Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: die Your search found 3319 occurrences
First 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 2113-2324:2113. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 756 | Paragraph | SubSect | Section] qui affirmat Scripturam sacram esse idoneam ad plene erudiendum Christianum hominem, ad salutem, sive sit in instituendo, sive in redarguendo, sive etiam in corrigendo: ita ut homo Dei per eam integre formetur. Quare idem veritatis magister gravissime praecipit nos eam audire, scrutari meditando die ac nocte, summa diligentia ac religiositate. Detestanda igitur profecto omnibus modis est haec tam blasphema vox, contra viventis Dei verbum nefarie effusa: et contra, omni studio maximaque animi gratitudine, huic divinitus accensae, ac in loco tenebricoso salutariter propositae
2114. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 767 | Paragraph | SubSect | Section] sapientibus, pro suo beneplacito: sicut ipse Dominus IESUS testatus est. 50 Multa etiam piis abscondita sunt, ut tanto ardentius scrutentur Sacras literas, et petant patefactionem clariorem. In horum igitur utrunque toto pectore intenti esse debemus, tum meditando in lege Domini die ac nocte: tum etiam perpetuo ardenterque orando, Domine adauge nobis fidem et Spiritum. 51 Denique hic quidem debemus, ut in aenigmate ac imperfecte, agnoscere Deum, et eius mysteria: in altera vita perfecte, ac a facie ad faciem videre. Tunc demum desinet, id quod imperfectum est:
2115. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 769 | Paragraph | SubSect | Section] quae plene erudiat hominem ad salutem, atque doceat, redarguat, corrigat et instituat, ita ut sit homo Dei integer et perfecte instructus ad omnia: 2. Tim. 3. 12 Summum, perpetuum et ardens studium adhibendum est in cognitione rerum sacrarum. Nam piorum est meditari in lege Dei die ac nocte: Psalm. primo et scrutari diligenter Scripturas: Ioan quinto, Actor. decimoseptimo. 13 Utile est, argumentum aut summam totius scripti cognoscendi breviter discentibus proponi. Summa ergo Scripturae sunt hi duo syllogismi. Primus et supremus syllogismus veteris Testamenti
2116. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 769 | Paragraph | SubSect | Section] definitio circumscriptiva IESU, a variis accidentibus et circumstantiis eius sumpta, probatur tot ocularibus testibus: nempe, non tantum 12 Apostolis, sed et 70 discipulis piis ac impiis. Multa ex hac definitione aut circumscriptione IESU, testantur Iudaei ac Turcae cum suo Alcorano etiam hodierna die, quorum testimonium suspectum esse non potest. Nonnulla testantur etiam ipsae ruinae Hierosolymae, et dispersio reiecti populi, totiusque illius cultus tam longa abolitio. Cum hoc syllogismo secundo, qui est novi Testamenti proprius, urgetur etiam ille prior veteris, Quicquid Deus
2117. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 782 | Paragraph | SubSect | Section] decidat cernitur, sed tantum genitus iam conspicitur passim tegere humum. Simili aut sermonis figura eandem rem etiam Micheas Cap. 5 declarat. Convenit cum hac expositione figurae et sequens Textus: quia postquam descripsit regnum Christi, et subditos tum regi convenientes, quia in die victoriae acquirentur: tum sacerdoti, quia colent eum in ornatu sancto, ut inferiores quidam sacerdotes: tandem etiam incipit dicere de stabilitate eius sacerdotii, quod sit divino iuramento confirmatum. 9 Aliquando etiam, ut non sit figurata oratio, est nihilominus obscura, vel ob
2118. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 787 | Paragraph | SubSect | Section] obedientia erga Deum, quam erga magistratum. Conciliant ergo antinomiam Apostoli (obedias Deo praedicando Iesum, obedias pontificibus non praedicando eum) dicentes: Obedire oportet magis Deo quam hominibus. Dilectio praecipit omni tempore iuvare fratrem: contra sabbatismus vetat, ne septima die operemur. conciliat Scriptura et Christus, dicendo: Misericordiam volo, non sacrificium: id est, potius volo, seu praefero. Quo facit Regula: Moralia praeferuntur ceremonialibus. Et contra: Ceremonialia in casu confessionis praeferuntur moralibus secundae Tabulae. 13 Alibi
2119. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 788 | Paragraph | SubSect | Section] parvae reliquiae ex posteris Abraae, quae erunt per gratiam electae. Deinde dicit, servabuntur fine posteri Abraae, si Meschiam et eius iustitiam fuerint amplexi. Sed illi iustitiam legis sectantes, iustitiae Dei non sunt subiecti: nolunt audire Deum vocantem, et extendentem ad se manus tota die, nolunt congregari sub alas Dei, nec tempus visitationis agnoscere. Stat igitur nihilominus promissio Dei. Tertio ait, servabitur semen Abraae: scilicet spirituale, aut per promissionem gentium, non carnaliter ex sanguinibus aut ex voluntate viri. Postremo, servabitur semen Abraae, quia adhuc
2120. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 795 | Paragraph | SubSect | Section] rationalibus aeternum exitium imponit. Secundo, patefecit etiam eam suam voluntatem, quod hominem lapsum, suam misericordiam implorantem, velit per ac propter filium servate, etiamsi amplius veram plenamque obedientiam praestare nullo modo queat. Denique et ea est eius voluntas, quod in extrema die velit iudicare omnes rationales creaturas, praesertim homines, vivos et mortuos. 6 Altera res praecipua in Sacris literis est Homo, qui est animal rationale, constans corpore et anima: initio quidem in summa integritate conditus, postea horribiliter per inobedientiam lapsus, et
2121. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 838 | Paragraph | SubSect | Section] LIB.
2122. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 841 | Paragraph | SubSect | Section] et aperietur vobis. Et scriptum est: Quia qui dixit, quoniam oportebat impleri omnia quae scripta sunt in lege Mosi et prophetis et in psalmis de mei tunc aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas: et dixit illis: Quoniam sic scriptum est, Christum pati et resurgere ex mortuis tertia die, et praedicare in nomine eius poenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes. Non ergo ex nobis est, quod intelligimus: sed ex eo qui quae innoscibilia erant, fecit intelligi. Itaque ab eo speranda intelligentia est, qui et pulsantibus aperit, et quaerentibus demonstrabit, et perentibus
2123. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 843 | Paragraph | SubSect | Section] est intelligendum, veluti quod Christus dicitur tribus diebus et tribus noctibus fuisse in visceribus terrae, secundum tropum Synecdochen accipiendum est. Et rursus aliquid dicitur secundum certam temporum quantitatem, quod pro universo tempore accipiendum est. Veluti quod dicitur, septies in die laudem dixi tibi: nihil est aliud quam, semper est laus tua in ore meo. Sextam regulam ponit de recapitulatione, secundum quam est reditus ad ea quae fuerant in superioribus praetermissa. Hic vigilare debet mens studiosi lectoris, ne quis posterius in Scripturis recitata intelligat tanquam
2124. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section] Multi patres nimium ociose in numeris philosophantur, quasi ingentia mysteria in eis contineantur: sicut et hoc tempore quidam extremam diem ex tam incerto fundamento praedicere voluit. Verum triplex de hac re discrimen haberi potest. Alias a numeris phrases aliquae sumuntur: ut, Septies in die cadit iustus: Septies dixi laudem Domino: Num si septies peccaverit in me frater, remittere ei debeo? tales locutiones et in aliis linguis sunt, et observari debent. Alias certum tempus indicatur: ut Semen tuum erit peregrinum annis 40. aut 70. hebdomadae sunt conclusae super tuum populum,
2125. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 853 | Paragraph | SubSect | Section] Numerus finitus plerunque ponitur in sacris Literis pro infinito. Tantundem etiam valet, varie multiplicatus: unde multae quaestiones solvuntur. August. 3. de doctrina Christiana, cap. 35. EXPLICATIO. Cum enim dicitur in Psalmo, Septies in die laudem dixi tibi: nil est aliud, quam, Semper laus eius in ore meo. Tantundem valent etiam, cum multiplicantur sive per denarium, sicut Septuaginta et Septingenti: unde possunt et septuaginta anni Hieremiae, pro universo tempore spiritualiter accipi, quo est apud alienos Ecclesia, sive per
2126. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 855 | Paragraph | SubSect | Section] sibi adversari duo testamenta, vetus et novum. Secundum allegoriam, cum docetur, non ad literam esse accipienda quaedam, quae scripta sunt, sed figurate intelligenda. His omnibus modis Dominus noster IESUS Christus et Apostoli usi sunt. Nam de historia illud sumptum est, cum obiectum esset, quod die sabbati discipuli eius spicas evulsissent. Non legistis, inquit, quod fecit David, cum esuriret, et qui cum eo erant? Quomodo intravit in domum Dei, et panes propositionis manducavit, quos non licebat ei manducare, neque eis qui cum eo erant, nisi solis sacerdotibus? Ad aetiologiam vero illud
2127. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section] aliquando tanquam infirmis infirmiter loquitur: et tamen innuit aliquid, quod intelligat, qui valuerit. August. 5. de Genes. ad literam, cap. sexto. EXPLANATIO. Cum sacra Scriptura dies seorsum commemoret, quibus Deus cuncta creavit, subiungit dicens: In die quo fecit Dominus Deus caelum et terram, et omne virgultum agri, et caetera. Quod idcirco dictum est, ut quomodo possemus, cogitaremus simul omnia Deum fecisse: quamvis superior sex dierum enumeratio, velut temporum intervalla ostendisse videretur. Male hic sensit Augustinus. Moris
2128. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 858 | Paragraph | SubSect | Section] potuerit pro suae capacitatis modo, divinitus adiutus internis externisque rationibus ut possit, August. 5, de Genes. ad literam 12. EXPLICATIO. Cum aliter se habeant omnium creaturarum rationes incommutabiles in verbo Dei: aliter illa eius opera, a quibus in die septimo requievit: aliter ista, quae ex illis usque nunc operatur: horum trium hoc quod extremum posui, nobis utcunque notum est per corporis sensus, et huius consuetudinem vitae ex creditis ergo prius, alia
2129. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 860 | Paragraph | SubSect | Section] requievit ab operibus suis. In Evangeliis Christus dicit: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. Non videntur tibi ex verborum prolatione haec dicta esse contraria? sed absit. Quod requievit Deus ab operibus suis, docet nos, quod a formando et ex nihilo res ut essent, producendo requievit die septimo. Christus autem dicens, Pater meus usque hodie operatur, et ego operor: continentem suam providentiam nobis declarat, et operationem vocat conservationem factorum, quibus largitur, ut permaneant, dum totum gubernat mundum. Evangelista non est Evangelistae contrarius, in his
2130. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 862 | Paragraph | SubSect | Section] inventus ut homo, phantasticum et non verum corpus Christum habuisse affervit. Sabellius eundem esse Patrem et Flium, ex Evangelio Ioannis, Ego et Pater unum sumus. Arriani creaturam Christum dicunt, et Patri inaequalem, ex Ioannis verbis, Pater maior me est. Alii dissimilem Patri, ex illo: De die autem et hora nemo scit, neque Angeli in caelis, neque Filius, nisi Pater solus. Alii tenebras coaevas Deo dixerunt, quia in Genesi post noctem dies coepta sit. Alii Mathusalem post diluvium vixisse, et sic non tantum sunt octo animae reservatae. Haec et alia plurima ex divinis libris male
2131. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section] et singulorum inter severborum discrepantium habere rationem. Hieron. in caput 33 Ezechtel. EXPLICATIO. Videndum est in quo similia dicta conveniant, aut disconveniant. Nemo ex omnibus sanctis invenitur diem festum vel convivium magnum egisse in die natalis sui, praeter Pharaonem et Herodem. Nemo invenitur habitisse laetitiam in die natalis filii vel filiae suae. Soli peccatores super hutusmodi nativitate laetantur. Sancti vero non solum non agunt festivitatem in die natalis sui, sed et Sancto spiritu repleti execrantur hunc diem. Origenes
2132. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section] Ezechtel. EXPLICATIO. Videndum est in quo similia dicta conveniant, aut disconveniant. Nemo ex omnibus sanctis invenitur diem festum vel convivium magnum egisse in die natalis sui, praeter Pharaonem et Herodem. Nemo invenitur habitisse laetitiam in die natalis filii vel filiae suae. Soli peccatores super hutusmodi nativitate laetantur. Sancti vero non solum non agunt festivitatem in die natalis sui, sed et Sancto spiritu repleti execrantur hunc diem. Origenes in Levit. Hom. 8. et Hieron. in Matth. cap. 14.
2133. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 871 | Paragraph | SubSect | Section] Nemo ex omnibus sanctis invenitur diem festum vel convivium magnum egisse in die natalis sui, praeter Pharaonem et Herodem. Nemo invenitur habitisse laetitiam in die natalis filii vel filiae suae. Soli peccatores super hutusmodi nativitate laetantur. Sancti vero non solum non agunt festivitatem in die natalis sui, sed et Sancto spiritu repleti execrantur hunc diem. Origenes in Levit. Hom. 8. et Hieron. in Matth. cap. 14. EXPLICATIO. Contrarium reperies in ablactatione Isaaci. Interrogationes quaedam in sacris Literis, quae
2134. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 872 | Paragraph | SubSect | Section] Deus tempora liter cognoscit, quod antea non noverat, et tamen dicit ad Abraham: Nunc cognovi, quoniam times Deum. Ubi quid aliud accipimus, nisi, nunc feci, ut cognosceretur? Et hoc locutionis modo arbitror dictum illud ab Apostolo: Nolite contristare Spiritum Sanctum Dei, in quo signati estis in die redemptionis. Neque enim ipsa Spiritus sancti, qua est, quicquid est, substantia contristari potest, cum habeat aeternam atque incommutabilem beatitudinem, magisque sit ipsa aeterna et incommutabilis beatitudo. Sed quia ita in sanctis habitat, ut eos impleat charitate, qua necesse est, ut
2135. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 877 | Paragraph | SubSect | Section] respondit: Omne quod est in corde tuo, vade et fac, quia Dominus tecum est. De quo illic statim subditur: Factus est sermo Domini ad Nathan, dicens: Vade, et loquere ad servum meum David: Haec dicit Dominus Deus, Nunquid tu aedificabis mihi domum ad habitandum? Neque enim habitavi in domo, ex die qua eduxi filios Israel de terra Aegypti, usque in diem hanc. Et paulo post: Cum completi fuerint dies tui, et dormieris cum Patribus tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, et firm abo regnum eius, ipse aedificabit domum nomini meo. Ecce Nathan Propheta, qui prius
2136. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 878 | Paragraph | SubSect | Section] eloquia, quibus pro usu temporalis vitae futuri aliquid agnosceretur, ad terrenam civitatem pertinuisse, quis ambigat? Ubi autem legitur, Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et constituam domui Israel et domui Iuda testamentum novum: non secundum testamentum, quod disposui patribus eorum, in die qua apprehendum manum eorum, ut educerem eos de terra Aegypti: quoniam ipsi non permanserunt in testamento meo, et ego neglexi eos, dicit Dominus. Quia hoc est testamentum meum, quod constituam domui Israel: Post dies illos, dicit Dominus, dabo leges meas in mentem eorum, et super corda eorum
2137. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 888 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] angelis Scriptura demonstrat, dum in laudibus et benedictionibus creaturis caeteris praeponuntur: et ratio, oportuit enim, ut terrenas caelestis creatura praecederet. De aquis vero ipsa Scriptura dicit, quod Spiritus Dei ferebatur super aquas. Ordo generationis hic est: In principio, die prima, lux facta est: secunda vero die, firmamentum: terra, mare, et terrae nascentia: quarta, luminaria caeli: quinta, natantia et volatilia: sexta, reliqua animalia, et homo. Distinctio in ipsarum creaturarum operatione haec est: quod quaedam ex nihilo facta sunt, ut caelum,
2138. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 888 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] laudibus et benedictionibus creaturis caeteris praeponuntur: et ratio, oportuit enim, ut terrenas caelestis creatura praecederet. De aquis vero ipsa Scriptura dicit, quod Spiritus Dei ferebatur super aquas. Ordo generationis hic est: In principio, die prima, lux facta est: secunda vero die, firmamentum: terra, mare, et terrae nascentia: quarta, luminaria caeli: quinta, natantia et volatilia: sexta, reliqua animalia, et homo. Distinctio in ipsarum creaturarum operatione haec est: quod quaedam ex nihilo facta sunt, ut caelum, terra, et caetera: quae usque ad completum
2139. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 888 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] luminaria caeli: quinta, natantia et volatilia: sexta, reliqua animalia, et homo. Distinctio in ipsarum creaturarum operatione haec est: quod quaedam ex nihilo facta sunt, ut caelum, terra, et caetera: quae usque ad completum diem primum diximus facta: quaedam vero ex iam factis primo die. Horum probationes sunt. Quia quoties Scriptura ex aliquo factas res cupit ostendere, aut palam significat, ut est: Producat terra: et, Producant aquae, et similia: aut certe ex subtili significatione verborum, ut cum dicit: Fiat firmamentum: utique significat fuisse aliquid fluidum
2140. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 888 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] aquae, et similia: aut certe ex subtili significatione verborum, ut cum dicit: Fiat firmamentum: utique significat fuisse aliquid fluidum ac liquidum, id est aquas: quae ut solidatae ostenderentur, firmamentum vocatum est quod fiebat. Et rursus luminaria derivativa appellavit, quae quarto die facta sunt; ut ex lumine primo die operato facta monstraret. In his autem quae primo die facta sunt, neque aperte, neque subtili verbo factum aliquid declaratur ex altero. Nihil ergo post primum diem ostenditur ex non existentibus factum, nisi sola hominis anima, in quo hoc ad
2141. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 888 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] ex subtili significatione verborum, ut cum dicit: Fiat firmamentum: utique significat fuisse aliquid fluidum ac liquidum, id est aquas: quae ut solidatae ostenderentur, firmamentum vocatum est quod fiebat. Et rursus luminaria derivativa appellavit, quae quarto die facta sunt; ut ex lumine primo die operato facta monstraret. In his autem quae primo die facta sunt, neque aperte, neque subtili verbo factum aliquid declaratur ex altero. Nihil ergo post primum diem ostenditur ex non existentibus factum, nisi sola hominis anima, in quo hoc ad ostendendum: quia cum alia aut ex
2142. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 888 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] firmamentum: utique significat fuisse aliquid fluidum ac liquidum, id est aquas: quae ut solidatae ostenderentur, firmamentum vocatum est quod fiebat. Et rursus luminaria derivativa appellavit, quae quarto die facta sunt; ut ex lumine primo die operato facta monstraret. In his autem quae primo die facta sunt, neque aperte, neque subtili verbo factum aliquid declaratur ex altero. Nihil ergo post primum diem ostenditur ex non existentibus factum, nisi sola hominis anima, in quo hoc ad ostendendum: quia cum alia aut ex nihilo, aut ex iam factis facta sint, solus homo ex utroque
2143. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 889 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] Domino. et subiunxit: Benedicite ignis et aestus Domino. Virum vero ex nihilo, sicut et alia, factus sit, an ex aliquo, dubitatur. Plures enim volunt caelestium luminarium esse particulam: quippe etiam nunc frequenter videmus homines certo modo ignem ex solis radiis mutuari. Quod si ita est, primo die factus est. Sed sapientius hoc Scriptura lumen quam ignem vocavit, ut ex meliore usu nomen acciperet. Septima creaturarum differentia est: quod omnia quae ex aliquo facta sunt, vel ex quibus aliqua facta sunt, corporea sunt. Incorporea autem, neque ipsa ex aliquo, neque ex ipsis
2144. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 889 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] dicitur: eius enim comparatione nihil incorporeum est, sicut nec et immortale, nec invisibile. Alius enim modus est, quo haec verba soli divinitati conveniunt: alius, quo de creaturis loquimur, sicut animabus vel angelis. Quomodo sex diebus Deus dicitur operatus esse, et septimo die requievisse? Si nec faciens aliquid laborat, ut necessaria ei requies credatur: nec aliquando cessat, Domino in Evangelio dicente: Pater meus usque modo operatur, et ego operor? Septimo die requievisse dicitur Deus, non a creando: quippe cum quotidie ex eius dispensatione ac
2145. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 889 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] animabus vel angelis. Quomodo sex diebus Deus dicitur operatus esse, et septimo die requievisse? Si nec faciens aliquid laborat, ut necessaria ei requies credatur: nec aliquando cessat, Domino in Evangelio dicente: Pater meus usque modo operatur, et ego operor? Septimo die requievisse dicitur Deus, non a creando: quippe cum quotidie ex eius dispensatione ac providentia omnis creatura renovetur aut constet. Sed hoc significatum est, quod post illos sex dies nullam mundo incognitam substantialem speciem, aut naturam novam inexpertamque creaverit.
2146. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 894 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] caelorum: et quodcunque ligaveris in terra, erit ligatum et in caelo. 15 Aut mors, passio ac resurrectio Salvatoris: sicut dicitur, Ex illo coepit Iesus ostendere discipulis suis, quia oportet eum in Hierosolymam ire, et multa sustinere a pres byteris et principibus sacerdotum, et mori, et tertia die resurgere. 16 Aut generalis resurrectio: ut cum dicit Apostoles, Sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur. 17 Aut simul Christi et nostra resurrectio: sicut dicitur, Cum ego exaltatus fuero a terra, omnes traham ad me. 18 Aut Iudae proditio: sicut dicit Christus,
2147. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 898 | Paragraph | SubSect | Section] 11 Saepe substantivum aliquod, praesertim abstractum, ponitur pro adiectivo seu concreto, et eius subiecto: ut, Veritas, pro vera doctrina aut religione: mendacium, pro falsa: virtus pro praestantibus virtute viris, aut etiam pro factis (ut ita dicam) virtuosis. Psal, 110. In die virtutis tuae. Sic praeputium pro praeputiatis, circumcisio pro circumcisis. Corruptio non possidebit incorruptibilitatem. 1. Cor. 15. Appellativa pro adiectivis, principatus, potestates, sublimitas, Rom. 8. 38. Tale est et apud Latinos, Scelus pro scelerato, mel pro mellito, mastygia,
2148. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 899 | Paragraph | SubSect | Section] Psal. 115, Simulachra gentium sunt argentum et aurum, id est, argentea et aurea. Luc. 16, Quicquid est sublime coram hominibus, est abominatio coram Deo, id est abominabile Deo. 16 Eadem vis est, cum aliquid esse aut fieri vel fore dicitur in aliquid: Ut Esa. 4, In die ita erit germen Domini in pulchritudinem et gloriam, et fructus terrae in magnificentiam et decorem reliquiis Israel, id est, Meschias non tantum erit gloriosus, sed et glorificus et magnificator conversis Israelitis. 17 Saepe vero fit, cum sic adiectiva aut concreta propalam
2149. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 903 | Paragraph | SubSect | Section] nomina pro incerto numero saepe accipiuntur: ut sunt myrias, etc. Non timebo a decem millibus, Psal. 3, id est, a maxima multitudine. Sic sex legiones angelorum dicit Christus. Sic Psal. 11, Argentum purgatum septies. Psal. 119, Septies in die laudem dixi, id est, saepius. Proverb. 24, Septies in die cadit iustus. Esaiae 4, Septem mulieres apprehendent virum unum, id est multae. Sic aliqui aliquando exponunt. Tria et quatuor peccata, Amos. Sic Matth. 18, Septuagies septies, pro infinities. Forie hic numerus aliquid naturale
2150. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 903 | Paragraph | SubSect | Section] etc. Non timebo a decem millibus, Psal. 3, id est, a maxima multitudine. Sic sex legiones angelorum dicit Christus. Sic Psal. 11, Argentum purgatum septies. Psal. 119, Septies in die laudem dixi, id est, saepius. Proverb. 24, Septies in die cadit iustus. Esaiae 4, Septem mulieres apprehendent virum unum, id est multae. Sic aliqui aliquando exponunt. Tria et quatuor peccata, Amos. Sic Matth. 18, Septuagies septies, pro infinities. Forie hic numerus aliquid naturale habet, sicut Aristoteles scribit, quasdam gentes tantum usque
2151. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 906 | Paragraph | SubSect | Section] sciebant quia indicaverat. 17 Praesens pro futuro interdum ponitur: Iohan. 6, Quid facimus ut operemur opera Dei? id est, quid faciemus, aut facere debemus? Sic in Phorm. Terent. Quid ago? dic Hegio, id est, agam, aut agere debeo? Linacer ad Graecismum refert. Sic Luc. 13, Tertia die consummor, pro: consummabor. Modicum sum vobiscum, et abeo, Iohan, 7: pro, abibo. Christus cum venerit, nemo novit unde sit, ibidem: id est, nemo sciet. Matth. 11, Aut alium expectamus, id est, expectabimus, vel expectare debemus. Matth. 5: Si dilexeritis eos qui diligunt vos, quam
2152. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 906 | Paragraph | SubSect | Section] Enallage praeteriti pro praesenti etiam Graeci interdum uti solent. 19 Sic et futurum aliquando praesens tempus includit. Psal. 3, Non timebo a decem millibus populi: quasi dicat, Te fretus neque iam timeo, neque in posterum timebo. Psal. 22, Clamabo de die, et non exaudies: id est, clamo, nec tamen exaudis. 20 Praeteritum pro futuro creberrime in prophetiis ponitur. Esa. 9, Puer natus est nobis, et filius datus est nobis: pro, nascitur et dabitur. Esa. 60, Venit lux tua, et gloria Domini super te orta est: id est, veniet, et
2153. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 910 | Paragraph | SubSect | Section] tempore ponitur: Heri pro quovis praeterito, sicut et nudiustertius: Cras indefinite pro quovis futuro. Hodie aliqui exponunt in Psal. 2, Hodie genui te, de omni aeternitate. Castalio accipit pro adverbio affirmativo: quia illa videntur esse certiora ac magis rata, quae hodierna die esse aut fieri affirmantur, ut sic Deus maiori quadam emphasi contra furentem adversus Christum mundum asserat illum omnino esse suum filium, seque ei haereditatem usque ad finem mundi largiturum esse. Epistola ad Hebraeos exponit illud Hodie in Psal. 95, Hodie si vocem eius
2154. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 910 | Paragraph | SubSect | Section] ei haereditatem usque ad finem mundi largiturum esse. Epistola ad Hebraeos exponit illud Hodie in Psal. 95, Hodie si vocem eius audiveritis, nolite obdurare corda vestra: dequovis tempore quando Deus per suum verbum homines ad poenitentiam invitat. Porro, Hodie et Cras, ac Tertia die, usurpat Christus Luc. 18. de brevi tempore, inquiens: Eiicio daemonia, et sanationes perago hodie et cras, et tertia die consummabor. 3 Adverbia interrogativa, negativa, affirmativa, et similia, interdum semel posita, etiam in sequentes sententias suam vim efficaciamve extendunt,
2155. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 910 | Paragraph | SubSect | Section] Hodie si vocem eius audiveritis, nolite obdurare corda vestra: dequovis tempore quando Deus per suum verbum homines ad poenitentiam invitat. Porro, Hodie et Cras, ac Tertia die, usurpat Christus Luc. 18. de brevi tempore, inquiens: Eiicio daemonia, et sanationes perago hodie et cras, et tertia die consummabor. 3 Adverbia interrogativa, negativa, affirmativa, et similia, interdum semel posita, etiam in sequentes sententias suam vim efficaciamve extendunt, seu etiam in sequentibus membris repetenda sunt, ut Psal. 2, Quare fremuerunt gentes, et populi meditati
2156. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 911 | Paragraph | SubSect | Section] est, donec is qui obstat, e medio tollatur. Sensus enim est, tantum id temporis aut morae restare, donec is qui obstat Antichristo, de medio removeatur. Vult enim eis impedimentum Antichristo obiectum, et certum impedientis terminum indicare. Germanica commode vertit: Dann es regt sich bereit die bosheit heimlich / oben das / der es jetzund auf helt / muss hinweg gethan werden / und als dann wirt der boshafftige geoffenbaret werden. 13 Omnis, non suo loco positum, ut Proverb. 22, Omnis via viri recta est in oculis eius: pro, Omni viro suum vitae institutum aut curriculum
2157. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 915 | Paragraph | SubSect | Section] apud Paulum: Qui ex fide, lege, praeputio, circumcisione, qui ex contentione: id est, fideles, operarii, praeputiati, circumcisi: quanquam aliqui ad Graecismum haec pertinere arbitrentur, ut
2158. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 915 | Paragraph | SubSect | Section] ex fide, lege, praeputio, circumcisione, qui ex contentione: id est, fideles, operarii, praeputiati, circumcisi: quanquam aliqui ad Graecismum haec pertinere arbitrentur, ut
2159. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 917 | Paragraph | SubSect | Section] pronomen quoque possessivum subiecto seu substantiae, quod Hebraei vocant affixum, addendum sit, affigunt illud plerunque nomini significanti accidens, cum proprie ad substantiam pertineat, ut Deut. primo, Vos estis accincti armis belli vestris, id est, armis vestris bellicis. Esai. 2, In illa die proiiciet homo idola argenti sui, et idola auri sui: id est, idola, sua argentea, et idola sua aurea. Iud. 8, Det mihi unusquisque vestrum inaurem praedae suae: pro, inaurem suam praedatam, seu praeda acquisitam. Psal. 41, et Ier. 20, Vir pacis meae, id est, vir mihi pacatus
2160. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 917 | Paragraph | SubSect | Section] stulticia. Qui Hebraismus habet maiorem emphasin, ut Ter. Tu es mera sapientia.
43 Huc quoque referri potest et illa constructio, cum substantivum est in subiecto: accidens vero in praedicato ponitur cum litera
2161. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 | Paragraph | SubSect | Section] prolixe in Prima parte in Praepositione Post exposui, et valde multis exemplis etiam aliarum linguarum illustravi. Dictum est etiam aliquid de eadem in Usque et Donec. Qua Regula conciliatur Marci dictum, capite octavo, quod Christus post tres dies resurget, cum aliis, qui dicunt quod tertia die resurrexerit: et dictum Matth. 17, quod Christus post sex dies ascenderit in montem, cum Lucas dicat post dies octo. Matthaeo enim et Marco excludit terminales dies ea Praepositio: Lucae vero includit. vide in Post. Exclusivae particulae, aut etiam sententiae, aliquando inclusive
2162. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 | Paragraph | SubSect | Section] ad Mosen. Voces igitur metas initiales aut finales significantes, ambiguae sunt: ut saepe recte dubitari queat, an includant, aut excludant illas metas a reliquo in medio interiacente corpore. Tale est illud, Post tres dies resurgam: ubi tertia dies non excluditur, sed ea ipsa tertia die illud futurum esse praedicitur. Vide Post in Prima parte. Sic, Factus est obediens usque ad mortem crucis: non excludit illam mortem, quam etiam obedienter praestitit. Quare Barbari non sine causa soliti sunt addere Exclusive, aut inclusive, ut omnem ambiguitatem tollerent:
2163. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 | Paragraph | SubSect | Section] vel includendas, vel excludendas esse. In diebus aut tempore illo, significat aliquando non certum aliquod tempus, cuius paulo ante mentio facta sit: sed etiam incertum, quod longe postea secutum est. Sic Chrysostomus Homilia 10. super Matthaeum, partem prophetiae Christi de extrema die, ab ea quae est de ruina Ierosolymae separare conatur: quasi ibi Tunc non respiciat ad praecedens tempus. Sic sane 1. Samuel. 3, Factum est in die illa: accipitur simpliciter pro quadam die. Sic ibidem primo capite, Et fuit dies: significat quandam forte solennem diem, sed non
2164. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 | Paragraph | SubSect | Section] facta sit: sed etiam incertum, quod longe postea secutum est. Sic Chrysostomus Homilia 10. super Matthaeum, partem prophetiae Christi de extrema die, ab ea quae est de ruina Ierosolymae separare conatur: quasi ibi Tunc non respiciat ad praecedens tempus. Sic sane 1. Samuel. 3, Factum est in die illa: accipitur simpliciter pro quadam die. Sic ibidem primo capite, Et fuit dies: significat quandam forte solennem diem, sed non circumscriptam, aut alligatam ad praecedentia. EADEM VOX PROPRIE ET TROPICE. Eadem vox semel posita,
2165. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 933 | Paragraph | SubSect | Section] postea secutum est. Sic Chrysostomus Homilia 10. super Matthaeum, partem prophetiae Christi de extrema die, ab ea quae est de ruina Ierosolymae separare conatur: quasi ibi Tunc non respiciat ad praecedens tempus. Sic sane 1. Samuel. 3, Factum est in die illa: accipitur simpliciter pro quadam die. Sic ibidem primo capite, Et fuit dies: significat quandam forte solennem diem, sed non circumscriptam, aut alligatam ad praecedentia. EADEM VOX PROPRIE ET TROPICE. Eadem vox semel posita, ratione diversorum membrorum ad quae respicit,
2166. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 940 | Paragraph | SubSect | Section] de Bosra? Ego qui loquor iustitiam, et potens sum salvare. Quare rubrum est vestimentum tuum, etc. Torcular calcavi. Sic Psal. 2. tribuitur suus sermo impiis, Deo, et Meschiae. Sic Christus tribuit tum diviti et Abrahamo suum sermonem, tum et piis ac impiis in extrema die iudicandis. EPIPHONEMA, acclamatio, cum post expositam rem aut materiam quampiam additur congrua quaepiam sententia cum quadam acclamatione et admiratione. Psal. 2, Beati omnes qui confidunt in eo. et Psal. 3, Domini est salus, et super populum tuum
2167. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 944 | Paragraph | SubSect | Section] retusisque obiectionibus. Quod alii Epicherema nominant. EXPOLITIONIS admodum variae species sunt, plurimumque eis Scriptura utitur: ut Matt. 7, versu ut primum dicit, Non omnis qui dicit Domine, Domine, salvabitur. Mox idem ferme synonymia quadam urget: Multi dicent mihi in illa die, etc. Nunquam novi vos, etc. Sic mox auditorem verbi Dei, si faciat aut non faciat, similitudinibus per antithesin illustrat. Sic in praecedentibus fructus pseudoprophetarum per antithesin bonae et malae arboris explicat. Sic initio eiusdem sententiam, Nolite iudicare,
2168. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 946 | Paragraph | SubSect | Section] patri, alias filio tribuuntur, prout alteruter magis celebris in regimine fuisse visus est, aut etiam diverso respectu. Quod huius monitionis imperitis in computationibus annorum et lectione Sacrae historiae non infrequenter multa dubia parit. Tali Hebraismo Iohan, 11. dicuntur Iudaei ab ea die iniisse consilium de interficiendo Iesu, cum id etiam antea decrevissent, sed tunc magis ac vehementius, quam unquam antea, coeperunt incumbere in eius exitium. Contra etiam pars parva aut obscurum initium haud raro pro nihilo habetur: ut quod Mar. 5 dicitur, neminem potuisse
2169. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 948 | Paragraph | SubSect | Section] Eadem quoque sermonis figura ponitur affectus irae pro suo effectu, aut opere inde proveniente, nempe pro poena et castigatione. Mich. 7, Iram Domini portabo, quia peccavi ei, id est, poenas. Ezech. 15, Faciam cessare indignationem meam. Rom. 2, Cumulas tibi iram in die irae, id est, castigationem, poenam in tempore poenae. Rom. 3, Nunquid iniustus Deus, qui rependit iram, id est, poenam. Sic opinor etiam intelligendum esse illud Rom. 4, Lex iram operatur, id est, castigationem minatur, et infert poenas. Roman. 13, Necesse est subditum esse non solum
2170. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 | Paragraph | SubSect | Section] ac copiis rerum necessariarum. Contrarium, si verba spectes, mandatur Luc. 22. per quod ibi indicatur imminens periculum, et mox longior peregrinatio et varia necessitas periculaque. Copia enim subsidiorum, indicat magnitudinem difficultatum. Sic Matth. 7, Multi mihi dicent in illa die, Domine Domine: id est, blandientur mihi, et suam pristinam hypocrisin prodent. Sic ratio absolutionis et damnationis per colloquium exponenda esse, in extrema die dicitur, Matthaei 25. Quae est tantum quasi quaedem hypotyposis maioris energiae causa a Christo adhibita, alioqui
2171. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 | Paragraph | SubSect | Section] periculaque. Copia enim subsidiorum, indicat magnitudinem difficultatum. Sic Matth. 7, Multi mihi dicent in illa die, Domine Domine: id est, blandientur mihi, et suam pristinam hypocrisin prodent. Sic ratio absolutionis et damnationis per colloquium exponenda esse, in extrema die dicitur, Matthaei 25. Quae est tantum quasi quaedem hypotyposis maioris energiae causa a Christo adhibita, alioqui omnes scient in illo die, quin et in morte corporali sciunt iustas causas suae damnationis, nec audebunt ibi cum tanto iudice expostulare: et contra pii sciunt fide se ob Christi
2172. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 952 | Paragraph | SubSect | Section] id est, blandientur mihi, et suam pristinam hypocrisin prodent. Sic ratio absolutionis et damnationis per colloquium exponenda esse, in extrema die dicitur, Matthaei 25. Quae est tantum quasi quaedem hypotyposis maioris energiae causa a Christo adhibita, alioqui omnes scient in illo die, quin et in morte corporali sciunt iustas causas suae damnationis, nec audebunt ibi cum tanto iudice expostulare: et contra pii sciunt fide se ob Christi meritum salvatos esse. Sic forte possis accipere Christi dictum, Luc. 13: Amen dico vobis, non videbitis me, donec dicatis: Benedictus, qui
2173. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 953 | Paragraph | SubSect | Section] interni animi motus: ut per respicere, misericordia, amor, cura, spes in aliquem, aut expectatio. Per abitionem aut aversionem ab aliquo, eius neglectio. Sic oculi alicuius ad aliquem esse dicuntur, in quem scilicet sperat: super aliquem, quem scilicet curat. Sic et Germani, Einem anderen in die hende sehen: pro, sperare illius opem. Huc pertinent omnes actiones externorum sensuum, positae pro internis actionibus: item varii motus ac gestus corporis, pro internis. Verum haec omnia supra in Metonymia exposita sunt. Remotiores externaeque causae, pro vicinioribus ac internis
2174. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 971 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] intumescebat. Cum remigassent ergo ferme stadia vigintiquinque aut triginta, vident Iesum ambulantem super mare, et appropinquantem navi, ac timuerunt. Ille autem dicit eis: Ego sum, ne timete. Voluerunt ergo recipere eum in navim, et ilico navis erat in terra, ad quam ibant. Postero die turba quae stabat trans mare, vidit, quod navicula alia non esset ibi, nisi una illa, in quam ingressi fuerant discipuli eius, et quod non introiisset cum discipulis suis Iesus in naviculam, sed soli discipuli eius abiissent: aliae vero supervenerunt naviculae a Tiberiade iuxta locum, ubi
2175. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 975 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] Dimitte me, quare te interficiam? id est, quare vis mihi praebere causam, ut te interficiam? 2 Sam. 2. Quare te percutiam humi? Iere. 40, Quare percutiet te in animam, et dispergetur totus Iuda, qui ad te iam congregatus esset, et peribunt reliquiae Iuda. Gen. 27, Cur utroque filio orbabor die una. i. quare causam huic tanto malo praebebimus? Ps. 79, Quare dicent gentes, Ubi est Deus eorum? id est, quare tu Domine negligendo nos, eis huius tantae rei causam praebebis? Ier. 27, Quare moriemini tu et populus tuus in gladio, fame, et peste? Ibidem, Quare erit urbs devastata?
2176. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 978 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] saepe nimios quosdam effectus aut laudes, atque adeo etiam ipsam salutem adscribi putamus, cum id tantum specie quadam aut phrasi sermonis adumbretur. Sed age, adhuc plura huius idiotismi exempla adscribamus. Christus narrat se in extrema die alios damnaturum, alios iustificaturum, ac quasi causas quasdam sui iudicii ex bonis aut malis eorum operibus commemoraturum. Ubi synecdochice fructibus iustificationis ac verae pietatis tribuuntur ea, quae proprie sunt ipsius filii Dei suo nos sanguine dealbantis, et in filios ac haeredes Dei
2177. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 981 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] venit in Aegyptum. Universalis persaepe apud Hebraeos latius patere videtur, quam praesentis materiae natura postulat, aut etiam ferre potest. Quare specificatione quadam opus est. qua applicetur ea universalis ad praesens negotium. 1. Sam. 20, Et non est locutus Saul quicquam ea die, scilicet de absentia Davidis. Ibidem: Et puer nescivit quicquam, scilicet de negotio praesenti, quod inter Davidem et Ionatan agebatur 1. Sam. 25, Et non periit ex omnibus quae ei erant, quicquam, scilicet ex pecoribus, quae erant apud Davidem, et culpa Davidis ac servorum ipsius. Ioan. 7,
2178. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 985 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] Deus de paradiso: deest, ideo expellamus eum foras, etc. Sed in hoc exemplo plures sententiae desunt, ut mox ostendam. Eclipses aut Aposiopeses, etiam longiores multo crebrius quam in aliis linguis in sacris Literis fiunt. Gen. 3, Non moriemini: sed scit Deus, quod in die qua comederitis, aperientur oculi vestri, et eritis sicut Dii scientes bonum et malum: sub. ideo neglectis eius inanibus minis ac terriculamentis, nullo modo tantum vestrum commodum negligatis, sed potius quamprimum comedite, ut evadatis tam sapientes, etc. Sic ibidem: Et nunc ne
2179. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 988 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] exempli gratia, ut similes observentur, adscribam. 1 Dixit ergo eis Iesus: Amen amen dico vobis, nisi ederitis carnem filii hominis, et biberitis eius sanguinem, non habetis vitam in vobis. 2 Qui edit meam carnem, et bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam, et ego suscitabo eum in novissimo die. 3 Caro enim mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. 4 Qui edit meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in eo. 5 Sicut misit me pater vivens, et ego vivo propter patrem: ita et qui ederit me, vivet ipse quoque propter me. 6 Hic est panis ille, qui de caelo
2180. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] vocabulo, veluti epexegeseos gratia. Huc pertinent variae reduplicationes sermonis. Vicinum huic est, quod interdum unicum sensum in duo membra aut orationes scindunt. Psal. 88, Deus salutis in die clamo, in nocte coram te. pro, die ac nocte coram te clamo. Huc referatur Hendias, de qua in constructione Nominis dictum est, cum adiectivum ac substantivum in duo diversa distrahuntur, tanquam si sint duae plane diversae res. 2. Reg. 6, Velis quaeso et veni: pro, Veni quaeso. 2
2181. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] vocabulo, veluti epexegeseos gratia. Huc pertinent variae reduplicationes sermonis. Vicinum huic est, quod interdum unicum sensum in duo membra aut orationes scindunt. Psal. 88, Deus salutis in die clamo, in nocte coram te. pro, die ac nocte coram te clamo. Huc referatur Hendias, de qua in constructione Nominis dictum est, cum adiectivum ac substantivum in duo diversa distrahuntur, tanquam si sint duae plane diversae res. 2. Reg. 6, Velis quaeso et veni: pro, Veni quaeso. 2 Contra saepe de duabus rebus
2182. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 991 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] monstratur: atque ita miro artificio Lex et Evangelium miscentur. Sic Matth. 24, simul praedicuntur poenae Iudaeorum in devastatione Ierosolymae, et in ultimo iudicio. Isaiae 7, et saepe alias, tum praesens liberatio Ierosolymae, tum et verae Ecclesiae spiritualis atque adeo illa in ultima die futura praedicuntur. 3 Huc referti posset Regula de verbis motum significantibus, aut significationem duplicantibus, ob adiunctam aliquam vocem, praesertim praepositionem. Saepe enim verba motum non significantia, nanciscuntur eum ex praepositione adiuncta, et quasi duas
2183. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 992 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] aut Prolepsis est valde usitata in Sacris: quae est, cum vel nomina postea demum locis imposita in prioribus historiis usurpantur, vel postea gesta prioribus aliqua occasione admiscentur: ut Ioan. 7, narrationi de missis et reversis satellitibus ea admiscentur, quae postea ultima demum festi die gesta sunt: in ultimo autem die magno clamavit Iesus dicens, etc. Contra aliquando etiam posterioribus gestis aliqua antecedentia, seu dudum gesta admiscentur. Quod vero attinet ad nominum anticipationem, exemplo sit illud Gen. 1, In principio creavit Deus caelum et terram: ubi
2184. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 992 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] in Sacris: quae est, cum vel nomina postea demum locis imposita in prioribus historiis usurpantur, vel postea gesta prioribus aliqua occasione admiscentur: ut Ioan. 7, narrationi de missis et reversis satellitibus ea admiscentur, quae postea ultima demum festi die gesta sunt: in ultimo autem die magno clamavit Iesus dicens, etc. Contra aliquando etiam posterioribus gestis aliqua antecedentia, seu dudum gesta admiscentur. Quod vero attinet ad nominum anticipationem, exemplo sit illud Gen. 1, In principio creavit Deus caelum et terram: ubi per anticipationem illa rudis et
2185. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 998 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] Similis factus est vanitati, Psal. 144. Sic tanquam similitudo filiorum hominis tetigit me, Daniel. 10. cum vere esset imago quaedam aut species hominis. Similitudo aliquando pro re, aut tanquam pars propriis verbis dictae sententiae ponitur. Fuit mihi lachryma panis die aut nocte, Psal. 42 et 80. id est, Perinde voluerunt se per faciem meam, ac in os influxerunt, ut eas devorarem sicut cibum ac potum. ut Luc. 9, Nemo qui mittit manum suam ad aratrum, et retro respicit, idoneus est ad regnum caelorum: id est, Nemo qui amplectitur quidem
2186. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1011 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] de vobis orantes, [4] audientes fidem vestram in Christo Iesu et dilectionem in omnes sanctos, [5] propter spem repositam vobis in caelis, [5] quam audivistis per sermonem veritatis Evangelii praesentis in nos: 5 sicut et in toto mundo fructificat, quemadmodum et in vobis, [6] ab ea die qua cognovistis gratiam Dei in veritate: 7 sicut didicistis ab Epaphra dilecto conservo nostro, [7] qui est fidus minister Christi pro vobis, [8] qui etiam nobis indicavit dilectionem vestram in spiritu: [9] ideo etiam a qua die audivimus, non cessamus gratias agentes pro vobis et
2187. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1011 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] toto mundo fructificat, quemadmodum et in vobis, [6] ab ea die qua cognovistis gratiam Dei in veritate: 7 sicut didicistis ab Epaphra dilecto conservo nostro, [7] qui est fidus minister Christi pro vobis, [8] qui etiam nobis indicavit dilectionem vestram in spiritu: [9] ideo etiam a qua die audivimus, non cessamus gratias agentes pro vobis et orantes. Hic videmus primum esse gratiarum actionem: deinde ab ea fieri digressionem ad causam gratiarum actionis, nempe quia audierit praedicari fidem eorum: inde progreditur ad causam fidei illorum, nempe spem futurae gloriae: quarto
2188. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1013 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] β Tulit itaque Dominus Deus ipsum Adam, et posuit eum in hortum Eden, ut coleret et custodiret ipsum. Praecepitque Dominus Deus ipsi Adam, dicens, De omni ligno horti comedendo comedes, de arbore vero scientiae boni et mali nequaquam comedes ex illa: alio quin quacunque die comedetis ex ea, moriendo morieris. Nova propositio: Et rursum dixit Dominus Deus:
2189. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1014 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] ex omni quod movetur super terram, duo et duo ingressi sunt ad Noe in arcam masculus et femina,. sicut praeceperat Dominus Noe.
2190. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1017 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] non multum variatis, aliae omnino diversis. Deinde iterationes quae eisdem vocibus repetunt, alias in eodem commate unam aut duas voces repetunt, quae postea a nobis repetitiones significationis seu Etymologicae vocabuntur: ut Lev. 6, Struet ligna sacerdos mane mane, Lev. [14,] In die sabbati, in die sabbati, etc. Idque vel in eadem forma vocis, seu in eodem casu, ut in praecedenti exemplo, vel in diverso: ut, Sanctum sanctorum, sabbatum sabbatorum, comedendo comedet.
2191. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1017 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] aliae omnino diversis. Deinde iterationes quae eisdem vocibus repetunt, alias in eodem commate unam aut duas voces repetunt, quae postea a nobis repetitiones significationis seu Etymologicae vocabuntur: ut Lev. 6, Struet ligna sacerdos mane mane, Lev. [14,] In die sabbati, in die sabbati, etc. Idque vel in eadem forma vocis, seu in eodem casu, ut in praecedenti exemplo, vel in diverso: ut, Sanctum sanctorum, sabbatum sabbatorum, comedendo comedet. Alias
2192. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1026 | Paragraph | SubSect | Section] Et mox multum volo, pro magis volo, positivum pro comparativo, furari animum aut cor, induere impudentiam aut virtutem, venire, pro abire, aut ire: sicut contra exire saepe in novo Testamento, pro venire. Luctum alicui venire, Iliad. primo. et Isa. 47, Viduitas ac orbitas Babyloni venient una die: id est, accident. Affirmatione ex contrarii negatione idem inculcant. Eloquitor, ne celes. Cadere ad pedes alicuius, aut pedes apprehendere, pro orare: ut Sunamitis Elisaeum orat. labor pro re noxia ac molesta. Similiter multum repetitionibus et expositionibus aut exegesibus utuntur. Animam
2193. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1028 | Paragraph | SubSect | Section] ego. Ministri Christi sunt? et ego. Ut insipiens dico, super ego. In laboribus plurimum, in carceribus abundantius: in plagis supra modum, in mortibus frequenter. A Iudaeis quinquies quadraginta una minus accepi. Ter virgis caesus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium feci: nocte et die in profundo maris fui. In itineribus saepe, periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex genere, periculis ex gentilibus, periculis in civitate, periculis in deserto, periculis in mari, periculis in falsis fratribus. In labore et aerumna, in vigiliis saepius, in fame et siti, in
2194. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1028 | Paragraph | SubSect | Section] circumitus, quoniam suspensa pronunciatione distinguendum est: A` Iudaeis quinquies, ut hoc sit unum membrum, cui connectitur alterum: Quadraginta una minus accepi. Indereditur ad caesa, et ponuntur tria: Ter virgis caesus sum, semel lapidatus sum, ter naufragium feci. Sequitur membrum: Nocte ac die in profundo maris fui. Deinde quatuordecim caesa decentissimo impetu profluunt: In itineribus saepe, periculis fluminum, periculis latronum, periculis ex genere: periculis ex gentibus, periculis in civitate, periculis in deserto: periculis in mari, periculis in falsis fratribus: in labore et
2195. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1031 | Paragraph | SubSect | Section] honorem. Quae membratim fusa clauduntur, etiam ipso circuitu, quem duo membra connectunt. Nemini quicquam debeatis, nisi ut invicem diligatis: Et post paululum: Nox praecessit, inquit, dies autem appropinquavit: abiiciamus itaque opera tenebrarum, et induamur arma lucis, sicut in die honeste ambulemus: non in commessationibus et ebrietatibus, non in cubilibus et impudicitiis, non in contentione et aemulatione: sed induimini Dominum IESUM Christum, et carnis providentiam ne feceritis in concupiscentiis. Quod si quisquam ita diceret, Et carnis providentiam ne in
2196. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1031 | Paragraph | SubSect | Section] Christus IESUS qui mortuus est, magis autem qui resurrexit, qui est in dextera Dei, qui et interpellat pro nobis? Quis nos separabit a charitate Christi? Tribulatio, an angustia, an persecutio, an fames, an nuditas, an periculum, an gladius? Sicut scriptum est: Quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus ut oves occisionis. Sed in his omnibus supervincimus per eum qui dilexit nos. Certus sum enim, quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque principatus, neque praesentia, neque futura, neque virtus, neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia, poterit nos separare
2197. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section] eos, et fugiam a gladio persequente. Sic superius dixi. Homerum sagittae cupiditatem sauciandi tribuere. Sic fit evidentia, cum mortui loquuntur: ut cum Assyrium tyrannum excipiunt mortui in inferno insultantes ei. Sic cum regina Sabba, Ninivitae et alii dicuntur litigiaturi cum Iudaeis in extrema die, et cum dives epulo colloquitur cum patre Abraam. Septimo, exempla externorum factorum, rerum ac personarum sistunt sermonem ante oculos, nam ea cum per sese res externae sunt, tum et alioqui celebres ac illustres, utpote ex caeteris tanquam praecipuae, selectae, et alioqui multum
2198. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1039 | Paragraph | SubSect | Section] evelli, marcescere, arescere, nigrescere. Sic peccata rubere ut coccinum, et albescere supra nivem, et similia. Gladius pertransibit animam tuam: gladius in ossibus meis. Manus Domini est adhuc extensa. Sic cor lapideum, adamantinum, cervix et nervus ferreus, frons aerea. Tale est illud: Tota die expandi manus meas ad populum rebellem et contradicentem. Sic sitientes et esurientes, pro aliquid avide expetentes. Sic sanguis Christi lavat nos ab omnibus peccatis, et laverunt vestes suas in sanguine agni: et cum laverit Dominus sordes filiarum Zion, et sanguines Ierusalem amoverit. Manus
2199. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1043 | Paragraph | SubSect | Section] oratione magna est plenitudo: Homo obsessus a spiritu immundo habebat suum domicilium in monumentis, quem nemo poterat catenis vincire, propterea quod saepe suerat vinctus catenis et pedicis: sed discerpserat catenas, et contriverat pedicas, neque quisquam valuerat eum domare: et per omne tempus die ac nocte erat in montibus et sepulchris, clamans et contundens seipsum. Hîc plene describitur istius ferocia, praesertim quod bis inculcatur eum tantum in sepulchris et montibus versatum: et ter repetitur,
2200. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1046 | Paragraph | SubSect | Section] sibi videri, cum ipsum modo adversarium nominat, ut non sit necesse eius scelera commemorari. Hanc sane admirabilem Emphasin sermo sacrarum Literarum saepissime exprimit: ut cum dicitur tum benedixisse Adamo, tum postea lapsis maledixisse, eosque fuisse nudos: cum item dicit, Quacunque die comederis de ea arbore, morte morieris: et vicissim cum promittit, semen mulieris contriturum esse caput serpentis. In quibus singulis verbis Benedicere, Mors, Nuditas, Contritio capitis serpentis, prorsus ingentes res exponuntur, si modo quis diligenter attenteque vim amplissimam latissimeque
2201. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section] anni ut dies unus. Sic verbum Creavit, significat non tantum fecit, sed et ex nihilo fecit, perfecte fecit, simulque omnipotentiam suam in eo opere ostendit. Vox Deus, unam essentiam, tres personas ac eius proprietates complectitur: caelum et terra complectuntur omnia adiuncta, quae licet prima die non sunt plane effecta, in materia tamen ac potentia aderant. Saepe quoque singulae sententiae aliis aut verbo aut participio, aut nomine aliquo inseruntur, ac veluti infarciuntur. Statim initio Roman. 1, in sola subscriptione singula verba integras prolixasque sententias
2202. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1047 | Paragraph | SubSect | Section] ipse voluit perpetuo eam per suos varios ministros, quos semper donat ad aedificationem Ecclesiae suae, Eph. 4, dilatare ac illustrare: praeterea etiam Spiritum S. piis dare, qui eam illis suggereret ac exponeret. Denique voluit Deus pios eam perpetuo scrutari, volvendo eam, ac meditando in ea die ac nocte, quo exercitio esset eam illis abunde aucturus ac dilataturus. Postremo illae quoque duae graves causae brevitatis in sacro volumine sunt: prima, quod sermo ipse natura brevis, ac simul
2203. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1050 | Paragraph | SubSect | Section] Christi, semper pro vobis orantes, audita fide vestra in Christo IESU, et charitate in omnes sanctos: propter spem sepositam nobis in caelis, quam prius audistis per sermonem veritatis, id est Evangelii, perveniens ad vos, sicut et in totum mundum: et fructum profert, sicut apud nos quoque: ex quo die vere cognovistis Dei gratiam, sicut et didicistis ex Epaphra dilecto conservo nostro, quomodo est fidus pro nobis minister Christi, qui et declaravit nobis vestram in spiritu charitatem: propterea et nos ex quo die audivimus, non desinimus pro vobis orare, et petere ut impleamini omni agnitione
2204. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1050 | Paragraph | SubSect | Section] ad vos, sicut et in totum mundum: et fructum profert, sicut apud nos quoque: ex quo die vere cognovistis Dei gratiam, sicut et didicistis ex Epaphra dilecto conservo nostro, quomodo est fidus pro nobis minister Christi, qui et declaravit nobis vestram in spiritu charitatem: propterea et nos ex quo die audivimus, non desinimus pro vobis orare, et petere ut impleamini omni agnitione voluntatis eius in omni sapientia et intelligentia spirituali incedere vos, sicut Domino dignum est, ad omne obsequium in omni opere bono fructum proferentes, et crescentes in agnitionem Dei, omni robore
2205. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1052 | Paragraph | SubSect | Section] et mihi persuasum est, eum posse depositum meum in illum diem servare. Simile aut Hyperbaton, aut alioqui pendentis sermonis exemplum est 2. Corinth. 6. Quin et adiuvantes obsecramus, ut ne in vacuum gratiam Dei receperitis. dicit enim: In tempore accepto exaudivi te, et in die salutis succurri tibi: ecce nunc tempus acceptum, ecce nunc dies salutis: ne quam usquam demus offensionem ut reprehendatur ministerium, sed in omnibus commendemus nos ipsos, ut Dei ministri, in tolerantia multa, in afflictionibus, in necessitatibus, in anxietatibus, in plagis, in carceribus,
2206. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1060 | Paragraph | SubSect | Section] et
2207. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1060 | Paragraph | SubSect | Section] Neutrum enim proprie dictum est. Ne quid interim dicam de concinnitate membrorum, articulorum et comparium: quae tamen evidentior est in his quae sequuntur. Quanquam totus hic sermo videri potest Allegoria, Nox praecessit, dies appropinquavit, Abiiciamus opera tenebrarum, sicut in die honeste ambulemus. Nullum enim hîc verbum est proprium. Modulatior ac numerosior cursus est in illis: Non in commessationibus et ebrietatibus, non in cubilibus et impudicitiis, non in contentione et aemulatione. Unum quodque membrum constat iugo vitiorum inter se cognatorum, ut Interpretatio
2208. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1066 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] Peculiare est huic Apostolo, usurpare
2209. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1070 | Paragraph | SubSect | Section] dies expiationum, de quibus Leu. 23. nec ad certos cibos. Usi tamen sunt (ut dictum est) non lautis: nec erat praescriptum tempus comedendi, plerunque tamen ad vesperam usque ieiunabant, ut ex Iud. 20, et 2. Sam. 1 liquet. Nec ieiunandi quidem tempus erat praefinitum. Ieiunabant enim alias una die, ut Israelitae Iudic. 20. alias 7 diebus, ut 1. Sam. ultimo cives Iabes, alias incerto tempore, ut 2. Sam. 12, tam diu ieiunat David, donec infans morbo cruciatur. Non solum autem Iudaeis is ieiunandi modus fuit, sed et aliis Asiaticis populis, ut apud Homerum in tribus
2210. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1071 | Paragraph | SubSect | Section] sua opera efficere. Si igitur corpus male habebit, nec anima suis functionibus recte defungi poterit, quod facile est videre in aegrotis et senibus. Imo studiosi homines in se id facillime animadvertunt, qui si tres aut quatuor horas de necessario dimenso sui somni subtraxerint, tota die ad studia erunt ineptiss. Deinde molestia illa corporis animi quoque intentionem interturbat, et ad sui curam evocat, sicut verissime Ulysses Odyss. 5 inquit, non esse aliud importunius malum ventre esuriente, qui etiam magna curis occupatos ante omnia sui meminisse necessitate quadam
2211. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1073 | Paragraph | SubSect | Section] a corpore mortis huius, ac esse cum Christo.
Solebant autem olim pii homines saepius ieiunare, quod subinde instaurabant poenitentiam, diligentius vitam suam excutiebant, seque ad veram pietatem extimulabant.
Nec erant tantum privata ieiunia, sed et publica, sicut in die expiationum a Deo erant mandata, Levit. 13, quo publice instauraretur poenitentia, et totius populi ad Deum conversio. Nam per illa ieiunia, seu per animarum, ut Scriptura loquitur, afflictionem, Synecdochi
2212. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1074 | Paragraph | SubSect | Section] iam toto ferme negocio, age etiam species ieiunii enumeremus. Ieiunium alias in propria significatione accipitur, alias in figurata. Figurata est triplex. Primum enim per Synecdochen totam poenitentiam, vel certe ipsam contritionem significat. ut Leviti. 23 legitur: Affligetis animas vestras in die expiationum. Ibi affligere animam, significat totam poenitentiam una cum illo externo ritu. Daniel. 9 et 10, significat totam contritionem. Cum enim Daniel dicit se ieiunasse, non solûm significat se externis afflictionibus corpus suum macerasse, sed et intus vere contritum fuisse, veros et
2213. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section] Pascha: tamen, ut testatur Irenaeus, qui post Christi nativitatem circiter 200. annos vixit, nec Telesphorus non observantes Quadragesimam excommunicavit, neque alii eius successores. Imo vero ne ipsius quidem Irenaei tempore Quadragesima fuit necessarium ieiunium, sed ut ipse inquit, alius uno die, alius duobus, alius octo, alius 40. ante Pascha ieiunavit. Ac denique summam fuisse ieiunandi varietatem et libertatem suo tempore, restatur. Invaluit tamen paulatim ieiunium Quadragesimale, usque ad tempus Ambrosii, qui circa 400 annum Christi floruit, ut plane pro necessario
2214. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section] pro bono ac meritorio opere. Postea mutato consilio statuit quater ieiunandum esse, quod quatuor essent anni partes. Eadem opera mandasset duodecies ieiunari, cum sint duodecim menses, aut quinquagies, propter totidem hebdomadas. Innocentius primus anno circiter 420. constituit die Sabbati ieiunandum esse. At sexta synodus hanc Romanam consuetudinem anathematizat. Diei Veneris ieiunium putant aliqui a Iudaeis ad Christianos pervenisse, quod illi sunt soliti etiam ante Christum die Lunae et Veneris ieiunare, sicut Pharisaeus Lucae 18 inquit: Ieiuno bis in hebdomada.
2215. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section] propter totidem hebdomadas. Innocentius primus anno circiter 420. constituit die Sabbati ieiunandum esse. At sexta synodus hanc Romanam consuetudinem anathematizat. Diei Veneris ieiunium putant aliqui a Iudaeis ad Christianos pervenisse, quod illi sunt soliti etiam ante Christum die Lunae et Veneris ieiunare, sicut Pharisaeus Lucae 18 inquit: Ieiuno bis in hebdomada. Ita partim legibus Pontificum, partim superstitione, partim etiam consuetudine ieiunia adeo invaluerunt in Papatu, ut sine eis Christiana religio subsistere non posse existimata sit.
2216. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1076 | Paragraph | SubSect | Section] pectus, et etiam faciem aliquando. Sic enim Iudaei in magno animi moerore facere solebant, ut et de Publicano Lucae 18 legimus. Atque haec de ieiunio dicere volui, ut aliquanto appositius ac verius totam rei huius naturam explicarem. Nam Papistae, quia certis diebus semel tantum in die epulantur, et a carnibus abstinent, nos verô tales observationes negligimus: putant se solos religiosos esse, nos vero penitus profanos et impios. Ad haec occurrunt non paucae phrases in Bibliis de ieiunio, eiusque contrario, quae nondum satis a quoquam explicatae sunt. Spero igitur ex hac
2217. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1077 | Paragraph | SubSect | Section] alias alia bona opera aut externa indicia nominantur. Quod ipsum perspicue indicat, non esse eas ad verbum accipiendas: ut Matth. 25, nulla plane fit operum primae tabulae, nulla fidei, nulla accepti aut repudiati Meschiae eiusque meritorum mentio. Num ergo nulla eorum ratio habebitur in extrema die? Manifesta itaque Synecdoche est, qua per externas quasdam notas vera animi pietas et fides, impietasque indicantur, per quam homines salventur. Eodem spectat et illud, Propter Abraham aut David, 2 Reg. 8. id est, propter promissiones illis datas. Item, Quia hoc fecisti, ideo augebo tuum
2218. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1082 | Paragraph | SubSect | Section] observanda est, ne cum alibi, tum praesertim in iustificationis dogmate avero aberremus, dum bonis operibus saepe nimios quosdam effectus aut laudes, atque adeo etiam ipsam salutem adscribi audimus. Sic age adhuc plura huius idiotismi exempla adscribamus. Christus narrat Matth. 25, se in extrema die alios damnaturum, alios iustificaturum, ac quasi causas quasdam sui iudicii ex bonis aut malis eorum operibus commemoraturum. Ubi Synecdochice fructibus iustificationis ac verae pietatis tribuuntur ea quae proprie sunt causae, fides et meritum filii Dei, suo nos sanguine dealbantis, et in
2219. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1086 | Paragraph | SubSect | Section] Quod oculenter cerni potest in loco Luc. 7, Nam dilexit multum: ubi manifestissime docet Christus, opera esse effectum, non causam remissionis: et tamen Papistica inscitia et malitia rem totam invertit. Sic 1. Ioan. 4, Per hoc expleta est charitas in nobis, cum fiduciam habemus in die iudicii. ubi apertissime Apostolus docet, charitatem esse effectum fiduciae gratuitae iustificationis ac salutis. At impia Papisticaque Postilla Maioris vult inde probare, fiduciam perfectae dilectionis necessario afferendam esse ad extremum iudicium, aut nos ibi damnandos esse. De quo impio
2220. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1089 | Paragraph | SubSect | Section] recte Paulus excludit omni tempore omnia opera, virtutes ac qualitates hominis, sive acquisitas, sive donatas: ut in Abrahamo ex tali iustificatione excludit opera ante et post circumcisionem facta, et in Galatis iam habentibus Spiritum sanctum, ipsorum opera: Item sua etiam, quae in extrema die ad iudicium veniens afferet: et denique quaecumque quoquo modo lex praescribere aut exigere potest. Hanc iustitiam toties vocat fidei et Dei, eamque confert cum legali, quam legalem affirmat consistere in illa regula Dei: Quicunque perfecte fecerit omnia mandata, vivet in eis: seu in obedientia
2221. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1094 | Paragraph | SubSect | Section] oculis vestris. Nunquid non messis tritici est hodie? Clamabo ad Dominum, et dabit tonitrua et pluviam: ut cognoscatis et videatis, quod malitia vestra magna sit, quam fecistis in oculis Domini, ut peteretis vobis regem. Clamavit itaque Samuel ad Dominum, et dedit Dominus tonitrua et pluviam in die illa: timuitque multum universus populus Dominum et Samuelem. Et dixit populus ad Samuelem, Ora pro servis tuis ad Dominum Deum tuum, ne moriamur. Hinc porro ex defectu pluviae tam longi temporis et illis immensis ardoribus, sequi solitae sunt illae immensae ariditates, arefactiones
2222. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1102 | Paragraph | SubSect | Section] concordare, praeterquam quod vocem Lucescere violentius torquent. Hebraei enim solebant ab uno vespere in aliud diem terminare. Sic idem Evangelista cap. 26 dicit, Romano more Apostolos prima die azymorum interrogasse Dominum, ubi sibi vellet parari pascha: cum prima dies azymorum vespere illius diei inciperet more Hebraeo, cum etiam Dominus comedit pascha. Sed quia more Romano, ut modo dixi, illa vespera, quae revera azymos dies inchoabat, ad praecedentem diem artificialem
2223. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1117 | Paragraph | SubSect | Section] vias suas: Si pardus potest eluere maculas, aut Aethiops nigredinem: Peccatum est insculptum ungue adamantis, in tabulis ferreis cordis: Vos ex patre diabolo estis. 6 Deum non indigere nostris bonis operibus, sed ultro nobis suam misericordiam offerre. Nolo sacrificium: Invoca me in die tribulationis, ut est Psal. 52. item: Si voluisses, sacrificium dedissem: Cor contritum et humiliatum non despicies: Venite, accipite gratis vinum et mel: Isa. 55. 7 Meschiam non ad regnum ac temporalia bona acquirenda aut distribuenda esse missum, sed ut placet Deum,
2224. Vlačić Ilirik,... . Clavis scripturae sacrae, pars... [page 1135 | Paragraph | SubSect | Section] ipsius. quae verba valde emphatica sunt. Et accusat gravissime sophistas diversum sentientes.
valde emphatica sunt. Et accusat gravissime sophistas diversum sentientes.
nos exclusis omnibus operibus bellum gerimus cum capitibus huius bestiae, quae vocatur Ratio, quae est fons fontium omnium malorum.
Idem alibi passim in suis Operibus similia dicit, ut Tom. 1, fol. 400 inquit:
bellum gerimus cum capitibus huius bestiae, quae vocatur Ratio, quae est fons fontium omnium malorum.
Idem alibi passim in suis Operibus similia dicit, ut Tom. 1, fol. 400 inquit:
in suis Operibus similia dicit, ut Tom. 1, fol. 400 inquit:
die in Gottes starcker gnade leben / wider ihr fleisch mit grosser muehe und fahr streiten / und das fleisch mit ganzer natur wider die gnad fichtet. Ists dann nicht ein grosser blinder irrthum / dass man lehren thar / der natuerliche freie wille moege sich wenden zu dem geist ausser der gnaden / die gnad such en und begeren: so er fast flencht / ja wider sie wuetet / wann sie gegenwertig ist? Belche vernunft entsetzet sich nicht darfuer / dass fleisch und geist die groessesten zwei feind sind / und soll doch das fleisch seinen feind den geist begeren und suchen / so jederman in ihm selbs
grosser blinder irrthum / dass man lehren thar / der natuerliche freie wille moege sich wenden zu dem geist ausser der gnaden / die gnad such en und begeren: so er fast flencht / ja wider sie wuetet / wann sie gegenwertig ist? Belche vernunft entsetzet sich nicht darfuer / dass fleisch und geist die groessesten zwei feind sind / und soll doch das fleisch seinen feind den geist begeren und suchen / so jederman in ihm selbs fuelet / wie alle kraft wider die gnad fechten / sie zu verjagen und zu vertilgen? das were eben als wann jemandt spreche / Ein wild wuetend tier mag niemand mit banden
so er fast flencht / ja wider sie wuetet / wann sie gegenwertig ist? Belche vernunft entsetzet sich nicht darfuer / dass fleisch und geist die groessesten zwei feind sind / und soll doch das fleisch seinen feind den geist begeren und suchen / so jederman in ihm selbs fuelet / wie alle kraft wider die gnad fechten / sie zu verjagen und zu vertilgen? das were eben als wann jemandt spreche / Ein wild wuetend tier mag niemand mit banden zemen / Aber wann es loss ist / zemet sichs selbs / und gehet willig in die bande.
den geist begeren und suchen / so jederman in ihm selbs fuelet / wie alle kraft wider die gnad fechten / sie zu verjagen und zu vertilgen? das were eben als wann jemandt spreche / Ein wild wuetend tier mag niemand mit banden zemen / Aber wann es loss ist / zemet sichs selbs / und gehet willig in die bande.
zemen / Aber wann es loss ist / zemet sichs selbs / und gehet willig in die bande.
nostri parentes et illi sanctissimi viri, per quos Deus veram religionem constituit, omnesque Prophetae, atque adeo ipsemet filius Dei locuti sint.
Quapropter haec sit nostra summa voluptas, ipsa verba viventis, et nobiscum loquentis patris caelestis audire, considerare, ac in eis die ac nocte meditari, eis tenacissime immorari, atque adeo etiam tandem suaviter immorari.
Ut vero id tanto libentius aut potius ardentius faciamus, praeter supra indicatas causas ac rationes etiam hae sequentes nos incitent ac compellant.
Paulus affirmat, seductores temere
in libro Legis diligenter meditari, eamque adeo acuere: sed et omne vulgus Israelitarum ubique et semper Scripturam verbi ante oculos habere, et filiis posterisque suis exponere.
Atque haec de mandato omnipotentis verique Dei, Scripturam summa diligentia legere, scrutari, meditarique die ac nocte, et sequi severissime praecipientis. Nunc quaedam et de utilitate eiusdem operae laborisque dicemus. Omnes enim omnia potissimum fructu utilitateque censemus, eaque quasi esca aut illecebra praecipue allicimur ad omnem conatum ac laborem.
Multas igitur ac praeclarissimas
Omnes enim iis magis afficiuntur, quae ad se proprie spectare, directave esse non ignorant. Quod nos eo in hac re magis facere debemus, quod scriptura non humano, sed divino plane arbitrio, voluntate ac ordinatione in nostrum usum commodumque constituta conservataque est, et hodierna adhuc die nobis proponitur ac exponitur. Perinde ergo eam audiamus, et quasi revereamur, ac si iam verus ac vivens Deus Scripturae verba ac sententias praesens caelitus ad nos loqueretur: quod et vere facit.
Deinde postquam affirmavit, propter nos ac in nostrum commodum Scripturam esse
in sua domo audiri, solus ille vult esse verus pater, praeceptor ac magister. Quare cum contra neglecto verbo Dei, hominum scripta lectitamus, magis Prosopolepsia, et humano, aut etiam interdum maligno quodam spiritu replemur, quam vero viventis Dei. Quod clare in multis ipsa experientia hodierna die cernitur, quibus frustra contrarium verbum Dei contra hominum placita proponis. Quid quantumque maximorum malorum talis doctrina ac hominum admiratio tempore Corinthiorum pepererit, abunde ex priori Epistola ad Corinthios cognovimus. qualis pestis hoc quoque tempore grassatur ultra omnem modum.
omnia ea, quae in sacris Literis scripta sunt, non quae in Rabinis aut aliis scriptoribus. Idem nimirum et hoc tempore facit. Quare qui vere caelesti lumine vult illuminari, et a Sancto Dei spiritu in omnem veritatem deduci: ille sacras Literas scrutetur, in eisque summa cum voluptate die ac nocte meditetur. Ad hasce enim, non ad hominum commenta sese verus Deus una cum suo S. Spiritu alligavit.
Sed desinam longum et forte etiam odiosum catalogum rationum contexere de causis, cur potius frequentiusque sacrae Literae, quam aliqua humana scripta legenda sint. Illud
magisque armatus in omnem necessitatem eventumque, is qui in ipsis Sacris codicibus diligentissime est versatus, quam qui tantum ex humanis rivulis suam Theologiam hausit.
Vos ergo studiosi piique iuvenes, scrutamini Scripturas, custodite sermones viventis Dei, meditamini in lege Dei die ac nocte: ac sicut ille de Graecorum humanis aut etiam fabulosis scriptis inquit, nos de hoc multo meliore opere dicamus, vos exemplaria sacra nocturna versate manu, versate diurna: eaque vobis ita trita, nota ac familiaria efficite, ut semper vobis in promptu esse possit, quo cunque inde dicto
esse videntur.
Celebre praeceptum studendi est, Non multa, sed multum esse legendum. Quod rectissime studioso Theologiae proponi potest, ut non multos authores, sed primum ac potissimum ipsum sacrosanctum thesaurum divinorum oraculorum, et paucos alios multum seduloque legat, in eisque die ac nocte meditetur,
ut inde et sanorum verborum ac doctrinae formam colligat, et spiritum Domini hauriat: et inde ita ditescat, ut possit esse eruditus scriba in regno caelorum,
urbibus Germaniae, praesertim Evangelicis, id receptum fuit, et adhuc hodie est, ut Theologicae lectiones ac disputationes habeantur. Magdeburgensis superintendens, ante Protestantium cladem, summam in hac re diligentiam, tum legendo publice, tum et disputando adhibuit. quin et hodierna die Hamburgae duo lectores Theologici habentur, sicut et Brunsuigae.
Pontificii sane evidenti necessitate admoniti, ferme in omnibus suis reformationibus hanc legem repetierunt, ut ubique in summorum templorum Collegiis, inter canonicos perpetuo unus Theologiae lector haberetur.
istis reprobatisque Iudaeis, qui nulla paucitate nullisque afflictionibus, non omni propriae politiae ac gubernatorum carentia, a suo indefesso sacrarum Literarum et suorum Rabinorum studio, et discendi ardore abduci queunt. Vere piorum, teste Scriptura, profecto esset, meditari in lege Domini die ac nocte, audire, et omni studio custodire sermones Christi. Quod quoniam nos quotidie minus ac minus facimus, si Deus naturalibus bonae oleae ramis non pepercit: nec nobis quidem profecto oleastris tandem, perpetuoque parcet.
Hîc vero ego mihi pro meo publici boni studio, et animi
finis ac scopus totius huius synodi, ut supra est dictum, esse deberet.
Secundo, scribit Philippus in Germanica praefatione Ratisponensis Interim, non raro id accidere, ut aliquot potentes cum paucis Theologis consusurrent et conspirent, seu ut ipse inquit,
haben / das ist / alle ding nach dem wort Gottes und der heiligen Schrift / und gar nicht is nach menschlichen und Baepstlichen satzungen oder guetbedenken so dem Wort Gottes zuwider weren / frei in gemein / und von der ganzen Kirchen niemand aussgescheiden / fuergenommen / erwogen und eroertert / die warheit handgehabt / die sugen und alle falsche verfuerische und Antichristische leere und missbreucch frei offentlich gestraft / und zu gebuerlicher besserung gebracht werden. Und solchs der gestalt / das auch einer oder zwei / die ihre meinung mit gewissem wort Gottes erweisen / mehr gelten
nach dem wort Gottes und der heiligen Schrift / und gar nicht is nach menschlichen und Baepstlichen satzungen oder guetbedenken so dem Wort Gottes zuwider weren / frei in gemein / und von der ganzen Kirchen niemand aussgescheiden / fuergenommen / erwogen und eroertert / die warheit handgehabt / die sugen und alle falsche verfuerische und Antichristische leere und missbreucch frei offentlich gestraft / und zu gebuerlicher besserung gebracht werden. Und solchs der gestalt / das auch einer oder zwei / die ihre meinung mit gewissem wort Gottes erweisen / mehr gelten sollen / dann die andern
niemand aussgescheiden / fuergenommen / erwogen und eroertert / die warheit handgehabt / die sugen und alle falsche verfuerische und Antichristische leere und missbreucch frei offentlich gestraft / und zu gebuerlicher besserung gebracht werden. Und solchs der gestalt / das auch einer oder zwei / die ihre meinung mit gewissem wort Gottes erweisen / mehr gelten sollen / dann die andern alle / die ihre meinungen mit Gottes klarem und ungezweifeltigem wort nicht koennen bei bringen oder erhalten / wie dann solchs beiden Apostelen / als Act. xv. zusehen / auch volgends im Concilio Niceno /
/ die sugen und alle falsche verfuerische und Antichristische leere und missbreucch frei offentlich gestraft / und zu gebuerlicher besserung gebracht werden. Und solchs der gestalt / das auch einer oder zwei / die ihre meinung mit gewissem wort Gottes erweisen / mehr gelten sollen / dann die andern alle / die ihre meinungen mit Gottes klarem und ungezweifeltigem wort nicht koennen bei bringen oder erhalten / wie dann solchs beiden Apostelen / als Act. xv. zusehen / auch volgends im Concilio Niceno / mit dem Paphnutio / und andern Christlichen Concilien / geschehen. Dann dem
und alle falsche verfuerische und Antichristische leere und missbreucch frei offentlich gestraft / und zu gebuerlicher besserung gebracht werden. Und solchs der gestalt / das auch einer oder zwei / die ihre meinung mit gewissem wort Gottes erweisen / mehr gelten sollen / dann die andern alle / die ihre meinungen mit Gottes klarem und ungezweifeltigem wort nicht koennen bei bringen oder erhalten / wie dann solchs beiden Apostelen / als Act. xv. zusehen / auch volgends im Concilio Niceno / mit dem Paphnutio / und andern Christlichen Concilien / geschehen. Dann dem ewigen Goettlichen wort
ewigen Goettlichen wort sollen billich alle menschliche satzungen und suende weichen. And darum kommen auch in einem Christenlichen Concilio villeiin zusamen / nicht das sie in Gottes und glaubens sachen ein meirers sollen machen / sondern darum / ob under vielen leuten etlich gefunden wurden / die den befehl und sehr Christi / uber die sachen so mann handlet / eigentlich wissen / und mit heiliger Schrift lauter und klar darthun koenten / das mann die selben und den rechten lehrmenster Christum hoeren / und sonst niemands / wann der gleich so viel als des sands im Meer weren / folgen
alle menschliche satzungen und suende weichen. And darum kommen auch in einem Christenlichen Concilio villeiin zusamen / nicht das sie in Gottes und glaubens sachen ein meirers sollen machen / sondern darum / ob under vielen leuten etlich gefunden wurden / die den befehl und sehr Christi / uber die sachen so mann handlet / eigentlich wissen / und mit heiliger Schrift lauter und klar darthun koenten / das mann die selben und den rechten lehrmenster Christum hoeren / und sonst niemands / wann der gleich so viel als des sands im Meer weren / folgen solle / rc.
Decimooctavo, omnia
/ nicht das sie in Gottes und glaubens sachen ein meirers sollen machen / sondern darum / ob under vielen leuten etlich gefunden wurden / die den befehl und sehr Christi / uber die sachen so mann handlet / eigentlich wissen / und mit heiliger Schrift lauter und klar darthun koenten / das mann die selben und den rechten lehrmenster Christum hoeren / und sonst niemands / wann der gleich so viel als des sands im Meer weren / folgen solle / rc.
Decimooctavo, omnia synodi acta, praesertim autem decreta, aut formulae seu articuli claro, proprio et apto sermone, citra omnem
quod omnipotens ac vivus Deus ex immensa misericordia certam doctrinam aut verbum generi humano, ac praesertim Ecclesiae suae, scripto proposuit: mandavitque severiter, ut eam Scripturam, neglectis omnibus revelationibus, et apparitionibus vel mortuorum, vel angelorum, scrutetur ac meditetur die ac nocte: quoniam in ea sint vita et salus ipsi reposita, possitque ea in omnibus difficultatibus ac necessitatibus, sive in docendo ac instituendo, sive in redarguendo ac refutando adeo solide absoluteque hominibus succurrere, ut omnis pietatis studiosus in plenum perfectumque hominem in
locum, et tot iuramenta, habeat: facile est ratis ocinari, qualem normam veritatis sit illis praescripturus, et qualem Religionem orbi terrarum praeformaturus.
LATOMI.
Der Latomus geht eben also mit der Heiligen Schrift um / wie die andern jetzige Papisten: nemlich / das er (da sie ihm und allen menschen geben ist / das sie als ein klares licht in disem jemerlichen finstern thal fuerleuchten / und er ir nachfolgen solte) fein meisterlich die ordnung gar umkehret / das sie ihme und seinen mit papisten nachfolgen solt / wo er sie nur hin bei der nasen oder bei den oren mit gewalt ziehet. Er tut aber solches durch ein Schwenkffeldische behendigkeit / nemlich das die Heilige Schrift nur ein stummer todter Buechstab seie. Sein aber und
thal fuerleuchten / und er ir nachfolgen solte) fein meisterlich die ordnung gar umkehret / das sie ihme und seinen mit papisten nachfolgen solt / wo er sie nur hin bei der nasen oder bei den oren mit gewalt ziehet. Er tut aber solches durch ein Schwenkffeldische behendigkeit / nemlich das die Heilige Schrift nur ein stummer todter Buechstab seie. Sein aber und seiner mitpapisten verstandt / weisedheit und geist sen der rechte Geistliche verstandt der Schrift / dem man allein folgen sol und muess. Nun folget sein Text / den ich nach der lenge erzellen will.
sen der rechte Geistliche verstandt der Schrift / dem man allein folgen sol und muess. Nun folget sein Text / den ich nach der lenge erzellen will.
nicht halten / dasselb rechter Evangelischer weiss nicht fuehren: sich des fridens / brederlicher liebe / und getherkiger neigung gegen allen menschen nicht erzeigen: sonder allein dahin arbeiten / wie sie ihre sache verteidigen / durch dringen / und den platz allein behalten moegen. Soll man dann die warheit nicht predigen? Ja sag ich man soll die warheit nicht allein predigen / sondern auch wo mueglich in die leut giessen / dieselbe auch gegen den feinden der rechten waren Evangelischen lehr mit hoechstem ernst handthaben.
nicht fuehren: sich des fridens / brederlicher liebe / und getherkiger neigung gegen allen menschen nicht erzeigen: sonder allein dahin arbeiten / wie sie ihre sache verteidigen / durch dringen / und den platz allein behalten moegen. Soll man dann die warheit nicht predigen? Ja sag ich man soll die warheit nicht allein predigen / sondern auch wo mueglich in die leut giessen / dieselbe auch gegen den feinden der rechten waren Evangelischen lehr mit hoechstem ernst handthaben.
neigung gegen allen menschen nicht erzeigen: sonder allein dahin arbeiten / wie sie ihre sache verteidigen / durch dringen / und den platz allein behalten moegen. Soll man dann die warheit nicht predigen? Ja sag ich man soll die warheit nicht allein predigen / sondern auch wo mueglich in die leut giessen / dieselbe auch gegen den feinden der rechten waren Evangelischen lehr mit hoechstem ernst handthaben.
die warheit nicht predigen? Ja sag ich man soll die warheit nicht allein predigen / sondern auch wo mueglich in die leut giessen / dieselbe auch gegen den feinden der rechten waren Evangelischen lehr mit hoechstem ernst handthaben.
man soll die warheit nicht allein predigen / sondern auch wo mueglich in die leut giessen / dieselbe auch gegen den feinden der rechten waren Evangelischen lehr mit hoechstem ernst handthaben.
das Evangelium / die Prophetisch und Apostolisch schrift / rein / ausserthalb der Philosophei und Menschensatzung / predigt? O wolte Gott das solches war were / das anders innerhalb vertzig jaren hier nichts gelehrt / geschriben noch gepredigt worden were / und noch / dann das reine Evangelium und die Prophetisch Apostolisch schrift.
Gott das solches war were / das anders innerhalb vertzig jaren hier nichts gelehrt / geschriben noch gepredigt worden were / und noch / dann das reine Evangelium und die Prophetisch Apostolisch schrift.
schrift.
Dann ob sie wol etwa die alten Kirchenlehrer melden / so ist doch ihre meinung nicht / das sie etwas durch dieselben probieren woellen: sonder ziehends allein an / als ein neben kundtschafft / welcher doch fuer sich selbs nichts glaubt wirdt / sonder muess derselben glaub und Autoritet allein in die Schrift / und sonst nirgend anders / fundiert sind. Dann die Schrift allein / als das wort Gottes / ist der rechte und einige grund / auff welchen man bauen muess und soll.
doch ihre meinung nicht / das sie etwas durch dieselben probieren woellen: sonder ziehends allein an / als ein neben kundtschafft / welcher doch fuer sich selbs nichts glaubt wirdt / sonder muess derselben glaub und Autoritet allein in die Schrift / und sonst nirgend anders / fundiert sind. Dann die Schrift allein / als das wort Gottes / ist der rechte und einige grund / auff welchen man bauen muess und soll.
welchen man bauen muess und soll.
darauff antworten / und dise schrift solchs leiden moecht / Doch solt du wissen / das ein grosser underscheid ist / also fuer die armen Christen / von dem geschriebnen wort Gottes auff deinen geist / das ist / auff deines tollen kopfs treume / zwischen der Schrift / (Schwenckfeldii fanatismum) die man auff das Papier malet / und dem innerlichen wort Gottes / welches der recht warhaftige verstand des Buechstabens ist / welcher nicht mit den augen gesehen / noch in die oren eingossen / sonder mit der vernunft durch den geist Gottes begrieffen / und in das herz eingesenkt wirt.. Sonst muest
Gottes auff deinen geist / das ist / auff deines tollen kopfs treume / zwischen der Schrift / (Schwenckfeldii fanatismum) die man auff das Papier malet / und dem innerlichen wort Gottes / welches der recht warhaftige verstand des Buechstabens ist / welcher nicht mit den augen gesehen / noch in die oren eingossen / sonder mit der vernunft durch den geist Gottes begrieffen / und in das herz eingesenkt wirt.. Sonst muest ein jeder Iud / Trueck und fetzer / welcher die Schrift im Buechstaben liset / dieselbe auch als bald recht verstehen / und das innerlich wort des herzen ins herz fassen.
wort Gottes / welches der recht warhaftige verstand des Buechstabens ist / welcher nicht mit den augen gesehen / noch in die oren eingossen / sonder mit der vernunft durch den geist Gottes begrieffen / und in das herz eingesenkt wirt.. Sonst muest ein jeder Iud / Trueck und fetzer / welcher die Schrift im Buechstaben liset / dieselbe auch als bald recht verstehen / und das innerlich wort des herzen ins herz fassen. Solches aber ist weit darvon / wie dann fuendtlich und offenbar ist / und kan nicht gesagt werden / das welcher den Buechstaben oder das
der Kirchen / welch die einige Braut und gespons Christi ist / durch den Heiligen Geist in das herz geben wirt / (nemlich was der Bapst sampt den seinen / nach der eingebung des satans / auss dem schrein seines herzens / da / wie sie fuergeben / alles rechtes begrieffen / verschlossen sind / in die Kirche und Religion Gottes aussspeiet) wie dan der herz in seinem abscheid selbst geredt und versprochen hatte.
Spiritus Sanctus quem mittet pater nomine meo, ille docebit vos omnia, et suggeret vobis quaecunque dixi vobis. Et sequenti capite: Ad haec multa habeo vobis dicere, sed cum venerit Spiritus paracletus, etc.
heller und klerer hie auss der Schrift bezeueget werden? dann das Gott sein wort nicht allein durch seine Propheten und Apostel in der Schrift begrieffen habe / sonder auch dasselb seiner Kirchen jeder zeit mittheilen / und sie an den selben in ewigkeit nimmermehr verlassen woelle? Wie schreiben die Aposteln / so zu Ierusalem im Concilio versamlet waren / an ihre mitbrueder zu Antiochia / und an andern orten?
versamlet waren / an ihre mitbrueder zu Antiochia / und an andern orten?
sondern des H. Geistes / welcher sie sollicher meinung erinnert habe. Solt dann solche erinnerung auch das recht warhaftig wort Gottes nicht sein? So wol als wann es durch einsprechung desselbigen geists Gottes / durch den Propheten Esaiam oder Ieremiam vor 3000. jaren geschrieben / und uns durch die kirchen Gottes bezeueget und fuergelegt worden were? (Merk eben / gewiss und warhaftig ist der geist des Bapsts und seiner geschwornen leibeignen knechten im Concilio / als der Heilig Geist Esaie / Ieremie und anderer Propheten und Aposteln. Glaubst du es nicht / so bist du ein Lutherischer
leibeignen knechten im Concilio / als der Heilig Geist Esaie / Ieremie und anderer Propheten und Aposteln. Glaubst du es nicht / so bist du ein Lutherischer ketzer / flugs zum feur zu.) Was underscheids ist dann zwischen der Schrift / und dem eingesprochnen wort Gottes? Keiner / sag ich so will die bestendige unwandelbare warheit antrifft / dieweil die durch einen mund Gottes geht und gesprochen wirt. Allein ist die Schrift gewisser / in dem / das sie uns albereit und von alters her / fuer gewiss und warhaftig durch die Kirche bezeuget / vorgelegt / bevohlen und bestaetigt ist / und
Esaie / Ieremie und anderer Propheten und Aposteln. Glaubst du es nicht / so bist du ein Lutherischer ketzer / flugs zum feur zu.) Was underscheids ist dann zwischen der Schrift / und dem eingesprochnen wort Gottes? Keiner / sag ich so will die bestendige unwandelbare warheit antrifft / dieweil die durch einen mund Gottes geht und gesprochen wirt. Allein ist die Schrift gewisser / in dem / das sie uns albereit und von alters her / fuer gewiss und warhaftig durch die Kirche bezeuget / vorgelegt / bevohlen und bestaetigt ist / und derhalben auch nicht / dann boesslicher weise verfelscht /
es nicht / so bist du ein Lutherischer ketzer / flugs zum feur zu.) Was underscheids ist dann zwischen der Schrift / und dem eingesprochnen wort Gottes? Keiner / sag ich so will die bestendige unwandelbare warheit antrifft / dieweil die durch einen mund Gottes geht und gesprochen wirt. Allein ist die Schrift gewisser / in dem / das sie uns albereit und von alters her / fuer gewiss und warhaftig durch die Kirche bezeuget / vorgelegt / bevohlen und bestaetigt ist / und derhalben auch nicht / dann boesslicher weise verfelscht / noch widersprochen werden soll noch mag. Das wort so (nemlich dem
Schrift / und dem eingesprochnen wort Gottes? Keiner / sag ich so will die bestendige unwandelbare warheit antrifft / dieweil die durch einen mund Gottes geht und gesprochen wirt. Allein ist die Schrift gewisser / in dem / das sie uns albereit und von alters her / fuer gewiss und warhaftig durch die Kirche bezeuget / vorgelegt / bevohlen und bestaetigt ist / und derhalben auch nicht / dann boesslicher weise verfelscht / noch widersprochen werden soll noch mag. Das wort so (nemlich dem H. Bapst) eingesprochen wirt / wiewol es gleichsammpt ware / und durch denselbigen mund Gottes aussgeht
ist / und derhalben auch nicht / dann boesslicher weise verfelscht / noch widersprochen werden soll noch mag. Das wort so (nemlich dem H. Bapst) eingesprochen wirt / wiewol es gleichsammpt ware / und durch denselbigen mund Gottes aussgeht und empfangen wirt / so mags doch in viel wege durch die (das ist / durch die Lutherischen) so nicht glauben / oder ungehorsam sind / widerfochten / veracht / und nicht angenommen werden: wie dann solchs die erfahrung jederzeit / auch bei dem anfang der Kirchen geben hat / und noch. Soll ich dan / sprichst du / dem Bapst und seinem hauffen so viel
auch nicht / dann boesslicher weise verfelscht / noch widersprochen werden soll noch mag. Das wort so (nemlich dem H. Bapst) eingesprochen wirt / wiewol es gleichsammpt ware / und durch denselbigen mund Gottes aussgeht und empfangen wirt / so mags doch in viel wege durch die (das ist / durch die Lutherischen) so nicht glauben / oder ungehorsam sind / widerfochten / veracht / und nicht angenommen werden: wie dann solchs die erfahrung jederzeit / auch bei dem anfang der Kirchen geben hat / und noch. Soll ich dan / sprichst du / dem Bapst und seinem hauffen so viel glauben / als der
eingesprochen wirt / wiewol es gleichsammpt ware / und durch denselbigen mund Gottes aussgeht und empfangen wirt / so mags doch in viel wege durch die (das ist / durch die Lutherischen) so nicht glauben / oder ungehorsam sind / widerfochten / veracht / und nicht angenommen werden: wie dann solchs die erfahrung jederzeit / auch bei dem anfang der Kirchen geben hat / und noch. Soll ich dan / sprichst du / dem Bapst und seinem hauffen so viel glauben / als der Schrift? des wirstu mich nimmer uberreden / und solt ich zehen mal fuer ein ketzer gehalten werden.
viel glauben / als der Schrift? des wirstu mich nimmer uberreden / und solt ich zehen mal fuer ein ketzer gehalten werden.
me verlassen hat. Wiewol man den Propheten / als den verkuendern des willen Gottes / jeder zeit / nicht wie sich gebuert / Ja zum oftermal gar keinen / oder wenig glaubens zuegestelt / sic auch jedermals vervolget / und gar ubel mit ihnen umgangen ist. Wer hats getan? Habends nicht getan eben die Hohen Priester und Geistlichen / so im Ampt sassen / die das Concilium waren und die Kirche hiessen?
verkuendern des willen Gottes / jeder zeit / nicht wie sich gebuert / Ja zum oftermal gar keinen / oder wenig glaubens zuegestelt / sic auch jedermals vervolget / und gar ubel mit ihnen umgangen ist. Wer hats getan? Habends nicht getan eben die Hohen Priester und Geistlichen / so im Ampt sassen / die das Concilium waren und die Kirche hiessen?
/ jeder zeit / nicht wie sich gebuert / Ja zum oftermal gar keinen / oder wenig glaubens zuegestelt / sic auch jedermals vervolget / und gar ubel mit ihnen umgangen ist. Wer hats getan? Habends nicht getan eben die Hohen Priester und Geistlichen / so im Ampt sassen / die das Concilium waren und die Kirche hiessen?
verantworten fundt. Das du aber meinst / den suendigen oder auch gottlosen (wir sagen / der verfue]rischen Prelaten) sampt andern rechtgeordneten diener der Kirchen / sei man nicht schuldig zuglauben / noch zugehorsamen / Findes tu viel einen andern bescheid bei dem herren im Evangelio / da er die seinen warnet / und ihnen befilt / das sie den Schriftgelehrten und Phariscern gehorsam sind / nicht in einem oder mehr stucken / sonder durchauss in allem was sie ihnen von Ampts wegen vorhielten und gebotten. Scribae et Pharisaei ( sagt er ) qui sederunt super cathedram Mosi, omnia quae
Omnia, sagt der herr / und nimpt nichts auss (Alles was sie auss Moses stuel oder lehr lereten / sonst sagt er / huetet euch fuer dem saurteig der Phariseer) Aber was sie tun / setz er darzu / das solt ihr tun / dann sie sagen wol / tuns aber selbs nicht. Unnd diss solt du verstehn / was die Prelaten gebieten (Christlicher lehre und dem wort Gottes gemaess) nicht auss ihren eigen koepfen / sonder nach aussweisung und erklaerung der allgemeinen kirchen / (der Bapst und die Prelaten sind bei euch die allgemeine kirche.) Mit gleichen worten gebeuet Gott auch Deut. 17. durch den
/ setz er darzu / das solt ihr tun / dann sie sagen wol / tuns aber selbs nicht. Unnd diss solt du verstehn / was die Prelaten gebieten (Christlicher lehre und dem wort Gottes gemaess) nicht auss ihren eigen koepfen / sonder nach aussweisung und erklaerung der allgemeinen kirchen / (der Bapst und die Prelaten sind bei euch die allgemeine kirche.) Mit gleichen worten gebeuet Gott auch Deut. 17. durch den Mosen bei straff des todes / dass das volk ohne widerrede dem obersten Priester zu der zeit / und den leuten gehorsam seie / und alles was die erkennen / denselben vok tun und nachsetzen
ihr tun / dann sie sagen wol / tuns aber selbs nicht. Unnd diss solt du verstehn / was die Prelaten gebieten (Christlicher lehre und dem wort Gottes gemaess) nicht auss ihren eigen koepfen / sonder nach aussweisung und erklaerung der allgemeinen kirchen / (der Bapst und die Prelaten sind bei euch die allgemeine kirche.) Mit gleichen worten gebeuet Gott auch Deut. 17. durch den Mosen bei straff des todes / dass das volk ohne widerrede dem obersten Priester zu der zeit / und den leuten gehorsam seie / und alles was die erkennen / denselben vok tun und nachsetzen sollen. Welcher gehorsam
der allgemeinen kirchen / (der Bapst und die Prelaten sind bei euch die allgemeine kirche.) Mit gleichen worten gebeuet Gott auch Deut. 17. durch den Mosen bei straff des todes / dass das volk ohne widerrede dem obersten Priester zu der zeit / und den leuten gehorsam seie / und alles was die erkennen / denselben vok tun und nachsetzen sollen. Welcher gehorsam viel mehr in der kirchen des neuen Testaments statt haben solte (nicht straks alles / lieber verfuehrer / sonder auss dem geschribnen buech des Gesatzes / darvon sie nicht weder zur linken noch zur rechten mit dem geringsten
buech des Gesatzes / darvon sie nicht weder zur linken noch zur rechten mit dem geringsten weichen sollen.) Sprichst / Diss gestehn wir keins wegs / das wir dem Bapst und seinem haufen in der Religion sachen zu glauben und zu gehorsamen schuldig seien. Dann Gott soll man mehr foerchten dann die menschen. So ist auch das wort Gottes hell und klar an ihm selbs / man bedarf keiner ausslegung noch weisung darueber / darum wissen wir selbst / was wir glauben / tun und lassen sollen: bedoerffen des Bapsts / seiner Moench und Pfaffen nirgend zu: dann sie / als gottlose / den geist Gottes
gottlose / den geist Gottes nicht haben / auch den rechten verstand der Schrift nicht erlangen moegen / dieweil sie mit menschen lehr umgehn / und uns das rein lauter Evangelium verderbt und verdunklet haben.
nicht erlangen moegen / dieweil sie mit menschen lehr umgehn / und uns das rein lauter Evangelium verderbt und verdunklet haben.
wol reden (es sein auch die bittere warheit selbst / lieber verfuehrer) In sonderheit bei denen / die von euch also beredt sind / und noch taglich beredt werden. Aber war zumachen gehoert mehr darzu / und wirt sich in ewigkeit nimmermehr also / sonder viel mehr das widerspil erfinden. Dann hat die allgemeine Christenliche Catolische Kirche / in welcher fuesstaffen die der alten Religion von anfang getretten sind / und beharzlich darinne bleiben / den rechten verstand der Schrift / und also das ware lebendige wort Gottes nicht / auch so viel hundert jahr her nicht gehabt (das sagen wir
In sonderheit bei denen / die von euch also beredt sind / und noch taglich beredt werden. Aber war zumachen gehoert mehr darzu / und wirt sich in ewigkeit nimmermehr also / sonder viel mehr das widerspil erfinden. Dann hat die allgemeine Christenliche Catolische Kirche / in welcher fuesstaffen die der alten Religion von anfang getretten sind / und beharzlich darinne bleiben / den rechten verstand der Schrift / und also das ware lebendige wort Gottes nicht / auch so viel hundert jahr her nicht gehabt (das sagen wir nicht / Es ist die erste kirchen also eins mit euer Synagoga / wie das
Christenliche Catolische Kirche / in welcher fuesstaffen die der alten Religion von anfang getretten sind / und beharzlich darinne bleiben / den rechten verstand der Schrift / und also das ware lebendige wort Gottes nicht / auch so viel hundert jahr her nicht gehabt (das sagen wir nicht / Es ist die erste kirchen also eins mit euer Synagoga / wie das licht mit der finsternuss. So sind auch stets Christen gewesen / die euern greuel gestrafft haben / wie ich solches nach der lenge in meinem Catalogo bewisen habe) So ist hoch zubesorgen / man werde dasselb auch bei euch neuen Evangelischen
darinne bleiben / den rechten verstand der Schrift / und also das ware lebendige wort Gottes nicht / auch so viel hundert jahr her nicht gehabt (das sagen wir nicht / Es ist die erste kirchen also eins mit euer Synagoga / wie das licht mit der finsternuss. So sind auch stets Christen gewesen / die euern greuel gestrafft haben / wie ich solches nach der lenge in meinem Catalogo bewisen habe) So ist hoch zubesorgen / man werde dasselb auch bei euch neuen Evangelischen nicht finden / ja viel weniger / dann bei viel heiligen / gelerten leuten / welche innerhalb 1000 und mehr jahren gelebt /
wuerkung durch einig ungeschickligkeit des Dieners / so fern derselbig in und nach ordnung der kirchen rechtmaessig zum Ampt kommen und verordnet ist / keins wegs geschmaelert noch verhindert werden mag. Gleiche gestalt hat es auch mit der lehr in der ganzen Catolischen kirchen. Diss zeueget die geschrift in viel weg / und sonderlich bei dem verworfnen Koenig Saul / bei dem bestelten Weissager Balaam / und dem gottlosen priester Caipha: Welche / wiewol sie verkeretes gemuets waren / sind sie doch durch den geist Gottes angewegt / und das wort der Propheten in ihren mund gelegt worden /
Welche / wiewol sie verkeretes gemuets waren / sind sie doch durch den geist Gottes angewegt / und das wort der Propheten in ihren mund gelegt worden / das sie dasselb haben muessen aussreden.
episcopum, perhibet: Hoc solum modo respondere ad talia, et dicere sufficit, quod ista non sunt catholicae Ecclesiae, neque ista Patres nostri senserunt, et ante hos sanctissimus Lugdunensis episcopus Irenaeus, qui fuit secundo Christianae religionis seculo, Anno scilicet a Christi natali die centesimo quinquagesimo: Si qua, inquit, disceptatio oriatur, oportet ad antiquissimas recurrere Ecclesias, in quibus Apostoli conversati sunt. et ab eis de praesenti quaestione statuere, quod certum est. (Aliud est de alia recenti memoria dicere, aliud de hac tanta vetustate.) Quid enim, si
ursach gebenunzucht und huereren zutreiben: zu welchem gar dienstlich zusein pflegt / wo man sich understet / underm schein des Christlicen eifers zu der heiligen Schrift / fuer frauen und jungfrauwen auss der Canzel offentlich zupredigen von Loth / von Thamar und dergleichen historien / und eben die ursach fuerwendet / wie Schmidlein hie tut / als geschichtes darum / damit sich die jungen toechterlein / oder meidlein zukuenftiger zeit / wann sie manbar worden / vor solchem laster wueten zuhuetten / so sie doch mit erzelung und aussfuehrung solcher geschichten / die unschuldig Iugent viel
/ wo man sich understet / underm schein des Christlicen eifers zu der heiligen Schrift / fuer frauen und jungfrauwen auss der Canzel offentlich zupredigen von Loth / von Thamar und dergleichen historien / und eben die ursach fuerwendet / wie Schmidlein hie tut / als geschichtes darum / damit sich die jungen toechterlein / oder meidlein zukuenftiger zeit / wann sie manbar worden / vor solchem laster wueten zuhuetten / so sie doch mit erzelung und aussfuehrung solcher geschichten / die unschuldig Iugent viel mehr zu bosheit und leichtfertigket underweisen und abrich kan / denn danon
historien / und eben die ursach fuerwendet / wie Schmidlein hie tut / als geschichtes darum / damit sich die jungen toechterlein / oder meidlein zukuenftiger zeit / wann sie manbar worden / vor solchem laster wueten zuhuetten / so sie doch mit erzelung und aussfuehrung solcher geschichten / die unschuldig Iugent viel mehr zu bosheit und leichtfertigket underweisen und abrich kan / denn danon abweisen.
hominibus, de altera maxilla percutientibus praebenda, de non resistendo adversariis, de iuramento, de divortio, de correctione fraterna, de sermone facto ad Capernaitas, Ioan. 6. de gladiis emendis, de tollendo sacculo et pera, de esu et potu in regno Dei promisso, de abscisione scandali, de die qua Christus celebravit Phase, de resurrectione mortuorum, in passione et intelligentia
omnino aliud, Religio certe per sese suaque natura sit ac esse debeat in omnibus suis partibus res vere bona, salutaris ac sancta, et nullo modo ad placitum libidinemque ullius, vel unius, vel etiam omnium mortalium dirigenda ac inflectenda, aut inde ullatenus dependens. Turcis profecto hodierna die in infinitum certior, sanctior, firmior, ac magis immota est ipsorum Religio, quam nobis Christianis: si sic in nostris sacrosanctis mysteriis vagemur, ut Antichristus et eius impium conciliabulum iam facit. Illi enim prorsus extremum nefas esse existimant, quicquam vel in minimo de suo illo
misisti IESUM Christum.
23 Experientia ipsa testatur. Biblia extreme iacuisse et tacuisse in Papatu. Vix centesimus sacrificus, aut etiam millesimus Christianus scivit, esse aliquem librum divinitus Ecclesiaedatum, secundum quem omnes salvandi vivere aut credere debeant. Hodierna etiam die vix vigesimus aut trigesimus sacrificus in Papatu habet Biblia.
24 Licentia allegorizandi et typizandi summa fuit, et adhuc est in Papatu. Quod revera est non ipsas sacras Literas, sed sui capitis somnia et mythologias, plausibilesque cogitationes, poemata aut inventiones docere.
est illis Scriptura, aut illa omnino eruditione? Satis eis est, si utcumque legere ac demurmurare suam Missulam queant. Necesse vero est, in tanta ruditate ministrorum Scripturam iacere.
29 Rarissime conciones fiunt, et praesertim olim rarae factae sunt apud Papistas: quin et hodierna die multae sunt ac magnae civitates in Italia, et alibi in Papatu, quibus toto anno nullae audiuntur conciones, praeter quam in Quadragesima. Quis ergo usus Scripturae ibi, ubi de ea populus non docetur?
30 In scrinio pectoris sanctissimi sunt omnia iura: qui ea sequitur, non fit
nullumque terrenum commodum, aut opes vel glorias terrenas inde expectarunt: ut eorum testimonium suspectum de fraude haberi non possit.
61 Illud quoque nequaquam leve est; quod post tot secula pii omnes exactissime huic libro assentiuntur, eoque extreme delectantur, meditantes in eo die ac nocte: ut manifestum sit, eundem spiritum esse in eorum pectoribus, qui eam initio confecit.
62 Ingens et efficax testimonium veritatis Scripturae est, quod etiam hodierna die passim reperiantur tum pueri, tum alioqui homines simplices ac idiotae, qui quamprimum eam serio ac ex
post tot secula pii omnes exactissime huic libro assentiuntur, eoque extreme delectantur, meditantes in eo die ac nocte: ut manifestum sit, eundem spiritum esse in eorum pectoribus, qui eam initio confecit.
62 Ingens et efficax testimonium veritatis Scripturae est, quod etiam hodierna die passim reperiantur tum pueri, tum alioqui homines simplices ac idiotae, qui quamprimum eam serio ac ex animo sectantur, ita, secundum eius promissiones, caelestibus quibusdam donis ac sapientia instruuntur, ut in medio summorum periculorum, sapientes huius mundi et eruditi ingeniosique
quoque Dominus hortum in Eden ab Oriente, etc. 249
3. Quos Deus coniunxit, homo non separabit 192
Et nunc ne forte mittat manum suam, et accipiat de arbore vitae 222
De omni arbore comedendo comedemus 191
Non moriemini: sed scit Deus, quod in die, etc. 222
Et aperti sunt oculi utriusque 190
Comedes pulverem terrae 234
In sudore vultus tui comedes panem 227
Ipsum conculcabit caput tuum 366
4. Tunc coeptum est invocari in nomine Domini 221
5. Hic consolabitur nos
est hoc, non possumus ad te bonum vel malum loqui 217
25. Si sic, quid ego? 223
26. Et fuerunt exacerbans spiritum 158
Et reversus est Isaac, et fodit puteos. 160
27. Maledicens tibi, maledictus, etc. 158
Cur utroque filio orbabor die uno? 212
28. Et vidit Esau, quod Isaac benedixit Iacobum, etc. 257
29. Non fiet sic in locis nostris, at iunior prius elocetur 193
30. Revertar, et pascam vos 160
31. Comedit argentum aut pretium nostrum 159
Abscondisti te ad
161
Contaminatus contaminatus censebitur 255
14. Quod si pauper ille fuerit, etc. 187
19. Non iurabis in nomine meo mendaciter 209
20. Vir qui adulterium commiserit cum uxore, etc. 256
23. Affligetis animas vestras in die expiationum 309
24. Locutus est Dominus 184
27. Et erit aestimatio tua maris ab aetate viginti annorum, etc. 257
¶ Numer. 1. Istae sunt summae quas recensuit Moses et Aaron, etc. ibid.
3. Quasi itinere diei
eum omnes Israelitae 218
14. Tradetque Israelem propter peccata Ieroboam 223
15. Samuel non vidit Saulem usque ad diem mortis 170
17. Non deficiet hydria 206
19. Dimitte me, quare te interficiam 212
20. Et non est locutus Saul quicquam ea die 218
Et ego sedendo sedebo cum patre tuo 193
Ecce non faciet pater meus rem parvam vel magnam 157
22. Qui quaerit animam meam, quaeret et tuam 207
23. Ecce Philistaei oppugnant Ceilam. 222
Et factum est, cum tonderet oves suas in Carmelo 230
si dormivisset Dominus, etc. 203
Non percepit a morte animae eorum. 192
78. Quare dicent gentes, Ubi est Deus eorum? 212
80. Propinasti nobis in lachrymis mensam 206
87. Fundamenta eius in montibus sanctis 172
88. Deus salutis in die clamavi et nocte coram te 228
89. profanasti in terram coronam eius 228
91. Cadent a latere tuo mille, et decem millia a dextera tua 274
102. Festina, exaudi me 160
104. Ad habitacula sua recumbent 228
106. Festinaverunt, obliti sunt operum
Nonne anima pluris est quam alimentum, etc. 223
7. Nolite iudicare, ne iudicemini 185
Quaecunque vultis ut faciant vobis homines, etc. 110
Quis est vestrûm homo, quem si petierit filius panem 254
Multi mihi dicent in illa die, Domine Domine 189
8. Ego homo sum, habeo sub me milites, etc. 223
Confestimque fuit mundata lepra eius. 188
Filius hominis non habet, ubi caput reclinet 158. 159
9. Cum auferetur ab eis sponsus, tunc ieiunabunt 309
Non oportet
175
Propterea tradidit eos Deus in cupiditates cordium 249
Vani facti sunt in ratiocinationibus fuis, etc. 279
2. Circumcisio prodest quidem, si legem servaveris 178
Cum gentes ea quae legis sunt, fecerint. 238
Cumulas tibi iram in die irae 185
Dico enim per gratiam quae data est mihi 183
Ecce tu cognominaris Iudaeus, et acquiescis in lege 272
Existimas quod tu effugies iudicium. 185
Nam cum gentes quae legem non habent, natura quae legis sunt fecerint 276
Persistentibus in
268
Unicuique ut Deus partitus est 296
13. Magistratus est terrori bono aut malo operi 187
Necesse est subditum esse non solum propter iram 185
Nox praecessit, dies appropinquavit, etc. 297
14. Alius iudicat diem prae die, etc. 195
Id iudicate potius, ne scandalum ponatis 195
Si quis non manducat, manducantem non iudicet 185
15. Ab Ierosolymis usque in Illyricum implevi Evangelium 339
Christus non placuit sibiipsi, sed ut scriptum est, Opprobria
variae 299. longiores in Sacris literis fieri quam in aliis linguis. ibid. variae in Scriptura 283
effectus aliquando remotiori causae tribui 215. saepe pro causa poni 186
Egesyppi de ecclesiae statu locus 402
Einem anderen in die hend sehen. 190
eleemosynam crebro beneficentiam denotare 190
naka verbum saepe pro impunito poni 308
in Narratione rerum gestarum quid observandum 94
narrationes Scripturae quales 282. 283
in Narrationibus apud Hebraeos quae adhibeantur figurae 230. quid observandum 230
in Natalis sui die neminem ex sanctis diem festum vel convivium magnum egisse 108
natura nostra fera, indomita, contra grassans 376
de Naturae accidentibus 127
naturae corruptio 372. 373. quid adversariis 348
naturae divinae nihil accidere 127
in Scriptura intellectus unde 424. 425
Rofensis episcopi de bonis operibus locus 325. 326
regula 320
rupes cur Deus nocetur 337
robur mirabile tribuatur 138. 139
Samuel cur sic vocatus sit 283
Sanctus 323
sancti quomodo peccent, et non peccent 187. 188. veteris Testamenti quomodo remissionem peccatorum apud Deum quaesiverint 351. 352
ex Sanctis neminem in die natalis sui diem festum aut convivium magnum egisse 108
sanctitas in quibus rebus consistat 444
sanguines saepissime pro poenis ob effusum sanguinem poni 322
Sarcasmus 168
Satanas homicida hominis 374
satanae imago,
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.