In CroALa inventa
Croatiae auctores Latini: inventa |
|
Bibliographic criteria: none
(All documents)
Search criteria: non
Your search found 49997 occurrences
More search results (batches of 100) First 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 Last
Retrieve all occurrences (This may take some time to download) Click here for a KWIC Report
Occurrences 43989-44415:
43989. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
28. Maii 1793.
Chare amice!
1 Tuis (NAZ, EAE vol. 112, br. 137.) de 5-ta huius Pesthino exaratis et mihi 12-ma redditis non respondi
quia metuebam ne meae te Pesthini amplius non deprehendant. 2 Nunc cum e
combinatione temporis te iam Viennae esse certo credam hisce respondeo.
3 Gaudeo vehementer quod tempus reditus tui iam appropinquet.
4 Vix iam
43990. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Chare amice!
1 Tuis (NAZ, EAE vol. 112, br. 137.) de 5-ta huius Pesthino exaratis et mihi 12-ma redditis non respondi
quia metuebam ne meae te Pesthini amplius non deprehendant. 2 Nunc cum e
combinatione temporis te iam Viennae esse certo credam hisce respondeo.
3 Gaudeo vehementer quod tempus reditus tui iam appropinquet.
4 Vix iam fero desiderium momenti illius quo te amplecti et aliquot
43991. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Si hoc
obtinuisti, excidet animo meo ea aegritudo quam eo nomine, qua sincerus tuus amicus,
contraxeram. 7 Reliqua omnia plana tibi erunt.
8 Ex hac occasione quaeso te, amice, ut mihi mediam libram optimae, quae
haberi potest, chinae, sed non in pulvere, verum in cortice, ita etiam unum vitrellum
Von Hoffmanischen Tropfen adferas. 9 Commendavit mihi
frequentiorem horum usum Hormayer. 10 Pretium tibi reduci cum gratitudine
deponam. 11 De aliis rebus coram.
43992. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1 Intelligo (NAZ, EAE, vol. 113, nr. 33) fidedigne parochos ordinationem tuam circa processiones ita
maligne intelligere quasi prohibitio haec plebi deberet publicari, id autem citra periculum
fieri non posse aiunt. 2 Ubi tamen naturalis ordinationem hanc exsequendi via
est ut illi sic dictas vicinias non publicent et, si quis e parochianis memor prioris usus
rationem intermissionis huius deposcat, eum capacitent quod peregrinationes eiusmodi debeant
esse
43993. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
fidedigne parochos ordinationem tuam circa processiones ita
maligne intelligere quasi prohibitio haec plebi deberet publicari, id autem citra periculum
fieri non posse aiunt. 2 Ubi tamen naturalis ordinationem hanc exsequendi via
est ut illi sic dictas vicinias non publicent et, si quis e parochianis memor prioris usus
rationem intermissionis huius deposcat, eum capacitent quod peregrinationes eiusmodi debeant
esse voluntariae, officium autem suum sit illis, qui proficisci nolunt, ordinariam devotionem
peragere.
43994. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nil aliud quaesierint quam ut reiectis tuis salutaribus ordinationibus
(dedit enim mihi Franciscus eas perlegendas) in priori sua dissolutione et disordine
permaneant.
7 Videbis quod totus illorum scopus futurus sit ut decreta tua seriatim in
revisionem non assumantur, sed totum opus, tanquam novatorium et moderno tempori minus
accomodum, reiciatur. 8 Et ideo ad hoc antevertum omnes tuos conatus intendere
et urgere debes quod, vel ad id determinandum an opus re ipsa inidoneis huic tempori
novitatibus refertum sit,
43995. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
de bonis tuis Banaticis
duraverit. 13 Interea possunt locales circumstantiae eam ultro suadere.
14 Qua re hac in re consilio localium amicorum tibi utendum puto.
15 Si commissionem impetraveris an non expediret ut agas quo adversarii
decreta illa, quae pro tam periculosa innovatione habeant, in specifico baptisent, tu desuper
audiaris et commissio illa ante omnia determinet: an, et quae sint illa decreta, et tum primum
obiecta calumniarum ingrediatur?
43996. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
determinet: an, et quae sint illa decreta, et tum primum
obiecta calumniarum ingrediatur?
16 Quamcunque demum viam iniveris, praecipue tibi commendo ut in scriptis et
productis tuis brevis sis et nihil seu dicas seu producas quod ad substantiam rei omnino non
pertineat. 17 Exhorrui quando a Francisco intellexi te ingentem cistam actorum
tecum abstulisse. 18 Pertinet id quidem ad supremam cautelam, cum saepe homo
praevidere non possit cuius instrumenti usus se evolvere queat. 19 Sed si tu
43997. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tuis brevis sis et nihil seu dicas seu producas quod ad substantiam rei omnino non
pertineat. 17 Exhorrui quando a Francisco intellexi te ingentem cistam actorum
tecum abstulisse. 18 Pertinet id quidem ad supremam cautelam, cum saepe homo
praevidere non possit cuius instrumenti usus se evolvere queat. 19 Sed si tu
vel dimidiam voraginis huius partem produxeris, primum dabis adversariis amplam cavillandi
occasionem, dein negotium efficies perquam diuturnum, postremo ipsa actorum mole etiam clara
alias puncta
43998. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Quare te impense oro, velis testimonium hoc Francisco ocius
transmittere, una eum iubere ut negotium hoc medio tui agentis Romani urgeat, si fieri potest,
etiam nomine tuo, ea de causa quod alioquin defectu cooperatorum labores. 32
Si autem putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut
ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de
illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id
4,33 id ad] ad id ad
43999. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
defectu cooperatorum labores. 32
Si autem putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut
ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de
illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id
4,33 id ad] ad id ad
ad salvandum in periculo etiam salutis animae constitutum hominem facturus sis.
34 Ceterum quartum, quintum et sextum tomum Schmittii accepi.
35> Sed quantum recordor,
44000. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Elenchum rariorum librorum
de rebus patriis tibi Zagrabia
4,37 rariorum] rationum Kolanović | Zagrabia] Zagrabiam
Kolanović
submittam, quorsum ultima huius me conferre constitui. 38 Non
obliviscaris tibi procurare libellos quos tibi iam indicaveram, nempe descriptionem Bottany
Bay et historiam itineris Angli, si bene recordor, Alzil, qui post
Kockium octo annis occidentales Americae oras perlustravit.
44001. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
xenodochialis urgeant, ipse quoque raptim
respondeo. 2 Gratiam tibi habeo pro grato nuncio oroque te maiorem in modum,
ut per Bedek. urgeas quo resolutio haec quo ocius expediatur. 3 Nisi enim
pecuniam Buda ad summum usque finem Februarii accipiamus, non poterimus debito tempore
continuationi aedificii manum admovere.
4> Galyuff iam heri rediit. <5 De Vukasovichio an Viennae vel
alicubi in via remanserit, necdum potui explorare. 6 Prior graves cum suo
44002. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ultra tomum tertium quid
prodiverit? 22 Videtur mihi quod tomus quartus re ipsa prodiverit.
23 Quare et hunc et si quis ultra prodiit, mihi adferri peto.
24 Hamburger Journal pro mense Septembri, Octobri et Novembri
non legi. 25 Cum et tu et Philippus (cui salutem ex me deferri peto) illud
teneatis, quaeso, dirige tuum ad Franciscum Raffay et, ut illud mihi communicet, eidem
committe.
26> Mea te humanissime reveretur. <27 Vale meque ut facis
44003. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Deest tibi secundus tomus itineris Vaillantii in
Africam. 8 E duplici Germanica, quam tenes, collectione itinerum interea certe
aliquis tomus prodierit, adminus ex una; nam Forsterianam per mortem eius adhaesisse puto.
9 Hos defectus ut adurgeas, non tantum tua,
sed et mea interest.
10 Forte seu Peyrusii seu Malaspinae seu Angli illius (nomen mihi excidit,
tu illud inter tua litteraria indubie habebis), qui iussu defuncto Russiae imperatricis
proximiora Americae
44004. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
6,23 prima tua littera sic
te facturum esse scripseras, certo crediderim. 24 Quare significa mihi
quid demum de tuo reditu constitueris; nosti enim quod ardeam desiderio te ocius amplectendi.
25> De novis non est quod tibi significem. <26 Ego in rustico
meo otio, quantum per valetudinem licet, scriptitando tempus fallo. 27 Cum
redieris, communicabo tibi Dissertationem de congregationibus Regni Sclavoniae,
cui nunc supremum manum impono.
44005. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
hanc ita componendi ne in
bellum erumpat? 5 Uti et an, prout hic fertur, idem eodem plane die legatus
Gallicus etiam Berolini attentarit? 6 Et si ita, quo eventu?
7> Turca etiam apparatus bellicos in dies magis intendit. <8
Non possum in animum meum inducere ut tantam vim contra unum bassam parari credam.
9 Non possum etiam mihi persuadere quod apparatus hi contra Moscoviam
dirigantur. 10> Metuo proinde ne haec nobis propinentur. <11
Leva me, si potes, hac etiam
44006. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
plane die legatus
Gallicus etiam Berolini attentarit? 6 Et si ita, quo eventu?
7> Turca etiam apparatus bellicos in dies magis intendit. <8
Non possum in animum meum inducere ut tantam vim contra unum bassam parari credam.
9 Non possum etiam mihi persuadere quod apparatus hi contra Moscoviam
dirigantur. 10> Metuo proinde ne haec nobis propinentur. <11
Leva me, si potes, hac etiam sollicitudine.
12> De Reinvetler hactenus nihil. <13 Si intellexeris mihi
44007. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
etiam mihi persuadere quod apparatus hi contra Moscoviam
dirigantur. 10> Metuo proinde ne haec nobis propinentur. <11
Leva me, si potes, hac etiam sollicitudine.
12> De Reinvetler hactenus nihil. <13 Si intellexeris mihi
consulto non responderi, quaeso te significa mihi causam huius aenigmatis. 14
Ad meam in causa Pethoiana instantiam resolutio aut iam prodivit aut certe proxime emanabit.
15 Rogo te ut iam discedentem rogavi.
16 Si quid conferre potes ad id ut
44008. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
reluctante ad Flumen
applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur.
28 Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua Minerva
memorabile illud brochure, quod de Potemkin prodiit, per frusta edat. 29 Ego
non dubito quod brochure illud etiam secus haberi possit, si adsit homo qui illud perquirere
et constituere sciat. 30 Cum tu habeas eiusmodi hominem, brochure autem illud
vix aliquod grossos constare possit, oro te, praesta mihi hanc amicitiam et illud pro me
44009. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
aveo enim
vehementer illud habere, cum sit pendant ad
8,30 post pendant ad delevit auctor illum
libellum de Catharina Secunda, quem mihi dedisti.
31 Non obliviscaris ultimam, quae de Bottany Bay exstat, relationem
procurare. 32 Accipiet indubie colonia illa notabilia e conspiratione, quae in
Irlandia detecta est, supplementa. 33 Forte detectio haec meditatum a Gallis
descensum evanescere faciet; ego
44010. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod
Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut
occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis; modum et canales, per
quos id efficere possis, non est quod tibi suggeram. 11 Haec tibi usus rerum
et grave, quo polles, iudicium ultro indicabunt. 12 Pro aliqua tantum tui
directione tibi significo, quod Millos amicum habeat comitem Amade, qui iam occasione
nupernarum vacantiarum instantiam eius
44011. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
praenotetur. 17 Ita ego quondam operabar,
donec propior eram ad prima subsellia, et successit mihi quod complures gentiles nostros
provexerim. 18 Tu maiorem adhuc ac ego quondam influxum habere potes.
19> Utere illo in bonum Patriae. <20 Non exiquum, crede mihi,
exinde solatium in senectute tua capies.
21 Vale meque ut facis ama.
Jakovlye, 21. Iulii 1798.
|
44012. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
facis ama.
Jakovlye, 21. Iulii 1798.
10. Jakovlye, 4. Augusti 1798.
Chare amice!
1 Non (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 52.) tui oblivione factum est quod in postremis meis nullam promissae
lucubrationis mentionem iniecerim, sed quia puduit me quod datam fidem tam diu non expleverim.
2 Impediverunt id variae, partim
44013. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Chare amice!
1 Non (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 52.) tui oblivione factum est quod in postremis meis nullam promissae
lucubrationis mentionem iniecerim, sed quia puduit me quod datam fidem tam diu non expleverim.
2 Impediverunt id variae, partim sanitatis, partim domesticae circumstantiae,
quas hic recensere nihil interest, effeceruntque quod non nisi ante paucos dies operi manum
admoverim. 3 Si, ut olim, pomeridianis etiam et vespertinis
44014. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quod in postremis meis nullam promissae
lucubrationis mentionem iniecerim, sed quia puduit me quod datam fidem tam diu non expleverim.
2 Impediverunt id variae, partim sanitatis, partim domesticae circumstantiae,
quas hic recensere nihil interest, effeceruntque quod non nisi ante paucos dies operi manum
admoverim. 3 Si, ut olim, pomeridianis etiam et vespertinis horis
laborare possem, absolverem illam intra paucos dies. 4 Nunc, cum
mane tantum mihi liceat laborare,
44015. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
4 Nunc, cum
mane tantum mihi liceat laborare,
10,3-4 Si... laborare] Notata in MS-to | eripiat] eripeat
adeoque, si quae alia occupatio tempus hoc mihi eripiat, tota illa dies perdita sit,
non possum praevidere tempus quo laborem absolvam. 5 Accelerabo tamen illum
quoad potero. 6 Ut moram quadamtenus compensem, praemitto unum
statisticum punctum de quo publicum rite
44016. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
agis, Patriae inservis. <8 Commoda huic
porro etiam tuam operam. 9 Satis consequeremur si vel Millos hac occasione ad
Septemviratum provehi posset. 10 De alio Croata ad Tabulam regiam promovendo
alia occasione agi posset. 11 Quamquam non possim combinare ea, quae de
supernumerariis scribis, cum iam sub hoc regnante duo novi supernumerarii creati sint, adeoque
nihil mihi videatur obstare quominus etiam in casum promotionis Milossii aliquis gentilis
noster supernumerarius renuntietur.
44017. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
etiam in casum promotionis Milossii aliquis gentilis
noster supernumerarius renuntietur.
12 De confecta cum Gallis pace iam plures etiam alii credibiles nuntios
acceperunt. 13> Immo iam condiciones eius sparguntur. <14 Ego
tamen non possum id combinare cum continua et severa transportandi in Italiam frumenti
adursione. 15 Ut benignae menti satisfiat, comitatus meus vires suas adeo
intendit quod vix decem vecturae in toto comitatu domi remanserint, ita quod ipsum hospitalis
laborem ea de
44018. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Cum tamen aliqui testes remoti habitent, nescio an eos interea arcessere
poterit. 22 Hic quoque instantiam Millossii per suos canales secundavit, id
quod auget spem meam de optato successu.
23 Ego illum necdum vidi quia per hoc tempus urbem non intravi.
24 Promisit ille quidem quod, ut primum laborem terminaverit, ad me excurrere
velit, sed hunc ille usque 14-tam huius vix concludet; ego autem illa die Zagrabiam intrabo
quia pro 17-ma congregationem praefixi. 25 Quae de tuis hominibus
44019. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
terminaverit, ad me excurrere
velit, sed hunc ille usque 14-tam huius vix concludet; ego autem illa die Zagrabiam intrabo
quia pro 17-ma congregationem praefixi. 25 Quae de tuis hominibus incaptivatis
scribis, mihi hactenus
non constabant. 26 Ego nec tuo, nec ullius alterius iuris gladii privilegio
cupio derogare cum illud in lege fundatum esse sciam. 27 Quod si autem propter
renitentiam erga publicas dispositiones capti sunt, habebis ipse tantum aequitatis ut agnoscas
id
44020. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis suspicio mihi suboritur
quod idem officialis tuus, qui eos ad id te inscio sufflaminabat, metuens ne per illos
prodatur, apud te agat ut illos reclames. 32 In hunc autem casum vides ipse
quod comitatus tibi deferre non possit, immo quod ad eius officium pertineat authorem culposae
huius machinationis detegere et promeritae poenae subicere. 33 Ut primum urbem
intravero, investigabo fundate totum hoc negotium et, quod iustum fuerit, disponam.
34 Significa quaeso
44021. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ille iam
Pesthini sub finem termini quod in hoc comitatu plurimi disordines vigeant, sed per amicum
meum adursus ut aliquem in specifico indicet, nihil adferre potuit, quam quod acta
particularium
congregationum in generalibus non referantur. 3 Et hoc est mendacium quod
per conditum in singula generali congregatione De relatis particularium congregationum
actis articulum evidenter refelli potest.
4 Praevideo ego quod ille praetensos disordines tantum pro
44022. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Et hoc est mendacium quod
per conditum in singula generali congregatione De relatis particularium congregationum
actis articulum evidenter refelli potest.
4 Praevideo ego quod ille praetensos disordines tantum pro forma obtendat;
non ignorat enim quod si hi mihi in specifico obiciantur, ego ad singulum facile sim
responsurus cum nulla prorsus sit pars publicae administrationis ad quam curas meas non
extenderim. 5 Verum arripiet ille praetextum meae surditiei et cum hoc (ut
nunc potens est)
44023. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
refelli potest.
4 Praevideo ego quod ille praetensos disordines tantum pro forma obtendat;
non ignorat enim quod si hi mihi in specifico obiciantur, ego ad singulum facile sim
responsurus cum nulla prorsus sit pars publicae administrationis ad quam curas meas non
extenderim. 5 Verum arripiet ille praetextum meae surditiei et cum hoc (ut
nunc potens est) finem suum facile assequetur.
6 Scribo illi hac posta humanissimas litteras et eum requiro ut vota sua ad
exiguum alioquin, quod forte mihi
44024. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
requisitus. 9 Proponas illi quod mihi negotiosa occupatio iam in
naturam transiverit; quod hoc sit unicum senectutis meae solatium; quod ille etiam in Hungaria
commodiorem sibi comitatum proximius obtinere possit. 10 Quod si tamen omnibus
his non moveretur, utere quaeso ipsis his argumentis apud amicum tuum I. et, si potes, impedi
ne Amade scopum suum assequatur. 11 Si hic propositum suum adurserit,
10,11 Inter suum et adurserit sex verba
44025. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
his argumentis apud amicum tuum I. et, si potes, impedi
ne Amade scopum suum assequatur. 11 Si hic propositum suum adurserit,
10,11 Inter suum et adurserit sex verba rasa.
non poterit Cancellariam simpliciter praeterire. 12 Quare oro te
maiorem in modum ut ipsum etiam cancellarium, quem mihi bene cupere scio, ea de re in omnem
eventum praevenias. 13> Scio te etiam Amadeo amicitia iungi. <14
Cum tamen ille de lucro
44026. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
proinde quod id omnino facturus sit.
17 Utprimum de tota re certi quid compereris, quaeso te, significa mihi et
eripe me his incerti status angustiis.
18 De elaboratione punctorum debeo cum rubore agnoscere quod datam fidem
explere non potuerim. 19 Vix enim opus aggressus eram cum me febris corripuit
et per tres ferme hebdomadas tenuit. 20 Post octo dies passus sum recidivam, a
qua non nisi ante paucos dies liberatus sum. 21 Nunc autem video serotinum iam
laborem futurum.
44027. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
18 De elaboratione punctorum debeo cum rubore agnoscere quod datam fidem
explere non potuerim. 19 Vix enim opus aggressus eram cum me febris corripuit
et per tres ferme hebdomadas tenuit. 20 Post octo dies passus sum recidivam, a
qua non nisi ante paucos dies liberatus sum. 21 Nunc autem video serotinum iam
laborem futurum. 22> Denique senectus ipsa est morbus. <23
Nunquam amplius eiusmodi laborem in me recipiam.
24> Chare amice! Tu nimis diu abes. <25 Quas
44028. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
iam omnes exhausi. 26 Debeo autem has quaerere quia seriae
lectioni
11,26 seriae lectioni] corr. auctor ex seriam lectionem
tantum matutino tempore citra valetudinis iacturam me impendere possum.
27 Non dubito quin tu hactenus complures eiusmodi libellos tibi comparaveris.
28 Si quos ex illis iam domum praemisisti, quaeso dispone ut etiam ante tuum
adventum mihi communicentur!
29 Si per insperatum Sigraio deterius tractari et aut salarium aut
44029. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
violenter detortos disordines mihi obiciant.
7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud
in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu reperitur.
8 Ego negotium contributionis ita intricatum deprehendi quod non nisi
improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum currentem reducere
potuerim, in quo illud hodiedum conservo.
9 Ego negotium viarum per commissariaticam administrationem ad merum
arbitrium reductum ad normalia principia
44030. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
negotium viarum per commissariaticam administrationem ad merum
arbitrium reductum ad normalia principia revocavi et in his illud per celebrandam bis singulo
anno viarum deputationem conservari procuro. 10 Scio comiti Amade id etiam
relatum fuisse quod processuales non attenta publica dispositione, quas ipsis lubet, vias
reparari curent. 11 Verum si vult, convincam ego illum per acta publica quod
hoc perinde falsum sit, sicuti et illud quod acta particularium congregationum in generalibus
non referantur.
44031. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
relatum fuisse quod processuales non attenta publica dispositione, quas ipsis lubet, vias
reparari curent. 11 Verum si vult, convincam ego illum per acta publica quod
hoc perinde falsum sit, sicuti et illud quod acta particularium congregationum in generalibus
non referantur.
12 Ego regulatum iudiciorum tam civilium quam et criminalium cursum per id
sustineo quod seriem utriusque ordinis causarum mihi quotannis exhiberi curem et, sicubi
protellationem observem, procedentem
44032. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
referantur.
12 Ego regulatum iudiciorum tam civilium quam et criminalium cursum per id
sustineo quod seriem utriusque ordinis causarum mihi quotannis exhiberi curem et, sicubi
protellationem observem, procedentem urgere non intermittam.
13 Denique ne negotia adhaereant, ego de congregatione ad congregationem
scontro fieri curo et cum impossibile sit, sicut in dicasteriis, ita etiam in comitatu, ne
complures restantiae enascantur, ut illa adminus, quae urgentiora sunt,
44033. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
adurgeo.
14 Hi sunt quinque cardines circa quos publica comitatus administratio
potissimum versatur. 15 Ostendant mihi inimici quod in hos propter meam
surditiem aliqui defectus arrepserint et ego victas dabo manus. 16 Cum hoc non
possint, illi alios vagos defectus mihi volunt imputare. 17 Dicunt quod
propter meam nimiam indulgentiam magistratuales, ac praesertim vicecomes et notarius, pro
arbitrio agant. 18 Hic enimvero ad propriam tuam notitiam tuto possum
provocare.
44034. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
arguant, evidens est quod in utroque medium teneam, id est quod magistratuales
quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae
comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego
ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse
non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit.
23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de
singula eius expressione rationem reddere.
44035. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae
comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego
ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse
non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit.
23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de
singula eius expressione rationem reddere.
24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in
44036. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae
comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego
ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse
non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit.
23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de
singula eius expressione rationem reddere.
24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad
personalitates
44037. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Negotium cassae orphanotrophialis in celebranda mense Novembri
congregatione ad motum ponere constitui. 37 Negotium hoc nihilo minoribus,
quam cassa xenodochialis fuit, difficultatibus implexum est. 38 Agnoscunt
omnes quod negotium xenodochii non nisi per me, qui de cassis regnicolaribus inde ab earum
origine usque meum ad Tabulam regiam transitum in Consilio retuli eo, quo pertigimus, perduci
potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum
finem perduci possit.
44038. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
inde ab earum
origine usque meum ad Tabulam regiam transitum in Consilio retuli eo, quo pertigimus, perduci
potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum
finem perduci possit.
40 Atque, ut omnia haec perficiam, non nisi biennio, aut ad summum triennio
opus habeo. 41 Quare si haec omnia iis, qui ad clavum sunt, debite ob oculos
ponas, agnoscent indubie publici interesse ut ego per hoc adminus tempus (si adhuc Deus tam
diu vitam prolongare dignatus fuerit) in officio
44039. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
koji je prijepis latinskog teksta usporedio s
izvornikom. (J. K.)
mihi iustitiam dum me zelo promovendorum miserae patriae
commodorum flagrare ais. 2 Etiam commendato per te instanti, quod potui,
praestiti; effeci enim ut non tantum specimen collectae per illum mannae Excelso Consilio pro
instituenda proba submittatur, sed etiam ut ille principi pro anticipatione alicuius summae,
quam postulat, nomine publico commendetur.
3 Quod falsi de me rumores, qui ideae me iubilandi ansam
44040. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
13 Hoc ergo est illud praetensum Anschuss. 14
Protocollum sessionis huius eadem die Excelso Consilio staffetaliter submissum, neque tamen
ulla per illud reflexio eatenus unquam obmota fuit. 15 Res haec in praesentia
300, si non plurium hominum acta est. 16 Coalitio illa civium nulla alia
ratione dissolvi poterat. 17 Et tamen inimici mei nunc primum factum hoc per
odiosum terminum Anschuss mihi in crimen imputare conantur. 18
Vides quorsum iam
44041. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
singulo magnati competentem honorem
exhibeo. 32 Existimationem quam singulo contestor,
13,32 Existimationem... contestor] sic
pendet a personali eius charactere.
33 Quod te adtinet, non puto quod familiarem, quo tecum utor, modum pro
contemptu reputes. 34 Si autem eo spectas quod praetensiones tuas circa
privilegia episcopatus non semper secundem, reputare debes quod ego ad conservandas comitatus
praerogativas iure iurando obstrictus sim.
44042. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sic
pendet a personali eius charactere.
33 Quod te adtinet, non puto quod familiarem, quo tecum utor, modum pro
contemptu reputes. 34 Si autem eo spectas quod praetensiones tuas circa
privilegia episcopatus non semper secundem, reputare debes quod ego ad conservandas comitatus
praerogativas iure iurando obstrictus sim.
35> Cum parochis exigua mihi intercedit consuetudo. <36
Canonico nulli certe ansam dedi de non exhibito per me competenti honore.
44043. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tuas circa
privilegia episcopatus non semper secundem, reputare debes quod ego ad conservandas comitatus
praerogativas iure iurando obstrictus sim.
35> Cum parochis exigua mihi intercedit consuetudo. <36
Canonico nulli certe ansam dedi de non exhibito per me competenti honore.
37> Hactenus de odiosis. <38 Iam ad amoeniora.
39> Iter Perousii cum voluptate tero. <40 Sed in hoc ad atlantem
frequenter provocatur. 41> Habesne etiam illum? <42 Sin, habes
44044. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
habes
mancum opus. 43 Si ita, significa mihi an et hunc isthuc iam submiseris, ut
illum a Salecz
13,43 a Salecz] Notata in MS-to.
petere possim. Non dubito etiam quin Galli publicato hoc, quod multas novas
detectiones continet, itinere, novam etiam Globi Teraquei mappam excudi
curaverint, in qua et praecedentes et istae novae detectiones exprimantur. 45
Habebis rem pretiosam si hanc quoque tibi
44045. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
publicato hoc, quod multas novas
detectiones continet, itinere, novam etiam Globi Teraquei mappam excudi
curaverint, in qua et praecedentes et istae novae detectiones exprimantur. 45
Habebis rem pretiosam si hanc quoque tibi procuraveris. 46 Non obliviscaris
etiam ultimam, quae de Botany Bay Londini prodiit, relationem procurare.
47 Comes Amade cras in congregatione comitatus publicabit benignam
resolutionem quoad Pale et Gyumlia. 48 Feci cum illo sincerizationem,
pollicitusque
44046. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Asperger affectu hunc, licet se longe iuniorem, pro vacante archidiaconatu apud te
sustineat. 50 Putans ille quod commendatio mea apud te adhuc aliquod pondus
habeat rogavit me ut eius instantiam tibi commendarem. 51 Ego vero non tam in
eo confisus, quam quod iustum putem ne seniori et in meritis, si non superiori, certe pari,
praeiudicetur, preces eius omnino commendandas existimavi. Vale.
Zagrabiae, 2-a Decembris 1798.
44047. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
pro vacante archidiaconatu apud te
sustineat. 50 Putans ille quod commendatio mea apud te adhuc aliquod pondus
habeat rogavit me ut eius instantiam tibi commendarem. 51 Ego vero non tam in
eo confisus, quam quod iustum putem ne seniori et in meritis, si non superiori, certe pari,
praeiudicetur, preces eius omnino commendandas existimavi. Vale.
Zagrabiae, 2-a Decembris 1798.
44048. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
expositiones
hunc titulum gerunt: Nos universitas praelatorum, baronum,
magnatum, et nobilium. 4 Si e stylo hoc Status
definiri deberent, aut barones distinctum a magnatibus Statum efficere, aut si id non
concedatur, tres tantum Status in Hungaria admitti deberent; quorum neutrum congruit spiritui
constitutionis.
5 E converso in omnibus actis Diaetalibus, dum Deputati ad qualemcunque
functionem peragendam exmittuntur, semper ita exprimi solet: e
44049. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
e contra et civitates distinctum Statum efficiunt, sicque
Hungaria hos quattuor Status numerat, id quod reipsa etiam systemati constitutionis nostrae
apprime congruit.
7 Iam evidens in stylo publico contrarietas videtur non esse
porro tollenda, verum stabilito semel eo quod praelati primum,
barones et magnates alterum, nobiles tertium, et
civitates quartum Statum constituant, ipsum etiam expeditionum publicarum
44050. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
§-o 2-o
1 Hoc stabilito primum ad organizandam Diaetam gradum constituit
forma convocationis. 2 Ut primum potestas legislativa Principi
cum Statibus communis est, certe tenor ipse convocatoriarum, seu regalium, non nisi ad
ineunda mutua de perferendis necessariis legibus consilia dirigi debet.
Sex capita ad quae organizatio Diaetae revocatur.
3 Ipsa organizatio ad sex summa capita revocari
44051. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
convocantur, adeoque: 1-o quod
ius viritim comparendi nemini, nisi qui ad hos duos Status refertur, competere possit; 2-o
quod potestati legislativae, dum aliquam regulationem suscipit, nec lex, nec usus obstare
possit; ubi tamen diserta lex praexstitit, hanc non nisi e subversante reali aliqua causa
mutari expedit; usum, si temporis iniuria aut partium studio irrepsit, abrogare, si proficuus
censeatur, in disertam legem referre interest. 12 Certum enim est publicam
Regni administrationem propter usus eiusmodi qui,
44052. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
reali aliqua causa
mutari expedit; usum, si temporis iniuria aut partium studio irrepsit, abrogare, si proficuus
censeatur, in disertam legem referre interest. 12 Certum enim est publicam
Regni administrationem propter usus eiusmodi qui, quia diserta lege non sunt definiti, loco
et tempore variare solent, fluctuare; his praemissis
Quibus ius suffragii in Diaeta porro etiam relinqui expediat? — Statui praelatorum ius
personalis suffragii porro etiam
44053. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
aliqui qui praelatos imposterum per
repraesentantes ita evocandos esse existiment ut aliquot tantum nomine etiam reliquorum
episcopi compareant. 2 Verum id quidem rationibus reipublicae minime
conducere videtur. 3 Legislatores distinctionem Statuum non alia certe de
causa induxerunt quam ut per mutuum votorum aequilibrium singuli Status iura tanto facilius
sarta et tecta conserventur. 4 Ut aequilibrium hoc conservetur, si Status
praelatorum tantum per repraesentantes evocaretur, vel etiam
44054. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
ultro Baronum
et Supremorum Comitum personali evocatione repraesentantibus
praelatorum votum curiatum admittatur, res in substantia ad idem recideret ac si omnes
personaliter compareant. 8 Solet quidem obverti quod ratio cultus divini non
admittat ut omnes episcopi tanto tempore a diaecesibus suis absint. 9 Verum
organizata semel Diaeta hae non erunt amplius ita diuturnae. 10 Deinde eadem
ratio etiam quoad
3.10 quoad] quo ad
44055. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
curiatum admittatur, res in substantia ad idem recideret ac si omnes
personaliter compareant. 8 Solet quidem obverti quod ratio cultus divini non
admittat ut omnes episcopi tanto tempore a diaecesibus suis absint. 9 Verum
organizata semel Diaeta hae non erunt amplius ita diuturnae. 10 Deinde eadem
ratio etiam quoad
3.10 quoad] quo ad
Supremos Comites obversatur, et sicut hi comitatus suos per Vice--Comites, ita
episcopi per vicarios diaeceses suas interea facile
44056. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
personalis evocatio porro etiam
conservanda, sed id tantum rite expendendum videtur: quinam ad hunc, qui vero ad illum Statum
reipsa referantur?
Titulares episcopi porro ad comitia non evocandi.
§-o 4-o
1 Quod Statum praelatorum adtinet, titulares episcopos primo
sub periodo Austriaca invectos, sed nec in hac epocha ulla diserte lege iure personalis
suffragii in comitiis donatos fuisse
44057. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
§-o 4-o
1 Quod Statum praelatorum adtinet, titulares episcopos primo
sub periodo Austriaca invectos, sed nec in hac epocha ulla diserte lege iure personalis
suffragii in comitiis donatos fuisse constat. 2 Hi itaque non ex
systemate constitutionis, sed e posteriori eoque haud adeo antiquo
usu sessionem habent. 3 Cum potestatem legislativam non tantum
usus, sed ne lex quidem ipsa liget, id tantum expendendum venit an necessarium inter Status
44058. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
epocha ulla diserte lege iure personalis
suffragii in comitiis donatos fuisse constat. 2 Hi itaque non ex
systemate constitutionis, sed e posteriori eoque haud adeo antiquo
usu sessionem habent. 3 Cum potestatem legislativam non tantum
usus, sed ne lex quidem ipsa liget, id tantum expendendum venit an necessarium inter Status
ipsos aequilibrium exposcat, ut hi ius suffragii porro retineant; cum catholicorum
episcopatuum numerus notabiliter auctus sit, et fors re ita exposcente adhuc augeri
44059. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
cum catholicorum
episcopatuum numerus notabiliter auctus sit, et fors re ita exposcente adhuc augeri possit;
cum episcopi uniti postremis comitiis iure personalis suffragii donati sint, et horum etiam
numerus successive augendus praevideatur; cum denique Graecis etiam non unitis iure civitatis
donatis horum episcopi sessionem in Diaeta indubie sint postulaturi, ipsa certe aequilibrii
Status praelatorum cum Statu magnatum ratio suadere non videtur ut
titulares episcopi ultro etiam ad Diaetas evocentur, praesertim
44060. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
etiam
numerus successive augendus praevideatur; cum denique Graecis etiam non unitis iure civitatis
donatis horum episcopi sessionem in Diaeta indubie sint postulaturi, ipsa certe aequilibrii
Status praelatorum cum Statu magnatum ratio suadere non videtur ut
titulares episcopi ultro etiam ad Diaetas evocentur, praesertim si ea, quam mox de magnatibus
deprompturi sumus, opinio adoptetur.
Praeposito Zagrabiensi sua sessio relinquenda.
§-o
44061. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
si ea, quam mox de magnatibus
deprompturi sumus, opinio adoptetur.
Praeposito Zagrabiensi sua sessio relinquenda.
§-o 5-o
1 Praepositus Zagrabiensis ex cathegoria officii non refertur quidem ad
Statum praelatorum, et de hoc vulgaris traditio viget quod propter evulsam ab evangelicis in
comitiis 1625-ti, dum in negotio religionis fervidius peroraret, barbam sessionem inter
praelatos per articulum 61. obtinuerit; verum id se secus habere
44062. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Montis Pannonicae, et Generali
Paulinorum. 2 Quaestio de restitutione ordinum horum antea superari
debet quam de sessione ipsis relinquenda agatur.
Titulares comites et barones porro ad comitia non evocandi.
§-o 7-o
1 Relate ad Statum magnatum. In prima et secunda regum epocha pro
magnatibus non nisi Barones Regni et Comites Parochianos, id est Supremos Comites, habitos
fuisse palam est.
44063. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ipsis relinquenda agatur.
Titulares comites et barones porro ad comitia non evocandi.
§-o 7-o
1 Relate ad Statum magnatum. In prima et secunda regum epocha pro
magnatibus non nisi Barones Regni et Comites Parochianos, id est Supremos Comites, habitos
fuisse palam est.
2 Constat quidem diplomatice quod iam in prima regum epocha, qui minimae
alicuius rei regiae curam habuit, iam titulum comitis talis rei gesserit, veluti
44064. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
falconariorum, comes praeconum, comes piscatorum,
comes clitellariorum, comes horreorum, et plane comes
bubalorum regiorum: verum constat etiam, quod tunc vocabulum
comes non importaverit caracterem magnatis, sed idem significaverit ac
praefectus, v.g. Horreorum Regiorum Praefectus. 3 Exstant enim
litterae Ladislai Chuni de 1275. quibus Petrum Betten, iam comitem udvornicorum
, primo ad Statum nobilium
44065. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Betten, iam comitem udvornicorum
, primo ad Statum nobilium elevat; constat etiam quod perpetui liberi comites,
qui nec Barones Regni, nec Supremi Comites fuerunt, iam sub Bella Quarto et Stephano Quinto
viguerint; verum horum etiam praerogativa non in titulari magnatis charactere sed in eo
consistebat quod populus talis dominii, in quo ipsis titulus perpetui liberi comitis
concedebatur, a iurisdictione Supremorum et Vice-Comitum exemptus, iudicatui tribunalis
ipsius talis domini terrestris subiectus fuerit, id quod
44066. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quod in primis duabus epochis viguerint titulares bani
aliique ministeriales barones, uti sunt dapiferorum, agazonum etc. magistri, et
ideo in partis 1-mae titulo 93. dicitur quod si vero magnas vel solo nomine baro
fuerit; verum non constat an titularis eiusmodi baronatus ius suffragii inter
magnates tribuerit, et si tribuit, apparet quod titulus realis alicuius officii, quales
fuerunt Baronatus Regni, non vero nudum magnatis nomen ius hoc tribuerit.
5 Quod tales, qui super nudo
44067. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1-mae titulo 93. dicitur quod si vero magnas vel solo nomine baro
fuerit; verum non constat an titularis eiusmodi baronatus ius suffragii inter
magnates tribuerit, et si tribuit, apparet quod titulus realis alicuius officii, quales
fuerunt Baronatus Regni, non vero nudum magnatis nomen ius hoc tribuerit.
5 Quod tales, qui super nudo comitis aut baronis titulo gerendo litteras a
rege impetrant, constitutio Hungarica pro magnatibus non agnoverit, vel inde patet quod
primus ex Hungaris *** Palffy 15**.
44068. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
apparet quod titulus realis alicuius officii, quales
fuerunt Baronatus Regni, non vero nudum magnatis nomen ius hoc tribuerit.
5 Quod tales, qui super nudo comitis aut baronis titulo gerendo litteras a
rege impetrant, constitutio Hungarica pro magnatibus non agnoverit, vel inde patet quod
primus ex Hungaris *** Palffy 15**.
7.5 *** Palffy praenomen deest | 15** desunt anni duo postremi
numeri
et quidem erga commendationem Statuum eiusmodi
44069. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
9 Iam vero dum usus titularibus comitibus et baronibus
personale ius suffragii in Diaeta tribuere coepit, hi certe pauci tantum adhuc
eotum in Hungaria numerabantur; nunc numerus eorum ita auctus est ut, si omnes personaliter
comparerent, non tantum Statum praelatorum, sed ipsum etiam
nobilium votis longe excederent. 10 Quantas praeterea et quam
molestas quaestiones Cancellaria toties quoties superare deberet antequam rex vel regales
dimittere possit, nempe: qui sint iam
44070. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
immanent, evocari
debeant?
11 Porro personale titularium magnatum votum constitutioni ipsi adversari
videatur; haec enim exigit ut omnes Status iisdem iuribus, iisdem praerogativis utantur.
12 Praelatis, Baronibus et Supremis Comitibus non ex respectu
personae, sed legalium, quas gerunt, dignitatum ius singularis
suffragii lex diserte attribuit, characterem titularis magnatis in Hungaria eadem hactenus ne
canonizavit quidem; proinde cum nobiles, quorum aliqui
44071. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
gaudeant, si
titularibus magnatibus personale votum diserte attribueretur, iam laederetur
constitutionalis praerogativarum aequalitas.
13 Accedit quod, cum in Superiori Tabula vota viritim emittantur, ratio
ipsa admittere non videatur ut unius titularis, quandoque vix maiorennis comitis aut baronis
personale votum tanti habeatur quanti Iudicis Curiae, Bani, aliorumque primorum Regni
Magistratuum.
14 Itaque ut circa titulares comites et barones, praesertim postquam
44072. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
comitis aut baronis
personale votum tanti habeatur quanti Iudicis Curiae, Bani, aliorumque primorum Regni
Magistratuum.
14 Itaque ut circa titulares comites et barones, praesertim postquam
numerus eorum adeo auctus est, aliqua mutatio fiat, non tantum ratio aequilibrii inter
Status, sed et ipse spiritus constitutionis exigit; ac huic quidem maxime conforme esset ut
personale titularium comitum
7.14 comitum addidi
et baronum votum
44073. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
habuerint, suos repraesentantes
exigant.
16 Si tamen potestati legislativae visum fuerit hos etiam ad cathegoriam
legalium magnatum referre, ad hoc ut inter Statum magnatum et praelatorum aequilibrium
conservetur, statuendum censetur ut non omnes, sed ii tantum, qui aliquod seu dicasteriale,
seu provinciale officium aut actu gerunt, aut iamiam gesserunt, evocentur. 17
Et hoc de Superiori Tabula.
Tabulae Regiae sessio et votum porro
44074. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
iure suffragii intersit.
2 Originem instituto huic causas Diaetales dedisse constat, nimirum ut
praesto sit iudicium si quem ad tertium, ut dicimus,
diem evocare necessum sit. 3 Cum institutum hoc aequilibrium Statuum non
turbet, nulla subversari ratio videtur ut ab eo recedatur, praesertim cum in casu etiam
contrario vices gerentibus et protonotariis sessio et votum alioquin relinqui deberet.
Uti et capitulis et conventibus quae praerogativa fidedignitatis
44075. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
sessio et votum alioquin relinqui deberet.
Uti et capitulis et conventibus quae praerogativa fidedignitatis gaudent.
§-o 9-o
1 Ceterum e natura constitutionis Inferior Tabula non nisi e Statu
nobilium et liberarum civitatum, quas quartum Statum appellare
solemus, consistere deberet; accesserunt deinde tantum illa capitula, et
conventus quibus lex praerogativam fidei dignitatis attribuit.
44076. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
complecti censeatur. 4
Verum id quidem ipsi constitutionis Hungaricae naturae repugnat; haec enim, ut illam, quae
Statibus competit, legislationis partem debite aequilibret, e primis duobus Statibus unum, e
posteriori alterum corpus efformavit. 5 Non possunt itaque primi duo Status
ita dividi ut singuli pars una in Superiori, pars alia in Inferiori Tabula suffragium habeat.
6 Et si Inferior Tabula omnes Regni Status complectatur, tum Superior ipso
facto supervacanea efficeretur; donec naevus iste, qui
44077. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
donec naevus iste, qui certe temporum iniuria irrepsit,
emendetur, impossibile erit, ut mox videbimus, iustam votizationis normam stabilire.
7 Interesse proinde videtur ipsius constitutionis ut Inferior Tabula ad
primaevum institutum ita reducatur ut eadem non nisi e Statu nobilium et
liberarum regiarum civitatum consistat; quod ea ratione perfici posse censetur
ut
Reliqua repraesententur per Ablegatos comitatuum.
§-o
44078. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
posse censetur
ut
Reliqua repraesententur per Ablegatos comitatuum.
§-o 10-o
1 Capitula et conventus, quibus lex loca
credibilia concredidit, non qua membra cleri, sed qua
fidedignitates sessionem et votum retineant. 2 Reliqua, sicut et
alii nobiles, per Ablegatos comitatuum repraesententur; clerus enim ut clerus
nunquam proprium in constitutione Hungarica Statum
44079. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
repraesententur; clerus enim ut clerus
nunquam proprium in constitutione Hungarica Statum effecit. 3 Soli episcopi
Statum praelatorum constituunt, capitula tanquam unus possessionatus nobilis considerantur.
4 Et ideo hactenus etiam non in Superiori, sed in Inferiori Tabula sessionem
habebant. 5 Nulla ergo publica ratio subversatur quare, cum ditissimi etiam
nobiles per Ablegatos
comitatuum repraesententur, capitula et conventus (nisi, ut iam diximus,
44080. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
etiam
nobiles per Ablegatos
comitatuum repraesententur, capitula et conventus (nisi, ut iam diximus, fidedignitatis
praerogativa gaudeant) distinctos habere debeant repraesentantes; si enim hac praerogativa
gaudent, iam tum illis non qua simpliciter possessionatis, sed qua custodibus locorum
credibilium, quorum obiecta saepe non parvam legislationi materiam praebent, votum iure
attribui potest.
Uti et praepositi, abbates et superiores possessionatorum
44081. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
capitula et conventus (nisi, ut iam diximus, fidedignitatis
praerogativa gaudeant) distinctos habere debeant repraesentantes; si enim hac praerogativa
gaudent, iam tum illis non qua simpliciter possessionatis, sed qua custodibus locorum
credibilium, quorum obiecta saepe non parvam legislationi materiam praebent, votum iure
attribui potest.
Uti et praepositi, abbates et superiores possessionatorum religiosorum.
§-o 11-o
1 Praepositi, abbates, et
44082. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Uti et praepositi, abbates et superiores possessionatorum religiosorum.
§-o 11-o
1 Praepositi, abbates, et superiores religiosorum ordinum possessionati ad
Statum praelatorum perinde non referuntur, adeoque pro membris Status nobilium reputari
debent, prouti et reipsa in Inferiori Tabula sessionem tenent. 2 Iam quae
ratio subesse posset ut unus abbas, unus praepositus, unus religiosorum aliquot superior
personali voto gaudeat, ubi tot milia
44083. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1 Nihil tamen magis irregulare est quam Ablegati absentum
magnatum in Tabula Inferiori; an ante 1608-vum vel legales magnates, id est Barones
Regni et Supremi Comites, ius habuerint in casu absentiae repraesentantem suum ad comitia
mittendi, non constat; nullum enim hactenus eius rei vestigium erutum est. 2
Hoc anno legis articulus quippe 1-mus ipsis ius hoc attribuit et sessionem ipsis in Tabula
Inferiori assignavit. 3 Cum lex iterum generali tantum magnatum
vocabulo utatur,
44084. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ideo in Inferiori Tabula sessionem habent
quia, si omnes nobiles et civitates, quos et quas repraesentant, comparerent, suam perinde
ibidem sessionem obtinerent; si proinde repraesentantibus seu legalium seu titularium
magnatum sessio admitti deberet, deberent illam non in
12.6 in addidi
inferiori, sed in superiori tabula obtinere. 7 Quod quantas post se
traheret inconvenientias, suapte patet.
44085. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
inferiori, sed in superiori tabula obtinere. 7 Quod quantas post se
traheret inconvenientias, suapte patet.
8 Sunt praeterea alia eaque gravia motiva quae totum absentum Ablegatorum
institutum retineri non posse demonstrant; nimirum ratio ipsa admittere non videtur ut una
singularis persona, etiamsi sit legalis magnas, ius se per alium repraesentandi perinde
habeat sicut tot milia nobilium, qui unum comitatum constituunt. 9 Sat ipsis
favoris constitutio
44086. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Quod quantas post se
traheret inconvenientias, suapte patet.
8 Sunt praeterea alia eaque gravia motiva quae totum absentum Ablegatorum
institutum retineri non posse demonstrant; nimirum ratio ipsa admittere non videtur ut una
singularis persona, etiamsi sit legalis magnas, ius se per alium repraesentandi perinde
habeat sicut tot milia nobilium, qui unum comitatum constituunt. 9 Sat ipsis
favoris constitutio attribuit per id quod, si compareant, personali
44087. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
vel suffragia omnium, qui absentes magnates repraesentant,
Ablegatorum pro curiatis, id est pro votis Status magnatum reputari deberent,
vel connumerari ad vota Status nobilium ideo quia Ablegati hi absentum ex hoc Statu leguntur.
11 Primum stare non potest quia secus Status magnatum duplici voto gauderet,
uno in Superiori, altero in Inferiori Tabula, quod ipsi constitutionis naturae repugnat.
12 Sed nec alterum subsistere potest; quid enim magis inconsequens quam ut
magnas, si ipse adsit, intra suum
44088. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
magnatum Statu, consistit; prouti id
inferius, ubi de aequilibrio inter corpora legislativa stabiliendo agetur, uberius apparebit;
id autem haud secus obtineri potest, quam si Ablegati absentum, etiam legalium magnatum,
simpliciter cessent, capitula vero et conventus, quae non sunt fidedignitatis praerogativa,
praepositi vero abbates possessionatorumque religiosorum superiores, sicut et reliqui
nobiles, per Ablegatos comitatuum repraesententur.
Universitati nobilium campi Turopolya suus repraesentans
44089. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
temperatarum monarchiarum constitutionibus, praeter Polonicam, multum abludit.
2 Postremis tandem comitiis agnitum fuit interesse ipsius constitutionis ut
aliquae florentiores etiamsi ignobiles communitates iure suffragii donentur, hocque oppida
Haidonicalia nec non Iaziges et Cumani donati sunt; exemplum hoc plures indubie futuris
comitiis eiusmodi casus producet. 3 Ne novitas instituti aliquam organizandae
Diaetae difficultatem adferat, statuendum videtur ut talium communitatum vota quarto Statui
adnumerentur.
44090. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eiusmodi casus producet. 3 Ne novitas instituti aliquam organizandae
Diaetae difficultatem adferat, statuendum videtur ut talium communitatum vota quarto Statui
adnumerentur.
Instructiones comitatuum pro consultivis, non vero pro imperativis declarandae.
§-o 15-o
1 Iam quoad
15.1 quoad] quo ad
B: nisi status quaestionis quoad obiectum hoc rite defigatur, nunquam illud fundate
exhaurietur.
44091. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
§-o 15-o
1 Iam quoad
15.1 quoad] quo ad
B: nisi status quaestionis quoad obiectum hoc rite defigatur, nunquam illud fundate
exhaurietur. 2 Iam vero status quaestionis non in eo versatur an comitatus et
civitates eam, quam ipsis libet, activitatem tribuere adeoque eam vel ampliare vel
restringere possint; id enim tritum illud axioma, quod mandatarius non nisi eam habeat
potestatem, quam ipsi mandans concedit, extra dubium ponit; verum in
44092. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
defigatur, nunquam illud fundate
exhaurietur. 2 Iam vero status quaestionis non in eo versatur an comitatus et
civitates eam, quam ipsis libet, activitatem tribuere adeoque eam vel ampliare vel
restringere possint; id enim tritum illud axioma, quod mandatarius non nisi eam habeat
potestatem, quam ipsi mandans concedit, extra dubium ponit; verum in eo quaestio versatur an
reipublicae intersit ut simul constituta potestas legislativa restrictos tantum ad
praescripta puncta mandatariatus acceptare observareque debeat, et an ipsi
44093. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
constituta potestas legislativa restrictos tantum ad
praescripta puncta mandatariatus acceptare observareque debeat, et an ipsi Ablegati a
praescripta sibi sententia, etiamsi seu circumstantias interea mutatas videant, seu etiam
contrariis argumentis convincantur, recedere non possint?
3 Qui affirmativam sustinent, sequentibus ferme argumentis eam fulcire
solent: 1-o, quod Ablegati seu repraesentantes sint tantum organa committentium, per quae hi
voluntatem suam manifestant, adeoque quod Ablegati per se nullam
44094. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
habere possint opinionem.
4 2-o, quod minus tantum videatur obnoxiorum humanae fragilitati aliquot
individuorum arbitrio omnem causam publicam concredere.
5 3-o, quod committens impediri non possit quominus delegatum suum, si
velit, revocare possit; hoc autem admisso, quod suapte sequatur delegatos non nisi eas, quae
ipsis praescriptae sunt, sententias sustinere debere; si enim contrarium agant, possunt sibi
committentes continuo per eorum revocationem
44095. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tantum videatur obnoxiorum humanae fragilitati aliquot
individuorum arbitrio omnem causam publicam concredere.
5 3-o, quod committens impediri non possit quominus delegatum suum, si
velit, revocare possit; hoc autem admisso, quod suapte sequatur delegatos non nisi eas, quae
ipsis praescriptae sunt, sententias sustinere debere; si enim contrarium agant, possunt sibi
committentes continuo per eorum revocationem subvenire.
6 4-o, quod, si aut non praevisus in eorum instructionibus casus occurrat,
aut
44096. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
revocare possit; hoc autem admisso, quod suapte sequatur delegatos non nisi eas, quae
ipsis praescriptae sunt, sententias sustinere debere; si enim contrarium agant, possunt sibi
committentes continuo per eorum revocationem subvenire.
6 4-o, quod, si aut non praevisus in eorum instructionibus casus occurrat,
aut respectu praescriptae sibi alicuius sententiae medio tempore circumstantias mutari
contingat, possint novam a principali suo commissionem expetere.
7 Ad haec ferme momenta recidunt omnia ea quae iam
44097. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
8 Relate ad 1-mum, in Hungaria unam legislativae potestatis partem
Princeps, aliam omnes quattuor Regni Status in comitiis congregati habent. 9
Dudum iam in constitutionale principium abivit illud quod Statum nobilium relate ad comitia
non efficiant omnia nobilium individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro
repraesentantibus suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in
comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic
competit,
44098. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in
comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic
competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam
potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert
quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen
illam non potest exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status
partialiter concurrant, certum tamen
44099. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam
potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert
quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen
illam non potest exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status
partialiter concurrant, certum tamen est quod comitatibus nulla pars legislativae potestatis
competat, quia secus etiam in comitatibus nihil sine auspiciis Principem decerni posset, et
tunc
44100. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status
partialiter concurrant, certum tamen est quod comitatibus nulla pars legislativae potestatis
competat, quia secus etiam in comitatibus nihil sine auspiciis Principem decerni posset, et
tunc Hungaria non esset monarchia cuius caput est Princeps, membra vero quattuor Regni Status
praescripta legibus forma in comitiis congregati, sed efficeret corpus e pluribus eadem
gubernii forma gaudentibus provinciis conflatum, quale exempli causa in Hollandia septem
foederatae
44101. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et tamen, postquam hi in comitiis in unum congregantur,
ibidem
personali voto gaudeant, adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si
deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt,
obiectis vota depromere possint; ab horum exemplo videtur lex reliquos etiam duos Status,
nobilium et civitatum, in eorum Ablegatis ita personificare voluisse ut, sicut
primorum duorum Statuum individua, ita horum etiam repraesentantes personali
44102. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
personali voto in comitiis
gaudeant. 13 Iam vero ut primum exercitium potestatis legislativae ipsis
comitatuum et civitatum Ablegatis competit, suapte sequitur quod instructiones, quas a
comittentibus suis accipiunt, tantum consultivae esse debeant, non
imperativae; id est quod Ablegati singulum instructionis suae punctum, nisi
novis argumentis, aut per mutatas interea circumstantias aliter persuadeantur, sustinere,
neque ab illis ex ullo personali suo motivo recedere queant; in negotiis tamen, quae
44103. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
impetrare potest quod plerumque rem habeat cum singulari persona quae se circa
proposita sibi obiecta citius determinare solet; aut si etiam cum mandatariis
moralis alicuius corporis, quales sunt respublicae, negotium
tractetur, non nisi pauca eiusmodi moralia corpora ad idem negotium influere soleant.
15 In Diaeta non pauca aliqua capita, veluti in tractatibus inter potentias
suscipi solitis, verum universa legislationis obiecta occurrunt; committentes repraesentantum
non sunt tres
44104. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sibi obiecta citius determinare solet; aut si etiam cum mandatariis
moralis alicuius corporis, quales sunt respublicae, negotium
tractetur, non nisi pauca eiusmodi moralia corpora ad idem negotium influere soleant.
15 In Diaeta non pauca aliqua capita, veluti in tractatibus inter potentias
suscipi solitis, verum universa legislationis obiecta occurrunt; committentes repraesentantum
non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates,
adeoque 99 non
44105. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tractetur, non nisi pauca eiusmodi moralia corpora ad idem negotium influere soleant.
15 In Diaeta non pauca aliqua capita, veluti in tractatibus inter potentias
suscipi solitis, verum universa legislationis obiecta occurrunt; committentes repraesentantum
non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates,
adeoque 99 non singulares personae, sed mere moralia corpora.
16 Si horum omnium repraesentantes in omni casu non praeviso, in casu
praeterea,
44106. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
In Diaeta non pauca aliqua capita, veluti in tractatibus inter potentias
suscipi solitis, verum universa legislationis obiecta occurrunt; committentes repraesentantum
non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates,
adeoque 99 non singulares personae, sed mere moralia corpora.
16 Si horum omnium repraesentantes in omni casu non praeviso, in casu
praeterea, ubi circa iam mandata sibi negotia circumstantiae mutantur, novas a comittentibus
suis accipere deberent
44107. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
committentes repraesentantum
non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates,
adeoque 99 non singulares personae, sed mere moralia corpora.
16 Si horum omnium repraesentantes in omni casu non praeviso, in casu
praeterea, ubi circa iam mandata sibi negotia circumstantiae mutantur, novas a comittentibus
suis accipere deberent commissiones, ex identitate rationis deberent hanc tunc etiam
exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci audiunt
44108. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
suis accipere deberent commissiones, ex identitate rationis deberent hanc tunc etiam
exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci audiunt argumenta, quae ipsos
quidem movent, sed in comitatibus, dum talis sententia stabiliretur, in medium prolata non
fuerunt; nullus enim vir honoratus contrariam sensui suo sententiam tueri potest nisi ad id
altiori potestate cogatur. 17 Si vel haec in reflexionem sumantur, facile
apparebit quam fluctuans, quam interminabilis evaderet comitiorum manipulatio, si limitatis
44109. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
evaderet comitiorum manipulatio, si limitatis
eiusmodi mandatariatibus locus admitteretur.
18 Corpus legislationis Hollandiae tantum e septem foederatis provinciis
consistit et tamen, quia harum repraesentantes non nisi cum limitato eiusmodi mandatariatu
exmittuntur eaque de causa in singulo proposito superius casu novas a committentibus suis
accipere debent inviationes, deliberationes comitiorum illorum adeo lentae sunt ut id pro
intrinseco constitutionis Hollandicae vitio merito
44110. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
in repraesentantes expensarum
gravitate infructuose dissolvi, nonne sensim constitutio ipsa everti deberet?
20 Solet quidem argumento hinc id obverti quod sufficiat si pluralitas
instructionum singuli huius Status sit conformis, et tunc minoritas iam non debeat recurrere
pro novis instructionibus; raro autem eventurum sit ut instructiones plane in aequalibus
ratis pro una et pro alia sententia conveniant. 21 Verum potest evenire et
evenit certe frequenter ut obiectum aliquod non nisi exigua aliqua
44111. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
conformis, et tunc minoritas iam non debeat recurrere
pro novis instructionibus; raro autem eventurum sit ut instructiones plane in aequalibus
ratis pro una et pro alia sententia conveniant. 21 Verum potest evenire et
evenit certe frequenter ut obiectum aliquod non nisi exigua aliqua instructionum seu
comitatuum, seu civitatum pluralitas determinaverit de quo reliqui comitatus aut civitates
nihil statuerunt; in casu hoc reliquorum omnium comitatuum et civitatum repraesentantes
privarentur voto positivo circa talia
44112. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
exigua aliqua instructionum seu
comitatuum, seu civitatum pluralitas determinaverit de quo reliqui comitatus aut civitates
nihil statuerunt; in casu hoc reliquorum omnium comitatuum et civitatum repraesentantes
privarentur voto positivo circa talia obiecta quia non possent ad comittentes
suos pro instructione recurrere, proprium autem votum ipsis depromere non liceret, id quod
ipsi naturae liberae constitutionis repugnat; in hac enim omnis qui ius habet ad
legislationem concurrendi debet etiam potestate gaudere ad
44113. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
comitatus aut civitates
nihil statuerunt; in casu hoc reliquorum omnium comitatuum et civitatum repraesentantes
privarentur voto positivo circa talia obiecta quia non possent ad comittentes
suos pro instructione recurrere, proprium autem votum ipsis depromere non liceret, id quod
ipsi naturae liberae constitutionis repugnat; in hac enim omnis qui ius habet ad
legislationem concurrendi debet etiam potestate gaudere ad singulum obiectum
positivo suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut
44114. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
23 In his
adminus casibus in sententia limitatorum mandatariatuum ad 99 illa moralia
corpora tamen recursus fieri deberet, quod solum omnes illas, quas supradiximus, tristes
sequellas produceret.
24 Quid multa? Si Ablegati non essent nisi organa suorum comittentium et
portitores declaratarum scripto eorundem opinionum, ad quid tanti sumptus, tanta mora, tantae
consultationes; mittantur e parte singuli circuli unus alterve tam comitatuum, quam civitatum
nomine; mittant his sua sensa comitatus
44115. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
constabilita est, in hac nullus datur limitatis mandatariatibus locus, immo
repraesentantes neque aliquas a committentibus suis instructiones accipiunt, et tamen
feliciter subsistit. 29 Nostro aevo, sub oculis nostris enatae sunt duae
novae constitutiones eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed
stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata
fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto
legislationis viris haec quaestio.
44116. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Et tamen utrobique pro illimitatis
mandatariatibus decisa est.
31 Certe etiam in Hungaria et ratio publici et formandae tanto magis
constitutionis studium et ipsa salus reipublicae exigere videtur ut instructiones comitatuum
et civitatum non pro imperativis, sed pro consultivis diserta
eaque constitutionali lege declarentur.
32 Argumenta, quae pro contraria sententia superius attulimus, iam per
motiva nostrae opinionis omnia soluta sunt, praeter metum illum ne
44117. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
causae publicae consideratione legantur.
Norma votizationis per capita etiam in Tabula Inferiori stabiliri debet.
§-o 16-o
1 In Systemate modernarum temperatarum constitutionum non nisi dupplex
dari potest suffragia edendi modus, nimirum aut per capita aut per
status. 2 Nulla unquam aut de novo instituta aut restaurata
constitutio fuit quin quaestio de utra
16.1 de utra]
44118. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tuebantur sententiam, eam
motivo conservandi inter status
aequilibrii fulciebant. 4 Qui posteriori favebant, eo nitebantur fundamento
quod singuli ad comitia evocati votum eiusdem ponderis esse debeat et pro sensu nationis non
nisi id accipi possit quod pluralitate votorum omnium in complexo sumptorum ablegatorum
concluditur.
5 Ubique tamen demum pro votizatione per capita conclusum
est; soli Poloni ius conclusae totius Diaetae sistendi singulo nobili
44119. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
superari, quid si unius
status votum pro affirmativa, alterius pro negativa concludat,
quod certe frequenter eveniret; tunc ipso facto inactivum redderetur totius tabulae votum, id
quod absque convulsione exercitii potestatis legislativae fieri non potest. 8
Iam vero in Hungaria singula tabula duos adeoque aequali numero status continet; natura
proinde sua debet votizatio per capita in singula tabula stabiliri.
9 Et vero usus iste in Tabula Magnatum reipsa viget, lex ipsa, articulus
44120. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
iam supra §-phis 10-o, 11-o et 12-o attingimus, tolli sicque
legis illius effectus etiam quoad
16.10 quoad] quo ad
Tabulam Inferiorem procurari possit?
12 Cum tamen non desint qui inordinatum modernum usum porro etiam
retinendum arbitrentur, iuvat ipsam etiam quaestionem, an nimirum ordinatam votizationis
normam etiam in tabula inferiori introduci expediat, paucis exhaurire.
13 Qui negativam sustinent, eo unice
44121. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sustinent, eo unice nituntur argumento quod per confusum
suffragia edendi modum singulares personae minus exponantur sicque aequilibrium legislationis
inter principem et status facilius conservetur. 14 Verum dum de introducenda
ordinata votizatione sermo est, non de eo agitur ne, si vota totius tabulae aut notabilis
adminus pluralitatis seu erga primam statim propositionem seu post exiguam concertationem
coalescant, non possit tabula sensum suum etiam porro per conformem acclamationem
manifestare. 15 Id tantum
44122. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
principem et status facilius conservetur. 14 Verum dum de introducenda
ordinata votizatione sermo est, non de eo agitur ne, si vota totius tabulae aut notabilis
adminus pluralitatis seu erga primam statim propositionem seu post exiguam concertationem
coalescant, non possit tabula sensum suum etiam porro per conformem acclamationem
manifestare. 15 Id tantum desiderantur ne graviora legislationis obiecta
vagis clamoribus committantur, utve, si aut obstante pluralitatis silentio e paucorum tantum
iam nimium protractis
44123. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
manifestare. 15 Id tantum desiderantur ne graviora legislationis obiecta
vagis clamoribus committantur, utve, si aut obstante pluralitatis silentio e paucorum tantum
iam nimium protractis perorationibus aut ex ipsa acclamatione sensus pluralitatis tuto elici
non possit, adsit fixa votizationis norma per quam hic tuto cognosci possit.
16 Id autem ut efficiatur, exigit ipsa mixtae legislationis natura, exigit
ratio conservandae constitutionis, exigunt denique graves, quod modernus confusus suffragia
edendi modus post se
44124. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
vasto cubili, in illo multitudinis strepitu audientiam sibi possint procurare.
19 Itaque eventus deliberationum ab iis unice ferme pendet quibus aut
utrumque hoc donum aut pectus adminus ita firmum obtigit ut, si plures eiusmodi (quamquam
pluralitatem longe adhuc non efficientes) voces suas uniant, ipsi pluralitati clamoribus suis
imponere possint. 20 Ut id in facto ipso appareat, deberet tantum aliquoties
periculum fieri ut ea, quae prius iuxta modernum modum iam pro conclusis habebantur, denuo
liberis votis subiiciantur,
44125. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
decisis habebantur, conclusa.
21 Ius itaque habet princeps exigendi ut modus statuatur quo sibi certo
constare possit quod ea, quae sibi proponuntur, sint reipsa sensa pluralitatis statuum; ius
etiam relinqui debet singulo Ablegato ut, si pluralitatem non consensisse existimet, possit
individualem deposcere
votizationem; secus Hungaria non liberam, sed paucorum tantum arbitrio obnoxiam habet
formam legislationis.
22 Quod constitutioni ipsique adeo saluti
44126. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
constare possit quod ea, quae sibi proponuntur, sint reipsa sensa pluralitatis statuum; ius
etiam relinqui debet singulo Ablegato ut, si pluralitatem non consensisse existimet, possit
individualem deposcere
votizationem; secus Hungaria non liberam, sed paucorum tantum arbitrio obnoxiam habet
formam legislationis.
22 Quod constitutioni ipsique adeo saluti reipublicae noxius sit modernus
usus vel inde patet quod propter dissonas eiusmodi acclamationes votum Tabulae Inferioris
saepe
44127. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
habet
formam legislationis.
22 Quod constitutioni ipsique adeo saluti reipublicae noxius sit modernus
usus vel inde patet quod propter dissonas eiusmodi acclamationes votum Tabulae Inferioris
saepe reddatur inactivum; nimirum cum non adsit norma sensum pluralitatis tuto
cognoscendi, si difformes sint acclamationes, totum saepe ipsius tabulae votum evanescit,
quod grave Constitutioni ipsi vulnus infligit. 23 Quid? quod saluberrima
saepe consilia per dissonas eiusmodi acclamationes
44128. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
dein quod sacrum legislationis ius profanetur; in moderno enim confuso suffragia
emittendi modo occasionem habent homines, qui nonnisi auditores esse deberent, clamores suos
etiam cum minori Ablegatorum parte coniungendi sicque exercitium potestatis legislativae,
quod ipsos non respicit et pro quo nec sufficientem habent capacitatem, usurpandi; sed de hoc
in politia comitiorum uberius.
Quod ut perficiatur, impedimenta, quae obstant, tolli debent.
§-o 17-o
44129. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
individuali votizationi in Inferiori Tabula obstant, sufferri possint?
2 Impedimenta haec ad tria capita recidunt, 1-o: quod ad tabulam hanc
repraesentantes etiam privatorum admissi sint, veluti capitulorum
fideidignitatis praerogativa non gaudentium, et absentum magnatum. 3 2-o:
Quod privatis aliquibus individuis veluti praepositis, abbatibus, et
possessionatorum religiosorum superioribus personalia vota concessa fuerint.
4 Iam vero horum vota votis Ablegati
44130. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
aliquibus individuis veluti praepositis, abbatibus, et
possessionatorum religiosorum superioribus personalia vota concessa fuerint.
4 Iam vero horum vota votis Ablegati unius comitatus, qui plura saepe millia
nobilium repraesentat, aequiparari non posse luce meridiana clarius est; ac his quidem
impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri
potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio
per capita etiam in
44131. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
religiosorum superioribus personalia vota concessa fuerint.
4 Iam vero horum vota votis Ablegati unius comitatus, qui plura saepe millia
nobilium repraesentat, aequiparari non posse luce meridiana clarius est; ac his quidem
impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri
potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio
per capita etiam in Inferiori Tabula stabiliri; id autem secus perfici non
potest quam
44132. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri
potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio
per capita etiam in Inferiori Tabula stabiliri; id autem secus perfici non
potest quam si haec (demptis paucis illis, pro quibus, ut supra diximus, legalis ratio
subversatur, individuis) e meris repraesentantibus, ut apud alios populos usu
venit, consistat.
5
44133. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
repraesentent. 6 Istud iam maiorem tantisper subit
considerationem.
7 Verum inaequalitas haec committentium etiam in Anglia et
forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget,
varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8
Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur; haec
autem per classificationem comitatuum obtineri posse videtur ita ut iis comitatibus, qui 1-ae
classi
44134. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
legislativa.
§-o 18-o
1 Iam quoad
18.1 quoad] quo ad
obiectum D, conservandum nempe inter ipsa legislativa corpora aequlibrium, iam primum
meminisse oportet quod hic non de aequilibrio inter duos eiusdem tabulae status agatur; quod
si enim personalis in utraque tabula votizatio, ut paulo supra diximus, inducatur, obiecto
huic iam prospectum est. 2 In eo tantum quaestio versatur quomodo primum
inter duas ad invicem tabulas, tum
44135. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
venit,
adeoque in pura aristocratia et longe pauciores adhuc quam in illimitata monarchia toti
populo vere proficuae leges perferuntur et minus iuste effectuantur.
8 Pura democratia ne dari quidem potest, impossibile enim est ut totus
populus non tantum leges ferat, sed et eas exsequatur; verum pro pura democratia illud
reputatur ubi nullo ordinum discrimine totus in complexo populus potestatem legislativam
arripuit, licet executionem legum distinctis iisque determinatis magistratibus concrediderit.
9
44136. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
concrediderit.
9 In hac imperii forma quot
18.9 quot] quod
ferme capita populus numerat, tot privata interesse communi bono
adversantur, pauci enim semper sunt e populo qui non suum, sed commune bonum spectent; inde
tantae in hac gubernii forma turbae, tot internae discordiae quae in aperta plerumque civilia
bella errumpere solent, inde tam facilis ad anarchiam lapsus, ita ut haec inter omnes tres
puras imperii formas pro maxime
44137. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ut in
exercitio legislationis optimatum authoritas impetui copiosae multitudinis, numerus autem
populi ambitioni optimatum obsistere possit, sicque per distinctum sibique oppositum duorum
distinctorum statuum interesse aequilibrium illud enascatur quod utrumque statum non nisi ad
eas, quae pure in commune bonum tendunt, leges perferendas compellat.
12 Verum ne hoc quidem instituto scopum suum assecuti sunt veteres
legislatores; eventus enim ipse ostendit quod nec optimatum authoritas continendo, donec
viritim ad
44138. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
per anarchiam et internas discordias interierunt, aut
ambitiosi alicuius optimatis potentia per civilia bella in illimitatam monarchiam sunt
commutata. 13 Itaque ut huic aequilibrii defectui subveniatur, primum ea
ratio inita est per recentiores legislatores ut non totus populus, sed tantum certus eius
repraesentantum numerus in partem legislationis vocetur, dein ut ad evitanda, quae naturalis
potentiorum optimatum ad arripiendam supremam potestatem nisus producebat, mala, regia
dignitas uni familiae per constitutionem ipsam
44139. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quam in temperatis monarchiis optimates
habent, Authoritate gaudeat, aliud, nempe Gubernator, eadem ferme iura exerceat
quae in temperatis monarchiis principi deferri solent, eo solo discrimine quod et Gubernator
et membra Superioris Senatus magistratus suos non nisi definitis per legem annis retinere
possint, his vero praeterlapsis alia iterum individua iis suffici debeant.
15 Soli Galli nuperrime, ut hanc aequilibrii inter status ipsos curam
praevertant, omne discrimen condicionum inter cives, adeoque statuum
44140. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
omne discrimen condicionum inter cives, adeoque statuum etiam distinctionem
sustulerunt et paradoxam monarchico-democraticam imperii formam instituerunt.
16 Verum nullo unquam illustriori argumento confirmatum fuit vetus illud
politicum axioma, quod democratia non nisi parvo angustis limitibus constricto et puris adhuc
moribus praedito populo conveniat, quam hoc Gallorum facto; e defectu enim intermedii inter
principem et populum status, qui effervescentes repraesentantum multitudinis impetus cohibere
et moderari possit, in tantam
44141. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
internis agitationibus adeo labefactabuntur ut regio eorum exteris
demum hostibus praeda cedat.
17 Vel ex his satis apparet quod omnes summi imperii partes uni seu
individuo seu corpori concredere securitatis personae proprietatisque civium non
intersit, sed quod has inter principem et populum partiri expediat; quod id tutissime perfici
possit si populus per repraesentantes suos in partem legislationis vocetur; quod in hoc casu
debeat aliquis inter duo haec legislativa corpora intermedius status stabiliri;
44142. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et populum partiri expediat; quod id tutissime perfici
possit si populus per repraesentantes suos in partem legislationis vocetur; quod in hoc casu
debeat aliquis inter duo haec legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod
hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed inter ipsos
etiam ad invicem status aequilibrio cura suscipi debeat. 18 Superest ut,
qualiter id in Hungaria praestari possit, paucis expediamus.
44143. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
possit, paucis expediamus.
Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit?
§-o 19-o
1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem videtur
illud quod non duos, ut in Anglia, nec tres, uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc
in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum
Tabulas contracti sint; cum singula harum duos contineat; denique cum in utraque personalis,
ut iam
44144. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
status consenserint; ultima demum ut omnes simul
congregati status vota viritim edant sicque totius corporis votorum pluralitas
concludat.
5 Angli duplicem sibi per hoc institutum scopum proposuerunt, primum ut
optimates non tantum sua, sed etiam regis iura, cum quibus ipsa eorum
existentia arcto nexu colligata est, intercessione sua adversus Inferioris Camerae nisus
tueri possint; dein ne proniores ad extendendam regiam potestatem optimates capta, quae apud
magnam multitudinem saepe se
44145. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
regiam potestatem optimates capta, quae apud
magnam multitudinem saepe se offerre solet, occasione talem etiam propositionem pervincere
possint quae illam ultra limites constitutionis provehat sicque per institutionem
intermedii huius legislativi corporis non tantum impetus Inferioris Tabulae
temperare, sed inter ipsum etiam Principem et populum aequilibrio studere voluerunt.
6 Verum modalitas haec adversatur avitis Hungariae institutis; nam iuxta
hanc omnes Status pari praerogativa gaudent, perinde sunt
44146. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
temperare, sed inter ipsum etiam Principem et populum aequilibrio studere voluerunt.
6 Verum modalitas haec adversatur avitis Hungariae institutis; nam iuxta
hanc omnes Status pari praerogativa gaudent, perinde sunt membra S. Coronae, et pro natione
non nisi omnes simul sumpti Status considerantur. 7 Iam vero si
Superiori Tabulae tantum ius intercedendi decisis inferioris
Tabulae tribuatur, ipso facto privarentur duo Regni Status, praelatorum nempe et
44147. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nil aliud sunt quam propositiones de quibus Status leges
perferri exoptarent.
9 Quod si tamen Superiori Tabulae e re visum fuit ut ipsa
etiam aliquam Inferiori Tabulae faciat propositionem, numquam id ipsi negabatur;
non expedit itaque vetustum hoc institutum commutare nisi gravis aliqua causa et praesens
utilitas subversetur, haec autem vix, ac ne vix quidem assignari potest.
10 In Anglia rex ipse caret iure propositionis et, si
subsidia petat aut aliud
44148. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
rex ipse caret iure propositionis et, si
subsidia petat aut aliud quid proponere velit, per ministrum suum (qui ipsa hac de causa ut
districtus alicuius repraesentantem in Inferiori Tabula agere possit, semper procurare solet)
per ministrum, inquam, suum, non qua talem, sed qua loci talis repraesentantem
id perficere solet. 11 Ut primum sola Inferior Tabula totam
nationem repraesentat, ut primum rex ipse iure propositionis non gaudet, in
consequens certe fuisset illud Camerae
44149. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
semper procurare solet)
per ministrum, inquam, suum, non qua talem, sed qua loci talis repraesentantem
id perficere solet. 11 Ut primum sola Inferior Tabula totam
nationem repraesentat, ut primum rex ipse iure propositionis non gaudet, in
consequens certe fuisset illud Camerae Superiori, id est Tabulae Optimatum,
quae perinde pro distincto a natione corpore consideratur, deferre. 12 A
contrario ergo in Hungaria, ubi rex iure propositionis gaudet, ubi nationem omnes
44150. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ad tres reduci aut plane ad quinque
multiplicari. 15 Neutrum est impracticabile; ad tres enim possent reduci vel
ita ut Status praelatorum cum Statu magnatum pro eodem reputetur,
veluti in Anglia, ubi episcopi non qua tales, sed qua lords, id
est magnates, ius suffragii habent, reliqui duo in suo esse permaneant; vel vero ita ut
Status quidem praelatorum pro distincto porro etiam consideretur, sed Status
magnatum et
44151. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
bono leges perferentur uti perlatae fuissent si omnes in unum convenissent; potest enim et
plerumque solet unus Status ex una, alter ex alia, tertius ex tertia, ad quam alter nec
reflexit, parte idem obiectum considerare. 21 In eiusmodi autem casu eveniret
non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status sententiam suam commutet si videat
gravia omnino et decretoria esse illa argumenta quae in consultatione sua nec in reflexionem
venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod pluralitas Tabularum obiectum
44152. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
21 In eiusmodi autem casu eveniret
non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status sententiam suam commutet si videat
gravia omnino et decretoria esse illa argumenta quae in consultatione sua nec in reflexionem
venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod pluralitas Tabularum obiectum
aliquod iam deciderit, idem tamen communi rursus omnium Statuum deliberationi substerni
debeat, tunc iam certum efficitur quod pluralitas conclavium, in quae Status pro casu
inaequalis numeri dispesci deberent, eo maiorem
44153. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
conclavibus Status
constituantur, ius propositionis vel omnibus vel aliquibus, vel uni
tantum, ut in Anglia, Statui concredi deberet; si omnibus, quo plures erunt distinctae
Tabulae, eo maior propositionum copia comitia inundabit, quae non nisi magno et temporis et
expensarum dispendio superari poterunt. 24 Certe institutum hoc eo demum rem
perduceret ut Diaeta perennis efficiatur, quod tamen constitutio Hungarica nunquam adoptavit.
25 Si uni aut aliquibus tantum Statibus ius
44154. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Certe institutum hoc eo demum rem
perduceret ut Diaeta perennis efficiatur, quod tamen constitutio Hungarica nunquam adoptavit.
25 Si uni aut aliquibus tantum Statibus ius propositionis tribuatur, quae
ratio adferri poterit quare huic aut his, et non aliis etiam Statibus idem ius concedatur?
26 Percurramus omnes, quae in systemate reducendorum ad inaequalem numerum
Statuum fieri possunt, combinationes, et apparebit quod in nulla harum ius propositionis ad
unum solum aut aliquos tantum Status restringi
44155. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
restringi possit.
27 Si Status praelatorum cum magnatibus uniatur, nobilium vero et civium
ultro separatus persistat, concedeturne soli civium, vel soli nobilium, vel duobus his solis
ius propositionis? 28 Primum et secundum locum non habere
posse ita clarum est ut superfluum sit id uberius demonstrare; quoad tertium iam supra
ostensum est Tabulam magnatum hos iure simpliciter privari non posse.
29 Si Status praelatorum maneat distinctus, sed Status magnatum et
nobilium
44156. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
vel soli nobilium, vel duobus his solis
ius propositionis? 28 Primum et secundum locum non habere
posse ita clarum est ut superfluum sit id uberius demonstrare; quoad tertium iam supra
ostensum est Tabulam magnatum hos iure simpliciter privari non posse.
29 Si Status praelatorum maneat distinctus, sed Status magnatum et
nobilium uniatur, civium vero porro etiam separetur, eaedem redeunt quaestiones, eadem etiam
responsa; immo illud insuper inconveniens sequeretur quod, si civium tantum et
44157. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et diuturniora
efficerentur.
32 Restat itaque tertia tantum inducendi inter Status aequilibrii
modalitas quae, et quod Hungariae omnino conveniat, et quomodo practice in effectum deduci
possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis
Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis
haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde conformis ille in
praeambulo omnium decretorum Diaetalium stylus: postquam iidem Status
44158. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
inducendi inter Status aequilibrii
modalitas quae, et quod Hungariae omnino conveniat, et quomodo practice in effectum deduci
possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis
Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis
haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde conformis ille in
praeambulo omnium decretorum Diaetalium stylus: postquam iidem Status certos articulos
unanimi eorum consensu conclusos nobis (nempe regi)
44159. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
stylus: postquam iidem Status certos articulos
unanimi eorum consensu conclusos nobis (nempe regi) praesentassent &c;
inde introductus vetustissimus sessionum mixtarum usus. 33 Ipsum itaque etiam
inter Status aequilibrium in alio fundari non potest, quam in modo quo pluralitas votorum
relate ad omnes Status
cognosci possit; cum Hungaria
19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria
quattuor Status habeat, id per vota curiata,
44160. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
cognosci possit; cum Hungaria
19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria
quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in
complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in
unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius
nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene ordinata
constitutionis forma tolerari non potest;
44161. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria
quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in
complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in
unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius
nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene ordinata
constitutionis forma tolerari non potest; natio enim debet habere voluntatem circa omnia ea,
quae ipsam directe respiciunt, obiecta, itaque debet
44162. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in
unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius
nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene ordinata
constitutionis forma tolerari non potest; natio enim debet habere voluntatem circa omnia ea,
quae ipsam directe respiciunt, obiecta, itaque debet etiam modus adesse voluntatem hanc
explorandi. 34 Alterum perinde admitti non potest; Princeps enim aequalem
tantum cum Statibus simul sumptis
44163. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
substerni deberet; primum in bene ordinata
constitutionis forma tolerari non potest; natio enim debet habere voluntatem circa omnia ea,
quae ipsam directe respiciunt, obiecta, itaque debet etiam modus adesse voluntatem hanc
explorandi. 34 Alterum perinde admitti non potest; Princeps enim aequalem
tantum cum Statibus simul sumptis legislationis partem habet. 35 Si vero
principium illud stabiliatur, tunc Principi tres plane quartae legislationis obvenirent.
36 Ut primum autem ille vel minimam ultra ratam
44164. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
principium illud stabiliatur, tunc Principi tres plane quartae legislationis obvenirent.
36 Ut primum autem ille vel minimam ultra ratam medietatem partem obtinet,
iam est arbiter totius legislationis, iam minor illa pars, quae Statibus remanet, impedire
non potest quominus tales perferantur leges quae non omnibus simul sumptis corporibus
legislativis, sed illi tantum, qui potiorem eius partem habet, conducant; verbo iam Status
retenta solum forma, reipsa omni legislationis exercitio privantur; nihil igitur reliqui esse
44165. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tres plane quartae legislationis obvenirent.
36 Ut primum autem ille vel minimam ultra ratam medietatem partem obtinet,
iam est arbiter totius legislationis, iam minor illa pars, quae Statibus remanet, impedire
non potest quominus tales perferantur leges quae non omnibus simul sumptis corporibus
legislativis, sed illi tantum, qui potiorem eius partem habet, conducant; verbo iam Status
retenta solum forma, reipsa omni legislationis exercitio privantur; nihil igitur reliqui esse
apparet quam ut, ubi duae Tabulae ad invicem
44166. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
in propria Tabula agitaretur, in uno aliove
Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura
ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso
hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status, qui, donec seorsim
agunt, nationem non repraesentant, sed per nationem ipsam, quam omnes simul
constituti Status reipsa repraesentant, perlatae esse dicantur; fiet denique ut et pars illa
legislationis, quae Status respicit,
44167. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura
ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso
hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status, qui, donec seorsim
agunt, nationem non repraesentant, sed per nationem ipsam, quam omnes simul
constituti Status reipsa repraesentant, perlatae esse dicantur; fiet denique ut et pars illa
legislationis, quae Status respicit, illibate conservetur, et aequilibrium inter Status per
ipsam hanc
44168. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
etiam evocandi stabiliatur; si
incondita haec multitudo omnia legislationis obiecta in prima, ut dicimus, manu concertare
deberet; si nullum eminentius et minus numerosum corpus exstaret quod aestum impetumque
multitudinis huius temperare posset? 43 Certe si non ruina patriae, iactura
adminus communionis, quam Status in potestate legislativa habent, inde necessario consequi
deberet.
44 Obvertet forte aliquis quod idem evenire possit si etiam in gravioribus
tantum obiectis Status in unum congregentur.
44169. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sua
sistet, aestum deinde per moram mutuarum concertationum temperabit; si Inferior Tabula nec
per moram hanc nec per proposita illi a
Superiori Tabula argumenta a sententia sua recedere velit, evidens certe est indicium quod
illam non impetu, sed ratione sustineat, et tunc, ut aequilibrium inter Status conservetur,
neve vota duorum Statuum per solam Superioris Tabulae intercessionem inactiva
reddantur, aut Superior etiam Tabula sensui Inferioris accedere, aut subversantem quaestionem
44170. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
mixta deliberationi et suffragiis substernere
debet.
Qualiter inter Principem et Status
§-o 20-o
1> Iam de ipso inter Principem et Status aequilibrio. <2 Cum
hic non de efformanda aut restauranda constitutione agatur, quaestio illa, qualiter inter
ipsam potestatem legislativam et executivam aequilibrium induci possit, ad nostrum propositum
non spectat. 3 Id tantum superest expendendum, cum Princeps unam, Status in
complexo
44171. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
1> Iam de ipso inter Principem et Status aequilibrio. <2 Cum
hic non de efformanda aut restauranda constitutione agatur, quaestio illa, qualiter inter
ipsam potestatem legislativam et executivam aequilibrium induci possit, ad nostrum propositum
non spectat. 3 Id tantum superest expendendum, cum Princeps unam, Status in
complexo sumpti alteram potestatis legislativae partem habeant, qualiter inter hos in ipso
legislationis exercitio aequilibrium conservari possit? 4 Cum et Princeps et
Status
44172. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Status in
complexo sumpti alteram potestatis legislativae partem habeant, qualiter inter hos in ipso
legislationis exercitio aequilibrium conservari possit? 4 Cum et Princeps et
Status ius reciprocum habeant et proponendi legem et propositam per alteram partem non
acceptandi, id est ius et propositionis et intercessionis, quod veto appelare
solemus, videtur aequilibrium iam suapte ita stabilitum esse ut, si pars una corporis
legislativi ad propositas per aliud leges accedere nolit, istud vicissim ad leges per illud
44173. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
id est ius et propositionis et intercessionis, quod veto appelare
solemus, videtur aequilibrium iam suapte ita stabilitum esse ut, si pars una corporis
legislativi ad propositas per aliud leges accedere nolit, istud vicissim ad leges per illud
corpus propositas non accedendo aequalem utriusque corporis efficere possit conditionem; et
vero, si Princeps praeter mediam legislationis partem non haberet insuper totam ferme
potestatem executivam, supervacaneum foret de alio aequilibrio cogitare. 5
Nunc cum ea sit vis
44174. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
esse ut, si pars una corporis
legislativi ad propositas per aliud leges accedere nolit, istud vicissim ad leges per illud
corpus propositas non accedendo aequalem utriusque corporis efficere possit conditionem; et
vero, si Princeps praeter mediam legislationis partem non haberet insuper totam ferme
potestatem executivam, supervacaneum foret de alio aequilibrio cogitare. 5
Nunc cum ea sit vis potestatis executivae ut multiplices habeat concurrentia ad legislationem
Statuum individua in suam partem pertrahendi modos, id autem si
44175. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ex his modis in Hungaria locum habere potest; Hungari enim iam
per pactum illud, quo Augustae Domui Austriacae haereditatem detulere, regi omnia ea, quibus
tunc gaudebat, iura confirmarunt; iam vero certum est regi tunc et ius propositionis et
absolutum veto competiisse; non
possunt itaque nunc illud revocare, quod tam sollemni eoque
20.7 eoque] eaque
bilaterali pacto largiti sunt.
8 Est tamen aliud, quod communio legislationis natura sua
44176. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ad Statuum propositiones responsum.
13 Interest itaque ut obiectum hoc tandem diserta lege determinetur;
interest ut per illud iustum in exercitio legislationis aequilibrium inter Principem et
Status stabiliatur. 14 Iam vero id res ipsa non patitur ut utriusque corporis
legislativi propositiones simultanee et uno eodemque tempore definiantur; si Principis seu de
subsidiis seu de aliis obiectis factae propositiones primum decidi debent, cum Status sponte
sua in eas proniores esse soleant, utique a mero
44177. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
propositionibus. 16 Et, si (quod nec supponere quidem licet) Status
se nihilominus difficiliores praeberent, habet Princeps vi executivae, quae ipsi competit,
potestatis mille modos Status in suam sententiam pertrahendi, quos Status pro casu contrariae
sententiae non habent. 17 Ipsa itaque iustitia, ipsa recta in exercitio
potestatis legislativae proportio exigit ut prius Statuum, dein Principis propositiones in
comitiis superentur.
An
44178. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
per illius, quo condebatur, temporis corpus
legislativum stabilita fuerit; iam vero certum est quod, sicut una generatio in aliam,
ita etiam corpus legislativum unius temporis in aliud, quod idem ius posteriori tempore
exercet, adeo absolutum imperium non habeat ut isthoc de illius institutis nihil audeat
commutare. 4 Negativa vicissim gravi illa consideratione sustinetur quod, si
ipsa constitutionalia obiecta novis semper comitiorum deliberationibus
subiacerent, status reipublicae continuo
44179. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
minorennem, praesertim in
haereditaria successione, esse contingat, aut mortuo principe legalis eius successor longius
absit, per quem et quomodo competentia eidem iura debeant exerceri? 16 Et cum
princeps ipse per se executivam potestatem exercere non possit, per quas vias,
id est an per singulares se repraesentantes personas vel per gradatim coordinanda corpora
(qualia apud nos sunt stabilita per leges dicasteria et politica et iudicialia, uti et
congregationes comitatuum et civitatum aliorumque distinctas portas
44180. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
magistratus) eam debeat exercere? 17 Si hoc postremum, an omnia, aut quae,
corpora, per quae princeps executivam suam potestatem exserit, emanatas ab illo ordinationes
absque ulla discussione effectuare vel vero, si eas legibus aut publicis commodis non favere
existiment, contrarium principi suadere possint? 18 Si vero illas legibus
adversas arbitretur, an, et qualiter, iis intercedere possit, ita ut tamen executiva potestas
principis sarta et tecta conservetur; cum privilegiorum collatio ad
44181. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et ecclesiasticae obiecta civilia afficientes continentur,
oeconomicas, iudiciales tam civiles quam criminales, et militares
relate ad obiecta civilia dividi solent.
26 Si ex omnibus constitutionalibus obiectis complura non vi, sed liberis
corporum legislativorum votis commutata fuisse ostenderimus, apparebit certe quod haec etiam
omnia comitialibus deliberationibus subiaceant. 27 Id autem facile omnino
praestari potest. 28 Et ne minus notas, quia longo vetustatis
44182. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
partitionem
constituere; maluerunt tamen nostro iam saeculo omni, quam antea natio in summo imperio
habuit, parti cedere, totumque absque ulla restrictione in Principem transferre, id est
illimitatam constituere monarchiam. 30 Cum id non
vi, sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse individua
reluctata sint, iure factum esse negari non potest; fingamus iam quod natio Danica nunc
iterum monarchiae temperatae systema exoptet et Princeps absque ulla vi, ulla
44183. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
absque ulla restrictione in Principem transferre, id est
illimitatam constituere monarchiam. 30 Cum id non
vi, sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse individua
reluctata sint, iure factum esse negari non potest; fingamus iam quod natio Danica nunc
iterum monarchiae temperatae systema exoptet et Princeps absque ulla vi, ulla
seditione in illud ultro consentiat: quis negabit legalem futuram hanc populi illius
constitutionem? 31 Apparet itaque quod
44184. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
iam quod natio Danica nunc
iterum monarchiae temperatae systema exoptet et Princeps absque ulla vi, ulla
seditione in illud ultro consentiat: quis negabit legalem futuram hanc populi illius
constitutionem? 31 Apparet itaque quod constitutio ipsa non tantum
modificari, temperari, restaurari, sed et simpliciter abrogari et alias iterum restitui
possit si liber et spontaneus utriusque partis consensus accedat.
32 Ut primum constitutionem ipsam comitialibus deliberationibus subiacere
apparuit,
44185. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
lex quod sit regnum electivum, et tamen ab ea 1687. in favorem masculini, anno
vero 1723. in favorem feminei sexus Augustae Domus Austriacae recessum fuit; constitutionale
denique fuit Hungariae institutum ut nullum individuum, nulla communitas, quae praerogativa
nobilitari non gaudet, iure suffragii in
Diaeta gaudere possit, et tamen recens terminatis comitiis Iazigibus, Cumanis, et oppidis
Haidonicalibus sessio et votum admissa sunt. 34 Ut aliquod etiam de vicinis
populis exemplum adferamus, apud
44186. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
clero, magnatibus, et nobilibus,
onus vero tributorum solis ignobilibus incubuerit; et tamen illi haud ante multos menses
constitutionale hoc institutum commutarunt, aequalemque publicorum onerum partitionem
adoptarunt.
35 Omnia tamen haec non nisi consentientibus sponte omnibus legislativis
corporibus facta sunt, atque adeo apparet quaestionem, quam agitamus, eo demum resolvi: 1—o
quod non modo constitutionales leges, sed ipsa usque adeo constitutio cum omnium eorum,
quorum interest, consensu mutari
44187. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
commutarunt, aequalemque publicorum onerum partitionem
adoptarunt.
35 Omnia tamen haec non nisi consentientibus sponte omnibus legislativis
corporibus facta sunt, atque adeo apparet quaestionem, quam agitamus, eo demum resolvi: 1—o
quod non modo constitutionales leges, sed ipsa usque adeo constitutio cum omnium eorum,
quorum interest, consensu mutari possint; e contra 2-o si vel unius legislativi corporis
assensus non accedat, quod horum nihil mutari possit.
36 Prima propositio ex exemplis
44188. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
facta sunt, atque adeo apparet quaestionem, quam agitamus, eo demum resolvi: 1—o
quod non modo constitutionales leges, sed ipsa usque adeo constitutio cum omnium eorum,
quorum interest, consensu mutari possint; e contra 2-o si vel unius legislativi corporis
assensus non accedat, quod horum nihil mutari possit.
36 Prima propositio ex exemplis iam comprobata est et e principio illo
plana efficitur quod nihil sit in rebus humanis quod non eodem modo dissolvi possit quo
coaluit; sunt quidem qui contrariam sententiam apud
44189. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
consensu mutari possint; e contra 2-o si vel unius legislativi corporis
assensus non accedat, quod horum nihil mutari possit.
36 Prima propositio ex exemplis iam comprobata est et e principio illo
plana efficitur quod nihil sit in rebus humanis quod non eodem modo dissolvi possit quo
coaluit; sunt quidem qui contrariam sententiam apud nos iam lege stabilitam esse ex articulo
8-o 1741. contendant, cum ibi dicatur quod fundamentalia (id est
constitutionalia) Statuum iura sub sensum diplomaticae
44190. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
8-o 1741. contendant, cum ibi dicatur quod fundamentalia (id est
constitutionalia) Statuum iura sub sensum diplomaticae clausulae: prout super
eorum usu et intellectu regio et communi Statuum consensu Diaetaliter conventum fuerit,
non cadant; verum vel lex haec ad sola Statuum iura restringitur, et tunc est
inconsequens, vel ad iura etiam Principis omniaque usque adeo constitutionalia obiecta, cum
horum omnium par sit ratio, extendi debet, et tunc et in clare superius demonstrata principia
44191. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
verum vel lex haec ad sola Statuum iura restringitur, et tunc est
inconsequens, vel ad iura etiam Principis omniaque usque adeo constitutionalia obiecta, cum
horum omnium par sit ratio, extendi debet, et tunc et in clare superius demonstrata principia
impingit, et non modo aliorum populorum, sed propriis etiam, quae supra adtulimus, exemplis
adversatur. 37 Debet proinde haec quoque lex eo tantum sensu accipi quod ad
alterandam constitutionalem legem pro communi consensu non sufficiat ellicita e personalibus
omnium promiscue
44192. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
in clare superius demonstrata principia
impingit, et non modo aliorum populorum, sed propriis etiam, quae supra adtulimus, exemplis
adversatur. 37 Debet proinde haec quoque lex eo tantum sensu accipi quod ad
alterandam constitutionalem legem pro communi consensu non sufficiat ellicita e personalibus
omnium promiscue Statuum votis pluralitas, sed quod singulus seorsim Status stabilienda per
legem modalitate erga notabilem individuorum suorum pluralitatem assensum praebere debeat.
38 Altera propositio exinde
44193. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sed quod singulus seorsim Status stabilienda per
legem modalitate erga notabilem individuorum suorum pluralitatem assensum praebere debeat.
38 Altera propositio exinde elucescit quod nulla sit pars constitutionis,
nulla lex constitutionalis, quae non ius aliquod unius e legislativis corporibus involvat.
39 Iam vero nemo quaesito iure, nisi ipse consentiat, absque iniustitia
privari potest. 40 Sunt quidem qui hoc in genere nescio quas inter privatos
et corpora legislativa distinctiones somniant;
44194. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nescio quas inter privatos
et corpora legislativa distinctiones somniant; verum omnes hae distinctiones Machiavelismum
olent; iustitia semper eadem est, nec admittit exceptionem personarum. 41 Ut
pacta serventur, aut mutuo tantum Consensu dissolvantur, id illa non tantum a privatis, sed
ab ipsis etiam corporibus legislativis exigit. 42 Quidquid contra agitur,
iniustum est et ad vim refertur. 43 Itaque nec Status
Principi, nisi ultro assentienti, nec Princeps Statibus, nisi
44195. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
stipulata
fuisset; sicut enim tota haec societas nihil de favoribus alteri contrahenti stipulatis
decerpere potest, ita etiamsi et individuum hoc et reliqua tria societatis membra coalescant,
quartum tamen illud membrum quaesito semel iure, nisi ipse assentiatur, privare non possunt.
47 Haec est illa inter constitutionales et alias pure
directivas leges distinctio. 48 Haec est basis cui constitutio
ita firme innititur ut reipsa non nisi tunc, dum id commune bonum exigit, mutari
44196. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quaesito semel iure, nisi ipse assentiatur, privare non possunt.
47 Haec est illa inter constitutionales et alias pure
directivas leges distinctio. 48 Haec est basis cui constitutio
ita firme innititur ut reipsa non nisi tunc, dum id commune bonum exigit, mutari possit.
49 Unico hoc principio iam satis prospicitur metui illi ne, si
constitutionalia mutari possint, status reipublicae continuo fluctuet; omnes enim Status ad
mutandum aliquod constitutionale institutum certe
44197. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
metui illi ne, si
constitutionalia mutari possint, status reipublicae continuo fluctuet; omnes enim Status ad
mutandum aliquod constitutionale institutum certe tunc tantum consentient quando id commune
bonum reipsa exposcere agnoscent. 50 Per omnes autem Status non id
intelligimus ut omnia singuli Status individua debeant consentire, id est quod unicum singuli
Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum
morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro
44198. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus
declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia omnium Statuum individua
in idem consentiant. 51 Id tantum existimamus quod in constitutionalibus
obiectis suffragia non per personalia omnium promiscue Statuum individua, sed per Status edi
debeant; quod ad votum unius Status conflandum tres quartae aut adminus duae tertiae
requirantur; denique quod ita conflata omnium Statuum vota et ipse praeterea Princeps
consentire debeant ad hoc ut
44199. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
seu Statuum in
communi seu alicuius Status in particulari ius involvit, alterari possit. 52
E contra, etiamsi omnia omnium Statuum vota concurrant, quod de constitutionali Principis
iure sine eius annutu nihil detrahi possit.
53 Et ideo non possumus probare eorum sententiam qui constitutionalia
obiecta activitati Ablegatorum seu repraesentantum
subtrahenda et, si de aliquo eiusmodi obiecto quaestio occurrat, hanc ad committentes
comitatus et civitates, id est ipsum
44200. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Iam enim supra §-o 4-o ostendimus quod totum
corpus nationis partem illam legislationis, qua primitus gaudebat, constitutionali sancito in
Status ita transtulerit ut illam primi quidem duo Status personaliter, reliqui duo per
repraesentantes exerceant. 55 Non possunt itaque iam Status
constitutionaliter congregati
21.55 post congregati deleta sequentia: quo ad ullum, etiam
constitutionale objectum
hoc iure suo privari. 56 Deinde in hac sententia
44201. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
paucis magis delicatis obiectis palam et manifeste peragere
consueverunt. 2 Usum hunc, qui etiam in Hungaria hactenus semper viguit,
porro etiam retinendum esse suadet ipsa ratio constitutionis; itaque conclave, in quo
sessiones celebrantur, ita adaptari debet ut non tantum pro activis Diaetae
membris, sed et pro auditoribus commode possit deservire, et tamen hi ab
illis ita sint separati ne aliquam Diaetalibus individuis molestiam facessant.
3 Id haud secus effici potest quam si ipso conclavi
44202. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
25.1 quoad] quo ad | detulit add. manus altera
ipsum accessum et recessum ordo stabiliri; curam hanc iam usus ipse in Hungaria
magistro ianitorum regalium detulit, verum cum ille absque aliqua manu hoc officium explere
non possit, de hac vero assumenda variae quaestiones obmoveri soleant, diserte statuendum
censetur ut ille e comitatensibus Haidonibus et equitibus tot assumere possit quot sibi
necessarios esse existimaverit.
De securitate
44203. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
principia didicerunt, et qui saepissime nec quaestionis, de qua agitur, statum intelligunt;
usurpatur autem illud si auditoribus voces suas repraesentantum vocibus miscere aut plane
Ablegatorum sensus clamoribus suis suffocare liceat. 2 Non est possibile ut
natio, quae abusum hunc patitur, ius potestatis legislativae diu conservare possit.
3 Abusus enim hic tantam factionibus viam pandit ut saepe optima consilia
reici, noxias vero leges perferri oporteat; quare statuenda censetur mulcta
44204. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ut
natio, quae abusum hunc patitur, ius potestatis legislativae diu conservare possit.
3 Abusus enim hic tantam factionibus viam pandit ut saepe optima consilia
reici, noxias vero leges perferri oporteat; quare statuenda censetur mulcta pecuniaria eaque
non nihil gravior contra omnem auditorem qui de comitiali, quod tractatur, obiecto aut vocem
emittere, aut clamorem attollere sustinuerit; et ut lex haec effectui mancipetur,
constituendi censentur commissarii, qui in galleriis continuo obambulent et praevaricatores
huius
44205. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
concentratur. 3 Huic vero praecipuum praestare subsidium potest director
cancellariae, nimirum si per eum concentrata veluti in prima manu negotia ad praesidem
deferantur.
4 Hic cum sit anima totius machinae, ut vis motrix moli respondeat, non
tantum conclusa dirigere, sed et totum negotiorum complexum demptis currentibus minutiis
pervidere, in deliberationibus moderationem tueri, impedire unius alteriusve praepotentiam, ne
quid adhaereat, intendere, quae prae aliis expedienda sint, determinare debet.
44206. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
unice ab arbitrio praesidis, elaboratio
ordinatae tabellae exhibitorum a dexteritate versati hoc in genere unius individui dependet.
8 Ut director quoad complexum negotiorum praesidi subsidio esse possit,
primum pares operi huic humeros habere debet, deinde non videtur currentibus minutiis
occupandus, verum pro elaboratione magis arduorum negotiorum reservandus; dispensandus etiam
videtur ab operosa, sed minus necessaria omnium expeditionum subscriptione, vel maxime vero ab
eo ne solus emanentium aut absentium consiliariorum
44207. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
17 Scio reperiri
interdum etiam in statu subalterno privilegiata quaedam talenta, quae natura ipsa ad altiora
efformavit. 18 Sicut haec negligere, ita illa, quae externe tantum nitent, aut
nonnisi diuturnitate servitii comendantur, interno gremio admovere non expedit.
1,18 expedit] expediti
19 Pro iis, qui in externa manipulatione aetatem cum laude
consumpserunt, alia et quidem in linea utili praemia constituenda putarem.
20 Selectum consiliariorum
44208. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
manipulatione exserit. 25 Anteacta praepostere combinat, conclusa format
obliqua, saepe ad corticem adhaeret, opinionem tamen suam petitis e longinquo argumentis
subtiliter solet sustinere. 26 Horum conclusa eo dificilius est rectificare
quod anteacta aut non ita ut sunt, aut certe praepostere referant. 27 Praesidi
vero pro ratificatione tantum conceptus ipsi, non vero acclusa adferantur. 28
Evenit ut moniti etiam a secretariis, qui ex combinatione anteactorum hiatum observarunt,
tamen erroneo suo concluso
44209. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
opinionem tamen suam petitis e longinquo argumentis
subtiliter solet sustinere. 26 Horum conclusa eo dificilius est rectificare
quod anteacta aut non ita ut sunt, aut certe praepostere referant. 27 Praesidi
vero pro ratificatione tantum conceptus ipsi, non vero acclusa adferantur. 28
Evenit ut moniti etiam a secretariis, qui ex combinatione anteactorum hiatum observarunt,
tamen erroneo suo concluso institerint. 29 Quare inductis semel scriptis votis
instruendi censentur domini secretarii ut, si quid tale
44210. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Grave hoc et
nonnisi consilio directoris et gravi praesidis iudicio dirimendum opus hactenus per
subalternum conficiebatur. 34 Inde factum ut negotia homogenea discerpta,
heterogenea vero composita; ad capacitatem vero aut genium referentis adeo reflexum non fuerit
ut pro principio assumptum sit omnem consiliarum ad quodvis negotium referendum paratum esse
debere. 35 Exempli gratia, sub rubrica civitatensia omnia
civitatum negotia uni complexim data fuere, cum tamen appareat civitatum negotia ad plures
44211. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
negotia uni complexim data fuere, cum tamen appareat civitatum negotia ad plures
rubricarum subdivisiones referri. 36 E contra navigatio Dravi, qua comitatus
Hungariae respicit, uni, qua Croatiae, alteri assignata fuit, cum tamen constet obiectum hoc
discerpi non posse.
37 Agenda consilii nunc in 46 amplius rubricas discerpta indeque, nescio
quali cum combinatione, quinque vel sex materiae uni consiliario assignatae sunt.
38 Generalis haec materiarum consignatio adeo arcane servatur ut nulli
44212. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
proportio
observetur.
2. De manipulatione interiori.
1 Si instructio consilii systematice compilata inque eius conformitate
manipulatio instructa et propagata fuisset, non esset fortasse quod in hoc genere desiderari
posset. 2 Nunc certe complura sunt quae
emendari posse videntur. 3 Iam primum discutiendum videtur an decem, quae
actu subsistunt, commisiones ultro conservandae, aut penitus abrogandae, vel quot et
44213. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et acclusis complicata sit, adeoque longiorem
requirat combinationem, in pleno pertractetur.
9 Restat quinta adhuc, quae commune omnium instrumentum esse debet,
commissio rationaria; verum huius intuitu ea fortasse iniri ratio posset ut commissio haec non
constituat distinctum corpus, verum director exactoratus (accidentale enim est quod modo idem
exactor et consiliarius sit) cum adiungendo sibi e consiliariis socio res calculi in
concernentibus semper commissionibus referant.
10 Superest ut ipsae
44214. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
servare easdemque praesidi consilii cum fine mensis semper
exhibere debeant quo is cognoscere possit num et quid adhuc adhaereat.
11 Pro commissionibus, quae stabilitae fuerint, instructiones elaborandas
existimarem; non diffusas illas et quae circa mechanismum paene totae versantur, qualis
superiori anno pro oeconomica ad multas fileras formata fuit, sed breves et systematicas quae
circa substantiam singuli obiecti practicas referentibus dent inviationes.
12 In hunc vero
44215. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
conventientissime concredi posse videretur. 20 Haec de
Coordinatione Commissionum.
21> Relate ad internam Consilii manipulationem. <22 Observavi
ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non
methodicus, sed mechanicus tonus viguerit. 23
Mechanismum hunc ego in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum,
qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed
44216. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Consilii manipulationem. <22 Observavi
ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non
methodicus, sed mechanicus tonus viguerit. 23
Mechanismum hunc ego in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum,
qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed
tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod
saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui
44217. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum,
qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed
tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod
saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut
deberent, interrogentur, sicque negotium, quod una relatione exhauriri posset, saepe per
plures protrahatur; quodve saepe, ubi directa dari possent, non nisi palliativa et generalia
responsa dentur subalternis
44218. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
servitii scopum,
qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed
tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod
saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut
deberent, interrogentur, sicque negotium, quod una relatione exhauriri posset, saepe per
plures protrahatur; quodve saepe, ubi directa dari possent, non nisi palliativa et generalia
responsa dentur subalternis iurisdictionibus.
44219. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
expediat. 24 Inde fit quod
saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut
deberent, interrogentur, sicque negotium, quod una relatione exhauriri posset, saepe per
plures protrahatur; quodve saepe, ubi directa dari possent, non nisi palliativa et generalia
responsa dentur subalternis iurisdictionibus.
25 Methodicus tonus potissimum directione praesidis et aliquot methodicorum
consiliariorum exemplis induci potest. 26 Haud parum
44220. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
directione praesidis et aliquot methodicorum
consiliariorum exemplis induci potest. 26 Haud parum tamen ad id collaturum
videtur si scripta (efformatis praevie per subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui
referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae,
sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series anteactorum in voto
nectitur, non describantur de verbo ad verbum antecedentes dispositiones et relationes, sed
compendio succus tantum et substantia
44221. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
(efformatis praevie per subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui
referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae,
sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series anteactorum in voto
nectitur, non describantur de verbo ad verbum antecedentes dispositiones et relationes, sed
compendio succus tantum et substantia chronologice exprimatur, immo vota ipsa absque illis
verborum ambagibus breviter elaborentur.
27 Restat ut necessariam adhuc de periodicis
44222. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et quae propterea ad cumulum reponi solent dum omnes conveniant. 30
In utriusque huius generis negotiis defectus facillime enascuntur nisi in separatis, quas iam
proiectavi, tabellis consignentur, e quibus uno obtutu appareat quae iurisdictiones iam
retulerint, quae non item.
31 E periodicis, quae semestrales sunt, plerasque in annuas relationes
convertendas existimarem, veluti de moris, de salicibus, de causis civilibus et criminalibus,
etc. cum quod scriptionis hac ratione fieret compendium, tum quod
44223. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
accipiendarum certius relationum effectus procuraretur.
32 Cumulares si tabellariter fieri debent, postquam convenerunt, in unam
tabellam redigi et aliquando cum, aliquando sine reflexionibus Suae Maiestati submitti
consueverunt. 33 Si non sint tabellares, per frusta, prouti veniunt,
repraesentari solent. 34 Cum eiusmodi frustatim submissarum relationum nullus
in Excelsa Cancellaria usus fieri possit, abhinc vero nil nisi praeparati eorsum submittere
conveniat, ego has quoque relationes nonnisi
44224. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
37 Unica hoc in genere difficultas subversatur quod cumulares eiusmodi
materiae saepe debilioribus consiliariis obtingant quorum vires excedit eas debite combinare,
ab iis vero absque cordolio eorum eotum
aufferi non possint. 38 Verum et huic difficultati sapientia praesidis
mederi potest.
39 Denique ad compendium internae manipulationis et id pertinere videtur ut
innumeris illis de receptione in concivilitatem et coetum recursibus finis imponatur;
44225. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
internae manipulationis et id pertinere videtur ut
innumeris illis de receptione in concivilitatem et coetum recursibus finis imponatur;
civitatibusque iniungatur ut omnes, nisi iustae et meritoriae exceptioni obnoxii sint,
suscipere debeant. 40 Ita fiet ut non omnes qui petunt, sed ii tantum, qui per
civitates iam remoti sunt, recurrant. 41 Haec quoad vim motricem, seu internam
manipulationem.
3. De secretariis.
1 Relate ad ordinationem externarum
44226. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
munus pertinere videtur vota
seu referentum, seu commissionum in conceptum redigere. 3 His incumbere
videtur conceptus seu ex benignis mandatis, seu ex protocollis expedire; cum enim demptis
paucis intricatioribus negotiis consiliarii anteactorum seriem texere non soleant, sed
meritoria tantum vota depromere, maius utique et iudicium et capacitas requiritur pro his
votis in conceptum redigere,
3,3 redigere] sic
quam in expediendis e benignis mandatis et protocollis, ubi
44227. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
diem, exceptis tamen mandatis urgentibus iudicio directoris cancellariae definiendis.
6. De expeditoratu.
1> Naevi officii huius ad duo capita referuntur. <2 Primo,
quod proportio in distributione laborum non observetur. 3 Secundo, quod nullus
in Manipulatione ordo vigeat. 4 Primum, si idoneus una et dissinteressatus
constituatur expeditor, suapte corrigetur. 5 Hactenus enim ea, ubi aliqua
sperari poterat discretio, sponte detinebantur, porro
44228. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et quorum usus frequenter recurrit, uti
hactenus, in originali submittantur; ita etiam ut iam expedita acta cum suis adnexis
ordinatius reponantur ne, uti hactenus toties, perdantur.
9 Activitatem officii huius non parum retardat tot individuorum ad alia
departamenta translatio, sed de hoc in coordinatione status personalis uberius; de amphibio
vero expeditoratus registraturae departamento sub immediate sequenti rubrica.
7. De
44229. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
extradandis pro Excelsa Camera oeconomicis instrumentis manus admota fuit, ad eam confusionem
deductum sit
7,6 post factum deletum erat fuit | deductum sit] sit
corr. ex est
ut exinde iam non nisi fortuito referatur. 7 Croaticum ordinate certe
regestratum est, sed non per clavem fasciculorum, sed instrumentorum, quae clavis vastitati
actorum Consilii huius convenire non potest. 8 Multa de manipulatione
regestraturae in instructione
44230. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
deductum sit
7,6 post factum deletum erat fuit | deductum sit] sit
corr. ex est
ut exinde iam non nisi fortuito referatur. 7 Croaticum ordinate certe
regestratum est, sed non per clavem fasciculorum, sed instrumentorum, quae clavis vastitati
actorum Consilii huius convenire non potest. 8 Multa de manipulatione
regestraturae in instructione Consilii, in eius supplemento, et in confecto circa Archivum
Croaticum protocollo continentur,
44231. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
| deductum sit] sit
corr. ex est
ut exinde iam non nisi fortuito referatur. 7 Croaticum ordinate certe
regestratum est, sed non per clavem fasciculorum, sed instrumentorum, quae clavis vastitati
actorum Consilii huius convenire non potest. 8 Multa de manipulatione
regestraturae in instructione Consilii, in eius supplemento, et in confecto circa Archivum
Croaticum protocollo continentur, sed quae theoretice nimis dicta practicam regestrationis
manipulationem vix possunt regulare.
44232. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Ut vel proiectatae quattuor commissiones consistere possint, legalis 22
consiliariorum numerus omnino necessarius evadit. 2 Si Praeses, Primas,
Tavernicus, et Thesaurarius, qui a referendo dispensati sunt, et comes Iosephus Erdödy, qui
sine stipendio servit, non computentur, actu nonnisi 16 consiliarii numerantur, adeoque desunt
sex qui, ut agenda ad ordinatam consistentiam ponantur, suppleri deberent.
3 Singula commissio suo secretario, concipista, et cancellista providenda
sicque actuarii commissionum abrogandi
44233. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
16 consiliarii numerantur, adeoque desunt
sex qui, ut agenda ad ordinatam consistentiam ponantur, suppleri deberent.
3 Singula commissio suo secretario, concipista, et cancellista providenda
sicque actuarii commissionum abrogandi videntur, adeoque cum actu non nisi tres sint
concipistae, unus adhuc benigne adiciendus videretur. 4 E converso, cum in hoc
systemate longe plures quam antea e pleno dimanarent expeditiones, iam vero et his et
commissionibus quattuor secretarii vix sufficerent, duo adhuc aut adminus unum
44234. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
residuum tempus in cancellis exigendum generaliter
adstringi deberent.
8> Expeditor hactenus quattuor individua occupavit. <9
Pendebit a regulanda per directorem cancellariae interiori manipulatione an totidem eidem
ultro relinquendi sint, vel an non labor hic per tres expleri possit.
10 Urbariale departamentum hactenus duo accessistas occupabat.
11 Hi in hoc systemate ad cancellos reduci, e converso operaturo in expeditura
vice-regestratori tres adiungi deberent.
44235. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
exactoratus praeter vice-exactorem quinque consultores et tres
revisores rationum, unum expeditorem, quinque cancellistas, et septem accessistas habet.
16 Et tamen dominus exactor auctionem individuorum continuo urget.
17 Commissariatus provincialis non nisi unum secretarium et duos
cancellistas occupat.
18 Quare tam hoc quam et exactoratu in statu quo relicto, praescindendo item
ab officialibus, utpote expeditore, regestratore, et suo vices gerente protocollista,
concipistis, secretariis, et
44236. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
universim 19, ad
cancellos habet. 20 Et ideo tot diurnistis et fileratistis uti, porro tam
notabiles in typographum impensas facere debet.
21 In hoc systemate tres ad exhibitorum, tres ad expedituram, quinque ad
regestraturam applicatis non nisi undecim subiecta occuparentur, et adhuc tres ad exhibitorum
applicandorum saepe usus fieri posset; per consequens remanerent pro cancellis 19 individua.
22 Quid, quod in praesens omnes ad quamcunque commissionem applicati statim a
cancellis remaneant, quod
44237. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
8,24 900 florenorum] sic | 100 florenos] pro abbreviatura
fl. scripsi
praeberet.
25 Quod supremum est, cum ii, qui scripturisticis laboribus regiis se
devoverunt, aut nullam, aut non nisi tardam plane meliorandae sortis suae habeant
perspectivam, et aequitas et humanitas exigere videtur ut ab exemplo excelsae Camerae hic
quoque inter cancellistas et accessistas classificatio salariorum inducatur.
26 Fortasse primae cancellistarum classi 600,
44238. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
forma administretur, ad politicam pertineat manipulationem, virtute
benignae Consilio elargitae instructionis duo haec puncta deberent quidem per illud
manipulari, usus tamen invaluit ut Consilium in eiusmodi obiecta, nisi per positivum benignum
Mandatum huc invientur, se non imittat.
10 Proinde si res in abstracto assumatur, distributio materiarum iuxta
expositas 12 negotiorum generales species videtur quidem ordinatissime fieri posse; quia tamen
usus rerum plerumque methodicas eiusmodi partitiones excludit, habita ad praxim
44239. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eadem | sub A.] addidit manus altera
remonstrat. 15 Negotium tamen asyli inde exmissum est
quod determinatis iam suprema potestate asyli casibus magis ad politica spectare videatur.
16 Ecclesiastica Graeci non uniti ritus negotia ad concernentes rubricas sua
serie illata sunt quoniam natura sua re ipsa huc referuntur. 17 Rubricam
sextam in administrationem et inspectionem iterum dividere oportuit,
quoniam natura piarum fundationum, quarum
44240. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
(4tae) 3-o De apostatis et catholicorum seductoribus.
(3tiae)
A.I.1,4 (3tiae)] ex 4tae correxit manus altera
4-o De exercitio religionis publico vel privato acatholicis aut non unitis
concendendae.
(3tiae) 5-o De erectione aut reparatione oratoriorum, ecclesiarum, turrium, usu campanae
acatholicis aut non unitis concedendo.
(4tae) 6-o De controversis inter catholicos, acatholicos, aut non unitos caemeteriis.
44241. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
correxit manus altera
4-o De exercitio religionis publico vel privato acatholicis aut non unitis
concendendae.
(3tiae) 5-o De erectione aut reparatione oratoriorum, ecclesiarum, turrium, usu campanae
acatholicis aut non unitis concedendo.
(4tae) 6-o De controversis inter catholicos, acatholicos, aut non unitos caemeteriis.
(4tae) 7-o De sepulturae modo non unitorum.
(4tae) 8-o De prolium Iudaicarum violenta abreptione.
44242. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
vel privato acatholicis aut non unitis
concendendae.
(3tiae) 5-o De erectione aut reparatione oratoriorum, ecclesiarum, turrium, usu campanae
acatholicis aut non unitis concedendo.
(4tae) 6-o De controversis inter catholicos, acatholicos, aut non unitos caemeteriis.
(4tae) 7-o De sepulturae modo non unitorum.
(4tae) 8-o De prolium Iudaicarum violenta abreptione.
(4tae) 9-o De baptismo per obstetrices collato aut conferendo.
(4tae)
44243. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
(3tiae) 5-o De erectione aut reparatione oratoriorum, ecclesiarum, turrium, usu campanae
acatholicis aut non unitis concedendo.
(4tae) 6-o De controversis inter catholicos, acatholicos, aut non unitos caemeteriis.
(4tae) 7-o De sepulturae modo non unitorum.
(4tae) 8-o De prolium Iudaicarum violenta abreptione.
(4tae) 9-o De baptismo per obstetrices collato aut conferendo.
(4tae) 10-o De dispensatione in rebus matrimonialibus et a votis
44244. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
33-o Obiecta beneficia simplicia tangentia.
(3tiae) 34-o De fundo instructo in beneficiis collationi regiae subiectis.
(4tae) 35-o De proventibus si quos extranei praelati e diaecesibus Hungariae perciperent.
(4tae) 36-o De visitationibus per episcopos non unitos faciendis.
(4tae) 37-o De horum proventibus, ac in specie dimnicza et konak
dictis.
IV. Negotia Parochias Concernentia.
(2dae) 38-o Obiecta quaestionis iuris patronatus et
44245. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
parochiarum.
(1mae) 40-o De regulatione stolarum.
(3tiae) 41-o Obiectum examinum religiosorum pro cura animarum applicandorum.
(3tiae) 42-o De faciendis e cassa parochum assignationibus.
(3tiae) 43-o De numero poparum fungentium et non fungentium observando.
(4tae) 44-o De diversis per parochos non unitos contra episcopos formatis querelis aut
vicissim.
V. Negotia Regulationem ordinum Religiosorum
44246. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
(3tiae) 41-o Obiectum examinum religiosorum pro cura animarum applicandorum.
(3tiae) 42-o De faciendis e cassa parochum assignationibus.
(3tiae) 43-o De numero poparum fungentium et non fungentium observando.
(4tae) 44-o De diversis per parochos non unitos contra episcopos formatis querelis aut
vicissim.
V. Negotia Regulationem ordinum Religiosorum adtinentia.
(2dae) 45-o De sufferendis, quae publico minus necessaria
44247. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
addidit manus altera | post
confraternitates deletum correctorias
concernentibus.
(4tae) 60-o De harum, si in bonis subsistant, procuranda recta administratione; si vero
capitalia sunt, citra scitum consilii non edictione, secura elocatione, et frugali
dispositione.
(3tiae) 61-o De rationibus universas pias fundationes concernentibus in tempore exigendis,
revidendis, et rectificandis.
(4tae) 62-o De infantibus ad xenodochium Szechenianum
44248. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
militaribus, praecavendisque ea in re
excessibus.
(4tae) 37-o De collectis impediendis.
(3tiae) 38-o De bimestralibus cassae, restantium vero locorum semestralibus tabellis.
(4tae) 39-o De cassis contributionalibus visitandis, secretis vero non servandis.
(4tae) 40-o De mulctis pecuniariis indebite desumptis vel male applicatis.
(4tae) 41-o De debitis communitatum.
(3tiae) 42-o De reddendis earum rationibus.
c) De frugali eius
44249. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
42-o De reddendis earum rationibus.
c) De frugali eius dispensatione.
(3tiae) 43-o De salariis et diurnis magistratualium et servitorum.
(3tiae) 44-o De comessationibus et dispendiis e cassa contributionali non faciendis.
(4tae) 45-o De servitoribus et operis publicis ad privatos usus non applicandis.
(4tae) 46-o De praeiuncturis magistratualium.
(3tiae) 47-o De domibus comitatuum aliisque accessoriis aedificiis erigendis.
(3tiae) 48-o De
44250. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
De frugali eius dispensatione.
(3tiae) 43-o De salariis et diurnis magistratualium et servitorum.
(3tiae) 44-o De comessationibus et dispendiis e cassa contributionali non faciendis.
(4tae) 45-o De servitoribus et operis publicis ad privatos usus non applicandis.
(4tae) 46-o De praeiuncturis magistratualium.
(3tiae) 47-o De domibus comitatuum aliisque accessoriis aedificiis erigendis.
(3tiae) 48-o De habitationibus magistratualium in comitatibus, ubi possessionata
nobilitas non
44251. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Sub2Sect | SubSect | Section]
usus non applicandis.
(4tae) 46-o De praeiuncturis magistratualium.
(3tiae) 47-o De domibus comitatuum aliisque accessoriis aedificiis erigendis.
(3tiae) 48-o De habitationibus magistratualium in comitatibus, ubi possessionata
nobilitas non habetur, erigendis.
(3tiae) 49-o De relaxanda locis damnificatis contributione.
(3tiae) 50-o De charitativo subsidio ab exteris provinciis Hungariae locis submisso.
(4tae) 51-o De reluendis a
44252. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
indigent, et quae nullum referenti
laborem causant; ad quae cum in distributione materiarum reflectere oporteat, singulae
materiae numerus, ad quam classem pertinet, additus est.
10,1 pro rarae correxit aliquid manus altera, sed legi non
potest | 5ae] 5o | 6ae] 6o | et quae] et corr. ex ad | ad quae cum] ad
postea adscriptum
2 Secundo: universa agendorum obiecta efferunt numerum
rubricarum
44253. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
pro una commissione materias habuerit, commissionem celebret, negotia
ordinate pertractari, protocollum vero, antequam subscribat, in sequenti sessione perlegi
curet.
10 Nono: protocolla ad rationem illius, a quo negotium originem
non duxit, dicasterii describantur quidem, hoc suam super illo opinionem alteri dicasterio
more hactenus solito per insinuata, Suae vero Maiestati, si dissenserit, per repraesentationem
significet; protocollum tamen Suae Maiestati non nisi per illud, a quo negotium originem
44254. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ad rationem illius, a quo negotium originem
non duxit, dicasterii describantur quidem, hoc suam super illo opinionem alteri dicasterio
more hactenus solito per insinuata, Suae vero Maiestati, si dissenserit, per repraesentationem
significet; protocollum tamen Suae Maiestati non nisi per illud, a quo negotium originem
habuit, dicasterium repraesentetur. 11 E converso
12 Decimo: si dicasterium illud assenserit, penes huius
significationem, in effectum benignae normalis de 18a Iunii anni labentis emanatae
44255. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
subalternis vero iurisdictionibus praescribendum detulerunt. 3
Itaque donec illud se his limitibus continet, nulla ulteriori hac in re indiget organizatione.
4 Si eos praetergrediatur, salva est comitatibus vel ex ultimae Diaetae
articulo illud non modo officii sui admonendi, sed in subsequa etiam Diaeta conveniendi
facultas. 5 Itaque relate ad hoc obiectum nulla ulteriori organizatione opus
esse videtur.
§-o 2-o. Si tamen in organizationem internam defectus irrepant, de iis
44256. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
pertinet numerum interni gremii
definire; subalterni enim status numerum, quem pro ratione circumstantiarum iam augere, iam
minuere interest, determinare iterum ad
executivam refertur potestatem. 2 Ac leges quidem nostrae non tantum numerum
consiliariorum in viginti duobus defixerunt, sed illud etiam provide sane constituerunt, ut hi
ex omnibus regni partibus deligantur. 3 Verum id quod aliis generaliter tantum
conceptis ordinationibus evenire solet, ut raro in realem effectum
44257. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
habiturus sit si iuventus sua etiam in subalternis officiis formata fuerit,
censemus totam prioris paragraphi dispositionem etiam ad subalterna officia extendendam
esse.
§-o 5-o. Praeses nomine Consilii nil ausit expedire quod in pleno non concluditur.
1 Iam relate ad tertium obiectum: Consilium ad extra operatur
dum aut principi repraesentat, aut apud subalternas iurisdictiones disponit. 2
Ut certo constare possit quod, quidquid seu sursum seu deorsum expeditur,
44258. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
formam satis praescripserunt: nimirum
ut expeditiones Consilii ad hoc, ut efficaces sint, et per praesidem et per directorem
cancellariae et per secretarium subscribi debeant. 3 Et tamen viguit aliquando
abusus ille ut multa, quae in dicasterio pertractata non fuerunt, nomine Consilii fuerint
expedita; quare ne abusus hic ullo unquam tempore revehi possit, diserta lege cavendum
videtur, ne praesidium sub onere reddendae in Diaetae rationis quidquam nomine Consilii
expedire ausit quod non in pleno eius consessu pertractatum et
44259. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ille ut multa, quae in dicasterio pertractata non fuerunt, nomine Consilii fuerint
expedita; quare ne abusus hic ullo unquam tempore revehi possit, diserta lege cavendum
videtur, ne praesidium sub onere reddendae in Diaetae rationis quidquam nomine Consilii
expedire ausit quod non in pleno eius consessu pertractatum et conclusum sit.
§-o 6-o. Et quidem libera votorum pluralitate.
1 Denique ideo leges nostrae tam numerosum constituerunt dicasterium, ideo
44260. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
aut paucorum tantum arbitrium recidere. 3
Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec
continuo suscipi debeat, et licet pluralitas unam sententiam adoptet, in gravioribus tamen
negotiis consiliarii illi, qui de illa non convincuntur, vota sua separare non tantum possint,
sed et debeant.
Brevis notitia quibus artibus libertatem Ungaricam domus Austriaca pessumdedit primumque
haereditariam, mox etiam despoticam imperii
44261. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
3
Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec
continuo suscipi debeat, et licet pluralitas unam sententiam adoptet, in gravioribus tamen
negotiis consiliarii illi, qui de illa non convincuntur, vota sua separare non tantum possint,
sed et debeant.
Brevis notitia quibus artibus libertatem Ungaricam domus Austriaca pessumdedit primumque
haereditariam, mox etiam despoticam imperii formam introduxit.
44262. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Ungaricam domus Austriaca pessumdedit primumque
haereditariam, mox etiam despoticam imperii formam introduxit.
§ 1.
1 Primum id nos accipere oportet Ungaros, avidum natura libertatis populum,
etsi creatis regibus, non omnem tamen ex integro potestatem iis concesisse; retinuere sibi
non pauca de suprema potestate rerumque summam non apud principem solum sed una penes
optimates esse voluere. 2 Sic dispertita regem inter et optimates pacis
bellique potestas ut nec bellum inire
44263. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
mox etiam despoticam imperii formam introduxit.
§ 1.
1 Primum id nos accipere oportet Ungaros, avidum natura libertatis populum,
etsi creatis regibus, non omnem tamen ex integro potestatem iis concesisse; retinuere sibi
non pauca de suprema potestate rerumque summam non apud principem solum sed una penes
optimates esse voluere. 2 Sic dispertita regem inter et optimates pacis
bellique potestas ut nec bellum inire nec foedus constituere illi sine his integrum foret;
sic leges
44264. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
§ 1.
1 Primum id nos accipere oportet Ungaros, avidum natura libertatis populum,
etsi creatis regibus, non omnem tamen ex integro potestatem iis concesisse; retinuere sibi
non pauca de suprema potestate rerumque summam non apud principem solum sed una penes
optimates esse voluere. 2 Sic dispertita regem inter et optimates pacis
bellique potestas ut nec bellum inire nec foedus constituere illi sine his integrum foret;
sic leges ferendi, tributa et vectigalia augendi vel minuendi
44265. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quod optimates ipsi ita parum regiae potestati sunt obnoxii ut nullo
in eos principi arbitrii iure relicto severitati legum, quae et ipsum principem pro modulo
suo ex aequo ligant, sint subiecti. 4 Accedit palatini (quem ipsum, ut et
conservatores coronae, quod non rex, sed ipsi eligant optimates, magnae libertatis locum
habet) par fere principi authoritas, Austriacis semper invisa; qui adeo supra ceteros est
elatus ut regem inter et regnum de lege mediator sit eiusque sit muneris civiles, si quos
oriri contingat, tumultus
44266. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus
praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac quemadmodum regnum in suis
libertatibus, sic regem in suis iuribus conservare. 5 Multa alia sunt quae
ostendant supremam potestatem in principe ex toto non residere, proprietateque coronae penes
regnum semper permanente solum eius usum principi esse.
§ 2.
1 Has tantas talesque Ungarorum libertates, ut primum solio irrepsit, domus
Austriaca, sine lege aliis
44267. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
coronae penes
regnum semper permanente solum eius usum principi esse.
§ 2.
1 Has tantas talesque Ungarorum libertates, ut primum solio irrepsit, domus
Austriaca, sine lege aliis regnis dominari assueta, non potuit aequo animo intueri coepitque
primum posteris suis, mox propriae dominandi libidini consulere. 2 Quod ut
melius appareat necessarium puto nosse quomodo Ungarico solio Austriaca domus primum se
intrusit, quod brevissime expedio.
44268. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Ungaria, exigui illi, qui supererant, optimates, ut regno consulerent in campum Rákos pro
more congregati, insignem bello meritis virum Ioannem Zapolium, prius Transylvaniae ducem,
sibi in regem praefecere, quod vel ipsi devincti Austriacae domui authores infitiari non
praesumunt. 2 Stephanus Bathorius, potens in vulgus vir, caecus rabie ob
praelatum sibi Zapolium, ilico ad viduae reginae, quam Ferdinandi Primi imperatoris sororem
occisus nuper ad Mohachium Ludovicus rex funesto Ungariae matrimonio sibi coniunxerat, partes
44269. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Bathorius, potens in vulgus vir, caecus rabie ob
praelatum sibi Zapolium, ilico ad viduae reginae, quam Ferdinandi Primi imperatoris sororem
occisus nuper ad Mohachium Ludovicus rex funesto Ungariae matrimonio sibi coniunxerat, partes
transiit regnumque, cum pro se non potuisset, Ferdinando coepit procurare. 3
Nec defuit sibi Ferdinandus, etsi gravi in imperio bello implicitus, et qui ante Mohachianam
cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca
misere iam alioquin dilacerato,
44270. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
procurare. 3
Nec defuit sibi Ferdinandus, etsi gravi in imperio bello implicitus, et qui ante Mohachianam
cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca
misere iam alioquin dilacerato, ut suae ambitioni deserviret, eo non obstante bello novam
belli facem misso valido in Ungariam exercitu inferre non dubitavit, cepitque ante omnia
Posonium et indictis per reginam (quod monstrum!) comitiis regem se fecit proclamari.
4 Ita primum Ungarico solio domus Austriaca irrepsit, quo iure,
44271. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
implicitus, et qui ante Mohachianam
cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca
misere iam alioquin dilacerato, ut suae ambitioni deserviret, eo non obstante bello novam
belli facem misso valido in Ungariam exercitu inferre non dubitavit, cepitque ante omnia
Posonium et indictis per reginam (quod monstrum!) comitiis regem se fecit proclamari.
4 Ita primum Ungarico solio domus Austriaca irrepsit, quo iure, quis non
videt? 5 Frustra illa ad foedera nescio quae Mathiam inter
44272. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
bello novam
belli facem misso valido in Ungariam exercitu inferre non dubitavit, cepitque ante omnia
Posonium et indictis per reginam (quod monstrum!) comitiis regem se fecit proclamari.
4 Ita primum Ungarico solio domus Austriaca irrepsit, quo iure, quis non
videt? 5 Frustra illa ad foedera nescio quae Mathiam inter et Uladislaum, ac
Fridericum imperatorem inita recurrit quibus tributum sit illi, in casum quo ii sine liberis
decesissent, ius in Ungariam, quasi vero Mathias aut quispiam alter mortalium de corona
44273. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
quidem commota
specie belli sacri a Ferdinando universa Christianitate Vienna repulsus fuit, redux tamen
miranda in barbaro
magnanimitate reductum Budam Zapolium absque omni tributo regem Ungariae restituit.
11 Non tulit id Ferdinandus nec ante ad pacem animum adiecit quam ingenti a
vizirio proelio fuisset profligatus. 12 Zapolius et ipse bello fessus,
cedens, quod oportuit, necessitati, acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat,
Ferdinandus Ungariae partes
44274. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Austriacae regimine
incepisse et, ex quo domus istius imperium in Ungaria cepit, regem et regnum in diversa
distractos, illum semper subversioni legum exitioque libertatis, hoc conservationi eius
studuisse. 17 Quae res tantis postea civilibus bellis causam dedit, non
religionis diversitas aut, ut Austriaci per contumeliam dictitant,
levitas Ungarorum. 18 Id enim notum omnibus est quanti
ingenuus sit amor libertatis et, si pro libertate tanto sanguine parta, tanto tempore
conservata
44275. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
evocati
Turcae, tum tantorum belli malorum causas esse, qui, ut destructa Ungarorum libertate ad
libidinem possent dominari, toties eam gentem (quod facile praevidere poterant) in arma aut
imprudenter aut malitiose impellere contra ius iurandum contra humana divinaeque iura non
dubitarunt.
§ 4.
1 Sed ut regrediamur; mortuo Zapolio existimavit Ferdinandus se vigore
illius nescio cuius foederis in alia quoque regni parte successurum, ast Ungari
44276. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Ungariae comitatibus iussit esse contentam.
4 Ita trium dominorum iugum ad semel infelix pertulit
4,4 post pertulit del. Transylvania
Ungaria. 5 Sed Ferdinandus nec tum quietus, quod armis non poterat,
fraude consequi nitebatur ut totam sub suam potestatem redigeret Ungariam. 6
Itaque persuadet nescio quibus fraudibus Isabellam uti dicionibus suis concederet,
Sigismundus autem regis nomine abstineret, amplissimas eum in finem at vanas, pro more
44277. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
autem regis nomine abstineret, amplissimas eum in finem at vanas, pro more
Austriaco, pollicitationes adiungens. 7 Solimannus specie defendendae
Isabellae, re ipsa quod sua multum intererat per accessionem Transylvaniae potentiam domus
Austriacae in vicino adeo non adaugeri, misso exercitu, depulsis Austriacis, facili negotio
Isabellam et Sigismundum in suas restituit diciones, magnoque cum gaudio incolarum
Transylvaniae restituit.
§ 5.
1 Tum demum vidit Ferdinandus
44278. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
ducatorum, Zapolio suam praestaret sororem. 2 Negavit id postremum consueta
Austriacis perfidia Maximilianus; quod ut ulcisceretur, Zapolius ad Martem
6,1 Martem divino pro Ma*tem, cum littera singula legi non
possit
regum iudicem confugit. 3 Perduellionem exclamant his Austriaci et
ruptum foedus, consueti sua scelera in aliorum culpam conferre; at eos ipsos causam funesto
sane illi bello dedisse quis non videt? 4
44279. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
cum littera singula legi non
possit
regum iudicem confugit. 3 Perduellionem exclamant his Austriaci et
ruptum foedus, consueti sua scelera in aliorum culpam conferre; at eos ipsos causam funesto
sane illi bello dedisse quis non videt? 4 Adfuit rursus cum tercentis
armatorum milibus pro Zapolio Solimmannus stetissetque caro Austriacis una muliercula ni plus
quam stupenda universo orbi Nicolai Zrinii virtute tam diu ad Szigethum fuisset detentus
donec fato suo secutam Zrinii mortem
44280. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
repente eum "seu fato" (ut
inquit Florus Polonicus) "seu veneno properata mors abstulit." 6 Quod mirum
minime fuisset ab iis qui nuper Martinusium antistitem et cardinalem, quod suis fraudibus,
quibus Isabellam e Transylvania eiecerunt, obstare voluisset, non curata purpurae sanctitate,
spreta religione, contempto humano divinoque iure gladio perimi curaverunt.
§ 7.
1 Sublato hunc in modum Zapolio Transylvanii ipsis acquiescentibus
Austriacis Ioannem Bathorium
44281. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
posse servitutis iugum existimabant.
3 Protrita omnia regni iura, violatae militari licentia nobilitatis
libertates (3:1598), inducta rursus externorum dominatio, clausae gentilibus dignitates,
palatini munus rursus suppressum, ut iam cuique liceat existimare an non in tanta legum ruina
lex Andreae periuro principi resistendi tribuens facultatem locum habere debuerit et
effectum. 4 In tanta tamen ruina patriae silebant adhuc leves (ut volunt
Austriaci) et nati ad perduellionem Ungari, satis non fuit tantis obrui malis;
44282. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
cuique liceat existimare an non in tanta legum ruina
lex Andreae periuro principi resistendi tribuens facultatem locum habere debuerit et
effectum. 4 In tanta tamen ruina patriae silebant adhuc leves (ut volunt
Austriaci) et nati ad perduellionem Ungari, satis non fuit tantis obrui malis; oportuit et de
remedio antea desperare. 5 Quod brevi Rudolphus palam fecit indictis comitiis
quo de gerendo adversus Turcas bello consuleretur. 6 Sed enim mederi antea
suis volebant malis Ungari, remedium tantarum
44283. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
remedium tantarum calamitatum postulabant. 7 Hic
sive data occasione, sive incitati arte aulae Lutherani suam in regno sectam stabiliri,
ademptas restitui ecclesias postulabant. 8 Quo loco, quoniam mentio incidit
Lutheranorum, praeterire sine fraude non possumus qua Austriacorum arte aucta haec in Ungaria
haeresis tantis bellis praetextum, Austriacis autem facilem stabiliendae hereditatis
absolutaeque dominationis dederit modum.
9 Ingens fuit, antequam domus
44284. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
exsuperantibus Ungarorum patientiam iniuriis, armis
Austriacorum tyrannidi obvium itum est? 20 Commota ilico universa Europa est,
indictum religioni bellum, pro fide catholica pugnari clamitabatur; quasi vero omnium, quae
unquam gessit Ungaria, bellorum civilium non fuerit causa principalis libertatum regni
violatio, quibus quod Lutherani quoque pars non exigua Ungarorum interfuerint,
illorum in regno stabilimentum ex accidenti interveniebat. 21 Atque his
artibus Austriacorum stabilita in regno pestis illa
44285. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Commota ilico universa Europa est,
indictum religioni bellum, pro fide catholica pugnari clamitabatur; quasi vero omnium, quae
unquam gessit Ungaria, bellorum civilium non fuerit causa principalis libertatum regni
violatio, quibus quod Lutherani quoque pars non exigua Ungarorum interfuerint,
illorum in regno stabilimentum ex accidenti interveniebat. 21 Atque his
artibus Austriacorum stabilita in regno pestis illa praeclarum suas intentiones aulae
exsequendi semper modum dedit.
44286. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
intuitu religionis in diversa abire Ungaros aula conspexit ne, quas memoravimus,
regni querelis indulgeri cogeretur, specioso, ne dissensiones in amplius gliscant, praetextu,
insigni ludibrio, comitia dissolvit. 2 Quid faciat sic ludificatum infelix
regnum dum non modo premi se omni calamitatum genere, sed et desperandum esse de remedio
videt? 3 Sane mirari nos minime decet si de iusta tandem defensione coepit
cogitare; dux tantum et author defuit cum Rudolphus, vel id indignatus quod Ungari mala sua
quaeri ausi
44287. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
genere, sed et desperandum esse de remedio
videt? 3 Sane mirari nos minime decet si de iusta tandem defensione coepit
cogitare; dux tantum et author defuit cum Rudolphus, vel id indignatus quod Ungari mala sua
quaeri ausi fuissent, quoniam de universis se non poterat vindicare, in Lutheranos, partem
utpote infirmiorem, detonavit, quasi publicas ipsi consultationes
turbassent, ultusque privatorum supplicio regni totius querelas est. 4 Tum
vero alienatis Lutheranorum quoque animis
44288. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
totius querelas est. 4 Tum
vero alienatis Lutheranorum quoque animis vix Bocskaius, quem privatae iniuriae caesari
infestum reddiderant, hostilem in eum animum ostendit, cum ilico ab eo adversus caesarem
universum regnum stetit coegereque armis, cum aequitate non potuissent, caesarem Ungari
exactius ut tandem eorum libertates observarentur, sufferretur extranea dominatio, palatinus
demum post annos quattuordecim eligeretur. 5 Hae sunt foederis illius, quod
anno 1606. ictum est, condiciones, ut appareat easdem et belli
44289. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
miserant Austriaci,
Transylvaniae possesio, Lutherani, ut suas etiam haberent partes, in regnum per legem recepti
sunt.
§ 10.
1 Ita avulsa ab Austriacis Transylvania Mathias, qui Rudolpho successit,
non satis habuit animi ut iam contra libertatem Ungarorum quidpiam attentaret, omnem tantum
cogitationem ad recuperandam Transylvaniam intenderat. 2 Igitur fovere illic
turbatores, ipse etiam turbas excitare, mox mediatoris instar se ingerere, verbo iis artibus
44290. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Igitur fovere illic
turbatores, ipse etiam turbas excitare, mox mediatoris instar se ingerere, verbo iis artibus
uti quibus facillimum pro omni eventu sibi faceret accessum. 3 Sed enim sors
secus tulit, nam, ut est continua rerum humanarum vicissitudo, non solum Mathiae artes optato
effectu caruere, sed et Betlenius, qui post non nullos Bocskaio in Transylvania successerat,
Ferdinandum secundum Mathiae successorem regno pariter exuit et corona. 4
Bello huic artes potissimum illae, quibus Transylvaniam
44291. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
mediatoris instar se ingerere, verbo iis artibus
uti quibus facillimum pro omni eventu sibi faceret accessum. 3 Sed enim sors
secus tulit, nam, ut est continua rerum humanarum vicissitudo, non solum Mathiae artes optato
effectu caruere, sed et Betlenius, qui post non nullos Bocskaio in Transylvania successerat,
Ferdinandum secundum Mathiae successorem regno pariter exuit et corona. 4
Bello huic artes potissimum illae, quibus Transylvaniam affectabant Ungari, causam dederunt,
accessit foedus Ungariam inter et Bohemiam
44292. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
perfidia pro se volens occupare Transylvaniam, eundem evocasset. 7 Verum
secuti meliora consilia Transylvani in Apafium communi voto consensere significavereque
Leopoldo nihil amplius sibi caesareo milite opus esse futurosque in armis contra omnes qui
eos turbare non dubitarent. 8 Turca quoque offensus hoc caesaris prioribus
adeo adverso foederibus facto bellum coepit meditari. 9 Caesar consultaturus
de eius gerendi ratione comitia indixit ac, quoniam ad opprimendam, ut meditabatur, Ungariam
multum interfuit
44293. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
praetextu id potissimum
ab Ungaris flagitavit, necessaria ut ii ad vitam suppeditarentur. 10 Ungari
probe gnari, quo isthaec aulae consilia spectarent, id acriter negavere, cumque secretos
quodpiam aulam inter et Turcas tractatus intercedere conspexissent, non potuerunt non
queri caesarem iuramenti sui immemorem cum Turcis sine regno quaepiam pacisci.
11> Quid faciat Austriacus dolus? <12 Invenere modum quo rursus
catholicos cum Lutheranis colliderent sicque comitia nulla re
44294. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
id potissimum
ab Ungaris flagitavit, necessaria ut ii ad vitam suppeditarentur. 10 Ungari
probe gnari, quo isthaec aulae consilia spectarent, id acriter negavere, cumque secretos
quodpiam aulam inter et Turcas tractatus intercedere conspexissent, non potuerunt non
queri caesarem iuramenti sui immemorem cum Turcis sine regno quaepiam pacisci.
11> Quid faciat Austriacus dolus? <12 Invenere modum quo rursus
catholicos cum Lutheranis colliderent sicque comitia nulla re determinata
44295. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
cum caesar utilitatis tantum suae studiosus pacem ilico
adversus omnium opinionem fecit. 15 Nullam in eo foedere Ungari partem,
contra omnia regni iura, contra praestitum a caesare in coronatione sua iuramentum, habuere,
intellexere post pauculum adversus se, non pro se pacem illam factam esse; nam Turca per
universam ilico Ungariam tributum exigere coepit, cumque ad caesarem Ungari recurrissent,
dare tantum prohibebantur. 16 Petiere igitur liceret adminus sibi suum
Constantinopolim mittere ablegatum qui causam eius
44296. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
aedificandis praesidiis, id est applicandum ab ipsis Ungaris
libertatis iugulo ferrum, petebatur. 20 At ii amplius etiam quam unquam alias
de libertate solliciti (quod iniecto per externum militem freno, negata palatini in locum
Veselenii electione, sublato, ut non pauci ferebant, Austriaca fraude, qui potissimum
timebatur, heroe Nicolao Zrinio, palam ferebatur aulam aperte se liberare velle ab omnibus
iis qui inducendo despotico imperio obstare potuissent), surdi ad illa, sinceram
11,20 sinceram]
44297. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
subire noluissent, Posonium ad dicendam causam
citavit. 22 Voluit nempe facto comprobare quod ferebatur sufferendos e medio
omnes illos qui despotico imperio obstare potuissent. 23 Sed enim praetextus
ille ad perdendam omnem Ungaricae libertatis florem non suffecit, oportuit novum rebellionis
titulum comminisci ut tandem, quod tanto tempore indirecte machinabantur, Austriaci subversa
priori regiminis forma, prostratis cunctis legibus despoticum imperium inducerent.
44298. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
ilico caesarem obsecravere creando ut palatino iudicandisque
laesae maiestatis reis, quos de lege per comitia oportuerat iudicari (Vladislai decretum
1:53), comitia indiceret. 8 Ille pro responso innumerabilem tantum in
Ungariam militiam induxit citavitque non tanquam ad comitia vocaret, sed velut ad iudicium,
territam iam Zrinii Frangepanique carcere et tanto exercitu nobilitatem, impulitque tandem ut
in cunctas Ungariae urbes praesidia acciperent cum nunquam antea ullam Ungariae arcem
externum praesidium insedisset, acturus
44299. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
iam Zrinii Frangepanique carcere et tanto exercitu nobilitatem, impulitque tandem ut
in cunctas Ungariae urbes praesidia acciperent cum nunquam antea ullam Ungariae arcem
externum praesidium insedisset, acturus nempe apertis viribus si confictum perduellionis
crimen non substitisset. 9 Itum deinde ad privatorum arces e quibus haud
pauci iugo non asueti omnino restitere; quod ulteriorem rebellionis praetextum Austriacis
postea subministravit. 10 Veselenius e horum numero palatini illius filius
Tököliusque fuere;
44300. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
in cunctas Ungariae urbes praesidia acciperent cum nunquam antea ullam Ungariae arcem
externum praesidium insedisset, acturus nempe apertis viribus si confictum perduellionis
crimen non substitisset. 9 Itum deinde ad privatorum arces e quibus haud
pauci iugo non asueti omnino restitere; quod ulteriorem rebellionis praetextum Austriacis
postea subministravit. 10 Veselenius e horum numero palatini illius filius
Tököliusque fuere; qui
tamen omnes in mentem caesaris vi adacti sunt.
44301. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
sublatam veneno coniugem, infectos caesareos fontes, paratum imperatori
venenum, pluraque eiusmodi puerilia, leviora sane sunt quod ut refutari mereantur.
5 Zrinio dabantur potissimum crimini secreti cum Turca tractatus quasi vero
id ab ipso caesare indultum ei non fuisset quo Turcarum detegere posset intentiones.
6 Quid plura? Secutus Tarquinii consilium Leopoldus altiora papaverum capita
demessuit ut voti facilius damnarentur.
§ 14.
1 Itaque vix sublatis
44302. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
quoniam factum illud tot sceleribus, periurio, crudelitate,
avaritia, dominandi libidine perpetratum per illam nescio quam rebellionem excusare solent
Austriaci, quaero ego ab iis an eam aliquorum tantum, an totius regni fuise rebellionem
putent? 2 Si aliquorum, non potuit ergo totum regnum contra datum iusiurandum
ita omni prorsus libertate spoliari, et alioquin illegitimum fuit illud contra leges regni
extra Ungariam celebratum iudicium, nec mirum quod viso eo exemplo nemo amplius aulae fidere
ausus sit Ungarorum. 3 Si
44303. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
nemo amplius aulae fidere
ausus sit Ungarorum. 3 Si vero regni totius eam fuisse rebellionem dicunt,
primum dici peto quo fundamento id asserere possunt; nam quod secreta illa rempublicam post
mortem caesaris constituendi consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de
tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset,
tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt.
4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite
44304. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset,
tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt.
4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite
exposcentis opinionem itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos Ungaros
indictam diaetam
15,4 diaetam] in margine addidit auctor | concessum] ex
permissum corr. auctor
pertinet, id lege
44305. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
| concessum] ex
permissum corr. auctor
pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in
circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum Ungariam
insurexisse; an non id ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum
crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe
expositis, sed et ab ipso eiusque praesertim militia multis modis oppressis?
6 Lege itaque admisso ipsis
44306. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
corr. auctor
pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in
circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum Ungariam
insurexisse; an non id ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum
crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe
expositis, sed et ab ipso eiusque praesertim militia multis modis oppressis?
6 Lege itaque admisso ipsis facto non potuerunt tam enormis rebellionis
accusari ut
44307. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum
crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe
expositis, sed et ab ipso eiusque praesertim militia multis modis oppressis?
6 Lege itaque admisso ipsis facto non potuerunt tam enormis rebellionis
accusari ut propterea cunctos eos in servitutem redigere potuisset.
§ 16.
1 Sed avertamus tandem mentem a tam funesto obiecto videamusque quomodo
Ungari priorem reipublicae
44308. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
facilius
quam iustissimis Tökölii postulationibus assentiendo cuncta, quae funestum, quod consecutum
est, bellum attulit mala, evitare. 10 At ille nihil magis quam pristinum
reduci regimen (quod principale Ungarorum petitum fuit) abhorrens, cum aperte refutare non
posset, instigato, ut indicendis comitiis obsisteret, clero, quod futurum illi persuasisset
ut cuncta iis comitiis Lutheranis oporteat indulgeri, Tökölium sic ludificavit.
11 Atque tum demum Tökölius arctum cum Turca foedus percussit, addens
44309. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
recedere. 12 Vix tandem Leopoldus,
cum nec Tökölium Turcae suspectum reddere, nec discordiis inter hostes seminatis proficere
potuisset, videns optatum habuisse eventum Tökölii consilium, nec solum Ungariae, sed et
aliis provinciis suis a Turca timens, cum non parum sua interesse videret Ungarorum
recuperare benevolentiam idque nisi restituto pristino regimine se obtinere non posse
perspiceret, comitia anno
1681. indixit quibus restitutae rursus Ungaris cunctae libertates, expulso ordine
44310. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
seminatis proficere
potuisset, videns optatum habuisse eventum Tökölii consilium, nec solum Ungariae, sed et
aliis provinciis suis a Turca timens, cum non parum sua interesse videret Ungarorum
recuperare benevolentiam idque nisi restituto pristino regimine se obtinere non posse
perspiceret, comitia anno
1681. indixit quibus restitutae rursus Ungaris cunctae libertates, expulso ordine Teutonico
creatus palatinus, miles exterus ob imminens a Turca ingens bellum permissus quidem in regno,
at
44311. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
At enim nullum adhuc
eorum in Ungariam pervenerat cum Tökölius captis iam aliquot urbibus Cassoviam comitia
indixit data integra sincere consultandi libertate et eos etiam, qui caesari paruissent,
invitans. 5 Leopoldus, Austriacae nunquam immemor astutiae, non modo id suis
Ungaris non denegavit, verum suum etiam illuc misit legatum, nempe quo Tökölium quoquo modo
suspectum Turcae redderet. 6 Verum nequiquam; soluta quippe, ut in tanta
geniorum diversitate facile praevideri poterat, absque positiva aliqua
44312. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
eorum in Ungariam pervenerat cum Tökölius captis iam aliquot urbibus Cassoviam comitia
indixit data integra sincere consultandi libertate et eos etiam, qui caesari paruissent,
invitans. 5 Leopoldus, Austriacae nunquam immemor astutiae, non modo id suis
Ungaris non denegavit, verum suum etiam illuc misit legatum, nempe quo Tökölium quoquo modo
suspectum Turcae redderet. 6 Verum nequiquam; soluta quippe, ut in tanta
geniorum diversitate facile praevideri poterat, absque positiva aliqua determinatione
comitia, Tökölius
44313. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
geniorum diversitate facile praevideri poterat, absque positiva aliqua determinatione
comitia, Tökölius suum cursum est prosecutus. 7 Ac quamquam Leopoldo iam
aucto auxiliis sexaginta amplius militum milia forent, tamen caesareo exercitu cum Turca
comittere non auso Turca Tököliusque
17,7 Tököliusque] Tekeliusque
ad Viennae usque moenia pervenere. 8 Tum demum conspirante in Tökölii
exitium universa Christianitate profligatus depulsusque Vienna Turca, simul universa ilico
44314. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
ad Viennae usque moenia pervenere. 8 Tum demum conspirante in Tökölii
exitium universa Christianitate profligatus depulsusque Vienna Turca, simul universa ilico
Ungaria, si Tökölianos excipias, quibus tam formidabili potentiae resistere integrum non
fuit, pro caesare se declaravit. 9 Tum vero Tökölius lapsis in
deteriora rebus suis redire cum caesare iterum
17,9 iterum] ab auctore postea additum
in
44315. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
noto omnibus eo quod ad recuperanda omnia, quae Turca avulserat, iure iurando suo
18,3 suo] postea addidit auctor | post mendicatis delevit
auctor ad pelle
fuerit obligatus et alioquin non sine Ungarorum auxilio et sub mendicatis specie
religionis contra Turcas auxiliis Ungariam recuperarit. 4 Ad consuetam igitur
Austriacis omnibusque tyrannis communem artem recurrit, nempe tollendi e medio omnes illos
quos suo proposito adversaturos putavisset.
44316. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
obductum lugubri panno theatrum,
dilatantur carceres, triginta amplius adducuntur carnifices, miles toto regno veluti
venaturus eos, qui inducendae hereditati obsistere potuissent, emittitur discuritque, omnis
urbis carceres primoribus regni complentur. 8 Dici non
potest quantam illic caedem patraverit Austriaca crudelitas; id sufficiat nosse nulla die,
usque dum voti damnaretur Leopoldus, vacatum esse, saepe autem etiam quadraginta uno die ab
imperitis legum crudelissimique imperatoris
44317. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
etiam quadraginta uno die ab
imperitis legum crudelissimique imperatoris crudelioribus ministris caesos fuisse.
9 Et adhuc neget aliquis ullum sceleris genus ab Austriacis in Ungariam
fuisse praetermissum quando ipsi iurati Austriae scriptores eam rebellionem non nisi in
privatis quorundam querelis, quod peius quam unquam antea ab Austriaco milite tum Ungari
tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo impunitas, siquid
in eo homine fuisset fidei et humanitatis, abstergere
44318. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Transylvania per caesareos contra foedus, quod supra memoravimus, ita oppressa ut
Apafius princeps e metropoli in privatam se debuerit recipere posessionem, perfecturus
tandem, quod tam diu Austriaca ambiverat superbia, comitia Posonium convocat Leopoldus, non
tanquam esset id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis
sunt, "pristinae felicitatis aviti sui Regni Ungariae, fatu illud etiam salutare sibi
occurisse remedium ut Iosephum in futurum eorum hereditarium regem coronari faceret."
44319. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
crederes in tanto discrimine dubitare adhuc Ungaros ausos fuisse;
occupata caesareo milite
cuncta praesidia, oppressa Transylvania, Eperiesiensis laniena magis adhuc eo tempore
exercita. 18 Sed enim vehemens est amor libertatis; non dubitavere solum, sed
et aperte caesari renuntiavere se quidem Iosephum in regem eligere non recusare, at liberam
velle sibi remanere eligendi semper potestatem; ceterum petere se ut mox confecta pace omnis
externus miles praesidiis simul et Ungaria excedat.
44320. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
cuncta praesidia, oppressa Transylvania, Eperiesiensis laniena magis adhuc eo tempore
exercita. 18 Sed enim vehemens est amor libertatis; non dubitavere solum, sed
et aperte caesari renuntiavere se quidem Iosephum in regem eligere non recusare, at liberam
velle sibi remanere eligendi semper potestatem; ceterum petere se ut mox confecta pace omnis
externus miles praesidiis simul et Ungaria excedat. 19 Attonitus ea libertate
Ungarorum caesar vidit alia via quam metu sibi potius esse
44321. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
involasset, armis etiam sine infidelitatis nota ei resistendi
Ungaris potestas, excepit. 24 Nimirum relicta questus libertate obediendi
necessitatem Regno imposuit et, cum omnia large aula promitteret, cuncta violandi sibi
reservavit facultatem. 25 Non poterat tam delicato caesaris petito quiquam
Ungarorum sine discrimine fortunarum
18,26 fortunarum] scr. auctor pro vitae
capitisque reluctari. 26 Itaque comitia quidem in id consensere,
Tökölius autem
44322. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
coacta sufferri haud potuisse. 27 Quis enim credat
post data tot pervertendae libertatis ab Austriacis indicia Ungaros, ni coacti fuissent, in
id consensuros?
§ 19.
1 Utcunque sit, Leopoldus, qui non tam vano hereditatis nomini tantas
prodegerat astutias, quam ut tandem, quod peiuscule nuper illi successerat, inducta despotica
regiminis forma pro libidine posset dominari, ilico
hereditariam regiminis formam cum despotica confudit.
44323. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
regem inter et regnum mediatorem,
opportunum ad consultandum de tantis negotiis illum locum. 11 Et recordaretur
(subiciens) infamiam lege 3:1222, 1:1504. statutam esse contra eos quicunque de eiusmodi,
quae tunc subversabantur, negotiis extra diaetam tractare non dubitarent.
20,11 3… 1504.] in margine | post de del. auctor
rebus | tractare] pro consultare scr. auctor
12 Nimirum iustum esse ut de nobilitate
44324. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
dispensaret. 13 C umque cuncti
etiam alii laeti eo duce in eius sententiam concessissent, eadem ferme postea Leopoldo
declaravit. 14 Ita unus vir ille immortali facinore libertatem Ungaricam
velut Atlas humero suo sustentavit, tanta aulae invidia ut non semel veneno mors eius sit
tentata.
§ 21.
1 Nihil amplius defuit Leopoldo quam ut Transylvaniam quoque penitus
subiugaret. 2 Data ei occasio est; nempe mortuo Apafio patre, etsi vivo adhuc
44325. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
eo insigni Eugenii principis virtute profligato vi foederis
Carloviczensis, quod immediate secutum est, eam retinuit, quasi habuisset aliquod Turca
caesari, ut Transylvaniam retineret, ius permittendi. 3 Id quoque foedus
absque Ungarorum consensu ictum non postremum despotici imperii facinus fuit, praesertim cum
in aliis etiam condicionibus Leopoldo semper imperatore appellato nulla regis Ungariae mentio
facta sit quasi Imperii Romani provincia effecta fuisset Ungaria.
§ 22.
44326. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
eius vita; e qua cum
incolumis rediisset, destinabatur iam ab aula impar eius dignitati coniux cum ille specie
visendi exercitus in imperium profectus landgraviam Hassiae uxorem duxit ingenti caesaris
invidia, qui, quod sub sua tutela constitutus sine eius consensu ducere non potuisset
praetendens, vix reducem domestico carcere affecit. 6 Sed ille impetratam a
caesare veniam aetatis ostendens facile eam umbram delicti dissipavit.
§ 25.
1
44327. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Rakoczius, certissima
(ni sors secus tulisset) Austriaci odii victima. 8 Allata a Neostadiensi
consule accusationis capita, datumque triginta solum dierum ad respondendum spatium.
9 Ille tamen constanter mori se malle quam indigno eorum, quibus non
competat, iudicio viliter se subicere.
§ 27.
1 Itaque perierat procul dubio Rakoczius ni arcano divinae providentiae
consilio e suorum inimicorum manibus quantocius
44328. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
tanquam rite convictus perduellionis, horrendi criminis, reus pronuntiatur.
3 Nimirum vixisset ille tam securus medius inter caesaris praesidia aut ad
primam datae a sorore capti Longevalii famam, si quid in re ipsa fuisset, quod illi factu
facillimum erat, fugam non occupasset. 4 Aut, si reum sincera fide orbi
ostendere voluit Austria Rakoczium, cur, quas apud Longevalium repertas praetendit, litteras
non publicavit; cur patrium iudicium, cui se semper Rakoczius submiserat, refugit; denique
cur, quidquid de Rakoczio
44329. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
primam datae a sorore capti Longevalii famam, si quid in re ipsa fuisset, quod illi factu
facillimum erat, fugam non occupasset. 4 Aut, si reum sincera fide orbi
ostendere voluit Austria Rakoczium, cur, quas apud Longevalium repertas praetendit, litteras
non publicavit; cur patrium iudicium, cui se semper Rakoczius submiserat, refugit; denique
cur, quidquid de Rakoczio agebat, id tantis mysteriis summoque arcano involvit?
§ 29.
1
44330. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
refugit; denique
cur, quidquid de Rakoczio agebat, id tantis mysteriis summoque arcano involvit?
§ 29.
1 Sed quidquid de eo sit, Rakoczius iam liber Bercsenium, qui feliciori non
nihil fato Austriacorum casses evaserat, in Poloniam secutus est. 2
Affulserat in principio Bercsenio regis optimatumque in eo regno favor; at mox a quodam
ministro proditus,
29,2 in principio postea additum |
44331. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
30,4 principes] principi | post nobilitatem del. auctor hic
nunc quoque ad eam artem recurrit. 5 Iubet statim palatinum de belli
causis se informare quasi eae ex manifesto principis, quod statim publicavit, alioquin illi
non patuissent. 6 Id bellum Galli artibus suscitatum passim
30,6 post passim del. auctor creditur
quidem existimatur; at revera Gallia successibus Leopoldi territa infra spem etiam
Rakoczii
44332. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
aulae servum effecerat.
10 Itaque
quod Secsenium Colocensem episcopum
30,10 Colocensem episcopum in margine add. auctor
gentilibus carum videret Leopoldus, sane non genio aut confidentia, sed quod sua
utilitas sic exigebat, elegit oravitque eum ut ille tumultum quoquo modo componeret.
11 Ille cum Bercsenio Karolioque primum congressus id tantum effecit ut
posset Leopoldo certo
30,11
44333. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
certo
30,11 post congressus del. auctor illi quidem | certo]
addidit auctor
perscribere bello quidem illi violatas libertates omnino ansam dedisse, ceterum iis
ut mederetur, non caesari, sed principi, in cuius verba iam tota iuraverat Ungaria, incumbere
comitia convocare. 12 At Ungaros ne eo quidem
30,12 ne… quidem] scr. auctor pro non quod post eo steterat
44334. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
libertates omnino ansam dedisse, ceterum iis
ut mederetur, non caesari, sed principi, in cuius verba iam tota iuraverat Ungaria, incumbere
comitia convocare. 12 At Ungaros ne eo quidem
30,12 ne… quidem] scr. auctor pro non quod post eo steterat
contentos securitatem fiendorum tractatuum fideiussione externi alicuius principis
velle procurare. 13 Caesar ius convocandorum comitiorum sibi competere,
mediationem autem filii sui regis Romanorum
44335. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
colloqueretur praecepit. 15 Palatinus
30,15 Palatinus] ex Palatinusque corr. auctor
quoque suos eum in congressum serviliter in adulationem aulae instructos misit
deputatos qui non potuerunt non iniquo animo ab Ungaris accipi. 16 Rakoczius
Gyongyosini cum archiepiscopo congressus diaetam quidem, cum metu factionum, quas aula posset
suscitare, tum odio protestantium, quos illic triumphare prorsus necessum esset, in praesens
locum non
44336. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
praecepit. 15 Palatinus
30,15 Palatinus] ex Palatinusque corr. auctor
quoque suos eum in congressum serviliter in adulationem aulae instructos misit
deputatos qui non potuerunt non iniquo animo ab Ungaris accipi. 16 Rakoczius
Gyongyosini cum archiepiscopo congressus diaetam quidem, cum metu factionum, quas aula posset
suscitare, tum odio protestantium, quos illic triumphare prorsus necessum esset, in praesens
locum non habere declaravit.
44337. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
qui non potuerunt non iniquo animo ab Ungaris accipi. 16 Rakoczius
Gyongyosini cum archiepiscopo congressus diaetam quidem, cum metu factionum, quas aula posset
suscitare, tum odio protestantium, quos illic triumphare prorsus necessum esset, in praesens
locum non habere declaravit. 17 Armistitium, quod pessima fide ab Austriacis
peteretur, caesareo milite tum maxime populationibus indulgente admitti non posse.
18 Ceterum ante omnia nullitatem sententiae in se velut laesae maiestatis
criminis reum latae, ut
44338. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
quas aula posset
suscitare, tum odio protestantium, quos illic triumphare prorsus necessum esset, in praesens
locum non habere declaravit. 17 Armistitium, quod pessima fide ab Austriacis
peteretur, caesareo milite tum maxime populationibus indulgente admitti non posse.
18 Ceterum ante omnia nullitatem sententiae in se velut laesae maiestatis
criminis reum latae, ut et inductae per minas vim promissae in postremis comitiis hereditatis
inefficaciam agnosci debere. 19 Dum haec aguntur
44339. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
basi tractatus praemissum voluere per declaratam domus Austriacae
succesionem hereditariam regni proprietatem haud intelligi, quasi ex eo, quod hereditarium
dicatur Ungariae regnum, iam instar aliarum hereditariarum provinciarum appropriatum domui
Austriacae foret illaque non tam illi praeesset quam id velut patrimonium suum possideret,
proindeque quod lex Andreae sublata sit, princeps iam nulla lege, tanquam quae a subditis in
eum ferri non possit, teneretur. 6 Aliam enim esse hereditariam successionem
et aliam hereditariam
44340. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
regnum, iam instar aliarum hereditariarum provinciarum appropriatum domui
Austriacae foret illaque non tam illi praeesset quam id velut patrimonium suum possideret,
proindeque quod lex Andreae sublata sit, princeps iam nulla lege, tanquam quae a subditis in
eum ferri non possit, teneretur. 6 Aliam enim esse hereditariam successionem
et aliam hereditariam proprietatem, sive hereditariatum alium esse successivi regiminis,
alium proprietariae dominationis. 7 Nec ad evitandum id posterius sufficere
quod Ungaria suis
44341. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
sic volo, sic iubeo) vis eadem sit utrobique. 8
Quod Austriaci ad Ungariam quoque extendere huiusque regimen cum illorum confundere admodum
consueverunt.
33,8 post consueverunt deleta nonnulla: Quod tamen stare non
posse uel inde apparet
9 Sic quia impositi sunt hereditariis provinciis duodecim milliones,
Ungaria autem tertiam earum partem constitueret, ideo quattuor eam milliones solvere debere
inferebant; quod de milite quoque cum proportione
44342. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
concessit, superatae deinde ingenti labore armistitii
condiciones sunt.
§ 34.
1 Ast ubi ad pacis tandem condiciones deventum est, tum demum apparuit
animos tam contrariis rebus intentos bona fide coalescere non
34,1 non] postea additum
posse. 2 Quippe Ungari vetus regimen avitamque libertatem in cunctis
suis condicionibus respiciebant, caesar e contra, quidquid hereditariae despoticaeque suae
44343. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
armistitii
condiciones sunt.
§ 34.
1 Ast ubi ad pacis tandem condiciones deventum est, tum demum apparuit
animos tam contrariis rebus intentos bona fide coalescere non
34,1 non] postea additum
posse. 2 Quippe Ungari vetus regimen avitamque libertatem in cunctis
suis condicionibus respiciebant, caesar e contra, quidquid hereditariae despoticaeque suae
derogaret,
34,2
44344. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
derogabat corr. auctor
respuebat. 3 Itaque negata externa fideiussio sive exterarum
potentiarum mediatio, interna autem, quam in observatione legum ponebant, verbis tantum, ut
semper alias, promissa; Transylvanis electio non restituta; ut extorti violenter de
successione, de Andreae lege articuli in libera diaeta aliqua ratificentur, prorsus non
admissum; negata externi militis e praesidiis eductio, id est relicti regno compedes;
confirmata, at ambiguissimis verbis, palatini, iudicis curiae,
44345. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
sive exterarum
potentiarum mediatio, interna autem, quam in observatione legum ponebant, verbis tantum, ut
semper alias, promissa; Transylvanis electio non restituta; ut extorti violenter de
successione, de Andreae lege articuli in libera diaeta aliqua ratificentur, prorsus non
admissum; negata externi militis e praesidiis eductio, id est relicti regno compedes;
confirmata, at ambiguissimis verbis, palatini, iudicis curiae, banique dignitas; pari
verborum involutione liberum religionis exercitium admissum; generalis capitanei,
44346. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
religionis exercitium admissum; generalis capitanei,
thesaurariique dignitas specie remittendi ad aliam diaetam negotii prorsus denegata.
4 Negata coronae Muranium translatio; ius armorum remissum quidem, at
pessima, ut apparuit ex eventu, fide. 5 De non conferendis extraneis
dignitatibus, de restituendis damnificatorum bonis, de monetae cupreae compensatione, de
cancellariae authoritate, de Iazygum, Cumanorum, et liberarum civitatum privilegiis ita
responsum ut apparet odiosa ad diaetam relegatione tacitam involvi
44347. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
manifestans
quam indutiae ad finem decurrere incoepissent, nimirum nec locus iis respondendi et occasio
praeberetur, adiectis minis evertendi regni ni iis prompte assensissent. 2
Itaque oportebat sumptum malo omine bellum vel invitum Rakoczium continuare; cuius non potuit
non infelix exitus esse. 3 Dudum praeclusa Ungaris militarium honorum via
robur eorum
exstinxerat ars Austriaca gentemque in vinum et otium degenerare coegerat nulla iuventutis
educatio aut tradendae iis
44348. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
quam indutiae ad finem decurrere incoepissent, nimirum nec locus iis respondendi et occasio
praeberetur, adiectis minis evertendi regni ni iis prompte assensissent. 2
Itaque oportebat sumptum malo omine bellum vel invitum Rakoczium continuare; cuius non potuit
non infelix exitus esse. 3 Dudum praeclusa Ungaris militarium honorum via
robur eorum
exstinxerat ars Austriaca gentemque in vinum et otium degenerare coegerat nulla iuventutis
educatio aut tradendae iis disciplinae militaris
44349. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
comitia in Huszt praefixisset, Karolius
nefaria traditione eo inscio in Kassa transegit. 7 Quae res Rakoczium ad
finem usque vitae errare et sub extraneo caelo vivere coegit, nobis autem reliquit tamen eam
umbram libertatis qua nunc utimur, ut servi aperte non dicamur.
Finis.
Breves aliquot dissertationes
Quod magnates partem potentiae, si rex absolutum
44350. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
appareat exemplum. 2 Nam cum Christus, licet
Petrum quidem aliis praefecerit, potestatem tamen cum ceteris apostolis communicaverit, cumque
ea de causa veteris aevi pontifices, queis prisca simplicitas et expers ambitionis animus, in
arduissimis quibusque rebus non nisi consulto concilio quidquam statuere consuevissent, modo
pontifices, cardinalium probabiliter impulsu, qui splendore concilii obscurari forsan putant
authoritatem suam, aut certo plurima ea etiam, quae concilium concernerent, gaudent manibus
suis expediri, adeo ab omni
44351. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
plurima ea etiam, quae concilium concernerent, gaudent manibus
suis expediri, adeo ab omni concilio sunt alieni ut memoriam eius, si possent, e mentibus
hominum evellere velle videantur. 3 Hinc perpetuum illud: episcopos in
partem sollicitudinis esse vocatos, non in plenitudinem potestatis. 4
Hinc qui concilium supra papam esse vel hiscere ausit, reus status appellatur; adeo quoque
Ecclesiae princip ib us placet nullis constricta limitibus authoritas, ipsique
Ecclesiae proceres principem suum ad eam
44352. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eo aevo caesaribus
in illud despotici imperii fastigium connitentibus favisse et hoc modo ipsi quasi contra se
libertatesque suas patriamque suam pugnasse comperiuntur. 8 Cuius quidem
praeposteri atque, ut apparet, naturae ipsi repugnantis conatus causa videtur non solum
adulandi rebusque suis prospiciendi studium, verum etiam potissimum ea, quam supra diximus,
ratio, nimirum quia non aulici solum sive ministri, sed ipsi etiam in maioribus patriae
dignitatibus constituti optimates maiori cum authoritate sperant se munera sua
44353. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
suas patriamque suam pugnasse comperiuntur. 8 Cuius quidem
praeposteri atque, ut apparet, naturae ipsi repugnantis conatus causa videtur non solum
adulandi rebusque suis prospiciendi studium, verum etiam potissimum ea, quam supra diximus,
ratio, nimirum quia non aulici solum sive ministri, sed ipsi etiam in maioribus patriae
dignitatibus constituti optimates maiori cum authoritate sperant se munera sua exercere,
magisque imbecillioribus insultare, hocque modo altius supra ceteros se erigere posse si rex
despotico imperio potiatur;
44354. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
constituti optimates maiori cum authoritate sperant se munera sua exercere,
magisque imbecillioribus insultare, hocque modo altius supra ceteros se erigere posse si rex
despotico imperio potiatur; ubi enim rex ipse legibus constrictus est, eo magis inferiores
etiam magistratus non nisi concessam legibus iurisdictionem possunt exercere, neque pro
ambitione sua supra ceteros se attollere; contra, ubi rex absoluta pollet potestate, quisque
magistratus eam exercere potest iurisdictionem, quam favor ipsi regis tribuit et, licet nullo
etiam speciali regis
44355. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ambitione sua supra ceteros se attollere; contra, ubi rex absoluta pollet potestate, quisque
magistratus eam exercere potest iurisdictionem, quam favor ipsi regis tribuit et, licet nullo
etiam speciali regis favore gaudeat, hoc modo tamen minus ceteris videtur exaequatus quod non
libertate populi, sed arbitrio regis impediantur
8 erigere] erigire MS | videtur… impediantur… possint sic
quominus pro libertate sua possint imperare.
9 Denique quo maior
44356. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Denique quo maior est regis potentia, eo submissior populi subditorumque
in eum veneratio, ministrorum autem cultus a proportione venerationis, quae in regem habetur,
crescit. 10 Rex enim in ministris suis colitur et, quo amplius rex colitur, eo
magis non ministri solum, sed et omnes eius magistratus aestimantur; quo fit ut in liberis
rebus publicis populus exiguam erga magistratus habeat venerationem. 11 Unde
etiam in monarchiis mixtis optimates non renuunt maiorem regi cultum praestare, modo ipsi
quoque a vulgo
44357. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
in ministris suis colitur et, quo amplius rex colitur, eo
magis non ministri solum, sed et omnes eius magistratus aestimantur; quo fit ut in liberis
rebus publicis populus exiguam erga magistratus habeat venerationem. 11 Unde
etiam in monarchiis mixtis optimates non renuunt maiorem regi cultum praestare, modo ipsi
quoque a vulgo et populo magis adorentur.
Quod conveniens sit principem secundum legem dominari.
1 Praeclara sunt Iunii Bruti de
44358. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
instituere necessum est, ita principem, qui artem imperandi
assumpsit, legibus, quae verae imperandi regulae sunt, constringi oportet.
3 Esse enim quampiam gubernandi artem liquido constat, eo autem ipso eam
certis regulis contineri necessum est, quas quidem non in arbitrio principis, incerto,
instabili, vitioque obnoxio, sed in legibus fixis, perpetuis, et aequissime latis constituere
prorsus iustum est. 4 Dicere enim artis gubernandi regulas principem ex
proprio cerebro desumere debere perinde videtur ac si diceretur
44359. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
magistratui suo competentem gubernet, apparet; ita et populus iam tum, cum principem sibi
initio constituit, immo etiam postea, dum novus semper princeps inauguratur, leges veluti
tabulas, quibus omnes gubernandi regulae continentur, illi in manus tradit ut secundum eas et
non aliter imperium suum administret; quas quidem ille, si modo ratio illi imperii constat,
ultro observabit.
6 Hic enim recte locum habet illud, quod Alexandro Magno cytharam discere
incipienti cumque ingentem initio difficultatem experiretur, ut se faciliora
44360. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
prohibitione, quam index librorum prohibitorum
continet, sub piaculo atrocis sceleris teneri.
1 Adeo posterioribus his temporibus apud congregationem cardinalium, quae de
indice nuncupatur, optimos quosque libros prohibendi mos invaluit ut, qui religiosior non
nihil hac in re esse velit, ei de solida quapiam scientia consequenda prorsus sit desperandum.
2 Id eane arte a politicis Curiae Romanae fiat ut praecluso hoc modo ad
solidiora studia aditu orbis Christianus in ignorantiae simplicitate contineatur, et sic
44361. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
vellicantibus congressi sunt; eos tamen, quos refutarunt, neque
ipsi neque eotum sedentes cum clavum pontifices sub anathemate legi prohibuerunt, nimirum quia
solidius iacta putarunt esse fidei nostra fundamenta, quam ut solo eo contineri debere
existimarent, ne quid, quod ei non congruit, vel legatur quidem.
3 Equidem obedientem me matris Ecclesiae filium et nunc profiteri et semper
vel capitis mei iactura profitebor; esseque matri Ecclesiae potestatem quaepiam sub poena
etiam aeternae damnationis prohibendi ultro agnosco, neque
44362. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
damnationis prohibendi ultro agnosco, neque tamen adeo debilem de salute mea in
Dei misericordia fiduciam habeo ut propterea, quod congregatis illis aliquot cardinalibus
librum quempiam, qui secus in rem meam multum facit, eo quod fors concilium supra Papam esse
asserat aut non Roma vel in statu ecclesiastico, sed inter heterodoxos impressus sit, vel bina
aut terna verba contra Iesovitas contineat in indicem librorum prohibitorum referre visum est,
de me, si eum fortasse legere libeat, actum esse iamque vinculis anathematis irretitum putem.
44363. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quod solum totam matrem
Ecclesiam repraesentat, sanctio quae misellis animis, tot alioquin periculis expositis, hanc
novam intendisset labendi occasionem quo facilius in barathrum gehennae praecipitentur.
5 Deinde (praescindendo ab eo an Papa in re tam periculosa non consulto
concilio tot milia animarum periculo aeternae damnationis exponere potuerit) cum non ideo quis
actum aeterna damnatione dignum commisisse dicatur quia Papa eum anathemate mulctavit, sed
ideo Papa actum aliquem anathemate debeat mulctare quia institutis fidei
44364. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
periculis expositis, hanc
novam intendisset labendi occasionem quo facilius in barathrum gehennae praecipitentur.
5 Deinde (praescindendo ab eo an Papa in re tam periculosa non consulto
concilio tot milia animarum periculo aeternae damnationis exponere potuerit) cum non ideo quis
actum aeterna damnatione dignum commisisse dicatur quia Papa eum anathemate mulctavit, sed
ideo Papa actum aliquem anathemate debeat mulctare quia institutis fidei nostrae dissonus
(cuius contrarium supra ostensum est)
44365. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
libris etiam del. in MSto saepe
passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc modo nimirum multae animae
periculo damnationis exponeretur; ob quam causam ne id quidem apud nos locum habet quod
catholico cum haeretica nuptias contrahere non sit permissum. 6 Denique res
non substitit in illa bulla Caenae, sed subinde exsurrexit illa congregatio
velut dicasterium revidendis libris ordinatum, quale omnia etiam alia bene ordinata regna
habere solent, idque tantam librorum farraginem in
44366. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc modo nimirum multae animae
periculo damnationis exponeretur; ob quam causam ne id quidem apud nos locum habet quod
catholico cum haeretica nuptias contrahere non sit permissum. 6 Denique res
non substitit in illa bulla Caenae, sed subinde exsurrexit illa congregatio
velut dicasterium revidendis libris ordinatum, quale omnia etiam alia bene ordinata regna
habere solent, idque tantam librorum farraginem in illum indicem infarsit ut appareat eo ipso
44367. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
authorem, quin etiam sinceriorem
historicum in manus capere possim, quin simul indici ille inscriptum esse deprehendam.
8 Dicunt illi quidem propterea cuique pro dispensatione recurrere integrum
esse, quae iustis de causis numquam soleat denegari, sed hic ego non video primum cur debeam
iurisdictionem peregrini tribunalis in me prorogare meque supervacuis laboribus implicare;
deinde illa dispensationis necessitas magnas post se consequentias trahit. 9
Transit pars melior aetatis donec vel in cognitionem meliorum librorum
44368. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
populi animos, sive ad dandam malam de
gubernio opinionem conducerent.
17 Igitur pontifices quoque, cum iam fidem ipsam arte politica (quae
temporum nostrorum corruptella est) regere coepissent, rationem status fidei in eo collocarunt
ut omnes, qui non ad convellenda solum fidei principia faciunt, velut alioquin ex natura sua
prohibiti, sed etiam qui ad dandam sive de pontificibus, sive de clero malam opinionem
tendunt, aut etiam defectus in re ipsa evidentes in hierarchia ecclesiastica in lucem produnt,
per totum orbem
44369. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
administrasse, statim anathemizabitur,
proscribetur, diris omnibus devovebitur.
18 Recte id quidem quoad eos, quibus ut saeculares principes praesunt, ast
ut praetexto velo fidei toti orbi Christiano dominentur, quis id ferat? 19 Ego
certe non solum exiguam quoad hoc privati illius tribunalis rationem habeo, sed et id
firmissime statuo nullum peius ad praevertenda
(quod intendebant) animarum pericula consilium inveniri potuisse, quam immensam illam
indicis librorum prohibitorum
44370. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
concilii authoritate,
quoniam quoad hoc nec bulla Caenae, nec praedicta concilii institutio apud nos
(uti nec poterat) est acceptata tolero, quae denique congregatio illa del indice
nescio qua authoritate condemnavit, legere scrupulo prorsus non duco.
Sermo Illustrissimi Domini Nicolai Skerlecz de Lomnicza,
S. C. R. Et A. M. E. C. L. R.
44371. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
fateri debeo dum de clementia Augusti moderationem nobilissimi huius comitatus capesso.
2 Si enim feliciter nobis regnantis Augustissimi, a quo munere hoc auctus,
ornatus sum, recordatio subeat, Maiestatis eius fulgor mentis meae aciem ita perstringit ut
omnem non modo facundiam, sed verba ipsa, quibus non tam gratitudinem, quam plenam virium
facultatumque mearum in servitium eius devotionem exprimere possim, eripi mihi sentiam.
3 Si ad ipsam collatae mihi gratiae magnitudinem advertam, tanta mihi ex illa
video incumbere
44372. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
moderationem nobilissimi huius comitatus capesso.
2 Si enim feliciter nobis regnantis Augustissimi, a quo munere hoc auctus,
ornatus sum, recordatio subeat, Maiestatis eius fulgor mentis meae aciem ita perstringit ut
omnem non modo facundiam, sed verba ipsa, quibus non tam gratitudinem, quam plenam virium
facultatumque mearum in servitium eius devotionem exprimere possim, eripi mihi sentiam.
3 Si ad ipsam collatae mihi gratiae magnitudinem advertam, tanta mihi ex illa
video incumbere gratitudinis argumenta ut iis non dico
44373. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ipsa, quibus non tam gratitudinem, quam plenam virium
facultatumque mearum in servitium eius devotionem exprimere possim, eripi mihi sentiam.
3 Si ad ipsam collatae mihi gratiae magnitudinem advertam, tanta mihi ex illa
video incumbere gratitudinis argumenta ut iis non dico explicandis, sed ne recensendis quidem
aut tempus, aut oratio sufficiat.
3.1 Quod me Augustissimus munere hoc, quod inter praecipuos sacrae Regni
Hungariae Coronae honores numeratur, exornaverit; quod eum mihi comitatum benigne concrediderit
qui
44374. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sensum valeam contestari; quod ego
summi beneficii loco iure debeo reputare, id in minorum apud te gratiarum censum venire solet.
2 Te supremum Numen eo fastigii collocavit ut impotens gratitudo mea ad te vix
valeat pervenire. 3 Tibi intentus in procurandam non tuorum modo subditorum,
sed ipsius usque adeo humani generis felicitatem animus pulcherrimam in ipsa beneficii
largitione mercedem retribuit. 4 Mihi nil aliud reliqui est quam ut conceptis
verbis non fidem, quam pro avito gentis meae studio Tibi Augustaeque domui
44375. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
vix
valeat pervenire. 3 Tibi intentus in procurandam non tuorum modo subditorum,
sed ipsius usque adeo humani generis felicitatem animus pulcherrimam in ipsa beneficii
largitione mercedem retribuit. 4 Mihi nil aliud reliqui est quam ut conceptis
verbis non fidem, quam pro avito gentis meae studio Tibi Augustaeque domui tuae inde ab ineunte
aetate iam sacravi, non alacrem in exsequendis alioquin in commune bonum directis iussis tuis
promptitudinem, quam hactenus etiam pro modulo virium mearum continuo praestiti, sed eam, quam
44376. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
usque adeo humani generis felicitatem animus pulcherrimam in ipsa beneficii
largitione mercedem retribuit. 4 Mihi nil aliud reliqui est quam ut conceptis
verbis non fidem, quam pro avito gentis meae studio Tibi Augustaeque domui tuae inde ab ineunte
aetate iam sacravi, non alacrem in exsequendis alioquin in commune bonum directis iussis tuis
promptitudinem, quam hactenus etiam pro modulo virium mearum continuo praestiti, sed eam, quam
supremae vires meae adhuc recipere possunt, laborum, conatuum, studiorumque in promovendo
altissimo tuo servitio
44377. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
offendere merito verear, tenuem tamen gratitudinem meam hoc loco erga eum etiam
virum profitear in cuius perspicaci mente et candido pectore praecipuam curarum Hungariae
partem Augustus deposuit; quem amica patriae fata sublimi illo subsellio collocarunt, et cuius
patrocinio me non modo munus hoc, sed et restitutam muneri pristinam dignitatem potissimum
debere nunquam intermoritura gratitudine agnosco. 2 Sospitem hunc nobis,
longaevum, felicem servent boni superi hunc virum: columen patriae, refugium miserorum,
proborum omnium civium
44378. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et in gubernatorem Littoralis Hungarici et in supremum comitem inaugurareris,
praestandi officium honorificam mihi praebueris occasionem. 4 Verum ego illud
inter utrumque discrimen gratus agnosco quod et dum ego Te inaugurarem, et dum hanc Tu erga me
obis provinciam, non ego Tibi, sed semper Tu mihi novam procuraveris honoris accessionem.
5 Novo me tibi gratitudinis titulo per id etiam obstrinxisti, Excellentissime
et Illustrissime Domine Installator et Commissarie Regie, quod hac potissimum occassione ad
vindicandam pristinam
44379. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
protegere velis, etiam atque etiam Te exoro.
9.1 Accipe denique, Inclyta Universitas, sincera devincti Tibi animi mei
sensa. 2 Sentio ego quale humeris meis onus suscipiam dum operosi huius muneris
exercitium aggredior. 3 Scio magistratus non dominandi gratia, sed eorum,
quibus praesunt, commodis subserviendi causa esse constitutos. 4 Nec me latet
obligationem hanc ab ea proportione, qua munus elevatius est, potiori iure eidem incumbere, in
illo vero, qui aliis praeficitur, magistratu omnes inferiorum
44380. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Verum
relevat me, quam in sapientia vestra, in boni publici coniunctique cum eodem altissimi servitii
studio semper locavi, fiducia. 7 Si vos amicam mihi iungitis operam, si
sinceros conatus meos studiis consiliisque vestris sustinetis, nihil tam molestum quod non
superari, nihil tam implicatum quod non expediri, nihil denique tam arduum puto quod non ad
optatum finem perduci possit.
10.1 Quidni autem iungatis, quando Vestra potissimum res agitur, quando recte
intellecta singulorum privatorum felicitas cum bono
44381. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
vestra, in boni publici coniunctique cum eodem altissimi servitii
studio semper locavi, fiducia. 7 Si vos amicam mihi iungitis operam, si
sinceros conatus meos studiis consiliisque vestris sustinetis, nihil tam molestum quod non
superari, nihil tam implicatum quod non expediri, nihil denique tam arduum puto quod non ad
optatum finem perduci possit.
10.1 Quidni autem iungatis, quando Vestra potissimum res agitur, quando recte
intellecta singulorum privatorum felicitas cum bono publico intimo et indissolubili nexu est
44382. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
altissimi servitii
studio semper locavi, fiducia. 7 Si vos amicam mihi iungitis operam, si
sinceros conatus meos studiis consiliisque vestris sustinetis, nihil tam molestum quod non
superari, nihil tam implicatum quod non expediri, nihil denique tam arduum puto quod non ad
optatum finem perduci possit.
10.1 Quidni autem iungatis, quando Vestra potissimum res agitur, quando recte
intellecta singulorum privatorum felicitas cum bono publico intimo et indissolubili nexu est
coniuncta, quando ab hac laborum studiorumque
44383. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
2 Tu mihi ab hodierno die intimo, ast grato simul vinculo iungeris.
3 Sicut communia amodo nobis sunt officia, ita reportandus exinde calculus ad
nos aequo iure pertinebit. 4 Mihi semitam, qua incedas, indicare, Tibi hanc
naviter terere, non laboribus fatigari, non deterreri difficultatibus convenit.
5 Semitam hanc quoniam legibus regni et benignis ordinationibus luculenter
descriptam habes, quoniam eam longiori tempore iam trivisti, nihil reliqui est quam ut in iis,
quae duobus his fontibus necdum
44384. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
mihi ab hodierno die intimo, ast grato simul vinculo iungeris.
3 Sicut communia amodo nobis sunt officia, ita reportandus exinde calculus ad
nos aequo iure pertinebit. 4 Mihi semitam, qua incedas, indicare, Tibi hanc
naviter terere, non laboribus fatigari, non deterreri difficultatibus convenit.
5 Semitam hanc quoniam legibus regni et benignis ordinationibus luculenter
descriptam habes, quoniam eam longiori tempore iam trivisti, nihil reliqui est quam ut in iis,
quae duobus his fontibus necdum forte definita sunt, aut si
44385. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
preli coarctetur; omnia enim illa et vera et innocua sunt.
2.1 Quod pactum Sigismundi cum Alberto exmittas, rem mihi gratam admodum
praestitisti. 2 Quod ingressum ad regestum Sigismundi retineas, iure tuo
uteris; ego enim tantum suadendi, non vero exigendi potestatem habeo. 3 Interea
patere ut, postquam opus iam prodierit (nunc enim nolo morari eius impressionem), ea, quae in
postremis meis tantum indicavi, nimirum quod illic et te repetas, et tibi non constes,
prolixiori oratione ostendam. 4
44386. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
retineas, iure tuo
uteris; ego enim tantum suadendi, non vero exigendi potestatem habeo. 3 Interea
patere ut, postquam opus iam prodierit (nunc enim nolo morari eius impressionem), ea, quae in
postremis meis tantum indicavi, nimirum quod illic et te repetas, et tibi non constes,
prolixiori oratione ostendam. 4 Mittam ego tibi tantum has reflexiones, neque
cupio ut unquam publici iuris fiant; spero tamen te ipsum exinde agniturum esse quod vera sint
quae suasi.
3.1 Ceterum vidi ego quod tu de forma nobilitandi
44387. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ostendam. 4 Mittam ego tibi tantum has reflexiones, neque
cupio ut unquam publici iuris fiant; spero tamen te ipsum exinde agniturum esse quod vera sint
quae suasi.
3.1 Ceterum vidi ego quod tu de forma nobilitandi ex instituto citato loco
non egeris. 2 Assertio tamen tua, quod Ludovicea, quam profers, donatio
praebeat primum de aliquo per donationem nobilitato argumentum, falsa est. 3 De
quo ut convincaris adnecto dissertationem de variis nobilitandi formis quae inde ab incunabulis
Regni
44388. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
est. 3 De
quo ut convincaris adnecto dissertationem de variis nobilitandi formis quae inde ab incunabulis
Regni viguerunt. 4 Quare expressionem adminus illam modificare debes.
5 Si tempus adhuc est, et tu illam dignam existimas, cuperem ut illam non ad
historiam legislationis, ut intendisti (eo enim nullo titulo pertinere potest), relegas, sed
supplementis secundae periodi inferas. 6 Puto enim quod dissertatio haec
plurimum conferre possit, et ad edocendos initiantes de eo, qualem usum diplomatum facere,
44389. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
illa combinare et per nota iam iuris principia explicare debeant, et "ad configendos,"
ut ait Cicero, "cornicum" (id est
Loyolistarum) "oculos"; videbunt enim exinde quod ad explicanda vetera seu politica, seu
iuridica systemata non sufficiat diplomata congerere, sed quod oporteat in solidis et iuris
patris, et statisticae principiis bene versatum esse.
4.1 Quod si iam serotinum est eam supplementis inserere, retine illam pro
privato tuo usu; cum enim plures iam habeam eiusmodi
44390. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
principiis bene versatum esse.
4.1 Quod si iam serotinum est eam supplementis inserere, retine illam pro
privato tuo usu; cum enim plures iam habeam eiusmodi dissertationes, forte easdem una procudi
faciam si magnum meum opus, cui continuo incumbo, terminare non potuero.
5.1 Utcunque sit, lege quaeso illam attente et tuum de illa iudicium ingenue
significa; omnes enim reliquae ad eandem normam elaboratae sunt. 2 Si quid
proinde in huius forma mutandum mihi indicaveris, idem in aliis etiam praestabo.
44391. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
collectiam, ut
videtur.
diplomatum collectionem et forte hominem etiam habere possis, qui id laboris suscipiat,
quaeso te cura omnia talia, quae ego seu in hac dissertatione, seu in notis dubia adhuc esse
professus sum, excerpi et tum si non totam litterariam tuam penum, adminus diplomata tua
excuti, an non horum subsidio aliqua ex iis tuto determinari possint. 4 Eodem
labore possent fortasse aliqua ex iis, quae defectu subsidiorum male asserui, corrigi; id enim
ego libenter patiar cum non ignorem quod
44392. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
diplomatum collectionem et forte hominem etiam habere possis, qui id laboris suscipiat,
quaeso te cura omnia talia, quae ego seu in hac dissertatione, seu in notis dubia adhuc esse
professus sum, excerpi et tum si non totam litterariam tuam penum, adminus diplomata tua
excuti, an non horum subsidio aliqua ex iis tuto determinari possint. 4 Eodem
labore possent fortasse aliqua ex iis, quae defectu subsidiorum male asserui, corrigi; id enim
ego libenter patiar cum non ignorem quod unum diploma tantum pro tempore sui dati securitatem
praestet.
44393. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et tum si non totam litterariam tuam penum, adminus diplomata tua
excuti, an non horum subsidio aliqua ex iis tuto determinari possint. 4 Eodem
labore possent fortasse aliqua ex iis, quae defectu subsidiorum male asserui, corrigi; id enim
ego libenter patiar cum non ignorem quod unum diploma tantum pro tempore sui dati securitatem
praestet. 5 Alia seu praecedentia, seu subseque diplomata in epocha suae
emanationis aliud institutum viguisse ostendere possint. 6 Forte tuus
Hainoczius labori huic humeros supponet.
44394. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Alia seu praecedentia, seu subseque diplomata in epocha suae
emanationis aliud institutum viguisse ostendere possint. 6 Forte tuus
Hainoczius labori huic humeros supponet. 7 Nunc aggredior congregationes
comitatuum. 8> De his tu sensum meum non recte intellexisti. <9
Nunquam ego sustinui quod in secunda periodo nullae fuerint comitatuum congregationes in quibus
politici aliquid tractaretur; habeo enim plura fortasse quam tu hanc in rem data, quae e
tabularibus, quos qua praeses excussi, processibus congessi.
44395. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
processibus congessi. 10 Id tantum aio
comitatus in secunda periodo necdum eam, quam modo habent, formam accepisse. 11
Moderna enim forma in minuto eadem est cum
diaeta; quam quod comitatuum congregationes non habuerint, luculenter ut spero, demonstrabo.
12 Quia tamen tu in epistola tua obiter tantum indicas quod multa diplomata
habeas quae ostendunt congregationes comitatuum, in quibus multa politica tractata sunt, absque
ullius iudicis ordinarii
44396. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tantum indicas quod multa diplomata
habeas quae ostendunt congregationes comitatuum, in quibus multa politica tractata sunt, absque
ullius iudicis ordinarii interventu celebratas fuisse, quaeso te maiorem in modum ut horum mihi
copiam facias. 13 Non egeo ego his diplomatibus per extensum, quod multas
fortasse phileras impleret, sed tantum dato et substantiali ad rem faciente clausula, uti id e
dissertatione, quam accludo, ipse facile observabis. 14 Hoc autem modo res vix
unam aliamve phileram efficiet.
44397. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
praebent. 7 De inaugurali iuramento ego unicum
habeo datum quod Andreas Secundus illud nuncupaverit. 8 In secunda periodo
habeo tantum de Carolo Primo, de Alberto, de Uladislao Polono, de Mathia Primo et Uladislao
Secundo. 9 Ipse Mathias non in comitiis, sed, cum Budam ingrederetur, iuravit.
10 De his ipsis, si Verboczii testimonium demas, nullum adest pragmaticum
argumentum quo ostendi possit eos ad decretum Andreae Secundi iuraverit,
7,10 Post argumentum
44398. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Andreae Secundi iuraverit,
7,10 Post argumentum deleta verba quod ad De | iuraverit]
sic
praesertim cum ipse Ferdinandus Primus, cuius formulam iuramenti corpus iuris exhibet,
ad illud non iuraverit. 11 Spinosa proinde est haec quaestio, quis regum primus
ad illud iuraverit. 12 Quare excute quaeso tuam penum et, si quid hanc in rem
deprehenderis, mihi communica. 13 Si is, quem supra petii, labor suscipiatur,
poterat id una
44399. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
poterat id una peragi.
8.1 Nihilo minus momentosa est quaestio: quis primus regum inaugurale pactum
ediderit? 2 Conditiones, sub quibus Uladislaus Secundus regnum adiit, habent
aliquam eius speciem, sed non formam. 3 Primum, quod in Corpore
Iuris exstat, inaugurale diploma est Ferdinandi Secundi. 4 Ego complures
causas habeo coniciendi quod usus hic sub Mathia Secundo inceperit. 5 Si tu
industriam tuam intendas, forte eadem felicitate
44400. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quod usus hic sub Mathia Secundo inceperit. 5 Si tu
industriam tuam intendas, forte eadem felicitate deteges unum aliudve antiquius inaugurale
diploma, qua responsum Ferdinandi Primi ad Novipolense articulos eruisti.
9.1 In Secretiori Archivo Regio non est quod multum spei reponas.
2 Versatus fuit in illo non professor aliquis Zagrabiensis, sed Petrovich,
antea iuris publici in universitate doctor, tunc iam asessor Tabulae Districtualis
9,2 Post Districtualis delevi
44401. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tuam intendas, forte eadem felicitate deteges unum aliudve antiquius inaugurale
diploma, qua responsum Ferdinandi Primi ad Novipolense articulos eruisti.
9.1 In Secretiori Archivo Regio non est quod multum spei reponas.
2 Versatus fuit in illo non professor aliquis Zagrabiensis, sed Petrovich,
antea iuris publici in universitate doctor, tunc iam asessor Tabulae Districtualis
9,2 Post Districtualis delevi repetitum Assesor
integris sex hebdomadis
44402. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
9,2 Post Districtualis delevi repetitum Assesor
integris sex hebdomadis quotidie bis, nempe per regias horas. 3 Nosti
quod Kollar in opere de iure patronatus, si bene memini — scribo enim ruri ubi non est mihi ad
manum mea bibliotheca — ediderit indiculum respicientium Hungariam diplomatum quae in illo
archivo conservantur, praeter ea quae iam ille publici iuris fecit. 4 Mihi
Kollarii fides semper suspecta fuit. 5 Quare instruxi Petrovichium:
44403. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Libellus, quem Grossinger
sub titulo Iuris Publici edidit, ibidem exstet in manuscripto, sub nomine
Grammatici a Saxo, de quattuor nobilium praerogativis. 8 Interea forte
Petrovich re ipsa aliqua detexit, sed noluit mecum communicare. 9 Forte non
adtulit ad id requisitam perspicaciam. 10 Et ideo cuperem ipse ut tu eo
penetrare possis. 11 Si penetraveris, quaeso te reflecte ad memorata superius
tria puncta.
10.1 Quod varia argumenta variis elaboranda committas, probo
44404. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
submitto, solide discutiantur. 2 Cave tamen ne dissertationes hae verbose
potius quam solide pertractentur, neve scholasticam, quam iis Loiolistae dare solebant, formam
accipiant. 3 Super omnia autem cura diligenter ut status quaestionis
determinate et non vage proponatur. 4 Inde enim omnia iurgia scholasticorum.
5 Puto me legisse quondam tibi quid responderim Praio dum de haereditario
successionis iure domus Arpadianae sententiam meam exquireret. 6 Nimirum
ostendi illi quod omnes, quae de hoc
44405. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
reginae fuerint semper extraneae, si post fata regis e regno discesserunt, an
bona retinuerint? 12 Quaestiones enim has eodem ferme labore expedire potest,
et prodibit opus longe utilius quam illiud quod Schier de reginis Hungariae conscripsit.
13 Quare si non est serotinum, urge illud ut has quoque quaestiones exhauriat.
14 Forte non abs re esset si meam dissertationem eidem communicares, ut videat
formam quomodo statistica eiusmodi obiecta pragmatice tractari debeant; nimirum non describendo
totum diploma, cuius
44406. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
12 Quaestiones enim has eodem ferme labore expedire potest,
et prodibit opus longe utilius quam illiud quod Schier de reginis Hungariae conscripsit.
13 Quare si non est serotinum, urge illud ut has quoque quaestiones exhauriat.
14 Forte non abs re esset si meam dissertationem eidem communicares, ut videat
formam quomodo statistica eiusmodi obiecta pragmatice tractari debeant; nimirum non describendo
totum diploma, cuius perlectio intercipit lectori praecedentes idaeas, sed substantialem tantum
clausulam et huius
44407. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
conscripsit.
13 Quare si non est serotinum, urge illud ut has quoque quaestiones exhauriat.
14 Forte non abs re esset si meam dissertationem eidem communicares, ut videat
formam quomodo statistica eiusmodi obiecta pragmatice tractari debeant; nimirum non describendo
totum diploma, cuius perlectio intercipit lectori praecedentes idaeas, sed substantialem tantum
clausulam et huius substantialia tantum verba inserendo; illud enim tantum ad mechanicos
collectores, istud ad authorem, qui e
44408. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
inserendo; illud enim tantum ad mechanicos
collectores, istud ad authorem, qui e et de
diplomatibus ratiocinatur, pertinet.
11.1 Quale tibi planum proposueris de subsidiis ad historiam legislationis,
non video. 2 Metuo tamen vehementer ne iterum plurima heterogenea eo coacerves
cum meas dissertationes eo destinaveris, quae tamen nihil aliud sunt quam materialia partim pro
statistica, partim pro
politica Hungariae historia.
44409. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tantum ea, quae
stricte comitialia sunt, inseruisses, reliqua separatim sub titulo Subsidia ad
statisticam,
11,4 sunt] add. auctor | statisticam ] staticam
ius publicum et privatum, nec non politicam Hungariae historiam edidisses,
absolvisses eodem labore duo opera, lectoribus longe magis consuluisses, et maius ad
posteritatem nomen transmisisses. 5 Nunc ausim ominari quod separationem hanc
aliquis authorum post fata tua suscipiet, sicque non
44410. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nec non politicam Hungariae historiam edidisses,
absolvisses eodem labore duo opera, lectoribus longe magis consuluisses, et maius ad
posteritatem nomen transmisisses. 5 Nunc ausim ominari quod separationem hanc
aliquis authorum post fata tua suscipiet, sicque non quidem nomen, sed opus tuum sepeliet.
12.1 Pro subsidiis ad iurisprudentiam Hungariae multa ego tibi potero
communicare, modo et hoc planum videam. 2 Quare gratum mihi erit si huius
quoque participem me feceris. 3 Forte ipse systematicam
44411. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
possent fortasse eodem opere subsidia et ad historiam legislationis et ad iurisprudentiam
Hungariae absolvi. 6 Nolim tamen per id tibi arbitrium praecipere.
13.1 Quod ais te Corpus Iuris eversurum, nimium tibi polliceris.
2 Non nosti tu satis indolem hominum administrationi publicae praepositorum.
3 Quamcunque clare iis naevus aliquis remonstretur, quia id ipsi non
observarunt, malunt eum quoque modo tueri quam privato eam gloriam concedere quod eius opera
administratio publica adeo
44412. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
arbitrium praecipere.
13.1 Quod ais te Corpus Iuris eversurum, nimium tibi polliceris.
2 Non nosti tu satis indolem hominum administrationi publicae praepositorum.
3 Quamcunque clare iis naevus aliquis remonstretur, quia id ipsi non
observarunt, malunt eum quoque modo tueri quam privato eam gloriam concedere quod eius opera
administratio publica adeo insignem acceperit reformationem. 4 In particulari
hoc casu, quascunque tu contrarietates ostendas, uno hoc argumento Corpus Iuris
44413. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tuo de subsidiis ad historiam legislationis opere etiam innocuis
reflexionibus.
15.1 Meministi in litteris tuis quod typhographia universitatis aliquas
quisquilias edere velit, inter quas tua supplementa eminebunt. 2 Quid per id
dicere volueris, non assequor. 3 Si quid tamen editum fuerit, mone Milossium ut
pro me emat et mihi submittat. 4 Nam id ille facturum mihi iam recepit.
5 Universim si quid de rebus Hungaricis prodierit quod mihi arrisurum esse
putaveris, quaeso praesta id
44414. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nomen tuum.
17.1 Habes ad prolixam epistolam tuam adhuc prolixius responsum, nimirum quia
mihi magis vacat. 2 Postquam dissertationem meam perlegeris, rescribe mihi
quaeso per otium. 3 Neque ego copiosam adeo epistolam postulo; si tibi non
vacat, responde tantum breviter ad ea capita, ubi diserte postulavi, et vale.
Jakovlye 13. Aug. 1794.
Tuus Skerlecz, manu propria
44415. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quem veniet illa Ludovici Primi donatio quam tu producis, et quae dissertationi huic ansam
dedit.
19.1 Si forte illam inserueris tuis supplementis, adverte quaeso ut post
paragraphum 13-tium scribatur paragraphus 20-mus, post 15-tum vero paragraphus 17-mus, denique
post 39-num scribatur paragraphus 42. 2 Hos enim scriptor meus per errorem
transposuit qui totum ordinem perturbavit. 3 Non vacabat vero mihi denuo
purizari curare.
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
More search results (batches of 100)
First 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 Last
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Click here for a KWIC Report
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.