Your search found 24234 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 16065-16508:

Dubravka Ivšić, Andrea Papić Prvi unos (Microsoft Word dokument). PHILOSOPHIAE A BENEDICTO STAY RAGUSINO VERSIBUS TRADITAE LIBRI SEX

oporteat. Neque enim aut perfectus Orator aut excellens Historicus videtur iis, qui earundem artium leges definierunt, qui non omnium rerum scientiam animo comprehenderit. Quae eo usque ad reliquas etiam artes dimanavit opinio, ut ne Architectum quidem aliter informari recte posse sit a Vitruvio traditum. Verum, quae isti fortasse nimis arroganter usurpant, id potissimum ei praestantissimae Disciplinae, quae Urbium est Magistra Rerumque publicarum Moderatrix, convenire fatendum est. Cum enim illi in maximo amplissimoque munere sit versandum, jura Populis stabilienda, in

una divinarum atque humanarum rerum scientiam omnem complexa esse videatur? Quae quidem unde suppetere adjumenta ei possint, minime video, nisi eidem cum universa Philosophia maxima intercedat necessitudo, ut si illius conjunctione praesidioque careat, nulla profecto esse possit. Neque vero haec a me ita dicuntur, quasi non a Stoicorum opinione vehementer dissentiam, qui Sapientem solum Regem esse disputabant; neque cum qui intra parietes atque in Academiae umbra latuisset, subito capessendae Reipublicae Regnique gerendi scientiam consecutum existimo; sed illud statuo optimos Reges,

rerum scientiam omnem complexa esse videatur? Quae quidem unde suppetere adjumenta ei possint, minime video, nisi eidem cum universa Philosophia maxima intercedat necessitudo, ut si illius conjunctione praesidioque careat, nulla profecto esse possit. Neque vero haec a me ita dicuntur, quasi non a Stoicorum opinione vehementer dissentiam, qui Sapientem solum Regem esse disputabant; neque cum qui intra parietes atque in Academiae umbra latuisset, subito capessendae Reipublicae Regnique gerendi scientiam consecutum existimo; sed illud statuo optimos Reges, optimos

quadam doctrinae ac scientiae luce circumfusam nobisque propositam videmus. Tua quoque eximia ac praestans excitat me Virtus, CARDINALIS AMPLISSIME, quem cum idem Pontifex optimo judicio elegerit Imperii ac Voluntatis Administrum suae, fecit, ut in hoc quasi rerum humanarum theatro uberrimos, quos a Philosophia habes, fructus palam explicare possis, et cum publica re communicare. Jam pridem edita sunt a te hujusmodi non otiosae non umbratilis Philosophiae luculentissima in negotiis peragendis monumenta. Quis enim non cum summa

excitat me Virtus, CARDINALIS AMPLISSIME, quem cum idem Pontifex optimo judicio elegerit Imperii ac Voluntatis Administrum suae, fecit, ut in hoc quasi rerum humanarum theatro uberrimos, quos a Philosophia habes, fructus palam explicare possis, et cum publica re communicare. Jam pridem edita sunt a te hujusmodi non otiosae non umbratilis Philosophiae luculentissima in negotiis peragendis monumenta. Quis enim non cum summa admiratione praeclarissimorum quibus antea perfunctus es, munerum recordetur? Cui non legationes ad exteras

non umbratilis Philosophiae luculentissima in negotiis peragendis monumenta. Quis enim non cum summa admiratione praeclarissimorum quibus antea perfunctus es, munerum recordetur? Cui non legationes ad exteras Nationes occurrant tuae ita a te gestae, ut peracris consilii, et singularis prudentiae splendore oculos in te omnium subito converteris? Quid quod et ab universa, in qua postremo versatus es, Provincia, et a quo eandem susceperas, superiore Pontifice, brevi tantam commendationem es consecutus, ut virtutibus ille permotus

quibus antea perfunctus es, munerum recordetur? Cui non legationes ad exteras Nationes occurrant tuae ita a te gestae, ut peracris consilii, et singularis prudentiae splendore oculos in te omnium subito converteris? Quid quod et ab universa, in qua postremo versatus es, Provincia, et a quo eandem susceperas, superiore Pontifice, brevi tantam commendationem es consecutus, ut virtutibus ille permotus tuis te diutius abesse non passus in Purpuratorum Principum Collegium meritissimo cooptatum non tam ad mercedem laborum atque ad honores percipiendos, quam ad nova obeunda munera

non tam ad mercedem laborum atque ad honores percipiendos, quam ad nova obeunda munera revocaverit, et Provincia ipsa cumulatissimo te comprobationis prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a

a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a te, quasi otiosus antea fueris, ita sustinentur, ut nulli rei desis, nihil non tractes ita, ut tractandum a te omnes Boni expectant maxime atque exoptant. Neque enim propter incredibilem mentis vim ac celeritatem ingenii ad tot nova etiam

ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a te, quasi otiosus antea fueris, ita sustinentur, ut nulli rei desis, nihil non tractes ita, ut tractandum a te omnes Boni expectant maxime atque exoptant. Neque enim propter incredibilem mentis vim ac celeritatem ingenii ad tot nova etiam expedienda negotia tempus tibi deesse vel occupatissimo potest. Litteris quoque inter tot tantasque, quae

vides indolem, amas Litteras ac foves, quae te praesidia sibi et decora patrocinio tuo comparari gaudent. Domum videmus tuam lectissima instructam Bibliotheca, quam novis undique conquisitis voluminibus ornatiorem in dies atque ampliorem facis. Hinc eximios in omni doctrinarum genere fructus a te percipi norunt omnes, qui sermonibus aliquando tuis interfuerunt. Equidem ipse, cum primum te salutandi venerandique gratia adiissem, ad reliqua animi ornamenta tantum a te philosophiae studium adjunctum esse comperi, quantum, qui te ignorarent, nunquam in tam occupata impeditaque vita esse

undique conquisitis voluminibus ornatiorem in dies atque ampliorem facis. Hinc eximios in omni doctrinarum genere fructus a te percipi norunt omnes, qui sermonibus aliquando tuis interfuerunt. Equidem ipse, cum primum te salutandi venerandique gratia adiissem, ad reliqua animi ornamenta tantum a te philosophiae studium adjunctum esse comperi, quantum, qui te ignorarent, nunquam in tam occupata impeditaque vita esse posse arbitrarentur. Cum enim philosophari tibi mecum placuisset (quem Philosophum fortasse esse crederes, cum

tum rationum tum experimentorum accessionibus auctum esse volui. Quemadmodum enim Imperii sui fines magis profert Philosophia, atque excrescit ipsa quotidie, sic et Libri hujus pomoeria, ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque ornamentum; si praeterea favore eundem tuo, ut confido, ac benevolentia fueris prosecutus, et ipsi ad summam laudem nihil deerit, et mihi accidere in hac re optabilius nihil unquam aut gloriosius poterit.

CHRISTOPHORUS STAY BENEDICTO FRATRI SALUTEM PHILOSOPHIAE Sex libros tuos quam libenter legerim, BENEDICTE FRATER, facilius tibi significare possum, quam in eo, quod a me postulas, morem gerere: cum enim ita tibi sim conjunctus, ut eadem, quae ad te pertinent, mea quoque intersint, putem oportere me potius aliorum de te judicia expectare, quam affirmare quidpiam. Sed quoniam non me tanti esse novi, ut, si mea me fallat opinio, nimis sit poenitendum, praesertim

ad te pertinent, mea quoque intersint, putem oportere me potius aliorum de te judicia expectare, quam affirmare quidpiam. Sed quoniam non me tanti esse novi, ut, si mea me fallat opinio, nimis sit poenitendum, praesertim cum id mea in te benevolentia fiat, malui ab aliis fortasse reprehendi, quam a te obsequendi voluntatem desiderari. Itaque operae pretium te fecisse existimo, quod Philosophiam versibus persecutus sis, rem nempe gravissimam scribendi genere jucundissimo. Vidisti profecto hujusmodi res, quae ad utilitatem caeterorum scribuntur, tantum valere non posse, ut sine ulla

scribendi genere jucundissimo. Vidisti profecto hujusmodi res, quae ad utilitatem caeterorum scribuntur, tantum valere non posse, ut sine ulla delectationis spe homines invitent ad legendum. Quamvis enim rerum dignitas atque ipsius Veritatis pulchritudo nos per se satis trahere posset, si, prout a Natura quae nobis veri cognoscendi cupiditatem ingenuit instituti sumus, ejus informationem studio atque exercitatione nostra excoleremus; tamen, quia specie rerum quas sensibus percipimus ita implicamur, eisque inhaeremus, ut erroribus

nostra excoleremus; tamen, quia specie rerum quas sensibus percipimus ita implicamur, eisque inhaeremus, ut erroribus corrupti optima Naturae semina hebescere sinamus ac paulatim obliterari, fit, ut, cum animum ad discendum adjungimus, id aegre a nobis ac cum labore fieri experiamur: proinde ea studia, queis alitur animus, cito fastidimus ac repudiamus, nisi suavitate aliqua noster hic levetur atque imminuatur labor. Quapropter probanda mihi videtur veterum Philosophorum ratio, qui in Academiis ac lyceis satis ornate eleganterque

inculta fortasse tandiu ea studia jacuissent: nosti enim, qualem iis speciem plerique quam asperam adhibuerint; et, quasi ea, quae ipsi traderent, per se satis essent ampla atque illustria, nihil minus elaborarint, quam ut eadem non incompte dicerentur: quo pacto liberales animos a discendo averterunt, nedum invitarint, eo, ut opinor, decepti, quod cum solam dicendi venustatem rem esse levissimam putarent, eandem etiam gravibus sententiis doctrinaeque adjunctam nihil afferre momenti arbitrati sunt: Quae quidem docendi ratio Sapientium animis, qui rerum ipsarum atque ordinis

rei utilitas postularet, et in Rebuspublicis constituendis et in condendis legibus et in popularium animis ad fortitudinem excitandis eam praesertim usurpaverunt. Eo consilio ipsam etiam Philosophiam carminibus et coli coeptam et mox traditam quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum praecepta atque ad vitae urbanioris cultum. Quae res propter vetustatem etiam in errorem fabulae traducta est; atque hinc fortasse nonnulli fuisse perhibentur, qui sono testudinis atque cantu et feras mansuefacerent, et saxa in muros

iniisse viam, quod Philosophiam carminibus tradideris, neque mihi, quibus id confirmarem, et exemplorum copia et probatorum Virorum auctoritas deesset: sed ut in re non necessaria diutius non moror. Venio ad Philosophiae, quam pertractasti, genus. Ego cum hisce nostris temporibus Philosophiam a tot doctissimis Viris illustratam atque ornatam considero, cujus aptius quam Cartesii rationem versibus reddendam suscepisses, ex his omnibus video neminem. Nam etsi eorum etiam, qui post illum eamdem excoluerunt, multa egregia quidem ac praeclara sint inventa atque instituta; tamen si haec

praecipue rem hauris) neque ea versibus convenissent, quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille Princeps atque instaurator hujusmodi

velut duo lumina Philosophiae adjunxit. Quarum beneficio et ille auxit eam disciplinam tot praestantissimis repertis, et aliorum deinde opera ac studiis eo crevit eadem atque processit, ut nunc tandem illud merito quis usurpaverit, quod a Platone dici solitum accepimus, se Diis maximas habere gratias, quod eum vivere fecissent, quando Philosophia potissimum vigeret. Etenim brevi tempore fere una haec aetas nostra plura vidit, quam antea multarum aetatum serie cognita fuerint. Quae ego omnia si uni eidemque Cartesio accepta refero,

ita reddere possint, ut in communem usum ea derivent; et si utilitate rem metiamur, eos fere aeque ac doctrinae Auctores ipsos benemereri de bonis artibus. Sed horum qualiscumque sit laus (neque enim quidquam affirmare ausim, ne tua causa facere videar), eam quidem omnem eximie ac singulariter a te comparatam esse existimo. Tanquam enim ex adytis Philosophiae ad omnium utilitatem optimas disciplinas eduxisti. Nam cum in tanta luce res obscuriores collocaveris, severioribus tantam elegantiam conciliaveris; ea, quae tantummodo

me nunquam arbitratum esse res tam impeditas tamque difficiles tam aperte ac dilucide dici potuisse. Quae enim in soluta oratione, atque ubi verborum quae rebus accommodata sint in promtu est copia, non satis commode ac vix clare dicuntur, eadem et carminibus et breviter atque ita perspicue sunt a te reddita, ut non ab iis, qui rem fuse ac copiose agunt, plura desideres. Hujusmodi esse censeo, quaecumque de Metaphysicis rebus libro primo tradita sunt: ubi, quidquid de Mente hominis, quidquid de Divinae Naturae atque aliarum rerum informatis atque innatis notionibus dici solent, satis

dici solent, satis explanate describis. Quae vero altero libro de universa Mundi dispositione, quae exinde de doctrina Vorticum, quae de rebus Opticis dicuntur, ita sane dicuntur, ut, quo quaeque res est obscurior, eo facilius nescio quomodo atque apertius explicetur. Quid quod non eadem res a te solum dilucide, sed venuste etiam ac satis splendide sunt dicta. Etsi enim non ambitiose res excolantur, neque temere positi apparatus redundent; inest tamen suus rei cuique cultus atque adhibitus comis quidam ac simplex decor, ut facile Lucretii rationem in scribendo assecutum te

apte positi quidam hilariores atque amoeniores ornatus, qui videntur animum reficere et reddere ad caetera cognoscenda alacriorem. Ex quibus ego rebus omnibus, si quid animi mei conjectura prospicere possum, non dubitem, quin eam, quae Scriptoribus a frequentia legentium praecipua proficiscitur commendatio, facillime sis ipse consecuturus: cum enim gravissimae disciplinae venustatem adjunxeris, arbitror fore, ut eos, qui hisce rebus non tenentur, si minus rerum ipsarum dignitas atque utilitas, ipsa certe jucunditas trahat: ii

facillime sis ipse consecuturus: cum enim gravissimae disciplinae venustatem adjunxeris, arbitror fore, ut eos, qui hisce rebus non tenentur, si minus rerum ipsarum dignitas atque utilitas, ipsa certe jucunditas trahat: ii vero, qui versari in his doctrinis solent, fortasse a severioribus studiis ad haec hilariora non gravate animum traducent. Quod cum abunde satis, ut auguror, successerint, velim, ut non hanc praeteritorum tibi studiorum mercedem tanquam ac metam constitutam existimes, sed proposito veluti praemio ad novos te cursus excitari putes, et si me auctore

juvare non potuerim, omnino tamen tibi deesse noluisse. Vale. APPROBATIO. Philosophiam a Benedicto Stay Ragusino Versibus traditam, ab eodem pluribus auctam, sex comprehensam libris, jubente Reverendissimo P. Magistro Sac. Pal. Apostolici, attente legi. Opus non uno nomine celebrandum nihil admixtum habet, aut ab Orthodoxa Fide alienum, aut a recta morum

Philosophiam a Benedicto Stay Ragusino Versibus traditam, ab eodem pluribus auctam, sex comprehensam libris, jubente Reverendissimo P. Magistro Sac. Pal. Apostolici, attente legi. Opus non uno nomine celebrandum nihil admixtum habet, aut ab Orthodoxa Fide alienum, aut a recta morum sancte inctituendorum ratione. Censeo itaque, denuo illud sic auctum publici juris fieri posse, si ita videatur eidem Reverendissimo P. Mag. Romae in Coenobio SS. XII. Apost. III. Non.

Eruditis Viris, quibuscum sibi eorumdem studiorum consuetudo intercedebat: in quotidianis enim congressionibus simul Mathematicis et Philosophicis disciplinis operam dabant: quin, ut fatetur ipse illi iidem auctores ei fuerunt, ut hanc sibi conscribendae versibus Philosophiae provinciam sumeret. A versu 72. ad versum 106. totius Operis Argumentum breviter proponit; et Cartesium, cujus rationes sequitur, laudat. Tum rem ipsam aggresius, antequam aliquid certi in Philosophia statuatur, de rebus omnibus dubitationem instituit: ut ita Mentem ab erroribus et

de rebus omnibus dubitationem instituit: ut ita Mentem ab erroribus et praejudicatis opinionibus, quae vel ob aetatis imbecillitatem vel ob temeritatem in judicando atque alia hujusmodi obrepserunt, purgemus. Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse

instituit: ut ita Mentem ab erroribus et praejudicatis opinionibus, quae vel ob aetatis imbecillitatem vel ob temeritatem in judicando atque alia hujusmodi obrepserunt, purgemus. Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin

id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod

claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur

Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis

existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu

Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in

se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in extensione probet, ex ejusdem Corporis dissolutione Animum, qui simplex sit, disolvi atque

creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in extensione probet, ex ejusdem Corporis dissolutione Animum, qui simplex sit, disolvi atque interire non posse concludit; aliisque id argumentis confirmat ad versum 1349. Deinde

Animum et Corpus, qua, quomodo altero affecto alterum allici oporteat, sancitum sit; ubi et Leibnizii Harmoniam praestabilitam exponit ac rejicit; dataque opportunitate in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu 1513. quasdam in nobis affectiones et ad Animum et ad Corpus pertinere, ut sunt praesertim eae, quae a sensibus proficiscuntur: Corpus nempe in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere,

exponit ac rejicit; dataque opportunitate in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu 1513. quasdam in nobis affectiones et ad Animum et ad Corpus pertinere, ut sunt praesertim eae, quae a sensibus proficiscuntur: Corpus nempe in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque

vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis cognosci, non comprehendi; Corpori nos deditos hebetiores ad illum cognoscendum reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit.

suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis cognosci, non comprehendi; Corpori nos deditos hebetiores ad illum cognoscendum reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit. LIBRI SECUNDI ARGUMENTUM Nihil Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit

Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit de motu, cujus quantitatem semper in rebus servari probat. Naturae Leges quibus moventur

contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit de motu, cujus quantitatem semper in rebus servari probat. Naturae Leges quibus moventur corpora considerat: harum Primam ait esse. Corpus in illo

sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit de motu, cujus quantitatem semper in rebus servari probat. Naturae Leges quibus moventur corpora considerat: harum Primam ait esse. Corpus in illo semper statu, in quo semel positum sit, permanere, donec ab externa causa ab eo removeatur: Alteram, Corpus, dum movetur,

in quo semel positum sit, permanere, donec ab externa causa ab eo removeatur: Alteram, Corpus, dum movetur, recta linea moveri oportere, nisi occursu aliorum corporum deflectatur: Tertiam demum, Corpus, dum in alterum incidit, tantum motus illi impertiri, quantum de suo amittit. His praemissis a Vers. 418. ad Siderum cursus explicandos venit; eorum magnitudines primo considerat; deinde intervalla atque ornidem, quo inter se locata sunt. Siderum inerrantium distantias nos metiri non posse ostendit: haec aeque ac Solem propria luce, Lunam vero caeterosque Planetas aliena

Siderum cursus explicandos venit; eorum magnitudines primo considerat; deinde intervalla atque ornidem, quo inter se locata sunt. Siderum inerrantium distantias nos metiri non posse ostendit: haec aeque ac Solem propria luce, Lunam vero caeterosque Planetas aliena fulgere: Terram quoque receptos a Sole radios reflectere. A versu 574. quo discrimine fixae ab eriantibus stellis distinguantur, pronunciat: quaeque aptior ratio fit ad harum motus explicandos proponens inquirere ad Copernicanum Systema delabitur. Docet Solem fixum immotumque esse, vi vero sua caeli partes,

venit; eorum magnitudines primo considerat; deinde intervalla atque ornidem, quo inter se locata sunt. Siderum inerrantium distantias nos metiri non posse ostendit: haec aeque ac Solem propria luce, Lunam vero caeterosque Planetas aliena fulgere: Terram quoque receptos a Sole radios reflectere. A versu 574. quo discrimine fixae ab eriantibus stellis distinguantur, pronunciat: quaeque aptior ratio fit ad harum motus explicandos proponens inquirere ad Copernicanum Systema delabitur. Docet Solem fixum immotumque esse, vi vero sua caeli partes, quas fluidas ait, circa se

ut quique ei propior Planetarum est, citius orbes suos peragere. Saturno quoqoe Jovi ac Terrae suam vim suosque peculiares vortices esse; illum quinque Satellites, Jovem vero quatuor obire: medium quoque Saturnum orbe quodam suspenso circum tanquam annulo cinclum conspici: Lunam demum a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et

conspici: Lunam demum a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit,

omnibus Terrae partibus obscurari; contra Lunam omnibus aeque inconspicuam in defectu reddi ad vers. 972. disserit. Diende ad Axem Eclipticae inclinari Axem Terrae; atque hunc semper sibi parallelum esse, ubicumque loci Terra sit; inde varias anni tempestates fieri explicat. A vers. 1085. ex diurno Terrae in Ortum motu Sidera converti in Occasum nobis apparere: Martem viciniorem interdum remotiorem: Venerem quoque et Mercurium nunc citeriorem, nunc ulteriorem esse. His subjungitur directionum stationum et regressionum Planetarum ad vers. 1157.

stationum et regressionum Planetarum ad vers. 1157. explicatio. Tum non obstare diurno Terrae motui lapsus corporum deorsum recta, ut apparet, cadentium, neque ejusdem motui annuo officere Siderum inerratium inter se et respectu Terrae non mutatos situs ostenditur. Versibus, qui a 1237. sequuntur, descriptiones Siderum fixorum continentur. Hoc loca refelluntur ii, qui ab aspectu Siderum futura preadicunt. Viam Lacteam ex confertissimarum stellarum multitudine confici ait. Fixa Sidera videri inaequalia propter inaequalem eorum a nobis distantiam; eaque primae

situs ostenditur. Versibus, qui a 1237. sequuntur, descriptiones Siderum fixorum continentur. Hoc loca refelluntur ii, qui ab aspectu Siderum futura preadicunt. Viam Lacteam ex confertissimarum stellarum multitudine confici ait. Fixa Sidera videri inaequalia propter inaequalem eorum a nobis distantiam; eaque primae Magnitudinis esse, quae nobis vicinicia sunt; et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum

propter inaequalem eorum a nobis distantiam; eaque primae Magnitudinis esse, quae nobis vicinicia sunt; et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an

pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit: inter Perioecos Antoecos et Antipodas diserimina explicat. Demum a vers. 1575. Terrae totius partitionem, et regionum ac marium descriptionem ad finem usque persequitur. LIBRI TERTII ARGUMENTUM GALLIAM ob

multa laudat, ob id vero praesertim, quod ea Cartesium tulerit, cujus etiam laudes ad Vers. 63. persequitur. Post descriptam in libro superiori Mundi hujus dispositionem, causas ejus et principia se traditurum in hoc promittit: et quamvis exortum Mundi nulla primordia antecesserint, cum a Deo is statim perfecte atque absolute conditus fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies omnis, ex qua haec rerum universitas componitur, fuit initio

63. persequitur. Post descriptam in libro superiori Mundi hujus dispositionem, causas ejus et principia se traditurum in hoc promittit: et quamvis exortum Mundi nulla primordia antecesserint, cum a Deo is statim perfecte atque absolute conditus fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies omnis, ex qua haec rerum universitas componitur, fuit initio divisia in innumerabiles particulas, quae et seorsim circa se ipsas et simul circa puncta

ejus et principia se traditurum in hoc promittit: et quamvis exortum Mundi nulla primordia antecesserint, cum a Deo is statim perfecte atque absolute conditus fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies omnis, ex qua haec rerum universitas componitur, fuit initio divisia in innumerabiles particulas, quae et seorsim circa se ipsas et simul circa puncta quaedam motae fuerunt; unde tot Vortices, quot erant ea puncta, effecti. Rotatu particularum

Tertium quoque crassius minusque motui accommodatum debere constare ex eo deducit, quod tria corporum genera in rebus animadvertimus, lucida nempe, pellucida, et opaca. Ubi primi Elementi copia repletis Pilarum intervallis superavit, hanc redundantem in axem, cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedendi habent; cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedent habent; non recedunt tamen, cum superiores semper impedimento sint in ferioribus: in quo particularum effugere contendentium nisu naturam lucis ait esse positam. Tum a Vers. 210. declarat unius

ex eo deducit, quod tria corporum genera in rebus animadvertimus, lucida nempe, pellucida, et opaca. Ubi primi Elementi copia repletis Pilarum intervallis superavit, hanc redundantem in axem, cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedendi habent; cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedent habent; non recedunt tamen, cum superiores semper impedimento sint in ferioribus: in quo particularum effugere contendentium nisu naturam lucis ait esse positam. Tum a Vers. 210. declarat unius Vorticis polum contigui Vorticis Eclipticae obversum esse; proinde

cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedendi habent; cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedent habent; non recedunt tamen, cum superiores semper impedimento sint in ferioribus: in quo particularum effugere contendentium nisu naturam lucis ait esse positam. Tum a Vers. 210. declarat unius Vorticis polum contigui Vorticis Eclipticae obversum esse; proinde primi Elementi materies elabens (potest enim ea per sphaerularum intervalia exitus sibi viam reperire) per unius Eclipticam in alterius polos influit. Ea, ubi per polum utrumque largius immissa

alterius polos influit. Ea, ubi per polum utrumque largius immissa in medium confluit, subito occursu moveri simul celeriter et rotari debet; hinc Astrum in centro gignitur: nonnunquam vero neque id in axis medio fieri, neque in ipso axe perstare demonstratur; hinc Excentricos circa Astrum orbes a Vortics materie ipsique innatantibus Planetis confici: fors id etiam a Vorticum figura pendere ad ellipticam accedente propter aliorum inaequalem Vorticum ad latera compressionem. Porro proximiores centro particulas ab Astri vi celerius remotioribus moveri, ideoque minoris eas esse molis oportet;

medium confluit, subito occursu moveri simul celeriter et rotari debet; hinc Astrum in centro gignitur: nonnunquam vero neque id in axis medio fieri, neque in ipso axe perstare demonstratur; hinc Excentricos circa Astrum orbes a Vortics materie ipsique innatantibus Planetis confici: fors id etiam a Vorticum figura pendere ad ellipticam accedente propter aliorum inaequalem Vorticum ad latera compressionem. Porro proximiores centro particulas ab Astri vi celerius remotioribus moveri, ideoque minoris eas esse molis oportet; secus enim longius recederent. Haec molis et celeritatis ratio ad

particulas ab Astri vi celerius remotioribus moveri, ideoque minoris eas esse molis oportet; secus enim longius recederent. Haec molis et celeritatis ratio ad finem usque Vorticis non perseverat; ibi enim extremas ocyus paulo inferioribus moveri, et utrasque aequali mole constare ostendit. Deinde a Vers. 337. Tertii Elementi naturam explicare pergens hanc confici docet ex primi Elementi particulis inter se complicatis, atque in crassiorem excrescentibus molem, quae per globorum intervalla transiens in Striae figuram conformatur.

appareant. Striata hujusmodi materies non semper Soli inhaeret, sed ejus vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior materies Astrum densissime circumtexerit, et ejus Vorticis motus elanguescet, et a fortiori vi finitimi Vorticis una cum Astro abripietur: hinc Cometam esse ait, cum abreptum hoc Astrum ita compactum est, ut vim habeat ex alio Vortice in alium elabendi. Multorum hoc loco de Cometis sententiae referuntur ad. Vers. 733. Quod si minus solidis contextum sit maculis

et torquetur, hi quoque circa se agi debent, et converti: hinc diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora

circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo

axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo et Terrae rotunda figura prodit ab hujusmodi particulis eam circumundique

inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo et Terrae rotunda figura prodit ab hujusmodi particulis eam circumundique prementibus. Gravitatem

nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo et Terrae rotunda figura prodit ab hujusmodi particulis eam circumundique prementibus. Gravitatem corporibus minorem sub Aequatore, quam sub Polis esse a celeriori in his, in illo tardiori Pendulorum motu deprehendi ait; idque ea de causa fieri, quod sub Aequatore major terrestrium corporum ex diurna Terrae conversione motus plus gravitatis detrahat, quam sub Polis. Tum a vers. 1077. cur corpora alia aquis innatent, alia iis

prementibus. Gravitatem corporibus minorem sub Aequatore, quam sub Polis esse a celeriori in his, in illo tardiori Pendulorum motu deprehendi ait; idque ea de causa fieri, quod sub Aequatore major terrestrium corporum ex diurna Terrae conversione motus plus gravitatis detrahat, quam sub Polis. Tum a vers. 1077. cur corpora alia aquis innatent, alia iis submergantur, demonstrat; et motus piscium sursum deorsumque explicat. Corpora tantum sub aquis amittere ponderis, ait, quantum par aquae moles habet gravitatis: hinc diversam in variis liquoribus gravitatem itemque in solidis

quoniam ab uno Terrae polo in alterum striata materies perpetuo fluit, cadem per Magnetis corpus viam sibi accommodatam facile invenit; idque pervadendo ad polum suo cursu dirigit; quin imo egrediendo et regrediendo parvum vorticem circa idem, ut circa Terram, conficit. Hinc infertur, cur Magnes a Magnete, ut varie alter alteri obversus est, nunc trahatur, nunc rejiciatur. Porro si ferrum Magneti admoveatur, ab hoc fluens materia in illo sibi meatus construit: unde et ferrum a Magnete tactum in Polum convertitur, et cum juxta situm est, ab illo trahitur. Hoc loco aliorum etiam corporum

imo egrediendo et regrediendo parvum vorticem circa idem, ut circa Terram, conficit. Hinc infertur, cur Magnes a Magnete, ut varie alter alteri obversus est, nunc trahatur, nunc rejiciatur. Porro si ferrum Magneti admoveatur, ab hoc fluens materia in illo sibi meatus construit: unde et ferrum a Magnete tactum in Polum convertitur, et cum juxta situm est, ab illo trahitur. Hoc loco aliorum etiam corporum vim Electricam explicat. Quae omnia ad versum 1615. persequitur. Jam ex supra constitutis principiis manant variae corporum

Quae omnia ad versum 1615. persequitur. Jam ex supra constitutis principiis manant variae corporum affectiones: Calor ex perturbata particularum corporis, quas primi vis Elementi commovit, agitatione proficiscitur; contra frigus vel a quiete particularum vel ab earum recto motu repetendum est. Tum a versu 1741. unde corpora alia humida et liquentia sint, alia dura, quaedam vero pellucida, quaedam opaca fuse declarat. Postremo corpora a corporibus non alio docet differre, quam diversa partium, quibus componuntur,

ad versum 1615. persequitur. Jam ex supra constitutis principiis manant variae corporum affectiones: Calor ex perturbata particularum corporis, quas primi vis Elementi commovit, agitatione proficiscitur; contra frigus vel a quiete particularum vel ab earum recto motu repetendum est. Tum a versu 1741. unde corpora alia humida et liquentia sint, alia dura, quaedam vero pellucida, quaedam opaca fuse declarat. Postremo corpora a corporibus non alio docet differre, quam diversa partium, quibus componuntur, dispositione. Sub finem digrediens Metalla in praeposteros usus

quas primi vis Elementi commovit, agitatione proficiscitur; contra frigus vel a quiete particularum vel ab earum recto motu repetendum est. Tum a versu 1741. unde corpora alia humida et liquentia sint, alia dura, quaedam vero pellucida, quaedam opaca fuse declarat. Postremo corpora a corporibus non alio docet differre, quam diversa partium, quibus componuntur, dispositione. Sub finem digrediens Metalla in praeposteros usus converti damnat, et nimiam hominum in conquirendis divitiis anxietatem redarguit. LIBRI

adhuc pertractanda restant, ait animum despondere; recreari tamen officii sui erga nobiles Viros, quibus haec nuncupat, recordatione, iisque placendi fluido excitari. Protinus, ut aquae aeris et ignis, de quibus hoc libro acturus est, utilitates commemoravit, singillatim eorum naturam explicare a Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit,

est, utilitates commemoravit, singillatim eorum naturam explicare a Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae celerius effluunt; sic in Terrae Vortice, ubi Luna suo corpore iter fluenti aetheris materiae arctavit, ea

constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae celerius effluunt; sic in Terrae Vortice, ubi Luna suo corpore iter fluenti aetheris materiae arctavit, ea materies vi connitens per impeditiorem viam subjectas Oceani aquas premit, simulque Terram paulum illa impressione repellit: hinc in oppositis Terrae partibus

in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus hujusmodi maxime sub proximis Aequatori locis, qua Lunae est via, contingunt; et quo quaeque magis ab illo distant Maria, minus agitari oportet. A vers: 298. tres affert de Fontium origine Philosophorum sententias; primam, quam refellit, eorum, qui maris aquam terrae insinuatam, ejusque purgatam meatibus in Fontes derivant; alteram asserentium eandem maris aquam in cavos terrae sinus illapsam ejus calore in vapores resolvi, qui

in vapores resolvi, qui post relictis salibus in guttas revertuntur, et manant in Fontes; tertiam quae pluviis et solutis nivibus Fontium originem refert: huic potissimum assentitur, eamque plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis

tertiam quae pluviis et solutis nivibus Fontium originem refert: huic potissimum assentitur, eamque plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina

esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit.

ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi

aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu

natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur, cur affusa aqua Calx farveat, et cur silex chalybe et ligna lignis percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut speculo concavo collectis excitari asserit. Tum a Vers. 1401. Pulveris pyrii compositionem ejusque, cum accenditur, vires persequitur. Ab hoc propter similitudinem pertransit ad Tonitru Fulguris et Fulminis causas exquirendas, in quibus ad Vers.

motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur, cur affusa aqua Calx farveat, et cur silex chalybe et ligna lignis percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut speculo concavo collectis excitari asserit. Tum a Vers. 1401. Pulveris pyrii compositionem ejusque, cum accenditur, vires persequitur. Ab hoc propter similitudinem pertransit ad Tonitru Fulguris et Fulminis causas exquirendas, in quibus ad Vers. 1538. immoratur. Haec excipit Ignium, quos vocant Fatuos, atque hujusmodi

Pulveris pyrii compositionem ejusque, cum accenditur, vires persequitur. Ab hoc propter similitudinem pertransit ad Tonitru Fulguris et Fulminis causas exquirendas, in quibus ad Vers. 1538. immoratur. Haec excipit Ignium, quos vocant Fatuos, atque hujusmodi aliorum explicatio. A Vers. 1564. ad Vers. 1624. Aurora Borealis describitur, ejusque causa repetitur a Solis atmosphaera, quae ubi longius procurrens Terrae Vorticem contingit, ab ejus correpta impetu in polos projicitur, ubi a Sole collustrata apparet. Demum Ignes sub terra produci ait; hinc a

pertransit ad Tonitru Fulguris et Fulminis causas exquirendas, in quibus ad Vers. 1538. immoratur. Haec excipit Ignium, quos vocant Fatuos, atque hujusmodi aliorum explicatio. A Vers. 1564. ad Vers. 1624. Aurora Borealis describitur, ejusque causa repetitur a Solis atmosphaera, quae ubi longius procurrens Terrae Vorticem contingit, ab ejus correpta impetu in polos projicitur, ubi a Sole collustrata apparet. Demum Ignes sub terra produci ait; hinc a plerisque montibus flammas eructari, et terram persaepe tremere deducit; variosque terra

Ignium, quos vocant Fatuos, atque hujusmodi aliorum explicatio. A Vers. 1564. ad Vers. 1624. Aurora Borealis describitur, ejusque causa repetitur a Solis atmosphaera, quae ubi longius procurrens Terrae Vorticem contingit, ab ejus correpta impetu in polos projicitur, ubi a Sole collustrata apparet. Demum Ignes sub terra produci ait; hinc a plerisque montibus flammas eructari, et terram persaepe tremere deducit; variosque terra subversae anno MDCLXVII. VIII. Id. Apr. non inelegantem descriptionem.

A Vers. 1564. ad Vers. 1624. Aurora Borealis describitur, ejusque causa repetitur a Solis atmosphaera, quae ubi longius procurrens Terrae Vorticem contingit, ab ejus correpta impetu in polos projicitur, ubi a Sole collustrata apparet. Demum Ignes sub terra produci ait; hinc a plerisque montibus flammas eructari, et terram persaepe tremere deducit; variosque terra subversae anno MDCLXVII. VIII. Id. Apr. non inelegantem descriptionem.

non inelegantem descriptionem. LIBRI QUINTI ARGUMENTUM CUM Divina Mens in rebus omnibus, quas condidit, eluceat, atque animo conspici a nobis possit, nihil tamen ait magis, quam Hominem claram atque expressam ejus imaginem exhibere. Toto itaque hoc libro Hominis naturam consideraturus jam ab ejus generatione atque exortu incipit: idque a vers. 65. ad 116. Tum Animam in cerebro locat, unde per totum corpus nervorum

CUM Divina Mens in rebus omnibus, quas condidit, eluceat, atque animo conspici a nobis possit, nihil tamen ait magis, quam Hominem claram atque expressam ejus imaginem exhibere. Toto itaque hoc libro Hominis naturam consideraturus jam ab ejus generatione atque exortu incipit: idque a vers. 65. ad 116. Tum Animam in cerebro locat, unde per totum corpus nervorum propagines diffunduntur, per quos ipsa corpus impellit ac movet, et externarum rerum admonetur. Accedunt et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter,

sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad

spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad progrediendum apto motu disserit. A versu 345. vigilare nos ait, cum spirituum copia nervos omnes intendes sensus ad res

sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad progrediendum apto motu disserit. A versu 345. vigilare nos ait, cum spirituum copia nervos omnes intendes sensus ad res percipiendas excitat; iisdem deficientibus delassari et somno corripi;

nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad progrediendum apto motu disserit. A versu 345. vigilare nos ait, cum spirituum copia nervos omnes intendes sensus ad res percipiendas excitat; iisdem deficientibus delassari et somno corripi; somniare vero ob eorum incertum perturbatumque per cerebrum motum ab illis quoque capitis morbos, vertigines, virium defectum,

motum ab illis quoque capitis morbos, vertigines, virium defectum, atque insaniam saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus,

atque insaniam saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima

datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua motus per nervos ad ipsius Animae sedem defertur. Affert hoc loco doloris et voluptatis discrimen, et hujusmodi alia. A vers. 704. ad 748. Gustum praecipue in linguae fibris collocat, variasque saporum species enumerat. Porro ad Olfactum transiens agit de Odoribus, qui vel in

via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua motus per nervos ad ipsius Animae sedem defertur. Affert hoc loco doloris et voluptatis discrimen, et hujusmodi alia. A vers. 704. ad 748. Gustum praecipue in linguae fibris collocat, variasque saporum species enumerat. Porro ad Olfactum transiens agit de Odoribus, qui vel in perpetuo particularum certis e corporibus est luxu, vel in varia aeris eorum meatus pervadentis dispositione

de Odoribus, qui vel in perpetuo particularum certis e corporibus est luxu, vel in varia aeris eorum meatus pervadentis dispositione constitunt. Cum igitur interiorem narium membranam illi percellunt, propagatus ad cerebrum usque hujusmodi motus convenientem in Anima sensum excitat. A vers. 796. sonum qui Auditus fibras percutit, nihil aliud esse, quam celeres aeris fremitus probat. Ejus reflexione ac repulsu Echo et vocalem Tubam explicat. Lentiore hujusmodi fremitu sonum ait fieri graviorem, eodem frequentiore acutiorem; ex utroque autem convenienter inter se

Tum observari docet sonum, sive tenuior sit sive fortior, sive feratur fecundis sive adversis ventis, aequali semper tempore per aequale prope spatium propagari, et velocitatem ejus vix quidquam progrediendo imminui: Hinc ad eorum corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et refractio. Ob refractionis radiorum rationem et remus sub undis videtur fractus, et sidera suos exortus anticipare, obitusque

fecundis sive adversis ventis, aequali semper tempore per aequale prope spatium propagari, et velocitatem ejus vix quidquam progrediendo imminui: Hinc ad eorum corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et refractio. Ob refractionis radiorum rationem et remus sub undis videtur fractus, et sidera suos exortus anticipare, obitusque postponere; neque illa eo, quo apparent, loci revera sunt: tum convexis

concavis disperguntur. Per reflexionem vero res in speculo repraesentantur, in eoque tantum ultra, quantum sunt citra, videntur. Inde quoque oriuntur Colores: candida apparent enim corpora, quae omnes in omnem partem radios reflectunt; nigra contra, quae paucissimos: et cum lucis elementa a corporibus reflexa pro varia eorum superficie varie circa se rotentur, et moveantur, variis corpora perfundi Coloribus necesse est. Hic Newtoni quoque de Coloribus rationem breviter declarat. Post quaedam de Iride, nonnulla de Halonibus, et de Pareliis ad vers. 1430. habet. His

cur quidam, praesertim Senes, propriora minus distincte videant, nonnulli contra remotiora: et quo pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii naturam essectus describit. Postremo dissolvi oportere Hominum corpora ex ipsa eorum constitutione deducit, omnibusque proinde obeundun esse.

SEXTI ARGUMENTUM NATURA rerum hactenus explicata ad Morum doctrinam transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse

transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse ita nobis insitum. Ut ab ejus quaerendi studio averti et cessare nequeamus. Videmus vero erroribus variis plerosque

variis plerosque decipi: aliis Divitas frandi esse, quibusdam Honioes, nonnullis Potentiam, plerisque Gloriam, multis Voluptatem; quod hujusmodi rebus, quas quique concupiscunt, adeptis se beatos fore putent. Ita sit, ut in quaerendo Bono illusi a recto tramite deflectant, cum in rebus non summis summum Bonum collocent, idemque natura sua simplex atque unum sejungant quodammodo ac dividant. Igitur cum in hisce rebus illud a nobis inveniri non possit, oportet deum ipsum ultimum esse Bonorum Finem, et cum nobis unum expetendum proposuisse;

quod hujusmodi rebus, quas quique concupiscunt, adeptis se beatos fore putent. Ita sit, ut in quaerendo Bono illusi a recto tramite deflectant, cum in rebus non summis summum Bonum collocent, idemque natura sua simplex atque unum sejungant quodammodo ac dividant. Igitur cum in hisce rebus illud a nobis inveniri non possit, oportet deum ipsum ultimum esse Bonorum Finem, et cum nobis unum expetendum proposuisse; cujus cum infinita Natura sit, eadem explere nostrorum animorum desiderium potest. Sed in hoc mortalis vitae cursu optare tantum Bonum ac sperare possumus, id plene assequi, in

non perfecta Beatitudo, quae in fana mente ac tranquilla sita est. His latius explicatis, nostrorum Actuum, quos ad ultimum Finem dirigere nos oportet, naturam ad vers. 572. considerat; tum Regulam, ac normam, ad quam eos componere debemus, ait esse aeternam supremae Rationis Legem, a qua Naturae Lex manavit: praecipuum hujus Legis scitum esse, ut Deum ipsum amemus, eique omnia referamus: Ab hujusmodi praescripto recedere plerosque, qui decepti sensibus inhaerescunt, ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae

ait esse aeternam supremae Rationis Legem, a qua Naturae Lex manavit: praecipuum hujus Legis scitum esse, ut Deum ipsum amemus, eique omnia referamus: Ab hujusmodi praescripto recedere plerosque, qui decepti sensibus inhaerescunt, ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas esse immutabiles, quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero

usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas esse immutabiles, quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes

ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes Affectus esse malos afferebant, animi proinde morbos appellabant. Porro Virtutis definitionem, ejusque partitionem in Prudentiam, Justitiam, Fortitudinem, et Temperantiam

Fortitudinem, et Temperantiam tradit; et sejunctim singulas ad vers. 1988. fusius describit. Tum ut Virtutibus ait honcitari animos atque ornari, ita foedari contra ac corrumpi vitiis, idque fieri cum a Deo aversi ad creatas res convertimur: peccata non esse paria: ea ab errore mentis proficisci: cum enim alicujus boni specie repente quis percellitur, suam assensionem non usque eo cohibet, donec rem eam perspiciat mens, atque ex omni parte consideret, et expetendane sit, an vitanda, definiat;

idcirco est opus ad vos vestra referri.
57  Vos etiam nec spe nec nobilitate minores,
58  BASSEGLI, cujus victrix facundia linguae;
59  Quique tuam Grajûm, ZAMAGNA, a fontibus ipsis
60  Doctrinam hausisti; tuque o sate sanguine claro
61  RAGNIADUM, ingenuas Musarum exculte per artes,
62  Egregii Juvenes animos intendite vestros,
63  Ut rerum

rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu tamen his adhibe dictis aures animumque;
79  Dum maria et terras circumfusumque peragro
80  Aëra, sidereique vagor per moenia mundi.

ipsos,
148  Illorum et causas penitus nos insinuantes
149  Evolvamus: erit multae id seges utilitatis,
150  Pectora doctrinae sancto dum lumine gaudent
151  Perfundi, puroque haurire a fonte liquores.
152  Nil didicisse potest, qui non prius omne, quod intra est,
153  Excutiat falsum. Jam mentem adverte sagacem.

154   Principio rerum species, quas

ad fluminis undam
170  Frigida fit; sentit flammis admota calorem;
171  Contrectata sibi solidissima marmora restant;
172  At cedunt mollis tangenti vellera lanae;
173  Lucem oculi a rebus variosque in luce colores
174   Accipinut, tremulus pulsis sonat auribus aer.
175  Inde sit, ut lucem temere, et cum luce colorem
176  Rebus inesse putemus, et auras esse

cominus ipsi
182  Talia percipimus: quia propter disposituras
183  Rerum multimodas motusque simul variantes
184  Exoritur varius nobis quoque multiplexque
185  Sensus, ut est variis a rebus percitus extra.

186   Adde, quod et nostros multi nil fallere sensus
187  Contendant: (quibus hoc ultro concedere possim:
188  Sensus enim haud aliter rerum nos

186   Adde, quod et nostros multi nil fallere sensus
187  Contendant: (quibus hoc ultro concedere possim:
188  Sensus enim haud aliter rerum nos admonet omnis,
189  Ac ipse a rebus fuerat commotus: eandem
190  Ostendunt oculi, quam ipsa accepere, figuram)
191  Praeterea exortum verum omne a sensibus ipsis,
192  Nostrarumque putant ut normam notitiarum

188  Sensus enim haud aliter rerum nos admonet omnis,
189  Ac ipse a rebus fuerat commotus: eandem
190  Ostendunt oculi, quam ipsa accepere, figuram)
191  Praeterea exortum verum omne a sensibus ipsis,
192  Nostrarumque putant ut normam notitiarum
193  Sensus, quos nunquam ratio ulla refellere possit.
194  Fiet at hinc, ut Sol ut sidera, quae super

212  Ut si regula certa, potes qua nosceri rectum
213  Quid fit, quid contra curvum, et nil talia praeter,
214  Exoptes etiam, ut tibi pondera mensurasque
215  Demonstret rerum, longe a ratione ferere.
216  Nimirum sic est per foedera naturaï
217  Dispositum, ut rem quaeque suam gerat officiumque
218  Res bene, ut alterius, nisi prave, non metat arvum.
219  Judicio

creatam,
236  Qua neque mobilius quidquam neque tenuius extat;
237  Assimilemque putant igni ventisque citatis,
238  Omnia qui penetrant late loca pervolitantes.
239  Quod quantum a vera avulsum ratione recedat,
240  Perspicuum tibi posterius faciemus, et hanc rem
241  Ipso a principio repetentes expediemus.

242   Nunc locus est quoque in his illud

ventisque citatis,
238  Omnia qui penetrant late loca pervolitantes.
239  Quod quantum a vera avulsum ratione recedat,
240  Perspicuum tibi posterius faciemus, et hanc rem
241  Ipso a principio repetentes expediemus.

242   Nunc locus est quoque in his illud tibi dicere rebus,
243  Mentem saepe suis nimirum praecipitanter
244  Uti judiciis, metuit dum

ambiguisque resolvit
262  Nominibus, cupiens tantum se scire videri.

263   Consimili ratione, videt cum pondera ferri
264  A magnete rapi sursum, et conjucta teneri;
265  Sortitus lapis est vim ferro convenientem,
266  Inquit, et aeterni sancitum foedus amoris,
267  Ut vicina velint jungi, metuantque revelli.

falsa, quibus mens sese opponere nescit
288  Victa dolis: nam si vera omnes omnia docent,
289  Haud ulla inter se distent ratione, necesse est.

290   Aspice praeterea gentes a gentibus ipsas
291  Non tantum varia caeli regione locique
292  Aut lingua aut habitu aut diversas moribus esse,
293  Quantum inter sese de rebus mente videndis
294  Judicio pugnant;

296  Veri, quod quaerunt, rationibus, et procul errent.

297   His accedit; uti vario pro tempore vitae
298  Nos quam a nobis longe distemus in annis
299  Nunc quam praeteritis multum diversa sequentes,
300  Post et venturo longe mutabimur aevo.
301  Quin et saepe die pugnantia sector eodem:

304  Quare nostra modis variis mens mota, necesse est,
305  Ut varium tueatur, et in diversa feratur.

306   De plano potes hinc igitur cognoscere, longe
307  Quam nos a Veri regionibus absistamus
308  Multis in rebus: quapropter, fallere multae
309  Res quoniam possunt, simili ratione cavendum est,
310  Ne fallant omnes: quare omnibus est adhibendum

rerum
348  Coepimus, esse opus est aliquod, quod prendere primo
349  Impete possimus mentis, liquidumque patensque
350  Principum veri, quod nos ad caetera ducat
351  Paulatim a primis et notis progredientes
352  Ad non nota et ope alterius noscenda prioris.

353   Quare age, quae nostrae primordia notitiai
354  Sint, et quam solidae nitantur

ipsum non posse videmus
388  Non extare Animum, dum vult dum percipit et se
389  Cogitat, aut aliud quodcumque facit ratione
390  Non alia certe, quam quod sit, et absit inani
391  A nihilo: quare manifesto lumine quidquid
392  Et non confusa clarebit imagine veri,
393  Verum erit usque adeo, non unquam ut fallere possit:
394  Nam si posset, eadem illum ratione valeret

400  Non extare simul; nihili nihil esse; suaque
401  Majus parte, quod est totum, parque omnibus esse.
402  Caetera de genere hoc tibi possim commemorare
403  Plurima; sed facile a paucis tibi commemoratis
404  Tutemet agnoscis, quo verum defluat amne.
405  Quare, perspicua in se mens quodcumque receptat
406  Notitia, vinco verum debere fateri
407  Omnino: nam,

410  Hanc terrae faciem horrenti nox contegit umbra,
411  Obruit atque omnes simili nigrore colores,
412  Ut neque Purpura Sidonio conticta nitore
413  Concharum quidquam plebeja a veste recedat;
414  Nec veris lepor et pratorum gloria flores,
415  Desponsae unde suo capiti dant serta Puellae,
416  Aut adamantina lux digitis gestata Potentum
417  Exsuperent terrae

437  Quare deficere in multis se conscia novit:
438  Quod nullo posset de se cognoscere pacto,
439  Ni Summi nullaque ex parti deficientis
440  In se notitiam cohiberet; protinus a quo,
441  Dum se illi consert, videt usque recedere longe,
442  Ut medio penitus dirimantur ab infinito.
443  Inde sit, ut facies, cum primum aetatis agunt ver,
444  Virgineas facies

455   Porro quis tanto donavit munere mentem,
456  Ut, quod sit Summum supremumque, ipsa videret?
457  Non etenim sibi mens per se unquam effingere tale
458  Quid valuit: quoniam a Summo sibi conscia certe est
459  Deficere in magis atque omnibus e genere omni.
460  Nec nostri docuisse ea potuere Parentes,
461  Quos ex natura consistere scimus eadem
462  Ac

magis atque omnibus e genere omni.
460  Nec nostri docuisse ea potuere Parentes,
461  Quos ex natura consistere scimus eadem
462  Ac nosmet pariter finita et deficiente.
463  Nec fuit a rebus postremo haurire potestas
464  Notitiam Summi; cum quas natura locavit
465  In promptu, nobis sint longe deteriores:
466  Quo magis a Summo cunctas distare

463  Nec fuit a rebus postremo haurire potestas
464  Notitiam Summi; cum quas natura locavit
465  In promptu, nobis sint longe deteriores:
466  Quo magis a Summo cunctas distare fatendum
467  Res, nec notitiam illus procudere posse.

468   Quare, quod superest, Summi quam mente tenemus
469  Notitiam, a Primo Summoque recepimus

466  Quo magis a Summo cunctas distare fatendum
467  Res, nec notitiam illus procudere posse.

468   Quare, quod superest, Summi quam mente tenemus
469  Notitiam, a Primo Summoque recepimus ipsa.
470  At Summum hoc merito Numen vocitare Deumque
471  Suemus; namque illo majus nihil esse putandum.
472  Ergo extare Deum debes Numenque fateri;

Ipsum nostram praesene involvere mentem
475  In sese, et diae radiis effulgere lucis.

476   Praeterea vel Mens, quam certo existere novi,
477  Hoc habet a sese, major Natura vel olli
478  Largita est: at id ipsa sibi concedere nunquam
479  Evaluit, quonam et simul omnia summa dedisset,
480  (Quod magis huic facile est, qui sese eduxit, ut esset,

vel olli
478  Largita est: at id ipsa sibi concedere nunquam
479  Evaluit, quonam et simul omnia summa dedisset,
480  (Quod magis huic facile est, qui sese eduxit, ut esset,
481  A nihilo) parti neque passa suisset ab ulla
482  Deficere. Ergo aliquam, quae mentem effecerit. Extra
483  Esse Potestatem magnam fateamur oportet.
484  Rursus id inquiro, Natura haec altera major

suisset ab ulla
482  Deficere. Ergo aliquam, quae mentem effecerit. Extra
483  Esse Potestatem magnam fateamur oportet.
484  Rursus id inquiro, Natura haec altera major
485  Unde sit? A sese si constat, summa profecto
486  Est eadem; sin quae praestantior altera, ut esset,
487  Huic dedit, hanc iterum rationem iterumque sequendo
488  Demum erit in summa sistendum, unde omnia pendent,

490   Postremo Summi, cujus nos intus habere
491  Sentimus speciem, ad naturam pertinet esse:
492  Quod non extat enim, nihil est; distantia proinde est
493  A nihilo certe summa infinitaque Summi.
494  Ergo extare Deum debes Numenque fateri.

495   Neu tibi sit fraudi, quod nos Numenque Deumque
496  Dicamus, tu fac subjungas nomen

mens cohibere
616  Summum infinitum: nam, si comprenderet ipsum,
617  Non infinitum Summum foret, ipsave contra
618  Non finita. Vides, pariter quam pugnet utrumque.
619  Nos itaque a Summo tantum distare necesse est,
620  Quantum infinita inter se ac finita Potestas
621  (Quod ratio cohibet mensurae nulla) recedit.
622  Pro! mentes hominum ignaras, pro! quantula norunt

quantula norunt
623  Caeca magis caecis avibus, quae nocte vagantur,
624  Pectora: at aërias affectant pennipotentum
625  Ire vias, magnique cacumen prendere caeli.
626  Hinc se illi a vili cupiunt secernere vulgo
627  Sublimes, spretis aliis, alteque locari.
628  Reptantes nec humi sese agnovere, suisque
629  Haerentes tenebris ausu contendere vano.
630  Aequius a

a vili cupiunt secernere vulgo
627  Sublimes, spretis aliis, alteque locari.
628  Reptantes nec humi sese agnovere, suisque
629  Haerentes tenebris ausu contendere vano.
630  Aequius a parvi cum Pastor vertice collis
631  Jactet se spatio propiori cernere Solem,
632  Quam qui humiles campis sedere aut vallibus imis;
633  Cum magis ad Solem collati et sidera distent

631  Jactet se spatio propiori cernere Solem,
632  Quam qui humiles campis sedere aut vallibus imis;
633  Cum magis ad Solem collati et sidera distent
634  Illi inter se, quam Sapiens a plebe minuta,
635  Si simul ad Summum collati respiciantur.

636   Haec si pernosces perfunctus carmine nostro,
637  Quod

perspicuum est existere corpora posse:
669  Namque quod extensum est, ulla ratione videri
670  Haudquaquam oppôstum poterit tibi discrepitansque
671  Existentibus a rebus, non possit ut unquam
672  Esse, quod extensum est: igitur dum constitit illud
673  Posse existere, erit revera extare probandum.

674   Et primo tactu contingere

721   Contemplator item, sic quoddam semper adesse
722  Nobis corpus, uti quo tandem cumque locorum
723  Progrediamur, id assidue comitetur, et unquam
724  Non absit longe a nobis, ut multa, relictum.
725  Quin super auxilio est, quoties tentare quid extra
726  Collibuit; motu illius quaecumque movemur
727  In loca; at immoto pariter consistimus illo;

tibi non temere, ut vesania mentem
789  Percussit quibus, aut sopitos somnia ludunt,
790  At ratione animi certa penitusque valente.

791   Sed si sorte putes nihil horum a corpore posse
792  Non fieri, horarum numeros et ut indice certo
793  Monstrat, et ut sonitu dat tempora scire per aures
794  Constans aut ferro aut dentato machina ligno
795  Prorsus

800  Vocalis cithara, aut silvestris fistula cantus
801  Dat ventis animata, licet non audiat ipsa,
802  Quod canit; haec, inquam, fieri si forte rearis,
803  Falleris, et vera procul a ratione recedis.
804  Illa etenim moles motus constanter eosdem
805  Temporis, et numerum servabit in ordine primo:
806  Nec quascumque voles horas pro tempore

806  Nec quascumque voles horas pro tempore quovis
807  Illa tuo dabit arbitrio, sed quas feret intus
808  Dispositae: inter se contextus materiaï.
809  Nonne vides contra, quam a certa lege solutae
810  Temporis, humano voces quae ex ore feruntur,
811  Sint, et quam propria se libertate moventis
812  Causae a principio procedant interiori?
813  Quilibet apta

contextus materiaï.
809  Nonne vides contra, quam a certa lege solutae
810  Temporis, humano voces quae ex ore feruntur,
811  Sint, et quam propria se libertate moventis
812  Causae a principio procedant interiori?
813  Quilibet apta tibi reddet responsa petenti
814  Quidvis, cum libuit; rationem inquirere noscet
815  Deducens alid ex alio, pravisque relictis

est, ut diximus, unum,
835  Quod per se nullius existere debet.
836  Ast hoc omne, quod est non summum, non erit unquam
837  Per se extans: opus est igitur, natura quod ejus
838  Pendeat a Summo: porro quia pendet ab illo,
839  Principium tenuisse sui videatur, oportet,
840  De nihiloque creata, nec usque aeterna fuisse.
841  Quapropter, qui

per seque existere posse,
843  Insanire putem priscorum corda Virorum,
844  Quorum cum primis Epicurus Democritusque est
845  In patriis ambo viventes molliter hortis.
846  Hi licet a vera lapsi ratione ferantur
847  Egregie multis in rebus, ob id tamen unum
848  Magnopere errantes merito insanisse videntur.
849  Haud aliter quam qui suspensam stare catenam
850  In

852   Neve Deum mihi jam pergas contendere, rerum
853  Quidquid id est, potuisse aeterno educere ab aevo,
854  Aeternasque ideo res omnes posse videri;
855  Ut, licet a Solis claro lux profluat orbe,
856  Aeternus si Sol, etiam illa aeterna fuisset:
857  Non lux Solis enim diversa constat ab illo
858  Natura; siquidem naturam utriusque patebit

enim diversa constat ab illo
858  Natura; siquidem naturam utriusque patebit
859  Perpetuo in motu consistere particularum.
860  At contra Summum longe longeque remotum est
861  Rerum a non summa natura; proinde videri
862  Si queat haec pariter semperque aeterna fuisse,
863  Nonne pari ratione queat quoque summa videri?
864  Quod quoniam pugnat, pariter pugnare, creatae

896  Rupibus; utque prius, quam formaretur in ora,
897  Indiga nil artis potuit constare, necesse est,
898  Post etiam ut possit, formam nil praeter inanem
899  Dante manu: at quoniam, quanta est, a Numine tota
900  Constitit haec penitus rerum Natura (neque unquam
901  Quîsset enim constare secus) fateare necesse est,
902  Ejus quod sit egens, ut constans incolumisque

in unam
915  Convenienter et inter se connexa ligari
916  Per se fortuitis potuissent motibus unquam,
917  Ni Chaos hoc ingens atque haec variantia rerum
918  Suprema tum primum a Mente diremta fuisset
919  Formarum aeterna ratione et lege suarum.
920  Nec sic diversae possint res continuato
921  Ordine temporibus certis spatiisque moveri,
922  Certaque Naturae

ratione quidem miramur condita summa?

1004   Praeterea in coetum si semina convenientem
1005  Sunt conjecta semel, cur tandem continuata
1006  Ordinis haudquaquam discedunt a ratione?
1007  Quodque semel potuit Fors, num semper sibi constans
1008  Efficiet? motum stellis servabat eundem?
1009  Vere dabit semper flores de semine certo?

1034  Condere nec primo potuit fors, nec potuisset
1035  Semper eodem eadem constans servare tenore.
1036  Quare opus est etiam atque etiam fateare, quod omnis
1037  Haec rerum Summa a suprema Mente regatur.

1038   Hic tibi multa quidem falso conficta feruntur:
1039  Nam, quia dant motus occultis plurima causis,
1040  Hoc genus est herbas de terra exire

1038   Hic tibi multa quidem falso conficta feruntur:
1039  Nam, quia dant motus occultis plurima causis,
1040  Hoc genus est herbas de terra exire recentes
1041  Post hiemem, aestivis augeri a Solibus, et jam
1042  Aetatis firmas maturae sumere vires,
1043  Omnibus his terra succos alimentaque rebus
1044  Submittente locis aptis et tempore certo;

causas, esse pateret
1059  Naturam (quamquam maternum nomen adepta est)
1060  Nil nisi protelum causarum continuatum,
1061  Quae per se facere haud quidquam potuere, sed omnes
1062  A prima pendent Causa, quae singula per se
1063  Et movet, et facit, ut moveant; velut ipse catenam
1064  Si parte ex una teneas, agitesque, necesse est
1065  Annellos per pendentes ad caetera motus

velut ipse catenam
1064  Si parte ex una teneas, agitesque, necesse est
1065  Annellos per pendentes ad caetera motus
1066  Ordine demisso descendat, qui tamen idem
1067  Ille erit, a dextra qui fit se sponte movente,
1068  Quamvis per medios annellos manet ad imos.
1069  Quin ipsum hoc, seriem quod dico continuatam
1070  Causarum a prima, dici ne forte rearis

qui tamen idem
1067  Ille erit, a dextra qui fit se sponte movente,
1068  Quamvis per medios annellos manet ad imos.
1069  Quin ipsum hoc, seriem quod dico continuatam
1070  Causarum a prima, dici ne forte rearis
1071  Propterea, credas revera in rebus ut illas
1072  Esse; licet videnatur enim res saepe movere,
1073  Haud tamen ut moveant, illis largita profecto

1071  Propterea, credas revera in rebus ut illas
1072  Esse; licet videnatur enim res saepe movere,
1073  Haud tamen ut moveant, illis largita profecto
1074  Vis ulla est; verum sancitae a Numine leges
1075  Cum poscunt motum, res quaeque moventur ab Uno,
1076  Quod primam dixi modo Causam; namque ita fuêrunt
1077  Dicere; cum certe non prima, sed unica constet.

1113  Exuit, aut stabilem fixit mansura locum, quo
1114  Exorata velit populis decedere nunquam.

1115   Haec licet egregie vulgo disposta serantur,
1116  A vera ratione tamen sunt usque remota.
1117  Omnis enim Mundo, quaecumque inopina videtur
1118  Forte tibi res accidere, haud unquam quit oriri,
1119  Rem nisi praecedat sua causa; ideoque necesse est

1136  Utraque suspendit visurus, quem velit illo
1137  Tempore Parca mori: tua sed graviora fuere
1138  Priamide infelix; Libitinae in tristia regna
1139  Lanx tua non alio librata a pondere mersa est:
1140  Eripere extremi nec te contra ultima Fata
1141  Juppiter Omnipotens valuit de saucibus Orci,
1142  Nec quotquot Trojam te Numina quotquot amârunt.

quas flectit habenas,
1151  Scilicet ut vita sic liberiore fruantur
1152  Impia Gens; tanta est scelerosae audacia mentis:
1153  Quod metuunt, tollunt Numen, longeve remotum
1154  A nostris arcent rebus nil scire volens, ne
1155  Infestet dolor aut aeternam cura quietem,
1156  Ac si, quod Summum est possit non omnia scire,
1157  Aut summam res ulla queat turbare quietem:

1180  Quem videt auxilio, jactatum haud deserit Aegrum,
1181  Donec frigida mors languentes sopiat artus.
1182  Sic quoque fac reputes hominum mortalia saecla
1183  Posse a suprema curari Numinis arte,
1184  Dum vitae celeres annos hic ducimus aegri;
1185  Nam quis non animo morbis languente laborat?
1186  Postquam autem functi vita frigentia terrae

1259  Sidera mensuris caelique coërceat orbes?
1260  Adde alia ipse etiam, Mentis ratione geri quae
1261  Cumque vides: non est ut possis credere non est
1262  Posse eadem extenso peragi haec a corpore, sic ut
1263  Corporis atque animi natura sit una eademque.
1264  Quare Mens non est corpus neque corporis ullus
1265  Est modus, ast longe differre ab utroque fatendum.

1268  Diversos: quid enim est habitus nisi corporis illa,
1269  Partium ubi inter se nexarum consonat ordo?
1270  At quocumque modo partes connectere pergas
1271  Corporeas, semper distare a Mente necesse est.

1272   Non igitur, vivum corpus quia desint esse,
1273  Aeternos nec tale potest durare per annos,
1274  Mens, erit, ut pariter finito tempore

erit, ut pariter finito tempore constet,
1275  Et longo extingui tum demum debeat aevo.

1276   Praeterea mors est, seu cum revoluta perit res
1277  In nihilum penitusque a nulla parte superstes;
1278  Seu cum disjunctis inter se disque solutis
1279  Partibus illius congressus disperit omnis,
1280  Constitit unde aliquid jam totum: tertia mortis

superstes;
1278  Seu cum disjunctis inter se disque solutis
1279  Partibus illius congressus disperit omnis,
1280  Constitit unde aliquid jam totum: tertia mortis
1281  Nulla via est. A Mens quoniam est a corpore longe
1282  Distans, extensam pariter non esse probatum est
1283  Partibus aut ullis constantem compositamque.
1284  Non igitur poterit

1278  Seu cum disjunctis inter se disque solutis
1279  Partibus illius congressus disperit omnis,
1280  Constitit unde aliquid jam totum: tertia mortis
1281  Nulla via est. A Mens quoniam est a corpore longe
1282  Distans, extensam pariter non esse probatum est
1283  Partibus aut ullis constantem compositamque.
1284  Non igitur poterit corrumpi,

1282  Distans, extensam pariter non esse probatum est
1283  Partibus aut ullis constantem compositamque.
1284  Non igitur poterit corrumpi, dissolüique
1285  A rerum plagis neque longo vincier aevo.
1286  Dicere at, in nihili quod nostra redire profundum
1287  Debeat exacto tandem Mens tempore vitae,
1288  Desipere est. Quid enim sic omni ex parte peremtum

1337  Denique nullus erit, vel in hac imponere tentet
1338  Re sibi, cui lucro est Animam quoque morte resolvi,
1339  Nullus erit, qui non Naturam vociferari
1340  Audiat intus, uti, cum avulsa a corpore fatis
1341  Mens erit, aeternum tum debeat ipsa manere.
1342  Nec potuisset idem tacite omnibus insinuare
1343  Usque sibi concors Natura, errore nisi omni,
1344  Nimirum

per omnes
1420  Ordine perpetuo se debeat excipientes.
1421  Quare cum nostro fiunt in corpore motus,
1422  Ut cum oculos circum, seu crura manusve movemus,
1423  Tantum corporea a natura educier illos
1424  Est opus, ut fierent Anima quoque sponte sine ulla.
1425  Haud Animae est igitur quidquam, dum talia fiunt,
1426  Quamvis ipsa velit tum crura manusve movere

1424  Est opus, ut fierent Anima quoque sponte sine ulla.
1425  Haud Animae est igitur quidquam, dum talia fiunt,
1426  Quamvis ipsa velit tum crura manusve movere
1427  Aut oculos; a se quia non haec mutua pendent,
1428  Sed simul existunt tantum, recteque vicissim
1429  Respondent. Facile id fuit Olli, quem penes omnis
1430  Rerum, quas fieri nil pugnat posse, Potestas

1431  Infinitarum. Quapropter id eligit idem
1432  E numero tanto, Menti quod consonet apte,
1433  Corpus; ut hinc motus ejus videantur oriri
1434  Mentis ab imperio, rerumque a corpore nasci
1435  Notitiae, et partem nostri se mutua quamque
1436  Afficere inter se; cum nullum jungat easdem
1437  Commerci genus et nullius foedera legis.

1472  Foedera sunt, ut jam docui, quibus uniter aptae
1473  Res tam dissimiles consistunt; pacta nec illis
1474  Sunt ea; sed, cujus nequeant vim solvere, legem
1475  Hanc primo accepere a Numine, quod magis arcte
1476  Junxit utramque, lapis lapidi quam jungitur ullus.
1477  Tantum nam lapidem lapidis pars extima tangit
1478  Parte sui extrema tangentem, cum tamen extra

1481  Quae non jungatur; quoniam quacumque ciebis
1482  Corpus parte, novo subito Mens percita sensu
1483  Et perculsa, illam plagarum corporis ad vim
1484  Vertit se, multumque agitata a parte tenetur:
1485  Idque alia longe ratione, ac saepe tuentur
1486  Rectores fractum puppis latus, illa minaci
1487  Turbine si dudum quassata et fluctibus

1501  Infima conjungens summis animaeque fovens vi.
1502  Nam si de cerebro in certam commercia partem
1503  Impediantur, opus, non sensu polleat ullo
1504  Pars, erit, ac si sit praecisa a corpore toto.
1505  Quapropter liquido deprendis, vita quod omnis
1506  Corporis et sensus fons omnis principiumque
1507  In parvo capitis media regione cerebro
1508  Insit, proinde

1508  Insit, proinde magis Mens illa parte tenetur:
1509  Sentit, et externos impulsus excipit illic,
1510  Illinc, quos libut, motum dispertit in artus.
1511  Quare Animae est sedes cerebrum, a quo sensus in omne
1512  Defertur corpus diffusis undique nervis.

1513   Quapropter jam multa vides communia habere
1514  Inter se Mentem corpusque, ut cernere lucem

sese illa, ut postulat aequum,
1655  Subjicere Auctori: quae sic violaverat ergo
1656  Sanctas justitiae leges aeternaque jura,
1657  Par erat, ut meritas damnata a legibus isdem
1658  Persolvat poenas; nimirum ut nostra potenti
1659  Ausa fuit Mens a Domino desciscere velle,
1660  Sentiat ipsa sua sic a ratione rebelles
1661  Corporeos motus,

1656  Sanctas justitiae leges aeternaque jura,
1657  Par erat, ut meritas damnata a legibus isdem
1658  Persolvat poenas; nimirum ut nostra potenti
1659  Ausa fuit Mens a Domino desciscere velle,
1660  Sentiat ipsa sua sic a ratione rebelles
1661  Corporeos motus, neque iis dominetur ut ante.

1662   Scilicet antiquae luimus contagia

jura,
1657  Par erat, ut meritas damnata a legibus isdem
1658  Persolvat poenas; nimirum ut nostra potenti
1659  Ausa fuit Mens a Domino desciscere velle,
1660  Sentiat ipsa sua sic a ratione rebelles
1661  Corporeos motus, neque iis dominetur ut ante.

1662   Scilicet antiquae luimus contagia culpae.
1663  Primorum hoc Hominum tum mundi in origine

1711  Volvitur irrumpens, atque auri dives Araxes
1712  Divitias jam non ab eodem fonte receptas
1713  Defert se Hyrcanum evolvens devexus in aequor:
1714  Jam caput Euphratis nascenti a Tigride longo
1715  Terrarum spatio discluditur; undique magnis
1716  Exinde errantes huc illuc flexibus ambo,
1717  Tandem haud immemores veteris sese inter amoris
1718  Junguntur

omnes
7  Transactae aetatis res noscere gestaque Regum
8  Bella et fortunas et quis datus exitus armis.
9  Sed nil suavius est, humili quam assurgere terra
10  Altius in caelum, nullaque a parte tenere
11  Interclusum Animum, qui libertate sua se
12  Undique victor agat, totumque feratur in Orbem,
13  Imaque summaque et in medio quae pôsta revolvat,
14  Atque alium

propterea plena est, neque plenior unquam.

119   Quod si forte aliquis non omnia plena reatur,
120  Corpora quandoquidem sine inani posse moveri
121  Non videt, a vera quantum ratione recedat,
122  Accipe. Progrediens quae pes loca liquit, in illa
123  Confluit extemplo atque in eodem tempore pulsus
124  Aër, qui motum pariter suscepit eundem

igni gracili vomit ore strepentem
223  Alituum vim, quae loca per diffunditur ampla
224  Aëris, et tenuis consit nubecula circum.

225   Adjice et immensas nocturna a lampade partes
226  Quae saliunt cum luce, leves abeuntque per auras
227  Perpetuo fluctu, parvo ut vix tempore possit
228  Cera liquens flamma abrasa et tenuata videri,
229  Et tota

vere solutae,
348  Dum late infestant campos, stragemque propagant
349  Impete silvifrago; magnis ita viribus acti
350  In placidam properare videntur sponte quietem.
351  Quod procul a vera quam sit ratione repulsum,
352  Percipe. Tranquillae res est oppôsta quieti
353  Motus, proinde nequit fieri ejus propter amorem,
354  Nec res ulla sui valet in contraria ferri.

362  Corpora ad ignavam finxit Natura quietem.

363   Altera Naturae lex est, ne materiaï
364  Pars quaevis, cum mota cietur, debeat unquam
365  A recto per se deflectere tramite cursus;
366  Quandoquidem simlex longe via recta brevisque est:
367  Gaudet enim brevibus simplex Natura, geritque
368  Per compendia res, ubi est pluribus usus.

368  Per compendia res, ubi est pluribus usus.
369  Obliquo porro cum tramite mota feruntur
370  Corpora, continuis extrinsecus in diversa
371  A rerum debent deflecti offensibus, atque
372  A latere impelli, ut cursu decedere semper
373  A recto possint, et iter signare recurvum.
374  Quod si nulla foris res esset, causaque motum

369  Obliquo porro cum tramite mota feruntur
370  Corpora, continuis extrinsecus in diversa
371  A rerum debent deflecti offensibus, atque
372  A latere impelli, ut cursu decedere semper
373  A recto possint, et iter signare recurvum.
374  Quod si nulla foris res esset, causaque motum
375  Obliquans, quo coepit, eo procurreret usque

370  Corpora, continuis extrinsecus in diversa
371  A rerum debent deflecti offensibus, atque
372  A latere impelli, ut cursu decedere semper
373  A recto possint, et iter signare recurvum.
374  Quod si nulla foris res esset, causaque motum
375  Obliquans, quo coepit, eo procurreret usque
376  Materies; quae cur partem se vertat in hanc, quam

dum magna videbis
430  Magna et pulchra nimis, quae illius condita rerum
431  Sunt opera; quoniam et magnis majora videri
432  Hac poterunt ratione; quia illa condita constant
433  A Causa. Longe quam debes posse fateri
434  Quid majus, quam nos pertingere mente queamus.

435   Quapropter ne te in promissis plura moremur,
436  Principio Solem et Terram

439  Per caelum, debes ideo majora fateri
440  Sideribus, quamvis haec longe tenuia nobis
441  Parvaque demonstrent oculi: namque impare possunt
442  Mensura a terris distantia parva videri,
443  Quae majora aliis multo sunt, magnaque contra,
444  Corpore quae minimo constant; ut monte super quem
445  Conspicias si forte Virum procul ipse remotus,

ausis
447  Conferre et tenui constantem dicere mole;
448  Quanquam oculi et Pueris tibi mostrant esse minorem.
449  Quare vestiganda tibi est distantia primum,
450  Quae sit ea a nobis ad sidera; quae quia valde
451  Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452  Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est

458   Protinus inter se quo distent ordine nosce.
459  Et primo Maja Geniti quod dicitur astrum
460  Nomine, Phoebeos vicinius aspicit ignes,
461  Quam Venus; illa minus te, Mars, a Sole recedit;
462  Juppiter at spatio distat majore; sed ipso
463  Longe Saturni est a Sole remotius astrum.
464  Quam colimus, Tellus Veneris Martisque locata est
465  Inter circuitus:

astrum
460  Nomine, Phoebeos vicinius aspicit ignes,
461  Quam Venus; illa minus te, Mars, a Sole recedit;
462  Juppiter at spatio distat majore; sed ipso
463  Longe Saturni est a Sole remotius astrum.
464  Quam colimus, Tellus Veneris Martisque locata est
465  Inter circuitus: at quae sunt plurima toto
466  Praeterea caelo, quae sidera fixa vocamus,
467  Quam

473  Per mare labentem, mihi fors respondet ad Austrum,
474  Fors eadem Eoas tibi visa refertur ad oras:
475  Proin notum spatium, quod nos interjacet, illi,
476  Quo ratis a nobis distat, conferre licebit.
477  Verum e disjunctis sed eodem tempore terris
478  Sidera conspicimus si fixa, haud illa videre
479  Possumus aspectus varia ratione; neque ullis

483  Littus ad occiduum quam longe extenditur, omne
484  Si tibi sideris procul aspiceretur ab oris,
485  Aut nihil aut tenui puncto par esse videres.
486  Non igitur poteris tam parvo a corpore Terrae
487  Metiri spatium, quo astrorum scena recessit.
488  Et quis proinde vetet, falsique redarguat, illa
489  Pene infinitis spatiis disjuncta recêsse?

Et quis proinde vetet, falsique redarguat, illa
489  Pene infinitis spatiis disjuncta recêsse?

490   Proin quoque quis dubitet Solem, si desuper altis
491  Longe a Sideribus spectetur, luce videndum
492  Obtusa, neque majori fore lumine forsan,
493  Sidera quam a nobis ea quo rutilare videntur.
494  Et quia nunc Solem propria quis fulgere luce

490   Proin quoque quis dubitet Solem, si desuper altis
491  Longe a Sideribus spectetur, luce videndum
492  Obtusa, neque majori fore lumine forsan,
493  Sidera quam a nobis ea quo rutilare videntur.
494  Et quia nunc Solem propria quis fulgere luce
495  Haud neget (unde etenim tam largi luminis illum
496  Acciperet fontem, quo terras aëra pontum

etenim tam largi luminis illum
496  Acciperet fontem, quo terras aëra pontum
497  Irrigat, ut nunquam fulgoris deficiat vis?)
498  Sic etiam immenso quae sidera plurima distant
499  A nobis spatio, tenui majora videri
500  Cum nequeant puncto, propria si luce carerent,
501  Languida reflexae transmittere lumina lucis
502  Non possent tam longa per intevalla viarum:

longa per intevalla viarum:
503  At quoniam vivis tremere ignibus aspiciuntur,
504  Scintillantque, suae credamus origine lucis
505  Gaudere, et propriae fulgorem emittere flammae;
506  A nobis ut si, quantum Sol, omnia abessent,
507  Per caelum totidem Soles, quot nocte videmus
508  Sidera, perpetua rutilarent undique luce.

521   At quia tantum illa Lunam fulgere tuemur,
522  Qua Solem de parte videt, fateare, necesse est,
523  Esse Nothon; propriam neque enim de corpore lucem
524  Jactat, at objecto susceptam a Sole remittit.
525  Praeterea multae Lunaï in corpore quid sunt
526  Nigrantes maculae? nisi magnae corpus in ejus
527  Projectae hinc illinc umbrae: nam collibus illam
528  Extantem

caeli ratione valebo
565  Confirmare: prope est Soli cum Luna, suique
566  Plus quam dimidia cum caeca est parte, videbis
567  Illa parte quidem conspersam lumine tenui;
568  Quod certe a Terra super insiluisse fatendum est:
569  Namque ea paulatim lux deficere incipit, ut se
570  Qua clara est, removet tellus: quapropter opinor,
571  Desuper a Lunae si Terram corpore spectes,

tenui;
568  Quod certe a Terra super insiluisse fatendum est:
569  Namque ea paulatim lux deficere incipit, ut se
570  Qua clara est, removet tellus: quapropter opinor,
571  Desuper a Lunae si Terram corpore spectes,
572  Tum fore, in Astrorum numerum referenda repente
573  Ut videatur, uti Lunam quoque dicimus Astrum.

574   Porro scire licet, quod

esse, ut quae pars aetheris illi
677  Est vicina magis, properantior exagitetur,
678  Contra tarda meet, longumque absumat eundo
679  Tempus, quae caeli pars est a Sole remota?
680  Quod genus interdum est in aquis deprendere; nam cum
681  In sese contorta furentes vorticis aestus
682  Flumina concinnant, ramorum pondera parva
683  Festucae

vorticis aestus
682  Flumina concinnant, ramorum pondera parva
683  Festucae paleaeque leves rapiuntur in orbem,
684  Quae magis accedunt, citius, quae vortice contra
685  Longius a medio distant, sinuare videbis
686  Se magnum in gyrum, sed longe segnius ibunt:
687  Evanescere enim paulatim turbinis hujus,
688  Et spatio imminui vires fateamur, oportet.

videri
737  Oblongum debebit, eo sed latius ipsum,
738  Quo minus obliqua ratione tuebimur, Astrum.
739  Scilicet hic etiam levibus suspensus in auris
740  Annulus abripitur Saturni a vortice eodem,
741  Quo ferri quinos Astrorum diximus orbes.

742   Tertius est Terrae vortex, quo Luna sui se
743  Circuitus per iter convertit concita Terrae

mox geminis resplendent sidera rivis:
841  Deinde loci subeunt Pisces, extremaque claudunt.

842   Quare per caelum, qua late extenditur ingens
843  Signiferi via circuitus, a turbine Solis
844  Rapta suum sibi iter poterit fecisse videri
845  Terra (quia hac medio properantem e Sole videres
846  Perpetuo): neque enim parti declinat ab ulla;

cognoscere causam.
862  Nam si tempore eo, Soli quo Luna propinquo
863  Juncta meat, nobisque illam, quae luce refulget,
864  Eripuit partem, vultuque aversa decoro est;
865  Si procul a nodis, inquam, illo tempore flectat
866  Cynthia iter, claro Terram secludere fratris
867  Lumine non poterit, nec amicam avertere lucem.
868  Quod si per nodum tum transeat aut prope, Solis

879  Tum neque pasta domum neque pota armenta referre.

880   Annulus interdum lucis pro Sole videtur,
881  Si minimum a nobis distet Sol, atque ita major
882  Illius species ad sensus accidat orbis,
883  Cynthia si contra, quantum pote, dimoveatur
884  A Terra caelum bigis invecta per altum;
885  Nam

881  Si minimum a nobis distet Sol, atque ita major
882  Illius species ad sensus accidat orbis,
883  Cynthia si contra, quantum pote, dimoveatur
884  A Terra caelum bigis invecta per altum;
885  Nam nequeat totum breviori corpore Solem
886  Obtegere in nodis, quin circum luceat ora.

887   Cum vero penitus se Luna a Sole

A Terra caelum bigis invecta per altum;
885  Nam nequeat totum breviori corpore Solem
886  Obtegere in nodis, quin circum luceat ora.

887   Cum vero penitus se Luna a Sole removit,
888  Jamque parat totam nobis convertere lucem,
889  Longe a Signifero si qua de meatu
890  Declinet, nunquam radiis spoliata latebit.
891  Sed contingat eo si nodum

886  Obtegere in nodis, quin circum luceat ora.

887   Cum vero penitus se Luna a Sole removit,
888  Jamque parat totam nobis convertere lucem,
889  Longe a Signifero si qua de meatu
890  Declinet, nunquam radiis spoliata latebit.
891  Sed contingat eo si nodum tempore, eundem
892  Vel prope versetur, tellus quam projicit, umbram

ejus
967  Interdum eripiat, verum non omnibus aequam.
968  At cum Luna suis condit se caeca latebris,
969  [Olli nam lucem Terrae rapit umbra] fetendum est
970  Omnibus a Populis aeque debere videri
971  Obscuram, nullumque illo dare tempore lumen.

972   His tibi claratis, quae restant percipe porro.
973  Et quoniam Terrae circa se diximus

tanto possunt immota videri;
978  Circa ea quandoquidem moles evolvitur omnis]
979  Porro finge, suum veluti rota versa per axem est,
980  Axem per mediae corpus versatile Terrae
981  A geminis transire polis, et concava caeli
982  Productum recta regione utrinque per auras
983  Tangere: fac pariter loca partibus esse rearis
984  In caeli

983  Tangere: fac pariter loca partibus esse rearis
984  In caeli oppositis, quae (ut fert natura polorum)
985  Aequis hinc illinc spatiis disjuncta recedant
986  Orbe a signifero, medioque ea nectier axe,
987  Illum propterea magnum qui rectus ad orbem est.
988  Totius hunc axem Mundi, Terraeque minorem
989  Finibus a geminis ad sidera continutum

disjuncta recedant
986  Orbe a signifero, medioque ea nectier axe,
987  Illum propterea magnum qui rectus ad orbem est.
988  Totius hunc axem Mundi, Terraeque minorem
989  Finibus a geminis ad sidera continutum
990  Imparibus semper spatiis distare putato
991  Inter se; quoniam, Tellus quo veritur, axis
992  Paulum signorum magnum inclinatus ad orbem est;

magis illo tempore tingi
1020  Solis luce Polum, quia ab parte magis se
1021  Ad Solis radios inclinat Terra, Boreas
1022  Obvertitque plagis: quare tum servida nostris
1023  Saevet a Sole illabens regionibus aestas.
1024  Tum nudi arentem proscindent vomere terram
1025  Agricolae, campisque metent frumenta perustis;
1026  Cornigerique boves deducti vespere rivum

longa diebus
1031  His aderit terris, quae quo magis ad Boreales
1032  Accedunt metas, sumunt magis augmina luces.
1033  At Polus alter erit proin nocte et frigore denso
1034  Obsitus, a solis quia se procul igne removit.

1035   At porro medium cum Terra peregerit orbem,
1036  Curvaque jam subter tibi brachia Canceris ibit,
1037  Solemque adverso Capricorni

Canceris ibit,
1037  Solemque adverso Capricorni stare sub astro
1038  Aspiciet (quia semper easdem dirigit axem
1039  In Mundi partes sibi constans ), condat, oportet,
1040  Tunc a Sole Polum, radiis qui exarserat ante,
1041  Atque alia de parte alium convertat ad ignes.
1042  Proin tibi per nostras late dominabitur oras
1043  Tristis hiems: longas cessare per illa videbis,

caelum)
1112  Sole quod interdum Mars sit vicinior ipso;
1113  Inter utrumque sita est cum Tellus scilicet Astrum.
1114  At cum Sol Terram medius Martemque sit inter,
1115  Tum magis a Terra distat Mars Sole. Videtur
1116  Ultra saepe Venus Solem quoque Mercuriusque;
1117  Nimirum ex alia cum Solis parte feruntur,
1118  Ex alia Tellus; quapropter Sole necesse est

saepe Venus Solem quoque Mercuriusque;
1117  Nimirum ex alia cum Solis parte feruntur,
1118  Ex alia Tellus; quapropter Sole necesse est
1119  Tempore eo a nobis sit utrumque remotius Astrum.

1120   Aspicies etiam, fors et miraberis, isdem
1121  Nunc immota locis palantia sidera caeli
1122  Stare, modo effusis ferri

Corpora, quae supera cadere e regione tuemur:
1164  Quapropter debet Tellus immota videri.

1165   Nonne vides contra cum pervolat aequore puppis,
1166  Si gravis a malo deorsum lapis excidat alto,
1167  Subduci non proinde locum, quo concideret, si
1168  Tranquillo ratis in portu religata maneret?
1169  Proin queat ut Nautis recta cecidisse videri;

1295  Haedorum ternique coruscant ignibus Haedi.

1296   Tum duodena, tibi quae diximus ante, per orbem
1297  Sidera signiferum numerabis. Caetera ad Austrum
1298  A scythicis flectunt Aquilonibus. Occupat amplam
1299  Immani hic caeli regionem corpore Cete:
1300  Inde loci Orion clypeo depugnat et ense
1301  Fulgidus; haud illum credunt impune corusco

caeruleo contincta colore;
1308  Balteus aurato stellarum promicat igne.
1309  Eridanusque Pater fluviorum haud deficit illa
1310  Caeli parte fluens: Leporique propinqua minantis
1311  A tergo Canis ira impendet; Sirius ille
1312  Dicitur: at Procyon vicino sidere fulget.
1313  Continuata micant tria signa et Corvus et Angius
1314  Et medius Crater; prope Semivirum Centaurum,

Caesare Crasso,
1358  Scilicet ut fama est, morituros denique longum
1359  Post senium fessos fama partisque triumphis
1360  Urbis in amplexu spondebant; nec minus omnes
1361  Fortuna a magna magnam fecere ruinam.
1362  Adde, quod exitio Marathon quibus Emathiique
1363  Una prostratis in caede fuere Philippi,
1364  Sunt eadem quoniam sortiti fata, videri
1365  Deberent

1405  Esse, quod est, dubia tantum conjecerit in re.

1406   Impare praeterea fulgentia mole videntur
1407  Sidera; quandoquidem non aequis omnia distant
1408  A nobis spatiis; cum fors aequalia constent
1409  Mole pari inter se et magni cum lampade Solis.
1410  Et totidem prope sunt numero, quae maxima dicunt,
1411  Tangere Phoebei quot circum vorticis aestum

1449  Post alias, quarum regio mage distat ab ortu;
1450  Quoque aliis lucem profert, in nocte relinquit
1451  Tempore eodem alios: quare non plana videri
1452  Debet in Occasum Nabathaeo a littore tellus.

1453   Consimili ratione nequit tibi plana videri,
1454  Qua sese in Boreae regionem extendit ab Austro:
1455  Namque sub Arctoo positas qui sidere

1459  In pelagus sensim ruere, et depressa videntis
1460  Effugere ex oculis tandem, pontumque subire.
1461  Quae fieri non posse putem, si plana sit illa
1462  Tellus parte tibi; quare omni a parte rotunda est.

1463   Huc accedit, uti, qui terras puppe relinquunt
1464  In mare progressi, primo navalia portus
1465  Littoraque auferri cernentibus experiantur;

ingenti cum Terrae totius auctu,
1489  Exiguus pulvis convexa per aera rotarum
1490  Esse videbuntur, vel si quid tenuius extat.

1491   Ne tamen idcirco Terram aeque a parte rotundam
1492  Esse putes omni; media nam forsitan illa
1493  Excrevit paulo convexior in regione,
1494  A geminis compressa polis; fors planior illic

1491   Ne tamen idcirco Terram aeque a parte rotundam
1492  Esse putes omni; media nam forsitan illa
1493  Excrevit paulo convexior in regione,
1494  A geminis compressa polis; fors planior illic
1495  Est, et longa polo contra procurrit utroque.
1496  Multis quod multi suadent rationibus: ipsi
1497  Partem, dum ambiguo certatur marte. feramur

excurrens nam Sol bis lumine recto
1535  Impendet, supraque caput bis praeterit urens;
1536  Corpora propterea parti collustrat ab omni.

1537   Hanc mediam excipiunt ardenti a Sole perustam
1538  Zonarum geminae, quae Divûm munere nobis
1539  Concessae nimio non exuruntur ab aestu,
1540  Frigore nec nimio; tantum his regionibus una
1541  Corpora projiciunt

sunt hic Garamantes, et ora
1633  Exusti Aethiopes, Nubiaeque calentia regna:
1634  Multaque praeterea Populorum nomina, multae
1635  Regnatum late ditiones. Ultima restat
1636  Europa, a Tyria tenuit quae Virgine nomen.
1637  Hanc Jove cornigero, dum littore luderet inter
1638  Aequales aetate simul florente Puellas,
1639  Deceptam memorant Vates vestamque per aequor

tergo veheretur amantis,
1642  Littus respiciebat, eoque in littore Pubem
1643  Tendentemque manus iterumque vocantem;
1644  Pulchraque plus lacrymis quam fluctibus ora rigabat
1645  A magno nuptam se ferri ignara Tonante.
1646  Virginis hujus habet nomen, quae dicitur Orbis
1647  Tertia pars veteris, longe minima inter utramque
1648  Et Libyae atque Asiae partem, sed enim magis illis

Pannoniamque,
1659  Et Misûm, et Thracum, et Grajorum continet arva.
1660  At medium tenuere locum Germania Lechi
1661  Cum regnis late campestribus, et ditiones
1662  Gallorum, quos a Pyrenes montibus illinc,
1663  Alpibus hinc clausos tellus alit alma feraxque.

1664   Demum quod superest, magnum Mare, circuit omnem

1665  Quod Terram, Oceani vocitamus nomine; at illud
1666  Pro regione loci varia, quem perluit undis,
1667  Nomina sortitum est pariter variantia; quippe
1668  Aequor Atlanteum tibi Mauri a vertice montis
1669  Nomen habet, quoniam radices montis ad ejus
1670  Franguntur fluctus: Americae ad littora Iberis
1671  Longe a littoribus pelagi hic extenditur aestus.

variantia; quippe
1668  Aequor Atlanteum tibi Mauri a vertice montis
1669  Nomen habet, quoniam radices montis ad ejus
1670  Franguntur fluctus: Americae ad littora Iberis
1671  Longe a littoribus pelagi hic extenditur aestus.
1672  Aequor Hyperboreum contraque Australe vocamus,
1673  Terrarum quod eas perfundit fluctibus oras.
1674  At mare Pacificum jacet inter littus Eoum,

dicta, quibus penitus Natura retecta est
41  Omni ex parte patens, occultaque prodita vis est
42  Causarum, et ratio simul ac tua vociferrari
43  Incipit, hanc omnem suprema a Mente coortam
44  Naturam rerum et suprema a Mente geri res;
45  His animus rebus quaedam divina voluptas
46  Afficit, atque extra mihi me rapit, ut videar jam
47  Non humilis Terrae

41  Omni ex parte patens, occultaque prodita vis est
42  Causarum, et ratio simul ac tua vociferrari
43  Incipit, hanc omnem suprema a Mente coortam
44  Naturam rerum et suprema a Mente geri res;
45  His animus rebus quaedam divina voluptas
46  Afficit, atque extra mihi me rapit, ut videar jam
47  Non humilis Terrae sed totius incola Mundi,
48  Et per te propius

cui summa est simul Ars et summa Potestas.

109   Id tamen haud nostris quidquam rationibus obstat;
110  Scilicet, ut si, Hominum quae sit natura, requiram,
111  Et quibus a causis habeant exordia prima;
112  Esset opus potius, quo semine qua ratione
113  Se foetae evolvant gremio, perquirere, Matris;
114  Quam quales jam tum cunctarum in origine rerum

194  Herbarum folia et ramorum fragmina parva?

195   Namque, prius quoniam Naturae diximus esse
196  Legem,ut, circuitu quae corpora cumque moventur,
197  A circumductae media regione viaï
198  Nitantur fugere, et recto se avertere cursu;
199  Ut lapis, in fundae qui circumductus habena
200  Funem tendit eo, quo vult erumpere nisu;

disjunctae longius ire,
205  Nequidquam; quoniam conantibus exteriores
206  Mole sua obsistunt semper, vi vimque refraenant
207  Funda velut lapidem. Vis haec et nisus eundi
208  Longius a medio Lucis natura profusae est
209  Undique per magni regiones Vorticis omnes.

210   Turbinis in motu porro cujusque, Polorum
211  Rere loca extremis hinc illinc partibus

247  Occurret medio, offensuque rotabitur acri.
248  Est, genus hoc, falso quoque cernere in aequore motum:
249  Namque fretum angustum rapidis qua dividit undis
250  Trinacriae terraï Italis a finibus oras,
251  Vasta Charybdis ubi est, et vis Scyllaea minatur,
252  Hinc mare Tyrrhenum magno se gurgitis infert
253  Procursu, Aeolio qua spargitur insula ponto
254  Plurima

284   Denique consimili pariter ratione fatendum est,
285  Si de parte Scobi pateat magis exitus una,
286  Astrum non medio statuendum in Vorticis orbe
287  Esse; quia a medio plus partem accedet ad illam,
288  Liberior primo patet exitus unde Elemento.
289  Idcirco aestivo Tellus mage tempore distat,
290  Horrida quam brumae per frigora, Solis ab igne:

303  Nec tibi propterea est illud mirabile habendum,
304  Quare Terra magis, cum distat longius, igne
305  Usta calet Solis; quoniam aestas tempore tali
306  Rectius a radiis fit descendentibus, atqui
307  Et mage condensis, gelido quam frigore brumae,
308  Cum Terram obliqua tangunt ratione meantes.

309   Porro particulae, quas diximus

esse Elementi
310  De numero alterius quavis de parte rotundas,
311  Quae magis accedunt medios ad Turbinis aestus,
312  Esse magis celeres debent, atque ocyus ire,
313  Quam reliquae, a medio quae Vortice longius absunt,
314  Propterea, primi quia fortius exagitantur
315  Viribus a validis Elementi, ideoque minores
316  Debent esse: etenim majori mole vel aequa
317  Si

ad Turbinis aestus,
312  Esse magis celeres debent, atque ocyus ire,
313  Quam reliquae, a medio quae Vortice longius absunt,
314  Propterea, primi quia fortius exagitantur
315  Viribus a validis Elementi, ideoque minores
316  Debent esse: etenim majori mole vel aequa
317  Si sint cum reliquis, supra quae tardius errant,
318  Debebunt alias subito super insiluisse,

sulcos de parte retortos
389  Evolvunt alia, quam qua sunt parte striata,
390  Oppositum per iter veniunt quae missa polorum.
391  Nam veluti adversa sese polus inter uterque
392  A parte hinc illinc opponitur, usque necesse est,
393  Oppositis quaecumque polorum a partibus acta
394  Corpora sunt, ut item cieantur ab impete motus
395  Oppositi: porro motu sulcique striaeque

390  Oppositum per iter veniunt quae missa polorum.
391  Nam veluti adversa sese polus inter uterque
392  A parte hinc illinc opponitur, usque necesse est,
393  Oppositis quaecumque polorum a partibus acta
394  Corpora sunt, ut item cieantur ab impete motus
395  Oppositi: porro motu sulcique striaeque
396  Quandoquidem fiunt, pariter de partibus esse
397  Oppositis perarata

416  [Nec secus id fieret] reperiri lampade Solis.

417   Illinc scire licet se circa vertier Astrum:
418  Haerentes illi maculae nam conspiciuntur
419  Occidere a nobis nimirum et rursus oriri
420  Haud spatiis inter sese variantibus: ergo
421  A Solis motu circumlatae esse videri
422  Debent: perque dies quia ter prope in orbe novenos

scire licet se circa vertier Astrum:
418  Haerentes illi maculae nam conspiciuntur
419  Occidere a nobis nimirum et rursus oriri
420  Haud spatiis inter sese variantibus: ergo
421  A Solis motu circumlatae esse videri
422  Debent: perque dies quia ter prope in orbe novenos
423  Perstant, idcirco tanto Sol tempore circa
424  Se peragit gyrum, et magno rotat impete lucem.

magis quia viribus illa
522  Ejiciuntur, uti longe procurrere possint.
523  Aër nec penitus forma queat ille rotunda
524  Esse; sed in morem lentis mage tollitur illis
525  Partibus, a geminis quae distant scilicet aeque
526  Solis utrinque polis: nam corpora fortius illinc
527  Ejiciuntur, uti longe procurrere possint.
528  Hinc protensa quidem per caelum saepe videtur

548  Ut minor aut major nimirum materiaï
549  Copia ferventi Solis jactatur ab Astro,
550  Aut valida plus sive minus disjecta fugit vi.

551   Nunc supera a dictis deducam, qua ratione
552  Quilibet absumi Vortex queat atque perire.
553  Nimirum, maculae texere ubi corpore denso
554  Undique, quod medio manet aestu Vorticis, Astrum,

patere,
571  Constare unde queant palantia Sidera tellus
572  Lunaque et insueta fulgentes luce Cometae.
573  Sed primo, supera paulo quae dicta, revolve.
574  Nimirum quod, quae a media regione remotae
575  Vorticis, has partes propioribus esse fatendum
576  Majores multo, motuque minore cieri.
577  Nec ratio haec omnes debet, velut ante

tali apparere Cometae
623  Lux oculis debet nostris visumque ferire.
624  Porro cum nostro fugiens de Vortice longe
625  Abscessit, non lux aciem reflexa valebit,
626  Ut videatur id a nobis, contingere nostram;
627  Quandoquidem intersunt mediorum immensa locorum.

628   Ut tamen in dubiis varia est sententia rebus;
629  Contendunt multi vaga Vortice

in orbes,
632  At non circuitus media in regione manentem,
633  Verum vicinos nunc illi accedere, contra
634  Abductos spatiis nunc longe immanibus ire.
635  Proinde ubi jam longeque a Sole recessit
636  Astrum, haud a nobis lumen, quod tenue reflectit
637  Ob longinqua, quibus distat, loca, posse videri:
638  Posse tamen, proprius cum Soli accessit; ab ejus
639  Si

media in regione manentem,
633  Verum vicinos nunc illi accedere, contra
634  Abductos spatiis nunc longe immanibus ire.
635  Proinde ubi jam longeque a Sole recessit
636  Astrum, haud a nobis lumen, quod tenue reflectit
637  Ob longinqua, quibus distat, loca, posse videri:
638  Posse tamen, proprius cum Soli accessit; ab ejus
639  Si tamen haud radiis propioribus involvatur,

absolvi diuturno tempore ab Astris:
643  Proin, quoniam longos in Solem tarda revertunt
644  Post annos, neque tum, cum jam rediere, videri
645  Interdum a nobis possunt, sive obruta Solis
646  A radiis, nostro seu luce extantia caelo;
647  Non bene conveniunt, quae sunt servata, queamus
648  Per caelum ut certos horum deprendere motus.

643  Proin, quoniam longos in Solem tarda revertunt
644  Post annos, neque tum, cum jam rediere, videri
645  Interdum a nobis possunt, sive obruta Solis
646  A radiis, nostro seu luce extantia caelo;
647  Non bene conveniunt, quae sunt servata, queamus
648  Per caelum ut certos horum deprendere motus.
649  Propterea possis quoque dicere, corpora circum

caelo;
647  Non bene conveniunt, quae sunt servata, queamus
648  Per caelum ut certos horum deprendere motus.
649  Propterea possis quoque dicere, corpora circum
650  Multa Cometarum a medio raptarier Astro,
651  Non tamen immoto, sed Solem obeunte manentem;
652  Rapte quoque ut lunam Tellus vehit: illud at ingens
653  Non posse ob spatium, quo jam procul usque recessit

illud at ingens
653  Non posse ob spatium, quo jam procul usque recessit
654  Disjunctum, tenui dispersa luce videri.
655  Haud alio apparent ergo illi tempore nobis,
656  Quam cum se a nostra propiores parte revolvunt,
657  Demittuntque; latent immenso caetera caelo.

658   Tutemet aspicies raro fulgere Cometam,
659  Quin longos lucis videas emittere

educta locabunt.
769  Sic etiam gravitate sua se quodlibet Astrum
770  Defert inter eas partes, quae viribus aequis
771  Sint, et ubi cunctos libratum perstet in annos.
772  Tunc una a rapido versabitur impete circum
773  Vorticis, atque una Solem aequo tempore obibit.

774   Rebus ab his patefit, qua fint ratione coorta
775  Astra, vago cursu

medio Cyllenius igni
780  Ante fuere, velut Sol est modo fixaque caelo
781  Sidera, quae proprio rutilantia Vortice perstant.
782  Sed porro propter maculas absorpta furenti
783  Sunt a Sole, velut fieri paulo ante probatum est.
784  Hac ratione putes etiam, quae multa perenni
785  Saturnumque Jovemque videntur obire meatu,
786  Astra fuisse suo cum Vortice, deinde coortis

fieri paulo ante probatum est.
784  Hac ratione putes etiam, quae multa perenni
785  Saturnumque Jovemque videntur obire meatu,
786  Astra fuisse suo cum Vortice, deinde coortis
787  A maculis solidata in eorum rapta valentes
788  Turbineos motus. Lunam quoque, cum fuit Astrum
789  Terra, pari Terrae ratione rearis in aestum
790  Descendisse; velut Solis descendit in aestum

800  Unde manet tantae monumentum haec grande ruinae.

801   Jam quoque constat, uti palantia Sidera, quae sunt
802  Mole magis solida, majoribus intervallis
803  A medio distent; vicinius illa locentur
804  Queis solidi minus est auctus. Et mole minori,
805  Quam Tellus, quamvis Mars sit, magis ipse videtur
806  Esse tamen solidus, cum plus a Sole recedat:

803  A medio distent; vicinius illa locentur
804  Queis solidi minus est auctus. Et mole minori,
805  Quam Tellus, quamvis Mars sit, magis ipse videtur
806  Esse tamen solidus, cum plus a Sole recedat:
807  Majorum libratur enim cum mole Pilarum.
808  Praeterea mage quae distant, ea segnius orbem
809  Conficiunt, quam quae Soli vicina feruntur;
810  Quandoquidem, ut

Vorticis aestum,
819  Fac, fieri exiguum reputes, quo fluvida caeli
820  Vis in circuitum rapiatur; at ultimus orbis
821  Aequis non spatiis omni est de parte remotus
822  Terraï a medio, sed supra arctatur et infra
823  Amplior ad latera; urgentur quia desuper a vi
824  Multarum majore Pilarum, respuiturque:
825  Inferiusque aeque contra descendit ob ipsam

820  Vis in circuitum rapiatur; at ultimus orbis
821  Aequis non spatiis omni est de parte remotus
822  Terraï a medio, sed supra arctatur et infra
823  Amplior ad latera; urgentur quia desuper a vi
824  Multarum majore Pilarum, respuiturque:
825  Inferiusque aeque contra descendit ob ipsam
826  Vim, qua librari media regione reposcit.

867  Mutua declinet; quoniam nec conveniebat
868  Inter eos, etiam dum Tellus constitit Astrum.

869   Demum perfacile est rationem reddere dictis
870  Errorum, quibus a coepto vaga Cynthia cursu
871  Multimodis flectit, non motu atque orbibus ipsis
872  Non spatiis nec re sibi constans denique in ulla:
873  Ut non ulla magis res torqueat, excrucietque

882   Consimili ratione potes dissolvere, quidquid
883  Caetera turbato peccant vaga Sidera cursu:
884  Corpora sublato nam cum nectantur inani
885  Corporibus, possintque a summis ima moveri,
886  Summaque ab his pariter, quoniam sunt utraque nexa
887  A mediis; ut agant, opus est, et agantur ab ipsis
888  Disjunctis etiam disjuncta remotaque rebus.

peccant vaga Sidera cursu:
884  Corpora sublato nam cum nectantur inani
885  Corporibus, possintque a summis ima moveri,
886  Summaque ab his pariter, quoniam sunt utraque nexa
887  A mediis; ut agant, opus est, et agantur ab ipsis
888  Disjunctis etiam disjuncta remotaque rebus.
889  Quo magis inter se distant, hic mutuus esse
890  Impulsus debet minor, at violentior inter

esse
890  Impulsus debet minor, at violentior inter
891  Corpora, quae spatiis non sunt distantia tantis.
892  Quapropter Luna, et quae sunt errantia caelo
893  Sidera, quandoquidem a disjunctis atque propinquis
894  Corporibus varias in partes undique aguntur
895  Multimodis, non impulsu non viribus aequis,
896  Debent tot variis ideo rationibus orbes
897  Et motus

genus hoc, quaecumque videntur
903  Per caelum, facili poteris cognoscere nisu,
904  Si positas supera rationes mente revolvis.
905  Idque tibi certo possum promittere, mentis
906  Non a te magnas ullam rem poscere curas,
907  Conque sequi parvo te plurima posse labore;
908  Si tamen institeris vestigia certa viaï.
909  Namque ut montivagus Venator, saepe feraï

947  Caeli materiem rapidos per Vorticis aestus
948  Volvier; idcirco magnis ea viribus extra
949  Nititur elabi, medioque recedere motus,
950  Scilicet a Terra; medium namque obtinet ipsa.
951  Et quia particulis omni de parte rotundis
952  Caeli materies, nimirum Elementa secunda,
953  Constat, propter eam debet majore figuram
954  Vi

inest haud ullo materiaï
959  Extima quam si sit facies de parte rotunda
960  Omni more pilae, reliquis quapropter oportet
961  Corporibus praestent nisu, quo longius ire
962  Pugnant a Terra, medio quae Vortice constat.

963   Hinc rerum Gravitas patefactaque certa videtur
964  Ponderis hinc ratio, quo deorsum multa feruntur:
965  Nam si de terra sublati

corporis: aeque
1027  Ad celerem tandem lapsum fateare reduci
1028  Namque opus est; siquidem novus ictus materiaï
1029  Addi non poterit tanta in properante ruina:
1030  Ut neque te a tergo poterit propellere quisquam
1031  Pone sequens cursu fugientem scilicet aequo.

1032   Contemplator item, quia depromit omnia deorsum
1033  Vis ea, qua partes

utroque polo, quo virga citissima ferri
1059  It redit icta semel, contra vis maxima constat.

1060   Hujus nec ratio est impervia differitatis,
1061  Omnis quae a motu mihi nempe petenda videtur,
1062  Quo Terram proprio volvi super axe probatum est.
1063  Proinde quidem immoti quae corpora finibus axis
1064  Sunt propiora, minus celeri correpta rotatu,

contra per se volvetur in imum;
1095  Sed regione loci haerebit quacumque liquentis.

1096   Nunc tibi perfacile est ex his cognoscere causam,
1097  Qua muti possint se a fundo tollere Pisces,
1098  Atque iterum in fundum se immergere ab undis,
1099  Aut media regione liquentum nare viarum.
1100  Nimirum aequali si constent pondere Piscis
1101  Undaque,

Ergo necesse est,
1143  Pendat parte sui dumtaxat ponderis illa,
1144  Corporis alterius superat qua pondus. Et isto
1145  Nonne vides pacto gravibus vel pondera prorsum
1146  Tolli a corporibus, minui vel posse? sed ad rem,
1147  Quam nunc quaerimus, hanc rationem transfer, eoque
1148  Percipe rem pacto. Nimirum detrahe tantum
1149  Ponderis a saxo, liquidis quod in aequoris undis

prorsum
1146  Tolli a corporibus, minui vel posse? sed ad rem,
1147  Quam nunc quaerimus, hanc rationem transfer, eoque
1148  Percipe rem pacto. Nimirum detrahe tantum
1149  Ponderis a saxo, liquidis quod in aequoris undis
1150  Mersum est, par gravitatis habet quantum auctus aquaï,
1151  Cum qua non aequis libratum est viribus illud:
1152  Pars lapidi gravitatis erit tunc illa superstes,

1163  Deprendi ratione queunt: tamen ante necesse est
1164  Hoc teneas, solidi quod major corporis auctus
1165  Majorem amittat partem gravitatis in undis,
1166  Sustentatur enim majori a mole liquoris.
1167  Quapropter, geminum si corpus ponderis aequi,
1168  Non aequae sed molis, in undas mergere tentes,
1169  Argentum velut atque aurum, plus ponderis illud,
1170  Est

magnum balnea linquens
1179  Extra prosiluit subito, nudusque cucurrit
1180  Exultans veluti lymphaticus, atque potenti
1181  Percussus mentem thyrso; tam mira reperto
1182  Scilicet a Vero venerunt gaudia menti.

1183   Est etiam, ut possint extra undas pondera rerum
1184  Imminui, et facili quovis ratione moveri,
1185  Findier, adduci, praecelsa in

suppone movendo
1189  Extremam ferri, quod sulcrum immobile propter
1190  Sustineat: dextra tum extremos deprime partis
1191  Altrius fines, quae longe excurrat in auras
1192  Protensa a fulcro, atque innixus desuper urge
1193  In terram: si tum [quia partes dividit hastam
1194  In non aequales sulcrum ] pars longior hastae
1195  Subjectam lapidi plus partem excedat, ab ipsa

1279  Disposita in formam nimirum vorticis ejus,
1280  Quem faciunt circum peragrantis materiaï
1281  Particulae: prorsus quo Terrae corpora pacto
1282  Circumeunt illae redeundo a cardine rursum
1283  Cardinem in oppositum, superaque infraque meando.
1284  Quare si gemini prope sint, nec mutua sese
1285  Contingant genus hoc Lapides, ut scilicet alter

atque propellat
1294  Inter se Lapides, et prorsus mutua jungat
1295  Connexos arcte: tunc ambiet unus utrumque
1296  Materiae vortex recta per utrumque meantis.
1297  Fit porro Lapis a Lapide ut plerumque recedat,
1298  Conjungique neget pariter, pulsusque vicissim
1299  Appositum pellat: discordia tanta creatur
1300  Propterea, quia nimirum, cum mutua sese

recedat,
1298  Conjungique neget pariter, pulsusque vicissim
1299  Appositum pellat: discordia tanta creatur
1300  Propterea, quia nimirum, cum mutua sese
1301  Respiciunt illis a partibus, egrediuntur
1302  Per quas particulae Lapide ex utroque retortae,
1303  Inter se nequeunt confundere vorticis aestus:
1304  Opposito inter se verum egredientia motu

natura viisque,
1312  Intus quae multa lanugine tenuibus atque
1313  Consitae inhorrescunt directis undique ramis.
1314  Quapropter simul ac ferrum prope contigit aestus,
1315  Qui fluit a Saxo, sese illos protinus intra
1316  Insinuat ramos atque intervalla pilorum
1317  Illabens, facilemque viam sibi construit intus:
1318  Namque means rectos cogit deflectere ramos,

ferro hinc inde, teneri
1384  Vi majore queunt pendentia, junctaque subter
1385  Firmius haerescunt: nam copia materiaї
1386  Omnis, non circum aërias dispersa per auras
1387  Confluit a ferro, Magnes quo armatur utrinque,
1388  Pendentem in chalybem, atque arctis compagibus una
1389  Copulat hunc lapidi; majoraque pondera Magnes
1390  Sustinet, ac faceret, si ferro armante careret.

hunc lapidi; majoraque pondera Magnes
1390  Sustinet, ac faceret, si ferro armante careret.
1391  At cave, ne ferrum quod obarmat, quodve propinquo
1392  A Magnete rapi sursum cupis atque teneri,
1393  Exesum scabra constet rubigine; claudit
1394  Omnes namque vias rubigo, atque invia ferri
1395  Intervalla facit: quapropter viribus expers

1427  Conveniunt; quin haec vires exinde receptant,
1428  Omnia quae sese facile in propiora propagant
1429  Corpora, dura eadem, contraque fluentia constent,
1430  Ut libet. Hinc Vitro a perfricto egressus in auras
1431  De genere hoc fluctus per longum excurrere Funem,
1432  Seque potest Ebori et Silici variisque metallis,
1433  Seque et Arundinibus Chartis teretique Bacillo

de parte fuere
1516  Nervi, et membrorum quoque eorum perditus usus,
1517  Aut quibus articuli podagra indoluere tenaci,
1518  Admissi tum forte, novisque in corpora fusis
1519  Viribus a vitro, facile et sua membra plicabant
1520  Illi immota prius, pedibusque repente receptis
1521  Ibant hi laeti tam tristi humore soluto
1522  Nescio qua ratione; sed haec magis excolet aetas

digito, levia ad se corpora sursum
1561  Qui tollit, subitoque eadem sublata repellit.
1562  Bractea mota salit resilitque, et vortice rapta
1563  Vertitur a celeri, concussaque tenuia quaeque
1564  Turbineo extemplo turbantur mota tumultu.
1565  Si dextra eductum vagina porrigat ensem,
1566  Mucronique orbis tum ferreus aut manus extra

plurima nuper
1571  Ante oculos tentata Viro, qui circuit urbes
1572  Regnaque, et oppositum veritus non îsse sub axem est.
1573  Insuetis non ut monstret miracula vulgo
1574  Lusibus a stulto corradens aera popello,
1575  Occultasque suas jactet temerarius artes;
1576  Verum ut Naturae vires non invidus Orbi
1577  Proferat, et doctas moveant spectacula mentes,

etiam cognoscere quaedam,
1616  Quae de principiis ipsis manantia rerum
1617  Afficiunt varie naturam corporis omnem.
1618  Et primo calor est, ubi corporis exagitantur
1619  Particulae a primi correptae motu Elementi,
1620  Perceleri motu, quo quamque avellere tentat:
1621  Hoc sine non etenim posset calor ullus haberi;
1622  Nec prorsus calida ulla foret res, quin cieantur

pacto
1651  Res calidas, nostri nisi tactu corporis uno;
1652  Si commotus erit plus nostro in corpore sanguis,
1653  Unde calor nobis oritur, quam motae Elemento
1654  Particulae a primo sint, quam contingimus, undae;
1655  Frigida tum nobis esse unda videbitur ipso
1656  Contactu; quamvis illi natura caloris
1657  Insit commotas ob partes: idque videtur

1699  Pigra quies, perturbatis seu motibus obstans
1700  Motus? quapropter glacies est frigida, itemque
1701  Frigida marmora sunt, quoniam non intus aguntur
1702  Particulae a primi correptae motu Elementi.
1703  Praeteraque etiam sunt frigida flabra Aquilonum,
1704  Pigra licet non sint eadem atque expertia motus;
1705  Impete praecipiti sed terras et mare perstent,

1710  Non perturbati, calidus quo scilicet Auster,
1711  At fera directo descendunt impete contra:
1712  Qui perturbatis motus cum motibus obstet,
1713  Frigidus idcirco venit Ursae a cardine ventus,
1714  Qui fugat Agricolas armentorumque Magistros
1715  Exoriens, hiememque refert, atque enecat herbas.
1716  Praeterea constringit aquas, calcandaque sternit

ut procursus
1791  Sic valeat fieri: lymphae sed definit humor
1792  Esse fluens, sese in glaciem cum vertit inertem;
1793  Propterea quia tum non amplius exagitantur
1794  Particulae a motu subtilis materiaї.
1795  Praeterea ad speciem nulla ratione vel arte
1796  Pressus densatur liquor; ut si clausa sub auro
1797  Argentove fit unda cavo, tum pondere magno

educere in usus.
1807  Tantundem in sese nam si liquor ipse recedat
1808  Introrsum, quantum se pressum extrinsecus arctat
1809  Corpus, non ullas ullo de corpore guttas
1810  Viribus a magnis unquam stillare videres,
1811   Noc succo digitos contingeret herba prementes,
1812  Nec tibi calcata Bacchi liquor iret ab uva.
1813  Duraque praeterea quae sunt, ut

sunt, ut robora ferri
1814  Ut validi silices ut saxa adamantina constant,
1815  Debent immotis et se tangentibus esse
1816  Praedita particulis, subtilique aethere et auris
1817  Omni a parte premi, atque arcte conjuncta teneri.
1818  Vis circumpositis nimirum magna premendi
1819  Est auris, ut pressae a sese mutua partes
1820  Avelli nequeant, velut una glutine nexae.

1816  Praedita particulis, subtilique aethere et auris
1817  Omni a parte premi, atque arcte conjuncta teneri.
1818  Vis circumpositis nimirum magna premendi
1819  Est auris, ut pressae a sese mutua partes
1820  Avelli nequeant, velut una glutine nexae.
1821  Utque tibi aurarum magnas exponere vires
1822  Ante oculos possim, tali rem percipe pacto.
1823  Laevia si

1826  Dividere hinc illinc si tentes disque gregare,
1827  Irritus aut labor omnis erit, vix denique magnis
1828  Aut tum dissilient conatibus atque Virûm vi
1829  Multiplici oppositis divulsa a partibus a se.
1830  Sic circumpositus validis compagibus aër,
1831  Undique dum premit, in contactu corpora jungit.
1832  Consimile est, faicunt quod multi, ostendere vires

1826  Dividere hinc illinc si tentes disque gregare,
1827  Irritus aut labor omnis erit, vix denique magnis
1828  Aut tum dissilient conatibus atque Virûm vi
1829  Multiplici oppositis divulsa a partibus a se.
1830  Sic circumpositus validis compagibus aër,
1831  Undique dum premit, in contactu corpora jungit.
1832  Consimile est, faicunt quod multi, ostendere vires

monstra, profundi
1940  Quae salis aequor habet? certis Natura locavit
1941  Scilicet omnia, uti vigeant, seseque propagent,
1942  Sedibus: aetherias herbae se tollere in auras
1943  A tellure queunt floresque arbustaque laeta;
1944  Abdita sed contra tellure metalla sub ima
1945  Conduntur, plumbum grave nimirum aeraque ferrumque
1946  Aurum atque argentum; quoniam solidissima multo

sub ima
1945  Conduntur, plumbum grave nimirum aeraque ferrumque
1946  Aurum atque argentum; quoniam solidissima multo
1947  Pondere sunt, nequeant ut proinde attollier ima
1948  Altius a terra: sed nos praestante labore
1949  Eruimus, vique in superas educimus auras
1950  Quaerentes in eis quoque dulcis commoda vitae.
1951  Commoda multa quidem plumbi ferrique potestas,

flexibilesque
92  Extra particulas: haec sunt primordia Aquaї.
93  Proin facile ipsa fluit, quia laevia principiorum,
94  Ut tibi jam supera quoque dixi, corpora debent
95  Aetheris a motu, dum transmeat, exagitari,
96  Praetereaque potest in crebra foramina rerum
97  Insinuarier ingressu; madefactaque reddit,
98  Quaecumque humentis naturae corpore tangit:
99  Quod

102  In proclive. Sequetur eam quoque particularum,
103  Unde quidem vinco Lymphas constare, figuram,
104  Ut facile in tenues abeat resoluta vapores
105  Unda; quia exiguae laevesque avellier a se
106  Possunt particulae: quod si primordia Aquarum
107  Tenuibus inter se perplexaque perque plicata
108  Constarent ramis, nexu magis usque tenaci
109  Haererent; viscosus uti

contra;
139  Namque aeque Liquor altus eisdem viribus uni
140  Insistit fundo; nisi sit tubus alter, inanis
141  Qua patet, exigui subtilis more capilli,
142  Unde Capillaris trahit a re nomen; ab illa
143  Nam tum parte quidem suspenditur altior Unda;
144  Sive quod angustum multo tenuissimus aër
145  Insinuatus in os minus obstet; sive quod Undae
146  Particulae

quoque sustineantur
148  Parjetibus; quare consurgunt altius illinc.
149  Ex his apta fidem ducit res, saepe quod alte
150  Insiliat per se tubulis inclusus Aquae fons.
151  Nam saepe a montis radicibus erumpentem
152  Includunt plumbo, quod montis ad ardua tendit:
153  Ille viam sequitur, surgensque attolitur alta
154  In juga. Magnopere haec multis miranda videtur

atque coarctat
229  Id spatii: unde pari fluere hic ratione necesse est
230  Aequor, et alterno procurrere gurgite pontum.
231  Ast ubi deinde locum, quo pressa est, Terra removit
232  A Luna; et plusquam senas cirumacta per horas
233  Ejus ab orbe sui quarta jam parte recessit;
234  (Nam quoque Luna means aliquid tum temporis horis
235  Sex addit, quarta Tellus dum parte recedit)

ab orbe sui quarta jam parte recessit;
234  (Nam quoque Luna means aliquid tum temporis horis
235  Sex addit, quarta Tellus dum parte recedit)
236  In se a littoribus refluit mare: cernimus ergo
237  Uno circuitu prope Terrae et proinde diei
238  Bis fundi scopulos super, et lavere aequor arenas;
239  Bisque vado labente relinquere littus, et Aestu

263  Vere vel Autumno, quam bruma horrente vel aestu.
264  Congestam in cumulum tum ponti allabier undam
265  Aspiciunt Nautae, magnoque relabier auctu.
266  Aequor Hyperboreum, quod longe a tramite Lunae
267  Disjunctum est, ullus vix unquam concitat Aestus;
268  Quandoquidem prius unda fluens quam pervenit illuc,
269  Littoribus scopulisque illiditur interjectis

285  Namque ubi subjectum est Lunaї viribus aequor,
286  Ante fluunt undae, et majoribus incrementis
287  Moti tolluntur fluctus, quam portubus illis
288  Littoribusque, magis quae Lunae a tramite distant,
289  Quaeque movens undas obliquo ea lumine cernit.
290  Portubus in variis etiam variare videtur
291  Multimodis Aestus terrae variantia propter
292  Littora

magnos intus conscendere montes
316  Possint, atque jugis evectae erumpere summis,
317  Et sic in superam diffundere Flumina terram.
318  Hic cave, ne salsa capiaris protinus horum
319  A ratione, ruit penitus quae collabefacta:
320  Neptuni nec enim mansuescere corpus acerbum,
321  Nec maris unda valet tetri primordia viri
322  Linquere; quantumvis tot eat per acerba locorum,

illabantur hiantes.
404  Tum qua inter crustas patet exitus, ilicet extra
405  Prosiliunt, primisque erumpunt Fontibus undae.
406  Flumina propterea, qua Phoebi a tramite distant
407  Terraї gelidae regiones, tempore brumae
408  Parva ferunt inopes undas, augentur at aestu:
409  Nam glacie quas tristis hiems duraverat undas,
410  Dissolvens

420  Namque supercilium, et nigra caligine cingunt
421  Perpetuae nubes, illuc quas undique venti
422  Portantes cogunt, summoque cacumine stipant)
423  Mons, inquam, qui radices a vertice ad imas
424  Vel bibula tantum terra vel constat arena,
425  Aut si quem saxum super impenetrabile late
426  Obtegat, ut pluviae nequeat liquor insinuari,
427  Haud ullos valet

vel terris ita magnus concitat aestus,
576  Aëris subito quoque fiant mobiliores
577  Particulis, ipsisque leves magis: inde necesse est
578  Impulsae a terris sensim in sublime ferantur.
579  Adde quod et junctae rapidi subtilibus ignis
580  Particulis una componunt aëre corpus
581  Hoc nostro levius; vel ita imminuuntur eaedem,

aquaї
596  Si gravior solito fit, uti se tollere longe
597  Non valeat, terrae sed valles integat imas,
598  Insideatque casis, et agrestia culmina inumbret,
599  Fit Nebula; a tenui quae non distare videtur
600  Nube, nisi in superis haec quod suspenditur auris
601  Altior ac levior: contra depressior illa
602  Obnubis nigro terram velamine inhaerens.

673  Et vitem et ramos oleae frumentaque lustrant
674  Flentes, et circum demissis vultibus errant.
675  At, quae pertenues placida de nocte vaporum
676  Surgunt particulae, facile a frigentibus umbris
677  Densatae simul in guttas solvuntur aquarum:
678  Et matutinis foliis respergitur humor
679  Herbarum, Sol ante suo quam surgat ab

immotaque perstat,
762  Illa folliculum tolli vi cogit in auras.
763  Quam magis ut possis venti vim noscere sese
764  Expandentis, ubi est compressus, percipe causam.
765  Dico itaque a magnis id prorsum materiaї
766  Viribus aetheriae prodire; patentia rerum
767  Intervalla viasque means dum transit apertas.
768  Namque ubi marmoreum celeri pila eburnea casu

opus, ut subito compressi extrinsecus edant
812  Conatus contra validos, resilireque pugnent:
813  Exagitantur enim, velut omnia, materiaї
814  Aetheriae a magno, quae permeat undique, nisu.
815  Et quoniam aetheriae magis exagitantur ab igne
816  Particulae, intendi vis Aëris illa calore
817  Debet, et inde Aër fieri quoque rarior aestu:

cognoscere vires
821  Aëris esse queas, tali rem funditus omnem
822  Percipe ab exemplo: licet ignorare profecto
823  Id nequeas: nam saepe reor vidisse, vel illud
824  Audîsse a multis saltem inter mira relatum:
825  Scis certe, quod dicam, et caetera de genere horum
826  Multa, mihi quae mox etiam dicenda supersunt:
827  Attamen idcirco non praetereunda videntur.

descendere deorsum
934  Nec sinit: haud alia fieri ratione quod ulla
935  Posset, quam quod aquae tantundem pendere debet
936  Suspensae moles, quantum aeque crassa columna
937  Aëris, a nobis quae sese extendit in altas,
938  Qua locus aurarum cumque est, caeli regiones.
939  Proptereaque pari libratae pondere sese
940  Mutua sustentat, et aquae suspenditur augmen.

cum furit Auster, et omnem
975  Africus involvens nigrantibus aethera nimbis;
976  Aër quandoquidem leviorque et rarior aestu est.
977  Non tempestates tamen his praescire futuras
978  A causis dabitur, non omnes novimus ipsi
979  Praeterea, quae se immiscentes omnia turbent
980  Indicia, et certos nullo nos tempore reddant.
981  Scandit item calamum, sitienti desuper ore

1013  Esse potest. Primo, quoniam convertitur axem
1014  Versa super Tellus, seseque volutat in Ortum
1015  Semper ab Occasu, motus velocior illis
1016  Partibus efficitur, quae plus a cardine utroque
1017  Distant hinc illinc; Tellurem scilicet ipsam
1018  Qua secat Aequator mediam: quapropter oriri
1019  Partibus his Ventum motu celerante

1036  Qua via facta, fluant, aliaeque aliaeque sequantur
1037  Continuae ad Solis radios, vacuataque librent.
1038  Propterea Ventus nihil est, nisi percitus aër
1039  Atque fluens partemque a Sole impulsus in unam.
1040  Denique Sol aliis alia ratione videtur
1041  Efficere hunc Ventum, Zonae qui temperat aestus.
1042  Nam quia Sol radiis recta impendentibus undas

1065  In latera obliquo vel flamine tendat, et orbes
1066  Interdum in rapidos se torqueat, atque procellis
1067  Saeviat, horrisonosque insestet turbine pontum.
1068  Protinus a causis, quas paulo diximus ante,
1069  Quis jam posse neget ventos consurgere iisdem,
1070  Undique qui variis oriuntur partibus orbis?
1071  Inter eos tamen, et Ventum, qui frigore Zonam

eorum;
1076  Haud secus ac eadem dat causa perennibus undis
1077  Currere per terras fluvios, contraque protervos
1078  Torrentum sinit ire haud longo tempore fluctus.
1079  Praecipua a multis tamen horum causa petenda est,
1080  Exhalat semper quos terra, vaporibus; illi
1081  Per tractus educti occursantesque liquentes
1082  Aëris atque una commixti proelia pugnasque

1101  Hos inter totidem tibi sunt, et utrinque recedunt
1102  Ad latera; hiberno furit Euro – Auster ab Ortu
1103  Humidus; huic placidas contrarius asperat undas
1104  Caurus; at a Mauris trux advolat Africus oris,
1105  Terrificisque ciet pelagus vexatque procellis,
1106  Ut trepidi horrescant Nautae, portusque requirant;
1107  Demum Aquilo medius Boreamque flat inter et Eurum.

1127  Notus non alibi comburit Atabulus acri
1128  Frigore, uti Calabrum regionem infestat Iapyx,
1129  Cecropias ut item Sciron contristat Athenas.
1130  Horum causa queunt sublati a Sole vapores
1131  Esse e fluminibus lacubusve marive propinquo;
1132  Qui certas, poscente loci ratione situque,
1133  Protinus in partes aestu impellente ferantur.
1134  De genere

1272  Adsit propterea circum; nam, quo via nulla
1273  Est auris, si vase accensam lampada claudas,
1274  Exhaustove auris vacui sub fornice vitri,
1275  Flamma perit subito compressa a pondere fumi;
1276  Aëris hinc illam commoti spiritus auget,
1277  Avertit nimius sed ab ipsa pabula ventus.
1278  Rebus ab his patefit, cur fiant, Igne videmus
1279  Quae peragi;

pabula ventus.
1278  Rebus ab his patefit, cur fiant, Igne videmus
1279  Quae peragi; nexus admoti corporis omnes
1280  Nimirum qua vi dissolvat; deinde calenti
1281  Cur fit natura; a motu quod profluit omne;
1282  Postremo lucem cur mittat, et aëra claro
1283  Lumine diffundens circum convestiat Ignis:
1284  Scilicet id validis, Elementum hinc inde secundum

sed acumine debet,
1294  Propterea, quia jam contritae turbine partes
1295  Corporis haud valida possunt removere prementem
1296  Aëra vi; quare in coni tenuatur acumen.
1297  Utque a contactu gemina undae gutta liquentis
1298  Jungitur, inque unam pariter coit; ipsa, necesse est,
1299  Sic quoque flamma duplex, cum mutua tangitur, unum
1300  Efficiat conum: medio nam pulsus utramque

foras Elementa repente;
1342  Protinus ut primi subtilibus obsideantur
1343  Circum principiis Elementi: tum quia frangi
1344  Divellique solent percussae, atque excidere ictu
1345  A silice; avulsae, fit, uti seorsumque cadentes,
1346  Quandoquidem a primo septae undique sunt Elemento,
1347  Naturam calidi subito vertantur in Ignis,
1348  Scintillaeque volent tenues. hae Saepe per altas,

1343  Circum principiis Elementi: tum quia frangi
1344  Divellique solent percussae, atque excidere ictu
1345  A silice; avulsae, fit, uti seorsumque cadentes,
1346  Quandoquidem a primo septae undique sunt Elemento,
1347  Naturam calidi subito vertantur in Ignis,
1348  Scintillaeque volent tenues. hae Saepe per altas,
1349  Quas manus excussit Pastorum improvida, silvas

vix fit,
1381  Quo Sol et terras atque aëris imbuit oras.
1382  Illius hinc quantum tribuendum percipe luci,
1383  Quam multi in Terram dominari et in aëra credunt.
1384  Porro a turbato terrestria corpora motu
1385  Concipiunt Ignem; pariter velut ante probatum est,
1386  Cum scrutaremur quae fit natura caloris,
1387  Ut memini: a magna quoniam vi particularum,

in aëra credunt.
1384  Porro a turbato terrestria corpora motu
1385  Concipiunt Ignem; pariter velut ante probatum est,
1386  Cum scrutaremur quae fit natura caloris,
1387  Ut memini: a magna quoniam vi particularum,
1388  Quae perturbata motus ratione cientur,
1389  Expelli excludique secunda Elementa necesse est,
1390  Prima subire loco,

1399  Sulphuris atque olei naturam ut posse videmus
1400  Atque alia, ardescunt igni quaecumque propinquo.
1401  Propterea et volucres admoto abit ilicet Igne
1402  In flammas, Pyrium, pulvis, quem dicimus a re:
1403  Sulphure constat enim et carbonis partibus idem:
1404  Nam sulphur facile et carbones imbuit Ignis.
1405  Immiscetur item nitrum, constare fatemur
1406  valde quod rigidis e

inferiorem
1431  Decidit in nubem nubes cava, tangat ut illam
1432  Ante quidem extremis delabens protinus oris,
1433  Quam regione sui media; conclusus ibidem
1434  Ventus et a supera pressus gravitate cadentis
1435  Infernam magno perfringens impete subter
1436  Perscindet nubem: crepitum displosa repente
1437  Illa dat, et caeli per caerula commeditatur

1472  Mobilitate viget Fulmen; terraque sub ima
1473  Desuper intortum celeri plerumque sub ictu
1474  Conditur: interdum tamen, ut globus igneus, errans
1475  Cursitat huc illuc vel venti a turbine raptum,
1476  Comburenda trahunt vel quo sua pabula tractu;
1477  Propterea e terris quoque in altum surgere visum,
1478  In geminosque etiam hinc atque hinc diffindier ignes

lucida limbo;
1578  Prosiliunt porro flammantes inde columnae;
1579  Horridaque accenso praebent spectacula caelo:
1580  In varias abeunt formas variosque colores,
1581  Et veluti a ventis huc impelluntur et illuc,
1582  Discurruntque: tamen sunt raro corpore, namque
1583  Sidera per longas translucent undique virgas.
1584  Auroram Boreae multi dixere: sed illam

valido qui denique motu
1593  Accensi Arctoo dant magna incendia caelo.
1594  Verum quisnam adeo levis halitus aut vapor ullus
1595  (Nempe ut disjunctis terrae a regionibus illo
1596  Flamma ex attritu valeat succensa videri)
1597  Usque loci conscendat eo, tenuissimus aër
1598  Quo vix esse queat? neque enim reflectitur inde
1599  Noctu

1610  Ut Solem, longa qui cuspide saepe vel ipsam
1611  Sese ad Tellurem protendit, saepe vel ultra.
1612  Ergo ubi Telluris propior jam contigit aestum,
1613  Major inest ubi motus, eo divellitur a se
1614  Impete Parrhasiam partim projectus in Arcton,
1615  Oppositum partim, minor est ubi motus, in Austrum.
1616  Vis ea multa polum super alte cogitur; ad nos
1617  Dum valeat visi

foras ingentes denique flammas
1641  Concipiant illo ex conflictu, atque egredientes
1642   Com sonitu horrifico referant, ut credere vulgo
1643  Perfacile est, illis a montibus oppressorum
1644  Pro scelere immani poenas gemitusque Gigantum.
1645  Interdum incendî tantus sustollitur ardor,
1646  Protinus ut nigra caelumque diemque favilla

1696  Efficit, et valles exaequent mole profundas;
1697  Efficit, ut notos commutent flumina fontes,
1698  Inque alias migrent terraї orientia partes.
1699  Adde, quod evulsas a terris impete magno
1700  Abscindat terras, mediumque interserat aequor.
1701  Adde, novos medio quod tolat in aequore montes;
1702  Quodque superfusas descendat multa sub undas

frequentia Gentis
1741  Nobilitasque Virûm atque omnes servata per annos
1742  Libertas caelo tollebant fortibus armis
1743  Naturaque loci murorumque objice circum
1744  Defensam a validis vicini incursibus Hostis.
1745  Tot rebus Fortuna bonis invidit, et uno est
1746  Conata excidio res vertere funditus omnes.
1747  Tempus erat, vernis quo primas floribus herbas

vulneris ictu
1809  Expertes tamen huc atque illuc vociferantes,
1810  Vitaї nimium cupidi mortem fugitabant,
1811  Et terram effuso signabant sanguinis imbre:
1812  Interdum tamen a tergo velocior instans
1813  Mors veniebat ob exhaustas vel denique vires,
1814  Vel quia murorum deprensos desuper ingens
1815  Mactabat casus: nonnulli membra trahentes
1816  Post

seniumque Parentum
1826  Cum gemitu et lacrymis et luctisono ululatu
1827  Quaerentes sub eis, iterumque iterumque vocantes.
1828  Flamma vorax totam dein ingens orta per Urbem
1829  A consanguineis disjunxit denique moestos
1830  Corporibus, sanctoque ingratîs, pro fera fata!
1831  Vulsit ab officio. Nostris hoc denique deerat

spectantibus ejus imago;
14  Quamvis haec oculos feriat quoque perstringatque.
15  Non aliter (si fas conferre haec tenuia magnis)
16  Ingens dum summi longe Natura recessit
17  Numinis a nobis, et Majestate sua se
18  Involvit, lucemque habitat, quae impervia menti est;
19  Non minus ipsa quidem praesentem conspicuamque
20  Se facit in rebus, quas edidit, atque potenti

susceptum alicunde sit horum
83  Semen, vel parvis tum forte Volantibus illic
84  Ejectum, liquidas delatum sive per auras
85  Aëris, aërias nam tenuia multa per auras
86  Quolibet a ventis passim correpta feruntur.
87  Quod magis ut noscas, age, frustum include recentis
88  In phiala carnis, nullae penetrare Volantes
89  Ut possint, avidaeque super deponere semen;

velut cursor, quocumque jubetur,
175  It, redit; et longis excurrens undique nervis
176  Quoslibet in motum subita vi concitat artus;
177  Et rerum externis vel molliter exagitatus
178  A plagis properat regionem praecipitanter
179  Corporis in summam, et Reginae nuncius adstat,
180  Nulla mora est, Menti; mollique ea cuncta cerebro
181  Imprimit, et signis demonstrat singula certis.

Athenaeis in Gentibus est Hominum Mens,
202  At Lacedaemoniis ea pinguis crassaque terris;
203  Pinguis item Arctois in finibus atque remotis
204  Urbibus a pelagi longe pulsantibus undis.
205  At plerumque tamen vi pollent mentis et acris
206  Consilii multo loca fervida sole colentes,
207  Vel loca, qua salso spumant liquida aequora fluctu:

aequora fluctu:
208  Quandoquidem salis et magni natura caloris
209  Mobilitat tenues purgati sanguinis auras,
210  Et facit, usque magis raraeque levesque ferantur
211  Ast hinc a varia ne quis regione locique
212  Natura atque ipsis elementis denique tantum
213  Aestimet ingenia; o quoties quoque Principis artes
214  Et studia et leges, armorum et Martius usus

314  Nempe Animus ferit extemplo, quae in corpore nostro
315  Didita vis animae est, patefacta foramina pernix
316  Protinus illa subit membrorum, et commovet artus:
317  Nam recipit motum, qui parvo a mure vocatur,
318  Musculus; ejus enim similem gerit ipse figuram;
319  Ventre tumet quoniam medio, quem fascibus una
320  Componunt fibrae congestis; ultima tenuem
321  Desinere in

fibrasque rigavit,
407  Et proinde in sensus commercia reddidit omnes.
408  Tunc hilares ad opus consurgimus, atque receptis
409  Viribus ad magnos properamus sponte labores.
410  A perturbato motu horum saepe vaporum
411  Exoritur capitis morbus, quo cuncta videmus
412  ante oculos nobis verti, terramque rotari
413  Sub pedibus, pariterque uno nos turbine ferri:

474  Protinus albentem in succum longeque liquori
475  Consimilem lactis. Quibus id tamen esse videtur
476  Fermenti genus in nobis merito inficiandum,
477  A motu repetunt omnem rem, viscera semper
478  Quo concussa terunt epulas, et mollia reddunt
479  Pabula, quo pariter lacerantur inania motu:
480  Inde Famis faciunt sensum; inde alimenta resolvunt

lumine dextro
560  Corporis unius faciem viridemque sinistro.
561  Sunt qui uno majora minorave corpora coram,
562  Quam cernant alio. Quapropter nonne fatendum est
563  Res etiam a nobis varia fors mole videri?
564  Quis scit, an hunc montem, quem summis dicimus ambo
565  Nubila ferre jugis et caeli tangere templa,
566  Quis scit, an aequali videas tu tollier auctu,

dedit, Oceanique
616  Sulcat adunca vias; imum contingere fundum
617  Quamvis interdum demisso pondere funis
618  Non valeat, quantum nec aquae signare profundae
619  Sit spatium, tamen a scopulis et syrtibus aequor
620  Id tutum docet esse, quod unum noscere refert.
621  Eja age nunc, Sensus quo pacto quisque sua re
622  Afficiatur, habe. Primo non sedibus unis

vi motus perculit acri;
668  Turbatur pariter sensu Mens aegra molesto,
669  Tristis et ingenti percellitur icta dolore.
670  Si manus in pugna permixta caede calenti
671  Abscissa a trunco cui decidat, atque trementes
672  Jam per humum digitos agitet moribunda; queretur
673  In digitis tamen atque manu sentire dolorem
674  Truncatus, parti velut ac foret integer illa

manus constabat, fertur ab illo
679  Vulnere supremas Animaї impressus ad oras
680  Vehemens motus; uti Mens acri percita sensu
681  Vim partes ad eas referat dirumque dolorem,
682  A queis commotae diduntur vulnere fibrae,
683  Commotae haud aliter, quam si manus adsit: oportet
684  Quapropter, dolor in digitis videatur et ipsa,
685  Quae trunco est avulsa, manu, longeque relicta.

Erebi damnata cavernis
701  Mens tristes agitet curas, perquamque molesto
702  Tartareae ad motum flammaї conficiatur
703  Infandi sensu veluti combusta doloris?
704  Gustus item a tactu quoque gignitur, inque palato
705  Isque fit in lingua, multis quae tota videtur
706  Composita e fibris contextis inque plicatis
707  Inter se varie: facili ratione movetur

851  Aëris et minui fremitus missamque necesse est
852  Turbari, ut nequeas verba internoscere, vocem.
853  Utque solent pelagi glomeratis orbibus undae
854  Saepe repulsari objectis a littoris oris,
855  Et non confusos alia de parte recurvi
856  Circuitus orbes sinuare retroque referri;
857  Sic quoque non aliam rationem reddere possis,
858  Quo pacto formas

916  Majori non crebra nimis; fit acutior idem,
917  Protinus auraї cum vis vibrata frequentes
918  Inque brevi spatio cursus agit atque recursus:
919  Propterea gravis a majori corpore prodit;
920  Illum nempe gravem, cum longa est, tibia reddit;
921  Si contra brevior constet, Sonus exit acutus.
922  Hinc tibi multarum tot sunt discrimina vocum,

Patres sanctumque Senatum,
997  Laetitiae aut festis augenda ad signa diebus:
998  Primo pendentem per funem concita motu
999  Se tenui vibrant; sed ubi rediere, repente
1000  Additur a validis nova vis transmissa lacertis,
1001  Quae facit ut majus spatium magis icta peragrent;
1002  Urgent deinde novos itus tentantia vires
1003  Usque novae; quare quia tempore quaelibet apto

1027  Saepe agitentur, ubi Sonitus quid fundere certos
1028  Auditum: sed non opus haec monstrare videnti est,
1029  Nam modo dicta, tibi cum sint bene cognita, clarant.
1030  Hic equidem a vero non longe absistere quosdam
1031  Credimus, e multis qui partibus aëra dicunt
1032  Constare, ut variae sint vires officiumque,
1033  Et varia illarum natura, nec una potestas;

idem.
1071  Hinc si, quod stadiis tempus respondeat octo,
1072  Constet (tot stadiis jam respondere notatum est,
1073  Quino quo vibrat se pulsu arteria, tempus),
1074  Possumus, a nobis quantum loca, noscere, distent.
1075  Nam si praeteriens magno ratis aequore longe
1076  Fulguret, exploso crepitumque det aere; repente
1077  Id numera tempus, crepitum quo scilicet acrem

quit regione viaї
1113  Pergere, in ingressu sed coeptam cogitur ipso
1114  Inflexus mutare viam: si densius extet,
1115  Quod refracta subit radii lux, corpus; ut auris
1116  Aëris a raris liquidas cum transit in undas,
1117  In durum ex undis vel migrat et aëre vitrum;
1118  Se merget magis, et cursu breviore meabit,
1119  Et minus obliquo: sed contra obliquior exit

1122  Remus; quandoquidem radii, quos mersa remittit
1123  Pars ea reflexos, ubi jam venere sub auras,
1124  Franguntur, fractique magis regione feruntur
1125  Obliqua, et se demittunt a tramite coepto.
1126  Quod magis ut noscas, age, labro immitte vacanti
1127  Clarum ex argenti fulgore numisma vel auri;
1128  Deinde recede pedem referens paulisper utrumque,

1154  Flectuntur; quoniam mediorum Vorticum, oportet,
1155  Multiplex variumque meando iter ingrediantur;
1156  Sidera quis temere in caeli regione manere
1157  Dicat ea, a nobis qua fulgida conspiciuntur?
1158  Et quia franguntur, dum vitrum obliqua cadentes
1159  Transmittunt radii; si forma lentis id extet,
1160  Scilicet a parti cum paulum assurgit utraque

regione manere
1157  Dicat ea, a nobis qua fulgida conspiciuntur?
1158  Et quia franguntur, dum vitrum obliqua cadentes
1159  Transmittunt radii; si forma lentis id extet,
1160  Scilicet a parti cum paulum assurgit utraque
1161  Convexum, radios non recto desuper omnes
1162  Excipere incursu poterit; verum undique fractos
1163  Colliget, et puncto, faciet, jungantur in uno;

radiorum viribus ignis
1166  Conjunctis oritur: quod si pars utraque contra
1167  Concava sit vitri, opposita ratione necesse est
1168  Confracti ingressu simul egressuque recedant
1169  A sese radii disjuncti mutua lucis
1170  Huc illuc, vulgoque per aëra dispergantur.
1171  Haec inserta tubis aptare est vitra repertum,
1172  Ut longe positas nobis longeque remotas

miracula contemplamur
1183  Naturae, majora suae quae denique nusquam,
1184  Rebus quam in minimis, spectacula praebuit artis.
1185  Jam Speculi non posse vias penetrarier intro
1186  A radiis, supera quoque dixi, lucis; at illo
1187  Omnes reflecti offensu, subitoque repelli.
1188  Propterea rerum variarum apparet imago
1189  In Speculo; quoniam

partium eodem,
1193  Ad Speculum offendit veniens quo lucis imago.
1194  At super his quoque scire licet, quod, rectus in aequor
1195  Si Speculi radius super incidat, exilit idem
1196  A Speculi laevore via quoque rectus eadem;
1197  Sin cadat obliqua veniens regione viaї,
1198  Ex alia obliquus pariter se parte reflectet:
1199  Haud secus, ex aliqua quam si pila parte superne

venirent:
1209  Illaque propterea visas referamus, oportet,
1210  In loca res, radiis quae respondere videntur,
1211  Nostra licet fracti detergant lumina, rectis.
1212  Non tamen a Speculis, quae constant aequore laevi,
1213  Transferri res haec ratioque valebit ad illa,
1214  Extima queis facies convexa aut concava constat:
1215  Concava namque augent pariter removentque figuras;

vulnere corda.
1230  Hinc etiam omnigenos gigni fateare Colores
1231  Est opus in rebus: namque ut reflexa videri
1232  Lumina res faciunt radiorum, ita corpora reddunt.
1233  A quibus exiliunt, vario contincta colore.
1234  Candida cernis enim, quae ex omni parte remittunt
1235  Omnes vi multa radios, et lumina vibrant
1236  Undique: sed contra nigrant ea corpora, multis

1261  Lumen ab offensu: quod uti cognoscere possis,
1262  Percipe nil aliud radiorum luminis esse
1263  Naturam (liceat supera quoque dicta referre),
1264  Quam nisum medio fugiendi a Sole pilarum,
1265  Alterius, memini, quas diximus esse Elementi.
1266  Ergo percussum faciat si corpus (ut illud
1267  Constat inaequali contextum fronte), pilarum
1268  Se circa ut

et jam Sol lumina profert,
1376  Caelestem variis simulare Coloribus Irim.
1377  Obliquos radios etenim in se gutta receptans
1378  Frangit in ingressu; tum posteriore reflectit
1379  A latere, ex ista queis parte exire negatum est.
1380  Hinc aliud tentant illi latus, unde sub auras
1381   Efugisse queant, sed non impune; sub auras
1382  Nam redeunt fracti, et

1381   Efugisse queant, sed non impune; sub auras
1382  Nam redeunt fracti, et candentis lumina lucis
1383  Hic mage discerpunt iterum in diversa, recedunt
1384  A sese quoniam divisi, abeuntque Colores
1385  In varios: veluti adversum si vitreus alte
1386  Plenus aqua globus ad Solem educatur, et ipsum
1387  Spectes tu Solis positus de parte, Coloris

1393  Ordine item deorsum videas hoc ire Colores:
1394  Circum at si guttae sint undique, flectere circum
1395  Versicoloratum se cernes lumen in arcum;
1396  Namque pari radios ratione a Sole receptant
1397  Circum dispositae guttae, et ratione reflectunt
1398  Ad nos deinde pari, paribusque Coloribus arcus
1399  Propterea ductus circum pingatur oportet.
1400  Irim

aquaї
1405  Ingresi radii: quod idem pila vitrea montrat,
1406  Si suspendatur paulo tamen altius, ante
1407  Quam suspensa fuit, quoniam transire videtur
1408  Paulatim saliens a rubra luce per omnes
1409  Exinde at fuscos mage pallidulosque Colores.
1410  Ire coronatum Solem Lunamque videmus
1411  Interdum, et varios ambire utrumque Colores;
1412  E tenui

1443  Pupula nomen habet. Demum quae tertia constat
1444  Membrana, in fundo est Oculi, contexta minutis
1445  Reticuli in formam fibris, gignuntur ab uno
1446  Quae nervo, veluti plexi uno a stipite rami.
1447  Interiora tamen nigro penetralia muco
1448  Obsita sunt Oculi, ne possint clara reflecti
1449  Lumina, nec radii sensum turbare repulsi.
1450  Tres etiam Humores

1465  Per nervum motus; qui certo foedere Menti
1466  Significant, Oculis transmissum est quidquid apertis.
1467  Utque ea, quae dico, constent manifesta, nec ulla,
1468  Ni temere, a quoquam possint ratione refelli;
1469  Obstructis foribus semota luce diei
1470  Coeca domus tenues tantum per tenue foramen
1471  Admittat radios; qui protinus excipiantur

ratione refelli;
1469  Obstructis foribus semota luce diei
1470  Coeca domus tenues tantum per tenue foramen
1471  Admittat radios; qui protinus excipiantur
1472  Convexo hinc illinc a vitro: proinde videbis
1473  Haud procul inter se collectos jungier una,
1474  Pingereque in cana rerum simulacra papyro,
1475  Illapsi quarum radii per tenue foramen,
1476  Errantesque

1502  Obvia contingant, hinc illinc, dextera quae sint
1503  Laevaque, percipient; baculo licet illa sinistro
1504  Mutuo in offensu tangantur, laevaque dextro.
1505  Et quoniam in partes a puncto corporis omnes
1506  Quolibet innumeri lucis saliuntque fluuntque
1507  Reflexae radii; si cominus ejaculentur,
1508  Distracti inter se venient magis insinuantes,
1509  Quam si

1542  Contingant Oculos; minus ut distracta penetrent
1543  Porro acies, tunicaque queant conjungier ima.
1544  Oppositum huic vitium est Oculorum, quae sita paulo
1545  Longius a nobis jam sunt, non posse videre,
1546  Proptereaque oculos nimium inclinare tuendo.
1547  Hujus causa mali pariter contraria debet
1548  Esse, quia anterior nimium convexa tumescit

1547  Hujus causa mali pariter contraria debet
1548  Esse, quia anterior nimium convexa tumescit
1549  Pars Oculi, longeque intus membrana recessit
1550  Ultima: proinde minus distracti a corpore longe
1551  Amoto radii venientes ante coibunt
1552  Refracti variis Oculorum humoribus, ipsam
1553  Quam tangant tunicam. Quapropter corpora debent
1554  Esse propinqua,

1556  Efficere, ut coëant membrana denique in ima.
1557  Eximius vitris idcirco, concava quae sunt,
1558  Usus erit: quoniam dispergunt transgredientes,
1559  Disque trahunt radios a sese mutua, ut illi
1560  Membrana possint illapsi jungier ima.
1561  Queis convexa nimis lens est Crystallina, possunt
1562  Corpora, si prope sint, quoque

1622  In tenebris patefit tenuique in lumine lucis
1623  Latior: in claro contra fulgore diei,
1624  Namque ita servatum est, radios arctatur ob acres.
1625  Proin subito in nigras si clara a luce cavernas
1626  Commigremus, erit, primo nil cernere ut intus
1627  Possimus, quoniam subito latescere non quit
1628  Pupula: quapropter tenues paucique

veniens tunc illa vel ortu
1653  Clara minus lux est, densisque obtunditur auris;
1654  Pupula propterea fit latior; unde necesse est
1655  Amplior in nostris Oculis pingatur imago
1656  A radiis, circum extremis a sideris oris
1657  Qui veniunt, adituque mage insinuantur aperto.
1658  Adde quod hi liquidis plus infringuntur in auris
1659  Redentes terram et tranantes aëra densum.

1653  Clara minus lux est, densisque obtunditur auris;
1654  Pupula propterea fit latior; unde necesse est
1655  Amplior in nostris Oculis pingatur imago
1656  A radiis, circum extremis a sideris oris
1657  Qui veniunt, adituque mage insinuantur aperto.
1658  Adde quod hi liquidis plus infringuntur in auris
1659  Redentes terram et tranantes aëra densum.
1660  Et tamen

a sideris oris
1657  Qui veniunt, adituque mage insinuantur aperto.
1658  Adde quod hi liquidis plus infringuntur in auris
1659  Redentes terram et tranantes aëra densum.
1660  Et tamen a nobis mage tunc ea sidera distant,
1661  Alti quam cum se suspendunt cardine caeli.
1662  Nam mole pari haud aequis si corpora distent
1663  A nobis spatiis,

Et tamen a nobis mage tunc ea sidera distant,
1661  Alti quam cum se suspendunt cardine caeli.
1662  Nam mole pari haud aequis si corpora distent
1663  A nobis spatiis, debet minus esse videri,
1664  Quod magis abductum est, majore sed augmine contra,
1665  Quod propius: quoniam extremis de finibus hujus
1666  Emissi radii sese breviore secabunt

1671  Quem faciunt radii: quoties minor angulus ergo est,
1672  Apparet toties minor ejus corporis auctus;
1673  Nam minor ipsius depingitur intus imago.
1674  Porticus idcirco, cum summa a parte videtur
1675  Longa, pari quamvis hinc inde stet edita ductu,
1676  Paulatim angusti tamen in fastigia coni
1677  Contrahitur jungens supera imis, dextera laevis.
1678  Et quoniam

1715  Cum motis aeque atque ab eadem parte refertur
1716  Rebus: at hae citius si currant, ire retrorsum
1717  Apparet, sequitur quia segnius: illud at ipsis
1718  Denique si rebus, quibus a Cernente refertur,
1719  Sit velox magis et pernix, videatur, oportet,
1720  Tantum, plus celeri rapitur quantum impete, ferri.
1721  Consimile est, vehimur cum nos per caerula puppi:

tramite cursus;
1780  Tramite decurrens Oculis illabitur illo
1781  Lux, tunicamque super diversa ab imagine flammae
1782  Parte cadit; radios hinc ire per aëra circum
1783  Cernimus a flamma, et longo discurrere tractu.
1784  Postremo varios Animi scrutemur, oportet,
1785  Affectus, qua nos intra ratione genantur.
1786  Principio, cum quam video, plerumque videre

1807  Cum quid enim insuetum nobis sese objicit, intus
1808  In cerebro insuetas quoque protinus aura vaporum
1809  Procudit formas; quas excita percipiens Mens
1810  Tantum suspensa a mira novitate tenetur:
1811  Hoc Admirari nos dicimus: inde necesse est,
1812  Aut oriatur Amor, si res percepta videri
1813  Conveniens potis est, Odio tentetur ab acri
1814  Aut

1836  Praetereaque nihil rerum, quaecumque lacessunt,
1837  Percipere ullarum Mentem sinit; usque adeo re,
1838  Immemor ipsa sui quoque, fixa moratur in una.
1839  Noxius hic Stupor est. ast a novitate teneri
1840  Defixum, atque diu miris haerescere rebus
1841  Juverit; hinc quoniam rerum natura novarum
1842  Longum Admiranti tandem detecta patescit;
1843  Altius et molli

32  Ignores, regio, quo debes tendere, nunquam
33  Possis carpere iter, quod recta protinus illuc
34  Te ducat, reddatque loco: namque ipse ferare
35  Avius a vera longe tellure necesse est.
36  Nec vero quemquam mentis contendere sanum
37  Posse putem, nullum Finemque Bonumque videri
38  Naturam saeclis Hominum mortalibus ipsam
39  Summum

ore
42  Multa, licet, simili ratione: haud esse potentem
43  In rebus Dominum, praesit qui providus Orbi,
44  Omnia fortuitus sed Casibus edita dicat
45  Constare, atque eadem servari a Casibus isdem.
46  Quod quoniam a vera quantum ratione recedat,
47  Jam supera ostendi tibi primo in carmine, totamque
48  Hanc rerum Summam, quam vasta est quantaque, totam
49  Eductam

haud esse potentem
43  In rebus Dominum, praesit qui providus Orbi,
44  Omnia fortuitus sed Casibus edita dicat
45  Constare, atque eadem servari a Casibus isdem.
46  Quod quoniam a vera quantum ratione recedat,
47  Jam supera ostendi tibi primo in carmine, totamque
48  Hanc rerum Summam, quam vasta est quantaque, totam
49  Eductam e nihilo divina a Mente probavi,

46  Quod quoniam a vera quantum ratione recedat,
47  Jam supera ostendi tibi primo in carmine, totamque
48  Hanc rerum Summam, quam vasta est quantaque, totam
49  Eductam e nihilo divina a Mente probavi,
50  Quid superest? nisi, non temere et non forte creatos
51  Cum videas Homines summa at ratione, putare
52  Certum directos in Finem hos esse Bonumque,
53  Scilicet

non forte creatos
51  Cum videas Homines summa at ratione, putare
52  Certum directos in Finem hos esse Bonumque,
53  Scilicet extremum in Finem, ad quem cuncta referri
54  Est opus, a nobis quae fiunt cumque (neque ipse
55  Praeterea rem se supera referatur ad ullam),
56  Scilicet inque Bonum summum, quod propter avemus
57  Caetera, at hoc sese propter longe omnia supra

una.
84  Propterea, cum res varie mutentur, oportet,
85  Tempore pro vario gratae videantur ut esse
86  Ingrataeque: ideo nunc aversamur easdem,
87  Nunc cupimus nobis: epulas ut rejicit a se
88  Jam Conviva satur, vacuus quas ante petebat.
89  Impia praeterea cui turpant crimina vitam,
90  Esse bona ex aliqua debent ea parte videri:
91  Nam vel jucundo mentem