Your search found 2596 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1859-2245:

cura jam omni, ac diuturni laboris molestia te esse perfunctum; aut quid me magis delectet, quam ea tibi feliciter, atque ex animo processisse, quae ut susciperes, auctor ego tibi praecipuus fuissem? Nam eam quidem video additam esse rebus omnium elegantiam, atque ornatum, quem a te, cujus mihi in scribendo facultas satis est cognita, exoptare maxime potuissem. Huc accedit, quod omnem hanc Philosophiae pertractationem uberiorem profecto, quam aut ego

Itaque cum rem aggressus esses, experiendi magis, ut ipse ajebas, voluntate, quam perficiendi spe, putabam nos, si non omnem solidam, atque expressam, at hujusmodi certe habituros illius doctrinae formam, quae et rebus, et versibus conveniret. Verum hoc minime inficior, me nunquam arbitratum esse, in his etiam versari ut velles, quae in Geometriae involucris, atque in tanta rerum obscuritate delitescerent. Nam neque tuae,

Quae quidem cum lego, praeter quam quod argumentum plane assequor, libentius etiam assequor; dum enim splendidiora haec adjumenta ad obscuritatem amovendam comparantur, rebus etiam accedit hilaritas quaedam, ac lepos, quo fit, ut aspera nitide, jejuna plene, pervulgata novo, ac minus usitato more dicantur. Illud tamen in hisce exprimendis simulacris praecipue animadverti oportere arbitror, ut moderatior

morum pro sua cujusque natura, institutoque inest, ut non eadem, quae juvenes deceat, senioribus etiam consentanea sit, quaeque in solutiore vitae genere convenire possit, eadem in graviore adhibeatur; sic in carminum artificiis suus est rebus quibusque cultus, nec qui levioribus studiis aptus esse possit lepos, atque urbanitas, idem etiam severioribus doctrinis rite adjungatur. Atque idcirco varia dicendi genera sunt a Poetis instituta, ut de majoribus rebus locupletior

suus est rebus quibusque cultus, nec qui levioribus studiis aptus esse possit lepos, atque urbanitas, idem etiam severioribus doctrinis rite adjungatur. Atque idcirco varia dicendi genera sunt a Poetis instituta, ut de majoribus rebus locupletior sit oratio, atque ornatior, de tenuioribus autem pressior, ac subtilior. Hinc res publice gestas, bellique varios casus epico versu illustrare illos, ac distinguere videmus: cum autem instituere nos, ac docere velint,

servant, at candidum, et moderatum loquendi genus; atque in hac eadem tenuiori instituendi ratione cum in faciliore argumento versantur, nonne alium sibi proponunt, quem sequantur, modum, alium, cum in obscuriore? neque enim quo pacto de rebus rusticis, ac de agrorum cultu dicunt, eodem etiam difficiliores Philosophiae partes pertractare possint. At dolemus profecto multa atque eximia tradendae carminibus Philosophiae exempla, sive hominum, sive temporum injuria periisse;

Lucretii Poema, quem mihi quidem non tam ipse potissimum imitari velle, atque exprimere videris, quam ab ipsa rerum similitudine deferri, ac pene rapi ad imitationem dicendi. Quid enim convenientius est, atque aptius, quam ut sermo rebus consentiat, aut quid magis alienum, quam, cum obscuriores sententias tractamus, orationem adhibere inaniter ita exultantem, ut legentium animi ab intelligendi contentione ad nimiam ornatus hilaritatem delabantur? Abunde enim

est, ut eorum etiam reprehensionibus occurramus, qui paucos difficilioribus Philosophiae studiis teneri putant, atque idcirco carminum jucunditatem, quae ad omnium permovendos animos est instituta, negant adhibendam esse hujusmodi rebus, quae ad sapientium usum, atque intelligentiam sint accommodatae; nam neque hos ea fortasse curaturos, quae ex ipsis fontibus haurire malint, neque indoctos, qui intelligere non possint. Ego autem non tam inimicos alienae industriae

atque auctoritate, quae tradimus litteris, comprobentur? Malo enim praestantiam, quam multitudinem legentium. Bene Euripides, qui in tragoediis recitandis Platonem concioni praetulit; quod multo etiam magis nobis est quaerendum in rebus gravissimis, atque a populi judicio, et consuetudine omnino abhorrentibus; philosophia enim vulgi testimoniis minime ducitur, neque imperitorum conventus, ac plausus consectatur, sed paucis contenta judicibus in sapientiorum

idem profecto summo viro contigit, ut vivus etiam, ac videns prope Princeps, ac Parens Philosophiae merito sit nuncupatus. Nonne enim in hac naturae obscuritate peregrinantes antea, errantesque tanquam hospites diu, multumque pluribus in rebus versabamur, cum praeclara potissimum nos illius instituta ab erroris pravitate ad germanam, diuque intermissam veri quaerendi viam restitutos quasi in veritatis domicilium deduxerunt? Quare Ennianum illud Pythii Apollinis ipsi suo

atque ordinem tenere sese, ac perspicere jactarent, ad illa, quae omnino ignorarent, delabi maluerunt, quam ea quaerere, quae in sensus ipsos facile incurrerent. Illi igitur dum initia, primasque causas aequo cupidius consectabantur, a rebus ipsis, quae cognosci quidem poterant, si veri inquirendi viis institissent, longe aberrabant. Tametsi enim imbecilla nostra sint nimisque angusta ingenia, ut causas omnes continere possint, datus est tamen aliquis nobis permultis in

ipsis, quae cognosci quidem poterant, si veri inquirendi viis institissent, longe aberrabant. Tametsi enim imbecilla nostra sint nimisque angusta ingenia, ut causas omnes continere possint, datus est tamen aliquis nobis permultis in rebus veri cognoscendi locus. Antiquior enim est, quam fortasse verior querela illa Democriti in profundo veritatem esse demersam, atque omnia tenebris aeque circumfusa. Sed permagni interest, quem in causis investigandis cursum

atque inchoandus est labor. Diu, multumque rerum est habitus, ac facies pervidenda, servandus ordo, conversiones, mutationesque omnes investigandae, quid pro diverso corporum, ac locorum situ oriatur, inspiciendum, quid constans in rebus, quid varium sit, inquirendum. Tum omnis animi contentio eo potissimum est convertenda, ut videamus, quid aptum inter se, conveniens sit, aut quid quamque rem rite consequatur, ut eorum praesidio, quae probe nobis explorata sint, ad

procreantur ac fluunt. Quapropter nequaquam nobis continuo ad remotissima rerum principia deveniendum est, ut per inferiorum deinde, ac succedentium causarum ordines ad ultimos rerum effectus perspiciendos descendamus; sed a rebus ipsis paulatim pedetentimque ad propinquiores primo causas movendus est cursus, deinde ad alias, quae propiores iis sunt, gradus faciendus, atque ita ad remotiorum etiam seriem, colligationemque progrediendum, quoad ingenii nostri

dividimus, ac dispertimur, singulis quibusque partibus quae ratio, quae vis insit, novimus, e quorum admixtione quae colorum discrimina oriantur, quoque e corporum contextu qui redeat color, definimus. Quid denique est in minimis his rebus, atque a sensuum usu remotissimis, quod non optime sit nobis cognitum, atque perspectum? Quibus in omnibus illud mihi mirabilius videri solet, hasce res tantas, quae plurimarum aetatum, et hominum gloriam cumulare, atque exornare

mirabilius videri solet, hasce res tantas, quae plurimarum aetatum, et hominum gloriam cumulare, atque exornare potuissent, ab uno eodemque Newtono et inventas, et perfectas esse. Nam illud quidem cum in omnibus, tam in praestantioribus rebus quibusque usuvenire maxime videmus, ut paulatim suos quaeque gradus faciant, priusquam absolutam praestantiam, maturitatemque consequantur: atque hinc cum ab aliis primordia, incrementa ab aliis obtinuerint, vix a quopiam, aut fero

quae tenuiora essent, adumbravit, ac aliis excolenda reliquit, atque ita idem omnia et inchoasse, et perfecisse videri possit. Atque utinam ab his, qui deinde ad has disciplinas excolendas sese conferunt, ampla quaedam, atque insignia rebus hisce, ac rationibus incrementa adjungantur. Sed nescio, quo pacto accidit in artibus fere omnibus, ac doctrinis, ut cum aliquem excellentem gradum attigerint, eo loci consistant, et non modo non ulterius proferantur, sed retro

traditum, eum, qui minime hunc rerum ordinem intelligeret, ignorare fortasse posse Rectorem, ac Mundi Gubernatorem Deum esse; qui vero in rerum contemplatione omnino esset versatus, qui hunc ornatum praeclare nosceret, qui tantam in rebus omnibus convenientiam, consensionemque videret, eum praeesse mundo Dominum dubitare non posse. Atque hinc quidem accepimus Newtonum, qui unus omnium naturae opificium eximie, ac singulariter pervidisset, tantam animo

certum exploratumque est naturae contemplationem religionis, pietatisque magistram, ac ducem semper fuisse habitam. Qui enim possumus cogitatione complecti praecellentem illam, ac praestantem naturam, cujus dominatu teneri omnia, ac rebus humanis provideri videamus, qui caste pieque colendam, atque officiis omnibus demerendam arbitremur; ut hinc (qui praestantissimus est Philosophiae fructus) virtutum omnia origo repetenda sit, unde excitamur ad constantiam, ad animi

sensus enim, quibus corporum notitias haurimus, ad naturam non pertingunt, et pauci sunt, et imbecilles, ad vers. 480. In corporibus esse vim quandam excitandi in nobis ideas, ut caloris, frigoris, etc. quae rebus ipsis similes non sunt, esse alias item eorundem proprietates, quas essentiales dicimus, sed harum perpaucas a nobis cognosci, quae hic enumerantur. Ad vers. 548. Quamvis corporis naturam cognoscere

nobis primae rerum causae cognosci non possunt, ab effectibus et phaenomenis naturae ejus leges esse inquirendas: tum quonam pacto ex phaenomenis illae cognoscantur, et qua ratione inductio adhibenda, quantoque haec hujusmodi rebus usui sit: praecipue tamen tres in naturae investigatione regulas prae oculis habendas: primam esse; eas qualitates corporum universales esse, quas omnibus convenire experimur: secundam; causas

parabolam, in motu gravium inspexit; nunc infinita, ait, esse alia curvarum genera, quas in classes distribuit; aliae Geometricae sunt, aliae Transcendentes; ex his unam eligit, quam consideret, Cycloidem, his nimirum rebus pernecessariam. Igitur a vers. 266. Cycloidis genesim explicat, quae describitur motu puncti in circumferentia circuli revoluti super rectam lineam. Tum paulum ad ea, quae ad Cycloidis historiam pertinent, delabitur, et

legibus, qua in re per variae discurrens exempla usque ad libri finem immoratur. LIBRI SEPTIMI. Aggressurus de luce, et rebus opticis agere, multo diversas a gravitate valere vires hic asserit, neque leges in magnis corporibus deprehensas ad parva transferri posse; quod variis exemplis probat usque ad vers. 69. Laudato Newtono, qui luminis et

Atque haurire; juvatque novos decerpere Flores
Insignemque Mea Capiti petere inde Coronam
Unde prius nulli velarint tempora Musae.
Primus/m, quod magnis doceo de rebus et, arctis/artis
Religionum animos nodis involvere curo
Queis Musa hos cari felix exolvere tentat.
Deinde, quod obscura de Re tam lucida pango
Carmina, Museo contingens cuncta

87  Hic veluti quiddam prohiberet, tertia constet
88  Ne natura etiam, aut vario fors ordine plures,
89  quin praesto nobis sistant se, et nomina poscant.
90   Sed quoniam, anne aliqua in rebus natura sit ultra,
91  Prorsus in incerto est, quaerendique irritus omnis
92  Est labor, idcirco potius nescire fateri
93  Par erat, in nihilo quam mersam dicere inani,

accedere summae,
112  Et, quantum fas est mortali, agnoscere Numen,
113  Aut admirari potius, Dominumque vereri.
114  At nullam, constare queant quaecumque creatae
115   In rebus mentes, nisi nostram ex omnibus ipsi
116  Percipimus, quia nostra intra sentimus eandem,
117  Corpore quae juncta est cum nostro, animamque vocamus;
118  Et sentimus item, quid in interiore recessu

140  Prorsus id ille mihi temere arripuisse videtur;
141  Namque ea si res est, quae cogitat, usque necesse est
142  Naturam servare suam; proin cogitat omni
143  Tempore, quo perstat revera in rebus: at istud
144   Quis ratione queat nobis ostendere certa?
145  Cum lassata virûm sopor altus membra resolvit,
146  Atque papavereo conspersit lumina rore,
147  Dulcia non

156  Lege, ut naturam semper comitetur eandem?
157  Praeterea impressas multarum ab origine prima
158  Rerum notitias in nostris mentibus altè,
159   Atque unà genitas, non haustas rebus ab ipsis
160  Exceptasque, animo sed in interiore repertas
161  Dicere uti possis, ratio non ulla videtur.
162  Qui dicunt, illas soli meruere tueri,
163  Plus aliis animae

192  Sed quas ante diu quoque noverit, et meminisset
193  Quas nunquam didicisse: velut cum dicimus, esse
194   Majus parte, quod est totum, vel tempore eodem
195  Non itidem posse in rebus non esse, quod extat,
196  Et, genus hoc, alia, obtutu non vera fateri
197  Mens ipso quae non possit, manifestaque clament
198  Vel pueri, nunquam quos nutrix blanda, nec ipsi,

204   Atque inscripta animo sint, atque insculpta potenti
205  Naturae artificis digito, velut aerea constet,
206  Aut adamantina mens, quae sic ea signa receptet?
207  Cur potius non est referendum rebus id ipsis,
208  Quarum percepta est bene cum natura novarum,
209   Intellectaque sunt verborum signa, repente
210  Jam sit opus mentem, quod tum videt, esse fateri?
211  Sic

225  Quid faciet? rere hic subito, quod inutile, falsum.
226  Indita quapropter rerum quia mulla fatemur
227  Principia in nobis, non est, ut multa videri
228   Certa minus possint, verumque haud rebus in ullis
229  Prodat se, caecaque ideo se in nocte recondat;
230  Fulgurat illud enim, et perfundit lumine claro
231  Quaedam, cum primum nostrae sunt obvia menti,
232  Ut

246  Talia qui fieri vere putat, ille profecto
247  Desipit, atque omni procul a ratione recedit.
248   Haud equidem ante animis genera ipsa, et nomina
249  Pluribus aptari quae possint rebus, habemus, (quaedam,
250  Quàm singillatim multas res, unde necesse est,
251  Notitiae quaedam communes exoriantur:
252  Scilicet in rebus cum nostri plurima sensus
253  

249  Pluribus aptari quae possint rebus, habemus, (quaedam,
250  Quàm singillatim multas res, unde necesse est,
251  Notitiae quaedam communes exoriantur:
252  Scilicet in rebus cum nostri plurima sensus
253   Exempla ostendant, quae constent ordine quodam
254  Inter se certo, facile hinc se tollit ab ipsis
255  Mens sursum exemplis, rebusque abducta locisque

281  Haud frustra vocum haec compendia repperit usus,
282  Innumerabilibus ne mens oppressa labascat
283   Tot rerum signis, quot sunt res undique privae,
284  Et sit opus nova quaeque novis dare nomina rebus.
285  Communes tamen hinc naturas credere pronum est,
286  In numero veluti rerum sint, unde creatae
287  Naturam res quaeque suam decerpere possint;
288   Protinus errorum

336  Percipit expertus, claraque in luce tuetur.
337  Nec mihi se contra Ratio hic, quae sufficit, ipsa
338   Efferat, et mentis moderandae frena receptet.
339  Multi illam cunctis ponunt fundamina rebus;
340  Unde etiam Veri in mentem fons defluat almus:
341  Hac sine quandoquidem nil prorsum existere posse,
342  Nil fieri a nobis, Divina aut mente, fatentur.
343   Nonne,

numerentur ut anni
354  Tum plures, voluit, vel contra? quidve coegit,
355  Ut faceret non pulchra magis, melioraque multo,
356  Quae fecit? Tantis faciundis summa Potestas
357  Rebus an exhausta est? majus, meliusque nec ultra est?
358   At neque se egregiam commendat ob utilitatem
359  Haec Ratio: facilis non se via, nec nova pandit
360  Propterea ad verum. Vel, si libet, indita

est?
358   At neque se egregiam commendat ob utilitatem
359  Haec Ratio: facilis non se via, nec nova pandit
360  Propterea ad verum. Vel, si libet, indita cunctis
361  Sit rebus Ratio, quae sufficit, illa videri
362  Idcircone queat nobis, praestoque repente
363   Esse tenebrosae subeuntibus abdita regna
364  Naturae; velut Aenean excita Sibylla

corpore sola?
395  Omnia quae quoniam nos ignorare fatemur,
396  Ignotam nobis etiam fateamur, oportet,
397  Multo plus mentis naturam, vimque animaï.
398   Altera praeterea in rebus quae corporis extat
399  Natura, an pariter quoque non ignota latescat,
400  Et penitus caeca sese in caligine verset?
401  Hujus notitiis per sensus nam via solos
402  In

407  Ast hic officia, aut vires, aut munera dicam.
408   Atque haec unde fluunt, quidque his substernitur intus,
409  Quaeque alia exsurgunt fors infinita, queuntque
410  Pro rebus prodire novis, novisse negatum est.
411  Praeterea nostro sensus in corpore quini
412  Cum vigeant, totidem nos percipiamus, oportet,
413   Multa modis: at si notis superadditur unus,

sidere noctem,
436  Et mare diffusum late terrasque patentes,
437  Urbes, conventus hominum, spectacula, pompas,
438   Translatosque novum subito se rentur in orbem.
439  Post rebus caruisse bonis, caecosve fuisse
440  Agnoscunt, et quàm fuerit tum parva supellex
441  Notitiarum animi, detracto non magis uno
442  Quàm sensu: quid erit, si centum, aut mille repente

repente
443   Auxilium menti tota cum merce venirent?
444  Forsitan et multis tam vasti in partibus orbis,
445  Tanta ubi viventum saeclis spectacula praebet
446  tot variis uber rebus natura, modisque,
447  Multiplex genus est animantum, quod potiatur
448   Aut aliis longe, quam nosmet, sensibus, ipsis
449  Pluribus aut multo, diversoque ordine nexis:

552  Omnia tentando est aliquid decerpere semper.
553   Ille decus, nomenque refert, ille anteit omnes,
554  Jam notis aliquid qui adjecit, pluraque vidit
555  Officia, et vires, quae cunctis rebus inhaerent,
556  Atque ita majorem convexit mentis opum vim,
557  Amplior ut cumulus, numerusque sit auctior ejus
558   Notitiis: age sis exemplo haec percipe vero.
559  Cum

accedere ad ipsos;
599  Non inferre gradus intro, regnoque potiri
600  Audendam tamen: est nulli expugnabile regnum:
601  Illudunt variae species, simulacraque rerum
602  Pro rebus captantur inania, fictaque monstra,
603   Fictae arces, vani referuntur deinde triumphi,
604  Structaque Thessalico veluti stant omnia cantu.
605  Jam praeter, supera quae corporis enumeravi

Spatii; quoniam corpus constare profecto
610  Non queat ullius spatii, vel temporis expers.
611  Quare operae pretium est naturam inquirere utramque
612  Temporis, et spatii, atque aliis conjungere rebus.
613   Atque ea quisque sibi quamquam manifesta reatur
614  Esse; at si verbis aliis rem pendere tentet,
615  Haeret in ambiguo, et fraudum videt omnia plena;
616  Temporis,

616  Temporis, et spatii donec ratione resolvat
617  Notitiam gemina, et distinguat nomina rerum:
618   Censeri siquidem natura haec utraque partim
619  a nobis poterit, velut in se est, veraque, rebus
620  Scilicet a cunctis secreta, abductaque: partim
621  Ipsa eadem possit spectari, in rebus ut extat,
622  Afficit et nostros sensus, et credita vulgo est.
623   Et primò

618   Censeri siquidem natura haec utraque partim
619  a nobis poterit, velut in se est, veraque, rebus
620  Scilicet a cunctis secreta, abductaque: partim
621  Ipsa eadem possit spectari, in rebus ut extat,
622  Afficit et nostros sensus, et credita vulgo est.
623   Et primò veram, velut in se est, si tueare
624  Naturam spatii, distare a corpore noscas;
625  Non

636  Tempus item per se quadam ratione videri
637  Cur non esse queat? non velox, atque remissum est,
638   Sed sibi par semper, semper pede labitur aequo.
639  Propterea nullis unquam est variabile rebus.
640  Et quamvis nequeant partes simul esse, sed uni
641  Altera perpetua serie succedat, earum
642  Omnis uti constet summa infinita; necesse est,
643   Infinitum, et

extra,
754  Atque ex hoc opus est specierum continuatam
755  Prodire nobis seriem (quae temporis ipsa
756   Notitia est), fit, uti referamus motibus illam,
757  Et tantùm a rebus motis haurire putemus:
758  Nos veluti, starent si res, non temporis ullam
759  Intus haberemus speciem, cum tempora nobis
760  Significent ipsae species, rerumque figurae,

760  Significent ipsae species, rerumque figurae,
761   Et parili duret res mota, quietaque pacto.
762  Ducimur huc etiam nostris a sensibus, atque hinc
763  Conjungi haud aliis nisi motis tempora rebus
764  Credimus: atque ideo metimur tempora motu:
765  Inde diem solis cursu finimus, et annum,
766   Temporis atque alios stellis labentibus orbes.
767  At non est tibi tuta

ocyor omnis,
776   Temporis ast eadem est semper fuga; nec mage durant
777  Nec minus omnes res, at perstant esse profecto,
778  Seu nulli existant motus, tardive, citive.
779  Rebus ab his, spatium quibus hactenus, eque volutum
780  Tempus item est nobis, facilisque brevisque propinquam
781   Transitus ad motus naturam perspiciendam est.
782  Quare age, per sensus itidem cognoscere

sunt,
885  At quaedam, sensu quae percipiuntur, earum
886   Mensurae rerum, verae, errantesve, sed víum
887  Ob longum in populo firmatae: scilicet ille
888  Veris saepe quidem rebus permutat inanes.
889  Propterea veros rerum cognoscere nobis
890  Difficile est, atque a visis dignoscere motus;
891   At non naturae variam callentibus artem
892  Ingeniis

938  Hoc sit corpus item quodvis majusve, minusve.
939  Corporis at moles et puncta receptat, et inter
940  Quantum puncta patet, quod inane est, quodve repletum
941   Est alienigenis rebus, quod denique cumque
942  Corporis externam faciem concluditur intra.
943  Protinus a numero punctorum, et corporis auctu
944  Percipies, quid sit densum; quod debet haberi,

976  Nam si non vernae rident per amoena vireta
977  Hìc florum species, si non et flumina currunt
978  Lactea, nec tenerae ludunt per prata puellae;
979  Ast aliquis tamen et rebus decor esse severis
980   Creditur, et proprii manet ingens gloria cultus;
981  Primùm vera tibi si pandimus, atque ea deinde
982  Ordine quaeque suo manifesta in luce locamus.

tentes
992  Mollia, Pegaseis Permessi culmina pennis.
993  Quod superest, exin ad caetera deveniendum est
994  Munera materiae nobis, quaecumque valemus
995   Detegere in rebus, ratio invisendaque legum
996  Naturae, queis cuncta vigent: sed ne tua rebus
997  Arripiat quid in his mens, quo male tuta labascat,
998  Ante erit hìc nobis, quaerendi quae via veri,

993  Quod superest, exin ad caetera deveniendum est
994  Munera materiae nobis, quaecumque valemus
995   Detegere in rebus, ratio invisendaque legum
996  Naturae, queis cuncta vigent: sed ne tua rebus
997  Arripiat quid in his mens, quo male tuta labascat,
998  Ante erit hìc nobis, quaerendi quae via veri,
999  Firmandum: quippe hoc vertuntur cardine cuncta;
1000  

cuncta;
1000   Errandi vites hac scilicet arte pericla,
1001  Quae non effugere Viri, scrutarier ista
1002  Tempore qui a veteri tentârunt; proinde ruinam
1003  Fecere in rebus naturae perspiciendis.
1004  Nam multi prius ad causas, et semina, et ortus
1005   Prolapsi, quam vidissent, quid constet; id ipsi
1006  Seu facerent tum decepti, seu saepe volentes

oraque terna
1016  Ante timor, porro fuerant ludibria vulgi,
1017  Ausus et ex illo est latratus edere nullos)
1018  Tentavere novos in rerum indagine cursus.
1019  Scilicet in rebus servantes multa, tamen quae
1020   Tantae haud sufficerent noscendae denique moli,
1021  Multaque propterea rerum temere arripientes,
1022  Mente sua magnum subito procudere mundum

procudere mundum
1023  Ardebant, et opus naturae educere fictum;
1024  Saepe recudebant quod porro, fictaque fictis
1025   Addebant nova, cum pugnantia prima viderent
1026  Rebus, quae caeli sunt, terraeque per oras,
1027  Nequidquam, quoniam veris conficta valebant
1028  Aptari nulla ratione, ut cuncta necesse
1029  Tum fuerit cadere, et subverti victa ruinâ,

Idem prodire, atque eadem facere omnia vulgò,
1038  Quae fiunt; quis erit tam sidere cretus amico,
1039  Ut quae prima suae menti forte indicat et quae
1040   Conveniat tantum perpaucis, nec bene, rebus,
1041  Illa sit e cunctis una, et certissima causis;
1042  Cum valeant hoc Omne capaci prendere gyro
1043  Hae melius, quàm cui praeferrier obtigit uni.
1044  Non igitur

1058  Ipse velit, sciat ut communi vivere jure,
1059  Si non e tabulis, quas non percurrere cuique est,
1060   At populi a certo vivendi more, ratisque
1061  Usibus, in variis servari quos probe rebus
1062  Aspicit, illatis toties dum crimina poenis
1063  Comparat, et pulchrae noscit data praemia laudi:
1064  Nec nimium, si non, quis legum, noverit, auctor,
1065   Quaeque

et unde
1078  Fluxissent, per quos consistunt omnia, motus;
1079  Nec nimium vitae haec intersint instituendae,
1080   Ut bene, quodcumque est, queat hoc traducier aevi;
1081  In rebus sat erit nobis inquirere, quid sit
1082  Tantùm, et quid fiat, quasdam possimus ut inde
1083  Eruere, haec constet queis mundi machina, leges;
1084  Quae quamvis non sint Naturae a fonte petitae,

1087  Etsi non primas, neque summas; at quibus ipsa
1088  Naturae facies aliqua de parte patescat,
1089  Atque ars sese aliquà nobis tenus abdita prodat.
1090   Praecipue cautis tamen his in rebus oportet
1091  Nobis esse, aliquid ne forsitan accidat, illi
1092  Quod plerumque solet diversa in gente moranti,
1093  Praecipitem cum fert bene nondum ad cognita mentem.

pauca profecto
1095   Viderit, et varios nec adhuc adverterit usus,
1096  Protinus illius leges comprendere gentis
1097  Speret, et ad populi scita, ad consulta Senatus
1098  A rebus, sibi quae visae, procurrere cuncta,
1099  Et temere ex illis, licitum, vetitumque quid extet,
1100   Praescribat, fierique sine ulla denique noxa
1101  Quid queat; invertat facile omnia, et omnia

1112  Quaeque etiam rerum discrimina, quantaque constent;
1113  Demum a servatis animum deferre sagacem ad
1114  Plurima, quae inventis videantur legibus apta:
1115   Atque ea si rebus noscamus deinde retectis
1116  Consentire, ratae leges sint, firmaque jura;
1117  Sin collata novis rebus lex claudicet hilum,
1118  Restitue adjungens, qua deficit, excidensque,

1114  Plurima, quae inventis videantur legibus apta:
1115   Atque ea si rebus noscamus deinde retectis
1116  Consentire, ratae leges sint, firmaque jura;
1117  Sin collata novis rebus lex claudicet hilum,
1118  Restitue adjungens, qua deficit, excidensque,
1119  Qua nimia est, et multa notans exempla reforma.
1120   Scilicet exemplis a pluribus undique lectis

1130   Consilio, et se mente diu versante per omnes
1131  Undique res circum, quàm si intus ferveat acre
1132  Ingenium, et celeri pertranseat omnia motu.
1133  His adhibere aliquam sed rebus proderit artem,
1134  Et quasdam verum quaerendi noscere normas.
1135   Et primò quaecumque eadem constare videmus
1136  In rebus semper, si stant paria omnia circum,

omnia motu.
1133  His adhibere aliquam sed rebus proderit artem,
1134  Et quasdam verum quaerendi noscere normas.
1135   Et primò quaecumque eadem constare videmus
1136  In rebus semper, si stant paria omnia circum,
1137  Omnibus, ut nil fiat, ubi deprendier illa
1138  Non eadem possint, et quod connectier ipsis
1139  Perfacile, et nunquam cernas pugnare vicissim;

uti,
1154  Utitur, has uno servans per cuncta tenore:
1155   Publica nam res est vulgo corruptior omnis,
1156  Cum nimiae leges. Ergo quibus una gerendis
1157  Lex sat erit rebus, plures confingere inane est.
1158  Hinc ut luxuriem foliorum falce recidit
1159  Agricola, et nimias hinc illinc decutit umbras,
1160   Deficiat teneris almus ne fructibus humor;

1191  Idem possit enim varia vi motus oriri
1192  Corporis, aut parti nimirum corpus ab una
1193  Quae trahat, opposita vel idem quae parte repellat.
1194  Ergo licet multis sat causa sit unica rebus
1195   Saepe, tamen quoniam nos inde excludere clara
1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,
1197  Per quas multa geri quoque eorum posse tuemur,
1198  Non clara

1196  Propterea ratione alias non possumus omnes,
1197  Per quas multa geri quoque eorum posse tuemur,
1198  Non clara ratione illa unica certa videtur.
1199  Non ita nam quidquam naturae in rebus apertum
1200   Constat, ut in claro contra se lumine pandunt
1201  Mensurae, et numeri, verum sine nube ubi fulget:
1202  Non tamen idcirco est, quaerendi his fidere normis

1223  Se contra rupe infrendens projecit ab alta,
1224  Quippe suas non detectas contendere contra
1225   Artes non potuit; cur non at pluribus aeque
1226  Illa etiam aptari rebus verba abdita possent,
1227  Praesertim cum conjiciens dissolveret illa
1228  Oedipus, occulta quae Sphinx involverat arte?
1229  Accidere hoc rarò, vel vix queat, ut bene cuncta

1234  Quo plures etenim, quas ipsa oracula claudunt,
1235   Implexae partes unà sint, inque volutae,
1236  Hoc mage difficile est non invenisse quod optas,
1237  Conveniant rebus si partes quaeque repertis:
1238  Tum mage quandoquidem rarescunt, partibus illis
1239  Caetera sensa queant quae jungier omnibus apta.
1240   Sic itidem, quae consulimus, responsa latentis

1275   Quod si mixta videns, confusaque plurima, credas
1276  Corporis idcirco penetrari a corpore posse
1277  Materiem, sunt ut lymphae, vinique liquores;
1278  Erras; namque manent rebus spatia aequa locatis
1279  Tum simul, ante sitis ea seorsum quanta fuere.
1280   At pertransit aquas, et vitri corpora lumen,
1281  Et radii inter se multi plectuntur in unum,

1284  Omnia tu potes haec facili cognoscere pacto,
1285   Ut non propterea penetrari corpora credas;
1286  Si lucem perquàm subtili corporis auctu
1287  Esse, nec admixtum cunctis non rebus inane
1288  Percipias; atque in vitro, atque humore latere
1289  Tam varios flexus, queis permeat illa, viarum.
1290   Spongia nam lympha veluti repletur, aperta
1291  Per,

1304  Praeterea ratione pari quia corpora constant
1305   Omnia, quae circum nos tangimus, atque videmus,
1306  Extensa; extendi, quae sunt, opus esse fatendum est,
1307  Cuncta alia in rebus, spatiisque excurrere multis.
1308  Extenduntur item, quia non penetrarier ipsae
1309  Cum valeant partes, ut diximus, et simul uno
1310   Stare loco plures, aliquo diffundere debent

1367  Partibus, at fors finitis, et denique primis,
1368  Quae sint invicta pollentes simplicitate,
1369  Inde sinat nunquam quidquam natura revelli.
1370   Nam si eadem non sint semper primordia, rebus
1371  Natura in cunctis faciem haud servaret eandem,
1372  Et sese species, dum res sit quaeque, novaret,
1373  Perpetuòque omnis mundi hic se verteret ordo.
1374  Non

nostra
1377  Mens valeat nunquam, quamvis intendat acutas
1378  Saepe acies, partesque iterumque iterumque resolvat,
1379  Nequidquam, quoniam quantavis arte secando
1380   In rebus nunquam minimum, primumque relinquit.
1381  Atque ea corpora sint quàm parvula principiorum,
1382  Dat variam specimen quoddam Natura per artem
1383  In multis, mihi quae sat erit memorâsse, vel

parte
1395   Permeat ex omni, neque sese occursibus usquam
1396  Impedit ipsa suis? reputans haec omnia possis
1397  Tutemet haud ullis finem per te ipse videre
1398  In rebus nostra pertingi a mente, nec ipsa
1399  Sisti ad semina nos pedetentim progredientes.
1400   Semina quae si sint, inquam, et res limite constant,
1401  Magno opus est menti, transmittat ut omnia,

1402  Et subito (sine fraude tamen transcurrere tantum
1403  Num liceat?) rerum ad primos se sistere fontes
1404  Possit: more Ducum, vires, et idonea bello
1405   Qui terere in parvis renuentes tempora rebus,
1406  Extemplo fines transgressi, et flumina magna,
1407  Arcibus et validis urbem post terga relictis,
1408  Primam urbem, regni caput ardent impetere ipsum:
1409  Sed

1638  Omnibus in punctis, momento in temporis omni,
1639  Principioque suo finem confundit, et unà
1640   Advenit, atque fugit, simul exoriturque, peritque,
1641  Tentat et in rebus dum se esse ostendere, non est.
1642  Et veluti, dum fit repetitis tempore plagis
1643  Saepe brevi constans multis multangula rectis
1644  Semita tramitibus; tum protinus illa recentes

1809  Dum vires et mensuras, et pondera rerum,
1810   Disponitque suo, quem condidit, omnia mundo;
1811  Non ita difficili Cirrhaea ad culmina gressu
1812  Rumperem iter, neque rebus in his mihi multa profecto
1813  Esset opus, ne displiceam, intentata relinqui,
1814   Neu, dum cantu aveo trahere, et mulcere, labore
1815  Immodico lassem mea post vestigia euntes,

1875  Littore in Iliaco Trojae sub moenibus altis.
1876  Scilicet aequales vis exerit utraque nisus,
1877  Ut docui, spatioque pari metimur utramque.
1878  Sin aliena novis aptant haec nomina rebus,
1879   Ut melius, quod fit, nota sub imagine monstrent,
1880  Non ego pugnârim; per me licet, hac ratione
1881  Puncti nunc odio ferri, nunc illud amore
1882  Dicatur

1887  Rem, neque non propriam verborum, cum fugientem
1888  Vim dicunt, pugnas, librari, vincere, vinci,
1889   Esse potestatem, longe illi errare videntur.
1890  Nam quid erit fugiens vis haec, nisi rebus in ipsis,
1891  Quae tum contingunt nimirum, istius inertis
1892  Vis ratio quaedam? hac ipsa ratione referre
1893  Quippe illam ad vires, quas non perhibemus agentes,

1998  Pluribus exemplum tibi, quod genus, edere nuper
1999   In nummis volui, cum dixi quinque, decemve
2000  Deberi; ad quatuor pertingi haud posse, novemve.
2001  Nam tibi rebus ab his, queis vita assuescimus omni,
2002  Et queis in varios mentem traducimus usus,
2003  Non tam difficile est ad res non sensibus ante
2004   Subjectas ullis induci, animoque volutas,

2037  in punctum? Quin si punctum, certique meatus
2038  Noscere, vis, ipsum qua in punctum corpus agatur:
2039   Et se in propositos circumferat usque meatus.
2040  Quod superest, par rebus ab his advertere mentem
2041  Huc etiam tibi, uti videas, ipsa extera si vis,
2042  In medium quoddam posui quam tendere punctum,
2043  Ordine mutato contraria prorsus ab illo

2070  Otia, non requies semper jucunda laborum est;
2071  At servare statum, quo tum sumus, illus et ipsum,
2072  Quod facimus, tantùm facere, assuetisque teneri,
2073  Et quibus in rebus, studiisque moramur, obire
2074   Plus eadem, quam quae diversa in forte probantur.
2075  Bellum miles amat, Mavortis et impiger artem
2076  Insequitur; pacis piger idem ad munera contra est:

2101  Mixta levant lacrymis animum suspiria tristem;
2102  Quippe dolor juvat, et quaedam venit inde voluptas.
2103  Plurima sic itidem petere ipse exempla valebis
2104   Pluribus a rebus, nostros ut constet inertes
2105  Esse, statuque animos in eodem velle teneri,
2106  Exterius nisi tum veniat vis, causaque turbans,
2107  Excitet in nostra quae taedia mente, molestamque

atque
53  Quanta nos spatii post se regione relinquet
54  Posteritas! nostros infantum gressibus aequans
55   Gressus, jactantes forsan ridebit, ut altis
56  Et magnis nos de rebus, quas esse videbit
57  Prae propriis tenues nimium, et deprendere multa
58  Non potuisse pedes mirabitur ante locata
59  Atque oculos; veluti nos longùm ignota fuisse
60  

59  Atque oculos; veluti nos longùm ignota fuisse
60   Moramur, quae nunc adeo manifesta tuemur.
61  Fors etiam versis satis, et numine laevo
62  Accidet, ut, post nos quae venerit, addere rebus
63  Non modo nil valeat detectis, sed neque nostros
64  Conatus animo pertingere, et utier illis
65   Semper languidiore animorum percita motu
66  Progenies, memori dimittat

98  Longius idcirco nobis promittimus aevum,
99  Immensosque licet quoque spes extendere in annos,
100   Temporis et saevos labentis temnere morsus
101  Magnis praesertim pro rebus; nam leve queis est
102  Pondus, ferre queant aetatem haud denique multam.
103  Sed quae fata manent nostros ventura labores?
104  Quantum aevi mihi fas optare? Quid augerer ausis

ut mutentur motus, debere minori
134   Tanto plus celerem progigni in corpore lapsum,
135  Quanto in majori est plus corpore materiaï.
136  Hanc quibus in rebus non est comprendere legem?
137  Ad sese magnes chalybem trahit, atque vicissim
138  A chalybe hoc ipso rapitur; quod cernere pronum est
139  Utrumque: immotus si perstet uterlibet horum

per aevum.
187  Non in res quoque cum connitimur, attrahimusque,
188  A nobisve repellimus, in conamina nostra
189  Semper et oppositis contendi, ert viribus aequis
190   A rebus, contra quas nitimur, experiemur.
191  Pressa premit digitum sic mollis cera prementem;
192  Luctantemque manus deducens arbore ramum
193  Ducier a viridi sentit se percita ramo.

clarescere legem,
210   Occurrentia quam plagis cum corpora sese
211  Inter confligunt, et colliduntur utrinque.
212  Paulum has propterea divertimus in rationes.
213  Primò rebus in his nostra tria corpora mente
214  Possumûs, aut species horum distinguere ternas.
215   Dura vocamus enim, quae vi quantalibet icta,
216  Et compressa suam nequeant mutare figuram;

273  Exeritur, versae reparent ut damna figurae.
274  Nempe aliquis semper quovis in corpore nisus
275   Elicitur, genus hoc, exilis qui tamen extat
276  Usque adeo certis in rebus, languidulusque,
277  Vix queat ut nostros vigilantes tangere sensus:
278  Ut non compressae mollissima vellera lanae
279  Sunt, raraeque nivis volitantes aëre denso
280  

279  Sunt, raraeque nivis volitantes aëre denso
280   Flocci, atque exiguo flammae tepefacta calore
281  Cera, et humus conversa ligonibus, et grave plumbum,
282  Atque alia, in rebus quae credit mollia vulgus.
283  Unoquoque tamen videas in corpore, pressum
284  Vel sit idem validis impulsibus, exiguisve,
285   Certam servari rationem semper utrosque

308  His tibi, quae prius est res poscere visa, parato,
309  Dispositoque animo; jam nunc age, qualis inesse
310   Motus, mobilitasque quibusvis possit ab ictu
311  Corporibus, rite instituas si rebus in ipsis
312  Servare, agnoscas hâc omnia lege teneri,
313  Quam doceo, aequalem nimirum corpora semper
314  Vim, cum se inter agunt, inferre, patique vicissim,
315   Atque

314  Vim, cum se inter agunt, inferre, patique vicissim,
315   Atque ita natura constare hanc semper in omni
316  Legem; hac te in motus proin ducam, ac mobilitates,
317  Non alias, quam quas in rebus prendere possis.
318  Mensuras, genus hoc, tum certior ibis in omnes.
319  Principio duo cum confligunt corpora plaga,
320   Quantum ex incursu motùs lucratur in unam

387  Corpore uti majore minor, contraque minore
388  Major mobilitas sit corpore: scilicet ille
389  Ne novus exoriens impar sit motus utrinque.
390   His tibi subjunctis jam rebus, suppositisque,
391  Nunc duo fac properent in eandem corpora partem,
392  Cursu, quod sequitur, tamen ut citiore feratur.
393  Quandoquidem partes utriusque invertitur aeque

395   Demitur uno, alii tantum adjecisse necesse est;
396  Proin motus utriusque prius quae summa manebat,
397  Hanc ipsam vel post ictum perstare fatendum est.
398  Quare cum motum rebus constare duabus
399  Jam teneas, quarum tibi sit tum cognita rerum
400   Altera, materies nimirum in corpore utroque,
401  Cognosces totam pariter quoque mobilitatem,

677  Et proin speratae doleant sibi praemia palmae
678  Elabi, quae tum comitum ferat aemula virtus.
679  Et dubitamus adhuc, cum sit deprendere, legem
680   Usque adeo in multis rebus, quascumque tueri
681  Possumus, omnigenis praesertim in corporum eandem
682  Ictibus inter se quorumviscumque, vigere,
683  Nempe agere aequali vi corpora, agique vicissim,

tramite veri,
796  Qui procul in summo sistantur culmine demum;
797  At decorum primos tamen ipse insedit honores.
798  Ergo discussis mens primum erroribus illa
799  Inclyta, rebus in his hominum qui corda premebant,
800   Lustravit vigilans, quo deorsum corpora pacto
801  Descendant, et qua, detexit, lege, quibusque
802  Et spatii, et motus, et temporis incrementis,

921  Decursos tractus spatiorum: quibis eosdem
922  Ex ipsa pariter metiri mobilitate,
923  Nam mutato aeque mutari hanc tempore dixi;
924  Proin ea in his faciet, faciunt quod tempora, rebus.
925   Quare si centum pedibus locus altior extet,
926  Unde ruat corpus, quam quo descnderat ante,
927  Ad terram decies velocius accidet imam,
928  Impendetque decem in

960   Monstrabat ratio; multi dum turribus altis
961  Projicerent lapides, vel plumbi pondera deorsum,
962  Signatamque viam, et servarent tempora quaeque;
963  Semper in his etenim ratio est tutissima rebus,
964  Si comes incedat fido experientia sensu,
965   Et ferat auxilium persaepe, et fulciat aegram;
966  Quae si absit, neque nos rebus submittimus ipsis,
967  Naturam

963  Semper in his etenim ratio est tutissima rebus,
964  Si comes incedat fido experientia sensu,
965   Et ferat auxilium persaepe, et fulciat aegram;
966  Quae si absit, neque nos rebus submittimus ipsis,
967  Naturam cupidi dum quaerimus; unde queamus
968  Verum haurire? An mens ipsa ex se cudere coeptet,
969  Veraque constituat, quae finxerit, in numeroque,

1116  Unus idem quam si per lucem exerceat unam;
1117  Nec cujusque ideo vis ipso a tempore crescit.
1118  Haud minus ast immota gradu pars altera perstat,
1119  Utque nihil rebus facientia tempora in istis
1120   Rejicit, et solis, quocumque ea tempore fiant,
1121  Credit ab effectis caussas debere putari.
1122  Sic et suppositis humeris qui pondera transfert,

1137  Res in natura, quarum ortus respicit unà
1138  Causam ipsam, causaeque moras, et tempus agentis?
1139  Cur sibi Natura hìc non constet, ut omnibus una
1140   Lege tenax in rebus, ut ipsa in mobilitate?
1141  Cur ita non generet vires, non destruat ipsas?
1142  His aliisque diu, genus hoc, contenditur armis
1143  Hinc, atque hinc, et mille volant projecta per auras

1166  Percipies etiam spatium, quo debet idipsum
1167  Corpus momento quocumque in temporis esse:
1168  Hinc venit et tractus, per quem tum corpora scandunt,
1169  Et cava fossa, et quae rebus sunt caetera in istis.
1170   Ipsa at mobilitas porro a vi pendet inerti,
1171  Quae servare statum connititur usque receptum,
1172  Pendet et a causis mutare valentibus ipsum,

1209  Discurrens, quotquot vario a tentamine surgunt,
1210   Solvere tute queas sine viribus omnia vivis.
1211  Nam me non multam hìc operam consumere par est,
1212  Propositisque tenere procul te rebus, et extra
1213  Ire per ambages varias, longumque morari.
1214  Attamen haec, prius hinc quam abscedam, me sine pauca
1215   Adjicere, hisce fidem quae totam demere possint

nostros:
1217  Tot nobis patuisse putes ulla sine vivae
1218  Vis opera omnigeno de motu posse reperta
1219  Hactenus, atque ejus nihil esse, ut debuit, actum
1220   Auxilio in rebus, si rerum existeret ipsa
1221  In numero? Qui nos, genus hoc, per plurima duxit,
1222  Quae canimus, quique hac naturam parte reclusit,
1223  Num vivas vidit, num nomine compellavit

1254  Ipsa, aliaeque etiam simul unâ ab origine cretae,
1255   Dicendum est, quoniam peperere sagacibus amplas
1256  Notitias animis, nobis erit usus et harum
1257  Plurimus in rebus clarandis his, aliisque.
1258  Percipe principio perstare liquentibus auris
1259  Orbem aliquem, nitida qualem signare papyro
1260   Suemus, ubi gemini nodo pendentis ab uno

1328  Nullaque proin velut in medio confinia restent.
1329  Propterea similis non aequi est orbis, et aequi
1330   Ortus; et hinc multis natura utriusque, necesse est,
1331  Prodeat in rebus similis quoque, multaque constent
1332  Hujus, et illius communia munera formae.
1333  Sin contra obliques ductus magis usque secantes,
1334  In geminum tergum magis usque excurret utrinque

1367  In spatia infinita, sinu magis usque patente.
1368  Alteram item referunt olli, propiusque figuram
1369  Contingunt, ramo quae longe diffugit uno;
1370   At sunt et multis diversi in rebus ab illa,
1371  Praecipue quod, eunt cum longius, ire necesse est
1372  Hoc minus incurvos, sic ut videantur in auras
1373  Aëris ingentes tandem procurrere recti.

1486  Circumfer porro, medio velut axe manente;
1487  Intus clausa sinu tibi quae sunt cuncta cavato,
1488  Sunt infesta loca, et male tuta, infidque circum.
1489  Mille aliis in rebus item deprendere possint,
1490   Hos quibus est animus curvos servare meatus.
1491  Praesertim latices, genus hoc, spectacula praebent;
1492  Inclusi latices cum, qua via facta, sub auras

subegit utrasque
1622  Ante alios, fertur fortunae munere primos
1623  Huc fecisse gradus, suaque instituisse reperta.
1624  Nec fit Fortunae magnum et memorabile nomen
1625   Rebus in humanis? argenti nempe vel auri
1626  Tantum, et non veri videatur suppeditare
1627  Thesauros, mentemque opibus ditare repostis?
1628  Quisnam adeo inventum sapiens se jactet ob ullum,

multa profecto
1631  Saepe animis offert, et sensibus? Irrita cuncta
1632  Torpentes at abire sinunt, et spargier auris,
1633  Semina littorea veluti sparguntur arena:
1634  Sin rebus vigiles sensus, intentaque mens sit,
1635   Forte quod objectum est, rapiunt, recoluntque, foventque.
1636  Saepe iterum auxilio fors advenit, atque secundat
1637  Conatus, artes et substruit

1664  Denique de molli filo, vel pondera virga
1665   Suspendemus, ut huc commota agitentur, et illuc,
1666  Commotisque suas leges, sua certa canemus
1667  Munera, pro variis constant quae prodita rebus.
1668  Nunc quoniam, ut nuper cecini tibi, cum via multa
1669  Diversis orbis de partibus axis ad imum
1670   Ducitur (has, siquidem flectentes esse videri
1671  Chordae

1673  Ne tu forte putes etiam per quoslibet arcus,
1674  Parva tamen qui sint pars circum totius orbis,
1675   Aequis temporibus volventia corpora ferri,
1676  Scilicet ut multi, quanquam haud ingloria rebus
1677  Nomina in his, ista ducti ratione putarunt:
1678  Nam ratio, dicunt, qua fit, peragantur ut aequis
1679  Chordae temporibus, quas imus terminat axis,
1680   (Se variae

1685   Exiguos, at non aequales, corpus in arcus.
1686  Hi procul a vera lapsi regione feruntur;
1687  Nam licet exiguus, longeque brevissimus arcus
1688  Par chordae prope sit, multisque in rebus haberi
1689  Ille queat tanti tumor, ut contemnere possis;
1690   Attamen hìc, vires ubi ab ipsis flexibus imam
1691  Obliquis varie ad terram pendere videmus,
1692  Ipsae

flexibus imam
1691  Obliquis varie ad terram pendere videmus,
1692  Ipsae haec contemni nequeant discrimina flexùs.
1693  Negligere ista queas, et non errare profecto,
1694  Rebus ubi magnis referantur tenuia: verum
1695   Non ita, si parvis aeque de rebus agatur,
1696  Aut etiam fortasse minoribus; ista necesse est
1697  Non vanescentem tum partem totius esse.

1692  Ipsae haec contemni nequeant discrimina flexùs.
1693  Negligere ista queas, et non errare profecto,
1694  Rebus ubi magnis referantur tenuia: verum
1695   Non ita, si parvis aeque de rebus agatur,
1696  Aut etiam fortasse minoribus; ista necesse est
1697  Non vanescentem tum partem totius esse.
1698  Nunc igitur, chordam quoniam quamcumque per omnem
1699  Pars

et prope desinet omnis,
1764  Respectuque viae decrescet ad infinitum,
1765   Quin et adhuc magis ad nihilum decurret inane,
1766  Ut parvis infinitè sit tenuior ipsa
1767  Rebus non novies, deciesve, sed infinitè,
1768  Scilicet infinitum aliud contingat ut infra.
1769  Quare, ita mutato quae perditur aequore quoque, est
1770   Tantula mobilitas, devolvier infinitè

1771  Ad parva ut si opus, rursusque ad parva, secundo
1772  Ordine proin possit sita dicier infinite
1773  Exiguorum. Admirari tam tenuia nobis
1774  Haec licet, et multis non irrita credere rebus;
1775   At non, qualia sint, nostrae supponere menti.
1776  Quin et adhuc magis e parvis certissima confit
1777  Interdum ratio, et mentem demittimus infra.
1778  Ordine sic

esset,
1894  Quo magis a mediis distarent finibus illa,
1895   Contractisque aeque spatiis languesceret aeque.
1896  Qui tibi quo fiat jam lapsus tempore, nosce,
1897  Possis rebus ab his ut ad illas scandere notis.
1898  Sic quoque praerupti qui tendit ad ardua montis,
1899  Ascensu non ferre audet vestigia recto,
1900   Praecipiti nam saepe ruens pede devolüatur;

1981  Cuius vetet idcirco confingi posse quid ipsis,
1982  Quae vere existunt, simile, unde educere pronum
1983  Plurima sit, veris aptare, et nectere deinde
1984  Quae valeas rebus, peragis quas, sive revolvis,
1985   Quaeque alio nequeant facili mitescere cultu?
1986  Sic quoque cum magnos captura palatia reges
1987  Apparat, aut populi plausum exceptura theatra

1987  Apparat, aut populi plausum exceptura theatra
1988  Aedificare Faber, laxisve educere templa
1989  Porticibus, celsasque tholo contingere nubes,
1990   Multa prius movet in rebus, simulacraque parva
1991  Construit, et tenues pulchro locat ordine partes;
1992  Multa simul; magnasque trabes educit, et altas
1993  Suspendit moles, tabulataque longa per auras

2042  Atque alte penitus scrutarier insinuatus,
2043  Plus opus est rerum, quàm possint suaviloquenti
2044  Musarum per dulce melos quae inflectier ore.
2045   Quin vix sufficiant, Veteres quos rebus in istis
2046  Invenere modos, sueti et quibus utier olim,
2047  Certe difficiles, implexique, inque pediti,
2048  Atque per ambages ducti, longosque meatus:
2049  Prorsum

2115   Nec queiscumque valet, cunctas educere vires.
2116  Artis et hinc itidem pars proficit utraque multum,
2117  Quod valeas quiddam contemnere, nec numerare
2118  Impune in rebus, tibi quod sit nempe necesse
2119  Tum conferre alii, collatumque usque tuaris
2120   Deficere immensùm, atque infinitè exsuperari.
2121  Nam sine fraude queas geminas res esse putare

2120   Deficere immensùm, atque infinitè exsuperari.
2121  Nam sine fraude queas geminas res esse putare
2122  Aequales, quarum discrimen sit minus ipsis
2123  Usque adeo rebus, deorsum ut descendere pergat
2124  Infinitè. Animum tamen hìc adverte sagacem,
2125   Contingat ne fors, ut cum discrimine parvo
2126  Quantumvis, aliquid conjungi non ita parvum

e genere ipso,
2130   Illae quo res sunt, quas tute inquirere tentas:
2131  Nam te aliter turpes errorum, ut diximus ante,
2132  Est opus, immittas in nodos omnia turbans.
2133  Rebus ab his igitur tribus omnis surgat, oportet,
2134  Haec Ars, haec Ratio, qua nostri educitur ingens
2135   Vis animi: simili primùm ordine magna figurat
2136  In parvis, rebusque refert pertenuibus

2140   Denique contemnit semper, tenuissima longe
2141  Quae remanent ipsas juxta res, quae peraguntur,
2142  Nilque quod intersit, nihilum locat inter inane.
2143  Sed quibus in rebus, quibus artibus utilitates
2144  Magnae itidem non hoc triplici referantur ab usu?
2145   Nonne videmus enim, cum laxa per atria late
2146  Herculeas pulchro vires simulare colore

altis
2151  Nubibus Idalii Pueri dum spicula vibrant;
2152  Scilicet ut parva prius omnia ficta tabella
2153  Designet vero contingens quaeque colore,
2154  Disponatque situ? rebus locus omnibus, et vis
2155   Est sua; quisque illo, quo par est, perstat in actu.
2156  Ingens quàm nobis tellus est nostra, profundo
2157  Quàm late distenta mari, quantùmque patentes

2190   Bellandique modos varios, artemque cruentam?
2191  Pastor oves numerat, proprias cognoscere cum vult
2192  Divitias, tauros et jugera durus arator.
2193  Demum in rebus ubi non semper tenuia magnis
2194  Despiciuntur? Ut in vasto gutta aequore ponti
2195   Unica, praeruptis ut in Alpibus addita saxi
2196  Pondera, quae digito moveas, et ut una per agros

cupidus dum persequor artem,
2  Et leges Mundi, et rationes, Inclyte SILVI,
3  Per quas conditus hic summaï fulgurat ordo,
4  Perculsam veluti tam grandibus, attonitamque
5   Rebus, ad humanas interdum vertere mentem,
6  Quae mage conspicuae nos inter, magnificaeque,
7  Res libuit; queis se flectant, quae publica constant,
8  Nempe modis, et quae coëant in foedera gentes,

7  Res libuit; queis se flectant, quae publica constant,
8  Nempe modis, et quae coëant in foedera gentes,
9  Qualisque in populos sit late invecta potestas;
10   Atque ita res rebus componens, aequiparansque,
11  Protinus has illis longe distare fateri
12  Cogor, et immenso prorsus decedere tractu,
13  Utpote divinis humanas: scilicet illae

usu qui tractas publica longo,
22  Diversasque olim qui non privatus adisti
23  Sidere mutato regiones, quique per aevum
24  Anteactum, atque alias discurris mente per oras?
25  Rebus ab oppositis ut conspicienda nitebit
26  Naturae species tum clarior, illicietque
27  Plus animos, quidquid quam magnum ubicumque videtur!
28  Ergo ades, atque hominum haec praeclara negotia lustra.

89  In caedes, in fata ruunt: seges ampla cupiti
90   Semper honoris ibi est, vel pulchro hanc funere quaerunt.
91  Si possent Reges speciem hanc adjungere honoris,
92  Queis libeat, rebus, proprioque ita flectere mentes
93  Arbitrio, quam tuta foret, quam magna potestas!
94  Obstant saepe tamen mores, exemplaque nota
95   Majorum, et tenerae quoque patrum tradita quaedam

tamen mores, exemplaque nota
95   Majorum, et tenerae quoque patrum tradita quaedam
96  Judicia aetati, penitusque infixa medullis,
97  Unde queant variis haerere in rebus honorem
98  Percipere, oppositis at contra dedecus esse.
99  Lex vetet, an jubeat: mox ingens poena sequetur:
100   Extorres fient patria, longeque fugati:
101  Evertenda

128  Propterea haud nimium laudem, aut stipendia poscens
129  Prae Patria incolumi; pro qua profundere vitam
130   Dulce sit: a veteri non quidquam more remittat
131  Majorum, priscisque novos a rebus ad usus
132  Non abeat: delent paulatim nam nova priscam
133  Virtutem ex animis; vicibus consuescere pravum est.
134  Quae tum non videas praeclara ac fortia bello,
135  

186  Illa loci regio, tellusque, illa arbor, et ille
187  Ramus, et ille aër, et quae sunt caetera circum
188  Omnia. Si, genus hoc, mens singula cernere possit
189  Omnibus in rebus, cunctosque ediscere motus,
190   Quique queant varii signari exinde meatus,
191  Naturam prorsus pariter cognosceret omnem,
192  Atqeu videret, ab hac quid in omni possit oriri

Respondere fugam celerem reperimus; eoque,
384  Quolibet exiguo vis sit quo major in arcu
385   Ista premens, contra hoc minor est mora desuper urgens.
386  Nunc, quod opus, possimus uti res nectere rebus
387  Carmine vulgatis alio, reminiscere, quae sunt
388  Illic de vario descensu, sive per arcus,
389  Prodita, seu recto; illa aliis neque vera putato
390   Esse locis,

635   Incurvos, sursumque cavos quoscumque docendum est,
636  Quae suspensa moves de longo corpora filo.
637  Nec mihi festivos, facilesque his praecipe cantus
638  Scilicet in rebus, quarum praeclara, severae est
639  Plena tamen laudis, multique ars plena laboris.
640   Ut patrio aequoreas cum solvit littore longe
641  Pinus itura vias, peregrina aut merce laborans

654  Navita, quodque opus est, quod et utile, spectat, agitque
655   Tantùm, et cum ventis luctatur saepe, marique,
656  Et scopulos servat, nocturnaque sidera solers.
657  Rebus ab his pulchrae assequitur dein praemia laudis
658  Scilicet, et facilem vitam, placidamque senectam.
659  Sic me, cum longi vel finis carminis instat,
660   Ordior aut alios iterum post otia

extet
923  Revera; minus efficient nam pondera longam,
924  Cum minus a summo distabunt addita puncto.
925   Aptior ast et adhuc, et multo est tutior alter
926  His modus in rebus; neque enim de simplice virga
927  Suspendunt alii pondus, sed nectere plures
928  Compactas vario inter se voluere metallo,
929  Scilicet ut minus hoc, mage distendatur ab aestu,

se mollibus auris?
1063  Nimirum liquido nos cingimur aëre circum,
1064  Obsistit cunctis qui motibus; ipse moveri
1065   Debet enim, dum decedit tranantibus ipsum
1066  Se rebus, gravibusque sua gravitate repugnat.
1067  Non aeque tamen hic aër rem quamque moratur,
1068  Verùm pro facie cujusque et mole; neque istae
1069  Tam crescunt, quam materies in corpore crescit.

1088  Turbarique pares per restantem aëra lapsus.
1089  Aëris at quoniam hìc restantes dicimus auras,
1090   Offensuque moras isto per corpora gigni,
1091  Ne temere his videar tibi quidquam ponere rebus,
1092  Ignotamque sequi rationem, percipe, quae par
1093  Te nôsse, et rerum generatim hìc multa recense,
1094  Et varias, quantum licet hactenus, inspice causas.
1095  

1152  Vas aliquod, sis sit, per totam denique terram,
1153  Cui vas innixum est, circumfusique liquores,
1154  Qui proin partem aliquam motùs transmittere debent
1155   Rebus; ut his, quantum est amissum a corpore, constet.
1156  Illa sed ut fieri possent, constare necesse
1157  Nobis ante foret, quonam stent ordine partes
1158  Inter se fluidae, quas moles, quasque

1498  Aut minui; quacumque voles ratione per illas
1499  Ponderibus demes, momentaque viribus addes.
1500   Turbari tamen has aliquid tu percipe vires,
1501  His probe servari nec rebus posse, ubi funes
1502  Flexibus obsistunt, et corpora pressa vicissim
1503  Desuper haud facili possunt procurrere pacto.
1504  Haec si namque forent laevissima, pressa profecto

1583  Quemque opifex urgere solet Natura laborem?
1584  Quae velut instrumenta suae persaepe retentat
1585   Multa artis, dum quid faciat consistere simplex;
1586  Sic in naturae clarandis rebus oportet
1587  Nos etiam, versamus opus dum quodlibet unum,
1588  Multiplices tentare modos, variisque subire
1589  Partibus, et mutare, et saepe ad nota redire
1590  

1643  Ad bina, atque itidem tum terna ad terna, per omnia
1644  Atque ita si pergas, quotquot sunt, corpora, eorum
1645   Commune attinges gravitatis denique punctum.
1646  Quaedam rebus ab his utens ratione sagaci
1647  Agnosces, isto varius qua defluat humor
1648  Si de fonte velut, rivosque inquirere tentes
1649  Deductos: primùm si corporis omnia puncta

1734  Quodque in diversis terrarum partibus orbis
1735   Discrimen gravium rerum sit. Tu mihi mentem
1736  Da vacuam curis, verique cupidine captam,
1737  Gaudebit quoniam perceptis excita rebus.
1738  Principio gravitas disjunctis insita terris
1739  Non aeque inter se distantes corpora defert
1740   Per tractus, quoque hic, non ictus dirigit illic,
1741  Respectes

1822  Ambiguus magis, ut nequeas discrimina rerum
1823  Parvula metiri, et conatus noscere veros,
1824  Quos tunc exserimus, cum pondera forte tenemus.
1825   Demum in tam duris fors adfuit optima rebus,
1826  Ostenditque viam certam, qua pondera detur
1827  Conferre inter se vario sub sidere nobis:
1828  Quod tibi nunc prima repetens ab origine pandam.
1829  Auspiciis

fuisse,
1930   Remque oculis, manibusque parum tractâsse peritis
1931  Num possis, hominum numero qui lectus ab omni
1932  Praestantum fuerat, longoque exercitus usu
1933  Rebus in his, nil tum a studio curaque remittens
1934  Pervigili, tentans rem saepe, iterumque retentans?
1935   At, quaecumque fuit, tum denique suspicionem
1936  Hanc animis varias fusi, multasque per

2031  Scilicet huc ratione sua delatus, et omnem
2032  Prospiciens late in partem, quantum intulit orbi
2033  Notitiarum, et qua mentes ditavit opum vi?
2034  Principio, ratio servatis ut bene rebus
2035   Conveniat, vim non unam satis esse putavit,
2036  Quae cogat fugere; hanc etenim minus edere duplo
2037  Discrimen nobis gravitatis; proinde sagacis
2038  Obtutus

vires
2082  Scilicet, et veluti cum nobis exoriantur,
2083  Ortum a Natura simulant duxisse potenti.
2084  Hinc varia exagitant, diversaque pondera mentes
2085   Omnibus in rebus nostras. Quid denique constat?
2086  Jamque age, terram oculos late circumfer in omnem,
2087  Atque hominum lustra genus, et mortalia corda.
2088  Queis non in rebus videas distare, putesque

2085   Omnibus in rebus nostras. Quid denique constat?
2086  Jamque age, terram oculos late circumfer in omnem,
2087  Atque hominum lustra genus, et mortalia corda.
2088  Queis non in rebus videas distare, putesque
2089  Diversis animis, diversa mente potiri,
2090   Et genus esse unum, bipedi vestigia tantùm
2091  Quandoquidem signat gressu, pennasque volantum

2093  Principio ut vario fertur sermone per ora,
2094  Sic habet et variam sortem doctrina per orbem,
2095   Pro regione loci varia terrisque remotis.
2096  Quamque in Naturae clarandis rebus abire
2097  Diversos, ipsisque elementis notitiarum
2098  Cernimus interdum vario sub sidere natos?
2099  Albin qui, Rhenumque bibunt, undisque minorem
2100   Danubium,

Et trahet invisos sine laude, et degener annos.
2256  Nempe animos, verum quod sit, minus incitat, ipsi
2257  Quam quod opinantur mortales, fictaque majus
2258  Plurima pondus habent; fictis stant plurima rebus.
2259  Scilicet ipsa solet varios convertere in usus
2260   Se ratio, et facies, quas tum circumspicit extra,
2261  Induit, ut, quo non paulatim assuescere possit,
2262  Nil

2304  Atque alias subeunt formas, aliaeque videntur.
2305   At non propterea est, Sapiens ut motibus ullis,
2306  Judiciisque ratione Virum popularibus abducatur
2307  Inversa ratione viae; nil rebus in ullis
2308  Admiratur enim nimium, nil aestimat ultra,
2309  Quam par est; tantum, quae nobis indita, sentit
2310   Pondera naturae vigilans, et ducitur illis:

85  Hos casus Epicure tui subiere sub umbris
86   Florentes horti male crudo a frigore tecti;
87  Quodque ratum doctis stetit, immotumque Lyceis,
88  Viluit, et numerum tot rebus inanibus auxit;
89  Et qui Socratica divinus prodiit arte,
90  Pertulit interitus totidem, quot vidit et ortus.
91   Ergo ubi magna novo rationum lumine fulsit
92  Newtoni

498  Circumsepta tenent intra sese utraque puncta.
499   Percipe nunc aliud munus, quod nomina punctis
500  Certa dabit, pulchrumque, et multis utile rebus:
501   Ex illis si nempe vias ad quodlibet unum
502  Marginis inflexi punctum deducere rectas
503  Instituas, utramque ejusdem ad marginis arcum
504  Aequo inclinari flexu

552  Carmen ad ingenuum; nam barbara verba perosae
553  Nil nisi mora suo comptum, ornatumque Camoenae
554  Suscipiunt, tolluntque loca ad sublimia Pindi,
555  Et sibi res, non se rebus submittere tentant;
556   Non socias artes adsciscunt, excipiuntque
557  Hospitio, veteri Persarum more, suo ni
558  Indutas habitu, notoque colore nitentes,
559  Et non

841  Saturno quoque Naturam, Solique, Jovique,
842  Astris fors aliis itidem, et fors omnibus, usquam
843  Quae sunt, corporibus, quod post manifesta patebit.
844  Anne ideo nostris his esse simillima rebus
845   Multa alibi attoniti, et mirantes excipiamus?
846  At neque Pastores si solem, et sidera noctis
847  Audivere aliis terrarum fulgere in oris,
848  Mirantur, nec prata

unum
856  Signare, atque illo deferri semper eodem:
857  Quodque sit, ex ipsa regione, et mobilitate,
858  Qua jacias, simul et gravitatis ab impere certo
859  Cognosces, es si rebus non hospes in istis.
860   Atque hoc, quod facile est, generatim concipe verum
861  Discrimen; nam si, coepit qua currere corpus,
862  Mobilitas minor est ejusdem mobilitate,

corda fefellit?
937  Nunquamne uberior, longeque salubrior annus
938  Successit, vel composito pax laeta tumultu?
939  Scilicet insuetis, quae praecessere, solemus
940   Ignari rebus, qui sunt tum deinde secuti,
941  Eventus tristes praesertim, luctisicosque,
942  Quique premente malo nostros percellere possint
943  Plus animos, veluti causis, signisce referre,

958   Propterea nimis a terrae regione Cometae
959  Cum distent, opus est ingenti corporis auctu
960   Esse; quod apparens, ut lata est, indicat ejus
961  Frons etiam; haud ideo concrescunt rebus ab illis
962  Quas vaga, uti fumos, exhalent astra (quod ipsum
963  Nosce alios docuisse), vagis non esse minores,
964  Inveniuntur enim, at majores saepius astris,
965   Et

ruebant,
1024  Namque introquebant cursum, obliqueque meabant.
1025   Sic etiam inventis aliorum obsistere visum est
1026  Caelum; semper enim post servabatur ibidem,
1027  Rebus quod positis adversaretur: ab omni
1028  Nunquam parte potest veram res ficta imitari.
1029  Ipsa at vi Veri post irradiante, quod alte
1030   Extulit Inventor gravitatis in omnia fusae,

1216  Constitit e positis id legibus; unde necesse
1217  Cum fuerit motus inter se mutuà quorum
1218  Cumque Cometarum necti, illae e parte fuissent
1219  Si non prorsum omni verae, e tot rebus in alto
1220   Aethere servatis, rationi cum potuisset
1221  Res quaevis facile officere haud accommoda falsae,
1222  Saltem aliqua offecisset, et una evertere cuncta

non jam ulla tributa est
1256  Aut blandis commendantum pars vocibus, ulla
1257  Vocibus aut contra pugnacibus adversantum;
1258  Delatae partes servatis ante sed omnes
1259  Rebus, et assiduo collectis undique ab usu,
1260   Atque eadem semper testantibus; et licet inde
1261  Obscura interdum reddantur, et indupedita,
1262  Quod bene res nequeas vigilanti prendere sensu,

constant
1264  Responsa, ut valeant te ad fraudem cogere flecti,
1265   Mendacique velut fulgore abducere captum.
1266   Propterea jam non, an forte antiqua Virorum
1267  Rebus in his eadem steterit sententia, quaeras,
1268  Nec nimis hanc prae Natura, rebusque moreris:
1269  Quanquam ita multa fides in vulgus conciliatur
1270   Dictis, et priscis accedit pondus ab annis,

1268  Nec nimis hanc prae Natura, rebusque moreris:
1269  Quanquam ita multa fides in vulgus conciliatur
1270   Dictis, et priscis accedit pondus ab annis,
1271  Ut quidam pretium tantis adjungere rebus
1272  Optantes donent aetatibus haec nova priscis;
1273  Cum Veteres nil non possint docuisse videri,
1274  Ambigua in multis qui sunt ratione locuti.
1275   Haec igitur

1412  Atque iterum ex obitu florente aetate renasci.
1413   Simplice nitatur porro cum pergere semper,
1414  Quidquid agit Natura, via, nec in omnibus unam
1415   Non spectet rebus rationem, consimilemve;
1416  Jam fateare, opus est, proprium quoque materiaï
1417  Scilicet hoc omnis munus trahere esse, trahique;
1418  Cum quae subjecta est nobis, trahat, atque trahatur,

si sit globus, et varianti
1560   Natura, ut libeat, repletus materiai,
1561  Tractibus e medio tamen ut densetur in aequis
1562  Aeque, nec spatio varietur, ni variatio.
1563   Rebus ab his facili possis cognoscere nisu,
1564  Si duo sese orbes, solida vel mole vicissim
1565   Sese utrinque globi raptent, ut quodlibet unum
1566  Unius punctum nitatur quodlibet unum

1697  Nunc quam desipere est, quia non deprendere sensu
1698  Possis, quod sensu certe haud deprendere debes,
1699  Omnis materiae raptus si mutuus extat,
1700   Omnino in rebus jam raptum hunc esse negare!
1701  At neque qui triviis nutritus, vei pecus inter,
1702  Ingenium qui pingue gerit, puerique bilustres
1703  Si videant muscam distento insistere funi

1847  Pendit eo quodcumque minus, distantia restat
1848  Illius ad terrae medium quo denique major.
1849  Ponderis oppositum terra discrimen in ipsa
1850   His cupide agnosces a rebus, quamlibet ejus
1851  Ad spatia a medio tantum respexeris: ire
1852  Nimirum peregre incipiant duo puncta, sed unum
1853  Per superam terrae faciem, locaque alterum ad ima

1959  Propterea debere, atque hinc quoque crescere eodem
1960   Ordine, quo dixi, paulatim pondera rerum,
1961  Inque polos illas gravitati accedere vires.
1962   Nonne videtur ab his tibi rebus vera profecto
1963  Prodita Telluris facies, dispulsaque circum
1964  Caligo? tamen est et adhuc, quod non sinat omnem
1965   Pellere curam animo prorsum, errandique timores,

autumet intus
1987  Esse Jovem varie, sive illic densius astrum,
1988  Qua tumet, esse via est quam qua devexa polorum,
1989  Praeterea reperire queas, verumque probare
1990   Rebus in his fieri contra quoque posse, polorum
1991  Ut de parte magis Tellus excurrat utraque,
1992  Quamvis ipsa suo sese super axe revolvat,
1993  Intus si nucleum mage denso corpore claudat

2019   At si forte velis vim cernere, qua traheretur
2020   Jam non inflexo, velut ante, a corpore punctum,
2021  Nec cui jam constet medium qui transeat, axis,
2022  Quamquam difficile est, rebus contendere possis
2023  Id tamen in multis, multo et pertingere lucro;
2024  Inde queas etenim, Terrae, comprendere, tota
2025  Quam moles sit densa, inter summum minimumque

2082  Mensuris Homines. Quod qua ratione peractum
2083  Saepe sit, et quantam spem veri suppeditante,
2084  Est operae porro pretium cognoscere nobis,
2085   Quandoquidem quid sit nostris magis utile rebus,
2086  Quid placeat mage, quam Matrem cognoscere Alumnis?
2087  Ast aliud tamen ad tempus, carmenque remitti
2088  Id sine; nunc fessum scopulis adnare necesse est.
2089  

2311  Tu quoque littoribus distensa Britannia circum
2312  Crescis: Vos etiam Cimbri, Boreaeque nivalis
2313  Indigenae; magis usque humilis circumsonat unda.
2314   Cunctis rebus ab his qui tentat vincere semper
2315   Imminui pelagus, magis et descendere ad ima
2316  (Non pugnem), vero fors nititur argumento:
2317  Ante opus inspexisse tamen, causa omnia possint

Nostrae, quam colimus, similem, et sub fluctibus ipsis
2340   Paulatim sterni sola, marmora, saxa creari,
2341  Compingique lutum varium, et coalescere arenas,
2342  Haec eadem cunctis aliis exordia rebus
2343  Ante fisse putant; ideoque sub aequore vasto
2344  Ut multi persaepe solent durescere pisces,
2345   Ostreaque, et conchae, et rubicunda coralia condi
2346  In silice,

2354  Certaque quin etiam Phocarum, et grandia Cete
2355   Visuntur spolia, et variantes pingere conchae
2356  Telluris gremium sublimi in monte cavatum.
2357  His alienigenis Pyrenes viscera rebus
2358  Consita sunt; Itali montes crevistis et ipsi
2359  Sic quoque, et aequorei tumulastis monsta profundi.
2360   Totius Europeae demum quis nesciat istis
2361  Portentis

2412  Diffusum humorem paulatim, et sorbeat undas;
2413  Proin iterum in magnum concrescat cooperientem
2414  Terras Oceanum, renovantemque omnia, ut ante.
2415   Scilicet Oceanus cunctis det semina rebus,
2416  Et velut altricem terram, terrestria saecla
2417  Omnia sic gigant late, volucresque, ferasque,
2418  Tritonumque genus Mortales, monstraque ponti;
2419  Mutaque gens

LIBER QUINTUS
1   Prima in praesidium vitae procudit Egestas
2  Olim tot varias miseris Mortalibus artes,
3  Ingenia exacuens pro rebus, opemque ministrans:
4  Fastus, et ambitio dein excepere, repertos
5   Protuleruntque usus, quanto plus, commoda nostra,
6  Et vitae utilitas inopis quam poscere visa!

63  Quae superest, post ut tantundem restituatur,
64  Fragaque cum nucibus brevia, ut serventur in annum,
65   Et collapsuris victuros frugibus agnos
66  Mutare, et pretium hinc variis edicere rebus.
67  Huc igitur nos paulatim traduxit Egestas
68  Multa docens; mox hunc longe, longeque receptum
69  Protulimus morem; pretium confingere quippe

67  Huc igitur nos paulatim traduxit Egestas
68  Multa docens; mox hunc longe, longeque receptum
69  Protulimus morem; pretium confingere quippe
70   Rebus inutilibus libuit tunc, utpote raris,
71  Et quae perpetuo possint servarier aevo,
72  Aes velut, argentum, atque aurum, atque adamantina saxa.
73  Hinc est signato pecore orta pecunia primum

cuiusque quod esset,
93  Tutum quae facerent, et habendi quae sua, normas
94  Praeciperent, lites ne litibus exciperentur.
95   Et quoniam cum nos procurrimus immoderate
96  In rebus, prima amota, nova surgere Egestas
97  Usque solet; debet nova suppeditarier usque
98  Ars etiam, multas post se tractura quoque artes.
99  Quare et praetentis finiti sepibus agri,

304  Discrimen, faciant, magnum ut grandescat in auctum,
305   Dum vice multiplici totum transfertur in orbem;
306  Illuc fraudis item multum irrepsisse, necesse est,
307  Quod lux, a rebus dum mittitur, inter eundum
308  Per liquidos calles, foetasque vaporibus auras,
309  Flectitur, et torquetur; et ipsum id noscere, quidnam
310   Hic faciat, semper durum est, incertaque constat

599  Protinus hinc etiam falsa ratione putatum est
600   Idcirco a gemino compressam cardine terram
601  Esse, et plus medio tumefactam augerier orbe;
602  Quippe his servatis a rebus, forma profecto
603  Debuerat Terrae prorsus contraria reddi,
604  Nempe in utrumque polum quae paulo longior esset,
605   Et primum coni segmen, velut ova, referret;

629  Compressam non parte polorum ab utraque putarunt
630   Esse; sed ex illa contra procurrere Terram:
631  Nimirum non tum stetit haec sententia primum,
632  Quippe aliquis jam contulerat, quod rebus in istis
633  Omnibus et terris tentatum, et tempore in omni est,
634  Et quod in Aegypto quondam, et quod nuper in oris
635   His Italis, Gallosque inter, Batavosque peractum,

822  Maturique vigent una super arbore fructus.
823   Visum his jamque locis mensuram inquirere primam;
824  Optima sed victu regio licet, optima certe
825  Tentandis non his fuit opportunaque rebus:
826  Nempe erat ille solo labor impendendus iniquo,
827  Ut strati per humum deberent pectore prono
828   Serpere multa Viri producto in millia tractu.
829  Protinus ad

866  Detectus; ratio compressae ab utroque polorum
867  Certius inde fuit firmata, receptaque Terrae.
868   Jam non ipsa dies securos prorsus agebas
869  Interea, genus hoc, in rebus, Gallia; pubes
870  En iterum excitur florentia regna peragrans,
871  Inquiritque gradus in mensos ante, novaque
872  Te ratione, novis te totam denique subdit
873  

1091  Si constent eadem, densabitur aura premente
1092   Plus aucto supera pro pondere, quoque tenetur,
1093  Decrescet spatium pro ponderis ipsius auctu.
1094   His tibi jam claris subjunctis rebus, et ipsa,
1095  Quam tu cumque velis, gravitatis lege manente
1096  In spatiis Terrae a medio variantibus, illuc
1097   Pervenies numeris, quaerendique arte recenti,

1568  Sithonia, tantoque magis, quo fortior inde
1569  Advenient causae vis, et numerosior una.
1570  Quae cum conveniant, quantumlibet aucta, minuta,
1571  Et variata modis multis, mutataque rebus,
1572   Vero quis dubitet conjungi ea denique nexu?
1573  Nobis Sequanicis quae prodidit omnia ab oris
1574  Maeranus Sophiae cultor, verique minister,
1575  Ingeniique sui

1688   Ergo etiam hic Terris Caelum conscende relictis,
1689  Et nunc haec, desulter uti, nunc illa repente
1690  Mecum sidera adi, praesertim errantia lusta.
1691  Contemplator ibi in multis quid rebus agatur
1692   A gravitate, per aetherias quae funditur oras.
1693  Primo materies fulgenti Solis in astro
1694  Quam sit densa, Jovisque etiam, terraeque videndum in

1698  Corporibus diversa, opus est cognoscere quaeque
1699  Et spatia a medio, et volventum mobilitates,
1700  Tempora nimirum, quibus unas clauditur orbis;
1701  His etenim a rebus videas constare duabus
1702   Vires; a medio nam debent tractibus istae
1703  Respondere suis, repetitis et semel in se
1704  Temporibus, sed quae

1912  Ille novo obsedit monstrum insuperabile bello,
1913  Scribere quod mi animus festinat, tantaque cinctis
1914  Tot veterum Heroum gestis opponere gesta.
1915   Nil usquam in rebus, nisi Tellus, Lunaque tantum
1916   Si foret, exererentque suas si mutua vires
1917  Pro spatiis in se repetitis usque minutas,
1918  Et si tum oblique a recto nectente meatu

est prendere motus.
2006   Ergo hos incertos, age, motus, nitere, certa
2007  Si ratione quaes, et veris prendere causis.
2008  Ipse tuo certe ingenio confisus, et arte,
2009  Rebus in his longo qua mecum exercitus usu es,
2010  Discutere horrentes adeo caliginis umbras
2011   Connitar, tamque implexos dissolvere nodos.2015
2012  Atque haec me temere aggressum non esse

2488  Nullus erat, prolem semper genuere Parentes
2489  Insani non dissimilem, atque antiqua Nepotes
2490  Semper in humano renovant deliria corde.
2491  Quidnam etenim nostris medium est in rebus, et aequum?
2492  Quae studia inter nos versamus, non ubi multam
2493  Nostra habeat partem vesania consiliorum?
2494  omnibus in rebus virtutem audire, sequique

2491  Quidnam etenim nostris medium est in rebus, et aequum?
2492  Quae studia inter nos versamus, non ubi multam
2493  Nostra habeat partem vesania consiliorum?
2494  omnibus in rebus virtutem audire, sequique
2495  Semper quis suevit solam, solaque moveri?
2496   Protinus invadit quaedam vis fervida pectus,
2497  Qua rapimur, magnoque obstantia quaeque fragore

29  Emeritos fore se sperant, cum ruga notarit
30   Ora, atque imbelles ierit per tempora cani:
31  Spes juvat haec; verum nunquam nova cura, laborque
32  Deficit; et si fors amoti a rebus agendis
33  Tunc fuerint, taedetque sui, miserumque, dolensque
34  Incusant aevum, nec vitam agitare videntur.
35   Agricola incurvo terram molitus aratro
36  Aestivos soles

446   Qui defert, motus. Non scilicet illa moveri
447  Apparent aliter, detectum quam fuit istis
448  Revera numeris nota ob discrimina certis.
449  Tam bene servatis oracla ea consona rebus.
450   Nunc locus est late undisonos maris ire per aestus,
451   Oceanique statos immensi visere motus,
452  Temporaque, et vires, et agentes aequora causas;
453  Neve

rerum.
473  Tunc effecta suis tribuentur cognita causis
474  Perfacile: haud illas opus est finxisse, potentes.
475  Sed cognoscere et hic, quae pluribus ante repertae
476   In rebus jam sunt nobis, variisque per artem
477  Nexibus, et varia ratione aptare, modisque.
478   Scilicet in partes ternas tribuenda putamus
479  Effecta, in falsis quae cernimus omnia campis.

ratione prementur
614  Obliqua partes; facient proin augmina primis.
615   Ut tamen has singillatim cognoscere causas,
616   Atque minutatim possimus, percipe primum,
617  Rebus in his fieri quid debeat, aethere sidus,
618  Lunave, Solve, unum si fulgeat, ipsaque constet
619  Circum tota liquens Tellus, et tempore puncto
620  Possit ea fingi forma, quam postulat ipsum

figuram
734  Induere hanc ipsam, quam circum tota subiret,
735  Si nihil officeret solidum restansque superne?
736   Perfacile evolves jam tutemet, exque plicabis
737  Omnia rebus in his memorata effecta, diurna,
738  Menstruaque, annuaque his causas aptare repertas
739  Si tentes Quid enim? non causis cernis ab istis,
740  Aestifer ut bis quaqiue die consurgere motus

867  Dum Lunam gemino hoc; alia regione nec omnes,
868  Nec nimium, fraus forte illis tum siqua subesset.
869  Porro, plus debent sensum turbantia cuncta
870  Afficere in parvis rebus, quam grandibus; illis
871   Nam facile emineat, quod in his vanescat; in aestu
872  Illa ideo apparent parvo, in majore latescunt.
873   Tempore quo Phryxi Vector, vel Libra comantem

950  Impedit, et retiner, proinde ut compareat undae
951   Nullus itus, reditusque. Sed his nova deinde reperta
952  Est ratio multo solertior, unaque forsan
953  Vera; etenim rebus servatis congruit una.
954  Scilicet id pelagus, quod ab orbe aequante sub Arcton
955  Extensum est, duplo sed plus prope currit in Austrum,
956   Aestu inferviscit, boreali in margine, nullo,

1871  Nec fluidus, per quem nant, aether denique longos
1872   Carpendo motus paulatim extinguere possit?
1873  Nimirum spatii nihil usquam prorsus inanis
1874  Si foret in rebus, stipata sed undique in aequis
1875  Materies spatiis consisteret omnibus aeque,
1876  Aequaque iners itidem vis omni in corpore inesset,
1877   Quis tum vel gigni motus, vel si editus, idem

erit, notis ut deferat astra
1901  Legibus. En bellum transfertur in hostica castra,
1902   Dum procul a nostris inimica avertimus arma
1903  Finibus. In rebus primo locus esse videtur
1904  Nullus vorticibus, circum quibus astra ferantur
1905  Errabunda; etenim non possint ire Cometae
1906  In partes, ut eunt, omnes, latera omnia Mundi,

in axem
1996  Nam medium, non in formam stipata pilai,
1997  Sed ducentia se in longam teretemque figuram.
1998   Praeterea hic mirus, qui Terram circuit aether,
1999  Unde venit rebus gravitas, ut corpora deorsum
2000  Possit trudere agens, debet majore profecto
2001   Mobilitate rapi, quam qua se Terra revolvit
2002  Axe super; super et Terra volvente locatum

2176  Scilicet ipsa sibi, et rerum secura suarum.
2177   Humanae non haec simulacrum, ut plurima, mentis,
2178  Ingenioque refert sua non exordia nostro:
2179  Inventa est nobis, non edita; rebus ab ipsis,
2180  Quas agitat, versatque, educta est scilicet, atque
2181  Prodita, et hinc cupidas in mentes insinuata.
2182   Procedit velata caput, vultusque nitorem

arcet;
2184  Vim tamen esse suam monstrat, propriumque vigorem,
2185  Quo procul inter se distantia corpora nectit.
2186  Sed num cuncta sibi subdat, dominetur et una
2187   In rebus? Cieat, quotquot sunt, undique motus
2188  Sola omnes, nihil ut constet jam denique quovis
2189  Vel tenui in spatio mutatum, in corpore quovis,
2190  Quod non ipsa sua moderatrix conficiat vi?

certus et ordo
2199  In magnis, minimisque, et grandia, parvaque prendat?
2200  Stipite nimirum vis diffundatur ab uno
2201  Irrorans veluti vitalibus omnia succis,
2202   Rebus et auctificos motus dans, exagitansque,
2203  Adducens, removensque, ligans, solvensque vicissim,
2204  Non temere, at legum ratio velut ipsa reposcit
2205  In paucis nota, in cunctis certissima

Rebus et auctificos motus dans, exagitansque,
2203  Adducens, removensque, ligans, solvensque vicissim,
2204  Non temere, at legum ratio velut ipsa reposcit
2205  In paucis nota, in cunctis certissima rebus.
2206  Jam tu, quaecumque es, quae vires una profundis
2207   Tam varias, tanquam foetus, Vis alma, feraces,
2208  Salve mira opifex Mundi, o communis origo
2209  Foederis,

et angor.
2419  Praeterea et laudem, et famam captare, decusque
2420  Unde sit? Ex ipso vitae socialis amore
2421  Non fluat? Ambitio non vires exerat illinc,
2422   Qua primi in rebus contendimus omnibus esse,
2423  Et praeferri aliis, regnare, atque esse potentes;
2424  Quod solis petere haud unquam, neque nosse liceret.
2425  Postremo nexus inter corpusque animamque

constare tuemur
8  In magnis, subito ad tenues transferre licebit
9  Res itidem, ad magnas ut contra a tenuibus ire
10   Nec licet: e genere hoc discrimina plurima certe
11  In rebus vulgo agnosces, Naturaque cautos
12  Hic jubet esse suis exemplis. Crescere corpus
13  Humanum si forte velis, ut tangere nubes
14  Vertice possit, et ut faltu conscendere montes,

25   Corporis, ut nunc est, ratio quam nota videtur,
26  Consuetusque modus, qui vitae aptissimus extat.
27  Rara ideo in Mundo sunt portenta, magisque
28  Vulgata in fastis, quam rebus forsitan ipsis,
29  Maximus est elephas inter terrestria vulgo
30   Omnia saecla, sed et latas imitata columnas
31  Crura

128  Illa etiam tum pondus habent; simul agmine juncto
129  Educunt, claro et perfundunt lumine verum.
130   Scilicet haec ratio est patefacta, aptataque multis
131  Jam supera rebus, cum dixi prorsus inertem
132  Materiam esse omnem, cumque hac vi cuncta teneri
133  Illo nempe statu docui, quemcumque tuentur.
134  Vis radium haec semel emissum de lampade, recta

errant
184   Laevam intra thalamum, loca vere dextra tenentes:
185  Cunctaque sunt propriis fucata coloribus apte;
186  Lucis enim radii, veniunt qui rebus ab ipsis,
187  Trajiciunt dum tenue foramen, mutua sese
188  Invertunt ratione situs, vicibusque locorum
189   Mutatis muro impinguntur; proinde necesse est,
190  Res ipsae

et Solstitium praesertim, et bina per annum
257  Queis parilis lux sit nocti, si tempora ponas,
258  Inde petas festosque dies, normamque quotannis
259   Fastorum, et sacris praescribas tempora rebus;
260  Ut non dedeceat jam laxis talia templis
261  Addere, Naturaeque altos imitarier usus;
262  Namque colit Caeli in templo Natura Tonantem.

411  Particulas decies de senis simplicis horae;
412  Tempore proin tanto magni de finibus orbis
413  Ad fines alios, quo Tellus annua fertur,
414   Transit lux medio transcurrens. Rebus in istis
415  Omnia tum numeris mage convenisse reperta,
416   Non res ista tamen curas exemerat omnes;
417  Nempe videbantur tribus in comitantibus astris
418  Esse aliis

legi,
437  Quam doceo, subici lucem debere negarem:
438  At quia neglecta hac saepe illic lege, fit, horae
439   Dimidiae qui sit par, error, et hic quoque raro
440  Incisae rebus bene consensere tabellae,
441  In quibus est lucis magnum, non omne, viarum
442  Discrimen; Comitum certe debere aliorum
443  Motibus in propriis impar quid inesse, fatendum est,

motibus ergo
450  Utrisque imparia, ut dico, turbare meantis
451  Possint in speciem lucis tempusque, viamque,
452  Congruere ut tabulae possint quandoque videri
453  Veris jam rebus neglecta tramite lucis,
454   Congruere at nequeant non jam ipso tramite lucis
455  Neglecto, fraudes praesertim si cumulentur.
456  Contra si non lux per tempora multa profusa

fulgentem et adhuc, rutilamque tuamur.
847   Difficile haec tamen est animo ut primum insinuentur
848   Forte tuo, subitam tibi cernere cum videaris
849  Rebus in his lucem terrestribus, assuetusque
850  Credere sis itidem subitam: sed define prorsus
851  Mirari, genus id, volvens exempla per usus
852  Vitae multa tuos servata, expostaque sensu;

871  Officium; hinc novitas percellit mira legentes,
872  Corpora, quae fuerint, nec jam sint, posse videri.
873   Quin animi inter se nosce contraria nostri
874  Judicia, et secum pugnantia rebus in isdem:
875  Scilicet audimus cum lucem diffugientem
876  Exiguto tot vasta per intervalla viarum
877  Tempore, miramur pollentem mobilitate
878   Tanta, et vix adeo

protinus ictu,
1148   Materia cui sit minus, ocyus ibit eodem;
1149  Majorem nam particulae tum quaeque receptant
1150  Cursum, cum numeros minor est in corpore earum.
1151  Rebus ab his patefit, quam Mens sit provida summi
1152  Naturae Atrificis, qui, transitus ut radiorum
1153   Sit facilis lucis per tot diversa plagarum,
1154  Corpora per diversa etiam, per et aera, et

1589  Protinus aerias immissa redisset in auras
1590  Lux, foret, et non se per confraga multa tulisset,
1591  Lassassetque diu; jam paulo ut diximus ante.
1592  Corpora praeterea duo sunt, quae rebus in istis
1593  Praesertim magni refert cognosse, meantis
1594  Inflectunt ut lucis iter, vitrum, undaque; quippe,
1595  Dum pluit, unda parit, variisque coloribus Irim

1682   Aeque dimotis conclusa a frontibus ergo
1683   Nil peragant cum vitra coloribus in faciendis;
1684  Incoeptum est vitris, quorum inclinata sit omnis
1685  Inter se facies, genus hoc, in rebus abuti,
1686  Praecipue ternus cui flexus, ternaque tantum
1687  Procurrit frons in longum, nos Prismata Graja
1688   Voce vocamus, at hoc triquetrum seu dicere vitrum

1695  Haud ego praetulerim, quidquid fabricasse sub antris
1696  Fertur Lemniacis olim faber ille Deorum
1697  Mulciber artifici, qua cudit fulmina, dextra,
1698   Fictis fas veras si res componere rebus.
1699  Atque hanc pro meritis inter fulgentia nostri
1700  Signa poli sublatam alte, caeloque locatam
1701  Non procul Andromedae, neque Persei vindicis igne,

Nil perages; unum viridemque tuebere semper;
1894   Quandoquidem nihil est, concreverit unde, nec ulla,
1895  Queis constet, fucata sui primordia novit.
1896   Non cuicumque tamen vitro his aptissima rebus
1897  Natura est, siquidem divisos ante colores
1898  Transmissosque iterum, multi videre revolvi.
1899   Nam si concludat turgentes aere bullas,
1900  Atque alienigenas

1924   Omnibus a filis candorem existere junctis
1925  Inter se, nitidumque jubar jam noscere possis,
1926  Si dicenda velis tentare, itidemque colorum
1927  Immutabile ab his munus quoque discere rebus.
1928  Cum triquetro e vitro speciem septemplice fuco
1929   Finxeris, objecta tum collige lente receptem,
1930  Ut distracta prius coeant modo fila, brevique
1931  Ut

2053  Caerulea extensa intervallo; deinde novenis
2054   Indica lux unam de partibus arrogat; at quae
2055  Limite in extremo est, dupla distenditur ora,
2056  At fors illud erit rebus mirabile in istis;
2057  Congruere haec lucis nempe intervalla videntur
2058  Vocum intervallis, unde eduxere lepores
2059   Organici melicos, artem

2122  At diversus ab his prodit; tamen arte, necesse est,
2123  Quam doceo, hac ipsa e septenis prodeat unus.
2124   Scilicet hic ratio fallax est, caetera tuta.
2125   Jam mens rebus in his cum tot tua per rationes
2126  Undique, totque tui sint per tentamina sensus
2127  Deducti, neque jam septenis esse repugnes
2128  Implexos radios filis, vis atque potestas

2127  Deducti, neque jam septenis esse repugnes
2128  Implexos radios filis, vis atque potestas
2129   Queis alia, atque alia est longe, naturaque distans,
2130  Quaelibet at nullis rebus variata, modisque,
2131  Nullas passa vices, nulla mutabilis arte;
2132  Tu facile hinc vario cur sint imbuta colore
2133  Corpora, quaeque suo, cognosces. Corpora certe

2252  Et fient clara hic, illic confusa vicissim.
2253  Purpurea effigies igitur vicinior exit,
2254   Quam quae est rubra; vides proin inter lucida fila,
2255  A rebus quaecumque oculos emissa lacessunt,
2256  Puniceis rubicunda minus detorta meare.
2257   Quod superest, quoniam nihil est, quod pectora possit
2258  Ambigua in veri luce uberiore locare,

2321  Cum vim non habeat lucis, propriique coloris:
2322  Pars minor aut major sed erit de pulvere quovis
2323  Hic adhibenda, magis quanto lux viva minusve est.
2324   Cunctis rebus ab his certa ratione profecto
2325  Deduces, varia rerum de fronte colores
2326  Qui saliunt, unam naturam prorsus habere,
2327  Atque illos, solis quos ore reteximus haustos;

2332  Non minus ast ad res trahimur plerumque colore,
2333  Addimus atque illinc pretium: sic scilicet ipsa
2334   Judicia in nobis pugnant, dissentit et ullis
2335  Non animus rebus tam crebro, quam sibi, noster.
2336  Gemmea fors primum commendavere colores
2337  Saxa, ut post essent digitis gestata Potentum,
2338  Et potiora inter muliebrem credita mundum.

2474  Crebro itidem causis, quae fiunt, attribuuntur,
2475  Quae nec sunt causae, nec possunt esse profecto,
2476  Sed causa; tantum quia praecessere, putantur.
2477  At cave praesertim, ne rebus nomina saepe
2478  Confundas, nequeasque ortas distinguere ab uno
2479  Notitias sonitu, turbes at plurima vocis
2480  Incetra ratione: color sic mente receptus
2481  Quid

2488  Quam, quae jam docui, lucis tot fila retextae?
2489  Hi sunt, quos aufert nobis nox atra, diesque
2490  Clara refert: demum cum nos haerere colores
2491  Percipimus rebus, nil percipiamus, oportet,
2492  Fraudem ut vitemus, nisi partes corporis una
2493  Non textas ratione, ut fila reflectere possint
2494  Idcirco varia, inque acies immittere nostras.

2492  Fraudem ut vitemus, nisi partes corporis una
2493  Non textas ratione, ut fila reflectere possint
2494  Idcirco varia, inque acies immittere nostras.
2495  Vulgus at haerentes hinc rebus percipite sse,
2496  Interiusque etiam clausos, altosque colores,
2497  Et veluti quandam sese disfundere formam,
2498  Aut involventem fucatam corpora vestem,
2499  Non

lapisve.
45  Excutiat qui se contra, vestiget et omnes
46  Insinuans aditus, si fors se frugis inanem
47  Inveniat, vitiisque gravari, et vivere nullis
48  Liberum, et crectum rebus, sed compede multa
49  Adstringi, imperiisque urgeri haud mollibus usque;
50  Improbat, atque horret, sua tristia, duraque damnat
51  Servitia, ereptum sibi se suspirat, et illam

Quaerere, quae sibi se rapiant res, distineantque.
66  Protinus hinc animo surgunt fastidia solis;
67  Nam tum in se redeunt, proin rebus disque sipari;
68  Disque trahi variis contenditur; alea pernox
69  Hinc placet, et ludi, pompae, convivia, cantus,
70  Et rumor populi, plausus, furor, atque tumultus,

396  Inter se; diversa tamen frons possit eorum,
397  Et circumpositus similis non omnibus aër
398  Turbare has ipsas rationes, nec dare lucem,
399  Quae pro jam positis deberet fulgere rebus.
400  Inferior quibus est, quam nobis, interiorque
401  Ambitus, ut Veneri idaliae, Atlantisque Nepoti,
402  Ultra cum Solem sunt, tota fronte coruscant,
403  Sed nimium a

671  In guttam deducta magis via, quoque reflecti
672  Debet lux, punctum mutatur, quoque revertit
673  Tractus, quoque situ post exit, quaque recedit
674  Deinde plaga: his rebus mutatis omnibus, illum
675  Mutari pariter flexum fateare, necesse est.
676  Certe illum agnosces, solerti singula mente
677  Si nectas, primo crescentem; proinde viarum

692  Desinit, et minui inceptat, permulta, necesse est,
693  Exire inter se spatiis distantia fila
694  Pene aequis; nam multi aequantur pene ibi flexus:
695  Quandoquidem, quod saepe vides contingere rebus
696  In variis, cum res ad summos pervenit auctus,
697  Nec manet, ante suis quam porro damna vicissim
698  Succedant incrementis, discrimina quaeque
699  Incrementorum

in discrimina, et usu
872  Multiplici tentare, quod optes, exque periri;
873  Quippe aliter vanos contendes edere motus
874  Ingenii; longe siquidem subtilior ipsa est
875  In rebus natura suis, et acutior, omnique
876  Argumentorum procul astu libera fertur,
877  Et, genus hoc, artes eludere callida novit.
878  His igitur vitri a bullis fecere sagaces

1034  ornaret vultus non Iris prima decoros,
1035  Nec pretio crines sibi posset fingere tali,
1036  Ut possit vitro, electroque, oleoque nitere.
1037  Multi illam in multis revera fulgere rebus
1038  Interdum videre; ut sparsas rore per herbas
1039  In pratis, cum Sol caput effert mane recenti,
1040  Roscidus humor enim radios infringit, ut imber;
1041  Et cum

1263  Ut sint clausa tubis, et queis variata figuris:
1264  Quid lucis fila efficiant, iterumque iterumque
1265  Franguntur certa cum lege, atque ordine certo:
1266  Quid juvet, aut obsit:quid primo rebus in istis
1267  Tentatum, quid deinde, adjunctum denique quid sit,
1268  Mutatumque novis inventis, omnia pandam.
1269  Sensimus extemplo jam tum

fines quae laxat, et undique pandit.
1279  Neve jube, vel in haec vario, vel in illa morari
1280  Digressu interea, et nugis avertere mentem;
1281  Namque obsunt veris interdum ludicra rebus,
1282  Ingratasque moras objectant ambitioso
1283  Ornatu, cum sit praesertim mens tua nostris
1284  Jamdudum musis, genus hoc, assuetaque causis,
1285  Quas doceo; tu

1433  Ut si tantum oculis spectasses, recta stabit.
1434  Intra sic oculum cum rerum crescat imago,
1435  Pallidior fieri debebit, ni quoque crescat
1436  Lux oculum ingrediens a rebus; copia nam par
1437  Lucis debilitatur, ubi loca per magis ampla
1438  It diffusa; sed huic facile est occurrere damno;
1439  Namque tubo fit, cum spatiis ut lux quoque solis,

voles inducere vitris
1655  Formam, semper erit, radii ut frangantur in orbem,
1656  Nec valeant puncto conjungi prorsus in uno;
1657  Unde venit species rebus confusa, neque error
1658  Parvus is est, etiam exiguis in rebus, at auctus
1659  Ingentes facit, et magna ad discrimina ducit.
1660  Sidera sic, caelo quae fixa vocavimus alto,

1655  Formam, semper erit, radii ut frangantur in orbem,
1656  Nec valeant puncto conjungi prorsus in uno;
1657  Unde venit species rebus confusa, neque error
1658  Parvus is est, etiam exiguis in rebus, at auctus
1659  Ingentes facit, et magna ad discrimina ducit.
1660  Sidera sic, caelo quae fixa vocavimus alto,
1661  Cum longis spectata tubis sunt, parte videntur

fit nostro pariter male commoda ad usus,
1705  Denique nec pro re tractanda movendaque nostra,
1706  Tantum at iners ad rara velut spectacula moles.
1707  Quid Newtonus in his, quid mensa illa inclyta, rebus
1708  Ingeniumque sagax, naturaeque artibus aptum,
1709  Extulerit, si vos scitis, vos dicite Musae,
1710  Ad vestrum nova si delata est machina montem,
1711  Certius atque

jungere lucem
1720  Quae possunt, mutare cavis, queis jungere lucem
1721  Reflexam liceat, speculis aggressus; ita ipsa
1722  Lux siquidem nequeat diversa in fila resolvi,
1723  Rebus et inspectis exinde inferre tumultus.
1724  Felix docta jamque exitus orsa probavit.
1725  Jam senas, vel quinque tubus porrectus in ulnas
1726  Uberiore sua vi longe vincere possit

1733  Et magna incrementa: Virûm praestantia tempus
1734  Ingenia exacuit, fecundat, alitque, sub auras
1735  Educitque animi foetus, tollitque recentes,
1736  Rebus et affundit sua veris lumina tempus.
1737  Sed quae forma tubis, genus hoc, inductaque primum
1738  Qua ratione fuit? Speculi est inserta cavati
1739  Scilicet in fundo moles; proin altus hiabat

1782  Quapropter speculumque cavum, planumque nitenti
1783  Conflavere ex aere: ea lecta est massa metalli
1784  Scilicet, ut posset crystalli more poliri.
1785  Omnia sed nec erant domita his incommoda rebus:
1786  Transversa regione sitûs, fundoque minoris
1787  Adsistens oculus tubuli uno prospiciebat
1788  E latere, atque plaga res inquirebat in illa,
1789  Qua non sunt;

1908  Et valido ventorum agitatas verbere quercus;
1909  Mercuriique itidem, Veneris, Martisque tuamur
1910  Haec super ore eadem, diversa aut multa notemus
1911  Nostris a rebus; nec tu quoque magne latescas
1912  Juppiter, aut Saturne, tuusque ille annulus ingens,
1913  Vestraque, quotquot sunt, famulantia sidera circum;
1914  Atque ita distantum longe sit nuncia rerum

2062  Quis memoret, quantum perceptum hinc utilitatis,
2063  Quantis notities hominum est exaucta repertis,
2064  Corpora dum nova sunt detecta, modique recentes
2065  Omnibus in rebus, species, formaeque animantum,
2066  Ignotaeque diu partes in partibus ipsis
2067  Exiguis tenues, iterumque iterumque minutae,
2068  Et motus, et concursus, et dispositurae,

ipsis
2067  Exiguis tenues, iterumque iterumque minutae,
2068  Et motus, et concursus, et dispositurae,
2069  Et ductus varii, varii per singula nexus;
2070  Unde aliis in rebus item ratione coortis
2071  Assimili similes licuit cognoscere mores.
2072  Sanguineum laticem per venas ire recentes
2073  Usque in circuitus, fundique a corde per artus

2123  Credere de numero sese versantia quaedam,
2124  Turbine ut in magno, et caudam ducentia longam
2125  Corpora, praeterea brevia ipsa, rotundaque prorsus.
2126  Non aliis in rebus item pertingimus in tam
2127  Tenuia? viventum corpuscula nonne reperta
2128  Sunt quoque, queis acies ferri vel summa sit ingens
2129  Atque patens campus, quo possint exspatiari

possit
2139  Natura? illi ipsi parvi sibi sint animantes?
2140  Illi alios tanto post se videre minores
2141  Fortasse, atque alios isti sine fine; quis ausit
2142  Immensae rebus naturae ponere fines?
2143  Quin etiam, quo plus descenditur, est reperire
2144  Illic quaeque magis genera esse feracia multo,
2145  Immensoque magis numero florere minora.

67  Extollunt simul, et factis laetarier omnes,
68  Et pollere suis gaudent: sic luminis almi
69  Sol effundit opes in terram prodigus imam,
70  Et fovet, et cunctis dat vitam rebus, et auctum
71  Jamque horum tentata virûm, confectaque bella,
72  Exuviaeque triumphales, et adorea multa
73  Dum canitur nobis, utinam sint carmina digna,
74  Cedro

quandoquidem nunquam simile esse putandum est,
163  Cum genus hoc, leges implexaeque, inque plicatae
164  Sint adeo, et longa tot rerum ambage latentes,
165  Tantum ex servatis quisse illum has prendere rebus;
166  Quamvis, perceptae cum sunt, firmarier ipsis
167  Possint exemplis, certa et ratione patere.
168  Indupedita etiam nimium haec tentamina constant:
169  Nos, queis

247  Inter se radii diversos poscere flexus.
248  At non tam facile est postremam ostendere legem,
249  Conque probare, repercussae quae vincula luci
250  Nectit, et ex dictis manifestam educere rebus.
251  Scilicet arte nova est utendum, his machina rebus
252  Inducenda recens; alio aggrediendaque nobis
253  Est natura opere; insidias velut, armaque duri
254  Saepe

At non tam facile est postremam ostendere legem,
249  Conque probare, repercussae quae vincula luci
250  Nectit, et ex dictis manifestam educere rebus.
251  Scilicet arte nova est utendum, his machina rebus
252  Inducenda recens; alio aggrediendaque nobis
253  Est natura opere; insidias velut, armaque duri
254  Saepe novant hostes, quibus expugnare profunda
255  Praecinctam

339  Post regressum eadem nempe intervalla, fuissent
340  Quae filis, alio exterius si e corpore in istos
341  Venissent flexus, proin et confracta meassent.
342  Quapropter bene jam deducas rebus ab istis,
343  Esse eadem post regressum intervalla, refractis
344  Quae fiant filis; quantum et sint longa ea (constent
345  Caetera si paria), a flexu pendere, reflexi

ordine eodem,
350  Et ratione una. Varias inducere pergas
351  Si porro formas speculo, distendier illos
352  Aspicies tantum, quantum lex ista reposcit.
353  Tot bene clarata rebus jam lege videbis
354  Hoc quoque firmatum: cum discessere meantes
355  A facie radii semel, atque abiere remota,
356  Ut libet, in spatia, haud mutari prorsus eundo,

387  Et trajecturae via semper libera luci.
388  Corpora quapropter, quae constent partibus istis,
389  Non interruptis spatio seu prorsus inani,
390  Sive alienigenis repleto rebus, at aeque
391  Undique dispositis, lucem transmittere debent,
392  Nec radios intra possunt torquere receptos.
393  Propterea non sunt revera corpora opaca,
394  Quantum in

462  Et flexus aequare cavos, frontem aut sinuosam,
463  Congruat ut sinuosae aeque, componere fronti,
464  Vanescent transmissurae tum obstantia luci.
465  Consimile est multis hoc rebus, quae madefactae
466  Aut unda, aut oleo minus esse videntur opacae,
467  Quam prius; infuso mage denso namque recenti
468  Humore e medioque expulsis protinus auris,

omne colorum
494  Trajiciet circum, et circum genus omne redibit;
495  Nimirum ut facies crystalli cernere utrumque
496  Prima dat, in multis servatum rebus et ante est.
497  Nunc ea fila, intro quae sunt illapsa, recense,
498  tamque puta crassam lamellam scilicet, unum
499  Filorum ut decies mille intervalla meando

non est sapor, aut color ullus,
611  Non animi affectus numero sine; dulcia vincta
612  Carmina sunt numeris; numero stat blanda voluptas
613  Omnibus in rebus; numeros cognoscere proinde
614  In rebus cur displiceat tam multa gerentes,
615  Undique diffusos, nectensque, et retinentes
616  Omnia? Suspectae numeris sine sint tibi causae,

611  Non animi affectus numero sine; dulcia vincta
612  Carmina sunt numeris; numero stat blanda voluptas
613  Omnibus in rebus; numeros cognoscere proinde
614  In rebus cur displiceat tam multa gerentes,
615  Undique diffusos, nectensque, et retinentes
616  Omnia? Suspectae numeris sine sint tibi causae,
617  Finibus incertis saltem ambiguisque vagantur

haec fragmina, partes,
727  Corpora queis constant; quapropter corpora eodem
728  Tinguntur, quo tincta foret lamella, colore.
729  Praeterea his aliis in rebus fragmina possis
730  Lamellae multis quoque partibus assimilare
731  Corporum, uti pictis per caudam, aut colla volucrum
732  Pennis, quae varios varie conspecta colores

valebunt,
964  Hac nisi facta tenus sunt, vitrea septa tuborum,
965  Per quae parvula nos in corpora transpicientes
966  Diversos auctus noscamus particularum,
967  Diversi in rebus venerunt unde colores,
968  Cujusque et molis discrimina percipiamus;
969  Ostendant nam si simulacra ingentia rerum,
970  Nimirum quam res, adeo majora, repente

1072  Hinc debet; soboles veluti ramosa per auras
1073  Arboris; atque ideo sese convertere tortos
1074  Aspicias radios huc illuc luminis almi. 1075
1075  His tibi semotis a veri limine rebus,
1076  Quid superest porro, nisi lucem dicere motu
1077  Esse vaporem acri lucente a corpore missum,
1078  Pertenuem, et validis expansum viribus extra?

extra?
1079  Quod fit enim, radiis cum accenditur ignis in unum
1080  Collectis, horum naturam deliquat esse
1081  Igneam; id ex aliis pateat quoque rebus eundo
1082  Per varias ita res, et protinus evolüendo.
1083  Cum sunt jacta semel corpuscula parva vaporum,
1084  Hoc genus, in vacuum, recta regione meabunt,

1231  Partibus officere, et quosdam retinere, sub auras
1232  Ne redeant, radios; sed tum spatia illa necesse est
1233  Inter particulas tranandi corporis extent
1234  Diversis alienigenis hic rebus et illic
1235  Consita, diversas proin vires esse meantem
1236  Flectendi radium, refringendique; reflexi
1237  Quapropter varie quidam, varieque

1276  Apta via, haud facile est comprendere; non tamen omnis
1277  Est ratio praeclusa, queat quae pandere verum.
1278  Ut super ostensum est, de certa particularum
1279  Mole suus rebus color advenit: inter easdem
1280  Jam si particulas recipi intervalla viarum
1281  Tanta putes, vacua ut constent spatia aequa repletis,
1282  Deinde has particulas aliis quoque partibus esse

tractu ante exercita, eorum
1312  Inflectens varie cursum, faciensque reflecti,
1313  Aut etiam infringi, et diverso tramite mutans
1314  Diversis pro rebus iter, ductusque viarum.
1315  Una etenim vis est his cunctis motibus apta.
1316  Nimirum lux e vitro quae transit in auras
1317  Oblique veniens, quantum non obstet, ut illuc

1594  In medio, sic exortu vel fine tremoris
1595  Particulas lucis multas venisse, necesse est,
1596  Et subito resilire repulsas, sive meatum
1597  Inflexisse intro, parvo pro tempore rebus
1598  Nondum mutatis; debent proin flexibus aequis
1599  Reflecti, certa vel contra lege refringi;
1600  Quippe manent celeri momento eadem omnia circum.
1601  Verum quae

1685  Proin mage jucunda spectantum et imagine veri
1686  Fallebant oculos, quam quaelibet altera, cui tum
1687  Addere tentarat summum extremumque cacumen
1688  Pictorum nimia in parvis industria rebus.
1689  Quare diffringi lucem quoque quid sit, et istud
1690  Dehinc, causa qua fiat, habe: cognoscere vera
1691  Jam poteris supera dictarum consequa rerum.
1692  Particula

1944  Noscendi leges, ut dixi, est optim?; cum non
1945  Fingimus has quales possint fors esse, sed ipsas
1946  Revera reperimus, uti sunt, subjicimusque
1947  Sensibus, unde, fidem rebus tribuamus, oportet.
1948  Sic pariter multas terrae qui viderit oras,
1949  Tranarit maria, et montes superaverit altos,
1950  Si referat caelique vices, positusque locorum,

menti.
1967  Sic igitur leges cum sint, inventaque lucis
1968  Munera, quae docui, finiri limite debet
1969  Quodque suo, ne qua fors ambiguumque vagumque
1970  Excurrat quid rebus in his, erretque; videtur
1971  Et si aliquid certo deflectere ab ordine, possit
1972  Comprendi ut facile, et veluti sua sub juga cogi,
1973  Adstringique datis jam prima ab origine rerum

2120  Membra velit, quaedam subtilis sanguinis aura
2121  Notum currit iter, vario aut molimine tensi
2122  Sollicitant nervi nervorum summa, vel ima,
2123  Externisque monent dominam de rebus, ut ipsae
2124  Impellunt, vel membra agitant, ut, jusserit illa.
2125  Ergo se extremae varie vibrare coactae,
2126  Fibrae dant variis exortum sensibus intus.
2127  Ipsae

res primo revera non nisi tactae,
2128  Corpore nempe suo, tactas sensum atque palati
2129  Gignunt: tum sonitum concussas ire per auras
2130  A rebus certum est ad tympana nostra sonoris,
2131  Tympanaque, et nervos sub secreta aure trementes;
2132  Postremo veniunt aurae de rebus odoris
2133  Tenuiter emissae, naresque lacessere pergunt.

2129  Gignunt: tum sonitum concussas ire per auras
2130  A rebus certum est ad tympana nostra sonoris,
2131  Tympanaque, et nervos sub secreta aure trementes;
2132  Postremo veniunt aurae de rebus odoris
2133  Tenuiter emissae, naresque lacessere pergunt.
2134  Unâ de tribus his par est ratione profecto
2135  Et nostros oculos a re lucente moveri,
2136  Rem videamus

2147  Corpore materies nimirum, et semper inundans
2148  Flumine abundanti circum loca cuncta, replensque.
2149  Tertius ille igitur modus est, quo lumina nostros
2150  Afficiunt visus, ut missi a rebus odores.
2151  Quare cum radiis tot rerum obstantia vincens
2152  Pervenit ad fibras, ubi pingi debet imago,
2153  Cumque fugam plaga inflicta parat, hospitioque

2225  Ante alios, oculosque levat persaepe dolentes,
2226  Nam situs in medio est aliorum; nempe putandum est
2227  Sensus plus mediis naturam aptasse sagacem,
2228  Extremis ut utrinque minus sint rebus inepti.
2229  Praeterea in tenebris si frontem in saxa, trabemve
2230  Impingas, oculosque teras si forte, premasve,
2231  Menti obversatur species inopina colorum:

Quin pubentibus ut plantis, aurasque foventes,
2376  Et rorem veluti fecundum, sylvaque multa
2377  Sit super, alituumque, et corpora montivagorum
2378  Quadrupedum, bipedumque, his ut patria omnia rebus
2379  Sic vigeant, propriis ut sol sit terra colonis.
2380  Utque scobem ferri vicinus turbat, agitque
2381  Huc illuc magnes, immotae parcit arenae;
2382  Sic elementum

2381  Huc illuc magnes, immotae parcit arenae;
2382  Sic elementum illud vi solvens cuncta voraci
2383  Inter nos, motuque involvens exitiali,
2384  Perniciemque ferens deprensis undique rebus,
2385  Non alibi nisi ros, zephyrorumque aura faventum
2386  Mollis sit, foetusque novos sustollat, alatque
2387  Mulcens, rivus et ut sitientes irriget herbas.
2388  Fors

Tellus, ita Sol faciem non praeferat almam?
2404  Difficile est animos tamen his assuescere vulgo,
2405  Non nisi rem diram violentamque esse videntes
2406  Ignem, atque admotum nullis prope parcere rebus.
2407  Quippe vident, magnis si quando incendia sylvis
2408  Gliscunt, proceras pinos, annosaque late
2409  Robora, et aërias platanos, altoque cupressos
2410  Vertice

2509  Ad varias artes: ludos, spectacula, pompas
2510  Creditur, ad rerum privata et publica, vectant.
2511  Parvis longa etiam, vilique in sede locatis
2512  Aetas dat pretium, et praeclarum rebus honorem,
2513  Dignae ut servari sint in penetralibus aureis.
2514  Discimus hinc usus antiquos, discimus artes.
2515  Atque utinam superis potuissent reddier auris

1  Queis licuit stabili vestigia ponere gressu,
2  Certarum et fixam rationum tangere metam,
3  Sunt spatia illa mihi longe confecta viaï,
4  Et lumen veris praetentum est rebus amicum,
5  Ut nequeant ire inficias, nisi pectora, contra
6  Queis sunt obfirmata, ferinoque aspera cultu,
7  Dignaque perpetua, cupiunt quam inducere, nocte.
8  At nunc

25  Quae fors vera queant, vacua et dimittere mente;
26  Credendi variis at erit par utier illic
27  Normis, nec varia pendendam non rationes
28  Arte, fidesque minor vel major rebus habenda est
29  Ut fuerint ipsae res in splendore locatae
30  Nimirum vario, minus effulgente, magisve.
31  Siquid in his auctor valeat tamen,

movendo
78  Omnia, versandoque diu facis et subigendo.
79  Proin juvat huc etiam nostras inducere musas,
80  Quo tu cumque praeis, laetae audentesque sequentur.
81  Nonne hoc in rebus fit pluribus, ut videamus
82  Materiem trahere, atque trahi, gravitatis uti sunt,
83  Quas docui, vires, et queis magnesia pollent
84  Saxa, atque electri quae notae a nomine constant.

101  Quae brevibus spatiis compellant parvula nexus
102  Corpora inire suos, et certa in vincula ducant.
103  Jamque has ut possis melius deprendere vires,
104  Mecum, age, rebus in his, quae fiant plurima, nosce,
105  Quam varia omniparens agitet natura, struatque.
106  Est quoddam salium genus, intra dolia crustas
107  Quod

228  Omnigenos genitis intra expirare metallis.
229  Omnibus expensis ergo, quaecumque per artem
230  De genere hoc fiunt hominum, mirabile non est,
231  Terra ferax adeo cunctus cum rebus abundet,
232  Cur varios passim persaepe exaestuet aestus,
233  Partibus unde suis imis calor, unde claentes
234  Prosiliant fontes, medicusque ebulliat humor,

289  (Proin etiam a terra perhibent quod saepe coortum)
290  Et quidquid liquidis succendi cernimus auris.
291  Nempe acidis itidem quoque foeta vaporibus aura
292  Aëris est, variis fervorem inducere rebus
293  Qui possint, ignemque; ideo est, ignescat ut auris
294  Aes facile in mediis ferrumque, ut flamma creetur
295  Flando, atque increscens sua flando robora sumat,

sua flando robora sumat,
296  Igneus et noster cordis calor ut foveatur
297  Aëra ducendoque emittendoque vicissim.
298  Nonne vides igitur multis in rebus inesse
299  Principium quoddam, quod non movet ante quietas
300  Particulas, spatio quam cum breviore vicissim
301  Sunt positae; tunc hinc atque illinc excitat illas,

405  Quodam, quod totum flammae facile imbuat ardor,
406  Atque acidis salibus quoque, terrae et pondere crassae.
407  Et quia telluris foecunda hoc viscera foetu
408  Sunt acido, possit rebus communis origo
409  Hinc repeti multis, quaecumque exordia ducunt
410  E tellure, acida et multis haec mixta potestas
411  Rebus erit; sic si aut ferro, aut conjungitur aeri

hoc viscera foetu
408  Sunt acido, possit rebus communis origo
409  Hinc repeti multis, quaecumque exordia ducunt
410  E tellure, acida et multis haec mixta potestas
411  Rebus erit; sic si aut ferro, aut conjungitur aeri
412  Discurrens, quaedam ferrugo, ut diximus ante,
413  Prodeat aut aerugo, opus est, quam nomine grajo

414  Chalcanthum appellant, at si cum corpore terrae,
415  Cumque bitumine, sulphur erit, sin denique sola
416  Cum terra, faciat, quod nos vocitamus alumen,
417  Fors quia dat lumen rebus, clarumque nitorem.
418  Omnia non itidem, aut fors omnia corpora constent,
419  Quotquot sunt usquam, geminis his partibus una
420  Commixtis varie, et conjunctis foedere certo,

553  Haec aliis, alioque liquoribus ordine mixtis
554  Perficiunt etiam, et vulgo miracula jactant
555  Formarum variarum; haec sunt omnia raptu
556  Multiplici, qui confusis sua dat loca rebus.
557  Sic etiam nostri nostro de sanguine libant
558  Artus, perque vias varias adducere tentant,
559  Quod proprium notumque sibi, dispendia penset
560  Quod sua,

Illa suis quam particulis; sed forsitan et vis
695  Est aliqua argentum de vitri fronte repellens.
696  Credibile est etenim, vis ut ducensque, trahensque est,
697  Esse repellentem, et retrahentem in rebus; in uno
698  Quin spatio quae res contendunt jungier una,
699  Res ipsae spatio mutato inimica repente
700  Est opus exercere odia, abducique vicissim.
701  Quod tibi ne

706  Esse minus nihilo, exoritur, velut extet id ipsum
707  Opposita prorsus ratione, et crescat ab ista
708  Parte etiam. Sic, qui plusquam decoxit, ab amplis
709  Transiit ad tenues rebus, nullasque, nec istic
710  Constitit; opposita verum ratione putandi,
711  Quos debet, nummi, non quos habet, a nihiloque
712  Quantum absit, quantoque alieno proin sit in aere.

737  Admota, hic raptus donec jam desinat omnis:
738  Ultra progressis coeptat tunc esse repulsus,
739  Contractisque magis spatiis magis imprimit ictus.
740  At contra in multis queat hoc contingere rebus,
741  Ut vice conversa spatiis quoque crescat ab arctis
742  Nimirum raptus, dilatatisque repulsus.
743  Mille tibi, genus hoc, odia enarrare vicissim
744  In rebus valeam,

contingere rebus,
741  Ut vice conversa spatiis quoque crescat ab arctis
742  Nimirum raptus, dilatatisque repulsus.
743  Mille tibi, genus hoc, odia enarrare vicissim
744  In rebus valeam, sed erit proponere sat nunc
745  Pauca, quibus per te cognoscas plurima notis.
746  Nonne repelluntur radiorum clara reflexa,
747  Aut inflexa prius, quam tangant lumina frontem

quoque frondes
832  Gutta rotunda; nequit diffundi quippe repulsa.
833  Audent propterea volitantes littore mergo
834  Quaesitum praedam spumantes ire sub undas.
835  Cunctis rebus ab his manifestum denique constat
836  Certas naturae peragentes munera vires
837  Esse in corporibus, motum ipsum quippe creantes;
838  Motus enim rerum servari non queat idem

corpora multa
864  Cernimus, et circum claram diffundere lucem,
865  Unde et Sol almum mittit cum luce calorem.
866  Quae tu si tollas vires, motumque caloremque
867  E rebus tollas; passim Sol, Sidera, Tellus
868  Frigerent, grandes torpentes undique massae;
869  Nusquam ortus obitusque vigerent, vitaque nusquam,

883  Et trahit alternis, tonat, et sua fulmina jactat:
884  Ast et adhuc tractu vis illa coacta minori est,
885  Quae facit aërias partes, fumosque, vaporesque
886  Exire e rebus, facit et ferventia multa
887  Inter se commixta, esse et flammantia multa,
888  Et multo magis idcirco, pollensque valensque est.
889  Denique pertenuis lucis vis ad gravitatem

908  Ad regionem, ex hac vel contra illius ad oram.
909  Haec tibi sunt elementa, quibus perquirere motus
910  Naturae valeas omnes, et cuncta videre
911  Omnibus in rebus, fieri quae cernimus usquam
912  Tam varia, et variis per corpora praedita formis.
913  Ante tamen, quam cum Natura congrediaris
914  Illius ad fontes, et rebus stamina prima

911  Omnibus in rebus, fieri quae cernimus usquam
912  Tam varia, et variis per corpora praedita formis.
913  Ante tamen, quam cum Natura congrediaris
914  Illius ad fontes, et rebus stamina prima
915  Ponentem aspicias; ipsa haec primordia rerum,
916  Quaerendum est, simili num sint vi, mole, figura,
917  Atque pari, an contra diversa, dissimilique

marinis
946  Cingitur: implentur latratibus omnia circum.
947  Post ergo ad sensus mentem vertere, petuntque
948  Proinde ex servatis rationum pondera rebus.
949  Natura simile esse vident nil prorsus in omni:
950  Nimirum non frons alta par ulla virescit
951  Frondi alii in sylva, glandi glans ulla, nec uvis
952  Uva per

ulla, nec uvis
952  Uva per autumnum, flori flos tempore veris,
953  Nec guttam prorsus quit gutta referre liquentem,
954  Nec vultum vultus, vocem vox; omnibus extant
955  In rebus, bene si serves, discrimina multa,
956  Proin in principiis etiam, primisque elementis
957  Imparibus varie conjunctis conque ligatis,
958  Omnia quae constant, nequeant discrimina nasci.

discrimina quae sunt,
973  Ex intervallis paucis venere sonorum.
974  Non igitur mirum videatur corpora mundi
975  Cuncta a principiis vel paucis posse, vel uno
976  Delabi; in rebus nosmet discrimina cum quae
977  Praesertim sentimus, ea intus cuncta genantur
978  Fibrarum impulsus diverso sensiferarum,
979  Qui vario tantum a motu, variaque figura

984  Verum ut percipias multo dare certius istis
985  Naturam indicium, sat erit, si expendere nisus
986  Illius incipias, queis quoddam tendit ad unum
987  Omnibus in rebus, simplexque, exordia prima
988  Ponere ubi coeptant, componens omnia certas
989  Scilicet ad formas, quanquam non possit ad unum
990  Id pertingere saepe; vetant obstantia circum.

994  Quam non dissimiles terram artus, oraque nostra,
995  Atque intra gerimus quae sub cute, viscera, fibrae,
996  Contextus, positus, motus, sensusque vigentes?
997  Parvaque disseritas, quae rebus proditur istis,
998  Forte oritur non distentis a partibus aeque
999  Propter diversasque plagas, variumque calorem,
1000  Externosque ictus, morbos, circumque prementes

nostra delabier arte
1023  Jam liceat, tum quae poterunt minima esse videri.
1024  Ad simplex aliquid descendent, forsan et unum,
1025  Postremo, quod det rebus fundamina cunctis.
1026  Progrediens ita nos Natura inducit ad unum.
1027  Propterea visus rationes reddere privas
1028  Privarum rerum labor irritus esse; putatum

creatas
1044  Particulas solida constantes simplicitate,
1045  Quo numero visum est, quoque auctu, quaque figura
1046  Naturae summo Artifici, rerumque Parenti,
1047  Aptanti rebus primordia quaeque cupitis:
1048  Scilicet has aliis compostas partibus esse,
1049  Quae non se punctis, sed totis frontibus apte
1050  Contingant, nullo intersepto prorsus inani;

vaga, jure solutaque ab omni.
1099  Obtutus fugitat sed adhuc plus tertia nostros;
1100  Evictum certa quin nec ratione probamus,
1101  Constet an in rebus; sed fors existere tantum
1102  Propterea dicta est, possint haerescere partes
1103  Ut minimae inter se, in solidum et durescere corpus;
1104  Nec nisi sit vis magna trahens, potuisse videntur

1149  Commotaeque manus, aliique obstantia circum
1150  Senserunt artus, interque obstantia, et artus
1151  Perceptum nihil est luctantes esse; sed artus
1152  Objectis rebus contingier, inque pediri.
1153  Notitia hinc animo prima insinuata recenti est,
1154  Non interrupto extendi circumsita tractu
1155  Corpora, posse loco neque in uno plura coire

1184  Particularum ipso in contactu: at corpora eodem
1185  Si sensu, quo nunc, nos possent hoc sine partium
1186  Afficere arrepto contactu; prosus eundem
1187  Si non extemplo a rebus secludere, saltem
1188  Esset opus tum judicium suspendere mentis.
1189  Nam quoties quiddam consistere pluribus aeque
1190  A causis possit, neque sit, commendet ut unam

1326  Continua ratione, neque unum acquirier auctum
1327  Ex alio, quin per medios sit transitus omnes.
1328  Hoc a natura ad credendum inducimur ipsa
1329  Omnibus in rebus, quantovis tempore quas est
1330  Cernere mutari: gemina non altior ulna
1331  Arbor in ingentes protento stipite ramos
1332  Crescit, et una nemus fit denique; tempore certo

tueri
1417  Non licet, usque adeo celeri ratione genuntur.
1418  Evolat et subito sic arcu excussa sagitta
1419  Fortiter intento, seseque in nubila condit.
1420  Cunctis rebus in his omnem secludere saltum
1421  Possis, quandoquidem tam parvo tempore fiunt,
1422  Ut nequeas sensu progressum advertere inerti.
1423  At lux dum resilit, tactaque a fronte revertit

in ictu
1465  Plurima perceleri, mutari ut plurima saltu
1466  Credas; at peragi pedetentim cuncta rearis,
1467  Crescere vel minui pedetentim, cernimus usquam
1468  Quae nos in rebus, capere incrementa, revolvi
1469  Porro et per damna; et pedetentim mobilitatem
1470  Proin quoque vel minui vel crescere, posse neque omne
1471  Protinus extingui, quin cuncta impendia, quae sunt

1473  Protinus enasci, quin per compendia cuncta
1474  Transeat, atque gradus medios discurrat in omnes.
1475  Huic ut principio subjuncto fidere certus
1476  Si potes (et cur non possis, huc undique rebus
1477  Omnibus inductus servatis?), cuncta profecto
1478  Caetera, quae jam cumque fuant, manifesta patebunt,
1479  Cunctaque jam certa ratione educere pronum est.

1505  Obvia sin geminis in praelia partibus itur,
1506  Aequaque, par omnem subito evanescere motum.
1507  Propterea, ut vitent saltum, haec durissima multi
1508  Corpora secludunt a rebus: mollia dicunt
1509  Esse ea; mutatum vi vel reparantia formam;
1510  Paulatim nam sic impulsus excipiantur,
1511  Et dum contactae pergunt concedere frontes,
1512  Fiat,

discrimen, id omne
1547  Mobilitatis, oportet, uti vanescat in ictu.
1548  Propterea dispar nequeat Natura videri
1549  Cum sibi, nec saltus notis compareat usquam
1550  In rebus; saltum nec item impellentia sese
1551  Edere jam, quanquam videantur, corpora possint.
1552  Dicendum est igitur non sese impellere pacto,
1553  Impelli vulgo quo remur, corpora, saltus

bina, terna, atque quaterna,
1669  Multiplicive alia inter se res: una meatus
1670  Sors nempe est recti, curvi infinita, nec ipsa
1671  Non infinitis rebus prodire valebit,
1672  Nempe ita collatis. Rationem nosse duarum
1673  Proin si fors detur rerum, super axe manente
1674  Tum statuas punctum, mutandi unde omnis origo

1689  ,Crescere vel si iterum coeptet, discedere ab axe.
1690  Denique decrescens si demum desinat esse,
1691  Atque iterum opposita, fieri quod diximus ante
1692  Pluribus in rebus, ratione resurgere coeptet,
1693  Atque adolescere jam rediviva, videbitur illud
1694  Curvum iter accedens axem pertingere demum,
1695  Atque secare, aliaque iterum discedere parte.

1772  Singula; qua propter revera tangere sese
1773  Non possunt, medium quoniam stat semper Inane.
1774  Fors tibi difficile est sine partibus haec elementa
1775  Concipere: an quidquam in rebus sine partibus esse
1776  Vidimus? an partes aliis sine partibus ipsas,
1777  In quas non valeant scindi, et sine fine secari?
1778  Verum hoc judicium est nostris a sensibus ortum

1780  Ut docui, et longos firmatum deinde per usus.
1781  Quod jam nunc rectam nos est opus ad rationem
1782  Deferre; haec ratio non sensibus esse jubebit
1783  Fidendum in rebus; quae sensus denique constant
1784  Infra omnes: sensus usurpant corpora nostri
1785  Tantum, haud corporibus quae sunt elementa creandis.
1786  Vel partes habeant ea prima elementa, vel ipsas

ocyus ibit,
1902  Concutiet magis; at transcurret denique, cursus
1903  Si nimium pernix, longeque citissimus extet,
1904  Ut neque turbetur propior, neque mutua turbet.
1905  Rebus ab his partes finitas quodlibet in se
1906  Corpus habere vides; quid enim est nisi massa natantum
1907  Punctorum in spatio, et distantum mutua sese
1908  Inter uti docui, pellentem propter eam

1946  Decrescens haec, aut crescens sin fine potestas
1947  Notitiam spatii parit, inquam, continuati,
1948  Quod proin immensum, atque aeternum possumus ipsi
1949  Concipere, ut quoddam rebus commune, creatae
1950  Quae sint, hospitium, et valeant quaecumque creari.
1951  Ast infinitas quamvis quodcumque secari
1952  Non queat in partes corpus, consistere tanta

immensa, nec omnem
1962  Non aequans numerum quemcumque; nova usque seri na
1963  Puncta intervallis mediis quis posse negabit?
1964  Ergo infinitas queis ausi admittere rebus
1965  Materiae partes alii sunt, posse putantes
1966  Non illas extare secus, facile efficietur
1967  Partibus id per nos finitis, accumulatis
1968  Quolibet immenso

2090  Alterius generis sic possint illa, necesse est,
2091  Deproperent exinde magis celerante volatu.
2092  Hic itus et reditus jam nunc properantior, et nunc
2093  Tardior, in rebus fervoris causa videtur:
2094  Scilicet hac causa ferventia multa tuemur
2095  Corpora, cum vario demersa liquore cientur.
2096  Nec foret ulla quies

2137  Igne nisi exagitante suas valido impete partes;
2138  Jam tum se in tenues fugitat, pellitque vapores,
2139  Qui spatium exposcunt exorti latius usque.
2140  Sic itidem erumpunt variis corpuscula rebus
2141  Tenuia, discurruntque velut de carcere lapsa.
2142  Ut vernis odor e pratis, e lampade lumen,
2143  Ut radii e Solis vultu erupere comanti.
2144  At non particulae

2227  Illarum immensa crescet ratione viarum,
2228  Formarum et numerus, possent quae exinde venire
2229  Diversum ob positum, numerandique obruet artem.
2230  Tam varium in rebus jam, compositumque quid extat,
2231  Ulli quod, genus hoc, nequeas supponere legi?
2232  Atque hic magnesi solves miracula saxi:
2233  Ad se illud calybem, non caetera corpora raptat,

2268  Particulam sunt puncta, aut contra pauca coacta;
2269  Una tamen lex ad spatia, immutataque perstat.
2270  Cunctarum hinc igitur quae sunt discrimina virium
2271  In variis rebus, parvis nos esse videmus
2272  In spatiis; ultra quae res si abducere tentes,
2273  Nulla quidem reliqua est, ni mutua vis gravitatis.
2274  Ergo curva quibus spatiis via serpit, in îsdem

eandem;
2432  Nam positum punctum per se non effugit illinc;
2433  Deductum tamen, aut gressu fugit accelerato,
2434  Aut contendit eo, discesserat unde, reverti.
2435  Cunctis rebus ab his quid sit solidumque fluensque
2436  Percipies, praesertim hanc ipsam ad plurima puncta
2437  Si tute extendas rationem, particulasque
2438  Ad multas itidem positu variante locatas.

2452  Constaret moles, illi per lubrica possent
2453  Convolvi tenui vi, non discedere juncti;
2454  Namque trahens forti retinet compage potestas.
2455  Proin fluidis in rebus ubi discerpere partes
2456  Tentes, disrumpi paulatim, et non nisi parva
2457  Parte queunt; quare guttarum humore madentes
2458  Speluncae retinent pendentes fornice lymphas,

velut amisso superant quae glutine partes,
2507  Inter se sine vi perstant, et prorsus inertes;
2508  Scilicet ut levibus cinis est spargendus ab auris.
2509  Sic multa e variis quae constant corpora rebus,
2510  Ut ligna, et lapides, abeunt domitante calore
2511  Candentem in cinerem, aut calcem resoluta, suamque
2512  Amittunt speciem, et remanent ita simplice longe

2517  Quandoquidem nihil est, quod diversa evolet inde
2518  Natura, nunquam nitidi non igne redibit
2519  Amoto in formam crystalli; haec ultima certe
2520  Est species tortis violento rebus ab igne.
2521  Haec tibi cuncta viae deduxi ab origine curvae,
2522  Quam super exposui; simplex est, unaque vere
2523  Illa, sed a variis variantia

igne.
2521  Haec tibi cuncta viae deduxi ab origine curvae,
2522  Quam super exposui; simplex est, unaque vere
2523  Illa, sed a variis variantia nomina rebus
2524  Sortitur; veluti multis quod flumen in oris
2525  Errat, et hos praeter populos, et labitur illos
2526  Moribus et patrio inter se sermone remotos,
2527  His diversa

2539  Non nisi causa tenax, eadem licet, appellatur.
2540  Denique supremo jam crure, quod usque prope axem
2541  Procurrit, puppisque velut, sua littora radit,
2542  Quandoquidem gravibus leges dat rebus ibidem,
2543  Ipsa audire solet gravitatis causa, velut sit
2544  Ipsa alia a primis. Diversis unica spiris,
2545  Ductibus et variis haec tam diversa creavit,
2546  Haec

2543  Ipsa audire solet gravitatis causa, velut sit
2544  Ipsa alia a primis. Diversis unica spiris,
2545  Ductibus et variis haec tam diversa creavit,
2546  Haec varia, in rebus quae constant omnia cunctis.
2547  Ordinibus multis elementorum, omne coortum est
2548  Hoc, quodcumque vides; punctorum arctissimus ordo
2549  Est prior, et longe tenuissimus; aedificatur

usque
2551  Laxior, et spatiis majoribus amplior omnis;
2552  Donec corpora, quae nosmet sentire queamus,
2553  Consistant, adeo diversis praedita formis,
2554  Et variis adeo rebus mutata modisque.
2555  Porro nulla quies est ullis, quotquot in omni
2556  Summa sunt, punctis revera, motus et ullus
2557  Non est, signet iter qui rectum; at quodlibet unum,

2608  Hujus, ut in mundos distantes notitiae sic
2609  Mundorum transmittantur, neque transeat ullus,
2610  Qui doceat cursor, neque vox, neque littera migret.
2611  At nos in rebus, quae possint esse, morari
2612  Quid juvat? Omnipotens rerum quid fecerit Auctor,
2613  Conjicere e paucis, quae cernimus, exiguisque
2614  Non datur. Arbitrio sed quod deducta sit omnis

2618  Non jam hoc conjicere est, dubiaque in luce tueri,
2619  At se perspicuo manifestum in lumine prodit
2620  Hoc magis, ingenio quo plus contendimus acri.
2621  Omnibus in rebus a rebus nimirum huc ducimur, orbis
2622  Lustratus meliora sua spectacula scena
2623  Ingerit, et longe super evehit, atque recludit
2624  Unum ad Principium faciles certosque meatus,

2618  Non jam hoc conjicere est, dubiaque in luce tueri,
2619  At se perspicuo manifestum in lumine prodit
2620  Hoc magis, ingenio quo plus contendimus acri.
2621  Omnibus in rebus a rebus nimirum huc ducimur, orbis
2622  Lustratus meliora sua spectacula scena
2623  Ingerit, et longe super evehit, atque recludit
2624  Unum ad Principium faciles certosque meatus,

2631  Undique diffundens manifesti lumina veri,
2632  Quam tantas res esse aliquem, qui struxerit, atque
2633  Temperet, et pulchro, quo nexuit, ordine servet,
2634  Summis, et mediis praesentem rebus, et imis,
2635  Ingentem Dominum, cujus vim tota veretur,
2636  Unde ortum trahit, atque suum Natura vigorem?
2637  Vix potuisse Virum mortali stirpe creari

illi
2646  Plaudimus, et nostros ultro submittimus ausus.
2647  Illam infinitam quam longe agnoscere porro
2648  Par erit, et prorsus divinam dicere Mentem,
2649  Ipsas quae rebus leges has provida fixit,
2650  Materiae exortum dedit, et sua munera cunctis
2651  Corporibus, viresque suas, quaeque ordine mundum
2652  Commovet invicto, quae certo limite stellas

2680  Quantum a notitiis, quantumque recedere nostris.
2681  Atque utinam haec animi finita arctataque nostri
2682  Vis magis atque magis distendi posset, et auctu
2683  Pro rebus circum positis excrescere magno,
2684  Tum stupor obrueret magis et magis admirantes,
2685  Scilicet ad summum conversos rebus ab istis
2686  Artificem; tum namque novas per corpora leges

2682  Vis magis atque magis distendi posset, et auctu
2683  Pro rebus circum positis excrescere magno,
2684  Tum stupor obrueret magis et magis admirantes,
2685  Scilicet ad summum conversos rebus ab istis
2686  Artificem; tum namque novas per corpora leges
2687  Credibile est nobis praesto fore, pluraque semper
2688  Naturae officia et mores, viresque paterent:

2707  Omnipotens Genitor, Caeli fulgentia templa
2708  Horrifico per quem saepe intremuere fragore,
2709  Et mare concussum est, convulsaque cardine tellus,
2710  Certa Tui in rebus qui non vestigia cernat,
2711  Atque operae monumenta tuae, tua gesta per Orbem,
2712  Nec dominum agnoscat, nec ineluctabile regnum
2713  Unius, hic media patitur de luce tenebras

horum sententias plerique sane doctissimi Viri veterem poeticae, ac philosophiae cognationem cum tuerentur, plurimis et rationibus, et exemplis ejusdem sive retinendae, sive redintegrandae utilitatem dignitatemque comprobarunt. Quibus de rebus mihi etiam saepe multa sunt quaesita, et nuper fuerunt cum eruditissimis, mihique amicissimis viris Antonio et Balbo accuratius disputata. Apud A. enim cum essem, eaque de re forte exortus esset sermo, paulatim, ut in

hominum sermonibus omni urbanitatis, ac litterarum suavitate conditis plurimum fruebar. Sed tantum in illo inesse politiorum etiam studiorum scientiam nunquam certe animadverteram, quantam ex ea, quae inter nos fuit orta his de rebus controversia, perspexi. Nam cum maturius, quam caeteri solerent, ad illius domum me contulissem, eodem advenientem offendi B. eximiae indolis juvenem, quique ad excellens ingenium parem diligentiam, ac discendi

sensus et vita quodammodo, ac magna certe carminibus vis accederet ad amovendam omnem disciplinae molestiam, et obscuritatem doctrinae. Tum A. quis, inquit, non tibi istud assentietur, miram esse suavitatem fabulis, si lucem rebus afferant? Sed quam quaeso unquam viam reperiri putas, qua obscuras res etiam ac difficiles quispiam expedire, ac illustrare fabulis possit? Unde tantam fabularum supellectilem accerset, quae par sit tam multiplicibus, ac tam variis

non omnino respuant, verum si de difficilioribus naturae causis erit agendum, censesne res sua sponte impeditas, fabularum accessione non impeditiores etiam atque obscuriores futuras? Tum B. At ego, inquit, obscuris etiam rebus magnam inde lucem adfuturam mihi persuadeo. Quippe illa ipsa alienae formae similitudo quantum valet ad hominum ingenia excitanda! Proinde isthaec fabularum latebris includendae veritatis solertia mihi videri solet praeferre quandam

attulit. Aeque in illo explicando discrepantes eorum etiam sententiae fuerunt, qui ab illius aetate multo propius aberant. Scimus Zenonem Stoicum in ejus fabulis interpretandis sustulisse omnino receptas illas cognitiones deorum, et rebus inanimatis ac mutis docuisse haec tributa nomina. Quid igitur nostri poetae sibi polliceri nunc possint, quando iste fabulandi usus, tanquam Egyptiorum aenigmata, tandiu obsoleverit? Quamobrem si quis nunc fabulas in rebus praesertim

deorum, et rebus inanimatis ac mutis docuisse haec tributa nomina. Quid igitur nostri poetae sibi polliceri nunc possint, quando iste fabulandi usus, tanquam Egyptiorum aenigmata, tandiu obsoleverit? Quamobrem si quis nunc fabulas in rebus praesertim difficilioribus explanandis revocet, meo judicio perinde faciat, ac si incertas ac dubias rerum notas magis ad divinandum, quam ad intelligendum proponat. Tum B. Quid causae est, inquit, ut ob variam Hesiodi

obsolescere. His velut a natura impressis notis ac vestigiis cum insistent poetae, facile ac jucunde ad res cognoscendas nos deducent. Quare in conficiendis suis fabulis volo, ut has arripiant, ac sequantur, ex quibus appareant, quae in rebus insunt, similitudines, ac propinquitates. Has dum inter se component, atque aliarum vultus ad alias transferent, atque immutabunt, ea ipsa alienae imaginis inducta specie mirum in modum intelligentiam atque animadversionem legentium

utitur? nonne iisdem verbis explicat, quibus in iis artibus tradi solent? Cujus igitur rectius, quam Platonis auctoritatem nobis vindicemus, qui cum isto consectandae fabulae studio traheretur, omnem fingendi rationem in obscurioribus rebus explicandis deserit atque abjicit, et reipsa identidem dictum illud comprobat, quod usurpare erat solitus: veritatem nimirum fabulis omnibus esse suaviorem? Tum B. aegre, inquit, Platonis auctoritatem extorqueri mihi paterer,

ubique explicatas agnosces. Hoc loco B., equidem, inquit, nunquam Virgilium tot locis, tamque constanter in difficilioribus doctrinis refugientem fabulas animadverteram. Tum ego, at eundem, inquam, hunc morem rejiciendae in rebus obscuris fabulae fuisse aeque constanter omnium latinorum poetarum usu comprobatum facile possem ostendere. Sed ad Virgilii auctoritatem unius Ovidii exemplum adjiciam: est enim fortasse caeteris omnibus ad probandum accommodatius,

cum data opera sese ad disciplinas versibus illustrandas convertunt, ab omni fingendi licentia abstinendum statuimus? Nam cum iis quidem, qui leviora ac faciliora argumenta pertractant, indulgentiores esse possumus: in manifestis enim rebus nihil lucis, accessione fabulae, detrahitur, jucunditatis vero non parum adjungitur. Sed hujusmodi festivitates a gravioribus doctrinis omnino removendas censeo, et tanquam inutiles ornatus in palaestra adhiberi solitos, in veris

tum tandem germani imitatores erunt putandi, cum hanc universae naturae imitationem fuerint assueti. Siquidem etiam tenuiorum artificum, quos ob hujusmodi imitandi studium tacitos poetas appellamus, laudamus industriam; et quibuscumque in rebus naturae similitudinem effinxerint, tanquam praeclarior est poetarum laus, qui caeteris omnibus ampliores habent imitandi fines propositos, neque singulas levesque tantummodo res, sed universas ac maximas miro artificio possunt

versus esse egregie instructos, ut proinde Empedoclem homericum omnino esse affirmet. Verum hanc Aristotelis in judicio de Empedocle ferendo varietatem inde profectam esse existimo, quod in suis de poetis libris universum de omnibus rebus dicendi poetarum artificium exquireret; in eo autem, qui unus e multis reliquus est illius poetices liber, ut Socrates philosophiam, sic ille poeticam a mundo ac caelo ad mores transferens sola humanarum actionum, quam Epici ac

ad scribendum accesserunt, ad illius praeclaram speciem omnem dicendi rationem dirigunt, illius colore ac lineamentis omnia convestiunt. Perinde enim ut ipsi affecti sunt, ita nos movent, et quos in rebus cogitandis ipsi percipiunt impulsus, eosdem in explicandis ad nos transferunt, nobisque impertiunt. Tum B. ab altissimis, inquit, et pulcherrimis initiis poetarum praestantiam repetis, et pene ad similitudinem illius,

nos cruciant, si ab ipsis excitantur, gratissimae sunt: suaviter nos angunt, ad dolorem, ad misericordiam impellunt, metum denique, ac terrorem summa cum voluptate conjungunt. Quid quod magnitudinem, ordinem, varietatem, qualem frustra in rebus exquirimus, ad nostra desideria suis ipsi imaginibus accomodant, et pene explent illam, cui nunquam facere satis possumus, infinitam animorum cupiditatem. Unde cum admirabilibus eorum artibus detinemur, a communi vitae contagione

res deessent, primum actione ac gestu fuisse homines usos, prout ab iis fit, quibus intercepta sit facultas; sed cum haec ad sublevandam sermonis inopiam non sufficerent, fabulas tamquam picturas rebus designandis magis accommodatas fuisse adhibitas. Nota est illa Menenii Agrippae ad plebem, quae in montem Sacrum secesserat, fabella, qua rudi populo, qui justitiae, et civitatis constituendae neque vim neque nomen teneret, illa

communis sermo, et poetarum oratio praesertim esset elegantior. Nonne in paucis saepe verbis, et singulis fere vocabulis hujus originis vestigia, ac similitudinem deprehendimus? Verum ego vos ab instituto sermone pene abduxi, dum a rebus ad verba revoco: quare ad reliquas formarum opportunitates, et Didascalicorum virtutes quaeso pergite. Tum A., imo, inquit, ad intimam formarum atque imaginum vim penitus inspiciendam, atque ad ipsas radices ac stirpes ejus,

atque nomina? Aut quo pacto conceptae illae atque inclusae animis formae erumperent, nisi cogitationibus nostris hae vocum tanquam imagines resonarent? Atque ex hoc fonte sane effluxit illa verborum cum rebus similitudo, et illa propria poetarum hujus etiam imitationis exprimendae facultas: hinc gravibus sonis ingentia, levia remissis, blanda suavibus, tristia miserabilibus referunt, et quotquot animorum motus sunt, totidem ipsis vocum

lineae ductu illud inter Apellem et Protogenem summi artificii certamen extitit, sic in uno vocabulo excellentium poetarum ingenia saepe cernimus. Jam vero cum varie verba component, interque se jungent, conformabunt, transferent, quantus rebus ipsis ornatus, quantus ex hac structura et collocatione vocum orationi splendor adveniet? Ejusdem sententiae species alio verborum sive delectu, sive ordine, quam erit praeclarior? Sed his omnibus cum sese adjunget numerorum

Si inanes vocum flexiones, et nihil significantes tibiae soni in nobis tam varios tamque jucundos motus excitant, quam validius animis illius harmoniae vis dominabitur, quae sonos verbis, numerosque rebus conjunget, atque hac cogitationum et cantus varietate aures una mentesque implebit? Nam qui carminis ac numerorum concinnitate plus aequo delectati eo usque adducti sunt, ut in ea sola poeticae vim omnem ponerent,

Nam qui carminis ac numerorum concinnitate plus aequo delectati eo usque adducti sunt, ut in ea sola poeticae vim omnem ponerent, ii mihi videntur, nec artis hujus magnitudinem, nec ipsam concinnitatis rationem intelligere, cum eandem a rebus distrahunt. Siquidem non citharoedum aut auloedum aliquem instituimus, quorum inanes etiam vocum soni per se possunt consistere, neque de modorum quopiam artifice, sed de praecellente rerum pulcherrimarum effectore, ac dicendi

etiam vocum soni per se possunt consistere, neque de modorum quopiam artifice, sed de praecellente rerum pulcherrimarum effectore, ac dicendi moderatore inquirimus. Cujus illa demum erit germana concinnitas, quae ex hac numerorum cum rebus ac sententiis consensione coalescet. Tum B. hac etiam ex parte, inquit, quanta Didascalicorum virtutibus fiet accessio! Res enim ex philosophiae ac doctrinarum fontibus haustae sane et numerorum copiam et uberiores sonos

copiam et uberiores sonos per se ipsae parient. Sententiarum vero illa vis quantum elegantia dicendi, et carminis concentu augebitur! Sed haec ipsa etiam suavitatis novitas, atque insolentia quantam pulchritudinem, quantam jucunditatem rebus adjiciet! Inusitata haec doctrinis inducta species cum inde accidet, unde minus expectabatur, quam erit hoc ipso gratior atque pulchrior! Simile hoc videtur Graeci illius artificis industriae, qui quo formosiorem Venerem efficeret,

longe a nobis remota intelligendo diuque meditando vix assequimur, aut nullos aut lentos certe, ac desides motus afferunt. Tum B., at ista, inquit, si ita videtur, accuratius exquiramus: fortasse enim nec tam segniter nos ab iis rebus moveri comperiemus, quas intelligendo meditandoque intime percipimus; nec ab iis ipsis, quae communibus infixae sensibus videntur, impelli nos acriter cognoscemus, nisi cum easdem antea animo et cogitatione probe perspexerimus.

a te dicuntur; sed si rem ipsam propius intueare, vereor, ne repente dilabi hanc tantam jucunditatem invenias, et hos Sirenum cantus ab auditoribus pene vacuos ac desertos relinqui. Quotus enim quisque ad haec quaeso se conferet? Si iis rebus moventur homines, quas intelligunt, videtis, quam pauci sint, qui horum scientia trahantur. Atque hi quidem ipsi, nisi humanitatem litterarum cum doctrina conjunxerint, haud scio, an haec ita versibus exornata facile respuant. Quo

qua loquuntur, lingua, quid magis declarat, quam fugiendae multitudinis consilium? Nonne aperte istud etiam indicat, cum identidem profanum atque imperitum vulgus a usis versibus arcendum denunciant? Quod eo magis mirandum est, cum in rebus in communi intelligentia positis idem faciunt, et peritioribus placendi studio hac ipsas a populi judicio removent. Non est necesse commemorare multos. Quis Pindaro in rebus facillimis difficilior? Sed num idcirco non illum inter

versibus arcendum denunciant? Quod eo magis mirandum est, cum in rebus in communi intelligentia positis idem faciunt, et peritioribus placendi studio hac ipsas a populi judicio removent. Non est necesse commemorare multos. Quis Pindaro in rebus facillimis difficilior? Sed num idcirco non illum inter poetarum principes numeramus? Quanto magis igitur Didascalicis id erit dandum in rebus altissimis, et suapte natura a multitudinis usu abhorrentibus? Nisi forte, quod in levibus

studio hac ipsas a populi judicio removent. Non est necesse commemorare multos. Quis Pindaro in rebus facillimis difficilior? Sed num idcirco non illum inter poetarum principes numeramus? Quanto magis igitur Didascalicis id erit dandum in rebus altissimis, et suapte natura a multitudinis usu abhorrentibus? Nisi forte, quod in levibus etiam argumentis concedimus caeteris, in philosophia non ipsis dabimus, ut peritissimis placeant. Nam quod

enim cultus ii demum sunt maximi, qui et doctrinis ipsis lucem ac splendorem afferunt, et praestantiora ingenia perficiunt, ac illustriore loco statuunt. Hic ego, vos vero, inquam, egregie Didascalicorum rationes defenditis, et quibus in rebus verebar, ut mihi non satis eorum causam probaretis, ibidem valere eos plurimum persuadetis. Jam enim fateri cogitis singularem inesse posse in eorumdem versibus praestantiam, et quae cum ipsis epicis facile possit contendere. Tum

quorum egregio dicendi artificio quaecumque exposita sint, continuo eadem nova omnino, et nunquam antea aut lecta, aut audita videantur? Quare quae tam praeclara erit Epicorum et Tragicorum opera in fabula rite constituenda, atque in rebus, quas quis gesserit, apte disponendis, quae hoc admirabili rerum contextu a naturae ipsius fonte deducto, ac Musarum comptu exornato non obscuretur? Tum ego, sed vide, inquam, quid hoc constituendae fabulae nomen valeat, ne ejus

fabulae nomen valeat, ne ejus significationem, quo minime est aequum, trahas, si propriam Epicorum in recta rerum constitutione laudem cum Didascalicis communices. Quid enim quaeso commune habet cum eo, quem Didascalici sequuntur in rebus apte collocandis ordine, haec, de qua est sermo, rerum, sive fabulae constituendae ratio? Nosti eam totam Epicorum, ac Tragicorum virtutem esse, qua omnes poematis partes mira rerum consensione constringunt, unamque rem efficiunt.

Deum esse perspiciet varias corporibus vires, potestatesque adjungentem, atque his tanquam administris hanc rerum summam stabilientem ac servientem? Num solemnem etiam ac justam tam ingentibus rebus continendis loci ac temporis circumscriptionem desiderabit? Nam si annuo ac diurno solis circuitu, ac urbium, et domorum ambitu hujusmodi actionis comprehensionem coarctari minime posse

si praeclara haec argumenta Didascalicorum studio eo usque recolantur et celebrentur, quoad perducta sint ad eam excellentem formam, quam et recipere ipsa possunt, et carminis vis sustinere? Num enim communibus ac vulgaribus exornandis rebus tantummodo poetae praestant, in majoribus vero omnis eorum industria concidet atque diffluet? Num magnopere nos capient concinendis tenuiorum etiam hominum casibus, quorum ignotam nobis antea fortunae conditionem praeter

ad poetarum artificia delati tanquam e rudibus tectis in ampla ac illustria domicilia, ebore, auro, picturis instructissima, virgula illa Minervae repente traductos nos esse mirabimur. Quippe soli demum poetae vitam atque animum rebus, ac divinitatem fere quamdam tribuunt. Cum haec suis illi comptibus attigerunt, non intervalla corporum tantummodo, magnitudines, celeritates cognoscimus, sed ad ipsam naturae molitionem coram intuendam adducimur, interesse operi,

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report