Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: pars Your search found 1928 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 331-364:331. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 8 | Paragraph | SubSect | Section] quae quidem sola odio digna sunt, secreueris. Eminens enim in nouo homine fortuna inuidiae, humani iuditii maximę corruptrici, est exposita, nec ullis ferme, quantumuis claris uirtutibus, aduersus obtrectatores satis muniri potest. Constituto igitur exequiis die maior pars procerum una cum pontificibus Albam Regiam conueniunt, paratoque funere pompa hunc in modum fit. Primo sacerdotes, omnes quidem de more candidati, manu funale accensum singuli portantes e domo Albensis antistitis progrediuntur. Deinde regii cubicularii cum
332. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section] condidisse, partim ad austrum concessisse, pulsisque Dacis non solum Transistranas regiones, quas postea illis Hungari eripuerunt, sed totum etiam Illyricum occupasse, suumque nomen regioni indidisse. Magna enim Illyrici pars nunc quoque Raxia appellatur, quandoquidem ab illis nationibus, quae inter Danubium et Rhipheos montes colunt, Romanum etiam imperium una cum ipsa Vrbe olim fuit deletum. Nec obstat huic opinioni eo quod Rhoxani
333. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 11 | Paragraph | SubSect | Section] euehitur. Slaueni autem Rhaxanorum ac Gothorum, ut dictum est, progenies anno a Christi natali die circiter sexingentesimo Illyricum inuasere, atque, ut fit, una cum iugo linguam quoque uictos accipere coegerunt. Itaque bona pars eorum in nomen Sclauenorum abiit, quod profecto ipsius linguae, qua nunc Illirici utuntur, sonus facile indicat, nihil pene rerum uocabulis a Rhaxanorum differens sermone, nisi quod presertim Dalmatae sub
334. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 18 | Paragraph | SubSect | Section] supprimitur. Alberthi legatio eadem fere, quae fratris fuit. Qui quamquam uirtutis suae fama non paruam procerum partem cum tota pene humilioris fortunae nobilitate ad se traxerat ― hi enim studiis atque aperta acclamatione in ipsum inclinabant ― uicit tamen illa pars, quę Vuladislauo fauebat, cui scilicet regnum a Deo erat destinatum, quo regis segnitia Hungarorum in gentes adiacentes superbia plecteretur. Nam cum maxime uulgi studia in Albertum essent accensa, rumor (incertum quo authore exortus) tota comitia subito peruasit Alberthum
335. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 24 | Paragraph | SubSect | Section] qui imperata protinus non fecissent, constituta. Ipse autem adscito expeditionis socio Paulo Cinisio, uiro bellicis artibus insigni, cum manu, quae praesto erat, fugientium uestigiis insistens, hostes ad Scaruisium amnem est consecutus. Caeterum ne quid perturbationi, qua quidem nulla fere pars regni uacua erat, leuibus etiam ex causis deesset ― nam principum furore ac discordia facile inferiorum quies labefactatur ― agrestes quidam, quorum uis magna undique ad signa Stephani confluxerat, praetextu hostium inquirendorum Feduarense irrumpunt monasterium, atque sublatis
336. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 27 | Paragraph | SubSect | Section] nullam paternae fortunae sortem
admittuntur.
337. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 81 | Paragraph | SubSect | Section] auxit, felicem reddidit. At e contrario perfidia et foederis uiolatio saepe reges nationesque potentissimas exhausit, hostibus subdidit, deleuit, funditus euertit, ita Deo constituente, qui promissis ac iuramento semper testis adest. Postea quam Thomas assedit, maior pars principum iurisiurandi magis religione quam honesti studio eius sententiam collaudant, quibusdam tamen ex conditionibus Alemano demptis, quo caetera facilius admitterentur ab Hungaris, pacem omnes decernunt. Igitur in hunc tandem modum Vuladislauo pax perpetua cum Maximiliano
338. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section] nec demum in acie hosti oppositi stare assueti. Qui profecto, si in montibus praelium fuisset commissum, eminus fundis hostem confecturi fuissent. Sed quoniam, si agrestes uictores extitissent, praeda etiam potituri essent, iccirco maior pars equitum, qui fortitudinem temeritati ac auaritiae praetendebant, magna contentione in patentem campum e montibus certamen traxere, praefecto, quoniam auxilia cataphractorum equitum prope diem uentura expectabat, nequaquam primo permittente, mox uniuersis praelium
339. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 100 | Paragraph | SubSect | Section] mox uniuersis praelium poscentibus non
ausus repugnare, in aciem copias eduxit, maxime ne, ut sunt Hungari elatioris spiritus,
pugnae subterfugiendae suspitionem Choruatis praeberet. Hungari nimirum et Choruati
perpetuas de uirtute controuersias inter se habent. Neque enim Dalmatae, quorum pars
potior est Choruatia, ui aut armis coacti, sed cognationis iure in Hungaricam concessere
ditionem. Itaque dum tuto consilio, in quo sane uera gloria consistit, temeritas ac auaritia anteferuntur, Choruaticum nomen prope extinctum est.
excedet, nisi quatenus res exterae instituto operi coherere uidebuntur.
Andraea Casimiro, Polonorum rege, iam ultima senecta morbo extincto, Alberthus,
eius filius, de quo saepe diximus, regnum non tam senatus procerumque uoluntate quam
matris iniit suffragatione. Polonorum enim bona pars principum, ueriti ferox Alberthi
ingenium studiis suis in Vuladislauum, Hungarorum regem, inclinabat, ius gentium timori suo praetendentes. Erat enim Vuladislauus, ut ante dictum est, liberorum Casimiri
omnium natu maximus. Igitur uxor Casimiri tametsi Polonos principes magna ex parte
arma, auocasset eum ab hoc incoepto noua Alberthi in Getas expeditio,
quos Valacos appellari supra docuimus.
Nam ubi audiuit Polonos Valachiam ingressos, confestim Hungariam repetiit.
Porro Valachia, cuius pars ad ortum solis aestiuum spectans Moldouia dicitur
(antiquis Dacia appellabatur), a Transistrana Hungaria montibus tantum ac syluis seiuncta est, qui quidem montes a Carpatho in austrum excurrentes usque ad Istrum fere
amnem protenduntur. Huius incolae regionis in
traiecit, duas reliquas in iisdem castris reliquit, ne sociorum agris multitudine hominum oneri esset, quum praesertim expeditio haud magnis copiis indigeret,
propterea quod graue Moldouiae, ut arbitror, Polonis coelum omnem pene exercitum
cum ipso duce ualetudine tentauerat, magnaque pars Polonorum, quae maxime laborum
insueta rerum necessariarum inopiam longinquamque militiam molestius tolerauerat,
morbo absumpta erat.
Valachi, Turcarum auxiliis fraeti, confestim e montibus, ad quos cum familiis animaduerso Polonorum hostili animo confugerant,
suae congruentibus, qui de ope allata Bazethi gratias agerent, mittit, remque uti gesta erat indicarent.
Quod eo consilio fecit, ne Turcae, qui nomine tantum, non armis Getas iuuerant, totam
profligati Poloni gloriam sibi apud regem, haud sine Christianorum contemptu, uindicarent, quum eius maior pars tum ad Getas, tum ad Hungaros pertineret. Non contemni enim ab eo, quocum nulla firma societas esse potest, non modo gloriosum est,
uerum etiam ualde tutum. Etenim Turcae, si quando nobiscum foedere coeunt, haud
nostro illud, sed suo metiuntur
superare potuit, sed contra saepius eius exercitus ab his caesus est.
Quod quum saepe alias, tum illa expeditione maxime accidit, qua Mehmethes in eam
partem Daciae, quam Hungari Transyluaniam uocant, copias praedatum miserat. Nam
ex quadraginta millibus hominum uix quinta pars exercitus domum reuersa est, caeteris,
regis Matthiae Coruini auspiciis, ductu uero Stephani Botheris, eo praelio interfectis,
quo Cereris campum, ager est Albae Iuliae, strages Turcaica nobilitauit.
Caeterum Mehmethes cum circiter duobus et triginta annis regnasset, dum
uigiliae, aestus, algoris tolerantissimum, animi ad omnia pericula, et
ipsam mortem subeundam pro gloria et regis sui amplitudine promptissimi.
Vitam
parcam ac duram, atque ab omni alienam luxu ducunt. Maior anni pars aut sub dio, aut
sub tabernaculis fronde seu culmo intectis agitur, atque quum iter faciunt, uel in expeditionibus sunt, si sol aestiuus feruet, aut imber incesserit, eadem penula ex subcoactis
confecta equum pariter et dominum protegit.
et caetera usu idonea, quum
Turcarum metu ex uicis demigrassent, in oppida ac castella, ne ea communibus hostibus
per ea loca iter habentibus praedae essent, comportarant, quo facto
tertia prope
hominum iumentorumque pars e Turcaico interiit exercitu. Eandem fortunam mancipia
quoque subiere: uix enim ex decem millibus captiuorum dimidia pars hostilem terram
attigit. Caeteri, quos praesertim Pannoniorum metu, per quorum fines in Bossinam redeundum erat, trahere catenatos periculosum uidebatur, quique
per ea loca iter habentibus praedae essent, comportarant, quo facto
tertia prope
hominum iumentorumque pars e Turcaico interiit exercitu. Eandem fortunam mancipia
quoque subiere: uix enim ex decem millibus captiuorum dimidia pars hostilem terram
attigit. Caeteri, quos praesertim Pannoniorum metu, per quorum fines in Bossinam redeundum erat, trahere catenatos periculosum uidebatur, quique ualetudine aut aetate
abduci non potuerunt, interfecti sunt, ne scilicet certae destinatos pesti a graui seruitute
et
in Italiam ingressu rumor spargebatur) regnum, ut euenit, fuga deserturum.
Huic furori aliud insuper facinus, et periculo et scelere par addidit Alfonsus: nam quum
ad capienda regni insignia pontificis Romani indigeret auctoritate ― est enim regnum
Neapolitanum, ut etiam bona pars reliquae Italiae, antiquo Caroli Magni instituto, quod
luxus et insolentiae sacerdotalis maximum est fomentum, pontifici Romano tributarium,
nec sine eius interposita auctoritate rex ibi creari solet ― tanta peruicacia in pontificem
Alexandrum Sextum usus est, ut ille iniuriae impatiens
per
securitatem subductis, quum alioqui classici praelium nauale inituri antemnas soleant
dimittere, modo sint nauticae rei periti,
nec de fuga cogitent. Turcae ubi uident se ab
hostibus religatos, fugamque praereptam esse, pars eorum tela in hostes adigere
coepit, atque ne saltu ad se irrumperent arcere, pars salute desperata circumspicere qua
in hostilem transilirent nauim, ibique pugnando inter hostium corpora ab se occisa
caderent.
Tandem quinque ex
rei periti,
nec de fuga cogitent. Turcae ubi uident se ab
hostibus religatos, fugamque praereptam esse, pars eorum tela in hostes adigere
coepit, atque ne saltu ad se irrumperent arcere, pars salute desperata circumspicere qua
in hostilem transilirent nauim, ibique pugnando inter hostium corpora ab se occisa
caderent.
Tandem quinque ex Turcis, animaduertentes Christianos segnius prae timore, quem
hostium insperata incusserat audacia, decertare, in Venetam
odio, tum ut uanas
hostiles faceret suppetias, utpote quae culpa sua in oppidum importatae uidebantur, cum
parte nauium ad muros, qua occidentem spectant, accessit, scalasque applicare frustra
conatur, simul nauium, quae uento agitabantur, instabilitate, simul quia rupes, in quibus
ea pars muri extructa erat, inter salum et murum ipsum interiectae, prohibebant naues
moenibus admouere, licet inde oppidum opere haud satis emunitum esset, ut ubi ipsius
loci ac maris praesidio tutum foret. Sed quia Iacobus metu poenae obstinauerat animo
immissi in oppidum auxilii negligentiam
sublato,
acerrimum primo concursu accenditur
certamen ― et est campus intra urbem arci subiectus, mediocribus explicandis aciebus non
admodum incommodus.
Porro neutra pars iustum exercitum habebat, propterea quod
Venetorum res iam accisae erant, Galli uero copias suas minuerant, milite in multa distributo praesidia. Sed Venetus exercitus per se a Gallo facile uinci assuetus, utpote mercenarius et pro aliena republica dimicans, ubi uidit Brixianos
Itaque priusquam castra
moueret inito suorum numero
(ad quinque autem et uiginti millia armatorum ex uariis Turcaici imperii regionibus, iam ad ipsum confluxerant, quorum pars magna egestate
compellente, caeteri
nouarum rerum, ut fit, studio eo se contulerant) huiuscemodi uerbis milites allocutus esse dicitur, quo illorum animis oratione confirmatis non magnopere
patris eius maiestatem uererentur, atque uel
Itaque ducentis longis nauibus, centum onerariis
aedificandis
materiam ex Bythinia caedi atque in aquae marinae proximis litori uadis dimitti imperat. Nempe usu repertum est ligna, praesertim roborea, e queis carinae ac interior pars
nauis fabricatur, caesa, si prius quam contexantur naues aquae marinae salsugine
macerata sint, utiliora reddi. Caeterum, ut constructae quoque naues uim coeli tectis
arcerent, diutiusque incorruptae durarent, simulque nauticus apparatus occultius
clade accępta domum reuersi sunt. Alii item Turcae,
quum aliquot prosperis populationibus Dalmatarum agros incursassent, Valdanum
amnem spe praedae transmittunt; ibi quoque ab incolis regionum adiunctis Hungaricis
auxiliis populatores opressi sunt. Ex tribus millibus equitum uix dimidia pars effugere,
coeteri partim caesi sunt, partim gurgitibus hausti, dum inconsulta consternatione acti in
transitu Valdani amnis uadis aberrant, nihil praeter hostem caeci pauore metuentes.
Nec in Italia interim Galliisque res quietae erant. Quae ut suis temporibus reddantur, his rebus
tempus idoneum foret,
eorum, qui Chaualae obsidebantur solicitus,
simul sciens se Selynis iram non euitaturum, si locus expugnaretur, omnibus Turcis,
pariter et Christianis suae ditionis, qui euocari subito potuerunt, coactis, se sequi ad soluendam Chaualae obsidionem iubet. Sed quia magna pars exercitus eius inermis erat,
utpote qui ex Illyricis pastoribus Turcis intermixtis
constabat, et sicut numero hominum
Hungaricis copiis praestabat, ita genere militum ac robore inferior erat, statuit Hungaros
arte aggredi. Itaque
Ex Armeniis uero circiter
mille et quingentos desideratos esse, inter quos dux insignis Aiax Deuius, dum hortatur
suos castra hostium inuadere, sub ipsis Turcarum munitionibus peremptus est, pilula
plumbea e minore tormento in frontem adacta, cuius casu maior prope pars
Sophenorum turbata a castrorum oppugnatione auersa est. Cernere erat in campis, ubi
depugnatum est, spectaculum adeo foedum ac horribile, ut Sophenis pariter et Turcis
terror quidam pigritiaque posthac inter se manus conserendi incuteretur. Iacebant tot
millia hominum
muri, qua oppidum custodiis nudatum erat, euadunt, oppidoque potiuntur,
puberibus magna ex parte interfectis.
Quo ualido praesidio multisque tormentis firmato, in Minorem Asiam sese recipiunt.
Ibi Selynes castris positis omnes regionum principes ad se accersiri iubet, quorum magna
pars in fidem eius sese permiserunt. Alii Selynis fidei parum credentes ultra Euphratem
refugere, atque ad Ismahelem sese contulerunt, rati illum nobilibus uiris profugium esse,
utpote beneficiis ac munificentia notissimum, Selynem uero nulla mansuetudine humanitateue praeditum omnia serua et
latere Arabiae, ex aduerso Memphiticae urbis olim dirutae, paulo supra
deltam, in sinistra Nili ripa sursum uersus nauigando, condidere, permissuque
Aegyptiorum regum ibi sedes posuere amplexi ingens terrae spatium muris, urbemque
binominem appellarunt. Nempe altera eius pars, in qua arx sita est, Babylopolis a
Babyloniis, altera a Carrensibus Caërium nuncupata est. Quę quidem urbs seu coeli
salubritate, seu soli hubertate, seu in mutandis mercibus solertia adeo opibus ac multitudinis incremento coaluit, ut incolarum frequentia diuitiisque cum
cura militiae administrationisque regni abiecta.
Quo fit, ut ne iustus quidem exercitus noster, sed manus praedatoria fines Hungarici regni
nostro imperio adiunctos non modo impune continenter incurset, sed etiam ita iam
deuastarit, ut pene cultoribus desertos reddiderit. Magna pars nobilitatis Inferioris
Dalmatiae, quam Choruatiam appellant, fessa populationibus aedes suas et castella colonis abactis uacua reliquit, permisitque imperium nostrum sine ullo certamine usque ad
Valdanum amnem proferri. Transistranae uero Iazigum Hungarorum regiones, Dacis conterminae,
inopia Turcis altius terram molientibus
obuiam ire nequiuerunt, fossamque apertam e regione hostilis operis ducere, quo uis
accensi pulueris in liberum coelum effusa euanesceret citra ullam murorum concussionem.
Quo ubi puluis accensibilis coniectus atque incensus est, pars haud sane magna muri,
sub quo cuniculus actus erat, concussa cum ingenti fragore ac strepitu procidit. Moesos
qui antea nunquam cum hoste, excoeptis quibusdam proditoribus, sermonem contulerant, nedum ullam pactionem auribus admiserant, casu eo muri adeo ingens terror incessit, ut de tradenda
(ea est Tarraconensis
Hispaniae ciuitas) et Romanae Ecclesiae cardinalis, absens suffectus est tanta Italorum
cardinalium concertatione, ut uix manibus in comitio clausi temperarent, dum sibi
quisque pontificatum ambit. Itaque magna pars eorum maluit suffragio suo externo
adesse quam suae gentis competitorem in fastigio sibi negato conspicere. Tanta plane uis
inuidiae est, qua naturae uitio animus humanus multo uehementius in ciuem quam in
externum accenditur. Quamquam in hoc pontifice designando quidam
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.