Your search found 14119 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 12841-12945:

vexationes Turcarum, mercium ad Suniam in naves maritimas transpositio, hanc quoque tantisper impeditam efficiunt. Verum haec quoque impedimenta iam aliquot peritiores mercatores superarunt. Et haec sunt tam adminicula quam et impedimenta commercii, quae physica regni situatio producit. §. 9. Constitutio Regni Commercio absolute non adversatur. Politicam singuli

in quo degebant domino, nomine Terragii dependebant, census, liberi denarii dicti fuerint. Interea donec stabilito formali civitatum statu, auctoque tantisper earum numero, hae iure suffragii in comitiis sub Zigismundo donatae sunt, constitutionem Hungaricam commercio minus favorabilem fuisse inficiari non licet. Postquam haec iam evenerunt, constitutio Regni commercio vix iam in alio adversatur, quam in exiguis, quae civitates adhuc manent

immediate contingant, tractatus eiusmodi utilissime suscipi possunt; quodsi enim nonnisi per intermediam tertii alicuius Status Provinciam Communicationem habent, iam aut arbitrariis huius Portoriis obnoxii sunt, aut novum iterum cum hoc statu tractatum suscipere debent, per quem notabilis plerumque redundantis apriori Tractatus utilitatis pars intercipi solet. Inter ipsos eiusdem Principis imperio obnoxios Populos, si de exitu ad

per initum 1784. cuius § 15 mentio facta est, cum Porta Ottomannica Tractatum, qui pace etiam Sistroviensi confirmatus est; per hunc enim aula Turcica ad resarcienda omnia, quae Piratae illi Navibus Caesareo Regiis illaturi sunt, Damna se obstrinxit. §. 21 Eiusdem Relatio ad Portum Tergestinum Augustus Carolus 6us ut haereditarios suos Status cum Neapolitano quod tum adhuc possidebat Regno

potest, repurgati fuerunt. Itaque ipsum etiam Commercium Hungaricum per Pettovium Tergestum inclinare coepit. Circumstantia hac adeo naviter 2. noviter MS in rem suam usi sunt Tergestini, ut primum exteris mercibus maius, si per Flumen quam si per Tergestum in Hungariam inducantur Portorium imponi: dein Pettovium pro unica, per quam venientes ab Adriatico

nimirum medium et quod paulum supra excurrit pacis saeculum non potuit adhuc tot priorum saeculorum clades reparare, nec populatio adhuc adeo increvit, nec omnes educendorum productorum Regni viae ita adhuc apertae sunt, ut auctis rerum pretiis necessitas industriam imperare potuerit, denique necdum circulanti pecuniae omnes canales ita reserati sunt, ut haec ad eam incolarum classem, cuius plane industria florentem efficit

adeo increvit, nec omnes educendorum productorum Regni viae ita adhuc apertae sunt, ut auctis rerum pretiis necessitas industriam imperare potuerit, denique necdum circulanti pecuniae omnes canales ita reserati sunt, ut haec ad eam incolarum classem, cuius plane industria florentem efficit civitatem, sat aequabiliter pertingere, sicque maius adhuc sui desiderium in eadem excitare potuerit.

poni sinit. Cum pleraeque civitates ampla possideant territoria, non pauca vastis promontoriis gaudeant, magna in his pars incolarum rem agrariam et vinariam exercet, sicut vicissim per pagos et oppida sparsi sunt copiosi opifices, multi minuti mercatores, quandoque notabiles etiam quaestores. Ipsae fabricae saepe ruri defiguntur, saepe plerique tam cives quam ruricolae plures alimentationis species simul consectantur.

nihil ferme intentati reliquerunt, suscitaverant agrarias societates: Distributis in vernaculis Linguis de cultura singuli, quod aut inducere, aut perficere volebant obiecti Libellis, Populum illuminare conati sunt: edidere idonea ad promovendos varios Oeconomiae Publicae ramos Normalia: Incolarum industriam saepe propositis etiam proemiis excitare conabantur. Iuvat itaque nosse ad quem gradum Oeconomia Publica, tantis

vix aliquo amplius naevo laborat. Liquores ex uvis passis conficiendi norma e Tokaiensi iam ad pleraque generosiora Regni Promontoria propagata est. Compluribus in locis vites iam ad ordinatas lineas plantatae sunt. Et ideo cum Vini qualitas potissimum a Vinearum Situatione, et soli indole pendeat, Promontoria vero Hungariae multiplicem et situm et glebam habeant, vix est aliqua vini species quam Hungaria non producat. In

Quoad Oleum Arbori olivae paucorum tantum maritimorum Croatiae locorum Clima propitium est. Huius itaque speciei oleum exoticum semper pro Hungaria Productum manebit. Verum plurima sunt vegetabilia, e quibus oleum deterioris speciei exprimi potest, velut semen Lini, faginaceae glandes, Heliotropii semen, certa rapparum flori similis Planta pluraque alia: Iam vero oleum non tantum obsoniis

Iosephi II Regimen in mediocri sua qualitate perstiterunt. Hic semen Italicum medio Gubernii Fluminensis per Croatiae et aliquot Hungariae Comitatus distribui fecit, responditque conatui eventus. Productae enim sunt ex eo Canabes Italicis vix inferiores. Verum seu quod hoc quoque semen mox degeneraverit, novum vero sibi procurare vires privatae Industriae excesserit, seu quod producentes modum congruum ex Industria hac

reperit, 100 Aureorum proemium, id quod Augustus Iosephus 2us 1782 sub 22 Martii benigne renovavit. Torfa et primae speciei Lycanthraces sub utriusque Augusti Regimine reipsa in aliquot Locis detecti sunt, verum eruebantur in talibus tantum Locis, quas alioquin Lignis abundant, et e quibus in partes illas, quas his carent transportus nimis erat Sumptuosus. Quare usus horum parum adhuc propagatus, Lycanthraces

Locis, quas alioquin Lignis abundant, et e quibus in partes illas, quas his carent transportus nimis erat Sumptuosus. Quare usus horum parum adhuc propagatus, Lycanthraces autem Secondae Speciei necdum detecti sunt. 2. Status Actualis Oeconomiae Publicae quoad Producta Adscitia e Regno

Publicae quoad Producta Adscitia e Regno Vegetabili. §.32. Prima Culturae Tabacae Epocha in qua ad distractionem intra Monarchiam restricta fuit. Et haec ferme sunt Gentilia e Regno Vegetabili Producta, circa quae Industria Incolarum Hungariae a longissimo retro tempore versabatur. Ex adscitiis prima in Regnum Tabaca penetravit: nimirum cum

procuravit. Actualis Culturae huius Status. Verum Officiales Depositorii Pesthiensis propter repraesentatos per Consilium excessus necdum castigati sunt. Apaldo Viennense ab externo cum Tabaca Hungarica commercio necdum inhibitum est, adeoque reserata licet evectionis prohibitione nullus adhuc privatus Quaestor in educenda per alios, praeter Littorale passus,

excedit, horum autem naturalisationi necdum manus efficaciter admota fuit. Quod summum est, indicati toties per Consilium Iurisdictionibus Culturae deffectus in paucis adhuc Locis Correcti sunt: in vicem fermentationis viget adhuc damnosus folia in aere exsiccandi usus, qui non tantum maximam aromatis partem ex iis extrahit, sed et folia fragilia, idest in transportu cum detrimento

Localium, Officialium pro ratione Circumstantiarum longe felicius superari potuissent, quam generali Dirigentis Dicasterii e Longinquo Decisione, alibi practicantes optime etiam artem edocti, non eam nacti sunt assistentiam, qua opus fuisset, ut Cultura haec desiderata summat incrementa. Ubi assistentia non defuit, ibi saepe practicantes ipsi aut negligentia, aut interessentia sua Progressum Instituti huius

utplurimum versatur. Plantarum totius Regni vix tantam habuerit notitiam ut obiectum hoc exhaurire potuisset; libellus ipse in paucorum manibus versatur, sed nec ea, quae ille tradit in practicum examen adhuc revocata sunt. Irritus Conatus procurandi Indigho Surrogati. Pro Coeruleo Indigho dicto colore Anno 1785. Anno vero 1786. * * * floreni e Regno educti sunt.

adhuc revocata sunt. Irritus Conatus procurandi Indigho Surrogati. Pro Coeruleo Indigho dicto colore Anno 1785. Anno vero 1786. * * * floreni e Regno educti sunt. Fischer Medicus Kesmarkensis eum ope chymiae producere tentavit, et post 20 Annorum Laborem produxit tandem trium Specierum Caeruleos Colores, quorum prima ab Indigho haud multum abludere

usque ad recentiora tempora pro Hungaria Productum fuit, susceperunt non multos ante Anno eius in Banatu Culturam nonnuli Itali, iamque aliquot ibidem Orisarias excitarunt; ex his aliquae quidem subinde iterum derelictae sunt, perdurat tamen etiamnum in Regione illa haec Cultura. Quanquam cum Hungaria 1780. tantum * * * florenorum valoris Oriza consumpserit, Orisariae vero viciniam insalubrem reddant, dubium adhuc videatur, an Operae pretium

et per quam segregata in suas classes Lana cariori divenditur. § 39 Status Actualis Culturae Cornutorum peccorum et Lacticiniorum. Paucae iam sunt in Europa Provinciae ubi magna Boum armenta, ultimae Pastoralis vitae reliquiae vigeant. Ubique ferme populatio omnes fundos ita occupavit, ut nulla iam pro horum intertentione spatia supersint. In

possuntque longos praesertim per planitiem cursus, seu ab equite, seu cum minori onere sustinere: Corpus tamen minus spectabile habent, nec trahendis gravioribus oneribus, ita, ut aliarum Gentium Equi pares sunt. Et ideo non multo post atque Rhedarum usus apud Nobilitatem invaluit, nonnulli proprietarii grandiores exteros Admissarios adhibere, et in Locum vagae equorum

Deputatio etiam haec, actualem Obiectorum horum Statum, nonnisi inadaequate exhibere potest. Maxime completa Opificum Tabella est de Anno 1777. quae in pleno centum Opificum Species exhibet; sed his immixti sunt etiam tales, qui Classem manufacturistarum stricte subeunt; vel uti Pannifices, Tectores aliique. Exhibet illa Magistrorum numerum in 13934., Sodalium in 12316. Tyronum vero in 4671, universim 30921 Individua. An tamen vel

assurgunt numerus; tum improportio intra hos, et totum Populationis Statum; si enim haec spectetur ad 140 Individua vix unus Opifex obvenit. Ostendit deinde improportio inter Magistros et Sodales, nam 1605 Sodales pauciores sunt, quam Magistri: ubi in vigente Ceharum Systemate duo adminus Sodales ad Unum Magistrum in Diametro obvenire deberent. Ostendit denique exiguus Tyronum Numerus, qui Succrescentiam Instituti huius efficiunt, ut adeo vereri

Nihil itaque obstat, quominus manufacturae et fabricae promiscue pertractentur. Verum harum quoque Status nonnisi inadequate exhiberi potest. Postremae enim, quae exstant de Anno 1787 et 1788. Relationes, adeo incompletae sunt ut complures Fabricas ex iis exmissas esse, aliquas vero, quas iam desertae sunt, adhuc memorari privata etiam notitia constet. Ita nulla illic Typographia, nec Budensis Currum Fabrica memoratur:

Verum harum quoque Status nonnisi inadequate exhiberi potest. Postremae enim, quae exstant de Anno 1787 et 1788. Relationes, adeo incompletae sunt ut complures Fabricas ex iis exmissas esse, aliquas vero, quas iam desertae sunt, adhuc memorari privata etiam notitia constet. Ita nulla illic Typographia, nec Budensis Currum Fabrica memoratur: Ferrifusoria in Beregdiensi Comitatu, et Coctura Salis

Hanc vero solae foeminae in sufficienti pro multis aut magnis fabricis quantitate perficere non possunt. Quare in omnibus Provinciis ubi eiusmodi Fabricae florent, iam viri etiam ad manus filaturae admovendas dispositi sunt. Saepe ne sic quidem necessitates Fabricae sola vicinia explere potest, verum defilandum materiale per remotiores etiam partes distribui solet. Augustus Iosephus II. Ut in Hungaria Viri etiam Plebeii ad filaturam

Postquam Galletarum productio invalescit, pauperrimi tantum Producentes illic in Natura vendunt. Qui tantisper melius habent eas prius deglomerari curare, sicque crudum sericum vendere solent. Quibus maiores sunt facultates (et hi plurimum sericearum materiarum usum plerumque habent) ut Sumptuum compendium faciant, sericum insuper defilari curare, sicque iam defilatum fabricanti pro elaboranda, quam cupiunt,

efficiat. Nam iuxta Diametrum ultimi Decennii pro Sericeis et Semi Sericeis materiis 585443. floreni quotannis evehuntur. Causa lenti huius Sericearum Fabricarum progressus partim 33o partim Superiori §-o iam indicatae sunt, nimirum perdurans adhuc dispendiosus deglomerationis modus, erecta tardius ac oportuit Filatoria, ipsa demum Crudi Serici productio, inde ab Anno 1788. diminuta, si his addatur erectum iam Viennae Filatorium, admissaque

cerdones in eodem Baranyiensi comitatu nempe Quinqueecclesiensis 4 et in Böly 5; alutarii vero in eodem Boly 4 memorantur. An non tamen singulares aliqui cerdones fabricarum numerum ingressi sunt, tuto statuere non licet. Utcumque sit, omnis haec industria domesticae consumptioni adeo non sufficit ut cutes et pelles pro 257.023 florenis efferantur. Pellicea1 e contra et coriacea fabricata pro 261.116

quae Tabacam ope molae praeparat, et notabilem eius quantitatem quotannis ad exteras Provincias effert. Omnium Fabricarum harum Loca ideo designanda esse videbantur, et ut mutationes, quae a postremo, quo Relationes praestitae sunt, anno intervenerunt, facilius possint observari, et ut appareat quorsum quae Industriae Species Suapte inclinet; patet nempe ex his quod Fabricae universim ac praesertim Laneae et Gozypeaceae

manipulationis vitiis; si professionistae eas susceperunt, deffectu necessarii, ad sustinendas praeliminares expensas, fundi, collabi debuerant. Universim autem Lenti adeo Fabricarum in Hungaria progressus aliae sunt intrinsecae aliae exstrinsecae causae. Quod primas attinet: tritum est illud adagium, quod Industriae mater sit necessitas. Haec eos Populos, quibus ingratum,

artes et opificia iam provexit, alteri fertiliori, sed minus populosae Provinciae adiaceat, solent quidem aliqui opifices et artistae ex illa, in hanc sponte immigrare, sed hi aut in arte sua minus versati sunt, aut necessario ad eam provehendam Nervo destituuntur, aut adeo exiguum Numerum efficiunt, ut nec Domesticae talis Provinciae necessitati respondeant. Qui et arte et Nervo pollent, cum Regio in qua artes iam

quoque procuravit, cum novo adhuc in Regno tali fabricarum obiecto administratio publica nullam quoad Fabricas Politiam defixerit, Tyrones, et Sodales saepe admodum intempestive heros suos deserere solent. Et hae sunt intrinsecae causae, quae sicut in omni tantisper fertiliori, et mediocriter Populosa Provincia, ita etiam in Hungaria Fabricarum progressum morabantur. 4

progressus causae, ad rivalitatem Germanicarum Provinciarum Fabricarum, et Vectigal Tricesimale revocantur. Quod primum attinet: etiamsi omnes illae, quae praemissae sunt, intrinsecae causae absint, principio tamen dum quaedam Fabrica exurgit, graves quos requirit sumptus, multis eam Difficultatibus obiiciunt. Necessariorum enim Aedificiorum

Magistri sit, Diligentia nonnisi minus perfecta elaborata producunt, quae Concurrentiam cum perfectionibus Stabilitae iam dudum Fabricae Productis non possunt sustinere. Et hae sunt, quae omnem Surgentem primo Fabricam premunt, Difficultates. Vetus e Converso Fabrica Aedificiorum Instrumentorumque Sumptus iam sustinuit. Debita si quae hoc nomine contraxerat iam expunxit. Fabricans itaque

ante medium adhuc Saeculum in posteriori casu versabantur. Hungaria eotum paucorum adhuc exoticorum artefactorum usum habuit, pleraque feliciter ignoravit. Nunc per omnium earum quae paulo ante indicatae sunt, Circumstantiarum Concursum, Fabricae in Germanicis Provinciis iam effloruerunt. Hungaria respectu harum in eodem Statu constituitur, in quo illae ante medium Saeculum respectu exoticarum Provinciarum

emerit, e Portorio, quod in Loco emptionis deposuit 5 pro 100. in certis Germanicis, sed Hungariae Limitaneis Stationibus restituantur, et ideo Stationes hae Retrosolutionis (Rückzahl-Plätze) dictae sunt. Dein ut et hac, et evitandarum praevaricationum Causa nulla alia, quam hac via merces exoticas Hungariae invehere liceat. Primum Ordinationis huius membrum in eo fundabatur, quod cum Mercator

effert, in Quaestores Germanos derivetur, vel inde apparet quod omnes hae retrosolutionis Stationes non in Hungariae, sed in Germanicarum Provinciarum Limitibus fuerint constitutae. Sed et secus multae sunt exoticae merces, quae infra 5 a 100 Provisionem haberi possunt, adeoque in his mercator Hungarus iam Lucrum habuit, si eas potius e Secunda Germani, quam e prima exteri

eiusmodi mercium quantitas requirit, in potestate sua habuisset. Ita Consilium Commerciale effectum primi Sui principii reipsa obtinuit, Hungarique quaestores ab immediato exotico Commercio penitus sunt excussi. Et Fabricarum in Hungaria ortum impediendo. Ad alterum Principium defigendum Consilium Commerciale necessitas ipsa adegit. Cum enim

adhuc omnibus ferme pro Commercio artefactis Hungaria per Vectigal procuret. Prohibendo materialium Hungaricorum quae pro Fabricis Germanicis necessaria sunt ad extra evectionem. Id, ut assequatur, duos modos invit, quorum 1us si ad omnia Hungarica Producta extensus fuisset, dimidiam Systematis illius, quod Metropoles erga Colonias suas observare

Germanicis Provinciis Fabricae et manufacturae. Ne hae Germanicarum incremento obstare possint, Belgica et Lombardica artefacta vectigali hoc pro exoticis declarata sunt, eo solo discrimine, quod haec dimidium tantum eius, quod eiusdem speciei exoticum artefactum portare debet, Portorium Consumptionale dependant, ne vero Fabricae in Hungaria exoriri possint, Artefacta Hungarica

quod haec dimidium tantum eius, quod eiusdem speciei exoticum artefactum portare debet, Portorium Consumptionale dependant, ne vero Fabricae in Hungaria exoriri possint, Artefacta Hungarica ad eandem Cathegoriam sunt collocata, licet Germanicorum e contra artefactorum si in Hungariam invehantur, Portorium, iam una quarta, iam una quinta minus, atque exoticis impositum fuerit. Ac Belgium quidem et

victualia, Tricesimalia etiam Loca per tres species distinquebantur, et alia pro Capitalibus alia pro Depositorialibus, alia pro Ordinariis declarata sunt, horumque silabus Vectigali sub A adnexus fuit. Minus utiles merces, quarum Consignatio ibidem sub C. exhibetur nonnisi in Capitalibus Locis tricesimalem subire

in Vectigali 1788. non tantum exoticae quas alioquin in Germanicis Stationibus Portorium Consumptionale deponere debuerant, sed ipsae etiam pleraeque Germanicae merces a Portorio Consumptionali Hungarico immunes redditae sunt, Tricesimae Hungaricae quae iam nonnisi Esituale Hungaricum Portorium percipiebant reipsa inutiles ferme evaserunt, hocque nomine easdem Augustus cum Germanicis ita coniunxit, ut hae non tantum Consumptionale Germanicum,

Commercium attinet: iam §.58. apparuit, Animalia sub sensum Tractatum non venire praesens vectigal ostendit, quod nec Tabaca quidem ad eorum sensum referatur; defixo enim quoad hanc Portorio, Turcici subditi perinde obnoxii sunt, hi tamen quoad exitum, eum ultra tenores Tractatum Favorem per Vectigal hoc perceperint, quod Stipulatos 5 a 100 tantum Naturae Producta et artefacta nonnisi ¼ cruciferi a valore unius floreni dependant;

In quibus Tariffa Animalium Vectigalis huius a priori differat. Emensa pro Animalibus Portoria, quae hactenus per Separatam semper Tariffam tractabantur iam nunc ipsi Vectigali in Concernenti rubrica incorporata sunt. Caeterum in hoc quoque eadem quae in priori Tariffa animalium classificatio: Portoria ipsa in Singulis rubricis cum prioribus ex asse conveniunt. Differt tamen modernum Taxationis Systema a priori in tribus realibus

qui in Consignatione sub No 7o continentur, tenue quidem, si ad Germanicas Provincias educantur Portorium statuitur. No 8. Verum hae plerumque tales sunt, quorum e converso ad exteras Provincias eductio aut simpliciter vetita, aut gravi Portorio impedita est; utriusque Ordinis Articulos consignatio sub Numero 8. exhibet, et inter prohibitos sunt pelles

hae plerumque tales sunt, quorum e converso ad exteras Provincias eductio aut simpliciter vetita, aut gravi Portorio impedita est; utriusque Ordinis Articulos consignatio sub Numero 8. exhibet, et inter prohibitos sunt pelles Leporinae, ossa et ungues Animalium, quae non postremum exportationis versus mare obiectum constituere possent. A 100 pellibus vitulinis 16. a

abundat in Portorio Transitus graventur. Quare in postremo Vectigali plures adhuc, quam in priori merces graviori quam Systematisatus olim florenus fuit, Transitus Portorio subiacent, articuli qui maximê gravantur sunt sequentes. Maiolica quae quatuor, Pelles Leporinae et Porcellana. Quae quinque: Sericum et Sericea fabricata quae 6 plane pro

Caeterum eaedem ferme merces quas Hungaricum Vectigal aut educi ad extra vetat, aut nonnisi cum gravi Portorio admittit, in Germanico etiam Vectigali aut educi prohibentur, aut gravi perinde Portorio affecta sunt. Verum cum haec plerumque sint necessaria, pro florentibus iam Germanicis Fabricis materialia, Hungaria vero his adhuc destituatur, hac quoque in re Germanicarum potissimum Fabricarum rationem habitam fuisse

fuisse satis apparet. Quoad Transitum Relate ad Transitum aequalia quidem et in Germanico et in Hungarico Vectigali Portoria defixa sunt, nulli tamen adhuc Statui, talia adversus alium sibi exoticum Statum, transitus impedimenta ponere in mentem venit, qualia evehendo per Austriam in exteras Provincias Vino Hungarico ponuntur.

per impositiones Provinciales, partim per vetitam beneficio aquae non tantum invectionem, sed etiam transvectionem, partim denique per constituta nonnullis articulis maiora, quam eiusdem Speciei exoticis Productis defixa sunt Portoria, uti id e Consignatione sub Numero 10. iam apparuit. Et ideo 8o cum parte ex una Productorum Hungaricorum exportatio per ipsam tot exoticarum mercium, quae materiam Commutationis praebere

adhuc viae instauratae, nec hinc usque Pestinum totus Tractus absolutus est. Pestino ipso usque Duklam multi adhuc viarum Tractus fundamentali instauratione Opus habent. Et hi sunt tres Capitales Commercialium viarum ductus, qui ad tres praecipuos evectionis ad exoticas Provincias Passus ducunt, nempe per Croatiam ad mare, adeoque omnes

Locis viae aut iam influunt, aut certe influere deberent. Harum aliquae eadem qua Capitales viae Soliditate instauratae: aliae levius reparatae: plurimae in Naturali adhuc suo Statu relictae sunt. Reparationem viarum Telonia morantur. Caeterum reparationem viarum, atque ipsum usque adeo Commercium plurimum moratur, partim nimia Teloniorum

Caristiae exteras potissimum naves occupare solet. Proponebatur quidem identidem primum ut ad formandum Nautarum Seminarium piscatura excitetur. Omniumque quos Domestici Piscatores Capturi sunt, maritimorum Piscium libera ab omni Portorio Inductio admittatur. Dein ut ad excitandam Nationalem Navigationem exoticis illis articulis, qui Domesticis Navibus fuerint importati, favores aliqui concedantur; neque tamen

et lentum Cursum medium tenet, et ideo commodiorem prae aliis Hungariae fluviis Canalem praebet, habet tamen diversa adhuc Navigationis impedimenta, neque enim omnia eius Littora adhuc a Sylvis repurgata sunt, quo fit, ut licet eius alveus a truncis iam Saepius repurgatus sit, novi tamen eidem de tempore in tempus illabantur, qui impeditam faciunt navigationem. Quibusdam in Locis in nimium multos ramos abit, nimis

qui Longiorem, adeoque magis etiam Sumptuosam reddunt navigationem, nec desunt scopuli arenosi, ad quos imperitus Navarchus Navem facile allidere potest, nec omnes adhuc molae ad innoxium Navigationi situm sunt collocatae. Et haec de Navigatione Secunda, quod ad versam attinet, Danubius Zemlino usque Földvarinum rippas ita demissas habet, ut eas omnis exundatio transcendat, et ideo nulla

sed hominibus attrahuntur, quod utique transportum sumptuosum efficere debet. Sed nec Földvarino usque Limites Hungariae repulsuales viae in debito statu consistunt, alicubi enim necdum plene restauratae sunt, alibi iam conciderunt, quin novae iis sunt substitutae, hic succrescrentes frutices, ibi collocata in Littoribus Aedificia attractionem impediunt. Universim sicut Danubius Hungariae fluviorum maximus est, ita

transportum sumptuosum efficere debet. Sed nec Földvarino usque Limites Hungariae repulsuales viae in debito statu consistunt, alicubi enim necdum plene restauratae sunt, alibi iam conciderunt, quin novae iis sunt substitutae, hic succrescrentes frutices, ibi collocata in Littoribus Aedificia attractionem impediunt. Universim sicut Danubius Hungariae fluviorum maximus est, ita etiam navigatio in eodem cum ventis et

ibi collocata in Littoribus Aedificia attractionem impediunt. Universim sicut Danubius Hungariae fluviorum maximus est, ita etiam navigatio in eodem cum ventis et fluctibus plurimum debet colluctari. Et haec sunt intrinseca Navigationis Danubianae impedimenta, quibus antequam generalis Scopo huic Conformanda Mappa ellaboretur, ordinatum remedium adferri non potest; neque enim vel id, qui rami

mappae. Commissio sic dicta Rabiana 1772. generalem plane per Suas Sectiones fluvii huius mappam elaboravit: verum particulares illae mappae, nec ad hunc Scopum, nec ad eandem Scalam ellaboratae sunt. Rabiana Commissio praesentanea tantum Navigationis impedimenta removere, non vero Systematicam Danubii regulationem ponere sibi pro Scopo praefixerat, et alioquin ab eo tempore quo

naturale est, ut hoc genus hominum vitam agat prorsus dissolutam: ut Remiges subordinationem saepe excutiant: ut nec Navis, nec mercium debitam Curam gerant, sicque causando Proprietariis Damna, quibus resarciendis pares non sunt, hos quidem ad incitas frequenter redigant, Navigationi vero et Commercio grave adferant detrimentum. §.72. Navigatio per Mare Nigrum. Ante paucos adhuc annos

hos transectare expediat, suapte apparet; haec de Secunda; quod adversam Navigationem attinet, haec iam Szegedini terminatur. Nempe hucusque durant viae repulsuales, sed nec hae ad eum adhuc Statum Collocatae sunt, ut Naves equis ubique attrahi possint: adhuc alicubi homines ad opus hoc adhibere debent. Supra Szegedinum Tibiscus alicubi nullas ferme rippas habet sed protensae ab utrinque saepe ultra mille orgias et arundine

Siscium, quanquam una rippa longo terrarum tractu ad Turcam pertineat, nihil ferme est, quod [ad] adversam Navigationem impediat: Semitae enim attractoriae in Littore Croatico per totum hunc Ductum ita instauratae sunt ut attractio Solis Equis perficiatur. Caeterum totus Carlostadio usque Zemlinum ductus, licet duos fluvios complectatur, in Linea tamen commerciali pro uno reputari debet. Transit ille partim in Hungaricam et Turcicam,

per hunc aquaeductum partim coemptae Zemlini ut iam apparuit Naves Pelhammen dictae, partim domesticae maiores Bortun appellatae, quorum aliquae e duro ligno constructae 2000 metretarum Capaces sunt, partim denique minores Corabae vocitatae ducentarum aut tercentarum Metretarum capaces vigent. Zemlini et Carlostadii exstat quidem aliqua Contubernii Nautarum Species, sed quae multam adhuc requirit emendationem, et ideo

praeterriti anni inscitia Navarchi reducem eiusmodi Navem Ponti Pestiensi ita alisit, ut omnes ad m/20 aestimatae merces submersae sint. Id quod a simili tentamine alios Quaestores pro longo tempore deterrere potest. Et hi sunt Capitales Navigationis Hungaricae canales, per quos non exigua Commercii pars procedit. Circa eorum regulationem multa quidem iam adusque frustratim acta; alicubi adiacentium Paludum exsiccatio, ante regulationem ipsius

§.75um Collaterales Navigationis Canales, qui in Danubium ducunt. Reliqui navigabiles Hungariae fluvii Collaterales tantum Navigationi Canales praestant, tales sunt respectu Danubii Vagus, Granus Raba et Dravus. Vagus iam Rosenberga usque Comaromium ubi Danubio influit, ratibus Fraequentatur; Navigiis propter nimis praecipitem quem habet

licet sat longo Cursu ferme ratibus tantum patet, nec adversam recipit Navigationem. Hernandus et Sajio vix a confluxu suo minora Navigia sustinent, et adversae Navigationi perinde minus idonei sunt. Fluviorum horum Navigatio exiguam Commercio materiam praebet, ferme enim ligna tantum per eos in inferiores Comitatus demittuntur. Eadem est trium Crisiorum ratio, Samusius iam ad

Savus in Turcico plures quidem habet Collaterales Canales, nimirum Verbacz, Bosnam Drinum et Moravam, qui omnes secunda aqua sat longo Spatio navigabiles sunt. In Ditione Austriaca unicum eiusmodi Canalem eidem Unna praebet, qui ad Ieszenovacz militarem confinii Banalis Locum Savo illabitur. Sub tempus confecti recentissimi Belli Turcici Statum militarem

canales duci consveverunt. Videndum itaque restat, quid hactenus in Hungaria hoc in genere factum, quod tantum propositum, neque tamen effectuatum fuit? Quod ut clarius appareat, iuvat ea, quae reipsa Navigationis causa acta sunt ab illis, quae exsiccandarum tantum Palludum gratia suscipiebantur, separare. §.77. Artificiales Hungariae Canales. Ramus

dictas Scalas procedit. Quis sit Commercii Hungarici Status multa quidem in §phis ubi de Fabricarum Statu, de Vectigalis Systemate, et de viarum Navigationisque Obiecto agebatur, iam praemissa sunt, ut tamen completa huius etiam obiecti Idaea efficiatur, explanandum restat: quis sit mechanicus eius cursus? Id est ad quae Emporia? Per quas Scalas Singulus Commercii Articulus tendat? Cum quibus Provinciis

Regione ubi Commercium iam plane effloruit, nullae nundinae vigent, victualia, aliaeque pro immediata Consumptione neccesariae merces quotidie venui prostant. Negotiatio omnis per Contractus, qui nulli tempore, aut Loco affixi sunt geritur. In Hungaria mechanicus Commercii Cursus adhuc per Nundinas procedit. In hebdomadalibus quidem potissimum victualia, et paucae pro proprio emptoris usu necessariae merces exponuntur,

In hoc plurimi Primari Mercatores aut habitationem, aut Certae negotiationis suae sedem defixerunt, Scalae eius versus Austriam Moraviam et Silesiam (Bohemiam enim immediate non contingit) sunt: Iaurinum, Comaromium, Posonium et in parte Mosonium versus Galliciam Cassovia, Eperiessinum et Leutsovia; versus Transylvaniam Debreczinum, Szegedinum et Temesvarinum: versus Turcicas Provincias

est, ut non aliam saepe accipiat Directionem. Quandoque unus Commercii Articulus non Pesthini, sed alibi sibi Centrum figit, prouti id de frumento mox videbimus, saepe etiam primarii Quaestores Domestica Producta, veluti sunt Lana, Tabaca Cineres clavellati, Galla Quercina, pelles Leporinae, et aliorum Animalium Cutes non a secundariis in respectivis Scalis habitantibus Mercatoribus, accipiunt, sed ea per factores

clavellati, Galla Quercina, pelles Leporinae, et aliorum Animalium Cutes non a secundariis in respectivis Scalis habitantibus Mercatoribus, accipiunt, sed ea per factores suos qui potissimum Iudei sunt aut Rasciani in ipsis Productionis Locis conquirunt. His Depositoria sua Pesthini replent, indeque ea non iterum residentibus, inhabitantibus in intermediis, relate ad Distractionis Locum Secundariis Mercatoribus, sed

Hungarica Producta per Factores suos in ipso Productionis Loco colligere, in erecta Pesthini Depositoria Congerere, indeque ad Destinationis Suae Loca promovere coeperunt. Quod Germanica Fabricata adtinet, pauci adhuc sunt ita potentes etiam primarii Quaestores Hungari, ut se iis ex ipsis immediate Fabricis providere possint; licet enim ibi leviori veniant, raro tamen inde absque parata haberi possunt. Iam vero

potentes etiam primarii Quaestores Hungari, ut se iis ex ipsis immediate Fabricis providere possint; licet enim ibi leviori veniant, raro tamen inde absque parata haberi possunt. Iam vero pauci adhuc sunt tantas facultatum Quaestores, qui necessariam pro notabiliori eiusmodi mercium provisione Summam in parata semper persolvere possint. Verum sunt Viennae primarii Mercatores, qui completa de Singula Germanicorum

absque parata haberi possunt. Iam vero pauci adhuc sunt tantas facultatum Quaestores, qui necessariam pro notabiliori eiusmodi mercium provisione Summam in parata semper persolvere possint. Verum sunt Viennae primarii Mercatores, qui completa de Singula Germanicorum Fabricatorum Specie Depositoria tenent, et vulgo Niederläger appellantur; qui cum peccunia abundent, primariis etiam Hungaris Quaestoribus

quam Tergesto per Pettovium, tamen horum plerique posteriori hac via, adeoque iterum e Secunda Quaestoris Germani manu accipere solent, imo quod pro Commerciali paradoxo haberi deberet, nisi ratio eius in promptu foret, sunt qui ipsas has merces Vienna, quorsum utique Tergesto venire debent accipere malunt, nimirum quia illas a Viennensi Mercatore erga Creditum habere possunt. §.81us Extera,

modus adfuisset. Ante postremam in Italia famem, nec via Iosephina exstabat, nec Carolina adhuc impopulata, nec Collateralibus huius pagis additus ad illam reseratus fuit. Postquam haec perfecta sunt, primus, qui enascetur eiusmodi Casus ostendet, an Navigatio Danubiana, Tibiscana et Savana stet in proportione cum harum duarum viarum vecturisatione? Id est an tantum per hos fluvios Carlostadium advehi possit, quantum

et Pinkafeldensem, aliosque minores e Comitatu Varasdinensi, Szaladiensi et Castriferrei Copiosum frumentum evehi solet. Postquam Navigatio Savana instaurata, et Carlostadii copiosa Frumenti Depositoria Stabilita sunt, iam Carniolia, imo ipsa pars Styriae, quae passui Crapinensi adiacet, in casu penuriae se Carlostadio providere coepit. Extra Casum penuriae exigua frumenti Hungarici quantitas in Provincias has distrahitur, qui enim

tamen etiam aliqua frumenti pars ex emporio Aradiensi et Temesvariensi quotannis exportatur. §.83. Domesticum notabilis Frumenti Distractionis Emporium. Et haec sunt extera distrahendi Frumenti Emporia. Domesticum pro adiacentibus Comitatibus notabilis Frumenti distractionis Emporium efficiunt Montanae Civitates et Districtus. Ac ipsi quidem tam Regii, quam privatorum Monticolae

praesertim Croatica vina, Septentrionali huic Populo maxime convenire videantur. E converso in Angliam, Hollandiam et aliquas Septentrionales Imperii Urbes aliquot iam probae sed semper cum sinistro successu institutae sunt. Nimirum nondum usus determinavit, quae vini Species mare ferant? Aut qualiter componi et tractari debeant? Ut illud sustinere possint? Forte nec debita eorum in Navi Cura habita: forte imperitis Mandatariis negotium

Tractatu feliciter nec inchoari potest. §.85. Mechanismus Commercii cum Animalibus, Cursus eius Emporia et Scalae. Centrum Commercii Cornutorum peccorum sunt Comitatus illi Tibiscani, qui oppido Gyunta Békessiensis Comitatus Temesvarino, Neoplanta et Pestino concluduntur. In Partibus etiam Danubianis districtus Pakoszagsh, et Comitatus Simegsiensis et

Mercatores aut Lanii comparent, necessariamque sibi faciunt provisionem. Et tamen notabilis adhuc Animalium horum pars in Regno saepe invendita manet. Maiales qui in Hungarico Commercio girant, perinde non sunt omnes domesticae procreationis. Maximam eorum partem Turcicae Provinciae subministrant. Utriusque Ordinis haec animalia iterum in Germanicas tantum Provincias educuntur. E Croatia quidem et Sclavonia vicinioribusque his

Superiorum Comitatuum quantitas. Neque enim in Commercii Cursu id insolitum est, ut idem Articulus in certa sui qualitate inducatur, in alia vero educatur. E Transylvania praeter ea, quae iam dicta sunt vix aliquod aut effertur, aut infertur, verum Capitale Commercii Moldavici et Valachici emporium. Corona Principatus huius Urbs, constituit. Illuc et e Metropolibus duarum aliarum Provinciarum

Imperium et Helvetiam Oeconomiae Commercium exerceant, Hungaria e contra nonnisi exiguum transportus Beneficium inde capiat. Styriae importatio, praeter ea, quae iam dicta sunt potissimum in ferro plumbo horumque Fabricatis consistit. Eductionem praeter Superius indicata constituunt Legumina, Cutes, Cineres clavellati et Lana.

has importantur per hunc passum Gozypi um, Canabes Pelles Raguseae et Charta. Quod exportationem attinet per hunc passum non tantum Hungarica, sed et aliae merces efferuntur, tales sunt: Teba Carniolica et Fluminensia Fabricata, merces hae in censum Hungaricarum venire non possunt, his autem separatis, sub Hungaricam exportationem nihil aliud venit, quam

designare operae pretium haud videatur. §.87. Intrinsecus Commercii Status et Billanx Commercii Hungarici. Ipse intrinsecus Commercii Status vel ex his quae iam dicta sunt, facile colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut Quaestores Hungari a directo cum exoticis mercibus praeter eas,

hactenus Vectigalis Scopum ad quem dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut Quaestores Hungari a directo cum exoticis mercibus praeter eas, quae pro domestica Hungariae Consumptione necessariae sunt, Commercio excludantur: effecit enim, ut omnes activas Commercii Hungarici rubricas mera Naturae Producta constituant: e quibus praecipuae sunt, Frumentum, Vinum, Animalia et

eas, quae pro domestica Hungariae Consumptione necessariae sunt, Commercio excludantur: effecit enim, ut omnes activas Commercii Hungarici rubricas mera Naturae Producta constituant: e quibus praecipuae sunt, Frumentum, Vinum, Animalia et Lana. Sola cuprea Fabricata, eaque nonnisi ab Anno 1778. Activam rubricam efficere coeperunt. Sed et haec iuxta Diametrum ultimi Decennii nonnisi 21.232

Diametrum ultimi Decennii nonnisi 21.232 florenorum activum produxerunt. Passivas e contra Commercii Hungarici rubricas mera fabricata constituunt, et ex his praecipua sunt Pannus aliaque Lanea: Tela aliaque Linea, Gozypeacea item coriacea, sericea et semisericea fabricata. Quanquam pro ipsis his Fabricis Hungaria Lanam et Coria subministret, gozypium vero

Productis consistant, has augenda a proportione increscentis Populationis Domestica Consumptio sensim diminuere debet. Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria administrari debet. Totum hoc Cuprum, praeter exigua,

Commercii Statu exmitti debet. Denique aequilibrium Circulantis praesertim intra Regna et Provincias eiusdem Monarchiae, peccuniae non a Solo Commercii Beneficio metiri oportet. Multae enim sunt aliae viae per quas saepe non tantum Beneficium hoc absorbetur, sed maior etiam praeterea pecuniae vis effertur: tales sunt respectu Hungariae 1o Omnes illae merces, veluti vestes, Monilia, Clenodia et minoris molis sed

eiusdem Monarchiae, peccuniae non a Solo Commercii Beneficio metiri oportet. Multae enim sunt aliae viae per quas saepe non tantum Beneficium hoc absorbetur, sed maior etiam praeterea pecuniae vis effertur: tales sunt respectu Hungariae 1o Omnes illae merces, veluti vestes, Monilia, Clenodia et minoris molis sed magni pretii utensilia, quae Hungari Viennae praesentes sibi procurant, et 30males Tabellas non ingrediuntur. 2o Sumptus illi,

est enim vera sic dictae postea Cassae domesticae origo. Idem in Civitatibus evenisse tuto statui potest. Postquam 1723. stabilita insuper et Politica et Iuridica Dicasteria erecta sunt, ut fundus pro eorum Stipendiis defigatur pretium salis in 15 denarios auctum fuit. Ita et Militari et Civili Listae provisum fuit. Fundi Publici pro eventualibus extraordinariis Regni necessitatibus in

Et haec est secunda Fundationis huius epocha. In hac etiam ad pias causas non multum assignabatur, et ideo haec Cassae pars ad maiorem Summam sensim excrevit. Pro Commerciali e converso usu notabiles factae sunt assignationes, pro sola enim Tellonii Novigradiensis in Carolina Croatica redemptione m/36 impensa fuerunt. Et ideo haec pars Cassae minime assurgere potuit.

Verum Interusuria Fundi huius, nisi Capitale per accreturum aliquot annorum Interusurium augeatur, nec soli ultimae rubricae suffectura vel ex iis, quae §o 74. de actuali Navigationis Fluviorum horum Statu dicta sunt, satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae,

horum Statu dicta sunt, satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et respective 6. annis exhaerebant. An

a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et respective 6. annis exhaerebant. An postea incassata sint? Non constat. Duo vero millia e hoc Fundo Civi Leuthoviensi Andreae Czili absque Interusurio, ad quinquennium elocata sunt, licet ad Fundum hunc e Contributione Civitatis illius nihil omnino influxerit. Quod Cassam piam attinet haec cum ultima Martii 1791. in Capitali 240620. in Interusurio 10996. florenos

Nationalibus iam 5573 floreni pro fixo exassignati sint, titulus Scholarum Nationalium ultra competentiam suam percipit 1908. florenos. Verum et hoc facile rectificari potest. Inter positiones enim has assignati sunt <pro Schola Posegana 200. pro Veröcziensi>2 50. id quod menti Augustae Fundatricis non congruit, e horum enim Comitatuum contributione ne obolus quidem in has Cassas influxit, deinde a Cassa hac

<pro Schola Posegana 200. pro Veröcziensi>2 50. id quod menti Augustae Fundatricis non congruit, e horum enim Comitatuum contributione ne obolus quidem in has Cassas influxit, deinde a Cassa hac assignati sunt pro Convictu Zagrabiensi annui 1661 floreni quae quidem errogatio ad nullam ê defixis per Augustam Fundatricem titulum reduci potest. Ex Omnibus autem his satis apparet, Cassas has non qua Fundum

11. Conclusio. Et hic est actualis omnium quae Deputationi huic elaboranda Benigno gratiose commissa sunt Obiectorum Status. Hunc si uno obtutu complectamur apparebit, quantum parte ex una postremi duo Imperantes ad excitandam Nationalem Industriam Regiam suam Sollicitudinem intenderint. Parte e converso ex alia, quanta per Vectigal

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report