Your search found 49997 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 40326-41964:

Rogerij Boscovichij, Anno 1755 editum Romae fuit, Anno vero 1760 Volumen alterum. Reliqua Volumina duo continenti Typographi opera erant in lucem proditura, nisi in mora fuisset Boscovichius, qui quas in se susceperat partes, explere tum non potuit, varijs per Europam itineribus, et publice etiam sibi commissis distentus studiis, Lutetioeque Parisiorum multos porro per annos subsistens. Postremo in Italiam reversus cum attulisset reliquas quatuor Librorum adnotationes,

jam recepto, quocumque libuerit, impellis, ac moves. Quapropter tibi ego plurimum, ac fere aeque mihimetipsi gratulor. Nosti enim quamdiu a te flagitarim, ut, cum in tradendis illius doctrinae rationibus, quae a Cartesio est instituta, non mediocrem legentium comprobationem esses consequutus, eo loci minime consisteres, animumque ad Newtonianam etiam Philosophiam versibus exornandam adjungeres. Tametsi enim superioris operis non inelegantem scribendi rationem,

rationibus, quae a Cartesio est instituta, non mediocrem legentium comprobationem esses consequutus, eo loci minime consisteres, animumque ad Newtonianam etiam Philosophiam versibus exornandam adjungeres. Tametsi enim superioris operis non inelegantem scribendi rationem, venustatemque satis agnoscerem, desiderabam tamen probatioris disciplinae delectum, ne cum te ad scribendum contulisses, videreris sententias sequutus esse hujusmodi, quae Musarum ingenio magis essent

a communi carminum consuetudine remota, aut aliena etiam viderentur, te diuturno jam usu paratiorem facile assequuturum. Itaque cum rem aggressus esses, experiendi magis, ut ipse ajebas, voluntate, quam perficiendi spe, putabam nos, si non omnem solidam, atque expressam, at hujusmodi certe habituros illius doctrinae formam, quae et rebus, et versibus conveniret. Verum hoc minime inficior, me nunquam arbitratum esse, in his etiam versari ut velles,

ferendis varietas, facile accidet, ut, quae mihi ad commendationem valere plurimum videantur, eadem plerique arripiant ad reprehendendum. Erunt enim fortasse nonnulli, qui tam accurate res tam difficiles versibus pertractandas esse non arbitrentur, moremque Neoptolemi in hoc scribendi genere servari potissimum oportere dicant, ut moderatius, ac levius sit philosophandum: tenuiorem esse Musarum habitum, quam ut valentioris doctrinae vim sustinere possint: praescripta

venustate, ac numeris omnino abhorreant: ita si persequi illa etiam velimus, quae ab intima philosophia hauriri solent, cum eadem per se satis aspera sint, atque impedita posse ea quidem quasi mollitie enervari carminum, illustrari autem non posse. At qui ita sentiunt, nimium angustis terminis amplissima Poetarum studia definiunt. Quae enim erit tanta artis hujus inopia, atque infirmitas, si primos tantummodo possit aditus, ac summa rerum vestigia persequi, majoribus autem

altum.
Propterea si sint simili constructa figura
Horrea nostra tuis, sed parjete quae magis alto
Claudantur decies; centum frons undique major
Partibus excurret; centum at non partibus istis
Ditior ipse ego sim, decies sed denique centum,
Si duro agrestum placata labore, boumque
Alma Ceres flavis compleverit horrea donis.

luminibus, atque amoeniore cultu distinguenda sunt omnia, sed, qui res deceat, servandus est modus. Quemadmodum enim in hominum vita venustas quaedam, atque jucunditas morum pro sua cujusque natura, institutoque inest, ut non eadem, quae juvenes deceat, senioribus etiam consentanea sit, quaeque in solutiore vitae genere convenire possit, eadem in graviore adhibeatur; sic in carminum artificiis suus est rebus quibusque cultus, nec qui levioribus studiis

possint. At dolemus profecto multa atque eximia tradendae carminibus Philosophiae exempla, sive hominum, sive temporum injuria periisse; unum tantummodo reliquum est, idem tamen locupletissimum specimen, Lucretii Poema, quem mihi quidem non tam ipse potissimum imitari velle, atque exprimere videris, quam ab ipsa rerum similitudine deferri, ac pene rapi ad imitationem dicendi. Quid enim convenientius est, atque aptius, quam ut sermo rebus consentiat, aut quid magis

animos est instituta, negant adhibendam esse hujusmodi rebus, quae ad sapientium usum, atque intelligentiam sint accommodatae; nam neque hos ea fortasse curaturos, quae ex ipsis fontibus haurire malint, neque indoctos, qui intelligere non possint. Ego autem non tam inimicos alienae industriae eos dixerim, qui nos a scribendo abducant, quam hujus aetatis gloriae invidos, qui paucorum cognitione optimas artes in hac litterarum luce finiant. Quando enim unquam Philosophia

negant adhibendam esse hujusmodi rebus, quae ad sapientium usum, atque intelligentiam sint accommodatae; nam neque hos ea fortasse curaturos, quae ex ipsis fontibus haurire malint, neque indoctos, qui intelligere non possint. Ego autem non tam inimicos alienae industriae eos dixerim, qui nos a scribendo abducant, quam hujus aetatis gloriae invidos, qui paucorum cognitione optimas artes in hac litterarum luce finiant. Quando enim unquam Philosophia aut a tot summis

unquam Philosophia aut a tot summis ingeniis exculta, aut majori hominum frequentia celebrata tantopere floruit? M. quidem Antonius is, qui cum L. Crasso maximam eloquentiae gloriam est consequutus, pecudis esse existimare se ajebat, non hominis, cum Graeci tantas res susciperent, profiterentur, agerent, seseque videndi res obscurissimas rationem hominibus daturos pollicerentur, non admovere aurem, et, quid narrarent, attendere. Nonne hoc magis nostris esset temporibus

L. Crasso maximam eloquentiae gloriam est consequutus, pecudis esse existimare se ajebat, non hominis, cum Graeci tantas res susciperent, profiterentur, agerent, seseque videndi res obscurissimas rationem hominibus daturos pollicerentur, non admovere aurem, et, quid narrarent, attendere. Nonne hoc magis nostris esset temporibus affirmandum, cum Regum ipsorum, populorumque opibus Philosophiam proferri, atque extendi videmus, et hisce praesidiis eo usque perductam esse, ut

elegantiam traducamus, quae et gravissimae sint, et ad Sapientium usum aptissimae, quid causae est, cur pauciorum, id est doctissimorum hominum oculos atque ora fugiamus? imo si nobis eorum, qui nostra legant, eligendi detur optio, cur non eos praecipue quaeramus, quorum judicio, atque auctoritate, quae tradimus litteris, comprobentur? Malo enim praestantiam, quam multitudinem legentium. Bene Euripides, qui in tragoediis recitandis Platonem concioni praetulit; quod multo

omnino abhorrentibus; philosophia enim vulgi testimoniis minime ducitur, neque imperitorum conventus, ac plausus consectatur, sed paucis contenta judicibus in sapientiorum duntaxat comprobatione conquiescit. Sapientes autem viros non modo libenter excepturos arbitror, sed haud levem nobis etiam gratiam habituros, cum quae ipsi cogitant, quaeque in doctrinae quasi penetralibus delitescunt, aliena industria ornatiora, ac meliora in lucem proferri videant. Plurima hoc

Philosophi, cum rerum sese omnium causas edituros reciperent, sed et propter ingenii tenuitatem, et propter viarum aut ignorationem, aut immensam longinquitatem, quae magnifice pollicebantur, praestare, eoque ipsi pertingere non poterant. Magna est enim naturae amplitudo, infinitus pene rerum numerus, quorum aliae sui vastitate, atque immensis spatiorum distantiis, aliae parvitate ipsa sese nobis abdiderunt; hujusmodi autem tum ingentibus, tum exiguis

enim ille vim, ac praestantiam addidit istiusmodi investigandi artibus, cum illam etiam adjunxisset, cujus ipse fuisset auctor, atque inventor, Infinitorum disciplinam, qua nihil ad res cognoscendas opportunius. Quapropter mihi quidem non ille tantummodo exquirendae naturae commonstrare viam caeteris, verum etiam expugnandae quodammodo comparare instrumenta atque admovere machinas videri solet. Hinc minime mirum, si eo usque progressum vidimus, quo omnes simul omnium

comparare instrumenta atque admovere machinas videri solet. Hinc minime mirum, si eo usque progressum vidimus, quo omnes simul omnium conatus nunquam antea pertinuerunt. Quamvis enim ille potius partem aliquam Naturae attigerit, non universam perlustrarit; tamen ab illo mirifice, ac singulariter auctam naturae cognitionem, et nostra, et quaecumque consequetur aetas, sentiet, atque fatebitur. Quanta enim subito lux, verique species enituit, cum eam corporum

partibus quae ratio, quae vis insit, novimus, e quorum admixtione quae colorum discrimina oriantur, quoque e corporum contextu qui redeat color, definimus. Quid denique est in minimis his rebus, atque a sensuum usu remotissimis, quod non optime sit nobis cognitum, atque perspectum? Quibus in omnibus illud mihi mirabilius videri solet, hasce res tantas, quae plurimarum aetatum, et hominum gloriam cumulare, atque exornare potuissent, ab uno eodemque Newtono et inventas,

peculiares aliquas Poematis partes expolisse accuratius, ac ulterius protulisse videri potest, quis tamen aut illum in praecipuis carminis laudibus superavit, aut hanc ipsam expoliendi, ac exornandi Poematis gloriam siquis est assequutus, non ab illo repetat, atque accersat? Quid hoc similius esse potest, atque ad exprimenda Newtoni in Philosophiam merita aptius? Cujusnam enim ea laus esse potest, ut eorum, quae ab illo sunt prodita, aut inveniendi laudem occuparit, aut

absoluta dicam, nequaquam aliorum gloriae detractum velim. Quamquam enim plerique etiam, qui illum subsequuti sunt, eas Philosophiae partes praeclare excoluerint, ornarit, auxerint; tamen quidnam est tam eximie ab iis adjectum, cujus non ipse antea quodammodo semina jecerit, aut vestigia apertissime commonstrarit? Is enim in Philosophia architectus, molitor, effector dicendus est, qui, quae summa, ac praecipua erant, invenit, atque absolvit, caetera item, quae tenuiora

sese conferunt, ampla quaedam, atque insignia rebus hisce, ac rationibus incrementa adjungantur. Sed nescio, quo pacto accidit in artibus fere omnibus, ac doctrinis, ut cum aliquem excellentem gradum attigerint, eo loci consistant, et non modo non ulterius proferantur, sed retro plerumque referri soleant. Ita fit, ut quemadmodum Homero bene constitutae fabulae laudem tot saeculorum comprobatione confirmatam tribuimus, sic prospiciamus animo fortasse omnium consequentium

conferunt, ampla quaedam, atque insignia rebus hisce, ac rationibus incrementa adjungantur. Sed nescio, quo pacto accidit in artibus fere omnibus, ac doctrinis, ut cum aliquem excellentem gradum attigerint, eo loci consistant, et non modo non ulterius proferantur, sed retro plerumque referri soleant. Ita fit, ut quemadmodum Homero bene constitutae fabulae laudem tot saeculorum comprobatione confirmatam tribuimus, sic prospiciamus animo fortasse omnium consequentium aetatum

confirmatam tribuimus, sic prospiciamus animo fortasse omnium consequentium aetatum judicio gloriam perfectae atque absolutae Philosophiae Newtono tribuendam. Et mihi quidem praestantior videtur hominis commendatio, qui non leviora quaedam ornamenta, sed Naturae ipsius vim, atque artificium perspexerit, nobisque declararit. Qua quidem in re, illud nobis praecipue propositum debet esse, ut ex hac magnificentia, ac pulcherrimarum rerum cognitione facile

Gubernatorem Deum esse; qui vero in rerum contemplatione omnino esset versatus, qui hunc ornatum praeclare nosceret, qui tantam in rebus omnibus convenientiam, consensionemque videret, eum praeesse mundo Dominum dubitare non posse. Atque hinc quidem accepimus Newtonum, qui unus omnium naturae opificium eximie, ac singulariter pervidisset, tantam animo imbibisse summi Artificis speciem, ut commoveri se illius praesenti numine, eumque colere, ac vereri

atque omnem vitae laudem, honestatemque persequendam? Sed rerum pulchritudo jam longius me abripuit, quam provideram. Ea enim est hujusmodi admirabilis Philosophiae ratio, ut, cum in ipsa expendenda semel animum defixeris, modum tenere non possis; posteaquam vero eadem a te latinis versibus est reddita, nescio quomodo jucundior est, atque gratior; domesticam enim quandam laudem continere videtur. Vale.

esse, ait; nobis primo vestigandam esse naturam nostrae mentis, et corporum, inde ad Dei naturam cognoscendam gradum faciendum. Nos mentis nostrae existentiam cognoscere, ejus tamen natura ignorare, cognitationem non esse, nisi unam ex ejus proprietatibus. A versu 158 non esse innatas in animis nostris ullarum rerum ideas, at rationis vi nos vera a falsis plerumque distinguere posse ad vers. 250. Nos a singularum rerum ideis universales

mentis, et corporum, inde ad Dei naturam cognoscendam gradum faciendum. Nos mentis nostrae existentiam cognoscere, ejus tamen natura ignorare, cognitationem non esse, nisi unam ex ejus proprietatibus. A versu 158 non esse innatas in animis nostris ullarum rerum ideas, at rationis vi nos vera a falsis plerumque distinguere posse ad vers. 250. Nos a singularum rerum ideis universales efformare; illas vero acquiri vel per sensus, vel per

A vers. 379 nos animae, praeter paucas proprietates, innumerabiles alias, naturamque ipsam, cui innitantur, nescire affirmat, item et corporis; sensus enim, quibus corporum notitias haurimus, ad naturam non pertingunt, et pauci sunt, et imbecilles, ad vers. 480. In corporibus esse vim quandam excitandi in nobis ideas, ut caloris, frigoris, etc. quae rebus ipsis similes non sunt, esse alias item eorundem

corporum notitias haurimus, ad naturam non pertingunt, et pauci sunt, et imbecilles, ad vers. 480. In corporibus esse vim quandam excitandi in nobis ideas, ut caloris, frigoris, etc. quae rebus ipsis similes non sunt, esse alias item eorundem proprietates, quas essentiales dicimus, sed harum perpaucas a nobis cognosci, quae hic enumerantur. Ad vers. 548. Quamvis corporis naturam cognoscere non possimus,

ipsis similes non sunt, esse alias item eorundem proprietates, quas essentiales dicimus, sed harum perpaucas a nobis cognosci, quae hic enumerantur. Ad vers. 548. Quamvis corporis naturam cognoscere non possimus, investigationem tamen earum proprietatum nobis non ommitendum. Tum a vers. 607. de tempore, et spatio agit: utrumque dividit in absolutum et relativum: primo spatium

dicimus, sed harum perpaucas a nobis cognosci, quae hic enumerantur. Ad vers. 548. Quamvis corporis naturam cognoscere non possimus, investigationem tamen earum proprietatum nobis non ommitendum. Tum a vers. 607. de tempore, et spatio agit: utrumque dividit in absolutum et relativum: primo spatium absolutum considerat, deinde tempus absolutum, tum spatium relativum, postremo tempus

vers. 972. Qua ratione, et quibus regulis proprietates corporum, et naturae leges, sint inquirendae, quidque ab aliis Philosophis veccatum sit in causis rerum investigandis: quia a nobis primae rerum causae cognosci non possunt, ab effectibus et phaenomenis naturae ejus leges esse inquirendas: tum quonam pacto ex phaenomenis illae cognoscantur, et qua ratione inductio adhibenda, quantoque haec hujusmodi rebus usui sit: praecipue tamen tres

usui sit: praecipue tamen tres in naturae investigatione regulas prae oculis habendas: primam esse; eas qualitates corporum universales esse, quas omnibus convenire experimur: secundam; causas rerum non plures ponendas esse, quam quae Naturae phaenomenis explicandis sufficiant: tertiam; effectuum ejusdem generis easdem causas esse. His rite servatis, quamvis certi in statuendis causis esse non possimus, ab errandi tamen

causas rerum non plures ponendas esse, quam quae Naturae phaenomenis explicandis sufficiant: tertiam; effectuum ejusdem generis easdem causas esse. His rite servatis, quamvis certi in statuendis causis esse non possimus, ab errandi tamen periculo plurimum nos abesse. Haec omnia ad versum 1260 exponit. Tum ad proprietates corporum delabitur, easque inductione probat, nempe, impenetrabilia, extensa esse, ad figuras omnes, motusque

ad vers. 1509, inter quos et eum refert, nempe corpora oblique projecta Parabolam suo cursu designare, ex quo artem emittendi globos e tormentis bellicis breviter deducit. Haec omnia vera sunt, si motus fiat in spatio non resistente; at offensio aeris impedimento est, ne projectum corpus describat parabolam, sed potius ad hyperbolam accedat. A vers. 1523 transit ad motum per plana inclinata: hic statim resolvit vim gravitatis in duas,

viam sternat ad oscillationes pendulorum, in descensum per lineas curvas inquirit, quam ad rem considerandam Galileus olim casu inciderat. A vers. 1668 igitur demonstrat, descensum per arcus exiguos circuli, sed inaequales, non esse accurate aequidiuturnum, ut falso multi crediderunt, atque hujus erroris originem aperit, et quid animadvertendum sit, docet ad vers. 1731. Ut vero exponat, quae ratio sit temporum descensus per chordas et per arcus,

1978. Jam ipsum tempus metitur, quo per exiguum arcum fit descensus, et probat esse tempus descensus hujusmodi ad tempus descensus per chordam, ut est quadrans circumferentiae ad diametrum, quod de majoribus arcubus verum non est, in quibus discrimen istud minuitur, ad vers. 2041. Demum impares esse versus, imo et ipsam prope Veterum Geometriam, ad haec determinanda, et analysi infinitorum opus esse, ait, quam in calculum differentialem, et

applicatio ad temporis aequalitatem habendam, ad versum 775. Per hujusmodi pendula ingentem spem conceptam fuisse, ait, inveniendi longitudines locorum, in quarum varias rationes digreditur, ad vers. 893; sed successus non respondit propter agitationem penduli in navi, et propter mutationes longitudinis penduli, ob caloris, et frigoris vices, cui rei tamen non simplex adhiberi remedium potuit. Deinde ad gravitatem redit, et quaerit, an ipsa

locorum, in quarum varias rationes digreditur, ad vers. 893; sed successus non respondit propter agitationem penduli in navi, et propter mutationes longitudinis penduli, ob caloris, et frigoris vices, cui rei tamen non simplex adhiberi remedium potuit. Deinde ad gravitatem redit, et quaerit, an ipsa in omnibus corporibus aequalis sit, a vers. 934; eam revera esse in omnibus materiae particulis aequalem probat ex eo, quod corpora omnia in

adhiberi remedium potuit. Deinde ad gravitatem redit, et quaerit, an ipsa in omnibus corporibus aequalis sit, a vers. 934; eam revera esse in omnibus materiae particulis aequalem probat ex eo, quod corpora omnia in medio non resistente aeque velociter descendant, ad vers. 1089. Haec tamen aequalitas in aere ob ejus resistentiam turbatur, ubi de fluidorum disserit resistentia, quae pendet a superficie corporis, ab ejus celeritate, a fluidi

possit hujusmodi centrum pluribus corporibus commune, tum quaedam utilissima de eodem theoremata proponit, et demonstrat. Nunc a vers. 1727. comparat inter se gravitates, quae sunt in diversis terrae locis; earum directionem non esse ubique parallelam ait; ubi terrae figuram ad globi formam accedere demonstrat, et cur difficile invenire, an gravitas inaequalis constet in diversis terrae locis. Qua id ratione per pendulorum vibrationes observatum

inaequalis constet in diversis terrae locis. Qua id ratione per pendulorum vibrationes observatum sit, quaeque porro difficultates objectae, et quomodo sublatae ad versum 1962. Inaequalitatem gravitatis Hugenius et Newtonus non ex observationibus, sed ex theoria ipsa determinarunt. Ille hanc inaequalitatem a vi centrifuga ob diurnum Terrae motum deduxit; Newtonus vero ad eam accuratius determinandam gravitatis generalis mutuae vires praeterea

a vers. 2064 digreditur usque ad finem ad varias humanarum mentium inaequalitates, atque inclinationes, quae ortum ducunt a diversis lorum, morum, exemplorum, judiciorum, affectuum conditionibus, iis tamen, ait, Sapientem non moveri, sed naturae vi dumtaxat duci, ac recta rationi obtemperare. LIBRI QUARTI. De caelestium corporum gravitate acturus Caeli prae

corporum gravitate acturus Caeli prae Terra magnitudinem considerat, Naturaeque in eo majestatem admiratur; omnesque, qui ratione utuntur, tanquam Mundi Cives, leges ejusdem ait tantummodo observare debere, mutare vero non posse. Tum ad Newtoni laudes delabitur, in iisque ad vers. 100. insistit. Ordinem, quem sibi proponit servandum, exemplo astronomicarum dimensionum explicat, atque a vers. 134. Lunam aggreditur attingens ejus motus, ac

stellas definiens, tum quas errantes vocant, harumque a Sole distantias, motus, et conversionum tempore subjicit, quibus adjungit et Cometes. Cur diu vera caelestium corporum dispositio latuerit, exposita variis veterum, nec non et recentiorum Astronomorum erroribus, declarat, receptumque jam inter Planetas statuit, tresque proponit Keplerianas leges, ad quas intelligendas ea, quae in Ellipsi scitu necessaria sunt, breviter persequitur. A vers. 514

inter se distant, astronomicarum tabularum post aliquod tempus corrigendarum necessitas, forma Planetarum globosa, nonnullorumque circa proprium axem observata revolutio, aequinoctiorum demum praecessio in hoc apparatu non desunt. Quorum omnium causas redditurus a vers. 687 ex tertia Kepleri lege deducit Planetas omnes primarios in Solem, omnesque secundarios in suos primarios illa gravitatis vi tendere, quae in ratione sit reciproca

unde evincit ad vers. 1266, confirmatque generalem illam in Solem gravitatem revera existere. Eam veteres Pythagoricos agnovisse ex illa caelesti eorum harmonia quidam suspicantur, quae tamen conjectura solido argumento non innititur. A vers. 1350 gravitatem hanc esse mutuam inter omnes materiae particulas docet, proinde et mutuam esse inter Solem, et primarios Planetas, et secundarios, eamque generatim ad omnem, ubicumque sit, materiem

1446 consequitur, si binae massae utcumque inaequales in bina puncta per compenetrationem, ut ajunt, constringantur, totam vim prioris in secundam massam fore aequalem toti vi secundae in primam. Quid, si massae non sint in puncta constricta? Porro praecipua quaedam inferuntur a vers. 1518, scilicet si punctum materiae situm intra crustam sphaericam sit, ibi punctum idem nulla moveri vi, quod etiam in orbe elliptico contingit; moveri

quaedam inferuntur a vers. 1518, scilicet si punctum materiae situm intra crustam sphaericam sit, ibi punctum idem nulla moveri vi, quod etiam in orbe elliptico contingit; moveri tamen, si materia ejus crusta aeque dens non sit: id punctum extra positum attrahi in sphaerae centrum; unde fieri, si duo globi se mutuo trahant, idem ipsis accidere, quod duobus se mutuo trahentibus punctis. Duorum punctorum super duobus globis collocatorum vires

collocatorum vires sunt, ut horum diametri; cujus rei ratio ad omnes figuras solidas similes extenditur. Excurrit inde ad dissolvendum illud, quod contra gravitatem objici solet, cur decidentes lapides a parietibus trahi non videantur, ac in deviationes ut vocant, pendulorum in magnum aliquem montem sit transitus, ratioque eas deviationes investigandi indicatur ad vers. 1768. Superioribus hoc elegantissimum Newtoni inventum additur, descendendo

connexa est, multoque expeditius invenitur, quam datis Ellipsoidis axibus gravitas tota, sive ipsius ad haec sua incrementa ratio. Tunc quaedam a Newtono inventa theoremata innuit ad hoc argumentum spectantia, quem tamen non demonstrasse ait figuram sphaeroidis Ellipticae indui debere a fluido homogeneo circa proprium axem gyrante, cujus particulae se in ratione reciproca duplicata trahunt, idque primum a Mac. Laurino ostensum accuratissime, ut

ut absoluta jam videri possit investigatio Telluris figurae ex aequilibrio, nisi obstet aliquid ipsius partium inaequalis textus, et fors varia ejusdem interior usque ad medium constitutio. Concludit idcirco a vers. 1995 non constare nobis veram Terrae figuram, si a solo aequilibrio repetatur; ad verae tamen proximam conjectura nos duci. Quaerit deinde vim generaliter in corpus figura quavis praeditum, exponitque ad vers. 2089

Gallia gradus dimetientem, et ad Cassinum in Australi redit. Cassinique inde errorem in definienda Terrae figura arguit; quo nihilominus errore detecto, Terrae figura ex observationibus deducta eidem ex aequilibrio reperta non congruebat. Exorta igitur cupiditate accuratius rem cognoscendi praesertim in maxime distantibus Terrae intervallis, ut facilius evitari possint errores, missae sunt illae duae Academicorum turmae, altera in Americam, in

Promontorium Bonae Spei, atque in Italia peractae sunt. Ex quibus omnibus deducitur Terram esse ad polos compressam; quatenus autem, adhuc incertum esse, cum omnia graduum dimensorum discrimina uni tantummodo formae consentire non possint. Qua occasione inquirit, quaenam ea Terrae forma sit, quae per graduum mensuras revera investigatur, ipsamque, ait, ob inaequalem textum in Terrae partibus praesertim prope superficiem, inaequalem aliquantulum esse,

cum ipso pondere aequilibretur. Exponit porro legem, qua aeris attenuatio progreditur in ascensu, quaque densitate in altitudine quavis sit ille praeditus, et cur hic plerumque observationes a theoria dissentiant. Eum non longe a Terra protendi, finirique debere ait ab ingenti Solis atmosphaera repetit, quam a vers. 1250 probat illa praesertim luce, quam zodiacalem appellant, cujus speciem describit, ortumque ab ipsa Solis atmosphaera

praecipua exponens earum phaenomena, phaenomenorumque rationem reddit Mairanii, rejectis aliis, inhaerens sententia ad vers. 1580: redit unde ad terrestris atmosphaerae terminum definiendum, progressione ejusdem raritatis non in immensum excurrente, sed turbata ipsius atmosphaerae Solaris occursu. Quaedam porro sono docet, quem in vibratione particularum aeris consistere asserit, celeritatemque propagationis ejus investigat. Tum a vers. 1602 ab

omnium, Cometarumque centrum, unde infert nullum totius Solaris Systematis corpus unquam quiescere posse, neque revera in Ellipsi circa Solem moveri, sed alias curvas vias circa commune illud centrum longe implexus, quanquam non longe ab Ellipsi distantes debere describere, idque ad vers. 1855. Eas invenire Curvas, ac determinare veras planetarum cum primariorum, tum secundariorum orbitas humani ingenii his saltem, quae nunc habemus, praesidiis

in quo etiam deflexus cujusdam, ac curvaturae ratio redditur; tempusque definitur, a quo avulsus a Cometae corpore tanquam quidam fumus ascendat in caudam, quae fumi conscensio ab impulsu lucis a Sole incurrentis gigni non potest. Cur quidam nigrantes sulci observentur in caudis, exquiritur, qui possint esse nobis indicio, Cometas etiam circa proprium axem converti. Demum vapores Cometae caudas efformantes dissipari perpetuo, mutarique

ipsam transeuntis, contraque praesagientes ab ipso Cometa ob Solis inflammato viciniam, Terrae totius illud olim, quod credimus, exoriturum incendium. Cometarum corporibus enutriri Solem ad reparandam sui luminis juncturam non posse; posse vero Cometam nimis prope Terram transire, nostroque tunc aeri insinuare, vel lethalia, vel vitalia potius quaedam semina, posse mutua gravitate et ipsius et suum motum varie perturbare, posse suo in Terram

ita Caelo quoque vigere gravitatis vim fuse, accurateque evictum est, nunc a vers. 1696 ea dissolvit, quae contra eandem gravitatem a plerisque objici solent, praecipue, cur stellae fixae ad se invicem, atque ad Solem accedere non videantur, cur ipsius gravitatis naturae ignoratio nihil efficiat, quin ea possit existere, cur demum aetheris resistentia caelestes motus a gravitate ortos non perturbet, ubi et spatium materia ubique stipatum ac plenum a

cur stellae fixae ad se invicem, atque ad Solem accedere non videantur, cur ipsius gravitatis naturae ignoratio nihil efficiat, quin ea possit existere, cur demum aetheris resistentia caelestes motus a gravitate ortos non perturbet, ubi et spatium materia ubique stipatum ac plenum a Natura prorsus excluditur; unde ad vortices Cartesianos a vers. 1891 fit transitus, eosque neque existere, neque, si existere, perdurare, neque, si perdurarent,

rationem, numerisque subjecta singula singillatim solvimus, atque expedimus; eam quapropter commendans transit ad aliam quandam generaliorem celebrandam vim gravitati analogam, cujus ipsa gravitas sit quidam veluti ramus, non ejusdem tamen generis, neque moli corporeae necessario affixam, sed quae in animantes etiam agat quibusdam adhuc ignotis legibus, qua in re per variae discurrens exempla usque ad libri finem immoratur.

exemplo inductum inter homines, eorumque officia discrimen. LIBRI OCTAVI. Orditurus hunc librum a speculis praemittit Narcisi fabulam non agnoscentis suam vocis a rupe repercussae, vultusque ab aqua reflexi imaginem, illamque transfert ad hominis animum extra se per res varias abeuntem, neque ea quae interius geruntur, contemplantem, qua neglecta sui ipsius

eosdem remittit, unde quoddam in Luna lumen, quod secundarium vocant, explicatur. Qua occasione ad inaequalitatem luminis in lunari facie, ejusque partibus proceditur, quae tamen in caeterorum Planetarum superficie conspici non potest. A vers. 517. Ad pulcherrimum illum Caeli spectaculum se convertit, ac Iridis naturam, quae a reflectione et refractione radiorum oritur, accurate evolvit, omniaque ad eam spectantia fuse persequitur ad vers. 1086.

ad duas lentes convexas deventum, demum et ad quatuor, quantumque inde profectum sit, exponit. Quae omnia persequitur usque ad vers. 1716, a quo ad Newtoniana Telescopia progreditur, quae Catadioptrica nuncupantur, cum non solum refractione, sed potissimum reflexione radiorum perficiantur. Fit eorumdem descriptio, commoda inde percepta, atque etiam incommoda, inductaeque idcirco mutationes referuntur; in eoque usque ad vers. 1990. insistitur.

pergere, neque mutationem itineris fieri, nisi tantummodo a viribus, quas in lumen exercent particulae corporum, in aliqua etiam distantia agentibus; quae viam sternunt ad explicandam reflexionis causam a v. 1121. Haec quidem non repetitur ab impulsu luminis in corpus impediens, ut multis ostenditur usque ad vers 1336. (ubi et de corporum raritate agitur), sed a viribus quibusdam, quae flexus in luce varios, et reflexionem, refractionemve inducant;

obtectas Urbes, quarum quaedam nunc in Campania, ut Herculanum et Pompeja, casu deprehensae e tenebris eruuntur, ac aliqua saltem ex parte in lucem prolatae in eruditorum hominum animis antiquitatis agnoscendae cupiditatem non tam explent, quam magis adhuc irritant atque inflammant. LIBRI DECIMI. Aggredi se profitetur Auctor argumentum minus, quam superiora,

nequaquam satis deprehensum, praesertim, in quo consistat partium cohaesio, cum dubitari jure possit, quod vulgo de illa existimatur, a praejudicatis opinionibus proficisci. Innuit hic, quantum hae, ab infantia hausta decipere non valeant, quamque, quod de contactu, de continua corporum extensione, ac impenetrabilitate sentimus, temere perceptum, falsumque esse posse videatur. Quae omnia usque ad v. 1329 pertractat. Ac tum, ut viam sibi paret ad

universam Newtonianam philosophiam suavissimis, ac planis doctrinae versibus illustravit, jam in lucem editum una cum interpretationibus et supplementis doctissimi Boscovichii, ac dispertitum in tria volumina, putamus non inopportunum, omissis illustrationibus viri clarissimi, ipsum etiam per sese uno volumine conclusum in lucem edi separatim, quo facilius parari, atque expeditius legi, haberi, quo libeat, deferri possit. Id ita fieri

parari, atque expeditius legi, haberi, quo libeat, deferri possit. Id ita fieri placet, si modo annuerit, Reverendissimus Pater Th. M. Mamachius S.P. A. Magister; cui quidem confirmamus nihil esse in hoc praeclaro opere non consentaneum religioni ac bonis moribus. Raimundus Cunich Rhetoricae et linguae Graecae in Collegio Romano professor. Jacobus

se Pierides comitantur; in altos
Iam de Parnassi potis hinc attollere Lucos. Ad Lectorem / Monitum, Praeceptumque.
Iamque adeo in primis ne te non carminis unus/m
Praetereat genus esse; licet celebranda reperti
Ad sacra sint Tantum versus, Laudesve Deorum
Dicendas, ne Relligio sine honore jaceret;

68  Praesertim cum Te noster labor auspice primum
69  Creverit, auctifico veluti Jovis imbre rigatus,
70   Et ninc auspice Te claram ausit visere lucem;
71  Si tua jucundi non olli gratia desit
72  Praesidii, tum se terris ad sidera tollet,
73  Tum mea Cirrhaea decorabit tempora lauro.
74  Quapropter vigiles sensus, vacuamque reposco,
75   Quantum

terris ad sidera tollet,
73  Tum mea Cirrhaea decorabit tempora lauro.
74  Quapropter vigiles sensus, vacuamque reposco,
75   Quantum ferre queant at commoda publica, mentem;
76  Non me difficiles cogent nam absistere coepto,
77  Implexaeque viae, quin omnia dispiciamus,
78  Altaque subtili scrutemur viscera lapsu.
79  Principio quicumque solent inquirere rerum

sit natura, videmus?
123  Inde potestates etiam, viresque quot extent,
124  Quaque suos solers ratione feratur ad actus,
125   Qua moveat corpus, quo foedere juncta ligetur?
126  Non res ulla quidem praesentior, et tamen ulla
127  Nota minus non est: oculo licet omnia late
128  Lustremus, caelum, terras, pelagusque profundum,
129   Tot mutata locis, variis et

extent,
124  Quaque suos solers ratione feratur ad actus,
125   Qua moveat corpus, quo foedere juncta ligetur?
126  Non res ulla quidem praesentior, et tamen ulla
127  Nota minus non est: oculo licet omnia late
128  Lustremus, caelum, terras, pelagusque profundum,
129   Tot mutata locis, variis et corpora formis;
130  Attamen illum ipsum

in rebus: at istud
144   Quis ratione queat nobis ostendere certa?
145  Cum lassata virûm sopor altus membra resolvit,
146  Atque papavereo conspersit lumina rore,
147  Dulcia non etiam captare oblivia mentem,
148  Quis vincat, nunquam et requiem, suaque otia habere?
149   Quis neget hoc ipsum proin, quod mens cogitat, ejus
150  Esse facultatem de multis scilicet unam,

hoc absistere ab usu
152  Incolumis? veluti quoque corpora saepe moveri
153  Cernimus, et propriam naturam immota tueri.
154   At, vel si semper mens cogitet, exteriusne
155  Non ea vis menti queat advenisse, sed ista
156  Lege, ut naturam semper comitetur eandem?
157  Praeterea impressas multarum ab origine prima
158  Rerum notitias in nostris mentibus altè,

ista
156  Lege, ut naturam semper comitetur eandem?
157  Praeterea impressas multarum ab origine prima
158  Rerum notitias in nostris mentibus altè,
159   Atque unà genitas, non haustas rebus ab ipsis
160  Exceptasque, animo sed in interiore repertas
161  Dicere uti possis, ratio non ulla videtur.
162  Qui dicunt, illas soli meruere tueri,
163  Plus

158  Rerum notitias in nostris mentibus altè,
159   Atque unà genitas, non haustas rebus ab ipsis
160  Exceptasque, animo sed in interiore repertas
161  Dicere uti possis, ratio non ulla videtur.
162  Qui dicunt, illas soli meruere tueri,
163  Plus aliis animae felices: sic fuit olim
164   Quidam de numero sapientum, qui meminisset,
165  In quot

auras.
175  Sin nihil esse velint: has formas, notitiasque,
176  Primitus insculptas quas dicunt mente, nisi ipsam
177  Vimque, potestatemque videndi plurima rerum;
178  At cur non etiam sic omnia, scilicet omni
179   Novimus in vita quaecumque, aut nosse queamus
180  Mortales? certe est nobiscum haec nata facultas,
181  Interior nostris nimirum in mentibus alma est

at quaedam notitiarum
188  Semina forte velis; verba intellecta, notaeque
189   Nam si sint rerum primarum, victa repente
190  Mens se dedit, et assensu se flectit ad illas
191  Non cunctante, velut tum notas non sibi primum,
192  Sed quas ante diu quoque noverit, et meminisset
193  Quas nunquam didicisse: velut cum dicimus, esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore

188  Semina forte velis; verba intellecta, notaeque
189   Nam si sint rerum primarum, victa repente
190  Mens se dedit, et assensu se flectit ad illas
191  Non cunctante, velut tum notas non sibi primum,
192  Sed quas ante diu quoque noverit, et meminisset
193  Quas nunquam didicisse: velut cum dicimus, esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem

sibi primum,
192  Sed quas ante diu quoque noverit, et meminisset
193  Quas nunquam didicisse: velut cum dicimus, esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem
195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,

192  Sed quas ante diu quoque noverit, et meminisset
193  Quas nunquam didicisse: velut cum dicimus, esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem
195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,

193  Quas nunquam didicisse: velut cum dicimus, esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem
195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,
199   Talia uti subito noscant, docuere parentes.

194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem
195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,
199   Talia uti subito noscant, docuere parentes.
200  Verùm, quandoquidem nos claro in lumine quaedam

204   Atque inscripta animo sint, atque insculpta potenti
205  Naturae artificis digito, velut aerea constet,
206  Aut adamantina mens, quae sic ea signa receptet?
207  Cur potius non est referendum rebus id ipsis,
208  Quarum percepta est bene cum natura novarum,
209   Intellectaque sunt verborum signa, repente
210  Jam sit opus mentem, quod tum videt, esse fateri?

224  Si pernoscendis est omnibus, altera porro
225  Quid faciet? rere hic subito, quod inutile, falsum.
226  Indita quapropter rerum quia mulla fatemur
227  Principia in nobis, non est, ut multa videri
228   Certa minus possint, verumque haud rebus in ullis
229  Prodat se, caecaque ideo se in nocte recondat;
230  Fulgurat illud enim, et perfundit lumine claro

nostra mente genuntur
266  Effigies rerum, veluti quae dulcia, dura,
267  Et varie fucata, sonora, et odora vocamus,
268   Atque alia e genere hoc, quorum sunt nomina mille,
269  Non tamen ut possint pene infinita notari
270  Vocibus, et verbis totidem discrimina quaeque.
271  Propterea, simili queis nos ratione ciemur,
272  Sunt eadem fortita vocabula; cogimus illa

animaï motibus intus.
303   Tertia nulla via est, qua possint insinuari
304  In nostros animos, nec ab ulla parte meare.
305  At quae sic duplici fiunt ope, semper eadem
306  Non perstant ratione, suis nec finibus haerent.
307  Mens formarum opifex nectit, disjungit, et auget,
308   Extendit, minuit, transformat, et undique versat
309  Omnimodis certo, certo sine fine, sine ordine

308   Extendit, minuit, transformat, et undique versat
309  Omnimodis certo, certo sine fine, sine ordine certo,
310  Olli ut collibitum est nimirum, aut fors tulit ipsa.
311  Non tot monstra parit nutrix invisa ferarum
312  Inter arenosos montes, exustaque saxa
313   Africa, quot nostro portenta informia surgunt
314  Saepe animo: pugnant contra, et stabulantur ibidem,

vicissim:
330  Scilicet hoc animi nobis mens conscia monstrat.
331  Praeterea hanc animi vim nostri in corporis artus
332  Partim exerceri sponte, ingratisve necesse est,
333   Non id augi ut nequeat, quod agendum: libera partim
334  Est eadem. Internos quoque saepe extenditur ipsos
335  In motus animi vis libera; quisque quod intra
336  Percipit expertus, claraque in luce

ire
347  Quit causis, causis nec quoquam impellitur ullis
348   Interdum: quid Numen enim, cum conderet orbem,
349  Impulit, ut spatii solem in regione locaret
350  Hac ipsa, non qua fulget Cynosura, vel ardens
351  Sirius, aut in corde furit qua flamma Leonis,
352  Perstarent tamen hoc tunc ordine ut omnia eodem?
353   Cur neque, ab exortu rerum numerentur ut anni

352  Perstarent tamen hoc tunc ordine ut omnia eodem?
353   Cur neque, ab exortu rerum numerentur ut anni
354  Tum plures, voluit, vel contra? quidve coegit,
355  Ut faceret non pulchra magis, melioraque multo,
356  Quae fecit? Tantis faciundis summa Potestas
357  Rebus an exhausta est? majus, meliusque nec ultra est?
358   At neque se egregiam commendat ob utilitatem

356  Quae fecit? Tantis faciundis summa Potestas
357  Rebus an exhausta est? majus, meliusque nec ultra est?
358   At neque se egregiam commendat ob utilitatem
359  Haec Ratio: facilis non se via, nec nova pandit
360  Propterea ad verum. Vel, si libet, indita cunctis
361  Sit rebus Ratio, quae sufficit, illa videri
362  Idcircone queat nobis, praestoque repente

367  Qui causas rerum vestigavere latentes.
368   Infinita tamen causarum summa profecto est
369  Haud minus idcirco, quas ignoramus, et ullo
370  Conatu, aut ullis opibus pertingere non est:
371  Ipsa latet quoniam rerum Natura tenebris
372  Obsita, nec, tenuem nobis nisi, protulit, umbram.
373   Quapropter nostra est, ut dixi, libera prorsus
374  Mens animi;

et inter,
379  Ipsam foedera sint, quid de se conscia noscat,
380  Diximus; idcirco num te cognoscere mentem,
381  Jactes, qualis ea est? Ignotum num tibi temet
382  Proin non esse putes? paucis e viribus illis,
383   Quas docui, speres deprendere funditus omnem
384  Naturam interius, quaenam sit, quidve sit illud,
385  Quod facit in nobis, quod nostros sustinet actus,

396  Ignotam nobis etiam fateamur, oportet,
397  Multo plus mentis naturam, vimque animaï.
398   Altera praeterea in rebus quae corporis extat
399  Natura, an pariter quoque non ignota latescat,
400  Et penitus caeca sese in caligine verset?
401  Hujus notitiis per sensus nam via solos
402  In mentem patefit; prima ergo fronte videtur
403   Tantum, et

verset?
401  Hujus notitiis per sensus nam via solos
402  In mentem patefit; prima ergo fronte videtur
403   Tantum, et nil aliud, nisi quae sunt extima, mostrant
404  Sensus; non etenim penetrant in viscera rerum.
405  Propterea tantum pauca, et vix nota profecto
406  Corporis apparent, quae dicere propria suemus,
407  Ast hic officia, aut vires, aut munera dicam.

ab origine possunt,
423   Quorum notities in mentem nulla venirent.
424  Haud aliter quàm quos oculorum lumine cassos
425  Ex utero miserans mater profudit in auras,
426  Illi non lucem, perfusaque corpora luce
427  Agnoscunt: datur haud ullas formare colorum
428   Effigies animo: nec res succendere possunt
429  Ignotae desiderium; haud se proinde carentes

438   Translatosque novum subito se rentur in orbem.
439  Post rebus caruisse bonis, caecosve fuisse
440  Agnoscunt, et quàm fuerit tum parva supellex
441  Notitiarum animi, detracto non magis uno
442  Quàm sensu: quid erit, si centum, aut mille repente
443   Auxilium menti tota cum merce venirent?
444  Forsitan et multis tam vasti in partibus orbis,

modisque,
447  Multiplex genus est animantum, quod potiatur
448   Aut aliis longe, quam nosmet, sensibus, ipsis
449  Pluribus aut multo, diversoque ordine nexis:
450  atque hi non rerum, quae nos, simulacra receptant
451  Corporearum animo, sed nulla fors ratione
452  Conveniant nostris quae prorsus, at undique distent,
453   Debeat ut, diversa, eadem natura videri,.

451  Corporearum animo, sed nulla fors ratione
452  Conveniant nostris quae prorsus, at undique distent,
453   Debeat ut, diversa, eadem natura videri,.
454  Adde, quod hi, queis non pollemus sensibus, aucti
455  Si qua ter crescant, deciesve, vel amplius arte,
456  Ostendant aliis circumdata corpora formis:
457  Ut cum transpicimus vitro pertenue tumenti

475  Protinus Aethiopum de verticibus praeruptis
476  Omnes praecipitet deorsum, aut tonitralia caeli
477  Atra ruant iracundo Iove templa superne.
478   Ergo iterum atque iterum sensus non posse fatendum est
479  Corpoream nobis naturam ostendere rerum:
480  Plurima quin etiam, quovis quae in corpore inesse
481  Monstrant, frigus uti nivis est, aut est calor

498   Mala prius fuerint: tum nullis talia quimus
499  Exprimere, ut possint alii cognoscere, signis,
500  Ni per se, similis queis sensus inesse videtur.
501  Has neque notitias non intus habere valemus,
502  Cum res poscit, uti cum sensus afficiuntur,
503   Aut mutare aliis; nec, cum dolor urget, eundum est
504  Non sentire potis mens, aut laetarier inde.

inesse videtur.
501  Has neque notitias non intus habere valemus,
502  Cum res poscit, uti cum sensus afficiuntur,
503   Aut mutare aliis; nec, cum dolor urget, eundum est
504  Non sentire potis mens, aut laetarier inde.
505  Quare in materia sensus, animumque movendi
506  Vires esse quidem has cognoscimus: at quid eadem
507  Sint, aut unde fluant, prorsum ignorare fatendum est.

505  Quare in materia sensus, animumque movendi
506  Vires esse quidem has cognoscimus: at quid eadem
507  Sint, aut unde fluant, prorsum ignorare fatendum est.
508   Hos igitur sensus si non largita fuisset
509  Natura, an vires istas constare putares,
510  Tantùm respiciunt quae sensus? proinde queamus
511  Corporis officia haec cujusque, eventa vocare.

512  Altera praeterea quoque sunt, quae munera dicas
513   Conjuncta: haec etenim junguntur semper, et haerent
514  Corporibus; proin et sejungi, seque gregari
515  Materiae sine discidio non posse putantur.
516  Pauca tamen nobis ea demum cognita constant
517  E numero ingenti: plura, at non cuncta daretur
518   Nosse eadem porro, si vis pollentior esset

514  Corporibus; proin et sejungi, seque gregari
515  Materiae sine discidio non posse putantur.
516  Pauca tamen nobis ea demum cognita constant
517  E numero ingenti: plura, at non cuncta daretur
518   Nosse eadem porro, si vis pollentior esset
519  Nostra animi; norunt et queis sublimior, atque
520  Mentibus est aliis potior natura, vigorque:

possit
538   Corpoream quantùm ad naturam percipiendam
539  Restet adhuc? quantùm in medio quantùmque relictum?
540  Nempe hic immenso distenditur aequore pontus,
541  Et non tranando densantur gurgite fluctus.
542  Nos levibus cimbis sat erit, si littora propter
543   Currimus, et tutis legimus conchylia ripis;
544  Ne nimium avectos pelago nox occupet horrens

si littora propter
543   Currimus, et tutis legimus conchylia ripis;
544  Ne nimium avectos pelago nox occupet horrens
545  Nimborum, et magnum mare fluctibus obruat atris.
546  Non est propterea tamen, ut natura sagaci
547  Vestigari oculo non debeat, ingenioque;
548   Quamquam etenim illius secretos visere lucos,
549  Abductamque domum, fontes et adire repostos

ripis;
544  Ne nimium avectos pelago nox occupet horrens
545  Nimborum, et magnum mare fluctibus obruat atris.
546  Non est propterea tamen, ut natura sagaci
547  Vestigari oculo non debeat, ingenioque;
548   Quamquam etenim illius secretos visere lucos,
549  Abductamque domum, fontes et adire repostos
550  Non datur, Hesperidum vigili ut servata dracone

tamen, ut natura sagaci
547  Vestigari oculo non debeat, ingenioque;
548   Quamquam etenim illius secretos visere lucos,
549  Abductamque domum, fontes et adire repostos
550  Non datur, Hesperidum vigili ut servata dracone
551  Poma; ast huc illuc obeundo, qua datur, atque
552  Omnia tentando est aliquid decerpere semper.
553   Ille decus, nomenque refert, ille anteit omnes,

560  Fulva putabatur tantùm, rutilique coloris
561  Res, siquidem prius est oculis, quam cognita tactu.
562  Quae dein et manibus tractata, gravissima multo est
563   Deprensa ante alias, sed non ita dura; sub ictu
564  Nam potuit valido ferri in quascumque figuras
565  Deduci facile, et flexu quocumque plicari.
566  Tempore post aliquo paulatim his addita quaedam:

discrimine produnt,
596  Scrutari, et semper majores ducere praedas,
597  Quaeque juvent animum, spoliis ditescere captis
598   Paulatim, et fines impune accedere ad ipsos;
599  Non inferre gradus intro, regnoque potiri
600  Audendam tamen: est nulli expugnabile regnum:
601  Illudunt variae species, simulacraque rerum
602  Pro rebus captantur inania, fictaque monstra,

semper, et haerent)
607  Munera, sunt itidem, simili ratione vocare
608   Quae conjuncta queas, natura ut Temporis, atque
609  Est Spatii; quoniam corpus constare profecto
610  Non queat ullius spatii, vel temporis expers.
611  Quare operae pretium est naturam inquirere utramque
612  Temporis, et spatii, atque aliis conjungere rebus.
613   Atque ea quisque sibi quamquam manifesta

in rebus ut extat,
622  Afficit et nostros sensus, et credita vulgo est.
623   Et primò veram, velut in se est, si tueare
624  Naturam spatii, distare a corpore noscas;
625  Non etenim solidum est, et non penetrabile; namque
626  Rem prohibere nequit per se transire meantem;
627  Ast, ut corpus, habet partes, sed tempore nullo
628   Mutua quae possint a se disjungi, et abire

622  Afficit et nostros sensus, et credita vulgo est.
623   Et primò veram, velut in se est, si tueare
624  Naturam spatii, distare a corpore noscas;
625  Non etenim solidum est, et non penetrabile; namque
626  Rem prohibere nequit per se transire meantem;
627  Ast, ut corpus, habet partes, sed tempore nullo
628   Mutua quae possint a se disjungi, et abire

protendit in omnes.
634  Per se igitur spatium quadam ratione videri
635  Esse queat nobis, nam vel sine corpore constat.
636  Tempus item per se quadam ratione videri
637  Cur non esse queat? non velox, atque remissum est,
638   Sed sibi par semper, semper pede labitur aequo.
639  Propterea nullis unquam est variabile rebus.
640  Et quamvis nequeant partes simul esse, sed uni

634  Per se igitur spatium quadam ratione videri
635  Esse queat nobis, nam vel sine corpore constat.
636  Tempus item per se quadam ratione videri
637  Cur non esse queat? non velox, atque remissum est,
638   Sed sibi par semper, semper pede labitur aequo.
639  Propterea nullis unquam est variabile rebus.
640  Et quamvis nequeant partes simul esse, sed uni

649  Quae durant, rerum, vel queis durare daretur.
650  At quoniam hae partes, nisi tantùm mente, videri
651   Temporis, et spatii nequeunt, neque sensibus ullis
652  Discerni inter se, et nostris non sensibus uti
653  Difficile est nobis, et non impellier inde;
654  Propterea a veris longe confingimus ipsi
655  Diversas partes, et quas sentire queamus.
656   Et primò

650  At quoniam hae partes, nisi tantùm mente, videri
651   Temporis, et spatii nequeunt, neque sensibus ullis
652  Discerni inter se, et nostris non sensibus uti
653  Difficile est nobis, et non impellier inde;
654  Propterea a veris longe confingimus ipsi
655  Diversas partes, et quas sentire queamus.
656   Et primò spatium vulgo, spatiique vocamus
657  Partem

663  Sidera, et a laevis quid partibus, oppositisque,
664  Quid super, atque infra, quid et ante retroque locari est.
665  Quantumvis spatio spatii mensura, locique
666   Congruat; at non est eadem res semper utrumque:
667  Quandoquidem, tellus caelo si nostra vagatur,
668  Aëris hoc lati spatium, quo cingimur omnes
669  Nunquam perstat idem; sed parte ipsius ab una

nomine utroque:
680  Illusitque virûm hic doctis quoque mentibus error
681   Saepe, etiam qui nil tribuebant sensibus ipsis,
682  Ferre et notitias veri rebantur ab ortu;
683  Non minus ad sensus referebant se tamen ipsos,
684  Ad suspecta sibi et loca fraudum plena relapsi.
685  Usque adeo rarum est nostris non sensibus uti
686   Rerum in judiciis, mentemque haud inde moveri.

682  Ferre et notitias veri rebantur ab ortu;
683  Non minus ad sensus referebant se tamen ipsos,
684  Ad suspecta sibi et loca fraudum plena relapsi.
685  Usque adeo rarum est nostris non sensibus uti
686   Rerum in judiciis, mentemque haud inde moveri.
687  Percipimus porro Tempus, sentimus ubi intus
688  Notitias aliis alias succedere semper
689  Mentis

formis;
705  Tum subitò nobis tempus cessare videtur,
706   Ut nosmet durare ne ipsos percipiamus;
707  Nox neque momento longissima longior uno est,
708  Horaque sopitis citius non praeterit anno;
709  Temporis et puncto, quo primum humentibus alis
710  Incubuit somnus, punctum illud continuatur,
711   Quo demum se mens expergefacta recepit.
712  Tum

haec sublapsa volatu:
725  Nam cum res aliqua pectus dulcedine tangunt,
726   Interea species multo quanquam agmine densae
727  Praetereant animo, numerus perceptus earum
728  Non erit: afficiet, sed inobservata latebit
729  Vis ea; nam retinet mentem, abducitque voluptas.
730  Qui contra morbo lateris tentantur acuto,
731   Curarum aut saevis aegrescunt morsibus intus

pectora motu;
733  Illis tarda dies, sol caelo figitur alto
734  Torpens, vixque mora evolventur tempora multa.
735  Nam tum quosque vigil crebros mens percipit ictus.
736   Jam non ipsa diu mens unam continet unquam
737  Notitiam intra se, quin protinus altera surgat,
738  Protinus atque animo vigili dein exoriatur
739  Altera perpetuis vicibus (licet ille profecto

unquam
737  Notitiam intra se, quin protinus altera surgat,
738  Protinus atque animo vigili dein exoriatur
739  Altera perpetuis vicibus (licet ille profecto
740  Obtutum non saepe vices convertat ad istas
741   Unam rem versans aliquam): nos dicimus illud
742  Momentum, species quo scilicet una videtur
743  Tantùm animo, nec adhuc decesserit advenienti,

istas
741   Unam rem versans aliquam): nos dicimus illud
742  Momentum, species quo scilicet una videtur
743  Tantùm animo, nec adhuc decesserit advenienti,
744  Momentum, quo non pars temporis ulla videri
745  Esse minor queat, et breviori transvolet ictu;
746   Apparet mora nulla, et puncto sistit in uno:
747  Quamvis revera minimas has temporis infra

ictu;
746   Apparet mora nulla, et puncto sistit in uno:
747  Quamvis revera minimas has temporis infra
748  Particulas aliae quoque sint sine fine minores,
749  Atque aliae, non ut minima ulla, vel ultima constet.
750  Succedunt igitur sibi certo tempore mentis
751   Notitiae, quo non multo mora possit earum
752  Tardior, aut citior nobis vigilantibus esse.

748  Particulas aliae quoque sint sine fine minores,
749  Atque aliae, non ut minima ulla, vel ultima constet.
750  Succedunt igitur sibi certo tempore mentis
751   Notitiae, quo non multo mora possit earum
752  Tardior, aut citior nobis vigilantibus esse.
753  At varios rerum quia motus cernimus extra,
754  Atque ex hoc opus est specierum continuatam

755  Prodire nobis seriem (quae temporis ipsa
756   Notitia est), fit, uti referamus motibus illam,
757  Et tantùm a rebus motis haurire putemus:
758  Nos veluti, starent si res, non temporis ullam
759  Intus haberemus speciem, cum tempora nobis
760  Significent ipsae species, rerumque figurae,
761   Et parili duret res mota, quietaque pacto.
762  Ducimur

motis tempora rebus
764  Credimus: atque ideo metimur tempora motu:
765  Inde diem solis cursu finimus, et annum,
766   Temporis atque alios stellis labentibus orbes.
767  At non est tibi tuta vel ipsa haec semita Phoebi,
768  Qui non aequales nobis annosque, diesque
769  Partitur; modo nam citior, modo segnior idem est.
770  Jam quid erit, si solis iter, si semita caeli

tempora motu:
765  Inde diem solis cursu finimus, et annum,
766   Temporis atque alios stellis labentibus orbes.
767  At non est tibi tuta vel ipsa haec semita Phoebi,
768  Qui non aequales nobis annosque, diesque
769  Partitur; modo nam citior, modo segnior idem est.
770  Jam quid erit, si solis iter, si semita caeli
771   Illa ingens cursu certe haud contunditur aequo,

volutum
780  Tempus item est nobis, facilisque brevisque propinquam
781   Transitus ad motus naturam perspiciendam est.
782  Quare age, per sensus itidem cognoscere veros,
783  Non erit, ut possis motus, et prendere mente;
784  Nam quoniam motus fit, ubi transmigrat ab uno
785  Corpus quodque loco, atque alia se parte receptat
786   Immensi spatii; has ipsas cum cernere partes,

mente;
784  Nam quoniam motus fit, ubi transmigrat ab uno
785  Corpus quodque loco, atque alia se parte receptat
786   Immensi spatii; has ipsas cum cernere partes,
787  Aut loca non possint oculi, quod diximus ante;
788  Est opus, ut nequeant quoque motus, hoc genus, omnes,
789  Mutatos regione situs et cernere inani.
790  Vulgò at corporibus motum perhibemus inesse,

796   Dum sedet ad clavum vigilans in puppe magister,
797  Creditur a nautis per transtra vagantibus unâ
798  In regione loci stare, immotusque manere,
799  Qui loca cum navi permutat non minus ipsâ,
800  Vel quoque cum terra, tellus si nostra movetur,
801   Et circa solem sese, et terrestria transfert.
802  Proinde sedens Tiphys puppi, aut Palinurus in alta

820  Quandoquidem immoti spatii quoque tum loca possunt
821   Mutari vera; ante oculos aut illa moveri,
822  Ista quiescere cum cernis, quis spondeat auctor,
823  Accidere haec prorsus non contra, haec nempe moveri,
824  Illa quiescere, et immoti statione tenere
825  Unâ se spatii? Quapropter ne tibi motum
826   Tum fieri tantùm statuas, cum a corpore corpus

referatur ad illa
842  Si tum corpus, uti queat apparere moveri,
843  Stet licet, ut nautis montesque, urbesque recedunt,
844  Aut tardove, citove magis transire meatu.
845  Non igitur veros referendo noscere motus,
846   Nam non apparent, qua sunt ratione, valemus.
847  Pluribus exemplis manifestum reddere possim
848  Hoc tibi, quae constant quoque non incognita vulgo;

apparere moveri,
843  Stet licet, ut nautis montesque, urbesque recedunt,
844  Aut tardove, citove magis transire meatu.
845  Non igitur veros referendo noscere motus,
846   Nam non apparent, qua sunt ratione, valemus.
847  Pluribus exemplis manifestum reddere possim
848  Hoc tibi, quae constant quoque non incognita vulgo;
849  Certius at reliquis unum tamen accipe, quodque

845  Non igitur veros referendo noscere motus,
846   Nam non apparent, qua sunt ratione, valemus.
847  Pluribus exemplis manifestum reddere possim
848  Hoc tibi, quae constant quoque non incognita vulgo;
849  Certius at reliquis unum tamen accipe, quodque
850  Clarius ipsam rem, quam conor vincere, firmet.
851   E longo patulum vas pendeat, effice, fune,

870  Quandoquidem in gyrum correpta recedere longe
871   Corpora nituntur, quod post tibi pluribus edam.
872  Primùm at cum vires nondum unde receperat ullas,
873  Tum neque non laterum diversas tangere partes
874  Perpetuò, neque non diversas aeris et oras
875  Respicere, in veraque situs mutare quiete.
876   Quapropter non hic conatus pendet ab undae

871   Corpora nituntur, quod post tibi pluribus edam.
872  Primùm at cum vires nondum unde receperat ullas,
873  Tum neque non laterum diversas tangere partes
874  Perpetuò, neque non diversas aeris et oras
875  Respicere, in veraque situs mutare quiete.
876   Quapropter non hic conatus pendet ab undae
877  Respectu vario ad circumsita corpora, non hac

ullas,
873  Tum neque non laterum diversas tangere partes
874  Perpetuò, neque non diversas aeris et oras
875  Respicere, in veraque situs mutare quiete.
876   Quapropter non hic conatus pendet ab undae
877  Respectu vario ad circumsita corpora, non hac
878  Propterea verus manavit origine motus.
879  Unicus hic certe est in moto corpore quovis,

874  Perpetuò, neque non diversas aeris et oras
875  Respicere, in veraque situs mutare quiete.
876   Quapropter non hic conatus pendet ab undae
877  Respectu vario ad circumsita corpora, non hac
878  Propterea verus manavit origine motus.
879  Unicus hic certe est in moto corpore quovis,
880  At diversa sitùs ratio extat corpora semper
881   Ad varia, et varii

extat corpora semper
881   Ad varia, et varii proin uno in corpore motus
882  apparent, tamen effoeti et sine viribus ullis.
883  Quare quae varia possunt ratione referri,
884  Non ipsae, quarum praemonstrant nomina, res sunt,
885  At quaedam, sensu quae percipiuntur, earum
886   Mensurae rerum, verae, errantesve, sed víum
887  Ob longum in populo firmatae: scilicet ille

firmatae: scilicet ille
888  Veris saepe quidem rebus permutat inanes.
889  Propterea veros rerum cognoscere nobis
890  Difficile est, atque a visis dignoscere motus;
891   At non naturae variam callentibus artem
892  Ingeniis id semper ab omni parte negatum est:
893  Partim per motus, quos possis subdere sensu,
894  Partim et per causas, effectaque, scilicet ipsas

scilicet ipsas
895  Per vires, veros ad motus progrediuntur,
896   Atque ita, quos nequeant unquam sentire, docentur.
897  Verum quod superest, varios distinguere motus
898  Non tam difficile est generatim mutuà, seque
899  Inter conferre, et metiri, et cernere seorsum.
900  Et primò motus quidam sunt, qui sibi constant
901   Aequales, properantque pari lapsuque, fugaque:

puncta,
959  Temporis illius mensuram, et mobilitatis.
960   Demum ad tempus idem quoniam plerumque: vel aequum
961  Respicimus, motus cum ad motus aequiparamus;
962  Propterea non hìc tempus plerumque putamus;
963  Dicimus atque illum prodire in corpore motum,
964  Quem gignat toties repetita, in corpore puncta
965   Quot sunt, mobilitas, nimirum tantus is extat,

puncta
965   Quot sunt, mobilitas, nimirum tantus is extat,
966  Quanto materies respondet, mobilitasque.
967  Has tibi dum rerum primas mea Musa recenset
968  Notitias, quales non intus habere necesse est,
969  Ne quae per sensus nostros, per nomina rerum
970   Irrepant fraudes animo, verumque recondant;
971  Praesertim tibi, quid constent, quibus omnia fiunt,

fiunt,
972  Dum memoro, quaecumque cluent, loca, tempora, motus,
973  Ne nimium nostris in versibus esse querare
974  Asperitatis, et illecebris, cultuque carere
975   Carmina, non aliis nisi mentibus apta severis:
976  Nam si non vernae rident per amoena vireta
977  Hìc florum species, si non et flumina currunt
978  Lactea, nec tenerae ludunt per prata puellae;

tempora, motus,
973  Ne nimium nostris in versibus esse querare
974  Asperitatis, et illecebris, cultuque carere
975   Carmina, non aliis nisi mentibus apta severis:
976  Nam si non vernae rident per amoena vireta
977  Hìc florum species, si non et flumina currunt
978  Lactea, nec tenerae ludunt per prata puellae;
979  Ast aliquis tamen et rebus decor esse severis

974  Asperitatis, et illecebris, cultuque carere
975   Carmina, non aliis nisi mentibus apta severis:
976  Nam si non vernae rident per amoena vireta
977  Hìc florum species, si non et flumina currunt
978  Lactea, nec tenerae ludunt per prata puellae;
979  Ast aliquis tamen et rebus decor esse severis
980   Creditur, et proprii manet ingens gloria cultus;

tuta labascat,
998  Ante erit hìc nobis, quaerendi quae via veri,
999  Firmandum: quippe hoc vertuntur cardine cuncta;
1000   Errandi vites hac scilicet arte pericla,
1001  Quae non effugere Viri, scrutarier ista
1002  Tempore qui a veteri tentârunt; proinde ruinam
1003  Fecere in rebus naturae perspiciendis.
1004  Nam multi prius ad causas, et semina, et ortus

veris conficta valebant
1028  Aptari nulla ratione, ut cuncta necesse
1029  Tum fuerit cadere, et subverti victa ruinâ,
1030   Tantaque dissolvi facili molimina casu.
1031  Non fortuna potest, ut dites, sic sapientes
1032  Efficere, et clausi thesauros pandere veri.
1033  Nimirum causas rerum cum noscere primas
1034  Non sit opis nostrae, varios sed cernere tantùm

facili molimina casu.
1031  Non fortuna potest, ut dites, sic sapientes
1032  Efficere, et clausi thesauros pandere veri.
1033  Nimirum causas rerum cum noscere primas
1034  Non sit opis nostrae, varios sed cernere tantùm
1035   Motus, qui valeant diversis pluribus omnes
1036  A causis, quarum numerum comprendere non est,
1037  Idem prodire, atque eadem facere omnia vulgò,

1033  Nimirum causas rerum cum noscere primas
1034  Non sit opis nostrae, varios sed cernere tantùm
1035   Motus, qui valeant diversis pluribus omnes
1036  A causis, quarum numerum comprendere non est,
1037  Idem prodire, atque eadem facere omnia vulgò,
1038  Quae fiunt; quis erit tam sidere cretus amico,
1039  Ut quae prima suae menti forte indicat et quae
1040  

nec bene, rebus,
1041  Illa sit e cunctis una, et certissima causis;
1042  Cum valeant hoc Omne capaci prendere gyro
1043  Hae melius, quàm cui praeferrier obtigit uni.
1044  Non igitur fas est nosmet contendere primas
1045   Ad rerum causas, mortales, atque minutis
1046  Ingeniis natos, neque menti fidere tantùm
1047  infirmae, tenebris quae, ut caeco in carcere, septa est.

aequora, montesque
1056  Adveniat terras hospes, longùmque morari
1057  Destinet; extemplo sanctas ibi discere leges
1058  Ipse velit, sciat ut communi vivere jure,
1059  Si non e tabulis, quas non percurrere cuique est,
1060   At populi a certo vivendi more, ratisque
1061  Usibus, in variis servari quos probe rebus
1062  Aspicit, illatis toties dum crimina poenis

1056  Adveniat terras hospes, longùmque morari
1057  Destinet; extemplo sanctas ibi discere leges
1058  Ipse velit, sciat ut communi vivere jure,
1059  Si non e tabulis, quas non percurrere cuique est,
1060   At populi a certo vivendi more, ratisque
1061  Usibus, in variis servari quos probe rebus
1062  Aspicit, illatis toties dum crimina poenis

1061  Usibus, in variis servari quos probe rebus
1062  Aspicit, illatis toties dum crimina poenis
1063  Comparat, et pulchrae noscit data praemia laudi:
1064  Nec nimium, si non, quis legum, noverit, auctor,
1065   Quaeque ferendarum ratio, et quae tempora, refert;
1066  dum liceat multas deprendere praecipuasque,
1067  Quas servare opus est, offendat ne quid in illo

1081  In rebus sat erit nobis inquirere, quid sit
1082  Tantùm, et quid fiat, quasdam possimus ut inde
1083  Eruere, haec constet queis mundi machina, leges;
1084  Quae quamvis non sint Naturae a fonte petitae,
1085   Sejungi ut nequeant ab eadem, seque gregari,
1086  Non minus at rerum varias dant noscere causas,
1087  Etsi non primas, neque summas; at quibus ipsa

ut inde
1083  Eruere, haec constet queis mundi machina, leges;
1084  Quae quamvis non sint Naturae a fonte petitae,
1085   Sejungi ut nequeant ab eadem, seque gregari,
1086  Non minus at rerum varias dant noscere causas,
1087  Etsi non primas, neque summas; at quibus ipsa
1088  Naturae facies aliqua de parte patescat,
1089  Atque ars sese aliquà nobis tenus abdita prodat.

leges;
1084  Quae quamvis non sint Naturae a fonte petitae,
1085   Sejungi ut nequeant ab eadem, seque gregari,
1086  Non minus at rerum varias dant noscere causas,
1087  Etsi non primas, neque summas; at quibus ipsa
1088  Naturae facies aliqua de parte patescat,
1089  Atque ars sese aliquà nobis tenus abdita prodat.
1090   Praecipue cautis tamen his in rebus oportet

1120   Scilicet exemplis a pluribus undique lectis
1121  Mens similes facili ratione inducitur ad res:
1122  At quia per flexus sic pergimus, atque coacti
1123  Conjicere interdum sumus, haec tutissima non est
1124  Ad verum via semper, et omni a fraude remota.
1125   Propterea ipsas res iterumque, iterumque necesse est
1126  Inspectare animo, partique revolvere ab omni,

noscere normas.
1135   Et primò quaecumque eadem constare videmus
1136  In rebus semper, si stant paria omnia circum,
1137  Omnibus, ut nil fiat, ubi deprendier illa
1138  Non eadem possint, et quod connectier ipsis
1139  Perfacile, et nunquam cernas pugnare vicissim;
1140   illa quidem legum in numerum censumque repone
1141  Naturae, quae non possint dissolvier unquam.

1138  Non eadem possint, et quod connectier ipsis
1139  Perfacile, et nunquam cernas pugnare vicissim;
1140   illa quidem legum in numerum censumque repone
1141  Naturae, quae non possint dissolvier unquam.
1142  Munera quandoquidem, quae nos communia toti
1143  Semper materiae sensuque et mente tuemur,
1144  Quaeque nec intendi valeant, nec deinde remitti,

1149  Credere nil obstat semper debere, neque ullas
1150   Errorum fraudes, si credimus, inde timendum.
1151  Praeterea res cum recta ratione geratur
1152  Publica Naturae, multis non ipsa redundat
1153  Legibus; at paucis, quibus ipsam et oporteat uti,
1154  Utitur, has uno servans per cuncta tenore:
1155   Publica nam res est vulgo corruptior omnis,

decutit umbras,
1160   Deficiat teneris almus ne fructibus humor;
1161  Sic nobis, quodcumque superfluit, est resecandum
1162  Legibus in nostris, effecta ut singula privas
1163  Non habeant causas; sed quae sunt unius illa
1164  Ordinis aut generis, causa peragantur ab una,
1165   Ni plures nova fors ratio, manifestaque poscat.
1166  Simplex propterea causa est, animalia vulgò

1166  Simplex propterea causa est, animalia vulgò
1167  Omnia vitalem qua reddunt, atque reducunt
1168  Aëra, nimirum qua nos, hac caetera quaeque.
1169  Simplex cur etiam tibi non erit, unaque prorsus,
1170   Qua cadit in terram deorsum demissus ab alto
1171  Hic lapis ad colles septem, et Tyberina fluenta,
1172  Quàm Thamesin propter, vel Nili, et ad ostia Gangis,

ab alto
1171  Hic lapis ad colles septem, et Tyberina fluenta,
1172  Quàm Thamesin propter, vel Nili, et ad ostia Gangis,
1173  Aut regna Oceani pelago divisa sonanti?
1174  Non tamen haec ita certa putes, ita tuta profecto
1175   Esse, ut non possint veluti per lubrica labi
1176  Interdum gressus, constructaque sidere moles.
1177  Nam veluti turpi pro furti crimine cum quos

1172  Quàm Thamesin propter, vel Nili, et ad ostia Gangis,
1173  Aut regna Oceani pelago divisa sonanti?
1174  Non tamen haec ita certa putes, ita tuta profecto
1175   Esse, ut non possint veluti per lubrica labi
1176  Interdum gressus, constructaque sidere moles.
1177  Nam veluti turpi pro furti crimine cum quos
1178  Damnatos capitis longinqua viderit hospes

aequi.
1187  Diversae diversa queunt nam crimina leges
1188  Supplicio ulcisci, nocuamque extinguere vitam.
1189  Sic in natura simili ratione videmus
1190   Quae peragi, valeant non causa existere ab una;
1191  Idem possit enim varia vi motus oriri
1192  Corporis, aut parti nimirum corpus ab una
1193  Quae trahat, opposita vel idem quae parte repellat.

1193  Quae trahat, opposita vel idem quae parte repellat.
1194  Ergo licet multis sat causa sit unica rebus
1195   Saepe, tamen quoniam nos inde excludere clara
1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,
1197  Per quas multa geri quoque eorum posse tuemur,
1198  Non clara ratione illa unica certa videtur.
1199  Non ita nam quidquam naturae in rebus apertum

sit unica rebus
1195   Saepe, tamen quoniam nos inde excludere clara
1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,
1197  Per quas multa geri quoque eorum posse tuemur,
1198  Non clara ratione illa unica certa videtur.
1199  Non ita nam quidquam naturae in rebus apertum
1200   Constat, ut in claro contra se lumine pandunt
1201  Mensurae, et numeri, verum sine nube ubi fulget:

excludere clara
1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,
1197  Per quas multa geri quoque eorum posse tuemur,
1198  Non clara ratione illa unica certa videtur.
1199  Non ita nam quidquam naturae in rebus apertum
1200   Constat, ut in claro contra se lumine pandunt
1201  Mensurae, et numeri, verum sine nube ubi fulget:
1202  Non tamen idcirco est, quaerendi his fidere

videtur.
1199  Non ita nam quidquam naturae in rebus apertum
1200   Constat, ut in claro contra se lumine pandunt
1201  Mensurae, et numeri, verum sine nube ubi fulget:
1202  Non tamen idcirco est, quaerendi his fidere normis
1203  Ut nequeant animi; praesertim accesserit acri
1204  Si tum non facilis falli experientia menti.
1205   Tum siquidem, quantùm patitur res ipsa,

1201  Mensurae, et numeri, verum sine nube ubi fulget:
1202  Non tamen idcirco est, quaerendi his fidere normis
1203  Ut nequeant animi; praesertim accesserit acri
1204  Si tum non facilis falli experientia menti.
1205   Tum siquidem, quantùm patitur res ipsa, doceri,
1206  Multaque ab incertis diversa agnosse valemus.
1207  Sic fidunt duce nocturna, spumantia nautae

res ipsa, doceri,
1206  Multaque ab incertis diversa agnosse valemus.
1207  Sic fidunt duce nocturna, spumantia nautae
1208  Marmora dum scindunt, Cynosura; quae licet ipso
1209  Non infixa polo mundi stet, et orbibus orbes
1210   Implicet assiduos; minimo tamen et quia gyro
1211  Se volvit, parvaque polo, notaque recedit
1212  Et quia mensura, et caelo quia denique nullum

saeva sederet
1221  Judicio, nullos morsus in viva timebas
1222  Viscera confidens: dirum implacabile monstrum
1223  Se contra rupe infrendens projecit ab alta,
1224  Quippe suas non detectas contendere contra
1225   Artes non potuit; cur non at pluribus aeque
1226  Illa etiam aptari rebus verba abdita possent,
1227  Praesertim cum conjiciens dissolveret illa

viva timebas
1222  Viscera confidens: dirum implacabile monstrum
1223  Se contra rupe infrendens projecit ab alta,
1224  Quippe suas non detectas contendere contra
1225   Artes non potuit; cur non at pluribus aeque
1226  Illa etiam aptari rebus verba abdita possent,
1227  Praesertim cum conjiciens dissolveret illa
1228  Oedipus, occulta quae Sphinx involverat arte?

1222  Viscera confidens: dirum implacabile monstrum
1223  Se contra rupe infrendens projecit ab alta,
1224  Quippe suas non detectas contendere contra
1225   Artes non potuit; cur non at pluribus aeque
1226  Illa etiam aptari rebus verba abdita possent,
1227  Praesertim cum conjiciens dissolveret illa
1228  Oedipus, occulta quae Sphinx involverat arte?

1228  Oedipus, occulta quae Sphinx involverat arte?
1229  Accidere hoc rarò, vel vix queat, ut bene cuncta
1230   Qui vertisset, in id, quod verum est, scilicet idem
1231  Tum non inciderit; praesertim plurima verbis
1232  Si lateant aliis, quae debet nectere in unum,
1233  Proposita, et noscat bene quae constare soluta:
1234  Quo plures etenim, quas ipsa oracula claudunt,

1233  Proposita, et noscat bene quae constare soluta:
1234  Quo plures etenim, quas ipsa oracula claudunt,
1235   Implexae partes unà sint, inque volutae,
1236  Hoc mage difficile est non invenisse quod optas,
1237  Conveniant rebus si partes quaeque repertis:
1238  Tum mage quandoquidem rarescunt, partibus illis
1239  Caetera sensa queant quae jungier omnibus apta.

arena.
1247  Proin cum quaeque tuae rationi ex omnibus una
1248  Pars bene consentit, vulgo nihil ut sit eorum,
1249  In mundo peragi quaecumque ubicumque videmus,
1250   Quod non conveniat positis cum legibus, atque
1251  Non fluere ex illis videatur; nonne necesse est
1252  Veras propterea leges has esse fateri,
1253  Atque ea vera itidem, quae tum deducimus illinc,

ex omnibus una
1248  Pars bene consentit, vulgo nihil ut sit eorum,
1249  In mundo peragi quaecumque ubicumque videmus,
1250   Quod non conveniat positis cum legibus, atque
1251  Non fluere ex illis videatur; nonne necesse est
1252  Veras propterea leges has esse fateri,
1253  Atque ea vera itidem, quae tum deducimus illinc,
1254  Ambigere ut prorsum nequeas, fraudemque timere?

1256  Sunt loca, jam stadio discurrere tempus aperto est,
1257  Et cupide spectantum oculos, animosque tenere.
1258  Principio proprium generatim, ut diximus ante,
1259  Materiae officium est, ut non penetrarier ulla
1260   Parte queat, corpus neque corpore possit adiri,
1261  Ut duo tunc unâ simul in statione locentur:
1262  Omni quod nosmet nimirum ediscimus a re.

in unum,
1282  Et lux mille viis spatio discurrit eodem,
1283  Itque reditque, nec una alii pars officit hilum.
1284  Omnia tu potes haec facili cognoscere pacto,
1285   Ut non propterea penetrari corpora credas;
1286  Si lucem perquàm subtili corporis auctu
1287  Esse, nec admixtum cunctis non rebus inane
1288  Percipias; atque in vitro, atque humore latere

1284  Omnia tu potes haec facili cognoscere pacto,
1285   Ut non propterea penetrari corpora credas;
1286  Si lucem perquàm subtili corporis auctu
1287  Esse, nec admixtum cunctis non rebus inane
1288  Percipias; atque in vitro, atque humore latere
1289  Tam varios flexus, queis permeat illa, viarum.
1290   Spongia nam lympha veluti repletur, aperta

1290   Spongia nam lympha veluti repletur, aperta
1291  Per, quae sunt oculis, tot rara foramina, nostris;
1292  Sic et caetera item, sic saxum, et lignea texta,
1293  (Intervalla licet non possint ista videri)
1294  Saepe metalla etiam penetrant intrinsecùs undae,
1295   Vitraque sic tenuis lux, et perlabitur undas.
1296  Ergo, quandoquidem nihil est, quo vincere possis,

1305   Omnia, quae circum nos tangimus, atque videmus,
1306  Extensa; extendi, quae sunt, opus esse fatendum est,
1307  Cuncta alia in rebus, spatiisque excurrere multis.
1308  Extenduntur item, quia non penetrarier ipsae
1309  Cum valeant partes, ut diximus, et simul uno
1310   Stare loco plures, aliquo diffundere debent
1311  Se spatio, quod eas velut aequo in vase receptet.

1341  Propterea si sint simili constructa figurâ
1342  Horrea nostra tuis, sed parjete quae magis alto
1343  Claudantur decies; centum frons undique major
1344  Partibus excurret; centum at non partibus istis
1345   Ditior ipse ego sim, decies sed denique centum,
1346  Si duro agrestum placata labore, boumque
1347  Alma Ceres flavis compleverit horrea donis.

1346  Si duro agrestum placata labore, boumque
1347  Alma Ceres flavis compleverit horrea donis.
1348  Omnia praeterea cunctis sunt motibus apta
1349  Corpora; nam nostris non sensibus objicit ullum
1350   Se corpus, vastum quamvis, durumque moveri
1351  Quod nequeat, variosque situs mutare locorum.
1352  Novimus a motu in proprias quin corpora partes

disque trahuntur
1358  Mutuà, ut hinc proprias revera corpora findi
1359  Scire sit in partes, atque omnia posse retexi.
1360   Et licet hae facili semper ratione revelli
1361  Non possint, sic interdum stipata cohaeret
1362  Materies; tamen haud, manibus quod prendere possis,
1363  Quidquam erit, ut nulla valeat vi, aut arte resolvi,
1364  Imminuique, suis divulsis partibus a

extat
1367  Partibus, at fors finitis, et denique primis,
1368  Quae sint invicta pollentes simplicitate,
1369  Inde sinat nunquam quidquam natura revelli.
1370   Nam si eadem non sint semper primordia, rebus
1371  Natura in cunctis faciem haud servaret eandem,
1372  Et sese species, dum res sit quaeque, novaret,
1373  Perpetuòque omnis mundi hic se verteret ordo.

rebus
1371  Natura in cunctis faciem haud servaret eandem,
1372  Et sese species, dum res sit quaeque, novaret,
1373  Perpetuòque omnis mundi hic se verteret ordo.
1374  Non minus ast ideo in quovis ita corpore magna est
1375   Ubertas elementorum, numerusque, ita moles
1376  Subtilis, tenuisque, ut finem tangere nostra
1377  Mens valeat nunquam, quamvis intendat acutas

1411  Inclusos terra; grassantur viribus hostes,
1412  Atque dolis, coguntque pedem haud sine caede referre.
1413  Maxima tum laus est, alieno abscedere si quà
1414  Possint armati regno, et non omnia perdant.
1415   Et quoniam, clara ratione, patentia quae sint
1416  Munera materiae, et nullis non cognita saeclis,
1417  Jam docui; nunc, quod superest, tu caetera mecum

1413  Maxima tum laus est, alieno abscedere si quà
1414  Possint armati regno, et non omnia perdant.
1415   Et quoniam, clara ratione, patentia quae sint
1416  Munera materiae, et nullis non cognita saeclis,
1417  Jam docui; nunc, quod superest, tu caetera mecum
1418  Contemplare, virûm praestantibus edita nuper
1419  Scilicet ingeniis, et magno inventa labore,

pergat,
1453  Aequatoque solo, et diuturno tempore, demum
1454  Sistitur haud alia de causa, quam quia motum
1455   Paulatim abradat, quantumvis laevis, et aequa,
1456  Tollere non possis quam funditus, asperitate
1457  Terra aliqua, proscissa resistat et aëris aura.
1458  Utraque causa suo cum motum extinguere possit
1459  Tempore, non aliam quaerendum est corpore in ipso,

1456  Tollere non possis quam funditus, asperitate
1457  Terra aliqua, proscissa resistat et aëris aura.
1458  Utraque causa suo cum motum extinguere possit
1459  Tempore, non aliam quaerendum est corpore in ipso,
1460   Ne causis causas alias addamus inanes.
1461  Ipsum igitur per se non ullo tempore corpus
1462  Quit mutare suos, aut prorsus tollere motus.

1458  Utraque causa suo cum motum extinguere possit
1459  Tempore, non aliam quaerendum est corpore in ipso,
1460   Ne causis causas alias addamus inanes.
1461  Ipsum igitur per se non ullo tempore corpus
1462  Quit mutare suos, aut prorsus tollere motus.
1463  Ergo est illud iners, et semper fungitur hac vi.
1464  Proinde globum quoque si magno jaculeris eundem

fungitur hac vi.
1464  Proinde globum quoque si magno jaculeris eundem
1465   Nisu per liquidum projectans aëra, vel cum
1466  Tormentis lapides a grandibus excutiuntur,
1467  Non alia regione vise deflectere cernas,
1468  Quàm deorsum, sua quo gravitas, et pondera cogunt:
1469  Nec ratione alia servant per saecula longa
1470   Astra suos circa solem labentia motus;

1484  Temporis ut tribuatur, uti per corpora certos
1485   Possint cudentes moderatim educere motus.
1486  Diversae, genus hoc, quoque vires tempore agentes
1487  Aequali motus progignunt non alios, quam
1488  His ipsis possint qui respondere; sed uni
1489  Tempora cuique dabis si non aequalia, motus
1490   Non nisi temporibus respondeat ipse, necesse est,

1486  Diversae, genus hoc, quoque vires tempore agentes
1487  Aequali motus progignunt non alios, quam
1488  His ipsis possint qui respondere; sed uni
1489  Tempora cuique dabis si non aequalia, motus
1490   Non nisi temporibus respondeat ipse, necesse est,
1491  Quisque suis, quibus exoritur. Vis quaelibet ergo
1492  Tanto major erit, quanto et, qui gignitur, ipse

vires tempore agentes
1487  Aequali motus progignunt non alios, quam
1488  His ipsis possint qui respondere; sed uni
1489  Tempora cuique dabis si non aequalia, motus
1490   Non nisi temporibus respondeat ipse, necesse est,
1491  Quisque suis, quibus exoritur. Vis quaelibet ergo
1492  Tanto major erit, quanto et, qui gignitur, ipse
1493  Auctior est motus, contractior et mora

vi nempe priore;
1540   Ibit idem media prorsum regione viaï
1541  Inter utrumque latus, simul et parebit utrique:
1542  Sin impar nova sit, neque motus proferat aequos;
1543  Non medium per iter compulsum corpus agetur;
1544  Sed lateri accedet magis illi, major in ipsum
1545   Exeritur quo vis, ictusque valentior urget.
1546  Haud aliter, quam cum lymphis torrentibus auctum

alvei
1551  Raptatur, deorsumque secundo labitur amne,
1552  Atque ita conjunctis tonsarum impulsibus, et vi
1553  Undarum obliqua excurrit, seseque cupitae
1554  Denique non ripae, quo cursum obversa tenebat,
1555   Applicat, at tanto, quia rapta est, inferiori,
1556  Quanto fluctisonae pernicior impetus undae.
1557  Sic quoque dum validos Juvenis de nocte lacertos

1593  Inter se hinc illinc librantur mutuà vires,
1594  Oppositis certant et motibus, officiuntque,
1595   Nullaque pars victrix illo sit, victaque bello.
1596  Corpus sin spatii non, quo discesserat ante,
1597  Ad punctum redeat, diversa at parte locetur,
1598  Fiet, uti, simul e conjunctis viribus illis
1599  Omnibus, haec tantùm vis denique prodeat una,

uno tempore agentes
1603  Momine jam pollent aequali, ac una, queat quae
1604  Omnibus ex illis vis texier; oppositoque
1605   Ordine confingi poterit vis quaelibet una
1606  Non aliter, quam si de viribus exoriatur,
1607  Quot libeat, multis; sed enim sit ut aequa potestas
1608  Cunctarum, illius, quae nempe est una, vigori.
1609  Proin quibus est vires rerum metirier usus,

1615   Prendere naturam: sic quae librata tenetur
1616  Viribus obliquis moles, atque aëre pendet;
1617  Pendebit pariter librata, immotaque, si sit
1618  Sustentata minori, at non obliquà trahente
1619  Pondere: sic aequo pinus per caerula cursu
1620   Provehitur, lenis si a puppi spiritus Euri
1621  Incitet, aut Aquilo simul hinc, simul et Notus illinc,

Omnibus in punctis, momento in temporis omni,
1639  Principioque suo finem confundit, et unà
1640   Advenit, atque fugit, simul exoriturque, peritque,
1641  Tentat et in rebus dum se esse ostendere, non est.
1642  Et veluti, dum fit repetitis tempore plagis
1643  Saepe brevi constans multis multangula rectis
1644  Semita tramitibus; tum protinus illa recentes
1645   Si

1653  Quare, unde egressa est, puncto continget in uno
1654  Curvatam via recta viam; commune nec ultra
1655   Quidquam est; discurrunt diverso caeterà tractu;
1656  Atque ita continget, non possit ut altera puncto
1657  Quaelibet ex illo nasci, et procurrere longe;
1658  Illà intro de parte aliqua illabente, meatus
1659  Quin subito incurvi, et rursum elabente, secentur.

1714  Area temporibus respondeat ista, necesse est,
1715   Exeat ut duplex in duplice, ternaque terno,
1716  Cumque illo ratione pari paria augmina sumat.
1717  Certaque nec ratio non horum, claraque constat,
1718  Praesertim quibus est mensurâ exercita rerum
1719  Mens, artisque patent templa ad sublimia diae
1720   Primi aditus, queis ignari posuere profanas

1747  Summi utriusque apices, et quo vi corpus inerte
1748  Nempe advenisset sola, et vis extera quo nunc
1749  Demittit; quae cum medium se dirigat illum
1750   Per radium, radio non ipsi cogere debet
1751  Corpus ut accedat, contra nec ut inde recedat);
1752  Par quapropter erit primo quoque. Tempore corpus,
1753  Fac, nova deinde pari immotum vis urgeat illud,

ut respondentia semper
1769  Temporibus, fili aut radii vestigia constent,
1770   Esse illas vires extrinsecùs advenientes
1771  Directas ad idem punctum debere, nec omnes
1772  Non omni de parte simul concurrere in unum.
1773  Invenies pariter, punctum quod corpore obitur,
1774  Si motu quocumque itidem moveatur, et aequis,
1775   Queis punctum, pellatur idem quoque viribus,

1798  Semita contingens, quà corpus labitur, arcum,
1799  Puncto, unde exurgunt vires, vicina meabit;
1800   At minor est spatio hoc puncti crescente, viaeque.
1801  O utinam non tam speciem praebentia rerum
1802  Magnam et mirandam, commentaque inania vates
1803  In sua nativâ, quàm verum, inducere formâ
1804  Carmina tentâssent, numeris et dulcibus ipsos

exempla per orbem
1808  Cantus, gauderet quo Juppiter ipse, recenset
1809  Dum vires et mensuras, et pondera rerum,
1810   Disponitque suo, quem condidit, omnia mundo;
1811  Non ita difficili Cirrhaea ad culmina gressu
1812  Rumperem iter, neque rebus in his mihi multa profecto
1813  Esset opus, ne displiceam, intentata relinqui,
1814   Neu, dum cantu aveo trahere, et mulcere,

Illa eadem certe est, quae dicitur insita, inersque
1830  Vis; nisi quod species est nominis amplior hujus,
1831  Et servat quemvis generatim in corpore constans
1832  Cumque statum; verùm ille statum jam non nisi servat
1833  Inductum, in quo corpus eo pro tempore constat.
1834   Nos hunc tangenti debemus tramite tantùm
1835  Metiri nisum, transcurri tempore certo
1836  Qui tum

1840  Quo distant extrema viae tangentis, et arcùs,
1841  Tempore qui minimo quovis percurritur arcus,
1842  Tempore quaeque itidem via signaretur eodem
1843  Tangens, extera vis si non deduceret intro;
1844   Namque hanc tantundem corpus deducitur a vi,
1845  Quae trahit in medium, quaecumque sit, extima punctum:
1846  Quae si absit, quoniam per idem removeret ab arcu

corpus,
1848  Corporis a curvo foret et fuga tanta meatu;
1849   Scilicet a puncto fugientem vim quoque quandam
1850  Percipimus simul esse, a vi quae prodit inerte,
1851  Quarum non eadem, neque par (licet utraque cogat
1852  Effugere) est mensura; via metimur inertem
1853  Nam vim tangenti; metimur at intervallo
1854   Alteram eodem illo, quo extrema arcùsque, viaeque

1865  At mage si fugiens vis polleat, ilicet illa
1866  De parti captare fugam; sin altera vincat
1867  Fortior, in medium tantundem accedere corpus,
1868  Circuitusque ita translatum non conficere aequos.
1869   At vel si pugnet, genus hoc, vis utraque contra
1870  Inter se, imparibus non hic concurritur armis,
1871  Ut mage propterea nunc hac, nunc debeat illac

1867  Fortior, in medium tantundem accedere corpus,
1868  Circuitusque ita translatum non conficere aequos.
1869   At vel si pugnet, genus hoc, vis utraque contra
1870  Inter se, imparibus non hic concurritur armis,
1871  Ut mage propterea nunc hac, nunc debeat illac
1872  Raptari corpus, vincentis praeda; perempti
1873  Corpus ut ob Patrocli quondam atrox sanguinolentum

utraque nisus,
1877  Ut docui, spatioque pari metimur utramque.
1878  Sin aliena novis aptant haec nomina rebus,
1879   Ut melius, quod fit, nota sub imagine monstrent,
1880  Non ego pugnârim; per me licet, hac ratione
1881  Puncti nunc odio ferri, nunc illud amore
1882  Dicatur corpus, si res ferat ipsa, metumve,
1883  Spemve inter, positum simul avertique, rapique;

1884   Nec dubitem interdum nostris in versibus ipse
1885  Aut his, aut, genus hoc, aliis quoque vocibus uti.
1886  At si his nominibus se veram exponere credant
1887  Rem, neque non propriam verborum, cum fugientem
1888  Vim dicunt, pugnas, librari, vincere, vinci,
1889   Esse potestatem, longe illi errare videntur.
1890  Nam quid erit fugiens vis haec, nisi rebus in ipsis,

1890  Nam quid erit fugiens vis haec, nisi rebus in ipsis,
1891  Quae tum contingunt nimirum, istius inertis
1892  Vis ratio quaedam? hac ipsa ratione referre
1893  Quippe illam ad vires, quas non perhibemus agentes,
1894   Collibuit; verùm non per se pugnat, et obstat
1895  Viribus insita vis aliis venientibus extra,
1896  Invitisque aliis ea non contendit eundem

1891  Quae tum contingunt nimirum, istius inertis
1892  Vis ratio quaedam? hac ipsa ratione referre
1893  Quippe illam ad vires, quas non perhibemus agentes,
1894   Collibuit; verùm non per se pugnat, et obstat
1895  Viribus insita vis aliis venientibus extra,
1896  Invitisque aliis ea non contendit eundem
1897  Materiae servare statum, sed sola sine illis;

1893  Quippe illam ad vires, quas non perhibemus agentes,
1894   Collibuit; verùm non per se pugnat, et obstat
1895  Viribus insita vis aliis venientibus extra,
1896  Invitisque aliis ea non contendit eundem
1897  Materiae servare statum, sed sola sine illis;
1898  Quae cum adsunt, socias sibi jungit, et efficit, omnes
1899   Secum ut se certo componant foedere in unum;

1898  Quae cum adsunt, socias sibi jungit, et efficit, omnes
1899   Secum ut se certo componant foedere in unum;
1900  Quidquid et hinc exit queiscumque a viribus, illa
1901  Non minus est servare tenax, et juncta tenere
1902  Effectis aliena suis, nec respuit ulla,
1903  Queiscumque adveniant laterum de partibus unquam.
1904   Non igitur pugnant, non vinci, aut vincere

a viribus, illa
1901  Non minus est servare tenax, et juncta tenere
1902  Effectis aliena suis, nec respuit ulla,
1903  Queiscumque adveniant laterum de partibus unquam.
1904   Non igitur pugnant, non vinci, aut vincere possunt;
1905  Cumque repulsantis, cumque impellentis eandem
1906  Vis, modo uti docui, mensuram dicimus esse,
1907  Sub verbone aliud latet hoc, nisi, quae loca

1901  Non minus est servare tenax, et juncta tenere
1902  Effectis aliena suis, nec respuit ulla,
1903  Queiscumque adveniant laterum de partibus unquam.
1904   Non igitur pugnant, non vinci, aut vincere possunt;
1905  Cumque repulsantis, cumque impellentis eandem
1906  Vis, modo uti docui, mensuram dicimus esse,
1907  Sub verbone aliud latet hoc, nisi, quae loca corpus,

1906  Vis, modo uti docui, mensuram dicimus esse,
1907  Sub verbone aliud latet hoc, nisi, quae loca corpus,
1908  Extera adest cum vis, tum trajicit, ipsa fuisset
1909   Si tum absens, eadem non transmittenda fuisse?
1910  Proin quod non fieret tum, nos fore protinus illud
1911  Oppositam in partem faciendum fingimus ipsi,
1912  Oppositamque etiam causam confingimus ejus.

1907  Sub verbone aliud latet hoc, nisi, quae loca corpus,
1908  Extera adest cum vis, tum trajicit, ipsa fuisset
1909   Si tum absens, eadem non transmittenda fuisse?
1910  Proin quod non fieret tum, nos fore protinus illud
1911  Oppositam in partem faciendum fingimus ipsi,
1912  Oppositamque etiam causam confingimus ejus.
1913  Tibure sic Romam qui rheda vectus equove

1915  Quot lapides Româ numerantur Tibur eunti.
1916  Sed Tiburtinis si tempore collibus illo
1917  Mansisset, quis erit, qui credere possit, eundem
1918  Propterea, quod iter tum non confecerit, ipsum id
1919   Oppositis carpsisse plagis, et ab Urbe Sibyllae
1920  Venisse ad fanum? quamvis id fingere possit,
1921  Si libeat; quoniam non tum minus ille videbit

1918  Propterea, quod iter tum non confecerit, ipsum id
1919   Oppositis carpsisse plagis, et ab Urbe Sibyllae
1920  Venisse ad fanum? quamvis id fingere possit,
1921  Si libeat; quoniam non tum minus ille videbit
1922  Spumantes Anienis aquas de vertice summo
1923  Labier, et terrae sorberi faucibus imae.
1924   Jam superà a dictis facili deducere pacto

saeclis,
1935  Obliquis pelli debere a viribus illis.
1936  At cur usque novos haec jungens ictibus ictus
1937  Altera vis, semperque potentior auxiliari
1938  Adventu demum non vincat, corpus et ipsi
1939   Admoveat puncto, ut varios post denique flexus
1940  Perpetuo breviore, atque interiore volutos
1941  Circuitu jam puncto immotum id sistat eodem?

1941  Circuitu jam puncto immotum id sistat eodem?
1942  Hanc tibi ut ambigua fraudem de mente repellam,
1943  Percipe principio (vel cum vis tendere punctum
1944   Pergens ad medium non est obliqua viaï,
1945  Corpore projecto quae fiat, ut omnibus extat
1946  Revera curvis in motibus, obstat at illi,
1947  Officit et prorsus contraria, semper ut inde

1960  Lustraque, saeculaque, atque aeterna in tempora pergat,
1961  Haud unquam finem optatum contingere speret,
1962  Quin aliqua sit parte talenti obnoxius idem,
1963  Usque nec ulterius non solvere debeat: at si
1964   Nummum credideris non unum, at quinque, decemve,
1965  Atque ille unius partem tibi reddere, ut ante,
1966  Dimidiam incipiat, nec reddere desinat unquam

1961  Haud unquam finem optatum contingere speret,
1962  Quin aliqua sit parte talenti obnoxius idem,
1963  Usque nec ulterius non solvere debeat: at si
1964   Nummum credideris non unum, at quinque, decemve,
1965  Atque ille unius partem tibi reddere, ut ante,
1966  Dimidiam incipiat, nec reddere desinat unquam
1967  Dimidiae reliquae partis; sic detrahet unum

1972  Persaepe in partes licet ipsis tendere pergat
1973  Viribus oppositas, quae contra proinde trahentes
1974   Ad sese celeremque fugam, lapsumque retardent
1975  Paulatim, ast omnem non unquam extinguere possint?
1976  Id magis apposita valeam ratione probare
1977  Sed tibi; proin pellens in quoddam corpora punctum
1978  Vis tali constet naturae praedita more,

repente
1987  Illo nempe loco projectum corpus in oras
1988  Sit superas; cursus semper minuetur, ut a quo
1989   Extera partem aliquam vis tempore detrahit omni;
1990  Non erit ast, aliquid non semper ut ipsa relinquat,
1991  Quod carpat, minus atque minus sine fine, modoque;
1992  Nec queat id facere, ut prorsus cessare putetur;
1993  Semper ut e nummo dixi superesse quid

1987  Illo nempe loco projectum corpus in oras
1988  Sit superas; cursus semper minuetur, ut a quo
1989   Extera partem aliquam vis tempore detrahit omni;
1990  Non erit ast, aliquid non semper ut ipsa relinquat,
1991  Quod carpat, minus atque minus sine fine, modoque;
1992  Nec queat id facere, ut prorsus cessare putetur;
1993  Semper ut e nummo dixi superesse quid uno.

fine, modoque;
1992  Nec queat id facere, ut prorsus cessare putetur;
1993  Semper ut e nummo dixi superesse quid uno.
1994   Major proposito sin impetus impete constet,
1995  Non tantùm oppositis valeat non ipse perire
1996  Viribus; ast illud finitum, quod superabit,
1997  Semper erit, neque plus minuendum limite certo:
1998  Pluribus exemplum tibi, quod genus, edere nuper

1992  Nec queat id facere, ut prorsus cessare putetur;
1993  Semper ut e nummo dixi superesse quid uno.
1994   Major proposito sin impetus impete constet,
1995  Non tantùm oppositis valeat non ipse perire
1996  Viribus; ast illud finitum, quod superabit,
1997  Semper erit, neque plus minuendum limite certo:
1998  Pluribus exemplum tibi, quod genus, edere nuper

decemve
2000  Deberi; ad quatuor pertingi haud posse, novemve.
2001  Nam tibi rebus ab his, queis vita assuescimus omni,
2002  Et queis in varios mentem traducimus usus,
2003  Non tam difficile est ad res non sensibus ante
2004   Subjectas ullis induci, animoque volutas,
2005  Proin novitate sua ne nos percellere possint.
2006  Praeterea quavis in curvi parte meatus

2000  Deberi; ad quatuor pertingi haud posse, novemve.
2001  Nam tibi rebus ab his, queis vita assuescimus omni,
2002  Et queis in varios mentem traducimus usus,
2003  Non tam difficile est ad res non sensibus ante
2004   Subjectas ullis induci, animoque volutas,
2005  Proin novitate sua ne nos percellere possint.
2006  Praeterea quavis in curvi parte meatus
2007  Vis ea

2012  Vis spatium opposito a cursu decerpere longum,
2013  Atque infinitum infinito tempore possit,
2014   Fiet, ut in punctum corpus cadat; infiniti
2015  Flexus quandoquidem non tum minus efficiuntur.
2016  Adde, quod interdum, quamvis vis extera vincat,
2017  Interdum vincetur, ut inter se magis ipsae,
2018  Aut minus hinc illinc obliquae sunt regiones,

2061  Lassaque suppeditat mens aegre rem, numerosque,
2062  Verbaque, me paulùm contractis condere velis
2063  Est opus in portu, et requiem captare laborum
2064   Tantorum; quamquam non sponte avellor opella,
2065  Verum invitus ab hac, subitoque ingrata futura est
2066  Ipsa queis, notique placent, retinentque labores.
2067  Scilicet in nostris vis est quoque mentibus illi

2066  Ipsa queis, notique placent, retinentque labores.
2067  Scilicet in nostris vis est quoque mentibus illi
2068  Fors similis, qua materiam perhibemus inertem.
2069   Hinc non ipsa juvant nos tantùm expertia motus
2070  Otia, non requies semper jucunda laborum est;
2071  At servare statum, quo tum sumus, illus et ipsum,
2072  Quod facimus, tantùm facere, assuetisque

2067  Scilicet in nostris vis est quoque mentibus illi
2068  Fors similis, qua materiam perhibemus inertem.
2069   Hinc non ipsa juvant nos tantùm expertia motus
2070  Otia, non requies semper jucunda laborum est;
2071  At servare statum, quo tum sumus, illus et ipsum,
2072  Quod facimus, tantùm facere, assuetisque teneri,
2073  Et quibus in rebus, studiisque moramur, obire

2179   Hic tantùm, intentis ad caetera, sollicitisque.
2180  Quare opus est nosmet, summum, aeternumque quod extat,
2181  Saepe volutando nostra sub mente, nec omni
2182  Non de prospectu, non omni a parte tuendo,
2183  Ejus uti, quae sit, naturam perspiciamus,
2184   Quam praestans ea sit, praeclaraque, magnaque longe;
2185  Praesentemque velut tueamur conspicuamque

2179   Hic tantùm, intentis ad caetera, sollicitisque.
2180  Quare opus est nosmet, summum, aeternumque quod extat,
2181  Saepe volutando nostra sub mente, nec omni
2182  Non de prospectu, non omni a parte tuendo,
2183  Ejus uti, quae sit, naturam perspiciamus,
2184   Quam praestans ea sit, praeclaraque, magnaque longe;
2185  Praesentemque velut tueamur conspicuamque

LIBER SECUNDUS.
1  Inscius a teneris veluti puer incipit annis
2  Matrem, et nutricis blandam cognoscere vocem;
3  Post circum nil non admirans, multaque tentans
4  Notitias haurit faciles, mentisque vigorem
5   Induit, ipsius paulatim ut corporis; ullo
6  Si neque mens morbo, neque corpus langueat aegrum:

Arcto
22  Gentibus huc ad nos victum sedesque petitum.
23  Indigenas propriis pellebant sedibus ipsos,
24  Omnia vastantes late loca, et undique cultus
25   Vertentes cum non humano more latinos.
26  At quoniam ex longo jam tempore deinde per omnem
27  Coepimus Europam grajis, latiisque vacare
28  Quaerendis veterum monumentis, eque ruendis

infantum gressibus aequans
55   Gressus, jactantes forsan ridebit, ut altis
56  Et magnis nos de rebus, quas esse videbit
57  Prae propriis tenues nimium, et deprendere multa
58  Non potuisse pedes mirabitur ante locata
59  Atque oculos; veluti nos longùm ignota fuisse
60   Moramur, quae nunc adeo manifesta tuemur.
61  Fors etiam versis satis, et numine laevo

nos longùm ignota fuisse
60   Moramur, quae nunc adeo manifesta tuemur.
61  Fors etiam versis satis, et numine laevo
62  Accidet, ut, post nos quae venerit, addere rebus
63  Non modo nil valeat detectis, sed neque nostros
64  Conatus animo pertingere, et utier illis
65   Semper languidiore animorum percita motu
66  Progenies, memori dimittat et omnia mente;

minuentes clade: vel urbes,
77  Regnaque terraï vasto labentia motu,
78  Fluminaque, aequoraque oppositas vincentia moles
79  In loca se latis culta inducentia campis:
80   Nec non et terras qui possint obruere imbres
81  Diluvio immani, et faciem immutare locorum.
82  His instructa solet, veluti feralibus armis,
83  Praeterquam quod edax etiam sit, et undique rodat,

armis,
83  Praeterquam quod edax etiam sit, et undique rodat,
84  Longa aetas subito egregias divellere moles
85   Excidio, et generis mutare, et vertere fortem
86  Humani: non vertat item studia, atque labores
87  Ingeniorum, et humo doctrinas obruat omnes?
88  Sic solas praefert tellus Memphitica clades
89  Saxorum in cumulis; variis nunc sculpta figuris

108  Quapropter quoniam, praeter jam cognita semper
109  Munera quae fuerant generatim corporis omnis,
110   Omni in materie quoque inertem haerescere dixi
111  Vim, nec item certa non hanc ratione probavi;
112  Quod superest, prius ac gravitatem denique ad ipsam
113  Delabar, fieri satis uno carmine porro
114  Cui nequeat, rerum est adeo foecunda feraxque;

probavi;
112  Quod superest, prius ac gravitatem denique ad ipsam
113  Delabar, fieri satis uno carmine porro
114  Cui nequeat, rerum est adeo foecunda feraxque;
115   Hic tibi non longis, at claris versibus edam,
116  Hoc etiam officium cujusvis corporis esse,
117  Ut sit opus, cum mutatur status unius, ipsum,
118  Qui status alterius constet tum corporis, oris

cum corpore constat,
129  Mutatis aeque tum motibus, aequa, necesse est,
130   Mutatae ratio, mensuraque mobilitatis
131  Sit quoque; motus enim hìc respondet mobilitati:
132  Non ita, materies si dispar; namque videbis,
133  Aeque ut mutentur motus, debere minori
134   Tanto plus celerem progigni in corpore lapsum,
135  Quanto in majori

ut mutentur motus, debere minori
134   Tanto plus celerem progigni in corpore lapsum,
135  Quanto in majori est plus corpore materiaï.
136  Hanc quibus in rebus non est comprendere legem?
137  Ad sese magnes chalybem trahit, atque vicissim
138  A chalybe hoc ipso rapitur; quod cernere pronum est
139  Utrumque: immotus si perstet uterlibet horum

170   Ea tamen ex omni cum circum parte prematur
171  Gutta, oritur nullus jam guttae in corpore motus.
172  Nam vel inaequales in partes concipe guttam
173  Divisam; pars ut concedat, non erit unquam,
174  Majori minor, aeternos et gutta feratur
175   Parte illâ in motus; quia vi minor officit aequa.
176  Transfer id ad terram pariter, quam dicere guttam

181  Magnaque sunt quanquam geminae discrimina molis,
182  Moles neutra locum tum victae molis habebit,
183  Cedentemque sequetur agens, motamque propellens;
184  Qui si jam semel inceptet, non desinat unquam
185   Tum concedendi simul impetus, inque sequendi
186  Immemorabile per spatium, aeternumque per aevum.
187  Non in res quoque cum connitimur, attrahimusque,

propellens;
184  Qui si jam semel inceptet, non desinat unquam
185   Tum concedendi simul impetus, inque sequendi
186  Immemorabile per spatium, aeternumque per aevum.
187  Non in res quoque cum connitimur, attrahimusque,
188  A nobisve repellimus, in conamina nostra
189  Semper et oppositis contendi, ert viribus aequis
190   A rebus, contra quas nitimur, experiemur.

sunt pulsa, recedunt,
234  Invertuntque sui speciem nimis, ante negari
235   Mutuus incipiat quam demum accessus utrinque.
236  Propter at hoc varium discrimen corpora certe
237  Non valeant varia inter se confligere pugnae
238  Fortuna; tantum mage dura, minusve videri
239  Propterea possint nobis, non caetera turbent.
240   At turbent alio prorsum a discrimine; quippe

236  Propter at hoc varium discrimen corpora certe
237  Non valeant varia inter se confligere pugnae
238  Fortuna; tantum mage dura, minusve videri
239  Propterea possint nobis, non caetera turbent.
240   At turbent alio prorsum a discrimine; quippe
241  Vi formam reparant, quam qua amisere, minore
242  Multa, et propterea minus a se mutua certant,

compresserit arcte,
268  Et tristem vitam fudisse coëgerit auris.
269  At rerum in numero prorsus consistere dura
270   Corpora quis dicat? neque enim, quae flectier ulla
271  Non possint vi vel paulum, deprendimus usquam:
272  Nec quibus a pulsis itidem vis maxima, nullave
273  Exeritur, versae reparent ut damna figurae.
274  Nempe aliquis semper quovis in corpore nisus

in corpore nisus
275   Elicitur, genus hoc, exilis qui tamen extat
276  Usque adeo certis in rebus, languidulusque,
277  Vix queat ut nostros vigilantes tangere sensus:
278  Ut non compressae mollissima vellera lanae
279  Sunt, raraeque nivis volitantes aëre denso
280   Flocci, atque exiguo flammae tepefacta calore
281  Cera, et humus conversa ligonibus, et grave plumbum,

297  Flecti et reflecti quosvis quoque posse per ictus.
298  Nempe pilam vitream, vel eburnam forte colore
299  Si tingas aliquo, tum vitri, eborisve rotundi
300   Alterius, sed non fucati, incurrere cogas
301  in molem, validoque impellere verbere plagae;
302  Protinus haec etiam solâ, qua tacta, colorem
303  Parte feret, non in puncto tum scilicet uno,

rotundi
300   Alterius, sed non fucati, incurrere cogas
301  in molem, validoque impellere verbere plagae;
302  Protinus haec etiam solâ, qua tacta, colorem
303  Parte feret, non in puncto tum scilicet uno,
304  Quod fieret, si dura foret, flectique negaret
305   Utraque, verum aliquo circum ducente per orbem
306  Latum se spatio, quod in ipso cesserat ictu

semper
314  Vim, cum se inter agunt, inferre, patique vicissim,
315   Atque ita natura constare hanc semper in omni
316  Legem; hac te in motus proin ducam, ac mobilitates,
317  Non alias, quam quas in rebus prendere possis.
318  Mensuras, genus hoc, tum certior ibis in omnes.
319  Principio duo cum confligunt corpora plaga,
320   Quantum ex incursu motùs lucratur in unam

347  Quid fieret, cum viderimus, fierique necesse
348  Quid foret, ad veras rationes inde referri
349  Perfacile est, et quid mediis his accidat, illa
350   Praedita quae non vi, neque contra mollia constant,
351  At sita sunt horum genus in ter utrumque, videre.
352  Verum infinitae quoniam per corpora fundi
353  Exterius possunt formae, neque, quidquid ab una

fieri inter corpora plagae.
370   Ergo quae prorsus duo mollia corpora dixi,
371  Directa accedant in mutua vulnera plaga;
372  Ipsa ubi sunt primum tenui collisa duello,
373  Non cessant et adhuc magis usque accedere, mutant
374  Proinde suae speciem valide compressa figurae;
375   Primaeque introrsum pergunt concedere partes
376  Continuò, donec vel desinat omnis utrinque

382  Jam quoniam aequalis post ictum motus utrinque
383  Exoritur, veluti jam diximus, oppositamque
384  In partem; oppositam quoque gigni mobilitates
385   In partem, sed non aequales proinde, necesse est;
386  Nam sic inter eas, et corpora vertitur ordo,
387  Corpore uti majore minor, contraque minore
388  Major mobilitas sit corpore: scilicet ille

445   Vel nihil in cumulo superabit, si referendo
446  In medium fuerit par, quod debebitur, auro;
447  Sin minus, aut majus contra, vel uterque, necesse est,
448  Summa aliquid ferat ex illa non prorsus inani,
449  Pars divisa utrumque alieni vel premat aeris;
450   Nimirum vel uterque suo, vel uterque alieno
451  Tum sit in aere, opus est, post icta haec foedera, coetus.

jure,
454  Ut, quod lucratur pars una, hoc altera perdat:
455   Scilicet his etiam possis ut prendere legem,
456  Qua, quod agit, tantundem etiam in contraria agatur.
457  Sed, non directo properent si tramite cursùs,
458  At duo confligant obliqua corpora plaga,
459  Et latere ex ipso belli discrimina tentent,
460   Protinus ut possis numeris rem tangere certis,

ictu,
489  Incrementi; ideo lucra ingeminemus, oportet;
490   Nempe in corporibus, queis vis ea maxima constat:
491  Sin minor (ut vere est in cunctis), augmine crescent
492  Non duplici, verum, pro vis ratione, minori:
493  Ut chalybem chalybi, et pressae se impingere lanae
494  Si facias pariter pressae glomeramina lanae;
495   Quod reparans formam vis efficit immutando,

495   Quod reparans formam vis efficit immutando,
496  Deficere est prope dimidia quia parte repertum
497  Nempe ab eo, quod vis laedens formam ante peregit;
498  Quod super addendum est, non partem excedere longe
499  Debet dimidiam: si vitris sed peragas rem;
500   Octonis bis percipias de partibus unam,
501  Vis ea ne dici tum maxima possit, abesse:
502  Lucrum

534  Percutiat frontem, multorumque otia turbet;
535   Fiet, ut hoc subita compôstum pace quiescat,
536  Nec se a contactu dulci divellat eorum,
537  Quae regione sua, veluti non pulsa, manebunt;
538  Tempore quanquamillo tantundem carpitur agmen
539  Extremum; quoniam excussum procul aufugit unum
540   Tam celeri, primum quam venerat, impete corpus.

agmen
539  Extremum; quoniam excussum procul aufugit unum
540   Tam celeri, primum quam venerat, impete corpus.
541  Namque perinde istud fieri fateare necesse est,
542  Ac si non ita sint tactus stipata per ipsos,
543  Ast aliquo inter se spatio divulsa locentur,
544  Succedente aliquo et se mutuà tempore pulsent;
545   Impulsum nam quodque movebitur, inde quiescet

divulsa locentur,
544  Succedente aliquo et se mutuà tempore pulsent;
545   Impulsum nam quodque movebitur, inde quiescet
546  Impellens; ast extremum cum pellere post se
547  Non habeat, quod possit, eo, quo pellitur, ibit
548  Perpetuò, et nullam poterit captare quietem.
549  Ut si improviso perculsus fulmine belli
550   Effugeret trepidus supremo ex agmine miles,

poterit captare quietem.
549  Ut si improviso perculsus fulmine belli
550   Effugeret trepidus supremo ex agmine miles,
551  Quem frustra revocent immotae ad signa cohortes
552  Non agnoscentem monitus, vocesque suorum,
553  Armaque, nec subita in formidine respectantem.
554  Sed, genus hoc, alia ut possis certamina nosse,
555   Ad geminos, sed non aequali corpore qui sunt,

552  Non agnoscentem monitus, vocesque suorum,
553  Armaque, nec subita in formidine respectantem.
554  Sed, genus hoc, alia ut possis certamina nosse,
555   Ad geminos, sed non aequali corpore qui sunt,
556  Nunc te verte globos, quorum alter in alterum agatur
557  Immotum properans; deprendes namque recentem,
558  Gignitur immoto quae corpore, mobilitatem

570   Has ternas ratio moles, et mutuus ordo;
571  Quoque magis, genus hoc, crescent discrimina, crescet
572  Hoc magis extremi pariter fuga corporis illa.
573  Denique, disponens si non tria corpora tantum,
574  Multa sed inter se conjungas ordine certo
575   Perpetuùm variati auctùs quocumque globorum,
576  Efficies illo impulsu, mage corpore multo

ejus),
585   Hoc aliqua certe procurrere mobilitate
586  Aspicies, sed ea multo, multoque minore,
587  Quam quae mobilitas primi foret, exiguique;
588  Motus at ejus erit (non tantum mobilitate,
589  Verum et materia quem nos constare fatemur)
590   Auctus in immensumprae motu denique primi.
591  Hinc noscas non in corpus de corpore motum
592  Posse

exiguique;
588  Motus at ejus erit (non tantum mobilitate,
589  Verum et materia quem nos constare fatemur)
590   Auctus in immensumprae motu denique primi.
591  Hinc noscas non in corpus de corpore motum
592  Posse per impulsus tranferrier; anteriores
593  Usque sed extingui motus, gignique recentes
594  Ictibus in cunctis vi, quae reparare figuram

ictus corpore cursus
612  Multiplicetur in extremo, minimoque, necesse est,
613  Ut nomen reperire suums super accumulato
614  Immensùm numero, clarisque exponere verbis
615   Non valeam; sed ter conata, ter haereat infans
616  Lingua, licet varias assueta inflectere voces,
617  Difficilesque diu res suavi efferre loquela.
618  Tute tamen per te rationem ut denique inire

tenentem
622  Millia proin aliquam, velut est Aegyptia Memphis,
623  Finge urbem; genus hoc, dein urbes mille sub una
624  Florentes regni pariter ditione, quod ullis
625   Non repetas animo ex annalibus ante fuisse,
626  Quamquam olim Assyrios, Medos, Persasque revolvas,
627  Et rerum Dominos, qua non erat invia tellus,
628  Romanos; hominum siquidem tot millia regnum

624  Florentes regni pariter ditione, quod ullis
625   Non repetas animo ex annalibus ante fuisse,
626  Quamquam olim Assyrios, Medos, Persasque revolvas,
627  Et rerum Dominos, qua non erat invia tellus,
628  Romanos; hominum siquidem tot millia regnum
629  Hoc aleret, quot vasta, suum quacumque per orbem
630   Incolitur, vix nunc tellus ferat. Haud tamen istic

forte meatu,
641  Ipsum hunc in geminos motum debere resolvi,
642  Et qui corporibus directos inferat ictus,
643  Et qui nec fugiat contactus, nec petat ipsos,
644  Propterea qui non turbetur ab ictibus ullis:
645   Ergo, quandoquidem primus mutabitur horum
646  Tantum a conflicto; quod post superabit ab ipso,
647  cum motu, quem nil turbat, compone secundo;

at ipsum
664  Si contra obliquo; pariter ratione meandi
665   Exsilit obliqua, redeundoque efficit aequum
666  Flexum illi, nuper quem fecit in objice duro:
667  Quod si non ea vis, quam dixi, maxima constet,
668  Sed quacumque minor mensurae sit ratione;
669  Hac ratione magis reditus languescat ab ictu
670   Exsilientis, et ipse minor sit flexus, oportet:

670   Exsilientis, et ipse minor sit flexus, oportet:
671  Inde globis, socios certantes inter, eburnis
672  Ludere qui strato volventibus aequore gaudent,
673  Accidit, ut propter non aequè obstantia spondae
674  Septa, pilae de parte nec omni vim saliendi
675   Aequalem, summamque, manu licet usque perita
676  Impellant, tamen ambiguo fallantur in ictu,

agique vicissim,
684  Hanc ipsam per quaeque extendere corpora legem,
685   Corporeamque sub hac naturam includere cunctam?
686  At quaedam pugnare videntur, et ordine legis
687  Non stabili, fixoque teneri: quae tamen ipsa
688  Si bene percipias, et ab omni parte revolvas,
689  Haud obstare quidem, at contra prodesse videbis,
690   Et firmo magis hinc stabiliri pondere legem,

est
721  Partem aliam; veluti cum corpus molle quieto
722  Occurrit, secumque rapit, licet utraque eandem
723  Contendant simul in partem, et communis utrique
724  Sit motus, non inde minus tamen urgeat aequa
725   Oppositas vis in partes utrumque, necesse est.
726  Quare, quam statui, lex firmaque certaque perstat.
727  Nunc age, quod superest, postremum denique dicam

tamen, assiduasque reposcit
732  Quaerentis curas animi, qui noverit ante
733  Plurima, mensuras, rationes, pondera, motus,
734  Naturae varias solers et adiverit artes.
735   Non fuit idcirco, licet et sublimibus olim
736  Gentes ingeniis florerent, multaque diam
737  Paulatim in lucem proferrent abdita rerum,
738  Magnum hoc detectum munus, magnasque gerens res;

terra per auras
784  Deberet, motudisjectis partibus ejus.
785   Haec igitur gravitas, quae terrae corpora jungit,
786  Subjecta humanis fuerit cum sensibus omni
787  Tempore, non tamen ante suas patefecerat orbi,
788  Queis generat motus, atque urget pondera, leges,
789  Tyrrheni quam magna Viri effulsere reperta.
790   Sustulit hic ausis praestantibus ardua sese

semper
836  Incrementorum numerus servabitur horum
837  Propter inertem vim, si nil tamen obstet, et illo
838  Detrahat ex auctu, restando, atque officiendo.
839  Propterea cum non obstans per inane feretur
840   Corpus, tempus erit quanto productius, ex quo
841  Labier incepit, majorem crescere tanto
842  Debebunt omnes in summam mobilitates;

eadem;
866  Quod faciet, lapsùs ima si in parte revolvi
867  Incipiat se per declivia, at usque supina
868  Illa magis, celeri fugiat qua impune volatu,
869  Aspicies, inquam, non quattuor, ut prius, aequo
870   Tempore, at octonas cursum proferre per ulnas,
871  Majorique viae duplo contendere tractu;
872  Quandoquidem duplo quoque major mobilitas est

utraque
893  Tergeminum a causa; sed tantùm mobilitatem
894  Acquiret geminam, per quattuorintervalla
895   Pergere post alio qua sola tempore posset;
896  Sola tamen non est, quoniam novus advenit ictus
897  Continuò gravitatis, eo ut delabier uno
898  Per spatium possit simplex; quo protinus illis
899  Quattuor adjuncto confiant quinque, necesse est;

propagat
904  Alte diffusis foliis, lateque virescens;
905   A vero pariter certo sic ordine verum
906  Exit, et hinc aliud quoque, supremumque nec ullum est,
907  Ex quo non itidem produci plurima possint.
908  Censendis ergo in spatiis quam diximus esse,
909  Imparium ratio numerorum nos ea ducit
910   Ad noscenda simul multa intervalla viarum,

tulisset:
933  Omnes tum poteris, qui fiant, noscere motus
934  Scilicet, ex illis si fingas ante quieta
935   Incepisse locis per sese pondera labi.
936  Alta queas ast ut loca non inquirere frustra,
937  Scire licet decies in sexta temporis ejus
938  Parte, quod unius decies pars sexta sit horae,
939  Per se lapsa pedes semper decurrere deorsum
940  

committere reges,
998  Certamen Newtone, repertum propter at ingens,
999  Vanescentia quo rerum discrimina adimus,
1000   Orbe duas scisso in partes; cum cerneret ergo
1001  Non jam per duplex geminata mobilitate
1002  Ire intervallum grave jactum corpus in auras,
1003  Sed per bis duplex: certis opus esse putavit
1004  Viribus, ignotis prius, et quas dicere vivas

1031  Et protecta Ducis clypeo gens utraque pugnat
1032  Quaeque sui, magnisque audaces ausibus instant,
1033  Quamque struunt alii, certant evertere molem.
1034  Italia invisam non deserit hìc quoque fortem,
1035   Et sequitur sua fata, suas utrinque valentes
1036  Jungit opes divisa, alienoque excita pugnat
1037  Pro decore, hinc atque hinc nullos latura triumphos.

1048  Unde fluunt, propria disjungi ab origine velle.
1049  Ergo novis, genus hoc, contra qui viribus obstant,
1050   Id spatium, sursum quo scandunt corpora, vivis
1051  Viribus inclamant non respondere, neque esse
1052  Propterea has vires a mobilitate putandas,
1053  Ut spatium, in sese repetita, at simplice tantum,
1054   Et simul a toto quoque tempore, corpora major

1055  Quo tum conscendunt; quoniam quo corpora major
1056  Tollet mobilitas, hoc plus erit in saliendo
1057  Temporis insumptum. Quod si diversa vigeret
1058  Lex gravitatis, ut haec non esset par sibi semper
1059  Scilicet, at quantum vacuas procul iret in oras
1060   Terraï a medio fugiens lapis, hoc magis ipsum
1061  Cogeret ad medium gravitas, aequalia semper

1061  Cogeret ad medium gravitas, aequalia semper
1062  Tempora tum quoniam fluerent in quolibet illo
1063  Ascensu; tantum spatia ipsa increscere, crescit
1064  Quantum mobilitas, non plus, opus esse videres.
1065   His tamen haud alii, quos concitat aemulus ardor,
1066  Demittunt acres animos, victique recedunt;
1067  Saevius insurgunt contra, majoraque cogunt

vires.
1097  Despiciunt alii contra molimina tanta
1098  Protinus, atque levi turbant haec omnia nisu,
1099  Sive, quòd id nimium cupiunt, turbare videntur.
1100   Hìc etenim non vim dicunt satis esse tueri
1101  Ut solam, solumque, subinde quod exit ab illa;
1102  Ast opus esse etiam, quanto quid tempore fiat,
1103  Inspicere, atque moras causae cognôsse vigentis.

1136  Denique, cur ea vis haud exoriatur, ut omnes
1137  Res in natura, quarum ortus respicit unà
1138  Causam ipsam, causaeque moras, et tempus agentis?
1139  Cur sibi Natura hìc non constet, ut omnibus una
1140   Lege tenax in rebus, ut ipsa in mobilitate?
1141  Cur ita non generet vires, non destruat ipsas?
1142  His aliisque diu, genus hoc, contenditur armis

1138  Causam ipsam, causaeque moras, et tempus agentis?
1139  Cur sibi Natura hìc non constet, ut omnibus una
1140   Lege tenax in rebus, ut ipsa in mobilitate?
1141  Cur ita non generet vires, non destruat ipsas?
1142  His aliisque diu, genus hoc, contenditur armis
1143  Hinc, atque hinc, et mille volant projecta per auras
1144  Tela, et mille viris miscentur fortia frustra

1138  Causam ipsam, causaeque moras, et tempus agentis?
1139  Cur sibi Natura hìc non constet, ut omnibus una
1140   Lege tenax in rebus, ut ipsa in mobilitate?
1141  Cur ita non generet vires, non destruat ipsas?
1142  His aliisque diu, genus hoc, contenditur armis
1143  Hinc, atque hinc, et mille volant projecta per auras
1144  Tela, et mille viris miscentur fortia frustra

orbem,
1149  Et conjuratos media velut Aulide Reges.
1150   Hic geminos etiam videas, capita ardua, Fratres,
1151  Ut quondam Atridas, mediisque in millibus ardet
1152  Irrumpens non jam pelta protecta, nec ense,
1153  Ut fuit ad Trojam, sed vi rationis, et usu,
1154  Altera Pentesilea, virosque impellit, et urget
1155   Praesidiumque suis, rebusque labantibus ingens.

1187  Paulatim surgente a corpore mobilitatem.
1188  Quod petat alta lapis, dum profugit, ejaculatus,
1189  Mobilitatis id est, atque, unde educitur ipsa,
1190   Causarum, sed quod non ultra ascendat, et usque
1191  Pergat, ut incepit, nisi sit gravitatis id ipsum,
1192  Cujus erit, pausa toties, totiesque sine ulla
1193  Quae pellit, pellensque fugam sic demetit omnem?

ulla
1193  Quae pellit, pellensque fugam sic demetit omnem?
1194  Quae vivae jam vi superabunt denique partes?
1195   Sic etiam cum fossa cavatur, motus in illo
1196  Unguine non tantum producitur, argillave
1197  Dimotis primò magis altis partibus, imis
1198  Deinde per has, queiscum densantur desuper actae,
1199  Verum etiam quatitur, quod fulcit, totaque tellus

in oras.
1208  His animadversis per cuncta exempla repente
1209  Discurrens, quotquot vario a tentamine surgunt,
1210   Solvere tute queas sine viribus omnia vivis.
1211  Nam me non multam hìc operam consumere par est,
1212  Propositisque tenere procul te rebus, et extra
1213  Ire per ambages varias, longumque morari.
1214  Attamen haec, prius hinc quam abscedam, me sine pauca

a gravitate,
1238  Tum coit, atque viam via jungitur utraque in unam.
1239  Solo ex projectu corpus cum fertur, oportet,
1240   Aequali properet lapsu, et spatia ipsa viaï
1241  Non aliter, quam queis properatur, tempora crescant:
1242  At sola gravitate probatum est posse viarum
1243  Non aliter tractus aptari, quam repetitis
1244  In se temporibus: quare simul utraque causa

oportet,
1240   Aequali properet lapsu, et spatia ipsa viaï
1241  Non aliter, quam queis properatur, tempora crescant:
1242  At sola gravitate probatum est posse viarum
1243  Non aliter tractus aptari, quam repetitis
1244  In se temporibus: quare simul utraque causa
1245   Si lapidem impellat, simul hic parebit utrique,
1246  Curvatoque viae contendet proinde meatu,

1266  Concipias rectum filum, et subtile, rigensque,
1267  Ex adamante velut: tum filum hoc radere fines
1268  Si facias, se flectentes, circumque ferentes
1269  Orbis, at ut nunquam puncto non haeret illi,
1270   Includes spatium sub tali denique gyro
1271  Hinc, atque hinc, quod si pergas confingere mente
1272  Repletum solida natura, sive metalli,
1273  Seu duri

1326  Nempe minutatim minuendo, congruat olli,
1327  Transitus ut celer hic, longeque brevissimum extet,
1328  Nullaque proin velut in medio confinia restent.
1329  Propterea similis non aequi est orbis, et aequi
1330   Ortus; et hinc multis natura utriusque, necesse est,
1331  Prodeat in rebus similis quoque, multaque constent
1332  Hujus, et illius communia munera formae.

per oras
1346  Hoc ductu immensas, alium, qui tollitur alte,
1347  Delibare queas adverso vertice conum;
1348  Exsurget species multum diversa priore
1349  Curva, quòd in sese non se, velut illa, revolvit,
1350   Nec redit in gyros sua per vestigia flexos,
1351  At magis hinc atque hinc sese dilatat eundo,
1352  Ingentique velut ramo protensa patescit.

pandit,
1354  Quae magnis spatiis a se magis usque recedunt.
1355   Dicetur species proscissi haec altera coni.
1356  Denique sic pergens ductus converte secantes,
1357  Ut, quod non licuit nuper, modo fiat, ut alter
1358  Jam non incolumis penetretur tum quoque conus;
1359  Protinus hinc geminos atque hinc discurrere ramos
1360   Conorum scissa in facie oppositaque videbis;

recedunt.
1355   Dicetur species proscissi haec altera coni.
1356  Denique sic pergens ductus converte secantes,
1357  Ut, quod non licuit nuper, modo fiat, ut alter
1358  Jam non incolumis penetretur tum quoque conus;
1359  Protinus hinc geminos atque hinc discurrere ramos
1360   Conorum scissa in facie oppositaque videbis;
1361  Brachiaque oppositas procul utrorumque per oras

1362  Extendi immensùm gemina, atque aequalia prorsus.
1363  Illi dimidias referunt, longeque figurant
1364  Effigies coni primas, quas diximus ante;
1365   At distant etiam, quoniam non mutua sese
1366  Respiciunt, tergo obverso, aversique feruntur
1367  In spatia infinita, sinu magis usque patente.
1368  Alteram item referunt olli, propiusque figuram

proinde meatus
1375   Signari gemini, ramo qui semper utrique
1376  Accedant magis, in medio breviora relinquant
1377  Et spatia extra omnem tenuata, minutaque finem;
1378  At non trajiciant unquam, mirabile dictu,
1379  Brachia ramorum, tangentesve oscula jungant,
1380   Quantumvis tractu pergas distendere magno.
1381  Quare si incipiant digito non amplius uno

1378  At non trajiciant unquam, mirabile dictu,
1379  Brachia ramorum, tangentesve oscula jungant,
1380   Quantumvis tractu pergas distendere magno.
1381  Quare si incipiant digito non amplius uno
1382  Distare inter se rami, rectique meatus,
1383  Tum licet ex ima terra illi ad sidera currant
1384  Ultima, plusque, animi quam possint prendere nostri,
1385  

meatus,
1383  Tum licet ex ima terra illi ad sidera currant
1384  Ultima, plusque, animi quam possint prendere nostri,
1385   Inter se tantum nunuqam inclinentur, oportet,
1386  (Non cessent rami licet inclinarier illi)
1387  Usque aliquid digito medium ut non restet ab uno.
1388  Tertia proscissi est haec forma, figuraque coni.
1389  Tres igitur sunt de cono, cum scinditur, ortae

1384  Ultima, plusque, animi quam possint prendere nostri,
1385   Inter se tantum nunuqam inclinentur, oportet,
1386  (Non cessent rami licet inclinarier illi)
1387  Usque aliquid digito medium ut non restet ab uno.
1388  Tertia proscissi est haec forma, figuraque coni.
1389  Tres igitur sunt de cono, cum scinditur, ortae
1390   Hae species grajis multùmque diuque subactae

redundat,
1395   At, quoniam in medio est, manet una eademque secundâ.
1396  Illas praeterea mille induxere per usus,
1397  Abdita Naturae facerent dum sacra potenti,
1398  Non pateris, non thure pio, non sanguine, et aris,
1399  Sed quibus ipsa modis, quibus utitur instrumentis,
1400   Omnia dum peragit: propia olli est arte litandum.
1401  Illis praesertim magnus tribus usus,

1395   At, quoniam in medio est, manet una eademque secundâ.
1396  Illas praeterea mille induxere per usus,
1397  Abdita Naturae facerent dum sacra potenti,
1398  Non pateris, non thure pio, non sanguine, et aris,
1399  Sed quibus ipsa modis, quibus utitur instrumentis,
1400   Omnia dum peragit: propia olli est arte litandum.
1401  Illis praesertim magnus tribus usus, opusque

1395   At, quoniam in medio est, manet una eademque secundâ.
1396  Illas praeterea mille induxere per usus,
1397  Abdita Naturae facerent dum sacra potenti,
1398  Non pateris, non thure pio, non sanguine, et aris,
1399  Sed quibus ipsa modis, quibus utitur instrumentis,
1400   Omnia dum peragit: propia olli est arte litandum.
1401  Illis praesertim magnus tribus usus, opusque est,

1413  Dum sequimur late vacuo vaga sidera caelo;
1414  Nam primos coni hos ipsos correpta per orbes
1415   Solem obeunt medium, spatiisque feruntur in illis.
1416  Aethera per magnum formae non parva secundae
1417  Est etiam utilitas, quia cernimus usque Cometas,
1418  Cum solem prope sunt simili properare meatu;
1419  Hinc facile et spatia, et cursus numeramus eorum.

ab aere,
1449  Si plaga certa prius fuit, et vis cognita jactans,
1450   Scire licebit item, quo quivis devolet ictus,
1451  Quid feriat; quoniam noto via flectitur arcu
1452  Non alio, quam quo species sese altera flectit.
1453  Si tubas eructans idem sit proinde, globique
1454  Pondus idem, certusque modus quoque pulveris intus
1455   Sulphurei, dabitur cunctos praenoscere ab

1518  Accedit propius, propiusque meatibus illis,
1519  Tertia queis coni est species, ut diximus ante.
1520   Nam rectae propius semper, propiusque viaï
1521  Fit cuidam; sed non unquam sic pervenit illuc,
1522  Ut tangat, tactamve secet, transcurrat et ultra.
1523  Nunc quid fiat, ubi labuntur libera non jam
1524  Corpora, sed sola per variarum strata viarum,

1520   Nam rectae propius semper, propiusque viaï
1521  Fit cuidam; sed non unquam sic pervenit illuc,
1522  Ut tangat, tactamve secet, transcurrat et ultra.
1523  Nunc quid fiat, ubi labuntur libera non jam
1524  Corpora, sed sola per variarum strata viarum,
1525   Ponderis illorum queis pars retinetur, agamus.
1526  Incipiens plana a facie, quaeque aequore laevi est,

1547  Nam minus atque magis tunc officit id gravitati.
1548  At, quocumque viae flexu uno eodemque manente,
1549  Altera vis spatium manet haud mutata per omne
1550   Aequaque, parque sibi, nec agens non ictibus aequis.
1551  Illis propterea peraguntur legibus îsdem
1552  Hic quoque cuncta, quibus vacuo grave corpus agebat
1553  Aere se, recto sursum deorsumve volatu.

1562  Orta ut mobilitas minor, et decursa minora
1563  Sint spatia, alta ubi sunt minus, haec clivosa viarum.
1564  Omnia verum aeque si summo vertice surgant,
1565   Aeque longa tamen non distendantur, oportet,
1566  Per mage longa, minus spatii, minus atque fugaï,
1567  Corpora cum facimus devolvier, aspiciamus:
1568  Atque illic nos haec metimur tractibus altis,

1576  Tutemet haec volvens rationibus instrue veris.
1577  Principio casus finem cum corpora tangunt,
1578  Quae veniunt resupina viaï aequaliter altae
1579  Per loca, quantumvis non aeque longa, nec aequo
1580   Inclinata inter se flexu, mobilitates
1581  Omnes esse pares, quae tum crevere ruendo,
1582  Aspicies, terramque pari contingere cursu

cursu
1583  Corpora. Quapropter de culmine corrpus eodem
1584  Si cadat, aut recta, aut quaecumque per aequora labens
1585   Prona, pari semper terram venit impete ad imam;
1586  Non par tempus erit lapsùs tamen, et mage longum
1587  Per spatium qui fit, casus diuturnior ille est:
1588  Nam cum vis tanto minor est, quanto amplius ipsum
1589  Est spatium cursùs, eadem tunc ultima

primos
1623  Huc fecisse gradus, suaque instituisse reperta.
1624  Nec fit Fortunae magnum et memorabile nomen
1625   Rebus in humanis? argenti nempe vel auri
1626  Tantum, et non veri videatur suppeditare
1627  Thesauros, mentemque opibus ditare repostis?
1628  Quisnam adeo inventum sapiens se jactet ob ullum,
1629  Quod non ipsa sibi Fors arroget ante, suumque

vel auri
1626  Tantum, et non veri videatur suppeditare
1627  Thesauros, mentemque opibus ditare repostis?
1628  Quisnam adeo inventum sapiens se jactet ob ullum,
1629  Quod non ipsa sibi Fors arroget ante, suumque
1630   Esse velit munus? Nostris quam multa profecto
1631  Saepe animis offert, et sensibus? Irrita cuncta
1632  Torpentes at abire sinunt, et spargier auris,

1682  Cum prope quique suis aequi sint denique chordis:
1683  Proinde itidem aequali procursus tempore quosque
1684  Exiguos peragi, cum scilicet itque, reditque
1685   Exiguos, at non aequales, corpus in arcus.
1686  Hi procul a vera lapsi regione feruntur;
1687  Nam licet exiguus, longeque brevissimus arcus
1688  Par chordae prope sit, multisque in rebus haberi

1690   Attamen hìc, vires ubi ab ipsis flexibus imam
1691  Obliquis varie ad terram pendere videmus,
1692  Ipsae haec contemni nequeant discrimina flexùs.
1693  Negligere ista queas, et non errare profecto,
1694  Rebus ubi magnis referantur tenuia: verum
1695   Non ita, si parvis aeque de rebus agatur,
1696  Aut etiam fortasse minoribus; ista necesse est

pendere videmus,
1692  Ipsae haec contemni nequeant discrimina flexùs.
1693  Negligere ista queas, et non errare profecto,
1694  Rebus ubi magnis referantur tenuia: verum
1695   Non ita, si parvis aeque de rebus agatur,
1696  Aut etiam fortasse minoribus; ista necesse est
1697  Non vanescentem tum partem totius esse.
1698  Nunc igitur, chordam quoniam quamcumque per omnem

non errare profecto,
1694  Rebus ubi magnis referantur tenuia: verum
1695   Non ita, si parvis aeque de rebus agatur,
1696  Aut etiam fortasse minoribus; ista necesse est
1697  Non vanescentem tum partem totius esse.
1698  Nunc igitur, chordam quoniam quamcumque per omnem
1699  Pars eadem gravitatis agit tenuissima quamvis,
1700   Aequis mutatur fuga corporis ictibus aeque;

fimoque
1736  Inspergunt calido, pluviisque feracibus aptant;
1737  Sic mihi multa opus est praevertere, remque parare,
1738  Ut facile inde queas vera ratione potiri.
1739  Non etenim tibi mos alieno vivere sensu,
1740   Et sapere, ut multis, alieno pectore tantùm,
1741  Quos labor ingenii quivis perterret inertes,
1742  Proin ut habere fidem, quam res inquirere malint.

1742  Proin ut habere fidem, quam res inquirere malint.
1743  Jam primo cognôsse necesse est, cum grave corpus
1744  E declinato declivius aequore in aequor
1745   Transit, non tota transferrier incolumique,
1746  Qua primi sub fine ruebat mobilitate,
1747  Verum aliquam illius decussam perdere partem,
1748  Quantum conceptis tum scilicet officit aequor

prope desinet omnis,
1764  Respectuque viae decrescet ad infinitum,
1765   Quin et adhuc magis ad nihilum decurret inane,
1766  Ut parvis infinitè sit tenuior ipsa
1767  Rebus non novies, deciesve, sed infinitè,
1768  Scilicet infinitum aliud contingat ut infra.
1769  Quare, ita mutato quae perditur aequore quoque, est
1770   Tantula mobilitas, devolvier infinitè

1771  Ad parva ut si opus, rursusque ad parva, secundo
1772  Ordine proin possit sita dicier infinite
1773  Exiguorum. Admirari tam tenuia nobis
1774  Haec licet, et multis non irrita credere rebus;
1775   At non, qualia sint, nostrae supponere menti.
1776  Quin et adhuc magis e parvis certissima confit
1777  Interdum ratio, et mentem demittimus infra.

ad parva, secundo
1772  Ordine proin possit sita dicier infinite
1773  Exiguorum. Admirari tam tenuia nobis
1774  Haec licet, et multis non irrita credere rebus;
1775   At non, qualia sint, nostrae supponere menti.
1776  Quin et adhuc magis e parvis certissima confit
1777  Interdum ratio, et mentem demittimus infra.
1778  Ordine sic alia infinitè tenuia longo

1797  Augentur, sic et longo decrescere ductu
1798  Aequora, uti demum curventur plana viarum:
1799  Nil perit e tota, quod constet in ordine rerum,
1800   Mobilitate, quod et nihili non limina tangat.
1801  Nil igitur corpus, dum signat curva viarum,
1802  Perdit ob id, quia curva viarum sunt loca, per quae
1803  Labitur. Idcirco per curvos accidit arcus

1813  Decedunt, retroque abeunt, campumque relinquunt
1814  In medio, per quem porro decurrere possint,
1815   Quadrupedesque ciere; illi interjecta repente
1816  Corripiunt cursu stadia, et non amplius, oram
1817  Cum fluvii tetigere, minis retinentur aquarum
1818  Labentum, at celeri vibrant ita corpora saltu,
1819  Ut tum ipse ad ripam ferat impetus ulteriorem.

1818  Labentum, at celeri vibrant ita corpora saltu,
1819  Ut tum ipse ad ripam ferat impetus ulteriorem.
1820   Si duo propterea superextruis aequora, quae sint
1821  Obliqua ad terram, et se mutuà non sine flexu
1822  Excipiant, simul et primum, inferiusque quod extat,
1823  Sursum confingas si rectà continuari,
1824  Ad loca deveniat donec sublimia tantùm,
1825  

1842  Aut illinc rectà deorsum si lapsa venirent.
1843  Tum constructarum numerus, brevitasque viarum
1844  Si tantùm increscant, via desinat omnis in unam
1845   Ut curva, flexamque viam, non flexus ubi ullus
1846  Hilum de tota delimat mobilitate;
1847  Agnosces, quales grave corpus cumque viarum
1848  Desiliat curvos per ductus, insiliatve,
1849  Tum fore

1896  Qui tibi quo fiat jam lapsus tempore, nosce,
1897  Possis rebus ab his ut ad illas scandere notis.
1898  Sic quoque praerupti qui tendit ad ardua montis,
1899  Ascensu non ferre audet vestigia recto,
1900   Praecipiti nam saepe ruens pede devolüatur;
1901  Ast huc atque viam sinuatam molliter illuc
1902  Ingreditur, celsique legit latera utraque dorsi

1915   Subtus, tergeminâ, triploque propinquius, unâ;
1916  Hoc proin dum spatium quodcumque ita conficit unum,
1917  Per tria carpit iter triplo velocius illud;
1918  At non tripla minus spatia olli, visque, necesse est,
1919  Tripla relinquatur: rursus vicinius oris
1920   Ad medium quibus accedet, dum truditur intro,
1921  Volvetur ter per totidem disjunctius oras,

1933  Utraque vanescet prorsus, quia visque, viaeque
1934  Utraque nullius triplex est, nullaque proinde.
1935   Temporis idcirco nullum est discrimen in illo
1936  Amborum sic per loca non aequalia casu:
1937  Mobilitatis at est; quoniam, velut ante cadebat
1938  Triplo per triplices regiones ocyus alterum,
1939  Impete sic medium pertinget triplice punctum.

columnas,
1997  Flectat et expansos numerosi fornicis arcus:
1998  Omnia quae quamvis opere evertanda peracto
1999  Sint, nullam siquidem molis factura superbae
2000   Partem; at non ideo fuir irritus usus eorum,
2001  Stat quibus ars, et tractatis quibus omnia condit,
2002  Langueretque quibus velut exarmata negatis.
2003  Quapropter confinge animo, duo corpora eodem

in origine motùs
2009  Ut duplici fuerit, quam prima, valentior ictu;
2010   Supremi metam cursùs contingere utrumque
2011  Mobilitate pari mediam debere repertum est,
2012  Non par esse tamen tempus: quod nempe prioris
2013  Labitur in cursu, toties superare videbis
2014  Alterius tempus, quoties via recta per orbem
2015   Quae transit medium, partesque hunc scindit in

2025   Temporis in curvo, quam chordae in tramite recto,
2026  Ut minor est pars quarta orae, qua clauditur orbis,
2027  Ductu illo, medium hunc ipsum qui dividit orbem.
2028  Ast quid erit, si non pars orbis parvula constent,
2029  Distenti verum, atque ampli quantumlibet arcus?
2030   Quod discrimen erit per chordas temporis, atque
2031  Per, genus hoc, arcus demisso pondere lapsi?

2034  Majores qui sunt, tempus, quod nempe videmus
2035   Curvare majore sinu, atque recedere chordis
2036  Quos magis a propriis, ut iter quoque longius extet.
2037  Adde, quod hic non est, ut parvo constat in arcu,
2038  Incipiente duplex flexu, velut esse necesse est,
2039  Vis gravitatis, at haec usque imbecillior exit,
2040   Quo mage surgit, et a dupla plus deficit usque.

multa; latebant
2057  Quae prius humanis animis impervia prorsus.
2058  Jam prospectus in infinite tenuia rerum
2059  Ille ubi tentatus primùm, quae, quantaque nobis
2060   Non subito reclusa, oculisque patentia nostris
2061  Vidimus, et prorsus disjectis clara tenebris.
2062  Unde magis, quam de tripode et resonantibus alte
2063  Oracla ex adytis veri manifesta petuntur,

nostris
2061  Vidimus, et prorsus disjectis clara tenebris.
2062  Unde magis, quam de tripode et resonantibus alte
2063  Oracla ex adytis veri manifesta petuntur,
2064  Et non mendaci responsa interprete prostant.
2065   Istic signa quidem, referant quae plurima paucis,
2066  Magnaque item parvis adhibemus, non imitantes
2067  Pyramidum varias diversa in fronte figuras,

2063  Oracla ex adytis veri manifesta petuntur,
2064  Et non mendaci responsa interprete prostant.
2065   Istic signa quidem, referant quae plurima paucis,
2066  Magnaque item parvis adhibemus, non imitantes
2067  Pyramidum varias diversa in fronte figuras,
2068  Ast animi sustentantes et percipientis,
2069  Et memoris vim, nostra queat distendier auctu
2070   Immani ut

2073  Exacuunt, cumulantque nova, ad majoraque semper
2074  Deducunt: ullus diae terminus arti est,
2075   Fertur ubique patens, seseque per omnia laxat.
2076  Illa quidem nostro non possit carmine claudi,
2077  Non si Pierio primos in colle dedissem
2078  Vagitus, et Mnemosyne me Mater ad amnem
2079  Pegaseum Musis germanum fuderit ipsis.
2080   Attingam

ad majoraque semper
2074  Deducunt: ullus diae terminus arti est,
2075   Fertur ubique patens, seseque per omnia laxat.
2076  Illa quidem nostro non possit carmine claudi,
2077  Non si Pierio primos in colle dedissem
2078  Vagitus, et Mnemosyne me Mater ad amnem
2079  Pegaseum Musis germanum fuderit ipsis.
2080   Attingam paulùm tamen, atque in limine sistens

2123  Usque adeo rebus, deorsum ut descendere pergat
2124  Infinitè. Animum tamen hìc adverte sagacem,
2125   Contingat ne fors, ut cum discrimine parvo
2126  Quantumvis, aliquid conjungi non ita parvum
2127  Possit, eo spreto simul ut spernatur et illud,
2128  Quod sperni porro non debeat, utpote majus
2129  Hoc infinitè discrimine, et e genere ipso,
2130   Illae

2125   Contingat ne fors, ut cum discrimine parvo
2126  Quantumvis, aliquid conjungi non ita parvum
2127  Possit, eo spreto simul ut spernatur et illud,
2128  Quod sperni porro non debeat, utpote majus
2129  Hoc infinitè discrimine, et e genere ipso,
2130   Illae quo res sunt, quas tute inquirere tentas:
2131  Nam te aliter turpes errorum, ut diximus ante,

2141  Quae remanent ipsas juxta res, quae peraguntur,
2142  Nilque quod intersit, nihilum locat inter inane.
2143  Sed quibus in rebus, quibus artibus utilitates
2144  Magnae itidem non hoc triplici referantur ab usu?
2145   Nonne videmus enim, cum laxa per atria late
2146  Herculeas pulchro vires simulare colore
2147  Apparat, aut belli Trojani incendia Pictor,

2180   Esse quid ova putent, nisi eorum exilia structa,
2181  Et tenuissima jam membrorum elementa, sed aequo
2182  Quae tamen ordine sint, similique, ut magna, figura?
2183  Deinde ubi non rerum summas a partibus ipsis
2184  Colligimus? Populi quis opes prius aestimet, ejus
2185   Quam varios seorsum per census, atque viritim
2186  Per capita ipsa eat ordinibus comprensa? Quis armis

2190   Bellandique modos varios, artemque cruentam?
2191  Pastor oves numerat, proprias cognoscere cum vult
2192  Divitias, tauros et jugera durus arator.
2193  Demum in rebus ubi non semper tenuia magnis
2194  Despiciuntur? Ut in vasto gutta aequore ponti
2195   Unica, praeruptis ut in Alpibus addita saxi
2196  Pondera, quae digito moveas, et ut una per agros

19  Perfacile est, quoniam per te quoque plura valebis
20   Sufficere ipse tibi; queis enim te certius ipso
21  Noverit haec, usu qui tractas publica longo,
22  Diversasque olim qui non privatus adisti
23  Sidere mutato regiones, quique per aevum
24  Anteactum, atque alias discurris mente per oras?
25  Rebus ab oppositis ut conspicienda nitebit
26  Naturae

28  Ergo ades, atque hominum haec praeclara negotia lustra.
29  Quid magis intersit, quam jungi foedere velle
30   Inter se populos uno, quaeque optima constant,
31  Jura sequi? Quae non contra diversa probari
32  Aspicis? Imperio quantum discrimen in omni est?
33  Unius hìc flecti moderamine publica rerum
34  Cernimus, ast illic multorum. Subditur uni
35  

res ordine ferri,
40   Unus cum moveat totum, qui condidit, Orbem.
41  Propterea sanctos exemplo, et jure superno
42  Institui Reges, terrestria numina, Divum
43  Esse genus, vix non aris, et thure colendos.
44  Num tamen idcirco est hoc regni nomine in uno
45   Vis eadem in variis ditionibus? Est, ubi tantùm
46  Arbitrio Rex cuncta suo movet, et super ipsas

fortisque
74  Adversae eventus ulcisci, diraque semper
75   Imperia exercere, suique augere timorem.
76  Ast ubi nil patrias in leges juris habere
77  Rex valet, indecores non subdunt corda timores.
78  Hic Honor est, humana potens qui pectora flectit;
79  Hoc magnum, hoc pulchrum, porro hoc laudabile,
80   suadet Honos, aurum pro quo, vitamque pacisci (quidquid

78  Hic Honor est, humana potens qui pectora flectit;
79  Hoc magnum, hoc pulchrum, porro hoc laudabile,
80   suadet Honos, aurum pro quo, vitamque pacisci (quidquid
81  Sponte velint; non dat meritis Rex praemia magnis
82  Hoc potiora, nec est poena invidiosior ulla,
83  Esse putant quam quod sibi dedecus. Et quia regno
84  Quod prodest, Regique, peramplo rentur honori

116  Saepe genus, nihili pendentes, prae ambitione,
117  Haud secus ac animas alia de stirpe creatas.
118  Ergo nomina ibi regni, atque invisa Potentum:
119  Proinde agitat non corda timor, sibine esse timori
120   Ipsi nempe queant? Nec nomen honoris inane
121  Sollicitat; sed amor patriae, sed civica regnat
122  Libertas: nullo discrimine pollet in omnes

127  Pro quo quisque, velut proprio, depugnet in hostem,
128  Propterea haud nimium laudem, aut stipendia poscens
129  Prae Patria incolumi; pro qua profundere vitam
130   Dulce sit: a veteri non quidquam more remittat
131  Majorum, priscisque novos a rebus ad usus
132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.

aut stipendia poscens
129  Prae Patria incolumi; pro qua profundere vitam
130   Dulce sit: a veteri non quidquam more remittat
131  Majorum, priscisque novos a rebus ad usus
132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135   Quae fieri non recta domi, non inclyta

remittat
131  Majorum, priscisque novos a rebus ad usus
132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135   Quae fieri non recta domi, non inclyta ubique?
136  Tum grandes animae, Bruto ducente, Camilli,
137  Fabricii, Curiique aderunt, et sponte revertens

132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135   Quae fieri non recta domi, non inclyta ubique?
136  Tum grandes animae, Bruto ducente, Camilli,
137  Fabricii, Curiique aderunt, et sponte revertens
138  Regulus ad Poenos, Fabii, rigidique Catones,

132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135   Quae fieri non recta domi, non inclyta ubique?
136  Tum grandes animae, Bruto ducente, Camilli,
137  Fabricii, Curiique aderunt, et sponte revertens
138  Regulus ad Poenos, Fabii, rigidique Catones,

rerum:
154  Destruit et cito se, facies niqua altera surgat
155   Ordinis, ipsa etiam mox decessura recenti,
156  Mutandaeque itidem: sic rerum hic vertitur ordo.
157  incertis non tam vastum mare volvitur undis,
158  Ventorumque vices agitatum percipit omnes,
159  Quam vario rerum mutantur publica motu.
160   Haec ubi cognôris, multaque revolveris ipse

quod extat,
169  Et spectabile opus cupide hoc invisere Mundi?
170   Quo magis inceptum pergam contexere versu.
171  Hactenus in varias dum nos gravitatis adimus
172  Leges, non alios deduximus inde meatus,
173  Quam rectos, curvosque etiam, quos diximus aequi
174  Esse arcus orbis, quique hoc simul orbe, viaque
175   A recta tenuere ortus, orbique propinquant

quater, his tribuendus
220   Tertius est ordo: sic esse ex ordine quarto
221  Cognosces, quinus per quos est transitus olli:
222  Perque alias pariter possis te ferre viarum
223  Non alio formas pacto, genera omnia lustrans,
224  Nimirum totidem, quot jam constare necesse
225   Est numeros, omni proin semper fine carentes.
226  Sunt tamen et numeros, evectae quae super, omnes

denique nobis
248  Tractati, facilesque etiam, clarique videntur,
249  Et sua conspicienda animis pulcherrima praebent
250   Munera, per varios quae dehinc deducimus usus.
251  Non meus hic labor est; alienis surgit in arvis
252  Haec messis nempe, atque aliam resecanda per artem.
253  Ast aequi quoniam per et arcus ivimus orbis,
254  Et triplices coni per formas; dicere porro

sola secundat
321  Corporis a tergo gravitas, minuatur eadem,
322  Qua ratione arcus etiam minuuntur, eunte
323  Corpore qui punctoque intercipiuntur ab imo;
324  Propterea ut non esse alio diuturnior alter
325   Descensus queat, ascensusque, sit, ut libet, impar:
326  Ut non esse mihi jam multis ante probatum est.
327  Majus erit tempus deorsum per quemlibet arcum

eunte
323  Corpore qui punctoque intercipiuntur ab imo;
324  Propterea ut non esse alio diuturnior alter
325   Descensus queat, ascensusque, sit, ut libet, impar:
326  Ut non esse mihi jam multis ante probatum est.
327  Majus erit tempus deorsum per quemlibet arcum
328  Tempore, quo toto descenderet axe rotaï
329  Seu revoluti orbis, grave corpus, major ut axe

337  Trajectus gemina inter, ubi unum celsius, alterum
338  Est depressius, obliqua et regione vicissim
339  Consita: namque loca haec quae recta brevissima nectit
340   Tum via, tranatur cunctis non ocyus; aequi
341  Orbis quippe cadunt arcu, quam pondera chorda,
342  Ocyus: exoriens siquidem fuga major ibidem est
343  Ob mage praecipitem flexum; pensare ruentem
344  Nec

natura meatum,
356  Cum celsa de rupe, vel altae e vertice pini
357  Collem alium, nemorisve imum latus alite penna,
358  Conspectave petunt praeda, sociave jugali;
359  Illae non liquidi directis tramitis oris
360   Decurrunt; sed devexa regione feruntur
361  Principio, tranantque loca inferiora petitis,
362  Inflectuntque viam, clivosa ut valle, cavatam;

amores.
368  At nos huc ratio natura certior ipsa
369  Induxit nuper, qua suemus in omnia, quae sunt
370   Abdita cumque animis, felici irrumpere nisu.
371  Hoc oculis etiam, non tantùm mente, tueri
372  Possis, si ducas lignove, vel aere canalem
373  Haud aliter flexum, quam qua ratione reposcit
374  Istud iter, rectumque itidem, et quoscumque libebit

opusque, meatus.
409  Haec via difficilis tamen est, obductaque multis
410   Sentibus, illaeso vix ut pede transeat illuc
411  Ipsa novis pollens numeris ars; multiplicesque
412  Non magnae res interdum confundere possunt
413  Omnia, et ex oculis veri secludere lumen.
414  Sic ubi pulvereos transmittunt agmina campos,
415   Quadrupedumque leves insultant undique turmae,

celerabat, dones ad illud
431  Deveniat, labi jam coeperat unde, cacumen;
432  Nimirum veluti de recto diximus ante
433  Descensu, ascensuque, viae ratione reflexa.
434  At si non cogatur iter convertere sursum
435   Corpus, ubi flexipars cursùs tangitur ima,
436  Praeteriens ast aequalem similemque per arcum
437  Ulterius possit procurrere, parte subibit

qua venit mobilitate,
439  In clivum, sursumque citis conscendere perget
440   Gressibus, adversos donec gravitatis ob ictus
441  Omnis paulatim sursum fuga decutiatur,
442  Non tamen ante, locum quam denique scandat ad illum,
443  Qui sit, ut alter erat, lapsus quo coeperat, altus;
444  Deinde viam retro legit, acceleratque ruendo,
445   Ut prius, et partem jam pernix transvolat

illo
476  Excursu, nequeas, turbatum in tempore quid sit,
477  Percipere; atque ideo cum sint paria arcubus orbis
478  Tempora in exiguis, ut diximus ante, necesse est,
479  Non mutata via contractâ tempora constent,
480   Proscissis contracta auris, filove rigente.
481  nec minus et tempus pariter conferre valebis
482  Omnis itus reditusve, illo cum tempore, quo se

quibus axe deorsum,
493  Inter se qualem servant in quolibet orbe
494  Quarta orae circum ductae pars, axis et ipse.
495   Si duo propterea sint corpora pendula filis
496  Tractu non aequo productis, quilibet illis
497  Temporibus fient procursus, quae, repetantur
498  Si semel in sese, respectant mutuà eodem
499  Se pacto, quo se respectant fila vicissim;

518  Tunc in bis duplices; et proin quater exuperabunt
519  Illos; id quanto filum produtius extat.
520   Porro mobilitas, qua lapsu corpus in imo
521  Effugit, a solis fili non tractibus orta est
522  Distensi, solis ampli neque tractibus arcùs;
523  A solis verum spatiis sublimibus illis,
524  A quibus incepit descensus, quae tamen ipsa
525   A

534  Pertentare omnes ictus, et noscere leges
535   Corporum in impulsu;superà quae carmine longo
536  Omnia te docui, et vera ratione probavi:
537  Scilicet unam ad rem non uno tramite tantùm
538  Pervenisse queas: aditus patet undique rerum,
539  Si tamen insistas rectâ regione; neque extat,
540   Quod nequeas et ab ha, et ab illa parte tueri,

538  Pervenisse queas: aditus patet undique rerum,
539  Si tamen insistas rectâ regione; neque extat,
540   Quod nequeas et ab ha, et ab illa parte tueri,
541  Et quod perceptum non longe plurima prodat.
542  Quod superest, rigida si jam duo corpora eadem
543  Innectas virga, verùm disjuncta vicissim,
544  Hoc sit uti propius, punctoque remotius illud,

varieque remotae
559  A clavo retinente super, diversa requirent
560   Tempora; propterea punctum id commune necesse est
561  Omnibus esse, simul collectae ut scilicet illo,
562  Non alio facerent, quam quo nunc, tempore cursus.
563  Hoc labor ante fuit medium perquirere punctum
564  Irritus, incerta longùm regione latebat:
565   Vera patet numeris sed denique perveniendi

certo
567  Possumus indicio, jamque, hìc est, dicere, tota
568  Ponderis insita vis: fili virgaeve tenacis
569  Verus limes hic est: mensura hinc incipit omnis.
570   At non hos nobis numeros tentare licebit:
571  Scilicet ingredimur pedibus vada proxima arenae
572  Littoreae, nostrosque profundius in mare gressus
573  Paulatim inferimus, donec magis altus hiatus,

578  Hoc animadvertant punctum, qui tempore certo
579  Quantum intervalli percurrant, libera deorsum
580   Corpora cum properant, penitus novisse laborant:
581  Nam tuimur cum forte cadentia; non fuga praeceps
582  Illa sinit subitum nos motum posse putare
583  Servantes quamvis animo vigilante, oculisque:
584  Exposcit mens nostra moras, oculique notantes;
585  

585   Exiguusque, et qui nequeat vitarier error
586  Temporis in lapsu, subito discrimina magna
587  Efficiet spatiorum, et eam grandescere fraudem.
588  Tempora sin capias nimium non parva, sed ipsa
589  Paulo majora, ut speres sentire, quod optas;
590   Tum loca deberi nimium sublimia, lapsus
591  Unde oritur, fateare, necesse est; proptereaque

612  Partis item decies quoque sextae simplicis horae.
613  Quantum est id spatii, quod corripit iste volatus?
614  Esse prope agnosces, pedibus ter quinque quod aptes,
615   Non aliis, non jam quacumque a gente petitis,
616  Queis at habere suum dedit ampla Lutetia nomen.
617  Ipsaque pauxillo ternos protenditur ultra
618  Virga pedes, genus hoc, quae se illo tempore vibrat.

612  Partis item decies quoque sextae simplicis horae.
613  Quantum est id spatii, quod corripit iste volatus?
614  Esse prope agnosces, pedibus ter quinque quod aptes,
615   Non aliis, non jam quacumque a gente petitis,
616  Queis at habere suum dedit ampla Lutetia nomen.
617  Ipsaque pauxillo ternos protenditur ultra
618  Virga pedes, genus hoc, quae se illo tempore vibrat.

quae se illo tempore vibrat.
619  Hac semel inventa mensura, protinus omnes
620   Mensuras per eam possis transmittere rerum
621  Ad seros nimium disjuncta aetate nepotes.
622  Non mutata etenim, vicibusque obnoxia nullis
623  Illa manet, dum solis iter, quo tempora nobis
624  Currunt, dum gravitas, descensus ponderis unde est,
625   Invicta proprium servârint lege tenorem.