Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: ac Your search found 22809 occurrences
First 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 20068-20101:20068. Šilobod Bolšić,... . Fundamentum cantus Gregoriani,... [Paragraph | Section]
cantus gregoriani seu choralis
Approbatio censoris
Postquam librum, cui titulus: Fundamentum cantus Gregoriani,
seu choralis etc. perlegissem, ac cum probatis authoribus contulissem,
occurrit quod de Platone olim Poëta dixit, dicam ego de libro
hoc: Hic unus instar est omnium. Sive enim cantum choralem
omnium ritus Romani ecclesiarum, sive chori nostri cathedralis
ecclesiae Zagrabiensis
omnium ritus Romani ecclesiarum, sive chori nostri cathedralis
ecclesiae Zagrabiensis antiquissimam canendi consuetudinem
spectes, ita haec attemperata prae se fert, ut nulli in aliquo deesse
videatur. Dignum itaque iudico, ut in publicam prodeat lucem ac
tyronibus, ad musicum concentum e fundamentis penetrandum
aspirantibus, lucis plus afferat.
Zagrabiensis notarius,
manu propria.
fueram, ita inter se disceptare,
ut uter ab altero discere debeat, ex adverso audiens haud discernere
valebat. Nequaquam ideo quod deessent aut auctores aut
magistri, qui eorum nodos solvere possent, aut vellent, sed quod
deesset facilitas et claritas rudi ac inerti iuvenum ingenio accommoda.
Quamobrem operae pretium haud mediocre, ut spero, me
facturum putabam, si Fundamenta cantus choralis ex variis probatisque
auctoribus, quasi ex viridario flores in unum fasciculum
methodo dialogica, utpote
iuvenum ingenio accommoda.
Quamobrem operae pretium haud mediocre, ut spero, me
facturum putabam, si Fundamenta cantus choralis ex variis probatisque
auctoribus, quasi ex viridario flores in unum fasciculum
methodo dialogica, utpote suaviori, ac magis pervia, qua totius rei
summa in animos iuvenum facilius ac fructuosius influere posset,
colligerem collectaque ratione quasi amico foedere ita copularem,
ut nec claritati suavitas, nec suavitati deesset claritas, quibus
et magister et discipulus,
ut spero, me
facturum putabam, si Fundamenta cantus choralis ex variis probatisque
auctoribus, quasi ex viridario flores in unum fasciculum
methodo dialogica, utpote suaviori, ac magis pervia, qua totius rei
summa in animos iuvenum facilius ac fructuosius influere posset,
colligerem collectaque ratione quasi amico foedere ita copularem,
ut nec claritati suavitas, nec suavitati deesset claritas, quibus
et magister et discipulus, tanquam delectabili vinculo, tenerentur.
Quo in scriptionis genere
etsi fors nec opus
auctoris viderint. Eiusmodi Zoilos ego quoque, licet minimus, ut
evitarem, scripturus, suspensam identidem tenui manum, atque
etiam calamum abieci, abiectum tamen, suffragio gratiosi Moecenatis
ac patroni mei resumpsi, qui ex Platone monitum me esse volebat:
Nos nobis natos non esse; sed ortus nostri partem patria, partem
parentes, partem amici, partem denique posteri sibi vendicent.
Atque hac ut plurimum ratione motus, ingenuos iuvenes vitae laborumque
ut horum facilitate
et recte canere sciatis et quod canetis, a Deo optimo impetretis
atque alios etiam ad pares devotionis affectus excitetis. Si enim
(quemadmodum Dialogo I. dicturi sumus) reliquis artibus praestantior
haec ars, felicem in terris Platonem, ac beatum in coelis fecit
Davidem, minime vos inopes relinquet orphanos. Quod si me,
qui vos ita alloquor, nosse cupitis, adite eundem divinum Platonem,
libro de legibus dicentem: nulla ex re magis hominem, quam
ex verbis, quae loquitur, et opere, quod facit,
parochus
sit poeta
et musicus, ei docendi labor frustra impenditur.
Magister:
Nihil arduum abhorreas, ingenue iuvenis. Laboris enim ardui
proemium virtus est; natura vero arte perficitur.
Discipulus:
Saltem per asperam ac spinosam viam non ducas discipulum
tuum, suavissime magister!
Magister:
Neque hoc metuas, boni animi iuvenis; antequam enim provinciam
hanc tractandam suscepissem, scribentem sapienter admonuit
Horatius: Quid quid praecipies, esto brevis, facilis et
Neque hoc metuas, boni animi iuvenis; antequam enim provinciam
hanc tractandam suscepissem, scribentem sapienter admonuit
Horatius: Quid quid praecipies, esto brevis, facilis et clarus, ut
dicta percipiant animi dociles.
Discipulus:
Praeceptis ergo ac institutis optimi magistri imbuendus, quid
musica sit scire cupio.
Magister:
Recte cupis id, quod a Platone et Aristotele prius traditum praecepit
Cicero: omnem institutionem, quae de re quacunque suscipitur,
debere a definitione proficisci, ut
duas columnas erigi curavit,
marmoream unam, latericiam alteram, utramque musicae principiis
ideo insignitam, ut si marmorea igne absumeretur, latericia maneret.
Vicissim, si latericia aqua dissiparetur, marmorea superstes servaretur.
Inundantibus ergo super terram aquis diluvii destructa ac dissipata
est columna latericia, ac sola marmorea cum impressis musicae
principiis integra inventa est per
unam, latericiam alteram, utramque musicae principiis
ideo insignitam, ut si marmorea igne absumeretur, latericia maneret.
Vicissim, si latericia aqua dissiparetur, marmorea superstes servaretur.
Inundantibus ergo super terram aquis diluvii destructa ac dissipata
est columna latericia, ac sola marmorea cum impressis musicae
principiis integra inventa est per
David
citharam, refocillabatur Saul, et levius habebat: recedebat enim
ab eo spiritus malus.
amplius ita fiet. Nam Ioannes de Muris 1 , eximius
quondam philosophus et mathematicus, alias ad canendum notas
invenisse nobisque tradidisse legitur.
Discipulus:
Fac ergo, venerande magister, ut videam notas a Mathematico
nobis traditas ac usu receptas.
1 de Muris ] de Mours
Magister:
Videbis omnino, sed non uniformes. Licet enim, ut priori sermone
dixeram tibi, in solo cantu figurali servanda sit temporis mensura,
ex qualitate notarum et signorum cognoscenda, est
infra illas posita continuari debeat. Brevibus
aequivalent notae obliquae, hoc est in transversum signatae,
in quibus solum extrema valent, medium autem nihil, quantumcumque
producantur. Et quia canenti difficile est de scala in
scalam sine indice transire, ideo in calce cuiusque scalae, ac etiam
mutatione clavis datur distincta ab aliis nota, dicta custos, vel index,
quae custodiat tonum ac indicet locum ubi subsequens nota
accipi debeat. Vide iam omnes et singulas in exemplo.
Discipulus:
Video sat clare exhibitas notas cantus
signatae,
in quibus solum extrema valent, medium autem nihil, quantumcumque
producantur. Et quia canenti difficile est de scala in
scalam sine indice transire, ideo in calce cuiusque scalae, ac etiam
mutatione clavis datur distincta ab aliis nota, dicta custos, vel index,
quae custodiat tonum ac indicet locum ubi subsequens nota
accipi debeat. Vide iam omnes et singulas in exemplo.
Discipulus:
Video sat clare exhibitas notas cantus choralis. At quomodo eas
sine voce et textu cantabimus, non video.
ideo nos faciliorem
methodum secuti (salva artis inventorum integritate) ad
scalam ex 10 ut vides lineis erectam omnes vocum derivationes
reducemus.
In hac igitur scala vides, discipule, per ternam litterarum replicationem,
(excepta F. quae bis tantum replicatur) esse 10. lineas
ac totidem spatia, adeoque 20. notas, ultra quas in cantu chorali
progredi non poteris, nec vero debebis 5 . Vides etiam utriusque
cantus ascensum et descensum, et si nondum omnia intelligis, interroga
magistrum.
Discipulus:
Pace tua
in exemplo.
Discipulus:
Comprehensis et animo et oculis praestantissimis tuis tum praeceptis
.........................................................., tum exemplis restat explanare, ducendane erit quinta linea,
quando cantus supra quartas lineas, ac totidem spatia ascendit
vel descendit?
Magister:
Pro exigentia talis ascensus et descensus solent quidem figuralistae
unam aut plures lineas addere. Nos tamen choralistae non
ita facimus, sed, si cantus supra quartas lineas
intervallis. Haec si
constet ex quinque tonis et duobus semitonis, erit vera et perfecta
Sexta
Septima
diapason. Secus, si constet ex quattuor tonis et tribus semitonis,
erit falsa et imperfecta. Sed nulla sine exemplis:
Discipulus:
Traditis ac exemplificatis omnibus 8. consonantiis, transeamus,
magister, ad alia.
Magister:
Macte animo, transeamus. Operae pretium erit.
Octava
Dialogus V.
De perfectione et
rei auxilium singulorum
inspice exempla:
Discipulus:
Egregie, tam praeceptis, quam exemplis declarasti, magister, ut,
si cantus supra notam finalem ascendat notis octo, erit authenticus,
plagalis vero, si infra finalem descendat notis quattuor, ac
uterque perfectus. Qualis autem erit ille, qui et supra notam finalem
pluribus ascendet quam octo notis et pluribus descendet
quam quattuor?
Magister:
Uterque erit plus quam perfectus, quemadmodum esset imperfectus,
si paucioribus ascenderet vel
Et vice versa, si ascendat
per semitonum, descendat vero per tonum, erit plagalis quod si pari
passu procedat ita ut discerni non possit, dicendus est potius authenticus,
quam plagalis, quia servus plagalis in pari concursu debet cedere
domino suo, qui est authenticus. Nos vero cedamus utrique ac
una eamus ad chorum.
Dialogus VI.
De intonationibus
Magister:
Superatis arduis per amoeniorem studii campum amantem cantus
ducam discipulum meum. Campus erit
Dialogus VI.
De intonationibus
Magister:
Superatis arduis per amoeniorem studii campum amantem cantus
ducam discipulum meum. Campus erit chorus, ratio modulandi
intonationes. Sine quarum notitia chorum quidem ascendere
licebit, ac chori directorem agere minime licebit.
Discipulus:
Quid fuit illud arduum, quod superavimus, et quid hoc amoenum,
ad quod amplectendum tantopere me provocas, magister?
Magister:
Arduum sane fuerat generaliter
Quid fuit illud arduum, quod superavimus, et quid hoc amoenum,
ad quod amplectendum tantopere me provocas, magister?
Magister:
Arduum sane fuerat generaliter omnem cantum, cuius sit toni,
ex nota finali et vario notarum ascensu ac descensu cognoscere.
Amoenum autem et facile est visa solum nota finali antiphonae et
initiali EUOUAE, cuius sit toni, cognoscere. Est autem EUOUAE
vox, ex vocalibus
primus habet, re, fa datur inde secundo.
Tertius ad sextum mi, fa, at mi, la quartus habebit.
Fa, fa fert quintus; fa, la concedito sexto.
Septimus est ut, sol; ut, fa capit inde supremus.
Quod si discipulo meo doctrina non placet, nec placerent versus,
placebit forte omnium tonorum symbolum ac singulorum
exempla:
Discipulus:
Placent admodum omnia tua dicta, et facta magister, solum unico
adhuc premor angore: quare nimirum plures notae supra EUOUAE
signantur, dum unicam sufficere dicis ad cognoscendum tonum?
autem, septimus et octavus
circa initium nonnihil mutantur, prout videre est in hisce
exemplis:
Discipulus:
Summopere delector praedeclaratis exemplis tuis magister, sed
magis miror quod aliquos tonos in unum tantum, aliquos vero in
plures ac diversos exitus, sive EUOUAE perduxeris.
Magister:
Nihil in posterum mireris, chare discipule. Nam diversi exitus pro
diversis festivitatibus instituti sunt, quod nempe aliter die festo duplici
vel semiduplici, et aliter simplici
materis tractantes de tranquillitate animi et rerum. Quintus
Sic in festo Corporis Christi quinta ad laudes antiphona: Vincenti
dabo manna. Est quinti toni.
Sextus
manna. Est quinti toni.
Sextus
Octavus
tuo sufficere discipulo, magister, nihil aliud iam
superest quam ut, pro impensis in me vigiliis tuis, mille tibi grates
reddam. Accesseram quidem timidus studii difficultate perterritus,
sed modo solum exultantis animi signis, laetus et securus
a te discedo.
Magister:
Amabo te, ne discedas, discipule, donec una grates non agamus
Deo, cuius beneficio auream hanc scientiam adepti sumus ac in signum
gratitudinis nostrae quaterna voce decantemus Romanum
Te Deum laudamus.
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.