Your search found 14119 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 9861-9998:

et tempore et labore partam, nunquam semel universam sed aliquid tantum aliquando ex illa proferunt audientibus; quis vicissim neget, multum morae quin et remorae iniiciendum illis, qui hunc iudiciorum computum, pleno voto sunt decursuri. Expertum me plane ingentem hanc difficultatem, profiteor; non in ingressu tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus

sed tantum a maioribus nostris, per exercitia, per memoriam, et per manus traditas accepimus, pertineret. Sed et illa, quae ex Decretis, et Tripartito huc contuli, sub notis propriorum locorum, ex quibus deducta sunt, etsi sparsim in illis reperiantur, quia tamen, et partium inter se convenientium, sibique mutuo deservientium combinatione, cum reliquo huius libri corpore coaluerunt, spero non fore ingrata, sicut neque illam, verborum

vel sit extraordinaria, an privilegiata absolute, et pro quibuscunque personis, vel pro aliquibus tantum, quo ordine inchoanda, et quibus diebus prosequenda; pro diversitate item iudicum, ut vocantur, Ordinariorum, qui plures sunt, cui quae causa competat discutienda, haec et alia de iure, de lege, de moribus, de consuetudine, de iustitia, de fisco, et de pauperibus, quorum magna in iudiciis ratio habenda est, omnia qua potui dicendi

in Hungaria fundanti, e Germania auxilio accurrit, generis tui originem transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix ea nostra putem, ea lubens praetereo. Ego in te, quae ita tua sunt, ut partim in animo tuo, ex optima semente tecum adoleverint, et in hanc aetatis, virtutumque tuarum maturitatem pervenerunt, partim meritis tuis ita exigentibus, omnem vitam tuam exornarunt, admiror magis, quam assequor

atque divite vena, virtutum atque honorum imitationibus plena est Hungaria; illa quidem quia ex illa et in illa natus es, parens tua; quia vero in illam tuendam atque amplificandam natus es, alumna tua. Nostri temporis sunt, tuae gentis sunt, et patriae nostrae, tua quidem communione sanguinis, nostra vero imitationis utilitate, et tua, et nostra lumina, Simon, et Franciscus Forgach, ille quidem pater tuus, et eius quem iam honoris causa

vena, virtutum atque honorum imitationibus plena est Hungaria; illa quidem quia ex illa et in illa natus es, parens tua; quia vero in illam tuendam atque amplificandam natus es, alumna tua. Nostri temporis sunt, tuae gentis sunt, et patriae nostrae, tua quidem communione sanguinis, nostra vero imitationis utilitate, et tua, et nostra lumina, Simon, et Franciscus Forgach, ille quidem pater tuus, et eius quem iam honoris causa nominavi, Francisci;

neque parvo tempore conflictabar, et quod tunc mihi ab aliis adiumenti nomine praestitum voluissem id tantummodo nunc praestare velim illis, qui ab ipso statim studii istius contentiosi limine, in eadem, quae me remorabar impedimenta, sunt incursuri. Nihilominus tamen, cum saepe multa aliter, accipiant multi, ac dicantur, vel scribantur ab authoribus, et vires humanas, longo intervallo superet facultas omnibus satisfaciendi, si quid ex rei vel occasione, vel necessitate

et alio ordine dicenda fuisse, et sexcenta alia, contra authores, et contra libros, et censeantur et exprobrentur; hanc ego aestimationum diversitatem, quae si rectae sint, conatum meum non improbabunt, si obliquae atque corruptae, ipsae sunt improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique censendum sagaces, ut ille tantum in illas non

hanc ego aestimationum diversitatem, quae si rectae sint, conatum meum non improbabunt, si obliquae atque corruptae, ipsae sunt improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique censendum sagaces, ut ille tantum in illas non impingat, qui nihil agat, nihil dicat, nihil scribat. Sed ut esset, unde scrupulum caperent, si quem unquam capiunt

XXII. Apud Persas autem pueros Ius a Magistris, sicut alibi Grammaticam, didicisse; refert Osorius libro 7. de Institutis Regis. Quidni igitur apud nostrates, quibus omnia in quotidiano Iuris strepitu posita sunt; ilud addiscere debeant? Ex eoque Quintilianus quoque recte monet, dum inquit: ante omnia futurus Orator, cui in maxima celebritate, et in media Republica vivendum est: assuescat iam a puero non reformidare homines, neque illa

diiudicatur. Unde perpetuo in illo statu, quo determinantur, permanet; nec datur eidem ulterior processus. Ideo dicta a perimendo, quod omnia Iuridica remedia, per eam perimuntur, et mortificantur. Et huius generis sunt omnes causae, super comissionibus fundatae. Sic et Peremptoria Citatio, ratione temerariae bonorum occupatorum detentionis, vel productionis Iurium, quibus bona ipsa, sive per notam infidelitatis, sive per defectum

(mirum dictu) a maioribus nostris declaratum, et conscriptum habet, fol. 738. Maioris Decreti. QUAESTIO QUARTA. / Quid Fiscus; et quae sunt propria Causarum Fiscalium, sive Extraordinariarum dicti Fisci Regii? Quoniam de Fisco incidit mentio, et multi in eo haesitant, an hoc nomen certam aliquam personam significet, vel quid aliud: ideo non

ideo, quando talia bona, pro ipso occupantur, vel etiam iure mediante ipsi adiudicantur, et applicantur, Confiscari dicuntur: Causaeque, quibus interdum acquiruntur, Fiscales appellari consueverunt, quarum propria haec sex sunt: Primo, quod absque ulla serie possunt in quibuslibet terminis, tam Diaetalibus, quam Generalium et Brevium Iudiciorum, et extra illos etiam levari et discuti, singulo tertio quoque die. Secundo, admittuntur in eis

extraordinaria iam dicta est, in praecedenti tertia Quaest. quae antea a prandio semper levari consueverat: nunc autem singulis septimanis, toto die Martis, et a prandio die Veneris, discutitur. Tertii ordinis, sunt Ordinariae. Et primo Extra-seriales, veluti omnes Criminales, et quae nomine Magistratus, pro publico bono, ac tranquillo statu, moventur. Tum, Causae divisionum inter fratres condivisionales, si ammonitio fiat per

iudicii, simulati concambii in fraudem fratrum, causae ratione bonorum, in quibus statutio praecessit, sed propter loci distantiam, contradictio non fuit facta: art. 46. anni 1563. Et alia his similia. Seriales sunt, quarum numerus non potest comprehendi, sed per praemissarum negationem, facile cognosci poterunt. Et potissimum huiusmodi sunt omnium iniuriarum, damnorum, et simplicium violentiarum, sive minoris potentiae. Aliae item

contradictio non fuit facta: art. 46. anni 1563. Et alia his similia. Seriales sunt, quarum numerus non potest comprehendi, sed per praemissarum negationem, facile cognosci poterunt. Et potissimum huiusmodi sunt omnium iniuriarum, damnorum, et simplicium violentiarum, sive minoris potentiae. Aliae item extraordinariae, quae alternatim inter has et illas levantur.

nec non diuturna quoque captivitate apud hostes fatigati. Horum autem, et praesertim saecularium, tres recensentur species, secundum Panormitanum, teste Sylvestro, par. 2. vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt miserabiles, nec actu, nec habitu, quia non habent qualitatem, propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut

secundum Panormitanum, teste Sylvestro, par. 2. vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt miserabiles, nec actu, nec habitu, quia non habent qualitatem, propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut viduae, et pupilli pauperes, vel diuturno morbo fatigati. Quidam vero sunt miserabiles, habitu tantum, et non actu; ut viduae

vocabulo miserabiles: quidam enim non sunt miserabiles, nec actu, nec habitu, quia non habent qualitatem, propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut viduae, et pupilli pauperes, vel diuturno morbo fatigati. Quidam vero sunt miserabiles, habitu tantum, et non actu; ut viduae et pupilli divites. Verumenimvero, de more et consuetudine

propter quam natura moveatur ad miserandum eis; ut quia sunt masculi, et viduae potentes, ac divites. Quidam vero sunt miserabiles actu simul et habitu; ut viduae, et pupilli pauperes, vel diuturno morbo fatigati. Quidam vero sunt miserabiles, habitu tantum, et non actu; ut viduae et pupilli divites. Verumenimvero, de more et consuetudine nostra, omnes ii pro pauperibus reputantur, quibus praecipue bona fortunae, hoc est, Iura possessionaria, et res

ut viduae et pupilli divites. Verumenimvero, de more et consuetudine nostra, omnes ii pro pauperibus reputantur, quibus praecipue bona fortunae, hoc est, Iura possessionaria, et res mobiles, aliaeve id genus facultates, minus sunt sufficientes, ad prosecutionem causarum eorundem; licet corporales quoque et mentales affectiones, interdum huc concurrere soleant: ut quia forte sunt senes, valetudinarii, mente capti, furiosi, etc. quae

Iura possessionaria, et res mobiles, aliaeve id genus facultates, minus sunt sufficientes, ad prosecutionem causarum eorundem; licet corporales quoque et mentales affectiones, interdum huc concurrere soleant: ut quia forte sunt senes, valetudinarii, mente capti, furiosi, etc. quae omnia in ipsis considerata, magis movent nos, ad miserandum eis. QUAESTIO OCTAVA.

habetur: 5. Vlad. art. 30. Causam vero facti honoris, praesens Iudex Curiae, alias Locumtenens, vel cui Rex demandat, adiudicat: fol. 738. Maioris Decreti. Et alia communis ac indifferens, quales sunt aliae omnes, ad quemlibet iudicem, seu magistrum, protonotarium pertinentes. Vide infra, quaest. 13. cap. 10.

supernaturalem homines dirigerentur. Atque haec quidem, omnes ex aequo ad observationem sui obligat: illa non item. Quia Christus Dominus Servator noster, liberavit nos a iugo illius, quoad scilicet praecepta mystica, quae sunt Sacramentalia, vel Caeremonialia: et non Moralia: Marantha, par. 3. de orig. Iudicii, num. 47. ut patet Actorum 5. et Gal. 4. 5. Et quia Nova haec Lex, super ratione naturali, sicuti et Leges Civiles ab

patere, quam legem: quod ius, sit nomen generale, tam scilicet legibus, quam moribus, hoc est, iure scripto, et non scripto constans: lex autem species iuris, et tantum iure scripto comprehensa. Tertio, mores sunt actiones humanae, hoc est, actiones hominum liberae, praesertim consuetae et saepius iteratae. Vel, mos est longa consuetudo, a moribus tantum tracta. Et vice versa. Consuetudo est ius quoddam moribus institutum, quod pro

advertere potest. Secundo: exemplum quoque prope affine esse consuetudini, cum scilicet nos deficiunt lex, et consuetudo, modo praemisso declaratae. Tunc etiam exemplo eorum, qui vel semel in iudicando maxime idonei visi sunt, uti solemus. Nec quicquam in tali casu peccamus. Siquidem melior est semper entis alicuius, quam simpliciter nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam omnino nullo: ut et Matthias Stephani, in

processus iudiciarius, quem, in eadem 2. part. tit. 6. dicit, ex Galliis inductum esse; intelligitur solum de iuridicis terminis, per quos, tanquam certos quosdam gradus, usque ad decisionem litis proceditur, ut sunt: legitima citatio, solita parium petitio, exceptiones de iure admittendae: et iuridica remedia; veluti, inhibitio, repulsio, appellatio, novum iudicium; et caetera his similia. Qui processus, vel ideo maxime Hungaris

populi deducitur, ac pro lege statuitur. Quia vero saepe occurrunt ista verba; Ipso iure, Ipso facto, vel De facto, vel Eo facto: ideo non inutile fuerit ea declarare, quid significent. Omnia igitur ista, idem significant, et sunt usitatissima Axiomata, sive Maximae Iuris, denotantes generales quasdam propositiones, veluti in Syllogismo Maiores esse solent, de statuto aliquo Iure, vel Lege; ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum

industria victus comparandi mirifica cernitur. Ius vero Naturae, erit universalissimum et communissimum, non solum hominibus, sed etiam brutis animantibus. Siquidem sicuti inter homines, naturae instinctu, viri apti nati sunt mulieribus coniungi, liberosque procreare: ita et inter bruta animalia, mares foeminis coniunguntur ad procreandos secundum suam quaeque speciem foetus. Plantae itaque, ut sunt herbae, et arbores, cum non sint sensitivae,

inter homines, naturae instinctu, viri apti nati sunt mulieribus coniungi, liberosque procreare: ita et inter bruta animalia, mares foeminis coniunguntur ad procreandos secundum suam quaeque speciem foetus. Plantae itaque, ut sunt herbae, et arbores, cum non sint sensitivae, neque de loco ad locum progressivae, neque vero aliis ita sui communicativae: non ad hoc Ius naturae sensitivae, sed ad vim sibi naturalem et innatam vegetativam,

ita haec quoque per Regiam principaliter ratificantur et confirmantur, 2. tit. 3. Tum etiam ratione similitudinis, quia persimiles esse videntur Iuri Feudali Imperiali. Quandoquidem ut hoc, sic et illae, sunt ius quoddam statutarium: Prolog. cap. 8. et 11. Ex quo elici videtur, cum iam huiusmodi ius ex nulla praeexistente consuetudine, sed solum ex communi populi placito fiat, statuaturque: potius

principio Operum suorum. QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae autem ex Antiquis Iudiciis, vel omnino sublata, vel vero inusitata tantum facta sunt? Primo: haec quatuor omnino sublata sunt: Iudicium generale, sive Palatinale: 6. Matth. art. 1. Et 1. Vlad. art. 35. Iudicium Duelli, sive Monomachiae: 6. Matth. art. 18. Et 1. Vlad. art. 37.

QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae autem ex Antiquis Iudiciis, vel omnino sublata, vel vero inusitata tantum facta sunt? Primo: haec quatuor omnino sublata sunt: Iudicium generale, sive Palatinale: 6. Matth. art. 1. Et 1. Vlad. art. 35. Iudicium Duelli, sive Monomachiae: 6. Matth. art. 18. Et 1. Vlad. art. 37. et 2. quaest. 5.

?? Vlad. art. 36. Et Iudicium Trinae Forensis proclamationis: 6. Matth. art. 17. Et 2. Vlad. art. 7. Secundo: haec duo non sunt quidem sublata, sed tamen neque usitata iam habentur: videlicet, Iudicium Candentis ferri, et Iudicium Ferventis aquae. Et neque quidem permittuntur amplius fieri, coram tribus testibus, ut antea: lib. 1. Sancti

portato candenti ferro, vel illaesi iustificarentur, vel combusti damnarentur; aut aliter, id reformidantes, inter se convenirent. Et mirum sane, quod plurimi incombusti, id est, illaesi a tali ferro, iustificati et absoluti sunt; ut patet ex quodam Libro, de quo vide supra, Quaest. 9. ad finem. Sed haec de praemissis, veluti de Praeludiis quibusdam, satis: iam ad institutum Processum propius accedamus.

Multiplex, sicuti et Causarum genera: aliae Simplices, aliae Peremptoriales, aliae Insinuationales, aliae Admonitoriae, aliae Introductoriae, et Reambulatoriae, et reliquae: 2. tit. 18. Quae distinctiones, sunt specificae tantum: ideo oportet alias genericas, quarum unus et idem in genere processus fieri debet, subnectere. QUAESTIO TERTIA. / Quotuplex igitur solet esse in genere

Definitio nullibi in scripto Iure reperiri potest: prout tamen ex signis quibusdam, et levibus eiusdem descriptionibus, variis in locis colligitur, est Evocatio illarum causarum, quae brevi termino terminari solent; ut sunt, omnes Actus potentiarii, etiam in facto Iurium possessionariorum, nondum tamen Praescriptionis terminos egressi. Item, Damnorum illationes, aliave nocumenta et iniuriae, 1. Vlad. art. 54. nec non aliae

Quae licet per simplicem Evocationem moventur: eo tamen praecise brevi termino, quo Causae per Insinuationem intentatae, levari, discutique, et terminari debent; ut sunt, Iurium Impignoratitiorum, Iurium Quartalitiorum, Dotum, et Rerum paraphernalium, Debitorum, Obligaminum, Divisionum inter Fratres indivisos fiendarum, et Novorum Iudiciorum per quemcunque impetrandorum: 2. tit. 18.

17. declaratum) 1. Vlad. art. 38. Et 2. eiusdem art. 2. II. Quod Insinuatio, aliter etiam sumitur; pro eo videlicet, quod est quid reductivum in memoriam eorum, quae antea acta sunt: ut dum in vetustioribus causis, nondum tamen praescriptis, priusquam illae resuscitentur, necessario quasi praemitti debeat, quo In-causam-attractis melius in memoriam recurrant: art. 16. anni 1574. Et

quibus processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in eis, ut patet 4. Vlad. art. 15. et non de istis Brevibus, sive per Insinuationem motis, quae ut iam patuit citatis locis, restrictae sunt, et ab huiusmodi Iuridicis remediis exclusae, quia alias, et contra naturam suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino Octavali non terminarentur. Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in

in iisdem praeassumenda, excedere debet: 1. Vlad. art. 54. Et 6. Matth. art. 19. (licet iam modi illi, per quatuor terminos procedendi, in hoc posteriori loco comprehensi; non sint in usu.) Cuiusmodi Causae sunt, quae per admonitionem, vel aliam praeter dictam iam simplicem Evocationem, aut Statutionem, et Recaptivationem bonorum, vel etiam Metalem reambulationem inchoantur: 2. tit.18. Et 6.

mutua quadam liga colligantur, illibate servare. QUAESTIO QUINTA. / Sed cum Violatio Salvi conductus, referatur ad istam Personalem Citationem; quae sunt propria illius? Haec nimirum tria: Primo; ipsum intelligi debere, de solis Personis eorum, et rebus pertinentibus ad illos, qui vel per literas Regales ad

quorumlibet, condemnati extitissent: 3. Vlad. art. 8. Et 6. Matth. art. 15. Ac Alberti Regis, art. 30. simile quid decretum habetur. Postea vero iterum ad Iudicia Brevia, sive Locumtenentiae solum reducti sunt. Art. 25. anni 1563. uti iam et Quaestione 7. cap. 1. dictum est. Nunc autem vicissim praeteritis, et dicto Statuto VVladislai, et praenotata Constitutione anni

2. tit. 82. Ubi Nota: I. Quod Foeminae in Actibus potentiariis evocari soleant, casu, quo violentiae, quarum ratione evocandae sint, in bonis ipsas concernentibus, patratae sunt, et cum Tutricum officio suorum liberorum perfunguntur: alias non, sed pro eis Mariti evocantur: 4. Vlad. art. 14. In aliis autem communiter evocantur. II. Quod Evocationes cum clausula; de consensu et

suorum liberorum perfunguntur: alias non, sed pro eis Mariti evocantur: 4. Vlad. art. 14. In aliis autem communiter evocantur. II. Quod Evocationes cum clausula; de consensu et voluntate emanatae, abrogatae sunt: quodque uxores, matres, filiae, et sorores Nobilium non soleant evocari: 6. Matth. art. 13. Et 1. Vlad. art. 58. nisi simul aequale ius habuerint. III. Officiales, ratione Actuum

scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita est, qui sunt Nostri, et pertinent ad nos, aut qui sunt sub iurisdictione nostra, uti est familia nostra, servitores, servitrices, coloni, et inquillini, aliique nobis conviventes, per quos scilicet nobis talis Citatio innotescere, vel

dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando videlicet, ubi, et per quem citatus extiterit. Ubi Nota: quod haec Citatio, sive Evocatio, solum per illos fieri solita est, qui sunt Nostri, et pertinent ad nos, aut qui sunt sub iurisdictione nostra, uti est familia nostra, servitores, servitrices, coloni, et inquillini, aliique nobis conviventes, per quos scilicet nobis talis Citatio innotescere, vel ad notitiam nostram devenire potest.

infra, Quaest. 5. huius, videre licebit. QUAESTIO SECUNDA. Quid sentiendum de Signaturis Iuridicis, quae non sunt Literis comprehensae; et an ab iis quae(!) Novus processus, sive Iudiciales inchoari possint? Multi eas quidem vanidas, et nullius amplius usus esse, dicunt: plurimi tamen

Literarum, et nunquam Signaturarum fit mentio: ut dum dicitur; Qui iuxta continentiam quarundam Literarum etc. Ergo ordinarie huiusmodi signaturae, semper in literarum forma, potius extrahendae sunt. QUAESTIO TERTIA. Semperne ab ultimo motore vel Actore, Condescensio causae in Iudicialibus, in praesentem Actorem fieri debet?

adeptionem bonorum, via emptionis, aut aliter, qualitercunque obtentionis, etiam ad alienos fieri assolet. QUAESTIO QUARTA. Quae sunt Iudiciales Literae, edissere? Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et denominantur Iudiciales) responsurus

qualitercunque obtentionis, etiam ad alienos fieri assolet. QUAESTIO QUARTA. Quae sunt Iudiciales Literae, edissere? Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio

I. Quod Paria actionis, semel tantum dari solent citato proxime Articulo. II. Quod per (!)vocabulum (Praesentium) intelliguntur semper illae Literae, quibus ultimus causae status continetur: ut sunt, Evocatoriae, Inhibitionales, Prohibitionales, Repulsionales, Novi Iudicii, Relatoriae super reportata communi Inquisitione, Iuramentali depositione; et Contradictione statutionis, et aliae similes, ex quibus Iudiciales

dabitur ei ad illa regressus. Deinde saepius iam dicta Requisita, hoc est, Temporis, Loci, et Personarum circumstantiae, sive solennitates, per quas Citatio facta est, in praedictis omnibus punctis, diligenter considerandae sunt, an scilicet tales fuerint, quales fieri debeant. Tandem, haec ipsa puncta quoque videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet

Decretis Regni, prohibentur; uti patuit ex proxime citato loco. II. Quod hoc Decretum S. Ladislai, de aliis pluribus Festis etiam intelligi debet. Quae etsi in eo non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non incommode per continuum et realem usum huc referri possunt:

diebus, non fuerunt observata: tamen cum postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non incommode per continuum et realem usum huc referri possunt: 2. tit. 2. Talia autem Festa sunt: Circumcisionis Domini, Conversionis S. Pauli, S. Matthiae Apostoli, S. Gregorii Papae, Annunciationis Beatae Mariae Virginis, Corporis Christi, Visitationis B. Mariae, S. Margarethae Virginis et Mart. Divisionis

303. huiusmodi Fastos dies, circa forum in Albo proposuerat, ut quando Lege agi posset, sciretur: Livius. Quod iam apud nos, non est necessarium, quia tales Festi dies, qui et Decretales iam dicti sunt, ex annuo Calendario, et proxime citato Decreto Ladislai sciri possunt. QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quid est huiusmodi Incompetentia? Est

ipsius, amoventur. QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quomodo differunt istae Causae Incompetentiae, a Causis Condescensionis? Ita videlicet: quod Illae, sunt magis extra essentiam, et integritatem actionis, ab extrinseco occurrentes: hae vero, de essentia et integritate ipsius, atque etiam Legibus Regni admissae: 2. tit. 26. Licet communiter iam confundantur, et

ipsa Bona, super quibus moventur, imitari habent. Ast quoad Recipientem, admittit eam currere posse. Quia omnes (inquit) Literae Impignoratitiae, quae tempus Praescriptionis transcenderunt, inefficaces, nulliusque firmitatis sunt censendae, atque; committendae. Verumenimvero, cum Dans, et Recipiens, sint correlativa, correlativorum autem eadem ratio sit, secundum Dialecticos: verius

vel retinendum, in re naturali, vel civili. Dictus a Tuendo: quod factum Autoris tueatur. Cui additur Adiectivum (Iustus) quo indicatur, possessorem talia Bona iuste, et cum veritate Iuris possidere. Et tales sunt omnes modi; quibus rerum Dominia, vel Iure Gentium, vel vero Civili acquiruntur; quos nos iam, Leges et Iura Regni appellamus: supra, quaest. 10. cap. 1.

vel ab antiqua iam Consuetudine observato, fieri, vel non fieri dicantur; non abs re fuerit, hic aliquot Exempla istius temporis seu Praescriptionis annotare, ut quaeque a quolibet statim cognosci, et intelligi possint. Sunt igitur huius Temporis seu Praescriptionis, quae magis et quasi quotidie occurunt, Una et viginti species. Quarum. Prima, est Unius diei; quo revocamus Procuratoris responsionem, eodem die sine

dierum Quindecim; ut dum quispiam legitime citatur, decimo quinto die prius, ante terminum Iudiciorum, vel quando testes ex aliena Provincia, Civitate, Comitatu, vel alio loco, coguntur ibi stare intra hos dies, ubi producti sunt: quibus tandem elapsis, libere dimitti, et discedere possunt. Quod communiter inter Negotiatores observari consuevit. Sexta, est Quadraginta dierum, ut maiorum Octavarum semper; minores autem paucioribus celebrantur

administrationes, propter senium et declinatis iam aetatis imbecillitatem, ab iis excusantur: 1. tit. 122. consilio tamen, prudentia, sapientia, ac rerum, et temporum magistra experientia, quae senum propria sunt ornamenta, et animi bona, iunioribus, externa et corporalia officia gerentibus, adesse debent; ut non minus per eos, iuxta Ciceronis olim dictum, quam per iuvenes, bella geri, et alia negotia administrari, videri possint.

cadere consuevit, cum hae sint vere reales responsiones, cur scilicet In causam-attractus talia Bona possidet, et Actor acquirere non possit. Ubi valde caute respondendum erit, et post alias omnes Exceptiones, hae allegandae sunt. Quia autem, saepe occurrunt hae voculae, Cautela, Cautio, Caute, Cautus, Cavere, et Cautum esse; ideo operae pretium existimavi, declarare paucis,

cavent sibi, ne vel ipsi tale quippiam dicant, cuius ipsos poenitere possit; vel etiam adversario admittant, quod ipsis, et principalibus eorum nocivum foret. Ideoque in principio statim protestando, varie excipere soliti sunt. Ex quo tandem huiusmodi Cautelae, seu Cautiones iam apud illos, pro Exceptionibus haberi consueverunt. Cautum esse, vel Cavere, multipliciter sumi videtur. Nunc enim idem significat, quod

disponere, et sese illis accomodare? Sic videlicet, quod non omnes simul ac semel depromere, et veluti eiaculari debebit; sed prioribus levatis, saltem nonnullas, easque leviores et minoris momenti, quales iam dictae sunt Depulsoriae et Dilatoriae, ac saltem pro unaquaque Levata unam, cum prioris repetitione allegare, ut semper ex iis, pro aliis etiam Levatis et Iuridicis remediis, potissimum autem reales, Praescriptionis, Calumniae vel

ipsius absolvere. QUAESTIO VIGESIMA NONA. / Suntne interdum aliquae Exceptiones Procuratorum per Iudices resecandae? Sunt maxime; ne dum frivolae illae, inanes, et impertinentes, quae non ex praemissis Lege et Consuetudine Regni, admissis fontibus, sed aliunde, ad subterfugiendum tantum, et protrahendum tempus, ex putridis quibusdam lacunis

onere, ac Quarta; cum onere, eodem semper die; et ante sex tantum dies ultimos Iudiciorum, art. 52. anni 1550. Iam autem Novella Constitutione, solum Duae admissae sunt; una absque, et altera cum onere: art. 65. anni 1618. Ubi Nota: I. Quod aliqui solam Quartam Prohibitam, cum onere, ante Sex ultimos dies Iudiciorum, fieri debere putant; quasi ex

ut ab iis quoque tales Festi dies excludantur. Sicut et proxime citatus Articulus 52. anni 1550. expresse innuit, huiusmodi prohibitas fieri debere, ante Sextum diem, ultimi diei Iudiciorum. Festi autem dies, non sunt dies Iudiciorum, prout dictum est supra, Quaest. 12. cap. 4. Aliud item est, quod plures quoque Causae, Sex iudiciariis diebus, quam hoc modo permixtis, absolvi possent. Ergo Sex illi ultimi

ultimi dies, exclusis Festis diebus, solum de diebus Iudiciariis intelligatur necesse est. QUAESTIO NONA. / Quare inventae sunt potissimum Prohibitae? Ideo, ut vel absens interim Reus accurrat; vel etiam praesens respirium sumat, seseque interim ad sequentem Levatam, melius responsurum praeparet; aut Procuratorem quaerat, et informet de statu

super Prohibitione quoque solere fieri. Tum vero etiam ex eo, Quod ex forma Styli Novi Iudicii universi nocivi defectus et errores, in Causarum processibus emergentes, virtute Novi iudicii, semel in melius reformari soliti sunt. Quae vocula Adverbialis (Semel) si indifferenter, uti Stylus continet, in omnibus Literis Novi Iudicii exprimitur: quomodo ergo tot Nova iudicia, in una eademque causa, etiam per modum Inhibitionis, et sub

tilalom: Masodik tilalom; Harmadik tilalom; es Negyedik tilalom. Atque ideo, quae definitione inter se differunt, illa, tota sui substantia ab invicem diversa sunt; sicque inter se confundi non debent, neque unum pro altero usurpari. Et literae quoque Inhibitionales, ab iis potius denominari debent, quam ab ultimis supinis, Inhibitoriae, Prohibitoriae.

4. Vlad. art. 19. quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa; huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi

Definitivus est, qui declarat, quid Nominis, et quid Rei sit, ut homicidium a nomine homo, et a verbo caedo, atque simplex tantum hominum caedes. Species illius sunt, Patricidium, sive Parricidium, dum pater occiditur. Sic Matricidium, Mariticidium, Uxoricidium, Fratricidium, et Sororicidium; quae omnia iam communiter, tantum Parricidium dicuntur, tanquam a principaliori,

et alios ab Ablativo pari addita (R) litera Euphoniae gratia derivari, ut sit sensus; Parricidium, quasi Patricidium, vel Parenticidium aut Parium caedes, prouti sunt supra nominatae Personae; quibus, ex sententia Ciceronis etiam Patria, quae locum obtinet Parentum, additur. Unde, communi isto vocabulo, ab ultima significatione deducto, omnium praenotatorum caedes, Parricidia

agitur. Licet proprie et praecise tantum tres alias enumerentur; Definitivus, Legalis, et Coniecturalis, apud Rhetores. QUAESTIO SEPTIMA. Quid sunt Suspicio, et Praesumptio? Prouti huic instituto deservire videntur: Suspicio est, levis opinio contra aliquem, de re aliqua; quasi per ipsum patrata, concepta ex Propriis illius signis, Antecedentibus,

scilicet nulla directa probatio causae haberi potest, et Accusatus multis indiciis oneratus, et pene convictus est; ac ideo ex huiusmodi praemissis suspicionibus, et praesumptionibus, aliisque certis indiciis, quae plus quid sunt, quam simplex praesumptio, et minus quam Semiplena probatio, Mynsing. Obs. 97. cent. 6. Iudex meritum rei, seu facti, eliciendum statuerit, ut etiam ad finem Prologi habetur, veluti ex istis

torturae repetitione, Iudices omnes cavere debent, sicut ab igne. Et si avidi inanis gloriae, vel ulciscendae vindictae, contrarium fecerint, non modicum conscientiae suae praeiudicabunt, et etiam in die Iudicii, rationem eius sunt reddituri procul dubio, quia semel confessus in tormentis, nisi perseveraverit, vel novis indiciis torturari poterit, condemnari per Iudicem nequit, ut proxime dictum est; sed absolvi debet; Siquidem ut

perfecta et ultima decisio litis, talibus literis, nondum exprimi consueverat; prouti neque de praesenti solet, sed solummodo memoria rei peragendae continebatur; unde recte (Memorialis) nuncupari caeptae sunt, vel quod idem illud tunc fuerit, quod nunc (Super eo) appellari solet. III. Meritum causae, super quo iuramentum deponi debet, hac clausula (Super eo) declarari consuevit. Styl.

literatoriam petitionem aliorum Iudicum Regni Ordinariorum, in locis testimonialibus, aut coram eisdem Iudicibus ordinariis Regni, in Conventibus generalibus Dominorum et Nobilium sunt confectae. Ex quo licet appareat aliquo modo, quid fuerint; sed quomodo sit processum cum illis, plane non elucet. Verum qualescunque eae fuerint, et quomodocunque processum sit cum illis, cum iam apud nos in Desuetudinem

iusto Dei, et hominum iudicio, absolvendus venit. Quae respondendi formulae, inter Nobiles duntaxat, in Maioribus casibus, atque etiam Criminalibus actionibus observantur, simplicesque seu Pares inter partes, intelligendae sunt. In minoribus autem, hoc est, minoris potentiae casibus. Solum tertio se abiurat. (I) 2. tit. 32. De causis vero Magistratuum, vide infra cap. 9. quaest. 31. 32. et

regressus, in libere tamen agentibus. Sed bene e contra. QUAESTIO VIGESIMA. An Reus praesertim in Maioribus causis, ut sunt, Facti, Honoris, Notae, Capitalis sententiae, et Omnes criminales ad capita tendentes, personaliter semper astare debeat? De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris fol.

ut hac pluralitate forsan numerum reiiciendorum per (A) suppleat, id nihil sibi proderit, quia (A) non contra plures, sed tantum contra adiudicatos excipere debet, et ita ubi excipere voluerit, omnes illi ad eum tantum numerum sunt revocandi, ad quantum illi Iudex adiudicavit; ac postea sic debet exceptio fieri. Sic iudicatum Posonii, citato anno 1610. et antea tempore Michaëlis Mereii Propalatini; ubi (I) cautus esse

purget. 2. quaest. 4. QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. In quibus casibus necessario perscribenda sunt nomina Coniuratorum? In quatuor hisce. Primo, in facto comprobationis genealogiarum. Secundo, literarum et literalium instrumentorum. Tertio metalium reambulationum, Quarto, in depositione iuramenti ad capita

alioquin solius ipsius Imperatoris, aliquando relaxatur. Quod tamen Iure nostro, non videtur esse usitatum. Iuris autem Canonici est eadem, cum proxime praecedenti; quia omnes infames, secundum leges, etiam secundum Canones sunt infames. Et haec tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non quidem simpliciter, sed quando quis vel non accusatur, vel convinci non potest, vel probatio contra ipsum est semiplena, vel etiam aliis modis,

par. 2. in vocabulo Infamia, et alii passim, ut Mynsing. lib. 4. Institut. tit. 18. sentiunt. Quod videlicet talis Infamia facti, debet provenire, ex communi locutione hominum bonorum et gravium, quales sunt homines bonae famae, et gravis opinionis, vel etiam Antiqui et senes viri plures; non autem ex procacitate paucorum vel etiam multarum levium personarum, aut invidorum et malevolorum, qui ex affectu potius erga personam,

et malevolorum, qui ex affectu potius erga personam, quam ex detestatione criminis, de hominibus male loquuntur. Ideoque huiusmodi illorum locutio, susque deque ferenda est omnino, quin potius ipsi propterea coërcendi sunt et puniendi. Atque eam ob rem, non Infamia Iuris, sed facti vero similius magis propellenda esse videtur, cum illa Iure determinata, aliter iam se habere non possit; haec vero nondum definita,

Denique usus etiam, sic iam obtinuisse videtur, prouti et Posonii, Anno 1612. iudicatum est. Canonistae vero numerum Compurgatorum, boni Iudicis arbitrio relinquunt; secundum quod scilicet Infamia, vel crimen, sunt magis, aut minus gravia. 2. quaest. 4. et Sylvester part. 2. vocabulo Purgatio. QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. Sed ex quibus

utriusque sexus, illius Comitatus, in quo bona occupata adiacent propinquiores et quibus de re constat. Comprovinciales autem solum Nobiles, et ex aliquo Comitatu, dicto alteri Comitatui in quo talia bona occupata sita sunt, viciniore; eo quod Nobiles etiam plurium Comitatuum maiorem inter se coniunctionem, et ad invicem congressum habent, ex eoque melius de tali re scire possunt, quam ignobiles, plusque fidei Nobilium creditur, quam

quis in causam alterius se ingerit; vel immittit, aut inserit. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. Quae sunt facienda Ingerenti antequam se ingerat? Tria. Primum, debebit Genealogiam suam deducere et comprobare ad Actorem, literali documento 1. tit. 47. hoc est omnibus literis, ad quorumcunque expositionem, seu

Dominum Comitem Palatinum quoque vadit, alterutra parte ita postulante, etiamsi ex sede Comitatus transmitti non debuisset. Quintum, quod nihil novi licet tunc addere, vel allegare, sed solum in eodem statu, quo transmissae sunt, revideri debent, approbando, vel reprobando, aut corrigendo, et emendando, et sic remitti ad exequendum Pedaneis, sive prioribus Iudicibus, si aliqua Iudiciaria onera habent annexa, quae

1609. et art. 23. anni 1613. III. Simplex omnino, absque ulla praevia Appellatione et Inhibitione, satis late patens, quo potissimum in sedibus Comitatuum, absentes et criminaliter convicti, soliti sunt uti, ut videre est infra quaest. 30. cap. 9. IV. Cum gratia nuncupatum, quod solus Princeps et Dominus noster clementissimus, ex debito regiminis sui officio, unicuique largiri et

Iuridicus, per Iudicem literarum exhibitioni, aut Iuramentali depositioni, vel oculatae revisionis, aut communis Inquisitionis celebrationi, (quae scilicet iam res ipsae sunt) praefixus et deputatus adveniat, partium ipsarum altera se per responsionem sui Procuratoris, gravatam esse, vel gravari debere sentiens et agnoscens, non expectato huiusmodi termino Iudiciariae ipsius commissionis,

quibus utrisque tamen procul dubio aliqua probatio, vel literarum exhibitio, aut Iuramentalis depositio; atque in illis, Inhibitio quoque, vel communis inquisitio, aut etiam Repulsio, quae non simpliciter dicta, sed facta iam sunt, per dictos Iuridicos processus, et sententias ac deliberationes, praecessisse videantur. Quod ipsum artic. etiam 56. anni 1550. per expressum ostendit, qui sic continet; quod Procuratores post deliberationem Communis

QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. / Sed finitis iam omnibus Iuridicis Remediis, Videndum est, quomodo ex illis, illud colligi possit, quod omnes causae Iurium possessionariorum, quae sunt longissimi processus, in quatuor terminis Octavalibus finiri possint? Iuxta Decreta 6. Matth. art. 4. et 19. Item I. Vlad. art. 54. et quomodo intelligendi illi termini? Hoc pacto nimirum; quod illi termini

TRICESIMA QUARTA. / Sed haec omnia hucusque dicta ad quas, et quot classes uno compendio reduci possunt? Ad quinque nimirum: Praeparatoriam, Exceptoriam, Remediatoriam, Processualem, et Remoratoriam. Praeparatoria sunt causarum distinctio et definitio, Citatio sive Evocatio, Proclamatio et Parium Petitio. Exceptoria, sunt exceptiones de condescensione, prorogatione, et destructione causae. Remediatoria sunt Iuris remedia, ut Inhibitio,

Ad quinque nimirum: Praeparatoriam, Exceptoriam, Remediatoriam, Processualem, et Remoratoriam. Praeparatoria sunt causarum distinctio et definitio, Citatio sive Evocatio, Proclamatio et Parium Petitio. Exceptoria, sunt exceptiones de condescensione, prorogatione, et destructione causae. Remediatoria sunt Iuris remedia, ut Inhibitio, Prohibita, Prohibitio, Repulsio, Appellatio, Novum Iudicium, et Procuratoris revocatio. Sic dicta,

et Remoratoriam. Praeparatoria sunt causarum distinctio et definitio, Citatio sive Evocatio, Proclamatio et Parium Petitio. Exceptoria, sunt exceptiones de condescensione, prorogatione, et destructione causae. Remediatoria sunt Iuris remedia, ut Inhibitio, Prohibita, Prohibitio, Repulsio, Appellatio, Novum Iudicium, et Procuratoris revocatio. Sic dicta, quod parti in causa succumbenti, quoddam levamen, quemadmodum aegris medicamen adferre, et aut

quid praeter intentionem evenisset, inventa et introducta fuisse dignoscuntur; sed iam ex ordinaria consuetudine, et absoluta partium voluntate, sic usurpari coepta sunt. Ubi Nota. I. Iuridica remedia sumi dupliciter, generaliter scilicet, quae in processibus Causarum observari solent, ut haec iam proxime dicta. Et generalissime, quae nimirum utcunque ad conservandum et vivificandum,

scilicet, quae in processibus Causarum observari solent, ut haec iam proxime dicta. Et generalissime, quae nimirum utcunque ad conservandum et vivificandum, de futuro Ius, etiam extra processum causarum observari solent: ut sunt Protestatio, Contradictio, alia Inhibitio, et Prohibitio, Revocatio, Retractatio, Annihilatio, Cassatio, Mortificatio literarum vel Fassionum, et Reiecta. II. Priora illa Decium lib. 4. sui Syntag. tit. 15. et 16. hoc

neque ullus usus esse potest, absque consensu populi. Ergo frustra est calceus, cuius nulla est calceatio. Quanquam quisque suo sensu abundet, et unicuique suum sit ingenium, atque trahat sua quenque voluptas. Processualis, sunt communis Inquisitio, Iuramentalis depositio, Oculata Revisio, et Collateralis attestatio. Sic dicta, quia processum causae, hoc est, iam factas partium allegationes et responsiones, probando vel improbando

art. 13. Quod idem etiam in casibus criminalibus intelligendum est, ut videre est, quaest. 31. huius . III. Res illae apud ipsum tempore captivationis suae inventae, sunt de iis intelligendae, quae solius ipsius propriae fuerint, et non alterius, quae scilicet per ipsum malitiose acceptae extiterant, quia tales damnificato restitui debent: prouti iam communis usus tenet; et

debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est, ubi scilicet omnes simul talibus debitis, mutuis, et depositis coutuntur; ideoque propter huiusmodi communem usum, satisfacere debent. Aliud item est; quod illae sententiae sunt personales, hae autem reales, quae aliis etiam communes esse possunt. Quam denique portionem suam in dictis Iuribus possessionariis filii, vel fratres, aut alii successores sui de

fol. 169. Maioris decreti. III. Quod etiam in causis coram Illustrissimo Domino Palatino vertentibus, in quibus Fiscus Suae Maiestatis Regius contra aliquos agit, ac quibus nulla affixa sunt birsagia, sed simpliciter ad Notam tendunt, ex eoque ad bonorum amissionem; ex iis, ipsi quoque Domino Palatino, nulla portio (ne quidem redemptibiliter ut nonnulli putavere) provenit; sed tota haereditas et

monetarum, mutilationis membrorum et aliorum similium casuum, una parte affirmante Notam, et altera negante, 2. tit. 75. Ubi Nota, quod causae bonorum, quae sub praetextu Notae infidelitatis sunt apprehensa, possunt quidem discuti in Comitatibus, quo ad ipsam apprehensionem bonorum; verum de Nota infidelitatis ipse Rex cognoscit et pronunciat, et Nemo Alter art. 43. anni 1559.

verbum aliquod, vel dictum minus honestum, vel aliquem contaminans, in sede Iudiciaria prolatum fuerit, ipsa propter sui sanctitatem violari, id est contaminari, pollui; et probris affici dicitur: Siquidem loca Iudiciaria, ut sunt dictae sedes Iudiciariae, vel etiam Senatus, publica hominum sanctione, et antiqua iam observatione, pro sanctis et religiosis haberi consueverunt. Tholosanus lib. 2. cap. 6. de Repub. et Vitruvius

1. Vlad. art. 24. et 2. tit. 48. Item si quipiam vulnera, laesiones, mortem, incendia, et alia similia enormia perpetrarent manifeste, in quibus casibus ex parte eorundem, si praesentes sunt, et comprehendi possunt, Iudicium et Iustitia impendatur, et sic eisdem debita poena infligatur, Iure mediante. 1. Vlad. art. 91. et art. 2. anni 1608. ignobiles autem ubique capi possunt.

voluerint, cum adversa parte, licebit illis, eadem quaest. 8. An tamen post capitalem poenam, Actori damnificato etiam damna rependi ex rebus et bonis ipsorum debeant; nec ne? Non leves sunt opiniones inter graves viros. Aliis dicentibus, sufficere capitis supplicio omnem luere noxam, ut et in proverbio est, vulpeculam detracta pellicula, pro omni noxa satisfacere. Et Aliis distinguentibus,

Cur hoc loco sequi debent Executiones? Quia posteaquam actum est de causis per omnia Iuridica remedia, et eae iam in angustam omnino rem adiudicatam quae sententia dicitur deductae sunt per Actorem, ne frustra sibi magni et diuturni suscepti labores, ac graves expensae cedant; necessarium plane, et iuribus ac consuetudinibus Regni consentaneum est, ut quae Iudicialiter decernuntur, ea debitae quoque

aut mendicantes, et quidem seriatim debent transmitti. 6. Matth. art. 10. et 1. Vlad. art. 43. Et dicuntur Fide dignitates, quia ex publica Regni constitutione, ita privilegiati sunt, quod fide digni habeantur, ut patebit quaestione sequenti. QUAESTIO UNDECIMA.

praemisso, exigere neglexerit, punietur, et ipsa Executio sine iuramenti depositione, relata vana erit et irrita. art. 50. anni 1559. Ubi Nota, quod si aliquando, (prout res humanae sunt caducae et fluxae, quae posteaquam parum effloruerint, vicissim deflorescant, ac intereant) alter executorum morte praeveniretur, ut huiusmodi Executionem referre non posset: ne tali casu principalis Iure suo destituatur,

tripliciter. I. Pro causae alicuius ex allegatis et responsis partium, per Iurisperitos Iudices, ordine iudiciario, legitima, et in aliis quoque semper eodem modo, observata adiudicatione; ut sunt omnes Iudiciariae consuetudines maiorum nostrorum Iurisperitorum. Et ita sumptum, non est nocivum, neque cuiquam praeiudicans, quin potius est iam lex ipsa, secundum quam et alia similia Iudicia fieri debent. II. Pro

alieno, iudicare debet. III. Pro privato Iudici affectu, quasi in contrarium iam praeiudicantis, antequam scilicet audiat legitimas facti rationes, et intelligat iustas Rei defensiones. Atque haec duo mala sunt, et semper fugienda. Unde et Cicero olim peroraturus, non abs re, semper sibi ab huiusmodi praeiudiciis demulcendo prius animos Iudicum exordiis, praecavere solebat. Tertio, an Iudex alterutri partium, vel etiam utrique

adversae satisfacere, vide supra quaest. 2. cap. huius. QUAESTIO DECIMA QUARTA. Qui, et quot sunt Ordinarii Iudices Regni? Hi tres. Dominus Palatinus, Dominus Iudex Curiae, et Dominus Secretarius Cancellarius, tanquam personalis Regiae Maiestatis praesentia. art. 15. anni 1536. (qui hodie est,

sententiae, in duas aequales partes diversae pares fuerint, illa tamen potior erit, cui Dominus Personalis subscribit. Sic et coram Illustrissimo Domino Palatino, cui similiter idem Dominus Palatinus subscripserit; quia illi sunt supremi Iudices. QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. Quae poena, si quis ad haec, Officia Praelaturae, Baronatus, et Assessoratus electus, in se levare

hominis posse adimplere legem Domini) enititur dicto Iuramento suo, satisfacere. Secunda, sed suntne leges verae (obiiciet Iudex) quod secundum eas Iudicare debeat, quia soepe videntur se aliter habere? Sunt maxime verae, quia ex communi omnium Dominorum Regnicolarum, libero voto statuuntur, et per legitimum Principem confirmantur; ideoque quia sic placuit omnibus, pro veris haberi debent. Et si vero aliquando in particulari

confirmantur; ideoque quia sic placuit omnibus, pro veris haberi debent. Et si vero aliquando in particulari aliquo casu, secus fortassis apparet; in collectivo tamen sensu, et communi intelligentia, fineque ad quem ordinatae sunt, semper pro veris reputantur, nec licet illas iam cuiquam rescindere, vel aliter reformare, sed secundum ipsas, necesse est omnes iudicare, et iudicari. Ibidem

talem iuraturum, vere et iuste iurare debere, et non peierare, ex quo potius sanctae et religiosae, quam onerosae et exosae esse debent. Ast si quis cauteritatam habens conscientiam illis abutitur, propter talem abusum, non sunt culpandae, quia sic optimae quaequae res, vitiabuntur propter sui abusum. Et quia Iudex, non secundum conscientiam, sed secundum allegata et probata iudicare debet. Prolog. cap. 15. uti iam dictum

illis. Secundo, Legem si quam habet, in scripto Iure Tripartiti, vel Maioris decreti proponet, quam Iudex ex officio suo, scire, et interpretari debet; quia teste Cicerone pro Cluentio; Iudices sunt interpretes legum, ac veluti lex ipsa loquens, ut idem 3. de Legibus inquit. Tertio, consuetudinem (seu usum) loci urgebit, quam Iudex, tanquam propriam loci, et sibi bene notam admittere debet. 2.

4. et infra quaest. 9. cap. 12. QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. Qui repellendi sunt a vero Iudicio? Hi Tres. Calumniator a calumniando, id est, decipiendo dictus; qui falsa crimina intendit, et convictus punitur poena talionis Iure Canonico; ast Iure nostro, videtur

in criminalibus committere debebit? Hisce tribus. Primo Deo, qui non est volens iniquitatem, et quem, nihil in coelo et terra latet, sed omnia illi plana sunt et pervia, scrutaturque corda, et probat renes, ac occulta et abdita quaeque videt et introspicit; ideoque decipi non potest; ut et Leo Papa dicit; ista est scientia summi Iudicis, cui pervium est omne solidum, et apertum

spe, sufferre velit. QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. Quare principium huius operis a causis incipiat, finis vero Reo claudatur? Propterea, quia Causae sunt primum statim obiectum ipsius Iudicii, quae cum multiplices sint, earumque qualitas diversa, ante omnia necesse erat, primo statim loco de iis egisse easque distinxisse, ut tanto facilius quilibet postea in reliquo

vel unica tantum praecesserit, nihilominus tamen causa, in sex ultimis diebus levari possit, et consuevit. Quanquam iam et alioquin novella constitutione anni 1618. art. 65. ad duas tantum restrictae sunt: alteram cum onere, et alteram sine onere. CAPUT UNDECIMUM. / De Processu Iudiciario, in Sedibus Comitatuum observari

QUAESTIO SECUNDA. / Quotuplices igitur causae controvertuntur in Sedibus Comitatuum? Duplices, Seriales, et Extraseriales. Seriales sunt omnes causae violentiarum, damnorum, iniuriarum, et his similium, factum potissimum Minoris potentiae, cuius poena centum florenis compensantur, tangentes. Licet interdum in harum numerum recipiantur,

tangentes. Licet interdum in harum numerum recipiantur, nonnullae etiam factum Maioris potentiae concernentes; ex eo, quod propter Iudicum pedaneorum, limitatam authoritatem, poena aequalis est. Extraseriales vero sunt diversae, et Primo, omnes criminales, hoc ordine, homicidiorum, incendiorum, furtorum, praedoniorum, maleficiorum, et adulteriorum, etc. Secundo, Causae privilegiatae pauperum, quae primo quoque die sedis

Per quos fieri solet Citatio? Per Iudices Nobilium, in nonnullis amplioribus Comitatibus per Vice-Iudices Nobilium, de domibus quidem habitationum, sive solitis residentiis citandorum, solum per eos in quorum processibus sunt; personaliter autem in solito loco communi sedis Iudiciariae, vel congregationis, indifferenter, per quemcunque Iudicem Nobilium, vel Vice-iudicem Nobilium fieri assolet. Ubi Nota, quod si aliquando contingat,

causae, nec non violentiarum, damnorum, verberationum, captivationumque, tam in factis minoris, quam etiam maioris potentiae uniformiter, tum contra Nobiles seu Dominos, cum contra famulos ignobiles, et colonos, strictissime sunt privilegiatae, ut patet art. 3. et 4. anni 1608. et art. 29. anni 1609. Item art. 23. anni 1613. Caetera huc spectantia, ad pleniorem processus huius cognitionem, petenda sunt semper ex primo processu, qui in Tabula Suae

contra famulos ignobiles, et colonos, strictissime sunt privilegiatae, ut patet art. 3. et 4. anni 1608. et art. 29. anni 1609. Item art. 23. anni 1613. Caetera huc spectantia, ad pleniorem processus huius cognitionem, petenda sunt semper ex primo processu, qui in Tabula Suae Maiestatis Regia, observari solet; et comprehenditur decem prioribus capitibus. Hic autem specialis processus in Comitatibus observari consuevit.

eorum extra hoc Regnum non aliter, nisi modo praemisso per Appellationem extrahebantur, annotato 3. Vlad. art. 63. QUAESTIO TERTIA. / Quae sunt causae fori Spiritualis, sive Ecclesiastici? Antiquitus hae erant: factum testamenti, Matrimonii, Dotum, et rerum paraphernalium, periurii, verberationis et spoliatis Clericorum, et Mulierum, nec non aliae his

sic et causae Viduarum, et miserabilium personarum huc spectant. Enchir. fol. 14.) Sed postmodum quasi post annum octavum, a dicto anno 1492. Causae dotum, et rerum paraphernalium translatae sunt, ad Octavas breves, id est, ad forum Locumtenentiae anno videlicet 1500. 4. Vlad. art. 16. ubi modo quoque discuti solent, art. 14.

solent, art. 14. anni 1536. et art. 2. anni 1555. Similiter decimarum quoque causae, novissimis constitutionibus annorum 1608. et 1609. ad sedem Comitatus reductae sunt. Ubi Nota, Primo, praetactas causas, diversa ratione, ad diversa pertinere fora; ita videlicet; ut quando pure de iniuriis, vel violentiis, deque rebus mobilibus sonant, ad forum Ecclesiasticum, quando autem in iis

QUAESTIO QUARTA. / Quomodo vocantur literae Appellationis, quae de foro Ecclesiastico extradari solent? Apostoli, qui sunt literae illae, quas nos vulgo transmissionales vocamus, cum causa, ab inferiori, seu pedaneo Iudice, ad superiorem maturioris revisionis gratia transmittitur. Dicti ab apo quod est de et

onerare expensis, ex eo, quod non timeant, sibi poenam Aucariorum irrogari posse; quae Procuratoribus in hoc foro, super Calumnia iuratis, inferri solet. art. 27. anni 1567. Ideo si aliqui eorum sunt beneficiati, amissione beneficii per Ordinarium suum, de facto puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive non, utrique de facto per eundem, perpetuis carceribus, tanquam falsarii et periuri mancipantur,

quibus tamdiu solemus nos legibus Regni firmare, quamdiu eas nobis, ac causis nostris suffragari viderimus; ast ubi iis destituti fuerimus, illico ad dictas sanctiones Canonicas, confugium capere cogimur, quae longe ampliores sunt, et latius sese extendunt, supra quaest. 13. cap. 1. Ubi Nota, quod licet sedes spiritualis utatur legibus Regni, in aliquibus causis, non tamen aeque utitur Iuridicis

sit, omnem impensam ludat, et damnum patiatur. Verum postquam iam in abusum devenire coeperunt; dum scilicet Actor non contentus primaria sua actione, alia adhuc et alia ei adiungere satagebat, in disputationem attractae sunt a Dominis Regnicolis, adeo ut omnino easdem sublatum iri cupiverint. art. proxime citato 49. anni praenotati 1563. Sed usque nunc adhuc indecisae manent, unde tota essentia et usus earundem, stabit in

declaratum est, causa discutitur, coram Vicario, iuxta leges Regni, ubi haberi poterint; ubi autem non, iuxta Canones, seu quod idem est Canonicas sanctiones; quae a celebrioribus Canonistis, sive Summistis peti debent, veluti sunt, quibus potissimum in sede Metropolitana Strigoniensi utuntur, Hostiensis, Antoninus, Sylvester, et alii huius classis authores, Speculator, Navarrus, Covarruvias, summa Angelica. Ac denique ex Decretalibus quoque

transmitti Appellatio, ut multi dicent.) Ad haec vero omnia clarius intelligenda, non abs re fuerit omnes literas Causales huius fori, cum tenoribus subiicere, quarum in processu mentio fieri solet, quales sunt hae infra annotatae.
LITERAE. Citatoriae cum suis Relatoriis. Libellus, seu tenor Actionis, atque acquisitionis.

cognitionem praegustaretis. Quae etsi trita et tenuia omnia, prima fronte esse videbuntur; ubi tamen necessario adhibita extiterint, haud dici potest, quantum et lucis, et utilitatis rebus sunt allatura. Ideoque vobis tanto gratiora esse debent, quanto maiori cum commoditate, universa hic simul reposita habebuntur, ut scilicet his sic perceptis et cognitis, ad solidiora et penitiora Iurium, ac legum patriarum penetralia,

est hoc vitio mersus Kithonithius, extra est:
Ille animum multis artibus erudiit.
Castaneae fructus, quid utrinque; Cydonia signant?
Hinc studii spinas, hinc et amaritiem.
Cassis aperta quid est? Quid sunt diademata? Dicam:
Regius inde favor; nobile ab inde decus.
Alati Gryphes tollunt vexilla sub axem:
Victoris Kithonych, parta trophaea notant.
Barbaries, o Magne virum, tibi porrigit herbam,

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report