Your search found 902 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 418-579:

sane, quod eorum venenatae malitiae in hoc genere maleficii grassanti opponam, non habeo aliud, nisi quod oro Omnipotentem illum patrem, ut ille talium conatus potenter reprimat. Cui et illud addo, quod cum agnoscam meam in tantis rebus infantiam, et in hoc labore festinationem, nolo quenquam meis dictis aut regulis plus tribuere, quam quantum ipsa exempla, ex quibus regulas extruxi, evincere videntur. Sciant etiam omnes studiosi, nunquam satis caute circumscribi regulas legesve posse, quin alicubi aliquid plus aut minus iusto, aut etiam obscurius dicatur: tanta est harum

usitati notique sint. Comparationem notat. nam Hebraei, cum non habeant comparativos ac superlativos, positivis pro eis utuntur, apposita particula comparativa Min, Quam vel Ab: vel additis, vel omissis adverbiis intendendi. Psal. 119. Ab inimicis, a senibus et praeceptoribus meis sapiens fui: id est, sapientior illis, aut quam illi: nam in comparatione plerunque eam per Quam exprimunt. Ponitur ibi praepositio Min, a vel ab, pro Latino Quam. Psal. 8. et Hebr. 2. Minuisti eum paulisper ab angelis: id est, prae angelis, aut infra angelos. Lucae 18. Amen

habere. ¶ OCCULTUS, vox vicina huic est, de qua pauca addemus, ob hanc significationis convenientiam, ne sit necesse eam infra prolixius exponere, et res natura coniunctas distrahere. Occulta aut abscondita aliquando vocantur peccata, ut Psalm. 19. Errores quis intelligit? ab occultis meis munda me. id est, etiam ab illis peccatis, quae ego ipse ignoro, aut peccata esse non puto. Dicuntur peccata etiam ideo occulta, quia homines ea sedulo occultant et excusant, ut Adam: vel etiam, quia secreto plerunque ab hominibus patrantur. 2. Corinth. 4. Sed abdicavimus occulta dedecoris:

IESU CHRISTO, in hanc sententiam loquimur: Pater, fateor, debeo tibi ingentem summam 10000, aut potius infinitorum talentorum, nempe iustitiam perfectissimae obedientiae, et integritatem imaginis tuae ad quam me creasti. Debeo etiam iustitiam plenissime exoluendarum poenarum pro omnibus peccatis meis: proque hac ipsa horrenda imagine diaboli quam totus corruptus, perversus, et inversus circumfero, natura te contemnens et odio habens. Hoc ingens debitum plenissimae iustitiae, cum nec ego nec alii homines ullo modo persolvere possimus, tu pro tua immensa clementia humani generis misertus,

persolutionem iustitiae, perinde ac si a me ipso praestita esset: illa me orna, iustifica et absolve, et porro etiam vita inde proveniente dona, et bea. Munda aut ablue me ô Pater, filii tui mihi hîc a dextris astantis et patrocinantis, preciosissimo sanguine, ab omnibus debitis ac peccatis meis. Acceptila ô Pater benignissime, aut acceptam ferto mihi persolutionem debiti iustitiae, ob hanc alienam mei causa factam imputatamque mihi iustitiae persolutionem, perinde ac si ego ipse revera tibi eam largissime cumulatissimeque praestitissem: cum ego eam tantum imaginarie, dum mihi

ponitur pro semine virili, ob similitudinem. Isa. 48, Audite me domus Iacob, qui de aquis Iudae existis. Sic Num. 24, Defluent aquae ex situla Iacob: id est, copiosam posteritatem propagabit. Pro lachrymis, ponuntur Ierem. 9, Quis dabit capiti meo aquas? Rivi aquarum descenderunt ab oculis meis, Psal. 119. pro, large flevi. Aquam fundere super manus alicuius, est ministrare illi: ut 2. Reg. 3, Elisaeus dicitur fudisse aquam super manus Eliae: Aqua pro baptismo, Iohan. 3. Nisi quis renatus fuerit ex Spiritu et aqua. Sic et 1. Iohan. 5. Vena aquarum

Zach. 9. Tetendi mihi arcum Iuda, implevi manum Ephraim. Et 1. Sam. 2, Arcus fortium est fractus. et saepe alias. Arcus aeneus aut chalybeus, saepe pro summa vi. Iob 20. Cum fugerit arma ferrea. Psal 18. Qui docet manus meas ad praelium. Et, Conteritur arcus aeneus brachiis meis. Arcus pro iaculatoribus. Isaiae 22. Principes tui fugerunt, simul ab arcu ligati sunt. Iaculatores enim ac sagittarii ut levioris armaturae, celerius sequuntur fugientes, praeterea suis telis a longe eos assequi possunt, eoque plures capiunt ac ligant. Gladio et arcu aliquid efficere est

mendacium principis persequutorum obruat ipsum. Percutiet caput super terram multam, Psal. 110. id est, praepotentes tyrannos late regnantes. Errare fecit capita populi instar ebrii, Iob. 12. id est, summos gubernatores reddit incertos, quid agendum aut omittendum sit in summis meis difficultatibus. In hoc sensu adiungitur et opponitur ei Cauda, quod sit et ultimum et ignobilissimum membrum. ut Isa. 19, Nec erit Aegypto opus, quod faciet caput vel cauda: pro, neque magnates neque plebeii facient quicquam salutare. Peregrinus evadet in caput, et tu in caudam, Deut.

CELARI aliquid ab aliquo, est latêre eum. Hier. 32, Num a me celabitur quicquam? id est, num aliquid me latere, fugere, aut mihi occultari poterit? CELSUS, alias valde munitus, ut Psal. 61, Ad petram quae est celsior me, deduc me: id est, munitior quam ut ego eam meis viribus expugnare possim: quia loca celsa valde munita, et veluti inexpugnabilia esse censentur. Alias pro dignitate ponitur, ut Iob 4, Orna te celsitudine. CENTUM, alioqui numerus certus, pro quovis magno ac incerto numero poni solet. ut Ecclesiast. 6. Si genuerit vir 100

Esaiae 45, Cyrus vocatur Meschias. Ps. 105 ponitur haec vox pro omnibus piis praesertim autem sacerdotibus aut doctorib. verae religionis. inquit enim: Non permisit hominem molestare eos, et obiurgavit propter nos reges: ne attingatis Meschias, id est Christos aut unctos meos, et prophetis meis ne malefeceritis. Scriptura tribuit omnibus piis spiritualem unctionem: de qua voce acre in vocabulo Unctio dicetur. Utile porro est, nomina Christi in promptu haberi. Quare adscribemus ea primum, ut sunt in Veteri testamento. Appellationes naturae humanae promissi Messiae convenientes,

testantur. Iohan. 14. Si quis diligit me, verbum meum servabit, et pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus. Qui non diligit me, sermones meos non servat. Manifeste se et verba, hoc est doctrinam distinguit. Si Moysi scriptis non creditis, quomodo verbis meis credetis? Iohan. 5. Sermo quem ego loquor, non est meus, sed eius qui me misit patris. Soter, Salvator ab Angelo vocatur, Lucae 2. Samaritani a Christo recens conversi, et vera fide flagrantes, eum salvatorem mundi appellant, Iohan. 4. Simeon vocat salutare Dei. Respicit autem haec

multa, et terribilis super omnes in circuitibus eius: id est, super omnes qui ei astant. Ibidem: Et veritas tua in circuitibus tuis: id est, passim circa te, in omnibus rebus tuis. Sic quoque Psalm. 27. Exaltabitur caput meum super inimicos meos, in circuitibus meis. Sic Psalm. 31. Audivi vituperationem commorantium in circuitu. Et 34. Angelus Domini castra metatur in circuitu timentium eum. Copiam videtur significare, Psalm. 12 In circuitu ambulabunt impii, quando exaltantur utilitates filiorum hominum: id est, regnantibus tyrannis omnia complentur

Sic Bonus coram Deo: pro, coram iudicio Dei. Ecclesiast. 1. Peccatori dat occupationem, ut congreget et coacervet, ut det bono coram Deo: id est, cui Deus vult. Sic 2. Sam. 22. Psalm. 18. Reddidit mihi secundum puritatem manuum mearum coram oculis suis. Ierem. 17. Quod exivit de labiis meis, coram te fuit: pro, mea vota ac petitiones tibi nota probataeque sunt. Coram Deo aliquem firmari, Psal. 102: et Ierem. 30, aliqui intelligunt a Deo firmari: melius tamen, in eius noticia ac vera pietate confirmari. Sic et coram Deo habitare, Psal. 31.

est homo peccati et filius perditionis, omnia peccatis et impietate contaminans, perdens, ac vastans. De quo genere Hebraismi in Regulis universalibus prolixius dictum est. DESPICERE, aliquando in vulgata versione ponitur pro summa cum voluptate aliquid videre. ut Ps. 53. In inimicis meis despexit oculus meus: pro, vidit optatam ultionem. Et Ps. 112. Donec despiciat super inimicos meos. Sed de hac phrasi in verbo VIDERE agetur, quo verbo Hebraea vox melius redditur. DESTRUERE, valde usitata metaphora, significat rem quamcunque vel prorsus evertere, vel certe

alibi, dicitur, Durum esse incidere in manus Dei viventis. Caeterum cum de hominibus hac phrasi utimur, habet etiam plures idiotismos. ut, Esse alicui aliquid ad dexteram, significat in maxime opportuno ac primario loco, sive ad bonum, sive ad malum. Psalmo decimosexto: Dominus est a dextris meis, ne commovear. Et Psalmo 109. Dominus astitit a dexteris pauperis, ut salvam faceret animam eius a persecutoribus. Sic et Psalmo 110. Dominus a dextris tuis, vulnerabit in die irae suae reges. id est, prompte tibi pugnanti et periclitanti succurret, caesis et oppressis tuis adversariis.

oculato queat. Denique tanta est in homine non tantum caecutientia in iudicando vero ac falso, ut non immerito ab Aristotele noctuis comparemur: sed etiam negligentia in scrutanda veritate, praesertim religionis, ut nihil levius curet. Quin potius insuper etiam contraria mala sunt in homine, ut in meis scriptis de Originali malitia et libero arbitrio prolixe ostendi: nempe, hallucinatio seu approbatio falsi ac mali, atque adeo et perversissimum quoddam studium falsi et mali. sicut non male dictum est a veteribus, mendacia et obtrectationes alienae famae esse suavissima obsonia conviviorum.

Ecclesiast. septimo, Genesis 47. Increpationis dies, et blasphemiae, est dies haec: 2. Regum 19. pro, nunc premimur, et maledictis obruimur. Alicuius dies, in plurali, aut Dies vitae alicuius, pro tempore eius. Psalm. 102. Dies mei sicut umbra inclinati sunt. Psalmo 116. In diebus meis invocabo. pro, quamdiu vixero. Sic libro primo Samuelis capite 25. 1. Reg. 1. Iuxta dies arboris. Esaiae 65. Iuxta dies arboris erunt dies populi mei. pro, tam diu vivent, quamdiu vivaces arbores. Iuxta aut secundum diem hanc, significat hodie, vel circa hoc tempus. Genesis

tantum usque ad illam, affirmat aut negat aliquid factum esse, existere aut fore, non vero contrarium postea esse subsequuturum denotat. Tale est illud: Non cognovit Ioseph Mariam, donec peperit primogenitum filium. Item: Non reversus est coruus, donec exiccatae sunt aquae. Item: Sede a dexteris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum: affirmat Christum tandiu regnaturum, non negat postea. Habet etiam saepe quasi amplificativam quandam vim, ut indicet subinde crescere ac maius fieri id de quo agitur, donec in summum quendam gradum perveniat: sicut istud ipsum exemplum de

dicuntur. Eph. 5, Surge qui dormis. Ne igitur dormiamus, sicut et reliqui: 1. Thess. 5. Aliquando etiam summam tranquillitatem et securitatem in communi vita significat. ut Psal. 3. Accubavi, dormivi, et evigilavi, quia Dominus suscepit me. id est, in tota vita et actionibus meis fui securus, protectus et defensus â Deo. Somnum dare oculis, et palpebris dormitationem: securitatem, quietem ac neglectionem aliquarum rerum agendarum significat. Si dedero somnum oculis meis, et palpebris dormitationem: Psal. 132. pro, non conquiescam donec aedificavero

3. Accubavi, dormivi, et evigilavi, quia Dominus suscepit me. id est, in tota vita et actionibus meis fui securus, protectus et defensus â Deo. Somnum dare oculis, et palpebris dormitationem: securitatem, quietem ac neglectionem aliquarum rerum agendarum significat. Si dedero somnum oculis meis, et palpebris dormitationem: Psal. 132. pro, non conquiescam donec aedificavero templum. Sic initio Prov. sexti. Dormire in morte, Psal. 13, intelligo de aeterna damnatione. inquit enim: Illumina oculos meos, ne unquam obdormiam in morte. Non cupit nimirum

pro, idcirco: Exod. 15 Non poterant bibere aquas, quia amarae erant, et murmuravit populus. Exod. 17. Ubi non erant aquae, et iurgatus est populus. pro, propterea. Num. 14. Quia complacitum est Domino: et introducet nos. pro, ideo, propterea. Isa. 43. Quia preciosus fuisti in oculis meis, et dabo hominem pro te. id est, idcirco, propterea. Iohan. 2. Prope erat Pascha Iudaeorum, et ascendit. pro, ideo. Dum. Gen. 7. Et diluvium aquarum fuit. pro, dum venit. Tunc. Gen. 12. Et factum est, cum accederet ad intrandum in Aegyptum: et dixit ad Saram uxorem suam. Gen. 44.

Dei. Colossens. 4. In sapientia ambulare erga extraneos. Sic Isaiae 1. Extranei aut alieni comedunt terram nostram, aut fruuntur ea. Inde καταχρηστιοσις dicitur alienus, quem non curamus, non amamus. Psalm. 69. Alienus factus sum fratribus meis, et extraneus filiis matris meae. Extraneum opus, Isaiae 28. Ut faciat opus suum. extraneum opus suum id est, insuetum, inusitatum. Plerunque exponunt ita, quod Deus saepe cogatur alieno opere uti, ut suum perficere possit: id est, percutere ut sanet. EXTREMUM, varia significat,

a facie ignis, sic pereant impii a facie Dei. Sic Psalm. 9. Cum revertentur retrorsum inimici mei, peribunt a facie tua. id est, tu perdes eos ira tua. Levitici 17. Obfirmabo faciem meam contra animam illam. pro, irascar ei vehementer. Psal. 51. Absconde faciem tuam a peccatis meis pro, ne observes, neve ea respiciens irascare mihi. Sic Psalmo 10. Abscondit DEUS facies suas, ne videat unquam. id est, non curat nostras iniurias, aut miserorum calamitates. Contra saepe etiam in

eius: sicut et vetus versio habet. Conferunt igitur aliqui hanc loquutionem cum illa Simeonis, ad divinam Virginem dicta, Gladius penetrabit animam tuam: id est, tam ingenti dolore cruciabere et affligere, ac si gladio esses confossa. Sic Psalm. 42. Sicut gladius in ossibus meis, dum me quotidie probris afficiunt, diceres Ubi est Deus tuus? Alioqui si plane incatenatus fuisset, non potuisset varia negocia carceris expedire Hieremiae 15 locus est subobscurus, ubi inquit: Num ferrum atterit ferrum, aut aes ab Aquilone? Quidam enim putant, dicere Deum, hostem

Psalmo trigesimoprimo: Ego autem dixi in praecipitatione aut festinatione mea, reclusus aut avulsus sum a conspectu oculorum tuorum. Psalmo 116, Dixi in festinatione mea, Omnis homo mendax. id est, ut aliqui exponunt, suspicabar Samuelem mihi de regno mentitum esse, ideoque me deseri a Deo in meis summis periculis. Possis etiam intelligere, quod dicat, se in eo periculo agnovisse tum suam vanitatem, quod Deo fidere non potuerit: tum aliorum, a quibus sit desertus: sed Deum sibi prompte succurrisse. 1. Samuelis vigesimotertio: Fuit David praeceps ut abiret â facie Saul. Deuteronomii

est, fortis, generosus. Filii populi, id est, populares. Levitici vigesimo: Succidentur in oculis filiorum populi sui. id est, cernentib. suis popularibus. Numeri 22. In terra filiorum populi sui. id est, in sua patria. Iudicum 14. Aenigma proposuisti filiis populi mei. pro, popularibus meis. Isaiae 22. Ne consolemini me super populatione filiae populi mei: id est patriae. Sic porta filiorum populi mei. pro, ubi plerunque populares mei stare aut convenire solent. Filius senectutis, Genesis 37. pro, in senectute natus. Contra Filius iuventutis. pro, in iuventute natus:

innocentibus insidias struentium: ut Psalmo 56. Foderunt ante me foveam. Proverb. 16, Vir impius fodit malum: id est, machinatur. Sic Iob 6, Cum fodiatis adversus amicum vestrum: pro, machinamini malum. Sic et Ierem. 18. Foderunt foveam, ut caperent me, et laqueos absconderunt pedibus meis. Quoniam autem plerunque iusto Dei iudicio fit, ut malae fraudes in authorum exitium vertantur: ideo proverbium est in Sacris literis frequens, Incidit in foveam quam fecit: Psal, 7. 9. 57. Proverb. 26, et alias saepe. Fovea ponitur etiam pro exitio, sive ex supra indicata

ipsa fruitione boni, unde gaudium oritur. Iohan. 3. Baptista dicit, Gaudium meum impletum est: id est, plene perfruitus sum bono optato, nempe praesentia ac gloria Meschiae. Sic opinor dici etiam Iohan. 15: Ut gaudium meum sit in vobis, et gaudium vestrum implentur: id est, plene perfruamini meis bonis. Dicitur et Deus gaudere super populo suo, Isa. 62. id est, delectari eorum pietate ac felicitate. Urbs gaudii mei, Ierem. 49. pro, de qua gaudere solebam. Domus gaudii, Isa. 32. id est, de qua quis gaudere possit, aut qua laeti voluptatis causa utuntur, seu denique gaudium

sunt ad violentam mortem. Nonnunquam acerbissimum dolorem. sicut Simeon dicit, gladium pertransiturum esse cor divae virginis: id est, multos tristissimos dolores, et acerbissimos moerores, qui sint ei perinde acerbi futuri, ac si gladio confoderetur. Sic et David dicit, Tanquam gladius in ossibus meis: cum tota die dixerunt, Ubi est Deus tuus? Gladius anceps aut biceps, significat rem valde efficacem. Psal. 149, Gladius biceps in manu eorum, ut faciant ultionem in gentibus. Sic Hebr. 4, sermo Dei dicitur esse penetrantior quovis gladio ancipiti. Nominatur aliquando

habet: Ted talem iustitiam quae coram Deo valeat, neminem mortalium ex suis operib. habere certissimum est. De hac igitur secundaria gloriatione, aut praestantia, dicit Paulus 2. Cor. 1. Gloriatio autem nostra est, testimonium conscientiae nostrae. quasi dicat: Non volo hominum testimonia de meis laudibus citare, quorum plerique aut infensi mihi sunt, et me pro catharmate habent, aut saltem res tantas non intelligunt: sed de meae conscientiae testimonio gloriabor, quae me amplissimo testimonio ornat. Sic et Gal. 6 inquit: Probet autem unusquisque opus suum, et sic habebit gloriam

hac ratione marito acceptam facere voluit. Eadem plane locutio ac sensus est, qui et in Cantico Mariae: nisi quod ibi afflictio aut parvitas exalia causa proveniebat. Isaiae 26: Civitatem sublimem humiliabis. i. affliges, debilitabis. Psal. 22: Vide humiliationem meam de inimicis meis. Sic de Agar ter haec vox Genes. 15 legitur. Primum enim dicitur, quod Sara eam afflixerit: postea, quod angelus dixerit. Humilieris sub manu eius: et postremo, quod angelus iusserit filium Hagar vocare Ismael, quia Dominus eam in sua afflictione. i. tristi ac plane desperata sorte

unicitur. Sexto, Isa. 2 accipitur de prava ac servili quada humiliatione, qua nos quibusvis idolo latriarum absurditatibus, corruptelis, et errorib. temere abiectoque animo subiicimus: ut nunc in Papatu fieri videmus. Humilem esse in oculis suis. 2 Sam. 6. Et ero humilis in oculis meis. i. abiectus non superbus contra Deum, etc. Sic Iob 22. Humilem oculis servat Deus. i. qui non est superbus, nec etiam ipsis oculis et sublimi aspectu superbiam cordis declarat, ut alio qui plerunque fieri assolet. Contrarium est, altitudo oculorum, et superbos mente cordis sui.

desperationis tentatis afferunt, si modo recte expendantur et explicatur. Vide de hac voce infra in verbo Possum: ubi ostenditur, Non posse, aliquando dici de re ardua, et quae conflat citra molestiam et incommodum singulare. ut Luc. 15: Iam sum in lecto una cum meis pueris, non possum surgere et dare tibi panes mutuo. Ioan. 6: Durus est hic sermo, quis potest eum audire. i. nemo sine taedio et molestia, ista paradoxa audiet, nec facile credet. Ibidem cap. Non potest mundus odisse vos. i. haud facile audit,

iniquitatem priorum. Et 1. Reg. 17: Venisti vir Dei, ut reduceres in memoriam Deo peccata mea. Item, Nolle videre peccata aut iniustitiam nostram. Psal. 51. Absconde faciem tuam a peccatis meis, et omnes iniquitates meas dele. Hoc idem dicit Scriptura proiicere post tergum, et etiam in profundum maris omnia peccata aut iniustitiam nostram: Mich. 7. Item, elongare eam perinde procul a nobis, ut est oriens ab occidente: Psal. 103. Non observare iniquitates

ut Psal. 109. In memoriam revocetur iniquitas patrum eius apud Deum, et peccatum matris eius non deleatur, sint coram Domino semper. Sic Isa 43 dicit Deus, consolans Israelitas: Ego dedi propitiationem tuam Aegyptum, Aethiopiam et Seba pro te, eo quod fueris preciosus in oculis meis, et honoratus, et ego dilexi te: quare tradam homines pro te, et populos pro anima tua. ubi Deus affirmat se suo quodam modo peccata, reatum ac poenas ab Israelitis ad gentiles quadam imputatione transtulisse, suamque iram a Iudaeis aversam in illos effudisse, et vicissim satisfactionem

mare, et exiccat illud, et omnia flumina are facit. Psalmo 9. Increpasti gentes, et periit nomenipsorum. Psalm. 61. Increpa feras arundinis. id est, reprime, retunde. Sic 1, Paral. 12 inquit David: Si venitis ad decipiendum me pro adversariis meis videat Dominus, et increpet. Id est, resistat vestris malis ac insidiosis conatibus, uosque ob eos puniat. Psalmo 149. Ad faciendas in populo increpationes: id est, castigationes, seu ad puniendos eos. De hac reali increpatione Dei etiam Isaias

Christi. Tertio, Christus commen davit animam suam in manum patris: In manu patris haud dubie non male habuit: Ergo in descensu Christus nihil est passus. Respondetur, Christum semper fuisse in manu patris, et pios omnes iam esse in manu Christi (sicut ipsemet inquit: Nemo eos rapiet de manibus meis) et tamen non omni malo caremus, nec plane sumus a Satanae tyrannide liberi, ante illam integram liberationem et glorificationem. Deinde, ut maxime intelligatur de summa quadam felicitate, In manu patris esse: tamen non necesse est hoc statim post precationem eius accidisse. Etiam ante crucem

Saepe vertit interpres hac voce המס hamas Hebraeum, quod violentiam significat, ut paulo ante exposui. Psalm. 25. Odio iniquo oderunt me: rectius forte, implacabili, crudeli, violento 1 Par. 12. Si autem venistis ad decipiendum me, pro adversariis meis, absque iniquitate mea in manibus meis, videat Deus patrum nostrorum, et arguat. in Hebraeo, cum non sit violentia: id est, violentus, seditiosus et sanguinarius conatus. Psalm. 31. Corruit in iniquitate mea robur meum in Heb. Avon, pro quovis maiori peccato accipi potest. sensus autem est:

המס hamas Hebraeum, quod violentiam significat, ut paulo ante exposui. Psalm. 25. Odio iniquo oderunt me: rectius forte, implacabili, crudeli, violento 1 Par. 12. Si autem venistis ad decipiendum me, pro adversariis meis, absque iniquitate mea in manibus meis, videat Deus patrum nostrorum, et arguat. in Hebraeo, cum non sit violentia: id est, violentus, seditiosus et sanguinarius conatus. Psalm. 31. Corruit in iniquitate mea robur meum in Heb. Avon, pro quovis maiori peccato accipi potest. sensus autem est: Dum luo poenas peccatorum meorum,

remanentibus dentes contaminat. INNOVARI, pro crescere. Iob 29: Gloria mea innovatur apud me. pro, subinde crescit, et augescit, et tanta incrementa accipit, ac si nunc primum prorsus ac ex novo, aut nova mihi donaretur. Sic Psal. 51, Spiritum innova in visceribus meis: pro, subinde magis ac magis auge. Nam Spiritus sanctus non innovatus ratione suae essentiae, sed eius donum subinde magis ac magis augetur a Deo. Sic Psalmo 103, Renovabitur sicut aquilae iuventus tua. id est, vis ac vigor tuus augebitur. Sic 2. Corinth. 4: Is qui intus est homo, subinde

aut effervescere. Avertere iram, pro tollere, Psal. 78 Multiplicavit ut averteret iram suam. i. multum lenivit Deus iram suam. Iram facere cadere in aliquem, Hiere 3. Revertere rebellis Israel: non faciam cadere iram meam in vos. i. non prorsus opprimam aut delebo vos meis flagellis. Sic Iob 6, Iram in pugillum faceretis cadere. Idem valet Dare iram suam in aliquem, Levit. 26. Iram effundere dicitur Deus, cum vehementer commotus punit aliquos gravissime. Nahum 1. Ira eius effusa est sicut ignis. s. omnia consumens. Sic et Egredi ira sicut ignis

iudicem tot annis iudicasse populum: pro, gubernasse. Sic posses interpretari illud Psal. 110, Christus iudicabit in nationibus. i. potenter regnabit in toto mundo. Psal. 105. Iudicabit orbenterrarum in aequitate, et populos in veritate sua. Zach. 3. Si in viis meis ambulaveris, tu iudicabis domum meam. Quarto, significat litigare: sicut Deus Gen. 6 pronunciat, Spiritum suum non perpetuo iudicaturum, id est, litigaturum cum hominibus. Sic dicit Ioel 3, se velle contendere iudicio, aut litigare in valle Iosaphat, cum omnibus gentibus. Unicus venit ad

et δικαιώματα, quae in talibus locis ponitur, et non κρίσις. Iudicia Dei et gentium nonnunquam opponuntur, ubi nimirum significantur contrariae religiones. Ezech. 11. Quoniam in statutis meis non ambulastis, et iudicia mea non fecistis, sed iuxta iudicia gentium fecistis. 2. Reg. 17. Non norunt iudicium Dei terrae: id est, eius ritus ac religionem. Ezech. 20. Iudicia patrum ne custodiatis: id est, corruptam eorum religionem. Iudicia pro promissionibus: Psal. 119

dicitur de arduis quaestionibus, difficilibus, et miraculosis cum dictis tum factis et gestis Dei. De priore, Psalm. 36. Iudicia tua abyssus multa. ubi de verbo Dei dicitur, aut potius de omnibus in perscrutabilibus consiliis ac cogitationibus Dei, ut et prius exposui. Et Psalm. 119. Labiis meis recensui omnia iudicia oris tui: id est, mysteria, vel etiam decreta, mandata. Psalm. 147. Non fecit taliter ulli genti, nec iudicia ipsi cognoverunt. De factis et operibus Dei mirificis. Psalm. 105. In omni terra iudicia eius: id est, mirabilia facta et gesta. Psalm. 119. Recordare

aliquid addetur. Verum [?: q- ] Paulus et tota Scriptura iustitiam nostram coram [?: ] proprie ipsam persolutionem Christi, aut [?: chirograph- ] debitique nostri abolitionem, et non ullam novitatem virtutum nobis infusam esse doceat, plenius in scriptis meis contra Osiandrum, et proprio ea de re [?: scripte- ] libello de Iustitia edito, ostendi. Huc adde verbum [?: ] putare alibi expositum. Nunc igitur ad alias [?: huius- ] cis phrases nondum expositas transeamus. ¶ [?: D- ] tari multum solet, cur

suorum perpulit eum. Labiorum egressio: id est, sermo, sententia, votum, promissio, aut aliud dictum. Deuter. 22, Num. 30. Omnis egressio labiorum eius in votis eius: pro, id quod voluit, ratum ac firmum votum erit. Psal. 89. Non profanabo pactum, quod egressum est de labiis meis. utrumque est promissio Dei, tum pactum, tum egressio oris. Hier. 17. Quod egressum est e labiis meis, coram te fuit: id est, tu nosti quid pro eis oraverim, petierimve. Sic et fructus labiorum, pro sermone accipitur, Isaiae 37, Creo fructum labiorum. Labiis incircumcisum sequeritur

Deuter. 22, Num. 30. Omnis egressio labiorum eius in votis eius: pro, id quod voluit, ratum ac firmum votum erit. Psal. 89. Non profanabo pactum, quod egressum est de labiis meis. utrumque est promissio Dei, tum pactum, tum egressio oris. Hier. 17. Quod egressum est e labiis meis, coram te fuit: id est, tu nosti quid pro eis oraverim, petierimve. Sic et fructus labiorum, pro sermone accipitur, Isaiae 37, Creo fructum labiorum. Labiis incircumcisum sequeritur esse Moyses, Exod. 4, quod impeditae linguae, aut alio qui parum facundus existeret. Labiorum ostium

labia, Prove. 16, et Iob 16, significat loqui: tametsi de matre Samuelis paulo aliter accipiatur. Labia extraneae favum stillans, Prover. 5. pro, extreme blandiuntur, seu, suavissime et mellitissime loquuntur. Assumere per labia, Psal. 16, Non assumam nomen eorum in labiis meis: pro, nec nominabo quidem eorum nomina. adeo odi idola et sectatores eorum: vel etiam in meis sacrificiis non celebrabo ea, nec pro idololatris orabo. In labiis esse diffusam alicui gratiam: pro, gratiosissime loqui, Psal. 45 de Christo dicitur. Etsi autem testentur

Labia extraneae favum stillans, Prover. 5. pro, extreme blandiuntur, seu, suavissime et mellitissime loquuntur. Assumere per labia, Psal. 16, Non assumam nomen eorum in labiis meis: pro, nec nominabo quidem eorum nomina. adeo odi idola et sectatores eorum: vel etiam in meis sacrificiis non celebrabo ea, nec pro idololatris orabo. In labiis esse diffusam alicui gratiam: pro, gratiosissime loqui, Psal. 45 de Christo dicitur. Etsi autem testentur Evangelistae, Christum habuisse singularem quandam gratiam in dicendo: tamen ibi non de prolationis

Sic Christus contritis, et peccato et ira Dei excruciatis conscientiis clamat: Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis. Aliquando pro simplici difficultate ponitur, etiansi non accedant aliqui magni cruciatus Psal. 73. Cogitavi ut scirem hoc, sed labor fuit in oculis meis: pro, difficile ac quasi impossibile fuit perscrutari, cur malis bene sit et bonis male. Laborare etiam significat, magna cum difficultate aliquid conari. ut Exod. 7, Laborabunt Aegyptii, ut bibant aquas e flumine. i. magna cum nausea cogentur uti illis corruptis aquis, aut etiam summa

[?:-quit ] : Descendere fac lachrymam veluti torrentem, per [?: ] ac noctem. Eandem adversorum et dolorum copiam exprimit Psaltes etiam, illa huic vicina locutione, Madefacere lectum lachrymis, Psal. 6. Humecto per totam noctem stratum meum, et lachrymis meis lectum meum madefacio: pro, tot malis, dolorib. ac moerorib. excarnificor, ut nec noctu quidem in lecto, a luctu lachrymisque abstinere possim. Contra quoque, Amovere lachrymas ab aliquo, est eum liberare calamitatib. ac dolore. ut Psal. 116. Eripuisti oculum meum a

prioore aut sermone exitium accersit, pium vero eripit Deus. Abscondere alicui laqueos, seu clam ponere, est, clam et dissimulanter struere insidias, molirique fraudulenter exitium. Ps. 140, 42. 64. Sic et Ier. inquit ca. 18. Foderunt foveam, ut caperent me, et laqueos absconderunt pedib. meis. Accipere laqueum animae suae, Prov 22. Ne discas vias eius, et accipias laqueum animae tuae: ine malorum mores imitando, tibimet tuaeque vitae exitium accersas. Exo. 34. Deut. 7. Ios. 27, et saepe alias prohibet Deus,

textu apparet: posterior est remissio peccatorum, seu liberatio a culpa et poena, aut gratuita iustificatio ac vita, tametsi et ipsa poenitentia aut conversio merum purumque Dei in nobis, non nostri veteris Adami opus sit. Sic et Psal. 51 Lava me ab iniquitate mea, et a peccatis meis munda me. Item, Asperge me Domine hysopo, et lavabis me, et super nivem dealbabor. Sic Iohannes dicit, nos sanguine Christi mundari ab omnibus peccatis. et Apoc. 7 et 21, Nos stolas nostras lavare in sanguine agni. Lavare manus etiam innocentiae professionem indicat: sicut candidati

esse, qui ei obedire nequeamus. Per accidens ergo lex ista ingentia mala patrat. Inter varia porro significata Legis in hoc capite 7, illud ultimum est, quod sub finem bis ponit legem pro ipsa corrupta natura, aut originali peccato. ut cum dicit, Video [?: al-- ] legem in membris meis: et, Captinor, aut captivus decor sub legem peccati. et denique ait, Mente servio legi Dei, et carne servio legi peccati. Porro 8 Capite [?: eius-- ] Epistolae, vox legis itidem quasdam difficultates et obscuritates parit: ut cum ait, Lex spiritus vitae in Christo Iesu liberavit

Omnes igitur hic homines concluduntur sub peccatum. Sed in hoc secundo capite est proprie accusatio Iudaeorum. Deinde observetur etiam ordo sententiarum huius loci, quae continet talem quandam expolitionem, ut primum rem proponat, deinde eam explicet, sicut etiam modo in primo capite dixi, et in meis Hebraismis prolixius exposui. Nam primum est propositio bimembris, breviter duos populos aut genera hominum conferens, auditorem et factorem legis. Secundo exponitur posterius membrum: nempe, quod solum legis factores sint iusti, etiamsi essent alioqui Ethnici sine caeremoniis Moysis. Tertio

alicuius aliquid loqui Iob 33. Et scientiam puram verba mea loquentur: i. puram et solidam veritatem loquar. Loqui verba cantici: pro canere, psallere. 2. Sam. 22, Locutus est David verba cantici huius Domino: i. canatavit Domino. Loqui in verbis alicuius, est idem quod Latini dicunt, Meis verbis ei salutem dices. id est, meo nomine et quidem iisdem verbis, quibus ego tibi iniungo. Ezek. 3. Vade, et loquere in verbis meis: pro, hunc ipsum sermonem eis propone, quem ego tibi. Loquendo loqui sicut et aliae huius modi repetitiones, emphasim habent. Exod. 4 Non'ne frater tuus

pro canere, psallere. 2. Sam. 22, Locutus est David verba cantici huius Domino: i. canatavit Domino. Loqui in verbis alicuius, est idem quod Latini dicunt, Meis verbis ei salutem dices. id est, meo nomine et quidem iisdem verbis, quibus ego tibi iniungo. Ezek. 3. Vade, et loquere in verbis meis: pro, hunc ipsum sermonem eis propone, quem ego tibi. Loquendo loqui sicut et aliae huius modi repetitiones, emphasim habent. Exod. 4 Non'ne frater tuus Aaron, scio quod loquendo loquetur: id est quod disertus sit, certo scio: ne ergo te amplius excuses, cum talem interpretem aut

notissima. In lumine vultus Dei ambulare, est in agnitione et favore Dei vivere ac agere, pietatique studere. Iob. vigesimonono. Cum fulgeret lucerna eius super caput meum, et per tenebras ambularem in lumine eius: id est, cum ipse propitius me ubique rexit, protexit, ac promovit, et ubique meis conatibus successum largitus est. In lumine vultus Dei ambulare, Psalmo octuagesimonono, aut simpliciter in lumine Dei, Isaiae secundo, significat in cognitione et favore Dei agere, ac pie vivere. Ambulare in lumine viventium, Psalmo 56, significat (sicut supra dixi) luce uti viventium,

macula, et eris firmus, et non timebis. id est. tunc demum poteris bona conscientia orare, ac petere opem a Deo. Adhaerere in manibus maculam, est aliquid mali conatus aut operis moliri aut patrare. Iob 31. Si declinavit gressus meus a via, et ambulavit cor meum post oculos meos, et in manibus meis haesit macula, seminem ego, et alius metat. Contra sunt Manui immaculatae, vita irreprehensibilis. Prov. 9. Qui castigat derisorem, recipit ignominiam: et qui arguit impium, recipit maculam: id est, caret praemio, nihil proficit, conciliat sibi odium, et aliquod aliud in commodum. Puer

anima mea Dominum: id est, ego tota, idque ex animo, celebro Deum. Magnificari aliquem coram aliquo, aut in oculis eius, est eum magnifieri, magnipendi. ut cum 1. Samuelis 24 dicit David ad Saulem, postquam ei pepercisset in castris: Ecce, ut magnificata est anima tua hodie in oculis meis, magnificetur anima mea in oculis Domini. id est, sicut ego magnifeci hodie vitam tuam, tibique peperci, [?: ] te interficere potuissem, et pro hostilitate nostra [?: ] debuissem: sic Deus vicissim me charum habebit conservet in periculis. Magnificare calcaneum:

libro legis superimposuerint: aut accipiatur hic manus pro auxilio. quasi dicat, Ne adiungas tuas vires impio, ne adiuveris eum in mala causa. In manu ponere animam, item Portare animam in manibus, est, subire extremum vitae periculum, in eoque versari. Iob 13. Cur animam meam in manibus meis pono. Psal. 119. Anima mea in manu mea semper: pro, perpetuo versor in discrimine vitae. Cuius locutionis ratio est, quod anima Hebraeis vitam significat. ita igitur de ea loquitur, tanquam si iam ex reliquo corpore exivisset, et solummodo adhuc in manibus haereret, unde facile

innocentia. Psalmo vigesimosexto: Lavi in innocentia manus meas. id est, innocenter vivendo servavi manus meas mundas ab omni scelere, ac praesertim a sanguine proximi. Iniquitatem esse in manibus, id est, consiliis, conatibus, actionibus, operibus. Psalmo septimo: Si est iniquitas in manibus meis: si iniqua perpetravi, vel potius si in hoc negotio contra Saulem aliquid iniqui molior. 1. Paralip. 12. Si venistis ad decipiendum me, non iniquitas in manibus meis. pro, cum nihil iniqui moliar aut coner, Psalm. 26, Quorum in manibus est praevaricatio. id est, pravum consilium, et malus

Iniquitatem esse in manibus, id est, consiliis, conatibus, actionibus, operibus. Psalmo septimo: Si est iniquitas in manibus meis: si iniqua perpetravi, vel potius si in hoc negotio contra Saulem aliquid iniqui molior. 1. Paralip. 12. Si venistis ad decipiendum me, non iniquitas in manibus meis. pro, cum nihil iniqui moliar aut coner, Psalm. 26, Quorum in manibus est praevaricatio. id est, pravum consilium, et malus conatus. 1. Samuelis 26. Quid enim feci, et quod in manu mea malum est? Manus sanguine plenae. Isaiae 1 Cum multiplicaveritis preces, non exaudiam vos: Manus

mater eorum, et ignominiosa est facta genitrix eorum. Intelligit Propheta totum populum Iudaicum, seu synagogam, et praesertim ministerium ac regimen. Sic et Isaiae cap. 50 hac voce utitur. Sic dicit Dominus: Ubi est liber repudii quo dimisi matrem vestram? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Dum totus populus Israeliticus fuit unitus, pro una quadam matre aut muliere est deputatus: postea autem facta regni distractione, pro duabus sicut Propheta eas vocat duas

quia in pio homine in hac vita potissimum mens, [?: ] pars rationalis renovatur. Contra autem, quatenus [?: ] renovatus est, vocatur Corpus, et Lex membrorum. Rom. Congratulor legi Dei secundum interiorem hominem: [?: sed- ] deo aliam legem in membris meis, rebellantem legimentis meae. Et mox, Ego ipse quidem mente servio legi DEI, carne autem legi peccati. Dixi rationem supra, [?: ] mens vocetur ille novus homo. Sed posset et ea causa esse, quod sicut in quovis homine nobilior pars vocatur mens, ignobilior autem caro aut corpus:

ad verbi Dei pabulum, eius significationem extendunt. Psal. 23 praeparas cotam me mensam eregione hostium [?: meo-id ] est, tu nutris foves, iuvas ac tueris me atque [?: a-- ] omnibus bonis cumulas, invitis ac frustra contra [?:-bus ] meis adversariis. Iob trigesimosexto, [?: Re- ] mensae tuae plena pinguedine: id est, quidquid in [?: ] est propositum, est pingue: seu, Deus te non vulgariter enutriet ac fovebit, sed laute, ac valde benigne tibi praesto erit, opitulabiturque. Psal. 69:

quod oportet. Psalmo centesimotrigesimoprimo, Neque ambulavi in magnis, neque in mirabilibus supra me: id est, supra vires et sortem, aut conditionem et vocationem meam. Mirabilia Dei, etiam admirandae plagae et miracula interdum dicuntur. Exod. tertio: Percutiam Aegyptum omnibus mirabilib. meis, quae faciam in medio eius. Sic et Mich. septimo, Iuxta dies egressionis tuae ex Aegypto ostendam eis mirabilia: pro, talia mirabilia opera edam, sicut tunc, etc. In mirabilibus descendere, Thren. primo: Descendit Hierusalem in mirabilibus, non est qui consoletur eam. id est,

Sar, in praedicto loco Samuelis, non recedere significat, ut plerunque: sed accedere. sicut Gene 19, cum angeli dicuntur accessisse ad Lotum. Non deseruit benignitatem suam vivis et mortuis, Ruth 2. id est, Booz perrexit benefacere non tantum viventi marito ac filiis meis, sed etiam mortuis, dum te ac me eorum desertas viduas iuvat, fovetque. Canis mortuus. pro re vilissima et abiectissima ponitur. ideo clamat. 1. Samuelis 24. David ad Saulem, Cur canem mortuum persequeris? se ita vocans. pro, cur vilissimum homuncionem tanto labore ac periculo insectaris?

sagittas letiferas praeparavit in arcu, ac iam direxit: ut ipsemet mox exponit. Exaltans me de portis mortis, Psalmo nono. idem est ac si diceres, liberans me de media morte, aut summo periculo mortis. Ne obdormiam in morte, Psalmo decimotertio. id est, ne peream, ne inteream, ne ab hostibus meis opprimar. Preciosa est in conspectu Domini mors sanctorum eius, Psalmo 116. id est, quantumvis impii putant piorum mortem vel fortuito accidere, vel Deum eos non admodum curare: tamen Deus eos etiam in ipsa morte plurimi facit, cum ipsis est in tribulatione, eosque tandem mortuos ad se in

praeter primas 4 voces. Significat autem, ut dixi, quod Christus vicerit Satanam, aboleverit peccatum et iram Dei, praestita vera iustitia, atque ita nos aeterno exitio liberaverit, vitaque donaverit. Habeo claves mortis et inferni, dicit Christus Apoc. 1. id est, omnia sunt subiecta pedibus meis, tradita est mihi omnis potestas, etiam ipsum infernum et mortem captivam et incatenatam teneo. Plaga mortis eius curata est, Apocal. 13. pro, plaga eius letifera. id est, Monarchia Rom. nonnihil instaurata est. Mors et infernus dederunt mortuos suos, Apocal. 20. id est, omnes mortui,

quod haec est magis externarum actionum, illa internarum cogitationum ac votorum. Sic 1. Corinthiorum septimo: Mundemus nos ab omnibus inquinamentis. De priori utraque mundicie imputationis et renovationis loquitur Dauid Psalmo quinquagesimo primo: Cor mundum crea in me Deus. Item, Ab occultis meis munda me. Isaiae quinquagesimosecundo: Mundamini, qui fertis vasa Domini. Aliquid de hac re et locutione in voce [?: ] , et Cor rectum, simplex ac syncerum: et supra etiam in [?: voce ] Integer aliquid dictum est. Proverbiorum vigesimo dicitur: Quis potest

Sic est pulchritudo in muliere stulta. NARRARE, ספר Sipper, verbum aliquanto latius in Sacris literis, quam in Latina aut aliis linguis, nempe pro omni sermone aut institutione accipitur: ut Psal. 21, Narrabo nomen tuum fratribus meis. id est, praedicabo te, iramque doctrinam: instituam eos de te, tuaque religione. Sic potes etiam exponere crebro in Sacris repetitam loquutionem, Narrare mirabilia Dei. quod non de sola narratione gestorum accipiendum est, sed etiam explicatione et applicatione eorum, adhortationeque ad

ac principio Dominicae orationis, in voce Regni dicetur. Mich. 4, Omnes gentes ambulabunt in nomine Dei sui, at nos ambulabimus in nomine Dei Iacob: i. in doctrina, religione. Sic Christus aliquoties repetit, se nomen patris mundo patefecisse, item fratribus. Sic, Narrabo nomen tuum fratrib. meis, Psal. 22. Tertio ponitur pro fama ac celebritate alicuius: sicut etiam Latini dicunt viros magni nominis: et Ovid. in Metamorph.— Magnum et memorabile nomen. Sanctum et terribile nomen eius, Psal. 111. i. fama. 1 Par. 15, Num. 16, Viri fortes viri nominum.

aut etiam conciperetur. Sic et de toto populo inquit Isaiae 43, Vocavi nomen tuum, Meus es tu: i. tuos maiores, et te populum Israelem mihi peculiariter ac nominatim adiunxi, etiamsi alio qui omnes gentes ad mei agnitionem vocem. Sic illud in Evangelista dicit Dominus, Dicite discipulis meis et Petro. Illa peculiaris appellatio non fuit frustra in illo lapsu Petri addita. Sic denique dicit Deus, se etiam Cyrum nominatim vocasse ad evertendam Babylonem, et liberandum populum, longe ante quam nasceretur: Is. 45. Vicinum huic est, quod Psal. 147 dicitur Deus numerare

huc omnino Iohan. in sua Epist. cap. 3 [?: resp- ] ac allusisse videtur, inquiens: Videte, qualem [?: charita ] tem pater nobis dedit, ut filii Dei nominemur. [?: S- ] phrasis est etiam Isaiae 65, Relinquetis nomen vestrum in execrationem servis meis, interficietque te Dominus Deus, ac servos suos vocabit nomine alio: id est, Nihil erit execrabilius Iudaeo et filiis carnalis Abrahae populus autem novus Dei nominabuntur Christiani, et [?:-lii ] Dei erunt. Ponere aliquem in nomen, aut laudem: [?: Zo- ] Ponam

ab eo. Vicini sensus sunt, quod Christus dicit Iohan. 10, se nosse oves suas, et agnosci ab eis. Gal. 4, At nunc cognoscentes Deum, vel potius cogniti ab eo. Contrariae locutiones habent contrariam significationem: ut cum Christus dicit hypocritis, Non novi vos. id est, nunquam vere vos pro meis habui, probavi, amavi, curavi. Sic et Petri abiuratio accipienda est, cum dicit ad ancillam, se Christum non nosse: non quod simpliciter eum de facie aut nomine non norit (omnes enim eum toties publice visum auditumque noverant) sed quod nunquam ei fuerit coniunctus, eum amaverit aut

dextera mea artis [?: p- ] di: quandoquidem sequitur, Adhaereat lingua mea [?: ] lato. quasi dicat: Faxit Deus, ut nunquam amplius psallere, vel canere possim, si hoc tantum scelus [?: ] sero, ut desinam te Hierusalem tuamque religionem et ministerium meis hymnis, mea Musica, et mea voce [?: ] lebrare: imo ego semper te primo loco, et ante [?: a- ] omnia mea gaudia et res laetas canam ac celebrabo. [?: ] stre huius significationis exemplum est, et simus amplissimae consolationis plenissimum quod Deus

plenissimum quod Deus [?: ] 49 inquit: Syon dixit, Deseruit me Iehova, oblitus est mei Dominus: Nunquid obliviscetur mulier [?: ] sui, ut non misereatur filii uteris sui? sed esto oblivi [?: ] tur illae, ego tamen non obliviscar tui. Ecce in manibus meis sculpsi te, muri tui coram me semper. Deus [?: ra- ] nullius unquam obliviscitur, neque boni neque mali: [?: ] tamen videtur nostri oblitus, cum nos non iuvat, fovet, [?: ]

in rivos [?: aqua- ] oculus meus. Et Ierem. decimotertio: Descendet oculus meus in lachrymam: id est, perpetuo fletu [?: de- ] ac defluit, et pene totus effluit et effunditur in lachrymas. Oculis dare somnum, id est; dormire, Psalmo 131 dedero somnum oculis meis, et palpebris meis [?: d- ] tationem. Eadem locutio est et Proverb. 6. Idem est Videre somnum oculis: Die ac nocte somnum oculis [?: ] non videt, Eccles. 8. id est, non dormit. Quae phrasis etiam apud Terentium in Heautontimorumeno. ¶ Oculus per metaphoram

[?: aqua- ] oculus meus. Et Ierem. decimotertio: Descendet oculus meus in lachrymam: id est, perpetuo fletu [?: de- ] ac defluit, et pene totus effluit et effunditur in lachrymas. Oculis dare somnum, id est; dormire, Psalmo 131 dedero somnum oculis meis, et palpebris meis [?: d- ] tationem. Eadem locutio est et Proverb. 6. Idem est Videre somnum oculis: Die ac nocte somnum oculis [?: ] non videt, Eccles. 8. id est, non dormit. Quae phrasis etiam apud Terentium in Heautontimorumeno. ¶ Oculus per metaphoram valde crebro

in oculis suis, et in facie [?: ] dentes. id est, suo iudicio. 1 Samuelis decimoquinto, Cum parvulus esses in oculis tuis. Genes. 16, In oculis suis viluit hera sua: id est, coepit Hagar [?: conte- ] ram. 2 Samuelis sexto: Ero abiectus aut vilis [?: ] meis. Contemptus in oculis eius reprobus, [?: ] id est, contemnit reprobum. Difficile in alicuius Zach. 8. Quod si difficile videtur in oculis [?: reliqu- ] populi huius, num et in oculis meis erit difficile. [?: ] illorum aut meo iudicio. Durum in

conte- ] ram. 2 Samuelis sexto: Ero abiectus aut vilis [?: ] meis. Contemptus in oculis eius reprobus, [?: ] id est, contemnit reprobum. Difficile in alicuius Zach. 8. Quod si difficile videtur in oculis [?: reliqu- ] populi huius, num et in oculis meis erit difficile. [?: ] illorum aut meo iudicio. Durum in oculis alicuius, [?: ] 15. Num leve est in oculis vestris, generum esse [?: ] 1 Sam. 18. id est, vestro iudicio. Num [?: spelunca- ] facta est domus mea in oculis vestris? id est,

vobis, ita ut eos cernatis reduces ac incolumes, Displicere aliquid in oculis alicuius: id est, ipsi. Genes. 48. et 2. Samuelis undecimo. Sic durum in oculis alicuius, Deuteronom. decimoquinto: Ne sit durum in oculis tuis, cum dederis ei. Loquens mendacia non firmabitur in oculis meis: id est, coram me, apud me non consistet, nec erit acceptus. Sanctificare Deum In oculis populi: pro, coram populo. Numer. vigesimoseptimo: Rebelles fuistis. ut sanctificaretis me in oculis eorum. Honorare aliquem in oculis alicuius: pro coram aliquo. 2 Samuelis 10. Num honorat David

dicit se [?: ] et abscondi a facie Dei: id est, singulari favore Dei privari. Sic aperire oculos super aliquem, Zachariae duo-decimo. Coram oculis suis aliquid ponere, est, aliquid [?: ] proponere aut assumere agendum: Psalmo centesimoprimo. Non ponam coram oculis meis iniquitatem, [?: ] rem impiam. Apertum habere oculum, est oculatum intelligentemque esse. Sic dicit Bileam Num. 24. intelligit autem de interno oculo, quo Dei voluntatem ac responsa perspiciebat. Oculorum aspectus, pro iudicio. Lev. 13, secundum aspectum oculorum

unguenta adhiberi solebant. Versus totus ita habet: Instrues coram me mensam in facie tribulant in me, impinguas caput meum oleo, calix meus erit exuberans. quasi dicat: Benignissime et lautissime tractabis ac fovebis me, inspectantibus, gementibus, plane frustra contra furentibus ac frementibus meis adversariis. Ab eodem more accipit similitudinem declarandae felicis fratrum concordiae, Psal. 133. Sicut oleum optimum in capite, destillans ad barbam. Eodem spectat et Christi sermo Matth. 6. Tu autem cum ieiunas, unge caput tuum, et faciem tuam lava. id est, dissimula et

quasi totari aut omnitari sonat. 1. Regum 17. Recensiti sunt, et omnitati sunt. pro, omnes adfuerunt, omnes reperti sunt, nemo defuit, nemo desideratus est. OMNIPOTENS: Exod. 6, Apparui Abrahamo in Deo omnipotente. Aliqui exponunt, Omnipotentem me esse declaravi Sed sensus est, In meis patefactionibus hoc nomen Schadai potissimum ursi, aut professus sum: non perinde nomen Iehova, ut iam facio, et porro faciam. ONAGER, animal sylvestre, quasi dicas, asinus sylvestris: pro rudi ac fero, et simul robusto audacique ponitur. Sic Angelus ait ad Hagar, nasciturum filium

et simul ipsam etiam facundiam. Talis quaedam vis huius vocis esse videtur 1 Samuelis secundo: Dilatatum est os meum super inimicos meos. id est, Deus beneficiis ac spiritu suo ita me exhilaravit, animavit, tantumque etiam piarum cogitationum dedit, ut habeam quod respondeam adversariis meis, iactem ac glorier contra eos, qui mihi prius ut sterili et a Deo punitae insultarunt. Dicitur et eadem locutio etiam de impiis, Psalmo 35. Dilatave runt super me os suum: id est, aperto plenoque ore contra me blaterant. Sic 2 Corint. 6, Os nostrum patet ad vos ô Corinthii: id est, libere

etiam ossa ipsorum comminuunt. Sic dicit Bileam Israelitas comesturos hostes suos, et ossa eorum confracturos, Num. 24. Ossa perturbari, inveterascere, marcescere, et etiam dispergi, est extreme aliquem debilitare. Iob 4. 33. Psal. 6. 32. 53. 140. Idem est, Non est pax ossibus meis: Ps. 38. Ossa aliquorum dissipari, alicubi significat eo facto tum ipsos quorum ossa sunt, ea ratione contumelia affici extrema, tum et loca prophanari. 1 Reg. 13 Ossa hominum super altare hoc incendent. Quam prophetiam postea Iosias rex perfecto hoc opere, 2. Reg. 23 implevit. Sic et

debilitata, et ossa loco mota in illo tam tristi supplicio. Spiritus carnem et ossa non habet, Luc. 24. id est, videtis me hic vere ac corporaliter praesentem esse: non esse spectrum quoddam, ut nos opinamini: quod ex palpatione ossium et carnis meae iudicare potestis. Sicut gladius in ossibus meis, cum exprobrarunt mihi dicentes: Ubi est Deus tuus? Psal. 42. pro, perinde acerbum dolorem mihi attulit. Eadem ratione dicit Symeon ad D. Virginem: Tuam ipsius animam per transibit gladius. OSTENDERE, pro, re ipsa alicui aliquid boni aut mali dare, aut efficere: quod

faciendo contra veluti rupit, violavit et prophanavit foedus, quod debebat ut sacrosanctum servare. Sic Hebr. 10 legitur: Qui sanguinem foederis, per quem sanctificatus fuit: prophanum duxerit. Sic Psal 89 Deus loquitur, Non prophanabo pactum meum, et quod egressum est de labiis meis non mutabo. Idem bis diversis verbis dicit. Foedera enim dum servantur, pro sacrosanctis haberi videntur: at cum violentur, contemni et nihili pendi, ut res nullius momenta profanaque videntur. Praecepit in seculum pactum suum, [?: ] id est, ordinavit, sanxit, promisit, ita ut sit

insti-tuas. Non dare oculis somnum, et palpebris dormitationem, donec, etc. est, summo studio et attentione aliquid maturare, nec ad verbum plane accipi debet, sed per hoc signum, sedulum ardensque studium [?: intellig- ] Psal. 132. Si dedero somnum oculis meis, et palpebris meis dormitationem, donec invenero locum Domino et tabernacula magnifico Iacob. id est, non conquiescam, donec extruxero templum Domino. Sic Salomon praecipit, ne conquiescamus, donec nos ex [?:-re ] suscepta fideiussione explicemus: iisdem verbis ac locutionibus

dare oculis somnum, et palpebris dormitationem, donec, etc. est, summo studio et attentione aliquid maturare, nec ad verbum plane accipi debet, sed per hoc signum, sedulum ardensque studium [?: intellig- ] Psal. 132. Si dedero somnum oculis meis, et palpebris meis dormitationem, donec invenero locum Domino et tabernacula magnifico Iacob. id est, non conquiescam, donec extruxero templum Domino. Sic Salomon praecipit, ne conquiescamus, donec nos ex [?:-re ] suscepta fideiussione explicemus: iisdem verbis ac locutionibus utens. Palpebrae

incolumis revertatur. Sic Isaiae 30: Dabit Dominus panem afflictionis, et aquam tribulationis. id est, charitatem corporalis et spiritualis alimenti. Panis Asser de terra pingui, Gen. 49. id est, fruetur fertili solo. Panis aliquando oblationes significat. Numer. 28: Panem in oblationibus meis custodietis: id est, recte ac legitime offeretis. Panis pro anima, id est victima, Oseae 9. Panis eorum pro anima eorum non veniat in domum Dei. id est, sacrificia quae offerunt pro expiatione animae, non erunt grata acceptaque Deo. Malach. 1, Panis Domini vilis. id est, adeps

ut ex toto eo Psalmo apparet. Sed de hac locutione alias, in prima parte Libelli de Fide egi. Eandem praeparationem et promptitudinem cordis Psalmo quinquagesimoseptimo celebrat, et Psalmo quinquagesimoprimo David sibi a Deo precatur, inquiens: Spiritum firmum innova in visceribus meis. Paratus ad lapsum, Iob duodecimo: id est, pronus in ruinam. Baptista Matth. 3, iubens parare viam Domino, praecipit amoveri duo ingentia obstacula Christi, eiusque gratiae, nempe desperationem misericordiae Dei, et securitatem aut fiduciam propriae iustitiae: ideo accusat omnem humanam

immolatus est Christus. id est, verus ille Dei agnus, aversionem culpae et poenae a populo Dei efficiens, qui per Iudaicum illum paschalem agnum fuit significatus. Occidere, sacrificare, parare et comedere, pasches, de agno dicitur. Fieri pascha, et, Apud te facio pascha cum discipulis meis, Matth 26, ipsam celebritatem aut observationem totius ritus notat. Immolare pascha, Mar. 14, de agno intelligitur. Erat pascha, et azymorum dies, Mar. 14. In die solenni paschae, Lucae 2. Appropinquabat festum azymorum, quod dicitur Pascha, Lucae 22. ubiipsum festum paschatos etiam

utpote qui membra sunt eius corporis, ut cum illi patiuntur, ipse pati videatur. 2 Corinth. 1. Sicut abundant passiones Christi in nobis, ita etiam abundat per Christum consolatio nostra. Philip. 3, Societatem passionum Christi, conformatus morti ipsius. Colos. 1, Gaudeo in passionib. meis pro vobis, et suppleo defectus passionum Christi in carne mea, pro corpore ipsius, quod est Ecclesia. Sunt igitur duplices passiones Christi: alterae, quae tantum in ipsomet divina ordinatione peractae sunt, quae sunt plane perfectae et absolutae, solaeque fuerunt sufficientissima propitiatio

ענה afflictum oppressumque esse proprie indicat Matth. 19, Vende omnia quae habes, et da pauperibus: hîc proprie de ipsa inopia pecuniae aut victus accipitur. Sic Exod. 22. Si mutuaveris pecuniam populo meo pauperi, qui est tecum, ne premas eum foenore. id est, meis Israelitis non dabis ad foenus, sed gratis mutuabere. Porro in Psalmis saepissime vox pauperis, pro quovis afflicto et ope aliqua egente ponitur: ut David de sua paupertate Psa. 9 queritur, ac inter alia inquit: Dominus factus est refugium pauperi, Non obliviscetur clamoris pauperum:

fu-que ] , quod Deus custodiet pacem. Discedere a pace. Threnorum 3, Discessit a pace anima mea, oblitus sum boni. id est, privavit me Deus pace, tranquillitate, et omnibus bonis. Fiat pax et veritas: id est, vera ac firma solidaque pax. Isaiae trigesimonono: Tantum fiat pax in diebus meis. id est, sint saltem omnia tranquilla ac pacata [?: d- ] ego vivo. Loqui pacem ad aliquem de aliquo: id est, promovere eius tranquillitatem. Psalmo trigesimoquarto, Non pacem loquuntur, et contra afflictos aut humiles terrae verba fraudulenta cogitant. Psalmo

cum pace, aut in pace: 1. Samuel. 17. 1. Paralipom. 18, est pacem precari obvio, et quaerere de bono eius statu. Vide pacem fratrum tuorum, Genes. 37. id est, cognosce quomodo valeant. Idem est etiam visitare in pace. 1. Sam. 17. Pax ossibus: Psal. 38. Non est pax ossibus meis, id est, nulla tranquillitas est membris meis ob morbum, quo me afflixisti ob peccata mea. [?: ] dere pacem aliquorum, id est, cernere eorum secundas et florentes res. Psalm. 37. Cum

Paralipom. 18, est pacem precari obvio, et quaerere de bono eius statu. Vide pacem fratrum tuorum, Genes. 37. id est, cognosce quomodo valeant. Idem est etiam visitare in pace. 1. Sam. 17. Pax ossibus: Psal. 38. Non est pax ossibus meis, id est, nulla tranquillitas est membris meis ob morbum, quo me afflixisti ob peccata mea. [?: ] dere pacem aliquorum, id est, cernere eorum secundas et florentes res. Psalm. 37. Cum viderem pacem impiorum. Sic pax a timore, Iob

in funibus vanitatis, etc. Esa. quadragesimo secundo, Praebuisti mihi laborem in iniquitatibustuis. Ego sum qui deleo iniquitates tuas propter me. Esaiae quinquagesimo, In iniquitatibus vestris venditi estis, etc. Oseae duodecimo, Nec invenietur in cunctis laboribus meis vel iniquitas, vel peccatum. Psalmo quinquagesimoprimo, Ecce in iniquitatibus conceptus sum. Psalmo 85, Remisisti iniquitatem plebis tuae. Psalmo 32, Beati quorum remissae sunt iniquitates. Impietas et Impietates: Iob trigesimo quarto, Absit [?: ] Deo ut faciat

malum coram Domino. 3. Reg. 22, Fecit Ochosias malum in conspectu Domini. Item 3. Reg. 17. et 4. Reg. 3. Fecit malum coram Domino. 4. Reg. 13, Fecit malum Ioachatz coram Domino. Et 2. Paralip. 29. Proverbiorum quarto, Deflecto a malo. Esaiae sexagesimoquinto, Faciebatis malum in oculis meis. Item cap. 66. Ierem. 7 et 52, Fecit malum in oculis Domini. Abominationes: Levit. 18, Omnis anima quae fecerit de abominationibus his quippiam, peribit de medio populi sui. Ieremiae decimotertio, Super colles in agro vidi abominationes tuas. Ier. 16, Abominationibus suis

Est Internum pravorum motuum, affectuum et cogitationum: et Externum, sermonis, pravorum conatuum, et denique operum. III. Est peccatum Tabulae primae et secundae. IV. Est occultum, et notum seu manifestum. Psalmo decimonono. Delicta quis intelligit? ab occultis meis munda me, etc. Nominantur et eadem peccata praecedentia et subsequentia. 1. Timoth. quinto, Quorundam hominum peccata ante manifesta sunt, praecedentia ad iudicium: quosdam vero et subsequuntur. Dicuntur autem praeeuntia, quia mature patefiunt: ut Simonis Magi, ante manuum

sinceritatem notat. Sic Ezechias orat 2. Reg. 20, et Isaiae 38: Obsecro Domine, recordare quod ambulaverim coram te in veritate et corde perfecto, et fecerim quod rectum est in oculis tuis. id est, sincero animo egi, et promovi veram religionem, et quaecunque tibi grata esse cognovi, etiamsi meis lapsibus ac peccatis nequaquam caruerim. Sic supra citavimus locum 2. Paralip. 19. Odio perfecto odi illos, Psal. 139. id est, vero ac serio odio odi hostes Dei: seu, ut alii vertunt, consummato. est enim vox תכלית tachlith ab alio

faciam pedes Israelis e terra quam dedi eis. pro, non sinam ut Israel ultra emigret. Non dabit in commotionem pedem tuum, Psal. 121. pro, non patietur ut pes tuus nutet aut vacillet. Psal. 119, Converti pedes meos ad testimonia tua. Sic ibidem, Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. id est, mihi ipsi. Psal. 38. Dum declinat pes pes meus, adversum me magnificant, id est, me periclitante insultant mihi. Talia exempla huius significationis sunt plane innumera. Sic, Eripe pedes meos a lapsu aut impulsione, Psalmo 56, et 110, et centesimo

est, qui ei serviunt. Sic mox ibidem: Quinque puellae, quae ambulabant ad pedes ipsius Abigail. Iudicum quarto, Congregavit Barac Zabulon et Nephtalim, et fecit eum ascendere ad pedes suos: id est, duxit secum, ut dux suos milites. Iudicium octavo, Date tortas panis populo qui est in pedibus meis: id est, qui me sequitur, mihique servit in militando. Eadem locutio est etiam 1. Regum vigesimo, Exodi vigesimo. Quin et pecora dicuntur esse in pedibus alicuius: id est, pedes eius, eumque sequi. Deut. [?: ] . Et deglutivit universam substantiam, quae erat in pedibus eorum. id

terminum vitae meae. [?: ] cum aliquo ponere, est consilia, conatus et operas in aliqua re coniungere. Ne posueris manum tuam cum impio, Exod. 23. Aliquem cum aliquo ponere, est eum illi conferre, aequare, similiter tractare. Iob 30: Quorum sprevissem patres ponere cum canibus meis. pro, aequare eos illis noluissem. Partem eius cum hypocritis ponet, Matth. 24: pro aequabit eum illis, perinde tractabit eum. Sic ponere aliquem coram aliquo, est conferre eum cum illo: ut supra dixi de loco 1. Sam. 2. Ne ponas ancillam tuam coram filia Belial. Verbum Pono simplex,

sit, et nullis colligetur legibus, iuribus aut magistratibus. De parva multitudine, Gen. 33 Relinquam quaeso aliquos tecum de populo, qui est mecum. Gen. 35, Venit Iacob et omnis populus qui erat cum eo in Luzam. Saepe dicitur de coetu militari, ut Iud. 8, Date panem populo qui est in pedibus meis. Multus populus, pro multis hominibus: Num. 21, Mortuus est multus populus ex Israele: Germanice, viel volks ist gestorben auss der stadt. Esse in coetum populorum, Genes. 20. id est, gignere et propagare numerosissimam posteritatem, ut sit integra gens, aut etiam plures. Sic Gen.

sunt extrema pericula, quae praesentem mortem intentant. Psal 9. Qui exaltas me de portis mortis. id est, qui liberas me a maximis discriminibus. Idem valet aliquando Porta inferorum. Isaiae 38, Dixi in dimidio dierum meorum, Vadam ad portas inferi privatus reliquis annis meis. id est, statui mihi omnino moriendum esse. Ad quam locutionem Paulus alludere videtur, cum dicit: Responsum mortis in nobis accepimus. Psal. 107. Omnem escam fastidiebat anima eorum, pervenerunt ad portas mortis. id est, ad ipsam mortem, iamiam erant morituri. Sic Homerus

octavo. id est, exercitatus et peritus in Scripturis et tota Theologia. Tit. 1, Qui sit potens exhortari. Sic Paulus 2 Cor. 10 dicit arma sua non esse carnalia, sed potentia ad expugnationem et destructionem. Idem ibidem 12 inquit: Cum infirmor, tunc potens sum: id est, cum destitutus sum meis viribus, aut aliis externis vitae ac rerum agendarum praesidiis, tunc recurro ad Deum primam causam qui mihi potentissime succurrit, meque confirmat, ac praeclaris successibus ornat. 1 Tim. 6, Beatus et solus potens Rex regum. In Graeco est

mox: Praevenerunt [?: ] in die calamitatis meae, sed Dominus est factus [?: mi-i ] in sustentationem. Ionae, Praeoccupavi aut praevertitur fugerem. Psalm. 88. Mane oratio mea praeveniat te: scilicet, antequam me perdas, aut perire sinas, admitte quaeso ut te precibus meis expugnem. Sic a re militari, et hostili fraude sumpta videtur esse illa huius verbi metaphora, Galatis 6. Fratres, si quis fuerit praeoccupatus aut praeventus aliquo lapsu, et c. id est, subito antequam praevidit aut vitare potuit obrutus, tum vos succurrite lapso. Vicinae sunt hisce verbis

significat. Isaiae quinquagesimo octavo: Me quidem per singulos dies quaerunt, et scire volunt vias meas, etc. Interrogant me de iudiciis iustitiae, et propinqui mihi esse volunt. Non dixi Israeli, Frustra quaerite me: Isaiae quadragesimoquinto. idest, promisi magna bona meis cultoribus. 2. Paral. 34: Iosias cum adhuc puer esset, coepit quaerere Deum David patris sui. Quaerere faciem Dei, itidem aut consulere Deum, aut adire tabernaculum Dei cultus gratia, denotat. 2. Sam. 21: Et quaesivit David faciem Domini de fame: id est, consuluit, interrogavit. Sic 2.

rex recreationis gratia sibi adhibebat: forte potius princeps amans mans, aut autor et suasor pacis, et deditionis erga Babylonicos. Sic quoque Meschias dicitur princeps pacis, Isaiae nono. Ego dixi in quiete mea, non vacillabo in seculum: Psalm. trigesimo: Heb. est, In mea feliciate, aut in meis rebus secundis fui securus, non [?: me-- ] casum. Quies pro somno etiam Latinis usitatum est: ut Virg. Prima quies divûm dono gratissima serpit. Genesis quadragesimoprimo: Evigilavit Pharao [?: ] quietem. Dare quietem, id est, quietam et stabilem

haberes. Sic Ieremias inquit capite decimo octavo: figulum fecisse vas, ut rectum fuit in oculis eius: id est ut ei libuit. Sic rex Achis dicit Davidi: Vivit Iehova, quod tu rectus ac bonus es in oculis meis, sed in oculis principum non es rectus: id est, places aut probaris mihi, illis vero displices. Nec tantum hominibus, sed et Deo eadem locutio tribuitur, quod aliquid sit rectum, aut non sit, in oculis eius. Solet etiam non raro explicatio addi, quid sit illud rectum in oculis Dei: nempe, id

Dei: nempe, id quod Deus praecepit aut praescripsit. ut, Quod fecisset David id quod rectum erat in oculis Iehovae: primo Regum decimoquinto. mox exponit quid sit illud rectum, inquiens: Neque declinasset ab ullo eorum quae praeceperat ei. Sic et primo Regum undecimo: Nec ambulaverunt in viis meis, faciendo quod rectum est in oculis meis, Cum feceris quod rectum est in oculis Iehovae: Deuteronomii vigesimoprimo. Rectus homo, dicitur vir probus. Sic Iob capite primo et secundo, dicitur fuisse vir simplex, rectus, et timens Deum. Est autem rectus et aequus, qui neque ad dexteram

ut, Quod fecisset David id quod rectum erat in oculis Iehovae: primo Regum decimoquinto. mox exponit quid sit illud rectum, inquiens: Neque declinasset ab ullo eorum quae praeceperat ei. Sic et primo Regum undecimo: Nec ambulaverunt in viis meis, faciendo quod rectum est in oculis meis, Cum feceris quod rectum est in oculis Iehovae: Deuteronomii vigesimoprimo. Rectus homo, dicitur vir probus. Sic Iob capite primo et secundo, dicitur fuisse vir simplex, rectus, et timens Deum. Est autem rectus et aequus, qui neque ad dexteram declinat, neque ad sinistram, qui integri

[?: ] contra omnes omnium furores defendens ac propugnans. De quo legitur Psal. 2: Ego autem constitui regem meum super montem Zion sanctum meum: pete a me, et dabo gentes haereditatem tuam, et possesionem tuam fines terrae. et Psal. 110: Sede a dextris meis. Hac idem Rex vocatur Rex gloriae, Psal. 24: id est, qui non tantum ipse per se ac pro se est gloriosus ac praepotens, sed qui etiam alios glorificat, et autor instauratorque est amissae gloriae humano generi, atque adeo etiam ipsi patri caelesti suam gloriam per satanam

tum in Veteri, tum et in Novo testamento: sic et separatio eorundem, repudio aut divortio. Transferuntur igitur per metaphoram ad utrumque coniugalia verba. Isa. 50 inquit Deus ad Iudaeos: Quis est iste libellus repudii, quem dedi matri vestrae, quod eam dimiserim? aut cui ex creditoribus meis vendidi vos? Ecce propter iniquitates vestras venditi estis, et propter scelera vestra abiecta est mater vestra. Quasi dicat: Non sponte dedi synagogae repudium, sed coactus eius peccatis. Idem, eisdemque locutionibus ac vocibus repudii metaphorice disseritur, de abiectione et revocatione

iugum meum super vos, et discite a me quod mitis sim corde, et invenietis requiem animabus vestris. id est, [?: ver-- ] pacem ac felicitatem Psal. 95. Quibus iuravi in ira mea, quod non introibunt in requiem meam. id est, in eam requiem ac felicitatem, quam ego dabo meis. Psalmum 116, Revertere anima mea in requiem tuam. id est, in felicitatem ac tranquillitatem conscientiae: nempe ad Deum ipsum, ut ipsemet Psaltes sese explicat. Proverbiorum 1: Requies imperitorum interficiet eos, et felicitas statorum perdet eos id est, res secundae ac prosperae

perierunt: iuxta proverbium, Incidit in foveam quam fecit. Psalmo 25. Ipse educit e reti pedes meos id est, ex impiorum insidiis et machinationibus, aut alioqui ex periculis. Proverbiorum 29. Qui blanditur amico suo, rete expandit ante gressus eius. Sic Psalm. 57. Rete paraverunt gressibus meis. Et Psalmo 141, Cadant in retiacula eius impii, dum ego transibo. Sic et Abacuc tyrannidem regis Babylonis, qua omnia regna occupabat, vocat rete, et dicit eum sacrificare suo reti. id est, tribuere illas victorias suae sapientiae et fortitudini, non Deo punienti per eum gentes. Significat

Mox se exponit addens: Et copiam aut abundantiam frumenti ac musti. Mox ibidem sequitur: In pinguedinibus terrae et rore caeli erit habitatio tua. Precatur igitur illis pater, ut Deus faciat convenire tum caeli, tum et terrae efficaciam, ad eorum felicitatem ac opulentiam. Ros pernoctat in ramis meis, Iob vigesimonono. pro, assi due humectat fructum meum: quasi dicat, etiam liberi mei benedictione Dei perinde foventur ac beantur, sicut virentia rore super ea cadente, et in illis morante. A rore variae similitudines sumuntur in Sacris, prout sunt variae eius proprietates. Primum enim,

tanquam honoratissimis coram se. Unde reliqui omnes possent agnoscere, quam sit in timore et sancte agnoscendus, honorandus, ac colendus hic tantus Deus. Sensus igitur verborum est, quasi dicat: Manifestis supplicens, quibus eos affligam, me sanctum, firmum ac constantem esse in mandatis meis (quibus iussi sacra mea iuxta praeceptum meum fieri) atque ita gloriam maiestatis meae ostendam: qui ne pontifici quidem parcam, non obedienti mihi. Et sanctificatus est in illis: Numer. vigesimo. vel sanctificavit sese in illis: pro, gloriosus apparuit filiis Israel, et omnipotens,

contentae. Nunc ad illas primarias notiones recensendas redeamus. Sexta significatio verbi Sanctificare, est separare aliquid in aliquem eximium usum. Sic Isaiae 13 dicuntur Medi sanctificati esse ad destructionem Babylonis. inquit enim ibi Deus: Ego praecepi sanctificatis meis, vocavi fortes meos, etc. Ierem. 12. Educ eos sicut oves ad occisionem, et sanctifica eos ad diem interfectionis. Locutio haec per metaphoram venit ab iis, qui cum se ad sacrificia, festa aut solennitates praeparabant, ut (exempli gratia) ad esum agni Paschalis, sanctificabant

orationem. SANCTUARIUM, significat locum ministerii, prius quidem tabernaculum, postea templum. Per metaphoram videtur significare scholam verae religionis aut etiam ipsas Sacras literas. Inquit enim David Ps. 37, Itaque cogitabam ut scirem hoc, sed labor fuit [?: ] lis meis, donec ingrederer in sanctuaria tua Dei. id est donec scrutarer Sacras literas, quae sunt sanctuarium aut etiam thesaurus rerum sanctarum et mysteriorum Dei. Sanctuarii vocem in ultimo Psalmo, aliqui [?: ] gunt de caelo, eo quod ibi Deus habitet: Laudate Deum in sanctuario suo,

quaedam summae ac extremae reverentiae: sicut illa in Isaia, Pulverem pedum lingent. quasi diceret: Non tantum ipsum Deum colemus, sed etiam infima eius opera mirabimur, et maximi faciemus. Poni aliquem alicut scabellum pedum, est, illi penitus subiici. Psal. 110: Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. Haec metaphora omnibus linguis est notissima. Sic Psal. 8, et Heb. 10 ait: Omnia subiecisti sub pedes eius. Similis vox est Latinis, Subsellium, et in subselliis alicui sedere: tametsi Hebraea sit adhuc multo

non semper significat aeternitatem, ut supra ostensum est. quod propter Osiandri errorem observandum est, qui cum suis discipulis ex dicto Dan. 9. Meschias adducet iustitiam Olamim, volebat probare, nos iustificari substantiali iustitia Dei, quae sola sit sempiterna. De quo dicto ei, in meis contra eum scriptis, prolixius respondi. Vulgata versio nonnunquam voce Seculi et Secularis, abusa est etiam pro aliis Graecis vocabulis. ut 1. Cor. 6. iudicia secularia, βιωτικὰ vitalia, seu huius vitae. Tit. 2, secularia desideria,

trahent. Aliquando tamen, idque non raro, etiam solitarium Si affirmat. Prov. 3. Si delusores ipse deludet. pro, certe deludet. Prov. 23. Si est tibi praemium. pro, vere. Sic Isa. 29. Subversio vestra אם im, Si, i. vere est sicut lutum in manibus meis. Gen. 47. Non celabimus Dominum nostrum, quod im Si: id est, certe consumptum est omne argentum nostrum. Psal. 59. Discurrant sane ad comedendum, im certe non saturabuntur et pernoctabunt. id est,

STABILIRE aliquem, est confirmare eum. Gen. 27, Frumento et vino stabilivi eum. id est, ditavi, et rem familiarem eius confirmavi. Sicut ille in Terentio inquit: Dis esses Demea, et rem tuam egregie constabilisses. Psal. 101. Loquens mendacia non stabilietur coram oculis meis. Et sequenti: Semen eorum coram te stabilietur, vel firmabitur, aut dirigetur ut firmiter permaneat ac perduret. Ier. 28. Amen sic faciat Iehova, stabiliat verba tua Iehova. id est: sic faciat ut dicis, seu reipsa ac eventu sermonem tuum confirmet. STATER, numismatis genus est.

Deut. 4. Audi Israel statuta et iudicia, quae ego doceo vos, ut faciatis et vivatis. Aliquando quodvis verbum Dei signat, cuiusmodi sunt etiam comminationes. Zachar. 1, Verba mea et statuta mea, quae mandavi servis meis prophetis, an non apprehenderunt patres vestros? id est, an non acciderunt eis? quando quidem sunt abducti in captivitatem, et aliis a me praedictis calamitatibus castigati. Statutum aliquando mos aut consuetudo est. 2. Paralip. 35. Quas lamentationes dederunt in statutum super Israelem.

1. Par. 23, Secundum ordinem super eos iugiter. De nonnunquam exprimit,sicut et apud Latinos: ut in illo Virgilii: Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa. Genes. 41. Ego audivi super te dici, quod somnia feliciter explices. Psalm. 32, Confitebor super sceleribus meis ipsi Iehova. Isa. 2, Verbum Domini quod vidit Isaias super Iehuda. Ioelis 1, Super hoc filiis vestris narrate. Sic scriptiones fieri dicuntur super aliquo libro, aut materia: pro, de illo 2. Thessal. 2. Oramus vos fratres super adventu Domini nostri IESU Christi. id est de adventu, seu

corda: scilicet a terrens ad spiritualia animo cogitanda vos convertite. SUS, vide supra in voce Porcus. SUSCIPERE aliquem, significat eum in suam [?: cur- ] ac patrocinium recipere, eumque fovere ac tuen. Ierem. 15, Ulciscere me de persecutoribus meis, ne in longanimitate furoris tui suscipias me: Scias me serre prapter te probrum. id est, ne ita sis lentus in defendendi me contra persecutores, ut nimis diu differas vindicti Hacratione aut sensu saepissime Deus dicitur [?: S- ] noster, ut qui nos non tantum inter clienter, aut

quadam contrectatione, et pedum complexu ac detentione, quo Maria ex nimia sanctaque dilectione Christum subito agnitum detinebat, potest illud Ioan. 20 intelligi, cum Christus inquit ad eam: Noli me tangere. q. d. Dominus: Quid agis inepta? Satis adhuc temporis restat, ut tecum et cum fratribus meis verser et colloquar. non enim tam statim a vobis ad patrem recedo. Abi igitur potius curriculo ad meos fratres, eisque indica haec mea mandata. Solebat autem etiam apud Graecos supplicaturi, sic pedes suorum dominorum aut patronorum amplecti. Sic et Sunamitis 2. Reg. 5, apprehendit et diu

et signa atque [?: prod- ] , et manum robustam atque brachium extentum, [?: p- ] quod eduxit te Dominus Deus tuus. ubique tentationes necessario plane illas castigationes significant. Lucae vigesimosecundo: Vos estis qui permansistis [?: mec- ] tentationibus meis. Luc. 18. Qui tempore [?: tentatio- ] recedunt: id est, persequutionis. 2. Pet. 2, Novit [?: D- ] nus pios ex tentatione eripere. id est, ex calam [?: ] berare. Contra Tentari etiam pro suo effectu [?: p- ] , nempe pro peccato, in quod

vitam aeternam: id est, praeparantes aut comparantes, dum pia vita fidem suam, appraehendentem vitam aeternam, confirmant, et tanto minus Deum offendunt. Thesauri etiam singularia ac valde secreta loca magnatum dici possunt. Sic dicit Deus Deut. 32. Redditum apud me, sigillatum in thesauris meis est illud: hoc est, singulariter a me secretoque constitutum. Thesauri (sicut supra dixi) dicuntur etiam omnium rerum utilium copia coacervata: ut vini, frumenti. 2 Paral. 11. Roboravit quoque munita et thesauros cibi: pro, horrea escarum, vel cellaria. Sic Ioel 1, Desolati sunt

terrae, celerrime currit verbum eius. De arcana illa potentia et providentia agit, qua Deus omnia gubernat. Quarto, significatio praecipua vocis huius est, quod notat doctrinam caelestem, quam Deus loquutus est ad genus humanum, per se, prophetas, filium et apostolos. Psalmo 119. Lucerna pedibus meis verbum tuum Domine. et, Verbum Domini manet in aeternum. Ier. primo: Dedi verba mea in ore tuo. 1 Samuelis tertio: Verbum Domini erat preciosum in diebus illis. Isaiae 55 comparat pluviae ac nivi foecundanti terram, inquitas: Sic erit verbum meum, quod egredietur de ore meo, non

non derelinquam eos. Deuteron. quarto: Cum invenerint te omnia verba ista. Cogitationes notat Ezechielis 38. Ascendent verba super cor tuum, cogitabisque cogitationem malam, et dices. Bonum esse verbum, et rectum esse verbum, saepe idem est quod, Placet hic sermo. Bonum fuit in oculis meis verbum. Verbum egredi ab homine, aut a Deo, alias de mandato, alias de facto accipitur. Genesis vigesimoquarto: A Domino egressum est verbum istud. id est, Dominus ipse est author istius negotii. Sic Ezechiel 33. Audite quod nam sit verbum, quod egreditur a Iehova: id est, quid Deus

se Iehova illi in Silo in verbis Iehova: id: id est, annuncians et mandans illi arcana quaedam, quae nomine Dei populo renunciaret. In verbo [?: Bala- ] fecisti illud: Numeri trigesimoprimo. id est, consilio de [?: s--su ] . Ezechielis tertio: Vade et loquere in verbis meis. Esther primo: Renuit regina venire in verbo regis. Sic ferme dicunt Latini, Saluta illum meis verbis, Dic illi meis verbis, etc. id est, meo nomine ac mandato, et quasi mea verba illi referens. 1. Thess. 4, Hoc vobis dicimus in verbo Domini: id est, nomine Dei, et ex verbo ac

nomine Dei populo renunciaret. In verbo [?: Bala- ] fecisti illud: Numeri trigesimoprimo. id est, consilio de [?: s--su ] . Ezechielis tertio: Vade et loquere in verbis meis. Esther primo: Renuit regina venire in verbo regis. Sic ferme dicunt Latini, Saluta illum meis verbis, Dic illi meis verbis, etc. id est, meo nomine ac mandato, et quasi mea verba illi referens. 1. Thess. 4, Hoc vobis dicimus in verbo Domini: id est, nomine Dei, et ex verbo ac doctrina eius. Videns in verbis Dei. 1. Paralip. 25. Omnes isti erant filii Heman, videntis

renunciaret. In verbo [?: Bala- ] fecisti illud: Numeri trigesimoprimo. id est, consilio de [?: s--su ] . Ezechielis tertio: Vade et loquere in verbis meis. Esther primo: Renuit regina venire in verbo regis. Sic ferme dicunt Latini, Saluta illum meis verbis, Dic illi meis verbis, etc. id est, meo nomine ac mandato, et quasi mea verba illi referens. 1. Thess. 4, Hoc vobis dicimus in verbo Domini: id est, nomine Dei, et ex verbo ac doctrina eius. Videns in verbis Dei. 1. Paralip. 25. Omnes isti erant filii Heman, videntis regis in verbis Dei, ad

1. Verbum sanctum: Psal. 105, [?: Me- ] fuit verbi sancti sui. Baruc. 4, Veniunt collecti ab Oriente usque ad Occidentem, in verbo sancto gaudentes, in honorem Dei. Item cap. 5. Disciplina: Ier. 35, Nunquid non recipietis disciplinam, ut obediatis verbis meis? Disciplinae via, synecdochice pro verbo Dei: Baruc. 3. Mandata vitae: Baruc. 3. Audi Israel mandata vitae. Verbum vitae, et verba vitae aeternae. Sic Petrus ad Christum, Domine verba vitae aeternae habes: hoc est, quae et adnunciant, et impertiunt vitam aeternam. Sic et Act-. 5.

Creavi fructum labiorum pacem. Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius verbo Dei, et velocius impleatur. Esaiae 1, Visio Esaiae filii Amos. Lucerna lumen, lux: Psalmo 119, Lucerna pedibus meis verbum tuum. et lumen semitis meis. Psalmus. 6. Mandatum lucerna est, et lex lux. Pluvia: Psalmus sexagesimo nono, Pluviam voluntariam effundis Deus, haeredicatem tuam laborantem tu recreas. Esaiae quinquagesimo quinto, Quomodo descendit imber, et inebriat terram. Oseae 6, Veniet

Visio: Genes. 41, Quod autem vidisti secundo ad eandem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius verbo Dei, et velocius impleatur. Esaiae 1, Visio Esaiae filii Amos. Lucerna lumen, lux: Psalmo 119, Lucerna pedibus meis verbum tuum. et lumen semitis meis. Psalmus. 6. Mandatum lucerna est, et lex lux. Pluvia: Psalmus sexagesimo nono, Pluviam voluntariam effundis Deus, haeredicatem tuam laborantem tu recreas. Esaiae quinquagesimo quinto, Quomodo descendit imber, et inebriat terram. Oseae 6, Veniet nobis sicut pluvia, sicut sera pluvia

Sic et 1. Ioan. 1: Mentimur, et veritatem non facimus. id est, non veraciter agimus. Vicinum quid habet illud Terentianum: Sic fit, ubi non vere vivitur. Aliquando veritas significat constantiam ac firmitatem, seu stabilitatem rei aut personae. Isa. 39, Saltem fiat pax et veritas in diebus meis. id est, utinam modo dum vivo, sit certa ac firma plenaque pax et tranquillitas. et 2 Reg. 20. Nonne erit pax et veritas in diebus meis? Locum Psal. 8. Veritas de terra germinabit, et iustitia de caelo prospexit, supra in Iustitia et Misericordia ac Pace ex posui.

ubi non vere vivitur. Aliquando veritas significat constantiam ac firmitatem, seu stabilitatem rei aut personae. Isa. 39, Saltem fiat pax et veritas in diebus meis. id est, utinam modo dum vivo, sit certa ac firma plenaque pax et tranquillitas. et 2 Reg. 20. Nonne erit pax et veritas in diebus meis? Locum Psal. 8. Veritas de terra germinabit, et iustitia de caelo prospexit, supra in Iustitia et Misericordia ac Pace ex posui. Sensus autem est: Deus per Meschiam offeret contritis et credentibus iustificationem: peccatores vero agnoscent ex lege sua peccata ac

VICTIMA (ut supra in voce Sacrificii dixi) significat interdum id quod ad convivium, non quod ad sacra [?:-t ] mactatum. 1. Sam. 25, Et tollam panem meum, et aquam meam, et victimam meam, quam occidi tonsoribus meis, ut dem tibi. id est, carnes quas tonsoribus praeparavi. Vocabulo victimae significat Deus Ierem. 46. maximam caedem exercitus Aegyptii ad Euphratem fluvium. Quae loquutio aut Hebraismus itidem in voce Sacrificum expositus est. VIDERE verbum valde varie accipitur. primum autem

in omnibus linguis, ad internum seu intellectus oculum: cuius cum sint variae actiones, hoc quoque verbum valde varie accipitur. Sic Christus Matth. 9 dicitur aliquorum fidem et aliquorum cogitationes vidisse: Et Herodes vidit se a magis delusum esse. Rom. 7: Video aliam legem in membris meis. Huius significationis plurima exempla passim extant. Tertio, significat cogitare, aut considerare aliquid. Rom. 11: Vide benignitatem ac severitatem Dei. id est, perpende. Gen. 49. Vidit requiem, quod esset bona. Exod. 2: Vidit onera eorum. Exod. 32. Vidi populum hunc, et ecce populus

128. Videre salutem Dei, Psal. 91 et 98. Videre vitam cum uxore, Ecclesiast. 9: id est, suaviter victitare. Octavo, non raro significat cum singulari quadam oblectatione spectare. Psal. 35: Euge euge viderunt oculi nostri. Psal. 64, In hostibus meis vidit oculus meus: scilicet, optatum eventum. Ierem. 17, Erit tanquam mirica in deserto, et non videbit bonum. Sed hoc rectius ad priorem significationem. Psalm. 112. Non timebit, donec videat in hostibus suis. Aliquando contra de acerbo et calamitoso aspectu accipitur. Iohan. 19, Tunc

omnibus aulicis Neronis. Ibidem mox dicit, multos suis vinculis fretos audere loqui impavide de Christo: id est, exemplo suae constantiae in captivitate, et ea cogitatione, quod videant ipsum, quantumvis captivum, divinitus conservari. Mox vero inquit. Existimantes se addere afflictionem meis vinculis: id est, mihi vincto ac captivo. Col. 4. Memores estote vinculorum meorum. id est, meae captivitatis, aut mei qui sum vinctus. Ita subito unius vocis significationes variantur. primum enim indicat causam captivitatis, aut Evangelion, deinde constantiam in captivitate, postremo ipsum

nomen substantivum genitivi casus, iuxta constructionem possessoris, qui tamen genitivus plerunque rem possessam significat: ut, Vir verborum, Exodi 4 Non sum vir verborum. id est, qui abundem verbis, aut sim facundus. Vir virtutis. Gen. 47, Si sunt inter eos viri virtutis, praefice eos meis pecoribus. Sic Vir vitutis Par. 11. pro, robustissimus. Viri pecoris, Gen. 46. id est abundantes re pecuaria, possidentes pecora. Vir pecoris. Gen. 9. Noach coepit esse vir terrae. id est, colere terra agricola. Vir pugnae, aut belli: Num. 31: Dixit Eleazar id viros praelii.

sit fortissimus. Iosuae 6, Dedi fortes virtute in manu tua: pro, virtute bellica illustres. Dicitur etiam is Vir aut filius virtutis, qui in quocunque genere negocii aut operis est industrius, sedulus ac solers. Gen. 47: Si cognoveris esse inter fratres tuos, viros virtutis, praefice eos meis pecoribus. id est, peritos simul et sedulos in re pecuaria tractanda. Innocentiam innuit Salomon, cum dicit. 1. Reg. 1, de suo fratre Adonia, qui ante eum regnum occupare voluerat: Si fuerit filius virtutis, non cadet de capillis eius in terram: quod si malum fuerit repertum in eo, certo

timore et tremore exceperitis: id est, etiam tanto vehementiore ac ex intimo corde profecto amore vos complectitur. Phil. 1. Testis enim mihi est Deus, quam propense amem vos omnes in visceribus IESU Christi. id est, summa et plane materna benevolentia ac dilectione spirituali, quam Christus in meis visceribus excitavit, et qua vos ob Christum et in Christo toto pectore complector. Phil. 2: Si quae est communio spiritus, si quae viscera ac miserationes, explete laeticiam meam. id est, si ulla vera ac plane materna dilectio est in vobis erga me, praestate quaeso mihi id officium,

Vivo autem non amplus ego, sed vivit in me Christus: et vitam quam nunc vivo in carne, per fidem filii Dei vivo. id est, tum iustitiam ac vitam, qua nunc spiritualiter fruor, habeo tantum ex fide et merito Christi, ut mox sequitur: tum etiam haec nova vita et obedientia, quam Deo praesto, non ex meis viribus ac bonitate naturae oritur, sed ex spiritus renovatione, ac gubernatione Christi. Agitur itaque hic de ipsa iustitia imputata simul ac inchoata, deque hoc spirituali vivere aut vitae operibus, non de Physica vita. VITA nomen, haec eadem ferme significata retinet: in primis

18. Psalm. 101, Dies mei sicut umbra [?: dec--naverunt ] . et Psalmo 144, Dies mei sicut umbra praetereunt. Esdrae 4, Fugite umbram seculi: id est, res fugaces ac inanes huius mundi ac vitae. Isaiae 16, Pone velati noctem umbram tuam in meridie. id est, vos Moabitae praestate meis afflictissimis Iudaeis in meridiano aestu persequutionum, summum ac benignissimum favorem. Typi quoque Veteris testamenti vocantur um brae futurorum, ac Novi testamenti bonorum:quia perinde illa adumbrant, ac utcunque delineant, sicut umbrae sua corpora. Colossens. 2, Quae sunt umbrae

verbo in hoc loco, similimum est re ac significatione verbum [?: ] , quin et sono pene ipso convenire videntur. Quo verbo utitur Apostolus secundae ad Corinthios [?:---o ] , inquiens: Libentissime igitur magis gloriabor in infirmitatibus meis, ut habitet super me virtus Christi. Vertunt quidem ibi plerique, Ut virtus Altissimi inhabitet in me. Sed praepositio ἐπι ad dita ei verbo, omnino videtur non internam inhabitationem, sed [?: ex-m ] superhabitationem indicare: perinde ac si

In Propheta: Et ero vobis in patrem, et vos eritis mihi in filios et filias, dicit Dominus omnipotens. Mater. Eccles. vel Hierusalem caelestis. In Apost. Illa autem quae sursum est Hierusalem, libera est, quae est mater nostra. Frater, Christus, vel proximus. In Ps. Narrabo nomen tuum fratribus meis. Soror, Ecclesia synagoga, vel Christi anima. In Canticis canticorum: Soror mea sponsa. Vir et uxor, Christus et Ecclesia, intellectus spiritalis et historia scriptu earum. In Apost. Viri diligite uxores vestras, sicut et Christus dilexit Ecclesiam. Sponsus, Christus, ideo quod a patre ab

Oculi, intellectus fidelis et simplex. In Evang. Vestri autem beati oculi qui vident. Et in malam partem, in Evang. Si oculus tuus nequam fuerit. Aures, obedientia fidelis. In Evang. Et aures vestrae quae audiunt. Nares, spiraculum fidei, bonarumque virtutum. In Iob: Et spiritus divinus in naribus meis. Item in malam partem: De narib. eius procedit fumus, i. diaboli. Fauces iudicium intellectus. in lib. Iob: Et fauces meae nonne sapientiam meditantur? Et in malam partem: Raucae factae sunt fauces meae. Os, sermo ipse. In Ps. Os iusti meditabitur sapientiam. Lingua, idem quod supra. In Ps. Et

partem: Lac vobis potum dedi, non escam: nondum enim poteratis. Hic lac exiguitas sensus. Coagulatum, vitiis concretum. In Ps. Coagulatum est sicut lac cor eorum. Sal, condimentum sapientiae. In Evang. Vos estis sal terrae. Mel, dulcedo praeceptorum Dei. In Psal. Quam dulcia faucib. meis eloquia tua Domine, super mel et favum ori meo. Item aliter, in Solom. Inveniens mel, manduca quod satis est, ne forte satiatus evomas. i. Altiora te ne quaesieris. Fel, amaritudo malitiae. In Psalm. Dederunt in escam meam fel. Acetum, asperitas corruptae mentis. In Ps. Et in siti mea

praedicatio. In Evang. Et mitte retia in capturam. Trabes, peccatum gravius. Evangelium: Eiice primum trabem de oculo tuo. Festuca, peccatum [?: le- ] . In Evang. Et tunc videbis eiicere festucam de oculo fratris tui. Laqueus, dolus. In Ps. Laqueum [?: par-nt ] pedibus meis. Funes, sors vel haereditas. In Ps. Funes ceciderunt mihi in praeclaris. Item, Funes, peccata: Vae qui trahitis peccata velut funem longum. Et iterum: Funes peccatorum circumplexi sunt me. Rota, orbis, aut vita humana. In Ps. Vox tonitrui tui in rota. [?: ] , Deus meus pone illos

munitam 195. 15 Et expulit Ieroboam eos depost Dominum 291. 10 19. Filii venerunt usque ad matricem, et non est vis pariendi 824. 64. 65
1. PARALIPOMENON. 12. Si venitis ad decipiendum me, pro adversariis meis, videat Dominus, et increpet 444. 60
2. PARALIPOMENON. 9. Non fuit verbum absconditum ab illo, scilicet a rege Salomone 8. 4 6000 aurei ascendebant super scutum unum 59. 23 12. Fortis non fortificabit

Deus 397. 58 28. Omni perfectioni ponit lapidem caliginis, et umbrae mortis 96. 42 Propter fletum fluminum ligat rupes 337. 8. 9 29. Cum inundarent itinera mea butyro, et petra effunderet mihi rivos olei 779. 53. 54 Ros pernoctat in ramis meis 1050. 40 41 Pater eram pauperum 839. 53 Pes claudo eram 890. 35 30. Humiliati sunt plus quam terra 397. 49 31. Benedixerunt mihi latera pauperum, quod ea restitui 73. 25 Si sulci terrae meae flent 336. 64

44 14. Consilium pauperis pudefacit, quoniam Domine spes eius 166. 40 15. Domine quis habita bit in tabernaculo tuo? etc. 1188 9 Qui iurat in malum, et non mutat, etc. 487.1 16. Non assumam nomen eorum in labiis meis 510. 45 Scire me facies semitam vitae 1098. 47 Iucunditates sunt in dextera tua in aeternum 476. 13. 14 Etiam noctu erudiunt aut castigant me renes mei 1032. 32. 33 Os blandum facit impulsionem 803. 44. 45 17. A viris

1152. 20 In peccatis coceptus sum, et in peccatis, etc. 848. 46. 47 Asperges me Domine hysopo, et super nivem dealbabor 721. 30. 31 Ne proiicias me a facie tua, etc. 969. 24. 25 Spiritum innova in visceribus meis 460. 9. 10 Ecce veritatem diligis in interioribus et in occulto sapientiam me scire facis 10. 15 et 464. 25. 26 etc. Libera me Deus de sanguinibus 1081. 52 Gaudium salutis redde mihi 356. 57 Deus amat et requirit

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report