non quieuit,
et Domino non placuit;
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in
Paulum et Barnabam primitus pro diis habuerunt,
deinde lapidum ictibus impellentes ciuitate ueluti inimicos eiecerunt;
ne etiam simus arundo uento agitata et de nobis dici queat:
Vię eorum tenebrę et lubricum.
Non est mutatio ista dexterę Excelsi,
sed morphosis diaboli.
Non ergo simus populus ille,
qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos |
et non quieuit,
et Domino non placuit;
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in domo Domini,
in atriis domus Dei
ueluti inimicos eiecerunt;
ne etiam simus arundo uento agitata et de nobis dici queat:
Vię eorum tenebrę et lubricum.
Non est mutatio ista dexterę Excelsi,
sed morphosis diaboli.
Non ergo simus populus ille,
qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos |
et non quieuit,
et Domino non placuit;
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in domo Domini,
in atriis domus Dei nostri!
Stare enim iustorum est,
mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus
ne etiam simus arundo uento agitata et de nobis dici queat:
Vię eorum tenebrę et lubricum.
Non est mutatio ista dexterę Excelsi,
sed morphosis diaboli.
Non ergo simus populus ille,
qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos |
et non quieuit,
et Domino non placuit;
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in domo Domini,
in atriis domus Dei nostri!
Stare enim iustorum est,
mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in domo Domini,
in atriis domus Dei nostri!
Stare enim iustorum est,
mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium peccatorum est.
Non simus igitur sicut lunaticus ille de Euangelio,
nunc cadens in ignem,
nunc in aquam,
sed simus templi sancti columna Iachin,
quę interpretatur firmitas .
Qui enim sic stabilitus fuerit,
poterit dicere cum constantissimo uiro Iob:
Donec deficiam non
Non simus igitur sicut lunaticus ille de Euangelio,
nunc cadens in ignem,
nunc in aquam,
sed simus templi sancti columna Iachin,
quę interpretatur firmitas .
Qui enim sic stabilitus fuerit,
poterit dicere cum constantissimo uiro Iob:
Donec deficiam non recedam ab innocentia mea.
Pręterea meminerimus pręceptum esse:
Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te,
locum tuum ne dimiseris!
Infestet licet antiquus hostis,
insidietur,
tendat laqueos,
uenena
existimemus.
Quia seruitus ista omni terrena libertate iocundior,
utilior,
gloriosior est.
Hanc ne deseramus,
occurrant semper menti nostrę Saluatoris monita dicentis:
Qui in Iudea sunt,
fugiant ad montes;
et qui in tecto,
non descendat tollere aliquid de domo sua;
et qui in agro,
non reuertatur tollere tunicam suam;
Iudeam Hebraicorum nominum interpretes confessionem sonare dicunt.
Qui ergo Christum confitetur,
ad uirtutum celsitudinem ascendere curet,
eundem imitando,
qui in se
iocundior,
utilior,
gloriosior est.
Hanc ne deseramus,
occurrant semper menti nostrę Saluatoris monita dicentis:
Qui in Iudea sunt,
fugiant ad montes;
et qui in tecto,
non descendat tollere aliquid de domo sua;
et qui in agro,
non reuertatur tollere tunicam suam;
Iudeam Hebraicorum nominum interpretes confessionem sonare dicunt.
Qui ergo Christum confitetur,
ad uirtutum celsitudinem ascendere curet,
eundem imitando,
qui in se credentibus,
ut sua sequantur uestigia iubet.
Et qui in tecto sunt,
Hebraicorum nominum interpretes confessionem sonare dicunt.
Qui ergo Christum confitetur,
ad uirtutum celsitudinem ascendere curet,
eundem imitando,
qui in se credentibus,
ut sua sequantur uestigia iubet.
Et qui in tecto sunt,
hoc est,
qui ad summa iam peruenerunt,
non descendant,
ne conuersationis
pristinę sordibus inquinentur.
Et qui in agro uitę actiuę operam patrifamilias locauerunt,
non reuertantur tollere tunicam suam,
ne rursum inutilem ociositatem,
quam recusarunt, induant |
et labore intermisso promissę
qui in se credentibus,
ut sua sequantur uestigia iubet.
Et qui in tecto sunt,
hoc est,
qui ad summa iam peruenerunt,
non descendant,
ne conuersationis
pristinę sordibus inquinentur.
Et qui in agro uitę actiuę operam patrifamilias locauerunt,
non reuertantur tollere tunicam suam,
ne rursum inutilem ociositatem,
quam recusarunt, induant |
et labore intermisso promissę mercedis denarium amittant.
Horum autem hęc summa est,
ut cum relictis uitiis uirtute proficere
ociositatem,
quam recusarunt, induant |
et labore intermisso promissę mercedis denarium amittant.
Horum autem hęc summa est,
ut cum relictis uitiis uirtute proficere coeperimus diuinis obtemperando mandatis,
rursum ad uitia non relabamur,
ne prouerbio detur locus:
Canis reuersus ad uomitum, et
Sus lota in uolutabro luti.
Incipit Liber Tertius Spei.
De
Prouer. iiii.
.
quid egeris,
quid omiseris,
in quo excideris tecum examinas,
ut deinceps cautius incedas.
Simplex es,
si tunc etiam cum irrideris,
cum contumelia afficeris,
cum iniuriis oneraris,
patienter toleres,
non irascaris,
non turberis |
et quasi qui nihil mali passus fueris,
uultum non mutes |
atque intra te animi quietem conserues,
Illorum puerorum more,
quos Dominus ad se uenire iussit |
et:
quid omiseris,
in quo excideris tecum examinas,
ut deinceps cautius incedas.
Simplex es,
si tunc etiam cum irrideris,
cum contumelia afficeris,
cum iniuriis oneraris,
patienter toleres,
non irascaris,
non turberis |
et quasi qui nihil mali passus fueris,
uultum non mutes |
atque intra te animi quietem conserues,
Illorum puerorum more,
quos Dominus ad se uenire iussit |
et:
cautius incedas.
Simplex es,
si tunc etiam cum irrideris,
cum contumelia afficeris,
cum iniuriis oneraris,
patienter toleres,
non irascaris,
non turberis |
et quasi qui nihil mali passus fueris,
uultum non mutes |
atque intra te animi quietem conserues,
Illorum puerorum more,
quos Dominus ad se uenire iussit |
et:
patienter toleres,
non irascaris,
non turberis |
et quasi qui nihil mali passus fueris,
uultum non mutes |
atque intra te animi quietem conserues,
Illorum puerorum more,
quos Dominus ad se uenire iussit |
et:
turberis |
et quasi qui nihil mali passus fueris,
uultum non mutes |
atque intra te animi quietem conserues,
Illorum puerorum more,
quos Dominus ad se uenire iussit |
et:
dispones,
futura prospicies |
te-que ita pręparabis,
ut in fine uitę inueniare promissa immortalitate dignus.
Ex aliorum enim euentu disces,
quid tibi fugiendum,
quid expetendum sit.
ut cum plenis lampadibus aduentanti Sponso occurras |
et non tunc oleum parare quęras,
cum parato opus fuerit.
dictum-que illud semper in mente habebis:
ut cum plenis lampadibus aduentanti Sponso occurras |
et non tunc oleum parare quęras,
cum parato opus fuerit.
dictum-que illud semper in mente habebis:
quoque simplex fueris,
ab omnibus animi inquinamentis mundum te exibebis,
nulli detrahes,
nullum offendes,
nulli malum optabis,
nihil simulationis,
nihil doli concipies |
toto actionum tuarum corpore lucidus eris.
quia mentis oculum a uera recta-que simplicitate non auertes.
O felicem animam quę talis fuerit |
a cęlesti enim Sponso merebitur audire:
quę talis fuerit |
a cęlesti enim Sponso merebitur audire:
audire:
cum sustentamenta uitę tantum suppeditabuntur.
Spem enim omnem in Deo pones atque firmabis,
qui suscitat a terra inopem |
et de stercore erigit pauperem,
ut collocet eum cum principibus,
non cum quibuscunque sed cum principibus populi
sui,
cum angelis atque archangelis in regno suo sempiterno.
Ipse idem ex hoc prudentium
simplicium-que genere suam constare
suam multiplicaret,
quis nostrum saluus fieret?
De prvdentia vitiosa et simplicitate stvpida
Caput II
Esse tamen et prudentiam quandam nouimus non probatam,
de qua in Prouerbiis legitur:
Ne innitaris prudentię tuę!
hanc deuitare debemus,
quia ista de se pręsumentium se-que mirantium prudentia est.
qui neminem consulunt,
neminem audiunt,
doctoribus contradicunt,
quod
blandiatur,
spiritum perire patitur,
quia nec usuris abstinet |
nec aliena per uim uel per calumniam occupare ueretur |
nec dolis fraudibus-que niti,
ut lucretur,
cauet.
Valde quidem fugienda est ista prudentia,
quia uere mors est.
non mors quę mortem afferat,
sed quę morte acerbius cruciet |
et mori uetet.
Cęterum neque ipsa simplicitas
(ut diximus)
absque prudentia erit probanda.
Stupida enim et fatua est,
Stupida enim et fatua est,
offendens ad lapidem pedem suum.
Hanc habere prohibemur |
dicente Propheta:
deprauet maligna suggestio.
Paruulę sensibus fuere uirgines illę,
quę de sola fidei uirginitate sibi plaudentes cum uacuis lampadibus occurrerunt Sponso.
Et quoniam oleum bonorum operum,
quo sensuum nostrorum lampades illuminantur,
non habebant,
intrare ad Sponsi nuptias nequiuere.
Nemo igitur usque adeo simplex sit,
ut ad beatitudinem consequendam aspirans |
quibus uitę meritis illam adipisci possit ignoret.
Et nemo usque adeo prudens sit |
Hęc igitur quę proprie sapientia dicitur late se effundit,
utranque scientiam continet.
neque scire tantum contenta est,
nisi etiam secundum scientię suę pręcepta mores uitam-que composuerit.
Nam siquis philosophiam omnem didicerit |
et non perinde ac illa pręcipit uiuat,
doctum equidem confitebor,
sapientem negabo.
Non cadit uitium in sapiente,
cuius propria est uirtus.
In hoc fere omnes conueniunt,
ut dici sapiens non debeat,
nisi qui cunctis pręcellat
scire tantum contenta est,
nisi etiam secundum scientię suę pręcepta mores uitam-que composuerit.
Nam siquis philosophiam omnem didicerit |
et non perinde ac illa pręcipit uiuat,
doctum equidem confitebor,
sapientem negabo.
Non cadit uitium in sapiente,
cuius propria est uirtus.
In hoc fere omnes conueniunt,
ut dici sapiens non debeat,
nisi qui cunctis pręcellat animi bonis |
et tam scientia sit instructus quam probitate.
Philosophi
Summum itaque bonum expetentibus,
siquis philosophiam omnem didicerit |
et non perinde ac illa pręcipit uiuat,
doctum equidem confitebor,
sapientem negabo.
Non cadit uitium in sapiente,
cuius propria est uirtus.
In hoc fere omnes conueniunt,
ut dici sapiens non debeat,
nisi qui cunctis pręcellat animi bonis |
et tam scientia sit instructus quam probitate.
Philosophi
Summum itaque bonum expetentibus,
quod semper inquirendo philosophi inuenire nunquam potuerunt,
opus erit eam discere doctrinam,
quę a Deo
debeat,
nisi qui cunctis pręcellat animi bonis |
et tam scientia sit instructus quam probitate.
Philosophi
Summum itaque bonum expetentibus,
quod semper inquirendo philosophi inuenire nunquam potuerunt,
opus erit eam discere doctrinam,
quę a Deo nobis non ab hominibus tradita sit.
cum sola uerissimum ad beatitudinem monstret iter |
et eandem certissime polliceatur atque conferat.
Neque tamen qui mediocri scientia pręditi sunt,
a spe beatitudinis excluduntur.
Si uis inquit ad uitam
uitę altior sit beatitudinis gradus,
una tamen est beatorum Ecclesia unum corpus.
Quo fit ut ab ista sapientia,
qua saluamur,
ne coniugati quidem excludantur,
si modo quę iussa sunt peregerint.
Illos autem sapientiores esse dicimus,
quos uirtutibus nouimus pręstare,
et non scientia solum uel eruditione.
Scientia enim si uirtutibus careat,
inflat,
multum-que doctus et parum sapiens nimium sibi arrogat |
interdum etiam ueritati refragari audet,
ut se aliquid prę cęteris argutius atque
Quid est autem scientia |
nisi perfecta ueri falsi-que dignoscendi ratio?
Quę cum propria Dei sit,
illa quę ab hominibus est,
nisi cum diuina conueniat,
opinio magis dici debet quam scientia.
Falli,
decipi,
errare hominis est.
In Deo ista non cadunt.
Facessant igitur a nobis fallaciosę stropharum argutię enthymemata-que dialecticorum.
non terrenam scientiam sequimur, sed cęlestem.
Nihil uerius, nihil certius esse asserimus |
quam quod illa
diuina conueniat,
opinio magis dici debet quam scientia.
Falli,
decipi,
errare hominis est.
In Deo ista non cadunt.
Facessant igitur a nobis fallaciosę stropharum argutię enthymemata-que dialecticorum.
non terrenam scientiam sequimur, sed cęlestem.
Nihil uerius, nihil certius esse asserimus |
quam quod illa continet.
Lignum uitę est iis qui apprehenderint eam,
et qui tenuerit eam beatus.
igitur fuere illis piscatores nostri,
quorum disciplinam,
quam a Christo didicerant,
et philosophi Ariopagum relinquentes sunt secuti |
et ipsi Romani principes contempta idolorum cultura probauere.
Totis enim imperii uiribus falsorum deorum religionem defenderant.
uicti autem non armis,
sed eorum qui cędebantur patientia
Christum susceperunt,
qui ab ipsis prędicatus fuerat.
Atque hęc fuit uictoria quę uicit mundum, fides nostra.
Pugnantes
non armis,
sed eorum qui cędebantur patientia
Christum susceperunt,
qui ab ipsis prędicatus fuerat.
Atque hęc fuit uictoria quę uicit mundum, fides nostra.
Pugnantes non repugnantibus cessere,
inermibus armati |
et quod mirabilius est |
interemptis interemptores.
Ab alteris in medium prolata Christi religio permansit,
ab alteris tutata idolatria defecit.
Et quisnam
armati |
et quod mirabilius est |
interemptis interemptores.
Ab alteris in medium prolata Christi religio permansit,
ab alteris tutata idolatria defecit.
Et quisnam dicere audet |
professionis Christianę scientiam non esse ueram,
cui tam potentes inimici |
non iam inuiti sed uolentes colla submisere?
De scientia divinitvs tradita et sapientis officio
Caput IV
Hęc est scientia,
interemptores.
Ab alteris in medium prolata Christi religio permansit,
ab alteris tutata idolatria defecit.
Et quisnam dicere audet |
professionis Christianę scientiam non esse ueram,
cui tam potentes inimici |
non iam inuiti sed uolentes colla submisere?
De scientia divinitvs tradita et sapientis officio
Caput IV
Hęc est scientia,
quam a nobis exigit Dominus dicens:
uolentes colla submisere?
De scientia divinitvs tradita et sapientis officio
Caput IV
Hęc est scientia,
quam a nobis exigit Dominus dicens:
Misericordiam uolui et non sacrificium,
et scientiam Dei plus quam holocaustum. .
Hanc ipsam autem Dei scientiam a se peti iubet,
cum ait:
Siquis sitit, ueniat ad me et bibat. .
et:
Ego sum ostium, inquit,
per me siquis introierit saluabitur. .
Non est itaque aditus ad beatitudinem
dicens:
Misericordiam uolui et non sacrificium,
et scientiam Dei plus quam holocaustum. .
Hanc ipsam autem Dei scientiam a se peti iubet,
cum ait:
Siquis sitit, ueniat ad me et bibat. .
et:
Ego sum ostium, inquit,
per me siquis introierit saluabitur. .
Non est itaque aditus ad beatitudinem |
nisi per scientiam diuinitus nobis traditam.
Cęterę omnes scientię uanę sunt.
nemo enim per illas efficitur beatus.
qui-que ipsis nititur,
hominum opinionibus pendet |
et certam uitę uiam
prorsus
ignorat.
Quis enim nouit Filium nisi Pater |
uel Patrem nisi Filius |
et cui uoluerit Filius reuelare?
Vnde et Petro Christum confitenti idem respondit:
Beatus es Simon Bar Iona,
quia caro et sanguis non reuelauit tibi,
sed Pater meus qui in cęlis est.
Decuit autem,
ut qui homini quem formauit,
beatitudinem dare decreuerat,
doctrinę quoque esset
autor,
per quam beatitudo ipsa acquiri posset.
In cassum igitur laborarunt omnes
beatitudinem dare decreuerat,
doctrinę quoque esset
autor,
per quam beatitudo ipsa acquiri posset.
In cassum igitur laborarunt omnes philosophorum scholę,
omnes mundi sapientes,
ut ueram de Deo scientiam per se ipsi inuenirent,
si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
beatitudo ipsa acquiri posset.
In cassum igitur laborarunt omnes philosophorum scholę,
omnes mundi sapientes,
ut ueram de Deo scientiam per se ipsi inuenirent,
si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
nosse,
sed cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo,
scholę,
omnes mundi sapientes,
ut ueram de Deo scientiam per se ipsi inuenirent,
si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
nosse,
sed cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo, tanto nequius peccat,
quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo, tanto nequius peccat,
quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius didicit.
Sit igitur in te sanctarum scientia Scripturarum,
sed ita ut non desint,
quas illa commendat uirtutes |
et absint uitia quę detestatur.
Hoc si pręstiteris,
uere te sapientem esse scias |
ac beatum fore cum hinc decesseris credas |
atque tunc demum et scientia et sapientia et bonis omnibus multo
huberius quam in uita fieri possit,
discere atque nosse,
quę ad Dei Scripturarum-que eius intelligentiam nobis concessam
pertinent,
ut cum ita quemadmodum pręceptum est uixerimus,
illo ubi perfecta sunt omnia conscendamus.
Optimum itaque iudicemus |
non plus sapere quam oportet sapere,
sed sapere ad sobrietatem,
hoc est quantum humanę naturę permittitur,
tantum et indagare discendo |
et conari operando.
Atque hoc erit |
seipsum nosse:
nihil supra uires
sapere,
sed sapere ad sobrietatem,
hoc est quantum humanę naturę permittitur,
tantum et indagare discendo |
et conari operando.
Atque hoc erit |
seipsum nosse:
nihil supra uires tentare |
neque quod capere non possumus,
frustra sequi uelle,
sed suis finibus contentari |
et ea quę uerbis explicare nequimus,
fide tenere,
diuino credentes testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam
|
neque quod capere non possumus,
frustra sequi uelle,
sed suis finibus contentari |
et ea quę uerbis explicare nequimus,
fide tenere,
diuino credentes testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam arbitror.
Quęnam erit sapientia,
ut iam dixi,
scire tantum et non facere quę facienda
didiceris?
neque cauere quę cauenda noueris?
testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam arbitror.
Quęnam erit sapientia,
ut iam dixi,
scire tantum et non facere quę facienda
didiceris?
neque cauere quę cauenda noueris?
Mansuetudinem,
liberalitatem,
clementiam,
castitatem,
constantiam |
cęteras-que uirtutes |
non nosse solum,
uerum et exercere |
earum-que
erit sapientia,
ut iam dixi,
scire tantum et non facere quę facienda
didiceris?
neque cauere quę cauenda noueris?
Mansuetudinem,
liberalitatem,
clementiam,
castitatem,
constantiam |
cęteras-que uirtutes |
non nosse solum,
uerum et exercere |
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que
solum,
uerum et exercere |
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
Vis ista in summam redigi?
audi prophetam dicentem:
uerum et exercere |
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
Vis ista in summam redigi?
audi prophetam dicentem:
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
Vis ista in summam redigi?
audi prophetam dicentem:
possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
Vis ista in summam redigi?
audi prophetam dicentem:
Vis ista in summam redigi?
audi prophetam dicentem:
Dabit itaque operam,
ut disciplinis instruatur,
quę naturam suam perficiant,
ne ignarus rerum erret |
nec pro bono accipiat malum et bonum pro malo,
ac dum sapienter se facere putat,
insipientię arguatur.
Nam licet affectionem boni habeamus a natura,
non tamen et scientiam quę efficit sapientem.
Inter doctum autem et indoctum multa distantia existat necesse est,
quanta utique inter scire et nescire.
Quorum alterum Salomon luci,
alterum tenebris comparat dicens:
fecit prę cęteris animantibus,
ut autorem suum intelligeret,
intelligendo amaret,
amando possideret,
possidendo perpetuo beatus esset.
Quam quidem sapientiam ut concipere et tenere possimus,
non solum discendi studio incumbere,
sed etiam uotis precationibus-que poscere debemus.
cum Iacobus apostolus dicat:
concipere et tenere possimus,
non solum discendi studio incumbere,
sed etiam uotis precationibus-que poscere debemus.
cum Iacobus apostolus dicat:
et exterminati non fuerint terreni affectus?
Duo contraria simul manere nequeunt.
quę enim societas luci cum tenebris?
Christo cum Belial?
Ideo est scriptum:
si alibi quęsieris,
nusquam inuenies.
Latuit philosophos,
ignota fuit omnibus gentilium sapientibus,
tradita autem prophetis Christi-que discipulis.
unde ait:
Vobis datum est nosse mysterium regni Dei |
illis autem incredulis uidelicet et humana tantum scientia nitentibus non est datum.
In sanctis ergo Scripturis duntaxat quęre tibi Dei sapientiam |
et uerbi Dei scientiam |
et quęre mente pura corde-que fideli |
atque ardenti discendi desyderio,
ut quod cupieris assequi merearis.
in Euangelio quam in Lege,
quia Legis mediator Moyses,
Euangelii Christus,
per quem redempti ac saluati sumus.
Hunc si sequi uolumus |
et sanctissimis eius institutionibus inhęrere,
uere sapientes uere-que beati erimus |
et iam non terreni sed cęlestes.
Audiamus quid super hac re Apostolus dicat:
Iudei, inquit, signa petunt,
et Gręci sapientiam quęrunt.
nos autem prędicamus Christum crucifixum,
Iudeis quidem scandalum,
gentibus autem stulticiam,
ipsis
Quis enim hominum comparandę uerę beatitudinis rationem potuit per se
cognoscere,
si hoc solius Dei erat docere,
cuius solius fuit ipsam beatitudinem tribuere.
Quę Dei sunt, inquit, nemo cognouit |
nisi Spiritus Dei.
nos autem non spiritum huius mundi accepimus,
sed Spiritum qui ex Deo est,
ut sciamus quę a Deo donata sunt nobis.
quę et loquimur non in doctis humanę sapientię uerbis,
sed in doctrina Spiritus, spiritalibus spiritalia comparantes. .
denique post multa de Deo salutaris sapientię autore
solius fuit ipsam beatitudinem tribuere.
Quę Dei sunt, inquit, nemo cognouit |
nisi Spiritus Dei.
nos autem non spiritum huius mundi accepimus,
sed Spiritum qui ex Deo est,
ut sciamus quę a Deo donata sunt nobis.
quę et loquimur non in doctis humanę sapientię uerbis,
sed in doctrina Spiritus, spiritalibus spiritalia comparantes. .
denique post multa de Deo salutaris sapientię autore dicta ait:
Siquis uidetur inter uos sapiens
esse in hoc seculo,
stultus fiat,
ut sit sapiens.
Sapientia enim huius mundi stulticia est apud Deum.
Scriptum est enim:
Comprehendam sapientes in astutia eorum.
Et iterum:
Dominus nouit cogitationes sapientium,
quoniam uanę sunt.
Vani quippe sunt,
qui sanctę Trinitatis mysterium non admittunt,
qui uerę beatitudinis bonum non percipiunt,
quia sibi magis quam Deo credunt.
Quamobrem nobis non humana sed diuina doctrina institutis cum
Saluatore nostro, Dei Filio, gratię agendę
sunt |
Deum.
Scriptum est enim:
Comprehendam sapientes in astutia eorum.
Et iterum:
Dominus nouit cogitationes sapientium,
quoniam uanę sunt.
Vani quippe sunt,
qui sanctę Trinitatis mysterium non admittunt,
qui uerę beatitudinis bonum non percipiunt,
quia sibi magis quam Deo credunt.
Quamobrem nobis non humana sed diuina doctrina institutis cum
Saluatore nostro, Dei Filio, gratię agendę
sunt |
sic dicente:
Confiteor tibi, Pater, domine
quoniam uanę sunt.
Vani quippe sunt,
qui sanctę Trinitatis mysterium non admittunt,
qui uerę beatitudinis bonum non percipiunt,
quia sibi magis quam Deo credunt.
Quamobrem nobis non humana sed diuina doctrina institutis cum
Saluatore nostro, Dei Filio, gratię agendę
sunt |
sic dicente:
Confiteor tibi, Pater, domine cęli et terrę,
quia abscondisti hęc a sapientibus et prudentibus,
et reuelasti ea paruulis.
ita Pater,
quoniam sic
et prudentibus,
et reuelasti ea paruulis.
ita Pater,
quoniam sic fuit placitum ante te.
Qvod sola dei sapientia efficit beatos.
Caput VI
Et quoniam sola Dei sapientia |
non uana sed uera est,
per quam solam patet aditus ad beatitudinem:
Sapientia, inquit Iacobus apostolus,
quę desursum est,
primum quidem pudica est,
deinde pacifica,
modesta,
suadibilis,
bonis consulens,
plena misericordia et
est,
per quam solam patet aditus ad beatitudinem:
Sapientia, inquit Iacobus apostolus,
quę desursum est,
primum quidem pudica est,
deinde pacifica,
modesta,
suadibilis,
bonis consulens,
plena misericordia et fructibus bonis,
non iudicans
sine simulatione.
Omnes itaque uirtutes ista sapientia nobis diuinitus ostensa in se
continet |
et credentibus atque uolentibus eas impartit.
explicabit patientiam,
in prosperis humilitatem,
in utrisque constantiam.
Apparebit-que in illo quod Salomon ait:
Melior est sapientia quam arma bellica.
Fortior est enim,
cuius animum non frangunt aduersa |
neque turbant iniurię |
quam qui armis hostes superat.
Alibi etiam dicitur:
Melior est sapientia quam uires,
et uir prudens quam fortis.
Nam sapientia et
|
quam quo casurum sit cogitet.
Sapiens ut semper sapiens sit studet |
ut-que cum Salomone dicere possit:
Sapientia quoque perseuerauit mecum.
Quęris quo pacto semper sapiens esse queat,
cum nemo sit qui non peccet,
cum septies in die cadat iustus?
Sed quemadmodum iustus cum ceciderit,
cito surgendo iusti nomen non amittit,
ita sapiens dicendus est semper sapiens,
qui quoties aliquid stulte peccat,
sapienter quod peccatum est protinus
mecum.
Quęris quo pacto semper sapiens esse queat,
cum nemo sit qui non peccet,
cum septies in die cadat iustus?
Sed quemadmodum iustus cum ceciderit,
cito surgendo iusti nomen non amittit,
ita sapiens dicendus est semper sapiens,
qui quoties aliquid stulte peccat,
sapienter quod peccatum est protinus emendat |
et pręteriti errati notam insequentis uirtutis laude compensat.
Sapientem semper beatum esse philosophi contendunt,
eo quod sola uirtute
adepti fuerint.
sed quamdiu in expectatione eius sunt,
nondum esse beatos constat,
quanuis ob quandam spei certitudinem nunc quoque beati dicantur.
Sapiens, inquiunt, et in tormentis beatus est.
Recte id quidem si de nostris diceretur |
et non de illis, qui a uera religione alieni erant.
Nostri enim uere beati,
quos nulla compellere tormenta potuerunt ut Christum negarent.
Porro hi non sola uirtute contenti erant,
quę prope uana esset,
si nihil eam post mortem sequeretur,
sed per ipsa uirtutis opera Deo iungi
Sapiens, inquiunt, et in tormentis beatus est.
Recte id quidem si de nostris diceretur |
et non de illis, qui a uera religione alieni erant.
Nostri enim uere beati,
quos nulla compellere tormenta potuerunt ut Christum negarent.
Porro hi non sola uirtute contenti erant,
quę prope uana esset,
si nihil eam post mortem sequeretur,
sed per ipsa uirtutis opera Deo iungi cupiebant.
quod quia pręcipue martyrii patientia pręstare poterat,
cędi occidi-que gaudebant.
Illi autem quibus ęterna hominis beatitudo ignota erat,
uana esset,
si nihil eam post mortem sequeretur,
sed per ipsa uirtutis opera Deo iungi cupiebant.
quod quia pręcipue martyrii patientia pręstare poterat,
cędi occidi-que gaudebant.
Illi autem quibus ęterna hominis beatitudo ignota erat,
non quomodo oportuit,
sed quomodo poterant,
beatam uitam diffinierunt.
atque ipsam,
quoniam longius protendere nescirent,
uirtute quę in pręsenti est terminarunt.
Sed quęnam, quęso, esset ista beatitudo,
quę simul cum corpore
more erat finienda?
Pręterea si sola uirtus beata uita esset,
sexcenties in uita beati essemus |
et sexcenties infelices.
quandoquidem nemo tam firmę stabilitę-que uirtutis est,
ut non quotidie fere aliquid desipiat,
oscitet,
deliret,
hallucinetur.
tot autem uicibus nunc accedens nunc recedens
beatitudo nonne uertibilior haberetur rota figulari?
et
tot autem uicibus nunc accedens nunc recedens
beatitudo nonne uertibilior haberetur rota figulari?
et alterno dierum noctium-que recursu mutabilior?
Non est ergo uirtus uita beata,
sed illa cęlestis ęterna-que felicitas,
quę debetur uirtuti,
si uirtus ipsa cum uera religione iuncta fuerit.
Beata quippe est,
quę nunquam subducitur,
nunquam deficit,
est,
quę nunquam subducitur,
nunquam deficit,
bonis omnibus affluit semper,
malis uacat,
desyderium implet.
denique ad summum bonorum peruentum est,
cum ad illam peruenitur.
Huc accedit quod Christianorum sapientia non ita rigide neque inhumane
circumscripta sit,
sicut fuit illa Stoicę sectę philosophorum,
qui docebant |
sapientem animi passionibus prorsus carere oportere ut beatus sit.
Nos enim e contrario definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę
Huc accedit quod Christianorum sapientia non ita rigide neque inhumane
circumscripta sit,
sicut fuit illa Stoicę sectę philosophorum,
qui docebant |
sapientem animi passionibus prorsus carere oportere ut beatus sit.
Nos enim e contrario definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę beatitudinis desyderio non ducitur
qui pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui
inhumane
circumscripta sit,
sicut fuit illa Stoicę sectę philosophorum,
qui docebant |
sapientem animi passionibus prorsus carere oportere ut beatus sit.
Nos enim e contrario definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę beatitudinis desyderio non ducitur
qui pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis
sectę philosophorum,
qui docebant |
sapientem animi passionibus prorsus carere oportere ut beatus sit.
Nos enim e contrario definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę beatitudinis desyderio non ducitur
qui pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia
sapientem animi passionibus prorsus carere oportere ut beatus sit.
Nos enim e contrario definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę beatitudinis desyderio non ducitur
qui pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia et seruorum Dei propria,
definimus |
non posse sapientem fieri beatum,
qui adhuc in corpore uiuens futurę beatitudinis desyderio non ducitur
qui pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia et seruorum Dei propria,
cuius hę sunt passiones.
Illa autem Stoicorum prorsus uana,
et non hominis sed
non ducitur
qui pro eo quod aliquando peccauit,
dolendo non satisfacit,
qui cum benefecerit non gaudet et Deo gratias agit cuius ope in
benefaciendo est usus,
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia et seruorum Dei propria,
cuius hę sunt passiones.
Illa autem Stoicorum prorsus uana,
et non hominis sed lapidis potius:
nihil sperare,
nihil metuere,
nihil gaudere,
nihil dolere.
qui eidem peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia et seruorum Dei propria,
cuius hę sunt passiones.
Illa autem Stoicorum prorsus uana,
et non hominis sed lapidis potius:
nihil sperare,
nihil metuere,
nihil gaudere,
nihil dolere.
Si istud sapientia uel uita beata esset,
quid in terris lapide et sensu carentibus rebus esse sapientius uel beatius
Si istud sapientia uel uita beata esset,
quid in terris lapide et sensu carentibus rebus esse sapientius uel beatius existimari potuisset?
Lapidea est igitur illorum et sapientia et beatitudo, non humana.
Cum enim uerę beatitatis ignari essent,
beatitatem ipsam appetitionum quietudinem esse putauerunt
,
et hanc ad sapientem pertinere uolebant.
At nos uerę quoque ęternęque beatitudini gaudium attribuimus et in Deo lętitiam perpetuam-que iocunditatem,
amorem etiam et mutuam inter beatos charitatem atque perfectam.
Repudiata itaque gentilium fatuitate |
sapientiam quam non homo sed Deus docuit sequamur.
hanc diuitiis,
hanc rebus omnibus anteponamus.
Melior est acquisitio eius
Deus docuit sequamur.
hanc diuitiis,
hanc rebus omnibus anteponamus.
Melior est acquisitio eius
fecit Deus sapientiam huius seculi.
Hic sane fuit antiquorum deos colentium error,
qui olim uidebatur esse sapientia |
sed postquam Euangelii ueritas etiam ab iis qui eam persequebantur,
recepta est,
apparuit colendorum deorum ritum non sapientiam fuisse sed stulticiam.
Tunc pharaonis sapientium uirgę a uirga Moysi deuoratę sunt |
et omne diaboli commentum uirtute crucis Christi superatum.
tunc mulier sanguine fluens,
quam medici secularis disciplinę curare nequiuerant,
studiosa,
sed plane inanis cassi-que laboris,
cum inuestigare illud nequaquam potuerit,
quod nisi Deo monstrante scire nemo poterat.
Ista autem erat philosophorum professio circa ipsam hominis
beatitudinem uarie sentientium (ut diximus) atque delirantium.
cum non in cęlo sed in terra illam constituerent,
quęrentes ubi non erat |
et ubi esset nescientes.
de his psalmista ait:
Defecerunt scrutantes scrutinio.
His nonnulli quoque ex nostris mihi
potuerit,
quod nisi Deo monstrante scire nemo poterat.
Ista autem erat philosophorum professio circa ipsam hominis
beatitudinem uarie sentientium (ut diximus) atque delirantium.
cum non in cęlo sed in terra illam constituerent,
quęrentes ubi non erat |
et ubi esset nescientes.
de his psalmista ait:
Defecerunt scrutantes scrutinio.
His nonnulli quoque ex nostris mihi similes uidentur,
quibus non est satis nosse quomodo ueram perfectam-que beatitudinem
assequi
constituerent,
quęrentes ubi non erat |
et ubi esset nescientes.
de his psalmista ait:
Defecerunt scrutantes scrutinio.
His nonnulli quoque ex nostris mihi similes uidentur,
quibus non est satis nosse quomodo ueram perfectam-que beatitudinem
assequi possint,
sed altiora se indagare conantur |
et ea quidem quę nisi fides teneat,
ratio non explicat,
curiosius perscrutari solent.
Vnde fit,
ut plerunque ab eo etiam quod recte didicerant aberrent |
scrutantes scrutinio.
His nonnulli quoque ex nostris mihi similes uidentur,
quibus non est satis nosse quomodo ueram perfectam-que beatitudinem
assequi possint,
sed altiora se indagare conantur |
et ea quidem quę nisi fides teneat,
ratio non explicat,
curiosius perscrutari solent.
Vnde fit,
ut plerunque ab eo etiam quod recte didicerant aberrent |
et dum Christum se tenere putant,
de manibus elapsum non animaduertant.
sed altiora se indagare conantur |
et ea quidem quę nisi fides teneat,
ratio non explicat,
curiosius perscrutari solent.
Vnde fit,
ut plerunque ab eo etiam quod recte didicerant aberrent |
et dum Christum se tenere putant,
de manibus elapsum non animaduertant.
Plena periculi est talis sapientia |
ideo-que uitanda.
cum scriptum sit:
Scrutator maiestatis opprimetur a gloria.
Et iterum:
Non plus sapias quam necesse est,
ne
Christum se tenere putant,
de manibus elapsum non animaduertant.
Plena periculi est talis sapientia |
ideo-que uitanda.
cum scriptum sit:
Scrutator maiestatis opprimetur a gloria.
Et iterum:
Non plus sapias quam necesse est,
ne obstupescas.
Caue igitur nimis altum sapere,
ne forte uel cum hereticis Vetus Instrumentum damnes uel cum Iudeis
Nouum |
et cum utrisque ipse damneris.
dicente Domino:
Nunquid non in die illa
Et iterum:
Non plus sapias quam necesse est,
ne obstupescas.
Caue igitur nimis altum sapere,
ne forte uel cum hereticis Vetus Instrumentum damnes uel cum Iudeis
Nouum |
et cum utrisque ipse damneris.
dicente Domino:
Nunquid non in die illa perdam sapientes de Idumea |
et prudentiam de monte Esau?
Peribunt utique heretici et Dei iudicio condemnabuntur,
qui terrena sapiebant.
hoc enim Idumea interpretatur.
et Iudei qui cum Esau aduersabantur fratri eius
Christus--- sua uirtute superauit et euertit.
Arrii, Sabellii, Euticetis, Manichei reliquorum-que omnium prauitas
defecit |
sola Machumetana extat,
ne ipsa quidem diu permansura.
dicente Domino:
Omnis plantatio,
quam non plantauit Pater meus cęlestis, eradicabitur.
Sed sunt et in Ecclesia fortasse non pauci,
qui sibi sapientes uidentur,
ita ut interdum contradicere audeant catholicę ueritati,
apud ignaros admirationem sui facturi,
quasi qui
Manichei reliquorum-que omnium prauitas
defecit |
sola Machumetana extat,
ne ipsa quidem diu permansura.
dicente Domino:
Omnis plantatio,
quam non plantauit Pater meus cęlestis, eradicabitur.
Sed sunt et in Ecclesia fortasse non pauci,
qui sibi sapientes uidentur,
ita ut interdum contradicere audeant catholicę ueritati,
apud ignaros admirationem sui facturi,
quasi qui acutius aliquid sagacius-que explorarint |
quam illi qui iampridem
probati recepti celebres-que
Apud Deum enim et insipientes et imprudentes sunt,
qui temeraria pręsumptione abducti ad ostentationem ingenii magis quam ad ueritatis confirmationem
loquuntur.
Porro omnis disciplina quę cum Euangelio non conuenit,
inutilis est,
sapientem facere non potest |
ideo-que nec beatum.
Poesis fabellarum fictionibus exhuberat,
oratoria ad gratiam loquendi artem pręfert ,
astronomia cęli syderum-que
sunt,
qui temeraria pręsumptione abducti ad ostentationem ingenii magis quam ad ueritatis confirmationem
loquuntur.
Porro omnis disciplina quę cum Euangelio non conuenit,
inutilis est,
sapientem facere non potest |
ideo-que nec beatum.
Poesis fabellarum fictionibus exhuberat,
oratoria ad gratiam loquendi artem pręfert ,
astronomia cęli syderum-que motibus et exinde futurorum diuinationibus
scatet,
qui ethnicorum sapientes pręter modum emulatur,
ut etiam iniquus et infidelis esse possit conuinci.
Et quoniam sola Dei sapientia,
quę in Sacris litteris continetur,
uera est sapientia,
ideo ipse Dominus per prophetam exclamat dicens:
Non glorietur sapiens in sapientia sua,
et non glorietur fortis in fortitudine sua,
et non glorietur diues in diuitiis suis,
sed in hoc glorietur qui gloriatur,
scire et nosse me,
quia ego sum Dominus,
qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam in terra;
misericordiam utique
ut etiam iniquus et infidelis esse possit conuinci.
Et quoniam sola Dei sapientia,
quę in Sacris litteris continetur,
uera est sapientia,
ideo ipse Dominus per prophetam exclamat dicens:
Non glorietur sapiens in sapientia sua,
et non glorietur fortis in fortitudine sua,
et non glorietur diues in diuitiis suis,
sed in hoc glorietur qui gloriatur,
scire et nosse me,
quia ego sum Dominus,
qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam in terra;
misericordiam utique erga sapientes in bono,
iudicium et
conuinci.
Et quoniam sola Dei sapientia,
quę in Sacris litteris continetur,
uera est sapientia,
ideo ipse Dominus per prophetam exclamat dicens:
Non glorietur sapiens in sapientia sua,
et non glorietur fortis in fortitudine sua,
et non glorietur diues in diuitiis suis,
sed in hoc glorietur qui gloriatur,
scire et nosse me,
quia ego sum Dominus,
qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam in terra;
misericordiam utique erga sapientes in bono,
iudicium et iustitiam aduersus sapientes in malo.
de quibus
iustitiam aduersus sapientes in malo.
de quibus Hieremias ait:
Sapientes sunt ut faciant mala,
bene autem facere nescierunt.
Sapientia ista doli,
calliditatis,
uersutię,
fraudum est plena |
ista denique non hominis sed diaboli sapientia est.
Hac armatus erat serpens,
qui decepit Euam.
hanc sequuntur illi,
de quibus in Euangelio dicitur:
Prudentiores sunt filii seculi filiis lucis in generatione
sua.
Ab hac certe uir
ne creditum sibi salutaris eruditionis talentum in terra defodiant,
sed illic dispensent,
unde cum usuris exigi possit |
et Domino cui negociantur,
plurimum lucri accedat.
Laxent igitur retia sua in capturam:
alios doceant quod ipsi didicerunt,
et non sibi solum,
sed aliis etiam prodesse studeant |
tanto-que accepto beneficio se dignos pręstent.
Vt quid enim bonum sapientię tu qui Dei benignitate sapientiam adeptus es,
si cum proximis non communicas?
si nihil inde tibi deperit,
si
alios doceant quod ipsi didicerunt,
et non sibi solum,
sed aliis etiam prodesse studeant |
tanto-que accepto beneficio se dignos pręstent.
Vt quid enim bonum sapientię tu qui Dei benignitate sapientiam adeptus es,
si cum proximis non communicas?
si nihil inde tibi deperit,
si communicatum etiam augetur et excrescit?
Quis est enim qui docet,
et docendo non aliquid discat?
et quod didicit non confirmet?
cum de memoria facile labi soleat et exciderit ,
quicquid
dignos pręstent.
Vt quid enim bonum sapientię tu qui Dei benignitate sapientiam adeptus es,
si cum proximis non communicas?
si nihil inde tibi deperit,
si communicatum etiam augetur et excrescit?
Quis est enim qui docet,
et docendo non aliquid discat?
et quod didicit non confirmet?
cum de memoria facile labi soleat et exciderit ,
quicquid relinquitur irrepetitum?
Ita fit,
ut ipse quoque dediscas,
nisi docueris.
Vt quid enim bonum sapientię tu qui Dei benignitate sapientiam adeptus es,
si cum proximis non communicas?
si nihil inde tibi deperit,
si communicatum etiam augetur et excrescit?
Quis est enim qui docet,
et docendo non aliquid discat?
et quod didicit non confirmet?
cum de memoria facile labi soleat et exciderit ,
quicquid relinquitur irrepetitum?
Ita fit,
ut ipse quoque dediscas,
nisi docueris.
Doce igitur ut doctior sis |
aut saltem ne obliuioni tradas
fulgebunt
(sicut scriptum est)
tanquam stellę in perpetuas ęternitates.
Cassus pene labor est |
multa didicisse,
et postquam didiceris obmutescere.
tacuerit?
nonne uerum est quod dicitur:
cęlorum.
Ipse Dominus noster Christus docuit |
nec apostolos suos passus est desidia ocio-que torpere,
sed Spiritu Sancto repletos per diuersas orbis partes dimisit,
ut errantes docendo in uiam ueritatis reuocarent.
atque illos quidem non itineris labor,
non persecutionis immanitas ab officio deterruit |
et te pigebit illorum saltem,
a quibus nihil mali metuis,
tuę sapientię medicamenta conferendo |
saluti consulere?
et multorum animas Domino tuo lucrari?
Ipse Dominus noster Christus docuit |
nec apostolos suos passus est desidia ocio-que torpere,
sed Spiritu Sancto repletos per diuersas orbis partes dimisit,
ut errantes docendo in uiam ueritatis reuocarent.
atque illos quidem non itineris labor,
non persecutionis immanitas ab officio deterruit |
et te pigebit illorum saltem,
a quibus nihil mali metuis,
tuę sapientię medicamenta conferendo |
saluti consulere?
et multorum animas Domino tuo lucrari?
Satis hęc de
Demones ergo nequitię pleni spiritus inuidię acti stimulis hominem
semper ad uitia prouocant,
ne ad cęleste regnum,
unde ipsi deturbati sunt,
transferri mereatur.
Iccirco clamat Apostolus dicens:
Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem,
sed aduersus Principatus,
aduersus Potestates,
aduersus Rectores tenebrarum harum,
aduersus spiritalia nequitię in cęlestibus;
non quod in cęlo sint demones sed in aere |
Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem,
sed aduersus Principatus,
aduersus Potestates,
aduersus Rectores tenebrarum harum,
aduersus spiritalia nequitię in cęlestibus;
non quod in cęlo sint demones sed in aere |
qui quidem his plenius esse creditur.
In cęlestibus autem dixit |
iuxta consuetudinem diuinę Scripturę,
quę uolucres quoque cęli appellat,
quas per aera uolitantes cernimus.
Magnarum autem uirium esse illos
esse creditur.
In cęlestibus autem dixit |
iuxta consuetudinem diuinę Scripturę,
quę uolucres quoque cęli appellat,
quas per aera uolitantes cernimus.
Magnarum autem uirium esse illos ostendit |
principatum et potestatem et regimen eis attribuens.
non hoc tamen in omnes homines,
sed in illos duntaxat,
qui tenebrę sunt.
In illos uero qui lux sunt,
ius nullum habent,
nisi tentandi incitandi-que ad peccandum,
ut et ipsi relicto bene agendi lumine malignę actionis tenebras
diligere incipiant,
et cum id
Potestas autem illius tanta est,
quantam Deus permiserit,
qui eorum opera utitur |
tam in prauos puniendos |
quam in bonos probandos.
ut hi cum aduersarii tentamenta uicerint,
plus pręmii mereantur,
et illi uicti si ad poenitudinem non redierint,
tanto iustius crucientur,
quanto diutius expectati sunt ut redirent.
Pręterea si demonis potentiam ex testimonio Scripturarum pensare
uolumus,
profecto homini intolerandam insuperabilem-que esse inueniemus.
Nemo itaque mortalium tantę uirtutis est |
tantę-que constantię,
qui eorum uiribus ualeret resistere,
nisi ut ualeamus Deus pręstaret,
coercens illorum robur |
et nostram simul adiuuans imbecillitatem.
Stultus est igitur,
qui non totam resistendi spem atque uincendi in Deo posuerit.
Sit ille licet Abraham uel Moyses uel Dauid uel Ioannes Baptista uel
aliquis apostolorum,
si propria uirtute |
et non ope diuina niteretur,
statim succumberet.
in Deo autem sperans
Stultus est igitur,
qui non totam resistendi spem atque uincendi in Deo posuerit.
Sit ille licet Abraham uel Moyses uel Dauid uel Ioannes Baptista uel
aliquis apostolorum,
si propria uirtute |
et non ope diuina niteretur,
statim succumberet.
in Deo autem sperans uictoria potiretur.
Beemoth, inquit,
quasi bos foenum comedet,
hoc est paleas igni comburendas;
fortitudo eius in lumbis eius,
et uirtus eius in umbilico uentris
angelicam naturam seuerum fuisse recordantur.
et territi student,
siquid deliquerint,
poenitentia expiare.
Quod autem arrogantibus dominetur |
et superbos iugo premat mortiferę seruitutis,
ex eo patet quod consequenter dicitur:
Non est super terram potestas quę comparetur ei.
qui factus est ut nullum timeret |
omne sublime uidet |
ipse est rex super uniuersos filios superbię.
Neque rex solum sed etiam pater talium nuncupatur.
dicente Domino:
Vos ex patre
Neque rex solum sed etiam pater talium nuncupatur.
dicente Domino:
Vos ex patre diabolo estis,
et desyderia patris uestri uultis facere.
Sicut enim qui opera Abrahę faciunt,
filii Abrahę sunt,
ita qui diabolum imitantur,
filii eius dicendi sunt,
non natiuitate,
sed uoluntatis corruptę similitudine.
filii Abrahę sunt,
ita qui diabolum imitantur,
filii eius dicendi sunt,
non natiuitate,
sed uoluntatis corruptę similitudine.
sunt,
ita qui diabolum imitantur,
filii eius dicendi sunt,
non natiuitate,
sed uoluntatis corruptę similitudine.
magis inclinari uidet,
eo accommodatis tentationibus trahere nititur,
suggerens quicquid illum magis appetere coniicit.
Tu uero si uis istud uitare periculum,
etiam cum mali aliquid cogitaueris
(impossibile est enim ne quando mens ad illicita non recurrat)
caue ne ad gestum cogitationis indicem prorumpas.
et enitere ut citius desinat cogitatio intus in anima |
quam per sensus effusa se foris ostendat.
Quod si illa patuerit,
acrius impugnaberis ut cogitata opere perficias,
et fortasse crebriori
cuius molestia ad pręlium exerceantur |
et tandem uictoria potiti gloriosius coronentur.
Hac de causa profecto etiam malos homines in mundo nasci ac uiuere
credimus,
non ad suam ipsorum qui damnandi sunt,
sed ad illorum qui saluandi utilitatem.
ut cum nullo malorum odio,
nulla persecutione,
nullis iniuriis |
a iustitię pietatis-que proposito repelli potuerint,
multo plus gratię sibi apud Deum comparent
nota sit,
scrutemur in Scripturis,
quam uarie aliquando appellati fuerint |
et ipsa nominum diuersitas diuersa illorum uitia monstrabit.
atque ut a propriis peculiaribus-que incipiamus.
demon
Demones uocantur,
non quia daemones, id est scientes sint,
sed dimenin,
quoniam in tenebris demonum sunt opera |
et perpetuo odio persequuntur
sanctitatem.
Spiritus nequam
Hi etiam spiritus nuncupantur,
sed non sine additamento malicię uel nequitię.
Spiritus enim sunt |
omni prorsus prauitate pleni,
omni immunditia referti.
Belial
Belial interpretatur absque iugo uel
interpretatur absque iugo uel absque domino.
Nam superbia elatus dixit:
Ponam sedem meam in Aquilone,
et ero similis Altissimo .
Excusso igitur obedientię iugo Dominum pati noluit |
ideo ad ima deiectus adhuc non cessat superbire |
et homines conculcare uelle.
Asmodeus
Asmodeum in Tobia legimus.
Interpretatur autem facturę iudicium uel plasmatio iudicantis.
uindictam,
probationem uero bonorum.
Belzebub
Beelzebub muscarum deum sonat.
Nam cum omnibus retia intendat,
muscas tantum, id est infirmos capit,
fortioribus non pręualet.
Mammona
Mammona Syrum Hebreo mixtum uocabulum est,
et diuitias uel cupiditates designat.
His ille imprudentium mentes implicat,
ne Deo seruire queant,
cum Mammonę
Vnde et Dauid orat Dominum dicens:
Sanguisuga
Sanguisugam Salomon uocat in Prouerbiis:
Sanguisugę, inquit, duę sunt filię |
dicentes: Affer affer.
Quę sunt istę filię,
quę quantumuis afferas non satiantur ,
nisi libido et auaritia?
quibus qui illaqueatus fuerit,
ei diabolus erit uere sanguisuga |
exhauriens eius sanguinem per concupiscentiam |
et spiritum per concupiscentię adimpletionem,
ut corpori simul animę-que noceat.
habitabunt ibi strutiones |
et pilosi saltabunt ibi;
respondebunt ululę et sirenę in delubris uoluptatis.
Demonum hęc nomina sunt.
Domus eorum es,
si perdite uiuis.
draco tibi est diabolus,
si uirosos eius afflatus non deuitas.
strutio tibi est si terrenarum rerum curis implicaris.
Strucio
Licet pennas habeat strutio,
nunquam tamen a terra subleuatur.
Pilosus
Pilosus tibi est,
si in uitiis consenesces.
pilosa
si cantibus amatoriis delectaris |
cytharę-que sono ad lasciuia carnis concitante.
Aiunt enim Sirenas olim in Siculo littore uiros pręternauigantes cantu demulcere et consopitos laniare solitas.
facile ab his capietur,
qui obturatis uelut Vlysses auribus non pertransierit.
Volucres
Demones pręterea uolucres cęli appellantur,
quia semen uerbi Dei,
quod in duro solo et nullo compunctionis uomere proscisso
publicę dignitatis sunt,
partim conditionis priuatę.
Rex
Nam et rex dicitur,
ut in Prouerbiis:
Vę tibi, terra,
cuius rex est puer!
Puer
Diabolus puer est,
quia non senescit |
nec ętatis damna sentit |
Vę autem est terreno homini,
qui immundi spiritus imperio paret.
Pharao
Idem pharao est rex Aegypti,
rex tenebrarum.
id enim interpretatur
et supra modum effertur superbia.
Amorrei amaritudinem adducentes uel loquentes dicuntur.
Quid autem amarius heretica prauitate?
Hereticorum igitur Seon iste rex est,
ut cum illo simul pereant,
si ab eo ad Christum qui ueritas est,
non conuertentur.
Hic est ille Seon superbus,
qui fideles Israhelitas non sinit in pace transire per fines regni sui
|
obstat-que armatus,
inito tamen pręlio succumbit.
Tentare enim demon sanctos potest,
uincere non potest,
Deo cui seruiunt protegente.
Hic idem est Balach rex
loquentes dicuntur.
Quid autem amarius heretica prauitate?
Hereticorum igitur Seon iste rex est,
ut cum illo simul pereant,
si ab eo ad Christum qui ueritas est,
non conuertentur.
Hic est ille Seon superbus,
qui fideles Israhelitas non sinit in pace transire per fines regni sui
|
obstat-que armatus,
inito tamen pręlio succumbit.
Tentare enim demon sanctos potest,
uincere non potest,
Deo cui seruiunt protegente.
Hic idem est Balach rex Moabitarum,
qui Balaam diuinum compellebat,
ut fideli populo
ut cum illo simul pereant,
si ab eo ad Christum qui ueritas est,
non conuertentur.
Hic est ille Seon superbus,
qui fideles Israhelitas non sinit in pace transire per fines regni sui
|
obstat-que armatus,
inito tamen pręlio succumbit.
Tentare enim demon sanctos potest,
uincere non potest,
Deo cui seruiunt protegente.
Hic idem est Balach rex Moabitarum,
qui Balaam diuinum compellebat,
ut fideli populo malediceret.
cui autem Deus benedixerat,
ei Balaam maledicere nequiuit.
Balach exclusio interpretatur et deuoratio.
Ideo ergo Balach est diabolus,
iste,
quia capi uoluit,
de Hierusalem transfertur in Babylonem,
de uirtutibus ad uitia.
Itaque nisi nostra sponte manum dederimus diabolo |
et eius malignę suggestioni consenserimus,
oppugnare quidem arcem animę nostrę poterit,
expugnare non poterit.
Et hęc sane sunt publicę potestatis magis insignia nomina,
quibus illum dignum non sua merita,
sed hominum peccata fecerunt.
ueniamus ad priuata.
De
sponte manum dederimus diabolo |
et eius malignę suggestioni consenserimus,
oppugnare quidem arcem animę nostrę poterit,
expugnare non poterit.
Et hęc sane sunt publicę potestatis magis insignia nomina,
quibus illum dignum non sua merita,
sed hominum peccata fecerunt.
ueniamus ad priuata.
De nominibvs demonvm privatae conditionis.
Caput XIV
Certe nisi Dominus noster Iesus Christus primogenitos Aegypti percussisset,
principatus (ut Apostolus ait) et potestates aduersas traducens
et triumphans in cruce,
sanctificatio eius,
qui est primogenitus omnis creaturę,
ad nos peruenire minime potuisset.
Qui ergo non uult cum primogenitis Aegypti percuti,
permaneat in benedictione primogeniti Christi,
ut saluus sit.
Hi etiam Sydonii nominantur,
id est uenatores.
Qui autem homines erunt et non bestię,
Sydoniorum istorum uenatione capi non
ad nos peruenire minime potuisset.
Qui ergo non uult cum primogenitis Aegypti percuti,
permaneat in benedictione primogeniti Christi,
ut saluus sit.
Hi etiam Sydonii nominantur,
id est uenatores.
Qui autem homines erunt et non bestię,
Sydoniorum istorum uenatione capi non poterunt.
Ad bestiarum enim non ad hominum capturam pertinet uenatio.
Ille tamen ex homine in pecudem uertitur,
qui peccat,
dicente Propheta:
Homo cum in honore esset,
non intellexit.
comparatus est
Qui ergo non uult cum primogenitis Aegypti percuti,
permaneat in benedictione primogeniti Christi,
ut saluus sit.
Hi etiam Sydonii nominantur,
id est uenatores.
Qui autem homines erunt et non bestię,
Sydoniorum istorum uenatione capi non poterunt.
Ad bestiarum enim non ad hominum capturam pertinet uenatio.
Ille tamen ex homine in pecudem uertitur,
qui peccat,
dicente Propheta:
Homo cum in honore esset,
non intellexit.
comparatus est iumentis insipientibus et similis factus est
in benedictione primogeniti Christi,
ut saluus sit.
Hi etiam Sydonii nominantur,
id est uenatores.
Qui autem homines erunt et non bestię,
Sydoniorum istorum uenatione capi non poterunt.
Ad bestiarum enim non ad hominum capturam pertinet uenatio.
Ille tamen ex homine in pecudem uertitur,
qui peccat,
dicente Propheta:
Homo cum in honore esset,
non intellexit.
comparatus est iumentis insipientibus et similis factus est illis.
Hi etiam Caldei nuncupantur.
quos in Abbacuch
Qui autem homines erunt et non bestię,
Sydoniorum istorum uenatione capi non poterunt.
Ad bestiarum enim non ad hominum capturam pertinet uenatio.
Ille tamen ex homine in pecudem uertitur,
qui peccat,
dicente Propheta:
Homo cum in honore esset,
non intellexit.
comparatus est iumentis insipientibus et similis factus est illis.
Hi etiam Caldei nuncupantur.
quos in Abbacuch propheta se suscitaturum minatur Dominus aduersus
iustorum contemptores |
Ecce inquit ego suscitabo Caldeos,
gentem amaram et uelocem,
ambulantem
et similis factus est illis.
Hi etiam Caldei nuncupantur.
quos in Abbacuch propheta se suscitaturum minatur Dominus aduersus
iustorum contemptores |
Ecce inquit ego suscitabo Caldeos,
gentem amaram et uelocem,
ambulantem super latitudinem terrę,
ut possideat tabernacula non sua .
Caldei quasi demones |
uel quasi feroces interpretantur.
Et quoniam per latitudinem ambulant quę ducit ad perditionem,
tu tibi e contrario uiam arctam elige quę ducit ad salutem |
Et Caldei isti non ingredientur tabernaculum,
ut possideat tabernacula non sua .
Caldei quasi demones |
uel quasi feroces interpretantur.
Et quoniam per latitudinem ambulant quę ducit ad perditionem,
tu tibi e contrario uiam arctam elige quę ducit ad salutem |
Et Caldei isti non ingredientur tabernaculum,
in quo habitare uiderint Christum,
sed tabernaculum uirtutibus uacuum et uitiis
patens,
hoc est,
praui hominis animam,
quę ante peccatum Dei erat |
post peccatum uero data est Sathanę in possessionem,
ut sua sit per reatum,
quę
tabernaculum,
in quo habitare uiderint Christum,
sed tabernaculum uirtutibus uacuum et uitiis
patens,
hoc est,
praui hominis animam,
quę ante peccatum Dei erat |
post peccatum uero data est Sathanę in possessionem,
ut sua sit per reatum,
quę sua non est per naturam.
In eodem propheta malignos spiritus etiam Aethiopum uocabulo
significatos constat.
Pro iniquitate, inquit, uidi tentoria Aethiopię.
Tentoria Aethiopię sunt omnes
superseminauit zizania.
Idem est Barrabas,
qui adhuc inter Iudeos homicidia peragit incredulitatis.
Et ne ignoremus angelum aliquando Dei fuisse,
post reatum etiam angelus nominatus est,
non tamen bonus,
sed malus,
non Dei,
sed diaboli.
Ut est illud in psalmo:
Immissiones per angelos malos.
et illud in Euangelio:
Ite maledicti in ignem ęternum,
qui paratus est diabolo et angelis
Idem est Barrabas,
qui adhuc inter Iudeos homicidia peragit incredulitatis.
Et ne ignoremus angelum aliquando Dei fuisse,
post reatum etiam angelus nominatus est,
non tamen bonus,
sed malus,
non Dei,
sed diaboli.
Ut est illud in psalmo:
Immissiones per angelos malos.
et illud in Euangelio:
Ite maledicti in ignem ęternum,
qui paratus est diabolo et angelis eius.
est ,
de quo etiam in Euangelio dicitur:
Si habueritis fidem ut
granum sinapis,
dicetis monti huic:
Transi hinc ,
et transibit.
Non itaque montes per fidem transferendos dixit Dominus |
quid enim id iuuaret?
sed diabolum repellendum.
Reor hunc ipsum ab Apostolo profundum dici,
ubi ad Ephesios scribens ait:
Vt possitis comprehendere quę sit latitudo et longitudo et
et uentos in Euangelio,
quorum impulsu domus male fundata euertitur,
demones esse intelligimus.
Qui neminem quidem supplantant facilius |
quam eos qui in se,
cum solubilis harena sint,
confidunt |
et Christo qui petra ueritatis est,
non innituntur.
Diabolus pręterea uia peccatorum dicitur.
dicente psalmista:
Viam peccatorum disperdet.
Et alibi:
Via impiorum peribit.
Si diabolum sequi desieris |
et Christo
adhęrere,
uia peccatoris peribit,
et anima poenitentis erit salua.
Idem humani generis perpetuus hostis etiam olla ardens dicitur.
dicente Hieremia:
Ollam succensam ego uideo.
In ea excoquendi sunt habitatores terrę,
et non peregrini neque aduenę,
quorum conversatio in cęlis est.
Idem postremo mors appellatus est,
dicente Domino:
Ecce posui ante oculos tuos uitam et mortem;
hoc est, me uitam |
et diabolum mortem.
Si ergo Christum tibi elegeris
cui nomina mille,
mille nocendi artes.
Cuius uiribus quis resistet?
cuius insidias quis euitabit?
nisi qui fidei spei-que et reliquarum uirtutum armis munitus fuerit.
et cum aduersario congressurus uincendi fiduciam non in se,
sed in Deo habuerit.
Hęc de nominibus |
nunc reliqua distinctius dispositius-que consideranda sunt.
Quod tentationes pati necesse sit, maxime circa principia conuersionis.
nequimus,
quin illi omni loco,
omni tempore circa nos sint,
nobiscum-que commorentur.
Iuda superare quidem Iebuseum potuerunt,
delere non potuerunt |
vnde cum eis etiam habitasse dicitur .
igitur uincere possumus,
ne autem tentemur efficere non possumus.
Quod si Dominum serpens tortuosus et in omne nefas confidentissimus |
tentare ausus est, quanto magis Domini seruos?
Nunquid non in Euangelio legimus,
quod ipsos etiam Domini apostolos inuasit quandoque tentatio?
nec inuasit solum,
uerum etiam superauit?
Iudam uicit auaritia,
Petrum timor,
filios Zebedei honoris appetitio,
quosdam quis ex ipsis maior esset
in fidei firmitatem |
et metum in audaciam,
etiam inter sęuientes tyrannos Christum confitendo.
Datus erat et Paulo angelus Sathanę,
qui eum colaphizet.
unde exclamans ait:
et potestatibus manum conserere ualeamus.
Procerum Ecclesię istud certamen est,
ut cum potentibus pugnando plus glorię referant ex uictoria.
At uero postquam carnis desyderia pietatis ac iustitię studio
mortificauerimus,
tunc et ipsi poterimus dicere:
Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem.
Interim si in hac leuiore ac proletaria pugna non uicerimus,
quomodo in magis graui bello principum atque rectorum uincemus?
Porro si strenui militis operam in turba
uictoria.
At uero postquam carnis desyderia pietatis ac iustitię studio
mortificauerimus,
tunc et ipsi poterimus dicere:
Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem.
Interim si in hac leuiore ac proletaria pugna non uicerimus,
quomodo in magis graui bello principum atque rectorum uincemus?
Porro si strenui militis operam in turba pręstiterimus,
iam certe altius promoueri merebimur,
ut uidelicet inter decuriones |
uel centuriones |
uel tribunos etiam ac duces
dicitur:
Hic est ille teterrimus pharao,
qui nos uetat exire de Aegypto |
seculi-que uanitatibus renunciare |
et Moysen sequi in desertum |
ac tandem Iesu duce Promissionis Terram intrare.
Hic est leo rugiens,
qui circuit quęrens quem deuoret.
Hic est fur et latro,
qui non uenit nisi ut furetur et mactet.
hic est denique lupus rapax,
Dominico ouili semper insidians rapiens et dispergens,
et nullo unquam sanguinis haustu satiatus.
nunc promissis allicit,
nunc terret minis,
nunc assentatione blanditur,
nunc etiam uerberibus compellit.
mori nunquam sinit.
Idem signis etiam pręstigiis-que mentem hominis nititur obstupefacere |
transmutat-que se in angelum lucis,
ut cum Dei angelum uel sanctorum aliquem esse credideris,
facere non dubites quod imperauerit.
Apparet aliquando sub specie comptę formosę-que mulieris,
ut ad libidinem incendat.
aliquando monstrosum et horribilem se ostendit,
ut exterreat.
Tu ergo
Apparet aliquando sub specie comptę formosę-que mulieris,
ut ad libidinem incendat.
aliquando monstrosum et horribilem se ostendit,
ut exterreat.
Tu ergo tantę malignitatis atque fraudis non ignarus diligenter animum
aduerte |
atque tecum tacitus examina,
quo tendant eius uerba,
quid gestus exigant,
quo alienę imaginis figmenta prouocent.
et caue nequid committas |
aut a fide alienum |
aut ab honestate diuersum |
aut uoto castitatis contrarium |
neque ut
Quod si etiam uerus tibi de cęlo angelus uel sanctus aliquis
apparuerit,
nihil offendes inquirendo,
an uere sit qui uidetur.
ex eorum sententia |
iudicium faciendum.
Arrogantis est dubiis in rebus proprio sensu niti |
et aliorum nolle audire consilia.
facile-que erroribus patet,
qui suę semper plus tribuit |
quam prudentię alienę.
Vbi autem non auri neque argenti,
sed quod preciosius est,
animę periculum imminet,
etiam tuta metuere sapientis est.
Qvod diabolo imminvtae sint vires.
Caput XVIII
Veruntamen siqua
est,
animę periculum imminet,
etiam tuta metuere sapientis est.
Qvod diabolo imminvtae sint vires.
Caput XVIII
Veruntamen siqua solito grauior ingruerit tentatio,
non cadamus animis |
imminutę sunt diabolo uires Saluatoris nostri aduentu,
ipso dicente:
licet arrogantissimus sit,
et audito tantum Christi nomine contremiscit.
Postremo ita ille diuinę erga nos miserationis constringitur freno,
ut nocere nisi permissus nequeat.
pellebatur,
quanto minus offendere poterit hominem nisi Deus uoluerit.
Bono igitur animo simus |
et certissima uincendi spe ad pugnam
accingamur.
Dominus noster non sinet nos tentari supra id quod ferre possumus,
sed faciet (ut Apostolus ait) cum tentatione prouentum,
ut possimus resistere.
Iob
Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus
affici,
non ut diabolo faueret,
sed ut
Dominus noster non sinet nos tentari supra id quod ferre possumus,
sed faciet (ut Apostolus ait) cum tentatione prouentum,
ut possimus resistere.
Iob
Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus
affici,
non ut diabolo faueret,
sed ut hominis uirtutem manifestam faceret.
Non potuit inimicus
neque opum rapina |
neque filiorum orbitate |
neque corporis in tabem conuersi morbo |
illius uincere constantiam,
et quem
cum tentatione prouentum,
ut possimus resistere.
Iob
Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus
affici,
non ut diabolo faueret,
sed ut hominis uirtutem manifestam faceret.
Non potuit inimicus
neque opum rapina |
neque filiorum orbitate |
neque corporis in tabem conuersi morbo |
illius uincere constantiam,
et quem deiicere sperabat,
ei maioris glorię adipiscendę prębuit occasionem.
ut inter erumnas beatior fieret |
quam cum
Hęc est igitur causa quare nobis Dominus dederit aduersarium,
quare ab eo nos tentari uoluerit.
ut uidelicet cum uicerimus,
milites suos imperator benignissimus tanto magis remuneret quanto magis prompte ac strenue certauerimus.
ad pugnam quippe non ad quietem in hoc terrę theatro missi sumus,
ut neque fortes nisi pręcedentibus meritis mercedem accipiant |
neque ignaui mulctam,
nisi cum ab hoste uicti apparuerint.
Non est ociosa Dei militia.
placuit ei fideles suos laboribus,
fatigationibus,
erumnis,
persecutionibus,
suos imperator benignissimus tanto magis remuneret quanto magis prompte ac strenue certauerimus.
ad pugnam quippe non ad quietem in hoc terrę theatro missi sumus,
ut neque fortes nisi pręcedentibus meritis mercedem accipiant |
neque ignaui mulctam,
nisi cum ab hoste uicti apparuerint.
Non est ociosa Dei militia.
placuit ei fideles suos laboribus,
fatigationibus,
erumnis,
persecutionibus,
malorum odiis iniuriis-que experiri.
Vnde angelus ad Tobiam:
quid ageret,
quo se uerteret,
nesciebat.
Rursum tamen nouo fraudum genere usus,
in illorum qui conuersi erant cordibus
(ut supra est dictum)
inserere hereses coepit.
ut in quibus idolatria iam defecerat,
non deesset mendax de uera religione sententia.
atque ita non paucos,
quibus in credendo mens leuior erat,
subuertit.
Quos autem firmos ac stabiles in fide uidit,
eos perniciosę uoluptatis illecebris ad peccandum prouocare coepit.
ut quos fidei defendit synceritas,
mandatorum
Rursum tamen nouo fraudum genere usus,
in illorum qui conuersi erant cordibus
(ut supra est dictum)
inserere hereses coepit.
ut in quibus idolatria iam defecerat,
non deesset mendax de uera religione sententia.
atque ita non paucos,
quibus in credendo mens leuior erat,
subuertit.
Quos autem firmos ac stabiles in fide uidit,
eos perniciosę uoluptatis illecebris ad peccandum prouocare coepit.
ut quos fidei defendit synceritas,
mandatorum saltem transgressio condemnet.
ad peccandum prouocare coepit.
ut quos fidei defendit synceritas,
mandatorum saltem transgressio condemnet.
Nos ergo qui in Christum credimus,
qui Dei Filium confitemur,
tantę in nos inimici inuidię non ignari,
quoties delinquendi concupiscentia mentem solicitari coeperit,
meminerimus dolos esse carnificis nostri |
nihil-que agamus,
in quo Deum offendi nouimus |
et ob quod si egerimus,
de altitudine paradisi quam speramus,
in abyssum inferni quam timemus,
deturbandos nos esse
quam timemus,
deturbandos nos esse certum sit.
Cum itaque molestior difficilior-que sese ingesserit tentatio |
et cordis intima lacessere coeperit,
tunc ieiunium nobis pro scuto sit,
pro gladio oratio,
dicente Domino:
Hoc demonium non eiicitur nisi in ieiunio et oratione.
Nam et ipse Dominus tunc ieiunabat,
cum tentatorem uicit.
Et idem:
Vigilate, inquit, et orate,
ne intretis in tentationem!
Apostoli quoque, cum naufragium timerent,
dormientem illum clamoribus excitant.
Adiuua nos,
cum naufragium timerent,
dormientem illum clamoribus excitant.
Adiuua nos, inquiunt, Domine,
perimus.
tunc ipso uentis fluctibus-que imperante facta est tranquillitas.
Nulla est igitur tam grandis tentatio quam Deum deprecando non
uinces.
et rursum nulla tam parua,
a qua non superaberis propriis uiribus confidendo.
Quare in Deo sperans ora et dic:
clamoribus excitant.
Adiuua nos, inquiunt, Domine,
perimus.
tunc ipso uentis fluctibus-que imperante facta est tranquillitas.
Nulla est igitur tam grandis tentatio quam Deum deprecando non
uinces.
et rursum nulla tam parua,
a qua non superaberis propriis uiribus confidendo.
Quare in Deo sperans ora et dic:
superari,
qualiter cum his quoque nobis decertandum sit uideamus.
idolorum seruitus,
ueneficia,
inimicicię,
contentiones,
emulationes,
irę,
rixę,
dissensiones,
sectę,
inuidię,
homicidia,
ebrietates,
comesationes |
et his similia;
quę prędico uobis sicut prędixi,
quoniam qui talia agunt,
regnum Dei non consequentur.
Expositis autem quę carnis sunt,
continenter enumerat quę ad spiritum referuntur:
Fructus, inquit, spiritus est |
charitas,
gaudium,
pax,
patientia,
benignitas,
mansuetudo,
fides,
modestia,
continentia,
castitas.
Ex his perspicuum est,
quanta sit diuersitas inter carnem et spiritum,
cum alteri uitia,
alteri tribuantur uirtutes.
In medio istorum anima libertate sui arbitrii utens
in quam partem uoluerit,
potest conuerti.
Sed si carni consenserit,
regnum Dei non possidebit.
sin uero spiritum suum, id est innatum sibi rationis lumen secuta
carnis appetitionibus repugnauerit,
uicto aduersario mercedem capiet ęternę beatitatis.
Quamobrem:
Spiritu, inquit, ambulate,
et desyderia carnis non perficietis;
hoc
consenserit,
regnum Dei non possidebit.
sin uero spiritum suum, id est innatum sibi rationis lumen secuta
carnis appetitionibus repugnauerit,
uicto aduersario mercedem capiet ęternę beatitatis.
Quamobrem:
Spiritu, inquit, ambulate,
et desyderia carnis non perficietis;
hoc est,
bonum quod ratio suadet,
mali cupiditas ne destruat.
Qui enim sunt Christi,
carnem suam crucifixerunt cum uitiis et concupiscentiis.
Quos ergo concupiscentię superant |
et quibus
hoc est,
bonum quod ratio suadet,
mali cupiditas ne destruat.
Qui enim sunt Christi,
carnem suam crucifixerunt cum uitiis et concupiscentiis.
Quos ergo concupiscentię superant |
et quibus caro dominatur,
hi non sunt Christi.
Neque enim fieri potest,
ut aliquis et seruus Christi sit |
et uitiorum mancipium.
Si spiritu, inquit, uiuimus,
spiritu et ambulemus!
Qui
et ambulemus!
Qui sit autem iste spiritus quo uiuimus,
declarat Saluator in Euangelio dicens:
declarat Saluator in Euangelio dicens:
carni autem quę non prodest, consentiendo |
mori necesse est.
Caro enim absque spiritu uiuere non potest.
Tunc autem absque spiritu est,
cum a mandatis diuinis se auertens propriam sequitur uoluntatem |
et pecudum more pręsentia appetit,
futura non considerat.
uisibilium amore capitur,
inuisibilia contemnit |
neque quod ratio discernit,
sed quod appetitio suggerit sequitur.
De qua carnis uiolentia conquęritur Dauid et ait:
sed quod appetitio suggerit sequitur.
De qua carnis uiolentia conquęritur Dauid et ait:
legi peccati. .
Quare caro aduersatur spiritui.
Quęris quare contrarię inter se uoluntatis sint |
spiritus et caro?
quia caro ex Adam qui peccauit propagata est,
animam uero et spiritum non ab Adam,
sed a Deo accepimus.
Iccirco spiritus expetit ea quę Deo placent,
caro autem magis illa concupiscit,
quę ipsam delectant,
et ad peccandum est prona,
quia traducitur de peccato.
tanta-que eius uis est aduersus spiritum,
ut luctanti repugnare
a Deo accepimus.
Iccirco spiritus expetit ea quę Deo placent,
caro autem magis illa concupiscit,
quę ipsam delectant,
et ad peccandum est prona,
quia traducitur de peccato.
tanta-que eius uis est aduersus spiritum,
ut luctanti repugnare spiritus ipse per se non
sufficeret,
nisi uirtus diuina quę illum creat |
et creando infundit |
et infusum conseruat,
etiam periclitantem adiuuaret.
Quis me liberabit, inquit Apostolus,
de corpore mortis huius?
hoc est de corpore,
in quo primi parentes nostri cum non obedissent Deo mortui
repugnare spiritus ipse per se non
sufficeret,
nisi uirtus diuina quę illum creat |
et creando infundit |
et infusum conseruat,
etiam periclitantem adiuuaret.
Quis me liberabit, inquit Apostolus,
de corpore mortis huius?
hoc est de corpore,
in quo primi parentes nostri cum non obedissent Deo mortui sunt.
respondet et ait:
Gratia Dei per Iesum Christum.
Nos igitur in Christum credentes |
a carnis uiolentia non nostrę uires,
sed diuina liberat gratia.
Quanuis autem ab Adę maledictione tunc absoluimur cum in Christo per
baptismum regeneramur,
adiuuaret.
Quis me liberabit, inquit Apostolus,
de corpore mortis huius?
hoc est de corpore,
in quo primi parentes nostri cum non obedissent Deo mortui sunt.
respondet et ait:
Gratia Dei per Iesum Christum.
Nos igitur in Christum credentes |
a carnis uiolentia non nostrę uires,
sed diuina liberat gratia.
Quanuis autem ab Adę maledictione tunc absoluimur cum in Christo per
baptismum regeneramur,
manet tamen in nobis fomes peccati,
ut ii qui Christi sunt,
in certamine suę carnis probentur.
et qui uicerint,
eo
Vipereum intra te foetum ne sinas crescere.
Solet adultus uenena effundere |
et animam hominis enecare.
Protinus abige pestiferam cogitationem dum paruula est.
Dum parum uirium habet,
non difficulter opprimitur,
sponso in Canticis dicente:
uineas,
et uineę nostrę florebunt.
Cum enim uitiosa extinguitur cogitatio,
animus ad prosequendum uirtutum propositum uegetatur |
et saluberrimis uitę fructibus exhuberat.
Cęterum si malarum cogitationum insultus non ita crebros |
neque ita uehementes pati desyderas,
claude fenestras sensuum tuorum,
per quas mors ad animam ingredi consueuit.
Auerte oculos ne uideant uanitatem.
Sepi aures tuas spinis |
et linguam nequam noli audire.
Pone ori tuo frenos,
ne in uerbo labaris |
neque
Veruntamen sępe fit,
ut ipsi cogitatus etiam inuitis nobis ingerant sese |
et suapte ui ab iis quę iusta atque honesta sunt,
auertere animum nostrum tentent.
atque honesta sunt,
auertere animum nostrum tentent.
non poterat prę turba offerri Saluatori ut curaretur,
ita nobis cogitationum quandoque officere solet congeries,
ut non quod uolumus,
sed quod nolumus,
animo uoluamus.
tunc inter orandum quid lingua loquatur ,
mens non attendit,
et cum corpore in ecclesia simus,
animo foris per diuersa uagamur.
Huic ingruenti turbę totis uiribus reniti decet |
et non cedere |
neque si mali quicquam suaserint consentire.
Quod ut succedat,
eorum industriam,
qui paralyticum gerebant,
sed quod nolumus,
animo uoluamus.
tunc inter orandum quid lingua loquatur ,
mens non attendit,
et cum corpore in ecclesia simus,
animo foris per diuersa uagamur.
Huic ingruenti turbę totis uiribus reniti decet |
et non cedere |
neque si mali quicquam suaserint consentire.
Quod ut succedat,
eorum industriam,
qui paralyticum gerebant,
imitari oportet.
Illi tecto domus in qua Christus erat,
patefacto |
ęgrotum coram Iesu submiserunt |
et morbo receperunt liberatum.
inueniemus Creatorem.
et cum inuenerimus,
ei nos reuerenter submittamus,
ut quod altitudo meditandi contulerit,
humilitas deiiciendi sese conseruet.
et mens iam sanata gaudeat se iam obstantis turbę impedimenta non
sentire.
Quanto minus mortalia curabimus,
tanto etiam minus cogitationum secularium stimulis inquietabimur.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum ut debet,
seculo renunciauerit,
tanto etiam minus cogitationum secularium stimulis inquietabimur.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum ut debet,
seculo renunciauerit,
sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat.
si non respiceret,
non iam pręterita neque pręsentia,
sed futura cogitaret.
Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia |
nullius-que rei afficiamur studio,
quę
minus cogitationum secularium stimulis inquietabimur.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum ut debet,
seculo renunciauerit,
sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat.
si non respiceret,
non iam pręterita neque pręsentia,
sed futura cogitaret.
Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia |
nullius-que rei afficiamur studio,
quę propositum vitę
Matth. v.
semper oppugnet lasciuia |
et liberalitatem auaritia |
et humilitatem ambitio |
et breuiter probitatem nequitia,
assiduum nobis cum uitiis bellum est.
Nunquam igitur quiescamus,
semper repugnemus.
quamdiu repugnamus uincimus.
quoties autem quiescimus non quiescente aduersario superamur.
et irruentibus malis dissipantur bona |
nihil-que homini illi relinquitur,
qui carnis cupiditatibus ultro se subiicit.
euenit-que ei quod dictum est per prophetam:
obsessa (ut Ecclesiastes ait)
a paupere uiro sed sapiente liberatur.
Quis autem pauperior illo qui uitiis seruit?
quis sapientior quam qui ab iis dum licet fugit |
et ad studium se confert uirtutum ?
Sed ne rursum in eodem luto more porcorum relabamur,
non ociose neque segniter est agendum.
Nam sicut per negligentiam uicti fuimus,
ita per sedulitatem curam-que certandi uincemus.
Cuius rei nequaquam ignarus Apostolus admonet et ait:
quod est uerbum Dei,
per omnem orationem et obsecrationem |
orantes omni tempore in spiritu |
et in ipso uigilantes in omni instantia.
Profecto, qui armis istis contra carnis infestationes demonum-que
dolos munitus fuerit,
sicut mons Syon non mouebitur in ęternum.
Erit ueluti turris fortitudinis a facie inimici |
et tanquam nauis ualidis compacta trabibus |
pertransiens mare istud magnum et spaciosum,
nec fluctibus fracta |
nec procellarum turbine subuersa.
Siquando tamen ingrauescere carnis pugna |
Raro tibi cum seculi amatoribus miscendus est sermo,
Quia colloquia mala corrumpunt bonos mores.
rarius cum foeminis.
Primam foeminam decepit diabolus,
illa uirum.
Diaboli ergo laqueus est foemina.
Quem diabolus per se non potest capere,
per illam capit.
fugiendo melius uitabis hoc periculum |
quam resistendo.
Oratio contra tentationes carnis | et post victoriam actio gratiarvm.
Caput XXIII
restitue.
ut tuam potius uoluntatem quam meam faciam.
Nostra enim uoluntas perdit nos,
tua uero saluat semper.
fiat uoluntas tua sicut in cęlo inter sanctos,
ita et inter nos in terra.
ut tuis parendo mandatis ad te in cęlum ascendere |
et non eis contraria operando in profundum demergi mereamur.
Si sic oraueris,
non frigide sed ardenter,
non proterue sed humiliter,
tentationum constrictus angustiis,
tua sicut in cęlo inter sanctos,
ita et inter nos in terra.
ut tuis parendo mandatis ad te in cęlum ascendere |
et non eis contraria operando in profundum demergi mereamur.
Si sic oraueris,
non frigide sed ardenter,
non proterue sed humiliter,
tentationum constrictus angustiis,
exaudiet te Dominus |
et non dabit in commotionem pedem tuum |
neque dormitabit qui custodit te.
Petite inquit et
sanctos,
ita et inter nos in terra.
ut tuis parendo mandatis ad te in cęlum ascendere |
et non eis contraria operando in profundum demergi mereamur.
Si sic oraueris,
non frigide sed ardenter,
non proterue sed humiliter,
tentationum constrictus angustiis,
exaudiet te Dominus |
et non dabit in commotionem pedem tuum |
neque dormitabit qui custodit te.
Petite inquit et accipietis |
Quid tu
profundum demergi mereamur.
Si sic oraueris,
non frigide sed ardenter,
non proterue sed humiliter,
tentationum constrictus angustiis,
exaudiet te Dominus |
et non dabit in commotionem pedem tuum |
neque dormitabit qui custodit te.
Petite inquit et accipietis |
Quid tu poscere pigritabis,
cum idem Dominus et rogari uelit |
et quod pie rogatur,
prompte se daturum promitat?
Si sicut decet supplicaueris,
circumdabit te
pedem tuum |
neque dormitabit qui custodit te.
Petite inquit et accipietis |
Quid tu poscere pigritabis,
cum idem Dominus et rogari uelit |
et quod pie rogatur,
prompte se daturum promitat?
Si sicut decet supplicaueris,
circumdabit te scuto ueritas eius.
non timebis a timore nocturno,
a sagitta uolante in die,
a negocio perambulante in tenebris,
ab incursu et demonio meridiano .
Ipse enim Dominus de illo qui fideliter orat |
et constanter sperat,
respondens ait:
Tunc tu naufragio imminenti liberatus |
gratias age liberatori,
cuius opera factus es teipso fortior |
atque aduersus lasciuientes malarum cupidinum titillationes inuictus.
Ad ipsum igitur mente conuersus dicas:
Benedictus Dominus Deus,
qui non dedit nos in captionem dentibus eorum;
hoc est, in predam uoluptatum illecebris
delinimentis-que uitiorum.
Quibus tu impugnabare,
ut Domino tuo peccares |
et cęli terrę-que conditoris maiestatem offenderes.
ipse protegeret,
ipse liberaret,
ipse aduersarios nostros nobis subiiceret,
fragilitas nostra neque carnis passionibus
pręualere |
neque demonum laqueos euadere unquam potuisset.
Ingratus est igitur tentationum uictor,
qui Deo acceptum non refert quod uicerit.
Et si laudem uictorię sibi arrogare non dubitet,
uictus est temeraria inanis glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
pręualere |
neque demonum laqueos euadere unquam potuisset.
Ingratus est igitur tentationum uictor,
qui Deo acceptum non refert quod uicerit.
Et si laudem uictorię sibi arrogare non dubitet,
uictus est temeraria inanis glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
Vnde abhorrens ab ista iactatione sanctus propheta Dauid clamat:
Ingratus est igitur tentationum uictor,
qui Deo acceptum non refert quod uicerit.
Et si laudem uictorię sibi arrogare non dubitet,
uictus est temeraria inanis glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
Vnde abhorrens ab ista iactatione sanctus propheta Dauid clamat:
uictus est temeraria inanis glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
Vnde abhorrens ab ista iactatione sanctus propheta Dauid clamat:
temeraria inanis glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
Vnde abhorrens ab ista iactatione sanctus propheta Dauid clamat:
Vnde abhorrens ab ista iactatione sanctus propheta Dauid clamat:
Dei tui miserationem refer,
quod non succubueris.
Quale autem uictorię huius meritum sit audi.
Saluator noster tentatus uicit |
discessit ab eo diabolus, accesserunt angeli et ministrabant ei.
Quod pręcessit in capite,
cur non speremus euenturum in membris?
quandoquidem quęcunque scripta sunt,
ad nostram doctrinam scripta esse memorantur.
Tentationum igitur uictorem demones timebunt,
angeli comitabuntur et custodient.
Veruntamen non
non speremus euenturum in membris?
quandoquidem quęcunque scripta sunt,
ad nostram doctrinam scripta esse memorantur.
Tentationum igitur uictorem demones timebunt,
angeli comitabuntur et custodient.
Veruntamen non semel aut pluries uicisse proderit;
usque in finem uitę producenda uictoria est,
ut tandem a Domino mereamur audire:
estis qui permansistis mecum in tentationibus meis |
et ego dispono uobis,
sicut disposuit mihi Pater meus regnum,
ut edatis et bibatis super mensam meam in regno meo.
Non est autem esca neque potus regnum Dei.
edemus ergo et bibemus non corporalia sed spiritalia alimenta,
diuini conspectus perennem et nunquam defuturam dulcedinem |
ineffabilis-que claritatis gloriam.
Et hęc quidem erit militię nostrę merces,
si modo uictores et non uicti de isto certaminis campo,
in
potus regnum Dei.
edemus ergo et bibemus non corporalia sed spiritalia alimenta,
diuini conspectus perennem et nunquam defuturam dulcedinem |
ineffabilis-que claritatis gloriam.
Et hęc quidem erit militię nostrę merces,
si modo uictores et non uicti de isto certaminis campo,
in quo nunc positi sumus,
decesserimus.
Qvod oportet nos conformari Christo.
Caput XXIV
Atque is demum et uitia calcabit |
et
Primum igitur in omnibus humilitatem seruemus.
Hic enim qui Dei filius erat,
dignatus est fieri hominis filius,
qui Deus erat factus est homo.
In Bethleem exiguo oppidulo nasci uoluit,
et quidem non in hominum habitaculo,
sed in pecudum stabulo,
non in cunis colore diuerso picturatis auro-que linitis,
sed in pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus
contexto.
Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit
seruemus.
Hic enim qui Dei filius erat,
dignatus est fieri hominis filius,
qui Deus erat factus est homo.
In Bethleem exiguo oppidulo nasci uoluit,
et quidem non in hominum habitaculo,
sed in pecudum stabulo,
non in cunis colore diuerso picturatis auro-que linitis,
sed in pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus
contexto.
Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari |
ac de se ipso dixit:
Filius hominis uenit,
non in cunis colore diuerso picturatis auro-que linitis,
sed in pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus
contexto.
Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari |
ac de se ipso dixit:
Filius hominis uenit,
non ut ministraretur ei,
sed ut ministraret.
Apostolos non de stirpe nobilium,
sed de piscatorum genere sibi adsciuit |
et eisdem pedes lauit.
Hierosolymam intraturus ueterinum animal asinam ascendit,
et cum pro salute mundi mori uellet,
despicatissimum mortis genus elegit,
pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus
contexto.
Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari |
ac de se ipso dixit:
Filius hominis uenit,
non ut ministraretur ei,
sed ut ministraret.
Apostolos non de stirpe nobilium,
sed de piscatorum genere sibi adsciuit |
et eisdem pedes lauit.
Hierosolymam intraturus ueterinum animal asinam ascendit,
et cum pro salute mundi mori uellet,
despicatissimum mortis genus elegit, crucem.
Talia
loco parentibus obtemperemus.
quibus et ipse se submiserat |
teste euangelista,
qui subiungens ait:
Et descendit cum eis,
et uenit Nazareth,
et erat subditus illis.
Veruntamen siquid iusserint parentes,
quod legem offendit diuinam,
Deo potius pareas quam illis,
uel si non officit legi |
et tamen tibi ad obsequendum Deo impedimento est,
dimitte parentum imperium |
et ad seruitium Deo pręstandum conuertere.
Non est inquit, me dignus,
qui patrem aut matrem plus quam me diligit.
Ad obediendum Deo inuitat cum ait:
et erat subditus illis.
Veruntamen siquid iusserint parentes,
quod legem offendit diuinam,
Deo potius pareas quam illis,
uel si non officit legi |
et tamen tibi ad obsequendum Deo impedimento est,
dimitte parentum imperium |
et ad seruitium Deo pręstandum conuertere.
Non est inquit, me dignus,
qui patrem aut matrem plus quam me diligit.
Ad obediendum Deo inuitat cum ait:
Non est inquit, me dignus,
qui patrem aut matrem plus quam me diligit.
Ad obediendum Deo inuitat cum ait:
Ad obediendum Deo inuitat cum ait:
uoluntatem eius qui misit me,
ut perficiam opus eius.
Et iterum:
Non quęro uoluntatem meam,
sed uoluntatem eius qui misit me Patris.
Et ad Patrem:
Non mea uoluntas inquit,
sed tua fiat.
Hinc discat monachus |
se non esse suę uoluntatis,
sed eorum qui pręsunt monasterio.
ut non quod ipse deliberat faciat,
sed quod illi concesserint.
Patientia
A Domino discamus et patientiam.
uoluntatem meam,
sed uoluntatem eius qui misit me Patris.
Et ad Patrem:
Non mea uoluntas inquit,
sed tua fiat.
Hinc discat monachus |
se non esse suę uoluntatis,
sed eorum qui pręsunt monasterio.
ut non quod ipse deliberat faciat,
sed quod illi concesserint.
Patientia
A Domino discamus et patientiam.
Odia Iudeorum ęquo animo tulit.
quos uno uerbo omnes
passus est.
Quin etiam iisdem qui sibi talia tam immaniter inferebant,
ut ignosceretur,
Patrem orauit.
Si ipse iustus ab iniustis ludibrio habitus,
tam impie dilaceratus uindictam non appetiit,
sed dimitti eis postulauit,
cur tu peccator inimicis tuis irasceris?
et ad ulciscendam iniuriam exardescis,
cui nulla iniuste queat irrogari,
cum quotidie Domino tuo pecces?
nec tantum offensę passus es,
quantum delicta tua atque peccata merebantur.
Quoties ergo
et ad ulciscendam iniuriam exardescis,
cui nulla iniuste queat irrogari,
cum quotidie Domino tuo pecces?
nec tantum offensę passus es,
quantum delicta tua atque peccata merebantur.
Quoties ergo mali aliquid patimur,
protinus ad conscientiam scelerum nostrorum recurramus.
et cum non immerito id nobis accidere cognouerimus,
patienter toleremus |
et Domini nostri exemplo pro inimicis etiam nostris oremus,
pro malo reddentes bonum,
pro iniuria beneficium.
Sic nostra nobis remittentur peccata,
et patientię uirtus pręmio maiore compensabitur,
et mala quę passi
curasset,
ne ipsum manifestum facerent pręcepit.
Cum-que puellam mortuam ad uitam reuocasset,
taceri iussit.
Nonnulli ex discipulis adhuc terrena sapientes:
ex discipulis adhuc terrena sapientes:
8
assumpsit nunquam dimittendo,
adorandum et angelis et hominibus proponendo.
Iudicauit autem iudicio damnationis Iudeos incredulos |
et gentiles in errore obstinatos |
et fideles fidem opere destruentes.
Quod ergo non quęsierit gloriam suam ad humanitatem pertinet,
quod autem quęsierit et iudicarit,
ad diuinitatem refertur.
Quanuis enim humanitas et diuinitas una persona Christi sit,
sępe tamen et dicere aliquid et facere illi placuit,
quod non
non quęsierit gloriam suam ad humanitatem pertinet,
quod autem quęsierit et iudicarit,
ad diuinitatem refertur.
Quanuis enim humanitas et diuinitas una persona Christi sit,
sępe tamen et dicere aliquid et facere illi placuit,
quod non erat utrique naturę commune.
ut per ea quę hominis sunt,
hominem agnosceremus,
et quę Dei Deum.
Nam in Christo uel hominem sine Deo |
uel Deum sine homine confiteri |
hereticorum impietas est.
Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere,
nobis insinuauit,
ne hominum
et dicere aliquid et facere illi placuit,
quod non erat utrique naturę commune.
ut per ea quę hominis sunt,
hominem agnosceremus,
et quę Dei Deum.
Nam in Christo uel hominem sine Deo |
uel Deum sine homine confiteri |
hereticorum impietas est.
Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere,
nobis insinuauit,
ne hominum plausus laudationes-que uenemur,
sed in omnibus ut Deus laudetur curemus.
Qui enim ab hominibus gloriam quęrunt,
gloriam ueram ac stabilem,
quę a Deo est,
accipere non merentur.
est.
Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere,
nobis insinuauit,
ne hominum plausus laudationes-que uenemur,
sed in omnibus ut Deus laudetur curemus.
Qui enim ab hominibus gloriam quęrunt,
gloriam ueram ac stabilem,
quę a Deo est,
accipere non merentur.
Paupertas
Ad hęc obseruandę paupertatis Domini exempla nobis abunde
suggeruntur.
De Virgine paupercula nasciturus |
non habuit locum in diuersorio.
non merentur.
Paupertas
Ad hęc obseruandę paupertatis Domini exempla nobis abunde
suggeruntur.
De Virgine paupercula nasciturus |
non habuit locum in diuersorio.
editur in stabulo,
reclinatur in pręsepio.
Iam in ętate adulta |
nihil se habere confitetur et ait:
locum in diuersorio.
editur in stabulo,
reclinatur in pręsepio.
Iam in ętate adulta |
nihil se habere confitetur et ait:
comitantium elemosinis alebatur.
in cruce nudus pependit.
mortuus etiam aliena inuolutus est sindone,
alieno conditus sepulchro.
elemosinis alebatur.
in cruce nudus pependit.
mortuus etiam aliena inuolutus est sindone,
alieno conditus sepulchro.
alebatur.
in cruce nudus pependit.
mortuus etiam aliena inuolutus est sindone,
alieno conditus sepulchro.
donum est |
et cibus quo uescimur,
et uita qua uiuimus.
Panes ordeaceos habebat cum pauit turbam.
aquam ad bibendum a Samaritana muliere petiit,
ne rudes fastidiamus cibos |
neque uina delicatiora exquiramus.
Carnem nisi in Paschate non comedit.
minutis pisciculis usus est.
Erubescant qui paupertatem professi diuitum dapibus delectantur.
Ne autem uilia contemnamus alimenta,
fel et acetum in cruce positus gustauit.
Denique beatos dicit esse esurientes,
quoniam saturabuntur.
et e contrario:
Vę uobis
Deus homo factus est.
Labores,
uigilias,
supplicia pro nobis tolerauit,
pro nobis mortuus est,
pro nobis ad inferos descendit,
pro nobis resurrexit,
pro nobis in cęlum ascendit.
Postremo nihil uel dixit uel fecit,
quod non eo spectaret,
ut ęterna nobis donaretur beatitudo.
Mattheum de publicano apostolum,
Petrum de negatore cęlestis regni clauicularium,
Paulum de persecutore fidei fecit propugnatorem.
Mulieri peccatrici peccata dimisit.
et:
Non
non eo spectaret,
ut ęterna nobis donaretur beatitudo.
Mattheum de publicano apostolum,
Petrum de negatore cęlestis regni clauicularium,
Paulum de persecutore fidei fecit propugnatorem.
Mulieri peccatrici peccata dimisit.
et:
Non ueni inquit uocare iustos,
sed peccatores ad poenitentiam.
denique pastor bonus animam suam posuit pro ouibus suis.
et quos dilexit,
usque in finem dilexit eos.
Quia nihil prodest diu diligere,
nisi semper diligas.
et:
Sicut inquit dilexit me
hoc prior ipse pręstitit,
illis a quibus conuitia,
uincula,
flagella,
colaphos,
uerbera,
spinas,
clauos,
fel atque acetum inique passus fuerat,
ignosci postulans |
et sęuitiam illorum sui ignoratione excusans,
ut postea cognita ueritate locum haberent poenitentię |
et non perirent.
Non est itaque Christi discipulus,
qui bonum pro malo nescit reddere |
et pro inimicis quoque suis Deum deprecari.
Prędicatio
Eiusdem Domini exemplo discamus |
non nostrę tantum saluti,
sed
flagella,
colaphos,
uerbera,
spinas,
clauos,
fel atque acetum inique passus fuerat,
ignosci postulans |
et sęuitiam illorum sui ignoratione excusans,
ut postea cognita ueritate locum haberent poenitentię |
et non perirent.
Non est itaque Christi discipulus,
qui bonum pro malo nescit reddere |
et pro inimicis quoque suis Deum deprecari.
Prędicatio
Eiusdem Domini exemplo discamus |
non nostrę tantum saluti,
sed etiam aliorum prospicere,
uitę disciplinis eos
haberent poenitentię |
et non perirent.
Non est itaque Christi discipulus,
qui bonum pro malo nescit reddere |
et pro inimicis quoque suis Deum deprecari.
Prędicatio
Eiusdem Domini exemplo discamus |
non nostrę tantum saluti,
sed etiam aliorum prospicere,
uitę disciplinis eos imbuendo |
et exhortationibus piis,
ut ad uirtutis uiam dirigantur solicitando.
Circuibat ille totam Iudeam,
totam Galileam |
per
accepistis inquit,
gratis date.
Accipere tamen ab offerentibus quantum uictui necessario satis sit,
si indigueris,
ne nefas putares ait:
Dignus est operarius mercede sua.
Mercede uidelicet quę inopię succurrat,
non quę luxuriam paret.
Porro sicut ipse docuerat,
ita discipulis suis prędicationis officium imposuit dicens:
Euntes docete omnes gentes |
seruare omnia quęcunque mandaui uobis.
Optimi itaque Christi imitatores illi sunt,
qui faciendis ad populum bene beate-que uiuendi
Saluator quoque noster dimissa turba montem ascendens solus
orauit.
et iterum:
orandum seruandam esse humilitatem.
atque ideo et positis genibus orasse |
et ad orandum in faciem procubuisse.
Quod pręterea Patrem precatus ait:
Non sicut ego uolo fiat, sed sicut tu,
significauit ut in omni postulatione nostrę uoluntati pręferamus Dei
uoluntatem.
In quo quidem et tempora et loca orationi magis accomoda nobis
requirenda esse innuit.
ut autem perseuerantius oremus,
factus in agonia prolixius orauit.
Sublatis quoque in cęlum oculis orasse traditur,
ut et tu dum oras,
mentis oculos ad Deum cui supplicas intendas |
et non alio uerba,
alio cogitationes ire sinas.
Parum efficax est lubricę uagę-que mentis oratio |
et non illuc intentę ubi uult exaudiri.
Omnium uirtutum exemplum unus Christus
Ac ne singula perquirere nimis
perseuerantius oremus,
factus in agonia prolixius orauit.
Sublatis quoque in cęlum oculis orasse traditur,
ut et tu dum oras,
mentis oculos ad Deum cui supplicas intendas |
et non alio uerba,
alio cogitationes ire sinas.
Parum efficax est lubricę uagę-que mentis oratio |
et non illuc intentę ubi uult exaudiri.
Omnium uirtutum exemplum unus Christus
Ac ne singula perquirere nimis prolixum sit,
omnium uirtutum |
omnis-que sanctitatis cum pręceptum |
tum exemplum |
a Saluatore nostro
Ac ne singula perquirere nimis prolixum sit,
omnium uirtutum |
omnis-que sanctitatis cum pręceptum |
tum exemplum |
a Saluatore nostro ac Domino |
et tutius petitur |
et iocundius consideratur.
Christus enim quia ueritas est non errat,
quia bonitas est non fallit,
quia sapientia est nouit omnia,
quia uirtus Dei est potest omnia,
quia denique saluatio populi sui est,
quicquid egit,
quicquid dixit,
ad omnium spectat salutem.
Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus
nostris,
Ac ne singula perquirere nimis prolixum sit,
omnium uirtutum |
omnis-que sanctitatis cum pręceptum |
tum exemplum |
a Saluatore nostro ac Domino |
et tutius petitur |
et iocundius consideratur.
Christus enim quia ueritas est non errat,
quia bonitas est non fallit,
quia sapientia est nouit omnia,
quia uirtus Dei est potest omnia,
quia denique saluatio populi sui est,
quicquid egit,
quicquid dixit,
ad omnium spectat salutem.
Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus
nostris,
memores beneficiorum suorum,
omnia,
quia uirtus Dei est potest omnia,
quia denique saluatio populi sui est,
quicquid egit,
quicquid dixit,
ad omnium spectat salutem.
Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus
nostris,
memores beneficiorum suorum,
atque assidue nobiscum recolentes ea quę non solum uerbis docuit,
sed etiam re atque opere probauit.
ut his instructi eidem,
quantum fieri potest,
similes effici curemus,
et cuius uirtutes imitati fuerimus,
eius beatitatis atque glorię participes esse mereamur.
esse mereamur.
De consortio fvgiendo.
Caput XXV
Conferet plurimum ad uitę sanctioris cultum nosse,
quorum consuetudine uti debeas,
quorum non debeas.
cum quibus conuiuere,
colloqui,
conuersari,
quos declinare ac fugere oportet.
Relinquendi sunt,
quorum tibi nota fuerit peruersę mentis pertinacia, id est,
qui uel errorem suum deposituri non uidentur |
uel a scelere in quo
consuetudine uti debeas,
quorum non debeas.
cum quibus conuiuere,
colloqui,
conuersari,
quos declinare ac fugere oportet.
Relinquendi sunt,
quorum tibi nota fuerit peruersę mentis pertinacia, id est,
qui uel errorem suum deposituri non uidentur |
uel a scelere in quo perseuerant recessuri.
Nocuit Israhelitico populo habitasse cum Aegyptiis.
Inde enim Moyse duce egressi ritu eorum uiuere uolebant,
crapulari,
plerunque fideli uiro perniciem parit.
Iccirco per os Hieremię clamat nobis Dominus:
Fugite de medio Babylonis,
ut saluet unusquisque animam
suam.
et per os Oseę:
Nolite ingredi in Galgala,
et non ascenderitis in Bethauen;
loca uidelicet prophana idolorum-que polluta culturis atque immunda.
Saluator etiam noster et Dominus:
In uiam gentium inquit ne abieritis
|
et:
Cauete a fermento
deuita,
sciens quia subuersus est qui eiusmodi est,
et delinquit,
cum sit proprio iudicio condemnatus.
Eiusdem sententię est,
quia et eiusdem spiritus Ioannes apostolus cum dicat:
Siquis uenit ad uos |
et hanc doctrinam non affert,
nolite recipere eum in domum |
nec Aue ei dixeritis.
qui enim dicit illi Aue,
communicat operibus eius malignis.
Quod si salutare quoque illos quibus nulla debetur salus,
nefarium sit,
quanto magis in consortium
aliis euangelizare Dei uerbum coepere.
Itaque ne perfectis quidem conuenit ad obstinatos accessio,
cum ne in docendo operam perdant,
tum ne molliter blande-que alloquendo fauere
illorum errori uideantur.
Non minus declinandi sunt,
qui in flagitiis obduruerunt.
errori uideantur.
Non minus declinandi sunt,
qui in flagitiis obduruerunt.
18
flectitur.
Quod si cum tali conuersari te delectauerit,
mores quoque diligere incipias necesse est.
Alioquin ipsa uitę diuersitas cito uestram dirimet societatem |
et ubi dissimilis intercesserit uoluntas,
conuictus concors esse non poterit.
ne bene illi optes |
et si poteris, facias,
sed ne illo familiariter utaris.
Iracundus enim is est,
qui facile ac leuissima de causa irascitur.
Est autem difficile semper irascenti
atque insultanti non aliquando irasci |
et contra furentem non indignari |
et ex indignatione non peccare.
Ita superbo etiam si comes fueris,
arrogans elatus-que euades.
testatur hoc Ecclesiasticus dicens:
facias,
sed ne illo familiariter utaris.
Iracundus enim is est,
qui facile ac leuissima de causa irascitur.
Est autem difficile semper irascenti
atque insultanti non aliquando irasci |
et contra furentem non indignari |
et ex indignatione non peccare.
Ita superbo etiam si comes fueris,
arrogans elatus-que euades.
testatur hoc Ecclesiasticus dicens:
utaris.
Iracundus enim is est,
qui facile ac leuissima de causa irascitur.
Est autem difficile semper irascenti
atque insultanti non aliquando irasci |
et contra furentem non indignari |
et ex indignatione non peccare.
Ita superbo etiam si comes fueris,
arrogans elatus-que euades.
testatur hoc Ecclesiasticus dicens:
Sciebat enim quia iuxta fornicatorem
periclitetur castitas,
iuxta auarum liberalitas,
iuxta idolatram religio,
iuxta maledicum patientia,
iuxta ebriosum temperantia,
iuxta rapacem alieni abstinentia |
et non esse tutum probo uiro cum iniquis commorari.
Esaias et angitur animo uehementer,
quod habitaret in medio populi labia polluta habentis |
se-que ex eo labia polluisse confitetur atque foedasse.
Et si sanctus propheta uiuendo inter iniquos detrimentum sentit,
quis est tantę constantię,
ut cum flagitiosis conuersando lapsum non timeat ?
Vis nosse quia scelestis et prophanis hominibus iungi displiceat ipsi
Deo?
de Maressa prędixerat
futurum.
Iterum requisitus Iosaphat noluit iungi illi,
satis damno suo edoctus |
uiride lignum arido applicatum simul comburi solere |
et temerarium esse rursum committere,
quod iam aperte intellexerat Deo non placere.
Magi Christum natum pie quęrentes cum forte ad Herodem diuertissent,
syderei luminis ducatum amiserunt,
et tenebras patiuntur quamdiu cum illo teterrimę mentis homine
manent.
Ps. VI
Nisi enim a turba hominum semoti fuerimus,
libere Deum contemplari nequimus.
quanto magis impedimento erunt iniqui,
si ab iis non fugerimus!
Quorum consuetudini idem propheta se penitus renunciasse gloriatur,
cum ait:
Deum contemplari nequimus.
quanto magis impedimento erunt iniqui,
si ab iis non fugerimus!
Quorum consuetudini idem propheta se penitus renunciasse gloriatur,
cum ait:
iniqui,
si ab iis non fugerimus!
Quorum consuetudini idem propheta se penitus renunciasse gloriatur,
cum ait:
nomine
meo,
ibi sum in medio eorum.
Porro illi in nomine Christi congregati sunt,
qui pari mente atque animo Christo seruiunt |
et piis orationum actionum-que obsequiis Deo famulantur.
Optimi cuiusque lateri crebro adhęrens,
nunquam non addisces aliquid |
uel dictum sapienter |
uel factum prudenter |
uel obseruatum sancte.
Adde quod neque pręcepta |
neque exempla,
quę litteris mandata legimus,
ita mouent |
ut sanctorum hominum uiua uox |
et pręsens oris aspectus |
et uitę totius tenor oculis expositus ac
totius tenor oculis expositus ac manifestus.
Miranda siquidem plurimorum gesta audimus,
nonnulla tamen quia difficilia factu ardua-que uidentur,
suspenso animo accipimus,
uix fidem adhibentes relationi alienę.
de his autem quę oculis intuemur,
quę pręsentes inspicimus,
dubitare non est neque ambigere.
aut cuius testimonio credemus,
si nostro contenti non fuerimus?
Cum igitur nihil certius esse possit |
quam quod ipsi coram audiuimus |
coram-que spectauimus,
nihil etiam magis ad capessendas uirtutes nobis
audimus,
nonnulla tamen quia difficilia factu ardua-que uidentur,
suspenso animo accipimus,
uix fidem adhibentes relationi alienę.
de his autem quę oculis intuemur,
quę pręsentes inspicimus,
dubitare non est neque ambigere.
aut cuius testimonio credemus,
si nostro contenti non fuerimus?
Cum igitur nihil certius esse possit |
quam quod ipsi coram audiuimus |
coram-que spectauimus,
nihil etiam magis ad capessendas uirtutes nobis proderit |
quam semper si fieri potest cum sanctissimis uiris et colloqui et
certius esse possit |
quam quod ipsi coram audiuimus |
coram-que spectauimus,
nihil etiam magis ad capessendas uirtutes nobis proderit |
quam semper si fieri potest cum sanctissimis uiris et colloqui et
conuersari.
In illis enim cernendo non dissimilia iis quę de aliis legimus,
cum firmius quę a scriptoribus tradita sunt credemus,
tum ardentius quę a nobis uisa cognita-que fuere, imitabimur.
considerantes,
quam munificus,
quam benignus Dominus noster sit,
qui mira quęque operandi confert
ad tantam sanctitatis perfectionem hominis imbecillitas nunquam peruenisset.
De pavpertate colenda.
Caput XXVII
Sed gratiam istam accipere non merentur mundi diuitiarum-que amatores.
Vt igitur et sanctorum uirorum consortio digni simus |
et ipsos imitandi donetur nobis facultas,
uictu tantum necessario contenti Christo seruiamus.
Magni animi est caduca contemnere |
et ea quę stabilia ęterna-que sunt sectari.
Si
Vt igitur et sanctorum uirorum consortio digni simus |
et ipsos imitandi donetur nobis facultas,
uictu tantum necessario contenti Christo seruiamus.
Magni animi est caduca contemnere |
et ea quę stabilia ęterna-que sunt sectari.
Si Christi discipuli fieri cupimus,
meminerimus quod non de diuitum turba sibi discipulos elegit Dominus,
sed de pauperum grege et egenorum.
Petrus,
Andreas,
Ioannes,
Iacobus |
piscatione uictum sibi quęrebant.
relictis retibus et naui secuti sunt Christum.
Ex his postea Petrus cum
Petrus,
Andreas,
Ioannes,
Iacobus |
piscatione uictum sibi quęrebant.
relictis retibus et naui secuti sunt Christum.
Ex his postea Petrus cum Ioanne cuidam claudo elemosinam petenti
respondit:
doceret |
terrena contemnenda esse |
et cęlestium tantummodo curam habendam,
nec fragilibus delectari oportere,
sed eternis.
Nihil enim in terra habere uoluit Saluator noster.
quod ipse fatetur dicens:
enim in terra habere uoluit Saluator noster.
quod ipse fatetur dicens:
pudeant sacerdotes,
erubescant episcopi |
amplas sibi ędes construere,
cumulandis pecuniis operam impendere,
uestibus preciosis renidere ,
omnibus denique mundi deliciis diffluere ,
et se Christi seruos profiteri.
non tales elegit Christus,
non talia pręcepit |
nec talem semetipsum exibuit.
De diuitiarum confidentia.
Caput XXVIII
Ecclesię cura nobis commissa est inquiunt.
ut ergo
erubescant episcopi |
amplas sibi ędes construere,
cumulandis pecuniis operam impendere,
uestibus preciosis renidere ,
omnibus denique mundi deliciis diffluere ,
et se Christi seruos profiteri.
non tales elegit Christus,
non talia pręcepit |
nec talem semetipsum exibuit.
De diuitiarum confidentia.
Caput XXVIII
Ecclesię cura nobis commissa est inquiunt.
ut ergo ipsa Ecclesia ab aduersariorum
ipsa Ecclesia ab aduersariorum iniuria tuta sit,
necessarium est nos opibus uiribus-que pollere.
Quasi uero infirmata sit
dextera Excelsi |
et eam Ecclesiam,
quam labore pauperum fundauit et auxit,
pręsidio pauperum tueri nequeat?
seruare non possit?
Dicant igitur,
cum populus Christianus multo grauiores persecutiones pateretur |
quam modo patitur,
quis tunc antistitum eius diues erat?
quis arma tractabat?
quis uim uiribus repellebat?
Cędebantur quidem Christiani,
cum populus Christianus multo grauiores persecutiones pateretur |
quam modo patitur,
quis tunc antistitum eius diues erat?
quis arma tractabat?
quis uim uiribus repellebat?
Cędebantur quidem Christiani,
sed Christi religio perire non poterat.
Quin immo quanto magis infideles tyranni sęuiebant,
tanto mirabilius credentium numerus augebatur.
Creuit ergo Christi Ecclesia non
diuitiis,
non potentia hominum defensa,
sed sola ui diuina
Cędebantur quidem Christiani,
sed Christi religio perire non poterat.
Quin immo quanto magis infideles tyranni sęuiebant,
tanto mirabilius credentium numerus augebatur.
Creuit ergo Christi Ecclesia non
diuitiis,
non potentia hominum defensa,
sed sola ui diuina protecta |
et nunc seruari non poterit,
nisi opulenti fuerint |
nisi locupletes atque potentes extiterint |
qui ei pręsunt?
Quid est autem quod Propheta clamat:
quidem Christiani,
sed Christi religio perire non poterat.
Quin immo quanto magis infideles tyranni sęuiebant,
tanto mirabilius credentium numerus augebatur.
Creuit ergo Christi Ecclesia non
diuitiis,
non potentia hominum defensa,
sed sola ui diuina protecta |
et nunc seruari non poterit,
nisi opulenti fuerint |
nisi locupletes atque potentes extiterint |
qui ei pręsunt?
Quid est autem quod Propheta clamat:
quanto magis infideles tyranni sęuiebant,
tanto mirabilius credentium numerus augebatur.
Creuit ergo Christi Ecclesia non
diuitiis,
non potentia hominum defensa,
sed sola ui diuina protecta |
et nunc seruari non poterit,
nisi opulenti fuerint |
nisi locupletes atque potentes extiterint |
qui ei pręsunt?
Quid est autem quod Propheta clamat:
quod Propheta clamat:
clamat:
omnibus inimicis uestris fortiores eritis |
illo qui omnia potest, protegente ac
tuente
.
Si uobis curę erit |
continentius uiuere,
mandata Dei perficere,
Ecclesię opes non in uestrum usum conuertere,
sed indigentibus distribuere,
aut defendet uos Dominus ab infidelium uiolentia |
aut non defendet.
si defendet,
tuti eritis.
si non defendet,
per patientiam martyrii a Domino coronabimini.
et Ecclesia Dei gloriosius ędificabitur
tuente
.
Si uobis curę erit |
continentius uiuere,
mandata Dei perficere,
Ecclesię opes non in uestrum usum conuertere,
sed indigentibus distribuere,
aut defendet uos Dominus ab infidelium uiolentia |
aut non defendet.
si defendet,
tuti eritis.
si non defendet,
per patientiam martyrii a Domino coronabimini.
et Ecclesia Dei gloriosius ędificabitur
in cęlo |
quam permanet in terris .
Neque enim lapidei parietes isti |
uel prędia
Si uobis curę erit |
continentius uiuere,
mandata Dei perficere,
Ecclesię opes non in uestrum usum conuertere,
sed indigentibus distribuere,
aut defendet uos Dominus ab infidelium uiolentia |
aut non defendet.
si defendet,
tuti eritis.
si non defendet,
per patientiam martyrii a Domino coronabimini.
et Ecclesia Dei gloriosius ędificabitur
in cęlo |
quam permanet in terris .
Neque enim lapidei parietes isti |
uel prędia |
uel urbes |
uel prouincię |
uel regna |
cedite inopi,
uiduę,
pupillo,
miserorum sepulturę,
captiuorum redemptioni,
oppressorum tutelę,
pietatis operibus,
propugnatoribus quoque ac ducibus militię Christianę.
ut comparatis plurium uiribus hostili impietati fortius resistant.
et illi quidem non in se sed in Deo confidendo uestris-que precibus adiuti uincent.
Quamdiu his contraria agitis,
Ecclesiam quoque pati contraria necesse est.
Quę quoniam uobis commendata est,
sanguis eius de manibus uestris requiretur.
quia
non in se sed in Deo confidendo uestris-que precibus adiuti uincent.
Quamdiu his contraria agitis,
Ecclesiam quoque pati contraria necesse est.
Quę quoniam uobis commendata est,
sanguis eius de manibus uestris requiretur.
quia non quomodo Christus |
neque quomodo apostoli pro illa statis,
sed qualiter uestra uobis persuadet libido.
non ut oportet uiuendo,
sed potius ut delectat.
Latos agros,
regias domos,
tiriantinas uestes,
auream argenteam-que supellectilem,
phaleratos equos,
uenaticos canes,
nobiles
contraria agitis,
Ecclesiam quoque pati contraria necesse est.
Quę quoniam uobis commendata est,
sanguis eius de manibus uestris requiretur.
quia non quomodo Christus |
neque quomodo apostoli pro illa statis,
sed qualiter uestra uobis persuadet libido.
non ut oportet uiuendo,
sed potius ut delectat.
Latos agros,
regias domos,
tiriantinas uestes,
auream argenteam-que supellectilem,
phaleratos equos,
uenaticos canes,
nobiles seruos uultis possidere,
non ut Christi discipulos decet,
sed terrę dominos,
et ea rerum copia,
quę nec
quomodo apostoli pro illa statis,
sed qualiter uestra uobis persuadet libido.
non ut oportet uiuendo,
sed potius ut delectat.
Latos agros,
regias domos,
tiriantinas uestes,
auream argenteam-que supellectilem,
phaleratos equos,
uenaticos canes,
nobiles seruos uultis possidere,
non ut Christi discipulos decet,
sed terrę dominos,
et ea rerum copia,
quę nec ueteri |
nec noua Lege conceditur uobis,
abundare.
Nam cum populus Israhel ad Terram Promissionis translatus esset per
singulas tribus diuidendam,
sacerdotali
sacerdotali tribui est a Domino dictum:
tantum decimas ac primitias quibus sustentarentur,
et loca in quibus habitarent habebant.
Nouis uero, id est, Christi discipulis dicitur:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris!
Et:
Qui non renunciauerit omnibus quę habet,
non potest esse meus discipulus.
Et:
Qui uult uenire post me,
abneget semetipsum et sequatur me!
Et:
Si uis perfectus esse,
uende omnia quę habes et da pauperibus,
et habebis thesaurum in cęlo,
et ueni sequere me.
et loca in quibus habitarent habebant.
Nouis uero, id est, Christi discipulis dicitur:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris!
Et:
Qui non renunciauerit omnibus quę habet,
non potest esse meus discipulus.
Et:
Qui uult uenire post me,
abneget semetipsum et sequatur me!
Et:
Si uis perfectus esse,
uende omnia quę habes et da pauperibus,
et habebis thesaurum in cęlo,
et ueni sequere me.
ut cęlestia tantum affectent,
de cęlestibus prędicent |
et portionem in cęlo consequantur ,
qui in terra diuitias habere noluerunt.
Quare ergo Ecclesię agri, uillę, uici, urbes donatę sunt |
et sacerdotibus episcopis-que distributę?
Certe non ut in his ipsi luxurientur,
sed egenos pascant.
non ut sibi nummos inde congregent,
sed ut inopum turbę dispensent,
ut miserorum necessitati succurrant |
et stipendia quoque militibus ministrent,
qui pro religione,
pro fide,
pro iustitia contra infideles
prędicent |
et portionem in cęlo consequantur ,
qui in terra diuitias habere noluerunt.
Quare ergo Ecclesię agri, uillę, uici, urbes donatę sunt |
et sacerdotibus episcopis-que distributę?
Certe non ut in his ipsi luxurientur,
sed egenos pascant.
non ut sibi nummos inde congregent,
sed ut inopum turbę dispensent,
ut miserorum necessitati succurrant |
et stipendia quoque militibus ministrent,
qui pro religione,
pro fide,
pro iustitia contra infideles decertant.
Ecclesię igitur bona pauperum sunt,
nummos inde congregent,
sed ut inopum turbę dispensent,
ut miserorum necessitati succurrant |
et stipendia quoque militibus ministrent,
qui pro religione,
pro fide,
pro iustitia contra infideles decertant.
Ecclesię igitur bona pauperum sunt,
quorum sacerdos non possessor,
pręter uitę necessaria,
sed dispensator est.
Qui autem dispensat,
fideliter dispenset |
et audiat Apostolum dicentem:
Habentes alimenta et quibus tegimur ,
his contenti simus.
nam qui uolunt diuites fieri,
incidunt in tentationem et in
in interitum et in perditionem.
radix enim omnium malorum est cupiditas.
quam quidam appetentes errauerunt a fide et inseruerunt se doloribus
multis.
Tu autem, o homo Dei, hęc fuge!
Ad Timotheum enim scribebat.
Qui enim talia non fugiunt,
sed augendi peculii cupidine ducuntur,
non homines Dei sunt,
sed Mammonę serui.
Homo Dei est qui cum Christo pauper est,
ut in Christo diues sit.
De diuitiarum malo et paupertatis bono.
Caput XXIX
malorum est cupiditas.
quam quidam appetentes errauerunt a fide et inseruerunt se doloribus
multis.
Tu autem, o homo Dei, hęc fuge!
Ad Timotheum enim scribebat.
Qui enim talia non fugiunt,
sed augendi peculii cupidine ducuntur,
non homines Dei sunt,
sed Mammonę serui.
Homo Dei est qui cum Christo pauper est,
ut in Christo diues sit.
De diuitiarum malo et paupertatis bono.
Caput XXIX
Vidit et
est mater,
turpem autem libidinem dementia comitatur.
Diues pręterea ad inferendam iniuriam promptus est,
ad tolerandam impatiens,
inanis glorię cupidus,
ęqualibus inuidens,
humiles despiciens |
ac proinde aliorum famę non facile parcens,
opulentię ostentator,
paupertatis irrisor,
ad uitia audax,
ad bonum animi tardus.
Diuiti quoque multi inuident,
plurimi insidiantur |
et spoliis eius ditari cupiunt.
Sed quanuis nemo insidietur,
ille tamen metuit domi fures,
foris latrones |
et cibus
quandoque manere illęsam |
nec frustra esse dictum:
Pauperes fiducialiter requiescent.
Idem submissius supplicant et efficacius exaudiuntur.
iuxta illud:
Deprecatio pauperis usque ad aures perueniet.
et illud in psalmo:
Exaudiuit pauperes Dominus,
et uinctos suos non despexit .
Quorum autem exauditur oratio,
iis pro breui inopia ęterna tribuitur beatitudo,
dicente Domino:
Beati pauperes spiritu,
quoniam ipsorum est regnum cęlorum.
et:
Beati qui nunc esuritis,
quoniam saturabimini.
de diuitibus uero e contrario est
faciet.
et iterum alio loco:
Agar
Agar cum puero eiecta in solitudine angeli indicio ne siti periret,
aquam inuenit.
Sanson
Sansoni sitienti de maxillę asinę molari aqua effluxit.
Helias. vidua
Elias cum hominum subsidia non haberet,
a coruis pascitur.
et uiduę quę se filios-que suos defraudans panem prophetę porrexerat,
hydria farinę non defecit nec lecythus olei
fuit imminutus.
Helias
Idem propheta,
qui fuit Elias
Sanson
Sansoni sitienti de maxillę asinę molari aqua effluxit.
Helias. vidua
Elias cum hominum subsidia non haberet,
a coruis pascitur.
et uiduę quę se filios-que suos defraudans panem prophetę porrexerat,
hydria farinę non defecit nec lecythus olei
fuit imminutus.
Helias
Idem propheta,
qui fuit Elias Thesbites,
cum Iezabelem fugeret |
et fame siti-que fatigatus mori optaret,
somno experrectus reperit ad caput subcinericium
satiatis septem fragmentorum sportę superessent.
nec nuditatem timebant,
quia nihil habentes |
quasi omnia possidebant,
dum nullius rei egerent |
et modico contenti essent,
ut magna mererentur.
Quod autem sequitur:
Sed nunc qui habet sacculum,
tollat similiter et peram.
et qui non habet,
uendat tunicam suam et emat gladium,
non reor esse simpliciter pręceptum,
sed imminentis persecutionis causa denunciatum.
per sacculum quippe ac peram |
famis et sitis futurę malum innui,
per gladium patientia martyrii designari mihi uidetur.
nullius rei egerent |
et modico contenti essent,
ut magna mererentur.
Quod autem sequitur:
Sed nunc qui habet sacculum,
tollat similiter et peram.
et qui non habet,
uendat tunicam suam et emat gladium,
non reor esse simpliciter pręceptum,
sed imminentis persecutionis causa denunciatum.
per sacculum quippe ac peram |
famis et sitis futurę malum innui,
per gladium patientia martyrii designari mihi uidetur.
sacculus enim et pera uictui seruit,
gladio autem fidei ab impietate
sacculus enim et pera uictui seruit,
gladio autem fidei ab impietate persequentium defendimur.
notandum
Porro per ea quę superius dicta sunt,
rerum quęrendarum solicitudo tollitur,
non ocium imperatur.
Quęrite, inquit, primum regnum Dei!
Sed qui regnum Dei quęrit,
non solum cęlestium contemplationi |
aut impartiendę aliis doctrinę uacat,
sed etiam manibus operatur,
partim ut alimenta sibi paret,
partim ne desidię se dedat,
et quiescente
notandum
Porro per ea quę superius dicta sunt,
rerum quęrendarum solicitudo tollitur,
non ocium imperatur.
Quęrite, inquit, primum regnum Dei!
Sed qui regnum Dei quęrit,
non solum cęlestium contemplationi |
aut impartiendę aliis doctrinę uacat,
sed etiam manibus operatur,
partim ut alimenta sibi paret,
partim ne desidię se dedat,
et quiescente corpore |
feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat.
corpore |
feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat.
indiges tibi adiicietur.
Licet enim et ab illis accipere quos doces,
quia dignus est operarius cibo suo,
et qui altari seruit,
fas est ei uiuere de altari,
id est de his quę templo offeruntur.
Omnis enim rerum utendarum oblatio pauperum census est,
non eorum quibus sua satis sunt.
Cum autem omnia defuerint,
tunc demum manum suam porriget Deus |
et qui mundo quoque seruientes alit,
sibi seruientibus deese non poterit.
est de his quę templo offeruntur.
Omnis enim rerum utendarum oblatio pauperum census est,
non eorum quibus sua satis sunt.
Cum autem omnia defuerint,
tunc demum manum suam porriget Deus |
et qui mundo quoque seruientes alit,
sibi seruientibus deese non poterit.
non eorum quibus sua satis sunt.
Cum autem omnia defuerint,
tunc demum manum suam porriget Deus |
et qui mundo quoque seruientes alit,
sibi seruientibus deese non poterit.
nonne uos pluris estis illis?
Deinde considerare nos iubet lilia agri quomodo crescant,
quali colore tegantur.
et:
Si, inquit, foenum agri,
quod hodie est |
et cras in clibanum mittitur,
Deus sic uestit,
quanto magis uos modicę fidei?
Vnde ipse Deus,
ueluti non habens quorum iustius curam gerat |
quam eorum qui sibi in paupertate famulantur,
in Esaia ait:
et trementem sermones meos?
Hinc illa psalmistę adhortatio est:
quo pacto pauperculi Deo seruientes bonorum conpotes fiant.
Lazarus mendicus erat,
hulcerosus esuriens-que micas illas, quę de diuitis mensa cadebant.
translatus autem in sinum Abrahę in locum beatorum omni bono coepit abundare.
Quis utriusque fine perspecto non dixerit |
et illius infelicissimas diuitias |
et huius felicissimam mendicitatem?
Breuis est pręsentis paupertatis toleratio,
futurę uero remunerationis hubertas perpetua est et perennis.
Quod testatur Iacobus apostolus dicens:
est,
quam Deo debemus;
huic propinqua,
qua homines prosequendi sunt.
Deum ex toto corde tunc diligimus,
cum nihil eius dilectioni ęquamus,
sed quęcunque nobis chara sunt,
secundo loco habemus.
quod nisi pręstabimus,
Deo frui non poterimus.
Ait enim:
Deum ex toto corde tunc diligimus,
cum nihil eius dilectioni ęquamus,
sed quęcunque nobis chara sunt,
secundo loco habemus.
quod nisi pręstabimus,
Deo frui non poterimus.
Ait enim:
sed quęcunque nobis chara sunt,
secundo loco habemus.
quod nisi pręstabimus,
Deo frui non poterimus.
Ait enim:
mente,
ut omnis nostra cogitatio omnis-que actio ad unum finem tendant,
placendi uidelicet Deo |
eius-que conspectu perpetuo perenniter-que fruendi.
super aquas ambulante de naui desiliens ad illum ire contendit solus reliquis in naui residentibus |
admirantibus-que hominis audaciam nihil metuentis,
nisi cum mergi coepisset,
quando etiam ei de sua cruce prędicenti respondit:
Et si me oportuerit mori tecum,
non te negabo.
Tametsi pręstare nequiuerit quod promiserat,
promisit tamen tanquam pręstiturus .
et certe pręstitisset ,
si non suę imbecillitati,
sed Dei uirtuti confidens
prędicenti respondit:
Et si me oportuerit mori tecum,
non te negabo.
Tametsi pręstare nequiuerit quod promiserat,
promisit tamen tanquam pręstiturus .
et certe pręstitisset ,
si non suę imbecillitati,
sed Dei uirtuti confidens promisisset.
Quando pręterea Christo Domino seruis suis pedes lauanti,
indignum ratus ut Dei filius ad tantam descenderet humilitatem,
respondit:
Non lauabis mihi pedes in eternum.
Postquam tamen audiuit |
se non habiturum
.
et certe pręstitisset ,
si non suę imbecillitati,
sed Dei uirtuti confidens promisisset.
Quando pręterea Christo Domino seruis suis pedes lauanti,
indignum ratus ut Dei filius ad tantam descenderet humilitatem,
respondit:
Non lauabis mihi pedes in eternum.
Postquam tamen audiuit |
se non habiturum partem cum illo,
nisi ab eodem se lauari permitteret,
continuo mutata sententia:
Domine, inquit, non tantum pedes,
sed et manus et caput.
usque adeo expauit,
ne ab eo separaretur,
quem totis
,
si non suę imbecillitati,
sed Dei uirtuti confidens promisisset.
Quando pręterea Christo Domino seruis suis pedes lauanti,
indignum ratus ut Dei filius ad tantam descenderet humilitatem,
respondit:
Non lauabis mihi pedes in eternum.
Postquam tamen audiuit |
se non habiturum partem cum illo,
nisi ab eodem se lauari permitteret,
continuo mutata sententia:
Domine, inquit, non tantum pedes,
sed et manus et caput.
usque adeo expauit,
ne ab eo separaretur,
quem totis animi affectibus diligebat.
Quando etiam stans pro Domino solus
suis pedes lauanti,
indignum ratus ut Dei filius ad tantam descenderet humilitatem,
respondit:
Non lauabis mihi pedes in eternum.
Postquam tamen audiuit |
se non habiturum partem cum illo,
nisi ab eodem se lauari permitteret,
continuo mutata sententia:
Domine, inquit, non tantum pedes,
sed et manus et caput.
usque adeo expauit,
ne ab eo separaretur,
quem totis animi affectibus diligebat.
Quando etiam stans pro Domino solus aduersus armatam cohortem strinxit gladium |
percussit-que principis seruum,
plures forsitan percussurus donec inter
cohortem strinxit gladium |
percussit-que principis seruum,
plures forsitan percussurus donec inter multorum arma et ipse
concideret,
nisi furentis animum eiusdem Domini iussa repressissent.
Post resurrectionem quoque eius gloriosam,
cum de naui illum in littore stantem agnouisset,
non expectauit donec remigando ad terram perueniret,
sed omnis morę impatiens misit se in mare uado-que pręcurrens primus
omnium illi se coniunxit.
Cęteri enim post eum nauigio applicuisse dicuntur.
Et quoniam
in sepultura,
neque noctis tenebras |
neque sepulchri custodes timuerunt.
Quod si hę ut in sepulchro tunc iacentem honorarent,
omne contempserunt periculum.
quantum culpandi sunt illi,
qui dum aliquid tale metuunt,
iam in cęlo regnantem offendere non
formidant?
Ioseph
offendere non
formidant?
Ioseph
sindone inuolutum in nouo condere monumento.
Nicodemus.
Hunc in amore audacia,
Nicodemum commendat liberalitas.
Mixturam ad corpus ungendum myrrhę et aloes attulisse fertur,
quasi libras centum.
Non pepercit impensę,
dum suo erga Dominum satisfacere nititur affectui.
Hi ergo cum in finem usque Christum suum dilexissent,
ostenderunt perseuerantia opus esse in amando.
perseuerantia opus esse in amando.
dilexit multum.
testes sunt Discipuli,
quibus Dominus dixit:
Secundum charitatis mandatum superiori simile esse dixit Dominus:
superiori simile esse dixit Dominus:
enim non potest,
ut creatori ęquiparetur creatura |
et finitum idem sit cum infinito.
Deum ergo dilige plus quam teipsum,
hominem sicut teipsum.
Tunc autem teipsum diligis,
cum illa agis,
quę tibi ratio suggerit,
non quę uoluptas blanditur.
hoc est,
cum uiam illam arctam quę ducit ad salutem ingredieris,
non illam latam,
quę ad pręcipitium tendit perditionis.
Quod si sic aliis quoque agere |
sic-que incedere optas |
et quantum in te est
infinito.
Deum ergo dilige plus quam teipsum,
hominem sicut teipsum.
Tunc autem teipsum diligis,
cum illa agis,
quę tibi ratio suggerit,
non quę uoluptas blanditur.
hoc est,
cum uiam illam arctam quę ducit ad salutem ingredieris,
non illam latam,
quę ad pręcipitium tendit perditionis.
Quod si sic aliis quoque agere |
sic-que incedere optas |
et quantum in te est compellis,
uerę dilectionis pręceptum obseruasti,
ęque ac teipsum proximos tuos amando.
Qui uero
dilectionis pręceptum obseruasti,
ęque ac teipsum proximos tuos amando.
Qui uero luxurię deditus perniciosas mortiferas-que
sequitur uoluptates |
atque ad eas usurpandas cęteros hortatur,
certum est ab illo neque se quidem ipsum diligi |
neque proximum suum.
Hic nempe seipsum non modo non diligit,
sed etiam odit maxime,
cum nemo ei capitalior hostis sit |
quam ipse sibi,
quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit.
Quid enim magis noxium esse potest homini quam peccatum?
per quod et bonum summum
pręceptum obseruasti,
ęque ac teipsum proximos tuos amando.
Qui uero luxurię deditus perniciosas mortiferas-que
sequitur uoluptates |
atque ad eas usurpandas cęteros hortatur,
certum est ab illo neque se quidem ipsum diligi |
neque proximum suum.
Hic nempe seipsum non modo non diligit,
sed etiam odit maxime,
cum nemo ei capitalior hostis sit |
quam ipse sibi,
quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit.
Quid enim magis noxium esse potest homini quam peccatum?
per quod et bonum summum
|
tum proximos nostros ita amamus,
ut et peccata caueantur et colatur uirtus |
ac simul iuuetur proximus |
et honoretur Deus.
Oportet itaque finem esse bonum,
quo dirigatur charitas.
qui si malus fuerit,
quicquid uel sibi uel amico blanditus egeris,
non charitas est,
sed sub charitatis persona latens exitiale odium.
A quo quidem discipulos suos cauere uolens Dominus ait:
Dominus ait:
exercitationem atque cultum,
quibus eternum cęleste-que bonum comparatur.
In hoc, inquit, cognoscent omnes,
quia discipuli mei estis,
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
errigere |
nec pati,
ut te tacente et mortis uitante periculum ille separetur a Christo |
iungatur-que diabolo |
et in ęternum pereat.
Mori tibi multo magis expedit,
ne frater tuus in Tartarum corruat |
quam uiuere |
et ei in tanto animę periculo fluctuanti non succurrisse.
Quod nisi ita affectus erga proximum tuum fueris,
pręceptum (ut ego reor) non implesti charitatis.
Quomodo enim alterum diligis sicut teipsum,
si tibi parcis |
et illum perire permittis?
cum pręsertim patiendo pro Domino et te et illum saluare possis |
et una cum
diabolo |
et in ęternum pereat.
Mori tibi multo magis expedit,
ne frater tuus in Tartarum corruat |
quam uiuere |
et ei in tanto animę periculo fluctuanti non succurrisse.
Quod nisi ita affectus erga proximum tuum fueris,
pręceptum (ut ego reor) non implesti charitatis.
Quomodo enim alterum diligis sicut teipsum,
si tibi parcis |
et illum perire permittis?
cum pręsertim patiendo pro Domino et te et illum saluare possis |
et una cum illo ad martyrii coronam peruenire?
Dominus pro seruis passus est,
et tu pro fratre tuo pati
iuxta mensuram atque paruitatem naturę
uestrę humanę.
Sed nemo in se confidat,
unusquisque imbecillitatis suę memor ad illum qui solus potest omnia
confugiat.
et ab ipso gratiam postulet,
sine qua perfecti esse non possumus.
Porro quemadmodum superius diximus |
proximum esse diligendum,
eodem fine et inimicus erit diligendus.
Id enim ei potissime optandum censeo,
id pręstandum,
ex quo ab iniuria cessando melior fore speratur |
et correctis
Id enim ei potissime optandum censeo,
id pręstandum,
ex quo ab iniuria cessando melior fore speratur |
et correctis tandem moribus creditur salutem consecuturus.
Cęterum si illum qui tibi infensus est,
tam peruersi inhumani-que ingenii esse non ignoras,
ut cum ei benefeceris,
magis aduersum te insolescat,
cum submisse comiter-que responderis,
magis irritetur,
huic tali pręstabis beneficium,
si a beneficiis cessaueris ,
si a mitibus responsis destiteris,
si tacueris,
si denique furentem
asperioribus curetur.
Videndum tamen ne dum talia imprecaris illi a quo mali aliquid
sustines,
odium uel inuidia te moueat,
sed sola prouocet charitas,
qua inimicum tuum meliorem effici cupias,
non miseriorem,
et emendatum non afflictum,
neque hoc propter te ne ille tibi noceat,
sed propter Deum ne Deus offendatur,
et propter proximum ne Domino suo peccando
pereat.
Dicet aliquis
Videndum tamen ne dum talia imprecaris illi a quo mali aliquid
sustines,
odium uel inuidia te moueat,
sed sola prouocet charitas,
qua inimicum tuum meliorem effici cupias,
non miseriorem,
et emendatum non afflictum,
neque hoc propter te ne ille tibi noceat,
sed propter Deum ne Deus offendatur,
et propter proximum ne Domino suo peccando
pereat.
Dicet aliquis arduum nimis et difficile esse
pendens ignosci petiit | et errorem excusauit |
Pater, inquit, ignosce eis,
quia nesciunt quid faciunt.
Talem itaque se inimicis suis exhibuit charitatis magister,
quales nos,
si perfecti fieri uolumus,
esse debere pręcepit.
Non meretur dici eius discipulus,
quisquis aliter aduersus inimicum suum animatus fuerit.
Ac nequid excuses,
nequid causeris,
non iuberis in homine amare odii crimen,
sed Dei opus, hominem ipsum.
Quomodo autem Deum diligis,
si opus eius
quales nos,
si perfecti fieri uolumus,
esse debere pręcepit.
Non meretur dici eius discipulus,
quisquis aliter aduersus inimicum suum animatus fuerit.
Ac nequid excuses,
nequid causeris,
non iuberis in homine amare odii crimen,
sed Dei opus, hominem ipsum.
Quomodo autem Deum diligis,
si opus eius perire concupiscis?
quam ergo graue peccatum sit hominem odisse |
hinc iam speculari incipiamus,
ut cum cognouerimus,
quantum hoc cauendum sit,
alliciamur.
De malo odii.
Caput IIII
Opus Dei odit,
qui hominem odit.
quomodo autem potest Deum diligere,
qui id quod ab illo factum est ualde bonum
non diligit?
Porro Deum nolle diligere,
qui prior dilexit nos,
quid est aliud |
nisi reprobos imitari spiritus |
et ab eo a quo conditus es,
desciscere atque alienari?
Cum ergo is qui homini male optat,
conditori
eodem supplicia in inferno patiatur.
Falluntur illi qui odium suum excusant dicentes |
malos homines Deo quoque inuisos esse,
iuxta illud:
|
malos homines Deo quoque inuisos esse,
iuxta illud:
inquiunt,
cur eosdem et nobis odisse non licet?
Non omnia seruo conueniunt,
quę conueniunt domino.
Domini interest imperare,
serui obedire.
ad dominum pertinet pro scelere punire,
ad seruum pati uerbera, non inferre.
Odiui ecclesiam malignantium, inquit Dominus.
Malignitatem hominum odio se habere his uerbis testatur,
non homines ipsos.
Iniquos quoque ęterno igni deputandos ait,
ut illi pro reatu puniantur,
non ut ipse opus
serui obedire.
ad dominum pertinet pro scelere punire,
ad seruum pati uerbera, non inferre.
Odiui ecclesiam malignantium, inquit Dominus.
Malignitatem hominum odio se habere his uerbis testatur,
non homines ipsos.
Iniquos quoque ęterno igni deputandos ait,
ut illi pro reatu puniantur,
non ut ipse opus suum damnet,
quasi poeniteat eum fecisse quod fecerit.
Odio ergo habet Deus hominis peccatum non naturam.
Ita et tu in uno homine habes alterum quod odisse debeas,
pati uerbera, non inferre.
Odiui ecclesiam malignantium, inquit Dominus.
Malignitatem hominum odio se habere his uerbis testatur,
non homines ipsos.
Iniquos quoque ęterno igni deputandos ait,
ut illi pro reatu puniantur,
non ut ipse opus suum damnet,
quasi poeniteat eum fecisse quod fecerit.
Odio ergo habet Deus hominis peccatum non naturam.
Ita et tu in uno homine habes alterum quod odisse debeas,
alterum quod diligere.
Plectere autem delinquentes prępositi officium est.
inquit Dominus.
Malignitatem hominum odio se habere his uerbis testatur,
non homines ipsos.
Iniquos quoque ęterno igni deputandos ait,
ut illi pro reatu puniantur,
non ut ipse opus suum damnet,
quasi poeniteat eum fecisse quod fecerit.
Odio ergo habet Deus hominis peccatum non naturam.
Ita et tu in uno homine habes alterum quod odisse debeas,
alterum quod diligere.
Plectere autem delinquentes prępositi officium est.
Inter ęquales alteri in alterum nullum ius est |
nisi commiserendi,
si deliquerit,
|
demonium ei inesse dixerunt.
et de Domino edente cum aliis ac bibente:
Ecce uorator et potator uini et publicanorum amicus.
Qui ergo sic odit proximum suum,
non christianus fidelis,
sed infidelis phariseus est.
Ipsi quippe pharisei cum uidissent Christum ęgrotos in die sabbati curantem,
non est inquiunt hic homo a Deo,
qui sabbatum non custodit.
Cum a demonio uexatos eius ope liberari
Qui ergo sic odit proximum suum,
non christianus fidelis,
sed infidelis phariseus est.
Ipsi quippe pharisei cum uidissent Christum ęgrotos in die sabbati curantem,
non est inquiunt hic homo a Deo,
qui sabbatum non custodit.
Cum a demonio uexatos eius ope liberari conspexissent dixerunt:
In Beelzebub principe demoniorum eiicit demonia .
noluerunt dicere: in uirtute Dei,
nequis illum ex hoc Deo charum acceptum-que esse existimaret,
sed
Qui ergo sic odit proximum suum,
non christianus fidelis,
sed infidelis phariseus est.
Ipsi quippe pharisei cum uidissent Christum ęgrotos in die sabbati curantem,
non est inquiunt hic homo a Deo,
qui sabbatum non custodit.
Cum a demonio uexatos eius ope liberari conspexissent dixerunt:
In Beelzebub principe demoniorum eiicit demonia .
noluerunt dicere: in uirtute Dei,
nequis illum ex hoc Deo charum acceptum-que esse existimaret,
sed reprobum potius et impium,
ut qui non Dei
qui sabbatum non custodit.
Cum a demonio uexatos eius ope liberari conspexissent dixerunt:
In Beelzebub principe demoniorum eiicit demonia .
noluerunt dicere: in uirtute Dei,
nequis illum ex hoc Deo charum acceptum-que esse existimaret,
sed reprobum potius et impium,
ut qui non Dei auxilium imploret,
sed prophanis demonum inuocationibus utatur.
Quid multa? Si cui inimicus fueris,
torquebit te inuidia,
quoties alios aliter de illo sentire cognoueris,
et non mendacio
et impium,
ut qui non Dei auxilium imploret,
sed prophanis demonum inuocationibus utatur.
Quid multa? Si cui inimicus fueris,
torquebit te inuidia,
quoties alios aliter de illo sentire cognoueris,
et non mendacio ,
non probro,
non maledicto abstinebis,
atque unum odium in plurima te pręcipitabit uitia,
dum morum tuorum iacturam nihili pendis uitę cupiens obesse alienę.
Et cum tam immoderate ferri coeperis,
ad iurgia usque contumelias-que peruenies,
sed prophanis demonum inuocationibus utatur.
Quid multa? Si cui inimicus fueris,
torquebit te inuidia,
quoties alios aliter de illo sentire cognoueris,
et non mendacio ,
non probro,
non maledicto abstinebis,
atque unum odium in plurima te pręcipitabit uitia,
dum morum tuorum iacturam nihili pendis uitę cupiens obesse alienę.
Et cum tam immoderate ferri coeperis,
ad iurgia usque contumelias-que peruenies,
post rixas ne manibus quidem temperabis,
sed prophanis demonum inuocationibus utatur.
Quid multa? Si cui inimicus fueris,
torquebit te inuidia,
quoties alios aliter de illo sentire cognoueris,
et non mendacio ,
non probro,
non maledicto abstinebis,
atque unum odium in plurima te pręcipitabit uitia,
dum morum tuorum iacturam nihili pendis uitę cupiens obesse alienę.
Et cum tam immoderate ferri coeperis,
ad iurgia usque contumelias-que peruenies,
post rixas ne manibus quidem temperabis,
in nullo
Quod si dominus seruum etiam puniendo diligere debet,
quomodo tibi fas erit |
in conseruum tuum debacchari uel sęuire uelle?
Quem certe nisi corde odisse desinis,
quanuis re atque opere non offenderis,
tanti criminis reus comprobaberis,
quantum mali ei optabis.
Cuicunque enim ex odio perniciem concupieris,
eius interemptor es |
dicente Ioanne apostolo |
Omnis qui odit fratrem suum, homicida est.
Nemo itaque odio erit habendus,
qui ad imaginem et similitudinem Dei creatus est,
qui Christi sanguine redemptus est.
Si malus, improbus, scelestus fuerit |
cura si potes,
si non potes opta |
et Deum pro illo deprecare,
ut dimissa nequitia abiectisque uitiis
ad uirtutis uiam conuertatur et uiuat.
De pace publica et privata.
Caput V
De pace publica et privata.
Caput V
Porro ipsius charitatis uinculum pax est.
Concorditer uiuant oportet,
qui diu inter se amare cupiunt.
non incongrue igitur de pace colenda nunc disserendum occurrit.
Pax quędam publica est,
quędam priuata.
Publicam pacem dicimus,
cum ab armis foedere intercedente quies est |
et nec offensam metuit ciuitas |
nec offendere exteros
iocunde.
Cęterum huic tantę ciuium quieti subrepere ocium solet atque ignauia.
Exinde luxurię uitia scaturiunt,
quibus corrupti multorum animi,
dum externam pacem fouent,
domesticam perturbant |
et inter se dissidere incipiunt,
postquam foris hostem diu non senserunt.
Quod ne tibi contingat,
summopere erit prouidendum.
id est,
pax quę prodesse debet,
ne tibi noceat.
Cum ergo et prędiorum tuorum prouentus nullo diripiente integer
intactus-que
quę prodesse debet,
ne tibi noceat.
Cum ergo et prędiorum tuorum prouentus nullo diripiente integer
intactus-que seruabitur |
et ex commercio liberę negociationis plurimum lucri accedet,
Deo gratias age |
et ea quę benigne suppeditantur,
non ad luxum tibi dari existima,
sed ad exercendę uirtutis occasionem.
Quantum personę ac dignitati conuenit rebus tuis utere.
quicquid autem supereffluere uideris,
totum ad munificentiam liberalitatem-que conuerte |
et hoc quod luxuria exigit,
quod ambitio exposcit,
quod turpis
reconcilientur |
et bonis omnibus morum sinceritate concordent.
Tunc autem pace cum aliis composita recte utimur,
cum eius finis potissimus est,
ut Deo placeamus.
Nam pax quę Deo displicet,
non pax dicenda est,
sed malorum conspiratio,
et odium potius erit eligendum |
quam ad malum consensus.
Quoniam et Saluator noster cum idola uana
colentium concordiam discindere pararet,
et odium potius erit eligendum |
quam ad malum consensus.
Quoniam et Saluator noster cum idola uana
colentium concordiam discindere pararet,
et abiicere
iuberis,
est amicus uel consanguineus,
qui tibi blanditur,
ut sibi in uota rei iniquę assensum prębeas |
opemue pręstes.
Expedit autem eiusmodi hominis inuidiam potius pati iniusta non concedendo |
quam concedendo beniuolentiam amplecti.
Omnium quippe hominum paci solius Dei pax semper est pręferenda |
et pro hac una omnium inimicicię subeundę.
De pace seruorum dei.
Caput VI
Pax illa Dei est,
quę bonorum animos mutuo amore deuincit,
quę Christo seruientes unum corpus efficit.
Et hi quidem idem uolunt,
idem nolunt.
quia omnes pariter ad unum finem Deo placendi tendunt.
Non est inter illos "est" et "non",
sed iuxta Domini pręceptum |
"est, est-- non, non".
Concordi mente et corpore Deo seruiunt |
et ad omne opus bonum unanimes concurrunt.
Quid hac pace dulcius?
quid utilius?
quid laudabilius dici queat?
Pax illa Dei est,
quę bonorum animos mutuo amore deuincit,
quę Christo seruientes unum corpus efficit.
Et hi quidem idem uolunt,
idem nolunt.
quia omnes pariter ad unum finem Deo placendi tendunt.
Non est inter illos "est" et "non",
sed iuxta Domini pręceptum |
"est, est-- non, non".
Concordi mente et corpore Deo seruiunt |
et ad omne opus bonum unanimes concurrunt.
Quid hac pace dulcius?
quid utilius?
quid laudabilius dici queat?
amore deuincit,
quę Christo seruientes unum corpus efficit.
Et hi quidem idem uolunt,
idem nolunt.
quia omnes pariter ad unum finem Deo placendi tendunt.
Non est inter illos "est" et "non",
sed iuxta Domini pręceptum |
"est, est-- non, non".
Concordi mente et corpore Deo seruiunt |
et ad omne opus bonum unanimes concurrunt.
Quid hac pace dulcius?
quid utilius?
quid laudabilius dici queat?
Hanc admirans psalmista
deuincit,
quę Christo seruientes unum corpus efficit.
Et hi quidem idem uolunt,
idem nolunt.
quia omnes pariter ad unum finem Deo placendi tendunt.
Non est inter illos "est" et "non",
sed iuxta Domini pręceptum |
"est, est-- non, non".
Concordi mente et corpore Deo seruiunt |
et ad omne opus bonum unanimes concurrunt.
Quid hac pace dulcius?
quid utilius?
quid laudabilius dici queat?
Hanc admirans psalmista exclamat:
Consensus in eandem fidem,
in eundem inuicem diligendi,
inuicem iuuandi affectum |
facit pacem istam.
De hac dicebat Saluator:
in eundem inuicem diligendi,
inuicem iuuandi affectum |
facit pacem istam.
De hac dicebat Saluator:
compares in humilitate.
Quod breuiter explicat Propheta,
cum ad dominum conuersus ait:
Vera igitur certa-que et stabilis pax est |
in Dei seruitio adunatorum |
diuina-que sequentium pręcepta Legem-que colentium.
Eorum rete plenum magnis piscibus,
id est eorum concordia uirtutibus perfectionis referta non scinditur.
eorum pacis tunica inconsutilis,
quam a Christo acceperunt,
non diuiditur,
neque scissuras patitur rixarum |
nec tineas inuidię sustinet,
sed Domini pręsidio munita inuiolata illęsa-que perdurat.
tunc felicius et sine fine duratura,
cum de terris transferuntur in
adunatorum |
diuina-que sequentium pręcepta Legem-que colentium.
Eorum rete plenum magnis piscibus,
id est eorum concordia uirtutibus perfectionis referta non scinditur.
eorum pacis tunica inconsutilis,
quam a Christo acceperunt,
non diuiditur,
neque scissuras patitur rixarum |
nec tineas inuidię sustinet,
sed Domini pręsidio munita inuiolata illęsa-que perdurat.
tunc felicius et sine fine duratura,
cum de terris transferuntur in cęlum.
ut qui pacifici fuerant,
filii Del fiant et uocentur.
Del fiant et uocentur.
Ad pacem istam capessendam Corinthios hortatur Apostolus dicens:
inter Deum et hominem pacem ponere uenit,
qui Iudeos et gentiles inter se dissidentes in una fide copulauit,
qui noua ueteribus coniunxit et utraque fecit unum.
Christus itaque et Deus pacis |
et Dei pax |
et pax nostra est.
Ex quo satis constat |
illos ab eo esse alienatos,
ut non gratię sed irę filii sint,
qui odio habent pacem |
et fraternę discordię sunt autores.
Ipsum autem salutandi morem a Domino traditum apostolos postea usurpasse scripta eorum testantur.
Siquidem epistolas Pauli fere omnes sic incipere
uocatum Domini pax.
VII. Reg. q? XX
tam pro thesauro quam pro pace esset solicitus,
calamitas dilata fuit ad posteros,
ipse in pace,
quam diuitiis prętulerat quieuit.
quare uidetur nihil aliud armis quęsisse quam pacem.
iusta-que esse bella illa quę bonę pacis fine geruntur.
sicut iniusta et iniqua quę aliena occupandi cupidine denunciari atque inferri solent.
Cum igitur tanti habenda sit pax,
non immerito ut eam acquiramus possideamus-que precibus a Domino solicitandum esse admonemur.
dicitur enim:
Nisi enim ideo pacem amplectendam duxerimus,
ut uirtutibus,
ob quas Deo chariores sumus,
nemine impediente liberius incumbamus,
bono pacis abutimur.
et quod prodesse debuerat,
nocet.
Alienis a uirtute tunc plane latior peccandi campus panditur,
cum illi aduersariorum non carpuntur molestiis.
cum uidelicet non metuunt,
ne segetem iam maturam hostis incendat |
aut frugiferas deuastet arbores |
aut pecudum greges in prędam abducat |
aut obsessos intra moenia fame siti-que perire cogat |
aut captos bonis-que exutos uel ferro interficiat |
uel in perpetuam
duxerimus,
ut uirtutibus,
ob quas Deo chariores sumus,
nemine impediente liberius incumbamus,
bono pacis abutimur.
et quod prodesse debuerat,
nocet.
Alienis a uirtute tunc plane latior peccandi campus panditur,
cum illi aduersariorum non carpuntur molestiis.
cum uidelicet non metuunt,
ne segetem iam maturam hostis incendat |
aut frugiferas deuastet arbores |
aut pecudum greges in prędam abducat |
aut obsessos intra moenia fame siti-que perire cogat |
aut captos bonis-que exutos uel ferro interficiat |
uel in perpetuam redigat seruitutem.
qui foris sunt,
donata pax,
dum ab hoc qui intus est inquietamur.
Inimicus autem domesticus noster atque intestinus ipsa carnis concupiscentia est.
Pacem agimus quandiu illi non ceditur,
quandiu repugnatur |
neque quod caro affectauerit,
hoc fieri spiritus permittit.
Caro post uoluptates abire nititur |
et in uitia semper est prona.
Spiritus uero qui est ratio ipsa ab his abhorret,
ne Deo peccet,
consyderans quam sit grande
et a continentię uirtute recedere qua placatur.
Ob hoc quidem exclamat Propheta et ait:
obediat caro,
ut pacem quę omnem sensum superat,
quę omnibus pręferenda est diuitiis,
assequi mereamur.
pacem,
quę nos Deo conciliat,
angelis ęquat,
sanctis copulat |
et post uictoriam in cęlo coronat.
Victoria enim opus est non compositione,
ut pacem cum corporis quoque sensibus animus habeat.
Qui quidem sensus non nisi superati quiescunt.
certare autem nolenti dominantur.
Repugnandum est igitur illis |
et si fluxa fragilia-que proposuerint,
ad ea quę ęterna sunt dirigantur.
assequi mereamur.
pacem,
quę nos Deo conciliat,
angelis ęquat,
sanctis copulat |
et post uictoriam in cęlo coronat.
Victoria enim opus est non compositione,
ut pacem cum corporis quoque sensibus animus habeat.
Qui quidem sensus non nisi superati quiescunt.
certare autem nolenti dominantur.
Repugnandum est igitur illis |
et si fluxa fragilia-que proposuerint,
ad ea quę ęterna sunt dirigantur.
Visus
Si uisus prouocat ut comptam uideas
arborum fructus et frigidę aquę pocula.
Tactus
Si demum ad turpem tactum libidinosa cogitatio te solicitat,
comprime manum,
auerte te ab aspectu foeminę,
refer ab ea pedem,
tolle te de medio,
uim ingere cupidini.
et quod bonum sit mulierem non tangere,
non mihi sed Apostolo crede.
Postremo singula quęque uitia oppositę uirtutis rememoratione exclude
|
et in carnis rebellantis periculo ad illas cogitationes quę spiritus sunt confuge.
Quoties et inanis
fructus et frigidę aquę pocula.
Tactus
Si demum ad turpem tactum libidinosa cogitatio te solicitat,
comprime manum,
auerte te ab aspectu foeminę,
refer ab ea pedem,
tolle te de medio,
uim ingere cupidini.
et quod bonum sit mulierem non tangere,
non mihi sed Apostolo crede.
Postremo singula quęque uitia oppositę uirtutis rememoratione exclude
|
et in carnis rebellantis periculo ad illas cogitationes quę spiritus sunt confuge.
Quoties et inanis glorię
responde illi:
cedendo uincere assuesces |
et ut semper uincas,
semper time ne uincaris,
ut-que semper tutus sis,
nunquam esto securus.
Nam in carnis certamine cum sępe superior euaseris,
nisi quotidie uictam uinculis constringas,
rumpet pacem,
non stabit conuentis,
et cum frenum momorderit,
trahet te quo uolet,
ueluti sessorem effrenis et indomitus equus.
Tandiu igitur pacem cum illa habere poteris,
donec uinctam compeditam-que tenebis |
ac tanquam fugitiuum seruum,
nunc uerberibus,
nunc laboribus premes,
nunc tenuabis
inedia atque uigiliis.
Desinit calcitrare iumentum pabulo subducto,
in saturitate lasciuit.
Ex his quę diximus satis constat |
animę atque corporis pacem laboriosam admodum esse et inquietam |
et solicitam |
et quę fatigationibus non solum comparetur,
sed etiam retineatur.
Is tamen eius fructus est,
quod possessorem suum ad ęternę pacis bonum feliciter transmittat,
si ipse usque in finem ita ut dictum est egerit.
occupauit.
Eo loci postea octoginta uiros Hierosolymam ad sacrificandum pergentes,
ut ad se in Masphat diuerterent rogauit,
ueluti pro magno habiturus,
si tales hospites habere sibi contigisset.
cum autem uenissent,
rebus uita-que simul spoliauit.
pręter decem,
quibus non pietate sed auaritia ductus pepercit.
quod thesaurum in agro defossum se illi indicaturos dixerant.
Talis pacis non pauca exempla in annalibus quoque habentur Machabeorum.
rogauit,
ueluti pro magno habiturus,
si tales hospites habere sibi contigisset.
cum autem uenissent,
rebus uita-que simul spoliauit.
pręter decem,
quibus non pietate sed auaritia ductus pepercit.
quod thesaurum in agro defossum se illi indicaturos dixerant.
Talis pacis non pauca exempla in annalibus quoque habentur Machabeorum.
Talis pacis non pauca exempla in annalibus quoque habentur Machabeorum.
cum quo pascha comederat,
cuius corpori et sanguini communicauerat,
quem tot miracula fecisse iam uiderat,
quem iustum,
quem pium,
quem semper innocentem et in omnes beneficum nouerat,
eum (proh nefas) ad necem prodidit |
et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius
argenteorum precio allectus,
quos a Iudeis accepit.
Non fuit ergo ueritus tam prophano animo,
tam mente impia ad talem Dominum accedere |
et ei osculum pacis offerre,
quem tam paruo iam uendiderat.
Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum.
conscientia
quem tot miracula fecisse iam uiderat,
quem iustum,
quem pium,
quem semper innocentem et in omnes beneficum nouerat,
eum (proh nefas) ad necem prodidit |
et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius
argenteorum precio allectus,
quos a Iudeis accepit.
Non fuit ergo ueritus tam prophano animo,
tam mente impia ad talem Dominum accedere |
et ei osculum pacis offerre,
quem tam paruo iam uendiderat.
Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum.
conscientia pulsatus ueniam desperauit.
quam certe si petiisset impetrasset,
et qui
dicta,
audi etiam illud in Hieremia scriptum,
quo nihil planius apertius-que dici queat:
quo nihil planius apertius-que dici queat:
dicit Dominus,
aut in gente huiusmodi non ulciscetur anima mea?
Sunt pręterea qui amice admodum ac beneuole loquuntur cum altero,
et statim eidem absenti detrahunt.
Vbi audit commendant et extollunt.
ubi
autem non audit carpunt et sugillant,
et quem modo laudauerant,
rursum dictis petulantibus incessere non uerentur.
Istos quoque Dei sapientia reprobat in Prouerbiis dicens:
Sunt pręterea qui amice admodum ac beneuole loquuntur cum altero,
et statim eidem absenti detrahunt.
Vbi audit commendant et extollunt.
ubi
autem non audit carpunt et sugillant,
et quem modo laudauerant,
rursum dictis petulantibus incessere non uerentur.
Istos quoque Dei sapientia reprobat in Prouerbiis dicens:
incessere non uerentur.
Istos quoque Dei sapientia reprobat in Prouerbiis dicens:
tuas inspicit,
cor tuum intuetur.
Quod si forte a pace,
quam proximo tuo debes,
alienatum uiderit,
ipse suam pacem quę omnem sensum exuperat,
iratus tibi denegabit.
Quod si forte a pace,
quam proximo tuo debes,
alienatum uiderit,
ipse suam pacem quę omnem sensum exuperat,
iratus tibi denegabit.
ipse suam pacem quę omnem sensum exuperat,
iratus tibi denegabit.
pax impiis ait Dominus |
Si non est,
haud dubium quin neque erit.
Ideo enim non est,
quia neque dum cogitant malum |
neque dum operantur conquiescunt |
et post commissum ipso conscientię morsu torquentur.
Ideo autem non erit,
quia uita quoque defuncti eo descendunt,
ubi nulla est quies,
nullum ocium,
sed assiduus labor,
sempiternus horror,
supplicia nunquam finienda.
Talia quippe manent simulatores ipsos pacis |
et sub amicicię persona latentes
uita quoque defuncti eo descendunt,
ubi nulla est quies,
nullum ocium,
sed assiduus labor,
sempiternus horror,
supplicia nunquam finienda.
Talia quippe manent simulatores ipsos pacis |
et sub amicicię persona latentes insidiatores.
Non enim Deo obediunt,
sed prauę mentis libidinem secuti,
quod ipse prohibet hoc agunt.
Dei omnipotentis lex est:
pacis |
et sub amicicię persona latentes insidiatores.
Non enim Deo obediunt,
sed prauę mentis libidinem secuti,
quod ipse prohibet hoc agunt.
Dei omnipotentis lex est:
Non enim Deo obediunt,
sed prauę mentis libidinem secuti,
quod ipse prohibet hoc agunt.
Dei omnipotentis lex est:
quod ipse prohibet hoc agunt.
Dei omnipotentis lex est:
uero contra uetita ire audent,
mentiendo,
decipiendo,
calumniando,
opprimendo,
odiendo |
et odium sub pacis nomine tegendo ac dissimulando |
uestem-que malignę duplicitatis induendo.
cum Lex et hoc prohibeat dicens:
Veste quę ex duobus texta est non indueris.
Quanto autem magis Deo inobedientes fuisse conuincentur,
tanto acerbiora inferni supplicia subire cogentur.
hi sunt enim quibus Propheta in psalmo per Spiritum Sanctum stimulatus imprecatur dicens:
mala autem in cordibus eorum,
da illis secundum opera eorum |
et secundum nequitiam adinuentionum ipsorum.
et paulo post infert:
Destrues illos,
et non ędificabis eos.
Quod si destruendi et non ędificandi sunt,
quis illis spei locus erit relictus |
tormenta illa quę in inferno sunt euadendi?
Sed fortasse cum processerint doli,
cum malum quod cogitauerant peregerint,
se quieturos confidunt?
Audiant ergo Apostolum dicentem:
se quieturos confidunt?
Audiant ergo Apostolum dicentem:
Misericordia et ueritas obuiauerunt sibi |
iustitia et pax osculatę sunt.
De bonitate.
Caput IX
Et quoniam ex his quę diximus colligitur |
pacem prodesse omnino non posse |
nisi bonis,
nisi honestis,
nisi iustis et uirtuti sanctitati-que deditis,
opportunum uidetur de bonitate ipsa nunc disserere.
Bonum igitur id esse dicimus,
quod iustum ac honestum censetur |
quod-que ut fiat lege diuina iussum est.
sic e contrario id esse malum quod
sumus |
et propter quam solam studio incumbitur uirtutum |
uitia-que uitantur.
Falluntur igitur illi,
qui in uirtute hominis beatitudinem collocant,
cum beatitudo pręmium sit uirtutis, non uirtus,
et qui bona corporis uel fortunę ei adiungunt,
cum omnia caduca fragilia-que sint |
nec per se bona esse queant.
Stabile autem bonum beatitudo est |
et perenne et perpetuum.
cuius adipiscendi gratia etiam aduersa pati bonum esse dicimus |
et
Sine fide placere Deo impossibile est.
Fides autem sine operibus mortua est.
Vtrunque seruemus,
ut uitę ęternę spem habere possimus.
Quoniam ut Ioannes ait:
nulla prodesse poterit uirtus,
nulla iuuare operatio.
et beneficia,
quę proximis pręstamus,
ab illa quam Deo debemus dilectione proficisci debent.
Ista quidem uirum bonum efficiunt.
quem eundem propter futurę beatitudinis expectationem non incertam
beatum appellamus.
et hoc edocti a Domino qui ait:
in te istę uirtutes in terra,
ut et nunc spe beatus sis |
et postea beatior mercede in cęlo.
Audi pręterea et Apostolum pręcipientem:
impudicicia,
luxuria,
idolorum seruitus,
ueneficia,
inimicicię,
contentiones,
emulationes,
irę,
rixę,
dissensiones,
sectę,
inuidię,
homicidia,
ebrietates,
comessationes |
et his similia.
quę prędico uobis sicut prędixi,
quoniam qui talia agunt,
regnum Dei non consequentur.
Ista detestare,
et his quę sequuntur,
gnauiter te accinge:
Fructus autem spiritus ait |
est charitas,
gaudium,
pax,
patientia,
benignitas,
bonitas,
sed uirtus pollicetur immortalitatem;
opes hostis diripit,
sed uirtus thesaurum suum habet in cęlo.
quem neque fur surripere |
nec tinea potest corrumpere.
Quid quęreris de amissione fluxę atque fragilis rei,
et de ęterni boni possessione mox capienda non lętaris?
Ad illam diu optatam beatitudinem hinc decedens peruenies,
tantum ut uirtutes tibi sint comites cura,
quibus hęc promissa est merces.
Beatus es si cum Propheta dicere poteris Domino:
hinc decedens peruenies,
tantum ut uirtutes tibi sint comites cura,
quibus hęc promissa est merces.
Beatus es si cum Propheta dicere poteris Domino:
Est enim scriptum:
Opera illorum sequuntur illos.
et in Euangelio non ociosis sed operariis datur denarius.
Vnde Apostolus:
diuitiis Christi imitari
paupertatem |
spreta-que inanis glorię ambitione humilitate se deiicere.
quia et ipse cum eum regem uellent facere,
recusauit dicens |
non esse regnum suum de hoc mundo.
inquit ministrari,
sed ministrare.
et cum dominus esset, seruum se fecit.
Pręterea semetipsum abnegare |
et aliorum subdi imperio,
consummatę uirtutis est.
quia et ipse obediens fuit Patri usque ad mortem crucis.
Ad hęc non solum amicos sed etiam inimicos diligere,
quia et ipse pro illis a quibus tormenta patiebatur orauit.
Repudiatis etiam nuptiarum copulationibus perpetuam seruare
castitatem,
quoniam et ipse castus fuit,
de casta matre genitus,
de casto seruo baptizatus.
bonum illud quod omnem superat taxationem,
ab ipso recipimus.
Quanto igitur benignior atque indulgentior Dominus,
tanto nos ei promptius perfectius-que seruiamus.
Quanquam penitus perfecti esse non possumus,
donec corporis huius onere premimur.
Vnde dictum est:
proficere,
ita et deficere contingit.
et quemadmodum peccatores per poenitentiam sanctificantur,
ita sancti per fragilitatem peccant atque delinquunt.
(!)
Sanctorum tamen siue iustorum nomen non amittunt illi,
qui dum se peccasse dolent cito corriguntur.
Peccauit Moyses,
peccauit Aaron,
peccauit Dauid,
peccauit Petrus,
peccauerunt omnes reliqui discipuli,
cum tempore Dominicę mortis a fide defecissent.
Dominicę mortis a fide defecissent.
Iudas
Solus tamen de sanctorum numero excidit infelix Iudas.
quia licet de scelere doleret,
de uenia tamen desperauit.
Cum igitur nemo tam perfectus sit,
quem non aliquando labi contingat,
nemo in pręsenti potest esse perfectus,
nisi pro conditione fragilitatis humanę,
secundum quam dictum est:
nemo in pręsenti potest esse perfectus,
nisi pro conditione fragilitatis humanę,
secundum quam dictum est:
uidemus in ęnigmate per speculum,
tunc autem facie ad faciem, et sicuti est eum uidebimus.
quę sola uisio efficit nos beatos |
atque omni uirtute repletos |
et iam neque culpę neque tentationi obnoxios.
quibus miseriis interim carere non possumus.
Danda tamen est opera,
immo omni labore conandum,
nequando in illa peccata quę ad mortem ducunt incidamus.
quod si etiam minima quęque (quantum in nobis est) uitare studuerimus,
uel nullus uel rarus admodum ad grauia et quę
Tu qui te ita institutum compositum-que senseris,
caue nequa inanis glorię appetitio animum tuum attollat |
et quod humilitate congestum est,
arrogantia dissipet.
Ad exemplum aliorum uirtus tua sit exposita semper,
non ad iactantiam neque ostentationem.
ut tua iustitia (sicut pręcipit Dominus) in occulto sit conscientię
tuę,
et tamen ad laudem largitori uirtutum, Deo, pręstandum,
qui te uiderint concitentur.
ut tua iustitia (sicut pręcipit Dominus) in occulto sit conscientię
tuę,
et tamen ad laudem largitori uirtutum, Deo, pręstandum,
qui te uiderint concitentur.
Iob
Armauit et Saulem inuidia aduersus Dauidem,
reges iniquos aduersus Dei seruos prophetas |
et communem humani generis inimicum aduersus Iob iustissimum incitauit.
Horum autem si finem consyderes,
fatearis necesse est |
non ipsis nocuisse mala quę passi sunt,
sed profuisse.
Apostoli
Ideo quippe et apostoli gaudebant in contumeliis pro nomine Iesu susceptis.
Martyres
Gaudebant et sancti
perseueres,
nullo labore defatigatus,
nullo impeditus pręsentium incommodorum periculo |
omnia dura atque aspera uincens animi
promptitudine,
dum ad summum bonorum peruenire contendis.
Et hoc quidem erit |
non modo prudenter uiuere,
uerum etiam iuste atque constanter.
Quoniam iustitię partes sunt |
inhonesta respuere,
recta diligere,
de omnibus diiudicare,
unicuique rei congrua distribuere.
Constantię autem ab officio non discedere,
hoc quidem erit |
non modo prudenter uiuere,
uerum etiam iuste atque constanter.
Quoniam iustitię partes sunt |
inhonesta respuere,
recta diligere,
de omnibus diiudicare,
unicuique rei congrua distribuere.
Constantię autem ab officio non discedere,
nec aduersis deiici |
nec prosperis efferri,
in omni rerum euentu ęquabilem se pręstare,
pro religionis assertione impiorum potentiam nihil uereri |
et a uita prius quam a fide recedere.
In omni autem colenda
nec aduersis deiici |
nec prosperis efferri,
in omni rerum euentu ęquabilem se pręstare,
pro religionis assertione impiorum potentiam nihil uereri |
et a uita prius quam a fide recedere.
In omni autem colenda conseruanda-que uirtute |
non philosophorum opinionibus niti debes,
sed sanctarum autoritati inhęrere Scripturarum.
Qua confirmatus intelliges contra Stoicorum sententiam |
posse alium alia uirtute magis excellere |
neque necesse esse,
ut qui unam habuerit |
eum habere omnes.
alium alio meliorem,
sanctiorem,
iustiorem |
perfectiorem-que esse.
et stellam a stella differre in claritate |
atque inter beatos etiam diuersitatem esse meritorum.
Gradus igitur perfectionis sunt,
ut qui in infimo uersantur non desperent de medio,
et qui medium attingunt non diffidant de summo |
quem si apprehendere nequiuerunt,
locum tamen suum non deserant,
et eo innocentię statu quem acceperunt contenti Deo gratias agant |
multum-que se profecisse arbitrentur,
si retrorsum non cesserint.
|
perfectiorem-que esse.
et stellam a stella differre in claritate |
atque inter beatos etiam diuersitatem esse meritorum.
Gradus igitur perfectionis sunt,
ut qui in infimo uersantur non desperent de medio,
et qui medium attingunt non diffidant de summo |
quem si apprehendere nequiuerunt,
locum tamen suum non deserant,
et eo innocentię statu quem acceperunt contenti Deo gratias agant |
multum-que se profecisse arbitrentur,
si retrorsum non cesserint.
atque inter beatos etiam diuersitatem esse meritorum.
Gradus igitur perfectionis sunt,
ut qui in infimo uersantur non desperent de medio,
et qui medium attingunt non diffidant de summo |
quem si apprehendere nequiuerunt,
locum tamen suum non deserant,
et eo innocentię statu quem acceperunt contenti Deo gratias agant |
multum-que se profecisse arbitrentur,
si retrorsum non cesserint.
Quandiu erunt arbor bona bonos facient fructus,
iustitiam conseruabunt,
Deum et
ut qui in infimo uersantur non desperent de medio,
et qui medium attingunt non diffidant de summo |
quem si apprehendere nequiuerunt,
locum tamen suum non deserant,
et eo innocentię statu quem acceperunt contenti Deo gratias agant |
multum-que se profecisse arbitrentur,
si retrorsum non cesserint.
Quandiu erunt arbor bona bonos facient fructus,
iustitiam conseruabunt,
Deum et proximos diligent,
nemini nocebunt,
prodesse omnibus cupient,
unaquaque uirtute proficere studebunt.
Veruntamen si cuncta quę memorata sunt,
Deo donante pręstiterimus |
omnes-que bonitatis ac sanctimonię numeros impleuerimus,
fragilitatis humanę memores semper simus.
dicente Apostolo:
Qui stat uideat ne cadat.
Non enim propriis uiribus confidendum,
sed omnis bene agendi bene-que perseuerandi fiducia in Deo sita sit,
sine quo ne cogitare quidem quod bonum est,
nostra ualet imbecillitas.
Animum autem ita ut exposuimus institutum atque
bene agendi bene-que perseuerandi fiducia in Deo sita sit,
sine quo ne cogitare quidem quod bonum est,
nostra ualet imbecillitas.
Animum autem ita ut exposuimus institutum atque compositum quę commoda sequantur quis ęstimet?
non est tamen silentio prętermittendum,
quod Scriptura docente didicimus.
De fructibus bonitatis.
Caput XII
Primum quidem iustorum
Elia deprecante ne plueret,
suspensus fuit cęli humor |
per annos tres cum dimidio.
Quo rursum ut plueret orante |
cęlum dedit pluuiam et terra fructum.
Idem in Sarepta uiduę pauperculę nihil habenti,
farinę olei-que copiam non largitione sed oratione contulit |
filium-que eius mortuum ad uitam reuocauit.
quid adhuc?
fluminis cursum stare fecit,
donec diuisis aquis ad ulteriorem ripam per siccum transiret.
Centum hominum turbam uiginti panibus satiauit.
Leprosum Naman sanum fecit.
Ferream securim in fluuium delapsam enatare in ligni modum compulit.
Ab inimicorum obsidione non uirium sed precum uirtute se expediuit.
ac ne in morte quidem miraculis caruit.
mortuus mortuum hominem tactu solo suscitauit,
et qui iam in corpore non uiuebat,
alterum uiuificare meruit.
Quid multa?
Diuini homines adhuc in terra degentes cęlo imperant.
uideri possit,
de qua dictum est :
suo dedit Deus sapientiam et scientiam et lętitiam.
quę nequaquam consequi potuissent,
nisi a Domino diligerentur |
et apud eum in precio forent.
Vnde dictum est:
Si scitis quoniam iustus est Deus,
scitote quoniam et omnis,
qui facit iustitiam ex ipso natus est.
Idem in Euangelio:
estis,
et Spiritus Dei habitat in uobis?
et iterum:
prima 6
uiri uasa electa fuere,
uasa magnę domus,
alii quidem aurea alii uero argentea.
Ad quos propheta:
Esa. 52
respondet:
Innocens manibus et mundo corde,
id est,
qui nec actionis improbę |
nec cogitationis malignę uitio fuerit pollutus.
deinde sequitur:
Qui non accepit in uano animam suam |
nec iurauit in dolo proximo suo,
hoc est,
qui post uanitates et insanias huius mundi non abiit |
nec quenquam uerbis ad fraudem compositis decipere est conatus .
huius mundi non abiit |
nec quenquam uerbis ad fraudem compositis decipere est conatus .
amittat,
quod in humilitate sperauit.
Iustus quia in omnibus se submittit,
a Domino sublimatur,
iuxta illud Ecclesiastici:
iustitiis et loquitur ueritatem,
qui proiicit auaritiam ex calumnia |
et excutit manus suas ab omni munere,
qui obturat aures suas ne audiat sanguinem,
et claudit oculos suos ne uideat malum,
iste habitat in excelsis.
Igitur qui in his non ambulat,
non est iustus,
et qui non est iustus,
habitare in excelsis non poterit.
Iustum autem per eundem prophetam consolatur Dominus |
et promissis remunerationis allicit dicens:
ueritatem,
qui proiicit auaritiam ex calumnia |
et excutit manus suas ab omni munere,
qui obturat aures suas ne audiat sanguinem,
et claudit oculos suos ne uideat malum,
iste habitat in excelsis.
Igitur qui in his non ambulat,
non est iustus,
et qui non est iustus,
habitare in excelsis non poterit.
Iustum autem per eundem prophetam consolatur Dominus |
et promissis remunerationis allicit dicens:
auaritiam ex calumnia |
et excutit manus suas ab omni munere,
qui obturat aures suas ne audiat sanguinem,
et claudit oculos suos ne uideat malum,
iste habitat in excelsis.
Igitur qui in his non ambulat,
non est iustus,
et qui non est iustus,
habitare in excelsis non poterit.
Iustum autem per eundem prophetam consolatur Dominus |
et promissis remunerationis allicit dicens:
manus suas ab omni munere,
qui obturat aures suas ne audiat sanguinem,
et claudit oculos suos ne uideat malum,
iste habitat in excelsis.
Igitur qui in his non ambulat,
non est iustus,
et qui non est iustus,
habitare in excelsis non poterit.
Iustum autem per eundem prophetam consolatur Dominus |
et promissis remunerationis allicit dicens:
consequi cupimus) Petrum apostolum exhortantem:
ac magis expetemus,
cum peccati quoque mala consyderauerimus.
Quicquid legi diuinę aduersatur,
quicquid uirtutibus contrarium est rationi-que repugnans,
peccatum est.
Inter peccatum et delictum quidam discernunt |
delictum-que leuius esse aiunt.
Id enim delictum dici,
cum non facimus quod debemus,
peccatum uero cum committimus quod non debemus;
in illo boni omissionem esse,
in hoc perpetrationem mali.
utroque tamen uocabulo Scriptura pluribus in locis indifferenter indistincte-que utitur.
Cęterum non parua inter se peccatorum discrimina sunt,
cum
Quicquid legi diuinę aduersatur,
quicquid uirtutibus contrarium est rationi-que repugnans,
peccatum est.
Inter peccatum et delictum quidam discernunt |
delictum-que leuius esse aiunt.
Id enim delictum dici,
cum non facimus quod debemus,
peccatum uero cum committimus quod non debemus;
in illo boni omissionem esse,
in hoc perpetrationem mali.
utroque tamen uocabulo Scriptura pluribus in locis indifferenter indistincte-que utitur.
Cęterum non parua inter se peccatorum discrimina sunt,
cum aliud alio longe grauius sit detestabile-que magis |
uel diuersi
leuius esse aiunt.
Id enim delictum dici,
cum non facimus quod debemus,
peccatum uero cum committimus quod non debemus;
in illo boni omissionem esse,
in hoc perpetrationem mali.
utroque tamen uocabulo Scriptura pluribus in locis indifferenter indistincte-que utitur.
Cęterum non parua inter se peccatorum discrimina sunt,
cum aliud alio longe grauius sit detestabile-que magis |
uel diuersi generis atque conditionis.
Peccatum in Lege ueteri per lepram significari
nouimus |
et sicut uarię ibi
ueteri per lepram significari
nouimus |
et sicut uarię ibi leprarum species notantur,
ita uaria esse peccata manifestum est.
Colore habitu-que diiudicantur leprę,
sic peccata specie atque pondere.
Non incongrue igitur ipsa septem capitalia uitia septem generibus leprę nunc comparare conabimur.
nec iam meretricari erubuerimus,
cicatrix suscepit inęqualitatem cutis et coloris pilorum-que mutationem.
Conuersa est enim in candorem carnalis delectationis |
et in rubedinem inflammatę auiditatis |
et in lepram excrescentem.
eo quod frequenti usu non satiatur turpis libido sed magis accenditur.
Gula
Quintum genus lepra capitis est et barbę in
uiro uel muliere.
cum locus humilior fuerit reliqua carne |
et capillus flauus solito-que subtilior |
Quintum genus lepra capitis est et barbę in
uiro uel muliere.
cum locus humilior fuerit reliqua carne |
et capillus flauus solito-que subtilior |
Lepra inquit capitis et barbę est.
Caput et barba gulę contigua sunt.
non inepte igitur lepram hanc ad crapulę uitium referemus.
Quoties per ingluuiem impotes rationis facti fuerimus et iam nec
lingua suum implere officium ualuerit,
capitis ac barbę lepra erit.
Non capitis et barbę Aaron,
in quibus est benedictionis diuine unguentum,
sed capitis et
|
Lepra inquit capitis et barbę est.
Caput et barba gulę contigua sunt.
non inepte igitur lepram hanc ad crapulę uitium referemus.
Quoties per ingluuiem impotes rationis facti fuerimus et iam nec
lingua suum implere officium ualuerit,
capitis ac barbę lepra erit.
Non capitis et barbę Aaron,
in quibus est benedictionis diuine unguentum,
sed capitis et barbę eorum quibus manna fastidio est |
et Aegyptię carnes uoluptati.
Capillus autem flauus,
qui meretricibus conuenit,
gulosorum impudentiam designat.
quorum temeritati nihil obstat,
quin
quorum temeritati nihil obstat,
quin semper obscoenum ac turpe aliquid dicant aut faciant.
Tunc uero extenuatur capillus,
cum bona animi per luxuriam consumuntur.
Locus autem leprę ubique humilior prędicatur,
quia in ea parte uirtus animę deprimitur,
in qua peccatur,
non in qua non peccatur.
potest enim fieri,
ut aliquis partim uirtutibus pręstet,
partim alicui uitio deditus sit.
Superbia
Sexta lepra caluitii est.
Si in caluitio inquit |
uel recaluatione albus uel
temeritati nihil obstat,
quin semper obscoenum ac turpe aliquid dicant aut faciant.
Tunc uero extenuatur capillus,
cum bona animi per luxuriam consumuntur.
Locus autem leprę ubique humilior prędicatur,
quia in ea parte uirtus animę deprimitur,
in qua peccatur,
non in qua non peccatur.
potest enim fieri,
ut aliquis partim uirtutibus pręstet,
partim alicui uitio deditus sit.
Superbia
Sexta lepra caluitii est.
Si in caluitio inquit |
uel recaluatione albus uel ruffus
Et quia caluitio deforme sit,
utpote capillorum ornamento uacuum,
innuit nobis |
nihil esse honesto uiro indecentius |
quam inanis ac superba suimet iactatio.
Ira
Septima uero ac suprema istarum,
quę in Leuitico simul tractantur lepra |
non hominis esse dicitur sed uestimenti.
Vestis linea inquit siue lanea,
quę lepram habuerit in stamine atque subtegmine |
aut certe pellis uel quicquid ex pelle confectum est,
si alba uel ruffa macula fuerit,
infecta lepra reputabitur.
Demus hanc (si libet) quod reliquum est,
quicquid ex pelle confectum est,
si alba uel ruffa macula fuerit,
infecta lepra reputabitur.
Demus hanc (si libet) quod reliquum est,
iracundię uitio.
Cum enim nulla animi passio ita hominem infatuat atque dementat ut
iracundia,
merito lepra ista non hominis est,
sed vestis.
hoc est eius qui nihil in se hominis habet pręter figuram.
qui-que uestimentum hominis dici potius debet quam homo.
Qui cito irascitur,
leuis est ut linum,
qui cito placatur,
mollis ut lana.
qui immaniter furit,
hoc est eius qui nihil in se hominis habet pręter figuram.
qui-que uestimentum hominis dici potius debet quam homo.
Qui cito irascitur,
leuis est ut linum,
qui cito placatur,
mollis ut lana.
qui immaniter furit,
uestis ex pelle ferina est.
Homo enim cum in honore esset,
non intellexit |
comparatus est iumentis insipientibus et similis factus est illis.
Lepra hęc in stamine est et subtegmine.
quia iracundus et intus furore ęstuat |
et foris petulanti ore rixatur.
Color albus
candida est uel ruffa?
Sed quia uel tegimus peccata uel ostentamus,
ideo arbitror lepram candidam hypocritarum sepulchris similium dealbatis.
Color ruffus
Ruffam uero lepram illos habere,
qui manifesto et sub multorum conspectu erubescenda committere non uerentur.
Denique Saluatori qui peccata nostra tulit, dicitur:
Quare rubrum est indumentum tuum?
Pręterea fit plerunque ut cum in peccato deprehendimur,
ora inficiat rubor,
dum accusari magis quam peccare pudet.
Quare locus
quam peccare pudet.
Quare locus leprę humilior
Quare etiam locus leprę humilior est quam cętera quę sana sunt?
quia peccatum ad terram animam premit |
humi-que allidit |
undę et labi, atque cedere dicitur qui peccat,
stare uero et rectus esse qui non peccat.
humilem itaque leprę locum grauitas peccati facit atque pondus.
de quo Dauid lamentabatur dicens:
itaque leprę locum grauitas peccati facit atque pondus.
de quo Dauid lamentabatur dicens:
sed ueritate uicti eisdem tandem cedunt.
atque ita reliquis orthodoxis inferiores inueniuntur.
Recte itaque sacerdos lapides in quibus orta est lepra,
errui ac proiici iubet |
et parietes radi,
ut omni prorsus ablata errorum spurcicia nec maculam habeat Christi
sponsa |
nec rugam.
Non ante pullulare coeperunt hęreses |
quam disseminatum est Euangelium |
nec ante lepra hęc iussa est obseruari caueri-que |
quam filii Israhel Terram ingressi fuerunt promissionis.
Porro si cui nostra leprarum expositio
explicemus |
ac postremo,
quę ex illis incommoda oriantur inquiramus.
De peccatorum differentia.
Caput XV
Quędam peccata ita leuia sunt ac minuta,
ut his carere omnino non possimus.
et quia ueniam facile impetrent,
a nonnulis uenialia nuncupantur.
Hęc quidem a regno Dei non excludunt,
aditum tamen ad illud tandiu impediunt,
donec expientur.
Nihil enim inquinatum illuc intrabit.
Sed nunc de illis duntaxat nobis erit sermo,
quę mortifera
De peccatorum differentia.
Caput XV
Quędam peccata ita leuia sunt ac minuta,
ut his carere omnino non possimus.
et quia ueniam facile impetrent,
a nonnulis uenialia nuncupantur.
Hęc quidem a regno Dei non excludunt,
aditum tamen ad illud tandiu impediunt,
donec expientur.
Nihil enim inquinatum illuc intrabit.
Sed nunc de illis duntaxat nobis erit sermo,
quę mortifera sunt |
quę-que uitari et debent quidem et possunt.
aut si commissa fuerint,
poenitentię doloribus extenuari
donec expientur.
Nihil enim inquinatum illuc intrabit.
Sed nunc de illis duntaxat nobis erit sermo,
quę mortifera sunt |
quę-que uitari et debent quidem et possunt.
aut si commissa fuerint,
poenitentię doloribus extenuari purgari-que.
alioquin ad ęternum interitum compellent non poenitentem,
tanto acrius puniendum,
quanto delinquendo ab equitate recessit longius.
Etenim ex his quoque quę perniciosa sunt,
aliud alio execrabilius iudicatur |
ac proinde maiore dignum supplicio poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum
recessit longius.
Etenim ex his quoque quę perniciosa sunt,
aliud alio execrabilius iudicatur |
ac proinde maiore dignum supplicio poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum excesserit,
mortiferum erit.
ideo in Scripturis dicitur peccatum ad mortem;
non ad mortem hanc omnibus communem,
sed ad illam quę propria damnatorum est.
quę utique illos quos inuadit,
non perimit,
sed quo nihil est tetrius,
nunquam morituros ęternis cruciatibus torquet |
dolore-que afficit omni morte magis expauescendo.
maiore dignum supplicio poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum excesserit,
mortiferum erit.
ideo in Scripturis dicitur peccatum ad mortem;
non ad mortem hanc omnibus communem,
sed ad illam quę propria damnatorum est.
quę utique illos quos inuadit,
non perimit,
sed quo nihil est tetrius,
nunquam morituros ęternis cruciatibus torquet |
dolore-que afficit omni morte magis expauescendo.
(!)
Porro ex hac delictorum specie illud maximum esse creditur,
quod blasphemia
morte magis expauescendo.
(!)
Porro ex hac delictorum specie illud maximum esse creditur,
quod blasphemia in Spiritum Sanctum in Euangelio nominatur.
Huius criminis a Domino Saluatore coarguti sunt Iudei,
cum dixissent |
eum in Belzebub, non in Dei uirtute eiicere demonia.
Patet ergo peccatum in Spiritum Sanctum tunc perpetrari,
cum quis Dei opera aliis tribuit,
non errore deceptus,
sed inuidię stimulis actus,
ut Dei laudem sua procacitate obscuret.
quod blasphemia in Spiritum Sanctum in Euangelio nominatur.
Huius criminis a Domino Saluatore coarguti sunt Iudei,
cum dixissent |
eum in Belzebub, non in Dei uirtute eiicere demonia.
Patet ergo peccatum in Spiritum Sanctum tunc perpetrari,
cum quis Dei opera aliis tribuit,
non errore deceptus,
sed inuidię stimulis actus,
ut Dei laudem sua procacitate obscuret.
actus,
ut Dei laudem sua procacitate obscuret.
ad credulitatem conuerso atque correcto protinus condonatur.
Siquis uero aperte opera Dei intelligens uirtutem calumniatur,
dum religioni nostrę inuidet,
et quę per Spiritum Sanctum facta sunt,
impie ad diaboli potestatem refert,
huius culpa irremissibilis esse decernitur.
Non quia poenitentibus aliquid non remittatur,
sed quod sic peccanti ad poenitentiam conuertendi se facultas
denegatur,
ueluti indigno Dei gratia qui sciens ac prudens Deo ausus sit
aduersari |
et iam cognitam sibi ueritatem linguę
petulantia polluere |
atque correcto protinus condonatur.
Siquis uero aperte opera Dei intelligens uirtutem calumniatur,
dum religioni nostrę inuidet,
et quę per Spiritum Sanctum facta sunt,
impie ad diaboli potestatem refert,
huius culpa irremissibilis esse decernitur.
Non quia poenitentibus aliquid non remittatur,
sed quod sic peccanti ad poenitentiam conuertendi se facultas
denegatur,
ueluti indigno Dei gratia qui sciens ac prudens Deo ausus sit
aduersari |
et iam cognitam sibi ueritatem linguę
petulantia polluere |
tanto-que se sacrilegio sponte
quoque in inferno magis plectendos credimus,
qui credentes |
euangelicis-que instructi doctrinis delinquunt |
quam qui mandatorum Dei ignari peccant.
quod testatur Saluator dicens:
Seruus qui scit uoluntatem domini et
non fecit,
uapulabit multis.
qui autem ignorauit et non fecit,
uapulabit paucis.
Quis pręterea negauerit maius esse peccatum eorum qui sub Euangelio
sunt |
quam qui olim sub lege erant?
Quis enim nescit |
eum magis teneri |
qui iam
|
euangelicis-que instructi doctrinis delinquunt |
quam qui mandatorum Dei ignari peccant.
quod testatur Saluator dicens:
Seruus qui scit uoluntatem domini et
non fecit,
uapulabit multis.
qui autem ignorauit et non fecit,
uapulabit paucis.
Quis pręterea negauerit maius esse peccatum eorum qui sub Euangelio
sunt |
quam qui olim sub lege erant?
Quis enim nescit |
eum magis teneri |
qui iam accepit beneficium |
beneficium |
quam qui promissum adhuc expectant?
Illud autem quod ab Israhelitis multo tempore
fuit speratum,
nobis in aduentu Christi est persolutum.
Tanto igitur plus ingratitudinis committimus mandatis Domini non
obtemperando,
quanto plus accepimus gratię.
Ex his quę dicta sunt,
liquido apparet |
inter peccata,
quę ad mortem committi dicuntur,
aliud alio maius esse |
plus-que poenę mereri |
et sicut genere ita et
quę ad mortem committi dicuntur,
aliud alio maius esse |
plus-que poenę mereri |
et sicut genere ita et grauitate differre.
Quin etiam in eodem genere peccati esse quasdam accessiones,
quę peccatum grauent si contigerint,
eleuent si non contigerint.
Non est huius loci de iis referre.
nimis enim prolixę tractationis erunt si referantur,
et peccatorum distantiam ostendisse sat est.
nequis forte cum Stoicis deliret |
et paria esse putans,
non
plus-que poenę mereri |
et sicut genere ita et grauitate differre.
Quin etiam in eodem genere peccati esse quasdam accessiones,
quę peccatum grauent si contigerint,
eleuent si non contigerint.
Non est huius loci de iis referre.
nimis enim prolixę tractationis erunt si referantur,
et peccatorum distantiam ostendisse sat est.
nequis forte cum Stoicis deliret |
et paria esse putans,
non magis timeat interimere hominem quam lędere.
Nosse insuper
si non contigerint.
Non est huius loci de iis referre.
nimis enim prolixę tractationis erunt si referantur,
et peccatorum distantiam ostendisse sat est.
nequis forte cum Stoicis deliret |
et paria esse putans,
non magis timeat interimere hominem quam lędere.
Nosse insuper debemus,
ut supra est dictum,
siue leue |
siue graue peccatum fuerit,
si minutorum mensuram pręterierit,
poenę ignis ęterni esse obnoxium |
et inferni supplicia grauitate distare non tempore.
quoniam exilii eorum
deliret |
et paria esse putans,
non magis timeat interimere hominem quam lędere.
Nosse insuper debemus,
ut supra est dictum,
siue leue |
siue graue peccatum fuerit,
si minutorum mensuram pręterierit,
poenę ignis ęterni esse obnoxium |
et inferni supplicia grauitate distare non tempore.
quoniam exilii eorum omnium qui illuc relegantur,
finis est nullus.
Restat nunc ut de mortifero crimine in communi loquendo,
quę peccantem incommoda sequantur perscrutemur.
ut magis pateat |
eiusmodi peccatum quam fugiendum
eiusmodi peccatum quam fugiendum atque uitandum sit,
cum perspexerimus,
quot illud qualia-que mala sequantur.
Quae mala peccato accedant.
Caput XVI
Bonus Deus bonorum autor, non malorum est.
Cum ergo ille qui cuncta fecit ualde bona,
hominem quoque bonum fecerit,
quis eum ex bono malum reddidit |
nisi uoluntas mala de libero procedens arbitrio?
Itaque idem ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit
reddidit |
nisi uoluntas mala de libero procedens arbitrio?
Itaque idem ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit |
naturam bonam,
sicut a Deo acceperat,
ita et conseruare,
sed noluit |
neque curauit.
Voluntate igitur non natura mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
quemadmodum e contrario iustis et
ita et conseruare,
sed noluit |
neque curauit.
Voluntate igitur non natura mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
quemadmodum e contrario iustis et innocentibus |
et non suam sed Dei sequentibus uoluntatem bona omnia euenire.
Cur autem iustis quandoque male |
et iniustis bene?
hoc certe minime
mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
quemadmodum e contrario iustis et innocentibus |
et non suam sed Dei sequentibus uoluntatem bona omnia euenire.
Cur autem iustis quandoque male |
et iniustis bene?
hoc certe minime uidebitur mirum,
si rerum exitum,
qualis utrorumque futurus sit spectabimus.
Male quidem Lazaro pauperi erat,
bene diuiti epuloni,
sed cito et malum illius in bonum commutatum fuit ęternum |
et huius bonum in ęternum malum.
Debemus ergo etiam malum hoc quod bonis in uita accidere solet,
non malum sed bonum iudicare.
et bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed malum potius arbitrari.
Quam uere recte-que ista dicantur,
satis perspicue diuersus eorum finis probat.
Soluta tandem quęstione,
quę quidem seipsam
epuloni,
sed cito et malum illius in bonum commutatum fuit ęternum |
et huius bonum in ęternum malum.
Debemus ergo etiam malum hoc quod bonis in uita accidere solet,
non malum sed bonum iudicare.
et bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed malum potius arbitrari.
Quam uere recte-que ista dicantur,
satis perspicue diuersus eorum finis probat.
Soluta tandem quęstione,
quę quidem seipsam aperit non temporalia consyderantibus sed ęterna,
consequens est,
ut
malum sed bonum iudicare.
et bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed malum potius arbitrari.
Quam uere recte-que ista dicantur,
satis perspicue diuersus eorum finis probat.
Soluta tandem quęstione,
quę quidem seipsam aperit non temporalia consyderantibus sed ęterna,
consequens est,
ut peccatum ipsum eo magis uitandum sit,
quo illa etiam quę bona uidentur,
in summam conuertat perniciem |
ultimum-que malorum.
Et si hoc de rebus quę uulgo bonę putantur
Et si hoc de rebus quę uulgo bonę putantur contingat,
quid de iis quas malas esse iudicant dicemus,
cum premere coeperint uitę deprauatę uirum,
nisi futurę damnationis illas initium esse |
si modo is a peccatis in tempore non resipiscat |
flagitiis-que finem statuendo rursum uirtuti exercendę pro uiribus incumbat.
Cęterum plurima quidem ante damnationem peccatum consequi solent mala,
quę nunc operęprecium erit referre |
quo demum constet
rursum uirtuti exercendę pro uiribus incumbat.
Cęterum plurima quidem ante damnationem peccatum consequi solent mala,
quę nunc operęprecium erit referre |
quo demum constet |
pręsentis quoque mali uitandi causa non esse peccandum.
Quę dicam,
nolo ut mihi credantur,
nisi singula sanctarum autoritate Scripturarum firmata erunt.
Peccati igitur ea prima malignitas est |
inutilem facere hominem |
et neque
Qui sibi nequam est,
cui alii bonus erit ?
Peccator plerunque instabilis est.
nunc hoc nunc illud aggreditur;
quod placebat displicet,
quod displicebat placet.
nihil in illo potest esse firmitatis,
quoniam non supra petram ędificat,
sed super harenam,
et arundo est uento agitata.
Hoc psalmistę crede dicenti:
quoniam non supra petram ędificat,
sed super harenam,
et arundo est uento agitata.
Hoc psalmistę crede dicenti:
cęcorum.
Cęcus cęcum ducit,
et ambo in foueam cadunt.
Peccatum perdit humanę conditionis dignitatem |
hominem-que brutis reddit comparandum.
de quo psalmistę uerba tibi fidem faciunt dicentis:
Homo cum in honore esset,
non intellexit |
comparatus est iumentis insipientibus et similis factus est illis .
Cuius ignominię idem uolens nos expertes esse,
hortatur et ait:
Laodicię ecclesię gloriatur,
quod sit diues et locupletatus et nullius egens |
et tamen dicitur ei:
Nonne illa etiam quę filię suggessit ut hoc peteret,
coniugii fefellerat fidem |
et matrimonio prętulerat concubinatum?
ut-que illo liberius uteretur,
iustitię cultorem,
cui talia displicebant,
necandum curauit.
Non ab re igitur Scriptura ait:
est,
sordescat adhuc.
Bonarum quoque actionum meritum amittitur propter peccatum.
hoc Salomon testatur dicens:
Qui in uno peccauerit,
multa bona perdet.
diuina et in Ezechiele uox est:
Quid ad hęc?
Peccatum sapientię donum corrumpit |
et eum qui ante sapiens erat desipere compellit.
Tales erant de quibus in Hieremia conquęritur Dominus et ait:
filii Dei sumus,
per peccatum efficimur serui diaboli.
Quod a Deo separetur qui peccat,
audi Ioannem apostolum dicentem:
Quod a Deo separetur qui peccat,
audi Ioannem apostolum dicentem:
tenebre in eo non sunt ullę.
si dixerimus quod societatem habemus cum eo,
et in tenebris ambulamus,
mentimur et ueritatem non facimus.
Idem innuunt Prophetę uerba in psalmo ad Deum dicentis:
adoptatus nequissimi demonis mancipetur seruituti |
ipsum-que habeat patrem,
tanta cura diligentia-que adhiberi debet,
ut crimen quod huiusce mali causa existit,
caueatur ac uitetur.
Illis enim qui hoc contempserint |
et post peccatum ad poenitentię remedia non recurrerint,
nihil reliquum erit,
nisi ut ad suplicia nunquam finienda damnentur |
audiant-que omnium terribilium maxime expauescendam Iudicis uocem dicentis:
Ite, maledicti, in ignem ęternum,
qui paratus est diabolo et angelis eius!
inimicicię,
contentiones,
emulationes,
irę,
rixę,
dissolutiones,
hęreses,
inuidię,
ebrietates,
comessationes,
et his similia,
quę prędico uobis sicut prędixi,
quoniam qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
ebrietates,
comessationes,
et his similia,
quę prędico uobis sicut prędixi,
quoniam qui hęc agunt,
regnum Dei non possidebunt .
Idem alibi repetens ait:
et idolis
seruientes,
et omnis qui amat et facit mendacium .
Hi et conscientię stimulis incessanter agitabuntur |
et poenis exterius illatis affligentur,
dicente Domino:
et omnis qui amat et facit mendacium .
Hi et conscientię stimulis incessanter agitabuntur |
et poenis exterius illatis affligentur,
dicente Domino:
sunt in me,
uermis non morietur et ignis non
extinguetur.
Atque ita damnatorum propter peccatum tormenta nullo unquam fine concludentur.
Nam sicut in cęlesti regno beatorum glorię finis aliquando futurus non
timetur,
ita in inferno poenarum terminus nullus unquam sperabitur.
Cum ergo iuxta ea quę modo dicta sunt,
peccati tanta malignitas existat,
ut hominem inutilem,
instabilem,
intellectu hebetem ,
sicuti quibusdam uirginibus iussisse creditur,
quę sibi mortem consciuere,
ne ab hostibus stuprarentur.
Quarum quidem memoriam nequaquam celebraret
Ecclesia,
nisi miraculo reuelatum fuisset |
illas non tam prospicere sibi se perimendo |
quam Domino obedire uoluisse.
Alioquin nulli licere credimus,
quicquid futurum timetur,
sibimetipsi uitam erripere,
ne illum offendat,
cuius lex est:
Non occides.
Proteruus est seruus,
qui
celebraret
Ecclesia,
nisi miraculo reuelatum fuisset |
illas non tam prospicere sibi se perimendo |
quam Domino obedire uoluisse.
Alioquin nulli licere credimus,
quicquid futurum timetur,
sibimetipsi uitam erripere,
ne illum offendat,
cuius lex est:
Non occides.
Proteruus est seruus,
qui domino depositum reddit,
antequam poscatur.
Vnde tanta peccantium multitudo.
Caput XVIII
Vnde tanta peccantium multitudo.
Caput XVIII
Porro cum tot talia-que sint,
quę nos ne peccemus deterrent,
quid causę est,
quod peccantium multo maior numerus quam non peccantium existat?
multo-que copiosior turba sit |
mundo seruientium |
quam mundi Domino |
et cęli terrę-que Conditori?
ita ut cum Propheta cogamur exclamare:
quid causę est,
quod peccantium multo maior numerus quam non peccantium existat?
multo-que copiosior turba sit |
mundo seruientium |
quam mundi Domino |
et cęli terrę-que Conditori?
ita ut cum Propheta cogamur exclamare:
peccantium multo maior numerus quam non peccantium existat?
multo-que copiosior turba sit |
mundo seruientium |
quam mundi Domino |
et cęli terrę-que Conditori?
ita ut cum Propheta cogamur exclamare:
illa sentire posset,
sępe nobis optauit cum cęcos oculos |
tum aures surdas.
Talia uero mirantibus nobis |
causam-que inquirentibus respondet Ecclesiastes dicens:
Dilatio igitur poenę peccandi pręstat licentiam.
Sed si cogitarent peccatores tanto acriorem fore uindictam,
quanto magis uenire cunctatur,
peccandi libidinem coercerent |
et nequitię finem citius imponerent.
Delictorum enim ultor Deus non semper statim punit.
peccantis autem poenitentiam ideo diu expectat,
ut si aberit correctio,
minus excusabilis fiat pertinacia.
Cęterum, dum cęlestis arbiter a flagello quiescit,
non remittit iram sed colligit,
ut totam uno impetu
finem citius imponerent.
Delictorum enim ultor Deus non semper statim punit.
peccantis autem poenitentiam ideo diu expectat,
ut si aberit correctio,
minus excusabilis fiat pertinacia.
Cęterum, dum cęlestis arbiter a flagello quiescit,
non remittit iram sed colligit,
ut totam uno impetu effundat |
et plectendi tarditatem grauitate compenset.
Interim ad peccandum alios corporis prouocat uoluptas,
alios honorum stimulat ambitio,
alios multa habendi auiditas urget.
Ab his
istis carebit,
qui tribus illis,
a quibus cuncta gigni credimus,
carere studuerit.
Obtrusis quippe fontibus riuos deficere ac siccari necesse est.
Desinent fluere uitia,
cum unde fluant non habuerint.
Recide truncum,
et rami morientur.
A uoluptate,
ambitione,
auaritia procul esto,
et nullam causam habebis inique aliquid improbe-que patrandi.
Vt uoluptates fugias,
fuerit,
meminisse debet tenebrosi temporis et dierum multorum;
qui cum uenerint,
uanitatis arguentur pręterita.
Breuis nanque momentanea-que uoluptas facile contemnetur,
si ęterna cogitabimus.
Vt autem et terrenarum dignitatum ambitio in te non habeat locum,
recordare quod ob hoc ipsum phariseos damnauerit Dominus noster dicens:
Luc. xi
sunt.
primo quod multo magis illis imputatur peccatum quam cęteris,
deinde quod non pro se modo,
uerum etiam pro omnibus quibus pręsunt,
tenentur reddere rationem.
Et si per eorum negligentiam plebs deliquerit,
tam alienę quam suę culpę rei erunt.
Vt postremo diuitias non concupiscas,
Apostoli pręceptum ad mentem reuoca:
et laqueum diaboli et desyderia multa inutilia et nociua,
quę mergunt homines in interitum et perditionem.
Nec dictorum Christi Domini obliuiscaris:
menti tuę succurrat,
quem uestiebat purpura,
quem quotidie delicata saginabant conuiuia:
nudus in inferno sepelitur,
et in igne ardens gutta aquę indiget,
qua linguam refrigeret.
Si talis est pręsentium diuitiarum fructus,
nonne stultissimus est,
qui eas concupiscit?
et non potius ad diuitias nunquam perituras aspirat?
Beati enim pauperes spiritu,
quoniam ipsorum est regnum cęlorum.
Qui ergo tria hęc quę proposuimus caruit ,
ille arbor bona bonos germinans fructus
Qui ergo tria hęc quę proposuimus caruit ,
ille arbor bona bonos germinans fructus erit,
mala autem malos proferens fructus esse desinet.
ille arbor bona bonos germinans fructus erit,
mala autem malos proferens fructus esse desinet.
malos.
Achab enim, regum Israhel pessimus, optimi filii ac piissimi Iorami pater fuit.
et e contrario Ezechias, rex Iuda iustus ac sanctus, Manassen genuit iniquum atque scelestum.
Nemo itaque suum peccatum patris prauitate excuset.
Pater non portabit iniquitatem filii |
nec filius nequitiam patris.
anima quę peccauerit ipsa punietur.
Qualis cuiusque in anima affectus fuerit,
talia edet et opera.
Intimo prius cordis morbo medicina est adhibenda,
ut in cute inde nascentia hulcera
ostendit.
Quinario numero ideo censentur,
ut per Legis pręcepta eos dirigas.
quinque enim uolumina sunt Mosaicę discipline diuinitus descripte.
Et quia quinarius etiam quaternarium continet,
per quem Euangelia signantur,
quicquid Legi deest,
de Euangelio adimpletur.
ut sensus non solum bonos habeamus,
uerum etiam perfectos.
Quod si Domino donante adepti fuerimus,
tunc sequetur,
quod ipse pollicitus est dicens:
immicos uestros,
et corruent coram uobis.
persequentur quinque de uestris centum alienos,
et centum de uobis decem milia.
Si enim sensus nostri pręceptis diuinis muniti fuerint,
uitiorum multitudo aduersum illos pręualere non poterit.
Cadent a latere eorum mille et decem milia ad eos autem non appropinquabunt.
Non oculorum munditiem inquinabit uisa mulier,
non aures
quinque de uestris centum alienos,
et centum de uobis decem milia.
Si enim sensus nostri pręceptis diuinis muniti fuerint,
uitiorum multitudo aduersum illos pręualere non poterit.
Cadent a latere eorum mille et decem milia ad eos autem non appropinquabunt.
Non oculorum munditiem inquinabit uisa mulier,
non aures demulcebit amatorius cantus,
non naribus blandietur ad mollitiem animi
muniti fuerint,
uitiorum multitudo aduersum illos pręualere non poterit.
Cadent a latere eorum mille et decem milia ad eos autem non appropinquabunt.
Non oculorum munditiem inquinabit uisa mulier,
non aures demulcebit amatorius cantus,
non naribus blandietur ad mollitiem animi compositum unguentum |
nec gustus integritatem
illos pręualere non poterit.
Cadent a latere eorum mille et decem milia ad eos autem non appropinquabunt.
Non oculorum munditiem inquinabit uisa mulier,
non aures demulcebit amatorius cantus,
non naribus blandietur ad mollitiem animi compositum unguentum |
nec gustus integritatem
a latere eorum mille et decem milia ad eos autem non appropinquabunt.
Non oculorum munditiem inquinabit uisa mulier,
non aures demulcebit amatorius cantus,
non naribus blandietur ad mollitiem animi compositum unguentum |
nec gustus integritatem
mori sibi cogemus,
ut iam uiuere Deo discant obedire-que spiritui,
serui eius facti,
cuius antea domini fuerant.
Tunc in Euangelio quinque talenta nobis a Domino credita alia quinque
superlucrabuntur,
duplicato quęstu spiritalium negociatione actionum.
Tunc quinque uirgines non iam fatuę,
sed prudentes comparato misericordię oleo |
accensis-que lampadibus charitatis,
occurrentes cęlesti sponso intrabunt cum eo ad nuptias ęternę celebritatis.
Tunc denique dicetur nobis:
celebritatis.
Tunc denique dicetur nobis:
Tunc denique dicetur nobis:
Beati oculi qui uident quę uos uidetis.
multi prophetę et reges uoluerunt uidere quę uos uidetis,
et non uiderunt,
et audire quę auditis et non audierunt.
Relinquamus igitur cum uitiis terrenas uanitates |
et non lacte sicut paruuli,
sed sicut perfecti solido cibo utamur,
exercitatos (ut Apostolus ait) sensus habentes ad discretionem boni ac
mali.
Hoc est in bonis operibus quotidie se exercendo,
mala autem fugiendo |
eorum-que cupidini semper nobis aduersanti repugnando.
in Ezechiele:
fulgore.
alienum libenti animo auscultes.
dicente Scriptura:
ad gratiam loquentium uerbis aures auerte,
ne falsis laudationibus elatus maius aliquid esse te reputes quam quod
es,
et tibi tribuas,
quod Deo erit tribuendum |
merearis-que ab Apostolo corripi dicente:
elatus maius aliquid esse te reputes quam quod
es,
et tibi tribuas,
quod Deo erit tribuendum |
merearis-que ab Apostolo corripi dicente:
labores castigationes-que
conquirenda sit,
per ieiunia,
per uigilias,
per scribendi,
legendi,
orandi |
alios-que adhortandi fatigationes.
Operariis quippe impigris ac solicitis opus est patrifamilias in uinea
sua excolenda,
non ociosis et oscitantibus |
et qui fructum capere negligunt,
dum florum foliorum-que luxuria delectentur.
Quę ergo spiritui conducunt,
illa audias.
quę autem carni blandiuntur,
ueluti mortifera non admittas.
uinea
sua excolenda,
non ociosis et oscitantibus |
et qui fructum capere negligunt,
dum florum foliorum-que luxuria delectentur.
Quę ergo spiritui conducunt,
illa audias.
quę autem carni blandiuntur,
ueluti mortifera non admittas.
Porro ut ex Deo te esse testeris,
uerba Dei audi.
Illis qui hoc contemnunt, dicitur:
quę autem carni blandiuntur,
ueluti mortifera non admittas.
Porro ut ex Deo te esse testeris,
uerba Dei audi.
Illis qui hoc contemnunt, dicitur:
ueluti mortifera non admittas.
Porro ut ex Deo te esse testeris,
uerba Dei audi.
Illis qui hoc contemnunt, dicitur:
estis.
Aperi aures sapientię et scientię salutari,
et in ea delectare,
ut proficias magis.
Interesse prędicationibus ac sacris ecclesię lectionibus stude,
nec solum auscultes quę dicuntur,
sed etiam memoriter teneas.
Non absque mysterio est dictum:
Vnde audire interdum pro parere iussa-que perficere usurpatur.
Ad hanc audiendi perfectionem Iacobus apostolus nos hortatur dicens:
usurpatur.
Ad hanc audiendi perfectionem Iacobus apostolus nos hortatur dicens:
uerbi et non factor,
hic comparatur uiro consyderanti uultum natiuitatis suę in speculo.
Consyderauit enim se et abiit,
et statim oblitus est qualis fuerit |
qui autem perspexerit in lege perfectę libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit.
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic enim
qui autem perspexerit in lege perfectę libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit.
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic enim dicere licebit:
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic enim dicere licebit:
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic enim dicere licebit:
uolunt ,
sed seculi uanitatibus dediti |
et temporalibus immersi negociis |
ita uiuunt,
quasi qui post pręsentem uitam nihil futurum expectent.
Hi si qua tandem sęuientis fortunę molestia compulsi Deo supplicant non exaudiuntur.
Neque enim liberari de peccato,
sed de calamitate desyderant.
Ait ergo Scriptura:
liberari de peccato,
sed de calamitate desyderant.
Ait ergo Scriptura:
liberari de peccato,
sed de calamitate desyderant.
Ait ergo Scriptura:
non modo non impetret quod petit,
uerum etiam ipse execretur ut infidelis,
et nouissima eius prioribus peiora fiant.
Aduersum tales uociferatur Hieremias et ait:
ipse execretur ut infidelis,
et nouissima eius prioribus peiora fiant.
Aduersum tales uociferatur Hieremias et ait:
effoeminet |
et homo unguentis delibutus contemnatur,
qui autoritate pręstare debet.
Odores quippe ipsos,
quemadmodum et cantus oris et neruorum tibiarum-que sonos ad sacrorum
cultum datos esse meminerimus Deo-que laudes celebrandas,
non ad corporis humani uoluptatem.
Odoribus tamen morbos quosdam curari,
quosdam ne ueniant prohiberi constat |
et cytharę sono Saulem regem conualuisse legimus.
Rosis itaque et croco et floribus et nardo et balsamo et omnibus aromatum generibus
tamen morbos quosdam curari,
quosdam ne ueniant prohiberi constat |
et cytharę sono Saulem regem conualuisse legimus.
Rosis itaque et croco et floribus et nardo et balsamo et omnibus aromatum generibus iuxta medicorum placita uti licet curationis gratia non uoluptatis.
Eum uero qui sanus est |
et in quo non est ęgrotationis ulla suspicio,
unguentis deliniri,
flosculos naribus admouere,
in cubiculo ex aromaticis suffimentis fragrante desidere,
impudicicię
legimus.
Rosis itaque et croco et floribus et nardo et balsamo et omnibus aromatum generibus iuxta medicorum placita uti licet curationis gratia non uoluptatis.
Eum uero qui sanus est |
et in quo non est ęgrotationis ulla suspicio,
unguentis deliniri,
flosculos naribus admouere,
in cubiculo ex aromaticis suffimentis fragrante desidere,
impudicicię argumenta sunt |
et eneruatę emollitę-que uitę certissima indicia.
in cubiculo ex aromaticis suffimentis fragrante desidere,
impudicicię argumenta sunt |
et eneruatę emollitę-que uitę certissima indicia.
Talium nanque usu lenones,
meretriculę |
homines-que ad luxuriam se natos credentes delectantur,
non illi qui uirtutem pręferunt uoluptati |
neque qui spiritui quam carni studere malunt.
neque qui soli Deo placere desyderant |
et Christo Domino dicere possunt:
In odorem unguentorum tuorum curremus.
atque iidem confiteri audent:
Christi bonus odor sumus.
odore fragrare oporteat.
Quem si assecutus fuerit,
quicquid naribus gratissimum suauissimum-que esse creditur,
prę illo nauseam putabit.
In cęlo enim,
quo ille properat,
non est Engadi uicus balsami ferax,
non Sabea regio thuris abundans,
non preciosorum unguentorum mater Arabia,
sed quod his longe redolentius ac suauius habetur |
diuinę pręsentię indicibile odoramentum |
et cunctis animę sensibus nunquam defutura dulcedo,
Quem si assecutus fuerit,
quicquid naribus gratissimum suauissimum-que esse creditur,
prę illo nauseam putabit.
In cęlo enim,
quo ille properat,
non est Engadi uicus balsami ferax,
non Sabea regio thuris abundans,
non preciosorum unguentorum mater Arabia,
sed quod his longe redolentius ac suauius habetur |
diuinę pręsentię indicibile odoramentum |
et cunctis animę sensibus nunquam defutura dulcedo,
Apostolo dicente:
Quem si assecutus fuerit,
quicquid naribus gratissimum suauissimum-que esse creditur,
prę illo nauseam putabit.
In cęlo enim,
quo ille properat,
non est Engadi uicus balsami ferax,
non Sabea regio thuris abundans,
non preciosorum unguentorum mater Arabia,
sed quod his longe redolentius ac suauius habetur |
diuinę pręsentię indicibile odoramentum |
et cunctis animę sensibus nunquam defutura dulcedo,
Apostolo dicente:
Quid enim miserius quam ęternę beatitudinis expertem fieri |
et nunquam finiendis affligi suppliciis?
aqua leguminibus uitam sustentasse,
nihil coctum comedisse.
Alios herbis crudis radicibus-que contentos fuisse.
Alios uero per biduum,
per triduum,
per dies plures nihil degustasse.
Non hoc dico ut cibis ac potu a Deo creatis uti nefas putem,
sed ut eos qui carnibus etiam uino-que uictitant,
ab ingluuie mortifera compescam.
Vescere igitur alimentis ab Ecclesia non interdictis uinum-que dilutum bibe,
non tamen ad
degustasse.
Non hoc dico ut cibis ac potu a Deo creatis uti nefas putem,
sed ut eos qui carnibus etiam uino-que uictitant,
ab ingluuie mortifera compescam.
Vescere igitur alimentis ab Ecclesia non interdictis uinum-que dilutum bibe,
non tamen ad uoluptatem,
sed ad corporis necessariam sustentationem.
Vtere, inquam, uictu,
quo isti qui tecum in monasterio sunt utuntur.
cum abstinent abstine,
cum ieiunant ieiuna |
et semper ad memoriam reuoca |
ideo te monachalem uitam
Non hoc dico ut cibis ac potu a Deo creatis uti nefas putem,
sed ut eos qui carnibus etiam uino-que uictitant,
ab ingluuie mortifera compescam.
Vescere igitur alimentis ab Ecclesia non interdictis uinum-que dilutum bibe,
non tamen ad uoluptatem,
sed ad corporis necessariam sustentationem.
Vtere, inquam, uictu,
quo isti qui tecum in monasterio sunt utuntur.
cum abstinent abstine,
cum ieiunant ieiuna |
et semper ad memoriam reuoca |
ideo te monachalem uitam elegisse,
ut Deo famuleris,
non ut uentri
bibe,
non tamen ad uoluptatem,
sed ad corporis necessariam sustentationem.
Vtere, inquam, uictu,
quo isti qui tecum in monasterio sunt utuntur.
cum abstinent abstine,
cum ieiunant ieiuna |
et semper ad memoriam reuoca |
ideo te monachalem uitam elegisse,
ut Deo famuleris,
non ut uentri seruias.
De tactu.
Caput XXIV
Tactus postremo nostri synceritatem seruare poterimus,
si ab iis quę rerum prohibitarum cupiditatem prouocare
Tactus postremo nostri synceritatem seruare poterimus,
si ab iis quę rerum prohibitarum cupiditatem prouocare consueuerunt,
manus continebimus.
Quod si manum cohibueris ne tangas,
tantum tibi conferet ista continentia,
ut per oculos conceptum,
per affatum auctum obscoenę cupiditatis ardorem languescere paulatim
et extingui |
labefactam-que animi uirtutem in integrum restitui necesse erit.
Sin uero ipsum tangendi sensum non refrenaueris,
igni in penetralibus cordis iam suscitato ligna addes |
et incendium flammę ualidioris,
quod te ad interitum usque exurat concitabis.
Hoc autem exitium ne tibi contingat,
audi sapientissimi Salomonis pręceptum,
et quod docet experto crede.
malum enim in quod
ęra igitur quę necessitas emendicare compellit,
periculum tangere uetat.
per alios recipiuntur,
per alios pro ipsorum uictu expenduntur.
Vsque adeo stipem per se sumere timent,
quam pro se poscere non uerentur.
ne forte contrectatione illius deliniti aliquid ultra necessitatem concupiscant.
Denique modis omnibus contende,
ut easdem manus tuas cum precibus puras ad cęlum tollas.
Ita enim facilius quod postulaueris impetrabis.
Et quoniam hic de quo loquimur tangendi sensus non solum ad manus
pertinet,
sed etiam ad reliquum hominis corpus,
cuncta corporis tui membra Deo autori suo
seruiant,
Deo in omnibus obsequantur,
nihil agant in quo ille offenditur,
nihil committant in quo proximi scandalizantur.
sanctorum totam uitam,
qua cęlum meruerunt percurre,
et siquid in ea molle,
siquid uoluptuosum,
siquid corpori iocundum delectabile-que inueneris,
audacter imitare.
Sin uero e contrario cuncta dura,
aspera,
inquieta,
tristia et acerba |
fuisse non ignoras,
cur tu ad hauriendas conuerteris uoluptates,
sicut Domino tuo,
ita et seruis eius dissimilis |
tibi-que metipsi perniciosus?
Quomodo enim eo quo illi conscenderunt ascendes,
si longe aliter atque illi uixerunt uiuas?
uoluptates,
sicut Domino tuo,
ita et seruis eius dissimilis |
tibi-que metipsi perniciosus?
Quomodo enim eo quo illi conscenderunt ascendes,
si longe aliter atque illi uixerunt uiuas?
Et cum diuersa prorsus agas,
quomodo non etiam diuersa sortieris?
Nam si illi per terrenas tribulationes cęleste regnum possederunt,
tu procul dubio post breues terrenę luxurię delicias poenam luiturus
es ęternam,
nisi poenitentiam egeris.
assuesce,
in omnibus morum synceritatem serua,
innocentiam custodi affectibus-que moderare.
moderandorum autem quę ratio sit,
quia locus hic exigere uidetur,
dicere nunc aggrediar,
ope fretus diuina,
non meis uiribus,
quę nullę sunt,
confisus.
Liber Quintus Charitatis.
De temperantia.
Capitulum I
igitur passionum,
quę a sensibus oriuntur,
moderatio |
temperantia dicitur.
Ea uirtus usque adeo reliquis omnibus necessaria est,
ut nisi illis comitem se pręstiterit,
continuo ad uitia dilabentur |
et uirtutis nomen naturam-que amittent.
Iustitia-que ipsa si temperantię freno non regeretur,
aut in negligentiam aut in sęuitiam desineret.
Temperantia mediocritatem seruat,
appetitiones domat,
ignauiam expellit,
dicta facta cogitata-que rationis finibus concludit.
Nihil turpe fieri patitur,
uoluptatibus imperat
Temperantia mediocritatem seruat,
appetitiones domat,
ignauiam expellit,
dicta facta cogitata-que rationis finibus concludit.
Nihil turpe fieri patitur,
uoluptatibus imperat ne modum excedant.
dolori succumbere uetat,
in omnibus recti honesti-que rationem constare iubet.
non sinit extolli prosperis |
neque deiici aduersis,
sed in utraque fortuna constantem animum esse iubet.
Ne itaque sensuum tuorum perturbationibus cedas temperantia efficiet |
et ad illa quę memorauimus,
comparanda remedia te diriget.
In omni quippe uitę tenore rationabilis mensurę modus utilissimus est.
Intemperantia uero omnium prorsus nequitiarum et parens et nutrix est.
Quibus illa dominatur,
de sanctorum consortio exierunt,
cum iustis non scribentur.
Ab ipso enim Domino,
quia sanctionibus eius non parent,
reprobati abdicati-que sunt.
utilissimus est.
Intemperantia uero omnium prorsus nequitiarum et parens et nutrix est.
Quibus illa dominatur,
de sanctorum consortio exierunt,
cum iustis non scribentur.
Ab ipso enim Domino,
quia sanctionibus eius non parent,
reprobati abdicati-que sunt.
de sanctorum consortio exierunt,
cum iustis non scribentur.
Ab ipso enim Domino,
quia sanctionibus eius non parent,
reprobati abdicati-que sunt.
habetur,
diceret:
ebrietati ganeę-que seruiat,
olfactum ne unguentorum odore delectetur,
sed uirtutum.
Qui se ita ut dicimus circumciderit,
circumcisione
Qui se ita ut dicimus circumciderit,
circumcisione
Assidue cum illo pugnandum est.
et si sępius uiceris,
periculum est ne postremo uincaris.
Quanto autem difficilior uictoria,
tanto et uictorię remuneratio maior ac pręstantior.
Nunc ergo non incongrue referenda incidunt,
primo castitatis pudicicię-que bona,
deinde contrarię libidinis mala,
ut his deterriti,
illis allecti pertinacius in proposito persistamus uirtutis.
Castitatis quidem principatum tenet
quę nemo alius cantare potest,
coram Deo personandi |
Agnum-que sequendi quocunque se ille uertisset.
ut sicut Christo matri-que eius Marię ita et ipsis nullum in ęternis mansionibus habitaculum clausum esset.
Quid enim non illis patere crediderimus in patria sursum,
qui dum hic peregrinarentur,
nulli obscoenę cupidini patuerunt |
et in carne pręter carnem uiuere perseuerarunt,
ut magis Deo placerent?
Fidelissimorum enim seruorum est |
semper id maxime
Fidelissimorum enim seruorum est |
semper id maxime conari,
quod domino suo maxime gratum fore animaduertunt .
Itaque non solum attendunt quod ipse imperet,
sed etiam pręter imperium quod ipsum delectet.
Quamobrem plurimi sanctorum uirginitatem suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Itaque non solum attendunt quod ipse imperet,
sed etiam pręter imperium quod ipsum delectet.
Quamobrem plurimi sanctorum uirginitatem suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes apostolus,
quem singulariter
conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes apostolus,
quem singulariter Iesus dilexisse dicitur,
Iacobus qui frater Domini nuncupatus est,
Paulus uas electionis,
alii-que multi ex discipulis.
Inter foeminas autem |
Martha,
Petronilla,
Tecla
Martyres
Quidam martyrum cum meretricibus a tyranno additis oppugnarentur,
proprias linguas dentibus discidisse constat,
ut uoluptatis motum sensus excluderet doloris.
Ipsi itaque qui in confessione fidei aliorum sęuitiam non timebant,
in castitatis periculo in se sęuierunt.
non leuius flagitium fore rati si libidini consensissent |
quam si Christum abnegassent.
(!)
Tunc autem in culmine uirtutum tua erit
Quidam martyrum cum meretricibus a tyranno additis oppugnarentur,
proprias linguas dentibus discidisse constat,
ut uoluptatis motum sensus excluderet doloris.
Ipsi itaque qui in confessione fidei aliorum sęuitiam non timebant,
in castitatis periculo in se sęuierunt.
non leuius flagitium fore rati si libidini consensissent |
quam si Christum abnegassent.
(!)
Tunc autem in culmine uirtutum tua erit uirginitas,
cum etiam illa quę imperantur
magna in re
pręstare obsequium,
et in parua negligere mandatum?
Nonne fatuitatis arguuntur in Euangelio uirgines,
quę de sola uirginitate sibi plaudentes,
oleum quo totius uitę lampas illuminatur,
oleum uidelicet mandatorum Dei non comparauerant?
Nonne etiam ille ab omnibus irrideretur,
qui coronam auream capite pręferret |
et uilibus attritis-que indumentis tegeretur?
Virginitas ergo nisi imperata Domini perfecerit,
tantum abest ut cęteris fidelibus altius
Nisi ergo illa seruaueris,
licet castus,
licet integer sis |
et mente atque corpore impollutus,
uitam habere non poteris.
Castitatem uouisti,
diuitias contempsisti,
cętera religionis uota suscepisti.
hęc per se quidem uitam beatam non merentur.
si tamen uirtutibus mandatorum Dei coniuncta fuerint,
ad multo altiorem beatitudinis gradum te prouehent |
quam si absque his mandata tantum obseruasses.
Felix igitur illa uirginitas,
illa castitas,
illa paupertas,
Felix igitur illa uirginitas,
illa castitas,
illa paupertas,
illa senioribus exhibita obedientia,
quę cum earum uirtutum comitatu quę iussę sunt,
cęlesti sponso poterit occurrere.
Felix, inquam, illa uirgo,
quę non sola pudicicię laude contenta,
sed etiam omnibus necessariis monilibus ornata sponsi sui
pręstolabitur aduentum.
De castitate uiduali.
Caput
De castitate uiduali.
Caput
audet |
longe melius esse |
illa quę Dei sunt cogitare |
quam illa quę mundi?
et quomodo Deo placeas quęrere |
quam quomodo placeas uxori?
Nemo tamen credat damnari matrimonia,
dum his meliora proponuntur.
Non enim peccant qui legitime coniunguntur,
sed tamen illi qui ideo coniungi nolunt,
ut liberius atque syncerius Deo seruiant,
beati esse dicuntur.
Mulier inquit alligata est legi quanto tempore uir eius uiuit.
quod si dormierit uir eius,
liberata est a lege |
cui uult nubat,
nocte ac die.
Nam quę in deliciis est,
uiuens mortua est.
Illas ergo quę delicias mundi,
ut Christum lucrifacerent spreuerunt,
et reuereri |
et si indiguerint,
Ecclesię alimentis mandat sustentari.
Honor enim in Scripturis non solum reuerentiam,
sed etiam liberalitatem elemosinam-que designat.
ut in Prouerbiis:
in Prouerbiis:
Cum autem Apostolus uere uiduas in Ecclesia reuerenter suscipiendas
alendas-que pręcepisset,
si modo unde alantur de suo non habuerint,
prospicere etiam uolens nequa de his sinistri rumoris oboriatur suspicio,
nequis infirmis peccandi locus detur:
Vidua inquit eligatur non minus sexaginta annorum,
quę fuerit unius uiri uxor,
in operibus bonis testimonium habens,
si filios educauit,
si hospitio recepit,
si sanctorum pedes lauit,
si tribulationem patientibus subministrauit,
si omne opus bonum subsecuta est.
Adolescentiores autem uiduas deuita.
hospitio recepit,
si sanctorum pedes lauit,
si tribulationem patientibus subministrauit,
si omne opus bonum subsecuta est.
Adolescentiores autem uiduas deuita.
Cum enim luxuriatę fuerint | in Christo, nubere uolunt,
habentes damnationem,
quia primam fidem irritam fecerunt.
Non ergo ob hoc solum uitandę sunt,
quia earum consortium castitati periculum sit,
uerum etiam quia ipsę iniuria Ecclesiam afficere
soleant |
repetendo connubia ,
cum professę fuerint castitatem,
et quod Deo uouerant non exoluendo.
fecerunt.
Non ergo ob hoc solum uitandę sunt,
quia earum consortium castitati periculum sit,
uerum etiam quia ipsę iniuria Ecclesiam afficere
soleant |
repetendo connubia ,
cum professę fuerint castitatem,
et quod Deo uouerant non exoluendo.
Cum-que ita sit:
Volo inquit iuniores nubere,
filios procreare,
matresfamilias esse,
nullam occasionem dare aduersario maledicti gratia.
Iam enim quędam conuersę sunt post Sathanam.
Quare illas nubere uult aperte declarat,
ne uidelicet castitatem uouendo
maledicti gratia.
Iam enim quędam conuersę sunt post Sathanam.
Quare illas nubere uult aperte declarat,
ne uidelicet castitatem uouendo irritum faciant promissum,
ne post Sathanam abeant |
et ad illicitos amplexus conuersę diabolo nubant.
Tolle incontinentiam istam |
et non dicet:
Volo iuniores nubere ,
sed quemadmodum superius dixit:
Beatiores erunt,
si sic permanserint secundum consilium meum.
hoc est,
si in proposito perdurarint castitatis |
et uerę uiduitatis officiis functę fuerint.
Quod ibi etiam et quidem manifestius
si sic permanserint secundum consilium meum.
hoc est,
si in proposito perdurarint castitatis |
et uerę uiduitatis officiis functę fuerint.
Quod ibi etiam et quidem manifestius asseuerat,
ubi ait:
castitatis |
et uerę uiduitatis officiis functę fuerint.
Quod ibi etiam et quidem manifestius asseuerat,
ubi ait:
licitas inire nuptias |
quam illicitis ardere amplexibus.
Patet ergo Apostoli esse sententiam |
Illis uiduis quę se continere nequeunt,
magis expedire ut nubant |
quam ut per incontinentiam pereant.
Illis uero quę Deo magis quam hominibus placere cupiunt,
optimum esse non nubere,
sed in castitate perseuerare.
Porro quod hic foeminis pręcipitur,
uiros quoque respicit,
qui castitatem pręferunt matrimonio,
sexagesimum fructum tricesimo,
et Domini cultum uxorię seruituti.
quibus a Saluatore dicitur:
accincti lumbos uestros in ueritate.
Lumbi ad generandi rationem pertinent.
quos pręcingere quid aliud nisi castitati studere est?
Hoc quidem pręcipuis,
hoc electis Dei Christi-que discipulis iniungitur,
non uulgaribus,
non terrena temporalia-que appetentibus,
sed ad cęlestem gloriam aspirantibus et ęternam.
Helias. Ioannes Baptista
Vnde Eliam prophetam et Ioannem Baptistam zona cinxerat pellicea,
quę
lumbos uestros in ueritate.
Lumbi ad generandi rationem pertinent.
quos pręcingere quid aliud nisi castitati studere est?
Hoc quidem pręcipuis,
hoc electis Dei Christi-que discipulis iniungitur,
non uulgaribus,
non terrena temporalia-que appetentibus,
sed ad cęlestem gloriam aspirantibus et ęternam.
Helias. Ioannes Baptista
Vnde Eliam prophetam et Ioannem Baptistam zona cinxerat pellicea,
quę significabat in carne
cum lumbis zona castitatis constrictis contemnimus illecebras carnis |
et coniugii iugo expediti in illorum concedimus libertatem eunuchorum,
qui se pro cęleste regnum castrauerunt.
Quę profecto uirtus quoniam uulgari uita eminentior est,
non imperatur sed suadetur,
dicente Domino:
dicat eunuchus,
quoniam sum lignum aridum.
hęc enim dicit Dominus eunuchis:
qui custodierint sabhata mea,
et elegerint quę uolui,
et tenuerint foedus meum,
dabo eis in domo mea et in muro meo locum nominatum,
et nomen melius filiis et filiabus;
nomen sempiternum dabo eis,
quod non deficiet.
Laudent matrimonia coniugati et prolis foecunditate glorientur ,
dum tamen eunuchi nostri melius filiis et filiabus nomen a Domino sibi uendicent |
patribus-que matribus-que apud omnium patrem
Restat ut doceamus quibus armis uirtus castitatis ne offendatur,
tuenda sit.
De consortio diuersi sexus uitando.
Caput IV
Castitatis professoribus non sui sexus hominum consortia sunt fugienda.
Quanuis fuerint sancti uir et foemina nequaquam tantum sibi confidant,
in ętate pręsertim adhuc uegeta et robusta,
ut sine arbitris inter se colloquantur,
ut soli simul sedeant |
aut conuersis
uir et foemina nequaquam tantum sibi confidant,
in ętate pręsertim adhuc uegeta et robusta,
ut sine arbitris inter se colloquantur,
ut soli simul sedeant |
aut conuersis alter in alterum oculis inuicem se spectent,
ne forte cogitare cogantur,
quod intercedente uerecundia confiteri non audent.
Potest quidem fieri ut amborum uultus,
gestus,
sermo pudiciciam seruet |
difficillimum tamen immo impossibile est,
nequando uel utriusque |
uel alterius eorum mens impuris ęstuet
desyderiis |
uel momento aliquo temporis concupiscat,
quod
Pręsentem uoluptatem cum futura poena compara,
et probabis consilium hoc quod offertur.
Cito transit quod delectat,
nullo fine concluditur quod cruciat.
Sed fortasse cauillaberis et dices |
non tibi accessum interdici aliarum pręterquam meretricum.
At in iis quoque quę pudiciciam honestatem-que prę se ferunt,
blanda uox,
mollis gestus,
benignus aspectus,
uenusta forma |
et totius corporis tegumentorum non inelegans cultus |
nonne
cauillaberis et dices |
non tibi accessum interdici aliarum pręterquam meretricum.
At in iis quoque quę pudiciciam honestatem-que prę se ferunt,
blanda uox,
mollis gestus,
benignus aspectus,
uenusta forma |
et totius corporis tegumentorum non inelegans cultus |
nonne impudicicię incitamenta sunt?
Ipsa quidem mulier casta et continens est,
sed si multa quę in illa conspicis,
ad turpes cogitatus prouocant,
quomodo tutum te putabis,
si ei adhęseris?
est,
sed si multa quę in illa conspicis,
ad turpes cogitatus prouocant,
quomodo tutum te putabis,
si ei adhęseris?
Nequis tamen malignę excusationi detur locus,
disce non minus fugiendas esse pudicas quam impudicas |
illo saltem exemplo,
quo Dauid secundum cor Dei electus et pudica satis iudicata Bethsabee Vrię uxor conciderunt.
Nulla hęc notabatur infamia,
ille morum sanctitate non minus quam regno nobilis erat |
Hanc se lauantem tantum uidit et captus est |
exarsit in concupiscentiam |
opere-que impleuit quod concupierat.
Nunquid tu illo sanctior,
ut tales foeminas non solum intueri,
sed
ille morum sanctitate non minus quam regno nobilis erat |
Hanc se lauantem tantum uidit et captus est |
exarsit in concupiscentiam |
opere-que impleuit quod concupierat.
Nunquid tu illo sanctior,
ut tales foeminas non solum intueri,
sed etiam cum iisdem colloqui,
cum iisdem considere et commorari |
et fortasse ridentibus arridere non timeas?
Ad hęc memento quod idem periculum ueriti plerique fideles et paternam
domum ne inter mulieres uersarentur
captus est |
exarsit in concupiscentiam |
opere-que impleuit quod concupierat.
Nunquid tu illo sanctior,
ut tales foeminas non solum intueri,
sed etiam cum iisdem colloqui,
cum iisdem considere et commorari |
et fortasse ridentibus arridere non timeas?
Ad hęc memento quod idem periculum ueriti plerique fideles et paternam
domum ne inter mulieres uersarentur derelinquunt |
et urbibus excedunt |
et sola atque hominum cultu deserta loca penetrant.
ibi Domino seruientes,
quo
sibila serpentum.
tu te autem periculo liberum fore arbitraris quotidie inter foeminas conuersando,
illas intuendo,
de illis fabulas audiendo |
te-que ultro illarum aspectibus offerendo |
neque consortia uitando,
sed nunc uocatus nunc inuocatus domos cubicula-que illarum adeundo?
Non est istud crede mihi seruare castitatem sed prostituere,
non spiritui seruire sed carni.
cum scriptum sit:
quotidie inter foeminas conuersando,
illas intuendo,
de illis fabulas audiendo |
te-que ultro illarum aspectibus offerendo |
neque consortia uitando,
sed nunc uocatus nunc inuocatus domos cubicula-que illarum adeundo?
Non est istud crede mihi seruare castitatem sed prostituere,
non spiritui seruire sed carni.
cum scriptum sit:
Sicut ergo uestimentis ac panno nihil est magis inimicum quam tinea,
ita nihil magis periculosum castis mentibus quam diuersi sexus coniuncta conuersatio.
Bonum est mulierem non uidere,
quia qui uiderit et concupierit,
iam mechatus est eam in corde suo.
Bonum est mulierem non tangere,
quia qui tangit picem,
inquinabitur ab ea.
Quod si in solitudine degentium mentes foedis cogitationibus interdum
ita nihil magis periculosum castis mentibus quam diuersi sexus coniuncta conuersatio.
Bonum est mulierem non uidere,
quia qui uiderit et concupierit,
iam mechatus est eam in corde suo.
Bonum est mulierem non tangere,
quia qui tangit picem,
inquinabitur ab ea.
Quod si in solitudine degentium mentes foedis cogitationibus interdum
solicitentur,
quomodo ibi castitas esse poterit secura,
ubi uir et mulier uel eodem usi fuerint contubernio |
uel
inquinabitur ab ea.
Quod si in solitudine degentium mentes foedis cogitationibus interdum
solicitentur,
quomodo ibi castitas esse poterit secura,
ubi uir et mulier uel eodem usi fuerint contubernio |
uel si locis disseparantur,
congressibus non abstineant?
Siquando tamen necesse erit conuenire |
et utriusque pręsentiam res exegerit,
tales testes arbitri-que adhibeantur,
quibus coram pudor erit uel loqui quod turpe sit,
uel quod non liceat facere.
Secreta enim colloquia
|
uel si locis disseparantur,
congressibus non abstineant?
Siquando tamen necesse erit conuenire |
et utriusque pręsentiam res exegerit,
tales testes arbitri-que adhibeantur,
quibus coram pudor erit uel loqui quod turpe sit,
uel quod non liceat facere.
Secreta enim colloquia tametsi crimine caruerint,
criminis tamen suspicione non carebunt.
Debemus autem prouidere bona non solum coram Deo,
sed etiam ut Apostolus ait |
coram hominibus.
Cuius munda est conscientia,
non prębeat alteri infamandi
Siquando tamen necesse erit conuenire |
et utriusque pręsentiam res exegerit,
tales testes arbitri-que adhibeantur,
quibus coram pudor erit uel loqui quod turpe sit,
uel quod non liceat facere.
Secreta enim colloquia tametsi crimine caruerint,
criminis tamen suspicione non carebunt.
Debemus autem prouidere bona non solum coram Deo,
sed etiam ut Apostolus ait |
coram hominibus.
Cuius munda est conscientia,
non prębeat alteri infamandi occasionem,
ne in fratrem peccet.
De remediis aduersus
|
et utriusque pręsentiam res exegerit,
tales testes arbitri-que adhibeantur,
quibus coram pudor erit uel loqui quod turpe sit,
uel quod non liceat facere.
Secreta enim colloquia tametsi crimine caruerint,
criminis tamen suspicione non carebunt.
Debemus autem prouidere bona non solum coram Deo,
sed etiam ut Apostolus ait |
coram hominibus.
Cuius munda est conscientia,
non prębeat alteri infamandi occasionem,
ne in fratrem peccet.
De remediis aduersus tentamenta libidinis.
Caput V
uel loqui quod turpe sit,
uel quod non liceat facere.
Secreta enim colloquia tametsi crimine caruerint,
criminis tamen suspicione non carebunt.
Debemus autem prouidere bona non solum coram Deo,
sed etiam ut Apostolus ait |
coram hominibus.
Cuius munda est conscientia,
non prębeat alteri infamandi occasionem,
ne in fratrem peccet.
De remediis aduersus tentamenta libidinis.
Caput V
Porro cum foeminarum frequentiam conspectum-que fugeris,
alteri infamandi occasionem,
ne in fratrem peccet.
De remediis aduersus tentamenta libidinis.
Caput V
Porro cum foeminarum frequentiam conspectum-que fugeris,
teipsum fugere non potes.
Quocunque locorum perrexeris,
cum tua tibi carne pugnandum est.
Caro semper ad uoluptates prona compellit hominem id cogitare,
a quo mens Deo dedita abhorret et declinat.
ne forte dum carnali suggestioni assentitur,
Caro semper ad uoluptates prona compellit hominem id cogitare,
a quo mens Deo dedita abhorret et declinat.
ne forte dum carnali suggestioni assentitur,
Domino suo delinquat.
Luctam istam uincere non poteris,
nisi armis opportunis atque congruis fueris usus.
Arma igitur quibus tibi carnis tuę domanda petulantia est,
ieiunia sunt solito crebriora,
frequentiores preces,
magis intenta diuinorum tractatuum lectio |
et circa facienda opera corporis fatigatio
eos et mechati sunt,
et in domo meretricis luxuriabantur,
nonne per ieiunium euitata saturitate |
scelus quod ab ea proficisci credimus simul uitabitur?
Cęterum cum turpis libido demonium illud sit,
quod non eiicitur
(ut Saluator ait)
nisi in ieiunio et oratione,
orandum quoque erit,
ut ipse in nobis castitatis uirtutem protegat qui dedit.
Iungantur igitur ieiunio preces |
et quod ipsi per se pręstare non possumus,
a domino postulemus ut possimus.
Cęterum cum turpis libido demonium illud sit,
quod non eiicitur
(ut Saluator ait)
nisi in ieiunio et oratione,
orandum quoque erit,
ut ipse in nobis castitatis uirtutem protegat qui dedit.
Iungantur igitur ieiunio preces |
et quod ipsi per se pręstare non possumus,
a domino postulemus ut possimus.
Iudith
Iudit quę Olophernem Assyriorum ducem sua concidit manu,
ieiunando simul et orando uiduitatem seruauit |
et inter
tuta, immo etiam inimicorum uictrix fuit.
Anna
Anna in Euangelio Phanuelis filia,
et ipsa amisso uiro perpetuam uouerat castitatem.
qualiter autem eam conseruarit,
euangelista declarat dicens;
Non discedebat de templo ieiuniis et obsecrationibus seruiens die ac nocte.
et quoniam casta permansit,
Christum natum uidere meruit |
et in paruulo intelligere mundi Saluatorem.
Facessat desidia,
omnis abeat torpor |
non est ociosorum ista uirtus.
multa uigilia,
assiduo labore tuendus est thesaurus,
quem suppilare cupit caro,
demoliri conatur diabolus |
et dissipare nititur mundus.
Ieiunio ergo et orationi succedat lectio.
quę
Ibi iustorum pręmia malorum-que poenę
etiam segnes excitant ad colendam animi sanctitatem
nequitiam-que fugiendam.
Legendo itaque Sacras litteras,
quibus talia continentur,
in proposito bonarum actionum solidamur,
non legendo reddimur imbecilliores.
Apostolus ait:
implemini Spiritu Sancto,
loquentes uobismetipsis in psalmis hymnis et canticis spiritalibus,
cantantes et psallentes in cordibus uestris Domino.
Qui ergo talia legere uel audire neglexerit,
Spiritu Sancto impleri non poterit.
Et quomodo castitatem seruare ualebit,
si Spiritus Sancti auxilio fuerit destitutus?
Porro quid iocundius |
aut quid optabilius |
quam Dei sapientiam in Scripturis audire
VI
Nunc locus postulat,
ut de matrimonio aliquid in medium proferamus,
nequis culpam putet uxorem ducere.
cum etiam coniugatorum uirtus sit:
pudiciciam colere,
liberos bonis artibus instruere,
non uoluptatis gratia sed generandi affectu copulari,
nihil dicere aut facere,
quod ex ipsis natos non deceat imitari.
Quando quidem paruulorum simplicitas nullius operis est magis emula |
quam quod a parentibus uiderit factitari.
Discant
postulat,
ut de matrimonio aliquid in medium proferamus,
nequis culpam putet uxorem ducere.
cum etiam coniugatorum uirtus sit:
pudiciciam colere,
liberos bonis artibus instruere,
non uoluptatis gratia sed generandi affectu copulari,
nihil dicere aut facere,
quod ex ipsis natos non deceat imitari.
Quando quidem paruulorum simplicitas nullius operis est magis emula |
quam quod a parentibus uiderit factitari.
Discant igitur coniugati quid ipsis apostolica pręcipiat disciplina.
uult omnes homines ad salutem peruenire,
ita apostoli Christi cuique hominum conditioni monstrare conati sunt quomodo saluarentur.
Quorum Paulus diuina spiritali-que scientia imprimis pręditus ait:
ita apostoli Christi cuique hominum conditioni monstrare conati sunt quomodo saluarentur.
Quorum Paulus diuina spiritali-que scientia imprimis pręditus ait:
prima VII
quod non bonum sit,
licet aliud alio melius atque perfectius.
Tunc autem primum nuptię ab eo constitutę sunt,
cum masculum creasset et foeminam |
benedicens-que ipsis dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
masculum creasset et foeminam |
benedicens-que ipsis dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
Et cum ita sit audeo dicere:
Scortator non maritus est,
quem
ipsis dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
Et cum ita sit audeo dicere:
Scortator non maritus est,
quem magis coire quam generare delectat |
et
uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
Et cum ita sit audeo dicere:
Scortator non maritus est,
quem magis coire quam generare delectat |
et mulier ipsa scortum non uxor,
quę libidine magis gaudet quam foetu.
Porro foedera matrimonii perpetua esse oportet.
finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
Et cum ita sit audeo dicere:
Scortator non maritus est,
quem magis coire quam generare delectat |
et mulier ipsa scortum non uxor,
quę libidine magis gaudet quam foetu.
Porro foedera matrimonii perpetua esse oportet.
Quos enim Deus coniunxit,
homo non separet.
Erunt inquit duo in carne una.
Itaque
quem magis coire quam generare delectat |
et mulier ipsa scortum non uxor,
quę libidine magis gaudet quam foetu.
Porro foedera matrimonii perpetua esse oportet.
Quos enim Deus coniunxit,
homo non separet.
Erunt inquit duo in carne una.
Itaque pręuaricatur uir quoties aliam appetit,
et mulier quoties alium suspirat.
Caro enim, quę una esse debet,
in duas distrahitur,
cum pellex aut mechus adamatur.
|
atque concordiam.
Talia si intercesserint,
exolui ab his quod debetur manifestum est.
Oportet autem in eo quidem reddi debitum:
ne alteri generationis operam exigenti alter deneget.
sequitur enim:
Mulier sui corporis potestatem non habet,
sed uir.
similiter autem et uir sui corporis potestatem non habet sed
mulier.
Hinc ait:
Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus ut uacetis orationi.
Quare hoc,
nisi ne forte
Talia si intercesserint,
exolui ab his quod debetur manifestum est.
Oportet autem in eo quidem reddi debitum:
ne alteri generationis operam exigenti alter deneget.
sequitur enim:
Mulier sui corporis potestatem non habet,
sed uir.
similiter autem et uir sui corporis potestatem non habet sed
mulier.
Hinc ait:
Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus ut uacetis orationi.
Quare hoc,
nisi ne forte illius qui consentire noluerit,
concupiscentia periclitetur |
et dum
post continentię quoque consensum hortatur,
ut iterum in idipsum reuertantur,
atque addit:
Ne tentet uos Sathanas propter incontinentiam uestram .
Sed quod suadet metuens,
ne uolens iubere uideatur ait:
Hoc autem dico secundum indulgentiam non secundum imperium.
uolo autem uos omnes homines esse sicut
meipsum ,
id est cęlibes,
continentes,
castos |
et a seruitute coniugalis necessitatis prorsus alienos.
Atque ita aliud est quod indulget propter incontinentiam,
est scriptum:
subiecta sit.
Illa sicut Sara Abraham ita uirum uocet dominum,
eam uero reliqui dominam appellent |
et ueluti dominę pareant atque obsequantur.
contempsisset,
diuortio mulctata desiit esse quod erat,
et de fastigio publicę dignitatis in ordinem corruit priuatarum.
Deponit enim Deus superbos de sede,
et exaltat humiles.
Licet autem nunc non sit locus repudii |
turpissimum tamen est |
repudio dignam uideri.
Sarra
Sit pręterea diuinę rei studiosa et ad preces Deo offerendas prompta,
ut Tobię coniunx Sara,
quę antequam coniugalem operam iniret,
triduum
felicem connubii euentum habuerunt,
eo quod initia illius Domino consecrassent.
Sit postremo in incessu modesta,
grauis in aspectu,
in sermone uerecunda,
simplex in ornatu,
et in his rebus quę foris uidentur ostendat,
qualem intus qui non uidetur animum gerat.
suis.
uxoribus honestis credat,
rursus Paulum audiat Timotheo dicentem:
enim quę totum censum insuunt in uestibus,
inserunt in monilibus,
gestant in digitis |
et ut carnem suam diuitent |
maritos egere cogunt)
sed si Domini apostolica-que pręcepta,
quę sępe in ecclesiis prędicari audiunt non obseruant,
et me quidem clamantem irridebunt.
Satius est igitur attoniti oris silentio intemperantiam earum incusare
|
quam uerborum increpatione frustra uelle corrigere.
His autem quas interior magis quam exterior cultus iuuat,
satis erit |
non me,
sed quorum dicta in medium
sępe in ecclesiis prędicari audiunt non obseruant,
et me quidem clamantem irridebunt.
Satius est igitur attoniti oris silentio intemperantiam earum incusare
|
quam uerborum increpatione frustra uelle corrigere.
His autem quas interior magis quam exterior cultus iuuat,
satis erit |
non me,
sed quorum dicta in medium proposui |
audire.
De conivge diligenda temporeqve continendi.
Caput VIII
Quod autem uiros respicit,
uidelicet non oportere contemni uxores,
cultus iuuat,
satis erit |
non me,
sed quorum dicta in medium proposui |
audire.
De conivge diligenda temporeqve continendi.
Caput VIII
Quod autem uiros respicit,
uidelicet non oportere contemni uxores,
dictum est supra.
sed ut euidentius ea res constet,
dicemus nunc qualiter ipsa uxor diligenda sit,
deinde etiam continendi tempora indicabimus.
Paulus apostolus |
pręterea ordo exigit,
ut primo loco nobisipsis optemus bona,
secundo proximis.
Primo igitur loco etiam uxor amanda erit,
aut siquis inter primum et secundum esse potest medius.
Ambo autem gignendę prolis causa inter se coeant,
non explendę libidinis affectu.
Alterum legitime coniugatorum officium est,
alterum turpiter lasciuientium immunditia.
Ambo etiam obseruent continendi tempora,
dicente Salomone:
sunt.
Quid autem sanctius illo pane qui de cęlo descendit?
Quod ergo pręcessit in figura,
obseruetur in ueritate,
et hoc quidem ex consensu.
ut enim se contineant coniugati,
non alterius arbitrii est,
sed amborum.
De conivge eligenda.
Caput IX
Vt autem concorditer ac sine quęrela procedant nuptię,
par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque
Caput IX
Vt autem concorditer ac sine quęrela procedant nuptię,
par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque fortunę.
Iurgiorum causa esse consueuit disparilitas.
Iccirco uir nobiliorem se aut opulentiorem non ducat,
ne pro uxore patiatur dominam.
Mulier quoque plebeia et uulgaris parum-que dotata non nubat
pręstantiori,
ne forte non uxoris loco habeatur sed ancillę.
Quod si etiam inter ęquales frequenter incidunt contentiones et lites
et
ac sine quęrela procedant nuptię,
par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque fortunę.
Iurgiorum causa esse consueuit disparilitas.
Iccirco uir nobiliorem se aut opulentiorem non ducat,
ne pro uxore patiatur dominam.
Mulier quoque plebeia et uulgaris parum-que dotata non nubat
pręstantiori,
ne forte non uxoris loco habeatur sed ancillę.
Quod si etiam inter ęquales frequenter incidunt contentiones et lites
et dissidia et simultates ,
quanto magis hoc timendum est,
ubi
par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque fortunę.
Iurgiorum causa esse consueuit disparilitas.
Iccirco uir nobiliorem se aut opulentiorem non ducat,
ne pro uxore patiatur dominam.
Mulier quoque plebeia et uulgaris parum-que dotata non nubat
pręstantiori,
ne forte non uxoris loco habeatur sed ancillę.
Quod si etiam inter ęquales frequenter incidunt contentiones et lites
et dissidia et simultates ,
quanto magis hoc timendum est,
ubi alter maiorum suorum iactet titulos,
neque nimis formosam ducendam esse aiunt |
nec nimis deformem,
ne uel hanc habeas despectam |
uel illam suspectam.
Ea ergo placeat,
cuius media inter istas erit species.
ut nec multos allicere |
nec tibi non grata esse possit,
ac proinde utriusque uestrum et pudicicia tutior maneat |
et animus omni sublata suspicione tranquillior |
et ad mutuam propensior charitatem.
Neque enim illi concorditer queunt pacifice-que uiuere,
qui inter se de
filiorvm edvcatione familiaqve regenda.
Caput X
Post hęc optimos habere liberos gloria est parentum.
Patris igitur matris-que erit officium |
ex se genitos non ad luxum sed ad modestiam educare,
non blanditiis emollire,
sed castigationibus cohibere,
pie religiose-que institutere.
plectere si deliquerint.
laudare si bene obtemperanter-que se gesserint.
increpationibus minis uerberibus a uitio deterrere.
exhortationibus ad uirtutem
regenda.
Caput X
Post hęc optimos habere liberos gloria est parentum.
Patris igitur matris-que erit officium |
ex se genitos non ad luxum sed ad modestiam educare,
non blanditiis emollire,
sed castigationibus cohibere,
pie religiose-que institutere.
plectere si deliquerint.
laudare si bene obtemperanter-que se gesserint.
increpationibus minis uerberibus a uitio deterrere.
exhortationibus ad uirtutem promissis-que accendere.
exempla uitę
|
testimonium sit integritatis industrię-que dominorum.
Super omnia autem omnes domestici,
siue liberi sint siue serui,
doceantur Deum timere,
proximum diligere,
neminem odisse,
nulli nocere,
bene omnibus optare |
et cui possunt benefacere,
iniurię non meminisse,
sed pro malo bonum reddere.
Magni profecto meriti apud Deum erit |
talem se in educandis liberis regenda-que familia exhibuisse,
sicut e contrario pręcipuę indignationis atque odii neglexisse |
et patris uel matris familias
pro malo bonum reddere.
Magni profecto meriti apud Deum erit |
talem se in educandis liberis regenda-que familia exhibuisse,
sicut e contrario pręcipuę indignationis atque odii neglexisse |
et patris uel matris familias personam gerendo suum non obiuisse officium.
Ait enim beatus Apostolus:
exhibuisse,
sicut e contrario pręcipuę indignationis atque odii neglexisse |
et patris uel matris familias personam gerendo suum non obiuisse officium.
Ait enim beatus Apostolus:
|
neue gregem cuius es pastor,
lupis laniandum dimittas,
et perditę ouis sanguis de manu tua requiratur.
Corripe delinquentes,
instrue ignaros,
protege infirmos,
liberare contende periclitantes,
indigentibus uictui necessaria compara.
denique si pręmio non duceris,
poenam time,
quę illis debetur,
qui fidem negarunt.
De fornicatione vitanda.
Caput XI
Et quoniam matrimonio
Virginitatem amittere,
quid est aliud nisi ab ipsa angelicę conditionis celsitudine ad
nostrę mortalitatis humilitatem descendere |
et cum spiritu coeperis carne finiri?
Similis angelis eras uirgo dum nescires corruptionem |
iuncta es uiro honestis nuptiis |
fateor non peccasti,
facta es tamen de spiritali carnalis,
de cęlesti terrena,
de auro purissimo ęs uilissimum.
Iam non potes uenienti Christo sponso cum lampade accensa occurrere |
nec inter sponsas eius censeri.
uirginum ille sponsus est,
non
et cum spiritu coeperis carne finiri?
Similis angelis eras uirgo dum nescires corruptionem |
iuncta es uiro honestis nuptiis |
fateor non peccasti,
facta es tamen de spiritali carnalis,
de cęlesti terrena,
de auro purissimo ęs uilissimum.
Iam non potes uenienti Christo sponso cum lampade accensa occurrere |
nec inter sponsas eius censeri.
uirginum ille sponsus est,
non corruptarum amator.
Et licet non repellat coniugatos coniugii iura seruantes,
primo tamen
loco habet uirgines (ut dictum est)
secundo uiduas,
|
fateor non peccasti,
facta es tamen de spiritali carnalis,
de cęlesti terrena,
de auro purissimo ęs uilissimum.
Iam non potes uenienti Christo sponso cum lampade accensa occurrere |
nec inter sponsas eius censeri.
uirginum ille sponsus est,
non corruptarum amator.
Et licet non repellat coniugatos coniugii iura seruantes,
primo tamen
loco habet uirgines (ut dictum est)
secundo uiduas,
ultimo maritas .
Quod de altero sexu dicimus
de spiritali carnalis,
de cęlesti terrena,
de auro purissimo ęs uilissimum.
Iam non potes uenienti Christo sponso cum lampade accensa occurrere |
nec inter sponsas eius censeri.
uirginum ille sponsus est,
non corruptarum amator.
Et licet non repellat coniugatos coniugii iura seruantes,
primo tamen
loco habet uirgines (ut dictum est)
secundo uiduas,
ultimo maritas .
Quod de altero sexu dicimus ,
de utroque sentimus.
subdentes eam spiritui,
ut panes mundi efficiantur Deo offerendi.
Sed ut noscamus quantum hi a uirginitatis gradu distent,
sub sexu minus nobili proferuntur,
dum dicitur: duę molentes |
nec tamen ideo coniugatis inferiores,
quanuis non duo sed duę de illis dictum sit.
Quia uirginum quidem et continentium inter se habilis congrua-que comparatio est.
Coniugati autem non his conferuntur,
sed incontinentibus potius,
iuxta apostolicum illud:
Melius est nubere quam uri.
sub sexu minus nobili proferuntur,
dum dicitur: duę molentes |
nec tamen ideo coniugatis inferiores,
quanuis non duo sed duę de illis dictum sit.
Quia uirginum quidem et continentium inter se habilis congrua-que comparatio est.
Coniugati autem non his conferuntur,
sed incontinentibus potius,
iuxta apostolicum illud:
Melius est nubere quam uri.
Nubere itaque bonum est,
quia uri et ad illicitos ardere amplexus malum est.
Duo igitur in lecto uno sunt
illud:
Melius est nubere quam uri.
Nubere itaque bonum est,
quia uri et ad illicitos ardere amplexus malum est.
Duo igitur in lecto uno sunt qui matrimonio copulantur,
ut sint duo in carne una |
et lectulum non diuidant prauo desyderio amoris alieni.
Cęterum quia nec uirginibus castitas |
nec uiduis continentia |
neque coniugatis proderit pudicicia,
si mandata Dei perficere neglexerint,
ideo dicitur:
unus assumetur et unus relinquetur.
imponere?
Mittite ista quęso,
qui tam insipienter excidistis,
et ad mentem reuersi tandem aliquando cogitate,
an tanti sit breuis ac momentanea corporis uoluptas,
ut propter illam uel bonum infinitum castitati propositum contemni debeat |
uel infinitum malum impudicicię paratum non timeri?
Cogitate inquam quę secutura sunt,
ut his quę instant libentius abstineatis.
Haud facile pręsentibus delinitur,
qui quotidie pensitat futura.
De triplici elemosinarvm genere.
Caput XII
Aliorum inopię tua succurrat opulentia,
ut obedias Deo.
Et licet iuxta alium euangelistam dictum sit:
dictum sit:
Eadem ratio erit mutui pręstandi.
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
Quod si nec a male postulantibus auerti uolueris,
admone ut a malis resipiscant |
et ad bonum conuertantur.
et hoc quidem magnum
inquit date nihil inde sperantes;
et erit merces uestra multa,
et eritis filii Altissimi,
quia ipse benignus est super ingratos et malos.
Estote ergo misericordes,
sicut et Pater uester misericors est.
Mutuum istud elemosina est,
quę non ab eo restituitur qui accipit,
sed qui pręcepit.
qui dat pro modicis magna,
pro temporalibus sempiterna |
et eos regni cęlestis facit hęredes,
qui sui terreni patrimonii partem impendunt pauperibus.
Qui enim miseretur pauperis,
Deo.
Sed etiam qui miserendo mutuum dat |
nec aliquid pręterquam quod mutuatum est exigit,
miserationis quidem suę capiet mercedem,
maiorem tamen ille,
qui nihil ab homine repetit,
ut a Deo recipiat,
quod ab ipso promissum esse non ignorat.
Sed antequam elemosinarum rationem atque meritum demonstremus,
docebimus |
elemosinam aliam fructuosam esse,
aliam inutilem,
aliam uero reprobam et execrandam.
aliam inutilem,
aliam uero reprobam et execrandam.
Fructuosa est de qua loquimur |
quam-que tractare instituimus,
quę uere elemosina dicitur,
a miserando trahens uocabulum,
ut uere non simulate miserantium sit |
nec uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
Illa autem inutilis est elemosina,
qua non Dei sed hominum gloria quęritur,
quę scilicet non in occulto
uere elemosina dicitur,
a miserando trahens uocabulum,
ut uere non simulate miserantium sit |
nec uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
Illa autem inutilis est elemosina,
qua non Dei sed hominum gloria quęritur,
quę scilicet non in occulto conscientię fit,
ut ei placeat qui uidet in occulto,
sed in publicum profertur,
ut uulgi potius captet plausum |
ac fauorem sibi conciliet spectatorum.
Ait
ut uere non simulate miserantium sit |
nec uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
Illa autem inutilis est elemosina,
qua non Dei sed hominum gloria quęritur,
quę scilicet non in occulto conscientię fit,
ut ei placeat qui uidet in occulto,
sed in publicum profertur,
ut uulgi potius captet plausum |
ac fauorem sibi conciliet spectatorum.
Ait autem Dominus:
plausum |
ac fauorem sibi conciliet spectatorum.
Ait autem Dominus:
Dominus:
aliud pro rebus
dilargitis recipiet |
nisi uanę commendationis uerba,
quibus aures demulceat et animo nihil conferat commodi?
Quin immo illi etiam qui laudant,
si causam largitatis nossent,
uituperarent |
ut inanis glorię auidum,
et non ut pietatis in egenos cultorem.
Cum ergo facis elemosinam noli inquit
tuba canere ante te,
sicut hypocrite faciunt in synagogis et uicis,
ut honorificentur ab hominibus.
Amen dico uobis receperunt mercedem suam.
te autem faciente elemosinam |
nesciat
suam.
te autem faciente elemosinam |
nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua,
ut sit elemosina tua in abscondito |
et Pater tuus qui uidet in abscondito, reddet tibi.
Dextera ad uirtutem refertur,
ad uitium sinistra.
Non ergo se misceat uitiosa laudis appetitio rectę syncerę-que elemosinarum operationi.
Quod cum caueris,
uideant in te homines,
unde Deum laudent,
unde uirtutis exercendę exemplum trahant.
aut si illi non uiderint,
satis tibi sit
ad uitium sinistra.
Non ergo se misceat uitiosa laudis appetitio rectę syncerę-que elemosinarum operationi.
Quod cum caueris,
uideant in te homines,
unde Deum laudent,
unde uirtutis exercendę exemplum trahant.
aut si illi non uiderint,
satis tibi sit |
elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur,
neque Deum qui relaturus est pręmium.
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum
satis tibi sit |
elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur,
neque Deum qui relaturus est pręmium.
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum peccata non deserant,
ea redemptum iri se existimant.
quasi uero porrecta stipe corrumpi possit Deus,
ut scelera non puniat.
Quamobrem autem alia imperaret |
si ad salutem
(!)
Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina,
qui cum peccata non deserant,
ea redemptum iri se existimant.
quasi uero porrecta stipe corrumpi possit Deus,
ut scelera non puniat.
Quamobrem autem alia imperaret |
si ad salutem sola elemosina sufficeret?
sola elemosina sufficeret?
|
et iniquitates tuas miserationibus
pauperum.
hoc poenitentiam agere uolenti dicitur,
non in flagitiis obdurato.
Sicut aqua extinguit ignem,
ita elemosina extinguit peccatum.
Sed ut aqua extinguat ignem,
non addas ligna,
non suffles prunas oportet.
alioquin crescente incendio consumetur humor uictus maioris flammę calore.
Ita nisi peccare cessaueris,
elemosinis redimi non poteris.
tuas miserationibus
pauperum.
hoc poenitentiam agere uolenti dicitur,
non in flagitiis obdurato.
Sicut aqua extinguit ignem,
ita elemosina extinguit peccatum.
Sed ut aqua extinguat ignem,
non addas ligna,
non suffles prunas oportet.
alioquin crescente incendio consumetur humor uictus maioris flammę calore.
Ita nisi peccare cessaueris,
elemosinis redimi non poteris.
Sed ut aqua extinguat ignem,
non addas ligna,
non suffles prunas oportet.
alioquin crescente incendio consumetur humor uictus maioris flammę calore.
Ita nisi peccare cessaueris,
elemosinis redimi non poteris.
Elemosina benignitatis est uirtus.
uirtutis autem nomine indigna esset,
si uitiis faueret,
si licentiam peccandi pręstaret.
Porro quia uirtus est,
non delinquentes adiuuat,
sed poenitentes emundat.
Ita nisi peccare cessaueris,
elemosinis redimi non poteris.
Elemosina benignitatis est uirtus.
uirtutis autem nomine indigna esset,
si uitiis faueret,
si licentiam peccandi pręstaret.
Porro quia uirtus est,
non delinquentes adiuuat,
sed poenitentes emundat.
In Ecclesiastico est scriptum:
faueret,
si licentiam peccandi pręstaret.
Porro quia uirtus est,
non delinquentes adiuuat,
sed poenitentes emundat.
In Ecclesiastico est scriptum:
Dona iniquorum non probat Altissimus .
Ipse etiam Dominus in Amos propheta obstinatis et in crimine perseuerantibus ait:
Holocautomata et munera uestra non suscipiam;
et uota pinguium uestrorum non respiciam.
Nemo igitur impune se peccare existimet,
quia multa largitur pauperi.
Primum esse debet |
Deum non offendere,
secundum hominis inopię subuenire.
Quod si etiam istud ut obediamus Deo facimus,
cur in cęteris parere recusamus?
in uno fideles,
in aliis infidi?
ille in Euangelio clamat:
si etiam istud ut obediamus Deo facimus,
cur in cęteris parere recusamus?
in uno fideles,
in aliis infidi?
ille in Euangelio clamat:
Poenitentiam agite,
et appropinquabit regnum cęlorum.
et tu tibi appropinquaturum speras non agendo poenitentiam,
sed porrigendo elemosinam?
Dimitte iam tandem errorem istum,
ne tibi magis quam aliis credens
pereas .
et Iacobi apostoli sententię adhęrere incipe dicentis:
quę ideo fit,
ut uel aliquid callide extorqueas |
uel aliquem seducas |
et quasi piscator hamum sub esca latentem porrigas.
Auaritię ista liberalitas est et fraudis,
non miserationis et beneficentię.
Simon magus
Hac Simon magus Spiritus Sancti donum emere uoluit,
et non quam petebat gratiam,
sed quam nolebat maledictionem recepit.
Auaritię ista liberalitas est et fraudis,
non miserationis et beneficentię.
Simon magus
Hac Simon magus Spiritus Sancti donum emere uoluit,
et non quam petebat gratiam,
sed quam nolebat maledictionem recepit.
Talem elemosinam captator senibus iamiam morituris impartit,
dum hęres subscribi affectat.
Talem corruptor simplici
necessitatem patienti misericorditer impenditur,
elemosina est.
Paupertate grauatos cibo,
potu,
tegumentis,
tecto iuua.
his enim pręcipue indiget paupertas.
in domum tuam.
cum uideris nudum,
operi eum |
et carnem tuam ne despexeris.
et in Euangelio:
me!
Et qui habet duas tunicas,
det alteram non habenti.
lucri qui tribuit diuiti.
et licet multo plura receperit quam dederit,
nihil tamen ad illud,
quod a Domino tribuendum speratur.
Hos autem non solum rebus iuuandos esse,
uerum etiam honore prosequendos docet cum ait:
loquitur:
multorum saluti consulas,
qui eius doctrina et institutis erudiuntur ac proficiunt.
etiam cum capitis sui periculo non
fuit graue |
centum ex prophetis,
quos Iezabel impiissima persequebatur,
neci subtrahere,
in speluncis abscondere,
cum-que fames esset,
suis impensis pascere |
et tibi molestum erit,
si uni sancto aut alteri necessaria obtuleris?
quę non illis oblata,
sed sibi computat ipse qui facit sanctos,
et pro elemosinis tam modicis ęterna se repensurum bona pollicetur?
Cęterum etiam ecclesiis conferenda beneficia sunt.
ut qui altari seruiunt,
his utantur.
ipsi a suo pręside Deo misericordiam consequerentur.
Docuit hoc et Saluator noster |
hominum multitudinem pascens in deserto,
nolens dimittere ieiunos,
ne deficiant in uia.
Et certe non humanus sed ferinus est,
qui multos perire patitur,
cum multos potest sua ope liberare.
In peregrinos etiam seruanda est humanitas |
et cum enim mortalium una origo sit,
unus Autor et Dominus omnium,
nemo nobis
acceptauerant |
digni fuere hospites fieri angelorum.
Imitemur Iob,
qui calamitatem suam hospitalitatis ante actę recordatione consolabatur dicens:
specie latentem |
pertransire-que uolentem ad suum diuertere hospitium coegerunt.
Longe quidem illis dissimiles,
qui ita submisse lente-que inuitant,
ut appareat |
optare se ne ueniant quos inuitarint.
uelle-que uideri,
sed non etiam esse hospitales.
Hi uero qui peregrinum,
ut apud ipsos maneret,
coegisse dicuntur,
cognoscere meruerunt Iesum |
et caligine oculorum ac mentis detersa resurrectionem eius lęti uidere,
quem lugebant crucifixum.
coegisse dicuntur,
cognoscere meruerunt Iesum |
et caligine oculorum ac mentis detersa resurrectionem eius lęti uidere,
quem lugebant crucifixum.
Ad hęc in Exodo est pręceptum:
exprobratur:
de quo in Leuitico dicitur:
fuerit frater tuus et infirmus manu,
et susceperis eum quasi aduenam et peregrinum,
et uixerit tecum |
ne accipias usuras ab eo,
nec amplius quam dedisti.
et in Ecclesiastico:
Non te pigeat uisitare infirmum .
Non piguit illam quę mundi Dominum erat paritura,
montana ascendere,
cognatam adire,
ęgrotanti assidere,
quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur.
Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit,
nec te pudeat inferiores tua non solum ope,
sed etiam
Non piguit illam quę mundi Dominum erat paritura,
montana ascendere,
cognatam adire,
ęgrotanti assidere,
quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur.
Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit,
nec te pudeat inferiores tua non solum ope,
sed etiam pręsentia consolari.
Captiuos quoque et in uinculis coniectos redimere,
debitoribus ęs alienum condonare,
iniuste oppressos tueri ac defendere pii atque liberalis hominis officium est.
Mementote uinctorum tanquam simul uincti,
et laborantium tanquam et ipsi in corpore morantes.
Nam si omnes in Christo unum corpus sumus,
debemus male affectis condolere |
ut membris corporis nostri,
et saluti eorum consulere non minus accurate quam nostrę consultum uellemus,
si idem mali pati contigisset.
Tunc enim siqua calamitate ipse oppressus fueris,
siqua uiolentia uexatus,
non te pudebit opem implorare,
quam alias pręstitisti.
Da modo operam,
ut cum beato Iob dicere possis:
omnes in Christo unum corpus sumus,
debemus male affectis condolere |
ut membris corporis nostri,
et saluti eorum consulere non minus accurate quam nostrę consultum uellemus,
si idem mali pati contigisset.
Tunc enim siqua calamitate ipse oppressus fueris,
siqua uiolentia uexatus,
non te pudebit opem implorare,
quam alias pręstitisti.
Da modo operam,
ut cum beato Iob dicere possis:
fui cęco et pes claudo |
pater eram pauperum,
et causam quam nesciebam |
diligentissime inuestigabam.
conterebam molas iniqui,
et de dentibus illius auferebam predam.
Postremo aliorum tristitiam consolatione releuare,
mortuos qui non habent unde funerentur,
tua impensa efferre ac sepelire |
ad eandem pertinet uirtutem.
Qua pręditus Tobias,
cum in Assyria captiuus teneretur,
in eos qui secum capti erant,
benignitatem exercuit,
uerbis consolando,
rebus iuuando
Qua pręditus Tobias,
cum in Assyria captiuus teneretur,
in eos qui secum capti erant,
benignitatem exercuit,
uerbis consolando,
rebus iuuando |
et eos qui diem suum obiissent,
mandando sepulturę.
Dum-que aliorum angustias miseratur,
suas non sentiebat.
Hęc de illis quibus adesse debemus opera atque pecunia |
nunc quantum erit largiendum inopi |
et pro quibus elemosinę faciendę breuiter expediemus.
Qvantvm
pavperi sit largiendvm.
Caput XIV
Tantum tribuendum quantum pauperis indigentia postulat.
Tantum uestium da ne algeat,
ne nudus incedat.
Tantum cibi ac potus imparti ne fame siti-que laboret.
Non beneficium est plura donare,
sed nequitię irritamentum.
Vestis delicatior excitat arrogantiam.
Victus abundantior nutrit luxuriam.
Prospiciendum erit igitur ne copiosius tribuas |
quam ad parsimoniam accipientis credideris esse
nutrit luxuriam.
Prospiciendum erit igitur ne copiosius tribuas |
quam ad parsimoniam accipientis credideris esse satis.
ne forte dum iuuare cupis noceas.
Medicorum industriam imitare:
non porrigunt ęgroto quantum ipse expetit,
sed quantum saluti eius recuperandę confert |
quod-que profuturum censent impendunt,
non quod noxium ęger poposcerit.
Ita et tu quantum hominis egestas requirit |
et quod honestę sustentationi sufficit uel non petenti prębe.
accipientis credideris esse satis.
ne forte dum iuuare cupis noceas.
Medicorum industriam imitare:
non porrigunt ęgroto quantum ipse expetit,
sed quantum saluti eius recuperandę confert |
quod-que profuturum censent impendunt,
non quod noxium ęger poposcerit.
Ita et tu quantum hominis egestas requirit |
et quod honestę sustentationi sufficit uel non petenti prębe.
Quicquid ultra necessitatem est,
quicquid obesse poterit,
ne prębeas etiam si flagitarit.
Medicorum industriam imitare:
non porrigunt ęgroto quantum ipse expetit,
sed quantum saluti eius recuperandę confert |
quod-que profuturum censent impendunt,
non quod noxium ęger poposcerit.
Ita et tu quantum hominis egestas requirit |
et quod honestę sustentationi sufficit uel non petenti prębe.
Quicquid ultra necessitatem est,
quicquid obesse poterit,
ne prębeas etiam si flagitarit.
Quod si tibi grandis rerum suppetit copia,
da multa sed multis.
Nam si uni
Quicquid ultra necessitatem est,
quicquid obesse poterit,
ne prębeas etiam si flagitarit.
Quod si tibi grandis rerum suppetit copia,
da multa sed multis.
Nam si uni dederis,
licet ille acceptis non male utatur,
tu tamen unum diligere uideberis,
alios odisse.
Christus autem non pro uno mortuus est,
sed pro omnibus.
Eius munificentię eris emulator,
cum plurimis benefeceris.
Late patens uirtus est charitas |
non est contenta
poterit,
ne prębeas etiam si flagitarit.
Quod si tibi grandis rerum suppetit copia,
da multa sed multis.
Nam si uni dederis,
licet ille acceptis non male utatur,
tu tamen unum diligere uideberis,
alios odisse.
Christus autem non pro uno mortuus est,
sed pro omnibus.
Eius munificentię eris emulator,
cum plurimis benefeceris.
Late patens uirtus est charitas |
non est contenta unius angustiis in quem beneficia conferat,
sed erga omnes effundi gestit,
cum omnes
ille acceptis non male utatur,
tu tamen unum diligere uideberis,
alios odisse.
Christus autem non pro uno mortuus est,
sed pro omnibus.
Eius munificentię eris emulator,
cum plurimis benefeceris.
Late patens uirtus est charitas |
non est contenta unius angustiis in quem beneficia conferat,
sed erga omnes effundi gestit,
cum omnes ęque diligat.
Quanquam illos magis respicit,
quos magis miserabiles inopiosos-que uidet.
in quem beneficia conferat,
sed erga omnes effundi gestit,
cum omnes ęque diligat.
Quanquam illos magis respicit,
quos magis miserabiles inopiosos-que uidet.
Veruntamen si tibi quoque non ita ampla est res familiaris,
tantum indigentibus eroga quantum uictui tuo superesse poterit,
ne et ipse egere incipias.
Ita enim Apostolus Corinthiis consulens ait:
indigentibus eroga quantum uictui tuo superesse poterit,
ne et ipse egere incipias.
Ita enim Apostolus Corinthiis consulens ait:
quantum uictui tuo superesse poterit,
ne et ipse egere incipias.
Ita enim Apostolus Corinthiis consulens ait:
tuo superesse poterit,
ne et ipse egere incipias.
Ita enim Apostolus Corinthiis consulens ait:
dedistis mihi potum ,
et alia quę sequuntur.
Vnde idem alibi ait:
tibi amicos,
quis erit qui te de terra tollere |
et in cęlesti collocare dignabitur domo?
Ab omnibus destitutus gutta aquę indigere incipies cum diuite purpurato,
qui micas panis Lazaro mendicanti dare noluit.
Lazari inopiam non est miseratus in sua copia diues,
nec Lazarus iam in sinu Abrahę beatus et felix diuitis in igne ardentis miserię permissus est subuenire.
Atque ita auari diuitię in ęternam uertuntur inopiam.
diuitię uero pauperibus
diuitię uero pauperibus Christi dilargitę perennibus regni cęlestis bonis compensantur.
Quod si opulentior es quam necesse sit |
et luxurię deditus cuncta in tuos usus consumis,
iniquus dispensator es.
Pauperum est enim non tuum,
quicquid modeste frugaliter-que uiuenti superesse potuit.
Aliena usurpas,
quoties tibi plus quam oportet indulges.
Non es dominus omnium quę habes |
quicquid supra necessitatem possides,
eius tibi dispensatio credita est non abusus.
Quod si opulentior es quam necesse sit |
et luxurię deditus cuncta in tuos usus consumis,
iniquus dispensator es.
Pauperum est enim non tuum,
quicquid modeste frugaliter-que uiuenti superesse potuit.
Aliena usurpas,
quoties tibi plus quam oportet indulges.
Non es dominus omnium quę habes |
quicquid supra necessitatem possides,
eius tibi dispensatio credita est non abusus.
Si bene dispensaueris audies a Domino:
iniquus dispensator es.
Pauperum est enim non tuum,
quicquid modeste frugaliter-que uiuenti superesse potuit.
Aliena usurpas,
quoties tibi plus quam oportet indulges.
Non es dominus omnium quę habes |
quicquid supra necessitatem possides,
eius tibi dispensatio credita est non abusus.
Si bene dispensaueris audies a Domino:
Sin uero talentum tibi ad negociandum traditum in terra defoderis |
nihil aliis impartiens,
sed totum tibi uendicans,
nihil te lucri fecisse argueris.
atque ideo pro ignauię crimine,
pro interioribus tenebris,
quibus obnubilatus animus futura non prospexit,
tenebras patieris exteriores.
ibi erit pro lętitia fletus,
pro crapula et ingluuie dentium stridor.
nunquam inde exies de diuitiis istis exiturus citius quam putas.
Quod si perituris conferre semper duratura soleres,
melius tecum actum duceres carere opibus |
et esuriendo panem ostiatim quęrere |
quam illis affluere in immensum,
illis tota ętate iocunde perfrui |
et in pauperum usus quantum debes non contulisse.
Iudicium enim illi sine misericordia fiet,
qui non fecerit misericordiam.
Superest ut uideamus,
pro quibus facienda erit elemosina,
ut postea paulo plenius quam
duceres carere opibus |
et esuriendo panem ostiatim quęrere |
quam illis affluere in immensum,
illis tota ętate iocunde perfrui |
et in pauperum usus quantum debes non contulisse.
Iudicium enim illi sine misericordia fiet,
qui non fecerit misericordiam.
Superest ut uideamus,
pro quibus facienda erit elemosina,
ut postea paulo plenius quam dictum est |
elemosinarum quęstum commoda-que consyderemus.
Pro qvibvs facienda
Pro filiis offerebat holocausta Iob dicens:
offerente Israhelitę parua manu ingentes Palestinorum copias fuderunt.
Territi enim hostes tonitru et fragore de cęlo misso terga uerterunt.
Non est autem acceptior Domino holocausti oblatio quam elemosinarum pia largitio.
ipso dicente:
Misericordiam uolo et non sacrificium.
de morte ad uitam
reuocarunt,
pauperum precibus permoti,
quorum inopiam illę sua ope sustentauerant ,
quanto facilius creditu est |
eos de ęgritudine ad sanitatem esse reuocandos,
si eis expedierit,
qui eadem beneficentia in egenos usi fuerint?
Aut si non sanabuntur,
meliorem mercedem relaturos a Domino quam ipsam corporum sanitatem?
Porro pro defunctis elemosinas facere |
ex consuetudine religionis christianę est.
delictis eorum qui in pręlio ceciderant offerenda.
Et,
sancta inquit ac salubris est cogitatio |
pro defunctis orare,
ut a peccatis soluantur.
Nunc quanta uis atque potestas elemosinę sit memoremus,
non nostra pręsumptione usi,
sed autoritate instructi diuina.
nequis aliter sentientium cauillationi locus sit.
Quis enim fidelium tam temerarius est,
ut Scripturarum sententiam audeat impugnare?
Times mori?
sed elemosina a morte liberat.
Times damnari?
sed elemosina peccata purgat et uitam lucratur ęternam.
Tot terribilium rerum metu hominem eximit elemosina |
et ad summam prouehit beatitudinem |
tu tamen auarus cumulandis non distribuendis opibus inhias |
ueluti de promisso dubius,
de pollicitatione incertus.
cum multis aliis in locis Veritatis ipse sermo eadem asseueret et astruat.
Iam primum hominis in egenos benefici rem non minui sed augeri Salomon testatur
|
tu tamen auarus cumulandis non distribuendis opibus inhias |
ueluti de promisso dubius,
de pollicitatione incertus.
cum multis aliis in locis Veritatis ipse sermo eadem asseueret et astruat.
Iam primum hominis in egenos benefici rem non minui sed augeri Salomon testatur in Prouerbiis dicens:
Iob
Ditior factus est Iob post erumnam:
duplicia recepit omnium,
quę inuitus amiserat,
quia partem eorum uolens distribuerat egenis.
Sareptana
Vidua Sareptana non partem sed totum quod habuit olei atque farinę protulit in medium,
ut prophetam pasceret,
ipsa cum unico filio fame peritura,
si elemosina non plus meteret quam seminaret.
Porro tantum hac liberalitate profecit,
ut non deficeret ei oleum in lecytho nec in hydria farina,
donec
inuitus amiserat,
quia partem eorum uolens distribuerat egenis.
Sareptana
Vidua Sareptana non partem sed totum quod habuit olei atque farinę protulit in medium,
ut prophetam pasceret,
ipsa cum unico filio fame peritura,
si elemosina non plus meteret quam seminaret.
Porro tantum hac liberalitate profecit,
ut non deficeret ei oleum in lecytho nec in hydria farina,
donec pluuiam Dominus daret super terram.
Fiduciam habuit in Domino,
et spe non est frustrata.
Parum dedit et
Sareptana
Vidua Sareptana non partem sed totum quod habuit olei atque farinę protulit in medium,
ut prophetam pasceret,
ipsa cum unico filio fame peritura,
si elemosina non plus meteret quam seminaret.
Porro tantum hac liberalitate profecit,
ut non deficeret ei oleum in lecytho nec in hydria farina,
donec pluuiam Dominus daret super terram.
Fiduciam habuit in Domino,
et spe non est frustrata.
Parum dedit et recepit multum |
et cum etiam diuites penuriam paterentur,
torrentibus ipsis ob
filio fame peritura,
si elemosina non plus meteret quam seminaret.
Porro tantum hac liberalitate profecit,
ut non deficeret ei oleum in lecytho nec in hydria farina,
donec pluuiam Dominus daret super terram.
Fiduciam habuit in Domino,
et spe non est frustrata.
Parum dedit et recepit multum |
et cum etiam diuites penuriam paterentur,
torrentibus ipsis ob pluuię defectum siccatis,
illa pauper Dei beneficio uictu necessario abundauit.
Hoc quoque pollicetur Salomon in Prouerbiis dicens:
porrigentis elemosinam innuunt |
quinque panes illi |
et duo pisciculi multitudini esurientium appositi |
et post hęc duodecim cophini collecti reliquiarum?
et iterum septem sportę plenę asportatę pro septem panibus et paucis pisciculis?
Quis ergo tam timidus est,
ut his exemplis non excitetur ad liberalitatem |
nec iam metuat ob hoc rei familiari detrimentum fore,
si elemosinas dederit.
cum pręsertim Veritas dicat:
bonam et confertam et coagitatam et supereffluentem dabunt in sinum uestrum.
Nemo tamen hac sancta largitate utatur spe pecunię augendę.
Auari hoc foret,
et terrena non cęlestia concupiscentis.
quę non modo non concupiscere,
uerum etiam propter Christum debemus contemnere.
ut illas acquiramus diuitias,
quas nec tinea corrumpere |
nec fur possit auferre.
Pro quibus adipiscendis plerique certe
et supereffluentem dabunt in sinum uestrum.
Nemo tamen hac sancta largitate utatur spe pecunię augendę.
Auari hoc foret,
et terrena non cęlestia concupiscentis.
quę non modo non concupiscere,
uerum etiam propter Christum debemus contemnere.
ut illas acquiramus diuitias,
quas nec tinea corrumpere |
nec fur possit auferre.
Pro quibus adipiscendis plerique certe spontaneam subeunt
dabunt in sinum uestrum.
Nemo tamen hac sancta largitate utatur spe pecunię augendę.
Auari hoc foret,
et terrena non cęlestia concupiscentis.
quę non modo non concupiscere,
uerum etiam propter Christum debemus contemnere.
ut illas acquiramus diuitias,
quas nec tinea corrumpere |
nec fur possit auferre.
Pro quibus adipiscendis plerique certe spontaneam subeunt
Regni itaque cęlestis hęredes erunt,
qui rerum suarum terrenarum ipsos pauperes fecerint participes.
Ab hac sane pietatis uirtute nec ipsi pauperes excusantur.
Non habes quam alteri porrigas stipem |
da si habes aquę frigidę poculum,
et non perdes mercedem tuam.
Duo minuta ęra inopis uiduę in gazophylacio
oblata diuitum pręferuntur donariis.
ipsos pauperes fecerint participes.
Ab hac sane pietatis uirtute nec ipsi pauperes excusantur.
Non habes quam alteri porrigas stipem |
da si habes aquę frigidę poculum,
et non perdes mercedem tuam.
Duo minuta ęra inopis uiduę in gazophylacio
oblata diuitum pręferuntur donariis.
Non pensat Dominus quantum das,
sed de quanto et quam libenter.
Ille plus
habes quam alteri porrigas stipem |
da si habes aquę frigidę poculum,
et non perdes mercedem tuam.
Duo minuta ęra inopis uiduę in gazophylacio
oblata diuitum pręferuntur donariis.
Non pensat Dominus quantum das,
sed de quanto et quam libenter.
Ille plus offert,
cui minus quod offerat restat.
Illius magis accepta sunt dona,
a quo magis prompto exhibentur animo.
Hinc est pręceptum
illud Salomonis:
ideo et ipse diligitur.
Quod si nihil penitus habes quod inopi largiaris ita miserię eius condolescas,
ut daturus esses si haberes.
et pro beneficio computabitur pietas miserantis |
multum-que proderit offerre uoluntate,
quicquid non poteris opere.
Consummata uero ac perfecta elemosina est,
ut cuncta simul distribuantur,
ne semper in erogando occupetur animus |
potius-que attendat ut illum imitetur,
qui cum diues esset,
factus est
impartire alienę?
Quam male cum illis agitur |
nosse operęprecium erit,
nequis opulentię eorum inuidendo |
mores imitari decernat |
perdat-que Dei gratiam,
cum diuitias acquisierit.
Non est enim amator Dei,
quem non miseret pauperis.
dicente Ioanne apostolo:
Quam male cum illis agitur |
nosse operęprecium erit,
nequis opulentię eorum inuidendo |
mores imitari decernat |
perdat-que Dei gratiam,
cum diuitias acquisierit.
Non est enim amator Dei,
quem non miseret pauperis.
dicente Ioanne apostolo:
huius mundi,
et uiderit fratrem suum necesse habere,
et clauserit uiscera sua ab eo,
quomodo charitas Dei manet in eo?
Inter scelera quibus Sodoma interiit,
obiicitur,
quod manum egeno et pauperi non porrigebant.
Frustra itaque illi misericordiam a Deo sperant,
qui misericordiam proximis non exhibent.
Nec in aduersis eorum exauditur deprecatio,
qui miserorum precibus non mouentur.
Dei manet in eo?
Inter scelera quibus Sodoma interiit,
obiicitur,
quod manum egeno et pauperi non porrigebant.
Frustra itaque illi misericordiam a Deo sperant,
qui misericordiam proximis non exhibent.
Nec in aduersis eorum exauditur deprecatio,
qui miserorum precibus non mouentur.
Ait enim Scriptura:
quibus Sodoma interiit,
obiicitur,
quod manum egeno et pauperi non porrigebant.
Frustra itaque illi misericordiam a Deo sperant,
qui misericordiam proximis non exhibent.
Nec in aduersis eorum exauditur deprecatio,
qui miserorum precibus non mouentur.
Ait enim Scriptura:
eorum exauditur deprecatio,
qui miserorum precibus non mouentur.
Ait enim Scriptura:
Ait enim Scriptura:
impias continere manus,
nullo satiabilis congestu,
nulla copia contenta,
immo eo cupidior,
quo plura rapuerit.
Vnde de illis quibus ea dominatur est dictum:
deprędaberis,
cum fatigatus desieris contemnere,
contemneris.
Potestates
Ad eos maxime ista spectat comminatio,
qui in potestatibus uersantur |
et pastoris adepti officium gregem sibi commissum detondere non cessant.
Si iumentum stercus fecerit,
si extra ędis loturam quis effuderit,
si cum altero parum quid altercatus fuerit,
mulctatur pecunia,
quasi qui maiestatem lęserit.
denique mille causę habentur despoliandi inopem,
nulla miserendi.
Et miramur si illorum qui sic agunt,
cessant.
Si iumentum stercus fecerit,
si extra ędis loturam quis effuderit,
si cum altero parum quid altercatus fuerit,
mulctatur pecunia,
quasi qui maiestatem lęserit.
denique mille causę habentur despoliandi inopem,
nulla miserendi.
Et miramur si illorum qui sic agunt,
non miseretur Deus?
si liberis orbantur,
si ab inimicis infestantur,
si et ipsi a potentioribus despoliantur?
quasi uero iustus Dominus iustitię suę oblitus tam iniquas actiones impune abire passurus sit,
et non pro merito uindicaturus?
inopem,
nulla miserendi.
Et miramur si illorum qui sic agunt,
non miseretur Deus?
si liberis orbantur,
si ab inimicis infestantur,
si et ipsi a potentioribus despoliantur?
quasi uero iustus Dominus iustitię suę oblitus tam iniquas actiones impune abire passurus sit,
et non pro merito uindicaturus?
Nunquid uanum est quod Salomon pręcepit dicens:
quasi uero iustus Dominus iustitię suę oblitus tam iniquas actiones impune abire passurus sit,
et non pro merito uindicaturus?
Nunquid uanum est quod Salomon pręcepit dicens:
pauperi |
neque conteras egenum in porta,
quia Dominus iudicabit causam eius.
Sed enim tam fatua est cupiditas,
ut ne flagellata quidem resipiscat.
Aduersitatibus interdum affliguntur auari,
et tamen mala quę sustinent,
non solo uitio imputant sed fortunę.
Itaque rerum amissione non emendantur,
sed magis ad prędandum rapiendum-que accensi reparare amissa festinant,
donec ipsi uitam amittant |
et ad inferos
Sed enim tam fatua est cupiditas,
ut ne flagellata quidem resipiscat.
Aduersitatibus interdum affliguntur auari,
et tamen mala quę sustinent,
non solo uitio imputant sed fortunę.
Itaque rerum amissione non emendantur,
sed magis ad prędandum rapiendum-que accensi reparare amissa festinant,
donec ipsi uitam amittant |
et ad inferos detrusi crimen suum tandem agnoscant.
Siquis tamen aures audiendi
peregrinum,
nec timuerunt me,
dicit Dominus exercituum.
Audiat et illud quod in Amos propheta legitur:
Audiat et illud quod in Amos propheta legitur:
Et in Iob est scriptum:
a rege Babylonis.
Vtrunque diuina prouidentia contigit,
ut populus Israhel prius in Aegyptum confugiens principem suę gentis haberet a quo aleretur.
deinde in Caldea captiuus,
a quo protegeretur.
Ideo isti nec honorem nec dona recusarunt,
ut suis in necessitate succurrerent,
non ut sibi opes aceruarent.
Beatus est autem qui pręceptum Domini obseruat dicentis:
Ideo isti nec honorem nec dona recusarunt,
ut suis in necessitate succurrerent,
non ut sibi opes aceruarent.
Beatus est autem qui pręceptum Domini obseruat dicentis:
|
quam pio pauperi et humili.
Captator est profecto non amicus,
qui tantum diuitibus blanditur,
laudat ut stipem elliciat,
honorat ut lucretur.
Cui autem uerum diuitiis potius est,
non dona sequitur sed iustitiam.
Quam quoniam opibus pręfert,
ipse a Domino honorabitur,
dicente propheta:
pręfert,
ipse a Domino honorabitur,
dicente propheta:
Munerum ergo auidus et a recto auersus,
non in excelsis,
sed in ima habitabit inferni.
Pręsbiter
Hęc sors etiam illorum erit,
qui se Dei seruitio ideo dedicant,
ut mammonę,
non ut Deo seruiant.
Quibus ipse in Euangelio respondens ait:
Hęc sors etiam illorum erit,
qui se Dei seruitio ideo dedicant,
ut mammonę,
non ut Deo seruiant.
Quibus ipse in Euangelio respondens ait:
non quia uidistis signa,
sed quia manducastis de panibus et saturati estis.
Ab his enim episcopatus quęritur,
ut nummis arca impleatur,
non ut bonum opus exerceatur.
ut uenter epulis repletus luxuriet,
non ut Christus in paupere pascatur.
ut mens inanis glorię uento inflata superbiat,
non ut humilitate deiecta Deo placeat.
De istis prophetare iussus Ezechiel ait:
Ab his enim episcopatus quęritur,
ut nummis arca impleatur,
non ut bonum opus exerceatur.
ut uenter epulis repletus luxuriet,
non ut Christus in paupere pascatur.
ut mens inanis glorię uento inflata superbiat,
non ut humilitate deiecta Deo placeat.
De istis prophetare iussus Ezechiel ait:
De istis prophetare iussus Ezechiel ait:
Vę pastoribus Israhel,
qui pascebant semetipsos.
nonne greges a pastoribus pascuntur?
Lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Et quia magis pecunię quam animarum lucro inhiant,
quod infirmum inquit fuit non consolidastis,
et quod ęgrotum non sanastis,
quod confractum non alligastis,
et quod abiectum non reduxistis,
et quod perierat non quęsistis.
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
semetipsos.
nonne greges a pastoribus pascuntur?
Lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Et quia magis pecunię quam animarum lucro inhiant,
quod infirmum inquit fuit non consolidastis,
et quod ęgrotum non sanastis,
quod confractum non alligastis,
et quod abiectum non reduxistis,
et quod perierat non quęsistis.
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
a pastoribus pascuntur?
Lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Et quia magis pecunię quam animarum lucro inhiant,
quod infirmum inquit fuit non consolidastis,
et quod ęgrotum non sanastis,
quod confractum non alligastis,
et quod abiectum non reduxistis,
et quod perierat non quęsistis.
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Et quia magis pecunię quam animarum lucro inhiant,
quod infirmum inquit fuit non consolidastis,
et quod ęgrotum non sanastis,
quod confractum non alligastis,
et quod abiectum non reduxistis,
et quod perierat non quęsistis.
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Et quia magis pecunię quam animarum lucro inhiant,
quod infirmum inquit fuit non consolidastis,
et quod ęgrotum non sanastis,
quod confractum non alligastis,
et quod abiectum non reduxistis,
et quod perierat non quęsistis.
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
reduxistis,
et quod perierat non quęsistis.
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
Talium auaritiam et per os Malachię prophetę arguit dicens:
ostia et incendat altare meum gratuito?
non est mihi uoluntas in uobis dicit Dominus exercituum,
et munus non suscipiam de manu uestra .
Licet autem in Euangelio dicat:
Dignus est operarius mercede sua .
necessaria permittit,
non superflua imperat.
Si superfluis abundas dispensatio tibi credita est,
ut aliorum inopiam iuues,
non abusus concessus ut uoluptatibus perfruaris.
Alienum est,
quicquid supra necessitatem est.
de quo in Euangelio
Licet autem in Euangelio dicat:
Dignus est operarius mercede sua .
necessaria permittit,
non superflua imperat.
Si superfluis abundas dispensatio tibi credita est,
ut aliorum inopiam iuues,
non abusus concessus ut uoluptatibus perfruaris.
Alienum est,
quicquid supra necessitatem est.
de quo in Euangelio dicitur:
tibi credita est,
ut aliorum inopiam iuues,
non abusus concessus ut uoluptatibus perfruaris.
Alienum est,
quicquid supra necessitatem est.
de quo in Euangelio dicitur:
An ad Apostolum confugies dicentem:
et anethum et cyminum,
et reliquistis quę grauiora sunt Legis:
indicium et misericordiam et fidem.
hęc oportuit facere |
et illa non omittere.
Episcopus
Scriba es igitur et phariseus,
cum exigis pecuniam et non pręstas doctrinam,
cum de quęstu suo cogitas |
et eorum saluti qui tibi commissi sunt non consulis.
Excolas culicem,
quę leuissima sunt curę habens,
et deglutis camellum,
in uentrem negligentię demergens ea quę maximi momenti esse
Legis:
indicium et misericordiam et fidem.
hęc oportuit facere |
et illa non omittere.
Episcopus
Scriba es igitur et phariseus,
cum exigis pecuniam et non pręstas doctrinam,
cum de quęstu suo cogitas |
et eorum saluti qui tibi commissi sunt non consulis.
Excolas culicem,
quę leuissima sunt curę habens,
et deglutis camellum,
in uentrem negligentię demergens ea quę maximi momenti esse deberent.
Mercenarius non pastor es |
Vides lupum uenientem,
et fugis.
Perit ille
cum de quęstu suo cogitas |
et eorum saluti qui tibi commissi sunt non consulis.
Excolas culicem,
quę leuissima sunt curę habens,
et deglutis camellum,
in uentrem negligentię demergens ea quę maximi momenti esse deberent.
Mercenarius non pastor es |
Vides lupum uenientem,
et fugis.
Perit ille adulterio,
ille usuris,
alius furto,
alius odio,
alius alio flagitio |
et in tanto animarum periculo taces,
obmutescis,
hiscere non audes |
et illos duntaxat perituros prędicas,
qui decimas non soluerint,
negligentię demergens ea quę maximi momenti esse deberent.
Mercenarius non pastor es |
Vides lupum uenientem,
et fugis.
Perit ille adulterio,
ille usuris,
alius furto,
alius odio,
alius alio flagitio |
et in tanto animarum periculo taces,
obmutescis,
hiscere non audes |
et illos duntaxat perituros prędicas,
qui decimas non soluerint,
qui debitas ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint |
et eidem legata interuerterint.
perinde ac si non sit aliud peccati genus quod perdat homines,
quam istud in quo opulentia tua patitur
Mercenarius non pastor es |
Vides lupum uenientem,
et fugis.
Perit ille adulterio,
ille usuris,
alius furto,
alius odio,
alius alio flagitio |
et in tanto animarum periculo taces,
obmutescis,
hiscere non audes |
et illos duntaxat perituros prędicas,
qui decimas non soluerint,
qui debitas ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint |
et eidem legata interuerterint.
perinde ac si non sit aliud peccati genus quod perdat homines,
quam istud in quo opulentia tua patitur detrimentum.
Cum tamen iis qui egestate premuntur,
non solum quod
Perit ille adulterio,
ille usuris,
alius furto,
alius odio,
alius alio flagitio |
et in tanto animarum periculo taces,
obmutescis,
hiscere non audes |
et illos duntaxat perituros prędicas,
qui decimas non soluerint,
qui debitas ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint |
et eidem legata interuerterint.
perinde ac si non sit aliud peccati genus quod perdat homines,
quam istud in quo opulentia tua patitur detrimentum.
Cum tamen iis qui egestate premuntur,
non solum quod debent,
remitti debeat,
sed etiam de rebus quas affatim
alius odio,
alius alio flagitio |
et in tanto animarum periculo taces,
obmutescis,
hiscere non audes |
et illos duntaxat perituros prędicas,
qui decimas non soluerint,
qui debitas ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint |
et eidem legata interuerterint.
perinde ac si non sit aliud peccati genus quod perdat homines,
quam istud in quo opulentia tua patitur detrimentum.
Cum tamen iis qui egestate premuntur,
non solum quod debent,
remitti debeat,
sed etiam de rebus quas affatim collegisti,
quantum opus est impendi.
qui decimas non soluerint,
qui debitas ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint |
et eidem legata interuerterint.
perinde ac si non sit aliud peccati genus quod perdat homines,
quam istud in quo opulentia tua patitur detrimentum.
Cum tamen iis qui egestate premuntur,
non solum quod debent,
remitti debeat,
sed etiam de rebus quas affatim collegisti,
quantum opus est impendi.
Hypocritę
Detestabilis et illorum cupiditas,
qui simulata
Hypocritę
Detestabilis et illorum cupiditas,
qui simulata sanctitate decipiunt |
et uel pro ędificando sacello |
uel pro peregrinationis uoto perficiendo |
uel pro aliquo alio pietatis opere exequendo |
ęra efflagitant,
quasi non furti uel rapinę sit genus |
mendacio aliquid ellicere |
et in alium,
quam in quem datum est usum conuertere.
Hi tanto grauius puniendi erunt,
quanto fallacius egerint.
dicente Domino:
dilatare cogitabat horrea |
et in annos multos opulenter uiuere,
statim audiuit:
erunt?
Sic est inquit qui sibi thesaurizat,
et non est in Deum diues.
De isto in psalmis dicitur:
et dicent:
Ecce homo qui non posuit Deum adiutorem suum,
sed sperauit in multitudine diuitiarum suarum,
et pręualuit in uanitate sua.
Ideo Apostolus ad Timotheum:
sed in Deo uiuo,
qui pręstat nobis omnia abunde ad fruendum,
bene agere,
diuites fieri in bonis operibus,
facile tribuere,
communicare,
thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum.
Qui uult ergo in Deum diues esse,
non sibi thesaurizet,
sed inopię aliorum.
In Deum diues est,
qui charitatis operibus abundat,
non qui rebus opulentus incedit.
Esurientes et sitientes iustitiam Dominus implet bonis,
diuites autem auaros dimittit inanes.
operibus,
facile tribuere,
communicare,
thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum.
Qui uult ergo in Deum diues esse,
non sibi thesaurizet,
sed inopię aliorum.
In Deum diues est,
qui charitatis operibus abundat,
non qui rebus opulentus incedit.
Esurientes et sitientes iustitiam Dominus implet bonis,
diuites autem auaros dimittit inanes.
Quid prosunt auaro diuitię,
si custos illarum
opulentus incedit.
Esurientes et sitientes iustitiam Dominus implet bonis,
diuites autem auaros dimittit inanes.
Quid prosunt auaro diuitię,
si custos illarum est,
non dominus?
autem auaros dimittit inanes.
Quid prosunt auaro diuitię,
si custos illarum est,
non dominus?
et iniqui et auari sint necesse est.
Quod si tam multa ab aliquo alio sibi relicta possident,
hęredes iniqui sunt.
et si his male utuntur,
ipsi etiam mali sunt.
Ex quo colligitur |
multum diuitem |
bonum esse non posse.
Quę igitur amentia est |
illa concupiscere,
quę non nisi cum uirtutum detrimento queat acquiri?
si his male utuntur,
ipsi etiam mali sunt.
Ex quo colligitur |
multum diuitem |
bonum esse non posse.
Quę igitur amentia est |
illa concupiscere,
quę non nisi cum uirtutum detrimento queat acquiri?
Nec diuitias nec paupertates dederis mihi,
sed tantum uictui meo tribue necessaria .
Rex
Quod autem reges omnium semper opulentissimi sunt,
hoc ideo fit ,
quia regum opes non tam suę quam populi sunt.
Eorum quippe impensis plebes tute degunt,
ab hostium iniuria proteguntur,
in rerum uite necessariarum copia conseruantur.
Quemadmodum autem communi utilitati exposita esse debet principis opulentia,
ita et priuatorum diuitię adiumento sint egestati
messuerunt regiones uestras,
quę fraudata est a uobis,
clamat,
et clamor eorum in aures Domini sabaoth introiuit.
epulati estis super terram,
et in luxuriis enutristis corda uestra.
in die occisionis adduxistis et occidistis iustum,
et non restitit uobis.
Talia consyderans uas electionis Paulus:
Radix inquit omnium malorum est cupiditas.
Addamus his et alia,
si forte diuinę sapientię ueritate sępius pulsati resipiscant.
cupiditas.
Addamus his et alia,
si forte diuinę sapientię ueritate sępius pulsati resipiscant.
In psalmo dicitur:
resipiscant.
In psalmo dicitur:
|
non minuentur omni bono.
In Ecclesiaste Salomon ait:
fructum non capiet ex eis.
Leuius ac tolerabilius esset |
fructum non capere,
nisi sequeretur supplicium.
dicente Ezechiele propheta:
omnia,
ideo-que licentius peccabat.
ideo tenuit eum superbia,
opertus est iniquitate et impietate sua.
prodiit quasi ex adipe iniquitas eius |
transiuit in affectum cordis sui |
nunc in tormentis positus audit:
Memento quia recepisti bona in uita tua |
pauperes autem quorum non es misertus |
patiebantur mala.
tu nunc cruciaris illi consolantur.
Auaritia
(!)
Cum-que hoc ita sit,
eo tamen processit ista auri sacra fames,
ut quę
et homo cęlum suspicere genitus,
ultro se in ima telluris immergit.
nec supra se pendentem metuit molem |
nec post se relictum solem quicquam ęstimat;
per menses plurimos perpetuam noctem sustinet,
ut argentum aurum-que in suam ipse perniciem proferat.
si modo quod multis contigit,
non ante fuerit oppressus ruina |
se-que repente cum opibus quas collegerat sepeliat.
Frumenta,
uinum,
oleum,
linum,
lanam |
cetera-que uitę nostrę necessaria in aperto nobis fruenda obtulerat Deus,
cętera tanquam nocitura latere uolebat.
Caput XIX
Quam autem multorum malorum causa sit immodica cupiditas quis explicet?
hominem aduersus hominem ire compulit.
hinc insidię,
hinc latrocinia,
hinc bella mutuę-que cędes,
dum nostro non contenti aliena concupiscimus.
hinc inter coniunctissimos lites,
inter amicissimos dissidia |
et citius adeundę hęreditatis gratia ipsorum parentum desyderatę mortes.
militantis ista auaritia,
illa uero regum.
Hirtacus / Herodes.
Hircanus enim prius,
deinde Herodes Iudeę reges aperuisse feruntur sepulchrum Dauidis regis,
thesaurum cum illo conditum rati.
Scilicet non satis erat humanę cupiditati prędam capere ex uiuis |
uel ex interemptis spolia |
latentia quoque in monumentis cadauera excutere coepit.
minus mirum quando iam nec aris nec templis Deo dicatis parcitur.
Nostra ętate contigit |
christianorum ecclesias a christianis prophanari,
aurum argentum-que Deo consecratum per uim auferri.
perinde ac si aduersus Deum,
et non tantum aduersus homines bellum gereretur.
quasi uero non idem Christus sit illorum qui oppugnantur et eorum qui oppugnant,
cum utrique eius qui unus est nomine censeantur .
Nostra ętate contigit |
christianorum ecclesias a christianis prophanari,
aurum argentum-que Deo consecratum per uim auferri.
perinde ac si aduersus Deum,
et non tantum aduersus homines bellum gereretur.
quasi uero non idem Christus sit illorum qui oppugnantur et eorum qui oppugnant,
cum utrique eius qui unus est nomine censeantur .
Sed profecto nulla ibi religionis ratio
Nec minus huic uitio obnoxii sunt,
qui liberis nepotibus-que abundant |
quam qui soli sunt.
Qualem Ecclesiastes admiratur dicens:
huic uitio obnoxii sunt,
qui liberis nepotibus-que abundant |
quam qui soli sunt.
Qualem Ecclesiastes admiratur dicens:
sunt,
qui liberis nepotibus-que abundant |
quam qui soli sunt.
Qualem Ecclesiastes admiratur dicens:
abundant |
quam qui soli sunt.
Qualem Ecclesiastes admiratur dicens:
Iudas. Anania. Saphira. Simon magus
Iudam cupiditas ad laqueum usque perduxit.
Ananiam et Saphiram morte perdidit repentina,
Simonem magum prius maledicto,
deinde nece affecit.
Porro tam perniciosus est morbus iste,
ut non modo corpora spiritu priuet,
uerum etiam spiritum ipsum morti obiiciat ęternę.
dicente Salomone:
relinquitur locus.
Vbi est thesaurus eius,
ibi et cor eius.
Inuitatur quidem ad cęleste conuiuium,
sed quia toto animo terrenis rebus inhęret,
respondet inuitanti:
eius iratus sum,
et percussi eum.
Nec immerito bonorum largitor Deus auaritia nostra irritatur,
quando quidem uitii huius hoc pręcipuum malum habetur,
quod a diuinorum cultu nos auertat |
et cęlestium bonorum meminisse non permittat.
Hoc testantur Domini uerba per Esaiam dicentis:
seculi mentem occupantibus nequit fructum facere.
Tunc enim (ut Ecclesiastes ait)
ait)
eiicientis eos ac dicentis:
Domus mea domus orationis est |
vos autem fecistis illam speluncam latronum.
sibi idola ut interirent.
Nam siquando aliquis fidelis disciplinę pręceptor in illicitos contractus,
in usuras,
in immodicam lucrandi cupiditatem inuectus fuerit,
indignantur,
reclamant,
in furorem uertuntur.
fuerit,
indignantur,
reclamant,
in furorem uertuntur.
idola destrui uidissent,
quę ipsi conficiendo lucrabantur.
Dolebant enim non religionis uanę dispendium,
sed artis suę detrimentum.
Diuitum uitium
Diuitum pręterea uitium est |
aliis inuidere,
inani gloria duci,
pro beneficio gratiam non referre,
mendaciis niti,
mortis recordatione contremiscere |
nec tamen ideo fieri meliores.
Inuident ditioribus,
immo et ęqualibus.
ut-que alios opulentia superent,
foenore ac rapinis rem quęrere fas putant.
His
rem quęrere fas putant.
His psalmista imprecatur dicens:
Infecti-que mihi.
Ezechias
Qua iactantię uanitate cum Ezechias quoque,
qui iustus erat,
peccauerit,
quomodo poterunt iniqui ea carere,
qui certe magis opibus quam uirtute esse clari cupiunt?
Sed quantum uolunt glorientur,
cum interierint,
non sument omnia |
neque descendet cum eis gloria eorum |
nudos et fortunę et animi bonis gehenna excipiet,
tanto miseriores futuros,
quanto sibi uidentur feliciores.
Recte itaque admonentur a Domino per Hieremiam dicente:
eorum |
nudos et fortunę et animi bonis gehenna excipiet,
tanto miseriores futuros,
quanto sibi uidentur feliciores.
Recte itaque admonentur a Domino per Hieremiam dicente:
tanto miseriores futuros,
quanto sibi uidentur feliciores.
Recte itaque admonentur a Domino per Hieremiam dicente:
feliciores.
Recte itaque admonentur a Domino per Hieremiam dicente:
in hoc glorietur,
qui gloriatur,
scire et nosse me,
quia ego sum Dominus,
qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam in terra.
Ingrati
Ingratos etiam facit habendi auiditas:
non attendunt quantum acceperint,
sed quantum ipsi appetierint.
et quoniam nullum beneficium ęquare potest auari hominis cupiditatem,
immemores beneficiorum fiunt.
Nabal
beneficiorum fiunt.
Nabal
diues pecudum et agri parum quid petenti Dauidi nihil dedit, oblitus
quod ille paulo ante et gregem eius et pastores ab aliorum iniuria
defendisset. Non perpendebat Nabal quid de se meritus esset Dauid,
dum nequid de opulentia sua minuatur timet. Ideo-que illos qui a
Dauide missi fuerant, non solum uacuos rebus dimisit, sed etiam cum
probro repulit.
Ac fere tales diuites sunt: siquid offers, libenter accipiunt, siquid
repetis indignantur.
De his in Ecclesiastico dicitur:
Quam quidem appetentes errauerunt a fide |
et inseruerunt se doloribus multis.
Ad divites exhortatio.
Caput XX
Respicite igitur ac perpendite diuitiarum mala diuites,
et iam non ad luxuriam his utimini,
sed ad liberalitatem.
Si diuitię affluant nolite cor apponere,
si desunt nolite concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque seruos repudiat |
neque reges
concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque seruos repudiat |
neque reges satiat,
et tot malorum quod diximus,
immo plurium quam diximus causa sit?
Aut si nihil ex opulentia mali metuitis,
hoc saltem negare non potestis,
quod omnis terrena possessio fluxa atque fragilis sit |
semper-que citius de manibus elabitur |
quam retinenda speratur.
Cuius rei Salomon non ignarus,
cum immensas opes et cuiusque generis uoluptates sibi comparasset exclamauit:
diximus,
immo plurium quam diximus causa sit?
Aut si nihil ex opulentia mali metuitis,
hoc saltem negare non potestis,
quod omnis terrena possessio fluxa atque fragilis sit |
semper-que citius de manibus elabitur |
quam retinenda speratur.
Cuius rei Salomon non ignarus,
cum immensas opes et cuiusque generis uoluptates sibi comparasset exclamauit:
consulentem:
Et quisquam opes opibus cumulando ei se placiturum confidit?
Si seruus Christi es,
cur ille pauper et tu diues es?
Si discipulorum eius locum tenes,
cur illorum paupertatem non imitaris?
Quid tibi prodest si uniuersum mundum lucreris,
et animę qua nihil preciosius est,
detrimentum patiaris?
Igitur dilargitis tandem istis caducis labilibus-que rebus ad ęterna et nunquam desitura bona mentem errige |
et
Igitur dilargitis tandem istis caducis labilibus-que rebus ad ęterna et nunquam desitura bona mentem errige |
et cum Dauide Deum deprecare:
in testimonia tua,
et non in auaritiam.
Atque ita Domini suffragante gratia uinces improbas habendi appetitiones |
pręceptum-que implebis in Euangelio dicentis:
Videte et cauete ab omni auaritia,
quia non in abundantia cuiusquam uita eius ex his quę possidet.
Ut uidelicet aliquis ob hoc quia diues est aut diutius uiuat in terra |
aut felicius in cęlo.
Vitę enim ęterna pręmia non
quia non in abundantia cuiusquam uita eius ex his quę possidet.
Ut uidelicet aliquis ob hoc quia diues est aut diutius uiuat in terra |
aut felicius in cęlo.
Vitę enim ęterna pręmia non opulentię dantur,
sed uirtuti.
Dissolue colligationes impietatis,
solue fasciculos deprimentes,
ut pondere auaritię liberatus,
leuis et alacer expansis obseruatę in pauperes benignitatis pennis tollaris in
fluminibus,
ligauit montibus,
ditauit metallis,
ornauit gemmis,
repleuit bestiis.
Omnis generis animantia constituit:
alia quę aera peruolarent,
alia quę per terram reperent,
alia quę in aquis natarent.
Cuncta denique quę uidemus |
et quę non uidemus,
ipse dixit et facta sunt,
ipse mandauit et creata sunt.
Cui autem ista seruirent |
qui-que istis pręesset atque dominaretur,
hominem ipsum formauit.
Cuius dignitatem et excellentiam Propheta contemplatus |
et ad autorem suum conuersus in uocem prorupit dicens:
ascendit,
ut sequentibus pararet locum |
et post se per sua incedentes uestigia clementer susciperet |
omnium-que bonorum,
quę homini tribui decens fuit ,
faceret consortes.
Tot tantis-que beneficiis dignam referre gratiam non est opis humanę.
quibus etiam Propheta se imparem confitetur dicens:
proxime ad similitudinem eius accedit,
cui potissima cura est operum charitatis.
Hunc igitur sequamur,
hunc ipsum quam possumus diligentissime imitemur |
beneficia tribuendo,
sicut ipsum et fecisse et facere nouimus |
tam petentibus quam non petentibus,
tam inimicis quam amicis,
tam ingratis quam gratis.
Ille Paulum non supplicantem immo repugnantem et inuitum ad se conuertit |
et de persecutore apostolum suum fecit.
Aliis uero
diligentissime imitemur |
beneficia tribuendo,
sicut ipsum et fecisse et facere nouimus |
tam petentibus quam non petentibus,
tam inimicis quam amicis,
tam ingratis quam gratis.
Ille Paulum non supplicantem immo repugnantem et inuitum ad se conuertit |
et de persecutore apostolum suum fecit.
Aliis uero supplicantibus et sanitates restituit |
et peccata donauit.
Idem amicis bona largitur ęterna.
pro inimicis a quibus crucifigebatur,
orauit.
ad se conuertit |
et de persecutore apostolum suum fecit.
Aliis uero supplicantibus et sanitates restituit |
et peccata donauit.
Idem amicis bona largitur ęterna.
pro inimicis a quibus crucifigebatur,
orauit.
Et Iudę non ingrato solum,
sed etiam malum pro beneficio reddenti,
sui corporis mysteria obtulit,
pedes lauit,
osculum non negauit,
nulla denique beniuolentię signa subtraxit.
Si ergo similes Christo effici cupimus,
ut debemus,
omnibus si
|
et peccata donauit.
Idem amicis bona largitur ęterna.
pro inimicis a quibus crucifigebatur,
orauit.
Et Iudę non ingrato solum,
sed etiam malum pro beneficio reddenti,
sui corporis mysteria obtulit,
pedes lauit,
osculum non negauit,
nulla denique beniuolentię signa subtraxit.
Si ergo similes Christo effici cupimus,
ut debemus,
omnibus si fieri potest benefaciamus,
lędamus neminem.
De beneficiis dispensandis.
similes Christo effici cupimus,
ut debemus,
omnibus si fieri potest benefaciamus,
lędamus neminem.
De beneficiis dispensandis.
Caput XXII
Petentem obligant beneficia,
non petentem prouocant,
amicos conseruant,
inimicos reconciliant,
gratos delectant,
ingratos assiduitate emendant.
Non sunt tamen omnia danda,
siue illa petantur siue non petantur,
sicut etiam de elemosinis est dictum.
Caput XXII
Petentem obligant beneficia,
non petentem prouocant,
amicos conseruant,
inimicos reconciliant,
gratos delectant,
ingratos assiduitate emendant.
Non sunt tamen omnia danda,
siue illa petantur siue non petantur,
sicut etiam de elemosinis est dictum.
beneficium-que erit nolle dare,
quod nociturum esse noueris.
licet roget ille,
licet instet,
licet indignetur,
tu pernega.
Illud autem da,
quod non
Petentem obligant beneficia,
non petentem prouocant,
amicos conseruant,
inimicos reconciliant,
gratos delectant,
ingratos assiduitate emendant.
Non sunt tamen omnia danda,
siue illa petantur siue non petantur,
sicut etiam de elemosinis est dictum.
beneficium-que erit nolle dare,
quod nociturum esse noueris.
licet roget ille,
licet instet,
licet indignetur,
tu pernega.
Illud autem da,
quod non solum accipere eum delectet ,
sed etiam
Non sunt tamen omnia danda,
siue illa petantur siue non petantur,
sicut etiam de elemosinis est dictum.
beneficium-que erit nolle dare,
quod nociturum esse noueris.
licet roget ille,
licet instet,
licet indignetur,
tu pernega.
Illud autem da,
quod non solum accipere eum delectet ,
sed etiam accepisse.
Si enim quod male cessurum est dederis,
gratias tibi aget donec iudicio officit affectus |
cum autem damnum sentire coeperit,
execrabitur |
et amici gladio se perire clamitabit.
Sin uero non
da,
quod non solum accipere eum delectet ,
sed etiam accepisse.
Si enim quod male cessurum est dederis,
gratias tibi aget donec iudicio officit affectus |
cum autem damnum sentire coeperit,
execrabitur |
et amici gladio se perire clamitabit.
Sin uero non dederis,
quamprimum durum te et inexorabilem amicis conqueretur,
deinde cum ad se rediens causam negationis iustam fuisse cognouerit,
uere se abs te amari fatebitur |
et tibi debebit,
quod postulata non concedendo eum
Sin uero non dederis,
quamprimum durum te et inexorabilem amicis conqueretur,
deinde cum ad se rediens causam negationis iustam fuisse cognouerit,
uere se abs te amari fatebitur |
et tibi debebit,
quod postulata non concedendo eum periculo erripueris,
in quod uelut effrenis equus impetu ferebatur.
Atque hanc quidem ob rem ipse bonorum omnium distributor Deus non omnia orantibus pręstat:
alius poscit diuitias,
alius prosperam corporis ualitudinem,
alius magistratum.
et ipse qui nouit
iustam fuisse cognouerit,
uere se abs te amari fatebitur |
et tibi debebit,
quod postulata non concedendo eum periculo erripueris,
in quod uelut effrenis equus impetu ferebatur.
Atque hanc quidem ob rem ipse bonorum omnium distributor Deus non omnia orantibus pręstat:
alius poscit diuitias,
alius prosperam corporis ualitudinem,
alius magistratum.
et ipse qui nouit quem finem singula habitura sint,
respondet:
Nescitis quid petatis.
Fit enim sępenumero ut talia
ut talia adepti animę suę detrimentum patiantur.
Quod ergo fortasse concederet iratus,
denegat propicius,
et nescimus.
At uero si in eum qui nihil petit ultro beneficium contuleris,
plus tibi gratię habebitur,
quam si roganti non negasses.
Bis esse gratum aiunt,
quod opus est,
si ultro offeras.
Eum pręterea qui iusta petit |
et re ipsa quam petit satis indigere uidetur,
promissis ne in longum trahas,
cum protinus possis tribuere:
dilatum beneficium
Dum enim quod poscenti pollicitus es,
pręstare remoraris,
ille interim ab aliquo alio fortasse recepisset,
sed tibi credens tentare aliorum beniuolentiam superuacaneum sibi iudicauit.
quod si nihil tunc demum cum datum oportuit,
dederis,
non solum quod ipse spopondisti ei denegas,
sed etiam quod alius facile tribuisset aufers.
Dum enim ille expectat,
dum sperat,
dum iam dubitat atque de promissoris fide ambigit,
et petendę aliunde rei tempus amisit |
et occasionem
nequiueris,
diem certum constitue quo daturus es,
et ipsum ne prętereas.
ut ille sciat,
an e re sua erit |
tantisper expectare.
Suspensum autem tenere expectantem |
et cras atque aliud cras absque promissi satisfactione elabi sinere |
non beneficium est sed iniuria.
et breuiter,
simulator est non amicus,
qui promittit quod non est facturus.
Beneficium merentibus dare |
accipere est.
Nemo enim non magis illius
ne prętereas.
ut ille sciat,
an e re sua erit |
tantisper expectare.
Suspensum autem tenere expectantem |
et cras atque aliud cras absque promissi satisfactione elabi sinere |
non beneficium est sed iniuria.
et breuiter,
simulator est non amicus,
qui promittit quod non est facturus.
Beneficium merentibus dare |
accipere est.
Nemo enim non magis illius iudicium quam beneficium laudat,
qui
an e re sua erit |
tantisper expectare.
Suspensum autem tenere expectantem |
et cras atque aliud cras absque promissi satisfactione elabi sinere |
non beneficium est sed iniuria.
et breuiter,
simulator est non amicus,
qui promittit quod non est facturus.
Beneficium merentibus dare |
accipere est.
Nemo enim non magis illius iudicium quam beneficium laudat,
qui digno dedit.
atque in hoc maxime
elabi sinere |
non beneficium est sed iniuria.
et breuiter,
simulator est non amicus,
qui promittit quod non est facturus.
Beneficium merentibus dare |
accipere est.
Nemo enim non magis illius iudicium quam beneficium laudat,
qui digno dedit.
atque in hoc maxime Deum imitatur,
cum Deus ipse in optimum quenque maxime beneficus sit |
nec nisi bene de se merentes ad beatitudinis gloriam faciat ascendere.
cum Deus ipse in optimum quenque maxime beneficus sit |
nec nisi bene de se merentes ad beatitudinis gloriam faciat ascendere.
tibi compares |
et Deum magis demerearis.
Vt autem quisque maxime indiget,
ita et maxime erit adiuuandus.
Qui uero ditiorum delectum facit,
quibus beneficia impendat,
non amicus est sed foenerator.
Vsuram enim cum sorte simul exigere uidetur,
qui locupletioribus donat.
dignus decipi,
quoniam de recipiendo cogitauit cum daret.
Cęterum inimicis quoque benefacere iubemur |
dicente Domino:
qui odii duritia concretus est,
postquam tuo beneficio fuerit superatus,
liquescat ardore charitatis |
et simultatem in beniuolentiam conuertat.
Ne ingratis quidem subtrahenda sunt beneficia.
quanuis enim illi non referant gratiam quam debent,
referet ille qui nullum bonum sua fraudat mercede,
qui solem suum oriri facit super bonos et malos,
et pluit super iustos et iniustos.
Qvaliter nos gerere debemvs in dandis beneficiis.
Caput XXIII
beneficiis.
Caput XXIII
In omnes itaque beneficia conferenda sunt,
sed tamen ut quo cuique opus fuerit |
quod-que cuique conuenerit detur |
et merita singulorum spectanda erunt et necessitates et ingenia.
Dignis non solum uitę subsidia,
sed etiam honores atque officia deferantur.
Inopes cibo,
potu,
tegumento,
tecto iuuentur.
Amici et parentur beneficio et foueantur.
Inimici ita palpandi demulcendi-que sunt,
ut ad placabilitatem
eis a quibus oblatus fuerat,
ne cui dicerent pręcepit,
sed illi tanto magis prędicabant.
Hinc igitur discas |
et uitare iactantiam si beneficium dederis,
et ingrati silentium si acceperis.
Illud quod tua causa pręstas,
non est beneficium,
sed seipsum amantis consilium.
Non enim pręstares,
nisi tibi profuturum sperasses.
Quod autem te tua et mea causa mihi donaueris,
iniustus forem,
nisi pro eo me tibi debere faterer.
immo eo iocundius esse debet donum quod commodo atque usui est,
et tibi dare
pręcepit,
sed illi tanto magis prędicabant.
Hinc igitur discas |
et uitare iactantiam si beneficium dederis,
et ingrati silentium si acceperis.
Illud quod tua causa pręstas,
non est beneficium,
sed seipsum amantis consilium.
Non enim pręstares,
nisi tibi profuturum sperasses.
Quod autem te tua et mea causa mihi donaueris,
iniustus forem,
nisi pro eo me tibi debere faterer.
immo eo iocundius esse debet donum quod commodo atque usui est,
et tibi dare et mihi accipere.
Inuidi est enim suam tantum
esse debet donum quod commodo atque usui est,
et tibi dare et mihi accipere.
Inuidi est enim suam tantum utilitatem spectare |
et cum acceperis,
quod aliis quoque profuturum sit,
nolle beneficii loco ducere.
Recte autem non esse beneficium contenderim |
alteri aliquid erripere,
ut alteri dones.
Nam cum beneficium dare liberalitatis uirtus sit |
et aliena rapere auaritię uitium,
quomodo potest dici uirtus,
quę uitio constat?
Nam cum beneficium dare liberalitatis uirtus sit |
et aliena rapere auaritię uitium,
quomodo potest dici uirtus,
quę uitio constat?
Quis neget dare elemosinam pietatis esse munus?
et tamen offerre in templum non licet,
quod partum est inique.
Sic enim in Esaia legimus:
in Esaia legimus:
Ionas
Et si Ionas propheta tempestatem in mari passus mergi uoluit ne alii mergerentur,
quanto magis pręferenda est cuiusque hominis animę salus corporis nostri saluti?
Omne tamen beneficium non tam res ipsa magnum facit |
quam uoluntas.
Magnum est,
cum libenter,
cum cito offertur,
cum toto animi affectu impenditur;
displicet si cunctanter,
si triste,
si superbe,
si serius quam oportuit pręstatur,
si
munus pro munere retulerit.
Deest interdum referendi copia,
interdum occasio.
et quandiu ista desunt,
qui accepit beneficium tanquam relaturus,
iam retulisse uidetur.
quia satis est uoluisse,
quoties posse non occurrat.
Ab illo qui infamia notatus est |
et turpiter uiuit,
non accipias beneficium,
ne perditis moribus eius fauere uidearis;
nisi forte eo accepto |
et inita cum homine familiaritate spes fuerit |
tuis admonitionibus eum reuocandi |
sibi-que restituendi,
ne in nequitia
Deest interdum referendi copia,
interdum occasio.
et quandiu ista desunt,
qui accepit beneficium tanquam relaturus,
iam retulisse uidetur.
quia satis est uoluisse,
quoties posse non occurrat.
Ab illo qui infamia notatus est |
et turpiter uiuit,
non accipias beneficium,
ne perditis moribus eius fauere uidearis;
nisi forte eo accepto |
et inita cum homine familiaritate spes fuerit |
tuis admonitionibus eum reuocandi |
sibi-que restituendi,
ne in nequitia obduratus pereat.
Cum-que
moribus eius fauere uidearis;
nisi forte eo accepto |
et inita cum homine familiaritate spes fuerit |
tuis admonitionibus eum reuocandi |
sibi-que restituendi,
ne in nequitia obduratus pereat.
Cum-que etiam malis benefaciendum sit,
non est prętermittenda benefaciendi occasio,
si tunc se offerat,
cum ille qui corrigi debet,
munus aliquod porrigit.
Tunc etiam a malo accipiendum erit,
cum ille deterior futurus timetur,
nisi acceperimus.
corrigi debet,
munus aliquod porrigit.
Tunc etiam a malo accipiendum erit,
cum ille deterior futurus timetur,
nisi acceperimus.
Tyranno enim aut improbo aliquo domino munus ultro porrigente,
si non acceperis,
contemni se putabit |
et qui prodesse uolebat,
mutato animo offendet.
Ab hoc genus hominibus non est liberum nolle accipere.
Nec tamen illi quicquam pro eo debeo,
quod inuitus accipio.
reddam si repetet,
non ut benefactori,
sed
nisi acceperimus.
Tyranno enim aut improbo aliquo domino munus ultro porrigente,
si non acceperis,
contemni se putabit |
et qui prodesse uolebat,
mutato animo offendet.
Ab hoc genus hominibus non est liberum nolle accipere.
Nec tamen illi quicquam pro eo debeo,
quod inuitus accipio.
reddam si repetet,
non ut benefactori,
sed tanquam creditori.
Et si reddidero,
gaudebo me ab illius beniuolentia esse solutum,
qui dignus est odio.
ultro porrigente,
si non acceperis,
contemni se putabit |
et qui prodesse uolebat,
mutato animo offendet.
Ab hoc genus hominibus non est liberum nolle accipere.
Nec tamen illi quicquam pro eo debeo,
quod inuitus accipio.
reddam si repetet,
non ut benefactori,
sed tanquam creditori.
Et si reddidero,
gaudebo me ab illius beniuolentia esse solutum,
qui dignus est odio.
Alia quoque causa est accipiendi beneficii etiam ab impiis.
cum uidelicet eo accepto datur
Alia quoque causa est accipiendi beneficii etiam ab impiis.
cum uidelicet eo accepto datur facultas benefaciendi bonis ac iustis.
Sic Ioseph accepit a pharaone,
sic Daniel a Nabuchodonosoro.
non hoc quidem ut ipsis gratiam deberent,
sed ut suis prodessent.
De beneficiis reddendis.
Caput XXV
Porro in referenda gratia tales nos pręstemus,
quales
iudicauit,
quia prior ad amiciciam uenit,
ut merito redametur,
qui coeperit amare.
Interim si grati esse uolumus,
nunquam patiamur excidi memoriam collatorum in nos beneficiorum.
Ingratus est qui non reddit.
audeo dicere non minus ingratus est qui non meminit.
quoniam ne tunc quidem gratus fuit,
cum acciperet.
Quod enim libenti animo accipimus,
id non facile obliuiscimur.
Illa uero facillime obliterari solent,
ad amiciciam uenit,
ut merito redametur,
qui coeperit amare.
Interim si grati esse uolumus,
nunquam patiamur excidi memoriam collatorum in nos beneficiorum.
Ingratus est qui non reddit.
audeo dicere non minus ingratus est qui non meminit.
quoniam ne tunc quidem gratus fuit,
cum acciperet.
Quod enim libenti animo accipimus,
id non facile obliuiscimur.
Illa uero facillime obliterari solent,
quę minimi ęstimantur.
ut merito redametur,
qui coeperit amare.
Interim si grati esse uolumus,
nunquam patiamur excidi memoriam collatorum in nos beneficiorum.
Ingratus est qui non reddit.
audeo dicere non minus ingratus est qui non meminit.
quoniam ne tunc quidem gratus fuit,
cum acciperet.
Quod enim libenti animo accipimus,
id non facile obliuiscimur.
Illa uero facillime obliterari solent,
quę minimi ęstimantur.
Ingratus est qui non reddit.
audeo dicere non minus ingratus est qui non meminit.
quoniam ne tunc quidem gratus fuit,
cum acciperet.
Quod enim libenti animo accipimus,
id non facile obliuiscimur.
Illa uero facillime obliterari solent,
quę minimi ęstimantur.
Qui ergo oblitus est,
is profecto testatur |
se pro uili habuisse quicquid accepit.
Illi dignos se beneficio existimant,
et dedisse putant cum acceperint.
hi uero accepisse se dissimulant,
ne reddant.
et quanto cupidius acceperunt,
tanto in reddendo lentiores existunt |
nihil-que se fecisse lucri arbitrantur si paria reddiderint.
quasi uero gratum esse non uirtus sit sed uitium.
Quod enim turpe est id utile putant,
et quod honestum est,
hoc sibi incommodo esse existimant.
Ideoque alterum respuunt,
alterum affectant |
et ingratitudine pro quęstu utuntur.
alterum respuunt,
alterum affectant |
et ingratitudine pro quęstu utuntur.
Duo autem ista,
arrogantia uidelicet et cupiditas,
cum omnibus uitanda sint |
tum iis maxime,
qui uel benefici |
uel grati esse cupiunt.
Non referre gratiam cum possis,
turpissimum est.
cum non possis uelle tantum retulisse est.
Cęterum illi qui non reddere lucrari esse existimant,
multum quidem falluntur.
pro quęstu utuntur.
Duo autem ista,
arrogantia uidelicet et cupiditas,
cum omnibus uitanda sint |
tum iis maxime,
qui uel benefici |
uel grati esse cupiunt.
Non referre gratiam cum possis,
turpissimum est.
cum non possis uelle tantum retulisse est.
Cęterum illi qui non reddere lucrari esse existimant,
multum quidem falluntur.
Quis enim in eum iterum
et cupiditas,
cum omnibus uitanda sint |
tum iis maxime,
qui uel benefici |
uel grati esse cupiunt.
Non referre gratiam cum possis,
turpissimum est.
cum non possis uelle tantum retulisse est.
Cęterum illi qui non reddere lucrari esse existimant,
multum quidem falluntur.
Quis enim in eum iterum beneficus erit,
cuius ingratitudinem semel fuerit expertus?
Itaque rarius
erit,
cuius ingratitudinem semel fuerit expertus?
Itaque rarius accipiet,
qui in reddendo negligentem se pręstabit.
Illi uero qui capessendis uirtutibus operam impendunt,
non rerum emolumenta sequuntur sed morum.
Eis incumbunt officiis,
eorum cura studio-que distringuntur,
in quibus uersantes |
non diuitiis quę improbis etiam communes sunt,
sed quod longe beatius est,
uitę sanctimonia proficiunt.
Quin
Illi uero qui capessendis uirtutibus operam impendunt,
non rerum emolumenta sequuntur sed morum.
Eis incumbunt officiis,
eorum cura studio-que distringuntur,
in quibus uersantes |
non diuitiis quę improbis etiam communes sunt,
sed quod longe beatius est,
uitę sanctimonia proficiunt.
Quin immo contemptis calcatis-que opibus ad solam uirtutem confugiunt |
neque hanc se consequi posse sciunt,
nisi illas abiecerint.
Et cum
semper munifici liberales-que fuerunt.
Is autem qui in beneficiis compensandis dati accepti rationes dispungit,
nec liberalis profecto |
nec gratus est,
sed cupiditati seruiens negociator |
et
terrenis tantum ac perituris inhians bonis,
non ad cęlestia animum intendens et ęterna.
Virtute autem contentus esse debet |
et non suum sed alienum respicere commodum |
tam ille qui confert beneficium,
quam qui gratiam refert |
atque uterque ita se gerere,
ut Deo magis
|
nec gratus est,
sed cupiditati seruiens negociator |
et
terrenis tantum ac perituris inhians bonis,
non ad cęlestia animum intendens et ęterna.
Virtute autem contentus esse debet |
et non suum sed alienum respicere commodum |
tam ille qui confert beneficium,
quam qui gratiam refert |
atque uterque ita se gerere,
ut Deo magis placeat quam hominibus.
Quos hominibus placere magis delectat,
ab hominibus captant gloriam |
et a Deo non accipiunt mercedem.
debita-que
autem contentus esse debet |
et non suum sed alienum respicere commodum |
tam ille qui confert beneficium,
quam qui gratiam refert |
atque uterque ita se gerere,
ut Deo magis placeat quam hominibus.
Quos hominibus placere magis delectat,
ab hominibus captant gloriam |
et a Deo non accipiunt mercedem.
debita-que uirtuti pręmia amittunt,
dum quicquid recte laudabiliter-que egerint,
uanitati tradunt |
et non in eum finem,
in quem debent dirigunt.
Vtrvm debemvs pro beneficio, cvi successit inivria.
Caput XXVI
|
atque uterque ita se gerere,
ut Deo magis placeat quam hominibus.
Quos hominibus placere magis delectat,
ab hominibus captant gloriam |
et a Deo non accipiunt mercedem.
debita-que uirtuti pręmia amittunt,
dum quicquid recte laudabiliter-que egerint,
uanitati tradunt |
et non in eum finem,
in quem debent dirigunt.
Vtrvm debemvs pro beneficio, cvi successit inivria.
Caput XXVI
Quid inquiet aliquis,
si post beneficium acceptum affectus sim
debemvs pro beneficio, cvi successit inivria.
Caput XXVI
Quid inquiet aliquis,
si post beneficium acceptum affectus sim iniuria,
debeo-ne aliquid pro beneficio?
Non uidetur mereri gratię relationem qui beneficium suum
consequenti corrupit offensa.
Itaque non eris ingratus,
si ei beneficium non reddideris,
qui quantum intulerat boni,
debeo-ne aliquid pro beneficio?
Non uidetur mereri gratię relationem qui beneficium suum
consequenti corrupit offensa.
Itaque non eris ingratus,
si ei beneficium non reddideris,
qui quantum intulerat boni,
tantum postea mali irrogauit.
Intuendum igitur minor-ne an maior sit iniuria quam beneficium.
Minoris enim iniurię obliuisci debes |
et memor esse beneficii.
Non uidetur mereri gratię relationem qui beneficium suum
consequenti corrupit offensa.
Itaque non eris ingratus,
si ei beneficium non reddideris,
qui quantum intulerat boni,
tantum postea mali irrogauit.
Intuendum igitur minor-ne an maior sit iniuria quam beneficium.
Minoris enim iniurię obliuisci debes |
et memor esse beneficii.
qui gratię meritum lędendo amisit.
Iniuriam tamen omnem,
quantacunque fuerit,
remittere debemus |
nec uindictam appetere,
propter eum qui ait:
Dimittite et dimittetur uobis.
Sed si condonata est iniuria inquies,
cur non manet beneficium?
Iniuriam remitte ne Deum offendas.
beneficium reddere supersede,
si ita tibi expedire uidebitur,
ne homini qui non meretur gratiam referas.
Alioquin qui sine causa ingrati sunt,
quanuis nulla lege puniantur,
Deum tamen habent ultorem.
eum qui ait:
Dimittite et dimittetur uobis.
Sed si condonata est iniuria inquies,
cur non manet beneficium?
Iniuriam remitte ne Deum offendas.
beneficium reddere supersede,
si ita tibi expedire uidebitur,
ne homini qui non meretur gratiam referas.
Alioquin qui sine causa ingrati sunt,
quanuis nulla lege puniantur,
Deum tamen habent ultorem.
Agar.
redegisset paupertatem,
nisi uxor eius Abigail multis oblatis muneribus pro illo satisfecisset.
Scias igitur Deo atque hominibus pariter inuisum eum qui ingratus est.
tanto-que magis si pro bono malum reddit.
Tunc enim non solum ingratus est,
sed etiam iniurius.
LIBER SEXTUS. CHARITATIS.
Utrum Deo reddi possit
LIBER SEXTUS. CHARITATIS.
Utrum Deo reddi possit beneficium.
Caput I
Non possumus (ut quidam aiunt) Deo dare beneficium,
cum eius omnia sint.
sic neque gratiam referre,
cum nullius rei indigeat |
bonorum-que omnium plenissimus existat.
Quid ergo sępe in Scripturis de ingratitudine nostra querentem audimus?
aiunt) Deo dare beneficium,
cum eius omnia sint.
sic neque gratiam referre,
cum nullius rei indigeat |
bonorum-que omnium plenissimus existat.
Quid ergo sępe in Scripturis de ingratitudine nostra querentem audimus?
Ingratitudinis autem non iure argueretur,
qui gratus esse nequiuisset.
Quę igitur illa res est,
quę nos erga Deum aut ingratos reddat |
aut gratos faciat?
Cuncta nanque Dei sunt.
quicquid dare uoluero,
de suo dem necesse est.
quicquid reddere conabor,
ipse dedit
illa res est,
quę nos erga Deum aut ingratos reddat |
aut gratos faciat?
Cuncta nanque Dei sunt.
quicquid dare uoluero,
de suo dem necesse est.
quicquid reddere conabor,
ipse dedit quod reddo.
Quid habes inquit Apostolus |
quod non accepisti?
Sed a quo omnia quę habemus accepimus,
ei procul dubio nec dare nec reddere quicquam possumus,
nisi quod ipse largitus est.
Si tamen esse aliquid beneficii,
quod seruus domino suo tribuere possit inuenerimus,
quanuis omnia quę seruus
inueniemus et quod homines offerre queant Deo |
et ille oblatum beneficii loco habeat,
offerre uero nolentem ingratitudinis damnet.
Quęro igitur si seruus fideliter seruit,
si domini iussa nauiter exequitur,
si rem gratam domino facturus non dubitat subire capitis periculum,
si nec uiuere cum illo |
nec mori pro illo,
si casus inciderit recusat,
pręstat-ne domino beneficium an non?
Si negaueris,
respondebo tibi:
sine causa ergo benignius quam reliqui eiusdem conditionis a domino accipitur,
sine causa manumittitur
Quęro igitur si seruus fideliter seruit,
si domini iussa nauiter exequitur,
si rem gratam domino facturus non dubitat subire capitis periculum,
si nec uiuere cum illo |
nec mori pro illo,
si casus inciderit recusat,
pręstat-ne domino beneficium an non?
Si negaueris,
respondebo tibi:
sine causa ergo benignius quam reliqui eiusdem conditionis a domino accipitur,
sine causa manumittitur |
et iam non ut seruus aut libertus,
sed ut filius diligitur.
Immerito certe ista in seruum
subire capitis periculum,
si nec uiuere cum illo |
nec mori pro illo,
si casus inciderit recusat,
pręstat-ne domino beneficium an non?
Si negaueris,
respondebo tibi:
sine causa ergo benignius quam reliqui eiusdem conditionis a domino accipitur,
sine causa manumittitur |
et iam non ut seruus aut libertus,
sed ut filius diligitur.
Immerito certe ista in seruum conferuntur,
si nullum domino beneficium pręstitit.
Sed qui talia a domino meruit accipere,
negari non potest,
|
et iam non ut seruus aut libertus,
sed ut filius diligitur.
Immerito certe ista in seruum conferuntur,
si nullum domino beneficium pręstitit.
Sed qui talia a domino meruit accipere,
negari non potest,
quin pręstiterit aliquid,
ob quod talia accipere uisus est dignus.
Rursum si erro fugitiuus-que fuerit,
si imperium domini contempserit,
si furto non abstinuerit,
si petulans,
si mendax,
si ebriosus,
si rixosus,
si
Sed qui talia a domino meruit accipere,
negari non potest,
quin pręstiterit aliquid,
ob quod talia accipere uisus est dignus.
Rursum si erro fugitiuus-que fuerit,
si imperium domini contempserit,
si furto non abstinuerit,
si petulans,
si mendax,
si ebriosus,
si rixosus,
si denique nequam fuerit,
nonne uinculis constringetur,
stigmate notabitur,
furcam ferre cogetur,
flagris uerberibus-que cędetur |
et uel uenundabitur uel perimetur?
denique nequam fuerit,
nonne uinculis constringetur,
stigmate notabitur,
furcam ferre cogetur,
flagris uerberibus-que cędetur |
et uel uenundabitur uel perimetur?
Inique talia passum diceremus malum seruum nisi offendisset,
sicut bonum non iure remuneratum,
nisi aliquid pręstitisset.
Cum igitur omnium hominum unus dominus Deus sit |
et omnia quę possidemus ab ipso acceperimus,
beneficium tamen ei pręstamus,
uel uerius reddimus,
quoties mandatis eius paremus,
quoties
consulta suscipimus,
monita implemus |
et in omnibus ipsi soli obsequi nitimur.
Offendimus autem si his contraria agimus.
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios ingratos;
hos punit,
illos efficit beatos.
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios ingratos;
hos punit,
illos efficit beatos.
pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios ingratos;
hos punit,
illos efficit beatos.
De ingratis
decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios ingratos;
hos punit,
illos efficit beatos.
De ingratis dicturus est,
si Euangelio credimus:
ideo alios gratos uocat,
alios ingratos;
hos punit,
illos efficit beatos.
De ingratis dicturus est,
si Euangelio credimus:
et dicet:
Venite benedicti Patris mei,
possidete regnum uobis paratum a constitutione mundi,
ab initio ęternitatis.
Vide igitur qua ratione et demus Deo beneficia et accipimus pręmia |
et quomodo si non dederimus,
mulctandi simus.
Atque ut apertius hoc quod astruimus intelligas |
qui in Deum credit,
qui Deo obtemperat,
qui Deum diligit,
honorat,
colit,
ueneratur,
gratus est.
Nullum postremo peccatum quod legi aduersatur diuinę,
ingratitudinis uitio uacat.
Illum enim offendimus,
quoties peccamus,
a quo cuncta bona,
quę homini dari queunt accepimus,
accepturi adhuc meliora,
si non ingrati decesserimus.
Operęprecium erit huiusce rei proponere aliquot exempla.
et primo eorum,
quos Dominus gratiam sibi referentes amplexatus est.
deinde illorum quibus pro ingratitudine intulit mala.
ut cum
Operęprecium erit huiusce rei proponere aliquot exempla.
et primo eorum,
quos Dominus gratiam sibi referentes amplexatus est.
deinde illorum quibus pro ingratitudine intulit mala.
ut cum pręsentia consyderauerimus ,
de futuris non ambigamus.
beatos uidelicet et in cęlo fore,
qui sic a Domino diliguntur in terra.
e contrario autem in inferno quoque cruciandos esse,
si non se correxerint,
qui antequam eo descendant,
pro scelere puniuntur.
De
est.
deinde illorum quibus pro ingratitudine intulit mala.
ut cum pręsentia consyderauerimus ,
de futuris non ambigamus.
beatos uidelicet et in cęlo fore,
qui sic a Domino diliguntur in terra.
e contrario autem in inferno quoque cruciandos esse,
si non se correxerint,
qui antequam eo descendant,
pro scelere puniuntur.
De gratis erga devm in testamento veteri.
Caput II
Abel
gratus erga Deum fuit Abel,
qui primogenita et pinguiora quęque gregis sui offerebat Domino.
quod autem propterea a Domino dilectus fuerit,
Scriptura testatur.
ait enim:
Respexit Deus ad sacrificia Abel,
ad Cayn autem sacrificia non respexit.
Maledixit quoque Cayno Dominus,
quia ille ob hoc ipsum fratri inuidens,
quod sibi pręferretur,
ad se euocatum interfecerat.
Enos
Abraham
superesse Sodomitis inter quos habitabat,
igne et sulphure de cęlo pluente ob scelera consumptis.
Isaac
Perquam digne autem Deo gratia refertur,
cum innocentia per omne uitę curriculum inoffensa seruatur.
Hic igitur bene de Deo meritus cum sementem fecisset,
centuplum collegit,
geminos genuit,
in quibus benedicendis errare non est permissus.
non enim cui uoluit,
sed cui debuit benedixit,
ut Abrahę patris genus in Christum dirigeretur.
Iacob
Deo gratia refertur,
cum innocentia per omne uitę curriculum inoffensa seruatur.
Hic igitur bene de Deo meritus cum sementem fecisset,
centuplum collegit,
geminos genuit,
in quibus benedicendis errare non est permissus.
non enim cui uoluit,
sed cui debuit benedixit,
ut Abrahę patris genus in Christum dirigeretur.
Iacob
In Aegyptum transmigrans multiplicatur.
Liberis quę euentura erant moriens prophetauit.
Ioseph
Dominus,
per quos populum erudiret,
a seruitute liberaret,
a periculis errueret,
uictoria donaret |
et de illis quę futura erant admoneret.
Quod si benignissimus Dominus fideliter sibi seruientes |
beneficiorum-que suorum non oblitos |
ita ut dictum est fouet,
ita amplexatur in terris adhuc uiuentes,
quanto magis ad cęlestis beatitudinis domicilia mansiones-que angelorum translatos?
Hęc de Veteris historię fontibus hausta iam exigere uidentur,
ut a
De gratis erga devm in testamento novo.
Caput
terrenum largiri regnum sed cęleste.
quoque et uiduę |
omnes-que illi qui ecclesię autoritate in sanctorum collegio numerantur.
Petrus. Paulus. Ioannes. Bartholomeus. Thomas. Iacobus maior. Iacobus minor. Stephanus. Laurentius
Pro Christi nomine non dubitauit Petrus crucifigi,
Paulus capite truncari,
Ioannes in feruentis olei dolium nudus demergi,
Bartholomeus uiuus excoriari,
Thomas lanceis perfodi,
Iacobus Maior decollari,
Minor fuste fullonis interimi,
Stephanus lapidibus obrui,
Laurentius igne
(!)
Vera fidelium uictoria est |
neque deiici aduersis |
neque secundis efferri,
Deo magis quam hominibus obedire |
et carnem spiritui repugnantem in seruitutem redigere.
Quę quidem et illi sancti,
quos persecutionis non attigit gladius,
diligenter obseruarunt.
Dum enim uiuerent,
non cessabant Christo seruiendo uitę instituta uel ipsi discere |
uel alios docere,
uigiliis,
precationibus,
ieiuniis |
lectionibus-que uacare,
diuitias indigentibus
quam hominibus obedire |
et carnem spiritui repugnantem in seruitutem redigere.
Quę quidem et illi sancti,
quos persecutionis non attigit gladius,
diligenter obseruarunt.
Dum enim uiuerent,
non cessabant Christo seruiendo uitę instituta uel ipsi discere |
uel alios docere,
uigiliis,
precationibus,
ieiuniis |
lectionibus-que uacare,
diuitias indigentibus distribuere et paupertate gaudere,
uirginitatem uiduitatem-que nuptiis pręferre.
Pontifices.
herbas terrę.
in sudore uultus tui uesceris pane tuo,
donec reuertaris in terram de qua sumptus es.
quia puluis es,
et in puluerem reuerteris.
Tot igitur mala passi sunt post reatum,
quot antequam peccassent,
bonis fruebantur.
Non esset magnum eorum crimen,
nisi et magna essent beneficia,
in quem commissum est.
Non tam enim ex se |
quam ex meritis eius qui offensus est,
ingratitudinis culpa pensari debet.
Itaque,
quam grauiter peccauerint,
poena indicat
es.
quia puluis es,
et in puluerem reuerteris.
Tot igitur mala passi sunt post reatum,
quot antequam peccassent,
bonis fruebantur.
Non esset magnum eorum crimen,
nisi et magna essent beneficia,
in quem commissum est.
Non tam enim ex se |
quam ex meritis eius qui offensus est,
ingratitudinis culpa pensari debet.
Itaque,
quam grauiter peccauerint,
poena indicat |
quę quidem ad posteros omnes fuit propagata,
propter corruptam radicem,
de qua
poena indicat |
quę quidem ad posteros omnes fuit propagata,
propter corruptam radicem,
de qua generantur.
Cayn
ascribendum,
ingratus fuit etiam Cayn Adę filius,
qui inuidię furore percitus interimit fratrem suum Abel.
Ob hoc illum Dominus execratus est dicens:
Maledictus eris super terram,
quę aperuit os suum |
et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua.
cum operatus fueris eam,
non dabit tibi fructus suos;
uagus et profugus eris super terram omnibus diebus uitę tuę.
Postremo et ipse interfectus fuisse creditur in septima generatione,
ut prius annos multos aduersa sustineret maledictionis,
deinde quod fratri intulerat,
ipse ab aliis ferret.
luna motum suum continuerunt.
Nulla unquam fuit longior dies |
quam ista in qua quinque regum Cananeorum prostratus est exercitus.
Balaam pręterea prophetes asinę loquentis uoce prohibitus est eis maledicere,
et pro maledicto induxit super illos benedictionem,
benedictos a Deo esse non dubitans,
pro quibus mutum animal uocem protulerit humanam.
Victi sunt deinde Palestini tonitru et fragore de cęlo territi.
Olophernes Caldeorum dux,
cum urbes aliorum prouincias-que expugnasset,
in Iudea unius foeminę manu uictus occubuit.
Machabeos |
Iudam,
Simonem,
Ionatham.
qui Dei sui nomine inuocato parua manu ingentes hostium copias pluries fudere.
Magna quidem et immensa beneficia hęc,
maiora tamen accepturi erant,
si istorum quę acceperant largitorem non deseruissent.
Nunc ergo quod superest,
breuiter expediemus,
qua ingratitudine usi sint |
quanta-que Deo ulciscente pati meruere.
De ingratitvdine
Cęterum dum adhuc carnes dentibus manderent,
animas efflabant |
plurimi-que desyderati sunt.
locus in huiusce ultionis memoriam |
Sepulchra concupiscentię appellatus.
et paruulos populi,
qui non peccauerant.
pollicitationi diuinę non adhibentes fidem,
de obtinenda promissionis regione desperarunt.
Ideo-que illam ingredi prorsus indigni,
antequam fines eius attigissent,
in deserto mortui sunt,
pręter Iesum et Caleph et paruulos populi,
qui non peccauerant.
Quadraginta annos per solitudinem antequam terram incolendam adissent errauerunt.
Chore et Datan
Chorę quoque Datani et Abironis castra una cum ipsis terrę hiatu absorpta sunt.
atque inde subitus ignis exhalans ducentos et quinquaginta
placato a cędibus cessatum est,
cum Zambri uirum et Zochi scortum,
dum simul coiissent,
Phinees Eleazari sacerdotis filius pugione in genitalibus confodit.
Vt pręterea pateret,
non minori animaduersione dignos esse criminis impulsores quam autores,
Madianitas quoque percuti iussit Dominus,
qui eos callide per mulierum blandimenta traxerunt ad cultum idoli sui Belphegor.
Multo tamen grauius deliquerunt,
qui ad deos alienos conuersi fuerant Deo suo
mirabilium eius memores |
nec erga beneficia grati.
Tempore iudicum
Transeamus ad tempora iudicum.
Iosue defuncto degenerauit populus.
Colere coepere Baal et Astaroth,
non numina sed monstra.
Ob hoc passi sunt direptiones rerum-que detrimenta |
nec omnino pares esse poterant uiribus aduersariorum.
Deinde quoniam Palestinis et Cananeis aliis-que idolatris cultu et connubiis iungere se ausi fuerant,
Deo poenam huiusce flagitii exigente annos octo
thesauros regiam-que gazam omnem sustulit et asportauit.
Sub Ioram rege,
quia gentilium ritus secuti fuerant,
Palestinorum atque Arabum magna in parte pręda facti sunt.
Tunc enim et regis domus direpta |
et eius uxores liberi-que capti.
Ipse autem Ioram,
quia ab impietate non recesserat,
alui profluuio consumptus est.
Ob idem crimen Ioa regnante ingentes militum copias parua Syrorum manu prostratas amisere.
ipse Ioas a seruis domi fuit interemptus.
Rursum sub Amasia rege deos alienos adorabant,
cum a Ioa Samaritarum rege superati sunt.
Ea enim pugna centum uiginti milia uirorum cęsa fuisse dicuntur,
ducenta milia in captiuitatem abducta |
cum preda omnis generis prope inęstimabili.
quanuis Phacee ab angelo coargutus restituerit captiuos |
quia tamen ab impietate non recedebant,
Idumei illorum fines depopulati sunt,
urbes aliquot expugnarunt Palestini,
agrum uastauerunt Assyrii.
satis quidem studiosos,
improbos tamen |
semper-que uirtuti alienę inuidos atque infensos.
In Christum impii
Christum Dei filium,
quem Lex et prophetę prędicauerant uenturum Saluatorem non receperunt,
quanuis uidissent miracula facientem |
et a plebe laudibus honore-que affectum.
docenti ueritatem non crediderunt,
innocentem falsis criminationibus circumuenerunt,
iustum condemnarunt,
ludibrio habuerunt |
et spinis coronatum flagellis-que cęsum cruci confixerunt
In Christum impii
Christum Dei filium,
quem Lex et prophetę prędicauerant uenturum Saluatorem non receperunt,
quanuis uidissent miracula facientem |
et a plebe laudibus honore-que affectum.
docenti ueritatem non crediderunt,
innocentem falsis criminationibus circumuenerunt,
iustum condemnarunt,
ludibrio habuerunt |
et spinis coronatum flagellis-que cęsum cruci confixerunt .
tantum-que inualuit semel insitum infidis mentibus odium,
ut ne tunc quidem ad
ad uitam credatur reuersus.
Inuida in Christum insurgentem.
(!)
Quid autem infelix Iudea alios celare iuuat,
cuius ipsa conscia es,
ueritatem?
si non surrexit,
cur pecuniam porrigis?
si surrexit,
cur Saluatorem tuum non agnoscis?
aut si nihil custodibus donaueris |
nihil-que illi prius testati fuerint |
quam quod postremo dixerunt,
nonne sic interrogatos oportuit:
Vidistisne accessisse ad sepulchrum
Inuida in Christum insurgentem.
(!)
Quid autem infelix Iudea alios celare iuuat,
cuius ipsa conscia es,
ueritatem?
si non surrexit,
cur pecuniam porrigis?
si surrexit,
cur Saluatorem tuum non agnoscis?
aut si nihil custodibus donaueris |
nihil-que illi prius testati fuerint |
quam quod postremo dixerunt,
nonne sic interrogatos oportuit:
Vidistisne accessisse ad sepulchrum Discipulos |
an non?
si non uidistis multo sopore fortasse oppressi,
quomodo scire potestis?
cur pecuniam porrigis?
si surrexit,
cur Saluatorem tuum non agnoscis?
aut si nihil custodibus donaueris |
nihil-que illi prius testati fuerint |
quam quod postremo dixerunt,
nonne sic interrogatos oportuit:
Vidistisne accessisse ad sepulchrum Discipulos |
an non?
si non uidistis multo sopore fortasse oppressi,
quomodo scire potestis?
sin uidistis,
cur non comprehendistis inermes armati,
paucos multi,
onere sublati corporis grauatos expediti?
Videtis o Iudei custodię uestrę manifestum mendacium |
attamen quę uestra pertinacia est,
porrigis?
si surrexit,
cur Saluatorem tuum non agnoscis?
aut si nihil custodibus donaueris |
nihil-que illi prius testati fuerint |
quam quod postremo dixerunt,
nonne sic interrogatos oportuit:
Vidistisne accessisse ad sepulchrum Discipulos |
an non?
si non uidistis multo sopore fortasse oppressi,
quomodo scire potestis?
sin uidistis,
cur non comprehendistis inermes armati,
paucos multi,
onere sublati corporis grauatos expediti?
Videtis o Iudei custodię uestrę manifestum mendacium |
attamen quę uestra pertinacia est,
uultis
si nihil custodibus donaueris |
nihil-que illi prius testati fuerint |
quam quod postremo dixerunt,
nonne sic interrogatos oportuit:
Vidistisne accessisse ad sepulchrum Discipulos |
an non?
si non uidistis multo sopore fortasse oppressi,
quomodo scire potestis?
sin uidistis,
cur non comprehendistis inermes armati,
paucos multi,
onere sublati corporis grauatos expediti?
Videtis o Iudei custodię uestrę manifestum mendacium |
attamen quę uestra pertinacia est,
uultis potius mendacio credere et perire |
quam sequi ueritatem et saluari.
Quid est autem quod
seruitutem,
exilia patrii-que soli miserabilem desolationem pertulistis,
quoties tamen uos Deum uestrum offendisse poenituit,
toties de malis omnibus liberati fuistis.
Longissima illa apud Babylonem seruitus (ut scriptores uestri testantur) septuagesimum annum non excessit.
rursum natali solo restituti,
rursum in omnibus reparati instaurati-que regnastis.
Quęnam quęso causa est,
quod post Christum a uobis condemnatum,
semel a Romanis uicti,
euersi,
dispersi,
nullam unquam pristini status faciem,
nullam amissę dignitatis umbram
umbram recepistis?
Iam mille quadringenti et octuaginta anni sunt,
ex quo incerta sede uagi per omnes orbis partes errastis,
sine lege,
sine sacrificio,
sine duce,
sine rege,
sine propheta.
dicite si potestis quo crimine,
qua culpa id patimini?
non idola (ut olim sępe contigit) colitis,
non execrandos gentilium ritus exercetis |
unum Deum,
unum cęli terrę-que Dominum adoratis,
et tamen nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri,
restat ut ea sola
et octuaginta anni sunt,
ex quo incerta sede uagi per omnes orbis partes errastis,
sine lege,
sine sacrificio,
sine duce,
sine rege,
sine propheta.
dicite si potestis quo crimine,
qua culpa id patimini?
non idola (ut olim sępe contigit) colitis,
non execrandos gentilium ritus exercetis |
unum Deum,
unum cęli terrę-que Dominum adoratis,
et tamen nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri,
restat ut ea sola sit quia Saluatorem uobis,
immo omnibus
execrandos gentilium ritus exercetis |
unum Deum,
unum cęli terrę-que Dominum adoratis,
et tamen nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri,
restat ut ea sola sit quia Saluatorem uobis,
immo omnibus missum non recipitis.
Messiam quem uestrę uobis indicant Scripturę non admittitis.
Videte ingratitudinem uestram in Deum uestrum.
Ille uobis quem promiserat uitę doctorem misit,
uos ipsum occidistis.
Ille dedit
nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri,
restat ut ea sola sit quia Saluatorem uobis,
immo omnibus missum non recipitis.
Messiam quem uestrę uobis indicant Scripturę non admittitis.
Videte ingratitudinem uestram in Deum uestrum.
Ille uobis quem promiserat uitę doctorem misit,
uos ipsum occidistis.
Ille dedit Redemptorem,
qui pro culpa primorum parentum uestrorum satisfaceret,
et uos ei non creditis,
uos eum
uobis indicant Scripturę non admittitis.
Videte ingratitudinem uestram in Deum uestrum.
Ille uobis quem promiserat uitę doctorem misit,
uos ipsum occidistis.
Ille dedit Redemptorem,
qui pro culpa primorum parentum uestrorum satisfaceret,
et uos ei non creditis,
uos eum repudiatis.
Quandiu igitur obstinatis mentibus fouetis errorem,
negando eum,
per quem solum data est mortalibus ad Deum accessio,
fieri omnino non potest,
ut ullam sperandę salutis gratiam consequamini.
Credite,
credite,
et salui eritis.
uos ipsum occidistis.
Ille dedit Redemptorem,
qui pro culpa primorum parentum uestrorum satisfaceret,
et uos ei non creditis,
uos eum repudiatis.
Quandiu igitur obstinatis mentibus fouetis errorem,
negando eum,
per quem solum data est mortalibus ad Deum accessio,
fieri omnino non potest,
ut ullam sperandę salutis gratiam consequamini.
Credite,
credite,
et salui eritis.
Hic est enim cui dixit Propheta:
qui misit,
miserebitur uestri.
Hic enim qui missus est,
Dei uerbum est,
Dei sapientia est,
Dei uirtus est.
negat talia esse in Deo qui Christum negat.
Carnem animam-que hominis assumpsit,
ut pro hominibus pati ac mori posset.
Itaque non inuitus sed uolens crucem sustinuit,
ut suo sanguine a peccatis credentes lauaret morte-que redimeret.
(!)
Agnoscite beneficium et confitemini Christum.
Venit enim uos |
non de manu regis Babylonis,
sed de potestate diaboli
ut pro hominibus pati ac mori posset.
Itaque non inuitus sed uolens crucem sustinuit,
ut suo sanguine a peccatis credentes lauaret morte-que redimeret.
(!)
Agnoscite beneficium et confitemini Christum.
Venit enim uos |
non de manu regis Babylonis,
sed de potestate diaboli liberare.
non ad Hierosolymam reducere |
nec regno restituere terreno,
sed quod longe felicius est,
ad paradisum transferre,
in supernis cęli sedibus collocare |
et sempiternę suę glorię participes facere.
sed uolens crucem sustinuit,
ut suo sanguine a peccatis credentes lauaret morte-que redimeret.
(!)
Agnoscite beneficium et confitemini Christum.
Venit enim uos |
non de manu regis Babylonis,
sed de potestate diaboli liberare.
non ad Hierosolymam reducere |
nec regno restituere terreno,
sed quod longe felicius est,
ad paradisum transferre,
in supernis cęli sedibus collocare |
et sempiternę suę glorię participes facere.
Quod si aduersus tantam Dei uestri nostri-que
|
nec regno restituere terreno,
sed quod longe felicius est,
ad paradisum transferre,
in supernis cęli sedibus collocare |
et sempiternę suę glorię participes facere.
Quod si aduersus tantam Dei uestri nostri-que benignitatem |
Christum suum non recipiendo ingrati esse pergetis,
de temporalibus miseriis istis ad ęternas descendatis necesse est.
Nulla enim maior in Deum Patrem ingratitudo fieri potest |
quam in Filium ei coęqualem et coęternum et consubstantialem nolle credere.
Felices illi,
qui olim ne ingrati
miseriis istis ad ęternas descendatis necesse est.
Nulla enim maior in Deum Patrem ingratitudo fieri potest |
quam in Filium ei coęqualem et coęternum et consubstantialem nolle credere.
Felices illi,
qui olim ne ingrati essent,
ipsum uobis gentibus-que prędicare non timuerunt.
qui ut nomen eius denegarent,
nec minis |
nec tormentis |
nec cędibus compelli potuerunt.
Verę quippe beatitudinis in Christo spe firmati tyrannis fortiores erant:
occidi poterant,
cogi ne Christum confiterentur,
non poterant.
Felices nunc hi,
qui ut qualem
essent,
ipsum uobis gentibus-que prędicare non timuerunt.
qui ut nomen eius denegarent,
nec minis |
nec tormentis |
nec cędibus compelli potuerunt.
Verę quippe beatitudinis in Christo spe firmati tyrannis fortiores erant:
occidi poterant,
cogi ne Christum confiterentur,
non poterant.
Felices nunc hi,
qui ut qualem possunt pro beneficiis Deo gratiam referant,
Christo seruiunt,
Christum adorant,
de Christo die ac nocte cogitant,
Christi pręcepta totis uiribus exequi contendunt |
et contemptis terrenę luxurię deliciis post eum
uiribus exequi contendunt |
et contemptis terrenę luxurię deliciis post eum currere nunquam desistunt.
Sed ne solos Iudeos accusasse uideamur,
nostrorum quoque in Christum infidelitas (ut alia delicta prętermittantur) in medium ueniat,
non tam quę modo sit,
quam quę olim fuerit |
et ueri assertione uicta desierit.
De ingratitvdine hereticorvm et ivdae proditoris.
Caput X
Cum enim nullum mendacium diu stare
Iudas.
(!)
Quod si tam ingrati sint,
qui solo errore delinquunt,
quid de te dicam perfide Iuda ?
quibus uerbis tuam accusem ingratitudinem?
quę maior est quam ut fando exprimi queat.
Non solum quę uera recta-que erant,
quę salutaria,
quę sancta,
quę perfecta |
a Magistro ac Domino tuo didiceras,
uerum etiam in consortium ascitus fueras apostolorum |
et tanquam cęteris fidelior apostolicę familię oeconomus factus et loculos habens,
ut quę omnibus
Christi comitum uocatus,
tu singulari quodam honore pręditus,
in tantam excidisti dementiam,
ut eius proditor fieres,
cuius fueras discipulus,
ut eum crucifigendum inimicis offerres,
cuius eras natura famulus,
beneficio socius,
dilectione frater,
promissione cohęres,
non terreni patrimonii,
sed cęlestis.
Nunquid te cum coenaret,
a mensa repulit?
cum sacramentum corporis et sanguinis sui discumbentibus porrigeret,
pręteriit?
cum iisdem pedes lauaret,
nunquid non se ad tuos inclinauit?
nunquid cum amplecti eum uelles |
restitit?
cum
natura famulus,
beneficio socius,
dilectione frater,
promissione cohęres,
non terreni patrimonii,
sed cęlestis.
Nunquid te cum coenaret,
a mensa repulit?
cum sacramentum corporis et sanguinis sui discumbentibus porrigeret,
pręteriit?
cum iisdem pedes lauaret,
nunquid non se ad tuos inclinauit?
nunquid cum amplecti eum uelles |
restitit?
cum osculum offerres,
faciem auertit?
Omnia quidem ille tanquam sibi charissimo indulsit.
sed tu omnium oblitus |
tanquam hosti insidiabaris,
tanquam seruum uendebas,
tanquam parricidam
sacrilegii,
sed uenię spe destitutus |
dolore-que superatus laqueo collum tuum confregisti |
et pendens diruptis uisceribus |
effluentibus-que intestinis infelicem animam emisisti.
O dirum et crudele mortis genus,
nequitię tamen tuę conueniens |
tua-que impietate dignum,
non magis quia iustum uendideris |
quam quod de misericordis misericordia desperaueris.
Vtrunque sane inter crimina grauissimum,
ac nescio quod maius,
nisi quod alterum remitti poterat,
si alterum remissionis impetrandę aditum non pręclusisset.
impietate dignum,
non magis quia iustum uendideris |
quam quod de misericordis misericordia desperaueris.
Vtrunque sane inter crimina grauissimum,
ac nescio quod maius,
nisi quod alterum remitti poterat,
si alterum remissionis impetrandę aditum non pręclusisset.
Eo igitur tua te perduxit in Dominum ingratitudo,
ut pro grauissimis criminibus grauissimas quoque poenas dare credaris in inferno,
quo corruisti.
Nunc tu is quidem suppliciis terres nos,
nequid sinistrum de Saluatore nostro sentiendo
quo corruisti.
Nunc tu is quidem suppliciis terres nos,
nequid sinistrum de Saluatore nostro sentiendo ingrati simus |
et tuis flagitiis ostendis contrarias illis actiones ad gratitudinem pertinere.
Gratus itaque erga Dominum ac Redemptorem suum erit,
qui non pecuniam ipso,
sed ipsum pecunia chariorem habuerit,
nihil cum ipso simulauerit,
nihil in ipsum impie neque cogitauerit |
neque fecerit |
et nunquam de clementia Dei diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit |
et tandem mori potius quam Deo
de clementia Dei diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit |
et tandem mori potius quam Deo peccare optauerit.
Atque hęc hactenus.
nunc autem ad reliquas charitatis partes descendere statuens,
arbitror non minimam,
sed pręcipuam potius esse:
cum bene uiuendi pręcepta didiceris,
operam dare ut alios doceas.
Igitur de illius qui docere uult officio disseremus.
deinde uidebimus ,
quantum iuuat,
si adsit qui doceat,
et quantum nocet,
si absit.
et faceret |
et doceret.
Et apostoli ante Spiritu Sancto replentur,
deinde prędicationis officio fungi iussi sunt.
Porro quod aliis pręcipiendo ędificabant,
ne aliter agendo destruerent,
id etiam ipsi pręstare studuerunt,
non minus exemplo docentes quam sermone.
Nam impudens admodum pręsumptio est |
hoc alios monere,
quod ipse non facias,
imponere aliis onera grauia,
quibus ipse dorsum non supposueris.
Aut quomodo
Porro quod aliis pręcipiendo ędificabant,
ne aliter agendo destruerent,
id etiam ipsi pręstare studuerunt,
non minus exemplo docentes quam sermone.
Nam impudens admodum pręsumptio est |
hoc alios monere,
quod ipse non facias,
imponere aliis onera grauia,
quibus ipse dorsum non supposueris.
Aut quomodo potest aliquis alios reprehendere his de rebus,
quas facere se non ignorat?
Turpissimum est profecto,
ne aliter agendo destruerent,
id etiam ipsi pręstare studuerunt,
non minus exemplo docentes quam sermone.
Nam impudens admodum pręsumptio est |
hoc alios monere,
quod ipse non facias,
imponere aliis onera grauia,
quibus ipse dorsum non supposueris.
Aut quomodo potest aliquis alios reprehendere his de rebus,
quas facere se non ignorat?
Turpissimum est profecto,
cum in corripientem culpa retorquetur,
cum quis in quo alterum
Nam impudens admodum pręsumptio est |
hoc alios monere,
quod ipse non facias,
imponere aliis onera grauia,
quibus ipse dorsum non supposueris.
Aut quomodo potest aliquis alios reprehendere his de rebus,
quas facere se non ignorat?
Turpissimum est profecto,
cum in corripientem culpa retorquetur,
cum quis in quo alterum accusat,
seipsum damnat.
Sic igitur uiue,
ut pręcipis,
et ad uerba mores
et pręceptis respondeant opera.
Quia qui fecerit et docuerit sic,
hic magnus uocabitur in regno cęlorum.
Is demum aliorum delicta efficaciter arguit,
in quo non inuenitur,
quod alii redarguant.
Sit ergo mitis atque submissus qui humilitatem docet.
Recedat ab iracundia qui patientiam suadet.
Castitatem illęsam seruet,
qui stupra adulteria-que detestatur.
Nihil improbe agat,
qui
Denique cum Samaritana relinquat hydriam mundanę uanitatis,
qui paratus est populo euangelizare Iesum.
Caueat quoque ne lucri gratia prędicet |
siue glorię ab hominibus captandę.
Non terrenum lucrum spiritalibus quęrendum est disciplinis sed cęleste.
Gratis accepistis inquit Dominus |
gratis date.
Eos autem qui in templo uendunt columbas,
hoc est dona Spiritus Sancti,
eiicit flagello |
ut fidelium consortio indignos.
et,
oportet?
immo oportet,
sed quantum necessitas postulauerit.
quęstionibus nihil ad rem pertinentibus occupari solent,
qui syllogismos enthymemata-que proponendo philosophantur |
uel poetarum figmenta decantant |
uel explicandis gentilium historiis immorantur |
uel de cęlestium motu syderum-que naturis disputant,
non quęrentes quod saluti conferat animarum,
sed quod auditorum aures demulceat atque delectet.
Hi certe a Domino audient:
|
et docti dici quam sancti malunt.
nec uident quod callidis diaboli suggestionibus supra pinnaculum templi statuuntur,
ut quo altius ascenderint,
grauius ellidantur cum ceciderint.
Quid tu ingenium iactas |
aut rerum multarum cognitionem ostentas,
qui non ex his quidem,
sed ex operibus iudicaris?
Magis Deo placet sancti rusticitas |
quam peccatoris hominum ore laudata scientia.
Non ergo attendat doctor,
quid auditores delectet audire,
sed quid se deceat loqui,
nec se putet in
cum ceciderint.
Quid tu ingenium iactas |
aut rerum multarum cognitionem ostentas,
qui non ex his quidem,
sed ex operibus iudicaris?
Magis Deo placet sancti rusticitas |
quam peccatoris hominum ore laudata scientia.
Non ergo attendat doctor,
quid auditores delectet audire,
sed quid se deceat loqui,
nec se putet in theatro esse,
ut cum fabulam peregerit,
astantium plausu excipiatur ,
sed in ecclesia Dei,
ut postquam piis admonitionibus eos qui libenter audiunt iuuerit,
a
ut uidelicet impleatur,
quod in Esaia de apostolis et Ecclesię doctoribus prędictum fuerat :
est |
neque ob pręsentiam potentiorum subticeri debet ueritas,
dum uitia reprehenduntur.
Gloriatur Dauid coram Domino dicens:
prędicare iussus,
dum homines timet,
Deo nolebat obedire |
et cum naui fugeret,
orta tempestate in mare pręcipitatur |
atque a pisce uiuus deglutitur.
Satius illi tunc fuerat incidere in manus hominum quam non obedisse Deo uiuenti.
Hieremias uero ipsius Domini uerbis animatur ad prędicandum dicentis:
Tu ergo accinge lumbos tuos,
et surge et loquere ad eos omnia quę ego pręcipio tibi |
ne timeas a facie eorum.
nec enim timere te faciam uultum eorum.
Ioannes Baptista
ad eos omnia quę ego pręcipio tibi |
ne timeas a facie eorum.
nec enim timere te faciam uultum eorum.
Ioannes Baptista
sed unum illum,
qui corpus et animam simul potest mittere in gehennam.
Apostoli ac martyres Domini,
ne Christum prędicarent,
nec minis principum deterreri,
nec tormentis inhiberi potuerunt.
Qui enim confidit in Domino,
sicut mons Syon non mouebitur in ęternum.
Paulus cum esset Corinthi,
per uisionem nocturnam audiuit Christum sibi dicentem:
dicens:
prędicabant ut poenitentiam agerent.
Ad eos autem qui non indigent poenitentia est dictum:
ostentans.
Quid autem prodest multa scire,
et Deum nescire?
Quid autem prodest multa scire,
et Deum nescire?
Quid autem prodest multa scire,
et Deum nescire?
non in sapientia uerbi,
ut non euacuetur crux Christi.
Non iudicaui inquit me scire aliquid inter uos nisi Iesum Christum et hunc crucifixum.
Vt-que doceret aliam esse sapientiam carnis,
aliam spiritus, ait:
Sapientiam autem loquimur inter perfectos,
sapientiam uero non huius seculi neque principum huius seculi,
qui destruuntur,
sed loquimur Dei sapientiam in mysterio,
quę abscondita est.
Iccirco sane et Timotheo discipulo ad prędicandum destinato:
habe inquit sanorum uerborum,
quę a me audisti |
in fide et dilectione |
in Christo Iesu.
Et ad Titum:
ad interitum,
liberare ne cesses.
Obseruare quoque debet uitę spiritalis institutor et doctor,
qui de thesauro cordis sui profert noua et uetera,
ut quicquid ex libris diuinis recitauerit,
non secundum litteram occidentem illud interpretetur sed secundum spiritum uiuificantem.
Sciat aperire sensus uerborum ambage uelatos |
et in medium proferre |
et ad auditorum emolumenta conuertere.
ut sunt uisa dicta-que prophetarum |
Sciat aperire sensus uerborum ambage uelatos |
et in medium proferre |
et ad auditorum emolumenta conuertere.
ut sunt uisa dicta-que prophetarum |
et cerimoniarum ritus ac sacrificiorum |
quę si spiritaliter et per tropologiam non intelligantur,
similia deliramentis anilibus erunt.
legimus:
Ascendunt montes et descendunt campi in locum quem fundasti eis.
Montes erant,
quibus dictum est:
Vobis datum est nosse mysterium regni Dei.
Campi uero descendentes,
ad quos dixit Apostolus:
Facti estis quibus lacte opus est,
non solido cibo.
Sicut igitur cuique conuenerit,
ita doceatur,
ut omnes salui fiant.
Semper tamen cauendum est,
ne rudis interpres declamet in ecclesia.
nos aut angelus de cęlo euangelizet uobis |
pręterquam quod euangelizauimus uobis,
anathema sit.
Indocto itaque silere multo satius est |
et sua simplicitate contentum esse |
quam docti officium usurpare |
et docere uelle quod non didicit,
aut loqui quod nescit,
cum periculo suę aliorum-que salutis.
Plerique tamen postquam eorum qui commendantur sermones lectitando edidicerint,
confidenter prędicant.
Tolerandos puto,
dummodo aliquid ultra non
quod non didicit,
aut loqui quod nescit,
cum periculo suę aliorum-que salutis.
Plerique tamen postquam eorum qui commendantur sermones lectitando edidicerint,
confidenter prędicant.
Tolerandos puto,
dummodo aliquid ultra non pręsumant.
Sed uerendum est,
ne post hęc auditorum palpatione deliniti |
se esse magistros arbitrentur,
cum non fuerint discipuli,
et aliquid uel addant arroganter |
uel mutent inconsulte |
uel subtrahant licenter.
confidenter prędicant.
Tolerandos puto,
dummodo aliquid ultra non pręsumant.
Sed uerendum est,
ne post hęc auditorum palpatione deliniti |
se esse magistros arbitrentur,
cum non fuerint discipuli,
et aliquid uel addant arroganter |
uel mutent inconsulte |
uel subtrahant licenter.
Multi me laudant inquiet aliquis.
Noli multitudini credere,
certius paucorum iudicium est,
qui in se habent,
quod in
Multi me laudant inquiet aliquis.
Noli multitudini credere,
certius paucorum iudicium est,
qui in se habent,
quod in alio laudant.
Illud nempe pictoris optimum est opus,
quod pictores commendant,
non quod uariis fucatum coloribus coriarii mirantur.
Tunc ergo uulgi de tua eruditione opinionibus fidem adhibe,
cum idem senserint et periti.
Qvi
erat.
qui erudit derisorem,
et qui impium arguit,
sibi maculam generat.
et iterum ait:
generat.
et iterum ait:
despicient doctrinam eloquii tui.
Et fortasse non leuiter peccat,
qui diuina mysteria ibi loquitur,
ubi non est auditus.
dicente Propheta:
rationem reddes,
cum ad illum uacuus redieris?
Pastorem te Dominus gregi suo pręfecit,
uides lupum uenientem et fugis |
uides diaboli fraudibus ac dolo multorum corda subuerti,
et negligis.
ciuium tuorum suffodi spiritales domos intueris et taces,
canis mutus non ualens,
immo nolens latrare.
mutus non ualens,
immo nolens latrare.
Impie morte morieris,
non fueris locutus,
ut se custodiat impius a uia sua,
ipse impius in iniquitate sua morietur,
sanguinem autem eius de manu tua requiram.
Abs te ergo requiretur perditę ouis ratio,
et negligis?
Plebs tibi commissa famem non panis sed audiendi uerbum Dei patitur,
et tu supprimis uitę pabulum?
nec attendis quod scriptum est:
audiendi uerbum Dei patitur,
et tu supprimis uitę pabulum?
nec attendis quod scriptum est:
autem super caput uendentium.
Dolet Esaias quod regem impium Oziam non corripuerit |
et,
Caput XIV
Ab assentatione autem procul abesse peccatorum castigatorem decet.
ut nihil ad gratiam audientium dicat,
sed ad profectum.
optimi-que medici more utatur |
adhibens uulneribus curationem,
non quę delectet male affectum,
sed quę sanet.
non quę delectet male affectum,
sed quę sanet.
Non debes quęrere tu qui prędicatoris officio fungeris,
ut hominibus placeas,
sed ut homines ad Deum dirigas.
Audi Apostolum dicentem:
placeas,
sed ut homines ad Deum dirigas.
Audi Apostolum dicentem:
Deo.
Alioquin non Dei,
sed hominum eris seruus.
Multo melius est ueris offendere |
quam placere adulando,
et malum incusare ut corrigatur,
quam dissimulare ut inualescat.
Tempus etiam prędicandi congruum quęratur.
non semper seculi hominibus prędicationes uacat audire.
ac proximos charitate pulpitum inscendisti,
si sapienter,
si egregie,
si efficaciter uerba feceris,
nihil tibi arroges,
nihil tuo uel ingenio uel studio plaudas.
totum hoc Spiritus Sancti gratia est,
totum donum Dei est.
et destruas et disperdas et dissipes |
et ędifices et plantes.
Tu quoque si tuis sermonibus auelli uideris uitia |
et uirtutes plantari in cordibus eorum quos doces,
contactum a Spiritu Sancto os tuum esse scias |
et de labiis tuis non tua,
sed Dei uerba processisse.
Deus est qui aperuit os mutorum |
et linguas infantium fecit disertas.
.
Idem lucerna est super candelabrum non aliter quam ciuitas supra montem.
Lucet enim omnibus qui in domo sunt,
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter illustrari debeant,
morum sanctitudine demonstrat.
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę
Lucet enim omnibus qui in domo sunt,
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter illustrari debeant,
morum sanctitudine demonstrat.
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę doctores.
de uobis ista memorantur,
non de philosophis,
non de oratoribus,
non de poetis.
Nulla in illis uerę lucis lux fuit,
qui Christum ignorarunt.
Vobis data est potestas,
quam illi non habuerunt,
curandi infirmos,
eiciendi demonia,
mortuos suscitandi.
Infirmos enim
qui in domo sunt,
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter illustrari debeant,
morum sanctitudine demonstrat.
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę doctores.
de uobis ista memorantur,
non de philosophis,
non de oratoribus,
non de poetis.
Nulla in illis uerę lucis lux fuit,
qui Christum ignorarunt.
Vobis data est potestas,
quam illi non habuerunt,
curandi infirmos,
eiciendi demonia,
mortuos suscitandi.
Infirmos enim curatis,
quoties eos
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter illustrari debeant,
morum sanctitudine demonstrat.
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę doctores.
de uobis ista memorantur,
non de philosophis,
non de oratoribus,
non de poetis.
Nulla in illis uerę lucis lux fuit,
qui Christum ignorarunt.
Vobis data est potestas,
quam illi non habuerunt,
curandi infirmos,
eiciendi demonia,
mortuos suscitandi.
Infirmos enim curatis,
quoties eos qui errant,
in uiam
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę doctores.
de uobis ista memorantur,
non de philosophis,
non de oratoribus,
non de poetis.
Nulla in illis uerę lucis lux fuit,
qui Christum ignorarunt.
Vobis data est potestas,
quam illi non habuerunt,
curandi infirmos,
eiciendi demonia,
mortuos suscitandi.
Infirmos enim curatis,
quoties eos qui errant,
in uiam ueritatis dirigitis.
demonia expellitis,
cum eos qui per peccatum diaboli domicilium erant,
ad poenitentiam uestris
quomodo infirmos curarent,
cum ipsi infirmi essent |
diuersa inter se sentientes?
quomodo demones eiicerent,
ipsi demonum cultores,
quos pro diis habuerunt?
Quomodo mortuos reuiuiscere facerent,
cum Christum,
qui uita est,
nescierint?
Nonne uos illis doctiores estis,
quos non homo sed Deus erudiuit?
quos Dei Filius,
qui summa ueritas est,
instruxit?
De uestra certe,
non de illorum doctrina est dictum:
ipsi demonum cultores,
quos pro diis habuerunt?
Quomodo mortuos reuiuiscere facerent,
cum Christum,
qui uita est,
nescierint?
Nonne uos illis doctiores estis,
quos non homo sed Deus erudiuit?
quos Dei Filius,
qui summa ueritas est,
instruxit?
De uestra certe,
non de illorum doctrina est dictum:
et Dominus in circuitu populi sui.
Quid ultra dicam?
Vos plenę illę nubes estis,
de quibus Ecclesiastes ait:
17
ps. 21
lucrati estis,
constituens.
De praedicantivm beatitvdine.
Caput XVI
Sumite igitur calciamenta in pedibus ad pręparationem Euangelii,
ut cum cęlestia prędicaueritis,
terrena non contingatis.
et de uobis dici queat:
aliorum sanctorum.
quando quidem iis rebus comparantur,
quę inter ista nostro aspectui patentia omnium pulcherrima apparent |
et terram omnem suo illustrant lumine.
Ad hęc si eos in terra prę cęteris reuereri iubemur,
quomodo non etiam in cęlo altiorem honoris gradum adipiscentur?
Ait enim Apostolus:
|
et auctis tandem uiribus a bellorum tumultu quiescere |
tranquilli-que ac pacati status optata felicitate frui,
nonne utilius est,
ut animę uitiorum oppressę iugo in libertatem uendicentur?
ut diaboli potestas uirtutum profectu conteratur?
ut caro seruiat spiritui?
et homo ipse non aliis,
sed quod multo gloriosius est,
sibiipsi imperet |
sibi-que dominetur?
Si enim nihil prodest homini mundum uniuersum lucrari |
et animę suę pati detrimentum,
consequens est,
ut animę profectus pluris sit |
quam urbes debellare,
quam terrarum
omnibus quę ubique sunt nationibus pręesse atque dominari.
Adde quod multi reges ac principes,
qui ab hominibus honorantur,
Deo exosi sint.
quicunque autem probe sancte-que uixerit,
siue liber |
siue seruus,
non potest ei non esse gratissimus quidem atque charissimus.
Quid autem iuuat |
regnis pręsidere,
et ab ipso rege regum reprobari?
Regnum tibi si hostis non abstulerit,
certe auferet mors,
quę semper propinquior est quam creditur.
quę ubique sunt nationibus pręesse atque dominari.
Adde quod multi reges ac principes,
qui ab hominibus honorantur,
Deo exosi sint.
quicunque autem probe sancte-que uixerit,
siue liber |
siue seruus,
non potest ei non esse gratissimus quidem atque charissimus.
Quid autem iuuat |
regnis pręsidere,
et ab ipso rege regum reprobari?
Regnum tibi si hostis non abstulerit,
certe auferet mors,
quę semper propinquior est quam creditur.
Cęlestis
sint.
quicunque autem probe sancte-que uixerit,
siue liber |
siue seruus,
non potest ei non esse gratissimus quidem atque charissimus.
Quid autem iuuat |
regnis pręsidere,
et ab ipso rege regum reprobari?
Regnum tibi si hostis non abstulerit,
certe auferet mors,
quę semper propinquior est quam creditur.
Cęlestis uero beatitudinis pręmium |
perpetuum est et perenne.
Nullius minas metuet,
qui illud consecutus fuerit,
nullos casus formidabit semper-que felix
|
et earum institutionibus in uiam dirigi uirtutum.
Audisti quantum expedit habere uitę institutorem |
audi e diuerso, quanti detrimenti sit eo carere.
Qvantvm nocet predicatorem non habere.
Caput XVIII
Malarum uoluptatum illecebris deliniti homines in omne nefas licenter irruent,
si nemo sit,
qui improbe luxuriantes eloquii uiribus coerceat atque moderetur |
et futurorum expectatione a
Hoc Salomon in Prouerbiis testatur dicens:
dissipabitur utique populus |
non corporum motu,
sed quod deterius est,
inconstantia morum,
carni magis quam uirtuti seruiendo.
Neque enim fieri potest,
ut sit ibi uirtuti locus,
ubi non est qui doceat uirtutem.
Hinc idem ait:
Neque enim fieri potest,
ut sit ibi uirtuti locus,
ubi non est qui doceat uirtutem.
Hinc idem ait:
exemplis-que uirtutum |
et fructum faciunt operando quę didicerunt.
atque tunc bouis triturantis,
cuius os uinciri Lex prohibet,
fortitudo apparet,
cum in plebe ubi lolium et steriles auenę erant,
bonarum actionum seges exurgit.
Porro ubi non sunt boues isti,
ibi pręsepe non solum uacuum est,
sed etiam immundum.
tunc enim luxurię frena laxantur,
gulę uentri-que indulgetur.
tunc impudicicia amittit uerecundiam,
iniustitia metum,
auaritia modestiam.
tunc odia concipiuntur,
irę exardescunt |
faciunt operando quę didicerunt.
atque tunc bouis triturantis,
cuius os uinciri Lex prohibet,
fortitudo apparet,
cum in plebe ubi lolium et steriles auenę erant,
bonarum actionum seges exurgit.
Porro ubi non sunt boues isti,
ibi pręsepe non solum uacuum est,
sed etiam immundum.
tunc enim luxurię frena laxantur,
gulę uentri-que indulgetur.
tunc impudicicia amittit uerecundiam,
iniustitia metum,
auaritia modestiam.
tunc odia concipiuntur,
irę exardescunt |
rixę sęuiunt
gulę uentri-que indulgetur.
tunc impudicicia amittit uerecundiam,
iniustitia metum,
auaritia modestiam.
tunc odia concipiuntur,
irę exardescunt |
rixę sęuiunt |
et quolibet flagitii genere libere peccatur,
cum non adest qui peccantes uerbo correptionis castiget |
et sermonibus doctrinę salutaris incitet ad probitatem.
Fit autem plerunque ut plebs aliqua propter scelerum magnitudinem cordis-que duritiam indigna sit,
cui Deus mittat sui uerbi
Fit autem plerunque ut plebs aliqua propter scelerum magnitudinem cordis-que duritiam indigna sit,
cui Deus mittat sui uerbi doctorem.
Vnde per Amos prophetam ait:
sit,
cui Deus mittat sui uerbi doctorem.
Vnde per Amos prophetam ait:
extremum usque scelerum peruentum sit.
Quod cum acciderit,
nihil reliquum est,
nisi ut funditus euertatur gens illa et pereat,
quę ab eo,
cuius nutu cuncta sustentantur,
derelicta erit.
Sunt pręterea qui discere quidem uellent,
sed non est qui doceat.
esuriunt et sitiunt iustitiam,
ad palatum eius in siti |
Paruuli petierunt panem,
inuenitur,
a quo pręceptis iustitię saturentur.
Hos deplorat Hieremias et ait:
negligunt.
Quod si eorum incuria ouis aliqua perierit,
sanguinis eius rei erunt.
Dominus Iesus Redemptor noster aluit turbam in deserto,
ne deficiant in uia.
ut ostenderet |
eos in uia uitę deficere,
qui non habent ducem,
a quo perduci possint ad uitam.
Nulla autem maior homini contingere potest pernicies |
quam a recti honesti-que tramite deuiare.
Tam ergo malum est carere uiuę uocis hortatoribus ad coercenda uitia uirtutes-que
incumbite operi officio-que prędicandi ac docendi.
Cogitate quanti apud Deum meriti sit |
catholicis fidelibus-que pręceptis erudire indoctos |
et uel unum uel alterum Christo lucrari.
Quantę etiam dilectionis argumentum |
omnes docere,
ut omnes uobiscum simul saluentur.
Non sit uobis graue |
urbes,
uicos |
regiones-que percurrere |
et illos imitari de quibus scriptum est:
Non sit uobis graue |
urbes,
uicos |
regiones-que percurrere |
et illos imitari de quibus scriptum est:
Nisi enim scripsissent illi,
quibus datum fuit nosse mysterium regni Dei,
quis nunc quę uera sunt disceret?
quis doceret?
A prophetis,
ab apostolis,
a reliquis Ecclesię sanctę magistris didicimus,
quę nunc docemus.
Ipsorum profecto qui discipulus non fuerit,
non poterit esse utilis pręceptor aliorum.
De corporis manvvmqve labore.
Caput XIX
Quoniam uero prędicandi ac docendi exercitatio ad eruditos tantum pertinet,
Nisi enim scripsissent illi,
quibus datum fuit nosse mysterium regni Dei,
quis nunc quę uera sunt disceret?
quis doceret?
A prophetis,
ab apostolis,
a reliquis Ecclesię sanctę magistris didicimus,
quę nunc docemus.
Ipsorum profecto qui discipulus non fuerit,
non poterit esse utilis pręceptor aliorum.
De corporis manvvmqve labore.
Caput XIX
Quoniam uero prędicandi ac docendi exercitatio ad eruditos tantum pertinet,
simplicibus et
ad uirtutem.
Item in horto plantas ponere,
sarculo inutiles herbas excerpere,
humum ligone uersare,
riuulis irrigare |
et siquid aliud res exegerit,
holitoris opera perficere.
Pręceptum est enim:
holitoris opera perficere.
Pręceptum est enim:
Paulus funiculos intorquebat,
ne quem sui uictus impensa grauaret.
nunc a regibus terrę uenerantur.
In humili igitur opere exerceri ne asperneris ,
qui cum Christo cupis in cęlestibus regnare.
Non te pudeat pauimenta monasterii ut munda sint,
uerrere,
uasa mappas-que lauare,
coquinam facere,
esculenta poculenta-que aliis ministrare.
ICXC
Non puduit omnium Dominum seruis
,
qui cum Christo cupis in cęlestibus regnare.
Non te pudeat pauimenta monasterii ut munda sint,
uerrere,
uasa mappas-que lauare,
coquinam facere,
esculenta poculenta-que aliis ministrare.
ICXC
Non puduit omnium Dominum seruis suis pedes abluere |
tergere-que ablutos.
Qui talia detrectat,
scias illum nondum ad humilitatis uirtutem peruenisse.
Seruilia igitur opera fac,
ut humilieris.
laboriosa,
ut carnis
sufficeret;
Archebius qui suis manibus cęllas construebat quas aliis donaret;
Pacomius cui cum suis monachis propositum fuit manuum labore uictum quęrere;
Dorotheus qui diuenditis quas texuerat sportulis |
precium quod uictui superesset,
pauperibus erogabat.
Non prauis cupiditatibus resistere,
non ad perfectionem uitę peruenire potuissent,
si succisiua tempora ocio contriuissent.
Labor corporis.
(!)
cęllas construebat quas aliis donaret;
Pacomius cui cum suis monachis propositum fuit manuum labore uictum quęrere;
Dorotheus qui diuenditis quas texuerat sportulis |
precium quod uictui superesset,
pauperibus erogabat.
Non prauis cupiditatibus resistere,
non ad perfectionem uitę peruenire potuissent,
si succisiua tempora ocio contriuissent.
Labor corporis.
(!)
Labore quippe corporis
ille scribens fatetur opera manuum fecisse se,
ne quem grauaret subsidia uitę poscendo pro ministerio uerbi,
quanuis id liceret,
uolens potius dare se in exemplum operandi uictus gratia |
quam poscendi.
quę mihi opus erant ,
et his qui mecum sunt,
ministrauerunt manus istę.
Hunc ergo qui inter apostolos plus omnibus operę impendit in prędicando et scribendo,
si sequi in istis non potes,
imitare saltem in manuum exercitio ac labore.
Sic enim et necessitatibus uitę suę consules |
et simul uanis cogitationibus facile dabis repulsam |
paratior-que ac promptior ad soluenda precum uota redderis
.
Quod autem ait Dominus:
tollit,
non laborem adimit,
ut simul quod in te est facias |
et omnem in Deo spem habeas firmam atque stabilem.
Ociosi autem uana est spes.
Terra ipsa non reddet fruges,
nisi araueris sementem-que feceris.
Primo homini dictum est:
In sudore uultus tui uesceris pane tuo.
et tu panem parare tibi posse putas nihil agendo?
uel cupidines malas uincere et sensibus imperare?
Crede mihi non
non reddet fruges,
nisi araueris sementem-que feceris.
Primo homini dictum est:
In sudore uultus tui uesceris pane tuo.
et tu panem parare tibi posse putas nihil agendo?
uel cupidines malas uincere et sensibus imperare?
Crede mihi non ocium hęc omnia superat,
sed labor improbus (ut poeta inquit) et duris urgens in rebus egestas.
Monachum itaque et pauperem et laboriosum esse oportet:
pauperem ut in Deo diues sit.
laboriosum ut
trudunt
Facere opus et gratias agere simul iuberis,
ut et manum cum Martha ministerio occupatam habeas |
et mentem cum Maria diuinę contemplationi intentam.
Operari pręterea manibus debes,
non modo ut necessaria compares |
uel mali tentamenta uincas,
uerum etiam ut habere possis quod aliis impartias.
dicente Apostolo:
Operari pręterea manibus debes,
non modo ut necessaria compares |
uel mali tentamenta uincas,
uerum etiam ut habere possis quod aliis impartias.
dicente Apostolo:
Prouerb. 31
Date ei de fructu manuum suarum,
et laudent eam in portis opera eius.
Ex quo discimus,
quod charitatem sectantis labor |
bonis tandem compensetur sempiternis.
Veruntamen nequis imprudenter supponat dorsum suum oneri,
quod ferre non satis pręualet,
pensandę uires sunt |
moderate-que agendum.
Nemo iumentum suum plus iusto onerat,
et si illud uiderit sub fasce gemere |
ac titubanti uestigio male incedere,
demit aliquid,
ut pondus eleuet |
et ad mensuram
Pigredo inquit immittit soporem .
Idem tam uirtutis quam rerum egens erit.
dicitur enim:
resurgendo cogitat.
Nam siquando ad se rediens culpam agnoscat,
impossibile sibi uidetur,
ut ab ea desistat.
Et interdum ipse de sua pigritudine conqueritur,
intra se cum Propheta dicens:
impossibile sibi uidetur,
ut ab ea desistat.
Et interdum ipse de sua pigritudine conqueritur,
intra se cum Propheta dicens:
Circumędificauit aduersum me,
ut non egrediar,
aggrauauit compedem meum .
Sed cum liberum sit non peccare,
nihil prodest difficultatem a peccato cessandi prętendere.
Et quoniam animę ocio marcescentis ista imbecillitas est,
non naturę,
In hunc enim interitum corruit et Sodoma,
de qua dicitur:
Hęc fuit iniquitas Sodomaę sororis tuę:
superbia,
saturitas panis |
et abundantia |
et ocium ipsius.
Quod si non abundas,
sed inopia premeris,
et tamen ocio indulges |
non es a periculo perditionis liber.
quando quidem non solum abundantia et saturitas euertit Sodomam,
sed etiam ocium.
immo tanto nequius ociatur pauper quam diues,
quanto minus habet causam ociandi.
Diues nempe cum ociosus fuerit,
uoluptatibus luxurię-que operam dabit.
Pauperi autem
Frustra illi natura manus dedit,
qui nihil agendo conterit ętatem.
quod si necessarię forent ad applicanda tantummodo ori alimenta,
etiam pecudibus datę fuissent.
Operari manibus hominis proprium est.
Qui ergo manus suas ad aliquid honesti faciendum non extendit,
pecudi certe similior est quam homini,
aut etiam pecude deterior.
Mutum enim animal in multos usus utile est,
homo uero ociosus nulli prodest,
sibi autem etiam nocet plurimum.
ut ex his quę dicta sunt,
satis constat.
etiam ab illo qui supra homines est damnaretur.
Domini.
Quisnam iste eunuchus est |
nisi ociosus de quo nulla proles oritur uirtutum?
Non potest eunuchus generare |
neque langori ac socordię deditus aliquid boni facere.
Repellitur itaque ab ecclesia |
ut coetu fidelium indignus.
Non est enim de illo eunuchorum genere,
qui se castrauerunt propter regnum cęlorum.
Valde quippe diuersum est |
castitatem Deo uouere |
et sterilitate boni operis torpescere,
quod non Deo sed diabolo seruire est.
|
ut coetu fidelium indignus.
Non est enim de illo eunuchorum genere,
qui se castrauerunt propter regnum cęlorum.
Valde quippe diuersum est |
castitatem Deo uouere |
et sterilitate boni operis torpescere,
quod non Deo sed diabolo seruire est.
Cui uidelicet satis uidetur,
si peccata cauerit,
quanuis boni nihil operetur.
Sed dum in isto tepiditatis proposito insipienter perseuerat,
nauseam facit Domino dicenti:
Incipiam te euomere de ore meo.
Pręcepit enim Dominus non solum discedere a malo,
sed etiam facere bonum.
Quod si bonum non feceris,
licet a malis abstineas,
non es executus quod iuberis.
Nolle autem obedire Deo malum est.
tempus etiam ad bene agendum datum sine fructu elabi sinere malum est.
Non potest igitur fieri,
ut ociosus
operetur.
Sed dum in isto tepiditatis proposito insipienter perseuerat,
nauseam facit Domino dicenti:
Incipiam te euomere de ore meo.
Pręcepit enim Dominus non solum discedere a malo,
sed etiam facere bonum.
Quod si bonum non feceris,
licet a malis abstineas,
non es executus quod iuberis.
Nolle autem obedire Deo malum est.
tempus etiam ad bene agendum datum sine fructu elabi sinere malum est.
Non potest igitur fieri,
ut ociosus mali omnino expers sit,
cum etiam ipsum ocium malum sit.
proposito insipienter perseuerat,
nauseam facit Domino dicenti:
Incipiam te euomere de ore meo.
Pręcepit enim Dominus non solum discedere a malo,
sed etiam facere bonum.
Quod si bonum non feceris,
licet a malis abstineas,
non es executus quod iuberis.
Nolle autem obedire Deo malum est.
tempus etiam ad bene agendum datum sine fructu elabi sinere malum est.
Non potest igitur fieri,
ut ociosus mali omnino expers sit,
cum etiam ipsum ocium malum sit.
Pręcepit enim Dominus non solum discedere a malo,
sed etiam facere bonum.
Quod si bonum non feceris,
licet a malis abstineas,
non es executus quod iuberis.
Nolle autem obedire Deo malum est.
tempus etiam ad bene agendum datum sine fructu elabi sinere malum est.
Non potest igitur fieri,
ut ociosus mali omnino expers sit,
cum etiam ipsum ocium malum sit.
Merito itaque et ab Ecclesia propellitur |
et ab ore Domini ueluti mucidus panis expuitur |
atque ad tenebras relegatur,
ut semper patiatur
et ab Ecclesia propellitur |
et ab ore Domini ueluti mucidus panis expuitur |
atque ad tenebras relegatur,
ut semper patiatur malum,
qui nunquam facere uoluit bonum.
facere uoluit bonum.
et exurgat.
Quod si ne tunc quidem desidiam infructuosam reliquerit,
quid aliud restat,
nisi ut dimittatur damnationis iustę securi succidendus?
Ne igitur sibi placeas ociose,
quod nihil boni agens adhuc non plecteris.
Dilatio poenę est istud,
non uitii impunitas.
Quanto diutius ociatus fueris,
si te saltem in fine non correxeris,
tanto acrius punieris.
In salicibus infructuosis,
in medio Babylonis |
quę est mentis in deliciis perditę
desidiam infructuosam reliquerit,
quid aliud restat,
nisi ut dimittatur damnationis iustę securi succidendus?
Ne igitur sibi placeas ociose,
quod nihil boni agens adhuc non plecteris.
Dilatio poenę est istud,
non uitii impunitas.
Quanto diutius ociatus fueris,
si te saltem in fine non correxeris,
tanto acrius punieris.
In salicibus infructuosis,
in medio Babylonis |
quę est mentis in deliciis perditę confusio |
suspendisti organa sensuum tuorum,
damnationis iustę securi succidendus?
Ne igitur sibi placeas ociose,
quod nihil boni agens adhuc non plecteris.
Dilatio poenę est istud,
non uitii impunitas.
Quanto diutius ociatus fueris,
si te saltem in fine non correxeris,
tanto acrius punieris.
In salicibus infructuosis,
in medio Babylonis |
quę est mentis in deliciis perditę confusio |
suspendisti organa sensuum tuorum,
turpi uoluptati deditus |
et ad flagitia in dies magis declinans.
Babylonis |
quę est mentis in deliciis perditę confusio |
suspendisti organa sensuum tuorum,
turpi uoluptati deditus |
et ad flagitia in dies magis declinans.
Quousque abutere patientia Domini emendationem tuam expectantis?
Non uides,
non animum aduertis,
quam cito transeant dies et labantur anni?
quam unaquęque hora non ita uitę longioris |
ut pręsentis mortis certa sit?
Nullus est enim temporis punctus quo non arctantur uitę nostrę spacia |
et quo mors nobis non propior
quę est mentis in deliciis perditę confusio |
suspendisti organa sensuum tuorum,
turpi uoluptati deditus |
et ad flagitia in dies magis declinans.
Quousque abutere patientia Domini emendationem tuam expectantis?
Non uides,
non animum aduertis,
quam cito transeant dies et labantur anni?
quam unaquęque hora non ita uitę longioris |
ut pręsentis mortis certa sit?
Nullus est enim temporis punctus quo non arctantur uitę nostrę spacia |
et quo mors nobis non propior sit
et ad flagitia in dies magis declinans.
Quousque abutere patientia Domini emendationem tuam expectantis?
Non uides,
non animum aduertis,
quam cito transeant dies et labantur anni?
quam unaquęque hora non ita uitę longioris |
ut pręsentis mortis certa sit?
Nullus est enim temporis punctus quo non arctantur uitę nostrę spacia |
et quo mors nobis non propior sit .
Quid ergo moraris?
quid procrastinas?
Rumpe tandem somnolentiam istam et expergiscere |
abutere patientia Domini emendationem tuam expectantis?
Non uides,
non animum aduertis,
quam cito transeant dies et labantur anni?
quam unaquęque hora non ita uitę longioris |
ut pręsentis mortis certa sit?
Nullus est enim temporis punctus quo non arctantur uitę nostrę spacia |
et quo mors nobis non propior sit .
Quid ergo moraris?
quid procrastinas?
Rumpe tandem somnolentiam istam et expergiscere |
ac tam supinę oscitationis tarditatem recte factorum solicitudine discutere festina,
Non uides,
non animum aduertis,
quam cito transeant dies et labantur anni?
quam unaquęque hora non ita uitę longioris |
ut pręsentis mortis certa sit?
Nullus est enim temporis punctus quo non arctantur uitę nostrę spacia |
et quo mors nobis non propior sit .
Quid ergo moraris?
quid procrastinas?
Rumpe tandem somnolentiam istam et expergiscere |
ac tam supinę oscitationis tarditatem recte factorum solicitudine discutere festina,
antequam rationem
Excelsus inquit Dominus humilia respicit,
alta autem a longe cognoscit.
Longe est enim ab eo qui inflatur,
qui fastum fouet |
se-que super alios errigit |
et quanto magis insolescit,
tanto longius a Deo recedit,
ad quem non est nobis accessus nisi per humilitatem.
iuxta illud:
superbi ab initio placuerunt tibi,
sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio.
et illa quidem sicut humiliter orauerat,
ita quod uolebat perfecit.
Clamat in Euangelio centurio:
scriptum est:
ab humilitate non recessit,
meruit tandem exaudiri.
Filius prodigus consumpto patrimonio ad patrem cum humilitate reuersus inuenit ueniam.
osculum,
indumenta,
anulum,
conuiuium.
Quod ergo luxuria exhauserat,
humilitas reparauit.
delictorum oculos in cęlum non audet attollere,
et iustior redit phariseo,
qui ieiunabat,
qui decimas soluebat,
qui bona multa faciebat.
Illius enim peccata deleuit humilitas,
huius merita corrupit mentis elatio.
Non sum sicut cęteri homines, inquit.
et qui se cęteris pręferre non dubitauit,
publicano etiam postponendus iudicatur.
De exaltatione hvmilivm in lege.
Caput XXII
qui decimas soluebat,
qui bona multa faciebat.
Illius enim peccata deleuit humilitas,
huius merita corrupit mentis elatio.
Non sum sicut cęteri homines, inquit.
et qui se cęteris pręferre non dubitauit,
publicano etiam postponendus iudicatur.
De exaltatione hvmilivm in lege.
Caput XXII
Non solum autem quę poposcerint humiles consequuntur,
sed etiam
inquit.
et qui se cęteris pręferre non dubitauit,
publicano etiam postponendus iudicatur.
De exaltatione hvmilivm in lege.
Caput XXII
Non solum autem quę poposcerint humiles consequuntur,
sed etiam mirabilium operum gratia donantur,
et post hęc pręmia beatitudinis ęternę cumulatius capiunt.
ęgyptiaca seruitute |
legis-que diuinę lator |
et multorum mirabilium autor |
atque aliis pręferri Dei iudicio dicentis:
iudicio dicentis:
Domino in regione uiuorum.
Quanto maiora sperat,
tanto magis humiliatur.
Non enim euehit mortales ad cęlum superbia sed humilitas.
Iob
Iob patientissimus cum fortunę simul et corporis bona amisisset,
ad extremam redactus miseriam |
humilitatis uirtutem non amisit.
Folium se quod uento rapitur et stipulam siccam uocat,
dum Dominum alloquitur,
et tot tantis-que calamitatibus affectus nihil stultum locutus est.
Post hęc sibi restituta duplicia recepisse dicitur,
ut quantum se
ergo prouocant iram Dei,
humiles autem prouocatam placant.
Amos
Amos pastor quia mitis mansueti-que ingenii fuerat,
Spiritu Sancto repletus prędixit Samarię mala futura |
et prophetis meruit annumerari.
At etiam prophetali dignitate pręditus non insolescit,
sed magis humiliatur.
Amos pastor quia mitis mansueti-que ingenii fuerat,
Spiritu Sancto repletus prędixit Samarię mala futura |
et prophetis meruit annumerari.
At etiam prophetali dignitate pręditus non insolescit,
sed magis humiliatur.
se esse asseruit dum humiliatur.
proinde Christi testimonio extollitur quod uidelicet in spiritu Helię uenisset,
quod plus quam propheta esset,
quod denique inter natos mulierum nemo illo maior surrexisset.
Ille tamen modis omnibus deiicere se et humiliare non destitit,
cum de Christo diceret:
propheta esset,
quod denique inter natos mulierum nemo illo maior surrexisset.
Ille tamen modis omnibus deiicere se et humiliare non destitit,
cum de Christo diceret:
|
peccator sum.
Ob hoc ad apostolatum uocari meruit ut qui retibus pisces capiebat,
prędicatione ueritatis homines caperet.
meruit ut qui retibus pisces capiebat,
prędicatione ueritatis homines caperet.
|
quantum antea furore aduersus Christum intumuerat,
tantum deinde propter Christum humilitate se deiecit.
deiecit.
apostolorum qui non sum dignus uocari apostolus,
quoniam persecutus sum Ecclesiam Dei.
gratia autem Dei sum id quod sum,
et gratia eius in me uacua non fuit |
sed abundantius illis omnibus laboraui.
Ac ne laboris laudem sibi tribuere uideretur subdit:
Non ego autem,
sed gratia Dei mecum.
Alibi etiam omnium infimum se fatetur dicens:
omnes generationes.
quia fecit mihi magna qui potens est,
et sanctum nomen eius.
Quid enim maius uirgini conferri potuit |
quam ut creatorem suum pariat |
quam ut Domini sui mater sit,
et hoc quidem non uiolata uirginitate sed sanctificata,
ut purius niteat in foecunda |
quam nitebat in sterili.
De hvmilitate Christi.
Caput XXIV
inquit gloriam eius,
gloriam quasi Vnigeniti a Patre |
plenum gratię et ueritatis.
Qui eius glorię consors esse desyderas,
eius humilitatis prius te socium ac participem exhibeas oportet.
Non est discipulus supra magistrum |
neque seruus domino suo maior,
ut exaltari uelit sicut dominus |
et humiliari nolit sicut seruus.
Hunc autem omnium autorem,
omnium saluandorum doctorem ac redemptorem Paulus Philippensibus in exemplum proponens ait:
seruus.
Hunc autem omnium autorem,
omnium saluandorum doctorem ac redemptorem Paulus Philippensibus in exemplum proponens ait:
in eadem humanitate,
in qua uoluit ab homine iudicari.
tunc humilis quidem nunc gloriosus,
tunc mortalis nunc immortalis et impassibilis,
tunc seruus nunc dominus,
tunc infirmus nunc ponens inimicos scabellum pedum suorum in uirga uirtutis suę.
Tunc non erat ei species neque decor,
nunc dicitur:
quam tamen semper habuit a Patre et cum Patre communem.
(!)
Cum igitur Deus esset,
hominem quem ipse fecit assumpsit nunquam dimissurus,
ut et homo fieret |
et Deus esse non desineret .
de paupercula matre nasci uoluit,
non in urbe regali,
sed in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum stabulo,
ubi reclinatus in pręsepio uagiit .
Ab angelis nunciabatur,
a pastoribus
(!)
Cum igitur Deus esset,
hominem quem ipse fecit assumpsit nunquam dimissurus,
ut et homo fieret |
et Deus esse non desineret .
de paupercula matre nasci uoluit,
non in urbe regali,
sed in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum stabulo,
ubi reclinatus in pręsepio uagiit .
Ab angelis nunciabatur,
a pastoribus quęrebatur,
a magis adorabatur,
et tamen ipse contemptibilis et despectus
(!)
Cum igitur Deus esset,
hominem quem ipse fecit assumpsit nunquam dimissurus,
ut et homo fieret |
et Deus esse non desineret .
de paupercula matre nasci uoluit,
non in urbe regali,
sed in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum stabulo,
ubi reclinatus in pręsepio uagiit .
Ab angelis nunciabatur,
a pastoribus quęrebatur,
a magis adorabatur,
et tamen ipse contemptibilis et despectus apparere uolebat.
Adultus non habuit ubi caput reclinet
in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum stabulo,
ubi reclinatus in pręsepio uagiit .
Ab angelis nunciabatur,
a pastoribus quęrebatur,
a magis adorabatur,
et tamen ipse contemptibilis et despectus apparere uolebat.
Adultus non habuit ubi caput reclinet suum.
alienis impensis sustentatus est,
alieno usus hospitio.
Qui cęlum terram-que fecerat |
et quę in eis sunt,
hic die ac nocte in laboribus fuit |
docendo,
sanando,
orando.
miracula operabatur et latere uolebat.
Super asinam sedens intrauit
humiles appellando demissi generis in plebe uulgari uiros?
uel illa quam etiam rebus inanimatis insensibilibus-que damus?
nam et locum humilem dicimus,
qui pressior iacet inter eminentes atque demissior,
et humilem arborem,
quę non multum ab humo errecta sit.
Sunt et alia duo humilitatis genera in Scripturis obseruata:
alterum cum quis aliorum iniquitate opprimitur affligitur-que,
iuxta illud:
Propter iniustitias enim suas humiliati sunt.
Vtrunque hoc in inuitum fit atque nolentem |
uirtutis autem humilitas uoluntaria est.
proinde etiam illam quę uitii est uoluntariam esse constat.
Illa itaque non uirtutis,
sed nequitię malignitatis-que erit humilitas,
cum quis ea de causa prę se feret humilitatem,
siue ut inter sanctos ponendus uideatur,
siue ut facilius elemosinam elliciat et lucretur.
Tales erant,
quos in
cupidine flagrant |
uel quęrendę pecunię cura solicitantur,
sepulchris dealbatis similes,
foris quidem mundi puri-que sed intus pleni sordibus atque spurcicia.
Perniciosa est ergo humilitas |
fingere quod non es,
et esse quod non debes.
Nam licet callida simulatione falli possint homines,
Deus tamen nunquam fallitur:
omnia nuda et aperta sunt oculis eius |
ipse cordis et renum scrutator
|
uel quęrendę pecunię cura solicitantur,
sepulchris dealbatis similes,
foris quidem mundi puri-que sed intus pleni sordibus atque spurcicia.
Perniciosa est ergo humilitas |
fingere quod non es,
et esse quod non debes.
Nam licet callida simulatione falli possint homines,
Deus tamen nunquam fallitur:
omnia nuda et aperta sunt oculis eius |
ipse cordis et renum scrutator unicuique reddet iuxta
homines,
Deus tamen nunquam fallitur:
omnia nuda et aperta sunt oculis eius |
ipse cordis et renum scrutator unicuique reddet iuxta opera eius |
quę tunc quidem iudicanda exponentur,
cum nihil erit occultum quod non sciatur,
neque absconditum quod non reueletur.
quę tunc quidem iudicanda exponentur,
cum nihil erit occultum quod non sciatur,
neque absconditum quod non reueletur.
iudicaberis.
Cęterum uerę quoque ac sanctę humilitatis ualde studiosis cauendum erit,
ne forte humilitatem putent eos quibus prępositi sunt,
non corripere si deliquerint,
non castigare si perseuerarint |
negligentia est istud non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam
tua presenti iudicaberis.
Cęterum uerę quoque ac sanctę humilitatis ualde studiosis cauendum erit,
ne forte humilitatem putent eos quibus prępositi sunt,
non corripere si deliquerint,
non castigare si perseuerarint |
negligentia est istud non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi
Cęterum uerę quoque ac sanctę humilitatis ualde studiosis cauendum erit,
ne forte humilitatem putent eos quibus prępositi sunt,
non corripere si deliquerint,
non castigare si perseuerarint |
negligentia est istud non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed
castigare si perseuerarint |
negligentia est istud non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed e contrario inhumanus et a charitate alienus fuisse argueris |
crediti-que tibi gregi non pastor sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed e contrario inhumanus et a charitate alienus fuisse argueris |
crediti-que tibi gregi non pastor sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
officio nihil prętermittendo quod uel ad humilitatem pertinere uidebitur |
uel ad charitatem.
(!)
Definiamus igitur uitiosam fore humilitatem,
quę charitati aliis-que uirtutibus non fuerit copulata.
Nam neque libidinosis proderit humilitas |
neque gulę uentri-que seruientibus |
neque alii alicui flagitio subnixis.
humilitatis ordo
Prima
possidebunt terram.
et in alio psalmo:
Initium omnis peccati est superbia,
nisi quia omne peccatum |
a uoluntate diuina nostrę uoluntatis auersio est.
ut faciat seruus quod uetat dominus |
uel facere nolit quod ille iussit.
Hoc autem proprium superborum esse negari non potest.
Quanuis igitur uarię sint peccati species,
una tamen omnium mater est superbia.
ita ut cum ipsis peccatis quę genuit,
simul uiuat,
simul moriatur.
Nemo quippe desinit esse superbus,
nisi cum desierit esse peccator.
1.
Sunt enim quibus non est satis in foro,
in campis,
in hominum frequentia supinos elatos-que incedere,
sed etiam domum Domini ingressi cum maxime se submittere deberent ante altare cęlestis regis,
eundem uultum seruant,
eandem supercilii elationem,
quasi iam ei ęquales,
cuius non multo post iudicium uelint nolint subituri sunt.
et tunc demum fiet,
quod ad Deum psalmista ait:
prophetanti colaphum infregit dicens:
persuadere nititur se esse quod non est,
siquis contradixerit,
impatiens irę ne manibus quidem temperat |
nihil-que pensi habet meliores se atque honorabiliores afficere iniuria.
Ioab Dauidici exercitus ductor non potuit pati pręfecture honorem laudem-que militię cum aliis partiri,
et Amasam collegam suum amice alloquens incautum interemit.
Nullo itaque scelere abstinet superbia |
nec rapinis nec cędibus parcit,
dum supra omnes eminere
et humiliatę pepercit,
postremo tamen insolenter elatam repenti ruina concidere permisit.
Ideo illi per Sophoniam superbię crimen obiicitur dicentem:
Hęc est ciuitas gloriosa habitans in confidentia,
quę dicebat in corde suo:
Ego sum,
et extra me non est alia amplius.
quomodo facta est in desertum,
cubile bestię?
omnis qui transit per eam,
sibilabit et mouebit manum.
quasi dolens eam quę fuerat iam non esse.
sicut et psalmista ait:
dicentem:
Hęc est ciuitas gloriosa habitans in confidentia,
quę dicebat in corde suo:
Ego sum,
et extra me non est alia amplius.
quomodo facta est in desertum,
cubile bestię?
omnis qui transit per eam,
sibilabit et mouebit manum.
quasi dolens eam quę fuerat iam non esse.
sicut et psalmista ait:
est in desertum,
cubile bestię?
omnis qui transit per eam,
sibilabit et mouebit manum.
quasi dolens eam quę fuerat iam non esse.
sicut et psalmista ait:
superędificatur corruit.
Quid est enim quod Salomon in Prouerbiis ait:
Quid est enim quod Salomon in Prouerbiis ait:
Dominus,
nisi quia superbi licet opere interdum non peccent,
animo tamen delinquunt,
donum Dei non Dei laudi sed suę tribuendo.
Vnde idem:
Contritionem pręcedit superbia et ante ruinam exaltatur spiritus.
Quod si iam affectione mali interius cecidit,
nisi repente culpam agnoscat |
et doleat,
quomodo non etiam exterius iniqua operatione labetur?
quomodo dum multos probitatis laude anteire se existimat,
non de aliis obloquetur?
non aliorum uitam carpet?
et insectatione lacesset?
Quamobrem iterum Salomon ait:
Quod si iam affectione mali interius cecidit,
nisi repente culpam agnoscat |
et doleat,
quomodo non etiam exterius iniqua operatione labetur?
quomodo dum multos probitatis laude anteire se existimat,
non de aliis obloquetur?
non aliorum uitam carpet?
et insectatione lacesset?
Quamobrem iterum Salomon ait:
Quod si iam affectione mali interius cecidit,
nisi repente culpam agnoscat |
et doleat,
quomodo non etiam exterius iniqua operatione labetur?
quomodo dum multos probitatis laude anteire se existimat,
non de aliis obloquetur?
non aliorum uitam carpet?
et insectatione lacesset?
Quamobrem iterum Salomon ait:
lacesset?
Quamobrem iterum Salomon ait:
sua.
Non enim fama honesti deperit,
si a fera mordearis |
sed si linguę petulantis iaculo ictus fueris,
periculum est ne inter infames computeris.
Et licet mala hominum opinio de te innocente tibi non noceat,
nocet tamen aliis,
qui te sibi similem rati sese corrigere negligunt |
et quasi te autore in malo perseuerant.
Incipiet autem et tibi detrimento esse,
si in tua infamia contemnes lapsum proximorum.
Ideo dicitur:
10
Siquis existimat se aliquid esse,
cum nihil sit,
ipse se seducit.
opus autem suum probet unusquisque,
et sic in semetipso tantum gloriam habebit et non in altero.
Illi quippe in altero habent gloriam,
qui malunt laudari ab hominibus |
quam a Deo probari.
His quidem non tam uirtus ipsa placet |
quam umbra quędam simulatio-que uirtutis,
non habentes curę ut boni sint,
sed ut esse uideantur.
Et hoc quidem in causa est,
ut se aliquis arroganter iactet |
et alios contemnat |
et parui reputet.
Sed talem condemnat propheta dicens:
opus autem suum probet unusquisque,
et sic in semetipso tantum gloriam habebit et non in altero.
Illi quippe in altero habent gloriam,
qui malunt laudari ab hominibus |
quam a Deo probari.
His quidem non tam uirtus ipsa placet |
quam umbra quędam simulatio-que uirtutis,
non habentes curę ut boni sint,
sed ut esse uideantur.
Et hoc quidem in causa est,
ut se aliquis arroganter iactet |
et alios contemnat |
et parui reputet.
Sed talem condemnat propheta dicens:
Superbi ergo conturbantur |
quoniam iratus est eis deus.
Quemadmodum enim humilibus placatur,
ita irascitur superbis.
Quos autem Deus abnuit et auersatur,
fieri omnino non potest,
quin suę imbecillitati relicti conturbentur animis |
et insipienter commoueantur curis-que superuacuis incessantur.
Aman
|
et insipienter commoueantur curis-que superuacuis incessantur.
Aman
superuacuis incessantur.
Aman
superuacuis incessantur.
Aman
ascendit semper.
Nabuchodonosor
Ascenderat et Nabuchodonosor,
factus arbor fortis et procera usque ad cęlum,
et lata nimis,
expandens ramos usque ad terminos terrę,
foliis fructibus-que referta,
non quod esset,
sed quod tam magnus sibi uideretur.
Et cum prę uiribus imperii sui neminem timeret,
repente corruit.
dicente per angelum suum Domino ac iubente:
fluctuat uanitates.
et ut utrosque Christo inuisos intelligas,
ipse in Euangelio dixit:
terrenis negociis dediti auaritię student.
alteri nihil magis curant |
quam ut fama honoribus-que emineant.
ut-que id assequantur,
neque homines |
neque Deum offendere uerentur.
Destituit enim eos ratio,
ac ueluti pecora pręsentia tantum aspiciunt |
et futura quę ęterna sunt non recogitant.
Quod si quid etiam bene fecerint,
suę uirtuti non diuinę gratię tribuunt.
Contra quos clamat Esaias dicens:
ut-que id assequantur,
neque homines |
neque Deum offendere uerentur.
Destituit enim eos ratio,
ac ueluti pecora pręsentia tantum aspiciunt |
et futura quę ęterna sunt non recogitant.
Quod si quid etiam bene fecerint,
suę uirtuti non diuinę gratię tribuunt.
Contra quos clamat Esaias dicens:
Nunquid gloriabitur securis contra eum qui secat in ea?
aut exaltabitur serra contra eum a quo trahitur?
quasi diceret:
ista instrumenta non uendicant sibi laudes operis,
quę propria opificis est,
et uos de bono illo,
quod non tam a uobis quam per uos gestum est,
totam gloriam uobis usurpatis?
Cum omne bonum desursum sit,
et omne donum perfectum a Patre luminum descendat in hominibus,
ut quod ille iubeat,
ipsi possint perficere.
Qvod alii dignitate, alii
|
et sicut Saluator ait:
Saluator ait:
et uocari ab hominibus rabbi.
Qui ergo talia amat peccat.
non quod non liceat homini primo loco sedere,
si id dignitas ipsa in qua est exigit,
sed quod ex eo uoluptatem capere |
arrogantię uitium sit.
Itaque non erit nefas ei qui iussus est pręsidere,
primam tenere cathedram,
sed hoc affectare inanis glorię gratia |
nefas erit.
Quin immo si etiam in infimo loco sedendo ab aliis commendari concupieris,
humilitatis bonum humanę laudis desyderio
princeps Tyri
Ad principem Tyri in Ezechiele dicitur:
Hęc dicit Dominus Deus:
eo quod eleuatum est cor tuum |
et dixisti Deus ego sum |
et in cathedra Dei sedi in corde maris,
cum sis homo et non Deus.
Hinc demum post commemoratas tantę elationis causas infertur,
quod tradendus alienigenis esset |
spoliandus atque interficiendus.
inferorum-que supplicia.
Documento est quod omnino nihil sit regum terrę potestas,
si cęlestis regis potentię comparetur.
regis potentię comparetur.
in eo facies aliqua superesset toto tandem in cineres conuerso.
Talibus imprecatur Ecclesiasticus dicens:
dicens:
et inimicorum dicentium:
Non est alius pręter nos | .
Grandis arrogantia stulta-que pręsumptio |
putare se singularem |
et ab iis qui prudenter iudicant,
non ita magni haberi.
Vnde pręceptum est:
|
nisi sola animi uirtute?
qui autem gloriatur,
in Domino glorietur.
Qvod sancti qvandoque lapsi sint per svperbiam.
Caput VI
Nihil aliud habemus,
quod non sit cum brutis commune pręter ipsam animi rationem atque sapientiam.
Difficile est tamen nequando in ipsam labamur mentis elationem |
ne-ue aliqua laudis cupiditate interdum perstringamur,
quando quidem sanctissimis quoque uiris hoc
Babylonii legatis ostentauit omnem domus suę opulentiam.
propterea per prophetam audiuit diuitias illas ad Babylonem transferendas una cum liberis nepotibus-que suis.
Sed quoniam submisit se Domino,
dilata est calamitas ad regni successores.
Ipse uero mali huius expers decessit,
non tamen absque dolore eorum quę post se nouerat esse futura.
apostoli
quę post se nouerat esse futura.
apostoli
22
aliis concupiscit,
gentilitatem sapit.
qui uero uel in dignitate positus minoribus ministrat ea quę ad consequendam salutem necessaria sunt uirtutum pręcepta |
siue ad sustentationem uitę opportuna subsidia,
hic Christi discipulus est,
humilitate deiectus,
dignitate pręstans,
non quęrens quę sua sunt,
sed quę aliorum.
De superbia Diaboli | et Superborvm damnatione.
Caput VII
Ille pręterea qui tumide arroganter-que sese gerere
non quęrens quę sua sunt,
sed quę aliorum.
De superbia Diaboli | et Superborvm damnatione.
Caput VII
Ille pręterea qui tumide arroganter-que sese gerere non desierit,
hic diaboli discipulus simul et seruus erit.
in terram,
et data est ei clauis putei abyssi .
Idem alibi:
istum nubilosum uel circa terram hanc mortalium sedem uersantur,
tunc omnes in barathro Tartari terribili atque horrendo concludentur.
At tu si nolis cum his habere sortem,
consortium quoque fuge superborum.
Rarum est enim ut quis illorum mores non imitetur,
quorum consuetudine utitur.
Vnde psalmista:
At tu si nolis cum his habere sortem,
consortium quoque fuge superborum.
Rarum est enim ut quis illorum mores non imitetur,
quorum consuetudine utitur.
Vnde psalmista:
iungeris,
cum ipsis simul turbine diuinę uindictę inuoluaris.
Qui enim uitiosis libenter copulatur,
licet moribus dissimilis sit,
fauere tamen uitiis eorum uidetur.
et sicut a societate malorum non abhorret,
ita minime mirum erit,
si poenę quoque eorum particeps efficietur.
De svperborvm poena.
Caput VIII
Qualis autem superborum poena futura sit,
pręsentia
7
occurrere deberent,
id agunt,
ut facilius quicquid reliquum est christiani imperii dissipetur |
et in impię infidę-que gentis ueniat potestatem.
Cęterum siquis hanc quam imminere cernimus calamitatem effugerit |
et tamen scelere atque superbia sese efferre non desierit,
nequaquam illam multo horribiliorem erumnam effugiet,
quam futuram Malachias denunciat dicens:
effugiet,
quam futuram Malachias denunciat dicens:
hoc seculo magnis afficiuntur incommodis atque angustiis,
quo uel ipsorum superbia castigata submittat ceruices |
uel aliorum territa in humilitatem conuertatur.
Hierosolyma
Quem superbum tunc non terruit Hierosolyma,
uel cum olim a Caldeis euersa est |
uel cum postea a Romanis?
de qua Esaias prophetauit dicens:
a Saluatore coarguta quod occideret prophetas |
et ad se corripiendam missos lapidaret,
audit:
et coangustabunt te undique,
et ad terram prosternent te et filios,
qui in te sunt,
et non relinquent in te lapidem super lapidem.
Babylon
(!)
Quem arrogantem non pauefecit Babylon a Medis Persis-que destructa?
quod quidem immanitate eius atque superbia offensus Dominus futurum prędixit,
cum ait:
regem Babylonis |
et super gentem illam iniquitatem eorum,
et super terram Caldeorum,
et ponam illam in solitudines sempiternas.
Hanc et Esaias lugere uidetur dicens:
filia Babylon,
sede in terra |
non est solium filię Caldeorum.
Idem alibi:
non est solium filię Caldeorum.
Idem alibi:
et perdet Assur,
et ponet speciosam in solitudinem |
et in inuium |
et quasi desertum.
paulo post:
omnium copia maiores extitere,
tam subito cecidisse,
ne sibi insolenter superbe-que confidant,
sed summi Dei scita leges-que contemnere metuant.
semper-que meminerint |
solo illius nutu cęlum terram-que posse deficere,
qui solus ut essent potuit facere.
Non eos extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
non inflet imperii ampliatio.
Audiant psalmistam Domino dicentem:
sibi insolenter superbe-que confidant,
sed summi Dei scita leges-que contemnere metuant.
semper-que meminerint |
solo illius nutu cęlum terram-que posse deficere,
qui solus ut essent potuit facere.
Non eos extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
non inflet imperii ampliatio.
Audiant psalmistam Domino dicentem:
sed summi Dei scita leges-que contemnere metuant.
semper-que meminerint |
solo illius nutu cęlum terram-que posse deficere,
qui solus ut essent potuit facere.
Non eos extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
non inflet imperii ampliatio.
Audiant psalmistam Domino dicentem:
posse deficere,
qui solus ut essent potuit facere.
Non eos extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
non inflet imperii ampliatio.
Audiant psalmistam Domino dicentem:
Non eos extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
non inflet imperii ampliatio.
Audiant psalmistam Domino dicentem:
suo possederunt terram,
et brachium eorum non saluauit eos,
sed dextera tua et brachium tuum |
et illuminatio faciei tuę.
sit,
quod iussum a Deo atque constitutum fuerit.
Cuius unius sapientia nunquam errat |
et bonitas a sui perfectione deflectitur.
Cuicunque igitur ita ut oportet de Deo persuasum fuerit,
non inquiret quare sic aut sic aliquid ille iubeat siue mandet,
sed tantum quod imperatum est,
id persequi atque perficere curabit.
Abraham
fuerit,
non inquiret quare sic aut sic aliquid ille iubeat siue mandet,
sed tantum quod imperatum est,
id persequi atque perficere curabit.
Abraham
iubetur,
in earum comparatione filios habiturus.
Samuel
discidit,
cui uicto Saul rex pepercerat.
maioris-que pietatis exemplum prębuit Samuel,
quia homini non pepercit ut Deo obediret.
a Saule autem tollitur regnum |
et alteri datur,
quia illum quem iussus erat interficere,
uiuere permisit.
Non itaque pius sed impius est habendus,
qui domini transgreditur legem,
ut seruo indulgeat et blandiatur,
magis-que hominem offendere metuit,
mortalem,
fragilem,
caducum,
quam Deum immortalem,
ęternum,
omnipotentem,
omnium quę ubique sunt opificem,
omnium dominum ac
dominum ac moderatorem.
Quę profecto si nobis contigerit,
nullus hominum timor obstabit,
nullus pudor,
quin agamus,
quicquid uel a Domino |
uel a pontifice uel a collegii nostri pręposito iniunctum fuerit.
Non timuerunt sancti prophetę magnos reges coram arguere |
neque populo plebi-que aduersa denunciare,
cum a Domino mitterentur.
pręposito iniunctum fuerit.
Non timuerunt sancti prophetę magnos reges coram arguere |
neque populo plebi-que aduersa denunciare,
cum a Domino mitterentur.
illum conuincemur.
pennatę.
Cuncta igitur quę subsistunt,
uerbum Dei faciunt,
bruta utique ratione carentia,
sensibilia atque insensibilia,
et nos quos ille intellectu donauit,
ueritatis cognitione illuminauit,
ęternis bonis dignos reddidit,
non faciemus?
Creatori,
Redemptori,
Saluatori nostro non parebimus?
Non ille nostra indiget obedientia,
sed nos illius indigemus imperio.
qui ideo imperat aliquid,
ut bona conferat obedientibus.
Quę autem his qui obediunt
Cuncta igitur quę subsistunt,
uerbum Dei faciunt,
bruta utique ratione carentia,
sensibilia atque insensibilia,
et nos quos ille intellectu donauit,
ueritatis cognitione illuminauit,
ęternis bonis dignos reddidit,
non faciemus?
Creatori,
Redemptori,
Saluatori nostro non parebimus?
Non ille nostra indiget obedientia,
sed nos illius indigemus imperio.
qui ideo imperat aliquid,
ut bona conferat obedientibus.
Quę autem his qui obediunt conferenda sunt,
obedire nolentes mereri non poterunt.
utique ratione carentia,
sensibilia atque insensibilia,
et nos quos ille intellectu donauit,
ueritatis cognitione illuminauit,
ęternis bonis dignos reddidit,
non faciemus?
Creatori,
Redemptori,
Saluatori nostro non parebimus?
Non ille nostra indiget obedientia,
sed nos illius indigemus imperio.
qui ideo imperat aliquid,
ut bona conferat obedientibus.
Quę autem his qui obediunt conferenda sunt,
obedire nolentes mereri non poterunt.
Qualia uero et quanta sint
Saluatori nostro non parebimus?
Non ille nostra indiget obedientia,
sed nos illius indigemus imperio.
qui ideo imperat aliquid,
ut bona conferat obedientibus.
Quę autem his qui obediunt conferenda sunt,
obedire nolentes mereri non poterunt.
Qualia uero et quanta sint obedientium bona docebo,
si prius quibus post Deum obediendum sit uiderimus.
Qvorvm imperio parendvm sit.
Caput X
sit uiderimus.
Qvorvm imperio parendvm sit.
Caput X
Omnibus illis qui nobis iure pręsunt,
obedire nos oportet,
dummodo id iubeant,
quod diuinę non aduersatur iussioni |
neque eorum qui pręsidibus pręsunt imperio;
ut semper maioribus honor deferatur in obediendo.
dicente Apostolo:
dummodo id iubeant,
quod diuinę non aduersatur iussioni |
neque eorum qui pręsidibus pręsunt imperio;
ut semper maioribus honor deferatur in obediendo.
dicente Apostolo:
qui iussit resistendum est |
neque quod fieri uoluit faciendum.
Talis quippe iussio nequaquam sequitur ordinem a Deo datę potestatis,
sed eius qui abutitur potestate,
prauitatem atque nequitiam.
Iccirco idem apostolus ad Titum scribens non satis habuit dicere:
mens mature perpendat,
utrum bonum an malum sit quod iubetur.
si bonum fuerit pareat,
si malum,
parere caueat,
ne Deum offendat.
Quod si nec bonum nec malum uidebitur,
perinde ac si bonum esset obtemperet.
Satis est enim si malum non est quod iubetur.
Bonum autem etiam si iussum non fuerit,
agere expediens erit.
Bene enim agendo mala iubentem poteris contemnere.
Vis inquit non timere potestatem? bene fac.
Fieri quidem potest,
ut potestas male officio
quod iubetur.
si bonum fuerit pareat,
si malum,
parere caueat,
ne Deum offendat.
Quod si nec bonum nec malum uidebitur,
perinde ac si bonum esset obtemperet.
Satis est enim si malum non est quod iubetur.
Bonum autem etiam si iussum non fuerit,
agere expediens erit.
Bene enim agendo mala iubentem poteris contemnere.
Vis inquit non timere potestatem? bene fac.
Fieri quidem potest,
ut potestas male officio suo fungens aduersus innocentem sęuiat,
sed Dominum
Quod si nec bonum nec malum uidebitur,
perinde ac si bonum esset obtemperet.
Satis est enim si malum non est quod iubetur.
Bonum autem etiam si iussum non fuerit,
agere expediens erit.
Bene enim agendo mala iubentem poteris contemnere.
Vis inquit non timere potestatem? bene fac.
Fieri quidem potest,
ut potestas male officio suo fungens aduersus innocentem sęuiat,
sed Dominum audimus dicentem:
bene fac.
Fieri quidem potest,
ut potestas male officio suo fungens aduersus innocentem sęuiat,
sed Dominum audimus dicentem:
Sed rursum Apostoli pręceptum est:
Christo;
non ad oculum seruientes,
quasi hominibus placentes.
id est,
laudem |
fauorem-ue hominum aucupantes,
sed ut serui Christi,
facientes uoluntatem Dei ex animo,
seruientes sicut Domino et non hominibus.
Dominis igitur fideliter ut Deo seruiendum est |
prompte-que obtemperandum,
quandiu iussa eorum cui Dei concordent uoluntate |
nec ab ęquo honesto-que uideantur discrepare.
Filii inquit obedite parentibus uestris in Domino,
hoc enim est
iustum.
honora patrem tuum et matrem tuam ,
quod est mandatum primum in promissione,
ut bene sit tibi |
et longęuus sis super terram.
Non utique super hanc terram,
in qua et obedientes possunt cito mori |
et inobedientes diu uiuere.
sed super illam de qua Propheta dixit:
filii Ionadab
Quod etiam filiis Ionadab a Domino promissum esse credimus.
Vt enim pręceptum patris perficerent uini potu abstinebant |
et meruerunt audire Domino dicente:
Qui enim ideo alicuius iussis obtemperant,
ut ab eo mercedem capiant,
mercenarii sunt.
et qui parent metuendo,
nequid mali patiantur,
serui sunt.
Is uero qui neque spe pręmii |
neque timore supplicii,
sed solo Dei amore se subiicit ad obediendum aliis,
non mercenarius neque seruus est sed potius filius Patri ęterno perpetua charitate deuinctus.
Atque ideo qui uoluntarie seruit,
sponte obtemperat,
nihil in quo Deo gratificari se censet,
agit inuitus.
39
offerre adipem arietum.
et alibi:
et alibi:
Ad Cor. prima 7
superant.
Huic simile est quod in Esaia loquitur Dominus et ait:
in synagogas et custodias,
trahentes ad reges et pręsides propter nomen meum.
Postremo ait:
Eritis odio omnibus hominibus propter nomen meum.
Quę est igitur pax ista,
quę obedientibus promittitur,
si Christi discipulis non pax sed odia hominum offeruntur?
De interiori ergo pace intelligendum est,
quoniam obedientes mandatis non perturbantur animo,
sed semper in spe futuri boni conquiescunt.
ac tanto magis iustitię operibus proficiunt,
quanto minus pręsentibus bonis deliniuntur.
odio omnibus hominibus propter nomen meum.
Quę est igitur pax ista,
quę obedientibus promittitur,
si Christi discipulis non pax sed odia hominum offeruntur?
De interiori ergo pace intelligendum est,
quoniam obedientes mandatis non perturbantur animo,
sed semper in spe futuri boni conquiescunt.
ac tanto magis iustitię operibus proficiunt,
quanto minus pręsentibus bonis deliniuntur.
Longęuitas etiam promissa est dicto audientibus.
quam quidem beatioris uitę
bonis deliniuntur.
Longęuitas etiam promissa est dicto audientibus.
quam quidem beatioris uitę ęternitatem interpretari possumus.
Nulla enim felicitas est |
in hac lachrymarum ualle diu commorari.
Illa ergo dierum longitudo quę finem non habet,
ipsis qui obediunt proponitur.
dicente ad Salomonem Domino:
deinde ut uiri Dei iussis obediret,
dimisisse conductitios |
et cum paruo suorum numero ingentes hostium copias fudisse uictoria potitum.
Itaque qui cum paucis uicit,
uictus cum multis fuisset,
si non obedisset.
Dei quippe est (ut ibidem dicitur) et adiuuare et in fugam conuertere.
Qui in psalmo ait:
et uos eritis mihi populus.
et ambulate in uia quam mandaui uobis |
ut bene sit uobis.
Hoc apertius discimus in Euangelio dicente Saluatore:
Siquis sermonem meum seruauerit,
mortem non uidebit in ęternum.
et iterum:
audiunt,
et ego cognosco eas,
et sequuntur me |
et ego uitam ęternam do eis,
et non peribunt in ęternum,
et non rapiet eas quisquam de manu mea.
Cauillabitur aliquis et dicet:
Deo et Christo obedientibus talia promittuntur,
non his qui episcopis uel pręfectis parent.
Audiant ergo ipsum Dominum ad illos quibus Ecclesiam commendabat dicentem:
quam acerbe contumacium atque proteruorum inobedientia plectatur.
Hieroboam,
et antequam Hierosolymam redisset,
nequid gustaret iussus |
comedit et bibit.
cum-que iter suum arripuisset,
a leone oppressus in uia suffocatur.
dicente Domino:
Hierosolymam redisset,
nequid gustaret iussus |
comedit et bibit.
cum-que iter suum arripuisset,
a leone oppressus in uia suffocatur.
dicente Domino:
in Esaia dicitur:
iudica illos Deus!
Et in multis aliis Scripturę locis iudicare positum est pro damnare.
Caldei capta urbe |
ipso-que cum suis comprehenso |
et ad regem perducto |
liberos eius trucidarunt |
et ipsi oculos erruerunt |
atque catenis uinctum Babylonem una cum reliquis omnibus adduxerunt.
tantę illi calamitati fuit Domini monitis non obedisse.
Cęterum non minoris criminis reus est,
qui non paret illis,
qui a Deo destinantur uel constituuntur,
ut instruant nos aliquid ac doceant,
siue ut pręsint nobis atque imperent.
cum suis comprehenso |
et ad regem perducto |
liberos eius trucidarunt |
et ipsi oculos erruerunt |
atque catenis uinctum Babylonem una cum reliquis omnibus adduxerunt.
tantę illi calamitati fuit Domini monitis non obedisse.
Cęterum non minoris criminis reus est,
qui non paret illis,
qui a Deo destinantur uel constituuntur,
ut instruant nos aliquid ac doceant,
siue ut pręsint nobis atque imperent.
Hi sunt primo angelici de cęlo spiritus,
deinde
perducto |
liberos eius trucidarunt |
et ipsi oculos erruerunt |
atque catenis uinctum Babylonem una cum reliquis omnibus adduxerunt.
tantę illi calamitati fuit Domini monitis non obedisse.
Cęterum non minoris criminis reus est,
qui non paret illis,
qui a Deo destinantur uel constituuntur,
ut instruant nos aliquid ac doceant,
siue ut pręsint nobis atque imperent.
Hi sunt primo angelici de cęlo spiritus,
deinde pontifices,
prophetę,
principes,
Hi sunt primo angelici de cęlo spiritus,
deinde pontifices,
prophetę,
principes,
genitores,
mariti |
et omnes qui uel publico uel priuato iure pręferuntur atque pręstant.
priuato iure pręferuntur atque pręstant.
non quod ipsa sapiens esset
(sal enim sapientiam designat)
sed quod aliis ad cauendum inobedientię uitium sapientiam ministraret,
suo casu omnes deterrendo.
responderunt:
Non uenimus.
tunc illi uiui terrę hiatu absorpti sunt.
imperium |
morte affici iubetur.
terrę Sodomorum et Gomorreorum in die Iudicii quam illi ciuitati.
Hi quippe qui prędicationes audierunt,
miracula uiderunt,
religionem receperunt,
si carni magis quam spiritui obsequentes fuerint,
grauius punientur |
quam illi quibus non est prędicatum.
Prophetis etiam uel doctoribus probatis ac sanctis,
qui nos recte atque fideliter instruunt,
nolle obedire damnabile est.
quia post gentilium ritum conuersi fuerant,
mittebat Dominus prophetas ut reuerterentur.
tantum autem abfuit ut obedirent,
ut etiam ad se missis necem inferrent.
Etenim Zachariam Ioiadę sacerdotis filium,
prophetantem lapidibus in atrio templi obruerunt,
rege ipso iubente.
Sed non multo post maxima pars illorum in pręlio a Syris prostrata |
et rex a seruis suis domi interemptus poenas dedere.
Et nos profecto si nostris prophetis,
id est diuini uerbi pręceptoribus non paruerimus,
Deo ulciscente perire necesse erit.
et isti qui nunc nostrę salutis consultores sunt,
in die Iudicii erunt accusatores.
Cecinimus uobis dicent |
et non saltastis;
lamentauimus et non planxistis |
neque uirtutis exhortationes admittendo |
neque post peccatum poenitentiam suscipiendo.
Dominis pręterea siue pręfectis non iniqua iubentibus obtemperare nolle
Et nos profecto si nostris prophetis,
id est diuini uerbi pręceptoribus non paruerimus,
Deo ulciscente perire necesse erit.
et isti qui nunc nostrę salutis consultores sunt,
in die Iudicii erunt accusatores.
Cecinimus uobis dicent |
et non saltastis;
lamentauimus et non planxistis |
neque uirtutis exhortationes admittendo |
neque post peccatum poenitentiam suscipiendo.
Dominis pręterea siue pręfectis non iniqua iubentibus obtemperare nolle perniciosum est.
Cecinimus uobis dicent |
et non saltastis;
lamentauimus et non planxistis |
neque uirtutis exhortationes admittendo |
neque post peccatum poenitentiam suscipiendo.
Dominis pręterea siue pręfectis non iniqua iubentibus obtemperare nolle perniciosum est.
tamen sunt,
si impia fuerint,
sicut fuere pharaonis regis,
cum obstetricibus imponeret,
ut Hebrearum mulierum masculos foetus inter obstetricandum pręfocarent.
quibus (ut ait Scriptura) quoniam regi non paruerunt,
benefecit Dominus.
Cum enim illicita iubentur |
tunc Deo non hominibus erit obediendum.
Parentibus quoque non inhonesta imperantibus obsequium obedientiam-que denegare |
mortiferum habetur.
pharaonis regis,
cum obstetricibus imponeret,
ut Hebrearum mulierum masculos foetus inter obstetricandum pręfocarent.
quibus (ut ait Scriptura) quoniam regi non paruerunt,
benefecit Dominus.
Cum enim illicita iubentur |
tunc Deo non hominibus erit obediendum.
Parentibus quoque non inhonesta imperantibus obsequium obedientiam-que denegare |
mortiferum habetur.
iubentur |
tunc Deo non hominibus erit obediendum.
Parentibus quoque non inhonesta imperantibus obsequium obedientiam-que denegare |
mortiferum habetur.
Vnde Salomon in Prouerbiis ait:
Idem astruit ipse apostolorum princeps Petrus:
secutus,
ut omnes mulieres discant deferre honorem uiris |
et non minus obedientiam quam fidem pręstare.
Quod si omnium de quibus locuti sumus,
iussioni ac mandatis nos parere atque obsequi diuina lex iubet,
profecto qui illis non obedierit,
ne Deo quidem obedisse conuincetur.
et cum dictum sit:
Si uis ad uitam ingredi serua mandata, nonne obedientiam minus seruans ingredietur ad mortem |
et uitę expers in interitum corruet sempiternum?
hostias orationes-que offerre,
et ei quem laudas,
quem deprecaris,
cui supplicas,
obedire nolle?
offerre,
et ei quem laudas,
quem deprecaris,
cui supplicas,
obedire nolle?
nolle?
|
et non fecit secundum uoluntatem eius,
plagis uapulabit multis.
multis non ad numerum refertur ,
qui infinitus est in inferno,
sed ad plagarum grauitatem,
qua sola inter se differunt poenę damnatorum.
ut qui magis peccauit,
acrius torqueatur.
Non solum igitur poenis ęternis,
uerum etiam amarissimis afficientur |
illi qui cognouerunt,
et non obedierunt.
Porro ut omnia mala quę contumacibus proposita sunt effugiamus |
et simul bona consequamur sempiterna,
Christus Dominus
refertur ,
qui infinitus est in inferno,
sed ad plagarum grauitatem,
qua sola inter se differunt poenę damnatorum.
ut qui magis peccauit,
acrius torqueatur.
Non solum igitur poenis ęternis,
uerum etiam amarissimis afficientur |
illi qui cognouerunt,
et non obedierunt.
Porro ut omnia mala quę contumacibus proposita sunt effugiamus |
et simul bona consequamur sempiterna,
Christus Dominus ut in omnibus,
ita et hac in parte nobis imitandus est.
Ipse ad Patrem |
Porro ut omnia mala quę contumacibus proposita sunt effugiamus |
et simul bona consequamur sempiterna,
Christus Dominus ut in omnibus,
ita et hac in parte nobis imitandus est.
Ipse ad Patrem |
XIII
Profecto si humiles,
si obedientes fuerimus,
erimus etiam in omnibus patientes.
Nihil erit quod illius turbare mentem poterit,
qui se totum diuinę subdiderit uoluntati.
Non igitur incongruum erit,
si nunc de patientię uirtute uerba fecerimus.
Patientia est animi quędam constantia,
quam nec iniurię irritare |
nec incommoda queunt frangere.
Patientia semper iuncta fortitudini est,
ita ut mutua inter
patientię.
Quando quidem tam hominum iniurias |
quam casus aduersos pati dicimur,
cum acciderint.
Primum igitur ut in omnibus patientiam conseruemus,
meminerimus |
nullum omnino ea in re malum esse,
qua non offenditur animus noster.
Quid est autem quo ille offendi queat,
pręter peccatum?
Solum ergo peccatum cauendum nobis erit,
quia malum est.
Cętera quęcunque contigerint,
ęquo animo
uirtutem,
bona erunt.
sin uitium,
mala quidem.
Veluti aquę potus cum uinum additur sapit,
cum uenenum interimit.
Ita sane aduersis rebus quoties animi patientiam accommodauerimus,
non solum non nocebunt,
sed etiam proderunt,
ita ut materiam nobis suppeditent sperandę beatitatis.
uirtutem,
bona erunt.
sin uitium,
mala quidem.
Veluti aquę potus cum uinum additur sapit,
cum uenenum interimit.
Ita sane aduersis rebus quoties animi patientiam accommodauerimus,
non solum non nocebunt,
sed etiam proderunt,
ita ut materiam nobis suppeditent sperandę beatitatis.
Ideo Ecclesiasticus ait:
an gladius?
Patienter ille quidem talia pertulit pro Christi nomine,
nunc cum Christo bonis fruitur sempiternis.
Quid ergo tam graue,
tam triste atque acerbum esse potest,
quod non sit libenter subeundum proposito tanto pręmio?
Si persecutione inquietaris,
audi Dominum dicentem:
qui iam rex creatus cum ab inuidis probro afficeretur,
dissimulauit se audire |
et stipatores suos qui ulcisci uolebant iniuriam,
prohibuit quidem |
abstinuit-que uindicta.
Tu quoque beatus eris |
et preces tuę ad aures Domini sabaoth peruenient,
si cum psalmista dicere poteris:
eris |
et preces tuę ad aures Domini sabaoth peruenient,
si cum psalmista dicere poteris:
peruenient,
si cum psalmista dicere poteris:
si cum psalmista dicere poteris:
inuidiam passus est.
Cum ab hominibus expelleret immundos spiritus,
dixerunt:
expelleret immundos spiritus,
dixerunt:
peccator seruus?
Ille apostolis suis dicebat:
mundus quod suum erat diligeret. quia uero de mundo non estis,
sed ego elegi uos de mundo,
propterea odit uos mundus.
Quoties ergo patimur,
quę in carne passus est Dei filius,
quę passi sunt electi serui eius,
ęquo animo toleremus.
Non est seruus maior domino .
aut fateamur nos,
qui multorum criminum conscii sumus,
indignos esse iniuria |
et illum dignum,
qui peccatum non fecit.
uel illos qui Spiritu Sancto repleti erant,
et tamen infestationibus
passus est Dei filius,
quę passi sunt electi serui eius,
ęquo animo toleremus.
Non est seruus maior domino .
aut fateamur nos,
qui multorum criminum conscii sumus,
indignos esse iniuria |
et illum dignum,
qui peccatum non fecit.
uel illos qui Spiritu Sancto repleti erant,
et tamen infestationibus impiorum hominum carere non poterant.
Quod certe fateri nemo,
nisi stultissimus fuerit potest.
domino .
aut fateamur nos,
qui multorum criminum conscii sumus,
indignos esse iniuria |
et illum dignum,
qui peccatum non fecit.
uel illos qui Spiritu Sancto repleti erant,
et tamen infestationibus impiorum hominum carere non poterant.
Quod certe fateri nemo,
nisi stultissimus fuerit potest.
Dominus igitur omnium innocentissimus,
omnium optimus,
falsis criminationibus circumuenitur et
peccatis geniti,
in uanitatibus enutriti,
nos inquam omnibus iniuriis digni,
etiam ad leues offensas excandescimus,
ringimur,
furore replemur.
Quod si paulo diligentius conscientiam nostram examinabimus,
inueniemus |
nihil mali nobis non iure ac merito accidere.
Nam licet illum a quo accepimus iniuriam nunquam offenderimus,
offendimus tamen Deum in multis |
Ideo quicquid etiam ab illis quos non lęsimus patimur,
ex iusto Dei iudicio prouenire sciamus |
feramus-que molliter ac modeste.
iuxta
Quod si paulo diligentius conscientiam nostram examinabimus,
inueniemus |
nihil mali nobis non iure ac merito accidere.
Nam licet illum a quo accepimus iniuriam nunquam offenderimus,
offendimus tamen Deum in multis |
Ideo quicquid etiam ab illis quos non lęsimus patimur,
ex iusto Dei iudicio prouenire sciamus |
feramus-que molliter ac modeste.
iuxta illud Micheę prophetę:
5.
oderunt uos,
et orate pro persequentibus et calumniantibus uos,
ut sitis filii Patris uestri,
qui in cęlis est.
Qui ergo parum patiens fuerit,
qui odientem non dilexerit,
qui denique pro iniuria beneficium beniuolentiam-que non reddiderit,
Patris cęlestis filius esse non poterit.
Ille solem suum oriri facit super bonos et malos,
et pluit super iustos et iniustos,
ut doceat te omnes diligere,
neminem lędere,
nullam appetere uindictam cum offensus
calumniantibus uos,
ut sitis filii Patris uestri,
qui in cęlis est.
Qui ergo parum patiens fuerit,
qui odientem non dilexerit,
qui denique pro iniuria beneficium beniuolentiam-que non reddiderit,
Patris cęlestis filius esse non poterit.
Ille solem suum oriri facit super bonos et malos,
et pluit super iustos et iniustos,
ut doceat te omnes diligere,
neminem lędere,
nullam appetere uindictam cum offensus fueris,
sed potius offensa te dignum iudicare.
esset qui aduersaretur,
qui inuideret,
qui hostiliter infestaret?
Ob hoc igitur etiam malos esse permittit Deus,
ut per eos boni exerceantur |
et ad perfectionem uitę perueniant |
odia hominum non uindicando sed sustinendo.
De patientia ingratitvdinis, percvssionis | et bonorvm ablationis.
Caput XV
Sed ab illis inquies,
quibus imprimis
At etiam Christus Dominus tuus quos uenerat saluare,
ab iis passus est necem.
Christi quoque apostoli,
quibus uiam ueritatis monstrabant,
ut credendo beatitudinem consequerentur,
ab illis ludibria,
uerbera,
mortem sustinuere.
Vis tu non amittere bonum quod feceris?
ęquo animo feras et ingratos.
magis-que tibi proderit patientia tua |
quam nocebit illorum perfidia.
Ad hęc si etiam uerberibus afficeris,
si opibus exueris,
si torqueris et ad mortem posceris,
talia
tibi proderit patientia tua |
quam nocebit illorum perfidia.
Ad hęc si etiam uerberibus afficeris,
si opibus exueris,
si torqueris et ad mortem posceris,
talia sancti martyres perpessi sunt,
talia pro nobis Dominus et Saluator noster non inuitus tolerauit.
Denique nullus unquam sanctorum uindictam appetiit,
sed omnes pro malo bonum reddere semper conati sunt.
pha
irrites |
et tuam in Domino conturbes quietem.
quietem.
ferendum erit damnum quam suum tulit Ezechias Hierosolymarum multę sanctitatis rex.
occasionem uitę perfectioris ineundę.
dicente Domino:
dicente Domino:
Cum enim ditissimus inter municipes suos fortunatissimus-que esset,
amisit simul facultates,
iumenta,
seruos,
liberos,
omnium in suo corpore membrorum sanitatem |
et tamen nihil interea stultum de ore eius prodiit.
sed:
Si bona inquit de manu Domini accepimus,
mala quare non toleremus? Dominus dedit,
Dominus abstulit;
sicut Domino placuit,
ita factum est |
sit nomen Domini benedictum.
sicut Domino placuit,
ita factum est |
sit nomen Domini benedictum.
uirtutis,
sed feruentior.
Oculis captus gratias egit Deo |
fideliter-que ei seruiens,
ut antea fecerat,
nihil commisit,
quo ea calamitas ipsi grauis esse uideretur.
Esaię 38
tuę,
quia morte morieris tu,
et non uiues.
Lazarus
si miser dici debet qui non peccat,
sed mox a corpore secedens ab angelis translatus est ad ęternę felicitatis locum,
omni prorsus liber molestia repletus-que lętitia ineffabilium bonorum.
Quicquid ergo nobis ad beatitudinem transituris non uidetur uiam impedire,
tolerabile est |
et iustę querelę causam dum uirtuti nihil officit,
excludit.
Ad illa ueniamus,
quę falso fortuita mala nuncupantur,
cum nihil sit quod non prouidentia diuina contingat.
nobis ad beatitudinem transituris non uidetur uiam impedire,
tolerabile est |
et iustę querelę causam dum uirtuti nihil officit,
excludit.
Ad illa ueniamus,
quę falso fortuita mala nuncupantur,
cum nihil sit quod non prouidentia diuina contingat.
Ea sunt terrę maris-que pericula,
proscriptiones,
exilia,
carceres,
tormenta |
cędes |
incendia |
cętera-que id genus multa.
incendia |
cętera-que id genus multa.
Quę ut fortiter perferantur,
primo sciendum aduersa quęque in hac uita necessario euenire |
et tam bonis quam malis esse communia.
sed iustis bona esse iniustis uero mala,
si modo castigati non se correxerint.
Porro istę aduersitatum causę sunt.
Iustis ideo accidunt,
ut per patientię uirtutem maiora mereantur pręmia |
ac ne forte prospero rerum successu elati labantur.
Paulus
Vnde
ut ad iustitiam reuertantur |
et si redire noluerint,
iuste condemnentur |
ęternis-que mancipentur suppliciis |
quorum duritia temporalibus contusa malis mollescere nequiuit.
Si aduersa pateris |
et Scripturę diuinę fidem pręstas,
negare non potes,
quod a Domino diligaris.
|
et pro breui afflictione ęternam capiant beatitudinem.
Corripiamur ergo a Domino,
ne cum hoc mundo damnemur.
Pugnemus cum calamitatibus,
ut cum uicerimus,
coronemur.
Nauigantium ars atque doctrina non in tranquillo,
sed in tempestate probatur.
Militis uirtus in certaminis discrimine noscitur.
Christianus an Deum diligat,
diuersitatibus experitur.
Nec potest esse Christi famulus ,
qui cum illo laboriosa atque difficilia subire recusauerit
diuersitatibus experitur.
Nec potest esse Christi famulus ,
qui cum illo laboriosa atque difficilia subire recusauerit .
famulus ,
qui cum illo laboriosa atque difficilia subire recusauerit .
in regno ipsius ad dextram et sinistram suam sedere petierant,
respondit:
suam sedere petierant,
respondit:
quorum patientia Domino tuo te redditura sit chariorem.
Beatus eris si cum Propheta dicere poteris:
consolatio:
Transiuimus inquiunt per ignem et aquam,
et eduxisti nos in refrigerium.
Quantum prosint res adversę.
Caput XVII
Prosunt igitur non obsunt aduersa,
si ęquo animo perferantur.
Si enim assuesces ferre difficilia,
quę facilia sunt feres leuius.
Deinde per patientiam aduersitatum pro delictis facimus satis.
quoniam quę per
parum recordabamur ocio tabescentes ac deliciis.
Esaias hoc docet dicens:
eo magis quidem ad sobrietatem rationem-que sese transfert.
Tunc et fragilitatem nostram plenius recognoscimus |
et summi Dei potentiam sublimius contemplamur.
Ex rebus autem prospere fluentibus plerunque supra humanę conditionis uires efferimur ,
et dum plagas non sentimus,
de ipso omnium quę in mundo accidunt plagarum autore minus cogitamus.
Manasses
Manasses dum feliciter regnaret,
pessimus erat,
amisso regno et in seruitutem redactus optimus euasit.
Vnde ait
Manasses dum feliciter regnaret,
pessimus erat,
amisso regno et in seruitutem redactus optimus euasit.
Vnde ait Scriptura:
est pręter unum seruum,
qui ab inimicis cuncta die uno direpta atque ablata nunciauit.
Si filio orbatus es,
illius filios et filias omnes unius domus ruina simul extinxit.
Si aduersa laboras ualitudine,
ille a planta pedis usque ad uerticem capitis hulceribus totus tabefactus,
non in lectulo sed in sterquilinio sedens,
non molli linteolo sed duriore fictilis uasis testa uulnerum saniem deradebat.
non habuit amicos qui sic languentem consolarentur,
sed qui magis exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
cuncta die uno direpta atque ablata nunciauit.
Si filio orbatus es,
illius filios et filias omnes unius domus ruina simul extinxit.
Si aduersa laboras ualitudine,
ille a planta pedis usque ad uerticem capitis hulceribus totus tabefactus,
non in lectulo sed in sterquilinio sedens,
non molli linteolo sed duriore fictilis uasis testa uulnerum saniem deradebat.
non habuit amicos qui sic languentem consolarentur,
sed qui magis exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
Insuper uxor ipsa ad
unius domus ruina simul extinxit.
Si aduersa laboras ualitudine,
ille a planta pedis usque ad uerticem capitis hulceribus totus tabefactus,
non in lectulo sed in sterquilinio sedens,
non molli linteolo sed duriore fictilis uasis testa uulnerum saniem deradebat.
non habuit amicos qui sic languentem consolarentur,
sed qui magis exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
Insuper uxor ipsa ad impatientiam urgebat,
ut Deo malediceret et moreretur.
Ille tamen in se firmus |
et
Quod si tanta ac talia iustis quoque inferantur ad probationem,
quare conqueritur peccator cum castigatur ad correctionem?
Verberaris qui peccator es,
ut de peccato doleas,
de quo fortasse non doleres,
si impunitus dimittereris.
non dolendo autem |
sanari omnino non posses.
Tu puniris ut resipiscas,
percuteris ut conualescas.
Iustus autem plectitur,
ut per patientiam maius sibi futurę remunerationis meritum exquirat |
et ueluti de igne aurum,
ita ille de
talia iustis quoque inferantur ad probationem,
quare conqueritur peccator cum castigatur ad correctionem?
Verberaris qui peccator es,
ut de peccato doleas,
de quo fortasse non doleres,
si impunitus dimittereris.
non dolendo autem |
sanari omnino non posses.
Tu puniris ut resipiscas,
percuteris ut conualescas.
Iustus autem plectitur,
ut per patientiam maius sibi futurę remunerationis meritum exquirat |
et ueluti de igne aurum,
ita ille de miseriarum angustiis purior exeat atque clarior.
probationem,
quare conqueritur peccator cum castigatur ad correctionem?
Verberaris qui peccator es,
ut de peccato doleas,
de quo fortasse non doleres,
si impunitus dimittereris.
non dolendo autem |
sanari omnino non posses.
Tu puniris ut resipiscas,
percuteris ut conualescas.
Iustus autem plectitur,
ut per patientiam maius sibi futurę remunerationis meritum exquirat |
et ueluti de igne aurum,
ita ille de miseriarum angustiis purior exeat atque clarior.
maius sibi futurę remunerationis meritum exquirat |
et ueluti de igne aurum,
ita ille de miseriarum angustiis purior exeat atque clarior.
Hinc satis constat,
quam male cum illis agitur,
qui nihil aduersi patiuntur,
et tamen peccare non cessant.
Manet enim eos post breuem pręsentium rerum successum nunquam finiendus cruciatus et horrenda apud inferos supplicia.
Alia etiam pręsentis felicitatis infelicitatis-que ratio est.
quoniam dum differtur in fine iudicium discretio-que iustorum atque iniustorum,
interim tam
male cędit prosperitas,
quia insolentiores reddit.
Iustum autem neque prospera extollunt |
neque frangunt aduersa;
in utroque rerum euentu eandem seruat animi constantiam.
Sed in aduersis si non melior,
certe tutior efficitur.
Semper enim ad delinquendum magis prouocant,
quę secundo flatu feruntur.
De patientia martyrii.
Caput XIX
fortissimi fidissimi-que Christi milites perferre multo grauiora quam tyrannorum impietas excogitare poterat,
parati erant.
Promissis etiam ingentibus ad sacrificandum solicitabantur opum,
honorum,
dignitatum.
Sed qui suppliciorum terrificationibus non cędebant,
nec pollicitationum quidem magnitudine moueri poterant.
Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt,
uerum etiam Christum suum liberius confidentius-que prędicarunt,
palam docendo hunc quidem Dei ueri esse
erant.
Promissis etiam ingentibus ad sacrificandum solicitabantur opum,
honorum,
dignitatum.
Sed qui suppliciorum terrificationibus non cędebant,
nec pollicitationum quidem magnitudine moueri poterant.
Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt,
uerum etiam Christum suum liberius confidentius-que prędicarunt,
palam docendo hunc quidem Dei ueri esse filium |
et idola uana non deos esse,
sed malorum demonum inuenta,
ut homines impię credulitatis laqueo captos in barathrum traherent perditionis.
etiam ingentibus ad sacrificandum solicitabantur opum,
honorum,
dignitatum.
Sed qui suppliciorum terrificationibus non cędebant,
nec pollicitationum quidem magnitudine moueri poterant.
Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt,
uerum etiam Christum suum liberius confidentius-que prędicarunt,
palam docendo hunc quidem Dei ueri esse filium |
et idola uana non deos esse,
sed malorum demonum inuenta,
ut homines impię credulitatis laqueo captos in barathrum traherent perditionis.
Cum-que post
quidem magnitudine moueri poterant.
Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt,
uerum etiam Christum suum liberius confidentius-que prędicarunt,
palam docendo hunc quidem Dei ueri esse filium |
et idola uana non deos esse,
sed malorum demonum inuenta,
ut homines impię credulitatis laqueo captos in barathrum traherent perditionis.
Cum-que post multos corporis cruciatus ad necem damnarentur,
fine uitę intrepidi expectabant.
magis-que timebant ne dimittantur |
quam ne occidantur.
Quid est enim aliud in sententiam aduersarii concedere |
nisi plane se uictum confiteri?
De iis igitur qui totum fere terrarum orbem suo subdiderant imperio ipsi Christi milites triumpharunt,
non armis pugnantes sed patientia,
non uiribus sed fide.
tanto ista fidelis patientię uirtus omni ui humana potentior extitit atque ualidior.
O pręstantissimam pro Christo patientium uirtutem.
Inuictos uicerunt.
totius orbis dominatoribus imperare coeperunt,
dum pro Christi nomine
enim aliud in sententiam aduersarii concedere |
nisi plane se uictum confiteri?
De iis igitur qui totum fere terrarum orbem suo subdiderant imperio ipsi Christi milites triumpharunt,
non armis pugnantes sed patientia,
non uiribus sed fide.
tanto ista fidelis patientię uirtus omni ui humana potentior extitit atque ualidior.
O pręstantissimam pro Christo patientium uirtutem.
Inuictos uicerunt.
totius orbis dominatoribus imperare coeperunt,
dum pro Christi nomine nihil non sustinendum iudicant,
pugnantes sed patientia,
non uiribus sed fide.
tanto ista fidelis patientię uirtus omni ui humana potentior extitit atque ualidior.
O pręstantissimam pro Christo patientium uirtutem.
Inuictos uicerunt.
totius orbis dominatoribus imperare coeperunt,
dum pro Christi nomine nihil non sustinendum iudicant,
dum illis quoque a quibus uulnera patiuntur,
mederi desyderant,
dum denique in tenebris errantibus lumen ostendere ueritatis cupiunt.
Qui enim calicem Domini per patientiam bibebant,
inebriati sunt uino charitatis.
ita ut pro illis quoque orarent a quibus
irascere et exardesce furore |
et odii stimulis agitatus uindictam para,
ut et illum pro cuius salute mori debueras perdas |
et ipsemet infelicius intereas.
Nolenti enim iniuriam remittere |
Deus peccata non ignoscit.
Nunquid in sanctorum martyrum consortium uenire poteris,
qui illorum tolerantiam non fueris imitatus?
Vindicari uis de inimico?
et te Dei manet uindicta.
Ipse qui tibi ignoscere uolenti
mori debueras perdas |
et ipsemet infelicius intereas.
Nolenti enim iniuriam remittere |
Deus peccata non ignoscit.
Nunquid in sanctorum martyrum consortium uenire poteris,
qui illorum tolerantiam non fueris imitatus?
Vindicari uis de inimico?
et te Dei manet uindicta.
Ipse qui tibi ignoscere uolenti parabat patientię coronam,
iniuriam referenti debita impatientię ingeret supplicia.
Vindicari uis de inimico?
et te Dei manet uindicta.
Ipse qui tibi ignoscere uolenti parabat patientię coronam,
iniuriam referenti debita impatientię ingeret supplicia.
Amando inimicos,
non ulciscendo ad martyrii gloriam peruenitur.
et is cum Christo regnat,
qui cum Christo pati mauult mala quam reddere.
Martyr es,
si bonum reddis pro malo.
sin uero malum malo rependis,
Christi aduersarius es,
qui iubet et inimicos
in nullo deficientes.
Ipse etiam apostolorum caput Petrus:
Vas electionis Paulus non solum gaudet,
sed etiam gloriatur:
qui diffidit,
gaudeat autem et glorietur,
qui spem suam in Deo collocauit.
De exhortationibus ad patientiam martyrii.
Caput XX
Quod si milites suos rex ipse cęlestis non in delicias et uoluptates huius seculi,
sed in conflictum et certamen sęuientium persecutionum destinabat,
ut uincentibus inęstimabilis boni donatiuum distribueret,
profecto ad militiam eius nullo modo pertinere poterit,
qui non ita se subiecerit,
ut pro tuenda ueritate nec
Quod si milites suos rex ipse cęlestis non in delicias et uoluptates huius seculi,
sed in conflictum et certamen sęuientium persecutionum destinabat,
ut uincentibus inęstimabilis boni donatiuum distribueret,
profecto ad militiam eius nullo modo pertinere poterit,
qui non ita se subiecerit,
ut pro tuenda ueritate nec supplicia nec mortem subire recuset.
Is demum Christo militat,
qui sępe mundi turbinibus quatitur,
et nunquam superatur.
dicente ipso Domino:
uestra possidebitis animas uestras |
Hoc est enim quod alibi dixit:
in Apocalypsi dicitur:
legimus:
Cum prophetante Agabo discipuli eius didicissent |
ipsum Hierosolymis uincula passurum |
et animo consternati rogassent,
ut supersederet illo proficisci,
ut supersederet illo proficisci,
et mori in Hierusalem paratus sum propter nomen Domini Iesu.
Non est ergo suorum lachrimis motus,
non mortis periculo deterritus,
ut a proposito desisteret |
tanto amore flagrabat Christum omnibus quibus poterat euangelizandi,
decernens non ante a prędicatione eius cessare,
quam in corpore uiuere cessasset:
neque solum Paulus,
qui plus omnibus laborauit,
certum ac deliberatum id habuit,
sed plane omnes illi,
qui supplicia necem-que pati maluerunt |
quam fallacibus diis libamenta offerre.
Verba sanctorvm martyrvm ad tyrannvm in ipsos saevientem.
Caput XXI
Quid enim aliud dum torquerentur,
tacendo ad infidelem tyrannum dicere uidebantur |
nisi
Vre,
tunde,
diuelle,
lania,
idola tua non adorabimus.
Christum autem Dei filium confitemur,
cum Patre |
et Spiritu Sancto unum Deum,
unum Dominum.
Potes corpora ista cęsar cruciatibus absumere,
facere uero ut aliud sentiamus aut loquamur non potes.
idola tua non adorabimus.
Christum autem Dei filium confitemur,
cum Patre |
et Spiritu Sancto unum Deum,
unum Dominum.
Potes corpora ista cęsar cruciatibus absumere,
facere uero ut aliud sentiamus aut loquamur non potes.
Dummodo hac in parte fortitudo nostra tuę pręualeat,
iuuat in illa qua te potentiorem existimas |
nos esse imbecilles atque imbelles.
Quo enim magis nos affligis grauius-que excrucias,
magis uita ęterna dignos efficis,
et dum nocere arbitraris prodes.
Tua sęuitia nostra est gloria.
Cum nos interficere credas,
carcere isto corporis liberas.
unde soluti de terra tollimur ad cęlum |
et pro patientię uirtute a Domino coronamur,
non corona sicut est tua peritura,
sed nunquam deficiente,
nunquam defutura.
Libet itaque abs te interimi,
ut uiuamus cum Christo,
quem nulla ui nobis potes auferre |
neque nos ulla quęstione,
ullo tormentorum genere a charitate eius separare.
Hoc te frustra prorsus
constantia,
nostra pro Christo fide,
quos ne interficiendo quidem ut tibi assentiamus potes inducere?
Citius saxa scopulos-que et montes de loco suo mouebis |
quam nobis fidem a Christo datam erripies.
Non tamen stabilitatis nostrę nobis laudem damus.
Christi beneficio fortes sumus,
Christi uirtute in nobis manente tibi non succumbimus |
Christo denique adiuuante contra omnia aduersa luctamur |
et potimur uictoria.
Eidem gratias agimus,
et cum
saxa scopulos-que et montes de loco suo mouebis |
quam nobis fidem a Christo datam erripies.
Non tamen stabilitatis nostrę nobis laudem damus.
Christi beneficio fortes sumus,
Christi uirtute in nobis manente tibi non succumbimus |
Christo denique adiuuante contra omnia aduersa luctamur |
et potimur uictoria.
Eidem gratias agimus,
et cum poenis afficimur |
et cum in sententia ueritatis perseueramus.
Tota autem perseuerandi ratio est,
quia post laborem in illo requiescere speramus,
speramus,
semper beati futuri,
qui semper usque in finem fuimus fideles,
nec uicti sęuitia tua sed probati.
His quidem et huiusmodi uerbis illos uel locutos |
uel loqui potuisse quis dubitat?
nisi qui Euangelio non credit,
et peruersę mentis aure non admittit ueritatem.
Ipsorum enim omne studium fuit |
Domini sui uestigia obseruare |
cum morum integritate |
tum patientia persecutionum.
semper usque in finem fuimus fideles,
nec uicti sęuitia tua sed probati.
His quidem et huiusmodi uerbis illos uel locutos |
uel loqui potuisse quis dubitat?
nisi qui Euangelio non credit,
et peruersę mentis aure non admittit ueritatem.
Ipsorum enim omne studium fuit |
Domini sui uestigia obseruare |
cum morum integritate |
tum patientia persecutionum.
Prębuit ille se nobis in
omnes simul uno uerbo oris sui interficere,
maluit iniurias pati |
et ignominiosa crucis morte consumi,
ut suis fidelibus humilitatem patientiam-que commendaret.
Quamobrem ait:
maluit iniurias pati |
et ignominiosa crucis morte consumi,
ut suis fidelibus humilitatem patientiam-que commendaret.
Quamobrem ait:
es impia suadentibus nunquam cędere |
et prius omnes omnium tormentorum cruciatus forti animo subire |
quam Christum deserere,
crucem Domini geris |
et ipsum sequeris |
illo-que te dignum pręstas.
Da igitur operam ne prompta desit uoluntas ad patiendum tunc quoque cum patiendi non suppetit occasio.
Quod si feceris,
tu quoque a Domino in pace collectus cum sanctis martyribus dicere poteris:
meditari,
Euangelii pręcepta obseruare,
amicos inimicos-que diligere,
nemini malum pro malo reddere |
et pati potius quam inferre iniuriam.
Talis uita eos etiam ad beatitudinis gloriam euexit,
quos persecutionis gladius non attigit.
Quotidianum quippe martyrium est |
aduersus carnis molestias diaboli-que dolos assidue stare |
et non sinere suffodi domum |
nec irruentibus uitiis uasa diripi uirtutis.
Oportet
Talis uita eos etiam ad beatitudinis gloriam euexit,
quos persecutionis gladius non attigit.
Quotidianum quippe martyrium est |
aduersus carnis molestias diaboli-que dolos assidue stare |
et non sinere suffodi domum |
nec irruentibus uitiis uasa diripi uirtutis.
Oportet igitur superbiam repellere humilitate,
libidinem castitate,
parsimonia luxuriam,
patientia iracundiam,
liberalitate auaritiam |
et breuiter uitium uirtute.
uirtutis.
Oportet igitur superbiam repellere humilitate,
libidinem castitate,
parsimonia luxuriam,
patientia iracundiam,
liberalitate auaritiam |
et breuiter uitium uirtute.
Sic uincere non equidem minus laudabile esse reor |
quam execranda infidelium imperia per tormentorum patientiam superare.
Nam qui ita uitam instituerit,
eum iam idoneum esse scias ad omnia dura difficilia atque aspera pro nomine Domini perferenda.
Non potest non habere talem
Sic uincere non equidem minus laudabile esse reor |
quam execranda infidelium imperia per tormentorum patientiam superare.
Nam qui ita uitam instituerit,
eum iam idoneum esse scias ad omnia dura difficilia atque aspera pro nomine Domini perferenda.
Non potest non habere talem tolerandi affectum,
qui Domino in omnibus obsequendi gerit curam.
Sic uincere non equidem minus laudabile esse reor |
quam execranda infidelium imperia per tormentorum patientiam superare.
Nam qui ita uitam instituerit,
eum iam idoneum esse scias ad omnia dura difficilia atque aspera pro nomine Domini perferenda.
Non potest non habere talem tolerandi affectum,
qui Domino in omnibus obsequendi gerit curam.
me persequatur et tribulet.
Vtinam in opprobrium meum stolidus hic mundus exurgat|
tantum ut ego merear a Christo laudari |
et suę pollicitationis sperare mercedem.
Quoties igitur
sperare mercedem.
Quoties igitur
Quod non debemus ultro se offerre suppliciis.
Caput XXII.
Veruntamen in persecutionibus ultro se offerre impiis non debemus.
Quoniam temerarium est obiicere se periculis nulla cogente necessitate.
Vnde pręcipit Dominus dicens:
ut nos doceret etiam imbecilliorum iracundiam potius deuitare |
quam resistendo magis accendere.
scribendo |
omnes quos erroribus implicitos cernebat,
ad uiam ueritatis reuocare.
ut-que illos quos ad Christum conuerterat,
in fide solidaret,
sęuissimi Neronis furorem contempsit.
Suo igitur exemplo monstrauit |
tunc quidem mortem non esse timendam,
cum prospiciendum est saluti aliorum.
tunc uero fugiendam,
cum magis expedit ut fugiamus quam ut comprehendamur.
exempli gratia:
Inter hereticorum turbam fideles-que persequentium occulte christianus es;
uides alios
expedit ut fugiamus quam ut comprehendamur.
exempli gratia:
Inter hereticorum turbam fideles-que persequentium occulte christianus es;
uides alios deprehensos torqueri,
cędi,
laniari |
quandiu fortiter tolerant nec a fide recedunt,
non est ut teipsum prodas.
Cum autem aliquis eorum titubare coeperit |
et suppliciis uictus cędere,
palam eum exhortari ad patientiam debes |
et in periculo animę alienę uitam propriam contemnere.
Plus enim debemus diligere
prodas.
Cum autem aliquis eorum titubare coeperit |
et suppliciis uictus cędere,
palam eum exhortari ad patientiam debes |
et in periculo animę alienę uitam propriam contemnere.
Plus enim debemus diligere bonum animę,
non nostrę modo,
uerum etiam alienę |
quam bonum corporis nostri.
hoc enim temporale est,
illud ęternum,
hoc carnale,
illud spiritale.
pręferenda autem sunt carnalibus spiritalia |
et temporalibus ęterna |
et mortalibus nunquam moritura.
pressura et afflictione siue mentis sine corporis |
commodissimum erit |
Domini Saluatoris labores atque dolores pro nobis ultro susceptos ad memoriam reuocare |
secum-que ratiocinari ac dicere:
Quis ego sum,
ut aduersis pręsentium infelicitatum casibus grauari non debeam,
cum Dominus meus,
quandiu in terris uersatus est,
non ocio delectatus sit sed fatigatione,
non uoluptatem ullam corporis appetierit,
sed tribulationes et angustias et cruciatus et conuitia et probra ab impiis illata
ultro susceptos ad memoriam reuocare |
secum-que ratiocinari ac dicere:
Quis ego sum,
ut aduersis pręsentium infelicitatum casibus grauari non debeam,
cum Dominus meus,
quandiu in terris uersatus est,
non ocio delectatus sit sed fatigatione,
non uoluptatem ullam corporis appetierit,
sed tribulationes et angustias et cruciatus et conuitia et probra ab impiis illata |
et acerbissimam atque despicatissimam crucis mortem.
Ille saluandi mei gratia qui perieram,
cum Deus esset,
hominem
secum-que ratiocinari ac dicere:
Quis ego sum,
ut aduersis pręsentium infelicitatum casibus grauari non debeam,
cum Dominus meus,
quandiu in terris uersatus est,
non ocio delectatus sit sed fatigatione,
non uoluptatem ullam corporis appetierit,
sed tribulationes et angustias et cruciatus et conuitia et probra ab impiis illata |
et acerbissimam atque despicatissimam crucis mortem.
Ille saluandi mei gratia qui perieram,
cum Deus esset,
hominem assumpsit;
homo factus nunquam conquieuit,
alieno usus est hospitio,
esuriuit,
sitiuit,
fatigatus est.
flesse pluries legitur,
risisse nunquam.
Adhuc puer quęsitus est ad necem.
deinde adultus odia semper perpessus est impiorum.
a discipulo uenditus ac proditus est,
a Iudeis comprehensus et afflictus |
et qui peccatum non fecerat,
ligatur,
accusatur,
falso testimonio circumuenitur,
conspuitur,
alapis cęditur,
deluditur,
maledicitur,
spinis coronatur,
arundine uerberatur |
nudus flagella sustinet,
nudus crucem ascendit,
in manibus ac pedibus plagas patitur
omnibus obtulit.
Quis sum ego,
ut indigner |
et iniquo animo feram,
siqua mihi calamitas incidat,
siquod incommodum patiar,
siqua me inuidorum infestet persecutio?
cum presertim nihil mali mihi inferri possit,
quod peccata mea non merentur.
Non ergo grauate perpetiar,
quod iuste irrogatur,
sed Dominum meum deprecabor,
ut concedat mihi in omnibus patientiam |
et in ipsa patientia scelerum meorum purgationem atque ueniam.
ut qui me dignatus est facere laborum
Quis sum ego,
ut indigner |
et iniquo animo feram,
siqua mihi calamitas incidat,
siquod incommodum patiar,
siqua me inuidorum infestet persecutio?
cum presertim nihil mali mihi inferri possit,
quod peccata mea non merentur.
Non ergo grauate perpetiar,
quod iuste irrogatur,
sed Dominum meum deprecabor,
ut concedat mihi in omnibus patientiam |
et in ipsa patientia scelerum meorum purgationem atque ueniam.
ut qui me dignatus est facere laborum suorum participem,
faciat tandem et glorię consortem.
mundi huius intelligimus.
iuxta illud:
Transeat a me calix iste.
Cuius igitur prouidentia cuncta contingunt,
illi de cunctis gratię agantur,
ut per hoc probetur |
nos et patientes esse in aduersis |
et in prosperis non ingratos.
De impatientiae vitio erga devm.
Caput XXIV
Et quoniam uirtus optabilior atque amabilior sit uitii comparatione,
restat ut euoluamus
de Aegypto cum esurirent in deserto Syn.
et iterum in Raphadin cum sitirent.
saturauit-que illos Dominus manna de cęlo pluente |
et aquis fluentibus de petra.
Vide quam mitis,
quam misericors est Deus.
non continuo impatientiam nostram punit,
sed interdum uotis murmurantium facit satis,
ut beneficio prouocet ad poenitentiam.
At uero si benefacta non profecerint |
nec murmurationum cessauerit impia temeritas,
tunc demum ulciscitur ingratos et iuste poenas exigit ab obstinatis.
manna de cęlo pluente |
et aquis fluentibus de petra.
Vide quam mitis,
quam misericors est Deus.
non continuo impatientiam nostram punit,
sed interdum uotis murmurantium facit satis,
ut beneficio prouocet ad poenitentiam.
At uero si benefacta non profecerint |
nec murmurationum cessauerit impia temeritas,
tunc demum ulciscitur ingratos et iuste poenas exigit ab obstinatis.
impatiens est exaltat stulticiam suam.
Quomodo exaltat stulticiam?
Impatientiam utique non refrenans prolabitur in iram,
de ira in furorem,
de furore in quandam beluarum feritatem,
ut iam non modo impatiens,
uerum etiam sęuus impius-que existat.
Nullum enim crudelitatis genus est,
ad quod non compellet impatientia si te ab illa diutius possideri permiseris.
utique non refrenans prolabitur in iram,
de ira in furorem,
de furore in quandam beluarum feritatem,
ut iam non modo impatiens,
uerum etiam sęuus impius-que existat.
Nullum enim crudelitatis genus est,
ad quod non compellet impatientia si te ab illa diutius possideri permiseris.
qui furtim subtractus fuit neci.
pręgnantes scidisse fertur.
Hoc tibi in Euangelio operariorum uineę parabola testatur,
qui inuidię a Domino arguuntur,
eo quod denario pro opera accepto |
aliis qui tardius ad operantum accesserant,
ex conductoris liberalitate tantundem datum fuisse dolebant.
Non est itaque negligendum sed maxime curandum,
ut etiam ab his caueas,
quę uel leui increpatione digna cognoueris.
euibrent atque iaculentur?
Proh facinus omnium sententiis execrandum.
lingua illa quam fecit Deus,
ipsum blasphemat |
et creatura Creatorem suum uerbis petulantibus inuadere audet.
ipsum Regem regum ac Dominum dominantium plena probri procacitate lacessere non ueretur.
ipsum Regem regum ac Dominum dominantium plena probri procacitate lacessere non ueretur.
Sydrach Mysach et Abdenago blasphemauerit,
dispereat et domus eius uastetur.
Vos uero tot prodigiis,
tot miraculis in Dei ueri cultu confirmati,
eiuscemodi crimen dimittitis impunitum.
Qua in re plane ostenditis terrena uobis curę esse non cęlestia |
et nomen uos habere christianorum non religionem neque iustitiam.
Vir enim fidelis obturare statim manibus aures debet,
ne uocem Dominum suum maledicentis audiat,
uel repente auersus fugere,
ne sacrilegi oris petulantię
et domus eius uastetur.
Vos uero tot prodigiis,
tot miraculis in Dei ueri cultu confirmati,
eiuscemodi crimen dimittitis impunitum.
Qua in re plane ostenditis terrena uobis curę esse non cęlestia |
et nomen uos habere christianorum non religionem neque iustitiam.
Vir enim fidelis obturare statim manibus aures debet,
ne uocem Dominum suum maledicentis audiat,
uel repente auersus fugere,
ne sacrilegi oris petulantię fauere uideatur,
si manserit |
uel auscultarit |
et
oris petulantię fauere uideatur,
si manserit |
uel auscultarit |
et simul cum maledico ipso diuinam incurrat ultionem.
Quod si murmurantis populi contumaciam Deus iustus sępissime corripuit,
quomodo sceleratissimorum hominum impietatem non castigabit?
et si a murmuratione quoque aduersus Deum cauendum sit,
quanto magis a maledicto siue blasphemia?
Cum-que omnis impatientia iustitiam Dei non operetur,
non frustra de salute Philippensium solicitus Apostolus:
Deus iustus sępissime corripuit,
quomodo sceleratissimorum hominum impietatem non castigabit?
et si a murmuratione quoque aduersus Deum cauendum sit,
quanto magis a maledicto siue blasphemia?
Cum-que omnis impatientia iustitiam Dei non operetur,
non frustra de salute Philippensium solicitus Apostolus:
iustus sępissime corripuit,
quomodo sceleratissimorum hominum impietatem non castigabit?
et si a murmuratione quoque aduersus Deum cauendum sit,
quanto magis a maledicto siue blasphemia?
Cum-que omnis impatientia iustitiam Dei non operetur,
non frustra de salute Philippensium solicitus Apostolus:
peccandum procliuior.
Ille pręterea qui in paruis grauiter irascitur,
magnam iniuriam quomodo feret?
nonne in rabiem tunc uertetur,
cum paulo deterius lęsus fuerit?
Quanquam eos etiam qui non lęduntur,
ineffrenata impatientia interdum in rabiem agit,
sicut et illos,
de quibus paulo ante locuti sumus,
qui neque fratribus neque liberis |
neque Dei sacerdotibus |
neque
Merito igitur tantam animorum feritatem etiam in nationes incredulas ultus est Deus |
dicente Amos propheta:
Iure igitur ac merito Salomon dum perpenderet impatientis furentem iracundiam:
Impatientia enim tota de rebus terrenis est.
a quibus certe quanto secedimus longius,
tanto proximiores Deo efficimur.
Cui quidem si iungi uolumus,
humilitate opus est |
et patientia et omni mansuetudine,
non supercilio,
non indignatione neque ira,
quę Deus odit et execratur.
Post hęc mentem quoque hominis excęcat impatientia |
et quę recta uera-que sunt,
non sinit dignosci neque intelligi.
Impatientia enim tota de rebus terrenis est.
a quibus certe quanto secedimus longius,
tanto proximiores Deo efficimur.
Cui quidem si iungi uolumus,
humilitate opus est |
et patientia et omni mansuetudine,
non supercilio,
non indignatione neque ira,
quę Deus odit et execratur.
Post hęc mentem quoque hominis excęcat impatientia |
et quę recta uera-que sunt,
non sinit dignosci neque intelligi.
Ideo-que ista
si iungi uolumus,
humilitate opus est |
et patientia et omni mansuetudine,
non supercilio,
non indignatione neque ira,
quę Deus odit et execratur.
Post hęc mentem quoque hominis excęcat impatientia |
et quę recta uera-que sunt,
non sinit dignosci neque intelligi.
Ideo-que ista animi perturbati passio maxime in iudiciis faciendis cauenda est.
Nunquam enim iuste iudicabit,
qui iratus est.
Nam si ille cui iratus fuerit,
aut si de rebus lis erit,
omissa iudicii consultatione aduersus eum cui infensus est,
ferre sententiam festinabit |
arterię clamoribus intumescunt,
os distorquetur,
uerba sine delectu effutiuntur,
facies aut rubore aut pallore suffunditur |
et breuiter nihil tam simile alienatę mentis homini quam homo pręter modum iratus.
Quod si aspectui tam foedo non satis credis,
facta inspice.
nec suę uitę parcant,
et dum in alterum sęuiendi negatur facultas,
in semetipsos grassantur.
maledicti in sanctos
Sunt pręterea qui irati sanctos maledictis lacessant,
sed cum Dominum eadem oris petulantia non formident,
minus mirum est,
quod etiam seruos eius quomodo possunt offendant.
(!)
de quibus quia satis paulo ante dictum sit,
hoc tantum dicendum restat,
quod nec a sanguine eorum,
praui propositi poenitudo.
Asa
16
uolumen per manum Baruch scriptum,
in quo mala super regno suo uentura prędicebantur,
manibus discerpsisse tradidisse-que igni |
ipsos-que uoluminis autores comprehendi iussisse.
quęsitos ad necem (ut Scriptura ait) Dominus abscondit ac de rege pro culpa puniendo dixit:
Non erit ex eo qui sedeat super solium Dauid;
et cadauer eius proiicietur ad ęstum per diem |
et ad gelu per noctem.
insuper mala quę in uolumine descripta fuerant,
se adducturum affirmauit.
puniendo dixit:
Non erit ex eo qui sedeat super solium Dauid;
et cadauer eius proiicietur ad ęstum per diem |
et ad gelu per noctem.
insuper mala quę in uolumine descripta fuerant,
se adducturum affirmauit.
nobis propiciare totis uiribus contendunt.
nobis baptismum,
nobis peccatorum remissionem subministrant,
ęgrotantibus assistunt,
mortuos efferunt,
pro elatis Deo supplicant?
nunquid redditur pro bono malum,
ut his infensi simus,
quibus pro beneficio parem gratiam referre non possumus?
Quod autem ne illis quidem qui tecum seculo seruiunt hostiliter irasci debeas,
audi ueritatis Magistrum in Euangelio dicentem:
ergo impatientię indignatio rea est concilio,
ubi adhuc pendet sententia,
donec uel progrediaris irascendo ut damneris |
uel regrediaris poenitendo ut uenia dignus habearis.
Porro si ulterius progressus fueris |
et furoris impetu in aduersum ferri non destiteris |
et fratrem tuum quasi fatuum ex animi maleuolentia despexeris,
reus eris gehennę ignis.
nisi cessabis ab iniuria |
et amare incipies quem oderas.
Tales ergo excursus habet
ut hominem immoderate furentem |
usque ad abyssum inferni deuehat |
et poenis illis,
quarum nullus finis est,
irreuocabiliter tradat,
si ei usque ad uitę exitum dominata fuerit.
De ira non vitiosa sed vtili et de ira dei.
Caput XXVI
Est tamen ira quędam rationi parens,
cum uitiis irascimur uel nostris uel alienis.
hoc est,
cum illa corrigi et emendari cupimus.
castigationem assumere consueuimus,
ut mortiferę uoluptatis incitamenta excludamus |
et carnem spiritui repugnantem,
ueluti lasciuiens iumentum fatigatione aliqua labore-que domemus.
Illos uero qui curę nostrę commissi sunt,
si monitis non obtemperarint,
minis uerberibus-que persequimur,
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia
incitamenta excludamus |
et carnem spiritui repugnantem,
ueluti lasciuiens iumentum fatigatione aliqua labore-que domemus.
Illos uero qui curę nostrę commissi sunt,
si monitis non obtemperarint,
minis uerberibus-que persequimur,
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia ratione nititur,
non modo non culpanda est,
sed etiam
minis uerberibus-que persequimur,
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia ratione nititur,
non modo non culpanda est,
sed etiam necessaria.
Charitati enim proxima est,
dum per eam hominum saluti consulitur,
medicorum more,
qui putrescentia hulcera incisionibus cauterio-que curare aggrediuntur |
et morbo irati dum sęuiunt,
uerberibus-que persequimur,
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia ratione nititur,
non modo non culpanda est,
sed etiam necessaria.
Charitati enim proxima est,
dum per eam hominum saluti consulitur,
medicorum more,
qui putrescentia hulcera incisionibus cauterio-que curare aggrediuntur |
et morbo irati dum sęuiunt,
restituendę
Tristem tantummodo uultum aduersus ęqualium seniorum-que crimina
ostendere oportet, ne malefacta eorum mitiore aspectu probare
uideamur. ira tamen abstinendum erit, ne magis exasperemus eos, in
quos animaduertendi ius non habemus. Illa ira duntaxat nobis concessa
est, qua uel subditos corripimus ne delinquant, uel nosmetipsos
affligimus, ne malarum cupidinum blandimentis uincamur.
Porro ira hęc tantum ab ea quę prohibetur differt,
ut uiuificet |
et meliora quidem uulnera sunt diligentis |
quam fraudulenta oscula odientis.
Hic pręterea qui diligendo uulnerat,
interdum odiendo lędere desinit.
unde loquitur:
interdum odiendo lędere desinit.
unde loquitur:
cum peccantibus non irascitur Deus. hoc est cum peccantes punire differt.
Quos autem ad correctionem affligit,
de illis ait:
etiam ad remunerationem pertineat bonorum,
in qua nullus irę locus est,
sed benignitatis.
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
pertineat bonorum,
in qua nullus irę locus est,
sed benignitatis.
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De remediis iracvndiae.
Caput XXVII
peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De remediis iracvndiae.
Caput XXVII
Non possumus efficere,
quin aliquando plus etiam quam oportet irascamur.
Quando
emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De remediis iracvndiae.
Caput XXVII
Non possumus efficere,
quin aliquando plus etiam quam oportet irascamur.
Quando quidem id sanctitate quoque pręditis hominibus interdum contigisse satis constat.
Moyses
|
diei in qua nati sunt,
maledixisse referuntur.
Alter conquestus est quod probra irrisiones-que perferret pro sermonibus Dei,
quos in populum uulgabat,
alter quod supra modum miseriis calamitatibus-que oppressus esset.
Quasi uero non liceat Domino quicquid uult de seruis suis facere?
est.
Primum cauendę tibi sunt contentiones |
et eorum qui natura iracundi sunt,
consortia fugienda.
Litibus foro-que abstinendum |
dicente Apostolo:
fugienda.
Litibus foro-que abstinendum |
dicente Apostolo:
Dei litigare non decet.
Cum nemine pertinaciter contendas,
quia arrogantię uitium est.
Delatoribus non facile credas |
neque de absente obtrectantium iniuria irascaris.
Inualidus est ad lędendum qui tibi coram negocium exhibere non audet.
Quod si pręsentium offensam moderate ferre debemus,
quanto magis absentium?
Si contigerit ut irę motum concipias,
conceptum reprime,
et quod intra te natum est,
Si contigerit ut irę motum concipias,
conceptum reprime,
et quod intra te natum est,
intra te et moriatur |
nec uerba exterius prorumpant nec opera.
Audi psalmistam dicentem:
Parum concepta indignatio nocet,
ędita multum.
Viperarum genimina sunt,
quęcunque parere solet furor.
Viperarum genimina sunt,
quęcunque parere solet furor.
motum.
Obserua itaque Iacobi apostoli pręceptum:
tardus ad iram. Ira enim uiri iustitiam Dei non operatur.
Obliuiscere iniurię,
et de uindicta ne cogites.
Impatientię uitium est ulcisci cupere.
Patientię autem uirtus offensam memoria non retinere.
Diuinę legis est pręceptum:
Obliuiscere iniurię,
et de uindicta ne cogites.
Impatientię uitium est ulcisci cupere.
Patientię autem uirtus offensam memoria non retinere.
Diuinę legis est pręceptum:
Dei benedicit,
quisquis fideli populo benedicta impendit.
(!)
Discant nostri temporis episcopi promptiores esse ad benedicendum,
ne templo Dei maledixisse arguantur,
cum temere et non merito aliquem fuerint execrati.
Semper tutius est in benedicendo quam in deuouendo errare.
duo benedictionis genera.
Sciendum pręterea duo esse benedictionum genera: alterum spiritale,
torpescere.
Prospera enim plerunque ad ignauiam compellunt,
aduersa magis incitant ad uirtutem.
Quę iusti patiendo spiritalium benedictionum gratiam acquirunt,
bonis utique non his modicis et caducis,
sed illis ingentibus et ęternis fruituri.
quę pressius euidentius-que in Euangelio quam in Lege promissa sunt.
Quanquam Lex quoque spiritalis est,
si tollatur uelamen |
et ea quę
et caducis,
sed illis ingentibus et ęternis fruituri.
quę pressius euidentius-que in Euangelio quam in Lege promissa sunt.
Quanquam Lex quoque spiritalis est,
si tollatur uelamen |
et ea quę scripta sunt,
non omnia iuxta litteram intelligantur.
Spiritalis benedictionis meminit Apostolus,
ubi ad Ephesios scribens ait:
1.
ut semper animę ratio habeatur magis quam corporis.
ut quod cuique ad beatitudinem adipiscendam accommodatius futurum sit,
hoc etiam in pręsenti tempore contingat,
siue id triste putatur,
siue lętum.
cum nihil tam graue sit,
ut id non eleuet spes bonorum quę promissa nobis expectamus.
Sic igitur benedicatur omnis homo qui timet Dominum,
ut exhuberet frugibus uirtutum,
ut bonorum operum foecundus sit,
ut animę sanitate perfruatur,
ut hostes inuisibiles
sit.
ultus est postea rex Salomon.
et ille qui regem incessere ausus fuerat,
capite mulctatus poenas dedit.
non ab eo hoc passus cui iniuriam intulerat,
sed ab eo qui punire debuit aliis illatam.
domino iubente:
de qua Apostolus ait |
Mordet alios maledicus,
et semet maledictionis suę telo conficit,
similis uiperę illi,
quę cum manum Pauli apostoli mordicus apprehendisset,
nihil illum lęsit,
sed ipsa in ignem excussa et exusta periit.
Perire non debuit dicet aliquis,
quę non lęsit.
sed ideo non lęsit,
quia Deo prohibente lędere non potuit.
periit autem quia lędere uoluit,
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non
semet maledictionis suę telo conficit,
similis uiperę illi,
quę cum manum Pauli apostoli mordicus apprehendisset,
nihil illum lęsit,
sed ipsa in ignem excussa et exusta periit.
Perire non debuit dicet aliquis,
quę non lęsit.
sed ideo non lęsit,
quia Deo prohibente lędere non potuit.
periit autem quia lędere uoluit,
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
suę telo conficit,
similis uiperę illi,
quę cum manum Pauli apostoli mordicus apprehendisset,
nihil illum lęsit,
sed ipsa in ignem excussa et exusta periit.
Perire non debuit dicet aliquis,
quę non lęsit.
sed ideo non lęsit,
quia Deo prohibente lędere non potuit.
periit autem quia lędere uoluit,
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
poenas dabit.
quę cum manum Pauli apostoli mordicus apprehendisset,
nihil illum lęsit,
sed ipsa in ignem excussa et exusta periit.
Perire non debuit dicet aliquis,
quę non lęsit.
sed ideo non lęsit,
quia Deo prohibente lędere non potuit.
periit autem quia lędere uoluit,
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
poenas dabit.
Vnde in Lege scriptum est:
Perire non debuit dicet aliquis,
quę non lęsit.
sed ideo non lęsit,
quia Deo prohibente lędere non potuit.
periit autem quia lędere uoluit,
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
poenas dabit.
Vnde in Lege scriptum est:
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
poenas dabit.
Vnde in Lege scriptum est:
dabit.
Vnde in Lege scriptum est:
aliis nocent.
domino per Osee prophetam succlamante ac dicente:
ultra non poterunt,
cum corruerint in interitum sempiternum.
quaestio.
(!)
Quęris quare in prophetis et in psalmis leguntur maledictiones.
illę quidem non ex odio execrantis,
sed ex uaticinio futurum prędicentis ęditę sunt.
et cum sanctorum in Scripturis maledicta iudicis Dei sententię sint,
nobis qui futurorum ignari sumus maledicere minime licet.
nisi forte cum hereticos impiis assertionibus Ecclesiam perturbantes apostolica
Omnes itaque qui peruersi aliqua doctrina rectę religionis aduersantur,
quia Deo iniuriam faciunt,
sub anathemate censentur.
utpote diuersi ab Ecclesia |
et non Christi sed Sathanę membra facti.
pro quibus tamen oramus,
ut Domino miserante errorem suum agnoscant |
et conuertantur et salui fiant.
Atque ita eis etiam quorum impietatem maledicimus,
benedicere solemus,
maledicimus,
benedicere solemus,
dum illos ab ignorantię tenebris ad lucem ueritatis reuocari cupimus et precamur.
Maledictio uero quę illis infertur,
qui maledicendi non sunt,
plerunque diaboli suggestione fit.
Balaam.
De calvmnia et detractione.
Caput XXX
Ad hęc quoniam omnis offensa,
quam per linguę intemperantiam alicui irrogamus,
maledictum dici potest,
etiam ille qui conuitiatur |
qui-que famam carpit aliorum non minus maledicus est,
quam qui denotatione aliquem damnat.
Conuitiis autem contendere atque rixari | insanire est.
dicente Salomone:
uiuo ego dicit Dominus exercituum Deus Israhel | quia Moab ut Sodoma erit,
et filii Ammon quasi Gomorra.
Ad inferos ergo pręcipites delabentur Sodomę et Gomorrę urbium instar,
qui linguam a contumelia probro-que non coercent.
Nam hoc quoque illorum uitium est,
quod tam impatientes ad ferendam contumeliam sunt |
quam auidi ad inferendam.
Gaudent insilire dorsis
inique quod ero tui similis?
arguam te | et statuam illa contra faciem tuam.
Et quoniam nihil terribilius est quam incidere in manus furentis Domini,
subdit propheta et ait :
Intelligite nunc hęc qui obliuiscimini Deum,
nequando rapiat et non sit qui erripiat.
et paulo post:
Deus conteret inquit dentes eorum in ore eorum; molas leonum confringet Dominus.
Quorum dentes?
quorum leonum molas?
Illorum utique de
linguas suas sicut serpentes; uenenum aspidum sub labiis eorum.
Quos etiam damnandos declarat dicens:
Caput circuitus eorum,
labor labiorum ipsorum operiet eos |
cadent super eos carbones; in ignem deiicies eos; in miseriis non subsistent.
per carbones et ignem et miserias
Cum detractoribus non commiscearis.
quoniam inquit repente consurget perditio eorum,
et ruinam utriusque quis nouit?
Periculosa est enim cum peruersis conuersatio,
ne ipse quoque peruertaris |
et una cum illis pereas.
Non solum ergo cauendos esse,
sed etiam detestandos docet Dauid cum ait:
cauendos esse,
sed etiam detestandos docet Dauid cum ait:
In corde et corde loquitur delator,
quia duplex est.
simulat se amicum illius,
ad quem crimen defert |
cui tamen auferre nititur quod amabat,
eum cui ipse amicus erat accusando.
disperdet autem huiusmodi accusatorem Dominus,
quia siue falsum |
siue uerum dixerit non uoto corrigendi proximum suum,
sed in inuidiam mittendi uerba profert.
Cui iterum Propheta poenam denunciat increpando ac dicendo:
De uerbis enim ad uerbera facile peruenire proprium contentiosorum est atque contumacium.
Cum-que diu obstinatis animis fuerit altercatum,
sanguine et cędibus pertinax finitur contentio |
vsque adeo noxium esse solet |
nolle linguę moderari |
et superbię uitio ab altercationibus non recedere.
Recte itaque Iacobus apostolus:
Semper iurgia quęrit malus,
angelus autem crudelis mittetur contra eum.
Neque enim potest particeps esse ęterni boni quod mitibus datur,
neque expers esse malorum,
quę pessimum quenque manent,
qui a malis mentem animum-que non auerterit |
et odii sermonibus non abstinuerit.
Vnde rursum Salomon ait:
malus,
angelus autem crudelis mittetur contra eum.
Neque enim potest particeps esse ęterni boni quod mitibus datur,
neque expers esse malorum,
quę pessimum quenque manent,
qui a malis mentem animum-que non auerterit |
et odii sermonibus non abstinuerit.
Vnde rursum Salomon ait:
malorum,
quę pessimum quenque manent,
qui a malis mentem animum-que non auerterit |
et odii sermonibus non abstinuerit.
Vnde rursum Salomon ait:
Quemadmodum loquacitas prona est ad lites et contentiones,
ita silentium quietis et placabilitatis est custos.
29
Qui odit loquacitatem,
extinguit maliciam. Tacitus et sensatus honorabitur.
Recordatus est Iob |
duo quędam se fando emisisse,
quę emissa nollet,
et ait:
Tacitus et sensatus honorabitur.
Recordatus est Iob |
duo quędam se fando emisisse,
quę emissa nollet,
et ait:
de mordaci?
quid de rixoso iram inimicicias-que prouocante?
Audi Apostoli pręceptum:
quia generant lites. seruum autem Domini non oportet litigare,
sed mansuetum esse ad omnes,
docibilem,
patientem,
cum modestia corripientem eos qui resistunt ueritati.
et iterum:
Memento quoque quod indignus habetur monachi nomine,
qui tacere nescit cum oportet.
dicente Iacobo apostolo:
epla. 1.
Idem. 3.
,
cum tui arbitrii sit linguam facere bonam,
committere potius ut facias malam?
Beatus es si cum beato Iob dicere poteris:
tandem operis Deo auxiliante peruentum est.
Cui soli gratias agimus atque habemus,
confitentes eius esse beneficium,
quicquid a nobis recte institutum recte-que tractatum fuerit.
Nihil autem non recte dicitur,
quod cęlestis disciplinę ueritate firmatur.
Quare omnes equidem,
qui ista legent,
rogatos uolo,
ne forte incompti impoliti-que sermonis mei asperitate offendantur;
ad ipsas duntaxat diuinę scripturę autoritates atque
ad ipsas duntaxat diuinę scripturę autoritates atque sensus animum applicent |
et quod salubriter monentur,
hoc etiam omni studio perficere curent.
ut sancte religiose-que uiuendo |
uitam illam acquirant,
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed in Christum credentibus diuinę-que obtemperantibus legi,
hoc est
ut sancte religiose-que uiuendo |
uitam illam acquirant,
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed in Christum credentibus diuinę-que obtemperantibus legi,
hoc est pietatem iustitiam-que colentibus.
philosophi. / oratores / poetę.
Nihil itaque uobis
uiuendo |
uitam illam acquirant,
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed in Christum credentibus diuinę-que obtemperantibus legi,
hoc est pietatem iustitiam-que colentibus.
philosophi. / oratores / poetę.
Nihil itaque uobis proderit o
uitam illam acquirant,
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed in Christum credentibus diuinę-que obtemperantibus legi,
hoc est pietatem iustitiam-que colentibus.
philosophi. / oratores / poetę.
Nihil itaque uobis proderit o philosophi,
scite
aut habuerit in terra aut habere possit.
Vbi enim beatitudo uera,
ibi et omnibus animi bonis referta possessio.
Quod si Paulus ad tertium raptus cęlum audiuit arcana uerba,
quę non licet homini loqui,
si nec oculus uidit |
nec auris audiuit |
nec in cor hominis ascendit,
quanta pręparauit suis cultoribus Deus,
profecto ista quę oculis cernimus,
quę auribus excipimus,
quę mente complectimur,
illis quę
profecto ista quę oculis cernimus,
quę auribus excipimus,
quę mente complectimur,
illis quę omnem sensum superant,
nullo modo ualent comparari.
Nihil igitur uobis ad summam felicitatem defuturum speretis,
si non defuerit uirtus.
Cuius quidem leges atque pręcepta in his libris satis (ut reor) abunde-que a me relata sunt.
non ea inquam pręcepta,
quę homines qui errare possunt tradant,
sed quę ipse hominum angelorum-que conditor Deus,
in
Nihil igitur uobis ad summam felicitatem defuturum speretis,
si non defuerit uirtus.
Cuius quidem leges atque pręcepta in his libris satis (ut reor) abunde-que a me relata sunt.
non ea inquam pręcepta,
quę homines qui errare possunt tradant,
sed quę ipse hominum angelorum-que conditor Deus,
in quo solo nullus omnino cadere potest error,
tribuit nobis.
Ipsum ergo audiamus,
ipsum sequamur,
ad ipsius
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.