Your search found 49997 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 33628-34505:

Comiti, et Domino, Domino Sigismundo Forgach de Ghymes, Comiti Regni Hungariae Palatino, Iudici Cumanorum, Sacratissimae Regiae Maiestatis intimo Consiliario, et per Hungariam Locumtenenti: nec non Comitatuum Nograd, Saros, et de Zabolch Comiti. DOMINIS, DOM. PATRONIS ET MOECENATIBUS suis Colendissimis, Salutem, vitam, et felicitatem precatur, suaque paratissima officia defert.

corporis, viva membra, cives patrios intelligo, singularem in iis rebus difficultatem experiri, in quibus utilissima, imo plane necessaria esset, dicendi, agendique facilitas; hoc est, leges nostras, quibus non tantum ut nexibus compacta est, sed et quadam quasi eucrasia, et symmetria in se ipsa temperata, sibi, et suis inter se partibus conveniens, vivisque spiritibus toto corpore diffusis, animata vivit, viretque Respublica; et si

tamen esse quam difficillimas, quod earundem legum, in eorum qui litigant usum transferendarum, methodum ac praxi, ab aliquo unquam conscriptam, neque legerimus, neque audiverimus; sed omnis ila prosequendi iuris, ac iudicii regula (quam non actores tantum et rei, in faciendis accusationibus ac defensionibus, sed et iudices, in ferendis deliberationibus ac sententiis sequuntur) longa observatione, ac consuetudine circumscripta, in eorum tantum animis consistat, qui longis

calculo approbatis, discutiendarum omnium causarum, ferendarumque deliberationum, ac sententiarum fluxus, velut alveo quodam, continerentur. Ad quid enim scribuntur leges, si eas ad rem nostram accommodandi, applicandique normam non habeamus? Quae si literis consignetur, quis non videt quantum lucri adferat, et operae, et temporis, illis dico omnibus, qui publicae utilitatis ac iustitiae amore, addiscendique iuris patrii desiderio

causarum, ferendarumque deliberationum, ac sententiarum fluxus, velut alveo quodam, continerentur. Ad quid enim scribuntur leges, si eas ad rem nostram accommodandi, applicandique normam non habeamus? Quae si literis consignetur, quis non videt quantum lucri adferat, et operae, et temporis, illis dico omnibus, qui publicae utilitatis ac iustitiae amore, addiscendique iuris patrii desiderio tenentur, et flagrant? Si vero perpetuo in

aliquando ex illa proferunt audientibus; quis vicissim neget, multum morae quin et remorae iniiciendum illis, qui hunc iudiciorum computum, pleno voto sunt decursuri. Expertum me plane ingentem hanc difficultatem, profiteor; non in ingressu tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus illi operam atque industriam meam addixi, illum principali curae meae scopum

tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus illi operam atque industriam meam addixi, illum principali curae meae scopum posui, ut non tantum leges, sed et legum usum, qui diuturna consuetudine, et observationibus, veluti canalibus quibusdam hauritur, et ipse aliquando caperem, et postea transfunderem in alios, eius rei et capaces, et cupidos: neutrum, quo

prodessem, quam aliis, illis singulariter, qui quasi prae foribus tribunalium avida expectatione praestolantur introitum, et ab ingressu ad interiora penetraturi, gratam habent directionem; his enim mea haec desudat industria, non illis, qui iure dicendo ad multam iam et aetatem, et doctrinam, et experientiam pervenerunt. Hac ego mente, hoc fine cogitationum mearum, cum non tantum iurisperitorum, qui aliis docendis apti essent, aliorum post alios

penetraturi, gratam habent directionem; his enim mea haec desudat industria, non illis, qui iure dicendo ad multam iam et aetatem, et doctrinam, et experientiam pervenerunt. Hac ego mente, hoc fine cogitationum mearum, cum non tantum iurisperitorum, qui aliis docendis apti essent, aliorum post alios morte, sed et temporum iniuriis, praecipue bellorum, quibus ab immanissimo communique Christianorum, et vicino hoste, Regnum hoc, veteri odio

veteri odio frequenter affligitur, interruptis iudicia administrandi commoditatibus, et inter arma, alto legum silentio seriem, ac iudiciorum filum intersecante, et evertente tribunalia, facile in oblivionem veniant, si non conscripti extent tenores, in foro procedendi, magnis certe diurnis ac nocturnis conatibus, ad eos me labores defixi, quibus in rem meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed

notis propriorum locorum, ex quibus deducta sunt, etsi sparsim in illis reperiantur, quia tamen, et partium inter se convenientium, sibique mutuo deservientium combinatione, cum reliquo huius libri corpore coaluerunt, spero non fore ingrata, sicut neque illam, verborum atque terminorum explicationem eorum item, quae ambigua esse possent, distinctionem, quam etsi non ad limam, neque ad rigorem philosophicarum in definiendis distinguendisque rebus

deservientium combinatione, cum reliquo huius libri corpore coaluerunt, spero non fore ingrata, sicut neque illam, verborum atque terminorum explicationem eorum item, quae ambigua esse possent, distinctionem, quam etsi non ad limam, neque ad rigorem philosophicarum in definiendis distinguendisque rebus observationem, examinaverim; instituti tamen operis explicationi, et legentium captui, sufficientem esse existimavi. Scimus causam esse omnis

ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam facere conatus sum, viam habeant, in iudiciis procedendi. Cui adiunxi centuriam certarum contrarietatum, et dubietatum, ex Decreto Tripartito desumptarum, et

distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam facere conatus sum, viam habeant, in iudiciis procedendi. Cui adiunxi centuriam certarum contrarietatum, et dubietatum, ex Decreto Tripartito desumptarum, et resolutarum, propter materiae

migrantes, originem dederunt. Avia, Petri Pázmány viri magni coniunx, Catharina Csaki fuit, germana soror Nicolai Csaki, filia Gabrielis, antiquissimae nempe ac clarissimae familiae surculus, ex qua ante annos quadringentos, non unum fuisse constat Transylvaniae Vaivodam. Avi tui mater Ioannis Pázmánni coniunx, Catharina Artandi fuit, Blasii illius ac Pauli Artandi soror, quos per summam crudelitatem, Aloysius Grittus, Budae occidi iussit, ea

quos per summam crudelitatem, Aloysius Grittus, Budae occidi iussit, ea solum de causa, quod domui Austriacae, ac Regi Ferdinandi potius, quam Ioanni Zapoliano, adhaesissent. Haec, atque alia gentis tuae decora, non vano a me rumore hausta, sed ex vetustis, ac originalibus tabulariis eruta recensere, ac oratione exaggerare, quin et ad eum usque, fortasse Pázmánnum, qui Sancto Stephano Primo Regi nostro, rem Christianam

fortasse Pázmánnum, qui Sancto Stephano Primo Regi nostro, rem Christianam in Hungaria fundanti, e Germania auxilio accurrit, generis tui originem transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix ea nostra putem, ea lubens praetereo. Ego in te, quae ita tua sunt, ut partim in animo tuo, ex optima semente tecum adoleverint, et in hanc aetatis, virtutumque tuarum maturitatem pervenerunt, partim

remotioresque nationes, in tui admirationem excitaveris. Romae certe, eam nominis tui memoriam, atque famam adhuc iuvenis reliquisti, sive alios oppugnares literarii exercitii causa, sive temetipsum defenderes disputando, quam non nisi rari, atque doctissimi viri, consequuntur. Postea vero Graecensem in Styria magni nominis Academiam, philosophicis atque theologicis, et quidem diuturnis praelectionibus tuis, tanto fructu cumulasti, ut multos a te

atque doctissimi viri, consequuntur. Postea vero Graecensem in Styria magni nominis Academiam, philosophicis atque theologicis, et quidem diuturnis praelectionibus tuis, tanto fructu cumulasti, ut multos a te optimo magistro, non degeneres discipulos, tuo quasi ex sinu, tua certe ex disciplina emiseris, qui vicissim alibi, diversis scilicet in regnis atque provinciis, vel doctissimos magistros agerent, in eadem quae te aluit societate, vel alio

usum atque unicam sapientiae matrem experientiam pertinerent. Quot te, et quam praeclarae tua opera, alia latina, patrii idiomatis alia, quae iam in manibus et ore etiam exterorum hominum, summa cum laude versantur, non tantum utilissimum, sed et admirandum reddiderunt Hungariae: quae sive libros tuos legat, sive te concionantem, consulentem, aut consultantem audiat, attonitis in te, tuaque doctrina, atque summorum experimentorum facillima

consultantem audiat, attonitis in te, tuaque doctrina, atque summorum experimentorum facillima lucidissimaque ratione, explicatrice eloquentia, cogitationibus defigitur, et sicut longi temporis inopiam, quo tibi similem non habuit, tui iam copia compensatam gaudet, ita te ad ultimam usque posteritatem, in libris tuis, factorumque tuorum memoria victurum, non falsa sperat, et iacturam vitae tuae mortalis, cuius debitum ut admodum sero solvatur,

eloquentia, cogitationibus defigitur, et sicut longi temporis inopiam, quo tibi similem non habuit, tui iam copia compensatam gaudet, ita te ad ultimam usque posteritatem, in libris tuis, factorumque tuorum memoria victurum, non falsa sperat, et iacturam vitae tuae mortalis, cuius debitum ut admodum sero solvatur, primo voto desiderat, aliquando tamen solvendum abs te timet, hac immortalitatis tuae continuatione reponit. Haec Imperatori

magni illius, et in animis atque laudibus hominum nunquam intermorituri Francisci Forgach Cardinalis in sedem Archi-Episcopalem Metropolitanae Ecclesiae Strigoniensis collocaret; quod etsi priusquam faceret, non prius tamen quam te in Archi-Episcopum designaret, (dignum augustis annalibus monumentum) emissa certatim vota Magnatum Hungariae, quibus idem ab Imperatore demisse petebatur, accepit; ut nesciatur, optimone Imperatori

ex omni parte clarissime, cuius magni sanguinis nobilitas, exactos iam quadringentos annos, quin et plures praeteritorum temporum series atque cursus antevertit; et quemadmodum vetera non desunt generis tui quaedam velut trophaea, aeternaturis chartis inscripta, a quibus et retracta saecula monumenta acceperunt, ad locupletandam praeclarissimorum facinorum exemplis posterorum memoriam, et Principes Hungarici

sanguinis, nostra vero imitationis utilitate, et tua, et nostra lumina, Simon, et Franciscus Forgach, ille quidem pater tuus, et eius quem iam honoris causa nominavi, Francisci; Pater inquam tuus, et plurium a Patria virtute non degenerum, sed ante alios, duorum maximorum in Hungaria filiorum, quorum post regiam Maiestatem, in utroque statu, ecclesiastico scilicet atque politico, suprema spectata est authoritas; tua quidem Palatinalis, Francisci

tantus, qui et pacis consiliis, et primis militiae praefecturis claruerit, supremus Vyvarum, generalis vero partes Hungariae Cis-danubianas Capitaneus, foelicissime gubernaverit, et plenus tam annis, quam meritis, diem suum, non sui memoriam clauserit. Franciscus frater tuus, eum se, toto vitae suae tempore, ac tenore praestitit, ut in illo tantarum dignitatum splendor, cum summa humilitate decertaverit, nec facile censeri potuerit, an authoritati

clarius, vel alio dicendi genere, quaedam pressius et alio ordine dicenda fuisse, et sexcenta alia, contra authores, et contra libros, et censeantur et exprobrentur; hanc ego aestimationum diversitatem, quae si rectae sint, conatum meum non improbabunt, si obliquae atque corruptae, ipsae sunt improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique

fuisse, et sexcenta alia, contra authores, et contra libros, et censeantur et exprobrentur; hanc ego aestimationum diversitatem, quae si rectae sint, conatum meum non improbabunt, si obliquae atque corruptae, ipsae sunt improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique censendum sagaces, ut ille tantum in illas non impingat, qui nihil

ipsae sunt improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique censendum sagaces, ut ille tantum in illas non impingat, qui nihil agat, nihil dicat, nihil scribat. Sed ut esset, unde scrupulum caperent, si quem unquam capiunt iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri istius,

sum auspicatus; ut prius in illa sive casuri incurrant, sive reiiciendi impingant, vel pro ea, quam illis debent reverentia pronitatem ad carpendum, a prima statim operis istius lectione coërceant. Accipietis itaque Magni, non mei tantum, sed et magnorum Patroni, laborem hunc meum, a conatu certe meo magnum, longum a tempore, tantum vero ex suo valore, quantum esse calculo vestro, cui ex toto subiectus est, volueritis: et spero ea voluntate atque vultu

neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis, et patrocinium, quod bonis omnibus, non tantum paratum habetis, sed et obvium, neque mihi; neque huic meo partui denegabitis: Vivite diu, bonis omnibus affluentes, in communem Patriae nostrae florem, ac foelicitatem: ita voveo et

strepitu posita sunt; ilud addiscere debeant? Ex eoque Quintilianus quoque recte monet, dum inquit: ante omnia futurus Orator, cui in maxima celebritate, et in media Republica vivendum est: assuescat iam a puero non reformidare homines, neque illa solitaria et veluti umbratili vita pallescere, teste Valla libro. 4. Elegant. capite 96. Haec /

Illustrissimo quondam Domino, Domino Comite Georgio Thurzo de Bethlen-falva Regni Hungariae Palatino et Locumtenente Regio, et cetera in Octavis tam Posoniensibus Anno M. DC. X. et M. DC. XII. quam Eperiesiensibus Anno M. DC. XI. Nec non in Iudiciis Extra-ordinariis, diversis vicibus, in praenotatis annis celebratis observari potuit. Ex variis quoque signaturis, et Antiquis observationibus comportata, et in hunc qui sequitur modum digesta.

quis alterum in persona, rebus, aut bonis offendit. Et hic dupliciter sumitur: proprie videlicet, dum vere et reipsa talis offensio fit; ut in omnibus violentiis generaliter sumptis. Et improprie, dum quis talem actum quidem non exercet, sed solummodo id, quod alterius est, ipsi denegat, et detinet. Unde huiusmodi iniuriam faciendo, in ipsum quasi agere videtur: ut fit in debitis, mutuis, depositis, commodatis, et bonorum divisionibus, ac

illicitae, per quam talis effectus necessario sequitur, et haec semper imputatur ei. Remota, quae et occasio dicitur; ut dum quis dat operam rei licitae, adhibita diligentia: et nihilominus tamen aliud aliquid evenit, ad quod non semper obligatur. Quam distinctionem alii sic ponunt: causam per se, et per accidens. Per se quidem, quae ex intentione, hoc est, ut usus iam obtinuit, ex deliberato animo, et praeconcepta malitia agentis proficiscitur:

agitur, Art. 63. anni 1563. Per accidens autem, quae praeter intentionem, sive, ut dici solet, casu fortuito et contingenti accidit: ut si quis sagittet feram, et tangat hominem. Ad quam, licet de toto interesse non obligatur: ad aliquid tamen adstringitur, idque praevia bona cautela, quia occasionem dedit ad talem effectum, seu eventum rei. Unde si tali casu fortuito nobilis occidat nobilem, homagium nobilis exsolvit. Si autem nobilis

iudices nostri, de ipsis, in processu iudiciario, scribere consueverunt; coram nobis causantibus, etc. Styl. Verum quia huiusmodi causa, etiam de consuetudine nostra, multipliciter sumitur: idcirco non abs re ratus sum, sequentibus quaestionibus multiplicem eius distinctionem praemittere, quo omni ex parte melius intelligatur. QUAESTIO SECUNDA. / Primo itaque, quotuplex

condescendit, iterum si actor uelit resuscitanda: sed poena emendae linguae deponitur, 2. tit. 72. Et poena periurii, qua et bona, et honor amittuntur: 2. tit. 30. Item, Poena Infamiae, propter non observationem mandatorum, in qua homagium, sive ducenti floreni deponuntur, et perpetuo officio privantur, infamiaque notantur, Art. 78. anni 1563. Nec non

non observationem mandatorum, in qua homagium, sive ducenti floreni deponuntur, et perpetuo officio privantur, infamiaque notantur, Art. 78. anni 1563. Nec non poena Facti Honoris, ubi solum honore privatur convictus, fol. 738. et sequentibus, maioris Decreti. De quibus omnibus latius infra cap. 9. vide.

anni 1536. Ac art. 23. anni 1537. Estque propria Domini Locumtenentis Regii: Enchir. fol. 13. Partes vero superiores, cum commode Posonium accedere non possint, supplicarunt Suae Maiestati, si Dominus Palatinus, Protonotarium, aliumve Iudicem loco sui Cassoviam miserit, pro huiusmodi quoque iudiciis continuis, eo, vel ad alium locum earum partium, qui commodior videbitur,

erunt, dicto art. 2. praenotati anni 1555. Et forte iam pridem, art. 33. anni 1543. ut Dominus Andreas Báthori, cum sibi adiungendis, Causas Comitatuum Superiorum revidisset: quod tamen non legitur usitatum. Sed si utrobique; celebrabuntur, tunc Iudiciales etiam in iis, ut et in maioribus ad certos Comitatus restringi debebunt. Sin vero solum Posonii, prout etiam de communiore iam consuetudine, et usitatiori

stylo, fieri deberet: tunc simpliciter sonare debebunt, absque ulla Comitatuum restrictione, hoc modo dicendo: ad quem videlicet terminum, universae Causae Regnicolarum Breves Brevium, pariter et Transmissionales, nec non Dotis, et Rerum Paraphernalium, ac aliae nonnullae, ex novis Constitutionibus publicis, authoritate locumtenentiae adiudicari solitae, per praefatum Dominum Imperatorem et Regem nostrum, generaliter fuerunt prorogatae. Ubi

ac aliae nonnullae, ex novis Constitutionibus publicis, authoritate locumtenentiae adiudicari solitae, per praefatum Dominum Imperatorem et Regem nostrum, generaliter fuerunt prorogatae. Ubi Nota, quod Causae Tutelarum, non observationis mandatorum, personalis ammonitionis, divisionis bonorum inter fratres carnales, aut patrueles, in quibus Repulsio subsecuta fuerit: item Dotum, ac paraphernorum, nec non Appellationum, ex recepta iam

Ubi Nota, quod Causae Tutelarum, non observationis mandatorum, personalis ammonitionis, divisionis bonorum inter fratres carnales, aut patrueles, in quibus Repulsio subsecuta fuerit: item Dotum, ac paraphernorum, nec non Appellationum, ex recepta iam consuetudine, in omnibus terminis, ad instar Causarum Appellatarum, extra seriem levantur, et adiudicantur: 4. Vlad. art. 16. In Sclavonia autem, bis Octava celebratur, pro

etiam intermissae causae, tam scilicet ante, quam post dictam cladem Mohachiensem, motae, vel movendae, mixtim et indifferenter levarentur. Et ut sub id tempus transacti quindecim quoque anni, et sex menses, ad praescriptionem non computarentur, art. 22. Novizoliensi, anni 1542. Et sic nihil mirum, si praetacta clausula adhuc iudicialibus inferatur, nisi forte praescriptae veteres causae, ante praenotatam cladem Mohachiensem motae,

sic nihil mirum, si praetacta clausula adhuc iudicialibus inferatur, nisi forte praescriptae veteres causae, ante praenotatam cladem Mohachiensem motae, iam finitae essent, ideoque omitti deberet; ne iam ab annis 66. inani et non necessaria huiusmodi positione, iudiciales superfluerent, et taedium parerent. Alii vero, quos historica magis, quam iuridica delectant, putant id fieri ob memoriam tantum tam funestae cladis; ut etiam inter dicunda Iura,

publica constitutione, ita conclusum fuerit: veluti art. 35. anni 1601. Estque propria Fisci Suae Maiestatis Regii, super acquisitione bonorum, deficientium in semine, dominorum duntaxat magnatum, (et non nobilium.) Vel prosecutione casuum notoriorum, aut alias causarum articularium, si quam huiusmodi, Regnum aliquando contra aliquem constituerit. Ubi Nota: quod quaelibet causa, virtute alicuius contractus inchoata, eo

solum Iudicio ordinario, in causam attrahi soleant: quae ex ordine Nobilium existens, in causa defectus seminis, Nobilis quondam Ioannis Kolos fratris sui, contra Fiscum Suae Maiestatis Regium, a Iudicio Extraordinario, non tam absoluta, quam exclusa potius, uti iam dictum est, esse perhibetur: Anno Domini 1567. feria secunda proxima, post festum Beatae Luciae Virginis et Martyris, Posonii, sub termino

coram suo Iudice, ad decimum quintum diem, fieri debet: ac quicquid Iudex ipse superinde decreverit, et pronunciaverit, id citra omnem dilationem, debitae etiam executioni demandet; contradictione, et inhibitione quorumcunque non obstante: art. 10. anni 1536. Compromissoria, quae fit ex partium compromisso, sub aliquo vinculo, et vel nullis, vel certis quibusdam Iuridicis remediis admissis: et haec prouti

Fiscus; et quae sunt propria Causarum Fiscalium, sive Extraordinariarum dicti Fisci Regii? Quoniam de Fisco incidit mentio, et multi in eo haesitant, an hoc nomen certam aliquam personam significet, vel quid aliud: ideo non inconveniens fuerit, paucis declarare, quidnam rei sit, et unde hoc nomen traductum, atque a quibus primum usurpatum extiterit. Fiscus igitur, olim apud Romanos dicebatur proprie pecunia Principis. Constituto enim Principe,

fiscos complures, cum pecunia Siciliensi. Et Asconius Pedianus, in 2. Verrina. Similiter et Ausonius, teste Andr. Gail. lib. 1. obs. 20. Indeque Fiscus, propria duntaxat Principis, et non alterius pecunia erat, quam usu capere nemini licebat, longo tempore. Aerarium autem publicae pecuniae, Conservatorium potius dicitur. Sic apud nos quoque iam, retento hoc Romanorum veteri nomine, Fiscus proprie dicuntur

ac aliis passim locis, ad Sacram Regni Coronam, et Iurisdictionem legitimi Regis devolvuntur, (licet in aliquibus casibus, etiam res mobiles Fisco cedant) Et non persona aliqua, nisi forte improprie iam Curator dicti Fisci, eius nomine vocitari solitus sit. Vel etiam denominative ab eo, Fiscalis Sacrae Regni Coronae nuncupetur, aut cum pro persona quoque Principis Domini Nostri

cum onere; prouti deliberatum est super hoc Posonii, anno 1612. in causa Fisci, contra familiam Chorom. et statutum, art. 65. anno 1618. Quarto, ad producendas petitas literas,seu privilegia, non admittitur prorogatio, ex eo, quod iam prius petita fuerint produci per I. et alioquin sat temporis habuit, ad disquirenda illa; prout super hoc deliberatum extat, contra Generosam et Magnificam Dominam Comitissam Annam

Illustrissimi Domini Comitis Thomae Erdodi, etc. in causa arcis Szamobor, Feria secunda post Sanctae Luciae, 1519. Posonii. Et civiles quoque docent, Fiscum a reo instrumenta petere posse, non solum ad evitandam ulteriorem prorogationem, sed ad fundandam ipsam contra eum actionem, idque dicunt singulariter in Fisco actore receptum esse: Andreas Gail. lib. 1. obser. 21. Unde non abs re apud nos

petere posse, non solum ad evitandam ulteriorem prorogationem, sed ad fundandam ipsam contra eum actionem, idque dicunt singulariter in Fisco actore receptum esse: Andreas Gail. lib. 1. obser. 21. Unde non abs re apud nos quoque universae literae, et literalia instrumenta, a possessoribus huiusmodi bonorum defectus seminis alicuius, per Magistrum Pronotarium peti solent, licet ex abusu

et literalia instrumenta, a possessoribus huiusmodi bonorum defectus seminis alicuius, per Magistrum Pronotarium peti solent, licet ex abusu quodam (qui tamen admitti non deberet) non consueverint per eosdem produci: Styl. Quinto, Appellatio quoque non admittitur, quia cum Dominus Palatinus specialis illarum sit Iudex, alium Superiorem non habent, ad quem transmitterentur.

et literalia instrumenta, a possessoribus huiusmodi bonorum defectus seminis alicuius, per Magistrum Pronotarium peti solent, licet ex abusu quodam (qui tamen admitti non deberet) non consueverint per eosdem produci: Styl. Quinto, Appellatio quoque non admittitur, quia cum Dominus Palatinus specialis illarum sit Iudex, alium Superiorem non habent, ad quem transmitterentur. Sexto, quia

seminis alicuius, per Magistrum Pronotarium peti solent, licet ex abusu quodam (qui tamen admitti non deberet) non consueverint per eosdem produci: Styl. Quinto, Appellatio quoque non admittitur, quia cum Dominus Palatinus specialis illarum sit Iudex, alium Superiorem non habent, ad quem transmitterentur. Sexto, quia Fiscus est privilegiatus, ideo nullas literas producere, vel quippiam contra aliquem

ex abusu quodam (qui tamen admitti non deberet) non consueverint per eosdem produci: Styl. Quinto, Appellatio quoque non admittitur, quia cum Dominus Palatinus specialis illarum sit Iudex, alium Superiorem non habent, ad quem transmitterentur. Sexto, quia Fiscus est privilegiatus, ideo nullas literas producere, vel quippiam contra aliquem probare tenentur: 2. tit. 39. nisi forte sponte id praeassumpserit. Cui sic

Cui sic volenti, nulla fit iniuria. Et si aliquando iuramentum praestare deberet, id Director Causarum, in persona Suae Maiestatis deponere tenebitur: ibidem. Licet, Iure Quad. 1. tit. 10. non Director Causarum, sed Principalis Officialis, qui controversis bonis praesidet, nomine Principis iurare deberet. Ubi nota, quod licet in his quoque, uti et in caeteris causis ordinariis, onera iuridica provenire soleant:

QUAESTIO QUINTA / Tertio, quotuplex potest esse Causa ex parte Ordinis? Itidem multiplex: alia privilegiata, pro pauperibus quae Feriis sextis, et diebus Sabbatinis adiudicatur, art. 51. anno 1563. Ea autem non existente, sumuntur aliae ordinariae. Ubi id notandum venit, quod licet citatus articulus, in genere dicat discutiendas huiusmodi causas, praescriptis duobus diebus: nihilominus tamen, prout multi volunt, et

huiusmodi causas, praescriptis duobus diebus: nihilominus tamen, prout multi volunt, et usu etiam receptum esse videtur, una et eadem huiusmodi, causa pauperum, etiam non existentibus similibus sibi, utroque dicto die, adiudicari non solet; quod causae, ad minus tertio die, et non altero statim, levari solitae sint. Ac ideo, loco istarum, aliae ordinariae levantur: semper tamen cum hac

diebus: nihilominus tamen, prout multi volunt, et usu etiam receptum esse videtur, una et eadem huiusmodi, causa pauperum, etiam non existentibus similibus sibi, utroque dicto die, adiudicari non solet; quod causae, ad minus tertio die, et non altero statim, levari solitae sint. Ac ideo, loco istarum, aliae ordinariae levantur: semper tamen cum hac cautionis clausula (non existentibus scilicet causis pauperum) quia

usu etiam receptum esse videtur, una et eadem huiusmodi, causa pauperum, etiam non existentibus similibus sibi, utroque dicto die, adiudicari non solet; quod causae, ad minus tertio die, et non altero statim, levari solitae sint. Ac ideo, loco istarum, aliae ordinariae levantur: semper tamen cum hac cautionis clausula (non existentibus scilicet causis pauperum) quia sine ea, facile condescendere possent, quasi non

similibus sibi, utroque dicto die, adiudicari non solet; quod causae, ad minus tertio die, et non altero statim, levari solitae sint. Ac ideo, loco istarum, aliae ordinariae levantur: semper tamen cum hac cautionis clausula (non existentibus scilicet causis pauperum) quia sine ea, facile condescendere possent, quasi non suis diebus levatae exstitissent: Styl. Altera privilegiata pro Fisco, quae et extraordinaria iam dicta est,

et non altero statim, levari solitae sint. Ac ideo, loco istarum, aliae ordinariae levantur: semper tamen cum hac cautionis clausula (non existentibus scilicet causis pauperum) quia sine ea, facile condescendere possent, quasi non suis diebus levatae exstitissent: Styl. Altera privilegiata pro Fisco, quae et extraordinaria iam dicta est, in praecedenti tertia Quaest. quae antea a prandio semper levari consueverat: nunc

Magistratus, pro publico bono, ac tranquillo statu, moventur. Tum, Causae divisionum inter fratres condivisionales, si ammonitio fiat per Protonotarium, 1. tit. 45. Causae tutelares, transgressio mandatorum, et non observatio eorum: art. 78. anni 1563. Personalis admonitio: 2. tit. 20. Causae Dotum, et Rerum Paraphernalium, 4. Vlad. art. 16. Et art. 2. anni 1555. Causae ratione bonorum ex Regia

illata damna: art. 30. anni 1567. Causae evictionum, novi iudicii, simulati concambii in fraudem fratrum, causae ratione bonorum, in quibus statutio praecessit, sed propter loci distantiam, contradictio non fuit facta: art. 46. anni 1563. Et alia his similia. Seriales sunt, quarum numerus non potest comprehendi, sed per praemissarum negationem, facile cognosci poterunt. Et potissimum huiusmodi sunt omnium

in fraudem fratrum, causae ratione bonorum, in quibus statutio praecessit, sed propter loci distantiam, contradictio non fuit facta: art. 46. anni 1563. Et alia his similia. Seriales sunt, quarum numerus non potest comprehendi, sed per praemissarum negationem, facile cognosci poterunt. Et potissimum huiusmodi sunt omnium iniuriarum, damnorum, et simplicium violentiarum, sive minoris potentiae. Aliae item extraordinariae, quae

pauperes simpliciter, pupilli, qui et orphani dicuntur, ac viduae; prouti et citatus articulus iam iuris nostri continet. Tertio, secundum alios, etiam senes decrepiti, et religiosi, nec non diuturna quoque captivitate apud hostes fatigati. Horum autem, et praesertim saecularium, tres recensentur species, secundum Panormitanum, teste Sylvestro, par. 2. vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt

nec non diuturna quoque captivitate apud hostes fatigati. Horum autem, et praesertim saecularium, tres recensentur species, secundum Panormitanum, teste Sylvestro, par. 2. vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt miserabiles, nec actu, nec habitu, quia non habent qualitatem, propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut

fatigati. Horum autem, et praesertim saecularium, tres recensentur species, secundum Panormitanum, teste Sylvestro, par. 2. vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt miserabiles, nec actu, nec habitu, quia non habent qualitatem, propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut viduae, et pupilli pauperes, vel diuturno morbo

eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut viduae, et pupilli pauperes, vel diuturno morbo fatigati. Quidam vero sunt miserabiles, habitu tantum, et non actu; ut viduae et pupilli divites. Verumenimvero, de more et consuetudine nostra, omnes ii pro pauperibus reputantur, quibus praecipue bona fortunae, hoc est, Iura possessionaria, et res mobiles, aliaeve id genus

25. anni 1563. causae dotis, paraphernorum, et tutelares: art. 2. anni 1555. Et art. 18. anni 1574. Item, defectus seminis, ex speciali Constitutione Regni, art. 21. anni 1566. Nec non viduarum: art. 28. anni 1552. Et Iudicis Curiae, uti ordinarie iam omnes causae defectus seminis, et omnes transmissiones, ex Regno Sclavoniae, citato iam art. 18. anni 1574. Et 4. Vlad. art. 6.

legitimorum praeceptorum, quae nos arctant, ad observandum bonum et aequum. Atque huius iuris, tria potissimum officia numerari solent: nimirum, honeste vivere, alterum non laedere, et suum unicuique tribuere: in praefatione 3. Decreti Vlad. Secundo: Lex in primis triplex est; Naturalis, Humana, et Divina. Quarum duae priores, dirigunt hominem in

populo; haec vero per Christum, omnibus hominibus ad salutem est revelata, et promulgata: ut per eam ad finem supernaturalem homines dirigerentur. Atque haec quidem, omnes ex aequo ad observationem sui obligat: illa non item. Quia Christus Dominus Servator noster, liberavit nos a iugo illius, quoad scilicet praecepta mystica, quae sunt Sacramentalia, vel Caeremonialia: et non Moralia: Marantha, par. 3. de orig. Iudicii, num. 47.

haec quidem, omnes ex aequo ad observationem sui obligat: illa non item. Quia Christus Dominus Servator noster, liberavit nos a iugo illius, quoad scilicet praecepta mystica, quae sunt Sacramentalia, vel Caeremonialia: et non Moralia: Marantha, par. 3. de orig. Iudicii, num. 47. ut patet Actorum 5. et Gal. 4. 5. Et quia Nova haec Lex, super ratione naturali, sicuti et Leges Civiles ab Ethnicis, ante natum Christum 300. annis,

Mosaicas observandas, iterum populum Christianum reducere nixi fuerint; prouti et nunc quoque autor quidam Decreti Tripartiti Latini simul ac Hungarici, adiunctis ad calcem illius, praedictis Veteribus Legibus sive Mosaicis, non obscure satagere videtur. Quae omnia admonitionis ergo tantum praemittere volui, ut quilibet tanto facilius inter praedictas leges discrimen et differentiam scire possit. Prout tamen legis usus

vide Cap. 6. Prologi. Ex quibus praemissis colligitur, ius longe latius patere, quam legem: quod ius, sit nomen generale, tam scilicet legibus, quam moribus, hoc est, iure scripto, et non scripto constans: lex autem species iuris, et tantum iure scripto comprehensa. Tertio, mores sunt actiones humanae, hoc est, actiones hominum liberae, praesertim consuetae et saepius iteratae. Vel, mos est longa

saepius ac saepius eodem modo iteratis et repetitis, ac quasi pro legibus iam usurpatis. Quae omnia, cum stabilia et perpetuae veritatis esse debent, quamdiu in iudiciis haberi possunt, tamdiu alia consuetudo admitti non debet, (nisi ipsis per talem consuetudinem iam derogatum fuerit,) quia sic, et generales leges, et privilegia, ac iudiciariae sententiae (ad quas, et quae, ut praemissum est, omnis

ac iura et iudicia secundum eas addiscere poterit. Quamvis dictus VVerböczi, in dicto Prologo sui Tripartiti, cap. 10. tantum indulserit consuetudini, ut paene quamlibet legem, per eam, non gravate subvertendam existimaverit. Quod non miror, siquidem ibi aliena potius pertractaverit, quam propria suo instituto accommodaverit et praefixerit, ut facile quilibet advertere potest. Secundo: exemplum quoque prope

addiscere poterit. Quamvis dictus VVerböczi, in dicto Prologo sui Tripartiti, cap. 10. tantum indulserit consuetudini, ut paene quamlibet legem, per eam, non gravate subvertendam existimaverit. Quod non miror, siquidem ibi aliena potius pertractaverit, quam propria suo instituto accommodaverit et praefixerit, ut facile quilibet advertere potest. Secundo: exemplum quoque prope affine esse consuetudini, cum scilicet nos

et ipsi semper militares fuere, et illum a praedicta gente, perpetuae militiae addicta, accepere: ita quoque magna ex parte, militarem esse voluere, ut scilicet, non minus in iudicio, quam bello, militaris disciplinae studiosi fierent. Vide de Repulsione, tit. 73. et 74. part. 2. Et hic tandem cessaverunt duo illa gentilia iudicia, candentis ferri, et ferventis aquae;

unde dicitur? Ius, aliud est Ius Naturae; aliud Humanum (quod et Gentium, et Civile dicitur) et aliud Divinum. Ius Naturae, est commune omnium nationum, eo quod ubique instinctu naturae, et non aliqua constitutione ab homine facta, habetur: ut maris et foeminae coniunctio, liberorum procreatio, educatio, successio, communis omnium possessio, una omnium libertas, nullus dominus, nullus servus, nullus captivus.

coniunctio, liberorum procreatio, educatio, successio, communis omnium possessio, una omnium libertas, nullus dominus, nullus servus, nullus captivus. Item, acquisitio eorum, quae coelo, terra, et mari capiuntur. Nec non depositae rei, vel commodatae pecuniae restitutio, violentiae per vim repulsio. Siquidem hoc, aut si quid huic simile est, nunquam iniustum, sed naturale aequumque habetur. Quanquam

communem usum introductum est: ut rerum separationes, dominiorum divisiones, sedium occupationes, domorum aedificationes, munitiones, bella, captivitates, servitutes, mancipia, postliminia, foedera, paces, induciae, legatorum non violandorum religio, connubia inter alienigenas prohibita. Similiter, venditiones, emptiones, conductiones, et alii quivis similes mutui contractus. Sic dictum, quia eo fere omnes gentes utuntur. Estque contrarium dicto

moribus, placitisque cuiuslibet huiusmodi populi deducitur, ac pro lege statuitur. Quia vero saepe occurrunt ista verba; Ipso iure, Ipso facto, vel De facto, vel Eo facto: ideo non inutile fuerit ea declarare, quid significent. Omnia igitur ista, idem significant, et sunt usitatissima Axiomata, sive Maximae Iuris, denotantes generales quasdam propositiones, veluti in Syllogismo Maiores esse solent, de

Iure, vel Lege; ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum Principis tale, taliter puniatur: vel, qui voluntarium homicidium perpetraverit, capite plectatur: aut, qui furatur, suspendatur. Et in hac propositione, non requiritur ullum ministerium Iudicis constituentis ipsam. Quia iam talis Lex, Ius, Edictum etc. factum et constitutum est: sed necessarium est, hanc generalem Legem, alicui per subsumptionem minoris

(ut in Fabulis, sive apologis AEsopi, aliorumque fit) loqui, et inter se ordinem aliquem politicum habere ac servare dicantur; id totum fictitie tantum, et similitudinarie ab hominum politia fingi, dicique consuevit, et non proprie, ac re ipsa. Et quidem in apibus, mira est huiusmodi Naturae vis, et harmonia: inter quas, certus omnino ordo, et modus, principatusque praerogativa, in omnibus earundem actionibus observari perspicitur: ut patet ex

actionibus observari perspicitur: ut patet ex Georgicis Virgilianis, lib. 4. sic et in formicis, industria victus comparandi mirifica cernitur. Ius vero Naturae, erit universalissimum et communissimum, non solum hominibus, sed etiam brutis animantibus. Siquidem sicuti inter homines, naturae instinctu, viri apti nati sunt mulieribus coniungi, liberosque procreare: ita et inter bruta animalia, mares foeminis coniunguntur ad

viri apti nati sunt mulieribus coniungi, liberosque procreare: ita et inter bruta animalia, mares foeminis coniunguntur ad procreandos secundum suam quaeque speciem foetus. Plantae itaque, ut sunt herbae, et arbores, cum non sint sensitivae, neque de loco ad locum progressivae, neque vero aliis ita sui communicativae: non ad hoc Ius naturae sensitivae, sed ad vim sibi naturalem et innatam vegetativam, germinativamque, ex sese sibi simile

foeminis coniunguntur ad procreandos secundum suam quaeque speciem foetus. Plantae itaque, ut sunt herbae, et arbores, cum non sint sensitivae, neque de loco ad locum progressivae, neque vero aliis ita sui communicativae: non ad hoc Ius naturae sensitivae, sed ad vim sibi naturalem et innatam vegetativam, germinativamque, ex sese sibi simile germinandi, referuntur: ut dum aliae ipsis similes producuntur, ex earum, vel seminibus, ut herbae; vel

ut herbae; vel radicibus, aut surculis alienis insitis truncis, ut arbores; vel etiam segmentis terrae infixis, ut vites. Quanquam et ex his nonnullae, mas et foemina dicantur: ut palma, et mandragora, sed improprie tantum, et non simul congrediendo germinarent, sed ut celerius sibi adiacentes maturescerent. De quibus Plinius, et alii naturales historici consulantur.

et primo quidem, magis institutiones quasdam initiales Religionis Christianae, Stephanus, Ladislaus, et Colomannus. Tum demum leges civiles, Andreas II. Sigismundus, Ludovicus I. et II., Matthias I. et II. nec non VVladislaus, Ferdinandus, Maximilianus, et Rudolphus, suis quisque temporibus, et subditorum moribus accommodavit; quae praecipue ad praedictum postremum Ius Civile referendae esse videntur: tum ratione originis, quia ex eo

IX. Sexti, Domini Bonifacii Papae VIII. Et Clementinarum, Domini Clementis Papae V. Simulque extravagantium viginti, Domini Ioannis Papae XXII. ac communium. Quibus annumeratur etiam Decretum Gratiani, monachi cuiusdam, et non Papae, ex dictis Sanctorum Patrum compilatum. Sicque omnia simul sumpta, constituunt Corpus Iuris Canonici: quod novissime autoritate Domini Gregorii Papae XIII. diligenter revisum et expurgatum, apud omnes Christi fideles,

cuiusdam Paleae, discipuli eiusdem; et quartam, Iurisperitorum, et Imperatorum Secularium, doceant solum ex prima autoritate illud authenticum dici, et Leges Civiles per ipsum eo insertas, manere tantum Leges Civiles; et non reputari pro Canonibus; teste Marantha, parte 3. de origine Iudicii. Atque ita communiter sumptum, magis natura, quam moribus, maxime autem fide supernaturali constat. Dictum Divinum, quod vel

sint; atque etiam praemissum Ius, ab ea deductum esse, docuerimus: videndum est, quid ipsa quoque Iustitia sit? Et primo quidem: veteres illi gentiles, vana quadam religionis superstitione ducti, dicebant Iustitiam, Araei, non quidem unius illius ex Titanibus, qui arma contra Deos sumpserunt, sed alterius cuiusdam Principis, hominis utpote iustissimi, filiam fuisse; quam a patre, vel potius ab astris, Astraeam nominarunt: eo quod, postquam

ut Ovidius 1. Metam: cecinit: Ultima caelestum terras Astraea reliquit. Verum omissa huiusmodi gentilitatis fictione (quanquam non omnino repudianda, si res bene consideretur:) de Iustitia hic agimus, prout est virtus moralis, eaque duplex: vel Naturalis, quae est constans et perpetua voluntas, ius suum unicuique tribuens: non quidem quantum ad actum,

fictione (quanquam non omnino repudianda, si res bene consideretur:) de Iustitia hic agimus, prout est virtus moralis, eaque duplex: vel Naturalis, quae est constans et perpetua voluntas, ius suum unicuique tribuens: non quidem quantum ad actum, sive effectum ipsum, siquidem id non semper fieri potest; sed quantum ad affectum, qui semper paratus est, ad praestandum debitum effectum, si fieri potest. Vel Legalis, quae et lex ipsa dicitur, ac

consideretur:) de Iustitia hic agimus, prout est virtus moralis, eaque duplex: vel Naturalis, quae est constans et perpetua voluntas, ius suum unicuique tribuens: non quidem quantum ad actum, sive effectum ipsum, siquidem id non semper fieri potest; sed quantum ad affectum, qui semper paratus est, ad praestandum debitum effectum, si fieri potest. Vel Legalis, quae et lex ipsa dicitur, ac saepe pro arbitrio populi mutatur, sine qua nec gentes, nec

Et ?? Vlad. art. 36. Et Iudicium Trinae Forensis proclamationis: 6. Matth. art. 17. Et 2. Vlad. art. 7. Secundo: haec duo non sunt quidem sublata, sed tamen neque usitata iam habentur: videlicet, Iudicium Candentis ferri, et Iudicium Ferventis aquae. Et neque quidem permittuntur amplius fieri, coram tribus testibus, ut antea: lib. 1.

homines fiebat: 2. tit. 19. Qui nunc quoque in Personali citatione procedere solent, de Curia Regia Scribae, seu Iurati Notarii: quales solent esse apud Dominum Personalem, et Magistros Protonotarios (ac non privati Dominorum Superiorum Iudicum Secretarii,) 2. tit. 20. De quibus infra, cap. 6. quaest. 2. In Regno Sclavoniae etiam, per testimonia Capituli, et homines Banales, pro Quintodecimo die,

ad quem Evocatio (ex ratione in iisdem Literis expressa) fieri debeat, denotatus fuerit: tunc ad Octavum usque diem illius festivitatis, cuius Octavae inseruntur, Executio cum illis peragi poterit. Ante festum tamen, et non post festum illud: 1. tit. 33. Neque vero illae Causae, quae sub iisdem Iudiciis inchoantur, sub eodem termino levantur: art. 51. anni 1550. Secundo: inter

solent; ut sunt, omnes Actus potentiarii, etiam in facto Iurium possessionariorum, nondum tamen Praescriptionis terminos egressi. Item, Damnorum illationes, aliave nocumenta et iniuriae, 1. Vlad. art. 54. nec non aliae Causae. Quae licet per simplicem Evocationem moventur: eo tamen praecise brevi termino, quo Causae per Insinuationem intentatae, levari, discutique, et terminari

celebrandis, finaliter terminari debent. Nisi in aliquibus, ac potissimum in facto Potentiario, Iurium possessionariorum, Iurium, ac Literalium instrumentorum productio requiratur, quae omnino in secundis Octavis, sed non amplius fieri debet: 6. Matth. art. 6. et 19. Item 1. Vlad. art. 54. Dicta ab Insinuando, quod est, quasi in sinum ponere. Unde verisimile est, olim hanc Citationem ita fieri solitam fuisse, quod per ipsam

seu publicarum Regni Constitutionum, in Curia Regia, Inhibitio, et Repulsio (nisi sola Iurium, et Literalium instrumentorum productio, ad secundas tantum Octavas) admitti non deberent, potissimum autem in divisione, in qua et Contradictio, 1. tit. 45. et Inhibitio communiter iam virtute Literarum praeceptoriarum divisionalium praecluditur; Repulsio autem, in partibus admittitur: de

et Decreto Ladislai Posthumi, art. 9. iubetur: quod Insinuationes in suis vigoribus remaneant. Et Novella Constitutione, anni 1618. art. 69. in eodem dominio bonorum simul existentium Inhibitio non admittitur. Nec obstat Titulus 77. part. 2. (qui est Articulus 51. ex 1. Decreto Vlad. desumptus) in quo universaliter in omnibus causis videtur admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis

in omnibus causis videtur admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in eis, ut patet 4. Vlad. art. 15. et non de istis Brevibus, sive per Insinuationem motis, quae ut iam patuit citatis locis, restrictae sunt, et ab huiusmodi Iuridicis remediis exclusae, quia alias, et contra naturam suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino

Brevibus, sive per Insinuationem motis, quae ut iam patuit citatis locis, restrictae sunt, et ab huiusmodi Iuridicis remediis exclusae, quia alias, et contra naturam suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino Octavali non terminarentur. Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in Literis Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non

motis, quae ut iam patuit citatis locis, restrictae sunt, et ab huiusmodi Iuridicis remediis exclusae, quia alias, et contra naturam suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino Octavali non terminarentur. Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in Literis Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non daretur; prout et

non terminarentur. Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in Literis Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non daretur; prout et Quadrip. 2. tit. 14. continet. De quibus vide etiam infra, Quaest. 2. cap. 5. Secunda Evocatio, est Simplex, earum Causarum, quae quatuor

literarum productio, etiam cum onere in iisdem praeassumenda, excedere debet: 1. Vlad. art. 54. Et 6. Matth. art. 19. (licet iam modi illi, per quatuor terminos procedendi, in hoc posteriori loco comprehensi; non sint in usu.) Cuiusmodi Causae sunt, quae per admonitionem, vel aliam praeter dictam iam simplicem Evocationem, aut Statutionem, et Recaptivationem bonorum, vel etiam

Regni, medio solius dicti Scribae, vel Notarii Curiae Regiae, absque ullis literis Evocatoriis, in praesentiam sui, personaliter ad tertium statim diem vocatio. Dicta Personalis, quia Reus, sola sua in persona, et non per alium citari debet. Ubi Nota, I. Huiusmodi personalem Citationem fieri solere, etiam in causis Bonorum Impignoratorum, in quibus per Actorem personaliter, vel medio Procuratoris sui, simul et literae

Iudicum ordinariorum statim producuntur. II. Personalem prohibitionem quoque, ratione indebitae, et potentiariae detentionis Iurium possessionariorum, sic fieri posse; ubi tam prohibens, quam prohibitus personaliter, et non per Procuratores, coram Iudicibus ordinariis, simul constituti fuerint: 2. tit. 20. III. Quod haec personalis Citatio, etiam ad terminum Iudiciorum extraordinariorum extendi et dilatari

Quod haec personalis Citatio, etiam ad terminum Iudiciorum extraordinariorum extendi et dilatari potest, propter similem Salvum conductum, in eo quoque necessario observandum: licet textus Decreti; illum includere non videatur. Quia fortassis tunc, in tanto usu et consuetudine non fuit, prouti iam coeptus est haberi, propter frequentiam talium Causarum. Nam inconveniens omnino esset, si haec praerogativa ipsi adimeretur; cum in omni

extraordinariorum extendi et dilatari potest, propter similem Salvum conductum, in eo quoque necessario observandum: licet textus Decreti; illum includere non videatur. Quia fortassis tunc, in tanto usu et consuetudine non fuit, prouti iam coeptus est haberi, propter frequentiam talium Causarum. Nam inconveniens omnino esset, si haec praerogativa ipsi adimeretur; cum in omni Iudicio conveniat, pacem et tranquillitatem, honestatemque; quibus

Extraordinaria, uti praemissum est, immediate vocati, vel aliter interessati in Diaeta, vel Octavis iam constituti, in personis et rebus penes eos habitis, impediti fuerint: 2. tit. 20. Et 6. Vlad. art. 12. non autem de aliis, vel bonis ipsorum. Secundo: licet textus Decreti Tripartiti, citato loco 2. tit. 20. communiter et indifferenter contineat, hanc Citationem, propter verbalem

et indifferenter contineat, hanc Citationem, propter verbalem dehonestationem, vel facti violentiam, fieri debere: nihilominus tamen, proprie in Violatione Salvi conductus, solummodo facti violentia, et non dicti dehonestatio, passim iam intelligi consuevit. Prouti super hoc, anno 1610. Posonii, in causa Gasparis Palugyai; contra Magnificum Dominum Sigismundum Balassa deliberatum est; ubi idem Dominus Balassa, a

QUAESTIO SEXTA. / An Inhibitio, et Repulsio, in huiusmodi Causis personalis Citationis, admitti debeant? Non levis dissensio est inter multos: aliis negantibus, ideo, quod per istam Citationem, tales causae privilegientur: ut et In-causam-attracti personaliter citentur, et tertio statim die respondere cogantur. Imo ibidem statim

omnes huiusmodi causae, sibi similes et conformes sint. Atque ita literae Adiudicatoriae sententionales, statim in eadem una Octava, Inhibitione, Contradictione, et Repulsione non obstantibus, extradari deberent, nisi ad secundas Octavas, productio Literarum differretur, ad quam Prorogatio dari debet. Ubi id etiam Notandum venit: quod si Reus, seu admonitus in huiusmodi causis

dari debet. Ubi id etiam Notandum venit: quod si Reus, seu admonitus in huiusmodi causis Iurium Impignoratitiorum, specifice responderit, se habere literas Donationales, vel alias, super iis; et non dixerit in genere, Bonum Ius se habere: tunc non datur illi terminus ad producendum, sed statim Donationem ipsam producere debebit, ac iuxta eam Iudicium recipere. Ita iudicatum est Posonii, anno 1612. in

etiam Notandum venit: quod si Reus, seu admonitus in huiusmodi causis Iurium Impignoratitiorum, specifice responderit, se habere literas Donationales, vel alias, super iis; et non dixerit in genere, Bonum Ius se habere: tunc non datur illi terminus ad producendum, sed statim Donationem ipsam producere debebit, ac iuxta eam Iudicium recipere. Ita iudicatum est Posonii, anno 1612. in causa Dominae Barbarae VVas, consortis Egregii

ubicunque reperiri potuissent; aut de domibus habitationum suarum, ad comparendum coram Sua Maiestate, sine ulteriori procrastinatione. Qui si personaliter venissent, et se expurgare potuissent; bene quidem: alioquin si non venissent, vel si venissent, et se expurgare non potuissent; observato semper Iuris ordine, in sententia capitali, ac amissione cunctorum Iurium suorum possessionariorum, rerumque et bonorum quorumlibet, condemnati

habitationum suarum, ad comparendum coram Sua Maiestate, sine ulteriori procrastinatione. Qui si personaliter venissent, et se expurgare potuissent; bene quidem: alioquin si non venissent, vel si venissent, et se expurgare non potuissent; observato semper Iuris ordine, in sententia capitali, ac amissione cunctorum Iurium suorum possessionariorum, rerumque et bonorum quorumlibet, condemnati extitissent: 3. Vlad. art. 8. Et 6. Matth. art. 15.

(anni 1527. art. 5.) in Curia regia, per nos caeterosque Iudices regni ordinarios pro Decimo quinto die, diei Evocationis exhinc fiendae computando, discuti debeant et adiudicari, etc. Styl. Et non ad 32. diem, uti Tripartitum habet, 1. tit. 33. Neque ita sine intermissione, sicut citatus art. 5. anni 1527. continet. Ac quanquam omnes Actus potentiarii in genere, Citatione per

in deliberatis, etiam absentiam denotant. Iussio autem et Commissio ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam ex commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet: 2. tit. 82.

Nota: I. Quod Foeminae in Actibus potentiariis evocari soleant, casu, quo violentiae, quarum ratione evocandae sint, in bonis ipsas concernentibus, patratae sunt, et cum Tutricum officio suorum liberorum perfunguntur: alias non, sed pro eis Mariti evocantur: 4. Vlad. art. 14. In aliis autem communiter evocantur. II. Quod Evocationes cum clausula; de consensu et voluntate emanatae, abrogatae sunt: quodque uxores, matres, filiae, et

evocantur: 4. Vlad. art. 14. In aliis autem communiter evocantur. II. Quod Evocationes cum clausula; de consensu et voluntate emanatae, abrogatae sunt: quodque uxores, matres, filiae, et sorores Nobilium non soleant evocari: 6. Matth. art. 13. Et 1. Vlad. art. 58. nisi simul aequale ius habuerint. III. Officiales, ratione Actuum potentiariorum, evocantur de officiis, ex quibus tales actus

ratione Actuum potentiariorum, evocantur de officiis, ex quibus tales actus patrarunt: etsi convincantur, satisfactio quoque exinde fieri debet, tam adversario, quam Iudici, ex parte eorum. Ipsi autem per Dominos suos, quorum non accessit commissio ad illos patrandos) detineri possunt, usque ad satisfactionem: 2. tit. 48. Et Domini seipsos iuramento expurgabunt, si commissio praetendetur contra illos; et super damnis satisfacientes ex

terminum evocationi praefixum, hoc est, diem Decimum quintum, usque ad annualem revolutionem; sine Praeceptoriis quidem: ast post annuam transactionem, vel ubi Actor, praesertim in Inhibitione, Originalia nondum extraxerit: non nisi virtute Praeceptoriarum, extradari solent, ut et stylus continet. QUAESTIO DECIMA. / Quomodo, et unde Citatio seu Evocatio fieri

de domo habitationis, seu loco solitae suae residentiae. Specialiter autem, nolens assumere pecuniam, et remittere pignus, vel levare dotem, quartam, paraphernum, non personaliter, nec de sua Curia (alioquin Actor, in homagio contra Evocatum convincetur) sed de Iure possessionario, aut pignoratitiis, si habet; sin minus, etiam de Curia, citatur, 2. tit. 24.

Actor, in homagio contra Evocatum convincetur) sed de Iure possessionario, aut pignoratitiis, si habet; sin minus, etiam de Curia, citatur, 2. tit. 24. Ubi Nota, quod aliquando (ut iam non raro usu venit) quando testimonium, neque citandi, neque vero suorum quorumpiam praesentiam habere potest; et neque in locum residentiae, huiusmodi citandi intromittitur: tunc signata porta, sive Ianua eiusdem, Cruce, aut

huiusmodi citandi intromittitur: tunc signata porta, sive Ianua eiusdem, Cruce, aut alio quopiam notabili signo ibidem facto, et idem referente dicto testimonio in literis Relatoriis; huiusmodi Citationi locus dari solet, quia non per citantem, sed per citandum, ac suos, factum est, quo minus per homines facta fuerit. QUAESTIO UNDECIMA. / Ex quibus causis Citatio, vel Relatio eiusdem

est, quo minus per homines facta fuerit. QUAESTIO UNDECIMA. / Ex quibus causis Citatio, vel Relatio eiusdem condescendere potest? Si debito modo non fuerit facta, non denotando scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per

homines facta fuerit. QUAESTIO UNDECIMA. / Ex quibus causis Citatio, vel Relatio eiusdem condescendere potest? Si debito modo non fuerit facta, non denotando scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita

alienos, et nihil ad nos pertinentes, modo praemisso, etiamsi fuerint, consanguinei, facta; nihil valebit. Locus etiam ad id aptus esse debet: quia in Templo, vel alio sacro loco, orationi sacro, aut concioni vacando, fieri non admittitur. Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina citata fuerat; postea facta exceptione, Citatio condescensa est. Quia sacra loca potius pro

quibus causae processus ultimus, seu status continetur, Iudiciales conscribi, ac ex ipsis, ita Reum proclamari facere, ut ipsae Iudiciales omnibus ostendantur: 4. Vlad. art. 5. Dixi, Per eundem, non tam ratione personae, quae interim mutari potest, quam ratione officii, quod perpetuum et immortale esse solet. Et si Genealogia ultimorum motorum, ad priores deducenda, aut Condescensio causae ex prioribus motoribus, in

ut infra, Quaest. 5. huius, videre licebit. QUAESTIO SECUNDA. Quid sentiendum de Signaturis Iuridicis, quae non sunt Literis comprehensae; et an ab iis quae(!) Novus processus, sive Iudiciales inchoari possint? Multi eas quidem vanidas, et nullius amplius usus esse, dicunt: plurimi tamen

Inquisitionem, vel iuramentalem despositionem, aut transmittendam Appellationem, et alias similes deductas, sed literis (casu quodam fortassis interveniente) comprehendi neglectas; omissis illis prioribus, has posteriores non putant reiiciendas: sed cum ab illis, declarando scilicet ultimam earum sententiam, seu deliberationem, in quam deductae fuerant; tum vero ab immediato earundem processu, seu causae statu, admittunt Iudiciales fieri posse.

Suae Maiestatis Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in praesentiam quondam Domini Locumtenentis; in parte autem, ratione non admissae Statutionis, sed factae bonorum statuendorum occupationis, ad communem exmissa fuerat: et tamen nullae Literae authenticae superinde extiterant confectae, plus minus a viginti annis. Neque vero

contra Stephanum Homonnai, Anno Domini, 1611. Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio termino. Secundo: quod huiusmodi Condescensio causae, vel per obitum ac

Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio termino. Secundo: quod huiusmodi Condescensio causae, vel per obitum ac decessum priorum motorum, via legitimae successionis, ad haeredes; vel per adeptionem

Possunt maxime, propter tres praecipue causas: primam; si uti praetactum immediate est, deductio Genealogiae motorum causae ab ultimo in praesentem, rite facta non fuerit. Secundam: si similiter Processus causae ultimus, bene non sit specificatus, neque ob id novus suum principium bene sumpserit. Tertiam: si Condescensio eiusdem casuae, ubi potissimum per adeptionem bonorum fieri

si uti praetactum immediate est, deductio Genealogiae motorum causae ab ultimo in praesentem, rite facta non fuerit. Secundam: si similiter Processus causae ultimus, bene non sit specificatus, neque ob id novus suum principium bene sumpserit. Tertiam: si Condescensio eiusdem casuae, ubi potissimum per adeptionem bonorum fieri contingit, bene denotata non extiterit.

similiter Processus causae ultimus, bene non sit specificatus, neque ob id novus suum principium bene sumpserit. Tertiam: si Condescensio eiusdem casuae, ubi potissimum per adeptionem bonorum fieri contingit, bene denotata non extiterit. QUAESTIO SEXTA. Quid proprium est harum Literarum Iudicialium? Hoc nimirum, quod in omnibus Causis, et earundem processibus; in

semper continuis Iuridicis diebus, ad comparendum, clara voce, facta vocatio. Ubi Nota: quod post Vigesimum nonum diem Proclamatio cessat quia alias (nisi per Undecim ultimos dies) sententiae, per Nonvenientiam, extradari non possent, sed in fumum abire deberent. QUAESTIO OCTAVA. Quotuplex est Proclamatio?

OCTAVA. Quotuplex est Proclamatio? Triplex. Prima: Forensis; ut proxime dictum est, nemine omnino, vel comparente, vel respondente. Secunda: quae tempore Proclamationis, ad recipienda Paria, ob non comparitionem Rei, de, et prae foribus Sedis Iudiciariae pronunciatur; et haec dicitur Proclamatio primae extradatae. Tertia: quae fit post Parium quidem in Iudicio receptionem, comparente Reo, vel personaliter. Vel per

per Procuratorem saltem: sed postea ad respondendum sese absentante, similiter de, et prae foribus Sedis Iudiciariae; et haec dicitur Proclamatio secundae extradatae. Vel, ut alii dicunt. Prima, simplex proclamata. Secunda, Ad non par, extradata. Tertia, Post par, ad nullam responsionem, Adiudicata. Ubi Nota: I. Quod sententia Primae Proclamationis, datur extra Sedem, per Magistrum Protonotarium, facta eiusdem proclamatione, foris in atrio

eiusdem, art. 12. De quo vide infra, Cap. 9. quaest. 2. QUAESTIO NONA. Quomodo notatur Reus, si tempore Proclamationis non comparuerit? Semper hac voce (Nemo) addito illi Adverbio numerali, Primo, Secundo, vel Iterum, Tertio, et Quarto, in primis Quatuor

Quatuor diebus. In aliis autem sequentibus, semper Tribus tantum diebus. QUAESTIO DECIMA. Sed in hac Proclamatione Forensi, quomodo fit Prohibitio, si Reus non comparuerit? Primis tribus diebus, eodem tamen semper die, fit sine onere: Quarto autem, cum onere, Trium scilicet florenorum. At aliis sequentibus diebus, semper duobus, ac duobus, sine onere:

eodem tamen semper die, fit sine onere: Quarto autem, cum onere, Trium scilicet florenorum. At aliis sequentibus diebus, semper duobus, ac duobus, sine onere: Tertio autem, cum onere. Ubi Nota: quod literae Sententionales, per non-venientiam Rei emanatae, ante Decem dies non debent extradari: Art. 39. anni 1545. ut scilicet interea temporis, absentes advenire, et sententias cum consueto onere prohibere valeant.

autem, cum onere, Trium scilicet florenorum. At aliis sequentibus diebus, semper duobus, ac duobus, sine onere: Tertio autem, cum onere. Ubi Nota: quod literae Sententionales, per non-venientiam Rei emanatae, ante Decem dies non debent extradari: Art. 39. anni 1545. ut scilicet interea temporis, absentes advenire, et sententias cum consueto onere prohibere valeant.

neque ulla ratione inhiberi potest, sed vadit ad Executionem; cui Repulsionis velamine obviari solet: tum, quia de antiqua consuetudine, id iam tertia vice amplius facere non admittitur: tum, quia in Petitione parium comparuit; et ideo comparenti sub eodem termino, Inhibitione uti non permittitur. cap. 5. Quaest. 1.

cui Repulsionis velamine obviari solet: tum, quia de antiqua consuetudine, id iam tertia vice amplius facere non admittitur: tum, quia in Petitione parium comparuit; et ideo comparenti sub eodem termino, Inhibitione uti non permittitur. cap. 5. Quaest. 1. QUAESTIO DUODECIMA. Quomodo Onera Sententiarum prohibitarum,

etc.) denotari debent. QUAESTIO SECUNDA. / Omniumne productorum in Sede, Paria petuntur? Non omnium saepenumero, sed tantum dictarum Praesentium et Iudicialium: aliorum autem, si necesse foret, in hospitio apud Magistrum Protonotarium videntur. Unde cautus esse debet Reus, ut sic petat Paria, et inspiciat

sed tantum dictarum Praesentium et Iudicialium: aliorum autem, si necesse foret, in hospitio apud Magistrum Protonotarium videntur. Unde cautus esse debet Reus, ut sic petat Paria, et inspiciat productas, quod amplius non sit sibi integrum, eadem vel petere, vel inspicere. Ubi Nota: Quod si unus ex Coincausam attractis mortuus fuerit, vel aliter liti cesserit, ac ob id in ea quoque parte causa in alium superstitem

mortuus fuerit, vel aliter liti cesserit, ac ob id in ea quoque parte causa in alium superstitem condescensa extiterit; solum quidem, si voluerit, Par super condescensione petere poterit, sed reliqui processus paria, ei non dabuntur, quia iam simul eadem, cum demortuo, vel aliter liti cedente Coincausam attracto, extraxisset; et ideo bis, de Iure Regni dari, neque possunt, neque debent: citato Articulo 56. anni 1550.

aut etiam fratrem condivisionalem contingere dignoscuntur. Et similiter neque Paria Parium dantur passim: ut si quis Transmissionem ex Paribus revideri facere vellet, et pars appellans, Paria parium illius peteret; tunc non darentur sibi, nisi fortassis collateraliter tantum, ne fraus et dolus illi potius, quam alteri ius et iustitia patrocinari videretur: 2. tit. 83. Et horum Privilegiorum legitima emanatio, maxime examinanda

vel Plenipotentialium, aut Revisionalium, ipsum admonere debet: ne postea in processu, petitione eorundem, terminum frustra praetermittere cogatur, aut etiam ab Actione repellatur. Reus vero, ut saltem effugere possit, non petit Paria talium omnium Literarum, nisi omnes producantur per Actorem, et admoneatur per eundem, ad recipienda illa. In quibus omnibus, unum hoc, primo statim intuitu considerandum est, an tales Literae, legitime emanatae

extradantur passim. QUAESTIO SEXTA. / Poteritne aliquando ex receptis Paribus Condescensio eorum fieri? Poterit, si quando conformiter Originalibus non fuerint descripta, et facta collatione ipsorum in Iudicio contradictorio, coram Iudice, tanta disparitas apparuerit; potissimum si neque Iudex, negligentia suorum Scribarum, factum excusaverit; qui tamen statim repetitis

solummodo in priorem statum Regressio, nihil plane alterutri partium adiudicando, vel abiudicando. Licet viderim in quadam Causa contrarium; quae ob huiusmodi absurdum fundamentum, in hodiernum usque diem, finem sortiri non potest. Quod nulla ratione est admittendum. Quia Dato uno absurdo, illico mille sequi necesse est. Et potest iterum per Novam Citationem, causa per Actorem resuscitari: cum hac tamen Cautela, ut Literas superinde

passim. QUAESTIO UNDECIMA. / Estne eadem, Depositio causae, cum praedicta Condescensione? Non. Quia Condescensio, est per Iudiciariam deliberationem, ex aliqua obiectione in processu per Reum facta, Causae annihilatio, absque ullo onere plane: 2. tit. 82. et 83. ad finem. Depositio autem, est spontanea

Sex Marcis levis ponderis, totidem Florenos auri facientibus, in Curia: ast in Comitatu, Tribus tantum florenis: Stylus. II. Quod huiusmodi Depositio causae, post receptum prius aliquod onus, seu Birsagium, non venientiae videlicet, vel Repulsionis, aut Revocationis procuratoriae responsionis in eadem causa, postea fieri nequit, etiam ante latam et pronuntiatam sententiam: 2. tit. 83. Ideo satius praecavendum ab

Stylus. QUAESTIO DUODECIMA. / Ex quibus causis fieri solet praedicta Condescensio? Ex Duabus praecipue: Prima; si Tempus, Locus, et Persona in tali causa non fuerint bene specificata, vel prorsus omissa 2. tit. 26. Secunda: ex Incompetentia Iudicis, Loci seu fori, et Termini, atque etiam Actoris, passim. His addi potest dies Festus, qui et Decretalis

etiam Actoris, passim. His addi potest dies Festus, qui et Decretalis dicitur: Lib. 1. S. Ladislai Regis, cap. 38. Ubi Nota: I. Quod si Citatio tantum fuerit facta, tali die Decretali; non condescendit, ast si Deliberatio, sive Adiudicatio celebrata extiterit; talis omnino condescendere solet. Quia Festis diebus, Iudicia fieri et celebrari, tam Iure Canonum, Dist. 2. de Consecrat. cap. 1.

sequentibus. Item, 15. quaest. 4. per totum: quam etiam Decretis Regni, prohibentur; uti patuit ex proxime citato loco. II. Quod hoc Decretum S. Ladislai, de aliis pluribus Festis etiam intelligi debet. Quae etsi in eo non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non

citato loco. II. Quod hoc Decretum S. Ladislai, de aliis pluribus Festis etiam intelligi debet. Quae etsi in eo non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non incommode per continuum et realem usum huc referri possunt: 2. tit. 2. Talia autem Festa sunt:

de aliis pluribus Festis etiam intelligi debet. Quae etsi in eo non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non incommode per continuum et realem usum huc referri possunt: 2. tit. 2. Talia autem Festa sunt: Circumcisionis Domini, Conversionis S. Pauli, S. Matthiae

in eo non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non incommode per continuum et realem usum huc referri possunt: 2. tit. 2. Talia autem Festa sunt: Circumcisionis Domini, Conversionis S. Pauli, S. Matthiae Apostoli, S. Gregorii Papae, Annunciationis Beatae

Romanos Fasti dies erant, quibus sine piaculo, Praetoribus licebat Tria verba fari, scilicet, Do, Dico, Addico; quando debitorem tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam apud nos: 3. tit. 38. Et infra, quaest. 27. cap. 9. Et Nefasti, quibus non licebat. De quibus Ovidius, 1. Fast. Ille Nefastus erit,

quando debitorem tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam apud nos: 3. tit. 38. Et infra, quaest. 27. cap. 9. Et Nefasti, quibus non licebat. De quibus Ovidius, 1. Fast. Ille Nefastus erit, per quem Tria verba silentur: Fastus erit, per quem lege licebit agi. Verum hoc piaculum

5. De lingua Latina, distinguit, dum ait: si imprudens id verbum emisit, et fecit manumittendo, piaculari hostia piatur; si prudens dixit, Quintus Mutius (inquit) ambigebat eum expiari ut impium non posse: quanto magis, iam qui contra conscientiam praevaricatur legem, id facere deberet? Unde et Caius Flavius Scriba AEdilis Curulis, ante natum Christum, Anno 303. huiusmodi Fastos dies, circa forum in

Unde et Caius Flavius Scriba AEdilis Curulis, ante natum Christum, Anno 303. huiusmodi Fastos dies, circa forum in Albo proposuerat, ut quando Lege agi posset, sciretur: Livius. Quod iam apud nos, non est necessarium, quia tales Festi dies, qui et Decretales iam dicti sunt, ex annuo Calendario, et proxime citato Decreto Ladislai sciri possunt.

in eum consensisse, nec poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper ante omnia, solemnem Protestationem praemittere debes, ne non protestando, in omnes de plano et de simplici consensisse videaris; sed ut liceat tibi de omnibus, suo loco, et tempore, singillatim disputare et excipere, si necesse foret.

QUAESTIO DECIMA SEXTA. / Potestne aliquando aliqua Depositio; vel variatio aliquorum verborum fieri per Actorem in Actione, vel Iudicialibus suis? Potest, ast non simpliciter, sed remanente perfecto orationis sensu, idque cum onere. Et Paria quoque petenti Reo, Iudicialiter conceduntur. Verum, ubi simplex tantum alicuius in causam attracti fit Exmissio ex Actione, vel Iudicialibus:

sine onere, et paribus concedi solet. QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quibus vero Tempus Causae remorari vel prorogari poterit? Hisce: Partium non admonitione, ut iam praemissum est, Quaest. 4. Annuali prorogatione Dominorum Praelatorum: 2. tit. 50. Similiter Pupillorum, ad legitimam usque aetatem, in causis, tempore pupillaris aetatis eorum,

Quaest. 4. Annuali prorogatione Dominorum Praelatorum: 2. tit. 50. Similiter Pupillorum, ad legitimam usque aetatem, in causis, tempore pupillaris aetatis eorum, motis: 1. tit. 129. Nec non viduarum, passim, iam durante annuo luctus earundem tempore. Absentia eorum, quibus publica Regni Constitutione, legitima Prorogatio admissa est: nimirum, qui extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in

art. 6. Et 1. Vlad. art. 71. ubi vide in margine plures locos. Similiter etiam aliis Casibus: veluti Aquarum vehementi inundatione, aegritudine valida, infirmante equo, et alium emere non valente, interceptione, spoliatione, vulneratione, aut necatione per adversarios et latrones facta. Dummodo excusatio ipsa, probabili documento fulciatur: 2. tit. 59. Et infra, quaest. 4. cap. 10.

interceptione, spoliatione, vulneratione, aut necatione per adversarios et latrones facta. Dummodo excusatio ipsa, probabili documento fulciatur: 2. tit. 59. Et infra, quaest. 4. cap. 10. Nec non Captivitate interdum alicuius domestica. Quia captivi pro mortuis reputantur. De Captivitate autem hostili, vide infra, quaest. 22. Item tempore

Aetate quidem: quod omnes Causae, ex vi publicarum Constitutionum Regni, juxta suas aetates, hoc est, antiquitatem, a prima die Citationis sumendam, levari debent: art. 51. anni 1550. Et 4. Ulad. art. 3. et non novae, vel recens motae, priores et antiquiores praecedere. Serie autem; ut Causae vel unius generis, inter Causas alterius generis confuse; vel etiam unius ejusdemque generis anticipative aliae ante alias non leventur, sed

3. et non novae, vel recens motae, priores et antiquiores praecedere. Serie autem; ut Causae vel unius generis, inter Causas alterius generis confuse; vel etiam unius ejusdemque generis anticipative aliae ante alias non leventur, sed omnes in sua propria serie et ordine, nullo discrimine Iudicum, vel aliorum quorumvis habito: ac primo quidem majores, postea minores; hoc est primo loco Causae, factum Bonorum concernentes, (licet aliqui

sed omnes in sua propria serie et ordine, nullo discrimine Iudicum, vel aliorum quorumvis habito: ac primo quidem majores, postea minores; hoc est primo loco Causae, factum Bonorum concernentes, (licet aliqui istum usum non admittant.) Secundo, Quinque Casuum. Et Tertio, aliorum Actuum potentiariorum, leventur. Atque sic melior est nostra hodie, in hujusmodi Causarum levatione, observatio, quam olim apud Veteres erat, qui sortibus ex urna

docet. Unde et illud Virgilianum, Aeneid. 6. Nec vero hae sine sorte datae, sine vindice sedes. Propter quas Cautelas, Causa non condescendit, sed solum reiicitur, in suam aetatem et seriem; citato loco. Unde audita statim Proclamatione in Sede, ad respondendum nimirum; hae duae posteriores, ante alias, obiiciendae erunt. Ubi Notandum: Quod

duae posteriores, ante alias, obiiciendae erunt. Ubi Notandum: Quod dictae legitimae Prorogationes, dantur solummodo in Causis, ratione Iurium Possessionariorum, et productionis Literarum, ac literalium instrumentorum; non autem ratione Actuum Potentiariorum, in quibus productio Literarum subsequi non debet: 2. tit. 50. Imo vero Actus Potentiarii. Olim summarie revidebantur; et saepe etiam in castris discutiebantur, stante

legitimae Prorogationes, dantur solummodo in Causis, ratione Iurium Possessionariorum, et productionis Literarum, ac literalium instrumentorum; non autem ratione Actuum Potentiariorum, in quibus productio Literarum subsequi non debet: 2. tit. 50. Imo vero Actus Potentiarii. Olim summarie revidebantur; et saepe etiam in castris discutiebantur, stante bello: art. 20. anni 1548. et aliis passim. Item, Semel tantum

putat se in alterius Bonis, ratione quorum impetitur ab illo, praescripsisse, allegare solet Praescriptionem: quae si incurrisse probabitur, Allegans absolvitur, ab ulteriori impetitione Actoris. Sin autem non constabit de incursu Praescriptionis, Allegans statim cadit causa, et Actor triumphat: Ibidem. Et 2. tit. 12. quia sola hac ratione volens se firmare in iis, et non stante, aliam non habet qua se fulciat.

ab ulteriori impetitione Actoris. Sin autem non constabit de incursu Praescriptionis, Allegans statim cadit causa, et Actor triumphat: Ibidem. Et 2. tit. 12. quia sola hac ratione volens se firmare in iis, et non stante, aliam non habet qua se fulciat. Itaque caute debebit Praescriptionem allegare: quia ipsam allegando, actionem Actoris confitetur, sed per illam dat rationem, cur Actio stare non possit.

Actoris. Sin autem non constabit de incursu Praescriptionis, Allegans statim cadit causa, et Actor triumphat: Ibidem. Et 2. tit. 12. quia sola hac ratione volens se firmare in iis, et non stante, aliam non habet qua se fulciat. Itaque caute debebit Praescriptionem allegare: quia ipsam allegando, actionem Actoris confitetur, sed per illam dat rationem, cur Actio stare non possit.

hac ratione volens se firmare in iis, et non stante, aliam non habet qua se fulciat. Itaque caute debebit Praescriptionem allegare: quia ipsam allegando, actionem Actoris confitetur, sed per illam dat rationem, cur Actio stare non possit. QUAESTIO DECIMA NONA. / In quibus rebus currit Praescriptio? In omnibus quidem Bonis, seu iuribus possessionariis venditis, occupatis,

authenticis, vel in locis credibilibus rite et legitime factas, ac postea in Iudicio Contradictorio, cum opus fuerit, productas. Siquidem et Litis motio, Triginta duorum annorum spacium complectitur; et si interim prosecuta non fuerit, expletis illis (beneficio praetactae Prohibitionis) ex novo suscitari debet: 1. tit. 79. Et non simpliciter (uti textus innuere videtur) quia sic

spacium complectitur; et si interim prosecuta non fuerit, expletis illis (beneficio praetactae Prohibitionis) ex novo suscitari debet: 1. tit. 79. Et non simpliciter (uti textus innuere videtur) quia sic nunquam Praescriptio incurreret. Quod esset contra naturam illius et Iura Regni, quae maximam vim Praescriptioni tribuunt; neque unquam finis litis esset, quod absurdum

etiam in Iuribus Dotaliciis, et Quartaliciis? Quanquam VVerböczi, 1. tit. 81. et 82. distinguens Praescriptionem, secundum diversas personas, dicat ipsam, quo ad Dantem vel Impignorantem, non esse admittendam in Bonis Impignoratitiis. Quia is sic pacificatur; dum et quandocunque ea redimere poterit: Stylus (sicut nec in Motionibus Causarum, eorundem Bonorum Impignoratitiorum, admissa est per Tabulam

cum Dans, et Recipiens, sint correlativa, correlativorum autem eadem ratio sit, secundum Dialecticos: verius existimandum puto, contra neutrum admittendam esse. Quia sicut in talibus Bonis repetendis, ex parte Dantis non praescribitur: ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit amplius contra

Quia sicut in talibus Bonis repetendis, ex parte Dantis non praescribitur: ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit amplius contra ipsum. Nisi forte, vel in Pecunia, quam amittere, et Bona danti gratis remittere deberet; vel in Literis Impignoratitiis prioribus, quandoquidem iam inefficaces esse

inefficaces esse censentur, et aliae necessario petendae videntur, ad continuandam ulteriorem Bonorum possessionem. Quod tamen neutrum adhuc usitatum esse apparet. Ergo, sicuti contra Dantem, ita et contra Recipientem, videtur non esse admittenda Praescriptio, qualitercunque distinxerit, et senserit Dominus VVerböczi. Me supra allata ratio magis movet, quam praescriptum illius. Cum nec usus, nec ullum exemplum, praenotatam ipsius distinctionem

dum scilicet commune Ius adhuc in iisdem Bonis, et iuribus Possessionariis aviticis habent: 1. tit. 46. et 78. Sorores tamen, sive Foeminei sexus homines; ubi in pacifico dominio, aliquorum Bonorum, Ius Foemineum non concernentium, per Triginta duos annos fuerint: praescribunt contra Fratres masculini sexus, quia hac in parte, pro alienis et extraneis reputantur. Ubi autem extra possessionem Bonorum fuerint; Ius suum, portionem

videlicet Possessione, quovis modo abstractas et occupatas. Quia tales Particulae seu quantitates, vigore Literarum Metalium, rite tamen emanatarum; per Actorem, iuramento mediante, allegatione cuiusvis Praescriptionis non obstante, recuperari possunt. Et nec tale iuramentum (A) potest reiicere in (I) quod haec sit hoc in casu specialis lex, neque illud prius fuerit ipsi, per (I) submissum, ex quo reiectio necessario sequi posset. Prouti et

Erdödi, contra Venerabile Capitulum Zagrabiense deliberatum est, Anno 1610. Posonii. At Corporales, seu Integrae Possessiones, sub inclusionibus, quarumcunque Literarum Metalium, annihilari et occupari non possunt, quia tempore Condescensionis, non fuit reclamatum per eum, ad quem talis Terra, vel Meta pertinebat. Et ideo, pro iis quoque certa particularis meta, ex omnibus limitari debebit, virtute incursae iam

Zagrabiense deliberatum est, Anno 1610. Posonii. At Corporales, seu Integrae Possessiones, sub inclusionibus, quarumcunque Literarum Metalium, annihilari et occupari non possunt, quia tempore Condescensionis, non fuit reclamatum per eum, ad quem talis Terra, vel Meta pertinebat. Et ideo, pro iis quoque certa particularis meta, ex omnibus limitari debebit, virtute incursae iam Praescriptionis: 1. tit. 85.

ipsam. Et si Uxor ipsa demortua extiterit: nihilominus tamen liberi; si quos post se reliquerit, vel parentes, aut propinquiores ipsius, huiusmodi Iura acquirere poterunt: 1. tit. 93. et 100. Adulterae tamen, non Dotalitium, sed res Paraphernales solummodo, recuperandi potestatem habebunt liberi, vel fratri: 1. tit. 105. Quia Iure natura Parentes liberis, et e contra Liberi Parentibus acquirunt: 1. tit. 53.

et ad se invicem recurrit, de communi Gentium Iure. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quibus temporibus Praescriptio currere non soleat? Hisce: nempe, cum quis in Turcarum, Sarracenorum, Tartarorum, aut aliorum infidelium captivitatem incideret, tum postea ex ea elapsus, vel etiam aliter, ad propria veniens, poterit

dici solet, quo cum qui ab hostibus captus erat, et in fines nostros postea pervenit, postliminio reversum esse, recte dicimus: lib. 1. Instit. tit. 12. Sic et in bonis Ecclesiasticis, de Iure Canonum, non erit obiicienda Praescriptio temporis, ubi necessitas interest hostilitatis: 16. quaest. 3. cap. 13. Et lib. 2. Decret. Tit. 26. cap. 10.

Est autem Postliminium, Ius amissae rei, iterum ab extraneo recuperandae, et in statum pristinum restaurandae; actione, uti iidem Civiles vocant, Rescissoria tantum; quod idem est, atque apud nos, Praescriptione non obstante. Siquidem Ius huiusmodi illegitimi possessoris, adveniente Proprietario haerede, rescinditur et cassatur, ac si necdum in talibus Bonis praescripsisset. Vel, ut alii dicunt: Postliminium, est integra recuperatio

et cassatur, ac si necdum in talibus Bonis praescripsisset. Vel, ut alii dicunt: Postliminium, est integra recuperatio pristini status, in quo quis fuit, ante captivitatem perinde ac si medio tempore, in hostium potestate non fuisset. Sic et Filius, ex pietate Patrem in exilium secutus, pristino Iuri restituetur, nulla impediente praescriptione: 1. tit. 79. Ubi Nota: Quod licet incidentes in captivitatem

Sic et Filius, ex pietate Patrem in exilium secutus, pristino Iuri restituetur, nulla impediente praescriptione: 1. tit. 79. Ubi Nota: Quod licet incidentes in captivitatem hostilem, hoc non Praescriptionis beneficio gaudeant, dum infra revisionem ipsorum, omnia in statu eodem priori permanebunt; et post reditum eorundem in cunctis Causis, et earundem Articulis et Processibus statum priorem sortientur:

ipsorum, omnia in statu eodem priori permanebunt; et post reditum eorundem in cunctis Causis, et earundem Articulis et Processibus statum priorem sortientur: 1. tit. 56. Prorogationis tamen cautela uti non videntur, quia incertum inde habent reditum. Imo vero, tam huiusmodi captivi in hostili, quam etiam in domestica captivitate constituti, apud nos iam communiter pro

consuevit; iuxta illud Terentianum, in Heautont. Act. 1. Scena 1. Omnes homines sumus, et nihil humani a nobis alienum esse, putare debemus. Et Virgilius, AEneid. 1. Non ignara mali, miseris succurrere disco. Turcae quoque hodie, hoc in casu captivos solaturi, his affari solent dictis: Hodie tibi, cras mihi. Adeo multum vicissitudini humanae tribuentes, ut aequam omnino ex ea sibi

solent dictis: Hodie tibi, cras mihi. Adeo multum vicissitudini humanae tribuentes, ut aequam omnino ex ea sibi sortem, etiam antequam evenerit, ultro assumant. Apud Legistas vero, in omnibus partibus Iuris, is solum, qui non est reversus ab hostibus, quasi tunc decessisse videtur, cum captus est: teste Tolossanno, lib. 11. de Repub. cap. 15.

vel tradit alii, vel accipit ab alio, aut aliter qualitercunque de praemisso iam Iure possidet; prouti et Antiqui Iuris Regula dici solet: Bona Fides, tantundem possidendi praestat, quantum veritas, quoties Lex impedimento non est. Unde tunc iuste dicuntur aliqua Bona ab aliquo possideri, quando iusto titulo, et bona fide sic praemissis, possidentur: et quando non, tunc mala fide, et nullo iusto titulo possideri dicentur. Indeque huiusmodi

Bona Fides, tantundem possidendi praestat, quantum veritas, quoties Lex impedimento non est. Unde tunc iuste dicuntur aliqua Bona ab aliquo possideri, quando iusto titulo, et bona fide sic praemissis, possidentur: et quando non, tunc mala fide, et nullo iusto titulo possideri dicentur. Indeque huiusmodi possidentes, Malae Fidei possessores, nuncupari consueverunt: 2. tit. 71. Ex quibus colligitur; I. Ut

colligitur; I. Ut aliqua Iusta Possessio alicuius rei esse dicatur, Sex requiri: 1. Ut sit actu possessio rei. 2. Ut sit continuata, neque interrupta. 3. Ut sit iustus eius titulus. 4. Ut sit bona fides possessoris. 5. Ut non sit vitiosa, veluti res furtivae. 6. Ne sit a Legibus alienari prohibita. II. Quod quanquam Iura nostra, Bonorum praescriptionem admittant, ut videre est sequenti

tam de damnis, quam etiam proventibus talium Bonorum, dicta mala fide possessorum, interea temporis perceptis, satisfacere debet, et tenetur. III. Malae fidei possessorem, Iure Civili quidem praescribere non solere; at Iure nostro, omnino: uti iam dictum est de bonis. QUAESTIO VIGESIMA QUARTA. / Recense breviter et summarie, Quot species

/ Recense breviter et summarie, Quot species Praescriptionis, seu certi temporis Iudiciarii, enumerari possunt? Cum multa in certo tempore, vel a Lege Statuto, vel ab antiqua iam Consuetudine observato, fieri, vel non fieri dicantur; non abs re fuerit, hic aliquot Exempla istius temporis seu Praescriptionis annotare, ut quaeque a quolibet statim cognosci, et intelligi possint. Sunt igitur huius Temporis seu Praescriptionis, quae magis et

et summarie, Quot species Praescriptionis, seu certi temporis Iudiciarii, enumerari possunt? Cum multa in certo tempore, vel a Lege Statuto, vel ab antiqua iam Consuetudine observato, fieri, vel non fieri dicantur; non abs re fuerit, hic aliquot Exempla istius temporis seu Praescriptionis annotare, ut quaeque a quolibet statim cognosci, et intelligi possint. Sunt igitur huius Temporis seu Praescriptionis, quae magis et quasi quotidie

vel communi Inquisitione: Quaest. 14. cap. 5. vel quando Iudicia suspenduntur, per Maiorem Hebdomadam. Quarta, est Decem dierum; intra quos Literae Sententionales, per Nonvenientiam extradari non debent: quin imo, intra eosdem semper absque Literis Inhibitoriis, prohiberi possunt cum onere, art. 39. anni 1545. Et Quaest. 10. cap. 3. Quinta, est dierum Quindecim;

a Dominica invocavit, usque ad Dominicam in Albis: 15. quaest. 4. Vel quando quispiam datus alicui in Tutorem, vel Curatorem, tale onus subire noluerit; poterit intra hos dies recusare, alias exactis ipsis non exauditur, Iure Civili. Octava, est Sexaginta dierum: ut Literarum Citatoriarum, Admonitoriarum, Compulsoriarum ad faciendam attestationem, Introductoriarum, Statutoriarum, Reambulatoriarum, et Recaptivatoriarum, cum

posterum ipsam, praetextu illius accusare valebit nunquam. 1. tit. 105. quin potius simul cum illa puniri debebit, si id et deinceps ipso sic sciente et connivente frequentare non intermiserit; ne inde publicum scandalum, alios quoque ad malam vitam inducens, suboriri possit. Quod si vero Adulterium nocte fiet: nox, et Iustus dolor, permittunt marito (servata tamen inculpata thori tutela, 3.

et consideratis, etc.) intra anni revolutionem fienda: 1. tit. 33. Item, super Literis Adiudicatoriis, sive Iudicum sententiis: quae si per legitimam Executionem intra anni spatium ad effectum non perducuntur, tunc simpliciter viribus exuuntur. Atque sic tam Donatio, denuo a Principe reobtineri, 2. tit. 11. quam sententia, sive literae Adiudicatoriae, in Iudicio contradictorio, per eundem Iudicem,

aut alio quovis processu, sed solum facta declaratione, sive publicatione resuscitandae Sententiae. Verum, si antiquior fuerit, per Praeceptorias, potissimum coram Iudicibus Pedaneis, melius resuscitari debebit. Et si per Non venit tantum fuit extradata: comparente iam Reo, et Paria eius petente, non ad Executionem exmittitur, sed in processum reiicitur. Item, super Violenta Bonorum occupatione, si violentus occupator, intra anni revolutionem,

resuscitandae Sententiae. Verum, si antiquior fuerit, per Praeceptorias, potissimum coram Iudicibus Pedaneis, melius resuscitari debebit. Et si per Non venit tantum fuit extradata: comparente iam Reo, et Paria eius petente, non ad Executionem exmittitur, sed in processum reiicitur. Item, super Violenta Bonorum occupatione, si violentus occupator, intra anni revolutionem, ex illis pari potentia eiectus non fuerit, etiam cum notabili incommodo,

comparente iam Reo, et Paria eius petente, non ad Executionem exmittitur, sed in processum reiicitur. Item, super Violenta Bonorum occupatione, si violentus occupator, intra anni revolutionem, ex illis pari potentia eiectus non fuerit, etiam cum notabili incommodo, 3. tit. 22. tunc elapso anno, Iure mediante, conveniri debebit: 1. tit. 68. Item, Domini novi Praelati, habent annuam Prorogationem in causis Praelaturae

et titulo Pignoris; Puellae vero super Iuribus Quartaliciis, Dotibus, ac cunctis aliis earum Iuribus, etiam possessionaria datione ipsas concernentibus, libere tamen et non coacte, fassiones facere possunt: Ibidem. Decima quinta, est annorum Octodecim: quando Masculi de auro et argento, caeterisque rebus eorum mobilibus, similiter fassiones facere

in quibuslibet Bonis et Iuribus possessionariis, venditis, occupatis, ac aliter qualiatercunque alienatis, praescribunt, hoc est, Ius plenum sibi in iis acquirunt; uti hoc loco de Praescriptione agimus. Et haec Praescriptio non solum ad substantiam praenotatorum Bonorum, seu Iurium possessionariorum sese extendit, sed etiam ad Processus Causarum super iisdem, vel iam motarum, vel etiam eo usque movendarum; quandocunque scilicet quispiam,

Monasteriorum, Claustrorum, aliorumque locorum et Beneficiorum sacrorum, per Dominos duntaxat Barones, Magnates, Proceres, et Nobiles, Praelatosque inter se se invicem (non autem per Fiscum Suae Maiestatis Regium) praescribitur: 1. tit. 78. Dixi; non autem per Fiscum Suae Maiestatis Regium. Quia Sua Maiestas, tanquam summus et Clementissimus Ecclesiarum Patronus ac collator,

Barones, Magnates, Proceres, et Nobiles, Praelatosque inter se se invicem (non autem per Fiscum Suae Maiestatis Regium) praescribitur: 1. tit. 78. Dixi; non autem per Fiscum Suae Maiestatis Regium. Quia Sua Maiestas, tanquam summus et Clementissimus Ecclesiarum Patronus ac collator, 1. tit. 11. et Ludovici II. art. 15. anni 1518. nedum in Bonis ipsarum

conferri: ut art. 17. 18. et 19. anno 1550. Et art. 31. anni 1567. ac aliis passim pluribus in locis videre est. Decima nona, est annorum Sexaginta; intra et citra quos, bene; sed non ultra aut extra humanum seu vivum testimonium consistere potest: 1. tit. 74. et 82. Vigesima, est annorum Septuaginta, vel ultra Sexaginta annos: quibus, vocati

vivum testimonium consistere potest: 1. tit. 74. et 82. Vigesima, est annorum Septuaginta, vel ultra Sexaginta annos: quibus, vocati ad publicos Honores, Officia, et Dignitates, nec non etiam Tutelarum, et Curationem corporales administrationes, propter senium et declinatis iam aetatis imbecillitatem, ab iis excusantur: 1. tit. 122. consilio tamen, prudentia, sapientia, ac rerum, et temporum

tit. 122. consilio tamen, prudentia, sapientia, ac rerum, et temporum magistra experientia, quae senum propria sunt ornamenta, et animi bona, iunioribus, externa et corporalia officia gerentibus, adesse debent; ut non minus per eos, iuxta Ciceronis olim dictum, quam per iuvenes, bella geri, et alia negotia administrari, videri possint. De quo vide etiam, cap. 7. lib. 1. S. Stephani Regis.

etiam, cap. 7. lib. 1. S. Stephani Regis. Vigesima prima, est annorum Centum: quibus Ius Regium, in Bonis et Iuribus possessionariis, quorumlibet Malae fidei possessorum, durat, non obstante quavis praescriptione: 1. tit. 78. 23. ac 24. Quod idem est, Ius Fisci Regii, et Iurisdictio Sacrae Regni Coronae. Post decursum autem

ad rem respondit. Atque ideo nisi probaverit illas intervenisse; de plano, et de simplici, causa cadere consuevit, cum hae sint vere reales responsiones, cur scilicet In causam-attractus talia Bona possidet, et Actor acquirere non possit. Ubi valde caute respondendum erit, et post alias omnes Exceptiones, hae allegandae sunt. Quia autem, saepe occurrunt hae voculae, Cautela, Cautio, Caute,

vel etiam Replicativis, sive Expositoriis clausulis, quas Superabundantes Cautelas dicimus, ampliamus et declaramus, ut id, quod effectum iri volumus, expressius intelligatur; unde quoque dici solet, Abundans Cautela non nocet: Partim in Dictis, sive Verbis; ut dum Procuratores cavent sibi, ne vel ipsi tale quippiam dicant, cuius ipsos poenitere possit; vel etiam adversario admittant, quod ipsis, et principalibus eorum nocivum

QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. / Quomodo debebit Reus has Cautelas praedicti triplicis ordinis, Condescensionis scilicet, Prorogationis, et Destructionis Causarum disponere, et sese illis accomodare? Sic videlicet, quod non omnes simul ac semel depromere, et veluti eiaculari debebit; sed prioribus levatis, saltem nonnullas, easque leviores et minoris momenti, quales iam dictae sunt Depulsoriae et Dilatoriae, ac saltem pro unaquaque Levata

QUAESTIO VIGESIMA NONA. / Suntne interdum aliquae Exceptiones Procuratorum per Iudices resecandae? Sunt maxime; ne dum frivolae illae, inanes, et impertinentes, quae non ex praemissis Lege et Consuetudine Regni, admissis fontibus, sed aliunde, ad subterfugiendum tantum, et protrahendum tempus, ex putridis quibusdam lacunis

Regni, admissis fontibus, sed aliunde, ad subterfugiendum tantum, et protrahendum tempus, ex putridis quibusdam lacunis hauriuntur: verum etiam praedeclaratae; inepte, et non suo loco, ac tempore allatae; non tam ex conscientia Iudicum, quam ordinaria Lege, et antiqua iam Consuetudine Regni ita exposcente, amputandae: art. 49. anni 1563. Et 2. tit. 83. ad finem Garrulitas etiam,

subterfugiendum tantum, et protrahendum tempus, ex putridis quibusdam lacunis hauriuntur: verum etiam praedeclaratae; inepte, et non suo loco, ac tempore allatae; non tam ex conscientia Iudicum, quam ordinaria Lege, et antiqua iam Consuetudine Regni ita exposcente, amputandae: art. 49. anni 1563. Et 2. tit. 83. ad finem Garrulitas etiam, et inanis verborum profluentia,

Regni ita exposcente, amputandae: art. 49. anni 1563. Et 2. tit. 83. ad finem Garrulitas etiam, et inanis verborum profluentia, saepius priora per posteriora repetendo, vel in uno diutius immorando, non minus quam illa suprema cum nausea semper repetita crambe, fastidienda et repudianda; quae potius veritati tenebras offundit, et simplicitati laqueos tendit, quam iustitiae lucem praefert.

plane et inutilibus Exceptionibus, ac Replicationibus, totos consumere solerent dies: nihilominus tamen, de bene observanda procedendi via, prouti et Statuto Imperialis Camerae ordinatum esse, anno 1548. legimus, non nisi Quatuor Vices observare deberent: Prima est, Actio, quam Actor urget. Secunda: Exceptio quam Reus in contrarium allegat; et forsan etiam, nisi Actor ipsam resolveret, Actionem illius per eam perimeret. Tertia: est

quoque quadruplicatione uti, permittantur. Quibus admissis, et Causae meritum declarari, et attentio Iudicum satis superque praeparari poterit. Nec videntur amplius, ulteriores ipsis concedendae vices: quia sic inutilibus, et non necessariis iterationibus, in longum protrahetur disputatio. Quanquam olim Pompeius Magnus, tertium Consul solus Romae creatus, ante natum Servatorem nostrum anno 51. inter alias Leges, hoc etiam sanxit: ut

QUINTUM. / De Inhibitione, Prohibitis, Prohibitione, et Repulsione. QUAESTIO PRIMA. / Sed quid si aliquando Reus, etiam data opera, sese absentaverit, et interim Sententia contra ipsum, per Non venientiam extradabitur? Inhibitione ipsi utendum est: praesertim, si nec per se, nec per alium, in iisdem Iudiciis antea adhuc comparuit, aut visus est; neque quisquam, eius nomine egerit, aut

iisdem Iudiciis antea adhuc comparuit, aut visus est; neque quisquam, eius nomine egerit, aut Literas Procuratorias eiusdem in Iudicio produxerit: 6. Vlad. art. 14. Quod si autem comparuerit, modo praemisso; non poterit hoc remedio uti: art. 55. anni 1550. Unde Actor cautus esse debet, ut priusquam sententiam extraxerit, bene advigilet, si prius in alia causa, per se, vel per alium comparuerit; accipiatque; superinde

est Posonii, Anno 1612. QUAESTIO SECUNDA. / Quid est Inhibitio? Est Iuridicum remedium, quo Sententia, ob Non venientiam Rei pro parte Actoris comparentis, iuxta acquisitionem suam, per Iudicem ad executionem extradata, medio testimonii Capituli, vel Conventus, in cuius processu Reus existit, vel inveniri poterit, vigore Literarum

inhibetur: art. 55. anni 1550. revocaturque ad eundem Iudicem, denuo discutienda, virtute Novi Iudicii Inhibitioni annexi: Stylus. Ubi Nota: I. Quod huius Remedii, non ponitur certus locus; ubinam, et in quo tantum fieri deberet, quia potest fieri, et fit communiter ubicunque ante peractam Executionem, testimonium Capituli, et Conventus, ac per consequens Actor ipse, reperiri potest. Imo

ante peractam Executionem, testimonium Capituli, et Conventus, ac per consequens Actor ipse, reperiri potest. Imo etiam post peractam Executionem, in locis credibilibus, dum adhuc Literae Relatoriae, superinde extra datae non fuerint. Et ratio est, quia nondum plene finita est Executio, propter arrestationem Relatoriarum in Capitulo vel Conventu; et quia vis Citationis, exinde adhuc robur suum habet. Recens exemplum est, Spectabilis ac

Domus, in oppido Neuzidel ad stagnum Fertő in Capitulo Posoniensi factae Inhibitionis. II. Quod haec Inhibitio: primo et principaliter dirigitur ad Capitulum, vel Conventum, ut Testimonia sua ad talem executionem peragendam, non transmittant: vel, si iam transmisissent, eadem ab inde revocent, et secundario ac consequenter tandem, per testimonia eorundem, Actor inhibetur ab executione latae pro se sententiae; atque etiam evocatur ad recipiendum

Curiam Regiam, annotati (T) in praesentiam legitime evocare, et cum eo gravamine, quo de Regni consuetudine conveniret, eidem denuo respondere vellet, promptusque esset et paratus, Styl. Et non ut Decius sentit, Non evocare, sed solum Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel Conventu. III. Quod fiat in Causis solummodo longis, et non in brevibus per

(T) in praesentiam legitime evocare, et cum eo gravamine, quo de Regni consuetudine conveniret, eidem denuo respondere vellet, promptusque esset et paratus, Styl. Et non ut Decius sentit, Non evocare, sed solum Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel Conventu. III. Quod fiat in Causis solummodo longis, et non in brevibus per Insinuationem motis: quia alias

Styl. Et non ut Decius sentit, Non evocare, sed solum Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel Conventu. III. Quod fiat in Causis solummodo longis, et non in brevibus per Insinuationem motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad. art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2. Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur,

sed solum Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel Conventu. III. Quod fiat in Causis solummodo longis, et non in brevibus per Insinuationem motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad. art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2. Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur, et non de brevibus, sive per insinuationem motis, intelligitur:

Insinuationem motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad. art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2. Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur, et non de brevibus, sive per insinuationem motis, intelligitur: ut patet 4. Vlad. art. 15. De quo vide etiam supra, Quaest. 3. cap. 2.

vigore Praeceptoriarum, pro sui parte extrahere coactus fuerit, sicque expensis tantummodo gravatus extiterit, petieritque contra (I) superinde Iudicium; statim in poena Calumniae ex eo convincetur: Styl. Et non debet per huiusmodi terminum, terminus primitus posthac celebrandorum Iudiciorum intelligi, uti Decius in suo Syntagmate sentit. Plura de Novo Iudicio vide inferius Cap. 8. Et haec Poena, non debet

Et non debet per huiusmodi terminum, terminus primitus posthac celebrandorum Iudiciorum intelligi, uti Decius in suo Syntagmate sentit. Plura de Novo Iudicio vide inferius Cap. 8. Et haec Poena, non debet simpliciter intelligi; de quolibet Novo iudicio; sed solum de eo, quod cum Inhibitione dari solet. QUAESTIO QUARTA. / Quid tandem futurum post factam

de quolibet Novo iudicio; sed solum de eo, quod cum Inhibitione dari solet. QUAESTIO QUARTA. / Quid tandem futurum post factam Inhibitionem? Onus non venientiae per (I) modo iam praescripto, supra quaest. 12. Cap. 3. Et pretium Sententiae deponendum. Ac licet Sententiam ipsam Reus accipiat: nihilominus tamen Paria Praesentium et Iudicialium,

uti praemissum est supra, quaest. 11. cap. 3. petit, et respirium sumit. Actor quoque dictae Sententiae, Paria petit; et dantur eidem, de Iure et consuetudine Regni. Quia iam Sententia conscripta, non illius est, sed In-causam-attracti. Et sic uterque ad primordia Causae regreditur. Ubi autem (I) vel Inhibens, cum Inhibitione procedere nolit: tunc (A) ex Paribus Inhibitionis, modo proxime praemisso, extractis,

QUAESTIO QUINTA. / Postea quid agendum? Utendum simplici aliqua responsione, ad dandam rationem Inhibitionis, et praesertim ex praenarratis Condescensionis causis, aliisque id genus, uti praemissum est. Quae si non admittitur, Convictio pronuntiabitur, ut tunc faciat Prohibitam, modo sequenti. QUAESTIO SEXTA. / Quid est Prohibita? Est iuridicum Remedium,

art. 52. anni 1550. Et iterum Tertio die, in Extraordinariis; in ordinariis autem, proxima sequenti Levata recurrit ad forum. Et sic iterum, huius et alterius Prohibitae petetur ratio, ad quas similiter semper, non in uno tantum termino Octavali, sed in quolibet, aliquam novam rationem dare oportebit. Ubi Notandum: I. Quod cum fiat verbaliter eodem die statim, non solet fieri virtute Literarum Prohibitoriarum alicuius Iudicis

huius et alterius Prohibitae petetur ratio, ad quas similiter semper, non in uno tantum termino Octavali, sed in quolibet, aliquam novam rationem dare oportebit. Ubi Notandum: I. Quod cum fiat verbaliter eodem die statim, non solet fieri virtute Literarum Prohibitoriarum alicuius Iudicis ordinarii: et ideo nullae huiusmodi Literae super ea extant, vel inveniuntur in Stylo. II. De praedicto exsolvendo Onere, variant inter se multi. Alii enim

Iudicio Regali, Sex marcas faciente, gravari consuevit. QUAESTIO SEPTIMA. / Potestne simpliciter, et absque ulla responsione fieri Prohibita? Non potest: sed semper necesse est aliquid respondere, dando aliquam rationem vel prius dictam repetendo, vel novam aliquam potius subnectendo responsionem; alioquin autem prior Convictio manebit: Ibidem.

vel prius dictam repetendo, vel novam aliquam potius subnectendo responsionem; alioquin autem prior Convictio manebit: Ibidem. Ubi Nota: I. Quod in Causis Capitalibus, seu Criminalibus, non est bonum silere, ut Prohibitam facere intendat; quia qui se ulterius non defendit, convinci solet. Et ideo, si praesens adfuerit, atque Actor executionem contra ipsum petierit, statim capi iubebitur; quemadmodum factum

responsionem; alioquin autem prior Convictio manebit: Ibidem. Ubi Nota: I. Quod in Causis Capitalibus, seu Criminalibus, non est bonum silere, ut Prohibitam facere intendat; quia qui se ulterius non defendit, convinci solet. Et ideo, si praesens adfuerit, atque Actor executionem contra ipsum petierit, statim capi iubebitur; quemadmodum factum est Eperiesini, Anno 1611. cum Francisco Desőfi. De quo

quo vide plura infra, Quaest. 31. cap. 9. II. Respondens ad Principalem Actionem in Iudicio, etiamsi Prohibita usus fuerit, nihilominus tamen ad Exceptionem dilatoriam, vel incompetentiae, postea non poterit regredi; sed bene in Principali causa, omnino diversum quid a priori respondere valebit. Et ideo dici solet: a Responsione reali, non dari regressum ad Exceptiones.

usus fuerit, nihilominus tamen ad Exceptionem dilatoriam, vel incompetentiae, postea non poterit regredi; sed bene in Principali causa, omnino diversum quid a priori respondere valebit. Et ideo dici solet: a Responsione reali, non dari regressum ad Exceptiones. QUAESTIO OCTAVA. / Quot admitti soleant Prohibitae? Quatuor tantum. Idque in omni termino Octavali, Tres simplices,

Tres simplices, aut saltem una ex iis, Sex ultimis illis diebus admittitur, sed omnes ante eosdem tantum. Super quo vide etiam Enchirid. Fol. 59. pag. 2. II. Non deesse quosdam, qui hosce Sex ultimos dies, simul cum diebus Festis computandos velint. Quod tamen non videtur congruere synceritati Octavali, quae a diebus Iudiciariis excludit dies Festos. Atque ita Sex illi dies, solum

sed omnes ante eosdem tantum. Super quo vide etiam Enchirid. Fol. 59. pag. 2. II. Non deesse quosdam, qui hosce Sex ultimos dies, simul cum diebus Festis computandos velint. Quod tamen non videtur congruere synceritati Octavali, quae a diebus Iudiciariis excludit dies Festos. Atque ita Sex illi dies, solum de diebus Iudiciariis intelligi deberent. Et ratio est, quia quae conveniunt toti, debent convenire et

ut ab iis quoque tales Festi dies excludantur. Sicut et proxime citatus Articulus 52. anni 1550. expresse innuit, huiusmodi prohibitas fieri debere, ante Sextum diem, ultimi diei Iudiciorum. Festi autem dies, non sunt dies Iudiciorum, prout dictum est supra, Quaest. 12. cap. 4. Aliud item est, quod plures quoque Causae, Sex iudiciariis diebus, quam hoc modo permixtis, absolvi possent. Ergo Sex illi

accurrat; vel etiam praesens respirium sumat, seseque interim ad sequentem Levatam, melius responsurum praeparet; aut Procuratorem quaerat, et informet de statu Causae; vel, ut iam facere solent, tempus protrahat, quod fieri non deberet. QUAESTIO DECIMA. / Quid fit tandem Sex illis ultimis diebus? Omnes Causae indifferenter, in quibuscunque vel unica intercesserit

Iuristarum, eosdem Extremum Iudicium appellare consueverit, quod scilicet amputatis omnibus cautelis, solum stricto Iure res in illis iam agitur. In quibus autem nulla prohibita facta est; reiiciuntur: quia non esset bonum, si quis iusto suo Iure, ante tempus destitueretur. Et ita praecavendum, a Prohibitis; uti alibi quoque dictum est. QUAESTIO UNDECIMA. /

si quis iusto suo Iure, ante tempus destitueretur. Et ita praecavendum, a Prohibitis; uti alibi quoque dictum est. QUAESTIO UNDECIMA. / Sed si simplici Responsioni locus non dabitur, quid faciendum? Utendum aliqua qualificata responsione, quam forsan in Partibus probare poterit: et sic petendum, ut Causa ad Communem exmittatur.

Utendum aliqua qualificata responsione, quam forsan in Partibus probare poterit: et sic petendum, ut Causa ad Communem exmittatur. QUAESTIO DUODECIMA / Quid si in Parte non exmittetur? Subiicienda adhuc plenior aliqua Responsio. Sed omnino cavendum a directa, ad meritum Causae pertinente, quantum fieri poterit. Et si nec hoc modo

meritum Causae pertinente, quantum fieri poterit. Et si nec hoc modo profuerit, totalem Causam petat exmitti. QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Sed si ipsam probare non poterit, quid tandem faciendum? Ne, non probata causa, succumbat, Prohibitione simul cum Evocatione exinde fienda, utendum est, ante Octavam diem termini, per Iudicem communi Attestationi

profuerit, totalem Causam petat exmitti. QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Sed si ipsam probare non poterit, quid tandem faciendum? Ne, non probata causa, succumbat, Prohibitione simul cum Evocatione exinde fienda, utendum est, ante Octavam diem termini, per Iudicem communi Attestationi praefixi: art. 54. anni 1550. Ubi Nota: quod licet Prohibitio

Ubi Nota: Primo; Istam Prohibitionem, sicut et Inhibitionem, dirigi ad Capitulum, vel Conventum, ut quidem Iuramentalem depositionem exigere, et acceptare minime praesumat; neque literas suas Testimoniales, super non depositione praetacti iuramenti, quocunque modo extradare audeat. In Communi autem Inquisitione, ut Testimonium suum, ad Executionem eiusdem exmittere non audeat; literasque suas, super non celebratione ipsius

acceptare minime praesumat; neque literas suas Testimoniales, super non depositione praetacti iuramenti, quocunque modo extradare audeat. In Communi autem Inquisitione, ut Testimonium suum, ad Executionem eiusdem exmittere non audeat; literasque suas, super non celebratione ipsius Attestationis, parti Adversae extradare nequaquam praesumat: quin potius, in utraque suum hominem pro testimonio fide dignum, ad partem adversam mittat, qui eandem ab

literas suas Testimoniales, super non depositione praetacti iuramenti, quocunque modo extradare audeat. In Communi autem Inquisitione, ut Testimonium suum, ad Executionem eiusdem exmittere non audeat; literasque suas, super non celebratione ipsius Attestationis, parti Adversae extradare nequaquam praesumat: quin potius, in utraque suum hominem pro testimonio fide dignum, ad partem adversam mittat, qui eandem ab eisdem prohibeat, et ad Decimum

partium, Tyrnaviae ni fallor celebratis, admissae fuisse memorantur; ac per consequens, Nova Iudicia quoque penes easdem, Tribus vicibus in eadem Causa, ex Styli continentia, intervenisse, videri possint: Nihilominus tamen, non nisi Novum Iudicium cum Inhibitione fuisse, verius existimandum est. Tum, Quia Decreta Regni, Inhibitioni tantum Novum adiungunt: 6. Vlad. art. 14. Prohibitioni autem, non Novum, sed Evocationem (quae

videri possint: Nihilominus tamen, non nisi Novum Iudicium cum Inhibitione fuisse, verius existimandum est. Tum, Quia Decreta Regni, Inhibitioni tantum Novum adiungunt: 6. Vlad. art. 14. Prohibitioni autem, non Novum, sed Evocationem (quae etiam absque Novo Iudicio fieri potest) art. 54. anni 1550. Tum, Quod Literae quoque Prohibitionales, a Iuramentali Depositione, et Communi

54. anni 1550. Tum, Quod Literae quoque Prohibitionales, a Iuramentali Depositione, et Communi Inquisitione, magis per formam tantum, quam secundum rem Novi Iudicii, in Stylo exarantur. Et tempore Discussionis quoque, non petitur ratio huiusmodi Novi iudicii, sed Prohibitionis duntaxat a Iuramentali depositione, vel communi inquisitione: Ideoque proprie Nova Iudicia dici non possunt. Tum, Quod communis quoque usus et consuetudo, solam

rem Novi Iudicii, in Stylo exarantur. Et tempore Discussionis quoque, non petitur ratio huiusmodi Novi iudicii, sed Prohibitionis duntaxat a Iuramentali depositione, vel communi inquisitione: Ideoque proprie Nova Iudicia dici non possunt. Tum, Quod communis quoque usus et consuetudo, solam Inhibitionem, et nunquam Prohibitionem, Novum dixerit et tenuerit Iudicium. Tum, Quod Stylus quoque vitiatus videri possit, ex eo, quod ut in Proverbio est,

a Iuramentali depositione sonat; cuius titulus aliud, et textus aliud prae se fert, ut videre licet. Sed etsi de alterutra intelligi deberet: magis tamen de Prohibitione, quam de Inhibitione. Ratio est, quia tale Novum, non ex Nonvenientia, sed iam post factas responsiones, et Adiudicatum iuramentum impetranti datum fuisset. Ac Verbum quoque illud (Inhibet) in Titulo Articuli

uti et debet in hoc proposito; (quia alias duo adiectiva, nullum faceret sensum) accipiatur, pro eoque sumatur, quod vulgo Tilalom dicitur; cui semper Adiectivum Numerale Ordinem significans (et non Adverbium Ordinis) apponi solet, videlicet Prima, Secunda, Tertia, Quarta, tunc recte pro descripto iam Iuridico remedio sumetur; et sic dicetur; Prohibita prima, Prohibita secunda,

Masodik tilalom; Harmadik tilalom; es Negyedik tilalom. Atque ideo, quae definitione inter se differunt, illa, tota sui substantia ab invicem diversa sunt; sicque inter se confundi non debent, neque unum pro altero usurpari. Et literae quoque Inhibitionales, ab iis potius denominari debent, quam ab ultimis supinis, Inhibitoriae, Prohibitoriae.

QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Ubi debet fieri Repulsio? In Partibus, licet nonnuli autument illam fieri posse, etiam in Locis credibilibus, dum adhuc literae Relatoriae, non fuerint Actori extradatae; quod de Iure Regni fieri posse nequaquam videtur, ut facile colligere est, ex ipsius descriptione, 2. tit. 73. et 74. ubi coram vicinis et commetaneis omnino fieri debere

2. tit. 73. et 74. ubi coram vicinis et commetaneis omnino fieri debere describitur; et quod eorum nomina et cognomina conscribi debeant; ut patet etiam ex 4. Vlad. art. 19. quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in talibus Locis credibilibus,

fieri debere describitur; et quod eorum nomina et cognomina conscribi debeant; ut patet etiam ex 4. Vlad. art. 19. quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa; huiusmodi autem violentia, et violenta

art. 19. quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa; huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi Iudex

Aliud item est, quod pars Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa; huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi Iudex Executori mandat, ut ad facies bonorum ipsorum accedat. Neque vero similis ratio esse videtur Inhibitioni, quia illa, uti iam

Inhibitioni, quia illa, uti iam praemissum est, extra dominium fit: Repulsio autem omnino de dominio fieri debet, si cum violentia quadam: repellit Actorem a bonis suis, eorundemque ingressu. Vel si etiam non repelleret, sed solum in Arcem, Caput utpote bonorum litigiosorum non admitteret; nihilominus tamen pro Repulsione reputaretur; quia sola non admissio, Repulsionem ipsam importat. Quod idem est, atque illud,

omnino de dominio fieri debet, si cum violentia quadam: repellit Actorem a bonis suis, eorundemque ingressu. Vel si etiam non repelleret, sed solum in Arcem, Caput utpote bonorum litigiosorum non admitteret; nihilominus tamen pro Repulsione reputaretur; quia sola non admissio, Repulsionem ipsam importat. Quod idem est, atque illud, quod in Tripartito, loco citato exprimitur, Repulsionem esse, si pars triumphans,

repellit Actorem a bonis suis, eorundemque ingressu. Vel si etiam non repelleret, sed solum in Arcem, Caput utpote bonorum litigiosorum non admitteret; nihilominus tamen pro Repulsione reputaretur; quia sola non admissio, Repulsionem ipsam importat. Quod idem est, atque illud, quod in Tripartito, loco citato exprimitur, Repulsionem esse, si pars triumphans, extra dominium bonorum reobtentorum fuerit.

dominium bonorum reobtentorum fuerit. QUAESTIO DECIMA NONA. / Semperne post factam Repulsionem, Repellens est citandus? Non semper. Nam Repulsio bifariam fit. I. Ad Iudiciariam sententiam ex sede exmissam, et tunc non est necesse repellentem citare; sed sufficit Executionem impeditam esse.

QUAESTIO DECIMA NONA. / Semperne post factam Repulsionem, Repellens est citandus? Non semper. Nam Repulsio bifariam fit. I. Ad Iudiciariam sententiam ex sede exmissam, et tunc non est necesse repellentem citare; sed sufficit Executionem impeditam esse. Unde et Iudex Capitulo vel Conventui mandat, ut seriem solum huiusmodi Executionis, ut fuerit

parium huiusmodi Citationis, in Novum processum abiret, quod Actori damnosum esset. Quanquam et haec ipsa Citatio, potius de recepta iam consuetudine fieri soleat, quam de forma Divisionalium, in quibus Divisori, omnino non praecipitur facienda, ut videre est, in serie Divisionalium. Styl. Ubi Nota, quod haec secunda Repulsio in divisione, fit ex eo, quod Divisor nolit stare rationibus allegatis per Repellentem; ideo necesse

Divisor nolit stare rationibus allegatis per Repellentem; ideo necesse habet repellere, ut praetactas suas rationes, suo loco et tempore, velut per viam appellationis, maturius revideri faciat. Prima autem non sic; sed, ut novam omnino, relictis aliis omnibus prioribus rationibus, sive allegationibus, cur repulerit, reddat rationem; alioquin Repulsio nulla erit, sed prior sententia manebit; ac debitae Executioni demandari

Prima Levata, petenda Paria praesentium scilicet Repulsionalium, et Iudicialium. Secunda, excipiendum, et disputandum contra Iudiciales, uti iam praemissum est, quaest. 6. cap. 3. Tandem non stante exceptione oneris Repulsionis, Depositio promittenda, Una Levata: his verbis tantum: (deponit hodie) quae responsio pro Una Prohibita reputatur. Altera autem Levata, sic omnino dicendum erit

pro Una Prohibita reputatur. Altera autem Levata, sic omnino dicendum erit (deponit hodie per totum) quae vicissim pro Altera Prohibita habetur. Atque ideo, illo eodem die, totum onus deponendum erit, quia pluries non admittitur idem repetere; licet antea Tribus vicibus, pro Tribus Levatis repetitum sit; prouti super hoc conclusum est, in Octava Poson. Anno 1612. Ubi Nota quod etiamsi plures fuerint, quorum nominibus, et in

reputari debet. Ibidem, sed in una duntaxat Executione. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne Repulsionem facere, qui in processu causae non egit? Potest, si aliqua in parte Executionem illam, sibi nocivam fore putat, virtute clausulae illius iustificatoriae (praevia ratione aliorum quorumlibet). Neque tenebitur onus Repulsionis deponere,

Repellens, seu Possessor talium bonorum particularium, ratione quorum Repulsionem facere cogitur, tempore Recaptivationis seu Primariae, Principalis membri bonorum statutionis, simul cum Principali In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam infidelitatis incursu; uti iam

Principalis membri bonorum statutionis, simul cum Principali In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam infidelitatis incursu; uti iam dictum est, et colligitur ex citato tit. 76. par. 2.

tit. 76. par. 2. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Postremo tandem quid faciendum? Ratio demum factae Repulsionis reddenda est, (non expectato Novo Iudicio per favorem Principis concesso, ut vult Decius) talis, si fieri potest, quae meritum causae concernat, et qua Iudex pro parte sui contentus esse possit. Atque ita petat se Reus ab ulteriori

contentus esse possit. Atque ita petat se Reus ab ulteriori impetitione ipsius Actoris, etiam cum poena indebitae actionis absolvi et eliberari; literasque superinde Adiudicatorias absolutionales; Inhib. Contradic. et Repuls. non obstan. sibi dari, et de portione poenae, indebitae actionis satisfactionem fieri et administrari, si, videlicet vicerit. Ast si succubuerit, et sententia definitiva contra ipsum Executioni demandata fuerit; tunc demum

Ubi Nota, I. Quod Executioni extra modum Repulsionis se opponens, poenam Decreti, hoc est Notam incurrit, art. 11. anni 1536. II. Quod bona restitui commissa, post Repulsionem ad se pertinere non probans, in facto Maioris potentiae convincitur, art. 12. anni 1536. III. Quod etsi in aliqua causa Repulsio praeclusa fuerit; Nihilominus tamen si pars

in ipsam. Ideo abstinendum potius a tali levatione oneris, quam ut exinde damnum aliquod eveniat: sicut et superius quoque super hoc dictum est, quaest. 11. cap. 4. IV. Quod post Repulsionem, non semper directe solet ratio eiusdem ad meritum Causae spectans reddi: sed Procuratoris responsio revocari; aut etiam aliae responsiones fieri passim.

partes aliter convenerint. 2. tit. 27. Ubi Nota, I. Quod interdum fit etiam in Eadem sede, et coram eodem Iudice. II. Quod huiusmodi humanum seu vivum testimonium, fieri debet, intra Sexaginta tantum annos, non amplius, 1. tit. 39. et 47. III. Quod meritum communis huiusmodi Inquisitionis, sive id, super quo debet fieri, et inquiri, denotatur hoc adverbio (Vtrum) quod est simul

hoc adverbio (Vtrum) quod est simul Interrogantis et Dubitantis, et communiter iam a Iuristis dici solet (De Vtrum.) Styl. IV. Quod tales Regii et Palatinales homines de Curia Regia non debent transmitti, contra voluntatem partium litigantium. Lud. Secundi art. 58. anni 1523. quive sint illi, vide supra quaest. 1. cap. 2. Deinde licet Domini Iudicis Curiae

Secundi art. 58. anni 1523. quive sint illi, vide supra quaest. 1. cap. 2. Deinde licet Domini Iudicis Curiae quoque Scribae, de Curia Regia ad huiusmodi Executiones exmittantur: non tamen nomine illius, sed tantum Regio, cum Regis Curiae Iudex sit, denominantur, de Iure et consuetudine Regni. 2. tit. 19. Et nisi Tales Executores, de Curia Regia fuerint, debent esse Possessionati, in eodem

requisita ad Communem Inquisitionem ex praemissa eiusdem Definitione; vel etiam Aliunde colligi possunt? Haec Nimirum: quod quotiescunque huiusmodi Inquisitio fieri debebit, per utramque partem, uno die celebretur, et non diversis pro alia atque alia parte. Item testimonium Capituli vel Conventus, et Regii, vel Palatinales homines, iidem pro qualibet parte, et non diversi fiant. Item,

huiusmodi Inquisitio fieri debebit, per utramque partem, uno die celebretur, et non diversis pro alia atque alia parte. Item testimonium Capituli vel Conventus, et Regii, vel Palatinales homines, iidem pro qualibet parte, et non diversi fiant. Item, quod singuli Testes, Singillatim iurare, et per praefata testimonia, ac Regios homines, de negotio, de quo experiri volunt,

Testes, Singillatim iurare, et per praefata testimonia, ac Regios homines, de negotio, de quo experiri volunt, interrogari et examinari debent. Item, quod causantes tempore Inquisitionis interesse non debent, sed per Fidedignitates excludantur. Item, quod ad huiusmodi attestationem faciendam, Periuri, Infames et qui honorem et humanitatem perdiderunt: non admittantur.

interesse non debent, sed per Fidedignitates excludantur. Item, quod ad huiusmodi attestationem faciendam, Periuri, Infames et qui honorem et humanitatem perdiderunt: non admittantur. Praeterea: Ignobiles quoque etiamsi possessionati fuerint: nisi per Regiam Maiestatem Nobilitati extiterint, acceptari non debent. 6. Matth. art. 14. et infra quaest. 25. huius

Infames et qui honorem et humanitatem perdiderunt: non admittantur. Praeterea: Ignobiles quoque etiamsi possessionati fuerint: nisi per Regiam Maiestatem Nobilitati extiterint, acceptari non debent. 6. Matth. art. 14. et infra quaest. 25. huius cap. Vide plura: Licet de facto iam, etiam Ignobiles, Ex partium consensu, admitti soleant. Et maxime in Causis Novarum

QUAESTIO QUARTA. Quare dicitur Communis, et quoties fieri admittitur? Ideo, vel quia, cum fit per Partes, tunc pro Utraque simul, ac Semel in uno Loco et Tempore, atque coram eodem educto Inquisitore, et non Diversis Locis et Temporibus, nunc pro Una, et nunc pro Altera parte celebratur, (licet etiam Aliquando pro Una tantum Parte fiat.) Unde, si aliqua praeassumptam suam Inquisitionem tunc omiserit, amplius

non Diversis Locis et Temporibus, nunc pro Una, et nunc pro Altera parte celebratur, (licet etiam Aliquando pro Una tantum Parte fiat.) Unde, si aliqua praeassumptam suam Inquisitionem tunc omiserit, amplius non datur illi regressus, neque admittitur binario fieri numero, 2. tit. 31. (nisi fortassis interdum Iudex sic deliberavit.) Vel quia huiusmodi testium Inquisitio fit communiter per quoscunque

omnium aliarum Nationum, Regulariter, In omnibus actionibus, Actori incumbit proba, (etiam Iure Canonum 6. quaest. 5.) qua ipsi non suffragante, Reus simpliciter absolvi debet. Verum in Negatoria (quae apud nos, non est Actio actoris, sed Responsio Negativa ipsius In causam attracti ad Actionem Actoris facta) non Actor, sed

(etiam Iure Canonum 6. quaest. 5.) qua ipsi non suffragante, Reus simpliciter absolvi debet. Verum in Negatoria (quae apud nos, non est Actio actoris, sed Responsio Negativa ipsius In causam attracti ad Actionem Actoris facta) non Actor, sed In-causam-attractus debet ipsam probare: sicque rebus existentibus, facilior processus litium esset, ubi

5.) qua ipsi non suffragante, Reus simpliciter absolvi debet. Verum in Negatoria (quae apud nos, non est Actio actoris, sed Responsio Negativa ipsius In causam attracti ad Actionem Actoris facta) non Actor, sed In-causam-attractus debet ipsam probare: sicque rebus existentibus, facilior processus litium esset, ubi alteruter solummodo probaret, ut et Quad. habet. Ast de Iure nostro, adeo se partes huiusmodi

Ast de Iure nostro, adeo se partes huiusmodi contrariis probis involvunt, ut dum Utraque intentionem suam probare intendat; magis rem ipsam obscurare soleat, quam elucidare; ac ideo in contrarium multarum animarum fit iactura non raro; quandoquidem duo contradictoria, nunquam simul vera esse possunt; ut tradunt Logici. Nihilominus tamen, quia usus et consuetudo, (Mater Iuris nostri) talem legem nobis pepererunt,

erunt? Haec, quinque: Libertas, Modalitas, Conditio, AEtas, et Iuramentum: quas omnes cum suis declarationibus, Vide uberius. 2. tit. 27. Ex quibus testes solent postea reiici, et testimonia ipsorum, si non fuerint Tales, et Talia, Quales, et Qualia hisce conditionibus esse deberent. Nomina autem ipsorum duplici ratione literis Relatoriis inscribenda erunt. Primo, quoniam

contra eos, quos voluerit, et digne poterit, facere et opponere queat, ne praesertim periurium, si quod commissum fuerit, impunitum praetereat. 2. tit. 29. Ubi Nota, I. Quod Socius criminis, non admittitur in testem contra socium, nec pro socio, neque est idoneus testis, etiam ad formandam Inquisitionem contra socium, de communi opinione: Nihilominus tamen hoc fallit in eo casu, ubicunque veritas Ex Natura

tunc admittitur socius criminis, contra socium, ut patebit infra quaest. 14. cap. 9. II. Quod antiquitus tempore statutionis quorumlibet bonorum, literis Relatoriis nomina vicinorum, et commetaneorum non fuerunt inseri solita, sed Capitulo, aut Conventui referenti tota adhibebatur fides, ut patet ex tenoribus huiusmodi literarum. Styl. de quo vide etiam inferius quaest. 24. capitis huius.

quaest. 24. capitis huius. QUAESTIO SEXTA. Quot Status Causarum solent adnumerari? Non fuerit abs re, hoc loco dicere de Statibus; ex quibus causarum probationes deduci solent, Hi itaque quinque universe numerantur. Definitivus, Legalis, Coniecturalis, Testimonii, et Quaestionum, sive Equulei. Quibus omnibus

Definitivo, Legali, et Testimoniorum, qui proprie Communis Inquisitionis, Oculatae Revisionis, et Collateralis Attestationis esse dicitur, utuntur: Non item duobus illis Coniecturali, ex quo suspiciones quaedam solum, et praesumptiones deducuntur, non autem rerum probationes; et Quaestionum sive torturae, per propriam scilicet confessionem equuleo

qui proprie Communis Inquisitionis, Oculatae Revisionis, et Collateralis Attestationis esse dicitur, utuntur: Non item duobus illis Coniecturali, ex quo suspiciones quaedam solum, et praesumptiones deducuntur, non autem rerum probationes; et Quaestionum sive torturae, per propriam scilicet confessionem equuleo extortam, atque elicitam. Definitivus est, qui declarat, quid Nominis, et

Asylum Iuris dictus est, et ex cuius schola, multi Iurisperiti prodierunt; maluit securi percuti, quam Antonium Carracalam Imperatorem, a Parricidio Fratris sui Septimii, defendere; dictitans: Non tam facile esse, Parricidium excusare, quam patrare. Anno 213. Legalis est, qui ex Legibus deducitur; ut cum quaeritur, quid Legis aut Iuris homicidium? Illico respondetur esse

potuerit; tanto facilius de ipso praesumi potest, quod ex tali comisso furto, ipsam sibi comparaverit. Verum necdum his plena fides datur: Quia Iudex ex praesumptionibus violentis, et indiciis indubitatis et vehementissimis, non potest devenire ad condemnationem, ac sententiam Definitivam In Causa Capitali, absque aliis probationibus, ut Corporaliter puniat; secus autem pecuniariter. Vivius part. 2.

puniat; secus autem pecuniariter. Vivius part. 2. Opin. 56. Sed, si necesse erit, ipsum etiam per quaestiones aliquando examinare oportebit, ut proxime dicetur; et non condemnare nisi confessum, etsi in eadem confessione, usque ad finem extra torturam permanserit, Quaestione

cum suspecta, nudus cum nuda, in eodem lecto: et haec inducit condemnationem, tanquam sufficienter probatum sit. 23. quaest. 1. Quam tamen condemnationem, quoad poenam Pecuniariam tantum, et non Capitalem limitat Vivius, ut proxime dictum est. Probabilis, ut cum oritur infamia de aliquo, apud graves personas: Et haec licet non faciat probationem, inducit tamen purgationem, 2.

tamen condemnationem, quoad poenam Pecuniariam tantum, et non Capitalem limitat Vivius, ut proxime dictum est. Probabilis, ut cum oritur infamia de aliquo, apud graves personas: Et haec licet non faciat probationem, inducit tamen purgationem, 2. quaest. 4. Levis et temeraria, ut cum oritur ex levibus indiciis; puta ex locutione levium personarum; et haec aliquando est peccatum veniale aliquando etiam

nulla ponitur Expurgatio. QUAESTIO OCTAVA. Admittunturne ergo quaestiones, seu Equuleus, aut Tortura, hoc Iure Nostro? Non quidem Iure ipso Expresso, nisi forte ex Iure Civili de Facto iam in liberis Civitatibus, potissimum contra Rusticos, uti colligitur ex tit. 20. par. 3. (siquidem Nobiles extra

simplex praesumptio, et minus quam Semiplena probatio, Mynsing. Obs. 97. cent. 6. Iudex meritum rei, seu facti, eliciendum statuerit, ut etiam ad finem Prologi habetur, veluti ex istis casibus, non tamen singulis seorsim, sed ex pluribus simul concurrentibus. Primo, si factum contra ipsum, per unum testem probabitur, cum unus testis, ad plenam probam, non

casibus, non tamen singulis seorsim, sed ex pluribus simul concurrentibus. Primo, si factum contra ipsum, per unum testem probabitur, cum unus testis, ad plenam probam, non sufficiat. Secundo, si minas ad tale factum patrandum dedisse probabitur. Tertio, si vacillet vel varius fuerit, in dicto suo, super tali facto. Quarto, si tam vilis persona fuerit, quod etiam alias iuramento suo, non

non sufficiat. Secundo, si minas ad tale factum patrandum dedisse probabitur. Tertio, si vacillet vel varius fuerit, in dicto suo, super tali facto. Quarto, si tam vilis persona fuerit, quod etiam alias iuramento suo, non crederetur. Quinto, si propria eius confessio, de tali facto, per unum testem, contra ipsum probabitur. Sexto, si fama etiam continuata per bonos et non malevolos probabitur, contra ipsum de tali facto. Septimo, si

Quarto, si tam vilis persona fuerit, quod etiam alias iuramento suo, non crederetur. Quinto, si propria eius confessio, de tali facto, per unum testem, contra ipsum probabitur. Sexto, si fama etiam continuata per bonos et non malevolos probabitur, contra ipsum de tali facto. Septimo, si moribundus ex vulnere ipsemet suo ore, certis de Causis, hominem certum, constanti sermone incusarit, et accusationem ingeminarit, idque ante mortem solenni

hominem certum, constanti sermone incusarit, et accusationem ingeminarit, idque ante mortem solenni asseveratione testatum reliquerit, aut Iureiurando confirmaverit. Octavo, si exardescente facto, fugam dederit, et inveniri non poterit, vel aegre tandem. Ac aliis similibus, utpote si socius eiusdem criminis, contra ipsum testimonium dederit, supra quaest. 5. aut ubi de facto quidem Rei constitit, ut idem Reus morti iam adiudicatus,

atque receptatores confiteatur; huiusmodi quaestioni subiicitur. Quae nisi ille hoc modo confiteretur, et eisdem occurreretur, saepenumero multo maiora incommoda sequi possent. Simpliciter tamen absque certis indiciis torqueri non debet, et non nisi post Probationes Testium Auditas et Publicatas, prout ordo Iuris requirit, et etiam sententia interlocutoria de torquendo subsecuta, ac sic demum si quid confessus fuerit, Iudicio subiici.

confiteatur; huiusmodi quaestioni subiicitur. Quae nisi ille hoc modo confiteretur, et eisdem occurreretur, saepenumero multo maiora incommoda sequi possent. Simpliciter tamen absque certis indiciis torqueri non debet, et non nisi post Probationes Testium Auditas et Publicatas, prout ordo Iuris requirit, et etiam sententia interlocutoria de torquendo subsecuta, ac sic demum si quid confessus fuerit, Iudicio subiici. Verum Hic Nota;

Verum Hic Nota; diversas confessiones Reorum, diversos etiam fines sortiri solere. Et (I) quidem, Confessionem factam sponte in criminalibus absque tormentis, vel metu tormentorum, etiam nullis indiciis praecedentibus, vel non data indiciorum copia, sufficere, sine aliqua ratificatione, ad condemnandum confitentem. II. Confessionem factam per Reum in tormentis, Nullis, vel non legitimis

praecedentibus, vel non data indiciorum copia, sufficere, sine aliqua ratificatione, ad condemnandum confitentem. II. Confessionem factam per Reum in tormentis, Nullis, vel non legitimis indiciis praecedentibus, non valere et reddi nullam, etiamsi millies fuerit ratificata; nec ex ea sequi posse condemnationem illius; Mynsing. obser. 23. cent. 5. III.

aliqua ratificatione, ad condemnandum confitentem. II. Confessionem factam per Reum in tormentis, Nullis, vel non legitimis indiciis praecedentibus, non valere et reddi nullam, etiamsi millies fuerit ratificata; nec ex ea sequi posse condemnationem illius; Mynsing. obser. 23. cent. 5. III. Confessionem in tormentis factam, si non

non valere et reddi nullam, etiamsi millies fuerit ratificata; nec ex ea sequi posse condemnationem illius; Mynsing. obser. 23. cent. 5. III. Confessionem in tormentis factam, si non ratificetur, non inferre condemnationem; verum dare facultatem repetendi tormenta; non tamen ex primis iam captis indiciis, sed ex Novis necessario sumendis, iisque non remotis a facto, si haberi possunt;

et reddi nullam, etiamsi millies fuerit ratificata; nec ex ea sequi posse condemnationem illius; Mynsing. obser. 23. cent. 5. III. Confessionem in tormentis factam, si non ratificetur, non inferre condemnationem; verum dare facultatem repetendi tormenta; non tamen ex primis iam captis indiciis, sed ex Novis necessario sumendis, iisque non remotis a facto, si haberi possunt; alioquin ab huiusmodi

posse condemnationem illius; Mynsing. obser. 23. cent. 5. III. Confessionem in tormentis factam, si non ratificetur, non inferre condemnationem; verum dare facultatem repetendi tormenta; non tamen ex primis iam captis indiciis, sed ex Novis necessario sumendis, iisque non remotis a facto, si haberi possunt; alioquin ab huiusmodi torturae repetitione, Iudices omnes cavere debent, sicut ab igne. Et

Confessionem in tormentis factam, si non ratificetur, non inferre condemnationem; verum dare facultatem repetendi tormenta; non tamen ex primis iam captis indiciis, sed ex Novis necessario sumendis, iisque non remotis a facto, si haberi possunt; alioquin ab huiusmodi torturae repetitione, Iudices omnes cavere debent, sicut ab igne. Et si avidi inanis gloriae, vel ulciscendae vindictae, contrarium fecerint, non modicum

iisque non remotis a facto, si haberi possunt; alioquin ab huiusmodi torturae repetitione, Iudices omnes cavere debent, sicut ab igne. Et si avidi inanis gloriae, vel ulciscendae vindictae, contrarium fecerint, non modicum conscientiae suae praeiudicabunt, et etiam in die Iudicii, rationem eius sunt reddituri procul dubio, quia semel confessus in tormentis, nisi perseveraverit, vel novis indiciis torturari poterit, condemnari per

debet; Siquidem ut Ulpianus scribit; neminem liceat ex suspicionibus condemnare, satiusque esse nocentem absolvere, quam innocentem condemnare; et probationes luce meridiana clariores exigendas, crimina autem non praesumenda esse. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 16. Nisi forte Iudex promittat impunitatem delinquenti, et tunc si delictum confessus fuerit, non tenetur promissum servare, sed ex tali

luce meridiana clariores exigendas, crimina autem non praesumenda esse. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 16. Nisi forte Iudex promittat impunitatem delinquenti, et tunc si delictum confessus fuerit, non tenetur promissum servare, sed ex tali confessione, potest ipsum condemnare, et excusatur a non praestita promissione; Quia publici boni magis debet habere rationem, quam privati. Vivius part. 1. opin. 172. et

lib. 9. cap. 16. Nisi forte Iudex promittat impunitatem delinquenti, et tunc si delictum confessus fuerit, non tenetur promissum servare, sed ex tali confessione, potest ipsum condemnare, et excusatur a non praestita promissione; Quia publici boni magis debet habere rationem, quam privati. Vivius part. 1. opin. 172. et 173. Tum quia fidem in malis promissis, non expedit servare. Tum quod pacta, contra publicam

potest ipsum condemnare, et excusatur a non praestita promissione; Quia publici boni magis debet habere rationem, quam privati. Vivius part. 1. opin. 172. et 173. Tum quia fidem in malis promissis, non expedit servare. Tum quod pacta, contra publicam utilitatem; minime servari debent. Quarto, confessionem coram Iudice incompetente, non valere quidem Iudicialiter, valere autem ut extra Iudicialem, et facere indicium ad

quam privati. Vivius part. 1. opin. 172. et 173. Tum quia fidem in malis promissis, non expedit servare. Tum quod pacta, contra publicam utilitatem; minime servari debent. Quarto, confessionem coram Iudice incompetente, non valere quidem Iudicialiter, valere autem ut extra Iudicialem, et facere indicium ad torturam, per Iudicem ordinarium inferendam. Quinto, confessionem factam, absente parte, in favorem absentis, inducere semiplenam

QUAESTIO DECIMA. Sed Utrum praestet hoc ita factitare, quam Reum sola sua in persona, torturae subiicere? Praestaret quidem longe, ut non unius tantum, vel alterius personae corpus; sed innumerarum pene personarum corpora, variis subiicerentur quaestionibus et torturis: quam vel unius, nedum quinquaginta, aut interdum plurium animarum iactura fieret; quae

est, emendaverimus. QUAESTIO UNDECIMA. Quid de Informatione, quam Aliqui his annectunt sentiendum, et quid sit? Informatio est quaedam interdum non levis, nec impertinens Iudicis, super aliqua re dubia, contra aliquem quasi per ipsum patrata, undecunque facta instructio; secundum quam tamen Iudex neminem Iudicare solet, cum videatur privata illius scientia esse, sed ex

praecipue in titulo seu superscriptione dictarum literarum Iuramentalium, soleat apponi haec vocula (Memorialis) ex antiqua consuetudine; vel quod in tam solita forma huiusmodi literae tunc adhuc extradari non solebant; vel quod perfecta et ultima decisio litis, talibus literis, nondum exprimi consueverat; prouti neque de praesenti solet, sed solummodo memoria rei peragendae continebatur; unde recte (Memorialis)

Citatoriarum dum testimonium citat: et Relatoriarum, ex loco credibili, ad reportationem dicti testimonii emanatarum. Alii dicunt, fuisse literas Praeceptorias ad Comitatum, et Compulsorias ad testes, quibus Actor non simul ad semel processit in Inquisitione, sed interpolatis vicibus, aliis tamen et aliis a Iudice acceptis, et ita Tripartita quasi Inquisitione, addendo numerum saltem earundem, adauxit Iudici modum ad aggravandum

locis testimonialibus, aut coram eisdem Iudicibus ordinariis Regni, in Conventibus generalibus Dominorum et Nobilium sunt confectae. Ex quo licet appareat aliquo modo, quid fuerint; sed quomodo sit processum cum illis, plane non elucet. Verum qualescunque eae fuerint, et quomodocunque processum sit cum illis, cum iam apud nos in Desuetudinem venerint, et prorsus quantum ad istum modum procedendi cum illis, exoleverint; licet vis et energia

Iuramentali depositione) retineatur, ubi dicitur, vires trium literarum Inquisitoriarum repraesentantibus, ut videre est. Styl. Haec de iis dixisse sufficiat, libenter ipsemet ab aliis auditurus, non tam utendi, quam solum intelligendi gratia, pleniorem illarum cognitionem; siquidem adeo inopes antiquitatis sumus, ut etiam decrepitos fugiat, nedum Iunioribus succurrat.

modis, ibi specificatis, ex responsionibus partium per sententiam interlocutoriam Reo potissimum iuramentum imponitur; ut hic sequitur. Et licet imponendi per Modernos iuramenti, sex habeantur formulae, non nisi tamen prima, quinta et sexta, ex isto titulo per expressum deducuntur; reliquae vero, utpote secunda, tertia, et quarta, solum ex

deducuntur; reliquae vero, utpote secunda, tertia, et quarta, solum ex consuetudine Iuristarum observantur. Paragraphus quoque tituli, qui incipit: Si tamen negaverit etc. iam ita non observatur, sed potius pro eo formulae tertia et quarta frequentantur. Prima itaque est, si Reus actionem Actoris simpliciter negat, non subnectendo sui expurgationem, hoc modo tantum dicendo (I) negat

quoque tituli, qui incipit: Si tamen negaverit etc. iam ita non observatur, sed potius pro eo formulae tertia et quarta frequentantur. Prima itaque est, si Reus actionem Actoris simpliciter negat, non subnectendo sui expurgationem, hoc modo tantum dicendo (I) negat simpliciter; et (A) petierit Iudicium ex parte illius iuxta praemissam suam simplicem negativam; tunc pleno homagio abiurare debebit.

negat, et ad caput, iuxta Regni consuetudinem, hoc est, cum pleno homagio ipsius (I) quod si (A) acceptat, tunc ille debebit iurare ad caput, cum pleno homagio. Si vero responderit, (A) Non: sed iuxta vires (praemissarum scilicet) trium literarum Inquisitoriarum petit Iudicium; ex tunc (I) propter hanc suam submissionem, defalcata media parte homagii, solum cum altera media abiurare tenebitur. Secus est

ex tunc (I) propter hanc suam submissionem, defalcata media parte homagii, solum cum altera media abiurare tenebitur. Secus est tamen in casibus Notae infidelitatis: nam etsi (I) se ad caput submittere vellet, Actor autem non acceptaret, sed actionem probare assumeret, tunc non datur iuramentum, sed probatio Actori imponitur, quia solus sic voluit. Quarta, si responderit, (I) negat, et cupit doceri per (A)

media parte homagii, solum cum altera media abiurare tenebitur. Secus est tamen in casibus Notae infidelitatis: nam etsi (I) se ad caput submittere vellet, Actor autem non acceptaret, sed actionem probare assumeret, tunc non datur iuramentum, sed probatio Actori imponitur, quia solus sic voluit. Quarta, si responderit, (I) negat, et cupit doceri per (A)

Quarta, si responderit, (I) negat, et cupit doceri per (A) in isto quoque casu, si (A) acceptaverit, tunc ipsemet debebit per nominatos testes primo, et non per coniuratores actionem suam probare; et si plene saltem cum paucis, omni tamen exceptione maioribus testibus docuerit, causam de facto obtinebit; sin semiplene tantum, tunc pro Iudicis arbitrio, et Causae ac rei

Causae ac rei qualitate, adiudicatur illi cum Coniuratoribus tandem supplementum. Ast ubi (A) proposita sua actione, etiam probam assumpserit, statim ante litis per (I) contestationem, tunc nisi sufficienter probaverit, non admittitur ipsi supplementum, sed Reus absolvitur. Ratio est, quia solus talem probam assumpsit; etsi ad praestandam eam imparatus fuit, id sibi simpliciter assumenti potius, quam nondum deferenti Reo tribuat, necesse est:

potius, quam nondum deferenti Reo tribuat, necesse est: ut et praecedenti quaest. 12. dictum est. Et alioquin tale Iudicium potius redditur nullum, ut infra quaest. 18. videre licebit. Si autem non acceptaverit, tunc iterum eodem modo, ut in tertia, (I) se diminuto iuramento expurgabit. Quinta esse potest, ubi (I) in primo statim responsionis termino, sed iuramento Actoris ad caput suum iuxta

vigesimo se, si denique unas, decimo se, in Causis Civilibus Iurare tenebitur. Secus tamen fit, in causis Criminalibus, quando ad caput malefactoris alicuius iuratur; nam eotunc, non homagium, sed demeritum et criminis poena ponderatur. Ubi Nota, Quod nova constitutione Posoniensi Anni 1613. art. 23. Rustica persona contra Nobilem in Quinque casibus, vigesimo se

vel actionem per Actorem doceri cupiverit; et Actor neutrum acceptaverit, tunc Reus, defalcata media homagii parte, solum cum altera media sese expurgare astringitur. Et non, ut citatus titulus vigesimus septimus, Tertiae partis continet, quod dum post negativam testimonio vicinorum, vel alio probabili documento se immunem et innocentem declarare vellet, et hoc Actor non

Et non, ut citatus titulus vigesimus septimus, Tertiae partis continet, quod dum post negativam testimonio vicinorum, vel alio probabili documento se immunem et innocentem declarare vellet, et hoc Actor non acceptaret; tunc demum modo praemisso, abiurare deberet. In quibus omnibus, usus iam magis observari solet, quam scripta forma. 3. tit. 27. Hic tamen Nota, si Actori Nobili, contra Reum rusticum cum pleno

QUAESTIO DECIMA OCTAVA. Semperne directe Negative, vel etiam Affirmative, In-causam-attractus respondere soleat; et quid contestatio litis? Non semper; sed pro qualitate causae, interdum negat partem, et interdum affirmat partem; et hoc modo dicitur Qualificare responsionem suam, vel Qualificative respondere ad actionem; atque tunc Iudex

ad actionem; atque tunc Iudex super hac qualificata sua responsione, iudicium fert, ut eam, prouti et respondit, sic et probet, vel literali documento, vel autem humano testimonio, usque ad sexaginta annos, et non amplius, 1. tit. 47. et 82. Ubi Nota, I. Quod hoc modo qualificative respondens, duo facit; alterum videtur actionem Actoris affirmare; et alterum dictae actionis, seu praetensi

NONA. Sed si prius aliquid fassus erit, et ex actione concesserit; poteritne id amplius pernegare, etiam Actore ipsum ad negandam totalem actionem adurgente? Equidem directe, et de Iure Regni non potest; cum fassio, sive responsio propria in Iudicio contradictorio semel facta, alias retractari nequit. 5. Vlad. art. 15. Vel si per Procuratorem quoque facta extiterit, citra Principalis voluntatem

valet, uti suo loco dicetur, quaest. 25. cap. 8. Atque ideo etiamsi interdum cogatur (I) per (A) ad negandum aliquid, quod prius confessus est, id potissimum tamen in propria eiusdem responsione, non debet admitti, contra Iura Regni, et ad praecavendum periurium, cum et alioquin secundum communem iam usum, ab affirmativa, ad negativam non datur regressus, in

propria eiusdem responsione, non debet admitti, contra Iura Regni, et ad praecavendum periurium, cum et alioquin secundum communem iam usum, ab affirmativa, ad negativam non datur regressus, in libere tamen agentibus. Sed bene e contra. QUAESTIO VIGESIMA. An Reus praesertim in Maioribus

An Reus praesertim in Maioribus causis, ut sunt, Facti, Honoris, Notae, Capitalis sententiae, et Omnes criminales ad capita tendentes, personaliter semper astare debeat? De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris fol. 739. Maioris Decreti. II. In Nota infidelitatis, 2. tit. 75. et 2. Vlad. art. 3. III. In articularibus causis passim, ubi

criminalibus, vel ad capita tendentibus, ita solet observari, quod scilicet omnes tales personaliter astare debeat. Quod patet ex forma citationis ipsorum, quae ita sonat, ut Personaliter, et non per Procuratorem compareant. Deinde ex processu Iudicii, quia non admisso Procuratore, etiam cum Procuratoriis, pro ipsis respondere, proscribuntur. Demum ratio etiam ipsa, hoc dictare videtur, ut qui capite

solet observari, quod scilicet omnes tales personaliter astare debeat. Quod patet ex forma citationis ipsorum, quae ita sonat, ut Personaliter, et non per Procuratorem compareant. Deinde ex processu Iudicii, quia non admisso Procuratore, etiam cum Procuratoriis, pro ipsis respondere, proscribuntur. Demum ratio etiam ipsa, hoc dictare videtur, ut qui capite puniri debeat, personaliter adesse teneatur, quo statim capi

adesse teneatur, quo statim capi possit, ut etiam Fachin. sentit. lib. 1. cap. 25. quia alioquin (inquit) sententia Iudicis elusoria esset, si debitae Executioni demandari non posset. Postremo ita quoque deliberatum extitit, in Octava Posonien. Anno 1610. in causa Dorotheae Beycza, quondam Stephani Chemetei, contra Gabrielem Suaztich, quod

cum tot, cum quot illi Iudex adiudicaverit, nec cum pluribus, nec cum paucioribus. Et si aliquando cum pluribus deposuerit, ut hac pluralitate forsan numerum reiiciendorum per (A) suppleat, id nihil sibi proderit, quia (A) non contra plures, sed tantum contra adiudicatos excipere debet, et ita ubi excipere voluerit, omnes illi ad eum tantum numerum sunt revocandi, ad quantum illi Iudex adiudicavit; ac postea sic debet exceptio fieri. Sic

adiudicavit; ac postea sic debet exceptio fieri. Sic iudicatum Posonii, citato anno 1610. et antea tempore Michaëlis Mereii Propalatini; ubi (I) cautus esse debet, ut in illis superfluis, bonos non eiiciat, sed reservatis omni exceptione maioribus, imbecilliores postmittat. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. Sed quomodo, et utri partium, in causis

in persona iurabit. Verum in casu quo, potissimum ex personis contrahentibus, tale mutuum vel debitum In-causam-attracta moreretur, et praesumeretur, de uxore vel liberis suis, de ipso illis nihil constare, putant multi non tam ipsis In-causam-attractis quam actori, qui optime sciret, illud sibi adhuc deberi, et nondum esse exsolutum, iuramentum decerni debere. Neque tam literam ipsam

optime sciret, illud sibi adhuc deberi, et nondum esse exsolutum, iuramentum decerni debere. Neque tam literam ipsam Decreti aspiciendam (quae de primis contrahentibus personis, et non de succedentibus, intelligi videtur) quam laesionem conscientiae praecavendam, et veritatem rei magis attendendam necessario esse. De experimento autem restantis quantitatis in huiusmodi debito, vel mutuo, si praesertim

tantum solas suas in personas iuramentum deferre; neque ita volentibus, ulla fiet iniuria, vel etiam legum destructio. Ubi Nota, quod mutuum dicatur Ex Meo, et Tuo, quasi meum fiat tuum, et non e contra. Ex quo, non parva vis naturae elucet, quae vult, non potius aliis communicativos esse, quam ab aliis participativos. Sed, proh tempora! proh mores! quotus quisque iam est, qui se

in personas iuramentum deferre; neque ita volentibus, ulla fiet iniuria, vel etiam legum destructio. Ubi Nota, quod mutuum dicatur Ex Meo, et Tuo, quasi meum fiat tuum, et non e contra. Ex quo, non parva vis naturae elucet, quae vult, non potius aliis communicativos esse, quam ab aliis participativos. Sed, proh tempora! proh mores! quotus quisque iam est, qui se libentius aliis communicare,

ita volentibus, ulla fiet iniuria, vel etiam legum destructio. Ubi Nota, quod mutuum dicatur Ex Meo, et Tuo, quasi meum fiat tuum, et non e contra. Ex quo, non parva vis naturae elucet, quae vult, non potius aliis communicativos esse, quam ab aliis participativos. Sed, proh tempora! proh mores! quotus quisque iam est, qui se libentius aliis communicare, quam ab aliis participare velit? Certe

adeo iam refrigescit charitas Christiana, et aes latebris potius conditur, quam ut usu proximi splendere deberet. Est autem Mutuum, creditum certae quantitatis, ea lege datae, ut eadem ipsa quantitas reddatur in genere, sed non in specie, ut decem floreni, non illa eadem pecunia, sed in alia. Commodatum est, quod gratis datur ad certum tempus, et usum tantum, et debet idem numero, vel etiam specie restitui; ut equus ad usum unius diei concessus.

Christiana, et aes latebris potius conditur, quam ut usu proximi splendere deberet. Est autem Mutuum, creditum certae quantitatis, ea lege datae, ut eadem ipsa quantitas reddatur in genere, sed non in specie, ut decem floreni, non illa eadem pecunia, sed in alia. Commodatum est, quod gratis datur ad certum tempus, et usum tantum, et debet idem numero, vel etiam specie restitui; ut equus ad usum unius diei concessus. Debitum vero, et ad haec, et ad

vel mutui, ubi scilicet nulla probatio esse potest, tale ferebant iudicium: si enim partes pares erant, seu boni pariter, seu mali, tum illi unde petebatur, hoc est Reo credebatur, ac secundum eum iudicabatur, Ast si pares non erant, tunc meliori fides dabatur, et deterior condemnabatur. Gellius lib. 14. cap. 2. Sicque ex sola virtutis opinione, et vitii detestatione, absque

QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. An AEque depositorio in facto depositi, sicut in factis mutui et debiti, ipsis (I) solis suis in personis iuramentum decerni deberet? Non aeque, sed maiori cum manu, ita ut si magna summa deposita fuerit, quinquagesimo se, sin minor, cum minori: Sic iudicatum est Posonii, in causa familiae Ghiczii Anno 1612. Ubi

familiae Ghiczii Anno 1612. Ubi Nota, Quod Depositum est omnis res, de cuius absoluto dominio, nihil transfertur in recipientem, qui et depositarius dicitur, sed tantum fidelis eius custodia ipsi demandatur; unde non licet illud mutare, vel in aliquem usum suum convertere, aut simpliciter usum ex eo sibi facere. Pignus vero dici solet, quod traditur Creditori, in securitatem rei creditae, donec quod debetur, sit exsolutum. Et huius usus

usum ex eo sibi facere. Pignus vero dici solet, quod traditur Creditori, in securitatem rei creditae, donec quod debetur, sit exsolutum. Et huius usus redundat aliquando in creditorem, adeo maximus, ut etiam conscientiam non parum laedat. 1. tit. 80. QUAESTIO VIGESIMA QUARTA. Quomodo differunt Testis, Coniurator; Unde dicuntur, et quibus nominibus

appellantur? Ita videlicet, quod Testis est, conscius illius rei, super qua testimonium perhibet; sicque sciendo omnino et vel visu, vel auditu ipsam percipiendo iurat. Ex quibus tamen simplici auditui, non tanta fides datur, quanta visui. 2. tit. 27. Dicitur a verbo Testor, quod testimonium perhibeat, vel testimonio sit; indeque fassiones testium, potius

probare velit; vel quod ex certitudine rei denominatae venire soleat; coniurator autem quasi sorte occurrat. Et Maior omni exceptione, quod superet omnem contra se obiectam exceptionem, ita ut, a testando moveri non possit. Coniurator autem, nihil scit plane de re, sed saltem praesupponendo principalem suum iuste iurasse, ipse quoque super id iurat, quod is iuste iuraverit. Quod tamen iuramentum, an verum sit et iustum, soli Deo

conditionis hominibus, tale Iuramentum praestitum sit, 2. tit. 35. Ubi Nota, quod statutiones possessionariae, metarum reambulationes, et revisiones, aliter fieri non possunt, nisi vicinis et commetaneis, huiusmodi possessionum, inibi legitime convocatis. 6. Matth. art. 77. QUAESTIO VIGESIMA

loquitur Reiectiones, contra huiusmodi Coniuratores vel etiam Testes? Fiunt maxime duobus praecipue hisce modis. Primo si uti Nobiles attestati fuerint, vel deposuerint; et tamen veri Nobiles non extiterint. Ubi Nota, quod bene Nobilis, pro, et contra Ignobilem, non autem e contra, iurat. 2. tit. 33. Secundo: si aliqua infamia notati: ex eoque inhabiles ad testandum, vel deponendum fuerint. Quae autem

Fiunt maxime duobus praecipue hisce modis. Primo si uti Nobiles attestati fuerint, vel deposuerint; et tamen veri Nobiles non extiterint. Ubi Nota, quod bene Nobilis, pro, et contra Ignobilem, non autem e contra, iurat. 2. tit. 33. Secundo: si aliqua infamia notati: ex eoque inhabiles ad testandum, vel deponendum fuerint. Quae autem poena sit illius, qui Nobilem aliquem dixerit esse Ignobilem, vel

Iuris, quae et Formalis dicitur, quaeve ordine iudiciario alicui illata est. Et aliam Facti, sive Materialem, quae nondum iuris processu pronunciata sit: licet ex merito facti, sive materia tali, non immerito talis pronunciari possit: Vel, ut Canonistae communiter definiunt. Infamia Iuris dicitur, quando est secundum leges civiles, vel ipso Iure, vel mediante sententia Iudicis,

dignitatibus, testimonio in causa criminali, legitima accusatione, postulatione, promotione ad ordines, et testamento officioso: tollitur autem, vel per contrarium factum, vel etiam dispositionem Principis: licet apud nos, non nisi per propulsionem iuramento mediante, ut proxime sequitur. Iuris Civilis, quae incurritur, vel per Iudicis ordinarii definitivam sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato, ut homicidio,

privato, ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus, exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia per Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari Principis vel Regis gratia, Imperatori non

Et haec non propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia per Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari Principis vel Regis gratia, Imperatori non subiecti; alioquin solius ipsius Imperatoris, aliquando relaxatur. Quod tamen Iure nostro, non videtur esse usitatum. Iuris autem Canonici est eadem, cum proxime praecedenti; quia omnes infames, secundum leges, etiam

Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari Principis vel Regis gratia, Imperatori non subiecti; alioquin solius ipsius Imperatoris, aliquando relaxatur. Quod tamen Iure nostro, non videtur esse usitatum. Iuris autem Canonici est eadem, cum proxime praecedenti; quia omnes infames, secundum leges, etiam secundum Canones sunt infames. Et haec tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non

non videtur esse usitatum. Iuris autem Canonici est eadem, cum proxime praecedenti; quia omnes infames, secundum leges, etiam secundum Canones sunt infames. Et haec tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non quidem simpliciter, sed quando quis vel non accusatur, vel convinci non potest, vel probatio contra ipsum est semiplena, vel etiam aliis modis, quibus adhuc aliqua suspicio remanet; et nec semper quidem etiam ab

Canonici est eadem, cum proxime praecedenti; quia omnes infames, secundum leges, etiam secundum Canones sunt infames. Et haec tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non quidem simpliciter, sed quando quis vel non accusatur, vel convinci non potest, vel probatio contra ipsum est semiplena, vel etiam aliis modis, quibus adhuc aliqua suspicio remanet; et nec semper quidem etiam ab offerentibus est recipienda; cum scilicet crimen

praecedenti; quia omnes infames, secundum leges, etiam secundum Canones sunt infames. Et haec tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non quidem simpliciter, sed quando quis vel non accusatur, vel convinci non potest, vel probatio contra ipsum est semiplena, vel etiam aliis modis, quibus adhuc aliqua suspicio remanet; et nec semper quidem etiam ab offerentibus est recipienda; cum scilicet crimen notorium est, vel autem accusator

facti propelli debere arguunt; asserentes, si et haec propelli deberet, quis omnium mortalium, a maledica et procaci lingua malevolorum, immunis et tutus esse posset. Verumenimvero etsi haec ratio aliquid evincere videtur, non tamen ita simpliciter intelligi deberet; quia verum est, sic neminem uspiam mortalium, ab hominum levium insectatione tutum esse posse, supra quaest. 7. cap. 6. Tertia specie

tit. 18. sentiunt. Quod videlicet talis Infamia facti, debet provenire, ex communi locutione hominum bonorum et gravium, quales sunt homines bonae famae, et gravis opinionis, vel etiam Antiqui et senes viri plures; non autem ex procacitate paucorum vel etiam multarum levium personarum, aut invidorum et malevolorum, qui ex affectu potius erga personam, quam ex detestatione criminis, de hominibus male loquuntur. Ideoque huiusmodi

potius erga personam, quam ex detestatione criminis, de hominibus male loquuntur. Ideoque huiusmodi illorum locutio, susque deque ferenda est omnino, quin potius ipsi propterea coërcendi sunt et puniendi. Atque eam ob rem, non Infamia Iuris, sed facti vero similius magis propellenda esse videtur, cum illa Iure determinata, aliter iam se habere non possit; haec vero nondum definita, variari et amoveri queat; ut supra

quin potius ipsi propterea coërcendi sunt et puniendi. Atque eam ob rem, non Infamia Iuris, sed facti vero similius magis propellenda esse videtur, cum illa Iure determinata, aliter iam se habere non possit; haec vero nondum definita, variari et amoveri queat; ut supra quaest. 7. cap. 6. secunda specie praesumptionis, dictum est, in qua nulla condemnatio, sed saltem expurgatio necessaria

expurgatio necessaria ponitur. Ac sic Priori notatus (si tamen contra ipsum statim et in continenti literali documento, vel humano testimonio sufficientibus, probata fuerit) simpliciter reiici debet. Alias autem reiectio non stabit, et obiiciens in emenda linguae merito convincitur. Quanquam Iure Civili huiusmodi excipiens, non teneretur actione iniuriarum. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 13. quia scilicet

vel humano testimonio sufficientibus, probata fuerit) simpliciter reiici debet. Alias autem reiectio non stabit, et obiiciens in emenda linguae merito convincitur. Quanquam Iure Civili huiusmodi excipiens, non teneretur actione iniuriarum. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 13. quia scilicet animum iniurandi non haberet, sed defendendi se tantum. Posteriori autem aspersus, se expurgare, et illam propellere

obiiciens in emenda linguae merito convincitur. Quanquam Iure Civili huiusmodi excipiens, non teneretur actione iniuriarum. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 13. quia scilicet animum iniurandi non haberet, sed defendendi se tantum. Posteriori autem aspersus, se expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in talem causam immiscuit, solus

actione iniuriarum. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 13. quia scilicet animum iniurandi non haberet, sed defendendi se tantum. Posteriori autem aspersus, se expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in talem causam immiscuit, solus sibi ad id occasionem dedit; ideoque qui periculum amat, et sciens non evadit; nihil mirum, si in eo

lib. 9. cap. 13. quia scilicet animum iniurandi non haberet, sed defendendi se tantum. Posteriori autem aspersus, se expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in talem causam immiscuit, solus sibi ad id occasionem dedit; ideoque qui periculum amat, et sciens non evadit; nihil mirum, si in eo periclitatur et perit.

expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in talem causam immiscuit, solus sibi ad id occasionem dedit; ideoque qui periculum amat, et sciens non evadit; nihil mirum, si in eo periclitatur et perit. QUAESTIO TRICESIMA. Quomodo ergo

Multi arguunt, quod cum Actor in homagio contra ipsum exceptum, vel reiectum coniuratorem convincatur; omnino necessarium fore, illum quoque pleno homagio, exceptionem contra se factam, propellere debere. Quod tamen videtur non esse tenendum, iuxta titulum 36. secundae partis, quia ibi manifeste elucet, satis esse obiectam infamiam in unico termino, literali fulcimento, aut alio probabili documento, sufficienti scilicet humano

Ex hisce nimirum, Primo, ex periurio. 2. tit. 30. et 5. Vlad. art. 1. Secundo, ex male administrata tutela, 1. tit. 123. Tertio, ex sicario et clandestino homicidio, passim. Quarto, ex non observatione mandatorum. articul. 78. Anni 1563. Quinto, ex facto honoris. fol. 738. Maioris Decreti. Sexto, ex certis Criminalibus casibus inter Nobiles, 1. tit. 9. de quo vide infra

QUAESTIO QUINTA. In quibus differt a Communi Inquisitione? In Tribus potissimum, Primo, quod haec certior et efficacior sit, quam illa, cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc, Oculatam Revisionem, Actor sufficienter probaverit suam intentionem, non est necesse amplius, sicut in illa, post reportatam seriem, iuramentum ipsi, vel In-causam-attracto imponere; sed mox

In Tribus potissimum, Primo, quod haec certior et efficacior sit, quam illa, cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc, Oculatam Revisionem, Actor sufficienter probaverit suam intentionem, non est necesse amplius, sicut in illa, post reportatam seriem, iuramentum ipsi, vel In-causam-attracto imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique

absque omni iuramento absolvi solet. Ut videre est supra quaest. 12. Modo Quarto. Nisi forte referatur ad modum Tertium, ubi dicitur: Si (I) meliori modo, quam (A) probaverit, tunc ipsi iurandum erit, et non (A.) Tertio, quod haec fere solis occupationibus, in eodem Comitatu factis, deservit: illa autem etiam ad res mobiles, ut damna, et alias omnes iniurias inquirendas extenditur, et per plures Comitatus vagatur, ut patet suis

vel aliquo evidenti modo turbaret, ut celebrari nequirent. 5. Vlad. art. 5. Imo vero etiam si Repulsionem faceret, in contemptum Iudicii et Iustitiae; non solum in facto potentiae, sed etiam in amissione causae convinceretur, et convictus haberetur, eo facto. 6. Matth. art. 16. Licet 14. eiusdem, in centum florenis puniebatur solum.

QUAESTIO UNDECIMA. Quid de Vivis adhuc Testibus sentiendum, vel an sola haec attestatio, in iudicio Contradictorio valeat? Non utique, sed necessarium erit per Exponentem, omnes huiusmodi vivos testes, in praesentiam Iudicis, adducere; et personaliter iterum priores fassiones recognituros, statuere. Ibidem. Et ratio est, quia ad

Iudicibus productis. QUAESTIO DUODECIMA. Quare dicis Exponentem potius, quam Actorem? Quia non solum Actor in ea procedere solet, sed et Reus, cum intellexerit Actorem quippiam contra se moliri; et ideo cum et ipse coram Iudice, soleat exponere suam intentionem, convenientius nomine Exponentis, prouti et in literis

literis Compulsoriis scribi solet, utendum est. Ubi Nota, quod aliquando Reus, etiam eosdem examinari facit testes, quos et Actor, et ideo si disparitatem aliquam fassi fuerint, pro neutra parte acceptari solent; quia cum non constent sibi in factis fassionibus, fides illis merito adhiberi non debet; Testis enim inconstans, similis est arundini vento agitatae, quae dum huc atque illuc vento impellitur, neutrobi stabilis manet.

Reus, etiam eosdem examinari facit testes, quos et Actor, et ideo si disparitatem aliquam fassi fuerint, pro neutra parte acceptari solent; quia cum non constent sibi in factis fassionibus, fides illis merito adhiberi non debet; Testis enim inconstans, similis est arundini vento agitatae, quae dum huc atque illuc vento impellitur, neutrobi stabilis manet. QUAESTIO

QUAESTIO DECIMA QUARTA. Suntne isti articuli semper, et de necesse Relatoriis in specie inserendi, et an extra illos liceat aliquid plus, vel diversum, aut contrarium annectere? Non equidem, imo vero aliquando Exponens utilius fore iudicans, ne adversa pars statim resciat, super quo huiusmodi attestationem celebrari fecerit, studio non sinit illos talibus

annectere? Non equidem, imo vero aliquando Exponens utilius fore iudicans, ne adversa pars statim resciat, super quo huiusmodi attestationem celebrari fecerit, studio non sinit illos talibus literis Relatoriis inseri, siquidem soepe etiam odiosa continere soleant, et neque id Iudex in Compulsoriis praecipiat, sed solummodo declaret, super quo, per Exponentem, vel hominem suum interrogati

fuerint; prouti et Iudex praecipit. Nam si hoc admitteretur, suopte se gladio Exponens soepenumero confoderet, quod natura refugit, quae sui semper magis est conservativa, quam destructiva. Et alioquin de iure divino, Reus non tenetur dare Actori instrumenta sua contra se, lib. 2. decret. tit. 19. Ideoque omnino praecavenda huiusmodi extra interrogata, et contra naturam additicia fassio, sive fassionis additio.

QUAESTIO DECIMA QUINTA. Estne certus aliquis locus praefigendus, in quo celebrari debeat; et quid de externis personis ratione Attestationis sentiendum? Non, quia singulos testes Iudex committit accedendos. Ideoque quisque eorum domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis

poterit interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari debent, idipsum declarent; ubi tamen veritas rei, per hos elucidari non

non stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari debent, idipsum declarent; ubi tamen veritas rei, per hos elucidari non posset; non putant incongruum multi, si non directe, saltem pro informatione Iudicum, etiam externos, super veritate rei inquirendae, interrogandos esse.

Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari debent, idipsum declarent; ubi tamen veritas rei, per hos elucidari non posset; non putant incongruum multi, si non directe, saltem pro informatione Iudicum, etiam externos, super veritate rei inquirendae, interrogandos esse.

debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari debent, idipsum declarent; ubi tamen veritas rei, per hos elucidari non posset; non putant incongruum multi, si non directe, saltem pro informatione Iudicum, etiam externos, super veritate rei inquirendae, interrogandos esse. QUAESTIO DECIMA SEXTA. An detur

veritate rei inquirendae, interrogandos esse. QUAESTIO DECIMA SEXTA. An detur aliqua excusatio attestari nolentibus? Non; (nisi forte valde rationabilis) imo vero certa poena sedecim marcarum, per Iudicem ab ipsis irremisibiliter exigendarum, imponitur; quandoquidem veritatis confessio, nemini plane, per neminem omnino abnegari debeat, quia

illius Comitatus, in quo talis attestari, nolens, Nobilis vel ignobilis existens, residentiam habuerit, vel si nullam certam residentiam habuerit, in quo deprehendi poterit, vigore literarum Praeceptoriarum birsagialium (et non iam adiudicatoriam, ut titulus 28. part. 2. continet) ab eodem Iudice, a quo et compulsoriae extractae fuerant, vel etiam alio, ad Comitatum (licet Vice-comiti tantum intitulatae reperiantur,

per omnia opportuna remedia exigere, exindeque praefato Exponenti, omnimodam satisfactionem impendere debeatis, ac teneamini; legibus, et antiquis laudabilibusque consuetudinibus Regni, id requirentibus. Secus non facturi. Styl. Licet quaest. 8. cap. 10. aliter habeatur, sed in diversa re. Tum quia citatus art. 81. praenotati Anni 1563. clausulam

et de facto) in se continet. Tum quia usus etiam sic passim obtinet. Ubi Adverte, multos soepenumero colonos suos, a praemissa poena sedecim marcarum sublevare velle; eo quod rustici maiorem poenam temporaneam non videantur habere, ultra homagium ipsorum, quod quadraginta tantum florenis completur. Verum distingue legem aliam esse generalem, et aliam specialem; atque ideo in quocunque casu, veluti etiam in

consueverunt; Et quia in hac quoque Genealogiae probatio (quae interdum etiam humano testimonio fieri solet) sicut et in praecedentibus requiritur. Humanum tamen testimonium, usque sexaginta annos tantum, et non amplius valet. 1. tit. 47. QUAESTIO VIGESIMA. Quid est Ingessio, et unde dicatur? Est alicuius, vel

legitime emanatis, etiam Procuratoriis ante sexaginta annos confectis. Enchir. fol. 39. Deficientibus vero literis, etiam humano testimonio, ad sexaginta annorum curricula, sed non amplius, citato loco 1. tit. 47. et 82. et 2. tit. 36. quia per huiusmodi ingessionem Actorem se fecit, Actor autem paratus esse debet semper. 2. tit. 84. Secundum, haec probatio Genealogiae

itidem Archiducis Austriae, Filii quondam dicti Ferdinandi I. Imperatoris et Regis felicis reminiscentiae. O foelix Genealogia, quae multis centenis iam clares annis, et tam densissimis nepotum ramis referta manes, ut mirum non sit, si ad finem usque saeculi Propter Pietatem et Iustitiam Tuam permansura sis: Quod faxit praepotens Deus, cuius nutu et hactenus crevisti, et deinceps quoque crescere poteris. Sed redeamus ad

procedendum, in quibus tamen, si huiusmodi series Genealogiae, in aliquo intermedio gradu interrumpta fuerit, neque continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit, perducetur; illico ex tali defectu stare non poterit, neque valebit. Tertium, debebit illi, pro rata portione sua, expensas hucusque in causam factas, iuxta bonorum virorum limitationem, statim et de facto deponere, alioquin nihil effecerit, 1. tit. 47.

QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. In quibus causis admittitur Ingessio? Solum in causa super haereditate, et perpetuitate Iurium possessionariorum mota; non autem ratione Impignorationis, vel Occupationis aliquorum bonorum, 2. tit. 84. Ubi Nota, quod etiam in causa, ratione rerum mobilium fieri admittitur, ubi eaedem alios etiam concernere dignoscuntur.

literas, et literalia Instrumenta, seorsum ab Actore producere? Nequaquam, imo si cum Actore concordaverit, ante latam et pronunciatam sententiam, liberum erit ei, non obstante quavis ipsius Ingerentis renitentia, et neque amplius in causa ingerens procedere poterit, Actore liti cedente; quia ruente fundamento, ruere necesse est, et superaedificatum. Ast si post latam sententiam concordia

Quemadmodum olim quoque dicebatur; Rem ad Iudices graviores; exercitatioresque reiicere, dum vel pedanei Iudices, tales causas iudicare non solebant, vel omnino pro maturiori revisione ad superiores, easdem transmittere debebant. Veluti Cn. Dolobella Proconsul Asiae, Athenas ad Areopagitas, qui graviores causas, ut vulnerum, caedis,

quod ii quoque filium suum, ex priori viro genitum occiderant; dicti Areopagitae cognita causa, et accusatorem; et ipsam, centesimo anno, adesse iusserunt; sicque nec veneficium mulieris absolutum est, quod per leges non licuit, nec nocens damnata punitaque, quae digna venia fuit. Gell. Lib. 12. cap. 7. et Valer. Max. lib. 8. cap. 1. de Smyrnea muliere. Qui vero fuerint Areopagitae et

causarum fiunt, tam ex sedibus Iudiciariis, quorumlibet Comitatuum Regni Hungariae, quam etiam ex partibus eidem subiectis, utpote Regnis Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae, nec non olim Transylvaniae 3. tit. 3. quia solum Regnum Hungariae, propter sacram Coronam est principale, et caeteris praeeminens, reliqua eidem annexa et subiecta. II. Quod ex Curia quoque Regia, sive Tabula fieri

eadem causa in rem adiudicatam transibit, et in tertia sede Iudiciaria literae Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam, parti victrici atque triumphanti reddi, et Executioni demandari debent, et hoc si negligentia ipsa non ex parte Notarii, vel Iudicum, sed partis Appellantis dignoscetur. 3. tit. 35. et infra quaest. 32. cap. Huius. Apud Civiles vero, intra decem dies appellare licet. Unde et

ipsi in extrahendis, et ad finem perducendis Appellationibus utuntur; sic dicti, vel quod tales dies, anni, et tempus soleant ipsis Appellatoribus a Iudice fari, hoc est, ita praefiniri et praescribi, ut eos non liceat ipsis transgredi; vel si eosdem transgressi fuerint, fatum malum, hoc est, amissionem Appellationis, ipsis adferre consueverunt, quod intra praefinitionem eorundem, non revisa Appellatio, pro deserta

praefiniri et praescribi, ut eos non liceat ipsis transgredi; vel si eosdem transgressi fuerint, fatum malum, hoc est, amissionem Appellationis, ipsis adferre consueverunt, quod intra praefinitionem eorundem, non revisa Appellatio, pro deserta habeatur. Fiunt autem tali modo: Appellatori datur primus annus integer ad causam finiendam; et si iusto impedimento interveniente, aut etiam Iudice

habeatur. Fiunt autem tali modo: Appellatori datur primus annus integer ad causam finiendam; et si iusto impedimento interveniente, aut etiam Iudice appellationis negligente, causa finita non fuerit, etiamsi impedimentum fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei

et si iusto impedimento interveniente, aut etiam Iudice appellationis negligente, causa finita non fuerit, etiamsi impedimentum fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei ulterius aliquod tempus, sed Appellatio est deserta, et sententia a qua fuit appellatum, debet mandari Executioni, ne lites

negligente, causa finita non fuerit, etiamsi impedimentum fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei ulterius aliquod tempus, sed Appellatio est deserta, et sententia a qua fuit appellatum, debet mandari Executioni, ne lites sint immortales. Verum de aequitate Praetoria, et ex clausula

finita non fuerit, etiamsi impedimentum fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei ulterius aliquod tempus, sed Appellatio est deserta, et sententia a qua fuit appellatum, debet mandari Executioni, ne lites sint immortales. Verum de aequitate Praetoria, et ex clausula generali

tertius. Si vero laesio fuerit tantum de una die, vel de uno mense dicti secundi anni, tunc una sola dies, vel unus mensis solum restituetur ei. In duobus tamen casibus, tale tempus fatale, currere non solet; Primo, si lis speratur inferri in consistorio Principis. Secundo, si partes iverunt ad arbitros. Haec Aurelianen: in practica libellorum, Rubr. 16. Atque sic praescriptis

finiri, et debitae Executioni demandari debebit, ut et Iure Canonico 2. quaest. 6. cap. 41. Et apud Cives quoque Liberarum Civitatum, ex Iure earundem Thavernicali, non solum huiusmodi fatales dies, intra sex septimanarum spacium; sed etiam certa quaedam onera, in extrahendis appellationibus de facto observantur, ab ipsis quidem ad Dominum Magistrum Thavernicum, virtute

et in Curiam transmittitur, atque ad tricesimum secundum diem exinde reportanda scribitur. Styl. Nihilominus tamen tale fatale tempus, quo revideri deberet omnino non habet, sed multis reiectis, in infinitum protrahitur, immortalisque pene efficitur. Ut videre licebit inferius quaest. 31. huius.

huius. QUAESTIO QUARTA. / Omnesque causae transmittuntur? Omnes praeter has. I. Causa solius Actoris iuramento submissa, de sede Comitatuum non transmittitur, 3. tit. 35. II. Causa, in qua alicui parti iuramentum, sola sua in persona deponendum, similiter in sede Iudiciaria Comitatuum adiudicatum fuerit, illa pars a tali adiudicatione non potest

sede Comitatuum non transmittitur, 3. tit. 35. II. Causa, in qua alicui parti iuramentum, sola sua in persona deponendum, similiter in sede Iudiciaria Comitatuum adiudicatum fuerit, illa pars a tali adiudicatione non potest appellare, 1. Vlad. art. 72. (In Regno tamen Sclavoniae, ex terminis Octavalibus in causis ibidem motis, ad cuiuslibet partis instantiam, semel conceditur appellatio, 3. tit. 3. et

3. tit. 3. et Enchir. fol. 3.) convictio tamen si causae annexa fuit, transmitti solet, quia de consuetudine Regni, omnis convictio semper transmittitur. III. In causis criminalibus non admittitur Appellatio, nisi forte innocentem, omnino temerario Iudicio, morti tradere conarentur, quo in casu, fratres ipsius innocentis, praecise ad Regiam Maiestatem confugere, pariter et causam ipsam provocare possunt.

iudicii art. 41. anni 1563. De quo vide infra quaest. 31. cap. 9. IV. Causae quoque illae, in quibus Procuratoris revocatio facta est, virtute Novi Iudicii cum gratia, post remissionem, non transmittuntur ulterius. 3. tit. 6. V. Causae ex contractu, et spontanea obligatione partium, ubi solae sibi huiusmodi Iuridica remedia praecluserint, consentiendo, in Iudicem arbitrum, a

partium, ubi solae sibi huiusmodi Iuridica remedia praecluserint, consentiendo, in Iudicem arbitrum, a cuius Laudo (ita enim sententia eius vocatur) postea non licet appellare, et neque transmittitur, passim; et 2. quaest. 6. cap. 33. et 34. quod cum negatione intelligi debet. VI. Causae super commissione fundatae, et post revisionem

transmittitur, passim; et 2. quaest. 6. cap. 33. et 34. quod cum negatione intelligi debet. VI. Causae super commissione fundatae, et post revisionem statim ad exequendum demandatae non transmittuntur, nisi per expressum in serie commissionis ita declaretur, sed potius rescribuntur tantum Principi committenti, si tamen ita demandaverit; ast si non, etiam rescriptioni supersedendum est; quia Iudicis

fundatae, et post revisionem statim ad exequendum demandatae non transmittuntur, nisi per expressum in serie commissionis ita declaretur, sed potius rescribuntur tantum Principi committenti, si tamen ita demandaverit; ast si non, etiam rescriptioni supersedendum est; quia Iudicis delegati potestas, non extenditur, ultra formam commissionis. Mynsing. obser. 93. cent. 4. et Hart. tit. 45. de posses. obs. 3. num. 5. VII. Causae

nisi per expressum in serie commissionis ita declaretur, sed potius rescribuntur tantum Principi committenti, si tamen ita demandaverit; ast si non, etiam rescriptioni supersedendum est; quia Iudicis delegati potestas, non extenditur, ultra formam commissionis. Mynsing. obser. 93. cent. 4. et Hart. tit. 45. de posses. obs. 3. num. 5. VII. Causae articulares, et extraordinariae, quas Illustrissimus Dominus Comes Palatinus,

et extraordinariae, quas Illustrissimus Dominus Comes Palatinus, tanquam Iudex specialis, inter suam Maiestatem Fiscumque suum Regium, et Dominos Regnicolas, 1. Vlad. art. 33. diiudicare solet, etiam non transmittuntur, quia supra illum non est alius superior Iudex in illis, cum sint propriae illius, ex Officio Palatinatus sibi incumbente. VIII. Causae liquidorum debitorum, passim. IX. Causae quoque Rusticorum

Dominus Comes Palatinus, tanquam Iudex specialis, inter suam Maiestatem Fiscumque suum Regium, et Dominos Regnicolas, 1. Vlad. art. 33. diiudicare solet, etiam non transmittuntur, quia supra illum non est alius superior Iudex in illis, cum sint propriae illius, ex Officio Palatinatus sibi incumbente. VIII. Causae liquidorum debitorum, passim. IX. Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex sedibus

cum sint propriae illius, ex Officio Palatinatus sibi incumbente. VIII. Causae liquidorum debitorum, passim. IX. Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex sedibus Comitatuum ulterius in Curiam Regiam, non transmittuntur. Ex eo fortassis, quod posterior Tripartito articulus 28. anni 1556. in migratione colonorum, eam non admittat: quanquam id aliter habeatur 3. tit. 35. ratione impensionis Iudicii,

Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex sedibus Comitatuum ulterius in Curiam Regiam, non transmittuntur. Ex eo fortassis, quod posterior Tripartito articulus 28. anni 1556. in migratione colonorum, eam non admittat: quanquam id aliter habeatur 3. tit. 35. ratione impensionis Iudicii, super factis colonorum, per Dominos terrestres factae. Ex iuxta breves articulos de violentiis, et occupationibus

QUAESTIO QUINTA. / Potestne utraque pars appellare? Potest semel; sed postquam iam remissionem ex Curia Regia Novo iudicio cum gratia, usa est aliqua, aut Procuratorem revocaverit, amplius non licet illi appellare, et neque transmittitur, sed quomodocunque Vice-Comes, et Iudices Nobilium diiudicaverit, illorum adiudicatione contenta esse debet. Altera autem pars,

potissimum admittitur Appellatio, vetusta id Regni consuetudine, et iusta etiam ratione, ita dictante: Quia sicuti unum levi aliqua exceptione sublevare et fovere; ita alterum quoque in iusta sua allegatione et defensione, non exaudire et opprimere; iniquum plane esse videtur. Super quo vide etiam tit. 6. partis 3. Tripartiti: ubi licet causae iuxta responsiones partium, deliberatione iuridica, et sententia lata (ut

quasi enim diceret, maiori quidem ex parte, semper ex dicta deliberatione iuridica, et sententia lata, per partium responsiones, appellationem fieri debere; interdum tamen ab Exceptionibus quoque illam fieri posse, non est inconveniens. Quod ipsum et usus antiquus sic ostendere videtur, cum soepenumero huiusmodi Appellationes admissas esse, videamus. Simplex autem Exceptio, plane non transmittitur; sive, ut alii dicunt, ab

interdum tamen ab Exceptionibus quoque illam fieri posse, non est inconveniens. Quod ipsum et usus antiquus sic ostendere videtur, cum soepenumero huiusmodi Appellationes admissas esse, videamus. Simplex autem Exceptio, plane non transmittitur; sive, ut alii dicunt, ab interlocutoria sententia, non appellatur, neque transmittitur.

ipsum et usus antiquus sic ostendere videtur, cum soepenumero huiusmodi Appellationes admissas esse, videamus. Simplex autem Exceptio, plane non transmittitur; sive, ut alii dicunt, ab interlocutoria sententia, non appellatur, neque transmittitur. QUAESTIO SEPTIMA. / Quae in Revisione praetactarum causarum

Iudices processerint, levari soleant. Secundum, quod absque literis Procuratoriis in revisione earum, quis Transmissionem declarare potest. Si autem, Novum iudicium petere, vel ex Tabula ad Dom: Palatinum appellare voluerit, non nisi virtute Procuratoriarum, id facere valebit. Licet nonnuli Novum iudicium peti posse admittant absque Procuratoriis; Quod tamen fieri posse non videtur; quia si appellatio, modo praemisso transmittenda, sine

Novum iudicium petere, vel ex Tabula ad Dom: Palatinum appellare voluerit, non nisi virtute Procuratoriarum, id facere valebit. Licet nonnuli Novum iudicium peti posse admittant absque Procuratoriis; Quod tamen fieri posse non videtur; quia si appellatio, modo praemisso transmittenda, sine Procuratoriis non conceditur; multominus Novum concedi debet; cum hoc, cum longissimo termino, ad partes referatur, magnamque et diuturnam moram

nisi virtute Procuratoriarum, id facere valebit. Licet nonnuli Novum iudicium peti posse admittant absque Procuratoriis; Quod tamen fieri posse non videtur; quia si appellatio, modo praemisso transmittenda, sine Procuratoriis non conceditur; multominus Novum concedi debet; cum hoc, cum longissimo termino, ad partes referatur, magnamque et diuturnam moram secum trahat; illa autem sub eodem termino iudiciorum reportetur. Aliud autem est,

termino, ad partes referatur, magnamque et diuturnam moram secum trahat; illa autem sub eodem termino iudiciorum reportetur. Aliud autem est, extra Iudicium contradictorium, ad partem, et absente parte adversa. Nam hic non videretur adversarium defraudare velle, sed ibi omnino. Tertium, quod in iis quoque dum revidentur, duae admittuntur prohibitae. Una simplex et sine onere, et altera cum onere,

art. 65. anni 1618. Quartum, quod quaecunque venit ad Tabulam Regiam, eadem ad Illustrissimum Dominum Comitem Palatinum quoque vadit, alterutra parte ita postulante, etiamsi ex sede Comitatus transmitti non debuisset. Quintum, quod nihil novi licet tunc addere, vel allegare, sed solum in eodem statu, quo transmissae sunt, revideri debent, approbando, vel reprobando, aut corrigendo, et emendando, et sic remitti ad exequendum

QUAESTIO NONA. / Estne illa Transmissio causarum, quae in Curia Regia, ex praesentia unius Magistri Protonotarii fit in praesentiam alterius 3. tit. 7. eadem cum Praescripta iam Transmissione? Non est eadem; quia haec fit de sedibus Iudiciariis Comitatuum post factam convictionem, cum poena Appellantis centum florenorum; illa autem fit in Curia, saltem per modum translationis, ab uno Iudice ad Alterum, sola partis

datur illi statim, de Iure et consuetudine Regni; quia in omnibus causis ordinariis semel admittitur Novum. Secundo, Reiecta, quandoquidem Novum iam habuit, sed vel revideri causa nequivit, vel etiam revidendam non curavit, sed ultimo die Iudiciorum vel etiam Diaetae, pro testimonio per Iudicem, ad quem transmissa fuit, facit in dorso literarum Transmissionalium, Reiectam scribi, qua in partibus in prima statim sede

partis triumphantis, cum quo succumbens suam transmissionem reportasset, ostensa et demonstrata iterum ab impetitione illius conquiescit. Tertio, per revisionem, quando omnino revidetur, et ad executionem remittitur, non tam per succumbentem, siquidem ille inexecutam perpetuo esse vellet, quam per Triumphantem in paribus, quia ipsius interest, ea iam tandem aliquando potiri; et haec proprie Remissio dicitur. Aliquando etiam pro maiori

ipsius interest, ea iam tandem aliquando potiri; et haec proprie Remissio dicitur. Aliquando etiam pro maiori declaratione continuanda, remittitur ad eandem sedem Iudiciariam Comitatus, absque ullo praemissorum modorum, ubi non satis liquet. Veluti olim apud Romanos Iudex non liquere pronunciabat, quando scilicet probationes et argumenta, non satis erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et

haec proprie Remissio dicitur. Aliquando etiam pro maiori declaratione continuanda, remittitur ad eandem sedem Iudiciariam Comitatus, absque ullo praemissorum modorum, ubi non satis liquet. Veluti olim apud Romanos Iudex non liquere pronunciabat, quando scilicet probationes et argumenta, non satis erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et amplius liquere (id est liquidari debere)

remittitur ad eandem sedem Iudiciariam Comitatus, absque ullo praemissorum modorum, ubi non satis liquet. Veluti olim apud Romanos Iudex non liquere pronunciabat, quando scilicet probationes et argumenta, non satis erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et amplius liquere (id est liquidari debere) pronunciabat; sicut et dies causae Prorogabatur; cum, aut diffundebatur

revocare possit? Quanquam Aliqui dicant, id ipsi licere facere, priusquam scilicet talis sententia, debitae executioni demandetur, ut et quidam Stylus continet; tamen Alii censent, id ipsum facere non posse. Tum quia huiusmodi sententia, non per Non-venit, sed ex allegatis et responsis pronunciata sit. 2. tit. 7. Tum, quia tempore transmissionis illius, in rem adiudicatam, in sede Comitatus

dicant, id ipsi licere facere, priusquam scilicet talis sententia, debitae executioni demandetur, ut et quidam Stylus continet; tamen Alii censent, id ipsum facere non posse. Tum quia huiusmodi sententia, non per Non-venit, sed ex allegatis et responsis pronunciata sit. 2. tit. 7. Tum, quia tempore transmissionis illius, in rem adiudicatam, in sede Comitatus tacite consensit in eam.

ipsi licere facere, priusquam scilicet talis sententia, debitae executioni demandetur, ut et quidam Stylus continet; tamen Alii censent, id ipsum facere non posse. Tum quia huiusmodi sententia, non per Non-venit, sed ex allegatis et responsis pronunciata sit. 2. tit. 7. Tum, quia tempore transmissionis illius, in rem adiudicatam, in sede Comitatus tacite consensit in eam. Tum vero, quod

quoque in hoc casu rarior esse videtur, ac an usu roboratus sit, dubitetur. QUAESTIO UNDECIMA. / Sed si Octavae non celebrabuntur in Curia Regia, possuntne revideri tales Transmissiones? Antiquitus partium ipsarum fatigiis et expensis indulgebatur, litibusque brevius finis imponebatur, dum etiam medio tempore extra Octavas, ad

postea ipsi Appellationi, Novo Iudicio succumbens sive appellans mox uti consueverit, merito hoc ex ipsa subsequi debet, et secundo loco statim post ipsam poni. Ubi Nota quod Novum Iudicium impetrans, et illud non prosequens, poenam Calumniae incurrit. 5. Vlad. art. 11. QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quid vest Novum

QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quid vest Novum Iudicium? Est Iuridicum remedium, quo pars in causa succumbens, iterum eam resuscitare, ac omnia allegare, excipere, non productas literas producere, et generaliter omnia, quae Iuris et Iustitiae, et defensioni, ac sublevamini causae suae proficua esse cognoverit, peragere valeat, atque possit. 2. tit. 77. Nota quod in

quia, iuxta contenta generalis Decreti universi nocivi defectus et errores, in processibus causarum emergentes, virtute Novi Iudicii, Semel in melius reformari possint, atque soleant. In dicto tamen Decreto, non invenitur vocula ( Semel ) ut patet. 1. Vlad. art. 51. sed ex usu iam assumitur; atque ideo pluribus vicibus in una eademque causa dari non deberet, ut supra quaest. 14. cap. 5.

possint, atque soleant. In dicto tamen Decreto, non invenitur vocula ( Semel ) ut patet. 1. Vlad. art. 51. sed ex usu iam assumitur; atque ideo pluribus vicibus in una eademque causa dari non deberet, ut supra quaest. 14. cap. 5. dictum est. QUAESTIO DECIMA QUINTA. /

QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quotuplex esse potest? Quadruplex. I. Quo in causa succumbens, per nonvenientiam, simul cum inhibitione utitur. 2. tit. 77. imo vero, si non fuerit sententia extradata, poterit etiam absque literis Inhibitionalibus huiusmodi Novi iudicii, tam Iudices ab extradatione literarum sententionalium, quam partem quoque adversam ab extractione earundem; inhibere;

Iudices ab extradatione literarum sententionalium, quam partem quoque adversam ab extractione earundem; inhibere; Ibidem. Qui tamen titulus intelligitur solum de causis longis, in quibus processus subsequuntur, et non de brevibus, 4. Vlad. art. 15. II. Quo succumbens in causa appellata, cedendo Appellationi ipsi, utitur. Passim: ut art. 29. Anni 1609. et art. 23. anni 1613. III. Simplex

Cum gratia nuncupatum, quod solus Princeps et Dominus noster clementissimus, ex debito regiminis sui officio, unicuique largiri et concedere solet, post factam Repulsionem, vel Procuratorum malam responsionem, non obstante errore, vel lata exinde sententia, 2. tit. 77. Alia autem alii Iudices ordinarii dare consueverunt. Ubi Nota, quod duo haec tantum Nova Iudicia, primum et quartum,

citato proximo loco; alia autem duo, ex Stylo colliguntur. De quibus vide infra quaest. 3. cap. 9. similiter de quadruplici sententia. Sed hic occurrit non levis Quaestio, si enim causa, coram uno Iudice mota, et ad alterum Iudicem. Vigore 7. tit. part. 3. per eundem motorem translata fuerit, idemque motor, coram eodem translatae causae Iudice postea convictus

reportare debeat? Alii dicunt, quod ad secundum, ad quem scilicet causam transtulit, et coram quo convictus fuit, quia alioquin si ad priorem referret, Calumniam evitare non posset. Alii autem dicunt, quod ad primum, quia tit. 11. part. 3. per expressum habetur, quod talem causam per gratiam Novumque iudicium resuscitare debeat, coram eodem Iudice, quo huiusmodi causa primitus

Citatus quoque locus, sonaret praecise de iudiciis Liberarum Civitatum, et de tali casu, in quo iam coram eodem Iudice quis convictus fuisset, coram quo et causa ipsa primitus mota extitisset. In praesenti autem casu, non esset coram primario motae, sed coram secundario iam translatae causae Iudice, convictus: et ideo ad eundem, uti praemissum est, tale Iudicium referri debet.

An primum Iudicium cum Inhibitione, proprie dici possit Novum? Iuristae certant, et adhuc sub Iudice lis est. Aliis asserentibus novum dici debere; aliis item negantibus quia cum detur propter non-venientiam, per quam nihil omnino dictum vel responsum est; nihil plane novi dicitur, quia nihil prius, vel vetus dictum est, sed tunc primum comparens dicere incipit: ergo non praeexistente priori, vel Veteri, neque Novum

aliis item negantibus quia cum detur propter non-venientiam, per quam nihil omnino dictum vel responsum est; nihil plane novi dicitur, quia nihil prius, vel vetus dictum est, sed tunc primum comparens dicere incipit: ergo non praeexistente priori, vel Veteri, neque Novum correlative dici potest. Atque sic, non est proprie Novum dicendum, sed totaliter et simpliciter sola Inhibitio, quae virtute sua, sicuti et alia

dictum vel responsum est; nihil plane novi dicitur, quia nihil prius, vel vetus dictum est, sed tunc primum comparens dicere incipit: ergo non praeexistente priori, vel Veteri, neque Novum correlative dici potest. Atque sic, non est proprie Novum dicendum, sed totaliter et simpliciter sola Inhibitio, quae virtute sua, sicuti et alia Iuridica remedia, per se vim illam respondendi habet, et non

non est proprie Novum dicendum, sed totaliter et simpliciter sola Inhibitio, quae virtute sua, sicuti et alia Iuridica remedia, per se vim illam respondendi habet, et non mutuatur illam a tali Novo iudicio, quia sic remediorum remedia essent, et daretur in infinitum progressus, quod absurdum esset. At ut ut fit, usus iam sic obtinuisse videtur, ut uberius videre licebit infra quaest.

quod absurdum esset. At ut ut fit, usus iam sic obtinuisse videtur, ut uberius videre licebit infra quaest. 28. cap. huius, formula quarta ad finem, et 6. Vlad. art. 14. et non ut nove Decius in suo syntagmate sentit: solum contra Fiscum militare solere Inhibitionem. Nec mirum videri debet cuiquam, quod haec duo sic concurrant; quia Inhibitio solum vim inhibendi latam ab executione

contra Reum se inhibentem, et per hoc causam ipsam resuscitantem ac renovantem, Iudicium quoque in eadem recipiat. Styl. vel quod causae, quatuor terminis octavalibus; nisi haec duo ita coniungerentur, absolvi non possent. Ut patebit, Dicta quaest. 28. formula 4. notando 2. Plura de his vide supra quaest. 14. cap. 5.

hoc est, extra dominium bonorum, ut communiter dici solet. Aliorum autem priorum, intra dominium bonorum fieri conceditur, ante latam scilicet et pronunciatam definitivam sententiam. Imo vero, etiamsi non fuerit ex allegatis et responsis, sed solum per non venientiam pronunciata sententia, pars convicta Novum poterit petere Iudicium 2. tit. 77. et praecedenti proxime 15. quaest. Ubi Notandum, quod

dici solet. Aliorum autem priorum, intra dominium bonorum fieri conceditur, ante latam scilicet et pronunciatam definitivam sententiam. Imo vero, etiamsi non fuerit ex allegatis et responsis, sed solum per non venientiam pronunciata sententia, pars convicta Novum poterit petere Iudicium 2. tit. 77. et praecedenti proxime 15. quaest. Ubi Notandum, quod aliquando simplex Novum iudicium, datur tantum cum

Iudicio, in processu causae? Duobus. Primo, quando succumbens causam appellat, et postea statim Appellationi cedens, in partibus adhuc Novum impetrat, prosequiturque Iudicium. Secundo, quando huiusmodi Appellationi non cedit, sed Transmissionem ipsam omnino extrahit de sede Iudiciaria; ac nisi per partem triumphantem urgeatur, vel ex paribus eiusdem proclametur, ad lucrandum tempus tacet, neque ipsam revideri facere vult. Ubi tandem secus

sed Transmissionem ipsam omnino extrahit de sede Iudiciaria; ac nisi per partem triumphantem urgeatur, vel ex paribus eiusdem proclametur, ad lucrandum tempus tacet, neque ipsam revideri facere vult. Ubi tandem secus fieri non potest, sed necessario causa revideri debet, tunc allegando se nondum Novum iudicium in ea habuisse, statim datur eidem Novum, et sic terminum illum Iudiciorum, vel Diaetae, cum tali petitione et concessione Novi iudicii

videtur praecise intelligendum, solum de novo Iudicio cum gratia, quod proprie a Principe petitur. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne ille, qui in causa non egit, Novum Iudicium impetrare? Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare potest; non enim

causa non egit, Novum Iudicium impetrare? Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare potest; non enim congruit, cuipiam falcem suam in alterius messem mittere. Veruntamen parte ipsa convicta demortua, ille in quem prosecutio causae ipsius, de Regni consuetudine

condescendet, liberam, plenariamque impetrandi de facto habebit potestatem. 2. tit. 78. Sic et Reo, ubi post convictionem, Transmissionem mandato ex superabundanti urserit, et obtinuerit; Novum non conceditur, passim. DE PROCURATORIS REVOCATIONE.

per Principalem fieri debeat, vel etiam per alium Procuratorem fieri possit? Quanquam Aliqui putent, posse illam fieri, etiam per Procuratorem, ex eo, quod 4. Vlad. art. 13. dicitur; quod in quinque casibus a modo in posterum, non personaliter, prout antea, sed per Procuratorem suum, si voluerit quisque compareat: Nihilominus tamen si personaliter non venerit, Procuratorem suum nunquam revocare valeat: quasi (inquiunt) alias in aliis causis, idipsum

per Procuratorem, ex eo, quod 4. Vlad. art. 13. dicitur; quod in quinque casibus a modo in posterum, non personaliter, prout antea, sed per Procuratorem suum, si voluerit quisque compareat: Nihilominus tamen si personaliter non venerit, Procuratorem suum nunquam revocare valeat: quasi (inquiunt) alias in aliis causis, idipsum per Procuratorem quoque facere posset? Verumenimvero de communi usu et consuetudine,

(inquiunt) alias in aliis causis, idipsum per Procuratorem quoque facere posset? Verumenimvero de communi usu et consuetudine, huiusmodi Procuratoriam revocationem, non nisi personaliter coram Iudicibus comparendo facere potest; licet ex textu Tripartiti nihil certi de eo colligi possit: sed ex Stylo manifeste apparet.

QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. / Quare fit huiusmodi Procuratoris revocatio? Quia praesupponit semper errorem, vel aliquem defectum nocivum ipsi constituenti, qui quidem error, et defectus, non nisi in responsione et obiectione, aut aliqua exceptione committi solet, ac tandem nova responsione, post revocationem prioris responsionis, reformari debet. 2. tit. 79. et 80. Ubi Nota, I. Quod talis responsio quae

prioris responsionis, reformari debet. 2. tit. 79. et 80. Ubi Nota, I. Quod talis responsio quae revocari debet; bene specificari debebit, ac si sufficiens ratio revocandae illius dari poterit; bene quidem: alioquin revocatio non stabit, sed prior sententia, in suo vigore remanebit. II. Videtur fieri debere, vel sub eodem termino, vel ante ipsum, etiam extra sedem Iudiciariam, et non de termino, ad terminum differri. Tum quia revocans per huiusmodi

ratio revocandae illius dari poterit; bene quidem: alioquin revocatio non stabit, sed prior sententia, in suo vigore remanebit. II. Videtur fieri debere, vel sub eodem termino, vel ante ipsum, etiam extra sedem Iudiciariam, et non de termino, ad terminum differri. Tum quia revocans per huiusmodi revocationem imbuit personam Actoris: Actor autem semper paratus esse debet. 2. tit. 84. Tum quia priori modo facta, et nunquam posteriori de termino ad

revocationem imbuit personam Actoris: Actor autem semper paratus esse debet. 2. tit. 84. Tum quia priori modo facta, et nunquam posteriori de termino ad terminum dilata fuisse dignoscitur. Styl. Tum quia in longis causis, non est opus ipsam fieri per Novum iudicium, quod ulteriorem terminum requireret, ut patebit sequenti quaest. 25. III. Allegatio vel responsio Plenipotentiarii, non videtur revocari posse; partim quod

dignoscitur. Styl. Tum quia in longis causis, non est opus ipsam fieri per Novum iudicium, quod ulteriorem terminum requireret, ut patebit sequenti quaest. 25. III. Allegatio vel responsio Plenipotentiarii, non videtur revocari posse; partim quod Plenipotentiarius sic constituitur, quasi ipsemet constituens esset. Unde quia Propria responsio in Iudicio contradictorio facta, non soleat, neque possit revocari de Iure Regni, 5.

Allegatio vel responsio Plenipotentiarii, non videtur revocari posse; partim quod Plenipotentiarius sic constituitur, quasi ipsemet constituens esset. Unde quia Propria responsio in Iudicio contradictorio facta, non soleat, neque possit revocari de Iure Regni, 5. Vlad. art. 15. ideo neque Plenipotentiarii responsio, revocanda esse videtur, quia pro eo reputatur, ac si constituens

responsio, revocanda esse videtur, quia pro eo reputatur, ac si constituens solus eam, ex praemeditato animo, et determinata veritate certitudinaliter dixisset. Non autem errore aliquo interveniente, ut ratio huius revocationis expostulare videtur. Tum quod communis etiam omnium gentium consuetudo ita dictat, qua de summis rerum ac imperiorum, virtute huiusmodi plenipotentiae, per suos

autem causa ipsa in alterius Iudicis praesentiam, iam est transmissa, tunc coram eodem Iudice, vel homine eius fieri debet: supra citato titulo 79. Ubi Nota, quod quando fit extra sedem, coram aliquo Iudice tantum, tunc onus non deponitur statim, sed tantum promittitur deponendum, tam Iudici quam etiam parti adversae. Styl. Verum cum fit in sede, statim deponitur. QUAESTIO

quam etiam parti adversae. Styl. Verum cum fit in sede, statim deponitur. QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque casibus, non revocatur Procurator? Duobus, Primo, in causis brevibus, prout in Insinuationibus, et huiusmodi in quibus videlicet causarum processus, nondum intervenerunt, quilibet causantium etiam post latam et pronunciatam

iuramentali depositioni, vel oculatae revisionis, aut communis Inquisitionis celebrationi, praefixum, praehibita responsione, cum quinquaginta marcis homagialibus. 4. Vlad. art. 15. et 2. tit. 81. Sed hic occurrit non omittenda quaestio, an scilicet huiusmodi procuratoria revocatio, quo ad dictum tantum, vel etiam quo ad factum fieri soleat, ac debet? Et quod in dicto tantum, ut nonnulli olim putaverint, sed secus fecerint, hoc est, in

quo ad factum fieri soleat, ac debet? Et quod in dicto tantum, ut nonnulli olim putaverint, sed secus fecerint, hoc est, in simplici et nuda aliqua Procuratoris responsione, dum adhuc res, quae per eam significatur, effectui non sit mancipata, fieri debeat, apparet manifeste ex titulo 80. part. 2. ubi sic dicitur: Retractatio namque Procuratoris praesupponit semper errorem et defectum, qui quidem error et defectus, non nisi in responsione et

per eam significatur, effectui non sit mancipata, fieri debeat, apparet manifeste ex titulo 80. part. 2. ubi sic dicitur: Retractatio namque Procuratoris praesupponit semper errorem et defectum, qui quidem error et defectus, non nisi in responsione et obiectione, aut aliqua exceptione committi solet. Et ex sequenti titulo 81. melius; antequam terminus Iuridicus, per Iudicem literarum

aut communis Inquisitionis celebrationi, (quae scilicet iam res ipsae sunt) praefixus et deputatus adveniat, partium ipsarum altera se per responsionem sui Procuratoris, gravatam esse, vel gravari debere sentiens et agnoscens, non expectato huiusmodi termino Iudiciariae ipsius commissionis, Procuratoris sui responsionem revocare potest. Quod autem videatur posse fieri etiam in facto, hoc est, in rebus iam ipsis, uti praemissum est, colligitur ex

revocatio fieri debeat. In quibus utrisque tamen procul dubio aliqua probatio, vel literarum exhibitio, aut Iuramentalis depositio; atque in illis, Inhibitio quoque, vel communis inquisitio, aut etiam Repulsio, quae non simpliciter dicta, sed facta iam sunt, per dictos Iuridicos processus, et sententias ac deliberationes, praecessisse videantur. Quod ipsum artic. etiam 56. anni 1550. per expressum ostendit, qui sic continet; quod

Iuridicos processus, et sententias ac deliberationes, praecessisse videantur. Quod ipsum artic. etiam 56. anni 1550. per expressum ostendit, qui sic continet; quod Procuratores post deliberationem Communis Inquisitionis (non scilicet adhuc fiendae, sed iam factae) ut ex sequenti clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam revocari possint. Et Stylus tam in Tabula Regia, in quadam causa Contradictionis

dictam communem Inquisitionem, super ea deliberationem, vice-iteratam Executionem, et Repulsionem, usitatum praebet exemplum. Decius quoque in suo Syntagmate ita sentit. Et aliud item est, quod talis responsio Procuratoris, (non autem exceptio, sive obiectio) refertur ad propositam rem, ex qua veritas iam, vel comprobando actionem Actoris, vel non firmando suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic,

item est, quod talis responsio Procuratoris, (non autem exceptio, sive obiectio) refertur ad propositam rem, ex qua veritas iam, vel comprobando actionem Actoris, vel non firmando suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic, quia talis res, ipsi principaliori nociva sit futura; necessario retractari debet. Ideoque huiusmodi Procuratoria revocatio, tam in dicto quam in facto admittenda

superaedificata. 2. tit. 85. Alioquin vero, et in dictis titulis citatoque art. 56. et in usu, ac stylo, contrarietas colligeretur. Ubi Nota, quod huiusmodi Procuratoris revocatio, in quinque casibus, si Reus personaliter non venerit, nunquam fieri poterit. 4. Vlad. art. 13. Imo absolute non conceditur. Citato art. 56. anni 1550. QUAESTIO VIGESIMA SEXTA. / Anne simpliciter, et sine Novo Iudicio

art. 56. et in usu, ac stylo, contrarietas colligeretur. Ubi Nota, quod huiusmodi Procuratoris revocatio, in quinque casibus, si Reus personaliter non venerit, nunquam fieri poterit. 4. Vlad. art. 13. Imo absolute non conceditur. Citato art. 56. anni 1550. QUAESTIO VIGESIMA SEXTA. / Anne simpliciter, et sine Novo Iudicio fieri possit huiusmodi Revocatio? In

iis videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus est, et praecipue in causis per Insinuationem motis, exspiratis Octavis, non nisi per gratiam Principis, vigore Novi Iudicii fieri solet, cum praetactis quinquaginta marcis homagialibus. Ibidem. QUAESTIO VIGESIMA SEPTIMA. /

Decreta 6. Matth. art. 4. et 19. Item I. Vlad. art. 54. et quomodo intelligendi illi termini? Hoc pacto nimirum; quod illi termini intelligantur solummodo de cursu Iuris ordinario, qui admittitur in Dominio bonorum, non autem extra illud, ubi solum Novum Iudicium militare cum gratia solet; et sic quintus quoque terminus extravagans, praedictis quatuor superaddi consuevit. Praeterea ut praefatus ordinarius Iuris cursus, praetactis quatuor

quatuor superaddi consuevit. Praeterea ut praefatus ordinarius Iuris cursus, praetactis quatuor terminis Octavalibus finiri possit, videtur istis sequentibus duabus tantum formulis prioribus respondendum et procedendum; quia non erit possibile, ut servatis praescriptis omnibus iam Iuridicis remediis, in una quaque causa quispiam praenotatis quatuor tantum terminis, ipsam finire possit; sed pluribus adhuc terminis utendum erit illi; prouti ex

remediis, in una quaque causa quispiam praenotatis quatuor tantum terminis, ipsam finire possit; sed pluribus adhuc terminis utendum erit illi; prouti ex sequentibus aliis duabus posterioribus formulis, clarius patebit. Et sic non quatuor, sed etiam quinque termini dabuntur, quod erit contra praedictas constitutiones Regni. Prima igitur Formula haec erit; In primo termino Octavali, vel comparebit

sed etiam quinque termini dabuntur, quod erit contra praedictas constitutiones Regni. Prima igitur Formula haec erit; In primo termino Octavali, vel comparebit Reus, vel non? Si non comparebit, tunc vel ad primam, vel ad secundam tandem Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum, contradictione non obstante, cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In secundo

quinque termini dabuntur, quod erit contra praedictas constitutiones Regni. Prima igitur Formula haec erit; In primo termino Octavali, vel comparebit Reus, vel non? Si non comparebit, tunc vel ad primam, vel ad secundam tandem Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum, contradictione non obstante, cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In secundo termino,

Prima igitur Formula haec erit; In primo termino Octavali, vel comparebit Reus, vel non? Si non comparebit, tunc vel ad primam, vel ad secundam tandem Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum, contradictione non obstante, cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In secundo termino, petitur ratio Inhibitionis ab ipso, qua sibi non suffragante, post aliquot Prohibitas, ad communem

Formula haec erit; In primo termino Octavali, vel comparebit Reus, vel non? Si non comparebit, tunc vel ad primam, vel ad secundam tandem Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum, contradictione non obstante, cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In secundo termino, petitur ratio Inhibitionis ab ipso, qua sibi non suffragante, post aliquot Prohibitas, ad communem exmittetur, et hac vel celebrabit, vel ab ea se

secundam tandem Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum, contradictione non obstante, cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In secundo termino, petitur ratio Inhibitionis ab ipso, qua sibi non suffragante, post aliquot Prohibitas, ad communem exmittetur, et hac vel celebrabit, vel ab ea se prohibebit. In tertio termino, si communem reportabit, calculabitur; sin prohibuerit se ab illa, Prohibitionis ratio

calculabitur; sin prohibuerit se ab illa, Prohibitionis ratio petetur, et ita forsan post aliquot Prohibitas, neutra adhuc valente, iterum sententia vice iterata proferetur contra ipsum; Contradictione et Inhibitione non obstante cui Repulsionis velamine obviabit. In quarto tandem termino ratio Repulsionis petetur ab ipso; qua non stante, modo simili post aliquot Prohibitas, lata et definitiva sententia vice tertiaria pronunciabitur contra

neutra adhuc valente, iterum sententia vice iterata proferetur contra ipsum; Contradictione et Inhibitione non obstante cui Repulsionis velamine obviabit. In quarto tandem termino ratio Repulsionis petetur ab ipso; qua non stante, modo simili post aliquot Prohibitas, lata et definitiva sententia vice tertiaria pronunciabitur contra ipsum, Inhibitione, Contradictione et Repulsione non obstante. Sicque vadet ad Executionem.

quarto tandem termino ratio Repulsionis petetur ab ipso; qua non stante, modo simili post aliquot Prohibitas, lata et definitiva sententia vice tertiaria pronunciabitur contra ipsum, Inhibitione, Contradictione et Repulsione non obstante. Sicque vadet ad Executionem. Secunda, si comparebit in primo termino, tunc facta responsione aliqua, et forsan post aliquot Prohibitas non stante, sententia contra ipsum pronunciabitur,

pronunciabitur contra ipsum, Inhibitione, Contradictione et Repulsione non obstante. Sicque vadet ad Executionem. Secunda, si comparebit in primo termino, tunc facta responsione aliqua, et forsan post aliquot Prohibitas non stante, sententia contra ipsum pronunciabitur, Contradictione non obstante cui Repulsione obviabit. In secundo termino, si se absentabit; dabitur iterum sententia vice iterata contra ipsum ad exequendum, Contradictione et

obstante. Sicque vadet ad Executionem. Secunda, si comparebit in primo termino, tunc facta responsione aliqua, et forsan post aliquot Prohibitas non stante, sententia contra ipsum pronunciabitur, Contradictione non obstante cui Repulsione obviabit. In secundo termino, si se absentabit; dabitur iterum sententia vice iterata contra ipsum ad exequendum, Contradictione et Repulsione non obstante quam Inhibitione revocari faciet. In tertio

sententia contra ipsum pronunciabitur, Contradictione non obstante cui Repulsione obviabit. In secundo termino, si se absentabit; dabitur iterum sententia vice iterata contra ipsum ad exequendum, Contradictione et Repulsione non obstante quam Inhibitione revocari faciet. In tertio termino, dando rationem Inhibitionis simul et Repulsionis: vel Procuratoris priorem responsionem revocabit, et meliorem subiungendo, communem petet; quam vel celebrabit,

In quarto tandem termino: neque reportata serie communis Attestationis, neque vero stante Prohibitionis ratione, lata et definitiva sententia vice-tertiaria proferetur contra ipsum, Inhibitione, Contradictione et Repulsione non obstante. Sicque vadet ad Executionem. Ubi Nota. I. Quod praedicta praeclusio Iuridicorum remediorum, ordinarie solet fieri praemissis modis, aliquando declaratius

et rationem eiusdem dare inhibens tenebitur; quia totus iam praemissus processus, in solam Inhibitionem coaluit. Neque ideo arguetur, calumniose processisse quia hoc pacto unum Iuridicum remedium, altero destruxit, et non utroque simul uti voluit, uti et Decius refert, in suo Syntagmate. Tertia, posset esse eadem plane cum Prima, si post Repulsionem, simplex Novum Iudicium, quod absque Inhibitione, et Appellatione dicitur, fieri

Novum peteretur, tunc viderentur quinque termini necessario admitti debere, cum vigore huiusmodi Novi, Actor citari deberet, quae citatio pro hoc quarto termino levari non posset: Sed hoc mihi non videtur posse fieri: Tum quia post Repulsionem, non simplex, sed cum gratia debeat impetrari Novum iudicium, 2. tit. 77. Tum quia, iam cum Inhibitione semel concessum est, et amplius neque in hac

peteretur, tunc viderentur quinque termini necessario admitti debere, cum vigore huiusmodi Novi, Actor citari deberet, quae citatio pro hoc quarto termino levari non posset: Sed hoc mihi non videtur posse fieri: Tum quia post Repulsionem, non simplex, sed cum gratia debeat impetrari Novum iudicium, 2. tit. 77. Tum quia, iam cum Inhibitione semel concessum est, et amplius neque in hac tertia, neque in quarta

cum vigore huiusmodi Novi, Actor citari deberet, quae citatio pro hoc quarto termino levari non posset: Sed hoc mihi non videtur posse fieri: Tum quia post Repulsionem, non simplex, sed cum gratia debeat impetrari Novum iudicium, 2. tit. 77. Tum quia, iam cum Inhibitione semel concessum est, et amplius neque in hac tertia, neque in quarta concedi debet. De Revocatione autem Procuratoris iam

reiiciendae. Quarta, si in termino Octavali, dabitur simplex Novum ex cessione Appellationis, videntur plures admitti debere termini, quam quatuor, hoc modo. In primo termino si comparens quippiam responderit, et eo sibi non suffragante, sententiabitur, tunc si appellabit ex Tabula, ad Dominum Locumtenentem, et postea statim cedendo Appellationi, petierit Novum cum termino. In secundo termino, non suffragante sibi facta aliqua responsione,

si comparens quippiam responderit, et eo sibi non suffragante, sententiabitur, tunc si appellabit ex Tabula, ad Dominum Locumtenentem, et postea statim cedendo Appellationi, petierit Novum cum termino. In secundo termino, non suffragante sibi facta aliqua responsione, penes tale Novum, dabitur iterum sententia contra ipsum, cui necessario Repulsione erit obviandum. Denique tertio termino, si se absentaverit, tunc iterum dabitur sententia contra

tunc iterum dabitur sententia contra ipsum, quam Inhibitione revocare debebit. In quarto termino, si communem petierit, vel sese ab ea prohibuerit; tum demum in quinto termino, vel ex reportata serie communis, vel ex non data sufficienti prohibitionis eius ratione, iudicium patietur, et sic tandem dabitur contra illum lata et definitiva sententia. Atque hoc pacto non quatuor, sed quinque terminis finiri debebit aliqua causa, contra finitos

tum demum in quinto termino, vel ex reportata serie communis, vel ex non data sufficienti prohibitionis eius ratione, iudicium patietur, et sic tandem dabitur contra illum lata et definitiva sententia. Atque hoc pacto non quatuor, sed quinque terminis finiri debebit aliqua causa, contra finitos iam illos quatuor terminos. Ubi Notandum. I. quod in hac quoque quarta formula, vel simplex Novum non debet admitti, uti et in tertia, vel autem

lata et definitiva sententia. Atque hoc pacto non quatuor, sed quinque terminis finiri debebit aliqua causa, contra finitos iam illos quatuor terminos. Ubi Notandum. I. quod in hac quoque quarta formula, vel simplex Novum non debet admitti, uti et in tertia, vel autem Inhibitio, cum haec duo inter se coincidere videantur, et ita bis id ipsum in una eademque causa concedi neque debet, neque potest. II. Nullam maiorem rationem affirmandi Novum

causa concedi neque debet, neque potest. II. Nullam maiorem rationem affirmandi Novum iudicium cum Inhibitione dari posse, quam hanc, quod scilicet nisi hoc modo coniungerentur, Causae praescriptis quatuor terminis finiri non possent, et ideo ubi hoc praecesserit in aliqua causa, aliud simplex. (quod semel tantum dari consuevit. Styl.) dari non possit, et non ut Decius super hac re, in suo

Causae praescriptis quatuor terminis finiri non possent, et ideo ubi hoc praecesserit in aliqua causa, aliud simplex. (quod semel tantum dari consuevit. Styl.) dari non possit, et non ut Decius super hac re, in suo Syntagmate nove opinatur de Inhibitione. De quo plura vide supra quaest. 16. capitis huius, et 6. Vlad. art. 14. Hic tamen intellige, hoc Iudicium semel tantum dari solere, quo

quatuor terminis finiri non possent, et ideo ubi hoc praecesserit in aliqua causa, aliud simplex. (quod semel tantum dari consuevit. Styl.) dari non possit, et non ut Decius super hac re, in suo Syntagmate nove opinatur de Inhibitione. De quo plura vide supra quaest. 16. capitis huius, et 6. Vlad. art. 14. Hic tamen intellige, hoc Iudicium semel tantum dari solere, quo ad usum; ast si

QUAESTIO VIGESIMA NONA. / Unde igitur accidit, quod rarissime, vel potius nunquam, quatuor hisce terminis causae finiri soleant? Ex duobus potissimum; altero quod non valeant ita levari singulis terminis; et altero, quod principales quoque segnius prosecutioni ipsarum advigilare soleant; cum iuxta tritum sermonis proverbium, vigilantibus Iura subvenire consueverint.

In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive exhibitio, requiri dignoscebatur, quae in secundis tantum Octavis, et non amplius fieri debebat, 6. Matth. art. 6. De quibus vide supra citam, quaest. 3. cap. 2.

DE REIECTA. QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. / Quid est Reiecta? Reiecta est, quid nominis potius, quam quid rei; solum Impedimentum quoddam remoratorium causarum, et non Iuridicum remedium, cum nedum processum aliquem, sed nec nomen quidem ipsius in omnibus Regni decretis liceat invenire. Prouti tamen ex longo iam usu, et consuetudine inolevit: Est scriptum quoddam, in dorso literarum

plane die Iudiciorum generalium aut brevium, aut etiam Diaetae Regni, factum in testimonium illius, quod sub iisdem Iudiciis, vel Diaeta, talis transmissio, ob alia ardua negotia, vel alias causas maioris momenti, revideri non poterat; ideoque in alium terminum, aliarum similium causarum reiicitur, cum propria manu eiusdem Protonotarii, dictoque ultimo die, et anno, annotatis. Quod scriptum posteaquam ad

adiudicatam transibit) intelligenda esse videtur? Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit. 35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia

nihil aliud esse, quam solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit. 35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii vero dicunt, praetactam transitionem, non in

3. tit. 35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam, sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur, fieri debere, intelligendam esse. Tum quia dicta clausula (in rem adiudicatam

8. vel vero in non reportatis iisdem cum Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam, sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur, fieri debere, intelligendam esse. Tum quia dicta clausula (in rem adiudicatam transibit) non de priori praenotata sententia, sed de re ipsa

Alii vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam, sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur, fieri debere, intelligendam esse. Tum quia dicta clausula (in rem adiudicatam transibit) non de priori praenotata sententia, sed de re ipsa expresse dicitur. Tum quia res iudicata, est eadem cum sententia definitiva, quae est ultima decisio causae, et sola executione indiget, ut videre licebit, infra quaest. 2.

ultima decisio causae, et sola executione indiget, ut videre licebit, infra quaest. 2. cap. 9. Tum quia citato quoque loco partis tertiae per expressum habetur, quod causa transeat, in ipsam rem adiudicatam, et non in sententiam, super qua re literae quoque Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam (de qua scilicet quaestio vertitur) parti victrici et triumphanti reddi, et executioni demandari debent. Quod non conveniret de sententia

in ipsam rem adiudicatam, et non in sententiam, super qua re literae quoque Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam (de qua scilicet quaestio vertitur) parti victrici et triumphanti reddi, et executioni demandari debent. Quod non conveniret de sententia dicere, quia sic idem de eodem praedicaretur, ubi literae adiudicatoriae dari deberent de sententia, iuxta eandem sententiam. Tum quia Civiles quoque (a quibus Ius nostrum magna ex parte originem

ex parte originem ducit. 2. tit. 6.) rem adiudicatam sic omnino intelligunt; quorum opinionem ex scholiis Mynsingeri ad §. Item si in iudicio, lib. 4. Institut. tit. 13. annotatis his verbis licet subscribere; Rem iudicatam, non dici sententiam iudicantis, sed ipsam rem, quae finem controversiarum, Iudicis pronunciatione accepit; quod vel condemnatione, vel absolutione contingit. Itaque quamvis statim postquam lata est in aliqua causa definitiva

accepit; quod vel condemnatione, vel absolutione contingit. Itaque quamvis statim postquam lata est in aliqua causa definitiva sententia; res iudicata dici potest, tamen quamprimum fuerit ab ea appellatum, fingitur non esse iudicata; ac proinde nec dici potest sententiam in rem iudicatam transivisse, a qua appellatum est, nisi Iudex appellatus, eam denuo comprobarit. Si vero

nisi Iudex appellatus, eam denuo comprobarit. Si vero Appellatione omissa effluxerit tempus, quo appellari a sententia oportuit, nempe (apud illos) decendium, aut pacto renunciatum est appellationi inter litigantes, fingitur non esse appellatum, et sententia rite lata in rem iudicatam transit, quia controversiarum finis per eam causae impositus est; quod idem (inquiunt) est, atque apud nos, uti iam praemissum est, si literae transmissionales, in

lata in rem iudicatam transit, quia controversiarum finis per eam causae impositus est; quod idem (inquiunt) est, atque apud nos, uti iam praemissum est, si literae transmissionales, in secunda statim sede Iudiciaria extractae non fuerint. Vel si etiam extradatae extiterint, Appellatio tamen (non revisa) cum reiecta reportata non sit, tunc illa causa bene et iuste in rem adiudicatam transivisse dicetur, debitaeque executioni demandari debebit,

impositus est; quod idem (inquiunt) est, atque apud nos, uti iam praemissum est, si literae transmissionales, in secunda statim sede Iudiciaria extractae non fuerint. Vel si etiam extradatae extiterint, Appellatio tamen (non revisa) cum reiecta reportata non sit, tunc illa causa bene et iuste in rem adiudicatam transivisse dicetur, debitaeque executioni demandari debebit, extractis vice iterata literis Adiudicatoriis sententionalibus, et procul

est, atque apud nos, uti iam praemissum est, si literae transmissionales, in secunda statim sede Iudiciaria extractae non fuerint. Vel si etiam extradatae extiterint, Appellatio tamen (non revisa) cum reiecta reportata non sit, tunc illa causa bene et iuste in rem adiudicatam transivisse dicetur, debitaeque executioni demandari debebit, extractis vice iterata literis Adiudicatoriis sententionalibus, et procul dubio abscissis omnibus Iuridicis

literis Adiudicatoriis sententionalibus, et procul dubio abscissis omnibus Iuridicis remediis, virtute iam praetactae transitionis causae in rem adiudicatam, etiamsi in priori appellata sententia talia remedia praeclusa non extiterint. Haec illi. Verum praemissa omnia, de definitiva sententia potius, quae ultima solet esse causae decisio per Iuridica remedia transiens; quam de intermediante, sive interlocutoria,

TERTIA. / Quis eius Finis, et quotuplex hinc apparet? Duplex. Alius bonus et admittendus, si scilicet adhibita inculpata diligentia, huiusmodi transmissionem suam appellans revideri facere non poterat, ne forsan iusto Iure suo destitueretur, bene et rationabiliter hoc remoratorium impedimentum inventum est pro eo. Alius malus damnosusque, si videlicet eam revideri facere potuisset, et data opera non curavit, ut

revideri facere non poterat, ne forsan iusto Iure suo destitueretur, bene et rationabiliter hoc remoratorium impedimentum inventum est pro eo. Alius malus damnosusque, si videlicet eam revideri facere potuisset, et data opera non curavit, ut saltem tempus lucretur, et partem alias triumphantem, damnificet. Quod certe nec bonae conscientiae est, nec Deo gratum ideoque neque admitti deberet.

parti in causa succumbenti, quoddam levamen, quemadmodum aegris medicamen adferre, et aut prioribus rationibus magis declarandis, aut aliis atque aliis subinde adhibendis responsionibus, veluti denuo restaurato processu, si non obtinendum semper eventum rei, ad prorogandum tamen tempus, subvenire et quasi remederi solent. Quae omnia primo propter necessitatem, ubi scilicet quid praeter

Protestatio, Contradictio, alia Inhibitio, et Prohibitio, Revocatio, Retractatio, Annihilatio, Cassatio, Mortificatio literarum vel Fassionum, et Reiecta. II. Priora illa Decium lib. 4. sui Syntag. tit. 15. et 16. hoc nomine non dignari, neque hoc sensu intelligere; sed inter species interdictorum a Iure nostro alienorum, adeoque ipsas actiones reponere; cum tamen illa, non sint actiones ipsae; sed actionum accidentia duntaxat, ac satis confuse et

Reiecta. II. Priora illa Decium lib. 4. sui Syntag. tit. 15. et 16. hoc nomine non dignari, neque hoc sensu intelligere; sed inter species interdictorum a Iure nostro alienorum, adeoque ipsas actiones reponere; cum tamen illa, non sint actiones ipsae; sed actionum accidentia duntaxat, ac satis confuse et obscure determinare, uti iam et supra quaest. 15. cap. 5. dictum est. Nec mirum quidem, cum ut et ipse scribit in secunda sua

sed et facultatum, ac quarumlibet doctrinarum, optimus esse soleat magister. Secutus ut apparet, in dicto opere suo opus Quad. Nondum usitatum, quod inhibitionem facit duplicem et alteram ponit pro Prohibitione, quod fieri non potest, nisi forte Pythagorikos idem debeat esse leo, qui antea equus fuit. Cuius sicut nulla est authoritas, absque confirmatione Principis, ita quoque neque ullus usus esse potest, absque consensu populi. Ergo frustra est

imponens, condemnationemque vel absolutionem continens. 2. tit. 42. Vel ut alii brevius dicunt. Est Res ipsa adiudicata, vel quod idem est, Res iudicata, vel iudicatum, vel lis finita per sententiam Appellatione non suspensam, sola Executione indigens. Ubi sententia, et Res Iudicata, ac Iudicatum convertuntur, et unum pro alio ponitur, idemque significant. Dicta a sentiendo, quod scilicet omnes id, quod animo sentiunt,

conferunt. Ubi Nota, quod literae huiusmodi sententiae, debent in sede Iudiciaria perlegi, ac per omnes Magistros Protonotarios subscribi, sicque de sede extradari palam et publice, non autem private in hospitiis. 6: Matth. art. 20. et 1. Vlad. art. 99. et 4. eiusdem art. 12.

capitis, Notae infidelitatis, Calumniae, Emendae linguae, Violationis sedis Iudiciariae, Facti honoris, Infamiae, Minor sententia, quae communiter omnium simplicium violentiarum, damnorum, et iniuriarum dicitur. Nec non omnium maleficiorum, sive causarum criminalium: super quibus omnibus singillatim et breviter iam dicendum est. QUAESTIO QUINTA. / Quid est sententia Capitalis?

tit. 2. et 2. tit. 11. saeculares duntaxat, alienos a sanguine, et virilis sexus homines, in Curia Regia, ratione quinque casuum, utpote Occupationis bonorum, Invasionis domorum Nobilitarium, nec non Verberationis, et sine Iusta causa Detentionis, atque Interemptionis Nobilium; sub amissione capitis, et universorum bonorum, seu Iurium possessionariorum (modo redemptibili tamen) atque etiam quarumlibet rerum

mobilium, suarum, ipsum solum sententiandum, proprie et praecise concernentium, decerni et pronunciari solet. 2. tit. 42. et aliis sequentibus. Ubi Nota, I. Quod Amissio haec Capitis et bonorum, non est intelligenda copulative, sive simul ad semel, sed disiunctive, ita videlicet, ut si sententiatus, poenam subierit, bona seu iura possessionaria ipsius, salva manebunt, pro suis

quae de plano et de simplici facta admonitione per Capitulum vel Conventum, sive Reus ad certum terminum, extra omnes terminos Octavales personaliter comparebat, sive non; revideri debebat. 3. Vlad. art. 8. Nihilominus tamen de facto iam sicuti et antea, solum in terminis Octavalibus discutitur, uti et supra dictum est, quaest. 6. cap. 2.

debet? Duobus modis. Primo, si praesens adfuerit, tempore pronunciationis latae contra se ex responsionibus sententiae, (quia ordinarie personaliter astare non debet) tunc audita pronunciata sententia, ad instantiam Actoris, vel Procuratoris sui, statim et de facto etiam absque literis sententionalibus, per Iudicem detineri, captivarique et puniri,

pronunciata sententia, ad instantiam Actoris, vel Procuratoris sui, statim et de facto etiam absque literis sententionalibus, per Iudicem detineri, captivarique et puniri, libertate Nobilitatis non obstante, poterit. 2. tit. 58. Si autem absens fuerit, tunc ubicunque reperiri et deprehendi poterit, vigore literarum sententionalium, non quidem per Actorem, propria sua authoritate, sed per Iudicem suum

per Iudicem detineri, captivarique et puniri, libertate Nobilitatis non obstante, poterit. 2. tit. 58. Si autem absens fuerit, tunc ubicunque reperiri et deprehendi poterit, vigore literarum sententionalium, non quidem per Actorem, propria sua authoritate, sed per Iudicem suum ordinarium, vel hominem ipsius, post Executionem semper, ante autem Executionem, ante anni duntaxat unius integri revolutionem, a die emanationis ipsarum

in persona sua detineri, captivarique, et ad domum Iudicis deduci poterit. Ubi ipsum Iudex tribus diebus, causa pacis et concordiae ineundae, cum suo adversario, conservare debebit, et si pax et concordia inter ipsos non successerit, ad infligendam ipsi poenam, manibus adversarii sui (quod tamen de facto non fit) dare tenebitur. Cui si mortem inferri curaverit, universa bona sua, simpliciter in filios et alios haeredes suos, condescendent,

ipsum Iudex tribus diebus, causa pacis et concordiae ineundae, cum suo adversario, conservare debebit, et si pax et concordia inter ipsos non successerit, ad infligendam ipsi poenam, manibus adversarii sui (quod tamen de facto non fit) dare tenebitur. Cui si mortem inferri curaverit, universa bona sua, simpliciter in filios et alios haeredes suos, condescendent, exceptis solummodo rebus, tempore captivationis suae, apud ipsum

ipsum existentibus, quae soli Iudici cedent. 2. tit. 55. et 6. Matth. art. 55. Item 1. Vlad. art. 74. et infra quaest. 29. huius . Secundo, ubi vero solum sententia per non-venientiam et non comparitionem convictus fuerit: tunc ante literarum sententionalium emanationem sigillationemque, et manibus Actoris assignationem, in persona sua detineri nequaquam poterit. 2. tit. 58.

quae soli Iudici cedent. 2. tit. 55. et 6. Matth. art. 55. Item 1. Vlad. art. 74. et infra quaest. 29. huius . Secundo, ubi vero solum sententia per non-venientiam et non comparitionem convictus fuerit: tunc ante literarum sententionalium emanationem sigillationemque, et manibus Actoris assignationem, in persona sua detineri nequaquam poterit. 2. tit. 58.

sententionalium emanationem sigillationemque, et manibus Actoris assignationem, in persona sua detineri nequaquam poterit. 2. tit. 58. Ubi Nota, I. Literas huiusmodi sententionales, per non-venientiam emanatas, apud manus Iudicis inventas, similiter et Capitulum vel Conventum, ab Executione illarum prohiberi posse, depositoque onere huiusmodi sententiae, postea Sententiatus ipse respondete tenebitur 2.

intelligendum est, ut videre est, quaest. 31. huius . III. Res illae apud ipsum tempore captivationis suae inventae, sunt de iis intelligendae, quae solius ipsius propriae fuerint, et non alterius, quae scilicet per ipsum malitiose acceptae extiterant, quia tales damnificato restitui debent: prouti iam communis usus tenet; et alioquin gravis iniuria fieret damnificato, rebus suis destitui. Quod

nihilominus stabit in voluntate ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat quod communiter dici assolet; volenti iniuriam fieri nullam, scilicet in volitis, ast in non volitis sane permagnam, si ad ea cogatur.

voluntate solum ad respondendum ipsi se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat quod communiter dici assolet; volenti iniuriam fieri nullam, scilicet in volitis, ast in non volitis sane permagnam, si ad ea cogatur. QUAESTIO NONA. / Quae Executio sententiae, quo ad bona sententiati? Si sententiatus evaserit,

si ad ea cogatur. QUAESTIO NONA. / Quae Executio sententiae, quo ad bona sententiati? Si sententiatus evaserit, et capi ac ultimo supplicio affici non poterit; vel etiam Gratiam Regiam meruerit 1. tit. 16. tunc universa bona, seu totales portiones illius (etiam in rebus mobilibus) a portionibus fratrum, filiorum, et filiarum, iam natorum, ac aliorum

Lud. 1. art. 10. et 19. Anni 1351. Item 6. Matth. art. 55. et 1. Vlad. art. 74. Nam filii, filiae, fratres, et uxor, huiusmodi portionibus suis, propter delictum patris, fratris, et mariti privari non debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum: Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae, fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in

propter delictum patris, fratris, et mariti privari non debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum: Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae, fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est, ubi scilicet omnes simul talibus debitis, mutuis, et depositis coutuntur; ideoque propter huiusmodi communem usum,

talis portio in rem adiudicatam transibit, et apud Iudicem, adversamque partem manebit, donec convicto, de Gratia Regia provisum fuerit, sine qua ipse propria virtute id facere nequaquam poterit. Imo vero filii, vel fratres non fuerint, etiam vicini et commetanei huiusmodi portionem redimere poterunt. 2. tit. 56. Ubi Notandum quod Pater, amissa semel hoc modo per capitalem sententiam bona, et per filium

tit. 56. Ubi Notandum quod Pater, amissa semel hoc modo per capitalem sententiam bona, et per filium redempta, iterum etiamsi secundario in eandem capitalem sententiam inciderit, amittere non poterit, quia iam non sua, sed filii praeextitisse dignoscuntur, atque ideo, quod alienum et non suum erat, amittere non potuit. Passim.

Ubi Notandum quod Pater, amissa semel hoc modo per capitalem sententiam bona, et per filium redempta, iterum etiamsi secundario in eandem capitalem sententiam inciderit, amittere non poterit, quia iam non sua, sed filii praeextitisse dignoscuntur, atque ideo, quod alienum et non suum erat, amittere non potuit. Passim.

capitalem sententiam bona, et per filium redempta, iterum etiamsi secundario in eandem capitalem sententiam inciderit, amittere non poterit, quia iam non sua, sed filii praeextitisse dignoscuntur, atque ideo, quod alienum et non suum erat, amittere non potuit. Passim. QUAESTIO DECIMA. / In quo facit Princeps Gratiam huiusmodi sententia

et per filium redempta, iterum etiamsi secundario in eandem capitalem sententiam inciderit, amittere non poterit, quia iam non sua, sed filii praeextitisse dignoscuntur, atque ideo, quod alienum et non suum erat, amittere non potuit. Passim. QUAESTIO DECIMA. / In quo facit Princeps Gratiam huiusmodi sententia convicto, et cui onus eius cedit?

sententia convicto, et cui onus eius cedit? Si vero Princeps huiusmodi sententiato atque convicto Gratiam fecerit specialem; tunc ipsa Gratia non de homagio. Et tertia parte Iurium possessionariorum eiusdem convicti, in portionem utputa Actoris vel adversarii cedente, sed capiti tantummodo ut capitalem poenam non subeat, ac duabus partibus ipsorum Iurium

fecerit specialem; tunc ipsa Gratia non de homagio. Et tertia parte Iurium possessionariorum eiusdem convicti, in portionem utputa Actoris vel adversarii cedente, sed capiti tantummodo ut capitalem poenam non subeat, ac duabus partibus ipsorum Iurium possessionariorum ad portionem Iudiciariam cedentibus patrocinari et suffragari intelligitur. 2. tit. 57. Ubi Nota, I. Quod talis sententiatus

Regiae Maiestati et tertia pars Actori, simul cum sua proprietate, in perpetuam haereditatem cedunt, Regiaque Maiestas, quo ad portionem Actoris, talibus condemnatis, non aliter, nisi habita cum adversa parte superinde concordia, Gratiam facere possit. 2. tit. 57. et 5. Vlad. art. 4. V. In aliis vero casibus, veluti Incinerationis domorum, turbationis Executionum,

exceptas a capitali personas; Ecclesiasticas quidem contra saeculares, (et e contra Styl.) consanguineas, et Mulieres sive foeminas contra masculos, (et e contra Styl.) quae omnes personae gladio non feriuntur, neque captivantur, sed pro capitis redemptione homagium, hoc est, precium ipsius solvunt, puta Praelatus et Baro florenos quadringentos, Nobilis autem

Transylvania, interfectores Gabrielis Bathori, ex turri praecipitati, in Meggyes, anno 1614. Secundum Civiles vero est talis, ut Reus Maiestatis non tantum gladio ultore pereat, bonis Fisco addictis, sed etiam quia in Principem machinatus sit, memoria Ipsius post mortem damnetur. Sicut et gens Manlia, ante natum Christum, anno 381. decreto cavisse dicitur,

tamen accipiunt falcidiam in bonis maternis, quod fere tantundem est, atque apud nos quarta puellaris, de bonis paternis. Quin imo illud quoque singulare est in hoc crimine, ut conscii sceleris, non aliter, quam authores ipsi obligentur, lib. 4. Instit. tit. 18. cui simile est caput 51. lib. 2. S. Stephani Regis. Et quot ibidem, in margine colligitur; si vel sola intentio, per

margine colligitur; si vel sola intentio, per caepta iam aliqua intermedia, sive externa signa, ad conspirandum contra Regem continuata fuerit, aut sola voluntas conspirandi extremo constiterit actu, etiamsi effectus secutus non fuerit, affectus tamen criminalis est, et tam captivari, quam hac poena puniri possunt; quia de omni Iure et ratione, iniuria privatae personae, minoris debet reputari, quam calamitas publici status Cic. Orat. 4. in

Catil. dicit, de confessatis, sicuti de manifestis rerum capitalium, more maiorum supplicium esse sumendum. Sicut et in comminatione sola ignis, quanquam incendium non consumaverint, capitali tamen supplicio feriuntur 3. tit. 23. Quod in aliis criminalibus casibus ita simpliciter non observatur, (nisi forte ex frequentatis similibus actibus de praesenti quoque

supplicium esse sumendum. Sicut et in comminatione sola ignis, quanquam incendium non consumaverint, capitali tamen supplicio feriuntur 3. tit. 23. Quod in aliis criminalibus casibus ita simpliciter non observatur, (nisi forte ex frequentatis similibus actibus de praesenti quoque contra ipsum praesumatur) quia in iis intentio, seu votum, non aeque atque in praemissis duobus, pro facto reputatur, sed facti ratio potior

3. tit. 23. Quod in aliis criminalibus casibus ita simpliciter non observatur, (nisi forte ex frequentatis similibus actibus de praesenti quoque contra ipsum praesumatur) quia in iis intentio, seu votum, non aeque atque in praemissis duobus, pro facto reputatur, sed facti ratio potior semper haberi et considerari, non tantum solet, sed etiam debet. Quae omnia ideo hic annotavi, ut etiam ex externis Iuribus, huius

ex frequentatis similibus actibus de praesenti quoque contra ipsum praesumatur) quia in iis intentio, seu votum, non aeque atque in praemissis duobus, pro facto reputatur, sed facti ratio potior semper haberi et considerari, non tantum solet, sed etiam debet. Quae omnia ideo hic annotavi, ut etiam ex externis Iuribus, huius criminis, (quod proprie in personam Principis committi dicitur) atrocitas magis appareat.

ex externis Iuribus, huius criminis, (quod proprie in personam Principis committi dicitur) atrocitas magis appareat. Ubi tamen post haec Nota. Primo; quod si aliquando eam quis abiurare voluerit, non tertio se, sed vigesimo quinto se, ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43. Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in aliis minoribus

Primo; quod si aliquando eam quis abiurare voluerit, non tertio se, sed vigesimo quinto se, ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43. Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur, abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet. Secundo: Nota, seu

specie Notae infidelitatis 2. tit. 75. inter partes ex allegationibus et responsionibus pronuncianda multi contendunt, tertiam partem bonorum per eam amissorum Actori provenire debere; quod dicere non congruit: quia cum casus ibi specificati pendeant ex donatione Regia, iam dudum proprietas huiusmodi bonorum, in Sacram Regni Coronam, ac per consequens donationem Regiae Maiestatis, per expositionem donatarii devoluta esse

casus ibi specificati pendeant ex donatione Regia, iam dudum proprietas huiusmodi bonorum, in Sacram Regni Coronam, ac per consequens donationem Regiae Maiestatis, per expositionem donatarii devoluta esse dignoscitur. Ideoque non inter ipsum Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res controvertitur; sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in

vel allegatae praenotatae Notae, vel factae falsae expositionis, per ipsum Donatarium. Ideoque Quarto, in casibus huiusmodi Notae infidelitatis, ex allegationibus et responsionibus, vel etiam per non-venientiam condemnatus, potest uti Repulsione, Novo Iudicio, et Procuratoris revocatione 2. tit. 75. Sed si in Diaeta primo modo fuerit condemnatus, neque Salvus conductus, neque Novum Iudicium

Inhibitione, nec violenta Repulsione admittetur ei uti, sed absolute donatio regia, executioni in hac parte demandabitur. 2. tit. 75. Quinto. Nota infidelitatis condemnatus in Curia, amittit bona, non Hungarica tantum, sed etiam in subiectis eidem partibus, existentia, 2. tit. 65. Sexto, Nota condemnato, post factam ei gratiam, nec filii ante sententiam nati, nec adoptivi succedunt. 1.

QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Nota, quot modis fertur, et quibus? Tribus. Primo, per Principem indicentem generalem Diaetam Dominis Regnicolis, et ipso, cui Notam inferre vult, personaliter et non per Procuratorem, ad talem Diaetam citato. Secundo, ex binaria Repulsione, ordine Iudiciario 1. Matth. art. 2. fol. 142. in margine et 5. Vlad. art. 4. ubi duae partes bonorum convicti, cum

ordine Iudiciario 1. Matth. art. 2. fol. 142. in margine et 5. Vlad. art. 4. ubi duae partes bonorum convicti, cum perpetuitate suae Maiestati, et tertia, parti adversae, cedunt; in qua non aliter sua Maiestas facit gratiam, nisi ut cum adversa parte concordet. Uti iam dictum est, quaest. 10. supra num. 4. Tertio etiam Iuris processus inter partes, in certis casibus, ex donatione Regia bonorum

duplicis coloris fraudulenta acquisitione, alicui illata. Quae definitio magis proprie convenit huic loco; cum hic iam de sententiis tanquam de finibus, seu effectibus causarum; et non de causis, seu materiis ipsarum agatur. Est autem dicta Calumnia, a calvo, calvis, quod est decipio, frustror. Et sumitur dupliciter. Minus generaliter, ut hic de ea loquimur,

vel Iure perennali, et titulo pignoris simul; quia nemo duplici Iure potest aliqua bona possidere. 1. tit. 82. vel duobus Iuridicis remediis eiusdem generis, vel diversis simul, altero videlicet prius non deposito, vel Iudicialiter non cassato. Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed

titulo pignoris simul; quia nemo duplici Iure potest aliqua bona possidere. 1. tit. 82. vel duobus Iuridicis remediis eiusdem generis, vel diversis simul, altero videlicet prius non deposito, vel Iudicialiter non cassato. Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem impotentiam

tit. 82. vel duobus Iuridicis remediis eiusdem generis, vel diversis simul, altero videlicet prius non deposito, vel Iudicialiter non cassato. Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem impotentiam significare videtur; quia impossibile est, naturaliter unam et eandem rem, apud diversas

Iuridicis remediis eiusdem generis, vel diversis simul, altero videlicet prius non deposito, vel Iudicialiter non cassato. Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem impotentiam significare videtur; quia impossibile est, naturaliter unam et eandem rem, apud diversas personas, in diversis locis,

simul, altero videlicet prius non deposito, vel Iudicialiter non cassato. Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem impotentiam significare videtur; quia impossibile est, naturaliter unam et eandem rem, apud diversas personas, in diversis locis, simul ad semel existere. Secundo, dum quispiam

literalia instrumenta ab aliquo requirit, et tamen postea aliquibus eorum, uti deprehenditur 2. tit. 34. Secundo, si quis Novum Iudicium impetraverit, et non prosequitur illud 5. Vlad. art. 11. Tertio, dum quis rem aliquam ab alio quaerit, quae apud ipsum, vel prae manibus ipsius est, passim. Quarto, alii plurimi articulares casus huc referuntur, ut

5. supra. QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Committiturne Calumnia, contra malae fidei possessores? Non, nec possunt ii eam allegare, etiamsi Actor videatur duplici via, vel sub duplici colore, contra eos procedere. 2. tit. 71. Quod hic tribus modis fieri posse, exemplificatur. Primo, ex

quod si hoc in casu dicta Citatio per simplicem Evocationem facta fuerit, neque poenam violentae occupationis, neque damni refusionem Actor acquirere poterit, quia talis acquisitio per Citationem Insinuatione mediante, et non per simplicem Evocationem, fieri solet. Tertio, ex Contradictione statutionis bonorum, vigore adoptionis alicuius sine haeredibus defuncti, in aliquem devolvendorum: Et admonitione super levanda pecunia, pro qua talia bona

Et ratio est huius tertii et primi modi, quod licet Contradictor, ante praemissam admonitionem bonae fidei possessor fuerit; tamen posteaquam super levanda pecunia sua admonitus, eandem non levaverit, malae tandem fidei possessor esse caepit. In secundo autem simpliciter violentus occupator fuit, et nondum praescripserat; ideoque praemissa ei allegare, nihil prodest. De quo vide supra, quaest. 23.

et Repulsione uti poterit? Et quod sic, arguunt Multi ex eo, quod contrariorum ratio et consequentia esset eadem; idcirco aeque Actori, ac Contradictori, praedictis Iuridicis remediis uti licet. Quod autem non, dicunt Alii non stare istam paritatem inter eos, ob expressa Iura Regni; Alterum quod Actor semper paratus esse debet. 2. tit. 84. Et Alterum, quod Actore non comparente, Reus simpliciter absolvitur.

Et quod sic, arguunt Multi ex eo, quod contrariorum ratio et consequentia esset eadem; idcirco aeque Actori, ac Contradictori, praedictis Iuridicis remediis uti licet. Quod autem non, dicunt Alii non stare istam paritatem inter eos, ob expressa Iura Regni; Alterum quod Actor semper paratus esse debet. 2. tit. 84. Et Alterum, quod Actore non comparente, Reus simpliciter absolvitur. Ibidem tit. 86.

remediis uti licet. Quod autem non, dicunt Alii non stare istam paritatem inter eos, ob expressa Iura Regni; Alterum quod Actor semper paratus esse debet. 2. tit. 84. Et Alterum, quod Actore non comparente, Reus simpliciter absolvitur. Ibidem tit. 86. Ergo necessum habet, ut ipsum exaudiat, et rationem Contradictionis suae ab ipso accipiat, et non, ut refugiat; alioquin causa cadet; nisi forte ordo

2. tit. 84. Et Alterum, quod Actore non comparente, Reus simpliciter absolvitur. Ibidem tit. 86. Ergo necessum habet, ut ipsum exaudiat, et rationem Contradictionis suae ab ipso accipiat, et non, ut refugiat; alioquin causa cadet; nisi forte ordo et aetas causae obstiterit. QUAESTIO DECIMA NONA. / Quae poena Calumniae? Est dum per Reum,

amissio causae, et Convictio Actoris in quinquaginta marcis homagialibus, ducentos florenos facientibus, in duabus Iudiciariis, in tertia partibus adversae solvendis 2. tit. 70. Et quia literali documento semper, non autem humano testimonio probari debet; vel quia ita allegatur, quod iam facta est: et non, ut adhuc fieri possit, vel quod Tabula Regia, in qua praecise discutitur, literaria est, ideo

adversae solvendis 2. tit. 70. Et quia literali documento semper, non autem humano testimonio probari debet; vel quia ita allegatur, quod iam facta est: et non, ut adhuc fieri possit, vel quod Tabula Regia, in qua praecise discutitur, literaria est, ideo allegans eam (I) nihil efficiet, nisi literis defacto ipsam probare potuerit. In Comitatibus autem si aliquando occurrerit, non

et non, ut adhuc fieri possit, vel quod Tabula Regia, in qua praecise discutitur, literaria est, ideo allegans eam (I) nihil efficiet, nisi literis defacto ipsam probare potuerit. In Comitatibus autem si aliquando occurrerit, non tanquam Calumnia iudicatur, sed tanquam Emenda linguae, eo quod Comitatus, non possunt ultra centum florenos iudicare, amissio tamen causae perpetua, pronunciatur. Si tamen causa in Curiam Regiam transmittetur, et ibi

literaria est, ideo allegans eam (I) nihil efficiet, nisi literis defacto ipsam probare potuerit. In Comitatibus autem si aliquando occurrerit, non tanquam Calumnia iudicatur, sed tanquam Emenda linguae, eo quod Comitatus, non possunt ultra centum florenos iudicare, amissio tamen causae perpetua, pronunciatur. Si tamen causa in Curiam Regiam transmittetur, et ibi approbabitur Iudicium, omnino poena Calumniae (et non Emendae linguae) apponi solet,

linguae, eo quod Comitatus, non possunt ultra centum florenos iudicare, amissio tamen causae perpetua, pronunciatur. Si tamen causa in Curiam Regiam transmittetur, et ibi approbabitur Iudicium, omnino poena Calumniae (et non Emendae linguae) apponi solet, cuius duae partes non iam Pedaneis, sed superioribus Iudicibus cedent, quod videlicet ipsi eam adiudicaverint, et etiam executi sint. Styl.

florenos iudicare, amissio tamen causae perpetua, pronunciatur. Si tamen causa in Curiam Regiam transmittetur, et ibi approbabitur Iudicium, omnino poena Calumniae (et non Emendae linguae) apponi solet, cuius duae partes non iam Pedaneis, sed superioribus Iudicibus cedent, quod videlicet ipsi eam adiudicaverint, et etiam executi sint. Styl.

emenda capitis dicendum existimarem. 3. tit. 5. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Quae poena illius, et quamdiu durat? Non quidem perpetua amissio causae, sed tantum condescensio, ita ut possit iterum de novo per Actorem, si voluerit, resuscitari, sed convictio ipsa, Nobilibus quidem in viginti quinque marcis centum florenos

in duabus Iudici, in tertia parte adversae, est omnino persolvenda. Ibidem. Quae poena vulgo etiam vivum homagium dici solet; et tamdiu in ea convictus, fit silentarius, quamdiu ipsam non exsolverit; et neque agere, neque sese defendere permittitur. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quid est violatio Sedis Iudiciariae? Est, quae

mobilibus, iuxta verum earundem valorem, de ea satisfactio fieri soleat. 2. tit. 69. et 6. Matth. art. 58. et 1. Vlad. art. 77. Dicta violatio, a verbo violo, quod non solum corrumpere, et vim inferre significat, sed et polluere, contaminare, ac probris afficere. Ideoque quando huiusmodi verbum aliquod, vel dictum minus honestum, vel aliquem contaminans, in sede Iudiciaria prolatum

debebit, fol. 738. et sequentibus Maioris decreti. Fertur etiam propter alios casus ibi specificatos; ut qui pactis et promissis fide, honore, et humanitate interpositis, verbo vel scripto factis, non stetissent, aut alterum contra suum salvum conductum defraudassent, vel secreta, ad secretas aures concredita propalassent. 1. Vlad. art. 37. Verum cum omnes fere in hunc unum de honore coincidant, ab hoc

omnes fere in hunc unum de honore coincidant, ab hoc tanquam potiori et principaliori, omnes alii, causa facti honoris vocitari consueverunt. Ubi Nota, quod alterum laedens contra salvum conductum Regiae Maiestatis, non in amissione honoris, sed in poena Notae infidelitatis, condemnatur. 1. tit. 14. et 2. Matth. art. 27. Caetera vide uberius citato proprio loco, satis declarata. Fidem quoque hoc loco

loco, satis declarata. Fidem quoque hoc loco intellige humanam, quae et bona fides dicitur, et est dictorum conventorumque constantia Cic. 1. Offic. Nam fides supernaturalis, quae et Theologica dici solet, huc non pertinet, sed ad forum spirituale 1. Matth. art. 3. QUAESTIO VIGESIMA QUARTA. / Quid est sententia Infamiae?

quasi sine fama: Sin autem pro particula (intentiva) denotabit valde famosum. Unde infames dicuntur, quasi sine bona fama, vel valde famosi, propter famam, iuxta illud. Vergilii. Aeneid. 4. Fama malum, quo non aliud velocius ullum Mobilitate viget. Viresque acquirit eundo. etc. QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Ex quot praecipue Iuris scripti casibus

eundo. etc. QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Ex quot praecipue Iuris scripti casibus provenire solet? Ex Sex hisce. Primo, ex non observatione legitimorum mandatorum, tam Regiae Maiestatis, quam aliorum Dominorum Iudicum Regni ordinariorum, in Iudicio contradictorio, vel alias ubilibet, etiam in necessariis quorumlibet exponentium rebus et negotiis,

motam contrarie infideliterque egisse comperti extiterint; ideoque infamia sempiterna eos sequi solet, et insuper de damnis per hoc illatis, ad duplum obligantur. 1. tit. 123. Sicque non solum honoris Infamiam subeunt, sed etiam damnorum recompensam facere coguntur. Tertio, ex proditione fraterni sanguinis, quae est fratris, vel sororis, iustis suis Iuribus per alterum fratrem, aut sororem, dolosa,

tanquam ab humanitate relegatus et segregatus manet. 2. tit. 39. et 5. Vlad. art. 1. Ubi Nota, mentiri et mendacium dicere, diversa esse. Primo, quia qui mentitur, ipse non fallitur, sed cum intentione decipiendi, alterum fallere conatur; qui autem mendacium dicit, ipse tantum ex sua imprudentia fallitur. Secundo, quod mentiri incidit in hominem, ast mendacium dicere, in rem; et ideo bonus vir

sententiae, potest diiudicari etiam extra proprium forum Curiae Regiae, in sede Comitatus, uti casus criminalis, vel minor potentia, usque ad centum florenos, supra quos Comitatus iudicandi maiorem authoritatem non habet. Similiter et causa facti honoris, potest discuti in foro Emendae linguae, id est, in sede Comitatus, ad centum, uti proxime praetactum est, tantum florenos. Sic et alia, aliis atque aliis

prosequi, allibuerit. Vide etiam 2. tit. 71. Motiones potentiarum per Insinuationem et simplicem Evocationem, ex Contradictione statutionis factas, diversos fines sortiri, ita ut per simplicem Evocationem non soleat poena potentiae, adiudicari. QUAESTIO VIGESIMA SEPTIMA. / Quare dicitur sententia Minor, et quid sit? Dicitur Minor,

QUAESTIO VIGESIMA SEPTIMA. / Quare dicitur sententia Minor, et quid sit? Dicitur Minor, respectu sive correlative ad Maiores, puta iam declaratas, Capitalem, vel Emendae capitis, ac aliarum; quae non solum pecuniariam aliquam mulctam continent, sed etiam bonorum et capitum amissionem, aut emendam: haec autem solum in pecuniaria mulcta centum florenorum et damnorum refusione consistit. Et est convictio,

potissimum in casibus simplicium violentiarum, iniuriarum, et damnorum, praeter iam declaratos, aliarum sententiarum, casus, patratori usque ad centum florenos infertur; primum de rebus mobilibus, ipsis autem non existentibus, etiam de Iuribus possessionariis, in una directa, et aequali medietate Iudici, in alia autem ipsi Actori, cum totali refusione damnorum et expensarum; cedentibus, 1. Vlad. art. 55. et

Barones; quam etiam Nobiles, in casibus huius quoque ipsius, in facto Maioris potentiae, convinci solebant. 2. tit. 67. et 1. Vlad. art. 55. Ubi Nota Primo, iam expensas non solere adiudicari, quod satis iniuriosum est ipsi Actori, nec onus huius sententiae deponi posse cum levi onere, 2. tit. 69. Secundo, Iniuriam esse offensam, non iure factam, atque ideo omne id, quod non

Ubi Nota Primo, iam expensas non solere adiudicari, quod satis iniuriosum est ipsi Actori, nec onus huius sententiae deponi posse cum levi onere, 2. tit. 69. Secundo, Iniuriam esse offensam, non iure factam, atque ideo omne id, quod non Iure fit, iniuriam dici. Fit autem quatuor modis: Re, ut dum quis se pulsatum, vel verberatum, aut domum suam vi introitam dixerit. Verbis

non solere adiudicari, quod satis iniuriosum est ipsi Actori, nec onus huius sententiae deponi posse cum levi onere, 2. tit. 69. Secundo, Iniuriam esse offensam, non iure factam, atque ideo omne id, quod non Iure fit, iniuriam dici. Fit autem quatuor modis: Re, ut dum quis se pulsatum, vel verberatum, aut domum suam vi introitam dixerit. Verbis cum alicui convitium fit; veluti si quis

amplianda est. In quibus omnibus Iniuriis, pro causa formali, dolus malus intelligendus est. Hoc est, quod tales omnes iniuriae, dolo malo factae esse cognoscantur. Nam sine dolo malo alterum laedens, hoc modo non dicetur iniuriam facere, ut dum verbi gratia, ioco vel casu contingenti aliquid horum fiat. Quid autem sit dolus, vide infra quaest. 25. cap.

facientes, et consentientes pari poena puniendos esse; ut intelligatur, an dicta sententia, ita simpliciter et stricte intelligi debeat, vel autem aliquo pacto limitari, et in aliquibus casibus vel mitigari, vel aggravari, et non semper pari modo sumi, cum forte non eadem sit omnium ratio, sed diversa. Nota Hic. Quadruplicem consensum esse, et neque requiri commissionem unius ad alterum, ut indicat. art. 9. Decreti 7. Vlad.

puniendos esse; ut intelligatur, an dicta sententia, ita simpliciter et stricte intelligi debeat, vel autem aliquo pacto limitari, et in aliquibus casibus vel mitigari, vel aggravari, et non semper pari modo sumi, cum forte non eadem sit omnium ratio, sed diversa. Nota Hic. Quadruplicem consensum esse, et neque requiri commissionem unius ad alterum, ut indicat. art. 9. Decreti 7. Vlad. quia hic intelligitur simplex

art. 9. Decreti 7. Vlad. quia hic intelligitur simplex consensus tantum, sive sint sibi pares, sive impares etiam personae. Et Primo quidem, quo ad consensum negligentiae, quando quis delictum impedire potest, et non facit, quo casu minus peccat negligens, quam faciens. Secundo, quo ad consensum consilii, quando quis delictum consilio suo adiuvat; et tunc distinguitur, utrum consultor, sine consilio delictum fuisset perpetraturus; et

fuisset perpetraturus; et mitius punitur consulens, quam consultor; an vero ex consilio delictum commissum sit, et tunc aequali poena uterque puniri debet. Tertio, quo ad consensum cooperationis, hoc est auxilii, dubium non est, utrunque pari poena plectendum esse, cum par sit utriusque delictum. Quarto, quo ad consensum auctoritatis, sive defensionis quando quis autoritate et instigatione sua, peccato causam praestat, et tunc communiter

utriusque delictum. Quarto, quo ad consensum auctoritatis, sive defensionis quando quis autoritate et instigatione sua, peccato causam praestat, et tunc communiter concluditur, gravius peccare consulentem, quam facientem, quia non solum ipse consulendo peccat, sed etiam alteri scandalo et offensioni est, unde acrius ipso peccatore puniendus, et maledictus erit apud Deum, et homines. Andr. Gail. de Con. Pacis Publ. lib. 1. cap. 1. Et hoc

QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. / Potestne aliquando Nobilis, vigore Minoris sententiae detineri, vel etiam alias? Potest maxime, tali casu, quando a Iudice Iure convictus non habuerit unde poenam exsolvat, quae ne illi impune transeat, neve tali impunitate et ipse deinceps, et alii exemplo illius, ad alias violentias patrandas, tanto cum maiori malitia accendantur, iuste et merito

poenam exsolvat, quae ne illi impune transeat, neve tali impunitate et ipse deinceps, et alii exemplo illius, ad alias violentias patrandas, tanto cum maiori malitia accendantur, iuste et merito captivari solet, ut qui scilicet de bursa non habeat, etiam de dorso, hoc est, de corpore solvat, luatve, absterreaturque a pravo opere, et convertatur ad meliorem frugem, non obstante Nobilitari praerogativa, ut Nobiles non captiventur, nisi citati; et ordine

cum maiori malitia accendantur, iuste et merito captivari solet, ut qui scilicet de bursa non habeat, etiam de dorso, hoc est, de corpore solvat, luatve, absterreaturque a pravo opere, et convertatur ad meliorem frugem, non obstante Nobilitari praerogativa, ut Nobiles non captiventur, nisi citati; et ordine Iudiciario fuerint convicti, 1. tit. 9. quia iam talis citatus et convictus est, saltem ut solvat, quod debet; quem tamen

captivari solet, ut qui scilicet de bursa non habeat, etiam de dorso, hoc est, de corpore solvat, luatve, absterreaturque a pravo opere, et convertatur ad meliorem frugem, non obstante Nobilitari praerogativa, ut Nobiles non captiventur, nisi citati; et ordine Iudiciario fuerint convicti, 1. tit. 9. quia iam talis citatus et convictus est, saltem ut solvat, quod debet; quem tamen Iudex ipse, vel homo suus captivabit, et

9. quia iam talis citatus et convictus est, saltem ut solvat, quod debet; quem tamen Iudex ipse, vel homo suus captivabit, et quindecim diebus apud se conservabit, ut concordet cum adversario suo, etsi non poterit, dabit illum Iudex adversario suo, quem ille tanquam unum de familia sua servabit, non puniendo, nec impediendo in persona; sed tamen ut serviat illi tamdiu, quousque cum illo concordabit, et tam de praescriptis

Iudex ipse, vel homo suus captivabit, et quindecim diebus apud se conservabit, ut concordet cum adversario suo, etsi non poterit, dabit illum Iudex adversario suo, quem ille tanquam unum de familia sua servabit, non puniendo, nec impediendo in persona; sed tamen ut serviat illi tamdiu, quousque cum illo concordabit, et tam de praescriptis centum florenis, Iudici et Actori dimidiandis, quam etiam de damnis, ipsi solummodo

tit. 68. et simpliciter de quolibet debito idem intelligendum esse videtur 6. Sigis. Art. 13. et 6. Matth. art. 29. Idem quoque de damnis et debitis per rusticos, res ac haereditates non habentes, recuperandis sentiendum, 3. tit. 28. quod et ad Nobiles quoque refertur; Ibidem, Vide supra quaest. 12. cap. 4. secus observatum fuisse apud veteres

quaest. 12. cap. 4. secus observatum fuisse apud veteres Romanos. Ubi Nota, quod occasione praemissae captivationis Nobilium, alios etiam casus, quibus captivari soleant, non incongruum fuerit huc referre. Et Primo, Factores, et Officiales dominorum Magnatum, aliorumque Nobilium, non reddita sufficienti ratione administrationis, proventuum, nulla obstante

Ubi Nota, quod occasione praemissae captivationis Nobilium, alios etiam casus, quibus captivari soleant, non incongruum fuerit huc referre. Et Primo, Factores, et Officiales dominorum Magnatum, aliorumque Nobilium, non reddita sufficienti ratione administrationis, proventuum, nulla obstante Nobilitatis praerogativa, in propriis personis captivari possunt, potissimum si aufugere

anni 1598. et art. 14. anni 1601. QUAESTIO VIGESIMA NONA. / Daturne in omnibus Gratia sententiato? Non. Licet enim sua Maiestas, ex absoluta Regiae potestatis suae plenitudine, unicuique delinquenti, gratiam dare, et facere posset; tamen de Iure scripto, et veteri iam consuetudine, in

pessundare volebat. Sic passim in certis homicidiis articularibus. art. 30. Novizol. anni 1543. 6. Matth. art. 51. et 1. Vlad. art. 82. Item art. 38. anni 1563. Similiter et in causa non observationis mandatorum, atque male administratae tutelae, periurii, proditionis fraterni sanguinis, perpetua et sempiterna Infamia, dedecusque ponitur, et in Nota infidelitatis perpetua bonorum, seu Iurium

si concordare voluerint, cum adversa parte, licebit illis, eadem quaest. 8. An tamen post capitalem poenam, Actori damnificato etiam damna rependi ex rebus et bonis ipsorum debeant; nec ne? Non leves sunt opiniones inter graves viros. Aliis dicentibus, sufficere capitis supplicio omnem luere noxam, ut et in proverbio est, vulpeculam detracta pellicula, pro omni noxa satisfacere. Et Aliis

) etc. Nihilominus tamen rem penitius considerando, secus colligi videtur: Quia citatus Tripartiti locus, id solum continet, quod bona furum, latronum, praedonum, et aliorum maleficorum, donationi Regiae non subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera

Nihilominus tamen rem penitius considerando, secus colligi videtur: Quia citatus Tripartiti locus, id solum continet, quod bona furum, latronum, praedonum, et aliorum maleficorum, donationi Regiae non subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure

Tripartiti locus, id solum continet, quod bona furum, latronum, praedonum, et aliorum maleficorum, donationi Regiae non subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria consuetudo

et aliorum maleficorum, donationi Regiae non subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria consuetudo observari cernatur non raro; et communiter quoque Doctores, Utriusque Iuris,

subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria consuetudo observari cernatur non raro; et communiter quoque Doctores, Utriusque Iuris, teste Vivio, loco citato, teneant,

autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria consuetudo observari cernatur non raro; et communiter quoque Doctores, Utriusque Iuris, teste Vivio, loco citato, teneant, furem tam ad poenam mortis, quam ad restitutionem rei furtivae, obligari. Hac poena puniuntur etiam subtractores pecuniae

tamen ex antiqua iam consuetudine, admittuntur in iis Prohibitae, nisi in casu eo, ubi forte insons ad necem accusaretur indigne. Ut in capitali quoque causa Ioannis Varossi, aliter Zabo, non est admissa Eperiessini anno 1611. contra Franciscum Deseöffi, cuius Procurator volens Prohibita uti, ulterius ipsum defendere nolebat: at quia in tali casu Reus statim convinci

defensae; ideo licet. Tit. 21. et 22. tertiae partis Tripartiti, satis luculenter modum et requisita, huiusmodi defensae pertractent: Nihilominus tamen non abs re fuerit, praesenti quoque occasione, plus adhuc aliquid de ea hic annotare, ut hoc modo quoque plenior eius cognitio haberi possit. Unde scias defensam secundum Legistas teste

haberi possit. Unde scias defensam secundum Legistas teste Vivio part. 2. opin. 85. esse triplicem. Primam Rei, qua permittitur unicuique aggressorem, non solum impune vulnerare, sed etiam interficere. Quo tamen in casu contrarium tenent Canonistae, negantes fas esse hominem occidere, pro defensione rerum. Quae defensa, si consideretur quo ad mobiles et

Quae defensa, si consideretur quo ad mobiles et immobiles, de ea quae est rerum immobilium, sive Iurium possessionariorum, Ius nostrum citato titulo 22. solum notabile incommodum, violenti occupatoris continet, et non mortem. De rebus autem mobilibus, omnino silet, nisi forte praedonem, vel furem nocturnum pro defensione rerum suarum occidere, tacite admittat. Secundam Personae, seu Vitae maxime, quia vim vi

seu Vitae maxime, quia vim vi omnes leges repellere permittunt, cum moderamine inculpatae tutelae, in continenti. Cuius tutelae hae conditiones observari debent. I. Ut defensa ad vitae tutelam fiat, et non ad vindictam. II. Ut si in continenti, et non post moram, quia sic non defensa, sed offensa potius dicetur. III. Ut sit cum paritate armorum. Nam aggressus cum lapide, seu baculo, non debet se defendere

vim vi omnes leges repellere permittunt, cum moderamine inculpatae tutelae, in continenti. Cuius tutelae hae conditiones observari debent. I. Ut defensa ad vitae tutelam fiat, et non ad vindictam. II. Ut si in continenti, et non post moram, quia sic non defensa, sed offensa potius dicetur. III. Ut sit cum paritate armorum. Nam aggressus cum lapide, seu baculo, non debet se defendere ense, aut balista, seu pixide; quanquam haec

permittunt, cum moderamine inculpatae tutelae, in continenti. Cuius tutelae hae conditiones observari debent. I. Ut defensa ad vitae tutelam fiat, et non ad vindictam. II. Ut si in continenti, et non post moram, quia sic non defensa, sed offensa potius dicetur. III. Ut sit cum paritate armorum. Nam aggressus cum lapide, seu baculo, non debet se defendere ense, aut balista, seu pixide; quanquam haec omnia nomine teli

tutelam fiat, et non ad vindictam. II. Ut si in continenti, et non post moram, quia sic non defensa, sed offensa potius dicetur. III. Ut sit cum paritate armorum. Nam aggressus cum lapide, seu baculo, non debet se defendere ense, aut balista, seu pixide; quanquam haec omnia nomine teli confundantur, lege Corne . de Sica. Et de hac secunda defensa, potissimum ac

de Sica. Et de hac secunda defensa, potissimum ac principaliter dicti tituli satis luculenter tractant. Tertiam Honoris, ubi licet aggressus potuisset fugere, evitareque vulneris illationem; non tamen tenebatur fugam arripere, sed potius vulnerare, et occidere; cum aliquem esse fugatum, iniuria sit et dedecus. Et si forte insultans excederet modum, metamque defensionis in rixa, et percuteret, occideretque

et occidere; cum aliquem esse fugatum, iniuria sit et dedecus. Et si forte insultans excederet modum, metamque defensionis in rixa, et percuteret, occideretque aggressorem, ex proposito et deliberate; tunc nihilominus non posset puniri poena mortis, sed mitiori. Haec Legistae citato loco. Verum secundum Deum, et conscientiam aggressus secedere potius, quam facto sese defendere: vel vero

telo vim factam fuisse, neque illud, quod consultius esset, facere potuisse; quam sicarium se aggredientem iam iam imminentis fati, mortisque metu, occidendo, caput et salutem suam liberare. Sed si praescriptas conditiones non observaverit, hoc opus, hic labor erit, adnumeratis singulis facti totius circumstantiis perpendere; qua in re limites excesserit, qua modum praetergressus, qua occurrere aggredienti aliter atque aliter (si modo furor sanum

ideoque repulsa vi, extra periculum constitutus, recedere, et nihil tale perpetrare debuerit. IV. Si occisus vi contraria repulsus, statim abierit, et Reus sponte, non coactus pone ipsum insectatus, in fuga iam, abituque occiderit. V. Quod Reus sine ullo capitis periculo famaeque iactura, cedere loco et effugere, seque recipere tutum in locum potuerit. Et ideo homicidam esse, et hac

abituque occiderit. V. Quod Reus sine ullo capitis periculo famaeque iactura, cedere loco et effugere, seque recipere tutum in locum potuerit. Et ideo homicidam esse, et hac allegatione inculpatae tutelae uti, ac se defendere non posse; quia perpetrato malo, occasionem scelere suo dedit, ob idque neque Iudices ipsum audire, sed potius condemnare debere. Haec dicta Nemesis cap. 142. Quae pro maiori huius rei notitia, hic

novella constitutione anni 1618. art. 66. iuxta proxime praescriptum articulum. Inquisitio de iis, per Vice-Comitem cuiuslibet Comitatus, fieri quidem debet: Verum non nisi post reportatam huiusmodi Inquisitionem, et penes eam facta legitima Citatione, ad instantiam praefati Vice-comitis, servatisque de Iure servandis, si culpabiles reperiuntur, puniri consueverunt, passim et

vero Magistratui licebit contra huiusmodi Coniuratores excipere, quod id privatae magis iniuriae ultionem, quam publici boni promotionem significare videatur, nam sufficit pro publico bono conservando, tale peccatum impunitum non reliquisse. CAPUT DECIMUM. / De Executionibus, Executoribus, Iudicibus, Actore,

debent. 1. Vlad. art. 66. et 2. eiusdem art. 12. Item 6. Sigis. art. 3. et 7. Item 6. Matth. art. 52. Secundo, quod Rex huiusmodi processum Iuris non impediat; et mandata in contrarium ad impediendum data non serventur. 3. Matth. art. 12. et art. 25. anni 1566. ac art. 6. anni 1608. et art. 34. anni 1613.

eiusdem art. 12. Item 6. Sigis. art. 3. et 7. Item 6. Matth. art. 52. Secundo, quod Rex huiusmodi processum Iuris non impediat; et mandata in contrarium ad impediendum data non serventur. 3. Matth. art. 12. et art. 25. anni 1566. ac art. 6. anni 1608. et art. 34. anni 1613. QUAESTIO

Daturne aliquando aliqua Excusatio contra huiusmodi sententiarum Executionem? Datur clausula iustificatoria in literis Iudicialibus, et sententionalibus, ex iis confectis huiusmodi, (si se rationabiliter excusare non poterit.) Haec autem rationabilis excusatio fit ex eo, quod talis Reus in praesentiam Iudicis sui, venire, non potuerit, vel propter vehementem aquarum inundationem, vel gravem infirmitatem, vel invincibilem

Iudicialibus, et sententionalibus, ex iis confectis huiusmodi, (si se rationabiliter excusare non poterit.) Haec autem rationabilis excusatio fit ex eo, quod talis Reus in praesentiam Iudicis sui, venire, non potuerit, vel propter vehementem aquarum inundationem, vel gravem infirmitatem, vel invincibilem inopiam, vel latrones in via latentes, et similes casus dummodo probabili documento fulciri possint; alioqui nisi onus

inopiam, vel latrones in via latentes, et similes casus dummodo probabili documento fulciri possint; alioqui nisi onus Iudiciorum, et sententiarum depositum fuerit, Executio ipsa fieri debet, etiam quo ad capitis poenam, non obstante Nobilitatis praerogativa. 2. tit. 59. QUAESTIO QUINTA. Quomodo haec per Comites, vel Vice-Comites fieri debeat?

de sedibus Iudiciariis Comitatuum exmittantur, cum literis Universitatis Comitatus, (vel etiam Regnicolarum in Sclavonia art. 9. anni 1492.) exmissoriis. Ideo huiusmodi literae Remissoriae, Iudicis remittentis, non ad ipsos solos praecise, sed ad sedem Iudiciariam Comitatuum, vel Banalem, dari et expediri debent, ut praesentatis ipsis ibidem, postea dicti Vice-Comites exinde exmittantur. Vel etiam per testimonia Capituli, aut

prosecutione huiusmodi factis et perpensis solummodo eidem Actori persolvendis eo facto; 5. Vlad. art. 9. Licet antea solummodo in viginti quinque marcis gravibus, per Iudicem, cuius mandatum executi non fuerant, indilate et irremissibiliter exigendis, convincebantur, eo ipso facto. 1. Vlad. art. 73. Et recentiori iam lege in ducentis florenis, et privatione officii mulctantur, Infamiaque

mulctatur. Si servi, vel rustici fuerint, ipsos Domini eorum, sub poena viginti quinque marcarum, in manus Comitis, ad dignam eisdem poenam infligendam, dare teneantur. Et insuper de innocentia, quod scilicet non de eorum voluntate, et commissione id actum fit, iuxta Regni consuetudinem, se expurgare debeant. Et si servi, vel rustici perpetrato facinore affugerint, Comes illos perquirat, et nihilominus sic etiam Domini eorum, ut

marcarum gravis ponderis, singulos duodecim florenos facientes ab eisdem T. et T. per omnia oportuna et Iuridica remedia, ac gravamina, (servatis tamen Iuridicis processibus) modis omnibus exigere debeatis et teneamini, secus non facturi. Stylus. Vide supra quaest. 17. cap. 7. in diversa forma, et diversa re. Ubi Nota, quod praemissa clausula inter parenthesim, videtur ex Stylo superflua, ideoque tollenda,

1. tit. 14. Imo vero tales, iuxta contenta generalis Decreti, puniri debent ita, ut etiam Gratia Regia ipsis suffragari nequeat. art. 32. Novizol. anni 1543. Et qui Iudiciis ac Iudicibus Regni non parent, in personis et bonis puniuntur. Poson. art. 31. anni 1546. Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si profugerint, perquirantur ab

art. 31. anni 1546. Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si profugerint, perquirantur ab illis, in quorum bonis fuerint, et si eos statuere non possent, in homagiis ipsorum convincantur, salva poena malefactoribus infligenda. Ibidem. Ubi Nota, quod aliter etiam Executioni se opponens; extra modum Repulsionis, poenam Decreti

vel Conventibus, ad Executiones exmittuntur? Debent esse de Capitulis ad minus Canonici, aut personae in beneficiis et officiis constitutae. De Conventibus vero Monachi Conventuales Sacerdotes; non autem rectores altarium, vel Capellani, vel Scholares, aut mendicantes, et quidem seriatim debent transmitti. 6. Matth. art. 10. et 1. Vlad. art. 43. Et dicuntur Fide dignitates,

est. Verum iam nova lege et statuto sic constitutum est; ut imposterum semper Relationes ipsae, quarumcunque Executionum, per Ipsos Regium vel Palatinalem homines, et testimonium Capituli, sive Conventus (absentibus, et non praesentibus partibus, ut vult Decius in suo Syntag.) sub iuramento referantur, atque in literis quoque Relatoriis semper specificetur, quod talis Relatio, sub iuramento fuerit facta. Quae

partibus, ut vult Decius in suo Syntag.) sub iuramento referantur, atque in literis quoque Relatoriis semper specificetur, quod talis Relatio, sub iuramento fuerit facta. Quae constitutio, prioribus Relationibus non derogat, quia constitutiones futura litigant, et non praeterita. 2. tit. 2. Et si Capitulum vel Conventus iuramentum, modo praemisso, exigere neglexerit, punietur, et ipsa Executio sine iuramenti depositione,

iuramento referantur, atque in literis quoque Relatoriis semper specificetur, quod talis Relatio, sub iuramento fuerit facta. Quae constitutio, prioribus Relationibus non derogat, quia constitutiones futura litigant, et non praeterita. 2. tit. 2. Et si Capitulum vel Conventus iuramentum, modo praemisso, exigere neglexerit, punietur, et ipsa Executio sine iuramenti depositione, relata vana erit et irrita. art. 50. anni

Ubi Nota, quod si aliquando, (prout res humanae sunt caducae et fluxae, quae posteaquam parum effloruerint, vicissim deflorescant, ac intereant) alter executorum morte praeveniretur, ut huiusmodi Executionem referre non posset: ne tali casu principalis Iure suo destituatur, inductis in Capitulum, vel Conventum, vigore mandati alicuius Iudicis ordinarii, vicinis et commetaneis, qui

et consuetudine patriae discutere, et diiudicare. Dicitur autem Iudex, quasi Ius dicens, aut Iure disceptans, id est, iudicans iuste, et secundum leges; et quod secundum allegata et probata iudicare debeat, non autem secundum conscientiam, patet in Prologo Tripart. cap. 15. Ubi Nota, Primo, quod Iudices causas iudicare, et non Procuratores, vel

probata iudicare debeat, non autem secundum conscientiam, patet in Prologo Tripart. cap. 15. Ubi Nota, Primo, quod Iudices causas iudicare, et non Procuratores, vel testes agere; quodque clamor contra eos excitatus, a Rege examinari, et sontes puniri debeant. 3. Matth. art. 14. et 3. Vlad. art. 4. et 2. tit. 22. Secundo, neque praeiudicare debent

tit. 22. Secundo, neque praeiudicare debent litigantibus; sed tenentur partium allegationes, et responsiones, sufficienter exaudire, exauditisque et diligentes discussis, ex merito illarum, verum et iustum iudicium, et non aliquale praeiudicium pronunciare. Dicitur autem praeiudicium, quasi prius iudicatum, et sumitur tripliciter. I. Pro causae alicuius ex allegatis et responsis partium, per

responsis partium, per Iurisperitos Iudices, ordine iudiciario, legitima, et in aliis quoque semper eodem modo, observata adiudicatione; ut sunt omnes Iudiciariae consuetudines maiorum nostrorum Iurisperitorum. Et ita sumptum, non est nocivum, neque cuiquam praeiudicans, quin potius est iam lex ipsa, secundum quam et alia similia Iudicia fieri debent. II. Pro aliquali singulari, et semel tantum quorundam in iudicando, facto actu. Et ideo, cum

Iudici affectu, quasi in contrarium iam praeiudicantis, antequam scilicet audiat legitimas facti rationes, et intelligat iustas Rei defensiones. Atque haec duo mala sunt, et semper fugienda. Unde et Cicero olim peroraturus, non abs re, semper sibi ab huiusmodi praeiudiciis demulcendo prius animos Iudicum exordiis, praecavere solebat. Tertio, an Iudex alterutri partium, vel etiam utrique consilium et informationem dare debeat? Et quod sic, multos

et informationem dare debeat? Et quod sic, multos arguere ex hoc, quod videlicet nemo melius et utilius consulere et informare possit, quam qui secundum consulta sua postea iudicabit, et sententiam proferet. Quod autem non, dicunt alii, Iudicem esse tertiam personam, inter Actorem, et In-causam-attractum, quos exaudire, neque uni magis autem, quam alteri accommodare; nedum consulere, debet; quia alioquin iam, non tres personae, prouti

sententiam proferet. Quod autem non, dicunt alii, Iudicem esse tertiam personam, inter Actorem, et In-causam-attractum, quos exaudire, neque uni magis autem, quam alteri accommodare; nedum consulere, debet; quia alioquin iam, non tres personae, prouti in omni Iudicio esse deberent, cap. 13. Prologi, sed una tantum secum ipsa, pro et contra se, allegans, respondens, ac iudicans erit, quod

dabant quae ex eo, responsa prudentum dicebantur. Iust. lib. 1. tit. 2. Quarto, an liceat item Iudicibus, aliquid a partibus accipere? Lex quidem divina, 2. paralip. cap. 19. dicit: non enim est, apud Dominum Deum nostrum iniquitas, neque personarum acceptio, nec cupido munerum. Ius nostrum, 3. Vlad. art. 4. habet; ne autem Magistri Protonotarii, muneribus corrumpantur, iurent; et promittant

Iudex Curiae, et Dominus Secretarius Cancellarius, tanquam personalis Regiae Maiestatis praesentia. art. 15. anni 1536. (qui hodie est, Dominus Archiepiscopus Strigoniensis) si praesens fuerit; sin autem non, Locumtenens illius, hoc est, qui sigillum Iudiciale Regiae Maiestatis pro tempore tenet, quem nunc Personalem vocamus. 6. Sigis. art. 1. Item 6. Matth. art. 68. et 1. Vlad. art. 33. 42.

etiam Pedanei; aut ut Gell. lib. 3. cap. 18. Noctium Atticarum dicit, potius pedarii, sic dicti, quod olim per praesides constituti, ad discernenda minora iudicia, non vehebantur curru, sed pedibus proficiscebantur ad forum, respectu alterius curulis Magistratus, qui erat Maior, et curru vehi solebat, indeque curulis dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam

ad discernenda minora iudicia, non vehebantur curru, sed pedibus proficiscebantur ad forum, respectu alterius curulis Magistratus, qui erat Maior, et curru vehi solebat, indeque curulis dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam comprobabant, moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam approbabant, ambulantes. Propter quod, qui ita faciebant, ire in sententiam pedibus dicebantur, ex eoque pedanei, vel potius

Iudicia citra omnium favorem, atque immutationem antiquarum consuetudinum, et Iurium Regni, uti iam dictum est proxime. vide 1. Vlad. art. 10. Item quod iidem Magistri Protonotarii in hospitiis iudicare non possint. 6. Matth. art. 20. et 1. Vlad. art. 69. Similiter et Vice-gerentes semper Iudiciis Octavalibus, penes dictos Magistros Protonotarios, interesse debent, citato art. 34. anni

suorum, ad conservandum confert, 6. Vlad. art. 4. et 7. eiusdem art. 55. unus ex Dominis Praelatis, sive is Episcopalis dignitatis fuerit, sive alterius alicuius minoris, unus ex Dominis Baronibus, non tamen ordinarie Consiliariis suae Maiestatis, praefati duo Vice-gerentes, quatuor Magistri Protonotarii, quatuor Nobiles iurati, sive Assessores dicti, Iurisperiti viri, citato art. 34. anni 1545. Item duo

Personalis ab eodem Domino Locumtenente iussus, a suis Coniudicibus; et Dominus Locumtenens, a Dominis Consiliariis, incipiendo ab eodem Domino Personali, eo quod et is Consiliarius sit, vel quod interrogatus tantum, et non sua sponte respondere debeat, sententias rogant. Quomodo autem sententiae rogabantur apud Romanos, vide Gell. lib. 4. cap. 10. Circa quod NOTA, quod pro eo, quod hic dicitur, dicere

electus, in se levare suscipereque nollet? Si fuerit Praelatus, in Praelaturae suae, si vero Baro, vel Nobilis, in bonorum suorum amissione, condemnatur. 6. Vlad. art. 4. Vel si assumpserit, sed non advenerit, et Octavis in eisdem interesse recusaverit, nisi iusta, gravi, et notabili detineatur aegritudine, in amissione bonorum suorum, seu dignitatis et beneficii sui, et insuper in amissione sui officii Assessoratus

sive Fiscalibus) penes Dominum Locumtenentem, interesse debent; Item et Domini Praelatus, et Baro, in tabula suae Maiestatis Regia, in singulos dies per florenos duos. Assessores autem sedis Iudiciariae, non solum tempore ordinariorum Iudiciorum; verum etiam dum revisioni aliorum diversorum, a Sua Maiestate, Domino Locumtenenti iniunctorum negociorum necessarii adhibentur, in singulos dies, per denarios

DECIMA NONA. Debentne Iudices iuramento esse astricti, et qua forma? Debent maxime iurare, 1. Vlad. art. 33. et 3. eiusdem art. 4. Non quidem in posteriori hoc citato loco denominata forma de Rakos, de qua, ubinam contineatur, et qualis fuerit, non satis constat; neque vero forma illa, qua veteres Iudices adiurabantur, fol. 747.

Debent maxime iurare, 1. Vlad. art. 33. et 3. eiusdem art. 4. Non quidem in posteriori hoc citato loco denominata forma de Rakos, de qua, ubinam contineatur, et qualis fuerit, non satis constat; neque vero forma illa, qua veteres Iudices adiurabantur, fol. 747. Maioris decreti; sed alia iam usitata, quae habetur 6. Sigis. art. 1. Item 6. Matth. art. 73.

fol. 747. Maioris decreti; sed alia iam usitata, quae habetur 6. Sigis. art. 1. Item 6. Matth. art. 73. et dicto 1. Vlad. art. 33. Verum hic non leves occurrunt obiectiones. Prima, si Iudex, secundum Deum, et Iustitiam eius, ac suum posse, ut praescripta forma continet, iudicabit, videbitur a legibus Regni exorbitare, et eae quoque ob hoc superfluae, et

illas divinae Iustitiae subiiciet, et per illam, magis eadem confirmabit Prolog. cap. 6. Siquidem finis legum est Veritas, et Iustitia; quae prima, et summa est Deus ipse, qui fallere nescit, et falli non potest, idque faciendo pro omni posse suo, (quia non est mere hominis posse adimplere legem Domini) enititur dicto Iuramento suo, satisfacere. Secunda, sed suntne leges verae (obiiciet Iudex) quod secundum eas Iudicare

eadem confirmabit Prolog. cap. 6. Siquidem finis legum est Veritas, et Iustitia; quae prima, et summa est Deus ipse, qui fallere nescit, et falli non potest, idque faciendo pro omni posse suo, (quia non est mere hominis posse adimplere legem Domini) enititur dicto Iuramento suo, satisfacere. Secunda, sed suntne leges verae (obiiciet Iudex) quod secundum eas Iudicare debeat, quia soepe videntur se aliter habere?

ad finem. Tertia instabit ulterius, ipsas multoties, conscientiam aggravare, ut praecise in Communi Inquisitione, ac etiam aliis nonnullis casibus soepe apparere solet, atque ideo quod conscientiam aggravat, non videtur esse iustum? Negatur antecedens, quia ipsae ex se non aggravant conscientiam, sed praesupponunt talem iuraturum, vere et iuste iurare debere, et non peierare, ex quo potius sanctae et religiosae, quam onerosae

conscientiam aggravare, ut praecise in Communi Inquisitione, ac etiam aliis nonnullis casibus soepe apparere solet, atque ideo quod conscientiam aggravat, non videtur esse iustum? Negatur antecedens, quia ipsae ex se non aggravant conscientiam, sed praesupponunt talem iuraturum, vere et iuste iurare debere, et non peierare, ex quo potius sanctae et religiosae, quam onerosae et exosae esse debent. Ast si quis cauteritatam habens conscientiam

soepe apparere solet, atque ideo quod conscientiam aggravat, non videtur esse iustum? Negatur antecedens, quia ipsae ex se non aggravant conscientiam, sed praesupponunt talem iuraturum, vere et iuste iurare debere, et non peierare, ex quo potius sanctae et religiosae, quam onerosae et exosae esse debent. Ast si quis cauteritatam habens conscientiam illis abutitur, propter talem abusum, non sunt culpandae, quia sic optimae quaequae res,

talem iuraturum, vere et iuste iurare debere, et non peierare, ex quo potius sanctae et religiosae, quam onerosae et exosae esse debent. Ast si quis cauteritatam habens conscientiam illis abutitur, propter talem abusum, non sunt culpandae, quia sic optimae quaequae res, vitiabuntur propter sui abusum. Et quia Iudex, non secundum conscientiam, sed secundum allegata et probata iudicare debet. Prolog. cap. 15. uti iam

quam onerosae et exosae esse debent. Ast si quis cauteritatam habens conscientiam illis abutitur, propter talem abusum, non sunt culpandae, quia sic optimae quaequae res, vitiabuntur propter sui abusum. Et quia Iudex, non secundum conscientiam, sed secundum allegata et probata iudicare debet. Prolog. cap. 15. uti iam dictum est, quaest. 13. praecedenti. Ideo etsi aliquando ex externis quibusdam

sed secundum allegata et probata iudicare debet. Prolog. cap. 15. uti iam dictum est, quaest. 13. praecedenti. Ideo etsi aliquando ex externis quibusdam indiciis, ei aliter apparet, non statim temere de alio iudicare debet, quia licet huiusmodi indicia, animi sint quodammodo signa, Deus tamen scrutans interiora, cor hominis intuetur, et talia foris audit verba, qualia ex intimis proferuntur. Ideoque

interiora, cor hominis intuetur, et talia foris audit verba, qualia ex intimis proferuntur. Ideoque discretus Iudex, qui interpretatur intentionem Iurantis alteri considerare debet. Quod verba debeant deservire intentioni, et non intentio verbis, 22. quaest. 5. Atque ita de occultis, etiam per Signa externa, non statim verum Iudicium ferri potest. Quarta, sed an Iudex Pedaneus potissimum, iudicabit ex bono et aequo, quod

Iudex, qui interpretatur intentionem Iurantis alteri considerare debet. Quod verba debeant deservire intentioni, et non intentio verbis, 22. quaest. 5. Atque ita de occultis, etiam per Signa externa, non statim verum Iudicium ferri potest. Quarta, sed an Iudex Pedaneus potissimum, iudicabit ex bono et aequo, quod dici solet? Non sane, nisi partibus sic omnino volentibus, seque submittentibus, ac

5. Atque ita de occultis, etiam per Signa externa, non statim verum Iudicium ferri potest. Quarta, sed an Iudex Pedaneus potissimum, iudicabit ex bono et aequo, quod dici solet? Non sane, nisi partibus sic omnino volentibus, seque submittentibus, ac omnibus ordinariis Iuribus et legibus se sponte abdicantibus. Quia hoc modo iudicare, est non nisi supremae potestatis, etiam leges ipsas emendantis et

potissimum, iudicabit ex bono et aequo, quod dici solet? Non sane, nisi partibus sic omnino volentibus, seque submittentibus, ac omnibus ordinariis Iuribus et legibus se sponte abdicantibus. Quia hoc modo iudicare, est non nisi supremae potestatis, etiam leges ipsas emendantis et corrigentis, quae praescripto Iuris non usquequaque astricta est; ut summi Pontificis, et Imperatoris; sed pro re nata, liberam causarum disceptationem habet. Quod

volentibus, seque submittentibus, ac omnibus ordinariis Iuribus et legibus se sponte abdicantibus. Quia hoc modo iudicare, est non nisi supremae potestatis, etiam leges ipsas emendantis et corrigentis, quae praescripto Iuris non usquequaque astricta est; ut summi Pontificis, et Imperatoris; sed pro re nata, liberam causarum disceptationem habet. Quod fere videtur, quasi iuxta normam Lesbiam

fabri caementarii, soleant structuras suas ad normam exigere, soli Lesbii, plumbeam normam habentes, pro arbitratu suo flexibilem, et subinde mutabilem, ita ad normam structuram suam exigunt, ut interdum si lapis natura non facile ad structuram aequabilis pervicerit, normam ad structuram inflectant, et structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect.

pro arbitratu suo flexibilem, et subinde mutabilem, ita ad normam structuram suam exigunt, ut interdum si lapis natura non facile ad structuram aequabilis pervicerit, normam ad structuram inflectant, et structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt casus. Plura a

contra eos, qui Iudices Regni ordinarios, aut eorundem Magistros Protonotarios, vel etiam Assessores diffamarent, verberarent, vulnerarent, et interimerent? Diffamantibus eos, quod scilicet, verum et Iustum Iudicium non fecissent; vetus lex habetur, 6. Matth. art. 54. et 1. Vlad. art. 70. qua tales diffamatores, nisi praetactam diffamationem probare potuissent, in poena talionis convinci solebant. Verberantibus autem,

18. (dum inquit.) provide de omni plebe sapientes, et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam. Quinto et ultimo, nihil faciat prece, precio, timore amore, vel odio, non personam aspiciat divitis, vel potentis, neque pauperis in iudicio miserebitur. Exod. 23. sed recto tramite in omnibus, et contra omnes procedat, necesse est. Prolog. cap. 6. Sicque

existentes, noctu absque luce iudicabant, ut neque videre, neque attingere possent, indeque postea caeci et manci dicebantur; et in multorum consistoriis pingebantur. Imovero exordiis et epilogis orationum, Causantibus uti, non permittebant, ne iis animi ipsorum in contrarium demulcerentur. Denique Philippus Macedonum Rex, Alexandri Magni Pater, semper querulanti unam aurem accommodabant, et alteram obstructam, alteri parti synceram

est; ideo ne inter agendum, tale quippiam vel dicat, vel committat, ex quo ipsi incommodum aliquod sequi posset, et praecipue quidem huiusmodi aliquam responsionem affirmative faciat, quam tandem de Iure revocare ipsi non esset integrum. 5. Vlad. art. 15. satius est ut semper per alterum agat, quem etsi necesse foret, etiam revocare valeat; ut iam dictum est superius de revocatione Procuratoris quaest. 22. et

se aequipollentia, et ad invicem convertibilia. Per id autem quod dicit. (dicendi peritum) debet intelligi eius scientia, eloquentia, et omnis apte, ac apposite dicendi facultas, etiamsi aliquando propositum finem non consequatur, ut proxime dicetur. Ubi Nota, pluribus nominibus eos denotari, qui quoquo modo aliorum causas agunt, atque ob id non abs re fuerit, eosdem paucis declarare. Advocatus

dicendi facultas, etiamsi aliquando propositum finem non consequatur, ut proxime dicetur. Ubi Nota, pluribus nominibus eos denotari, qui quoquo modo aliorum causas agunt, atque ob id non abs re fuerit, eosdem paucis declarare. Advocatus igitur dicitur, non solum qui alterius causam agit, exponendo amici desiderium, et alterius desiderio contradicendo, ut Patronus; sed quicunque alteri praesenti adest in

ut proxime dicetur. Ubi Nota, pluribus nominibus eos denotari, qui quoquo modo aliorum causas agunt, atque ob id non abs re fuerit, eosdem paucis declarare. Advocatus igitur dicitur, non solum qui alterius causam agit, exponendo amici desiderium, et alterius desiderio contradicendo, ut Patronus; sed quicunque alteri praesenti adest in causa, officii gratia, etiamsi nihil agat, aut dicat palam, ut multi

praesenti adest in causa, officii gratia, etiamsi nihil agat, aut dicat palam, ut multi volunt, sed tantum paratus sit, defendere, et Patrono Ius suggerere. Patronus proprie est, qui causam agit, sed accusati; non autem accusantis. Procurator, qui aliena negotia mandato Domini, in absentia eius suscipit, et administrat; vel, ut apud nos moris est, causas agit, tam absentis, quam praesentis principalis. Unde et Causidicus dicitur,

absentis, quam praesentis principalis. Unde et Causidicus dicitur, quod in causis; et iudiciis versatur. Et talis obligat Principalem suum, ad simplex tantum Nobilitatis homagium, hoc est; ad ducentos florenos, et non amplius. Plenipotentiarius vero, quia absolute et universaliter ad omnia constituitur; Iure, vel etiam compositione aliqua utili mediante peragenda; ideo etiam ad omnia, vel ad plus, quam Procurator, constituentem obligare

rabie, vel a ravi, id est, raucitate, quod in negotiis agendis acer est, et rabiosus; vel potius a radendo, quod radat, hoc est, aures offendat, et feriat nimia verbositate, dum sibi disertus non videatur, nisi omnia tumultu, et vociferatione compleat, atque concutiat. QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. Quid igitur huiusmodi Procurator, in

cap. 8. Quarto, communem rationem, quae scilicet pluribus et doctioribus, iisque sapientioribus probabilior esse videbitur, sequetur; quam Iudex ex sua prudentia diiudicare debet, et si Actioni congruerit, non refutabit. Vide etiam supra quaest. 9. cap. 1. num. 3. Quinto, debet adhibere testes, omni exceptione maiores, vel etiam Causae statu ita exposcente, et Iudice

metus, ipsum percellit, id magis evitandum; et alia via atque ratio consopiendi illius, ineunda, principalique suadenda, dummodo tamen fraus et dolus absit ab eo omnis. Quibus tandem rite adhibitis, etiamsi finem aliquando non consequatur, videbitur tamen officio suo perfunctus esse, quia adhibuit adhibenda. His quoque illud addi potest, ex Quintiliano, quod Procurator, in huiusmodi sua actione, sic se disponere et accomodare debet,

et fraudem quidem potius in factis, dolum vero in verbis; neque unquam fraudem posse esse absque dolo, sed bene dolum absque fraude, veluti verbum in corde conceptum, absque externo opere, uti et regula antiqui Iuris habet, non semper ex eventu, sed ex consilio quoque desiderari fraudis interpretationem. Vel ut Cic. 3. Offic. Ait, dolum ese, cum esset aliud simulatum, et aliud actum. Quod tamen utrunque de Iure prohibetur.

et literatoria per annum robur suum obtinet. Ubi Nota. I. Quod ex speciali praerogativa huiusmodi literae Procuratoriae, studiorum peregrinationis, et servitii causa, extra Regnum absentium, valent usque ad eorum reditum, non quidem simpliciter confectae, sed si sic fassionem fecerint. 5. Vlad. art. 14. II. Mulieres Nobiles, potissimum uxores Dominorum Baronum, Procerum, et aliorum Nobilium Regni, cum propter loci distantiam, tum

semel, ut proxime supra annotati Studiosi peregrinantes, et servientes in exteras provincias proficiscentes, pro toto absentiae suae tempore, Procuratorem constituere possint? Super quo licet nihil definitum habeatur, tamen non abs re videretur indulgendum hac in parte illis, ex praemissis rationibus. Vel, ut ex illinc, in aliquo loco authentico factas procuratorias constitutiones huc mitterent, prout et Spectabilis et Magnificus quondam Dominus

quondam Dominus Balthasar de Batthyán, dicitur Parisiis ex Gallia, tales Procuratorias misisse. Id tamen observatum vidi, quod si coram Regia Maiestate, fieri non potuit, hinc missus Scriba de Curia Regia, ad illas, huiusmodi Procuratoriam constitutionem, audivit ab illis, et postea retulit coram Iudice Regni, literasque in solita forma superinde idem Iudex extradedit. Melius autem

forma superinde idem Iudex extradedit. Melius autem omnino foret, huiusmodi Procuratoriam constitutionem, coram publico Notario facere, dummodo in solita forma literae ab ipso extrahi poterint. III. Hinc non elici, neque sequi videri, quod huiusmodi Mulieres Nobiles, alias quoque fassiones, praesertim super Iuribus possessionariis, taliter facere possent, ut quidam inferre satagunt, quia citatus articulus clarus

Nobiles, alias quoque fassiones, praesertim super Iuribus possessionariis, taliter facere possent, ut quidam inferre satagunt, quia citatus articulus clarus est, et praecise de constitutione procuratoria; ac non de aliis fassionibus sonat. Licet aliquando aliter fieri soleat, sed si ad forum contradictorium, an stare possent? IV. Constituuntur etiam in sedibus Comitatuum Procuratores, sed talis Constitutio, in medio illorum tantum

et tales admittuntur ubique. Sed pro singularibus personis, coram ipsis facta huiusmodi Procuratoris constitutio, extra territorium ipsarum nihil valet, neque acceptatur, quia haec authoritas extra territoria ipsarum, non est concessa illis. Sic iudicatum est Posonii. Anno 1612. QUAESTIO VIGESIMA SEPTIMA. Quot personarum causas,

Quot personarum causas, unus Procurator agere debeat; et an iuramentum Calumniae praestare teneantur? Licet de veteri Lege, 6. Matth. art. 69. ob certas necessario causas ibi enumeratas, non nisi quatuordecim personarum causis intendere deberent; tamen quia ipsi, isti legi, non solum diuturno usu, et consuetudine, iam praescripserunt; verum etiam Regnum, ipsam in dubio reliquit art. 49. anni 1563.

praestare teneantur? Licet de veteri Lege, 6. Matth. art. 69. ob certas necessario causas ibi enumeratas, non nisi quatuordecim personarum causis intendere deberent; tamen quia ipsi, isti legi, non solum diuturno usu, et consuetudine, iam praescripserunt; verum etiam Regnum, ipsam in dubio reliquit art. 49. anni 1563. ideo non obligari ipsos, ad servandam illam, cum bono tamen moderamine, inculpatae

quatuordecim personarum causis intendere deberent; tamen quia ipsi, isti legi, non solum diuturno usu, et consuetudine, iam praescripserunt; verum etiam Regnum, ipsam in dubio reliquit art. 49. anni 1563. ideo non obligari ipsos, ad servandam illam, cum bono tamen moderamine, inculpatae actionis. Similiter, et iuramentum Calumniae ipsis est relaxatum publica Regni constitutione, art. 34. anni 1574. quod

Canonico; ast Iure nostro, videtur solum poena Emendae linguae, vel quod idem est, poena indebitae actionis puniendus. Ubi Nota, quod hic Calumniator, non dicitur a proprie dicta Calumnia, de qua dictum est supra quaest. 16. cap. 9. sed ab ea, quae generalissime sumitur, et est infida advocatio eius, qui pecuniam, vel quodvis emolumentum accepit, ut

supra quaest. 16. cap. 9. sed ab ea, quae generalissime sumitur, et est infida advocatio eius, qui pecuniam, vel quodvis emolumentum accepit, ut alicui negotium agendo, defendendoque faceret, et tamen non fecerit. Cuius poena apud Romanos olim de Lege Remmia fuit, inustio literae K. vel C. in fronte. Praevaricator, a praevaricando, id est transgrediendo limitem iustitiae, dictus est, qui et

impetitione Actoris absolvatur. Et Iure Canonico, punitur extra ordinem; nostro autem illi poena Aucariorum, si Iuramento calumniae astrictus fuerit, irrogatur; art. 27. anni 1567. Si autem non fuerit iuratus, poterit conveniri, vel in causam Facti honoris, ratione dictae et expositae causae, ad secretas aures, fol. 738. Maioris decreti, et 6. Matth. art. 18. Item 1. Vlad. art. 37.

37. Vel autem via iniuriarum, aut damnorum, in Curia Regia, vel etiam in Comitatibus. Extranei vero Procuratores, in foro Spirituali colludentes, amissione beneficii, per Ordinarium puniuntur, et etiam si beneficiati non fuerint; tam beneficiati, quam non, perpetuis carceribus, tanquam falsarii, et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non

aut damnorum, in Curia Regia, vel etiam in Comitatibus. Extranei vero Procuratores, in foro Spirituali colludentes, amissione beneficii, per Ordinarium puniuntur, et etiam si beneficiati non fuerint; tam beneficiati, quam non, perpetuis carceribus, tanquam falsarii, et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non admittuntur, et neque quidem in iis

non fuerint; tam beneficiati, quam non, perpetuis carceribus, tanquam falsarii, et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non admittuntur, et neque quidem in iis Civitatibus, in quibus Iudicia Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent, nedum ad agendum accedant. art. 41. anni 1569. Tergiversator, a

vertendo, vel versando, dum scilicet desistit a caepta causa, dictus est is, qui in universum ab actione desistit, Iure Civili, et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel impetrata; quae tamen in Iure nostro, non est necessaria, et punitur in maleficiis infamia; ac in Iudicio Ecclesiastico,

Iure Civili, et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel impetrata; quae tamen in Iure nostro, non est necessaria, et punitur in maleficiis infamia; ac in Iudicio Ecclesiastico, in quinque libris auri 2. quaest. 3. Nostro autem Iure, si Actor actionem suam, prosequi noluerit, tunc Reus se ex

si Actor actionem suam, prosequi noluerit, tunc Reus se ex paribus illius, simpliciter absolvi faciet, convincendo ipsum Actorem, in iudicio Regali, et amissione causae. 2. tit. 86. quam si resumere voluerit, non nisi per gratiam Novi iudicii, id postea facere poterit. QUAESTIO VIGESIMA NONA. Quid tandem Reus, qui et In-causam-attractus nuncupatur?

rei obnoxius sit, vel saltem esse praetenditur. In-causam-attractus autem dicitur ex eo, quod in Causam attrahitur. Ubi Nota, quod si (I) mutus, vel surdus fuerit, quomodo respondere videbitur? Dicendum, quod ubi non voce, sed praesentia opus est, mutus si intellectum habet, potest videri respondere. Sic et in surdo observandum, de antiqui Iuris regula. QUAESTIO

post exantlatos omnes defensionis suae labores, et processus, inniti; et sese praesertim in criminalibus committere debebit? Hisce tribus. Primo Deo, qui non est volens iniquitatem, et quem, nihil in coelo et terra latet, sed omnia illi plana sunt et pervia, scrutaturque corda, et probat renes, ac occulta et abdita quaeque videt et introspicit; ideoque decipi non potest; ut et

Primo Deo, qui non est volens iniquitatem, et quem, nihil in coelo et terra latet, sed omnia illi plana sunt et pervia, scrutaturque corda, et probat renes, ac occulta et abdita quaeque videt et introspicit; ideoque decipi non potest; ut et Leo Papa dicit; ista est scientia summi Iudicis, cui pervium est omne solidum, et apertum omne secretum, cui obscura clarent, muta respondent, silentium confitetur, et sine voce mens loquitur. Et ideo contra

autem pecuniaria aliqua mulcta, aut tandem Capitis etiam supplicio. Ideoque cum hoc, duabus prioribus, maius sit, tanquam scilicet propriae personae ipsius Rei peculiare, non inconvenienter ipso, finis operi imponi debebat. COROLLARIUM. Hoc etiam pro admonendo Lectore, adiicere volui; quoniam publica omnium voce clamatur, Processum Iuris esse vitiatum; ideoque Decreta Regni, corrigere et

COROLLARIUM. Hoc etiam pro admonendo Lectore, adiicere volui; quoniam publica omnium voce clamatur, Processum Iuris esse vitiatum; ideoque Decreta Regni, corrigere et emendare necessum foret. Quod sane est, causam non ut causam praetendere, et rem potius non satis animadvertere; siquidem hic error seu vitium, non provenerit ex Decretis ipsis, sed ex consuetudine, quae contra tam aperta et manifesta Iura Regni observari non deberet; sed

Lectore, adiicere volui; quoniam publica omnium voce clamatur, Processum Iuris esse vitiatum; ideoque Decreta Regni, corrigere et emendare necessum foret. Quod sane est, causam non ut causam praetendere, et rem potius non satis animadvertere; siquidem hic error seu vitium, non provenerit ex Decretis ipsis, sed ex consuetudine, quae contra tam aperta et manifesta Iura Regni observari non deberet; sed magis Iura, suo loco relinquenda, et illa

voce clamatur, Processum Iuris esse vitiatum; ideoque Decreta Regni, corrigere et emendare necessum foret. Quod sane est, causam non ut causam praetendere, et rem potius non satis animadvertere; siquidem hic error seu vitium, non provenerit ex Decretis ipsis, sed ex consuetudine, quae contra tam aperta et manifesta Iura Regni observari non deberet; sed magis Iura, suo loco relinquenda, et illa tollenda esset; ne, si a communi et scripto Iure

sane est, causam non ut causam praetendere, et rem potius non satis animadvertere; siquidem hic error seu vitium, non provenerit ex Decretis ipsis, sed ex consuetudine, quae contra tam aperta et manifesta Iura Regni observari non deberet; sed magis Iura, suo loco relinquenda, et illa tollenda esset; ne, si a communi et scripto Iure recesserimus, etiam coram externis nationibus, scripta Iura nobis obtrudentibus, confundamur; neve extra Decreta, Ius

nullibi exstat, et inveniri potest, discere volentes, nunquam, vel raro, et perpauci omnino addiscamus: sicque per totam vitam discentes prius emoriamur, quam ad cognitionem eius perveniamus, quod profecto quotidiano iam usu, non cum parvo damno nostro, et rerum nostrarum iactura experimur. Haec autem correctio, ut ex praemissis colligi potest, ad summum tribus punctis, seu articulis facile fieri posset. Primo, ut Citationes seu

Evocationes, quatuor terminis Octavalibus terminarentur, neque uniformiter per modum longi processus omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis citata in praecedentibus continent. Secundo, ut Inhibitio, et Prohibitio non confunderentur inter se; sed inhibitio solum in sententia per non-venit servaretur; et Prohibitio in Iuramentali depositione, et communi Inquisitione, locum suum

uniformiter per modum longi processus omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis citata in praecedentibus continent. Secundo, ut Inhibitio, et Prohibitio non confunderentur inter se; sed inhibitio solum in sententia per non-venit servaretur; et Prohibitio in Iuramentali depositione, et communi Inquisitione, locum suum haberet. Tertio, ut Novum Iudicium, solum Inhibitioni apponeretur; uti

sed alia forma Prohibitionales, absque Novo formarentur. Quarto, putant aliqui Prohibitas quoque in pauciorem numerum contrahere debere; ita ut tantum duae, vel ad summum tres admitterentur; sed id parum refert, quia non expectantur, in omnibus terminis semper omnes quatuor, sed si vel unica tantum praecesserit, nihilominus tamen causa, in sex ultimis diebus levari possit, et consuevit. Quanquam iam et alioquin

QUAESTIO PRIMA. / An idem sit processus Iuris, seu Iudiciarius etiam in Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia? Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda, ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis processibus sit quaedam, et identitas, et diversitas, non abs re foret, quaedam specialiter, de hoc quoque sequenti processu, dicere.

QUAESTIO PRIMA. / An idem sit processus Iuris, seu Iudiciarius etiam in Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia? Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda, ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis processibus sit quaedam, et identitas, et diversitas, non abs re foret, quaedam specialiter, de hoc quoque sequenti processu, dicere. Quantum autem ad processum

Maiestatis Regia? Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda, ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis processibus sit quaedam, et identitas, et diversitas, non abs re foret, quaedam specialiter, de hoc quoque sequenti processu, dicere. Quantum autem ad processum Iudiciarium, seu Iuridica remedia attinet; non est valde dissimilis; quia eodem modo fere hic quoque, atque ibi

tamen cum in istis processibus sit quaedam, et identitas, et diversitas, non abs re foret, quaedam specialiter, de hoc quoque sequenti processu, dicere. Quantum autem ad processum Iudiciarium, seu Iuridica remedia attinet; non est valde dissimilis; quia eodem modo fere hic quoque, atque ibi proceditur, saltem quod authoritas Iudicum Pedaneorum, seu Comitatuum, non extendit se aeque ad authoritatem Tabulae, sed limitatur in certis casibus, utpote

dicere. Quantum autem ad processum Iudiciarium, seu Iuridica remedia attinet; non est valde dissimilis; quia eodem modo fere hic quoque, atque ibi proceditur, saltem quod authoritas Iudicum Pedaneorum, seu Comitatuum, non extendit se aeque ad authoritatem Tabulae, sed limitatur in certis casibus, utpote quod Comitatus iudicant, potius de accidentibus circa bona et personas, ut de violentiis, iniuriis, damnisque, et non de proprietatibus

seu Comitatuum, non extendit se aeque ad authoritatem Tabulae, sed limitatur in certis casibus, utpote quod Comitatus iudicant, potius de accidentibus circa bona et personas, ut de violentiis, iniuriis, damnisque, et non de proprietatibus bonorum, aut amissione capitum hominum, per sententiam capitalem, (nisi forte criminaliter accusentur.) Item quod ultra centum florenos non possunt Iudicare, nisi in certis privilegiatis

et personas, ut de violentiis, iniuriis, damnisque, et non de proprietatibus bonorum, aut amissione capitum hominum, per sententiam capitalem, (nisi forte criminaliter accusentur.) Item quod ultra centum florenos non possunt Iudicare, nisi in certis privilegiatis causis, per speciales constitutiones Regni factis, uti paulo post declarabitur. Similiter quod Appellationes omnium fere causarum ex Sedibus

paulo post declarabitur. Similiter quod Appellationes omnium fere causarum ex Sedibus Comitatuum, maturioris revisionis gratia, in Curiam Regiam transmittantur, et non e contra. Item, quod tot Prohibitis, propter paucitatem dierum, non utantur, neque in Inhibitione et Repulsione, praemissis respondendi cautelis, seu modis, gaudere permittantur, sed simpliciter ad reddendas earum rationes,

causarum ex Sedibus Comitatuum, maturioris revisionis gratia, in Curiam Regiam transmittantur, et non e contra. Item, quod tot Prohibitis, propter paucitatem dierum, non utantur, neque in Inhibitione et Repulsione, praemissis respondendi cautelis, seu modis, gaudere permittantur, sed simpliciter ad reddendas earum rationes, cogantur, et aliis quibusdam observationibus, ut quilibet

Actor, post recuperationem talium bonorum, et fructuum Perceptorum, ad Capitalem quoque sententiam, contra Reum agere valet, si volet in Curia, art. 48. anni 1563. Deinde haec authoritas solum quoad usum, et non quoad proprietatem, adaucta est, anno 1587. art. 35. et 36. facta intra anni spatium Citatione; nec non novissimis iam constitutionibus Regni, anni 1608. art. 3. et 4. et anni 1609.

in Curia, art. 48. anni 1563. Deinde haec authoritas solum quoad usum, et non quoad proprietatem, adaucta est, anno 1587. art. 35. et 36. facta intra anni spatium Citatione; nec non novissimis iam constitutionibus Regni, anni 1608. art. 3. et 4. et anni 1609. art. 29. soli duntaxat Vice-Comiti absolute in partibus permissa est. Licet anno 1613. art. 23. adiunctus sibi

diuturna iam consuetudine recepta. De quibus vide supra quaest. 4. cap. 8. num. 8. QUAESTIO QUARTA. / In quibus viceversa non conceditur, ultra praescriptos Centum Florenos? In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art. 7. Secundo, in causis

QUAESTIO OCTAVA. / Habentne ergo aliqui Comitatus, speciales suas consuetudines, et an privatas aliquas constitutiones pro se facere possunt? Habent, aliqui Comitatus, et possunt sibi, non solum in agrorum, pratorum, sylvarum, fluviorum, et aliorum territoriorum sed etiam terminorum, ac processum iuridicorum suorum negotiis et causis constitutionem facere; ut scilicet breviori vel longiori processu, causa in

efficacem, superindeque iustitiam et iudicium recepturum. Et tandem huiusmodi Citationis, et Evocationis tuae seriem, ut fuerit expedita, in dicta sede, suo modo referre debeas et tenearis. Secus non facturus. Datum in oppido Raiika feria tertia proxima, post festum T. anno T. Debet claudi sigillo eiusdem Vice-Comitis usuali tantum, et non Comitatus, sine custodia in complicatione

referre debeas et tenearis. Secus non facturus. Datum in oppido Raiika feria tertia proxima, post festum T. anno T. Debet claudi sigillo eiusdem Vice-Comitis usuali tantum, et non Comitatus, sine custodia in complicatione exterius, et magis sursum ultra medium, ac sub sigillo, lecta, per mediam similiter complicam, nulla subscriptione interius existente, ascribitur.

QUAESTIO DUODECIMA. / An semper liceat, sedes Iudiciarias celebrare? Semper sane, quandocunque a bellis gerendis vacat. art. 10. Ladisl. posthumi. Exceptis temporibus messis, et vindemiae, art. 20. anni 1553. Nec non Comitiorum, seu Diaetae generalis. 6. Vlad. art. 12. de quibus supra quaest. 17. cap. 4. QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Da exemplum violentiae

inseri debent; desideretur. Tempus enim circa quod, et in quo anno, locus, ubi res acta est persona, quis, et contra quem, quid et qualiter actum. Cum omnia tentarit Advocatus; Iudex vero causae, exceptionibus locum non dederit; tunc respiratione opus est. Non defendente tandem ulterius Reo, causa iuxta meritum acquisitionis Actori adiudicatur. Cui eodem die, remedio Prohibitionis, coram Notario fiendae, occurrendum est. Et sic causa

quo anno, locus, ubi res acta est persona, quis, et contra quem, quid et qualiter actum. Cum omnia tentarit Advocatus; Iudex vero causae, exceptionibus locum non dederit; tunc respiratione opus est. Non defendente tandem ulterius Reo, causa iuxta meritum acquisitionis Actori adiudicatur. Cui eodem die, remedio Prohibitionis, coram Notario fiendae, occurrendum est. Et sic causa iterum redit, ad suos Iudices.

Iudicem, a consideratione propositae materiae avocare, et ad disputationem a re diversam traducere nititur. Ubi iterum alterius partis Advocati solertia requiritur, ne se, et Iudices patiatur a re proposita distrahi. Si deinde non datur effugium, uti licet, si vult qualificatione, propius scilicet ad rem accedente. Et nisi Iudex cogat ex professo ad litis contestationem, id est, negationem, vel rei affirmationem, minime quoad fieri potest,

uti licet, si vult qualificatione, propius scilicet ad rem accedente. Et nisi Iudex cogat ex professo ad litis contestationem, id est, negationem, vel rei affirmationem, minime quoad fieri potest, accedendum. Si vero secus non datur respirium, qualificationi proba adiungi potest; quod si tamen displicuerit, iterum datur prohibita, cum solito onere, eodem die, et non aliter. Hoc facto, adveniente Iudiciario termino, postulatur per Actoris

vel rei affirmationem, minime quoad fieri potest, accedendum. Si vero secus non datur respirium, qualificationi proba adiungi potest; quod si tamen displicuerit, iterum datur prohibita, cum solito onere, eodem die, et non aliter. Hoc facto, adveniente Iudiciario termino, postulatur per Actoris Procuratorem, oneris Prohibitae depositio; eoque deposito; ratio eius adferri requiritur; hoc casu. Si antea negasset (I) factum in Actione

etc. Solent fieri exceptiones etiam contra testes, et testimonia fatentium, contra litis consortes, si qui in testem assumpti forent, contra aetates, famam consanguineos, et alios similes, audita, et non visa referentes, etc. Si documenta testium, ad rem probandam non sufficiunt, in supplementum attestationis alterutri partium iuramentum decerni solet.

fatentium, contra litis consortes, si qui in testem assumpti forent, contra aetates, famam consanguineos, et alios similes, audita, et non visa referentes, etc. Si documenta testium, ad rem probandam non sufficiunt, in supplementum attestationis alterutri partium iuramentum decerni solet. Saepe fiunt exceptiones contra Coniuratores, si videlicet Coniurator fuerit

attestationis alterutri partium iuramentum decerni solet. Saepe fiunt exceptiones contra Coniuratores, si videlicet Coniurator fuerit periurus, infamis, vel ignobilis (penes et contra Nobilem, non valet iuramentum ignobilis) uti in Attestationibus quoque. Si exceptio rationabilem causam sortita fuerit, causa solet subverti ab imo. Hinc post latum iudicium, et pronunciatam sententiam appellatur causa soepe

quoque. Si exceptio rationabilem causam sortita fuerit, causa solet subverti ab imo. Hinc post latum iudicium, et pronunciatam sententiam appellatur causa soepe in Curiam Regiam; ibi petenti conceditur Novum, si antea non fuerat impetratum. Penes novum Iudicium, causa iterum redit, ad priores suos Iudices. Ibi necesse est, tandem pars Novo utens iudicio, Novum quid in medium proferat, exauditis partibus, si causa coram superiori Iudice

tertia vero partibus, Actori. Si Repulsio dilationis tantum causa, perperam facta esse comperitur, tandem dantur literae Adiudicatoriae sententionales Actori, contra Reum, Inhib. Contrad. et Repuls. non obstan. Et haec est finalis sententia, quam sequi debet Executio necessaria, facta tandem Relatione Executionis, dantur literae parti super Executione eadem, Relatoriae, sive Recaptivatoriae.

Quintus, Prohibitio ab attestatione. Sextus, ex fassionibus testium, Iudicium et sententia, ac Iuramentum quoque interdum. Septimus, exceptio contra testes, vel Coniuratores, ubi necessitas postulabit. Octavus, sententia per non-venit. Nonus, Novum Iudicium. Decimus, Repulsio post Executionem. Undecimus, Appellatio. Duodecimus, finalis Executio. QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quam

in priori processu dictum est, quaest. 16. cap. 8. Secundo, recentiores occupationes in Curia Regia, varie privilegiatae reperiuntur, Decreto Novizol. anni 1542. art. 8. Inhibitione, Contradictione, et Repulsione, non obstante. Et Posonien. art. 4. eiusdem anni 1542. Contradictione et Inhibitione non obstante. Item Sopronien. anni 1553. art. 21. Inhibitione et Repulsione non obstante. Quanquam in Comitatibus, haec omnia Iuridica remedia

occupationes in Curia Regia, varie privilegiatae reperiuntur, Decreto Novizol. anni 1542. art. 8. Inhibitione, Contradictione, et Repulsione, non obstante. Et Posonien. art. 4. eiusdem anni 1542. Contradictione et Inhibitione non obstante. Item Sopronien. anni 1553. art. 21. Inhibitione et Repulsione non obstante. Quanquam in Comitatibus, haec omnia Iuridica remedia admitti soleant, iuxta quorundam opinionem. Posteriores autem omnes huius farinae

anni 1542. art. 8. Inhibitione, Contradictione, et Repulsione, non obstante. Et Posonien. art. 4. eiusdem anni 1542. Contradictione et Inhibitione non obstante. Item Sopronien. anni 1553. art. 21. Inhibitione et Repulsione non obstante. Quanquam in Comitatibus, haec omnia Iuridica remedia admitti soleant, iuxta quorundam opinionem. Posteriores autem omnes huius farinae articuli et constitutiones, super talibus occupationibus sequentes, post

praefatum Novizoliensem, ad ipsum praecipue referuntur, usque ad annum 1563. Tertio, eodem anno 1563. art. 48. statutum erat, ut causae violentae occupationis bonorum, non tantum in Curia Regia, ut proxime dictum est, sed etiam in Comitatibus, sine omni exceptione discuterentur. Quarto, postea decreto anni 1587. art. 35. et 36. facta intra Anni revolutionem Citatione, alias non; brevissimo

bonorum, non tantum in Curia Regia, ut proxime dictum est, sed etiam in Comitatibus, sine omni exceptione discuterentur. Quarto, postea decreto anni 1587. art. 35. et 36. facta intra Anni revolutionem Citatione, alias non; brevissimo processu terminabantur. Siquidem factis responsionibus in sede, Vice-Comes ad communem exibat, (licet alibi statim in prima sede post factam Citationem, ad communem exmittebatur, quod sane ante contestatam

intra Dominium bonorum, necessaria sequebatur Executio, quoad bona; sed convictio, si pars succumbens instabat, in Curiam Regiam transmittebatur. Ubi autem dicta Citatio, intra anni revolutionem, a die praetensae occupationis, non reperiebatur esse facta, tunc quidem causa non condescendebat, sed reiiciebatur ad processum dicti articuli Novizoliensis. Quinto, novissimarum occupationum causae, nec non violentiarum, damnorum, verberationum,

quoad bona; sed convictio, si pars succumbens instabat, in Curiam Regiam transmittebatur. Ubi autem dicta Citatio, intra anni revolutionem, a die praetensae occupationis, non reperiebatur esse facta, tunc quidem causa non condescendebat, sed reiiciebatur ad processum dicti articuli Novizoliensis. Quinto, novissimarum occupationum causae, nec non violentiarum, damnorum, verberationum, captivationumque, tam in factis minoris, quam etiam

anni revolutionem, a die praetensae occupationis, non reperiebatur esse facta, tunc quidem causa non condescendebat, sed reiiciebatur ad processum dicti articuli Novizoliensis. Quinto, novissimarum occupationum causae, nec non violentiarum, damnorum, verberationum, captivationumque, tam in factis minoris, quam etiam maioris potentiae uniformiter, tum contra Nobiles seu Dominos, cum contra famulos ignobiles, et colonos, strictissime sunt

certas causas, utpote, vel metum hostium, vel aquarum inundationem, vel viarum discrimina, vel alia id genus pericula et incommoda, licet partibus indulto uti, ab Ordinario; ad alium Causam transferendo; quemadmodum iam non raro usuvenit. Et praeter quam tempore belli, continuo fiant, invocatoque brachio Regali, executioni demandentur. art. 25. anni 1552. De quo tamen vide

libere apportari potuerint? Fuere procul dubio olim aliqui huiusmodi praemisso Privilegio gaudentes, contra quos talia rescripta Apostolica libere apportabantur. Nihilominus tamen vigore eorum extra hoc Regnum non aliter, nisi modo praemisso per Appellationem extrahebantur, annotato 3. Vlad. art. 63. QUAESTIO TERTIA. / Quae sunt causae fori