Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: a Your search found 24234 occurrences
First 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 22554-22727:22554. Škrlec Lomnički,... . Status actualis oeconomiae... [Paragraph | Section] et commercii
dominum Nicolaum Skerlecz de Lomnicza,
Ins. Ord. S-ti Stephani Reg. Apost. Equitem, I. Comitatus Zagrabiensis supremum
comitem, S. C. R. A. Maiestatis act. intimum status consiliarium, ordinatae
regnicolariter deputationis commercialis
alendis suis incolis non sufficit. E converso producit metalla, semimetalla,
lapides pretiosos, et tantam, quae vix exhauriri possit salis quantitatem.
Meridionalis si solam Hungariam spectes, a Septentrionali hac
linea usque Dravum et Danubium protenditur, si eam
cum partibus adnexis assummas, usque Mare Adriaticum procurrit.
Habet quidem haec quoque regio complures
rei peccuariae perquam
idoneum, et ideo Septentrionalem Regni partem frumento, adiacentes vero
Germanicas provincias et hoc, et peccoribus providet.
Meridionalis haec Regni pars in respectu commerciali in tres iterum partes a
ratione principalium duorum fluviorum, qui eam in totidem partes secant,
dividi debet, nimirum in Cis-Danubianam, quae Austriae,
Styriae, et, si partes adnexae una summantur, Carnioliae adiacet,
ad
Sopronium protensum ad 6. milliaria lacum Fertő cuius stagna
usque Rabam fluvium protenduntur. Inter Danubium vero et Dravum extensum ad
12. milliaria lacum Ballaton collocavit, cuius paludes cum a
Canisiensibus, quae Muram contingunt, non procul distant, sicque paratam
duos insignes communicationis canales efformandi occasionem suppeditavit.
§. 5.
seu priorum temporum iniquitate tantas paludes
habent, ut si istae in rite efformandos canales contrahantur, hi ferme
viarum beneficium supplere possint.
§. 6. E converso a meridie et Septentrione nonnisi difficilem per axem
exitum habet.
Minus propitia est Hungariae relate ad externam communicationem
situatio. Alluit quidem adnexas partes a meridie Mare
§. 6. E converso a meridie et Septentrione nonnisi difficilem per axem
exitum habet.
Minus propitia est Hungariae relate ad externam communicationem
situatio. Alluit quidem adnexas partes a meridie Mare
Adriaticum verum in hoc nullus ex Hungaria navigabilis fluvius
effunditur. Fluvialis versus illud navigatio Carlostadii et
respective Kosztaniczae desinit, inde nonnisi per
effunditur. Fluvialis versus illud navigatio Carlostadii et
respective Kosztaniczae desinit, inde nonnisi per asperas, ad
plura milliaria protensas Croatiae Alpes ad mare perveniri potest.
A Septentrione influit quidem Popradus in Vistulam, qui se deinde in mare
Balticum effundit. Verum Popradus primo in finibus Regni naves easque
minores tantum sustinet; donec ad eum pertingatur aspera perinde per longam
montium
coepit propagare. Cum
systema libertatis huius in eo situm fuerit, quod incolae eiusmodi villarum
non tantum de mobili sua substantia, sed de immobilibus etiam fundis plenam
disponendi habuerint libertatem, quod a Teloniorum et Naulorum persolutione
immunes fuerint, denique quod in Personalibus et
realibus causis nonnisi coram proprio magistratu potuerint
conveniri, debuit itaque systema hoc prima commercii
veterani Confiniarii Militis Fundus confletur. Ita rediit iterum aequabilis
inter Hungariam et Germanicas Provincias relatio Politico-Commercialis,
neque ullae longo postea tempore quaerelae contra Tricesimale earum Systema
a parte Hungariae movebantur. Verum progressu temporis ipsa etiam illa
mediae Tricesimae auctio tam in Hungaria, quam etiam in Germanicis
Provinciis aerario Regio influxit: neque tamen propterea Legislatio
Hungarica seu merces
prohibuit. Status e contra Germanicarum
Provinciarum cum formali adhuc Comitiorum Iure gauderent, non tantum
Producta Hungarica variis Commercialibus Taxis, vulgo Landstaatliche
Auflagen ultra Stabilitum iam 5 a 100. Portorium gravarunt, sed
absolutam etiam eorum Prohibitionem saepius procurarunt. Ita vini Hungarici
ne in exteras quidem Provincias per sui gremium eductionem
admittabant, Hungaricis Animalibus cum prorsus
partes ab
Oriente Turcicae Provinciae continuo concludant, ipsum tamen
Provinciale nuspiam immediate contigunt; Hungaricum enim
Provinciale Transylvania et aliqua Confinii Temessiensis pars a
Valachia et Moldavia intercipit.
Croaticum vero Provinciale a continua Bosnia
et Servia per Sclavonicum Banale et Carlostadiense Confinium
immediate contigunt; Hungaricum enim
Provinciale Transylvania et aliqua Confinii Temessiensis pars a
Valachia et Moldavia intercipit.
Croaticum vero Provinciale a continua Bosnia
et Servia per Sclavonicum Banale et Carlostadiense Confinium
continuo intercluditur. Cum in Statu militari, de natura sui Systematis
necessaria commercio Libertas locum habere non
natura sui Systematis
necessaria commercio Libertas locum habere non possit: cum instituta
Militaria varios Mercatorum Speculationibus obices adferre queant: denique
cum confinium Carlostadiense iam ipso Vectigalis Systemate a Provinciali
discernatur, favorabilis licet cum his Provinciis nexus
Politico-Commercialis haud magnum in Regni commoda effectum adhuc praestare
potest.
Augustus Josephus 2-us Anno 1784.
Commercialem cum Aula Moscovitica ad 12. Anno Tractatum inivit. Per hunc
Moscovia Vini Ordinarii Hungarici Portorium, pro uno Axthoff
(quatuor circiter continet Antalkones) a sexaginta ad quatuor rublas, 50
copecias, confecti vero ex uvis passis, ad huius Dupplum reduxit, Insuper ut
Commercium Crimeae florentius reddat, ab omnibus seu per
Austriacos, seu per Moscoviticos Mercatores in
Crimeae florentius reddat, ab omnibus seu per
Austriacos, seu per Moscoviticos Mercatores in huius portus inducendis
mercibus Austriacis, unam ordinarii Portorii quartam remisit. Augusta vero
Aula nostra a Moscoviticis pelliceis mercibus, cutibus, Loris Bagaria
dictis, et praeparatis Balenarum ovulis vulgo Kaviar, Portorium
diminuit; ac ab omnibus seu per Austriacos seu per Moscoviticos Quaestores
ex Portubus
Galliciam Portorium Vectigalis arbitrio obnoxia manet.
§.18. Cum reliquis Septentrionalibus statibus nullam habet
Politico-Commercialem relationem
Cum aliis, a quibus Hungariam Germanicae Provinciae intercludunt, externis
statibus, veluti Borussia, Imperio Germanico, Dania Svecia et Hollandia
nullam Hungaria habet Politico Commercialem relationem, viguit tamen condam
inter Hungariam
Borussicam Silesiam ea physica Communicatio, ut ex illa
in hanc multum Vini Hungarici, vicissim vero multum Telae
illatum fuerit, sed et hanc auctum post ennatas in Austriacis Ditionibus
copiosas Telae Fabricas, a parte Austriaca quoad Telas a parte
vero Borussica quoad Vinum Portorium intercepit. Vigebat etiam olim copiosa
Boum Hungaricorum in Imperium Germanicum Eductio, verum Provinciales in
Austria impositiones ut §.
ut ex illa
in hanc multum Vini Hungarici, vicissim vero multum Telae
illatum fuerit, sed et hanc auctum post ennatas in Austriacis Ditionibus
copiosas Telae Fabricas, a parte Austriaca quoad Telas a parte
vero Borussica quoad Vinum Portorium intercepit. Vigebat etiam olim copiosa
Boum Hungaricorum in Imperium Germanicum Eductio, verum Provinciales in
Austria impositiones ut §. 14. apparuit eductionem eorum admodum
eductionem eorum admodum
diminuerunt. Ita Hungaria vix iam physicam aliquam cum exteris his statibus
communicationem habet, ubi tamen cum illa pauca adhuc superflua
Artefacta habeat, cum iis vero, quae eidem a Domestica
necessitate redundant, Naturae Productis, non possit omnes Europae
Provincias providere; plurimum interesset, ut qua per Tractatus, qua etiam
vectigalis favore cum iis adminus exteris Provinciis ad favorabilem
excolendum suscepit,
ut per illud Germanicis, per hunc autem Hungaricis et Croaticis mercibus
exitum ad exteras Regiones procuret. Ut primum Scopum attingat sumptuosam
per inhospites Styriae et Carnioliae montes viam a suo nomine
Carolinam Germanicam dictam, e centro Monarchiae id est
Vienna usque Tergestum instauravit, hic portum construere coepit locumque
quanquam exilis adhuc Oppidi formam eotum praeseferret, pro Portu
pro Portu Libero
declaravit.
Ut Croaticis Hungaricisque pariter mercibus exitum aperiat, aliam per Alpes
Croatiae viam Carolinam Croaticam dictam, instauravit; formatum
iam a Natura Portum Regium artis insuper subsidio ad omnigenam securitatem
et commoditatem perduxit; eundemque sensim impopulandum sibi proposuit,
verum gloriosos hos conatus subsecutum, quo Possessione Regni Neapolitani
decidit
decidit Bellum, intercepit.
Augusta Maria Theresia vix Confecto Successionali Bello Paterna Consilia
reassumpsit. Ut Germanico Commercio prospiciat, Privilegium Liberi Portus
pro Tergesto renovavit, coeptamque a Patre suo unam Portus Alam perfecit. Ut
Hungarico etiam Commercio subveniat, cum Portus Regius necdum impopulatus
foret, Flumen quod a Croatico Limite nonnisi exiguo rivo
intercipitur, et a Portu Regio vix horae
prospiciat, Privilegium Liberi Portus
pro Tergesto renovavit, coeptamque a Patre suo unam Portus Alam perfecit. Ut
Hungarico etiam Commercio subveniat, cum Portus Regius necdum impopulatus
foret, Flumen quod a Croatico Limite nonnisi exiguo rivo
intercipitur, et a Portu Regio vix horae intervallo distat, pari Liberi
Portus Privilegio donavit. Verum nullae adhuc eotum per Croatiam usque
Carolinam viae instauratae; necdum Savus et
renovavit, coeptamque a Patre suo unam Portus Alam perfecit. Ut
Hungarico etiam Commercio subveniat, cum Portus Regius necdum impopulatus
foret, Flumen quod a Croatico Limite nonnisi exiguo rivo
intercipitur, et a Portu Regio vix horae intervallo distat, pari Liberi
Portus Privilegio donavit. Verum nullae adhuc eotum per Croatiam usque
Carolinam viae instauratae; necdum Savus et Colapis, quibus adversis usque
dissitum duabus tantum a
et a Portu Regio vix horae intervallo distat, pari Liberi
Portus Privilegio donavit. Verum nullae adhuc eotum per Croatiam usque
Carolinam viae instauratae; necdum Savus et Colapis, quibus adversis usque
dissitum duabus tantum a Carolina Postis Carlostadium perveniri
potest, repurgati fuerunt. Itaque ipsum etiam Commercium Hungaricum per
Pettovium Tergestum inclinare coepit. Circumstantia hac
adeo naviter 2.
procurabat Intendenza Tergestina Directionem Commercii
Hungarici huic concredidit.
Augustus Iosephus II ut mercibus Hungaricis et Croatici faciliorem adhuc
exitum procuret, novam a nomine suo Iosephinam dictam viam
Carlostadio usque Segniam perduxit, sublatoque Portorii inter tres has vias
discrimine, Carlostadium perinde atque Pettovium
pro Commerciali ingressus
Hungariae nunc etiam in septem et
medio Millione tuto assummmi posse videtur.
§.24. Populi ab Industriam Dispositio.
Hungaria adnexaeque partes non a solis Hungaris, sed ab aliis etiam
gentibus Croatis, Sclavis, Germanis, Rascianis, Armenis, Ruttenis,
Valachis, Iudaeis, Zingaris coluntur. Hungara Plebs vetus rei pecuariae
studium, velut genus vitae minime
alii serici culturam in subsidium subsistentiae vocant. E
re pecuaria et quidem pecorum cornutorum
distractione potissimum subsistit illa Regni pars, quae a Comitatu
Hevesiensi tam cis quam trans-Tibiscum intra Danubium et ferme
Transylvaniae limites concluditur. E lanae oviumque
distractione plurium quidem comitatuum incolae subsidiarium sibi
orientalem quae iuxta limites Transylvaniae procurrit,
et meridionalem quae per Alpes Croatiae usque mare
protenditur. Verum hic iam necessitas industriam procuravit. In 1-ma et
2-a res metallurgica et salinaria ut plurimum viget, et hic populus
impensis in harum culturam operis se sustentat. Ubi haec merendi occasio
defficit, metendo et falcando in planis Comitatibus subsistentiam
quaerit.
Denique Posonium cum et Danubio adiacent, et Austriae
limites proxime contingat Civilem ut plurimam industriam exercet.
Sopronii quia nec Vienna nec a Styriae limitibus procul
distat: Iaurini et Comaromii quia Danubio
adiacent: Budae et quia illam Danubius praeterfluit, et
quia Dicasteriorum praesentia Circulationem
numerant Civitatem.
Universim nisi Sterilitas in aliqua extera Provincia eveniat, Hungariae
vix dimidiae frumenti et vini, quod producit partis debitum fructum
capere potest; ipsorum peccorum notabilem saepe a Domestica necessitate
et quaestu superfluam quantitatem habet. Ut usus agrorum magis varius
efficiatur, capit quidem hinc inde nam etiam Tabacae Cultura exerceri,
sed nec haec in hos adhuc limites attingit.
in singulo loco
moram traxisse videtur. Itaque an sit in Hungaria aliquod solum, quod vi
indolis suae ita excellens Triticum, sicut promontorium Tokaiense Vinum
producat? vel vero: an huius qualitas unice a modo et gradu Culturae
pendeat, necdum satis exploratum est.
Quoad Foenum
Pratorum eadem ferme, quae Agrorum ratio est: ubi redundant, in naturali
ex uvis passis
conficiendi norma e Tokaiensi iam ad pleraque generosiora Regni
Promontoria propagata est. Compluribus in locis vites iam ad ordinatas
lineas plantatae sunt. Et ideo cum Vini qualitas potissimum a Vinearum
Situatione, et soli indole pendeat, Promontoria vero Hungariae
multiplicem et situm et glebam habeant, vix est aliqua vini species quam
Hungaria non producat. In unico forte componendi et conservandi
ac praesertim
Comitatus Scepusiensis Incolae Moscoviticum semen sponte adhibere idque
tanto cum successu ut productum ex eo Linum ad 4 pedes assurgat, et
Moscovitico vix aliquid concedat, cum partes illae multas a laboribus
agriculturae vacuas manus habeant. Productis etiam Lini notabiliter
adaucta est, et si naturalis Industriae Cursus spectetur porro etiam
quotannis augebitur.
Verum ne in
potuerit. Degenerat illud
quotannis, exterum autem semen omni anno procurare, magnam, quam
Industria haec adfert utilitatis partem partem intercipit.
In aliis Regni partibus vix adhuc aliquid lini a Domestica necessitate
superest, neque id ultra mediocrem qualitatem assurgit, quanquam paratam
habeat per Littorale eductionem, imo aliqui Germanicis Provinciis
viciniores Comitatus producto hoc inde se provident.
et de Canabibus hinc inde per Regnum, ac de Lino
quidem potissimum in Septentrionalibus, de Canabibus vero in
Sarossiensi, Bihariensi, Bachiensi et inferioris Sclavoniae Comitatibus
iam tantum producitur, ut et a proprio producentium usu et a paucarum
quas adhuc Regnum numerat Textrinarum necessitate aliquid etiam pro
Commercio supersit.
§. 31. Culturae Sylvarum
per Regnum, ac de Lino
quidem potissimum in Septentrionalibus, de Canabibus vero in
Sarossiensi, Bihariensi, Bachiensi et inferioris Sclavoniae Comitatibus
iam tantum producitur, ut et a proprio producentium usu et a paucarum
quas adhuc Regnum numerat Textrinarum necessitate aliquid etiam pro
Commercio supersit.
§. 31. Culturae Sylvarum et Ligni Surrogatorum
quae et paratam et utilem habent Lignorum distractionem, Locis hactenus
inductus est.
Torfa et Lycanthraces.
Ut Regnum a Lignorum penuria praeservet, eadem Augusta Sollicitudinem
Suam etiam ad Lignorum Surrogata extendit, proposuitque
illi, qui Torfam aut inferiorem Lycantracum seu Carbonum
Fossilium
§.32. Prima Culturae Tabacae Epocha in qua ad distractionem intra
Monarchiam restricta fuit.
Et haec ferme sunt Gentilia e Regno Vegetabili Producta, circa
quae Industria Incolarum Hungariae a longissimo retro tempore versabatur. Ex
adscitiis prima in Regnum Tabaca penetravit:
nimirum cum in Hungaria liber semper fuerit eius usus, Culturam hanc
principio domestica Consumptio excitavit,
efferebatur
quantitatem excipias) Distractio Tabacae Hungaricae iterum ad domesticum
tantum usum et necessitates Viennensis Monopolii Restricta fuerit.
Res haec quidem debuit Cultorum numerum, qui antea a proportione externae
eius distractionis accreverat, diminuere; poterat tamen tabaca Hungarica
certam adhuc distractionis viam in Lombardiam Austriacam retinere:
poterat ipsam cum Americana Concurrentiam in
Hungaricae quantitas seu per Flumen, seu per Tergestum, per alios vero
passus prorsus nihil in externam aliquam Provinciam educatur.
Qualitas Tabacae in Hungaria adhuc a Culturae ratione dependet.
Itinerans cuius §-o 29 mentio facta est Mercator, qualitates Tabacae
Hungaricae ita classificavit ut primum Locum assignaverit
Tolnensi, tum
in Campo Varasdinensi, cuius solum qua sabulosum Producto
hinc minus convenire videtur, industria periti manipulationis huius
Itali, adeo insignem in certo Dominio Tabacam produxerit ut primae
speciei Centenarius a 26., Secundae a 15. postremae a 9. fluviis in
Italiam Anno minime Sterili Venditus sit, singulumque iuger, detractis
notabilibus sane expensis 60 florenorum Lucrum protulerit. Postquam
Industria haec in pluribus
cuius solum qua sabulosum Producto
hinc minus convenire videtur, industria periti manipulationis huius
Itali, adeo insignem in certo Dominio Tabacam produxerit ut primae
speciei Centenarius a 26., Secundae a 15. postremae a 9. fluviis in
Italiam Anno minime Sterili Venditus sit, singulumque iuger, detractis
notabilibus sane expensis 60 florenorum Lucrum protulerit. Postquam
Industria haec in pluribus iam Locis debitum
qua sabulosum Producto
hinc minus convenire videtur, industria periti manipulationis huius
Itali, adeo insignem in certo Dominio Tabacam produxerit ut primae
speciei Centenarius a 26., Secundae a 15. postremae a 9. fluviis in
Italiam Anno minime Sterili Venditus sit, singulumque iuger, detractis
notabilibus sane expensis 60 florenorum Lucrum protulerit. Postquam
Industria haec in pluribus iam Locis debitum perfectionis
Culturam eius excitavit.
Si de aliquo Producto naturalisando, propagandaque eius Cultura genuina via
inita est, hanc certe quoad Sericum attestata Augusta inivit. Constituit
illa Eszekini in Cuius peripheria aliquot a Relictis adhuc per Turcas moris,
propagatae arbores supererant, artis huius Magistrum, sedemque
manipulationis huius ibi defixit; necessaria pro hac inducenda Aedificia et
Instrumenta in Bonis Cameralibus posuit: Redimendis
notitias communes reddi voluit: qui se in
hoc Industriae genere distinxerant, gratialibus nummis, imo Caracteribus
etiam exornavit: filatoria erexit: omniaque haec Regiis unice Sumptibus
perfecit.
A Comitatibus et Civitatibus nil aliud exigebat, quam ut idoneos pro
condiscenda hac manipulatione practicantes Eszerinum sumptibus Cassae
domesticae submittant, eosque ubi redierint, congruo Salario provideant, quo
hi
Arbusculas post
triennium distribuere; et postquam hae in aliqua Possessione ita
increverint, ut Sufficiens ad producendas Galletas foliorum quantitas addit,
Plebem in educandis Bombicibus subinstruere, Galletas a Plebe redimere,
deglomerare, deglomeratumque Sericum Camerali Directionis huius Officio
transmittere teneantur.
Deffectus varii qui eam morabantur.
Ita
diuturnitas lassaverit
patientiam aliquarum Iurisdictionum, sicque Institutum hoc ad
maturitatem perduci non potuerit; inde factum est, ut cum Cultura haec
langueret, errores vero, qui languorem hunc produxerant a paucis
adverterentur, ipsum Institutum tanquam inutile damnatum fuerit, sicque
languor sinistram hanc de cultura opinionem, opinio e converso haec
maiorem adhuc in Cultura hac languorem reciproce produxerit.
obiectum hoc 132 milia florenorum
Circulationem eo Anno produxerit. Quodsi insuper spectetur ea Galletarum
quantitas, quam producentes pro usu proprio retinuerunt: si e comparato
per domesticos Fabricantes a Camera serico elaborata, et iterum vendita
artefacta in Considerationem summantur, obiectum hoc internam supra 200
milia Circulationem eo Anno produxisse tuto Statui potest.
adsint, qui Cutes earum elaborandi, Regnumque
necessario Cordovan providendi artem callent.
§.38 Cultura Ovium primum in Germanicas tantisper emendata
Hungaria inde a primordio ovibus abundavit, sed hae crassam adeo Lanam
proferebant, ut eius usus tantum in postremae sortis pannis haberi potuerit,
ad Corripendum hunc Naevum coeperunt sic dictae germanicae oves
introduci, sed
Locis, quae hanc Lanae Speciem propriam sibi ferme
reddiderant debuit procurari: subinde, et Anglia, et Hispania ut Domesticas
Fabricas provehant, Lanam educi vetuerunt.
Augusta Maria Theresia ut propriis Statibus consulat, a Rege Hispaniae 1768.
impetravit, ut eidem gregem Hispanicarum ovium una cum Pastoribus, qui modum
oves has curandi Domesticos edoceant, submiserit. Hi Lustrato Utroque
Littorali adsitum viae Croaticae Carolinae Locum
ovibus
proferebatur, Lanam produxerint.
Cum nutritae tanto tempore in ovili peccudes hae, magnam foeni, cuius
deffectu via Carolina alioquin laborat, quantitatem consumpserint urgebatur
subinde a Gubernio Fluminensi, ut Grex hic alio transponatur, foenumque quod
illae hactenus consummebant, ad promovendam per hanc viam vecturisationem
conversatur.
Ne tamen pretiosa haec ovium Species alibi forte degeneret, primum
debent. Et tamen in ipsis
his armentis et nobilissima Boum Species, et tantus eorum numerus
procreatur, ut externum activum Commercium his potissimum sustineatur.
Vaccae quanquam paris cum Bobus ellegantiae, a copia Lactis non
commendantur, quo fit ut de Butyro et Caseo non ea quantitas in Hungaria
producatur, quae ab ingenti in tam vasto Regno Vaccarum numero merito
exspectari posset. Verum hac quoque in re Industria
Principio Industria haec tantum Proprietariis commendabatur;
iubebantur tamen Magistratus, ut ad hanc Plebem potissimum
exciterit, atque id efficere possint, admittenda proceriori
Admissario Caballa a contributione immunis pronunciabatur. Anno
1774. iam Norma iuxta quam Institutum hoc tractari debeat,
vulgabatur decernebaturque premium pro Hinnulo a Normali Admissario
procreato, si fuit 1ae Classis
possint, admittenda proceriori
Admissario Caballa a contributione immunis pronunciabatur. Anno
1774. iam Norma iuxta quam Institutum hoc tractari debeat,
vulgabatur decernebaturque premium pro Hinnulo a Normali Admissario
procreato, si fuit 1ae Classis 6ti 2di 4ti 3ae 2rum aureorum. Verum
diversae Iurisdictiones diversam etiam Benignam hanc ordinationem
effectuandi viam iniverunt. Aliqui Comitatus
Admissariorum Coemptionem, verum
hos iis e dicto equatio moderato pretio Suppeditandos esse
declaravit. Praecepit etiam ut Iurisdictiones pro Agazonibus
semi-invalidos assummant. Demum et Immunitatem a Contributione et
Stabilita 1774. pro singulo hinnulo proemia abolevit, e converso ad
provehendum Propagationis equorum Institutum sequentem Normam
stabilivit.
1. 1o
admissione hinnulum cui
voluerit, et quanti potuerit, vendere. Quodsi tamen alium emptorem
non inveniret debeat Status militaris hinnulum quidem unius anni ab
18. usque 24. florenos, duorum vero Annorum a 35 usque 45 florenos,
trium vero Annorum a 45 usque 65. denique hinnulum 4 Annorum a 65
usque 75 florenos persolvere.
5. 5o Qui ultra tres eiusmodi hinnulos educaverit eidem insuper una
potuerit, vendere. Quodsi tamen alium emptorem
non inveniret debeat Status militaris hinnulum quidem unius anni ab
18. usque 24. florenos, duorum vero Annorum a 35 usque 45 florenos,
trium vero Annorum a 45 usque 65. denique hinnulum 4 Annorum a 65
usque 75 florenos persolvere.
5. 5o Qui ultra tres eiusmodi hinnulos educaverit eidem insuper una
Caballo ex eodem equatio dono detur.
non inveniret debeat Status militaris hinnulum quidem unius anni ab
18. usque 24. florenos, duorum vero Annorum a 35 usque 45 florenos,
trium vero Annorum a 45 usque 65. denique hinnulum 4 Annorum a 65
usque 75 florenos persolvere.
5. 5o Qui ultra tres eiusmodi hinnulos educaverit eidem insuper una
Caballo ex eodem equatio dono detur.
6. 6o Si rusticus
aliique.
Exhibet illa Magistrorum numerum in 13934., Sodalium in 12316. Tyronum vero
in 4671, universim 30921 Individua. An tamen vel haec accurrata fuerit
Opificum pro illo Anno Consignatio merito dubitare licet, et inde a 14
Annis, numerus eorum forte increvit. Si vel unam 16am numeri illius, idest
1932 pro incremento assummamus haberet Hungaria Opifices 32853.
Quiscunque demum sit positivus Opificum numerus, Opificia in Hungaria non
habeant, ultra tamen harum necessitatem notabilem illius
quantitatem etiam exportare possint.
Machinae, quae Filaturam supplere possunt.
Si quae Provincia aut paucas adhuc a Laboribus Agriculturae residuas
manus habet, aut fabricae omnis generis in ea ita invaluerunt, ut earum
aliquae iam Laboratorum deffectum patiantur, tum demum interest talium
praesertim Laborum, qui multas manus
in labore defilationis dare
solet reiectamenta. Inde factum fuit ut principio anceps fuerit
Serici Hungarici existimatio, utve Camera tales inire debuerit Contractus,
vigore quorum Libram nonnisi a 7 florenis per aversionem
hodiedum divendit. Cum nec haec duo filatoria sufficerent,
Valere velorum Fabricator aliud Pesthini erexit, quod equis
movetur, et 30 circiter Centennarios elaborare potest.
fuit de Serico tantum deglomerato priorum Annorum remanentia.
Productio Anni 1785i et forte etiam 1786i et 1787, capacitatem Omnium
filatorium multis Centenariis superavit: ipse ille licet exter Mercator, cui
Camera residuam a necessitatibus paucorum, quos Regnum numerat, fabricantium
serici quantitatem cedere debuit, hanc cum nullum adhuc alibi exstaret, in
Hungaricis Filatoriis debuit defilare, sicque remanentiae de Anno in Annum
cumulabantur.
si Longinqui
transportus et Tricesimae Sumptus sustinere debeat. Fabricae autem, quibus
prima materia leviori venit, artefacta etiam sua meliori pretio dare sicque
aliis distractionem praeripere possunt. Cum Hungaria iam inde a 27 Annis
Sericum colat, vicinarum vero Provinciarum Clima (Si Valachiam et Moldaviam,
quarum Populi nullum Benigni Climatis sui usum faciunt, excipias) Producto
huic resistat, poterant in illa Sericeae Fabricae iam admodum
una Fabrica unice Conficiendis
Subtilioribus velis id est Fintuch incumbit, alia, praeter
caeteras materiarum species, aliquam etiam horum velorum quantitatem
producit, utraque tamen longissime adhuc abest vel a domestica Consumptione:
Pestini duo manufacturistae elaborando Bisso Operam navant, qui cum exiguam
producant quantitatem formali Bissi Fabrica Regnum adhuc carere apparet.
Elaborandis variis Sericeis et Semi Sericeis
4. in Banatu 1. Eszekini 1. et Belovarini in Generalatu Varasdinensi
1, adeoque universim 9. Fabricantes incumbunt. Verum horum plerique unam
tantum aliamve Textrinam occupant, solus Budensis pro ratione
Circumstantiarum a 5 usque 8 Textrinas exercere solet. Cum sericum in ipsa
iam deglomeratione diversas accipiat Classes, quae Technicis terminis
Floret, Strusi et Sbusi
appellantur, ubi Sericum
exstat iam
formalis Fabrica quae Tabacam ope molae praeparat, et notabilem eius
quantitatem quotannis ad exteras Provincias effert. Omnium Fabricarum harum
Loca ideo designanda esse videbantur, et ut mutationes, quae a postremo, quo
Relationes praestitae sunt, anno intervenerunt, facilius possint observari,
et ut appareat quorsum quae Industriae Species Suapte inclinet; patet nempe
ex his quod Fabricae universim ac praesertim
Surgentem primo Fabricam premunt, Difficultates.
Vetus e Converso Fabrica Aedificiorum Instrumentorumque Sumptus iam
sustinuit. Debita si quae hoc nomine contraxerat iam expunxit. Fabricans
itaque talis, totum quod a materialium pretio, et Tyronum Sodaliumque
mercede resultat lucrum iam proprium facit, adeoque Lucrum hoc moderari,
artefactaque sua leviori pretio offerre potest quam alter qui in hoc
Interusuria etiam, quae
4. Status Actualis Vectigalis Tricesimalis.
§.52. Origo, Primitivum Systema et vicissitudines Portorii Tricesimalis.
Tributum aliquod a Mercatoribus exigendi Idaea adeo naturalis est, ut eam
omnes Europae Reges principio statim Constitutorum Regnorum adoptarint.
Verum certo Tributi huius Quotta tarde admodum defixa fuit. In
prima temporum
Idaea adeo naturalis est, ut eam
omnes Europae Reges principio statim Constitutorum Regnorum adoptarint.
Verum certo Tributi huius Quotta tarde admodum defixa fuit. In
prima temporum obscuritate, extorquebatur a Mercatoribus arbitraria aeris
summa: postea de quotta dependendi Tributi, cum iis transigi coepit: id quod
in Turcia relate ad Domesticos (cum exteris enim Quaestoribus Secundum
Commerciales Tractatus proceditur) hodiedum usu
arbitraria aeris
summa: postea de quotta dependendi Tributi, cum iis transigi coepit: id quod
in Turcia relate ad Domesticos (cum exteris enim Quaestoribus Secundum
Commerciales Tractatus proceditur) hodiedum usu venit, serius a Curru tantum
mercibus onerato et Animalium frustis adinstar Telonii certum
Portorium deffigi coepit: tandem adscita fuit illa Norma, ut Mercator 30ma
valoris mercium partem dependat: sicque demum Species haec
fuit illa Norma, ut Mercator 30ma
valoris mercium partem dependat: sicque demum Species haec Tributi
determinatum Tricesimae Nomen accepit.
In Hungaria Portorium hoc primis Regni Saeculis nomine Tributi a
mercibus designabatur, tractabaturque instar Telonii ita,
ut curribus tantum et frustis peccorum arbitrarie impositum fuerit; formale
Tricesimae Systema videtur Carolus 1us e
Portorium Regium
aliam insuper ad rationem Cassae suae Publicae Taxam mercibus imposuit.
Horum exemplo etiam Legislatio Hungarica 1635. Art. 1 et 5. dimidium adhuc
tantum, quantum 30ma valoris mercium pars effert, nempe fl 1. a 20. ad
rationem conflandae pro Stipendiis veterani Confinii Militis Cassae, a
mercibus dependendum esse constituit, sicque demum ennatum est illud tanto
postea duraturum tempore 5 a Centum Portorium, quod ab omnibus
imposuit.
Horum exemplo etiam Legislatio Hungarica 1635. Art. 1 et 5. dimidium adhuc
tantum, quantum 30ma valoris mercium pars effert, nempe fl 1. a 20. ad
rationem conflandae pro Stipendiis veterani Confinii Militis Cassae, a
mercibus dependendum esse constituit, sicque demum ennatum est illud tanto
postea duraturum tempore 5 a Centum Portorium, quod ab omnibus
indiscriminatim seu Invectis seu Evectis seu
valoris mercium pars effert, nempe fl 1. a 20. ad
rationem conflandae pro Stipendiis veterani Confinii Militis Cassae, a
mercibus dependendum esse constituit, sicque demum ennatum est illud tanto
postea duraturum tempore 5 a Centum Portorium, quod ab omnibus
indiscriminatim seu Invectis seu Evectis seu
transeuntibus mercibus persolvebatur.
Ac Legislatio quidem Hungarica deffectuosum esse hoc Portorii Systema iam
Vectigal Tricesimale 1754i
Nimirum dupplex olim contraria Opinio viguit, una eorum, qui Aerarium
principis procurabant, et hi tantum de proventu Regio decessurum
arbitrabantur, quantum alicui mercede consveto 5 a 100 Portorio detractum
fuerit: alia Populi, qui Commercium eo magis promovendum esse existimavit,
quo minora Portoria fuerint constituta. Utrumque experientia ipsa evertit,
docuit enim illa, quod efflorescente per moderata
mercibus inundare, suffocare domesticam
Industriam, sensimque maximam Circulantis peccuniae partem evehere debeant.
Quare vectigal etiam 1754. mediam inter utramque hanc opinionem viam inivit.
Distinxit illud exoticas a mercibus Haereditario-Germanicarum
Provinciarum. Porro relate ad utrasque inter invectas, eductas
et Transeuntes Discrimen constituit.
Principia eius quoad
appellamus) in gravi 20 pro 100 summa
defixit. Inductionem vero Germanicarum mercium propter Commune
Provinciarum harum cum Hungaria respectu exterorum Statuum
Interesse penes consuetum 5 a 100 portorium reliquit.
Quoad Esituale.
E converso, cum Hungariae superfluas sibi merces ad alias Provincias
efferre
seu e
Germanicis Provinciis in exterum aliquem Statum per Hungariam
transvehere nullum Regno adferat detrimentum, imo notabilium transportus
Sumptuum beneficium procuret, Transituale Portorium ad 1 a
100 restringat.
Systema Aestimationis.
Ipsam demum mercium Aestimationem adeo moderato calculo assumpsit, ut
nullae
exoticas Hungariae invehere liceat.
Primum Ordinationis huius membrum in eo fundabatur, quod cum Mercator
Hungarus, qui merces has e secunda Germanici Quaestoris
manu accipit, huic circiter 5 a 100 titulo
Provisionis dependere debeat, iustum sit, ut hic cum
illo, qui eas e prima directe manu percipit, adeoque nullam Provisionem
Solvit, per diminutum in eadem quantitate Portorium ad
apparet quod omnes hae retrosolutionis Stationes non
in Hungariae, sed in Germanicarum Provinciarum Limitibus fuerint
constitutae. Sed et secus multae sunt exoticae merces, quae
infra 5 a 100 Provisionem haberi possunt, adeoque in his mercator
Hungarus iam Lucrum habuit, si eas potius e Secunda
Germani, quam e prima exteri Quaestoris manu
accepit. Vel hoc Beneficium
verum per
defixum illi grave Portorium id effecit, ut interfuerit Quaestoris
Hungari eam in Germanicas potius, quam in exteras Provincias efferre: si
enim in illas eam devexit nonnisi 3 xr. si in has 3 fl. a Centenario
persolvere debuit. Ne tamen Hungaricae Lanae pretium assurgere possit,
Turcicae Invectio ita facilitata fuit, ut si eam Quaestor Germanus e
prima manu emit, pro transitu per Hungariam
poterant.
Alter, quem Commerciale Consilium hanc in rem inivit, modus, ille fuit,
ut omnium illorum artefactorum Portorium quorum Surrogatum Germanicae
Fabricae iam praestare poterant, si ab exotico veniant, a Stabilitis in
Vectigali 1754i 20 florenis ad 30 elevetur, si vero e Germanicis
Provinciis invehantur, a praescriptis illic 5 florenis ad 3 reducatur.
Imo Annis 1764. et 1767. complurium, quae in Germanicis
artefactorum Portorium quorum Surrogatum Germanicae
Fabricae iam praestare poterant, si ab exotico veniant, a Stabilitis in
Vectigali 1754i 20 florenis ad 30 elevetur, si vero e Germanicis
Provinciis invehantur, a praescriptis illic 5 florenis ad 3 reducatur.
Imo Annis 1764. et 1767. complurium, quae in Germanicis Fabricis iam
aliquem perfectionis gradum attigerant, artefactorum ab
exotico Inductio simpliciter
20 et respective 10.
pro 100 exoticum Portorium, sed quoad plurimos Articulos longe minus
deponi debuerit. Ubi tamen si merces hae ex ipsis illis Portubus in
Hungariam inducebantur, non tantum elevatum illud 30 a 100
Consummo indiscriminatim; sed insuper Germanicum
Exito et Transito persolvere debuerunt,
favoresque hi in novo etiam hoc vectigali § 4. Confirmati fuerint. Non
hac id effectum est, ut Mercator
Tergestinus in quibusdam exoticis Articulis 40 in aliis 55,
in aliquibus plane 240 florenorum pro 100 Beneficium habuerit pro
Fluminensi, prouti id adnexa sub A et altissimo Loco eotum
repraesentata Tabella remonstrat sicque impossibile porro etiam fuerit
aliquam exoticam mercem per Flumen in Hungariam inferre.
Ita recuperavit quidem Hungaria sed non totum Littorale Croaticum,
mare, sed per quod propter interclusum
Importationis Commercium, vix aliqua Navigatio vigere potuit.
Cum notum sit, quod exportationis Commercium efflorescere non
possit, nisi importationis etiam a proportione restauretur, omnia quidem
haec tantum usque elaborationem novi Vectigalis Hungarici disponebantur,
verum et Commercium et Portus Hungarici Impedimenta haec diu adhuc sustinere
debuerunt.
debeat,
Cancellaria Hungarica adaequatum Germanicas inter Provincias et Hungariam
reciprocum quoad singulos Vectigalis Articuloso sustinebat.
Novum tamen pro Hungaria Vectigal nonnisi 1784. adeoque post 30 a primo
Vectigali annos emanavit. Eodem Anno Germanicum etiam 1775. Vectigal
abrogatum, novumque pro his etiam Provinciis editum fuit.
Principia Portorii Consumptionalis.
annos emanavit. Eodem Anno Germanicum etiam 1775. Vectigal
abrogatum, novumque pro his etiam Provinciis editum fuit.
Principia Portorii Consumptionalis.
Systema Vectigalium horum a prioribus admodum discessit, exoticae merces
in tres generales Classes distributae fuerunt nempe in
minus, et magis utiles, et
victualia, Tricesimalia etiam Loca per tres
etiam Loca per tres species
distinquebantur, et alia pro Capitalibus alia pro
Depositorialibus, alia pro Ordinariis
declarata sunt, horumque silabus Vectigali sub A adnexus fuit.
Minus utiles merces, quarum Consignatio ibidem sub C.
exhibetur nonnisi in Capitalibus Locis tricesimalem subire
poterant manipulationem §
aliaeque ibidem sub B. expressa minoris
valoris merces etiam per ordinaria Limitanea Officia
poterant manipulari § 20; neque tamen Singulae huic Classi aequale
Consumptionale Portorium defixum, verum a ratione variarum Commercialium
Speculationum aliquibus maius, aliis minus definitum fuit.
§. 58. Forma Tariffae Animalium per Vectigal 1784i immutata.
§. 58. Forma Tariffae Animalium per Vectigal 1784i immutata.
Denique vectigal hoc eam etiam quae 1754. stabilita fuerat, desummendi ad
Animalibus Portorii Tariffam reformavit. Ab his Portorium non a procentuali
proportione sed a frustis, habita tam politicarum, quam et Finanzialium
Circumstantiarum ratione, defigi solet. Cum tamen diversus sit eiusdem
speciei animalium valor, haec in Certas Classes dividi, et secundum
Forma Tariffae Animalium per Vectigal 1784i immutata.
Denique vectigal hoc eam etiam quae 1754. stabilita fuerat, desummendi ad
Animalibus Portorii Tariffam reformavit. Ab his Portorium non a procentuali
proportione sed a frustis, habita tam politicarum, quam et Finanzialium
Circumstantiarum ratione, defigi solet. Cum tamen diversus sit eiusdem
speciei animalium valor, haec in Certas Classes dividi, et secundum has in
Portorio etiam distingui
distinxerat, Tariffa e converso 1784. illa ad 3 tantum
Classes, totidemque Portorii rubricas reduxit, Peccudes etiam id est Oves et
Capras, vetus Tariffa per quartum, moderna per duas tantum rubricas
distinxit, hasque non a Centuria, ut prior sed a frustis taxavit.
Illa, equos ad quatuor, haec tantum cum unam
rubricam distinxit, denique illa Portorium per denarios, haec
per cruciferos
e converso 1784. illa ad 3 tantum
Classes, totidemque Portorii rubricas reduxit, Peccudes etiam id est Oves et
Capras, vetus Tariffa per quartum, moderna per duas tantum rubricas
distinxit, hasque non a Centuria, ut prior sed a frustis taxavit.
Illa, equos ad quatuor, haec tantum cum unam
rubricam distinxit, denique illa Portorium per denarios, haec
per cruciferos expressit. Omnia haec
edidit patentales per quas numerosi exoticarum mercium
Articuli in adnexa illic consignatione expressi, extra quaestum positi,
normaque cum iisdem procedendi praescripta fuit. Sub hoc tempus idem
Augustus distinctam iterum et a Politicis, quibus non multo post Cameralia
etiam Obiecta concredita fuerunt, Dicasteriis independentem rei Tricesimalis
Directionem Constituit. Haec seu quod Norma cum mercibus extra quaestum
positis procedendi Vectigal 1784i
esse existimavit novum iterum iam Anno 1788. Vectigal edi procuravit, quod
in praesens usque subsistit.
In quibus cum Vectigali 1784. Conveniat? in quibus differat?
Vectigal hoc a priori quoad formam haud multum discedit. Eadem Officiorum
Tricesimalium Classificatio: eadem mercium quae in
Ordinariis finitimis Officiis; quae in
Depositorialibus? quae denique
eadem mercium quae in
Ordinariis finitimis Officiis; quae in
Depositorialibus? quae denique nonnisi in
Capitalibus Stationibus pertricesimari possunt? Sub A.
B. C. designatio tantum quod Omnes hae Consignationes prolixiores sint,
ac priores: quod aliqui Articuli ex una ad aliam transpositi, ad
Capitales vero Stationes longe plures, quam antea
sit.
Aliud quod inter utrumque Vectigal intercedit Discrimen in eo versatur,
quod iuxta §.38. Vectigalis 1784. Omnis in Civitatibus et Oppidis imo in
pagis etiam residens Quaestor si expressam a Dominio ad id obtinuerit
facultatem etiam cum exoticis sub C. ad capitales Stationes inviatis
mercibus, liberum absque aliqua ulteriori restrictione quaestum
habuerit: iuxta Dispositionem vero postremi Vectigalis,
absque aliqua ulteriori restrictione quaestum
habuerit: iuxta Dispositionem vero postremi Vectigalis, Commercium cum
eiusmodi mercibus admodum sit coarctatum. Nam primum data est
Tricesimatoribus Potestas, ut a Singulo hac mercium Specie proviso
Mercatore legitimationem unde eas habeat? dum et quando exigere possint,
haec autem non secus praestari valeat, quam aut per Schaedae
Tricesimalis exhibitionem, aut vero eius, a
a Singulo hac mercium Specie proviso
Mercatore legitimationem unde eas habeat? dum et quando exigere possint,
haec autem non secus praestari valeat, quam aut per Schaedae
Tricesimalis exhibitionem, aut vero eius, a quo eas emit? indicationem
§o 48. quo fit ut Mercator plurium saepe Annorum Schaedas Sollicite
conservare debeat, et si quae forte eidem depereat, gravi damno exponi
possit.
Deinde
Germanicum Portorium incassabat, et vicissim;
postquam in Vectigali 1788. non tantum exoticae quas alioquin in Germanicis
Stationibus Portorium Consumptionale deponere debuerant, sed ipsae etiam
pleraeque Germanicae merces a Portorio Consumptionali Hungarico immunes
redditae sunt, Tricesimae Hungaricae quae iam nonnisi Esituale Hungaricum
Portorium percipiebant reipsa inutiles ferme evaserunt, hocque nomine easdem
Augustus cum Germanicis ita
Generalatus etiam Carlostadiensis et illa Zagrabiensis Comitatus pars
quae antea Szeverinensem constituebat in Concessis priori Vectigali
favoribus stabilitur.
Ita tamen prioris Vectigalis Dispositione a mercibus quae floreni valorem
non aequant Tricesima desummatur in novo Vectigali nuspiam
renovatur.
§. 61. Principia Vectigalis huius quoad
nec Tabaca quidem ad
eorum sensum referatur; defixo enim quoad hanc Portorio, Turcici subditi
perinde obnoxii sunt, hi tamen quoad exitum, eum ultra tenores Tractatum
Favorem per Vectigal hoc perceperint, quod Stipulatos 5 a 100 tantum
Naturae Producta et artefacta nonnisi ¼ cruciferi a valore
unius floreni dependant; nimirum illa Hungaria subministrat haecve
Germanicis Provinciis devehuntur.
Turcici subditi
perinde obnoxii sunt, hi tamen quoad exitum, eum ultra tenores Tractatum
Favorem per Vectigal hoc perceperint, quod Stipulatos 5 a 100 tantum
Naturae Producta et artefacta nonnisi ¼ cruciferi a valore
unius floreni dependant; nimirum illa Hungaria subministrat haecve
Germanicis Provinciis devehuntur.
Commercialis cum Polonia Tractatus §.6. Vectigalis diserte quidem stabilitur,
diciturque
vidimus, Bellum intercoepit, adeoque eius intuitu nulla etiam ab eo quem §o
16o descripsimus Statu mutatio intercedere potuit.
§.62. In quibus Tariffa Animalium Vectigalis huius a priori differat.
Emensa pro Animalibus Portoria, quae hactenus per Separatam semper Tariffam
tractabantur iam nunc ipsi Vectigali in Concernenti rubrica incorporata
sunt. Caeterum in hoc quoque eadem quae in priori
Concernenti rubrica incorporata
sunt. Caeterum in hoc quoque eadem quae in priori Tariffa animalium
classificatio: Portoria ipsa in Singulis rubricis cum prioribus ex asse
conveniunt. Differt tamen modernum Taxationis Systema a priori in tribus
realibus punctis, 1o quod in priori Tariffa Aequale pro omnibus exoticis
Provinciis Portorium defixum fuerit, nunc Polonia distinctum et quidem minus
in singula rubrica Portorium habeat. 2o Quod relate ad
minus
in singula rubrica Portorium habeat. 2o Quod relate ad Turciam
omnis Maialium classificatio sublata sit, sed Portorium mediae Classis pro
omnibus indiscriminatim dependatur. 3o Quod Transitus Portorium, a quo in
prioribus Tariffis, ut iam vidimus praescissum fuit, in hoc Vectigali
stabiliatur, hocque nomine rubrica haec quartam columnam acceperit.
Transitus Portorium tunc Locum habet, dum Animalia Hungarica per aliquam
aut haec maiorem eius necessitatem habet, ita
minore, in casu vero Contrario maiori Portorio
subiicitur.
Nro 3o
Ita ut Portoria a 2 1/2 usque 40 pro 100 variantur, prout id ex adnexo
sub 3tio Consignatione apparet. Verum tota hac in re non ad Hungaricam
sed ad Germanicam tantum industriam reflexum fuisse mox ostendetur.
consignatio sub Numero 8. exhibet, et inter
prohibitos sunt pelles Leporinae, ossa et ungues
Animalium, quae non postremum exportationis versus mare
obiectum constituere possent. A 100 pellibus vitulinis 16.
a caprinis et ovinis 12 florenorum Esituale Portorium
defigitur, quod fermê 50 pro 100 efficit, a cineribus clavellatis 1 fl.
a metreta statuitur, quod altius
prohibitos sunt pelles Leporinae, ossa et ungues
Animalium, quae non postremum exportationis versus mare
obiectum constituere possent. A 100 pellibus vitulinis 16.
a caprinis et ovinis 12 florenorum Esituale Portorium
defigitur, quod fermê 50 pro 100 efficit, a cineribus clavellatis 1 fl.
a metreta statuitur, quod altius adhuc Portorium effert, et hi articuli
exportationis versus mare
obiectum constituere possent. A 100 pellibus vitulinis 16.
a caprinis et ovinis 12 florenorum Esituale Portorium
defigitur, quod fermê 50 pro 100 efficit, a cineribus clavellatis 1 fl.
a metreta statuitur, quod altius adhuc Portorium effert, et hi articuli
notabile proinde Commercii versus mare obiectum efficere possent, ut
adeo si omnes hae tres Consignationes
obiectum constituere possent. A 100 pellibus vitulinis 16.
a caprinis et ovinis 12 florenorum Esituale Portorium
defigitur, quod fermê 50 pro 100 efficit, a cineribus clavellatis 1 fl.
a metreta statuitur, quod altius adhuc Portorium effert, et hi articuli
notabile proinde Commercii versus mare obiectum efficere possent, ut
adeo si omnes hae tres Consignationes combinentur, facile appareat
alleviatam fuisse
ut harum Fabricis merces illae, tanto leviori obvenire debeant.
Quoad reliquos articulos, qui sub hanc Speculationem non cadebant, Quotta
Essitualis Portorii 5/12 pro 100 in medii denarii a floreno universim
defixa est.
In reliqua quidem universim relicta est Eductionis via Certae tamen in
adnexa Vectigali sub D Consignatione expressae merces nonnisi per
Capitales
linea commerciali nonnisi pro collaterali
haberi potest.
Tertius Capitalis Ductus e Littorali per Pesthinum in Galiciam.
Tertius Capitalis ductus est a Littorali Hungarico per
Canisam, Pestinum in Galliciam et Poloniam,
clausa enim per Vectigalia Borussica Dantisci portu, commercium
orientalium et meridionalium mercium e
Populum ad rem
Nauticam ita comparatum, ut ipsae Naves Tergestinae Nautas inde adsciscere
debeant; nationalem tamen navigationem vix adhuc aliquam habet. Anno 1784.
nonnisi 30 Naves domesticas numeravit, et hae nonnisi pondus a 100 usque 300
toleratum sustinebant, et earum maximae vix 20 Nautas occupabant. De
Segnia et Carlobagho quae ad militarem
Iurisdictionem pertinent quot naves habeant? Statui non potest. Portus
Danubius inter praecipitem et lentum Cursum medium tenet, et ideo
commodiorem prae aliis Hungariae fluviis Canalem praebet, habet tamen
diversa adhuc Navigationis impedimenta, neque enim omnia eius Littora
adhuc a Sylvis repurgata sunt, quo fit, ut licet eius alveus a truncis
iam Saepius repurgatus sit, novi tamen eidem de tempore in tempus
illabantur, qui impeditam faciunt navigationem. Quibusdam in Locis in
nimium multos
et ideo
commodiorem prae aliis Hungariae fluviis Canalem praebet, habet tamen
diversa adhuc Navigationis impedimenta, neque enim omnia eius Littora
adhuc a Sylvis repurgata sunt, quo fit, ut licet eius alveus a truncis
iam Saepius repurgatus sit, novi tamen eidem de tempore in tempus
illabantur, qui impeditam faciunt navigationem. Quibusdam in Locis in
nimium multos ramos abit, nimis multas insulas efficit id quod minus
hi Conatus profusique in
Salutare hoc institutum Sumptus eum tantum effectum produxerunt, quod duae e
Ligno quercino ad maiorem modulum constructae velis et anchoris provisae
Naves prodierint. Verum harum prima non procul a Carlostadio erecta a
postremo Possessore dicta Taufferiana, propter nimiam molem non
pro Danubiano Commercio sed pro Navigatione per Mare Nigrum
principio statim destinabatur. Et ideo superatis summa
in
Salutare hoc institutum Sumptus eum tantum effectum produxerunt, quod duae e
Ligno quercino ad maiorem modulum constructae velis et anchoris provisae
Naves prodierint. Verum harum prima non procul a Carlostadio erecta a
postremo Possessore dicta Taufferiana, propter nimiam molem non
pro Danubiano Commercio sed pro Navigatione per Mare Nigrum
principio statim destinabatur. Et ideo superatis summa difficultate
ratio non tantum in
amplitudine fluvii, sed etiam in eo versatur, quod medium plane Regnum
praeterfluat, quodve Cursum teneat per Austriam, cui
plurima cum Hungaria Commercii Communicatio intercedit; a Moravia vero
haud nullum discedat.
§.73. Capitalis Navigationis Canalis per Tibiscum.
Tibiscus
exiguo supra Siscium intervallo Situm
Locum, adeo praecipitem Cursum habet, ut ratibus tantum, minoribusque
Navigiis pateat, repulsuales vias propter ripparum instabilitatem, adeoque
adversam etiam Navigationem non patiatur, a Rugvicza cursum ita moderatum
habet, ut Commodam usque Zemlinum Secunda aqua praebeat
Navigationem: Ad Ostrilugh tamen in Confinio Slavonico tantum
Gyrum facit ut is vix sex horis absolvi possit, ubi
habet, ut Commodam usque Zemlinum Secunda aqua praebeat
Navigationem: Ad Ostrilugh tamen in Confinio Slavonico tantum
Gyrum facit ut is vix sex horis absolvi possit, ubi tamen punctum, ubi Gyrus
hic a Rectilinio discedit a puncto illo, ubi iterum ad eandem Lineam redit,
vix 80 Orgias constituit. Huic quoque Gyro transecando, erga Commissionis
Rabianae Proiectum manus iam admota, postea tamen Opus
Zemlinum Secunda aqua praebeat
Navigationem: Ad Ostrilugh tamen in Confinio Slavonico tantum
Gyrum facit ut is vix sex horis absolvi possit, ubi tamen punctum, ubi Gyrus
hic a Rectilinio discedit a puncto illo, ubi iterum ad eandem Lineam redit,
vix 80 Orgias constituit. Huic quoque Gyro transecando, erga Commissionis
Rabianae Proiectum manus iam admota, postea tamen Opus
interruptum fuit. Zemlino usque
figeret,
Navigatio haec rapida utique capere deberet Incrementa: verum sub finem
praeterriti anni inscitia Navarchi reducem eiusmodi Navem Ponti Pestiensi
ita alisit, ut omnes ad m/20 aestimatae merces submersae sint. Id quod a
simili tentamine alios Quaestores pro longo tempore deterrere potest.
Et hi sunt Capitales Navigationis Hungaricae canales, per quos non exigua
Commercii pars procedit. Circa eorum regulationem multa quidem iam adusque
Canali hoc Navigationem debite instaurare.
Caeterum Collateralem huius Dravi Canalem Mura efficit, qui ab
Oppido Beltinecz usque Legradinum, ubi se Dravo miscet, Insulam Muraköz
alluit. Hic a Lendvensi ponte ita moderate decurrit, et tantum aquae volumen
habet, ut et minores Naves sustinere, et viam repulsualem recipere possit.
Nunc tamen ratibus tantum fraequentatur, quibus Graecenses Mercatores,
quorum moenia
Bodroghus toto suo licet sat longo Cursu ferme ratibus tantum
patet, nec adversam recipit Navigationem. Hernandus et
Sajio vix a confluxu suo minora Navigia sustinent, et
adversae Navigationi perinde minus idonei sunt. Fluviorum horum Navigatio
exiguam Commercio materiam praebet, ferme enim ligna tantum per eos in
inferiores Comitatus demittuntur.
habeant? Anve Operi huic antequam tota
Danubii et Tibisci pars perfecte absolvatur manum admovere intersit?
Disquirere non est huius Loci.
Uti et Canalis a Danubio per Sio-Ballationem, huius Stagna et Palludes
Canisenses ad Muram.
Exstat etiam in Archivo Consilii Proiectum qualiter ope aquarum fluvii
Sio Canalis in Danubium duci, Stagna
Sio Canalis in Danubium duci, Stagna
Ballatonis exsiccari, sicque aliquot Comitatibus navigatio
procurari possit. Verum in proiecto hoc reflexum non fuit ad vastas,
quae a Ballatonensibus Stagnis non multum distant, quae Muram fluvium
contingunt Palludes Canisenses, ut enim Proiectum hoc notabilem Regno
adferat utilitatem deberet efformandus per Stagna Ballatonensia Canalis
cum eo,
Circuitus peragi debeat iam
saepius propositum mappae elaboratae, Sumptuumque etiam Schaemata
exhibita, numquam tamen operi manus admota fuit.
Hydraula Freiman hoc compendio non contentus Dravum a
Dernya, Savo ad Siscium Ope artificialis
Canalis nectendum proposuit, Systematicoque opere, quod in Archivo
Consilii exstat, proiectum hoc suum Complexus est, quo Schaema Sumptuum
collateralis tantum Graecio et Pettovio in viciniores
Comitatus Communicatio vigebit, uti id quoad Carnioliam actu etiam usu
venit. In Scalis his solent se Secundarii
Mercatores defigere, qui seu a primariis, seu etiam a viciniore Centro
Commercii, Secundario Mercatore, necessariis sibi exteris
mercibus se providere, ê converso Producta illa, quibus
primarii Mercatores egent, in Districtu suo
Graecio et Pettovio in viciniores
Comitatus Communicatio vigebit, uti id quoad Carnioliam actu etiam usu
venit. In Scalis his solent se Secundarii
Mercatores defigere, qui seu a primariis, seu etiam a viciniore Centro
Commercii, Secundario Mercatore, necessariis sibi exteris
mercibus se providere, ê converso Producta illa, quibus
primarii Mercatores egent, in Districtu suo colligere et
Capitale emporium est Debreczinum, quod et partes illas et
aliquam Transylvaniae partem per Concernentes Scalas providere solet. Verum
nulli eo adhuc exteri Quaestores comparent. Eiates Mercatores potissimum a
Posoniensibus et Pesthiensibus primariis providentur, quandoque tamen
necessarias pro Districtu suo merces, in nundinis Pesthiensibus ab ipsis
Germanis Mercatoribus directê accipiunt.
id de frumento mox videbimus, saepe etiam primarii Quaestores
Domestica Producta, veluti sunt Lana, Tabaca Cineres clavellati, Galla
Quercina, pelles Leporinae, et aliorum Animalium
Cutes non a secundariis in respectivis Scalis habitantibus
Mercatoribus, accipiunt, sed ea per factores suos qui potissimum Iudei sunt
aut Rasciani in ipsis Productionis Locis conquirunt. His Depositoria sua
Pesthini replent, indeque ea
Specie Depositoria tenent, et vulgo
Niederläger appellantur; qui cum peccunia abundent,
primariis etiam Hungaris Quaestoribus notabilem mercium quantitatem erga
respirium concredere solent, a quibus deinde Secundarii in
respectivis Scalis, Mercatores eiusmodi mercibus se providere solent, neque
in eo adhuc rem subsistere permittit Industria Germanicorum Quaestorum Ipsi
illi Depositarii seu
in quae merces unis Nundinis non venditas reponunut, et
pro Sequentibus Nundinis reservant. Imo dantur alii etiam Quaestores
Germani, qui merces Germanicas praesertim deteriores, seu in
ipsis Fabricis seu etiam a Depositoriis illis coemunt, has non tantum per
Pesthienses, sed alias etiam Regni Nundinas imo ostiatim plane circumferunt,
sicque et primariis et secundariis Quaestoribus Hungaris Lucrum praeripiunt.
Eadem est
Germani manu accipere solent, imo quod pro Commerciali paradoxo haberi
deberet, nisi ratio eius in promptu foret, sunt qui ipsas has merces Vienna,
quorsum utique Tergesto venire debent accipere malunt, nimirum quia illas a
Viennensi Mercatore erga Creditum habere possunt.
§.81us Extera, sed instabilia distrahendi Frumenti Emporia.
Talis est universim mechanicus Hungarici Commercii
Caristia enascatur. Concurrunt tunc copiosi maritimi Quaestores, et
triticum per ipsa interiora Hungariae Loca conquirunt. Quia tamen
transportus eius per axem et tardus et sumptuosus est, ea potissimum Loca
consectantur quae a Navigabili aliquo fluvio haud procul distant. Verum
Caristia haec raro ultra annum durare consvevit. Et ideo dum suum quisque
triticum quo citius ad mare transponere festinat, ut illud inde ad
famellicam Regionem adhuc in
In hanc et axe et per aquam Frumentum
Hungaricum devehitur, pro axe Sopronium Scalam praebet; in hanc enim Urbem
magna frumenti Copia ad Singulas Hebdomadales Nundinas e vicinis etiam
Comitatibus importatur, quod partim a comparentibus eo Austriacis, partim
etiam a Domesticis Mercatoribus coemitur. Frumentum hoc plerumque aut
Neostadium, aut ad molas Leitenses continuo devehi, quandoque tamen seu
deffectu vectorum, seu sub spe futuri maioris
Hungaricum devehitur, pro axe Sopronium Scalam praebet; in hanc enim Urbem
magna frumenti Copia ad Singulas Hebdomadales Nundinas e vicinis etiam
Comitatibus importatur, quod partim a comparentibus eo Austriacis, partim
etiam a Domesticis Mercatoribus coemitur. Frumentum hoc plerumque aut
Neostadium, aut ad molas Leitenses continuo devehi, quandoque tamen seu
deffectu vectorum, seu sub spe futuri maioris pretii ad Depositoria reponi
solet.
solet.
Devehendo per Danubium Frumento in Austriam Scalam praebent Baja
Vaczium, Iaurinum, Comaromium et Mosonium ultra enim
raro Navigatio procedit. Hic fruges deponuntur, et a Concurrentibus eorsum
Quaestoribus versus Viennam promoventur. Plerumque illud ad hebdomadales
intermediorum Locorum Nundinas inde devehitur, donec ad
Fischament quasi gradatim pertingat. Quaestores Loci huius
directio Montana, coemptis per fertiliores, qui propius adiacent
Comitatus frugibus replet, plerumque accipere solent, reliqua Districtus
Schemnicziensis, Cremnicziensis et
Neozoliensis Populatio a Barsiensi, Strigoniensi, Honthensi,
Neogradiensi et in parte Hevessiensi Comitatu providetur.
Districtus Szomolnokiensis magnaque non tantum Monticolarum, sed
reliqua etiam Comitatuum Gömoriensis,
et in parte Hevessiensi Comitatu providetur.
Districtus Szomolnokiensis magnaque non tantum Monticolarum, sed
reliqua etiam Comitatuum Gömoriensis, Abaujvariensis et Scepusiensis
Populationis Pars, suam a Comitatibus Zempliniensi et Borsodiensi accipit
provisionem.
Districtui Nagy Bánya et Marmatiae Szathmariensis
et Bihariensis Comitatus frumentum subministrant. In omnes autem hos
tenebant,
selectos pro venditione Boves una cum iis, qui in iugo iam consenuerant, ad
Pesthienses et Vaczienses Nundinas depollebant. Arendatores vero Praediorum
Graeci et Armeni ut maius Lucrum habeant, elustratos insuper a iugo, et a
necessitate domesticorum macellorum residuos Boves hinc inde per Nundinas
conquirebant, hosque una cum iis, quos e proprio armento delegerant pariter
ad Pesthienses et Vaczienses Nundinas promovebant.
selectos pro venditione Boves una cum iis, qui in iugo iam consenuerant, ad
Pesthienses et Vaczienses Nundinas depollebant. Arendatores vero Praediorum
Graeci et Armeni ut maius Lucrum habeant, elustratos insuper a iugo, et a
necessitate domesticorum macellorum residuos Boves hinc inde per Nundinas
conquirebant, hosque una cum iis, quos e proprio armento delegerant pariter
ad Pesthienses et Vaczienses Nundinas promovebant.
materiae, et Coriacea fabricata
Hungariae invehantur, sicut vicissim plurimae pelles Leporinae Cutes
Animalium et gallae Quercinae eo solent exportari.
Eadem de causa a Moravia maxima Panni Laneorumque
fabricatorum vis Hungariae infertur, e contra plurima Lanae
Hungaricae, et Cinerum clavellatorum in eam quantitas
exportatur. Solent tamen
Silesia Telae, Lineorumque fabricatorum, Styria gozypiacearum
materiarum maximam quantitatem subministrat. Verum gozypium
Hungaria non profert. Lini etiam non magnam a propria
necessitate reliquam Copiam habet. Eius tamen quod distrahit notabiliorem
partem in Silesiam educit.
Interea nulla Provinciarum harum aliquam Fabricati Speciem exclusivê
possidet. Singulae
Commercii Status vel ex his quae iam dicta sunt, facile
colligi potest: nimirum Systema vigentis hactenus Vectigalis Scopum ad quem
dirigebatur reipsa attigit, nempe ne Fabricae in Hungaria exurgant, et ut
Quaestores Hungari a directo cum exoticis mercibus praeter eas, quae pro
domestica Hungariae Consumptione necessariae sunt,
30male impedire. Verum
supervacaneus est metus ille, ne activum Commercii Hungarici
quotannis increscat. Cum enim activae eius rubricae in
Naturae Productis consistant, has augenda a proportione
increscentis Populationis Domestica Consumptio sensim diminuere debet.
Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis
Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum
Domestica Consumptio sensim diminuere debet.
Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis
Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum
Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis
iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria administrari debet.
Totum hoc Cuprum, praeter exigua, quae Schemniczii et Neosoly ex eo
elaborantur utensilia, Viennam ad Officium
sensim diminuere debet.
Dein irrepsit insignis calculi error in omnes, quae hactenus e Tabellis
Tricesimalibus ductae sunt Commercii Hungarici Bilances. Nimirum
Cuprum omne etiam a privatis effossum, inde a 20 Annis
iuxta initas eatenus Conventiones, ad Regia Depositoria administrari debet.
Totum hoc Cuprum, praeter exigua, quae Schemniczii et Neosoly ex eo
elaborantur utensilia, Viennam ad Officium Cupri (Kupferamt) evehitur,
efferat, tota haec
Summa ex activo Hungarici Commercii Statu exmitti debet.
Denique aequilibrium Circulantis praesertim intra Regna et
Provincias eiusdem Monarchiae, peccuniae non a Solo Commercii
Beneficio metiri oportet. Multae enim sunt aliae viae per quas saepe non
tantum Beneficium hoc absorbetur, sed maior etiam praeterea pecuniae vis
effertur: tales sunt respectu Hungariae 1o Omnes illae merces,
suorum Proventus
ibidem consummunt. 5o Interusuria quae Hungari Debitores Viennensibus
Creditoribus quotannis persolvunt. 6o Lotteria Viennensis in quam notabiles
ex Hungaria peccuniae influunt. 7o Lucrum quod Banco Viennense a
Distractione Salis maritimi e Littorali Hungarico percipit. 8o Summae illae,
quae post defalcatas pro Cultura fodinarum necessarias expensas e re
montanistica quotannis Viennam deportantur. 9o Resultantes a necessariis in
Banco Viennense a
Distractione Salis maritimi e Littorali Hungarico percipit. 8o Summae illae,
quae post defalcatas pro Cultura fodinarum necessarias expensas e re
montanistica quotannis Viennam deportantur. 9o Resultantes a necessariis in
Hungaria expensis Proventus Camerales, qui perinde ad Cassas Viennenses
deferuntur. Quantum hae Summae efficiant arithmetice definiri non potest,
quamcunque tamen moderato Politico Calculo
peccuniae e Regno educeretur,
sicut vicissim quo plus Aeris Commercium imposterum etiam Hungariae
infundet, eo etiam plus per easdem vias educetur.
Neque obstat, quod in Hungaria pretia Bonorum crescant, Interusuria vero a
Sex ad quinque pro Centum Sponte deciderint, effectum enim hunc non maior
peccuniae affluxus sed celerrior affluentis et reffluentis
peccuniae Circulatio produxit. Axioma hoc ipsum Sumptae in
exemplum probat. Hanc enim
usque notabilem illam exoticarum mercium prohibitionem in Commercio
passive stetisse constat. Et tamen in Germanicis Provinciis
Pretia fundorum, Commoditates vitae, Luxus ipse a maiori adhuc, quam in
Hungaria proportione creverunt. Nimirum quia id, quod via
Commercii effluxit per alios Canales ab ipsis
exteris Provinciis eidem cum foenore compensabatur.
Destinationes.
Maiores nostri continuis fermê bellis impliciti omnes suas de creando fundo
Publico curas ad necessitates Bellicas direxerunt. Hunc in finem iam sub
Zigismundo constituerant, ut dependendum a
Domesticis Mercatoribus Tricesimale Portorium pro conflando ad
varias Regni necessitates Fundo Publico deserviat. Verum Institutum hoc
paulo post intercidisse Sigismundi Decr. 2. Articulo 17 satis testatur.
fuit, fundumque hunc ultra 1681 perdurasse art. 15 Diaetae eiusdem anni
satis ostendit.
Anno 1781. cum fundus hic necessitatibus Bellicis iam non sufficeret, prater
certam Summam Draskovichianam a Sale quidem
Hungarico si terra devehatur unius, si vero aqua
duorum denariorum Portorium, eodem fundi militaris titulo usque futuram
Diaetam impositum fuit, cum in Subsequis Diaetis
15 denarios qui pro Stipendiis Dicasteriorum in Comitiis
1723. pretio Salis adiecti fuerunt, Cassae Regni inferantur, ex hac
Dicasteria exolvantur, et quod reliquum fuerit in Beneficium Cassae
Publicae cedat. 2o Ut a Singulo Boum et Equorum pari 1 florenus, a
Sabellico 3 denarii, ab ove unus, a Centenario Tabacae dum haec e Regno
educuntur 6 denarii ad rationem Cassae Publicae
persolvantur. 3o Ut Taxa Indigenatus
in Comitiis
1723. pretio Salis adiecti fuerunt, Cassae Regni inferantur, ex hac
Dicasteria exolvantur, et quod reliquum fuerit in Beneficium Cassae
Publicae cedat. 2o Ut a Singulo Boum et Equorum pari 1 florenus, a
Sabellico 3 denarii, ab ove unus, a Centenario Tabacae dum haec e Regno
educuntur 6 denarii ad rationem Cassae Publicae
persolvantur. 3o Ut Taxa Indigenatus ad 3000 aureos elevetur. 4o Ut
fuerunt, Cassae Regni inferantur, ex hac
Dicasteria exolvantur, et quod reliquum fuerit in Beneficium Cassae
Publicae cedat. 2o Ut a Singulo Boum et Equorum pari 1 florenus, a
Sabellico 3 denarii, ab ove unus, a Centenario Tabacae dum haec e Regno
educuntur 6 denarii ad rationem Cassae Publicae
persolvantur. 3o Ut Taxa Indigenatus ad 3000 aureos elevetur. 4o Ut
exteri Beneficia Ecclesiastica tenentes eandem
pro Securitate eius, quod Dicasteria ex obvenientia illorum
15 denariorum exacte solvenda sint, fundum remonstrent. Verum Status de
eo Solliciti, ne forte ex insufficientia Fundi huius, Plebem novo oneri
involvant, a postulato hoc ultro recesserunt. Quoad Secundum monuit
Status Altefata Augusta interesse Regni ut eductio Productorum
facilitetur potius, quam aggravetur; quare et ab hoc recessum fuit.
Quoad Taxam Indigenatus in
abrogavit.
Hoc facto Orta fuit Quaestio de Quotta illa, quam Salaria abrogatorum
horum Officiorum efferebant, id est de illis, 3572. florenis denariis
45. quorsum applicandis? Principio praetendebatur quidem, a parte
Augustae Aulae, quod Summa haec in Aerarium influere debeat. Verum
postquam Consilium Croaticum per Calculum ostendisset, quod Summa haec,
recepto ad Aerarium Domesticarum necessitatum Fundo, ultro insit,
Fundo perpetuo inerit, ita eadem in perpetuum etiam Cassae illi m/20
inferatur.
Eius prima Epocha.
Et iuxta haec principia Cassa illa inde a 1o Maii 1770. usque Consilii
Croatici cum Consilio Littorali coniunctionem, id est usque finem 1779i
manipulabatur; id quod primam Cassae huius Epocham efficit: apparet hinc
primum quod Cassae
ita haec etiam Cassae
incamerentur, id est ad Cameralem Administrationem
transferantur. Mens tamen Augustae Fundatricis et Matris suae exactê
observetur, et ideo Cassa Commercialis distinctim a Cassa Pia etiam per
Cameram Manipuletur. Et haec est tertia Cassae huius Epocha, in qua
Cassa quidem Commercialis distinctim tractabatur, Cassa tamen ad pias
Causas destinata, non dividebatur trifariam, iuxta
6um Maii Anni 1791. e Communicatis Deputationi huius actis erruere
licuit; nimirum usque 6um Maii 1791 etulit Commercialis
Cassa in Capitali 93.478. florenos in Interusurio, cum Capitalia
partim a 5, partim a 4., partim etiam a 3 ½ elocata sint, exhaerentes
vero apud Gubernium Fluminense 1500 floreni nullum Interusurium ferant,
effert 3599 florenos 4 denarios. Iam sub 17. 9-bris 1785. Consilium
Littorale
Anni 1791. e Communicatis Deputationi huius actis erruere
licuit; nimirum usque 6um Maii 1791 etulit Commercialis
Cassa in Capitali 93.478. florenos in Interusurio, cum Capitalia
partim a 5, partim a 4., partim etiam a 3 ½ elocata sint, exhaerentes
vero apud Gubernium Fluminense 1500 floreni nullum Interusurium ferant,
effert 3599 florenos 4 denarios. Iam sub 17. 9-bris 1785. Consilium
Littorale Suae
Deputationi huius actis erruere
licuit; nimirum usque 6um Maii 1791 etulit Commercialis
Cassa in Capitali 93.478. florenos in Interusurio, cum Capitalia
partim a 5, partim a 4., partim etiam a 3 ½ elocata sint, exhaerentes
vero apud Gubernium Fluminense 1500 floreni nullum Interusurium ferant,
effert 3599 florenos 4 denarios. Iam sub 17. 9-bris 1785. Consilium
Littorale Suae Maiestati demisse
horum Statu dicta sunt,
satis apparet, ut autem Capitale ipsum expendatur, Augustae Fundatricis
menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius
Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo
utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios
ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et
respective 6. annis exhaerebant. An postea
expendatur, Augustae Fundatricis
menti congruere haud videtur. Caeterum Interusuria illorum Cassae huius
Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo
utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios
ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et
respective 6. annis exhaerebant. An postea incassata sint? Non constat.
Duo vero millia e hoc Fundo Civi
Interusuria illorum Cassae huius
Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo
utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios
ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et
respective 6. annis exhaerebant. An postea incassata sint? Non constat.
Duo vero millia e hoc Fundo Civi Leuthoviensi Andreae Czili absque
Interusurio, ad quinquennium elocata
huius
Capitalium, quae quoad privatos elocata sunt, a tempore factae, quo
utimur consignationis, apud aliquos inde a 9o Ianuario 1785., apud alios
ab 8a 8bris eiusdem anni, apud alios a 29o Augusto 1786. adeoque a 5e et
respective 6. annis exhaerebant. An postea incassata sint? Non constat.
Duo vero millia e hoc Fundo Civi Leuthoviensi Andreae Czili absque
Interusurio, ad quinquennium elocata sunt, licet ad Fundum hunc e
enim has assignati sunt <pro
Schola Posegana 200. pro Veröcziensi>2 50. id quod menti Augustae
Fundatricis non congruit, e horum enim Comitatuum contributione ne
obolus quidem in has Cassas influxit, deinde a Cassa hac assignati sunt
pro Convictu Zagrabiensi annui 1661 floreni quae quidem errogatio ad
nullam ê defixis per Augustam Fundatricem titulum reduci potest.
Ex Omnibus autem his satis apparet, Cassas has non
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.