Your search found 6420 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 6133-6236:

planos lignis provident, sed cum solum minus fertile habeant, ab his vicissim frumentum recipiunt. §. 3. Fluvii vehiculum internae communicationis praebere possunt. Ita ipsa iam physica Regni situatio necessitatem internae communicationis incolis per id imposuit, quod montosae planas, et hae vicissim illas, reciprocis productis debeant providere. Caeterum natura fluviorum

physica Regni situatio necessitatem internae communicationis incolis per id imposuit, quod montosae planas, et hae vicissim illas, reciprocis productis debeant providere. Caeterum natura fluviorum etiam cursum ita direxit, ut iam hi magnum internae communicationis vehiculum praestare possint, Danubius enim Posonio usque Pesthinum, Tibiscus Szigethino usque Szolnokinum mediam ferme inter montosos

Stephano exteri in Regnum vocabantur, iisdemque sub nomine Hospitum praerogativae liberi hominis concedebantur: iam domesticis etiam vigenti eotum servituti elapsis et nomen et iura liberi hominis ita tribuebantur, ut exiguus ille, quem fundi in quo degebant domino, nomine Terragii dependebant, census, liberi denarii dicti fuerint. Interea donec stabilito formali civitatum statu, auctoque tantisper earum numero, hae iure

necdum tamen evolutis genuinis promovendi Commercii principiis, necdum satis agnita eius utilitate continua ferme, quae Regnum exagitabant, qua externa, qua etiam domestica Bella, curas Legislationis ad praesens usque saeculum ita distraxerunt, ut relictum sibi ipsi Commercium, eum tantum quem physicae temporum circumstantiae sponte produxerunt, cursum habuerit. §. 11. Legislatio praesentis saeculi

ut augmentata Tricesimarum solutio in Austria Styria Sylesia et Moravia cesset. Articulo quidem hoc nec statuum, nec auctionis mediae Tricesimae diserta fit mentio, ex iis tamen, quae non multo post evenerunt, id ita se habuisse facile colligi potest. Nempe non secuto Legis illius effectu post Decennium id est 1635. Hungarica etiam Legislatio Articulo 1-o § 5to item 1638. Articulo 6-o constituit ut ultra

Articulo 6-o constituit ut ultra competentem aerario Principis 30mam valoris mercium partem, dimidium adhuc tantum dependi debeat, ex eodemque Proventu pecculiaris pro Stipendiis veterani Confiniarii Militis Fundus confletur. Ita rediit iterum aequabilis inter Hungariam et Germanicas Provincias relatio Politico-Commercialis, neque ullae longo postea tempore quaerelae contra Tricesimale earum Systema a parte Hungariae movebantur. Verum progressu

non tantum Producta Hungarica variis Commercialibus Taxis, vulgo Landstaatliche Auflagen ultra Stabilitum iam 5 a 100. Portorium gravarunt, sed absolutam etiam eorum Prohibitionem saepius procurarunt. Ita vini Hungarici ne in exteras quidem Provincias per sui gremium eductionem admittabant, Hungaricis Animalibus cum prorsus carere non possint, Austria quidem ulteriorem eorum in Imperium

est maxime favorabilis quam Hungaria cum aliqua extera Provincia habet Relatio Politico-Commercialis: neque dubitare licet, quin elapsis stipulatis annis, nexus hic per novum, captae interea experientiae accommodum Tractatum ita sit confirmandus, ut is amplissimum quem hactenus partim rei novitas, partim ennatum subinde Bellum Turcicum intercepit, fructum utrique Imperio adferat. §.17. Eiusdem

vero Borussica quoad Vinum Portorium intercepit. Vigebat etiam olim copiosa Boum Hungaricorum in Imperium Germanicum Eductio, verum Provinciales in Austria impositiones ut §. 14. apparuit eductionem eorum admodum diminuerunt. Ita Hungaria vix iam physicam aliquam cum exteris his statibus communicationem habet, ubi tamen cum illa pauca adhuc superflua Artefacta habeat, cum iis vero, quae eidem a Domestica necessitate redundant,

Hungariam inducantur Portorium imponi: dein Pettovium pro unica, per quam venientes ab Adriatico merces Hungariam subire possint Ingressus Statione (Commerziell Einbruch-Station) declarari procuraverint. Ita cum Flumen omni revectionis vulgo Contracarico Beneficio privatum fuerit, totum non modo Inductionis sed etiam Eductionis Hungaricae Commercium per Tergestum Cursum accepit.

Ruttenis, Valachis, Iudaeis, Zingaris coluntur. Hungara Plebs vetus rei pecuariae studium, velut genus vitae minime laboriosum, si Loci Circumstantiae admittant adhucdum ultro consectatur. Et ideo nulla Regni pars ita pure ab Hungaris insidetur sicut illa Danubiana et Tibiscana plaga, in qua Latifundia istud vitae Institutum admittunt. Croatae et Slavi, seu constrictae quam habitant regionis necessitate, seu animi indole in

versarentur: nimirum medium et quod paulum supra excurrit pacis saeculum non potuit adhuc tot priorum saeculorum clades reparare, nec populatio adhuc adeo increvit, nec omnes educendorum productorum Regni viae ita adhuc apertae sunt, ut auctis rerum pretiis necessitas industriam imperare potuerit, denique necdum circulanti pecuniae omnes canales ita reserati sunt, ut haec ad eam incolarum classem, cuius plane industria

populatio adhuc adeo increvit, nec omnes educendorum productorum Regni viae ita adhuc apertae sunt, ut auctis rerum pretiis necessitas industriam imperare potuerit, denique necdum circulanti pecuniae omnes canales ita reserati sunt, ut haec ad eam incolarum classem, cuius plane industria florentem efficit civitatem, sat aequabiliter pertingere, sicque maius adhuc sui desiderium in eadem excitare potuerit.

cum tamen aliqua eius quantitate quotannis absolute indigeant, haec semper distrahitur, sterilioribus vero annis invectio plane illimitate admitti consvevit. In aliis planis comitatibus, qui nec tam promptam, nec ita utilem habent frumenti distractionem, aliqui tabacae, alii serici culturam in subsidium subsistentiae vocant. E re pecuaria et quidem pecorum

Budensibus, Tokaiensibus et plerisque Croatiae partibus; provident hae partes illas, in quibus vinearum culturam clima aut plana situatio non admittit. Etiam extra Regnum non exigua eius pars effertur ita, ut vinum tertiam capitalem alimentationis populi Hungarici rubricam constituat. §.26. Status alimentationis in partibus sterilioribus Quoad

linea Commerciali ad duas revocari possunt: Producentes nempe et Consummentes: et sicut necessitates hominum ad Naturae Producta et Artefacta referuntur, ita hi iterum iuxta haec duo obiecta dispesci debent. Quoad artefacta alibi opportunius agetur, hic per Producentes eos tantum, qui Vitae alimenta procreant, per Consummentes vero omnes illos, qui

Interest quidem singuli Status ne sua aliunde alimenta petere debeat, imo ut superfluam etiam habeat horum quantitatem, quam exteris distrahere possit, dantur tamen Regna et Provinciae quae alimentorum Copia ita laborant, ut ea nec domi consummere nec ad extra efferre queant. Res haec inde consequi solet, quod longe maxima pars Incolarum tantum agriculturam aut rem peccuariam exerceat, ipsas aliquas alimentorum

usus in his quoque partibus viget. Quod grani qualitatem attinet missus quidem per Augustum Josephum 2um ad investiganda Hungariae Producta fluminensis Mercator Raysz hanc ita definivit, ut postremum Syrmiensi, tum Bachiensi dein Banatico, porro Békesiensi et Chongradiensi, supremum vero Locum Borsodiensi assignaverint. Verum hic non omnes Regni partes peragravit, neque necessariam

Verum hic non omnes Regni partes peragravit, neque necessariam pro classificatione hac tuta determinanda in singulo loco moram traxisse videtur. Itaque an sit in Hungaria aliquod solum, quod vi indolis suae ita excellens Triticum, sicut promontorium Tokaiense Vinum producat? vel vero: an huius qualitas unice a modo et gradu Culturae pendeat, necdum satis exploratum est.

quam erant Producentes, pretium Tabacae Hungaricae uno ictu notabiliter increvit. Praesens haec Lucri occasio, parte ex una Cultorum numerum continuo provexit, parte vero ex alia, aviditatem eorum ita excitavit, ut quo quantitatem eius augeant de ipsis iam consvetis Culturae Regulis remiserint. Pondus vero eius variis, saepe minus iustis artibus augere studuerint. Inde evenit, ut nec Spuria foliaa, quae

Qualitas Tabacae in Hungaria adhuc a Culturae ratione dependet. Itinerans cuius §-o 29 mentio facta est Mercator, qualitates Tabacae Hungaricae ita classificavit ut primum Locum assignaverit Tolnensi, tum Quinque-Ecclesiensi, ad quam proxime accedere dicit unam Insulae Murak?z Speciem, quae vulgo Megymoracz

Italia vendi posse affirmat. Post has locat Szegediensem, ad quam accedere dicit Aradiensem et Posonis Rakomasz in Comitatu Szabolcsiensi sitae. His subiicit Debroiensem quam ita praeparari posse aiit, ut Turcicae Carara, et Italicae Badia dictae vices obire possit. Tum primum ponit Debraczinensem, et post hanc

Cassae domesticae submittant, eosque ubi redierint, congruo Salario provideant, quo hi Plantarios mororum hortos erigere, exinde Contribuentibus Arbusculas post triennium distribuere; et postquam hae in aliqua Possessione ita increverint, ut Sufficiens ad producendas Galletas foliorum quantitas addit, Plebem in educandis Bombicibus subinstruere, Galletas a Plebe redimere, deglomerare, deglomeratumque Sericum Camerali Directionis huius Officio

a Plebe redimere, deglomerare, deglomeratumque Sericum Camerali Directionis huius Officio transmittere teneantur. Deffectus varii qui eam morabantur. Ita provide inviatam hanc Culturam morabatur quidem tantisper inveteratum Plebis erga omnem novitatem odium, maius tamen adhuc eidem detrimentum attulerunt nonnulli, qui in omni fere novo Instituto irrepere solent,

Deglomeratione Serici damnosam Methodum induxerit, quam in Compositione Tabacae vigere supra apparuit. Nempe sicut ibi optima mediocria et deteriora filia promiscue in unum manipulum compinguntur, ita iuxta Solenghianam methodum subtilissima, mediocria et crassiora fila mixtim in unum stamen deglomerantur, ita ut inter ipsa Stamina nullum aliud Discrimen intercedat, quam quod

filia promiscue in unum manipulum compinguntur, ita iuxta Solenghianam methodum subtilissima, mediocria et crassiora fila mixtim in unum stamen deglomerantur, ita ut inter ipsa Stamina nullum aliud Discrimen intercedat, quam quod alia e pluribus alia e paucioribus filis consistant: fit inde ut Sericum Hungaricum indiscriminatim eodem, et quidem plerumque illo, quo ultima

subtiliores materias elaborant extra Regnum evehatur, sicque Fabricae suae necessario materiali destitutae remaneant. Omnes hi sustinebant Solenghianam, Mazuratianae vero methodo adversabantur: atque ita factum est, ut licet altefatus Augustus posteriori continuo institerint, licet in ipsa finali, de Producto hoc sibi submittenda Tabella Sericum iuxta veterem Normam deglomeratum, ab eo quod iuxta novam

Epocha, qua maxime florebat Interea crescebat tamen sensim in Hungaria Serici productio, iamque Anno 1783. inclusis Confiniis militaribus ad 131 Contenarium assurrexit, ita, ut in Aerario Camerali tantum per redemptionem Galletarum et Serici deglomerati divenditionem obiectum hoc 132 milia florenorum Circulationem eo Anno produxerit. Quodsi insuper spectetur ea Galletarum

Actualis. Verum erupit paulo post Turcicum Bellum, sub cuius demissu Caesareo-Regiae copiae plane illos Comitatus in quibus industria haec maxime florere coeperat, Banaticos nempe et inferioris Sclavoniae ita occupabant, ut rusticis omnis ferme Bombices alendi Opportunitas sit intercoepta. In ipsis militaribus confiniis ubi Cultura haec iam notabilem extensionis gradum attigerat, cum Omnia Annis streperent,

Ad perficiendos e plantis domesticis colores nihil hactenus actum fuit. Complures in Regno Plantas Natura Sponte produxit, quae varios dant colores, sine quibus plurima Opificia et Fabricae subsistere non possunt. Ita in Comitatu Alba-Regalensi e Herba Lanol dicta, viridis sat bonae qualitatis Color exprimitur. Comitatus Zempliniensis refert, quod e Herba Seberka dicta, Coria sat

verum postquam illi remonstratum fuit, dari in Hungaria loca, in quibus hae absque Sylvarum Detrimento ali possunt, Cutes autem earum pro conficiendo Cordovan Necessarias esse, illas in eiusmodi Locis conservari admisit. Ita factum est ut Hungaria maiorem adhuc Caprarum numerum alat, quam Opifices adsint, qui Cutes earum elaborandi, Regnumque necessario Cordovan providendi artem callent. §.38

nonnisi, 200 Oves interteneantur, quod supernataverit, per Dominia Cameralia Fundi Religionis, et Studiorum distribuatur, ubique vero eadem quae in Merkopail viget, oves curandi ratio observetur. Ita primum in Berkava et Radonicz Dominio Bachiensi dein 1787., in Pusztakuta Dominio Zomboriensi, tum 1788. in Tarkany et Tokod, successive in Bozok,

Culturae Cornutorum peccorum et Lacticiniorum. Paucae iam sunt in Europa Provinciae ubi magna Boum armenta, ultimae Pastoralis vitae reliquiae vigeant. Ubique ferme populatio omnes fundos ita occupavit, ut nulla iam pro horum intertentione spatia supersint. In Trans-Danubiana et Trans-Tibiscana in sensu §-i 2i accepta Hungaria exstant adhuc Complura Latifundia, in quibus ita copiosa armenta aluntur,

populatio omnes fundos ita occupavit, ut nulla iam pro horum intertentione spatia supersint. In Trans-Danubiana et Trans-Tibiscana in sensu §-i 2i accepta Hungaria exstant adhuc Complura Latifundia, in quibus ita copiosa armenta aluntur, ut vires Proprietariorum plerumque excedat, necessaria in hyeme, pro tanto Animalium Numero Stabula erigere, eademque de manu ut dicimus per hoc tempus pabulare. Greges

Lactis non commendantur, quo fit ut de Butyro et Caseo non ea quantitas in Hungaria producatur, quae ab ingenti in tam vasto Regno Vaccarum numero merito exspectari posset. Verum hac quoque in re Industria iam ita evigilavit, ut pro allodialibus non Hungaricae sed Helveticae, aut Germanicae vaccae passim adhiberi incoeperint. Caeterum in vicinis

§.40. Primitiva Equorum Hungaricorum Species. Equatia (si pauca domestica excipias) perinde atque armenta in praediis per totum annum sub Dio in Hungaria intertenentur. Verum seu quod Equi ita, ut Boves iniurias acris sustinere non possint, seu quod minus conspicuam eorum Speciem Hungari principio statim induxerint, equi Boum praestantiam non aequant. Non deest quidem Hungaricis etiam equis generosus

Hungaricis etiam equis generosus spiritus: possuntque longos praesertim per planitiem cursus, seu ab equite, seu cum minori onere sustinere: Corpus tamen minus spectabile habent, nec trahendis gravioribus oneribus, ita, ut aliarum Gentium Equi pares sunt. Et ideo non multo post atque Rhedarum usus apud Nobilitatem invaluit, nonnulli proprietarii grandiores exteros Admissarios adhibere, et in

distincta singuli huius obiecti Idea, etsi arbitrarie tantum, defigi debet. Omnis illa Industria, quae Crudum aliquod Productum non manibus aut obvio aliquo Instrumento, sed ope complicatorum aliquorum Instrumentorum ita praeparat ut deinde materiale hoc pro immediato hominum usu per Opifices elaborari possit, pro Manufactura passim habetur. Inde fit, ut qui pannos aut qualescunque setaneas, seu lineas, seu

manufacturistas reputentur. Quid sit Manufactura. Donec tamen Singularia eiusmodi Individua, ipsas eiusmodi materias seorsim elaborant, cum Opificibus passim Confundi solent. Ita Cerdones, Alutarii, Textores, Singulares Pannifices plerumque inter Opifices referuntur. E converso si unus homo aut aliqua Societas tantam crudi alicuius Producti quantitatem praeparet, quantum

suis opera vix producit; tum demum Institutum hoc nomine manufacturae venire solet. Et hoc sensu ipsum etiam stricte dictum Opificium in Manufacturam transformari potest. Ita Horologiorum Confectio natura sua ad Classem Opificiorum pertinet: quodsi tamen Societas coalescat, quas magnam eorum quantitatem fine exercendi cum iis Commercii elaboret iam pro

Opificiorum pertinet: quodsi tamen Societas coalescat, quas magnam eorum quantitatem fine exercendi cum iis Commercii elaboret iam pro manufactura habetur. Ita Typographia Classem Opificiorum subit, donec ad pecculiares tantum privatorum Commissiones, prelum exercet; si magnam Librorum copiam etiam pro Commerciali speculatione imprimat, iam transit in

Opificiorum subit, donec ad pecculiares tantum privatorum Commissiones, prelum exercet; si magnam Librorum copiam etiam pro Commerciali speculatione imprimat, iam transit in manufacturam. Ita denique si tale Institutum formetur, in quo seu pretiosior Lignea supellex, quam alias arcutarii singillative conficere solent seu quodcunque aliud Mechanicum Productum in tanta copia elaboretur, ut formale

potest. Postremae enim, quae exstant de Anno 1787 et 1788. Relationes, adeo incompletae sunt ut complures Fabricas ex iis exmissas esse, aliquas vero, quas iam desertae sunt, adhuc memorari privata etiam notitia constet. Ita nulla illic Typographia, nec Budensis Currum Fabrica memoratur: Ferrifusoria in Beregdiensi Comitatu, et Coctura Salis Nittri Posonii una tantum exprimitur, quarum tamen

Budensis Currum Fabrica memoratur: Ferrifusoria in Beregdiensi Comitatu, et Coctura Salis Nittri Posonii una tantum exprimitur, quarum tamen plures in Regno numerari palam notum est. Ita Tinctores tantum tres iique in Comitatu Thurocziensi specificantur, ubi tamen de solo Indigho * * * ut iam dictum est, de Reliquis autem Coloribus * * * annue infertur, haec autem Colorum quantitas, subtracta

possint. Machinae, quae Filaturam supplere possunt. Si quae Provincia aut paucas adhuc a Laboribus Agriculturae residuas manus habet, aut fabricae omnis generis in ea ita invaluerunt, ut earum aliquae iam Laboratorum deffectum patiantur, tum demum interest talium praesertim Laborum, qui multas manus requirunt, compendia per idoneas Machinas procurare. In primo

tantum Serico dat praeparationem. Ut textrinam subire possit, debet praevie per Filatorium elaborari; sicut itaque Lineae, Laneae et Gozypeaceae Fabricae sine Netura, ita Sericeae sine sufficientibus Filatoriis exurgere non possunt. Primum in Hungaria Eszekini manuale id est quod manu movetur Filatorium erectum fuit, verum cum

de Anno in Annum cumulabantur. Circumstantia haec ansam praebuit Speculationi illi ut ad Computum Serici Hungarici (Germanicae enim Provinciae nullum ferme producunt) novum Viennae Filatorium sit erectum. Ita totum illud, quod Camera Mercatori illi vendere debet Sericum Viennae defilari coepit. Non multo postea intercessit Circumstantiarum Complicatio, ut ipsum Camerale Budense Filatorium extra omnem motum positum fuerit; quae

productio, inde ab Anno 1788. diminuta, si his addatur erectum iam Viennae Filatorium, admissaque in Germanicas Provincias Crudi Hungarici Serici absque omni Portorio Inductio, facile apparebit Sericeas in Regno Fabricas iam ita nutare, ut nisi Publica Providentia modum posuerit, eas proxime prorsus collabescere oporteat. In Particulari si expirante Camerali Contractu Camerale Sericum absque Reflexione ad domesticos Fabricantes, per

nimirum Igloviae, Varallyae, Laibcii et Olaszini industriam hanc exercent. Itinerans mercator qualitatem praeparatarum per eos eiusmodi pellium dilaudat, has tamen necdum eo perductas esse agnoscit ut aquam ita prouti Turcicae arceant; quaestores et barones Tamaiani et Zagardi se detegisse referunt quoad praeparandas in perfecta qualitate has pelles, herba scombria dicta necessaria sit, haec

Fabricas Politiam defixerit, Tyrones, et Sodales saepe admodum intempestive heros suos deserere solent. Et hae sunt intrinsecae causae, quae sicut in omni tantisper fertiliori, et mediocriter Populosa Provincia, ita etiam in Hungaria Fabricarum progressum morabantur. 4 Extrinsecae Languoris huius Causae. Extrinsecae, Lenti in Hungaria manufacturarum progressus causae, ad

iam proprium facit, adeoque Lucrum hoc moderari, artefactaque sua leviori pretio offerre potest quam alter qui in hoc Interusuria etiam, quae dependit, imputare debet. In veteri Fabrica tempus ipsum ususque Sodales ita formavit, ut si unus egrediatur, alter alterius Locum per gradualem Successionem continuo occupet. Experti eiusmodi Sodales non modo perfectiora, sed plura artefacta. Pro eadem, qua

statuat tantum ut novellum qui damnum hoc sustinere non potest Fabricantem in ruinam agat. Iam vero sicut se habet novella erga veterem Fabrica si in eadem Provincia sitae sint, ita etiam se habet Status Fabricarum relate ad diversas Provincias, si hae in una iam effloruerunt; in alia adhuc in herba versentur. Duo tantum eventus efficere possunt, ut Fabricae in posteriori etiam

sicque demum Species haec Tributi determinatum Tricesimae Nomen accepit. In Hungaria Portorium hoc primis Regni Saeculis nomine Tributi a mercibus designabatur, tractabaturque instar Telonii ita, ut curribus tantum et frustis peccorum arbitrarie impositum fuerit; formale Tricesimae Systema videtur Carolus 1us e Regno Naepolitano in Hungariam invexisset: domestici

Portorio, Longe promptius ad propria remeavit. Tandem repetita toties, quas Residentes in ipsis Retrosolutionis Locis Germanici Quaestores ex eiusmodi provisionibus percipiebant, emolumenta, ita eos ditarunt, ut exoticas merces Hungaris Mercatoribus ad creditum pro pactatis terminis dare potuerint. Id eum demum effectum produxit, ut nemo amplius horum merces exoticas e prima

nonnisi erga paratam haberi poterant; Hungaria autem nullos adhuc adeo potentes Quaestores numerabat, qui tantum Aeris, quantum notabilior eiusmodi mercium quantitas requirit, in potestate sua habuisset. Ita Consilium Commerciale effectum primi Sui principii reipsa obtinuit, Hungarique quaestores ab immediato exotico Commercio penitus sunt excussi.

potius, quam in exteras Provincias efferre: si enim in illas eam devexit nonnisi 3 xr. si in has 3 fl. a Centenario persolvere debuit. Ne tamen Hungaricae Lanae pretium assurgere possit, Turcicae Invectio ita facilitata fuit, ut si eam Quaestor Germanus e prima manu emit, pro transitu per Hungariam nonnisi tres, pro Inductione vero in Germanicas Provincias nonnisi totidem cruciferos

Inductio simpliciter vetita, nec nisi erga passuales admissa fuit, seu quod idem est, merces illae extra Commercium positae, sicque iam hac quoque parte primus ad Systema Colonicale passus factus fuit. Ita hunc quoque Scopum attigit Consilium Commerciale ut certam Germanicis Fabricis in Hungaria Distractionem procuraverit. Verum per id ipsum ortum Fabricarum in Hungaria difficilem admodum effecit.

in Thesi in eo subsistit, quod Portorium Transitus in uno, Exitus in 3. Inductionis seu Consumptionali, pro ratione ac minus ac magis necessariae fuerunt merces in 20, 10 aut etiam 5 fl. ita defixerit, ut nihilominus Hungaricae eiusdem Speciei merces nonnisi dimiduo Portorii huius dependat. Ad excludendos ab immediato Commercio exotico

alere debuisset, quod utique et molestius et sumptuosius illi evenisset, quam merces has e Secunda habitantis in Depositoriali aliqua Civitate Quaestoris Germani manu recipere. Atque ita Commerciale Consilium suum Hungaros ab omni immediato cum exoticis mercibus Commercio excludendi Scopum certius adhuc obtinuit per Naturalisationis Systema, atque illud antea

Consilium, mercesque pro Consummo iam declaratas, in Transitum et vicissim permutare. Poterant etiam merces faciendi tantum periculi causa (vulgo Auflöpsung dicebatur) in Hungariam ita inducere, ut si Quaestorem probum, et Sufficientibus facultatibus provisum esse Officio 30mali constitit, aut si is caventem pro se stitit, ne Esituale quidem Portorium in Limitanea Germanica

Portorium: adeo elevatum fuit, ut simplici prohibitioni prorsus aequipolluerit; pellium enim Leporinarum in 20., Cinerum Clavellatorum in 25, gallarum Quercinarum in 40 pro 100. Esituale Portorium defixum fuit. Ita Commerciale Consilium per elevationem huius Portorii eundem, quem antea per prohibitionem effectum obtinuit; nimirum ut concernentes Germanicae Fabricae prima haec materialia,

Augusta enim Maria Theresia eodem Anno 1775. et Consilium hoc et Intendensam Tergestinam abrogavit: Directionem rei Tricesimalis, finansialibus quidem Dicasteriis, id est Camerae Aulicae et Ministeriali Banco Deputationi, ita tamen restituit, ut haec sine influxu respectivorum Politico-Aulicorum Dicasteriorum, id est Cancellariarum, nihil hac in re agere possint. Sub initium sequentis 1776i eadem Augusta Littorale Croaticum Iurisdictioni S.

per Vectigal 1775 confirmatos fuisse superius exposuimus, favoribus conservandum esse edixit. Denique ut novum Circumstantiis mutationis huius accommodum Vectigal pro Hungaria elaboretur, imperavit. Ita reserata tandem fuit exigua licet haec Littoralis Porta, per quod Hungaria immediatum tam Eductionis, quam et Importationis cum exteris Provinciis Commercium instaurare potuisset, si piam hanc

reliqua, quae inde usque Venetum Obrovacz se extendit, confinio quidem Carlostadiensi incorporata fuit, Directio tamen rei Tricesimalis per Districtum hunc, ad Bancalem Deputationem recidit. Ita divisa biffariam hac directione Hungaria Beneficium illud, quod eius unitas importare solet, illico amisit; Bancalis enim Deputatio vetus illud Tricesimae valoris mercium partis Systema quoad 2 districtum hunc

Fluminensi, prouti id adnexa sub A et altissimo Loco eotum repraesentata Tabella remonstrat sicque impossibile porro etiam fuerit aliquam exoticam mercem per Flumen in Hungariam inferre. Ita recuperavit quidem Hungaria sed non totum Littorale Croaticum, obtinuit Portum Liberum, sed per quem exitus tantum patebat, Ingressus omnis praecludebatur: recepit denique quod fines suos

deportantur, concedebatur, sub hanc autem Cathegoriam, animalia non cadere subsecutus statim tractatum illum usus ostendit. Poloni ê contra Beneficio Transitualis Taxae omnino gaudent ita, ut si Polonus Animalia per Galliciam in Hungariam depellat, illic tantum transituale, in Hungaria vero Inductionale, seu Consumptionale Portorium deponat, Beneficium hoc Polonis ea potissimum de Causa Concessum

merces a Portorio Consumptionali Hungarico immunes redditae sunt, Tricesimae Hungaricae quae iam nonnisi Esituale Hungaricum Portorium percipiebant reipsa inutiles ferme evaserunt, hocque nomine easdem Augustus cum Germanicis ita coniunxit, ut hae non tantum Consumptionale Germanicum, sed et Esituale Hungaricum perceperint. Verum institutum hoc eum effectum produxit, ut Camera Hungarica maxima Proventuum Tricesimalium parte privata totum hunc

relaxata est. Generalatus etiam Carlostadiensis et illa Zagrabiensis Comitatus pars quae antea Szeverinensem constituebat in Concessis priori Vectigali favoribus stabilitur. Ita tamen prioris Vectigalis Dispositione a mercibus quae floreni valorem non aequant Tricesima desummatur in novo Vectigali nuspiam renovatur.

dependat. Si vero illud per aliquam Germanicam Provinciam expellat, solo Germanico transitus titulo 5 Rf. 30 xr. persolvere debeat. Eadem est proportio quoad Animalia Cornuta 2ae et Maiales 1ae Classis, reliquae rubricae non ita in oculos incurrunt. In hoc Systemate Quaestor Hungaricus si Animalia per Germanicam Provinciam educat, solvere debet titulo exitus hungarici 1 Rf 30 xr. titulo transitus, 5 Rf 30 xr. titulo exitus Germanici * * *1

illam non cadentium mercium magis adhuc atque in priori Vectigali variantur, nimirum prout exoticus aliquis Articulus, aut per domesticam Industriam minus suppleri potest: aut haec maiorem eius necessitatem habet, ita minore, in casu vero Contrario maiori Portorio subiicitur. Nro 3o Ita ut Portoria a 2 1/2 usque 40 pro 100 variantur, prout id

suppleri potest: aut haec maiorem eius necessitatem habet, ita minore, in casu vero Contrario maiori Portorio subiicitur. Nro 3o Ita ut Portoria a 2 1/2 usque 40 pro 100 variantur, prout id ex adnexo sub 3tio Consignatione apparet. Verum tota hac in re non ad Hungaricam sed ad Germanicam tantum industriam reflexum fuisse mox ostendetur.

inferantur Portorio Consumptionali subsunt. Prouti id annexa Sub Numero 5 Consignatio ostendit. No 6o Sicut Inductionis ita etiam eductionis Portorium maior aut minor seu pro Consumptione seu pro Industria Domestica necessitas regulare debet. Verum in postremo Vectigali etiam huius intuitu Germanicarum tantum Provinciarum ratio

seu Impositiones seu Prohibitiones eo magis Commercium Hungaricum premere debent, quod in Vectigali nunquam exprimantur, Quaestores vero Hungaros eo magis confundunt, quod ab ipsis plerumque ignorentur: atque ita Hungarica Producta, gravem reipsa Censum dependunt, dum Germanicis Provinciis inferuntur, ubi e contra Germanico Producto dum Hungariae inferuntur, nulli prorsus Consumptionali Portorio subiacere supra

certe gravibus Portoriis impediantur, in Germanicas vero Provincias aut sine ullo, aut erga exiguum Portorium induci permittantur, cogitur interim Hungaria complura Producta Sua tantum Germanicis Provinciis distrahere, atque ita Regnum alias independens ad formale ferme Coloniarum Systema redactum est, ac Coloniae quidem Legi huic, ne aut Sua alio quam ad Metropolim Producta distrahere, aut aliunde necessariis sibi

duo eius vehicula, viae nempe et navigatio se habeant? Viis commercialibus nullum tantisper regnum carere potest. Ipsa enim localium situationum varietas non admittit, ut canales per totum regnum ita aequaliter distribui possint, quo per hos solos interna communicatio, sine qua externum commercium exurgere non potest, facilis efficiatur. Primus Capitalis

sicque Littorale Hungaricum cum ipsa totius Monarchiae Metropoli Connectit. In Ductu hoc intra Posonium et Sopronium notabilis adhuc viae pars instauranda restat, reliquum per Sabariam, Varasdinum, Carlostadium, ita solide exstructum est, ut non nisi periodicis reparationibus, indigeat. Ductus hic commodior admodum redditus est per id, quod quatuor quae in fluviis Mura, Dravo, Savo et Collapi

incommodis impeditum circuitum, si secundo Collapi et Savo Zemlinum, inde vero adverso Danubio Pestinum navigetur. Hunc quidem per Continentem ductum recensita §. 54. et 55. Impedimenta ita interverterant, ut usque 1784um totum Pestiense Commercium per Pettovium Tergestum procedere debuerit. Verum reserata per Vectigal Anni huius ut §. 57. Ostensum est immediata exoticarum mercium per Littorale

§.69. Status maritimae Navigationis. Quod maritimam Navigationem attinet, habet quidem Littorale Hungaricum et necessaria pro Construendi Navibus Ligna et Populum ad rem Nauticam ita comparatum, ut ipsae Naves Tergestinae Nautas inde adsciscere debeant; nationalem tamen navigationem vix adhuc aliquam habet. Anno 1784. nonnisi 30 Naves domesticas numeravit, et hae nonnisi pondus a 100 usque 300 toleratum

allidere potest, nec omnes adhuc molae ad innoxium Navigationi situm sunt collocatae. Et haec de Navigatione Secunda, quod ad versam attinet, Danubius Zemlino usque Földvarinum rippas ita demissas habet, ut eas omnis exundatio transcendat, et ideo nulla etiam toto hoc tractu semita attractoria hactenus subsistere potuit, aut enim pars semitae post omnem exundationem collabebatur, aut etiam

sunt, alibi iam conciderunt, quin novae iis sunt substitutae, hic succrescrentes frutices, ibi collocata in Littoribus Aedificia attractionem impediunt. Universim sicut Danubius Hungariae fluviorum maximus est, ita etiam navigatio in eodem cum ventis et fluctibus plurimum debet colluctari. Et haec sunt intrinseca Navigationis Danubianae impedimenta, quibus antequam generalis Scopo huic Conformanda

Zemlinum devehunt: ibi eas aliis, qui in adverso Savo et Collapi navigare consveverunt saepius distrahunt, raro iisdem aliquid revehunt quandoque praevie dissolutas instar asserum et Lignorum focalium vendere leguntur, atque ita primum singulae eiusmodi Navis pretium e Provinciis haereditariis effertur, licet Hungaria abundet Quercinis Lignis, constructae vero e hoc Ligno Naves tres etiam Aetates earum sustineant, quae e molli ligno

§.74. Capitalis Navigationis Canalis per Colapim et Savum. Colapis usque Ozalyinum torrentis potius quam fluminis Speciem praesefert, post Cataractam Ozalyiensem iam Cursum Suum ita moderatur, ut Carlostadio usque Siscium ubi Savo influit tutam praebeat Navigationem. Secundae Navigationi praeter molas nil ferme aliud obstat, quam Cataractae ad Szerediglo et Degoy

intervallo Situm Locum, adeo praecipitem Cursum habet, ut ratibus tantum, minoribusque Navigiis pateat, repulsuales vias propter ripparum instabilitatem, adeoque adversam etiam Navigationem non patiatur, a Rugvicza cursum ita moderatum habet, ut Commodam usque Zemlinum Secunda aqua praebeat Navigationem: Ad Ostrilugh tamen in Confinio Slavonico tantum Gyrum facit ut is vix sex horis absolvi possit, ubi tamen punctum,

Zemlino usque Siscium, quanquam una rippa longo terrarum tractu ad Turcam pertineat, nihil ferme est, quod [ad] adversam Navigationem impediat: Semitae enim attractoriae in Littore Croatico per totum hunc Ductum ita instauratae sunt ut attractio Solis Equis perficiatur. Caeterum totus Carlostadio usque Zemlinum ductus, licet duos fluvios complectatur, in Linea tamen commerciali pro uno reputari debet. Transit ille partim in Hungaricam

si hic Reonerationis usus pedem figeret, Navigatio haec rapida utique capere deberet Incrementa: verum sub finem praeterriti anni inscitia Navarchi reducem eiusmodi Navem Ponti Pestiensi ita alisit, ut omnes ad m/20 aestimatae merces submersae sint. Id quod a simili tentamine alios Quaestores pro longo tempore deterrere potest. Et hi sunt Capitales Navigationis Hungaricae canales, per quos non exigua

res ipsa ostendit, quod procurandum per id Commercii emolumentum, necessariam in id Aeris Summam nunquam compensaret. Dravus Legradino usque Eszekinum, ubi se Danubio infundit iam ita moderatum Cursum habet, ut repulsualem etiam viam recipere possit. Verum hoc etiam spatio copiosis Truncis scatet, complures gyros format, et in multos ramos frequenter abit. Prout omnia haec Hydraula Pichler

Canali hoc Navigationem debite instaurare. Caeterum Collateralem huius Dravi Canalem Mura efficit, qui ab Oppido Beltinecz usque Legradinum, ubi se Dravo miscet, Insulam Muraköz alluit. Hic a Lendvensi ponte ita moderate decurrit, et tantum aquae volumen habet, ut et minores Naves sustinere, et viam repulsualem recipere possit. Nunc tamen ratibus tantum fraequentatur, quibus Graecenses Mercatores, quorum moenia fluvius hic

discussa, quae illi proposuerant Plana, operi ipsi manus identidem, sed semper incassum admota fuit. Seu Planorum vitio, seu ob non adhibitam ad Sufferendum in ipsa radice malum Sufficientem operam, ramus ille ita exaruit, ut nulla amplius per eum Navigatio pateat; sed Nautae cum Ventis, fluctibus exundationibus praesertim in adversa Navigatione in magno Danubio debeant colluctari. Quibus Operis et

quidem Proventum Canalis huius ad m/115 vel ad m/120 elevare conatur, nimirum ut ostendat, quod si duorum etiam millionum Sumptus requirat, operae tamen pretium esse, ut eidem manus admoveatur, verum an omnia ita se habeant? Anve Operi huic antequam tota Danubii et Tibisci pars perfecte absolvatur manum admovere intersit? Disquirere non est huius Loci. Uti et

Muram fluvium contingunt Palludes Canisenses, ut enim Proiectum hoc notabilem Regno adferat utilitatem deberet efformandus per Stagna Ballatonensia Canalis cum eo, qui per Canisenses Palludes effoderetur coniungi, ita reipsa Complures Comitatus et Muranae et Dravanae et Danubianae Navigationis participes efficerentur. Canalis

Labores praeferentes suscipere intersit? In quo nexu Scopus exsiccationis Paludum cum efformatione artificialium pro Navigatione Canalium obtineri possit? Quale denique generale et fixum totius operis Planum ita construi possit, ut Labores non tantum ex occasione et sparsim uti hactenus suscipiantur, sed hi semper in sequelam Generalis Plani ea ratione quotannis ordinentur, ut grande illud exsiccandarum tam vastarum

ab ipsis Germanis Mercatoribus directê accipiunt. §.80. Quandoque tamen aliam accipit Directionem Neque tamen progressivus hic Commercii per Scalas Cursus ita fixus et regulatus est, ut non aliam saepe accipiat Directionem. Quandoque unus Commercii Articulus non Pesthini, sed alibi sibi Centrum figit, prouti id de frumento mox videbimus, saepe etiam primarii Quaestores

Hungarica Producta per Factores suos in ipso Productionis Loco colligere, in erecta Pesthini Depositoria Congerere, indeque ad Destinationis Suae Loca promovere coeperunt. Quod Germanica Fabricata adtinet, pauci adhuc sunt ita potentes etiam primarii Quaestores Hungari, ut se iis ex ipsis immediate Fabricis providere possint; licet enim ibi leviori veniant, raro tamen inde absque parata haberi possunt. Iam vero pauci

Eadem est exoticarum Septentrionalium mercium ratio. Cum enim directa earum importatio usque 1784. per Vectigal impedita fuerit, Hungarici etiam primarii Quaestores merces has, e Secunda Quaestoris Germani manu ita accipere insveverunt, ut usus hic hodiedum perduret. Orientales etiam et meridionales, quas uno nomine maritimas appellare solemus merces, licet Pesthiensis Mercator eas Flumine per Carlostadium e

qui tardos transportus suscipiunt, diminuto interea in Regione famellica frumenti pretio, grave saepe detrimentum patiantur. Interea transportus pretium adeo elevari solet, ut ipsum hoc ulteriorem demum emptionem sistat. Atque ita Hungaria raro hactenus tali occasione vel dimidium eius frumenti distraxit, quod vendere poterat si plures, Celerriores transportus faciendi modus adfuisset. Ante postremam in Italia famem, nec via Iosephina

sit? Statuere necdum licet. Neque tamen aut Lanii Viennenses antea, aut nunc Institutum Mezöhegyessiense totum venalium Boum Hungaricorum, praesertim Gallicziensibus insuper, Moldavicis et Valachicis auctum Numerum ita exhaurit, ut nihil ultra pro Commercio supersit. Solent insuper Iaurinenses, Sopronienses, aliique partium illarum Lanii in distinctas Societates coire: integros greges partim in Pesthiensibus et Vacziensibus

ibidem divenditur, conflataque exinde Summae non Hungaricis, sed Viennensibus Cassis inferuntur. Itaque hoc titulo ne teruntius quidem Hungariae infertur. Et tamen evectio Cupri huius in Tabellas Tricesimales quotannis ita infertur, tamquod pretium eiusdem in Hungariam rediret, sicque activum Commercii Hungarici augeret. Proinde cum pretium Cupri iuxta Diametrum ultimi Decennii 1.162.402 florenos efferat, tota haec Summa ex

evenisse tuto statui potest. Postquam 1723. stabilita insuper et Politica et Iuridica Dicasteria erecta sunt, ut fundus pro eorum Stipendiis defigatur pretium salis in 15 denarios auctum fuit. Ita et Militari et Civili Listae provisum fuit. Fundi Publici pro eventualibus extraordinariis Regni necessitatibus in genere stabiliti. Verum praeter has rubricas multiplices

Articulo 41. illata fuit. Denique quoad extraneos Beneficiatos, horum Taxa respectu maiorum Beneficiatorum in 1000, respectu minorum in 200. aureis eodem articulo defixa est. Ita omnis demum in Hungaria fundus Publicus unice ad Indigenarum, et beneficiatorum extraneorum Taxas recidit, neque hae diserte ad Commerciales usus, sed ad

Contributione hac m/20 tamdiu, donec sibi visum fuerit, quotannis elocentur, ipsa Interusuria iterum in Capitale convertantur, sicque massa confletur, cuius, postquam tantisper increverit, Interusuria in pios usus ita convertantur, ut horum una tertia pro Scholis Nationalibus, alia pro Xenodochiis, et Nozocomiis postrema pro pauperibus Orphanis deserviat, totum tamen Cassae huius Beneficium unice pro

Beneficium unice pro tribus illis Comitatibus, utpote e quorum Contributione Cassae haec conflabatur, cedat. Sicut de Contributione Militari Croatiae Status adhuc eo tempore cum Principe tractabant, ita etiam pro Domesticis necessitatibus ac in Specie pro Tabulae Banalis Iudiciariae aliorumque Regnicolarium Officiorum Salariis, Contributionem imponebant. Inter haec erant Capitanei Regni, Stabalis Auditoris,

Maria Theresia, ut Summa quoque haec illis m/20 quotannis adiiciatur, et quidem non iam tantum ad beneplacitum suum, sed prout haec Summa recepto per Augustam illam Domesticarum necessitatum Fundo perpetuo inerit, ita eadem in perpetuum etiam Cassae illi m/20 inferatur. Eius prima Epocha. Et iuxta haec principia Cassa illa inde a 1o Maii 1770. usque Consilii

exiguae tantum ad Scopum Fundationis, idest ad Causas pias assignationes factae fuerint, eadem ad notabilem summam excrevit, placuit itaque Augustae Fundatrici sub initium 1780. Destinationem eius ita mutare, ut totius actu exstantis Capitalis una tertia pro usibus Commercialibus Regni Croatiae, reliquae duae tertiae, ad explicatos iam superius tres pios titulos, destinentur. Verum Benigna haec

Epocha. Hactenus tota haec Cassa primum per Consilium Croaticum, dein per Locumtenentiale manipulabatur. Anno 1782. placuit Augusto Condam Iosepho Iio sub 18 Ianuarii: mandare, ut sicut aliae omnes ita haec etiam Cassae incamerentur, id est ad Cameralem Administrationem transferantur. Mens tamen Augustae Fundatricis et Matris suae exactê observetur, et ideo Cassa Commercialis distinctim a

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report