Your search found 1928 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 1288-1393:

185  Praesidiis vitae crescentibus; aedibus urbes
186  Laxantur magis usque novis duraeque Minervae
187  Exercet plebs ima artes, florentibus addit
188  Se studiis populi pars cultior; omnia fervent
189  Saeclaque decurrunt felicibus aurea Gallis.
190   Fas fuit ergo operi tanto dare longius aevum.

Te namque superba,
1.23  Te duce lecta cohors naturae arcana latentis
1.24  Regalem ad Thamesis ripam scrutatur et omnes
1.25   Telluris vastae comperta effundit in oras.
1.26  Quae canimus, vestris pars maxima debita curis.
1.27  Pandimus astrorum et positus motusque Quis ignes
1.28  Servare aethereos cursumque notare fugacem
1.29  Aptior et longum ignotas deprendere leges
1.30   Ingenti Bradleyade, cui

perenni
1.647  Circuit, adnumerant Phoeben quoque. Non tamen illam
1.648  Innuere atque brevi fas tantum attingere cantu.
1.649  Ipsa ciet Pindo Musas, vocat ipsa canentem
1.650   Ad sese, nostrae quae pars est maxima curae,
1.651  Jam dea et implexos ostentat ab aethere gyros.
1.652  Ergo age, fige acies cursumque tuere vocantis!
1.653  Principio 37

varias compactum in corpora massas
1.795  Exhibuit primo mundi nascentis in ortu,
1.796  Arcano sese ducit per mutua nexu
1.797  Usque trahens retrahensque atque uno foedere quamvis
1.798  Pars vocat ad sese partem atque adducere tentat.
1.799  Ast eadem dum se circum vis omnia fundit
1.800  Per spatia expandens, sensim languescit eundo
1.801  Quoque magis vasto late distenditur orbe,

eodem
1.966  Despiciat, Phoebum nunc hoc, nunc suspicit illo
1.967  Ore procul, lustrans totum ut circum undique coelum
1.968  Fertur in Eoas Phoebo velocior oras.
1.969  Quamquam igitur fratris radiis pars altera semper
1.970  Objicitur lumenque trahit, pars altera densis
1.971  Obruitur tenebris et caeca conditur umbra;
1.972  Ille tamen terras vultus qui despicit, idem
1.973  Nec tenebris squalet semper

illo
1.967  Ore procul, lustrans totum ut circum undique coelum
1.968  Fertur in Eoas Phoebo velocior oras.
1.969  Quamquam igitur fratris radiis pars altera semper
1.970  Objicitur lumenque trahit, pars altera densis
1.971  Obruitur tenebris et caeca conditur umbra;
1.972  Ille tamen terras vultus qui despicit, idem
1.973  Nec tenebris squalet semper nec lumina reddit.
1.974  Nunc caecam terris

praestringet et omnes
2.495  Exsuget tantum succos jubar audentemque
2.496  Indignans jaculis Phoebus configet acutis.
2.497  Quin etiam medium cum se jam condidit et cum
2.498  Tertia vix superat rutili pars quartave vultus,
2.499  Haud impune extenti oculos defixeris ori
2.500  Et vincas tanta vultum te * * corr.

te * * corr. ex se luce tuentem.
2.501  Sunt qui reflexum placida tueantur in unda.
2.502  Nam jubaris pars magna subit perque intima aquai
2.503  Viscera distractum et fundo restinguitur imo.
2.504  Pro puris alii lymphis et fonte quieto
2.505  Nigrantes adhibent succos, quibus alba papyrus
2.506  Tingitur

LIBER TERTIUS
3.1  Vidimus, innubi Titan cum deficit axe,
3.2  Quid pariat tenebras noctemque inducat opacam.
3.3  Nunc age jam, nostrae quae pars est altera curae,
3.4  Quid subita Phoeben nigrescere cogat ab umbra,
3.5  5 Expediam. Arrectos te praesta ad singula sensus
3.6  Inceptumque simul mecum partire laborem.
3.7  Dum puro sensim Titan

quaeque coloribus illic
3.140  Reddere distincta, ut nullus tam possit Apelles
3.141  In tabula, nullus spectantem ita fallere Zeuxes.
3.142  Invertit positus tamen, ut, quae dextera molis
3.143  Pars est, hanc latere a laevo tibi reddat imago,
3.144  In dextrum laevam pellat latus altaque ad imum
3.145  Dejiciat, quaeque ima jacent, sublimia tollat.
3.146  Hinc 10

priori
3.198  Binae iterum invertunt lentes rectamque figuram
3.199  Restituunt posituque suo dent posse videri.
3.200  At minus haec nostris sunt usibus apta, sed illud,
3.201  Quod superest, tanti pars et quae maxima divae
3.202  Muneris, expediam et calamo properante docebo.
3.203  Imo 16 qua molis gremio se sistit imago
3.204  Spectanti usque adeo

Cogimus et mira lento discurrere passu
3.221  Atque omnem visae molis peragrare figuram
3.222  Et licet incessus lenti momenta notare
3.223  Singula, quaque oculos motus tenuissima hiantes
3.224  Pars penitus fallat, deprendere metirique.
3.225  Virga teres tenuisque incisis undique spiris
3.226  In cochleam se circumagit; propellitur illo
3.227  Excipiens aequis virgam cava lamina spiris

immensi quicunque e partibus orbis
3.610  Suspiciunt Phoeben cum deficit atque nigrantes
3.611  Obducit tristi turpans caligine currus,
3.612  Unum omnes et idem spectant simul: omnibus una
3.613  Pars tegitur nitidi vultus et tempore eodem
3.614  Incipit obscuro frons prima nigrescere velo
3.615  Omnibus aut penitus perfundi desinit atque
3.616  Incipit educi simul omnibus; et fugit umbram

ab imis.
3.646  At quantum 44 in longum certa a regione recedat
3.647  Quisque locus, subiens umbram fugiensve docebit
3.648  Cynthia, si qua se mergat pars quaelibet hora,
3.649  Qua nitidi vultus pars cono emergat, utroque
3.650  Observata loco et descripta agnoveris. Horas
3.651  Namque die a medio numerare solemus, et horis
3.652  Omne quater senis

44 in longum certa a regione recedat
3.647  Quisque locus, subiens umbram fugiensve docebit
3.648  Cynthia, si qua se mergat pars quaelibet hora,
3.649  Qua nitidi vultus pars cono emergat, utroque
3.650  Observata loco et descripta agnoveris. Horas
3.651  Namque die a medio numerare solemus, et horis
3.652  Omne quater senis Titan revolubile coelum
3.653  Inmani lustrat

notes, discrimina certa
3.690  Horarum certos positus dant nosse locorum.
3.691  Phoebum etiam 48 cum diva tegit, si tempora signes,
3.692  Queis oculos pars quaeque fugit, deducere fas est
3.693  Inde etiam certos positus, sed longa laborum
3.694  Taedia, multum artis ratio haec exposcit et acre
3.695  Ingenium ac dextram facilem laevemque papyrum.

fulmina ab alto
3.783  Ingeminata ruunt summosque evertere montes
3.784  Et properant meritis Tellurem involvere flaminis!
3.785  Quo tamen abripior? Non hoc mihi divus Apollo,
3.786  Uranie nec movit opus. Pars multa laboris
3.787  Restat adhuc; fas interea consistere fessum
3.788  Et vocem reparare novasque resumere vires. LIBER QUARTUS

suffice vires.
4.23  Si quondam, terris 3 propior dum Luna sub alto
4.24  Fratre meat, medium subeat penitusque recondat,
4.25  25 Vix bene Phoebei sese pars ultima vultus
4.26  Abdidit, aethereas longe lateque per oras.
4.27  Per circumpositos tractus maris, ardua perque
4.28  Culmina per vallesque imas camposque petentes(!)
4.29  Protinus incerto mixtae

4.72  Unde oritur calor. At contra lux aurea coeptum
4.73  Tardat iter celeratve et recto a tramite flectit.
4.74  Illa igitur si forte amplam se immittat opaci
4.75  Corporis in faciem, pars introgressa per imas
4.76  Discurrit latebras vacuisque meatibus errat;
4.77  Pars reflexa viam relegit retroque resultat.
4.78  At radius, summas qui praetervectus ad oras
4.79  Aut dorsum legit aut

iter celeratve et recto a tramite flectit.
4.74  Illa igitur si forte amplam se immittat opaci
4.75  Corporis in faciem, pars introgressa per imas
4.76  Discurrit latebras vacuisque meatibus errat;
4.77  Pars reflexa viam relegit retroque resultat.
4.78  At radius, summas qui praetervectus ad oras
4.79  Aut dorsum legit aut aciem perstringit acutam
4.80  Conradens spatioque levis praetervolat arcto,

citatos
4.158  Sollicitat radios et recto a tramite flectit.
4.159  Ergo etiam intorto qui lumine viribus isdem
4.160  Annulus atratum Lunai cingeret orbem,
4.161  Arctior usque foret digiti centesima quam pars.
4.162  Nullum etenim, incurvo aut Phoebes de margine, punctum
4.163  Sive quod assurgat magis atque a margine distet
4.164  Longius, inflexa percellet luce tuentem.
4.165  Nam quaecumque oculis pars

quam pars.
4.162  Nullum etenim, incurvo aut Phoebes de margine, punctum
4.163  Sive quod assurgat magis atque a margine distet
4.164  Longius, inflexa percellet luce tuentem.
4.165  Nam quaecumque oculis pars dorsi obvertitur, illa
4.166  Lumine fraterno viduata nigrescat, oportet.
4.167  At spatium a dorso protentum longius alto
4.168  Vi radios flectente caret, qui tramite recto
4.169  Proin fugiunt

lumina ductus,
4.313  Ipse,nisi, ardenti dum fervidus imbuit imbre
4.314  Conversam Phoebes frontem, mutentur et atri
4.315  Mutato tractus positu jamque altera jamque
4.316  Sordescat tenebris divae pars altera opacis.
4.317  Quae si perpendas simul omnia, concidet error
4.318  Deprensus claroque patens in lumine et auras
4.319  Aeriis similes haud Lunam ambire fatendum est.
4.320  Quamquam

latent, elata liquentis
4.353  Ad faciem lymphae ut laevi depicta papyro
4.354  Aut aequa in tabula referunt positumque retorto
4.355  Immutant lucis ductu formaque tuentes
4.356  Turbata ludunt oculos. Pars nulla liquentis
4.357  Se dorsi picta praebet sine imagine; flexus
4.358  Proin varii lucis sinuataque cernitur umbra
4.359  Extremum ad finem et sese surgentia coelo
4.360  Culmina demersique excisae

Aurora per umbram.
4.540  Vespere nam sero placidi per tempora veris,
4.541  Mane per autumnum, cum signifer orbis ab imis
4.542  Altior erigitur terris crassosque vapores
4.543  Despicit assurgens, nivei pars ultima rhombi
4.544  Eminet atque nitens ferit aurea sydera cuspis.
4.545  Saepe etenim a Titane procul protenditur, et qua
4.546  Fascia bissenis medium secat aethera signis,
4.547  Phoebeus semper

uno tempore cunctis,
4.724  Quas circum intuimur, terraeve aut aeris oris
4.725  Abdidit atque omnes plena demersit in umbra.
4.726  Saepe procul montesque alti vallesque profundae,
4.727  Conspicui semper pars aeris ultima, partem
4.728  Phoebeae extantem suspectant frontis et ignes
4.729  Aethereos puramque bibunt e margine lucem
4.730  Ac nitidum tenebris inspergunt lumen opacis.
4.731  Finge animo rigidas

regni
4.857  Nuncia fert rerumque vices et praelia narrat,
4.858  It contra dominique alius jussa alta reportat.
4.859  Quidquid 41 id est, quoties rigidi pars extima nervi
4.860  Uno eodemque tremit motu, tremor unus et idem
4.861  Diffundit sese cerebroque allabitur, una
4.862  Atque eadem species mentem percellit acutam.
4.863  Ergo age" et impulsas allapso

aliam aethereas longe lateque per oras,
5.459  Per campos montesque altos vallesque profundas
5.460  Dispergunt flexu vario partemque recondunt
5.461  In gremio demum restinctam; libera restat
5.462  Pars tenuis, coelo et vix tandem erumpit aperto.
5.463  Nonne vides, Phoebo aversas cum saepe fenestras
5.464  Multa tegit tenui tantum pellucida vitro
5.465  Lamina, per conclave imum perque atria perque

aerias radios via. Proinde minorem
5.505  505 Immissa objecti partem de luce vapores
5.506  Dispergunt conduntve sinu; via longior obstat
5.507  Obliquis contra radiis illaesaque coeptum
5.508  Pars tenuis cursum tenet atque obstacula vincit.
5.509  Hinc et, 27 quae Terrae dorsum legit (aere denso
5.510  510 Nam terit obliquo tam longum tramite callem)

decies bissena recurvo.
5.537  Filum etenim tereti si circumduxeris orbi
5.538  Advolvens, medio dein tensum aptaveris axi,
5.539  Invenies triplum septemque ex ipsius axis
5.540  540 Partibus una super nec pars ea tota manebit.
5.541  At flexus, binos radios qui distrahit, illi
5.542  Si redeant retro inque apicem jungantur acutum,
5.543  Haud procul a Tellure caput defigeret, ejus
5.544  Scilicet a medio,

latera omnia in auras
5.626  Interior conus si protrahat, exorietur
5.627  Tertius inversa conus tibi cuspide, primi
5.628  Atque apicem patulo assurgens spectabit hiatu,
5.629  Tertia qua terras laterum pars spectat ad imas
5.630  Suspiciuntque apicem bini et supera alta, trientes.
5.631  Ter tribus at quatuor faciei e partibus aequis
5.632  Ac totidem ferme spatii, quod flexa pererrat
5.633  Aere lux,

radiis, quod coni a fronte secundi
5.639  Pertinet ad primi frontem conoque recenti
5.640  In geminas scissum partes distinguitur, acri
5.641  Scrutare obtutu et menti tibi siste sagaci.
5.642  Pars, quae Tellurem inferior despectat et auras
5.643  Aerias, quacumque sui regione retortos
5.644  Admittat radios, tantum una ex aeris ora
5.645  Excipit et nusquam geminato lumine gaudet.

et auras
5.643  Aerias, quacumque sui regione retortos
5.644  Admittat radios, tantum una ex aeris ora
5.645  Excipit et nusquam geminato lumine gaudet.
5.646  Altera, quae puri pars altior aetheris auras
5.647  Suspicit et coni gremio conclusa recentis
5.648  Ad primi supremum apicem sese ardua sursum
5.649  Porrigit attollens, duplicato lumine ubique
5.650  Gaudet et aversis

qua circum flexile dorsum
5.734  Terrae Luna videt, niteat sine nubibus aer,
5.735  Ordine provenient. At si qua parte retortum
5.736  Praeripiant nubesve graves nebulaeve volucres
5.737  Forte jubar. pars illa deae, quae aspergine rapti
5.738  Luminis orba caret, caeca se nocte recondet
5.739  Atque oculos suspectantis deludet inanes.
5.740  Hinc quoniam sparsae nullo ordine in aere nubes
5.741  Hac,

6.377  Post paria intervalla viae. Sive 41 aetheris auram
6.378  Concitet alternasque ipsum jubar excitet undas,
6.379  Quarum pars olli faveat cursumque secundet,
6.380  Pars contra adverso pugnet contraria fluctu;
6.381  Sive ipsae 42 in vacuis dum gressum anfractibus urgent

intervalla viae. Sive 41 aetheris auram
6.378  Concitet alternasque ipsum jubar excitet undas,
6.379  Quarum pars olli faveat cursumque secundet,
6.380  Pars contra adverso pugnet contraria fluctu;
6.381  Sive ipsae 42 in vacuis dum gressum anfractibus urgent
6.382  Particulae, variis cieantur motibus atque

ingrediens quamvis jubar egrediensve
6.685  Parte sui retro pulsum nam flectitur atque
6.686  Parte alia producit iter. Proin dum nova quaeque
6.687  Pergenti objicitur mage densa ac crassa minusve
6.688  Pars nova detrahitur de lumine progressuro
6.689  Oppositamque nihil jam ferme appellit ad oram.
6.690  omne jubar variis jam tractum janique repulsum
6.691  Viribus hac, illac vacuis anfractibus errat

in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima pars. Nominantur hic autem cursus et recursus, nimirum progressiones et retrogradationes planetarum e Terra visorum. 27 Planetarum motus visi e Sole sunt

magis irregulares nobis apparent cometarum motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad

37(36) Leges Keplerianae, quas observant planetae primarii respectu Solis, observant et secundarii respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo

in theoria eclipsium evolvenda etiam inclinatio orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum proxime 5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes quinque orbis aetherei seu circuli coelestis, quarum partium integer circulus continet ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn.

orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum proxime 5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes quinque orbis aetherei seu circuli coelestis, quarum partium integer circulus continet ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn. 13. Hoc spatio distat Luna ab ecliptica,

appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes quinque orbis aetherei seu circuli coelestis, quarum partium integer circulus continet ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn. 13. Hoc spatio distat Luna ab ecliptica, quando est aeque remota ab utroque nodo. Et eo quidem tempore est in maxima

50(49) Inde facile derivantur omnes tam variae phases Lunae. Sol multo altior ipsa Luna, uti diximus, et ab ipsa admodum remotus illuminat dimidium circiter ejus superficiei, quod idcirco est lucidum; alio dimidio obscuro, nisi quatenus ipsa ejusmodi obscura pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et

quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco

3 Primum ejus rei argumentum. Cum Sol deficit in uno loco Terrae totus, in locis proximis apparet falcatus eodem momento temporis. Et quo remotiora sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere eclipsim Solis, ne partialem quidem. Sed hic provocatur ad observationem, et quidem ad ipsa nova publica,

de quibus hic agimus, patet ex observatione. Secundum colligitur facile ex diametris apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in conjunctione invenitur proxime unius minuti, diameter apparens Mercurii proxime est quinta minuti pars. Quare diameter apparens Solis est ad diametrum apparentem Veneris in ratione majore quam 30 ad 1, et ad diametrum Mercurii circiter ut 150 ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata diametrorum apparentium. Et quadratum 30 est 900 ac quadratum 150 est 22500; quorum primum est paullo

versibus exprimitur. 13 De transitu hic agitur, quem habebimus sequenti anno 1761, die sexta Junii, ad quem a fine anni 1752, quo haec scribebam, debebant effluere octo anni et pars anni noni. Porro id ejus anni phaenomenum, ab Hallejo praenunciatum, jamdiu ab astronomis avidissime expectatur. 14 Id quod tum praedixeram, compleri jam video. Unus ex

a nodis. Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus. Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo. Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae,

illius umbrae, quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole. Sed hic in antecessum illud cavendum proponitur, ne umbra ipsa observetur nudo oculo, dum extat pars aliqua solaris disci, cujus nimia lux oculorum aciem praestringeret. Observant alii imaginem Solis reflexam in aqua, sed ea adhuc lumen habet nimis vividum. Atramentum est ad id aptius. Sed multo aptiora sunt vitra colorata vel fumo illita. Quod fit admovendo ipsa e superiore parte ad

chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum. Et cum habeatur ex prima observatione diameter apparens Lunae, innotescet, an ea ad diametrum umbrae habeat eam rationem, quam debet habere ad diametrum sectionis coni umbrosi Terrae. Quae ratio est circiter subtripla.

24(II 56) Primo loco hic proponitur inclinatio orbitae, quae est paullo major quinque gradibus. Continetur enim inter gradus 5 et gradus 5 ac 18 minuta. Exprimuntur gradus per partem sextam unius e duodecim partibus totius circuli. Nam pars duodecima sunt gradus triginta, quorum pars sexta sunt ipsi gradus 5. 25(II 57) Inde colligitur centrum Lunae distare ab ecliptica paullo plus quam parte duodecima ejus

24(II 56) Primo loco hic proponitur inclinatio orbitae, quae est paullo major quinque gradibus. Continetur enim inter gradus 5 et gradus 5 ac 18 minuta. Exprimuntur gradus per partem sextam unius e duodecim partibus totius circuli. Nam pars duodecima sunt gradus triginta, quorum pars sexta sunt ipsi gradus 5. 25(II 57) Inde colligitur centrum Lunae distare ab ecliptica paullo plus quam parte duodecima ejus intervalli, quo distat a nodo propiore. Nam in

25(II 57) Inde colligitur centrum Lunae distare ab ecliptica paullo plus quam parte duodecima ejus intervalli, quo distat a nodo propiore. Nam in angulo graduum quinque distantia laterum a se invicem est paullo plus quam pars duodecima lateris utriuslibet. Est nimirum quam proxime 1/11 1/2 26(II 58) Jam vero si distantia centri Lunae ab ecliptica momento, quo ipsa est in oppositione cum Sole, quo

semidiametrorum, debent necessario superponi parte sui. 27(II 59) Videndum nunc, quanta sit summa harum semidiametrorum. Diameter Lunae est circiter dimidii gradus, quae est pars quarta unius e quindecies bissenis. Nam 15 x 12 sunt 180; adeoque ejusmodi pars totius circuli sunt duo gradus. Et hujus pars quarta est dimidius gradus. Diameter umbrae est circiter tripla. Quare ambae diametri simul sunt duorum graduum. Adeoque semidiametri simul sunt unius circiter

27(II 59) Videndum nunc, quanta sit summa harum semidiametrorum. Diameter Lunae est circiter dimidii gradus, quae est pars quarta unius e quindecies bissenis. Nam 15 x 12 sunt 180; adeoque ejusmodi pars totius circuli sunt duo gradus. Et hujus pars quarta est dimidius gradus. Diameter umbrae est circiter tripla. Quare ambae diametri simul sunt duorum graduum. Adeoque semidiametri simul sunt unius circiter gradus, qui est pars una e tricies bissenis, cum 30 x 12 sint 360.

27(II 59) Videndum nunc, quanta sit summa harum semidiametrorum. Diameter Lunae est circiter dimidii gradus, quae est pars quarta unius e quindecies bissenis. Nam 15 x 12 sunt 180; adeoque ejusmodi pars totius circuli sunt duo gradus. Et hujus pars quarta est dimidius gradus. Diameter umbrae est circiter tripla. Quare ambae diametri simul sunt duorum graduum. Adeoque semidiametri simul sunt unius circiter gradus, qui est pars una e tricies bissenis, cum 30 x 12 sint 360.

unius e quindecies bissenis. Nam 15 x 12 sunt 180; adeoque ejusmodi pars totius circuli sunt duo gradus. Et hujus pars quarta est dimidius gradus. Diameter umbrae est circiter tripla. Quare ambae diametri simul sunt duorum graduum. Adeoque semidiametri simul sunt unius circiter gradus, qui est pars una e tricies bissenis, cum 30 x 12 sint 360. 28(II 60) Si igitur Luna in plenilunio distet ab ecliptica minus quam uno gradu, habebitur eclipsis ex adn. 58(26).

habebitur eclipsis ex adn. 58(26). 29(II 61) Habebitur igitur eclipsis, si Luna tum distet a nodo minus quam 12 gradibus. Nam per adn. 57(25) distantia ab ecliptica est circiter pars duodecima distantiae a nodo. Porro gradus 12 sunt etiam pars una e bis quindenis sive e triginta partibus totius circuli, cum 30 x 12 sint 360. Et hic erit limes distantiae eclipticae. Revera is est limes proximus, non accuratus. Qui quidem nec semper est idem, cum

29(II 61) Habebitur igitur eclipsis, si Luna tum distet a nodo minus quam 12 gradibus. Nam per adn. 57(25) distantia ab ecliptica est circiter pars duodecima distantiae a nodo. Porro gradus 12 sunt etiam pars una e bis quindenis sive e triginta partibus totius circuli, cum 30 x 12 sint 360. Et hic erit limes distantiae eclipticae. Revera is est limes proximus, non accuratus. Qui quidem nec semper est idem, cum varietur pro varia inclinatione orbitae et varia magnitudine

Lunae est aliquanto minor uno gradu; adeoque Terra avecta ad Lunam occupat minus quam duos gradus. Sed diameter Solis est semper, diameter Lunae plerumque, major dimidio gradu. Hinc ea se plerumque satis compensant, et aliquando etiam accurate. Porro, tres illi gradus sunt pars decima partis duodecimae totius circuli. Nam pars duodecima sunt gradus 30. 33(II 65) Ex distantia centri Lunae ab ecliptica colligitur distantia a nodo, illam multiplicando

avecta ad Lunam occupat minus quam duos gradus. Sed diameter Solis est semper, diameter Lunae plerumque, major dimidio gradu. Hinc ea se plerumque satis compensant, et aliquando etiam accurate. Porro, tres illi gradus sunt pars decima partis duodecimae totius circuli. Nam pars duodecima sunt gradus 30. 33(II 65) Ex distantia centri Lunae ab ecliptica colligitur distantia a nodo, illam multiplicando per 12 juxta adn. 56(24). Quo pacto habentur gradus

sunt gradus 30. 33(II 65) Ex distantia centri Lunae ab ecliptica colligitur distantia a nodo, illam multiplicando per 12 juxta adn. 56(24). Quo pacto habentur gradus 18, qui sunt pars una e decies binis sive e viginti partibus totius circuli, cum 18 x 20 exhibeat 360. Et sunt bis novem ex iis partibus, quarum circulus integer ter continet decies bissenas, sive continet semel 30 x 12 vel 360.

Sol, qui diebus 365 1/4 percurrit gradus 360, percurrit singulis diebus fere unum gradum; adeoque mense integro lunari paullo minus quam 30 gradus, quos continent singula zodiaci signa. Nodus autem interea regreditur juxta adn. 44. lib. I, atque id per unum circiter gradum cum dimidio, quae est pars vigesima unius signi sive graduum 30. 35(II 67) Quamobrem si quoddam novilunium vel plenilunium sive conjunctio quaedam vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium

binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem vel dimidio tantum detecto habetur dies jam omnino clara et integra. 4 Incipiendo ab annuli causa, eam aliqui desumunt ab illa proprietate luminis, quam

et ipsa proprietas una cum reliquis lucis proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus, etiam in priores saltem particulas corporis utcumque opaci et ibi, si non incurrat perpendiculariter, refringitur. Nimirum ingreditur quidem, sed detorquetur a directione sui motus. Quod si perradat tantummodo extremam partem novi

reliquis lucis proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus, etiam in priores saltem particulas corporis utcumque opaci et ibi, si non incurrat perpendiculariter, refringitur. Nimirum ingreditur quidem, sed detorquetur a directione sui motus. Quod si perradat tantummodo extremam partem novi corporis, adveniens ad distantiam

6 Alterum experimentum: radius tenuis intra conclave obscurum excipitur binis lamellis vel aciebus cultrorum non ita multum distantibus a se invicem, inter quas transit usque ad ulteriorem papyrum ipsius pars allapsa ad rimam, quam eae relinquunt inter se. Initio igitur, dum binae acies adhuc satis distant a se invicem, habebitur ductus lucidus unicus respondens illi rimae, sed multo amplior quam rima ipsa ob radios nimirum detortos hinc et inde prope acies. Accedentibus ad se invicem illis

ille umbrosus tractus inter duos lucidos ductus. Nam ubi acies plus distabant a se invicem adeoque a medio plus quam per dimidium illius ultimi intervalli, radii per medium transeuntes progrediebantur recti. Porro ea distantia est perquam exigua. Invenitur enim multo minor quam una centesima pars unius digiti. Jam vero annulus, qui in Luna inde oriri possit, non potest esse crassior intervallo ejus distantiae. Nam a superficie Lunae obversa Terrae nulli radii solares deveniunt ad oculum nec vero ulli a spatio, quod magis a Luna distet, cum radii remotiores

oriri possit, non potest esse crassior intervallo ejus distantiae. Nam a superficie Lunae obversa Terrae nulli radii solares deveniunt ad oculum nec vero ulli a spatio, quod magis a Luna distet, cum radii remotiores recta procurrant ulterius adeoque non detorqueantur introrsum ad oculum. Porro pars centesima digiti in distantia adeo enormi ab oculo, uti est Luna, est ita tenuis, ut omnem sensum effugiat. Sunt usque ad Lunam circiter 60 semidiametri terrestres. Quorum singulae continent quamproxime pedes Parisienses 20.000.000, sive partes pollicum centesimas 24.000.000.000. In qua

vividiorem annulum esse concentricum potius Lunae quam Soli, utcumque per observationem determinari potest, non vero latiorem, cum in eclipsi totali centrum Lunae a centro Solis parum admodum distet. Nam ejus diameter apparens parum admodum superare potest diametrum apparentem Solis et nulla pars disci solaris procurrit ultra lunarem. 22 Pro explicanda causa rhombi illius, qui aliquando apparet in eclipsibus, oportet ostendere, quo pacto ex rotatione circa proprium

29 Ante Solis ortum et post Solis occasum apparent sub zodiaco extremae partes ejus lucidi rhombi certis temporibus, quibus nimirum ante matutinum vel post vespertinum crepusculum ea zodiaci pars, ad quam ejusmodi materia pertingit, extat satis elevata supra horizontem, ut crassiores vapores horizonti ipsi proximos effugiat. Ad id requiruntur duo: primo quidem, ut atmosphaera solaris apta ad reflectendos radios solares protendatur ad satis magnam distantiam a Sole ipso. Nam diversis

diversa admodum est ejus extensio ita, ut aliquando lumen zodiacale inde ortum pertingat ad distantiam tantummodo 50 vel 60 graduum a Sole, aliquando vero ultra 100 gradus protendatur; deinde, ut Sole infra horizontem posito circa initium matutini vel finem vespertini crepusculi ea zodiaci pars sit parum obliqua ad horizontem. Notum est enim apud astronomos aliam esse aliarum zodiaci partium inclinationem ad horizontem. Porro id accidit in hac boreali zona temperata mane per autumnum et vespere verno tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod quidem

milliarii, patet prospectus in campos humiles vel in superficiem maris ultra 100 milliaria. Radius autem visualis horizontalis per atmosphaeram fertur ultra milliaria 560. Si altitudo atmosphaerae assumatur, uti plerumque solet, 40 circiter ejusmodi milliariorum, et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non assurgat, adhuc ille radius visualis protenditur ad milliaria 310, nimirum ultra tercentum millia passuum. Quamobrem in casu maxime adverso et rarissimo, ad centrum umbrae lunaris in eo superficiei Terrae puncto, in quo

marginis causa est ipsa Solis magnitudo. Sunt enim semper quaedam loca post corpus opacum, ex quibus nullum videri potest punctum solaris disci, et ibi est umbra plena. Sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum, et ibi est lumen plenum. Sunt alia, ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci, et ibi habetur mixtum quoddam ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor pars cernitur ipsius disci solaris. 5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra,

quibus nullum videri potest punctum solaris disci, et ibi est umbra plena. Sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum, et ibi est lumen plenum. Sunt alia, ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci, et ibi habetur mixtum quoddam ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor pars cernitur ipsius disci solaris. 5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen

sit Latinum verbum. Adhuc tamen diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo minor inde videri potest pars solaris disci. Ubi tamen eo jam deventum est, unde dimidium cernitur disci ipsius, jam lux est fere ita clara ut in luce integra, juxta ea, quae diximus lib. III. ab adn. 39(IV 17).

9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum, effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec limbus praecedens, tota diametro emensa, adveniat ad finem umbrae et incipiat emersio, quae durabit itidem circiter per unam horam. Ac demum altera evolvetur hora usque ad penumbrae finem.

longiora. Et mora in umbra totali vel etiam tempus ab initio immersionis ad finem emersionis erunt breviora. Id quidem admodum facile demonstrari potest geometrice ope illius schematis. Patet autem illud, quod hic additur, saepe fieri, ut orbita lunaris nimis distet a media umbra, ut idcirco pars tantummodo disci Lunae incurrat in umbram. Saepe enim plenilunium eclipticum celebrari debet in majore distantia a nodo. 16 Facile patet, quod hic affirmatur, non semper haberi

17 Quod hic innuitur, pendet ab adn. 5. hujus et 39. lib. III(IV). Nimirum non tota penumbra est sensibilis. Ibi enim, unde dimidius discus Solis adhuc cernitur, lumen apparet plenum. Quin etiam ad lucem satis vividam abunde est multo minor pars solaris disci. Hinc initium penumbrae non solet observari nec per horam nec vero semihoram ante initium immersionis in umbram, nec penumbrae finis tanto intervallo temporis post finem immersionis; vix uno quadrante ante et post pallor in Luna est satis sensibilis.

objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione ultima radii subeuntis oculum ipsum. Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur, apparet fractus in ipsa superficie aquae. Cum enim ob refractionem debeamus punctis remi intra aquam demersi tribuere loca diversa ab iis, quae occupant, non tribuimus puncta jacentia in directum cum reliquis extra aquam extantibus.

circiter quintuplo majorem quam si sine refractione processisset. Nam angulus coni umbrosi esset sine refractione paucis secundis minor diametro apparente Solis, nimirum dimidii circiter gradus. Adeoque inclinatio radii non refracti ad axem, quae est dimidia ejus anguli, est circiter quarta pars unius gradus. At refractio horizontalis syderum est circiter dimidii gradus, et haec duplicatur, dum radius tangens Terram progreditur usque ad egressum. Unde illa inclinatio augetur per gradum integrum sive per angulum quadruplum prioris, et evadit angulus inclinationis quintuplo

major. Inde autem facile colligitur hunc radium secare axem umbrae in distantia fere quintuplo minore a centro Terrae. Calculo enim trigonometrico invenitur axem umbrae, si Solis diameter apparens assumatur minutorum 31, continere diametros terrestres 111. Quare illa pars quinta continebit proxime diametros 22 sive ipsam diametrum bis decies et bis. Distantia media Lunae a Terra est juxta adn. 13. lib. I. semidiametrorum proxime 60 adeoque diametrorum 30. Igitur illi radii refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem

Distantia media Lunae a Terra est juxta adn. 13. lib. I. semidiametrorum proxime 60 adeoque diametrorum 30. Igitur illi radii refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in ipsam. Pars coni umbrae carens omni lumine non assurgit nisi ad 22 circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem et ipsum evitat.

23 Explicandum nunc illud, cur hoc lumen, quod in Lunam incurrit, sit adeo tenue. Ratio ejus tenuitatis hic affertur duplex. Prima est, quod vapores, quibus est plena atmosphaera terrestris, intercipiunt maximam luminis partem, ut idcirco exigua pars transeat per totam atmosphaeram. Secunda est distractio radiorum, quorum alii refringuntur magis, alii minus. Et primo quidem loco fuse admodum pertractantur, quae pertinent ad primum caput. Ostenditur primo loco atmosphaeram terrestrem esse plenam vaporibus etiam

26 Hinc illud fit, ut radius, qui ingentem atmosphaerae tractum percurrat, ingentem amittat sui partem. Bouguerius in opere posthumo de luminis gradatione, quod hoc ipso anno Caillius vulgavit Parisiis, determinat partim ex observationibus nonnullis, partim ex hypothesibus, quota pars luminis intercipiatur in dato quovis tractu atmosphaerae terrestris, immo et aliorum etiam diaphanorum corporum quorumcunque. Verum hunc defectum radii permeantis longum tractum atmosphaerae terrestris satis ostendunt ea, quae hic proponuntur, nimirum tanto minor vis

autem omnis curvatura radiorum per atmosphaeram, qui neglectus atmosphaeram ipsam exhibet aliquanto elevatiorem justo, invenitur calculo trigonometrico altitudo atmosphaerae eorum milliariorum quamproxime 40. Sed si illud lumen devenit ad nostros oculos per duplicem reflexionem ita, ut illa pars atmosphaerae a nobis visa illustretur ab alia parte, quam immediate illustrat Sol, illa altitudo provenit quadruplo minor, sive eorum milliariorum proxime 10. Hoc posterius ego quidem probabilius censeo ob aliud etiam argumentum, quod exposui in mea dissertatione, cui

annuli respondet distractioni radiorum inductae ab inaequali refractione; tum et rationem luminis intercepti in itinere per atmosphaeram ad lumen residuum, quod transit. Esset enim intensitas luminis in quovis situ sectionis ad intensitatem luminis solaris in regione Terrae directe, uti est pars residua luminis, quae transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine

exteriorem circulum, alter exprimens conum factum a radiis in atmosphaera ita incurvatis, ut contingant orbem ipsius Terrae. Hi autem multo citius uniri debent. Delineato enim axe conorum transeunte per centrum Terrae et per ipsorum conorum apices, axis coni interioris, eo conclusus, erit pars quinta totius axis coni exterioris, reliquis quatuor partibus extantibus versus verticem coni ipsius exterioris. Delineatis hisce binis conis producendi essent radii exprimentes interiorem ultra ipsius verticem. Qui quidem ita producti tertium conum concludent oppositum ad verticem cono

hujus tertii coni secabit superficiem coni primi alicubi, cum haec progrediendo perpetuo dilatetur, illa coarctetur. Hic locus hujus intersectionis maxime hic notandus: latus quodvis productum, adhibendo eosdem superiores numeros, ita secabit latus coni primi exterioris, ut ejus lateris pars tertia remaneat versus Terram, reliquae autem binae versus verticem et, quod inde facile deducitur, e novem aequalibus partibus superficiei ipsius coni exterioris quatuor extabunt supra versus cuspidem hujus novi tertii coni, eo inclusae, et reliquae quinque remanebunt extra ipsum inferius

binos conus, per quod distrahitur, uti diximus, lumen in atmosphaera nostra refractum. Jam vero ex hisce binis partibus hujusce spatii illa, quae remaneat infra superficiem coni tertii Terram versus, habebit lumen simplex delatum ex altera tantummodo atmosphaerae parte. Pars reliqua, quae extat supra eandem superficiem versus apicem, habebit in omnibus suis punctis lumen geminatum proveniens e binis partibus oppositis atmosphaerae terrestris. Ad quaevis autem puncta axis deferetur lumen collectum ex omnibus punctis circuli integri atmosphaerae.

verticem coni secundi penitus umbrosi. Qui est vertex communis huic secundo cono et illi tertio nato ex continuatione radiorum ipsius. Retinendo enim eosdem numeros, quos adhibuimus adn. 22, conus primus protenditur ad distantiam diametrorum Terrae 111, conus secundus ad distantiam 22, quae est pars quinta 111; intersectio autem illa superficiei coni tertii cum superficie primi ad distantiam 37, quae est pars tertia numeri 111. Distantia autem Lunae est diametrorum 30, media inter 22 et 37. Quare si Luna recta tendat * ad axem communem conis omnibus, quod accidit in

radiorum ipsius. Retinendo enim eosdem numeros, quos adhibuimus adn. 22, conus primus protenditur ad distantiam diametrorum Terrae 111, conus secundus ad distantiam 22, quae est pars quinta 111; intersectio autem illa superficiei coni tertii cum superficie primi ad distantiam 37, quae est pars tertia numeri 111. Distantia autem Lunae est diametrorum 30, media inter 22 et 37. Quare si Luna recta tendat * ad axem communem conis omnibus, quod accidit in eclipsibus centralibus, primo quidem ingreditur illud spatium, quod habet lumen simplex ex unica parte, donec nimirum

primum conum dividi in tres partes fere aequales a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi

est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius anteriorem incipere ingredi in conum illum inversum, in quo habetur lumen duplicatum. Et e contrario, cum pars anterior ejus disci incipiet egredi ex umbra, tum partem ejus posteriorem debere egredi penitus ex eodem cono inverso duplex habente lumen. 38 Inde autem deducuntur

immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca, ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero aliquandiu processerit, erit clarior in binis marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo

39 Quae diximus, pertinent ad eclipses centrales. In eclipsibus autem partialibus, in quibus Luna non immergitur tota, res aliter se habebit. Limbus interior erit obscurior nec ulla ejus pars deveniet ad loca luminis duplicati, quae nimirum diximus distare a margine Lunae per intervallum circiter aequale ejus diametro. 40 Ex iis, quae dicta sunt, facile redditur

lumen in locis positis inter axem et superficiem. 41 Sunt tamen quaedam phaenomena, quae videntur debere constanter haberi semper, ut illud, quod hic exprimitur: nimirum illa pars Lunae, quae erit satis proxima margini umbrae, quod accidit limbo praecedenti prope initium immersionis et emersionis, nunquam erit penitus destituta omni lumine. Nam illuc advenit lumen transmissum per altiorem atmosphaerae terrestris partem, ad quam nec montes assurgunt nec nubes.

42 Hic redditur ratio phaenomeni, quod aliquando invenitur in monumentis astronomiae, quo Luna in eclipsi ita evaserit obscura, ut videri omnino desierit. Id quidem provenire potest etiam ab aere imminente observatori, cujus illa pars, quae Lunam respicit, habeat majorem vaporum copiam. Quae nebula, si non late extendatur, apparebunt alibi fixae eodem tempore admodum vividae, quin omnino Luna appareat. Et id quidem oportet acciderit in nonnullis casibus, in quibus eodem tempore nonnullis observatoribus Luna prorsus

eodem tempore nonnullis observatoribus Luna prorsus disparuit, dum alii longe alibi positi eandem adhuc satis illustratam viderint luce illa per atmosphaeram transmissa. Verum aliquando fieri potest, ut Luna omne prorsus lumen amittat sita etiam in axe umbrae, si nimirum omnis illa atmosphaerae pars, per quam radii deberent deferri ad ipsam, densis obducta nubibus, omnes radios praeripiat. 43 Ostenditur hic, cur id phaenomenum debeat esse rarissimum: quia nimirum, uti

Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de motu gravium, Hugenius de vi centrifuga protulerant. At nihil omnino ante ipsum inventum fuerat, quod ego sciam, unde admirabilis ille lucis textus et diversa ac permanens filorum coloratorum natura derivari posset. Haec autem philosophiae Newtonianae pars minus sublimiore geometria indigens, vulgo etiam est notior. Quae cum ipsis quoque puellis nota dicitur, alluditur ad Algarotti opus, quod ipse inscripsit Il Neutonianismo per le Dame, in quo is potissimum egit de luce et coloribus.

les autres débordent toujours, quoique beaucoup moins qu'auparavant. On a fait ensuite des objectifs à trois verres quoique de deux seules substances, qui ont encore beaucoup mieux réussi). Distantia foci radiorum parallelorum est pro vitro cavo dimidium et pro vitro convexo pars tertia distantiae debitae utique combinato. Et habentur hic ejus generis telescopia dioptrica pedum 12, quae aequivaleant communibus pedum 60. Credo autem ea ipsa adhuc multo magis perfici posse, satis accurate combinata curvatura binorum vitrorum pro ratione accuratius determinata

reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa. 45 Hanc causam proposui in mea dissertatione de lumine, ex qua etiam facile derivari potest illud, cur maxima luminis pars refringatur et reflectatur regulariter certa lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post

53 Proponitur jam ipsum experimentum, quod ordinatius instituetur hoc pacto. Excipiatur filum tenue et simplex coloris cujuspiam illis binis vitris conjunctis. Et primo quidem adducatur ad centrum, ubi habetur contactus vitrorum. Tum ipsa vitra paullatim moveantur in latus. Pars ejus fili reflexa in prima et secunda superficie primi vitri regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi inter vitra. Porro de hac ejus fili parte constabit initio quidem

qui illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt penitus nigri; deveniet enim eo aliqua pars luminis reflexi a superficiebus primi vitri, sed erunt obscuriores orbibus, ad quos deveniet lumen reflexum a posteriore parte lamellae inclusae. Adeoque apparebit alternatio orbium eorundem.

quae deberet nova addere impedimenta. Si nimirum plures laminae vitreae bene politae conjungantur ita, ut se contingant, constituent unicam laminam pellucidam. Sed si alternae subducantur relictis alternis, pelluciditas vel erit nulla vel perquam exigua. Nam in egressu cujusvis laminae pars luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report