Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Bibliographic criteria: none (All documents)
Search criteria: omnia

Your search found 6484 occurrences

More search results (batches of 100)
First 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 5032-5136:


5032. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]

vitae crescentibus; aedibus urbes
186  Laxantur magis usque novis duraeque Minervae
187  Exercet plebs ima artes, florentibus addit
188  Se studiis populi pars cultior; omnia fervent
189  Saeclaque decurrunt felicibus aurea Gallis.
190   Fas fuit ergo operi tanto dare longius aevum.
191  Cura


5033. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]

plaudens delphinus in aula
199  Atque alii atque alii fato arridente sequentur
200   Et nati natorum et qui nascentur ab illis
201  Omnia regalem extendent in saecula stirpem."
202   Haec ait ac tenues se diva attollit in auras.
203  Me novus ardor agit felicia fata canentem


5034. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 19 | Paragraph | Section]

adjungite mentem
1.57  Ac trepidum assensu vatem firmate secundo!
1.58  Defectus Solis varios Lunaeque labores
1.59  Si penitus nosse et coecas evolvere causas
1.60  Est animus, superas scrutari ante omnia sedes
1.61  Cura sit et positus astrorum et discere motus.
1.62  Principio 5 coelum dum suspicis atque serenam
1.63  Sydera per noctem et divae tenuata


5035. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 29 | Paragraph | Section]

mox ore tuentem
1.233  Ludet et astrorum latitabit in agmine Mavors.
1.234  Ille etenim terris quondam sat proximus imis
1.235  Emicat atque trucem ostentans ex aethere frontem
1.236  Sydera sanguineo paene omnia lumine vincit
1.237  Insultans. At mox vectus procul aethera in altum
1.238  Mitescit sensim positoque colore minisque
1.239  Vix aequat stellas tenui jam luce minores.
1.240  Alma


5036. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 31 | Paragraph | Section]

aurea Phoebe
1.289  Phoebusque errantes ignes dirique cometae
1.290   Syderaque extremi disjuncta in margine mundi,
1.291  Spectanti celerem motum gyrosque perennes
1.292  Objiciunt. Cursu occiduas namque omnia in oras
1.293  Cernimus unanimi contendere seque rotatu
1.294  Urgere assiduo et magnos circum ire per orbes;
1.295   Sive quod immensi moles vastissima coeli
1.296  Ipsa super gemino sese, Tellure


5037. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]


1.299  Axe suo se verset agens coeloque quieto
1.300  Eoas contra semper nitatur in oras.
1.301  Namque oculos eadem pulsat, pertingit ad imas
1.302  Forma eadem cerebri sedes, sive omnia circum
1.303  Spectatorem obeant immotum, sive quietis
1.304  Omnibus ipse suo se vortice flectat in orbem.
1.305  Contorta insani quondam sic impete venti
1.306  Stantem alta in puppi dum te jubet


5038. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]

vertice ab alto
1.330  Sydera scrutatus pastor sua tempora novit
1.331  Excubiasque novas ciet indulgetque sopori.
1.332  Communem 21 hunc dicunt. Namque omnia sydera motum
1.333  Consensu unanimi et communi foedere servant.
1.334  Illum etiam exactae quoniam mensura diei
1.335  Limitibus finit certis, dixere diurnum.
1.336  Est alter primo assimilis quique


5039. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]

omnia sydera motum
1.333  Consensu unanimi et communi foedere servant.
1.334  Illum etiam exactae quoniam mensura diei
1.335  Limitibus finit certis, dixere diurnum.
1.336  Est alter primo assimilis quique omnia motus
1.337  Sydera lege pari circumfert, non tamen isdem
1.338  Cardinibus, non occiduas directus in oras
1.339  Nec spatiis adeo conclusus temporis arctis.
1.340  Obliquos


5040. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

38 tamen in summo bijugos mora vertice tardat,
1.690  Emensae non illa viae revolubile tempus
1.691  Producit nimium laxans; ter namque novenis
1.692  Omnia per gyrum radiantia signa diebus
1.693  Lustrat et integro coelum complectitur orbe
1.694  Diva soror jamque a tergo velocior urget
1.695  Ac lentum assequitur fratrem, jam deinde relinquit


5041. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

denos,
1.706  Dimidius tibi nam deerit, quo tempore rursum
1.707  Conveniunt coeloque iterum spatiantur eodem.
1.708  Id tame 39 hoc divae in motu super omnia mente
1.709  Excipe pervigili ac memori sub pectore conde.
1.710  Scilicet obliquo rapidos per inane jugales
1.711  Ductu agitat flectens Phoebe quoque; proinde necesse est
1.712  Bis gyro in quovis


5042. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]

in ortu,
1.796  Arcano sese ducit per mutua nexu
1.797  Usque trahens retrahensque atque uno foedere quamvis
1.798  Pars vocat ad sese partem atque adducere tentat.
1.799  Ast eadem dum se circum vis omnia fundit
1.800  Per spatia expandens, sensim languescit eundo
1.801  Quoque magis vasto late distenditur orbe,
1.802  Hoc minus intenti pollet conamine nisus.
1.803  Hinc paribus circum spatiis vis aequa


5043. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 69 | Paragraph | Section]

montis
1.992  Et sacrum nemus et campos vallesque profundas
1.993  Collustrat late ac radianti lumine complet?
1.994  Magnanimi heroes, quos nobilitatis avitae
1.995   Grande decus, mentis vigor et super omnia mores
1.996  Ingenui atque ardens evexit ad aethera virtus
1.997  Sanctaque relligio coelo meliore locavit,
1.998  Nequidquam Latio saturatas murice vestes
1.999  Agresti tunica atque humili mutastis


5044. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 79 | Paragraph | Section]


2.70  Involvi demum et caeca latitare sub umbra.
2.71  Haud ignara, tamen mirata Britannia, lustri
2.72  Tertius octavi jam volvitur annus ab illo
2.73  Tempore: nigranti foedaverat omnia velo
2.74  Lurida nox; pallens astris radiantibus aether
2.75  Ardebat late; attonitae pecudesque feraeque
2.76  Urgebant celeres ad nota cubilia gressus,
2.77  Ad sylvas pennata cohors properabat


5045. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]

orbe
2.234  Huic celerare viam, cessare videbitur illi
2.235  Lentior ac tardo minus incita tendere gressu.
2.236  Et facile est, si forte, alto quam celsus Olympo
2.237  Assurgat Titan, cognoveris, omnia nosse
2.238  Tempora quidque ferant acti in contraria cursus.
2.239  Altior aethereas quod si consurgit in oras
2.240  Phoebus vel terras contra descendit ad imas
2.241  Pronior, illud idem discrimen


5046. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]

vices Solis sequitur Venus errantumque
2.244  Turba omnis, Phoebe dempta, fumantiaque astra.
2.245  Et magis hinc Titan distat si forte minusve,
2.246  Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant.
2.247  Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus
2.248  Terrai motus tanto minus aut mage turbat.
2.249  Ergo ubi se primum fulgenti in Sole videndam
2.250  Reddiderit Venus ac dorsum


5047. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 107 | Paragraph | Section]

longumque moratur inhaerens.
2.621  Praeterea adversum se prona inclinat ad Austrum
2.622  Tunc eadem; ac divae quidquid contingit eunti,
2.623  Et forma et moles sedesque et motus et error,
2.624  Omnia sunt umbrae communia. Diva nigranti
2.625  Ergo subit cum Phoebique intercipit ignes,
2.626  Quaeque deum tristi ferrugine contegit umbra,
2.627  Est ipsa aversae frons atra sororis, Olympum
2.628  Et


5048. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]

inde erue et omnem
3.42  Circum oculis tractum metire ac mentis acutas
3.43  In medium defige acies positumque sub astris
3.44  Designa observans et lentos collige motus.
3.45  Umbrifero Terrae cono simul omnia cernes
3.46  Congruere, et formam, et molem, motumque locumque.
3.47  Primum igitur 5 teretem si conum in imagine plana
3.48  Excipias mediumque seces nec


5049. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 123 | Paragraph | Section]

maxima divae
3.202  Muneris, expediam et calamo properante docebo.
3.203  Imo 16 qua molis gremio se sistit imago
3.204  Spectanti usque adeo propior perque omnia visae
3.205  Assimilis formae, tenuissima tendere suerunt
3.206  Fila decussatim et spatium praetexere inane
3.207  Illa quidem primum figebant plurima, quae se
3.208  Hinc spatiis atque hinc


5050. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 125 | Paragraph | Section]

undique spiris
3.226  In cochleam se circumagit; propellitur illo
3.227  Excipiens aequis virgam cava lamina spiris
3.228  Retrorsum, antrorsum motu quantumlibet atque
3.229  Affixum defert filum perque omnia pictae
3.230  Deducit sensim tenuissima puncta figurae.
3.231  Inclusumque quidem filum latet, extima sed qua
3.232  Frons educta tubo lamellae prodit, in ipso
3.233  Margine fixus apex pariter


5051. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 127 | Paragraph | Section]

quod medio latitat de tramite et ultra
3.275  Chordam ipsam oppositas longe pertingit ad oras.
3.276  Jam medio calli invento componere mensos
3.277  Ni pigeat divae vultus, manifesta patebunt
3.278  Omnia et umbriferum ter pene extendier orbem
3.279  Percipies tantum, quantum frons ampla triformis
3.280  Excurrit divae ac medio se tramite pandit.
3.281  Quaeque locis isdem cono mensura nigrantem


5052. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]

Sole coronam?
4.195  Nec minus 11 ille tamen veri a ratione recedit,
4.196  Qui sibi lunares confingit et advocat auras
4.197  Auxilio atque aliter sic omnia solvere tentat.
4.198  Scilicet, ut nostrum late circumfluit orbem,
4.199  Qui ventos ciet et nubes qui sustinet, aer,
4.200  Quo propior terris, hoc densior, idem ubi in axem
4.201  Erigitur, sensim


5053. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 169 | Paragraph | Section]

vitrea septa
4.265  Formam oculis praebent jam proxima facta rotundam)
4.266  Curvarique sinu in medio incertisque cieri
4.267  Motibus aspiceres, dubia et caligine mergi.
4.268  Ast ea proveniunt secus omnia: nullus ad ipsum
4.269  Jam limbum perducta deae tremor occupat; idem
4.270  Ille manet diae nulla caligine turpis,
4.271  Qui fronti fuit ante nitor nec forma rotundi
4.272  Lumine compressa intorto


5054. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

tueatur perlita luce
4.298  Singula, dum puro late pellucida coelo
4.299  Aeris aura nitet, quae, nubibus obruta densis
4.300  Dum tegitur facies Terrae, indiscreta niterent
4.301  Omnia et aequali confusa in luce laterent
4.302  Atque idem, gelido loca quae sub cardine duram
4.303  Persensere hyemem nivibusque albentia candent,
4.304  Clara magis quam vere novo aut aestate videret


5055. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

fervidus imbuit imbre
4.314  Conversam Phoebes frontem, mutentur et atri
4.315  Mutato tractus positu jamque altera jamque
4.316  Sordescat tenebris divae pars altera opacis.
4.317  Quae si perpendas simul omnia, concidet error
4.318  Deprensus claroque patens in lumine et auras
4.319  Aeriis similes haud Lunam ambire fatendum est.
4.320  Quamquam 18 aliquo


5056. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 185 | Paragraph | Section]

evolat, et via si qua
4.569  Finditur interrupta patens trans nubila, campos
4.570  llicet aeriasque auras crassosque vapores
4.571  Irrorat radiis salientibus. Aurea circum
4.572  Mille repulsa locis lux omnia protinus implet
4.573  Et premit astrorum tenues atque obruit ignes.
4.574  Ast ubi opaca procul sublimi ex aethere Phoebe
4.575  Et nebulas nubesque et nubibus aera densis
4.576  Impositum montesque


5057. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 193 | Paragraph | Section]


4.717  Et fugiat densa mersus caligine visum.
4.718  Cur tamen 37 obducto non protinus exoriatur
4.719  Horrida nox Titane nigroque haud omnia velo
4.720  Inficiat penitus condens. Lux unde supersit
4.721  Languidior stellasque vetet spectare minores,
4.722  Accipe. Fulgentem Phoebi cum Cynthia vultum
4.723  Eripit ex oculis, non uno tempore


5058. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 193 | Paragraph | Section]

minorem
4.748  Ereptam rutila Phoebi de fronte requirit.
4.749  Ergo ipse umbrosus terras qua conus in imas
4.750  Transcurrit campisque aciem defigit acutam,
4.751  Phoebeum penitus latitat jubar: omnia circum
4.752  Conspicuus rutilo perfudit lumine margo.
4.753  Verum ubi per tenues Phoebe caput altior auras
4.754  Extulit et nostrum Titan se pronus ad orbem
4.755  Demisit propior coeloque recessit


5059. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 213 | Paragraph | Section]

undique et alto
5.68  Tela jacit dorso effulgens lucemque ministrat,
5.69  Quacumque ignifero nullum de corpore punctum
5.70  Cernitur ardentesque genae dorsique recurvi
5.71  Margo latet totus, nigrescunt omnia et umbra,
5.72  Lumine summoto penitus, densissima regnat.
5.73  Quae totum Titana vident speciemque rotundae
5.74  Libera prospectant frontis loca, lumine gaudent


5060. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 219 | Paragraph | Section]

tenebris
5.181  Obruit umbra genas, quo Cynthia lumine rursus
5.182  Incipit effulgere novo vel quo fugit omnis
5.183  Tandem umbra aut pallor tandem quo desinit omnis,
5.184  Altera tela tibi pictis simul omnia signis
5.185  Subjiceret lustranda. Amplam tela ipsa referret
5.186  Planitiem, qua tum conus, qui continet umbram,
5.187  Tum fusco pene umbra sinu transversa secatur.


5061. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 225 | Paragraph | Section]


5.262  Parnassique sinent leges et dura Camoena.
5.263  Principio 14 Solis motus Lunaeque per axem
5.264  Si serves vigil et componas omnia cautus
5.265  Sese inter, facile invenies, quantum ipsius orbis
5.266  Extendit sese, tantum discedere in horas
5.267  Fratris ab orbe deam tantumque accedere ad oram
5.268  Oppositam et tristem se


5062. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 227 | Paragraph | Section]

corpora lucem
5.333  Accipiunt coeptumque sinunt producere cursum,
5.334  Sive fluant seu mole pigra concreta rigescant,
5.335  Illa quidem lucis radios non viribus isdem
5.336  Ad sese rapiunt, uno non omnia nisu.
5.337  Nam, quae densa minus, nisi forte aut sulphure olenti
5.338  Aut crasso, qualem semper frondentis olivae
5.339  Telegoni propter colles Setinave rura
5.340  Dant


5063. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 239 | Paragraph | Section]

lapsu
5.563  Objiceret, centum et paribus majora videres
5.564  Intervalla viae, quam quo extimus eminet aer.
5.565  565 Haec 30 coeli ac Terrae mensoribus omnia dudum
5.566  Sat comperta; docent, aer quam celsus Olympo
5.567  Assurgat, serae postrema crepuscula noctis
5.568  Aut coelo primum exoriens aurora sereno.
5.569  Quaeque suis


5064. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 241 | Paragraph | Section]

tanta
5.600  Pensantur, brevior dum contrahit annulus, orbe
5.601  Quod circum aerio deflectitur undique lumen.
5.602  Quin etiam, conorum axis qua se inter acutos
5.603  Fert apices, lucro ingenti damna omnia cedunt.
5.604  Namque illic gyro, terras qui circuit omnes,
5.605  Deflexi, puncto radii sistuntur in uno
5.606  Et vincunt caecam collato robore noctem.
5.607  Axe


5065. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 243 | Paragraph | Section]

ab imis,
5.622  Tantum unam tereti concludat fronte, per axem
5.623  At reliquum vertex a primi vertice distet
5.624  Ac videat partes supra se extare quaternas.
5.625  Tum vero aethereas longe latera omnia in auras
5.626  Interior conus si protrahat, exorietur
5.627  Tertius inversa conus tibi cuspide, primi
5.628  Atque apicem patulo assurgens spectabit hiatu,
5.629  Tertia qua terras laterum pars


5066. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 259 | Paragraph | Section]


5.909  Velle minax tabulata domus conscendere meque
5.910  Et socios tumidis rabidus demergere in undis.
5.911  Ille quidem incassum, sed sparsa mapalia circum
5.912  Stramineasque casas invasit et omnia fluctu
5.913  Obruit ac limo turpi, mersurus et ipsam
5.914  Piscatorum inopem turbam miserosque colonos,
5.915  Provida ni casum fuga praevertisset acerbum.
5.916  Ast ubi nequidquam obniti et vim


5067. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 269 | Paragraph | Section]

Ergo ubi 22 cum filis radius devenerit albens
6.121  Omnibus atque viam mutaverit, hoc magis, illud
6.122  Torquetur minus atque minus nexuque soluto
6.123  Omnia diversas distracta feruntur in oras,
6.124  Sive quod haud aequo contendant incita cursu,
6.125  125 Viribus atque adeo haud aeque inflectantur iisdem
6.126  Sive 23


5068. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 271 | Paragraph | Section]

flexus
6.181  Torquetur magis et magis omnibus unus aberrat.
6.182  Atque 27 hos, adveniunt cum dissociata, colores
6.183  Fila ferunt, quae si rursum simul omnia in unum
6.184  Conveniant, rursum candens tibi nascitur albor,
6.185  Obruit et nimio perculsos lumine visus.
6.186  Quod si plura quidem, sed non simul omnia fila


5069. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 271 | Paragraph | Section]


6.183  Fila ferunt, quae si rursum simul omnia in unum
6.184  Conveniant, rursum candens tibi nascitur albor,
6.185  Obruit et nimio perculsos lumine visus.
6.186  Quod si plura quidem, sed non simul omnia fila
6.187  Junxeris, exoritur mixtus color isque vel uni
6.188  Simplicium assimilis vel qui discedat ab illis
6.189  Omnibus atque nova percellat lumina forma.


5070. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 279 | Paragraph | Section]

et celsa domorum
6.316  Culmina marmoreisque alte suffulta columnis
6.317  Templa deum aurataeque trabes auroque supellex
6.318  Illita et aggestis cumulata altaria donis,
6.319  Indiscreta latent simul omnia: nox tegit atro
6.320  Involvens pariter velo et discrimina tollit.
6.321  Quod si plura 37 simul diversae stamina formae
6.322  Trajicias tenuis per


5071. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 283 | Paragraph | Section]

quae vada caerula tingunt.
6.410  In reliquis eadem crescunt ex ordine quaeque
6.411  Sanguineam inficiunt undam vultusque decoros
6.412  Pura verecundo suffundunt fila rubore,
6.413  Permutant geminas post omnia disposituras,
6.414  Dumque vices renovant, spatio majore feruntur.
6.415  Illa quidem ante alios celeri mage concita cursu
6.416  Forsitan antevolant fucos positusque vicesque


5072. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]

rerum
6.633  Spectanti exurgit facies. Namque illita fuco
6.634  Quae simili, pariter per primam stamina frontem
6.635  Se tulerint progressa, eadem sub fronte secunda
6.636  Unam itidem sortita vicem ferme omnia, sive
6.637  Progressum facilem seu sunt habitura regressum.
6.638  Sed quoniam, vario distant quae fila colore,
6.639  Magna etiam in vicium spatiis discrimine poscunt,
6.640  Illa pari numero mutant,


5073. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

63 , quae perspicuo, quae corpora opaco
6.663  Sint gremio, variis varia de parte tuentem
6.664  Quae ludant incerta coloribus et quibus idem
6.665  Curque aliis alius constet color, omnia ab uno
6.666  Hausit felici cursu manantia fonte.
6.667  Nulla etenim 64 rectis viduata meatibus atque
6.668  Sunt penitus densa et venienti impervia


5074. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

inane
6.670  Vincit in immensum ac radiis via libera semper,
6.671  In quamcumque plagam sit opus producere cursum,
6.672  Panditur. In tenues quaevis, quae maxime opaca,
6.673  Nam si lamellas concideris, omnia lucem
6.674  Admittunt coeptoque sinunt procedere cursu.
6.675  Exiguas vitreis qui moles orbibus usi
6.676  Scrutantur contemplantes, satis omnia norunt
6.677  Per genera herbarum, per tigna et membra


5075. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

quae maxime opaca,
6.673  Nam si lamellas concideris, omnia lucem
6.674  Admittunt coeptoque sinunt procedere cursu.
6.675  Exiguas vitreis qui moles orbibus usi
6.676  Scrutantur contemplantes, satis omnia norunt
6.677  Per genera herbarum, per tigna et membra animantum
6.678  Ire jubar perque et lapides et dura metalla.
6.679  Progressum anfractus nimii nimiique meatus
6.680  Impediunt luci potius


5076. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 305 | Paragraph | Section]

Notus de litore adusto
6.801  Advolet, ignitis et concitet aera pennis
6.802  Vel si commixto fervescant sulphure vel si
6.803  Jungantur, varii miscent dum praelia venti,
6.804  Aucta mole tumentjamque omnia flectere possunt
6.805  Mutatis vicibus variorum fila colorum.
6.806  Hinc tumidae surgunt massae coeloque feruntur;
6.807  Scilicet hic nebulis et nubibus ortus opacis.
6.808  Ast ubi jam paulatim


5077. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 305 | Paragraph | Section]

genus omne colorum
6.823  Possit inoffenso totum procedere gressu.
6.824  Tenvibus admixti semper majore supersunt
6.825  Mole aliqui torquentque jubar perque aera spargunt.
6.826  Tum vero multi flectentes omnia lucis
6.827  Stamina si superant, pallet circum undique coelum,
6.828  Pallent vicini colles disjunctaque longe
6.829  Culmina mersa latent penitus caligine tristi.
6.830  Ast ubi sordentem Zephyri


5078. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 307 | Paragraph | Section]


6.839  Praeterea 73 globulus, rubicundae stamina lucis
6.840  Flectere qui medium evaleat delata per axem,
6.841  Obliquis illapssa viis reliqua omnia flectet.
6.842  Majora haec etenim vicium intervalla requirunt
6.843  Perque globum obliquo tendit quae semita calle,
6.844  Est brevior, medio quam qui traducitur axis.
6.845  At contra medium


5079. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 313 | Paragraph | Section]

per omnes,
6.965  965 Nympharum comes et nemorum Latonia cultrix!
6.966  Da faciles sylvis succos, da montibus altis
6.967  Ardua frugifera vestire cacumina fronde!"
6.968  Haec celebrant cantu: super omnia frontis honorem
6.969  Adjiciunt plenumque jubar noctemque fugatam.
6.970  970 Alta sedet cum Latonia, virgo suasque
6.971  Excipit et tacito versat sub pectore laudes
6.972  Exultans plauditque sibi


5080. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam ipsius veluti apotheosis cum invocatione et hymno, in quo omnia ejus philosophica comperta continentur. Habetur autem circa ejus finem illud, ad quod hic alluditur: Dona tibi, tibi thura parat studiosa juventus altaque marmoreis meditatur templa columnis.


5081. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sive diametro apparenti Solis, nimirum aliquando tantillo major, aliquando minor, utriusque nimirum media diameter apparens parum superat dimidium gradum circuli coelestis. Cum vox gradus apud veteres Latinos non valeat idem, quod nunc apud astronomos, ea vox, et omnia alia artis vocabula apud veteres non usitata, in hoc poemate evitantur. Satis autem hic exprimitur gradus orbis aetherii, nimirum circuli coelestis, cum dicatur quarum ter decies bissenas occupat orbis. Nam si multiplicentur simul ter decem, sive 30, et bissex, sive 12, fiunt 360, quod


5082. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

16 Jupiter habet, uti diximus, satellites quatuor, Saturnus quinque. Ille et fascias quasdam, ut vittas, ac in iis partes aliquas lucidiores, obscuriores alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo propior Terrae quam circa apogeum, et in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore fere sanguineo; in secundo vero vix a perquam


5083. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant. 25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis mille circiter annis per unum signum ita, ut nunc stellae Arietis sint, ubi olim erant stellae Tauri, et stellae Piscium successerunt in earum locum. Hinc astronomi distinguunt zodiacum, quem vocant apparentem, ab


5084. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse. 37(36) Leges Keplerianae, quas observant planetae primarii


5085. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod id centrum describit, nec circa Solem immotum describitur ea orbita, sed movetur Sol ipse interea circa centrum commune gravitatis omnium trium. Immo vero ne id quidem centrum commune quiescit, sed aliud, quod est commune planetis omnibus et cometis. Verum ea omnia sunt altioris indaginis, nec huc pertinent, ubi hosce motus exprimimus non penitus accurate, ut astronomi solent, sed proxime, uti decet poetam, adhuc tamen aliquanto accuratius quam communes poetae soleant. Porro ejus motus apparens fit semper in orientem sine


5086. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exprimitur. 45(44) Innuitur hic causa perturbationum Lunae, quae nimirum est gravitas generalis Newtoniana, quam appellant mutuam generalem attractionem, cujus hae sunt leges: omnia puncta materiae in se mutuo tendunt. Hic nisus non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris


5087. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere.


5088. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est


5089. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aliquid interjectum praeripere nobis ipsius aspectum. 6 Transitur hic ad quaerendum istud aliquid, quod Solem tegit. Et ante quam deveniatur ad Lunam, quae id praestet, excluduntur omnia alia coelestia corpora, ac primo quidem excluduntur fixae et planetae. 7 Fixas excludit distantia illa ingens, de qua lib. I. num. 6, et quod lumen habent proprium juxta eundem


5090. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur diameter vera et inde superficies ac moles. Quae omnia hic exprimuntur. Sed posui nos certos fore de iis omnibus intra centesimam eorum partem. Censebam enim, cum haec scriberem, ad summum intra quinque secunda posse definiri durationem phaenomeni. Nunc autem puto eandem intra limites unius, vel saltem duorum secundorum, certam fore, si satis


5091. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lib. I, habet dimidiam superficiem illustratam a Sole, dimidiam vero penitus obscuram et nigram, et quae habet apparentem magnitudinem aequalem magnitudini Solis juxta adn. 13, lib. I. Subit autem singulis mensibus in novilunio inter Solem et Terram respondens eidem parti zodiaci; quae quidem omnia eodem primo libro praemisimus. Debet nobis tegere et occultare Solem, si in ipso plenilunio non habeat latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam. Porro novilunium accidit in fine mensis lunaris, posteaquam Luna ipsa decrescens


5092. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nodo alteri. Hic vero incipiunt jam proferri argumenta, quae positive evincant, revera ex interpositione Lunae oriri absolute Solis defectum. Primo quidem eo die, quo eclipsis Solis accidit, Luna nusquam apparet, licet singulis diebus fiat integra coeli conversio adeoque omnia loca, in quibus Luna esse posset, veniant sub aspectum. Inde consequitur Lunam eo tempore respondere eidem parti zodiaci, cui respondet Sol. 22 Confirmatur idem ex eo, quod


5093. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum conformes calculis observationes. 31 Exprimitur hic effectus parallaxeos, de qua egimus lib. I. adn. 22. Est autem in umbra Solem occulente idem


5094. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo, et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis, quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes. 5(II 37) Incipiendo a figura, si conus, quem geometrae dicunt rectum, qui est vere teres et non compressus, secetur plano perpendiculari ad


5095. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium. Verum etiam si non ita multum admovetur oculus objecto, potest per lentem vitream videri distinctum simul et auctum. Sed immensum esset ea omnia persequi, ad quae hic innuenda tantummodo poeticus me quidam impetus abripuit, ob nexum mutuum horum omnium inter se ita arctum. 11(II 43) Imago, quam lens efficit, eo est


5096. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis vero, qui sunt myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore. 14(II 46) Telescopii ope detecta sunt ea omnia, quae hic innuuntur, nimirum maculae Solis, quas viderunt Scheinerus et Galileus, omnium primi; Venus falcata et satellites Jovis, quae vidit Galileus; fasciae Jovis, annulus Saturni et unus ex ejus satellitibus, quos Hugenius; reliqui quatuor ejus satellites, quos Cassinus deprehendit


5097. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

autem illud, ut haec observatio fiat, cum jam umbra devenerit ad medium discum Lunae, ut nimirum arcus circuli umbrae, qui in Lunam incurrit, non sit ita exiguus. Maximus is erit, ubi chorda transiens per illa cornua, fuerit ipsa Lunae diameter. Verum haec omnia, quae in hac adnotatione sunt dicta, multo facilius intellegerentur ope schematis geometrici. 19(II 51) Ope micrometri non solum invenietur crassa quadam aestimatione ratio


5098. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

23(II 55) Proponuntur hic ea, quae inter se comparanda sunt ad demonstranda ea theoremata: sunt autem motus Solis et Lunae, positio et motus nodorum orbitae lunaris, inclinatio orbitae lunaris ad eclipticam, diameter apparens sectionis coni umbrosi Lunae ac Solis. Ea omnia hic comparabuntur aliquanto crassius per numeros rotundos de more. Integrum ac ingens volumen requireretur ad pertractanda ea omnia, quae huc pertinent, pro dignitate, et omnes casus evolvendos cum accurata determinatione pro singulis. Hoc autem ordine progredior:


5099. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solis et Lunae, positio et motus nodorum orbitae lunaris, inclinatio orbitae lunaris ad eclipticam, diameter apparens sectionis coni umbrosi Lunae ac Solis. Ea omnia hic comparabuntur aliquanto crassius per numeros rotundos de more. Integrum ac ingens volumen requireretur ad pertractanda ea omnia, quae huc pertinent, pro dignitate, et omnes casus evolvendos cum accurata determinatione pro singulis. Hoc autem ordine progredior: propono primum inclinationem orbitae lunaris; tum ab ipsa deduco distantiam, quam Luna habet ab ecliptica pro data quavis sua distantia


5100. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et cum innotescat distantia astri a zenith per observationem et a polo per tabulas, innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90, quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci. Corrigenda est etiam observatio a refractione, quae omnia objecta coelestia elevat. Et quidem habentur tabulae ad id ipsum computatae. Sed in ipsis versibus praecipua tantummodo quaedam capita attigimus. 44(II 76) Longitudo


5101. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparent, sive sint particulae quaedam ejus superficiei obscuriores sive lucidiores. Nam utrumque genus macularum nomine denotatur. Hae maculae aliis nominibus appellatae sunt ab Hevelio, aliis a Riciolio. Sed hujus nomina jam passim ab astronomis adhibentur. Quae fere omnia desumpta sunt ab hominibus, qui doctrinae fama innotuerunt vel apud veteres, ut Plato, Aristoteles, Aristarchus, vel apud recentiores, ut Copernicus, Tycho, Galileus. Ampliores maculas ipse appellavit maria, ut Mare serenitatis, Mare crisium. Et insulas quoque habet ut Insulam sinus


5102. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

IV. 1 Proponuntur praecipua capita argumenti, quod hoc libro pertractatur. Pertinent autem omnia ad eclipses Solis: quid sit lumen quoddam, quod Solem ambit in totalibus eclipsibus penitus delitescentem; cur in eclipsi totali Solis appareant stellae interdiu; cur tum non habeatur nox obscurissima, sed quoddam velut crepusculum; cur dimidio etiam Sole delitescente vix ullum detrimentum


5103. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem vel dimidio tantum detecto habetur dies jam omnino clara et integra. 4 Incipiendo ab annuli causa,


5104. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

impresso Viennae in Austria ante hosce duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum


5105. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla admodum singularia, quae quandam velut piscium astronomiam a nostra admodum diversam exhibeant. Est et experimentum phialae vitreae, quam exterius


5106. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dioptricae principiis et ad rem praesentem applicatur. Ac demum ostenditur, quo pacto inde deduci possit non totus ille amplus annulus, quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae solari ibi tribuo, ut et hic inferius, verum ille usque adeo magis tenuis et vividus, qui Lunae corpus ambit. Sed ea omnia satis erit hic tantummodo innuisse. 19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et


5107. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis amplis Romae prodiit ante hosce 13 annos. Ibi ego, quae huc pertinent, diligentissime evolvi omnia. Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc satis integra et optima valetudine superiore anno Roma discedens reliqui florentissimum meo Collegio Romano, domi quidem generalem studiorum praefectum, foris autem examinatorem, ut appellant, episcoporum et synodalem ac


5108. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

innatantes. 25 Quaecumque corpora circulos describunt, concipiunt vim quandam recedendi a centro, quae dicitur centrifuga, quam Christianus Hugenius rite consideravit primus. Nam omnia corpora vi inertiae conantur semper abire per viam rectam nec ad orbes curvilineos detorquentur, nisi vi aliqua; quae si abesset, per rectam omnino abirent. Hujus vis centrifugae duplex hic argumentum innuitur ab experimentis petitum: vis, qua lapis funda circumactus


5109. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

47 Ea, saltem ex parte, est ratio phaenomeni, quod saepe omnibus occurrit. Ingressi in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine, quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec


5110. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

47 Ea, saltem ex parte, est ratio phaenomeni, quod saepe omnibus occurrit. Ingressi in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine, quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec ipsa paullatim deleatur, fibris ab illa majore


5111. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

passuum 27, et excepta in illo plano erit triplo major, nimirum passuum 81. Unde patet illud, quod superius dictum fuerat multis passibus erres incertus. 7 Habentur jam igitur ea omnia, quae fuerant proposita: pallor Lunae ante eclipsim provenit a penumbra; pallor eo est densior, quo magis acceditur ad tempus eclipseos, quia penumbra eo est densior, quo umbrae propior; incipit pallor longo tempore ante eclipsim, quia penumbra debet esse amplissima in ingenti distantia


5112. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui ad plures horas perduravit obstinatissimus. Aegre nos recepimus in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta. Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis jam mensis progressus esset et Libycus flaret, qui aerem e calidissimis Africae partibus deferens solet esse plerumque calidus


5113. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt. Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et


5114. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae habentur num. 102, 103, 105. (La version de ce texte est prise de la traduction imprimée à Paris l'an 1770, chez la veuve Tilliard). Sub finem Januarii mensis anni 1751 ad Tiberis ostium missi sumus, ubi in postrema exundatione Tibris praecedenti mense repagula omnia labefactaverat, quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum


5115. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut infra videbimus, componitur e diversis coloratis filis, quae, ubi ab aliis separantur, suum singula colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt. Porro jure Newtonus ipse hic invocatur, a cujus immortali theoria repetuntur rationes hujus phaenomeni. Illud autem Tu decus Angligenum atque humanae gloria gentis, quod ante hosce novem annos conscripsi in Italia inscius


5116. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad ejus tumulum auctoritate publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae naturalis principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet.


5117. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque exigua, orbitas turbat nonnihil, sed satis proxime, cum perturbationes sint admodum exiguae. Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem. Quo casu omnes gyri omnino renovarentur et essent natura sua aeterni. Fortasse resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab attractionibus mutuis, et ex


5118. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono debetur, qui primus docuit, unde is motus proveniat, et viam exhibuit in ea perquisitione adhibendam. 11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica.


5119. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

coloratis filis in iisdem circumstantiis et in aliis circumstantiis pro eodem etiam colorato filo diversa sunt. Et si is radius adveniat ad novi medii superficiem cum altera ex iis dispositionibus, facilius reflectitur, si autem cum altera, facilius transmittitur ingrediens hoc novum medium. Ea omnia hic attigi. 16 Newtonus proposuit admodum simplicem constructionem problematis, quo quaeratur species et intensitas coloris, qui oriri debet ex mixtione datae quantitatis


5120. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae variabilem. Quae omnia inferius explicabuntur singillatim uberius. Si corpus est ita homogeneum, ut non habeantur satis magna intervalla vacua vel diversae densitatis, inter particulas densitatis alterius, id corpus, cujuscumque densitatis, est pellucidum. Si illa intervalla adsint, est


5121. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis evolutionem ex legibus gravitatis et totam luminis theoriam, facile percipiet nullis laudibus satis celebrari posse ejus in remp(ublicam) litterariam promerita. Promeretur sane poeticam hanc apotheosim potiore jure quam tot


5122. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis evolutionem ex legibus gravitatis et totam luminis theoriam, facile percipiet nullis laudibus satis celebrari posse ejus in remp(ublicam) litterariam promerita. Promeretur sane poeticam hanc apotheosim potiore jure quam tot mendacia veterum numina, quae adhuc ad carmen


5123. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

flavus, viridis, caeruleus, indicus, violaceus. Quorum ordinem facile memoria retinebit, qui ex initialibus litteris barbaram sibi vocem efformet rafuciu et meminerit viridem u esse in medio, non in fine. Ea, quae ad enumerationem adornandam adjecta sunt, patent fere omnia. Flavas esse et ita a poetis appellari aristas jam messi matura satis constat. A caeruleo colore appellata sunt caerula ponti a veteribus. Sed is non habetur, si undae a ventis excitatae spumas agant. Coelum itidem, quod, si nebula inficitur, pallescit, si nubibus obtegitur non ita densis,


5124. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Idcirco autem etiam obscurus is erit, quia, si celeritas luminis esset prorsus nulla, nulla itidem haberetur impressio in oculum, quod pertinet ad tenebras et nigredinem. 27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum mixtione compositus. Et huc pertinet illa Newtoni constructio, de qua egimus adn. 16. Color autem compositus aliquando est admodum similis cuipiam e simplicibus ita, ut


5125. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nulla, nulla itidem haberetur impressio in oculum, quod pertinet ad tenebras et nigredinem. 27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum mixtione compositus. Et huc pertinet illa Newtoni constructio, de qua egimus adn. 16. Color autem compositus aliquando est admodum similis cuipiam e simplicibus ita, ut oculus discrimen non agnoscat, si eos simul intueatur sibi etiam invicem proximos. Sed


5126. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

optima, dicetur paullo inferius- in illa ipsa superficie radius ingrediens refringitur accedendo ad perpendiculum et ea refractione dividuntur colorata fila, refractis omnium maxime violaceis, omnium minime rubeis. Sed cum differentia refractionum sit exigua, angulus, quo continentur fila omnia pertinentia ad radium e quovis dato Solis puncto digressum, est exiguus, et cum itidem iter intra prisma sit exiguum, separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo.


5127. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio. 33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula


5128. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

innatum eum colorem, quem exhibet id corpus. Quod quidem non modo explicat illud phaenomenum, sed ab eo directe et immediate probatur. 36 Nox quidem tollendo omne lumen confundit omnia subducendo illa oculis, nigerrimo nimirum colore inficiens; qui non est color, sed omnium colorum defectus. Radius itidem coloratus simplex et bene separatus a reliquis omnibus confundit itidem omnia objecta ea inficiens illo colore unico, quem habet innatum, sed non subducit oculo. In eo,


5129. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

36 Nox quidem tollendo omne lumen confundit omnia subducendo illa oculis, nigerrimo nimirum colore inficiens; qui non est color, sed omnium colorum defectus. Radius itidem coloratus simplex et bene separatus a reliquis omnibus confundit itidem omnia objecta ea inficiens illo colore unico, quem habet innatum, sed non subducit oculo. In eo, quod tollatur omne discrimen, conveniunt. Sed in eo discrepant, quod alterum adimit omnem positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem.


5130. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa, poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur color compositus, et an solutio problematis, quam Newtonus proposuit, respondeat phaenomenis. Invenitur autem illud, si omnia fila a prismate separata colligantur simul, oriri colorem album. Id autem mihi primum indicium fuit correctionis adhibendae solutioni Newtoni, quam innui adn. 16. Si enim in ejus constructione adhibeantur omnes radii separati a prismate, non redit accurate color albus, nisi numeri in ea


5131. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione diversa sit. Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem


5132. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fila, ut initio diximus, in radio albo sunt quamplurima, ac ea habent exiguum quidem, sed tamen aliquod discrimen in longitudine intervalli inter binas vices. Hoc discrimen post duo, vel tria, vel quatuor intervalla duplicatum, triplicatum vel quadruplicatum adhuc remanet exiguum, ut idcirco omnia ejusdem coloris fila, quae initio habebant eandem dispositionem, in fine habere debeant itidem eandem ad sensum. At post ingentem numerum intervallorum illud discrimen multiplicatum per eundem numerum id efficiet, ut aliud filum habeat duo, vel decem, vel centum, ac etiam mille intervalla


5133. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

61 Ubi vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se res habet. Cum discrimen inter diversa fila ejusdem coloris sit exiguum, idem erit pro omnibus numerus intervallorum in eo tractu, nimirum vel pro omnibus par, et transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.


5134. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se res habet. Cum discrimen inter diversa fila ejusdem coloris sit exiguum, idem erit pro omnibus numerus intervallorum in eo tractu, nimirum vel pro omnibus par, et transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.


5135. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

72 Nunquam omnes vapores, qui in atmosphaera terrestri innatant, ad eam tenuitatem deveniunt, ut relinquant viam prorsus liberam omnibus lucis radiis. Si ingens numerus remanet vaporum ejus magnitudinis, ut omnia colorum fila reflectant, remanet quidam pallor et ea, quae appellatur caligo. Si vero exiguus admodum sit eorum numerus et plerique sint adhuc minores quam requiratur ad reflexionem omnium filorum, rubei transmittuntur fere omnes, et idcirco color compositus a radiis directis accedit ad


5136. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in venatione habere solet, quae et hymnum ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra. Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat. Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida. Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi


Bibliographia locorum inventorum

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].


More search results (batches of 100)
First 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report


Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.