Your search found 1928 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 514-653:

CLAVIS SCRIPTURAE Sacrae SEU DE SERMONE SACRARUM LITERARUM, AUTORE MATTHIA FLACIO ILLYRICO. PARS PRIMA: In qua singularum vocum atque locutionum S. Scripturae usus ac ratio Alphabetico ordine explicatur. Opus, et maximo annorum aliquot labore ac studio, multisque vigiliis, atque fide singulari confectum: et maximam quoque S. Theologiae studiosis

quo studio si Sacrae theologiae, syncerissimam veritatem ex ipsis Sacrarum literarum fontibus, cognito earum sermone, haurire et habere possent. Qua opera, Deo dante, id efficietur, ut tanto magis sacer Codex tum teratur, tum etiam intelligatur. ¶ Prima igitur et prolixissima eius pars continebit singularum Scripturae vocum, et phrasium ex illis ortarum, explicationem, Alphabetico ordine digestam: ita ut primum maxime propria nativaque earum significatio, deinde autem figuratae explicentur: ea tamen serie, ut quanto quaeque significatio nativae magis propinqua est, tanto

impie: id est, ut ocium habeatis ad litigandum. Sic et in illo exemplo, Solatur se ad, Gen. 27. Ecce frater tuus solatur se ad te, vel de te, ad occidendum te: pro, eo animo ac spe, quod sit te brevi occisurus. Act quintam, Gen. 47. Et posuit Ioseph in decretum ad quintam:.i. ut quinta pars solveretur Pharaoni. Iuxta aut secundum vocem: Psal. 42, Ad vocem fistularum tuarum. Ad aliquem pracipere: id est, ut ipsi illa praecepta proponantur. Levit. 27, Quae praecepit Dominus

ad Christianismum. Num. 15, Anima quae per superbiam aliquid commiserit. Gen. 17, Anima incircumcisa exterminabitur de populo. Sic Ezech. 16, Non esse occidendam animam, quae mori non debet: id est, damnari a doctore innocentes, pieque agentes. Sic saepe anima, tamquam nobilior hominis pars, cum singulari quadam emphasi et affectu, pro toto homine ponitur. Gen. 27, Ut tibi benedicat anima mea, priusquam moriar: id est, ut ego tibi benedicam. Dicitur et de Deo, ut, Septem sunt abominatio animae Dei: id est, Deo. Proverb. 6. Psal. 11. Sic Ezech 24. Polluo

Israel. Exodi 19. Vidistis quomodo vos assumpserim mihi. Psal. 27. pater et mater mea reliquerunt me, Dominus autem assumpsit me. Roman. 14, Infirmum in fide assumite, id est, in vestram curam benigne recipite ac fovete. Ibidem: Dominus assumpsit eum. ATRIUM, prior pars templi Qui statis in atriis domus Domini, laudate Deum. Psal 135. Alloquitur populum, qui tantum in atrium templi admittebatur. ATTENDIT attentione, multa attentione: Isa. 21. Attendite vobis et universo gregi, cui vos Spiritus sanctus praefecit: id est, intente

etiam prima origo Esd 6. (qui liber inter Apocryphos numeratur) hoc modo describitur: Tum quoque (scil. die quinta creationis) animantia duo parasti, quorum uni imposuisti nomen Henoch (credo Behemot legendum esse) alterum vocasti Leviathan: et alterum ab altero separavisti non.n. poterat pars septima, quo aqua sese collegerat, ea capere. Unam partem assignast. Henoch, quae tertia die siccata est, ut habitet in ea, milleque montes eam intercurrunt. Leviatham autem tribuisti septimam partem humidam: quam bestiam parasti, ut esset quae devoraret quos velles, et quando velles. Omnino

aut specie haec promissio repeteretur. Praeterea multi inter Ethnicos fuerunt, qui illustriora exempla felicitatis hominibus suppeditare potuerunt: per quae tanquam maiora ipsis notiora, gratiora, ac magis domestica sibi, precari bene potuerunt. Postremo, quota pars mundi novit per eorum religionem Abrahamum, nisi quod nunc per nostrum Meschiam eum cognovit? Ad haec etiam, quantilla tandem fuit illa felicitas Abrahami, quam gentiles in eo admirari potuerunt, qui toties promissam, expectatam ac desideratam terram non est consecutus: sed ut peregrinus

venit. Similis autem significationis et etymologiae est leca, itidem ab accipiendo dicta: quia vera doctrina a Deo quidem traditur, sed ab hominibus accipitur. De qua re ac voce forte aliquid plenius in vocabulo Traditionis dicetur. CABUS, mensurae genus est, 2. Reg. 6. Quarta pars cabi stercoris columbarum 5. argenteis emitur. Alioqui in Scripturis non reperitur. CABUM autem volunt interpretes capere 4 sextarios, et sextarium 6 ova. CADERE, primum habet istam notissimam significationem, cum quis vel stans, vel alio qui ex superiori loco in inferiorem

Calcantium vocem tollere, Esaiae 16. et Ierem. 25, est, tum penuriam vini efficere, tum et extremam solitudinem. Non dabo calcationem pedis, Deuteronomii secundo: id est, nec vestigium quidem soli huius tibi largiar, quantum solis plantis calcare queas. CALCANEUS, posterior pars plantae, Genes. 2, videtur significare tum omnes pios, tum et ipsam Christi humanitatem, quam satan afflixit, sicut et adhuc pios infestat. Calcaneum observare, significat observare alicuius vestigia aut gressus: id est, lapsus et calamitates piorum: Psalm. 56. pedibus enim et calcaneo

impiis, ad exitium. Et tunc vocatur calix irae et furoris Domini, Psal. 16. Huc referatur illud Ezech. 23, ubi contra Iudaeis minatur dicens, In via fororis tuae (id est, decem tribuum Israelis) ambulasti, et dabo calicem eius in manu tua, etc. Spiritus tempestatis pars calicis eorum, Psal. 11: id est, decreta ipsis ultio, et divinitus ordinata impietatis eorum retributio. Et Christus: Si non potest hic calix transire a me, nisi ut bibam eum, fiat voluntas tua, etc. Et alibi ad Petrum: Calicem quem dedit mihi pater, non vis ut

sit: ut, Hic aut ille Episcopus sedit tot annis. De hac voce etiam in verbo SEDENDI, et SEDIS, aliquid addetur. CATENA: de hac voce in IUGO, aut VINCULO agetur. CATULUS LEONIS, in voce LEONIS exponetur. CAUDA, cum sit ultima, minime necessaria, et sordidissima pars animalis, aliâs ignobilissimos et vilissimos subditos, servos aut mancipia significat: ut supra in voce CAPITIS ostendi. Saepe enim Capiti opponitur, et dicitur alius futurus in caput, alius in caudam. Esa. 9 interpretatur de seductoribus: sive id fiat ob extremam vilitatem vitae, ac

cervam, vel canibus, vel cassibus, insidiis, sine fine eo usque insectari, donec illam comprehendant et interficiant. Et vide quam concinne ad mortem Christi competat, quod cervae etiam, cum in plagis est, latus cuspide aperitur: id quod et Christus in cruce pertulit. CERVIX, posterior pars colli, varie in Scriptura, praesertim in phrasibus, aut cum ei aliquae voces adiunguntur, accipitur. Dura cervix, aut Indurare cervicem, pro extrema inobedientia, contumaciaque ponitur. ut Deuter 10. Cervicem vestram ne induretis amplius, sicut maiores vestri, date manum Iehovae. Et

aetherea, tertium illud supremum, ubi aliqui nimium carnaliter somniant Deum habitare. Inclinari caelos, ac descendere, videtur esse descriptio pluviarum ac nimborum, quod ibi nubes propius terrae existentes, et in eam pluviam effundentes, talem quandam speciem exhibent, ac si pars caeli ad nos descenderet, aut etiam ac si ipse Deus cum suo caelo ad nos descenderet. Ad caelos, in caelum, usque ad caelum aliquid pervenire, amplificationes magnitudinem rei describentes sunt. ut Ierem. 51. Pervenit ad caelos iudicium eius: id est, magnitudo iustae poenae est immensa.

Qui non colligit mecum, dispergit: id est, qui non promovet veram religionem et regnum Dei. Colligere pedes in lecto, Gen. 49, est in lecto decumbere, et mori. COLLIGARE, et COLLIGATIONES, exponentur in verbo Ligare: quando quidem similem vim habent. COLLUM, nota pars corporis animalium est: inde quoque aliquot figuratae locutiones trahuntur: Nam primum, cum equi et boves collo iugum ferant, et onus trahant fit, ut hinc servitutis descriptio sumatur. ut Esaiae 10. Excutiam iugum eius de collo tuo. Et 52. Solve vincula colli tui. Ierem. 27. Subdite

aliquas prius indicavi, nempe quod utraque physice gignat, et utraque in servitutem: et vicissim etiam liberae matris ac promissionis, consonantias quasdam, ut cuius procreatio ex sola Dei gratia aut favore promissioneque veniat, et ad vitam aeternam propaget, tendat, ducatque. Caeterum prior pars allegoriae etiam illud commodi aptitudinisve habet, quod Agar erat Aegyptia, et mons Sina est ferme in via venientibus ex Aegypto in Cananaeam: ut tanto maiorem convenientiam aut coniunctionem habeat cum testamento legali, et lege ibi sancita et data, quasi Abrahamus aut Deus Agarem una cum

praedicatur. Sic et Exo. 31 dicitur Deus replevisse quorundam corda sapientia, ad excogitandum omne opus, etc. Sic et in sequentibus capitibus artifices tabernaculi sapientes corde vocantur. Contra etiam, cum allqui dicuntur stulti aut insipientes corde, etiam intelligens pars indicatur. ut, Dixit insipiens in corde suo, non est Deus: pro, sic suo intellectu conclusit. Sic Proverb. 3, in tabulis cordis praecepta sapientiae esse inscribenda praecipitur: pro, in intelctu: tametsi et voluntatem ardentissimosque affectus Scriptura ibi intelligat. 1. Reg. 3 petit

convertere in acervos, crebro ponitur. Sicut et Ponere in acervos. Loco Lucae 11. Quod superest date eleemosynam, foede abutuntur Papistae, ad stabiliendam iustitiam operum: quem in voce Eleemosynae prolixe exponam. Est autem haec eius sententia, quasi dicat Christus: Interna vestra, aut pars interior vestri plena est rapina, et scelere. Date igitur quae intus sunt eleemosynam, et ecce omnia munda erunt vobis: id est, convertite rapax cor vestrum in benignitatem aut beneficentiam, seu expurgate ac emundate ipsum cor: et omnia externa, in quibus mundandis et purificandis vos

Rectius autem proculdubio accipietur de Antichristi horrendis abominationibus quae postea secutae sunt, quaeque Ecclesia ac religionem Christi pene funditus vastarunt et everterunt: ac denique de Interim, et adiunctis conatib. quibus Ecclesiae nostro tempore sunt vastatae. Forte autem maxima pars eius Prophetiae restat adhuc ante extremam diem implenda per novos aliquos errores, et adiunctas persecutiones. Memorabile autem est, quod propheta coniungit cessationem iugis sacrificii, cum illa abominatione desolationis: quia tum vera doctrina seu cognitio passionis Christi, quod est

Lucae 11. dicit, se in digito Dei eiicere daemonia. Tametsi aliqui ibi malint interpretari Spiritum sanctum: sicut sane et ipse Matthaeus hoc dictum recenset: eôdem tamen res redit. Eadem figura David dicit, Deum docere digitos suos ad bellum: nisi quis velit dicere esse synecdochen, quod pars pro toto homine ponatur. Sic etiam idola dicuntur opera digitorum hominum, quia hominum manibus ipsae statuae, et idololatriae humana sapientia excogitantur. Consimili tropo etiam manus et brachium, pro tota vi aut potentia agendi, sive Dei, sive hominum, accipitur. Porro Isaiae 58. dicitur:

in ea existentium auferre. 2. Paral. 28, Et divisit Achas domum Domini, domum regis et principum, et dedit regi Assur. pro, magnam partem pecuniae abstulit, ut daret regi. Dividere ergo domum, significat dividere res in domo existentes: sicut et nunc solet in exactionibus, a gubernatoribus, pars aliqua sive vigesima sive centesima flagitari de bonis subditorum. Significat aliquando dissipare. Thren. 4. Ira Domini divisit eos. id est, disiecit ac dispersit eos in varias gentes. Sic et Nehem. 9. Dedisti eis populos quos divisisti in angulum. pro, dedisti eis regionem ac civitates

missurus sum. Ezech. 13. pro, Certo missurus sum. Dan. 4. vertit vetus versio: Peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum, FORSITAN ignoscet Deus delictis tuis. Id solent Pontificii pro sua dubitatione contra nos citare. Verum in Chaldaeo textu (nam Chaldaice ea pars Danielis scripta est) habetur: Ecce felicitas tua prorogabitur. Quod ECCE proculdubio affirmativum est, certitudinemque continet, ut et in praecedentibus exemplis audivimus. Aliquando praesentem rei exhibitionem aut praesentiam monstrat. Gen. 29. Et vidit, et ecce puteus erat. Ibidem: Et

haec in multis verbis ac sententiis ab illa differt. Illud quoque negari, non potest hoc τὰ ἐνόντα, quae intus sunt, respicere ad illud praecedens, τὸ δὲ έσωθεν ὑμῶν, quod intra vos est, seu pars vestri interna (id est, cor ac conscientia) est rapina. Item, quod dixerat Dominus: Qui facit externa, fecit et interna, scilicet hominis. Consideretur et verbum Dare, quod saepe apud Hebraeos significat non simpliciter dare, aut largiri aliquid: sed invertere, aut convertere, aut immutare,

impetratae promissionis exhilarata est, negantur ei amplius fuisse facies. ut omnino Facies ibi magnum moerorem denotent Nam etiam illud prius, Dedit partem unam facierum: puto ad mulierem esse referendum, quod moerenti dederit unam partem, seu quod illa unica pars ei excitaverit facies aut moerorem, dum alteri multas partes dari ob liberorum copiam vidit: quam in partem illa non comedit, sed tristis flevit. Textus Genesis 4 semet explicare videtur: Et iratus est Cain valde, concideruntque facies eius. Sic publicanus orans, non audebat attollere faciem

2. Ubi collegisti hodie et ubi fecisti? Exodi 5. Aggravetur opus super eos, et faciant in eo. id est occupentur, habeant plus satis quod agant. Sic 1. Reg. 20, Cum servus tuus faceret hic et illic, ipse non fuit. pro, cum esset occupatus, expediretque modo hoc, modo illud. Nehem. 4. Altera pars iuvenum in opere faciebant. pro operabantur. Facere praeceptum, pro violare. Levit. 5. Si anima peccaverit, et fecerit unum ex praeceptis Domini, quae fieri non debent, etc. id est, violaverit unum ex praeceptis Dei. Quod unusquisque fecerit, recipiet. id est, sui operis

munia utitur. FUNIS, et funiculus, linguae Hebraeae idiomate non raro pro possessione, divisione, aut etiam limite ponitur: idque ideo, quod Iudaei terram promissam olim funibus metiti sunt, et post dimensas terrae portiones sortem iecerunt, quae pars cui contingere deberet. Psal. 16, funes ceciderunt mihi in praeclaris: id est, in locis commodis, amoenis et fertilibus, nactus sum meam portionem agri. Sunt vero ibi metaphorae, quibus Christus suam Ecclesiam depingit. Sic et Psal. 105

igitur varia habet nomina in Sacris literis: ut est, Sepulchrum, ignis inextinguibilis. Lucas vocat Abyssum: Apoc. puteum abyss. Paulus inter alia etiam infima terrae. Petrus secundae secundo, Tartarum. Isaias, Tophet: Christus, Gehennam. Appellatur et tenebrae exteriores, pars cum hypocritis, etc. GENERATIO, a gignendo, sicut et Graecum γεινεὰ, et Hebraeum תולדת Tholedet. Nam Dor, quod etiam Generatio vertitur, et hic simul explicatur, aliunde venit. Habet

ut cum dicit, Caniculares dies debilitare genua virorum. et Horatius contra dicit, Virere genua. Eadem ratione et Ezech. 7 dicitur, Omnia genua ibunt tanquam aquae: quod scilicet, sicut aquae nullam habet inter sese connexionem, nullam etiam vim se sublevandi, sed temere fluit unaquaeque pars, quo eam pondus abripit, et locus ei patet in praeceps: sic etiam in debilitate corporis alio alia pars sub pondere ablata ruit, non sublevantibus ac regentibus amplius suum corpus genubus. Ab hac porro externa imbecillitate corporis ac genuum, per metaphoram transferuntur locutiones ad omnes

Eadem ratione et Ezech. 7 dicitur, Omnia genua ibunt tanquam aquae: quod scilicet, sicut aquae nullam habet inter sese connexionem, nullam etiam vim se sublevandi, sed temere fluit unaquaeque pars, quo eam pondus abripit, et locus ei patet in praeceps: sic etiam in debilitate corporis alio alia pars sub pondere ablata ruit, non sublevantibus ac regentibus amplius suum corpus genubus. Ab hac porro externa imbecillitate corporis ac genuum, per metaphoram transferuntur locutiones ad omnes alias imbecillitates, sive fortunarum, sive animi moerore ac dolore prostrati, sive etiam spiritualium

etiam internus homo et externus: ut 2. Cor. 4. Propterea non defatigamus sed quamvis externus noster homo corrumpitur, internus tamen renovatur in dies singulos. Externum hominem hic proprie puto esse, brutum hominem, seu quatenus hic vegetativa, locomotiva ac sensitiva anima negetamur: quae pars hominis labore ac aetate atteritus, et tandem absumitur. Interdum autem proprie ipsum rationalem hominem, qui spiritu Dei quotidie magis ac magis ad imaginem Dei instauratur et renovatus fitque potentior ac valentior: quem Paulus, quatenus est renovatus, mentem vocat. Aliquando tamen internus

vocatur potissimum ipsa rationalis anima, quae post lapsum ac corruptionem in rebus divinis quavis talpa caecior est, atque adeo etiam contemptrix et inimica Dei. Atque hic est proprie ille animalis, carnalis et terrenus homo, qui tantopere a Scriptura accusatur. Denique est corpus et tota bruta pars, quo veluti instrumento utraque prior pars utitur: quam etiam ipsam partem vult Paulus sanctificari, inquiens 1. Thess. 4: Haec enim est voluntas Dei, sanctificatio vestra, ut abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque suum vas possidere in sanctificatione et honore, non cum affectu

quae post lapsum ac corruptionem in rebus divinis quavis talpa caecior est, atque adeo etiam contemptrix et inimica Dei. Atque hic est proprie ille animalis, carnalis et terrenus homo, qui tantopere a Scriptura accusatur. Denique est corpus et tota bruta pars, quo veluti instrumento utraque prior pars utitur: quam etiam ipsam partem vult Paulus sanctificari, inquiens 1. Thess. 4: Haec enim est voluntas Dei, sanctificatio vestra, ut abstineatis a scortatione, et sciat unusquisque suum vas possidere in sanctificatione et honore, non cum affectu concupiscentiae, quemadmodum gentes, quae non

supplantando ductum, significat etiam populum Israeliticum, sicut et Israel quorum utrunque in prophetis, etiam pro Christianis post ascensionem conversis usurpatur Aliquando etiam decem tribus, quae se a Iuda separaverant, constituto proprio rege ac regno, denotat reliqua. n pars Israelitarum Iuda usitate nominabatur. IACULUM, alias pro sagitta, alias pro aliquo maiori telo in hostem iacto: ut sunt pila, et similia. Fuit autem aliquando moris in bellis, praesertim in defensione civitatum, ignita iacula in hostes, et eorum machinas, et vicissim in domos ac

caput eius: id est, quod non possimus gravius laedere impios adversarios, quam benefaciendo. sic enim nos illis accumulare iram Dei. Sic Amos secundo: Mittam ignem in domum Asael: pro perdam eam. Ezek. 30: Cum dederit ignem in Aegyptum. Psalm. decimo: Ignis et sulphur et spiritus procellarum pars calicis eorum: id est, tristissimae quaeque poenae. Secundo, ira Dei saepe per ignem aut flammam exprimitur: sive ob causam efficientem, quod ira est quaedam accensio cholerae, qua ratione tales locutiones etiam Latinis sunt usitatae: ut cum dicunt incandescere, inflammari, ardere, flagrare,

ferme solis ratiocinationibus tribuatur. Quia vero sunt variae etiam rationum aut supputationum partes seu modi (ut est primum alicuius nomini imputare merces re ipsa ab aliquo datas aut acceptas, seu labores ac merita qualiacunque alterius in te, aut vicissim tua in eum: Secundo est modus aut pars ratiocinationum, imputare eidem illarum valorem, aut precium pro illis debitum, tanquam vel debitori vel creditori. Tertia ratiocinatio est, imputare, transcribere aut adscribere alicui res non vere in aliquem quem translatas, eive datas, sed ex communi tantum pactione, consensu, aut decreto,

specieque domus viduarum exedentes et mulierculas oneratas peccatis captantes, ut et nunc sacrifici ac monachi sacrilege factitant, ut plane eodem modo nunc Satan suam imputativam iustitiam pro filii Dei, mundo per suos seductores obtrudat. XVI. Oritur autem adversariis aliqua pars tenebrarum ac caecitatis statim initio ex eo fonte, quod ignorant quid sit iustitia hominis erga Deum: et quid sit contraria iniustitia, de qua tantopere accusamur a lege Dei. Putant enim esse proprie quandam qualitatem, ut se ex Aristotele didicisse somniant. Sed Scriptura urget

quaedam iustitia: certe non est infusa aut inhaerens, vel qualitatis in peccatoris mentem aut cor translatae aut transfusae. Inde etiam infinitae indulgentiarum ebuccinationes et variae bullae ortae sunt, inde tot diplomata venditorum meritorum Ordinum. Inde in omnibus testamentis decipitur pars aliqua bonorum a moriente, pro emenda sibi imputativa iustitia Missarum, et aliorum bonorum operum, sacrificorum et aliorum rasorum, item peregrinantium erronum, ac etiam ieiunantium vetularum. Inde posteri distribuentes eleemosynas, et similia opera praestantes, illam iustitiam maiorum suorum

phrasi, aliquid supra in voce FELLIS dictum est. Aristoteles Phys. 4. cap. 3. varios modos ac significationes existendi aliquid in aliquo recenset, nempe 8. Inquit enim: Posthaec sumendum est, quot modis quidpiam in alio dicitur esse. Uno igitur dicitur modo, ut digitus in manu, et pars omnino in toto Alio, ut totum in partibus: neque enim praeter partes totum. Alio, ut homo in animali, et omnino in genere species. Alio, ut genus in specie, et omnino in speciei ratione, pars speciei. Praeterea ut sanitas in calidis atque frigidis: et omnino in materia, forma Praeterea, ut res

sumendum est, quot modis quidpiam in alio dicitur esse. Uno igitur dicitur modo, ut digitus in manu, et pars omnino in toto Alio, ut totum in partibus: neque enim praeter partes totum. Alio, ut homo in animali, et omnino in genere species. Alio, ut genus in specie, et omnino in speciei ratione, pars speciei. Praeterea ut sanitas in calidis atque frigidis: et omnino in materia, forma Praeterea, ut res Graecorum in rege, et omnino in primo movente. Insuper, ut in bono, atque omnino in fine. Hoc autem est id, gratia cuius caetera sunt, atque fiunt. Omnium vero id propriissime dicitur, quod

et Hebr. quinto, meritum et satisfactione Christi tribuit toti obedientiae et humiliationi eius, enim illi, quod cum esset Deus, tamen ita se coram Patre humiliaverit, ut servi quoque formam suscipere non indignatus, et non soli passioni ipsius. Proinde cum descensus Christi ad inferos sit pars obedientiae, humiliationis, et ignominiae Christi, ut hactenus ostensum est: non video cur ad meritum et satisfactionem eius referendus non sit. Sentiunt alioqui omnes pii doctores hoc tempore, non solam Christi mortem esse satisfactorium

ac precibus eum expugnando, cum hac etymologiae explicatione, quia cum Deo princeps fuerit, ex Genes. 32 notum est. Porro hoc nomen postea omnibus posteris Iacobi tributum est, adeo ut tota illa gens Israel vocaretur. Caeterum post Salomonem, lacerato regno in duas partes, coepit proprie tantum pars decem tribuum regnum Israel vocari, maiore portione gentis nomen universale occupante reliquis duabus nomen Iuda obtinentibus. Nonnum quam tamen etiam post id tempus Israel regnum Iuda significat, ut praesertim 2 Paral. 21 et 28 plerique exponunt: Filii Iosaphat regis Israelis: id est,

quendam [?: ] ac sermonis, quo compendiose historiam Christi percurrit Ariel, id est, leo Dei, Isu. 29 Hierosolymam significat: quod aliqui a forma aedificii sumptum putant, [?: qu-- ] prima facies ad septentrionem erat et eminentior et [?: ] bilior: reliqua pars contra humilius iacebat sic, ut leonis forma exprimere videretur, cuius caput et [?: ] magis ardua est. Aliqui, inter quos Munsterus, [?: dic-- ] ipsum templum talem quandam formam leonis effecisse. Lutherus ex verbis Prophetae dicit, ideo dicitur esse leonem Dei

Belsazer: Tunc species regis commutata est, et cogitationes perturbaverunt ipsum, et ligamina aut cingula lumborum eius dissoluta sunt, ac poplites eius ad invicem collisi sunt. id est, prae terrore totus est mutatus ac debilitatus. Super lumbos est sacous: id est, totus homo est indutus sacco. Pars pro toto ponitur, Ierem. 48. Describitur autem ibi luctus, ac per eum indicantur calamitates, unde is luctus oriturus erat. Saccus enim seu sordida vestis signum doloris erat veteribus, ut alibi dicetur. Super lumbos habere manum, significat dolorem ibi existentem, qui non tantum

tantum aliquas eius partes, notas aut vestigia accipere, ut proprie in Adiaphorismo factitatum est: tametsi ibi quoque aliqui nimis profunde sese in abominationes illius meretricis immerserint. Quod vero frontis potissimum, et manus, praesertim dextrae, facit mentionem, id idem est: quia frons est pars hominis, qua cognoscitur. Notat ergo symbolice confessionem. nam tempore Interim adiaphorizabant, et characteres meretricis accipiebant, ut adversarii persuaderentur iam illos accepisse Interim, eoque parcendum illis obedientibus filiolis esse. Manus autem, praesertim dextra, operatur: ideo

porro Christus mediator novi et melioris testamenti aut foederis, Hebr. 8 et 9: quia conciliatoris est, reductis in gratiam partibus, eas aliquo foedere sibi invicem obstringere, aut obligare: quod et Moyses Exodi 24. et Christus in Sacra coena fecit. MEDULLA, est longe suavissima pars carnium, et unde succo pinguissimo caro rigatur. Inde fit, ut per metaphoram pro quavis optima parte, praesertim alimentorum, ponatur. Gen. 45: Ut comedat medullam terrae, id est, vel fruatur nobilissimis fructibus huius terrae, vel possideat optimam partem soli Aegyptiaci. Num. 18, Omnem

Aristoteles separat, cum dicit solam mentem ab extra venire, nempe animam rationalem, quae et primaria est: ut Lucae 24, Tunc aperuit ipsorum mentem, ut intelligerent Scripturas. i. illuminavit eorum rationem, ut intelligere possent Sacras literas, earumque veram sententiam percipere. Haec eadem pars crebro in Sacris literis etiam Cor vocatur, quia in corde Sacrae literae animam collocant, sicuti et veteres Graeci. Eadem igitur plane vis sensusque est, quod Deus dicitur Actorum 16 aperuisse cor Lidae, ut attenderetiis quae dicebantur a Paulo. Haec pars aut potentia animae notatur, cum

sententiam percipere. Haec eadem pars crebro in Sacris literis etiam Cor vocatur, quia in corde Sacrae literae animam collocant, sicuti et veteres Graeci. Eadem igitur plane vis sensusque est, quod Deus dicitur Actorum 16 aperuisse cor Lidae, ut attenderetiis quae dicebantur a Paulo. Haec pars aut potentia animae notatur, cum dicitur aliquis esse traditus in reprobam mentem: nempe cum praeter nativam originalis peccati corruptionem ac execrationem, quae in mente hominis potissimum haeret, adhuc nova depravatio a Satana, permittente Deo, excitatur: ut experientia docet, Apostatas et

carnali opinione aut persuasione: ut mens hic significet ipsam sententiam, quod mihi magis probatur. Secundo, meas in piis significat novum hominem, seu animam quatenus renovata est, qui etiam interior homo aliquando vocatur: quia in pio homine in hac vita potissimum mens, [?: ] pars rationalis renovatur. Contra autem, quatenus [?: ] renovatus est, vocatur Corpus, et Lex membrorum. Rom. Congratulor legi Dei secundum interiorem hominem: [?: sed- ] deo aliam legem in membris meis, rebellantem legimentis meae. Et mox, Ego ipse quidem mente

[?: sed- ] deo aliam legem in membris meis, rebellantem legimentis meae. Et mox, Ego ipse quidem mente servio legi DEI, carne autem legi peccati. Dixi rationem supra, [?: ] mens vocetur ille novus homo. Sed posset et ea causa esse, quod sicut in quovis homine nobilior pars vocatur mens, ignobilior autem caro aut corpus: ita eadem vocabula per metaphoram in pio homine, ad novum et [?: ] rem Adamum transferantur. Eadem huius vocis [?: ] esse videtur, cum Paulus dicit Rom. 12, Reformemini renovatione mentis vestrae: i. novi Adami: seu

cum ad puniendum exurgere velit, ut iam ultra ferre non velit aut possit, quin mox et gravissime puniat. Mat. 23. Dicitur nihilominus Deus etiam alia per mensuras partiri, ut calamitates et poenas, quas Deus veluti demensum singulis partiri dicitur: ut Hierem. 13. Haec est sors tua, et pars mensurae tuae a me, dicit Dominus. Demosth. itidem de calamitatibus, singulis tib. inflictis, dicit τὸ ἐπιβάλλον μέρος. In mensura punire, est moderate castigare. Sic Isa. 27 negat Deus, se sic prorsus perditurum Iudaeos esse, sicut

maiestatis divinae hominibus ante oculos depingere. Moyses dicit Psalmo 90, Deum fuisse antequam montes nascerentur, et formaretur terra atque orbis. Et moxidem clarius dicit, A seculo in seculum tu es Deus. id est, tu Deus es aeternus ante mundum creatum, et post eum deletum eris. Montes ergo pars incurrens in oculos, pro tota terra ponitur. Non timebimus, etiamsi terra moveatur, et montes ruant in cor aut medium maris. Quae locutio similis est illi Latinae, Etiamsi caelum ruat: si fractus collabatur orbis, impavidum feriant ruinae. Iosuae 13. Sachar erat in monte vallis: id est, fuit

peccatorum, aliaque beneficia supplex orabo ac mendicabo. Pacis multitudo, pro multa pax: Hieremiae 33, Revelabo eis multitudinem pacis et veritatis: id est, impartiar eis multam et constantem pacem, quam mundus dare non potest. Multitudo populi cecidit, 2. Sam. 1. pro, maxima pars exercitus deleta est. Multitudo exercitus caelestis Lucae secundo. pro, maximus exercitus caelestis. Multitudo pro plebe ponitur, ut et antea monui de Graeco οἱ πολλοὶ Is. [?: ] Viri gloriae eius, viri famis, et multitudo eius aruit

Mundus me odio habet: Mun-dus quod suum est deligit. Usitatissima omnino significatio vocis istius haec est. Ideo autem impii vocantur Mundus, quod nihil prorsus habent in se spirituale aut [?:-num ] , sed tantum caro et terra sunt: vel potius, quia haec maxima et florentissima pars totius generis humani [?: anima ] enim et vilissima pars ad Deum vere [?: convertatur ] . In hac significatione dicitur satan Princeps mundi, id est impiorum, quin et Deus mundi vocatur. Sic inquit Christus Io. 16. Confidite, ego vici mundum. id est,

omnino significatio vocis istius haec est. Ideo autem impii vocantur Mundus, quod nihil prorsus habent in se spirituale aut [?:-num ] , sed tantum caro et terra sunt: vel potius, quia haec maxima et florentissima pars totius generis humani [?: anima ] enim et vilissima pars ad Deum vere [?: convertatur ] . In hac significatione dicitur satan Princeps mundi, id est impiorum, quin et Deus mundi vocatur. Sic inquit Christus Io. 16. Confidite, ego vici mundum. id est, [?: ] impios cum suo principe aut patre satana, iuxta [?:

praeterea haec in multis verbis ac sententiis ab illa differt. Praeterea negari non potest, τὰ ἐνόντα, quae intus sunt, respicere ad illud praecedens, τὰ δὲ ἐσωθειν ὑμῶν, quod intra vos est, seu pars vestri interna: id est cor ac conscientia. Item quod dixerat, Dominus qui fecit externa, fecit et interna: scilicet hominis. Lavamini et mundamini: id est, vera conversione aut poenitentia quaerite veram mundationem aut iustificationem: quae qualis sit, et quomodo contingat, alibi exponitur

vero [?: no--- ] ad bene esse. Sic et in metaphorico corpore [?: i--- ] membra sunt magis necessaria (constituunt [?: e--- ] ipsum corpus, aut totum coetum) quam pauci aliqui valde excellentes donis, qui ut nobilissima membra sint, ita sunt minima corporis pars. Accipiatur ergo illud Multo magis, πολλῷ μᾶλλον, comparative, non corrective. ¶ Utile fuerit et Aristotelis sententiam de voce Necessarii audiri, quae ab ab hisce prius annotatis non ita valde aliena est. Sic igitur ille libro primo de

non exercent recte dona divinitus data, magis videntur ea habere, quam vere habent aut possident: sicut is qui suam minam humi defoderat. quare merito aufertur ab eo id quod male habet. Quale enim tandem possidere est quopiam bonum, si prorsus eo non utare? Verum de hoc genere Hebraismi, cum magna pars pro toto, aut parva pro nihilo habetur, in Regulis universalibus dictum est. Sic 1 Cor. 1, Eligit ea quae non sunt. id est, quae per sese, suave nativa praestantia aut vigore nullius momenti sunt. In hac eadem vocis huius significatione dicitur 2 Par. 9, Omnia vasa Salomonis fuisse aurea,

opus cultus divini, sicut et ti cor: ideo invocatio nominis Dei pro toto cultu aut [?:-tate ] erga Deum crebro ponitur. Sic Psa. 116 dicitur salicem salutis accipiam, et nomen Domini invocabo: i. praedicabo, celebrabo, colam, ipsumque implorabo. [?: poni-ur ] pars pro toto. Iurare in nomine Domini, est colere eum: [?: ] iurantes, sunt cultores. unusquisque. n. iurat per eum Deum, quem colit. Isai. 48. ponitur et hic pars pro toto, aut species pro genere. Ier. 44 de solo iuramento ac [?:-pitur ] . minatur. n. Deus, se

accipiam, et nomen Domini invocabo: i. praedicabo, celebrabo, colam, ipsumque implorabo. [?: poni-ur ] pars pro toto. Iurare in nomine Domini, est colere eum: [?: ] iurantes, sunt cultores. unusquisque. n. iurat per eum Deum, quem colit. Isai. 48. ponitur et hic pars pro toto, aut species pro genere. Ier. 44 de solo iuramento ac [?:-pitur ] . minatur. n. Deus, se extincturum omnes Iudaeos in Aegypto, ut nemo ibi iuret per Deum. Deum facere me [?:-uisse ] sui nominis in aliquo loco, est idem quod, institui ab eo ibi cultum et

eius usque ad perditionem: id est, ipsi quoque tandem peribunt. Luc. 11, Fiunt novissima aut postrema hominis peiora primis: id est, tandem multo peior fit ipse, et deterior est eius conditio quam prius, cum ab uno tantum cacodaemone possidebatur. Novissimum alicuius, vocatur etiam postrema pars vitae, aut temporis vitae ipsius. Deut. 8, Ut benefaceret tibi in novissimo tuo: id est, tandem tibi multa beneficia conferret. Deut. 32, Videbo quid in novissimo eorum: id est, quid tandem illis accidet. Psal. 37. Novissimum impiorum succidetur: id est, tandem peribunt.

Iohan. 3. Testimonium eius nemo accipit. Et Philip. 1, Omnes quae sua sunt quaerunt, scilicet impii. Hic universale signum ad impios tantum restringendum est. Omnis aliquando simpliciter pro multis, aut maiore parte accipitur: ut et Regula Iuris inquit, Omnes videntur facere quod facit maior pars, est ad munic. §. Quod maior. Sic sacerdotes dicunt, Totos mundus abiit post eum. et Matth. 3, Tunc exiit ad cum Hierosolyma, tota Iudaea, totaque regio circumiacens Iordanem: pro, plurimi ex illis locis. Luc. 2, Venit [?:-dictum ] ab Augusto Caesare, ut describeretur tota

Reg. 11. Videns iuvenem, quod faciens opus erat: id est, industrius in exequendis mandatis et negociis. Facientes opus, pro operariis: secundo Paralip. 24, et 34. Facientes opus regis: Esther 9. id est, procuratores aut ministri regii. Facere in opere, pro operari: Nehem. primo. Altera pars iuvenum faciebat in opere: pro, operabatur. Facere aliquid in opere suo, est vertere in suum usum aut opus. primo Samuelis octavo. Asinos vestros tollet, et faciet in opere suo. id est, illis sua opera operabitur. Facere opus in aquis. Psalmo 107. Qui faciunt opus in aquis multis: pro,

1, suae fabulosae Historiae: Quae omnia postmodum Persarum reges subripuere, regiae et reliqua ornamenta, tum tempore consumpta sunt, tum ab hominibus deleta. Ipsius quoque Babyloniae parva quaedam portio superstat, maxima parte inter moenia cultui agrorum exposita, proculdubio et illa ipsa pars fuit postea demum nonnihil instaurata. Idem historicus consonat etiam in illa parte cum Ieremia, Daniele, et aliis Historicis, quod affirmat tunc regem Babylonis solenne convivium instruxisse. Quinetiam addit Diodorus, fuisse sacrum convivium, seu in honorem deorum celebratum: ut non sit

ingemiscere et parturire: id est, maximo cum dolore ac molestia expectare liberationem, parturientis instar. Filioli mei, quos iterum parturio, usque quo formetur Christus in vobis. id est, quos maximo dolore ac solicitudine conor in viam reducere. Vide et infra in voce Praegnans. PARS, in Sacris literis non paucas obscuras significationes habet. Significat vero crebro, non minorem quantitatem de maiori sumptam, ut respondeat toti, ficut apud Mathematicos, et etiam in communi sermone: ut cum dicitur totum esse maius qualibet sua parte, et omnibus simul sumptis aequale. Sed

accipiant partem suam: id est, portionem sibi debitam. Ad praedictam divinam distributionem respicit et Abraham, cum ad divitem Epulonem Lucae 16 dicit, Memento quod acceperis bona tua in vita tua, et Lazarus mala, quasi dicat, tuam partem aut portionem. In hac significatione dicitur Deus pars aut portio Ecclesiae, seu populi sui: et vicissim pius populus, dicitur Dei pars aut sors. Sicut superius diximus de voce Clerus. Nam plerunque impii nihil hic relinquunt piis, nisi Deum: alia omnia sibi rapientes. Prioris exemplum est Psalmo 16: Dominus pars haereditatis meae, et calicis

distributionem respicit et Abraham, cum ad divitem Epulonem Lucae 16 dicit, Memento quod acceperis bona tua in vita tua, et Lazarus mala, quasi dicat, tuam partem aut portionem. In hac significatione dicitur Deus pars aut portio Ecclesiae, seu populi sui: et vicissim pius populus, dicitur Dei pars aut sors. Sicut superius diximus de voce Clerus. Nam plerunque impii nihil hic relinquunt piis, nisi Deum: alia omnia sibi rapientes. Prioris exemplum est Psalmo 16: Dominus pars haereditatis meae, et calicis mei. et Psalmo 73, Portio mea Dominus in aeternum. id est, omne bonum ac

In hac significatione dicitur Deus pars aut portio Ecclesiae, seu populi sui: et vicissim pius populus, dicitur Dei pars aut sors. Sicut superius diximus de voce Clerus. Nam plerunque impii nihil hic relinquunt piis, nisi Deum: alia omnia sibi rapientes. Prioris exemplum est Psalmo 16: Dominus pars haereditatis meae, et calicis mei. et Psalmo 73, Portio mea Dominus in aeternum. id est, omne bonum ac commodum, omnisque felicitas mea ex solo Deo meo pendet: ille est meus unicus thesaurus, et fons omnis boni. Thren. 3: Portio mea Deus, dixit anima mea: ideo sperabo in eum. Sic

demum vita expecto meam felicitatem. Exemplum posterioris est, quod Moyses dicit Deuter. 32. Nam portio Domini est populus eius, et funiculus haereditatis eius est Iacob. id est, solus hic populus vere colit, invocat et glorificat Deum. reliquae gentes colunt et glorificant diabolum. Portio aut pars Dei interdum ea praemia dicuntur, quae pii a Deo expectant: Iob 31. Quae enim portio Dei desuper, et quae haereditas Dei de excelsis? pro, [?: quae- ] nam merces obvenisset mihi, vel manet eos qui talia agunt? Aliquando simpliciter portio populi sancti, significat Deum, aut

[?: quae- ] nam merces obvenisset mihi, vel manet eos qui talia agunt? Aliquando simpliciter portio populi sancti, significat Deum, aut regnum eius, etiamsi nomen Dei non adiiciatur. Hierem: cap. 10, ubi dixisset quam vani et nihili sint dii gentium, subiecit: Non ut isti pars Iacob est. id est, Deus Israelis non est ita inane nomen. Quare mox sequitur: Sed est creator omnium, et Israel est virga haereditatis eius, cuius nomen est Dominus exercituum. Eadem prorsus verba sunt etiam cap. 51. Significat igitur nonnunquam pars Iacobi, Israelis, aut

gentium, subiecit: Non ut isti pars Iacob est. id est, Deus Israelis non est ita inane nomen. Quare mox sequitur: Sed est creator omnium, et Israel est virga haereditatis eius, cuius nomen est Dominus exercituum. Eadem prorsus verba sunt etiam cap. 51. Significat igitur nonnunquam pars Iacobi, Israelis, aut populi Dei, prorsus idem quod verus ac creator Deus. Contra, impiorum portio, idola et loca idololatriarum dicuntur: Isaiae 57. In politioribus lapidibus vallis pars tua, illi sunt sors tua. Nam fudisti eis libamen, et obtulisti hostias. Sic et in bonam partem

exercituum. Eadem prorsus verba sunt etiam cap. 51. Significat igitur nonnunquam pars Iacobi, Israelis, aut populi Dei, prorsus idem quod verus ac creator Deus. Contra, impiorum portio, idola et loca idololatriarum dicuntur: Isaiae 57. In politioribus lapidibus vallis pars tua, illi sunt sors tua. Nam fudisti eis libamen, et obtulisti hostias. Sic et in bonam partem dicitur Psal. 119, Portio mea Domine, dixi, custodire legem tuam. Pars impiorum, dicuntur variae poenae et castigationes temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars

Contra, impiorum portio, idola et loca idololatriarum dicuntur: Isaiae 57. In politioribus lapidibus vallis pars tua, illi sunt sors tua. Nam fudisti eis libamen, et obtulisti hostias. Sic et in bonam partem dicitur Psal. 119, Portio mea Domine, dixi, custodire legem tuam. Pars impiorum, dicuntur variae poenae et castigationes temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars hominis impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus

vallis pars tua, illi sunt sors tua. Nam fudisti eis libamen, et obtulisti hostias. Sic et in bonam partem dicitur Psal. 119, Portio mea Domine, dixi, custodire legem tuam. Pars impiorum, dicuntur variae poenae et castigationes temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars hominis impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus Hieremiae 13 dicit ad Iudaeos: Haec sors tua, et pars mensurae tuae est a me, dicit Dominus. Isaiae 17.

dicitur Psal. 119, Portio mea Domine, dixi, custodire legem tuam. Pars impiorum, dicuntur variae poenae et castigationes temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars hominis impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus Hieremiae 13 dicit ad Iudaeos: Haec sors tua, et pars mensurae tuae est a me, dicit Dominus. Isaiae 17. Haec est pars praedantium nos, et sors diripientium nos. id est, sic illi castigabuntur a Deo. Sic et

temporariae et aeternae: Iob 2 et 27, Haec est pars hominis impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus Hieremiae 13 dicit ad Iudaeos: Haec sors tua, et pars mensurae tuae est a me, dicit Dominus. Isaiae 17. Haec est pars praedantium nos, et sors diripientium nos. id est, sic illi castigabuntur a Deo. Sic et Demosthenes dicit, in communibus omnium gentium calamitatibus, etiam Atheniensibus suum ἐπιβάλλον

impii. id est, haesunt poenae. Psal. 10. Ignis, sulphur et spiritus procellarum, pars calicis impiorum: id est hisce praemiis Deus eos ornat et honorat. Sic Deus Hieremiae 13 dicit ad Iudaeos: Haec sors tua, et pars mensurae tuae est a me, dicit Dominus. Isaiae 17. Haec est pars praedantium nos, et sors diripientium nos. id est, sic illi castigabuntur a Deo. Sic et Demosthenes dicit, in communibus omnium gentium calamitatibus, etiam Atheniensibus suum ἐπιβάλλον μέρος, id est ratam, aut convenientem illis portionem

ἐφ' ἡμᾶς μέρος μετειληφέναι νομίζω τὴν πόλιν. Partem alicuius esse in aliqua re, est, eum illa potiri ac frui, sive bona sive mala sit. Ios. 22. Dicent cras filii vestri filiis nostris, Non est vobis pars in Iehova. pro, Iehova, eiusque religio, providentia ac beneficia, nihil ad vos pertinent. 2. Sam. 20, Non est nobis pars in Davide: id est, nihil ad nos David, eiusue imperium. Act. 8, Non est tibi pars, neque sors in verbo hoc. id est, Simon mage nihil ad te Evangelium et regnum caelorum

Partem alicuius esse in aliqua re, est, eum illa potiri ac frui, sive bona sive mala sit. Ios. 22. Dicent cras filii vestri filiis nostris, Non est vobis pars in Iehova. pro, Iehova, eiusque religio, providentia ac beneficia, nihil ad vos pertinent. 2. Sam. 20, Non est nobis pars in Davide: id est, nihil ad nos David, eiusue imperium. Act. 8, Non est tibi pars, neque sors in verbo hoc. id est, Simon mage nihil ad te Evangelium et regnum caelorum pertinet, cum tuum cor non sit rectum coram Domino. Apoc. 20. Beatus et sanctus, qui habet partem in resurrectione prima:

sive bona sive mala sit. Ios. 22. Dicent cras filii vestri filiis nostris, Non est vobis pars in Iehova. pro, Iehova, eiusque religio, providentia ac beneficia, nihil ad vos pertinent. 2. Sam. 20, Non est nobis pars in Davide: id est, nihil ad nos David, eiusue imperium. Act. 8, Non est tibi pars, neque sors in verbo hoc. id est, Simon mage nihil ad te Evangelium et regnum caelorum pertinet, cum tuum cor non sit rectum coram Domino. Apoc. 20. Beatus et sanctus, qui habet partem in resurrectione prima: in hoc non habebit potestatem mors secunda. Et mox sequenti: Pars eorum erit in

Act. 8, Non est tibi pars, neque sors in verbo hoc. id est, Simon mage nihil ad te Evangelium et regnum caelorum pertinet, cum tuum cor non sit rectum coram Domino. Apoc. 20. Beatus et sanctus, qui habet partem in resurrectione prima: in hoc non habebit potestatem mors secunda. Et mox sequenti: Pars eorum erit in stagno. id est, felix ille, qui in hac vita liberabitur morte spirituali per redemptorem Christum. Psalm. 141, Pars mea in terra viventium. Similis illa phrasis Latina est, Apud aliquem in aliqua parte haerere. Partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo, est, eadem sorte

cor non sit rectum coram Domino. Apoc. 20. Beatus et sanctus, qui habet partem in resurrectione prima: in hoc non habebit potestatem mors secunda. Et mox sequenti: Pars eorum erit in stagno. id est, felix ille, qui in hac vita liberabitur morte spirituali per redemptorem Christum. Psalm. 141, Pars mea in terra viventium. Similis illa phrasis Latina est, Apud aliquem in aliqua parte haerere. Partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo, est, eadem sorte ac conditione frui, sive bona sive mala, aut alioqui eis esse coniunctionem et

Apud aliquem in aliqua parte haerere. Partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo, est, eadem sorte ac conditione frui, sive bona sive mala, aut alioqui eis esse coniunctionem et societatem. Dan. 4, Pars eius erit cum feris. Matth. 24. et Lucae 12, Partem eius ponet cum hypocritis aut infidelibus: id est, perinde eum tractabit ut hypocritam et infidelem. Sic et Paulus loquitur Coloss. 1. Gratias agimus Deo patri, qui vos idoneos fecit ad partem sortis sanctorum in luce: id est, qui

id est, qui effecit ut sitis in eadem sorte, conditione ac felicitate cum aliis sanctis. Iohan. 13. Si non lavero pedes tuos, non habebis partem mecum in caelo. id est, carebis ea felicitate, qua ego cum aliis piis fruar illic. Coniunctionem porro in hisce exemplis denotat: 2. Cor. 6, Quae pars fideli cum infideli? pro, quid habent commune? quam coniunctionem aut similitudinem? Psal. 50, Partem tuam cum adulteris habes. Pars aliquando regionem aut loca significat. Sic saepe in Evangelistis dicitur Dominus ambulasse et docuisse in partibus Galilaeae, aut Tyri et

mecum in caelo. id est, carebis ea felicitate, qua ego cum aliis piis fruar illic. Coniunctionem porro in hisce exemplis denotat: 2. Cor. 6, Quae pars fideli cum infideli? pro, quid habent commune? quam coniunctionem aut similitudinem? Psal. 50, Partem tuam cum adulteris habes. Pars aliquando regionem aut loca significat. Sic saepe in Evangelistis dicitur Dominus ambulasse et docuisse in partibus Galilaeae, aut Tyri et Sidonis Paulus quoque Ephes. 4 dicit, Christum descendisse ad infimas partes terrae. Sic et Cic. lib. 3 ad Atticum, partes pro regione usurpat. Pars

Pars aliquando regionem aut loca significat. Sic saepe in Evangelistis dicitur Dominus ambulasse et docuisse in partibus Galilaeae, aut Tyri et Sidonis Paulus quoque Ephes. 4 dicit, Christum descendisse ad infimas partes terrae. Sic et Cic. lib. 3 ad Atticum, partes pro regione usurpat. Pars aliquando extremitatem notat. Iosuae 3 Cum fueritis ingressi partem aquae Iordanis. id est, extremitatem. Deut. 34, Usque ad australem partem. id est, extremitatem. Pars interdum latus significat: ut Exod 32, Tabulae erant scriptae ex utraque parte. Et Apoc. 1 et 2, Gladius ex

4 dicit, Christum descendisse ad infimas partes terrae. Sic et Cic. lib. 3 ad Atticum, partes pro regione usurpat. Pars aliquando extremitatem notat. Iosuae 3 Cum fueritis ingressi partem aquae Iordanis. id est, extremitatem. Deut. 34, Usque ad australem partem. id est, extremitatem. Pars interdum latus significat: ut Exod 32, Tabulae erant scriptae ex utraque parte. Et Apoc. 1 et 2, Gladius ex utraque parte acutus, Sic et 22, Ex utraque parte fluminis. i. latere. Ezech. 1. Pennas in 4 partes habebat. Venire in parte haereditatis: Iosuae 13. id est, partem capere.

a lupis et vulpibus denorabuntur. Sic ferme vulgari sermone, idque propemodum proverbialiter dicitur, Er wirdt dem hencker, oder den raben zu teil, Das verirrete schaff wird den wolfen zu teil. Partem sicuti partem comedent, Deut. 18. pro, legitimam partem, aut sicut caeteri quibus iusta pars debetur. Pars contingens, quadrans, conveniens aut debita alicui, seu rata portio eius, μέρος ἐπιβάλλον. Sic filius perditus dicit Lucae 16, Pater da mihi partem haereditatis. scilicet ad me spectantem, seu quantum mihi convenit aut

denorabuntur. Sic ferme vulgari sermone, idque propemodum proverbialiter dicitur, Er wirdt dem hencker, oder den raben zu teil, Das verirrete schaff wird den wolfen zu teil. Partem sicuti partem comedent, Deut. 18. pro, legitimam partem, aut sicut caeteri quibus iusta pars debetur. Pars contingens, quadrans, conveniens aut debita alicui, seu rata portio eius, μέρος ἐπιβάλλον. Sic filius perditus dicit Lucae 16, Pater da mihi partem haereditatis. scilicet ad me spectantem, seu quantum mihi convenit aut debetur,

si pater sine testamento obiisset. Ex superioribus exemplis licet animadvertere, partem interdum quasi in se continere τὸ ἐπιβάλλον: id est, legitimam, convenientem aut iustam portionem. Psal. 17, A` viris de mundo, quorum pars est in hac vita. id est, qui tantum in hac vita suam felicitatem quaerunt, quibusque Deus in hac vita suum quasi demensum donat. Sic Abrahamus dicit ad divitem: Memento fili, quod acceperis bona tua in vita tua. id est, tuam portionem felicitatis. PARTICIPO, modo partem accipio,

in bonam partem usurpatur, alias in malam. In bonam Psa. 33. Inquire cem, et persequere eam, vel sectare. significat enim, omni studio ac cura aliquid quaerere, et veluti venari. Ab hac porro significatione, aut etiam pertinaci insecutione adversariorum fugientium (ut fit in pugna, cum altera pars terga vertit, quam victor persequitur, ac veluti pertinaciter sequitur) venit ista communis ac Theologica, qua significatur omnis gravior infestatio et afflictio piis illata ab impiis, praesertim religionis gratia. Nam impii perinde crudeliter, studiose, et pertinaciss. [?: perg-- ]

Aristotele habemus. Quomodo vero noxia esse soleat, prolixe declaravi in Libello de Metis et materiis scientiarum. Experimentum vero huius ineffabilis damni habetur in Patribus praesertim Graecis, Clemente, Origene, Chrysostomo, et aliis: omnium maxime vero in Scholasticis Sophistis. Nempe nulla pars Philosophiae videtur divinior ac utilior, quam Ethica, quae de virib, humanis, de formando homine ad virtutes, seu de informandis in animo hominis habitibus virtutis, et abolendis vitiis ac pravis affectibus deque vera felicitate camparanda, ac define hominis disserit: quae tamen si in

id est, nubes in quib. Deus ambulare aut equitare dicitur, sua pluvia faciunt terram foecundam bonorum fructuum. Pinguedo, pro pinguibus et lautis escis. Iob trigesimosexto: Requies mensae tuae plena esset pinguedine. id est, delicatis cibis. Pinguedo alicuius rei, est optima eius pars. Psalmo 81. Saturabit eum pinguedine tritici, et de petra melle. id est, pinguissimo aut optimo tritico, aliisque bonis. Genua mea corruunt ob ieiunium, et caro deficit, ut non adsit pinguedo. id est, omnis bonus succus ex me evanescit. Adhuc fructificabunt in senectute, pingues et virides

duas portas habere solent, interiorem et exteriorem: aliquae etiam tres. Ostium aliquando idem significat quod porta: de quo suo loco dictum est. Ostium portae, aut Portarum, saepe idem est quod porta. PORTENTUM, vide infra in Prodigio. PORTIO, supra in voce Pars exposita est. PORTO, varia habet significata, tum ipsum verbum per se, tum ratione adiunctarum vocum. Portare scutum et hastam, Periphrasis est armati. 2. Par. 14, Exercitus portans scutum et hastam: id est, illis armis munitus. Portare onus, res laboriosa ac molesta est.

Hinc per metaphoram traducitur hoc vocabulum etiam ad alias res, sed plerunque praestantes ac excellentes. Dan. 11, Evadent de manu eius primitiae filiorum Ammon. id est, praecipui Ammonitae, melior aut optima eorum pars. Primitiae fortitudinis. Primogenita vocantur in Sacris literis primitiae fortitudinis, quod tunc parentes sunt in primo ac optimo vigore ac flore, in fructibus quoque terrae singularis quaedam vis soli elucet in illis quae primo crescunt, ac maturescunt: sicut contra quae sero proveniunt,

dies et numero aut ordine prima, et in dignitate altera ex duobus primariis festis aut sabbathis. Ultima autem fuerit etiam altera ex duobus primariis festis, sed tamen ordine posterior, ideo dicta sit secundoprima δευτεροπρώτη, cuius nominis prior pars ordinem aut tempus notet, et respiciat ad illud prius ac summum festum aut sabbatum: posterior autem particula πρώτη prima significat dignitatem, et respiciat ad reliquas intermedias dies, inter quas ista quoque ultima fuit primaria et summa seu

ad traiectionem attinet, infinita pene similia exempla occurrunt, quae passim annotavimus. ut Rom. 12, et apud Lucam saepe, et infra in hoc ipso 8. cap. ὅ, τι vero, non ὅτι scribendum esse, docet maxima pars superiorum interpretationum, et ita etiam legitur in Theophylacto Romano. Postremo, haec est natura responsionum, ut in iis repetatur verbum positum in quaestione: ut hoc loco plane sit germana repetitio verbi substantivi, quod fuerat in quaestione usurpatum. Quod autem attinet ad particulam

Eph. quinto, Opera eorum potius redarguite. In ore alicuius esse redargutiones: id est, qui potest respondere. Et factus sum sicut vir qui non iudit, et in cuius ore non sunt redargutiones. id est, qui nequeat respondere, inops responsionis. Actor. 19. Periculum est, ne nobis ista pars veniat in redargutionem: id est, ne istud lucrum fabricandorum templorum et imaginum, refutatum a Paulo, nobis prorsus pereat. et ab omnibus, pro vanissimo habeatur ac irrideatur, ac oquod propalam evidenterque pro inanissimo [?: con- ] deprehensumque est. REDDO, non

et resurrectionis corporis, seu contra mortalitatis animae et corporis, perpetui interitus aut abolitionis aeternae, esse ipsarum duarum hominis partium summam coniunctionem. Non enim ita est condita anima â Deo, ut perpetuo sola vivere sine corpore debeat, sicut angeli: sed cum sit tantum altera pars hominis, necessario requirit etiam alterius separationem, ut fieret homo integer, et qui totus peccavit, totus puniatur: vel contra, qui totus est Christo insertus, ac per eum iustificatus, ac filius Dei factus, totus etiam in perpetuum vivat. Si igitur corpus nunquam debet per resurrectionem

separationem, ut fieret homo integer, et qui totus peccavit, totus puniatur: vel contra, qui totus est Christo insertus, ac per eum iustificatus, ac filius Dei factus, totus etiam in perpetuum vivat. Si igitur corpus nunquam debet per resurrectionem reparari, necessario etiam altera hominis pars, nempe anima, erit manca. et veluti nihil. Quod si illa vivit, et in perpetuum vivere, ac vel bene vel male habere debet: necessario et alteram ad se omnino pertinentem partem aliquando recipere debet, ut in perpetuum integer homo existat. Sic igitur ex immortalitate animae, etiam corporis

adeo ut illis sibi totius [?: ] di odia concilient. Sicut Christus ad suos cognatos inquit: Vos mundus odisse non potest: me autem odi, quia veritatem dico ei. Ob hanc eandem causam etiam sacrificiis adhibebatur Sal, ex praecepto Dei Levit. [?: ] Nam et illa sunt pars ministerii: et indicabat Deus per illa, quomodo praeparatum aut conditum homines aut cor sibi offerri voluerit. Praeceptum porro sic habet: Quicquid obtuleris sacrificii, sale condies, nec [?: ] cessare sal foederis Dei tui de sacrificio tuo: in omni oblatione offeres sal.

vocentur sancta. Triplicia ergo sunt sancta: homines, bruta offerenda, et res inanimatae. Quarum significationum postea plurima exempla proferentur. Quia vero alia erant magis sancta aliis, ideo illa quae maxime Deo addicta putabantur, vocabantur Sancta sanctorum, quasi summe sancta. Sic intima pars tabernaculi ac templi, seu intima illorum adyta. Sic etiam quaedam sacrificia, et arca cum suo propitiatorio, praesertim autem ipsemet Messias, Sancta sanctorum nominantur. Caeterum populus Dei tripliciter dicitur sanctus. Primum, quia est populus Dei, habens sanctificantia se, verbum ac

in terram. Quod Israelitae debuerunt sanguine agni paschalis linire postes, ut esset nota et veluti admonitio Deo et angelo percutienti, notum est ex duodecimo cap. Exodi: nullamque ea locutio difficultatem sermonis parit. Quod foederalis victimae- sanguis fuerit divisus, mediaque pars Deo oblata, ac ad altare fusa, altera vero media super populum aspersa, clara voce testante ac dicente Moyse eadem ferme verba quae Christus in sua sacra Coena instituenda dixit: Hic est sanguis testamenti, quod Deus erga vos praecepit, Exodi vigesimo quarto, et Hebraeorum nono notum est.

multorum fanaticorum enthusiastica, item apparitionibus et miraculis tumens, ac denique nunc Scholastica Theologia. Cohahitare coniugi secundum scientiam, est, adhibita quadam moderatione, et considerando quid tum Deus tibi in eo vitae genere praecipiat, tum altera imbecillior tui pars ferre possit: quod apte Germanis dicitur, mit vernunft: et Italis, condiscretion. Non cum scientia loqui, Iob 34. id est, temere, imprudenter, imperite. Psal. 89: Beatus populus qui scit iubilationem: id est, qui novit celebrare ac praedicare Dominum scienter.

aut sic, vel etiam utraque: ut in Regulis Generalibus de particulis Consignificativis, [?:-e ] etiam de Similitudinibus dixi. Proverb. 10. Ut transit turbo, non erit impius. pro, sic non erit, aut sic [?: subi-- ] [?:-nescet ] . In iuramentis saepe posterior pars, quae [?:--li ] imprecatione constat, si non sit verum quod dixi, utitur Scriptura. (ut etiam antea indicavi) hac generalitate, ut dicat: Sic faciat, et sic ad dat mihi Dominus. id est si mentitus sum, aut mentiar in hac re, ita me [?: puni-e ] Deus,

sacerdotium, et regnum. Nunc exempla subiiciam. Exod. 30. Hoc autem dabit quisque, qui transit ad census, dimidium sicli, in siclo sanctitatis: viginti oboli sunt siclus. Levit. 27, Omnis aestimatio tua erit in siclo sanctuarii: viginti oboli erunt siclus. 1. Sam. 9. Ecce inventa est quarta pars sicli in manu mea. Et pluraliter, שקלים. Exod. 21, Argenti triginta siclos dabit domino suo. Levit. 27. Et erit aestimatio tua masculi 20 sicli, et feminae 10 sicli. Et Levit. 5. pro duali positum, In aestimatione tua argenti siclorum: id est,

etiam simul ibi indicetur, eos ideo signatos esse, ne cum impiis puniantur. sicut et in Ezechiele nota quadam servandi signantur. Danielis octavo et ultimo, dicitur eius prophetia occlusa et obsignata esse, quia scilicet sit occlusa, et non facile cuiusvis intellectui pateat, praesertim ea pars quae est de Antichristo, et de eius oppugnatione Ecclesiae, ac sanctorum Dei: quae enim sigillata sunt, ea solent esse occlusa. Contra Apocalypsis ultimo, prohibetur eius libri obsignatio, quia ibi praedicta brevi sint secutura, scilicet aliqua eorum pars. Deuteronomii trigesimo secundo

intellectui pateat, praesertim ea pars quae est de Antichristo, et de eius oppugnatione Ecclesiae, ac sanctorum Dei: quae enim sigillata sunt, ea solent esse occlusa. Contra Apocalypsis ultimo, prohibetur eius libri obsignatio, quia ibi praedicta brevi sint secutura, scilicet aliqua eorum pars. Deuteronomii trigesimo secundo dicit Deus, esse absconditum apud ipsum, et obsignatum in thesauris eius, quod velit punire eo suo tempore. Confirmare notat Iohan. 6: Hunc enim pater obsignavit Deus. id est, Deus eum magna et certissima quadam confirmatione ad hoc ordinavit et destinavit,

ne forte mittant manum suam ad iniquitatem. i. [?:-on ] permittet Deus impios perpetuo opprimere [?: pi- ] , [?: ] eorum bona detinere. Hinc porro per metaphoram etiam longius trahitur haec vox ad omne genus commodorum ac bonorum. Actorum 8. Non est tibi pars neque sors in sermone hoc. Actor. 26. Ut remissionem peccatorum et sortem inter sanctos accipiant per fidem, Ephes. 1. In Christo sorte lecti sumus. i. electi, aut posses si a Deo. Coloss. 1. Qui idoneos nos fecit ad participandum sortem sanctorum in luce. Aliquando per eandem metaphoram

Christo sorte lecti sumus. i. electi, aut posses si a Deo. Coloss. 1. Qui idoneos nos fecit ad participandum sortem sanctorum in luce. Aliquando per eandem metaphoram et catachresin, pro quavis rata aut debita alicuius portione ponitur, etiamsi ea sit mala: ut pro poenis, Isaiae 17. Haec est pars conculcantium nos, et sors eorum qui diripiunt nos. Hierem. 13, Haec sors tua, et pars mensurae tuae a me est, dicit Dominus, quae oblita es mei, et confisa es in mendacio. Nonnunquam etiam ulterius ab hac metaphora trahitur vox haec per metonymiam, ad causam efficientem horum, seu Deum

fecit ad participandum sortem sanctorum in luce. Aliquando per eandem metaphoram et catachresin, pro quavis rata aut debita alicuius portione ponitur, etiamsi ea sit mala: ut pro poenis, Isaiae 17. Haec est pars conculcantium nos, et sors eorum qui diripiunt nos. Hierem. 13, Haec sors tua, et pars mensurae tuae a me est, dicit Dominus, quae oblita es mei, et confisa es in mendacio. Nonnunquam etiam ulterius ab hac metaphora trahitur vox haec per metonymiam, ad causam efficientem horum, seu Deum datorem horum bonorum. Sic Deus dicitur piorum sors, idola dicuntur esse idololatrarum sors.

amplius pinguedinis aut dulcedinis nativae ineo superesset. Genes. 19 dicitur caelitus pluisse super Sodomam igne et sulphure. Ea historia etiam postea recitatur Luc. 17. Alluditur quoque aliquoties ad eam. Psal. 11, Pluet super impios, laqueos, ignem et spiritum procellarum, pars calicis eorum. Ezech. 38, Ignem et sulphur pluam super eum, et super agmina eius. Isaiae 30, Flatus Domini quasi fluvius sulphuris succendet eam: scilicet, gehennam. Sic devastationem terrae Edom describit Isaias cap. 34. Convertentur flumina eius in picem, et pulvis eius in

die ac hora. Primo Samuelis decimotertio: Quia vidi quod dispergebatur populus a me, et quod tu non venires ad tempus dierum. id est, die condicta, seu constituta temporis meta. Tempus et tempora, aliquando certas quantitates temporum indicant: ut Daniel. quarto: Cum bestiis agri sit pars eius, donec transeant septem tempora super eum. Idem paulo post repetitur. id est, donec ei in illo infelici et pecuino vitae genere agenti, septem menses elabantur. Daniel. septimo et duodecimo: Iuravit, quod ad tempus, tempora et dimidium. Prius vocaverat tempus unum mensem, hîc vocat

diversarum, et prius minus coniunctarum [?: pari- ] quibus illae tum certas quasdam conditiones sibi vicissim servandas proponunt: tum et certa commoda ex [?: dere ] proventura, sibi invicem certo firmiterque [?: pollic ] ad eaque firmissime servanda utraque pars tum semet permittendo, tum et alteram partem stipulando, [?: oblig- ] Cui praeter verba plerunque etiam aliqua externa caeremonia, ritus aut nota, veluti amplioris ac certioris confirmationis gratia accedit: quae externi obiecti [?: cra- ] non tantum mentem, sed et

Denique in confirmationem istarum utrinque factarum promissionum, proponitur externa caeremonia, aut nota: nempe ipsa Sacra [?: ] , constans non tantum pane ac vino, sed etiam longe preciosioribus tantae pactionis pignoribus, nempe ipsomet corpore ac sanguine Domini. Quo vero utraque pars, Deus scilicet et homo, ad servandum tam sacrosanctum foedus tanto arctius obligetur: idem corpus ac sanguis, tum nobis hominibus in coena vescendum, et bibendus, per mediatorem datur, tum et paulo post patri offertur. Sic et in veteri Testamento, in instaurando foedere, de eadem victima

et pacta iureiurando confirmantur: solus assensus in testamento requiritur. Foedera quoque (uti etiam supra dictum) tum conditiones ac veluti onera quaedam utrique parti proponunt, eaque eam obligant, tum etiam praemia aut commoda quaedam eidem proventura: contra in testamento una ferme tantum pars obligatur, eademque etiam sola fructus percipit. Quare plurimum discriminis est inter Foedus et Testamentum. Quod autem vocula Testamenti inter Christianos tam est facta frequens et trita, respectu Christi factum est: cuius morte tanquam mediatoris ac testatoris

propinatus. VII. Certae poenae non servanti pacta expectandae, ac infligendae. Hae sunt, iudicium sibi manducare et bibere, et quod multo peius erit talib. quam Sodomae et Gomorrae. VIII. Valet inter vivos: alterutra parte mortua, aut plane abolita, resolvitur. Hic neutra pars plane interit. IX. Icto pactoque semel recte foedere, non potest id altera pars, invita altera, irritum facere, aut quicquam in eo mutare. Si facit, suas poenas ferre cogitur. Hoc foedus immotum manet: ut maxime nos eum abnegemus, ipse semet abnegare non potest. X.

Hae sunt, iudicium sibi manducare et bibere, et quod multo peius erit talib. quam Sodomae et Gomorrae. VIII. Valet inter vivos: alterutra parte mortua, aut plane abolita, resolvitur. Hic neutra pars plane interit. IX. Icto pactoque semel recte foedere, non potest id altera pars, invita altera, irritum facere, aut quicquam in eo mutare. Si facit, suas poenas ferre cogitur. Hoc foedus immotum manet: ut maxime nos eum abnegemus, ipse semet abnegare non potest. X. Testes, et confirmantes foedus, sunt: Deus, iuramenta, caeremoniae sacrae, vades aut pignora

personae, ac ceu [?: p- ] tis, nempe testatoris mors, alterius vero vita: sic Christus quasi testator sanguine suo moriens, et ex hac [?: ] ta discedens tum erga Deum, tum erga nos hoc testamentum confirmavit. IIII. Tantum ferme testator obligatur, altera pars non item: hic utraque pars obligatur. V. Tantum alterius partis, nempe haeredum commodum agitur, testatoris non item: hic sane quoque proprie nostra salus agitur, tam etsi et Deus glorificetur. VI. Testator potest, quoties vult, dum vivit, testamentum irritum facere,

[?: p- ] tis, nempe testatoris mors, alterius vero vita: sic Christus quasi testator sanguine suo moriens, et ex hac [?: ] ta discedens tum erga Deum, tum erga nos hoc testamentum confirmavit. IIII. Tantum ferme testator obligatur, altera pars non item: hic utraque pars obligatur. V. Tantum alterius partis, nempe haeredum commodum agitur, testatoris non item: hic sane quoque proprie nostra salus agitur, tam etsi et Deus glorificetur. VI. Testator potest, quoties vult, dum vivit, testamentum irritum facere, addere, diminuere, et pro

eius eadem phrasis accipitur, ibidem: Turpitudinem patrui tui non revelabis, ad uxorem eius non accedes. Sequentia sensum praecedentium declarant. Sic ibidem et Ezek. 22 dicitur is turpitu dinem patris revelare, qui eius uxorem accessit. Permetaphoram turpitudo aut nuditas terrae, est eius pars aut loca minus munita, qua facile expugnari et occupati potest. Gen. 42, Ad videndam turpitudinem aut nuditatem terrae venistis. TURRIS aliquando synecdochice ponitur procivitatibus ipsis. Psal. 122, Fiat pax in muris tuis, et abundantia in turribus tuis. Turris

Sit obsecro verbum Domini [?: ] ad requiem: id est, manda ut sim una cum filio salvo Sic 2. Sam. 19. Cur non fuit verbum meum mihi [?: p- ] ad reducendum regem. id est, cur non est expectatum meum decretum, ut ego primus decernerem reductionem regis? sed vos qui minima pars populi estis, vobis id ius rapuistis. Verbum alicuius esse alicui, aut cum alioquo, est, eum loqui cum illo: Et fuit verbum Samuelis universo Israeli. Sic 2. Sam. 3. Verbum Abner fuit cum senioribus Israelis: pro, collocutus est, egitque cum illis. 1. Reg. 1, Et fuerunt verba eius

quodque (teste Paulo) ad servitutem gignit, et habet eas conditiones iustitiae ac salutis, ut dicat: Qui perfectissime fecerit totam legem, vivet in ea: Contra maledictus qui non permanserit in omnibus quae sunt scripta in libro legis. Sed appellatur aliquando Vetus Testamentum etiam prior pars sacri Bibliorum voluminis, ut 2. Corinth. 3 usurpatur. Sed de hoc dictum est in voce Testamenti et Foederis plenius. [?:-tustas ] literae. Rom. 7: Ut serviamus in novitate spiritus, non in vetustate literae. Vetustatem literae vocat Paulus, illam cognitionem religionis,

tum in Sacris literis, tum et in prophanis historiis. Sciendum igitur est, vigiles aut excubitores in castris aut civitatibus, solere partiri noctem in quatuor aequas partes, quas Vigilias vocaverunt, quo vices essent vigilantium, ut alii alio tempore excubarent. Prima igitur vigilia fuit prima pars, seu primus quadrans, qui incoepit a crepusculo vespertino, usque ad concubiam noctem, seu usque ad dimidium eius temporis quod est a crepusculo usque ad mediam noctem. Secunda vigilia aut quadrans, fuit a fine praecedentis usque ad medium noctis. Tertia vigilia aut quadrans, fuit a medio

interna aut ventrem recreasse, tum et animos eorum sua charitate ac humanitate instaurasse. Sic etiam sub finem accipitur, dum petit, ut amanter suscipiendo fugitivum servum suo voto satisfaciat. In medio autem ipsum servum vocat sua viscera: sicut et filium eum vocaverat, quia liberi sunt quasi pars quaedam viscerum matris, utpoteinde profecti: sive sic rem sibi valde dilectam nominat, ut Titus amor ac deliciae generis humani vocabatur. id est, res valde amata. Sic forte Paulus vocat Onesimum viscera sua, i. ex totis visceribus dilectum. Sic Penelope inquit: Viscera nostra, tuae

Isaiae 4, Omnis qui scriptus fuerit in vita, erit in Hierusalem. Psalmo 34, Quis vir ille, qui vult vitam, diligit dies bonos. id est, qui cupit bene ac beate vivere, is pie agat, ut sequitur. Aliquando, et quidem crebro, etiam commutem istam vitam denotat. Psalm. 17. A viris de mundo quorum pars est in vita. id est, qui omnem felicitatem [?:---inis ] collocant in commodis huius vitae, quique etiam hic sua bona accipiunt: ut Abraamus ad divitem [?: ep---nem ] dicit. Isaiae quinquagesimoseptimo: Vitam [?: ] tuae invenisti, propterea non es

Facies ex eo oleum unctionis, et unguentum unguenti, per appositionem id additur, et praestantiam summam significat. Prove. 27, Ut unguentum et suffimentum laetificat cor, sic dulcedo amici sui propter consilium animae. Unguento caput meum delibutum reddis: id est, suaviter foves ac recreas me, pars aut species deliciarum pro toto genere. Sic et 2 Sam. 12 omnem suaviorem et lautiorem vitae rationem per unctionem Scriptura declarat. Caeterum Psal. 133 dicit, perinde fratrum concordiam esse rem et gratam et salutarem, sicut oleum aut unguentum capiti infusum, et ad barbam

Aegyptiorum mensurae, quae tres faciunt modios, X. Sata, idem sunt quod Ephi: id est, modii tres. Gomor, mensura est Attica, habens (ut quidam opinantur) Choenices tres: id est, sextarios XII. Alii. Gomor dicunt paulo minus a sextariis quinque: quod etiam ipse sequor, eo quod Gomor sit decima pars Ephi, Nebel, quidam putant modios tres. Sextarius est dimidium Cotylae, in liquidi specie. Cotyli, hemina est, in Ezechiele: Decem, inquit, Cotylae sunt Gomor. De Graecis nominibus XV. Accipe nunc caeterorum nominum

28 parietem nudare clypeum ib. 31 parietis septum ib. 38 Pario ib. 44 parere filios in dolore ib. 46 parere ventum ib. 70 parturientis dolores et angustiae 825. 34. 35 Pars ib. 48 pars Iacobi 826. 31 pars impiorum ib. 37 partem alicuius esse in aliqua re ib. 53 partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo ib. 68. 69 partes vulpium 827. 27 pars sicut pars ib.

nudare clypeum ib. 31 parietis septum ib. 38 Pario ib. 44 parere filios in dolore ib. 46 parere ventum ib. 70 parturientis dolores et angustiae 825. 34. 35 Pars ib. 48 pars Iacobi 826. 31 pars impiorum ib. 37 partem alicuius esse in aliqua re ib. 53 partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo ib. 68. 69 partes vulpium 827. 27 pars sicut pars ib. 32 pars

parietis septum ib. 38 Pario ib. 44 parere filios in dolore ib. 46 parere ventum ib. 70 parturientis dolores et angustiae 825. 34. 35 Pars ib. 48 pars Iacobi 826. 31 pars impiorum ib. 37 partem alicuius esse in aliqua re ib. 53 partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo ib. 68. 69 partes vulpium 827. 27 pars sicut pars ib. 32 pars contingens, quadrans, conveniens,

34. 35 Pars ib. 48 pars Iacobi 826. 31 pars impiorum ib. 37 partem alicuius esse in aliqua re ib. 53 partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo ib. 68. 69 partes vulpium 827. 27 pars sicut pars ib. 32 pars contingens, quadrans, conveniens, etc. ib. 34 Participo ib. 53 particeps ibid. 56 Parasceve ibid. 63 Pascha 828. 11 pascha

Pars ib. 48 pars Iacobi 826. 31 pars impiorum ib. 37 partem alicuius esse in aliqua re ib. 53 partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo ib. 68. 69 partes vulpium 827. 27 pars sicut pars ib. 32 pars contingens, quadrans, conveniens, etc. ib. 34 Participo ib. 53 particeps ibid. 56 Parasceve ibid. 63 Pascha 828. 11 pascha fieri ib.

pars Iacobi 826. 31 pars impiorum ib. 37 partem alicuius esse in aliqua re ib. 53 partem alicui, aut alicuius esse cum aliquo ib. 68. 69 partes vulpium 827. 27 pars sicut pars ib. 32 pars contingens, quadrans, conveniens, etc. ib. 34 Participo ib. 53 particeps ibid. 56 Parasceve ibid. 63 Pascha 828. 11 pascha fieri ib. 42 pascha

9. 2 Et cadit in robusta eius congregatio, etc. 1049. 64. 65 Non movebor a generatione in generationem 359. 14. 15 Maledictione os eius plenum est, etc. 511. 67 Ignis et sulphur, et spiritus procellarum pars calicis eius 403. 62 11. Quomodo dicitis animae meae, Transuola in mortem sicut passer? 831 23 Pluet Deus super peccatores, laqueos, etc. 905. 18 Tibi derelictus est pauper 208. 68 Spiritus tempestatis pars calicis eorum

procellarum pars calicis eius 403. 62 11. Quomodo dicitis animae meae, Transuola in mortem sicut passer? 831 23 Pluet Deus super peccatores, laqueos, etc. 905. 18 Tibi derelictus est pauper 208. 68 Spiritus tempestatis pars calicis eorum 97. 16 12. In circuitu ambulabunt impii, quando exaltent utilitates filiorum hominum 127. 9 13. Illumina oculos meos, ne unquam obdormiam in morte 255. 12. 13. 406. 65. 66 Sub labiis eorum venenum aspidum 508. 31

Etiam noctu erudiunt aut castigant me renes mei 1032. 32. 33 Os blandum facit impulsionem 803. 44. 45 17. A viris manus tuae eripe me 624 29. 30 De absconditis tuis repletus est venter eorum 8. 55. 56 A viris de mundo, quorum pars est in vita. Vide VIR. A facie tua iudicium meum prodeat 964 40. 41 Ego in iustitia videbo faciem tuam 492. [?: 6- ] Oculi tui iudicent aequitates 26. 42 Satiabor, cum evigilavero ad imaginem tuam 1093. 38. 39

799. 48. 49 etc. 5 Ite et stantes loquimini in templo populo omnia verba vitae huius, quaere in voce VERBUM Vidaret poenitentiam Israeli, etc. 908. 5. 6 7 Stephanus vidit caelos apertos 47. 3 8 Non est tibi pars neque sors in verbo hoc 826. 59 Video te esse in felle amaritudinis, et vinculo iniustitiae 302. 59. 60 9 Dicit Christus se vocasse Paulum ad hoc, ut portet nomen suum coram gentibus 922. 22. 23 etc. 11 Num igitur poenitentiam dedit

In Deo sumus, vivimus et movemur 684. 49. 50 18 Sanguis vester in caput vestrum, purus ego sum 1083. 60. 61 19 Paulus vero ait: In quo ergo baptizati estis? etc. His auditis baptizati sunt in nomine Domini Iesu 67. 10 Periculum est ne ita pars veniat nobis in redargutionem 1016. 62. 63 Satanas inquit, Christum novi, et Paulum scio, etc. 734. 7. 8 etc. 23 Ego optima conscientia versatus sum 164. 53. 54 26 Quomodo Christus dicatur ibi passibilis 832. 64.

triplex. quaere in verbo NOVI. noticia Dei non naturalis 558. 67 noticias de uno vero Deo, creatione et providentia, innatas nullas haberi, multis evidentib. demonstrationibus evin citur 563. 18 19 etc. nova obedientia non est poenitentiae pars, sed fructus 908. 28. 29 novus homo quare dicatur mens 640. 34 etc. nubes agitatas quare Petrus falsos doctores vocet 743. 50. 51 etc. nubo verbum, unde sit quôd de coniugio dicatur 927. 43 etc.

horrenda caecitas, et nepharia blasphemia, qui sua hypocritica opera hominibus obtrudunt et imputant: Christi vero absolutiss. iustitiam damnant. ibidem 12 parabola quid significet 820. 52 paradisus 822. 24. ubi fuerit ibid. 53 pars aut portio ecclesiae seu populi sui qua ratione Deus dicatur 826 1. 2 pastor idolum Antichristus dictus 830. 28 pastor bonus et summus Christus ibid. 53 parasceves dies curita dicta 941. 12 etc. parvuli et

olim appellatus 992. 2
R Radere vel caput, vel barbam, vel etiam pilos totius corporis, Israelitae ob quas causas consueverint 1008. 38 rationale summi sacerdotis, in populo Israelitico, vestimentum 1011 70 rationalis pars quoque corrupta, contra quosdam philosophotheologos 106. 53 et 153. 51 Raza 81. 31 recedere a Deo qui dicantur 1013 13. 14 rechem Hebraea vox 1282. 34 etc. recordari alicuius, vel aliquorum Deus quomodo dicatur 1014 3

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report