Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: gratiam Your search found 821 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 316-357:316. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 7 | Paragraph | SubSect | Section] esset petitus, semper tamen sollertia magis quam ui aperta periculum euasit. Nam quum esset natura incruentus (mallebat enim delinquentes bonis mulctare quam capite de iis inquirere) satis sibi esse arbitrabatur cognitis inimicorum insidiis periculum euitare. Itaque facile in odio gratiam fingere solebat, latente tamen dolo concordantes committere, atque inter amicos, quod quidem flagitiosum est, odia instruere, quo scilicet inter se inuicem dissidentes et priuatis negotiis occupati nihil noui aduersus regem molirentur. Postea uero quam his artibus regnum sibi iam
317. Crijević Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 15 | Paragraph | SubSect | Section] Mater Albertho dedita erat, pater uero in Vuladislauum
maiorem natu filium inclinabat.
Itaque dum in utranque partem studiis regum accensis aliquot dies consultando
absumuntur, et Vuladislauo interim tempus datum est ad gratiam Hungarorum ineundam, et Alberthi in Hungariam profectio prima praetermissa occasione sera fuit, animis
Hungarorum iam fauore Vuladislaui praeoccupatis.
haec res auertendę suspitionis causa pro
tempore silentio pressa est, ne uulgata eiusmodi officeret consilio: nam omnia munitiora Hungariae loca regis Matthiae filius praesidiis obtinebat. Qui quidem se regem fore
haudquaquam desperabat, sed ui magis quam causa fretus paruam admodum gratiam
apud optimates iniuerat, propterea quod licet oratores eius ad praeces uersi nobilitatis
conuentum humillime ambirent, attamen, ut paulo post apparuit, exercitum ad uim
inferendam, si preces parum processissent, nequiquam sane comparabat, rege iam designato. Qui si, ante quam
grauiores fere uiri inclinant, quandoquidem
neque sola electio Vuladislaui regis, uerum etiam insanae quoque Hungarorum mentes
et consilia inquieta, priuatisque potius quam publicis rebus prospicientia regnum opibus
ac armis ualidissimum prope pessum dederint, nedum conturbarint.
Neque gratiam Italae mulierculae tantum apud Hungaros ualuisse credendum est, ut
ex illius uoto sibi regem constituerent. Nempe Italis Hungari, Boëmi ac Poloni adeo
infensi sunt, ut illos eodem fere odio, quo et Iudaeos prosequantur, eorum maxime (has
enim maleuolentiae causas inquirendo
principe filium regis interposita publica fide ad colloquium
identidem euocant, hortantur, ut diadema, de quo supra dictum est, nobilium conuentui
redderet, thesauris, oppidisque et caeteris omnibus locis iure ad rem publicam pertinentibus cederet, malletque gratiam senatus Hungarici quam uim experiri, neu pessimorum hominum fallacibus deceptus consiliis, uanaque inflatus spe sese in praeceps
daret. Deinde animo prospiceret, quam periculosum peteret imperium, quamque difficilem rem atque supra fortunam suam attentaret, et quae ab ipso
celerius conuenisset ― facile enim senatus Hungaricus has
admisit conditiones, ne fama ciuilis seditionis externos hosteis, ut euenit, in Hungaros
solicitaret ― arx quoque Budensis optimatibus est restituta, cum totaque reguli factione,
praeter Iacobum Scytham in gratiam reditum. Ille enim adnitente Stephano Bathere,
quocum priuatam gerebat simultatem, ueniam non impetrauit: plane Stephanus auctoritate apud proceres plurimum pollebat.
Interim regina spe plena, ut princeps gratum nuntium ad Boëmorum regem attulisse
uideretur, mittit Pragam ―
infelicitate
discas tuis nuptiis ac coniugio prospicere, doctusque alieno damno domum tuam rectius
componas, nec in simplices Boëmorum mores atque in tuam regiam transmarinum transferas exemplar. Enimuero si me audieris, et ab Hungaris summam inibis gratiam,
quippe maxima curarum parte eos liberabis, et te a pestifero contagio reddes conseruatum.
Laeto animo haec a rege oratio accepta: itaque quum meritas Iano egisset gratias,
affirmauit se eius consilium secuturum.
summam semper tulisti laudem. Satis enim est
celebris tua in Deum pietas ac
religio, cuius quidem primam legem esse puto, quae Deo uoueris, libenti animo atque
omni excusatione amota quam primum reddere, nec cuiuspiam gratiam diuino praeferre
ministerio.
Sed omittam nunc quaerere, an Deo uotum soluendum sit, nec ne, licet id solum me
non quidem animo, qui tibi deditissimus est, sed corpore duntaxat, seiungat.
Quandoquidem nullam de hoc fecisti mentionem, orationi tuae tantum
sine ullo
maleficio excesseris, et fratre et Hungaris amicis uti perpetuo poteris. Quo facto maiorem
procul dubio laudem humanitatis, iustitiae, ac in fratrem pietatis, quam si uictor pugnando extitisses, domum reportabis, atque non modo a fratre, ab omnibusque Hungaris
summam inibis gratiam, sed etiam ab uniuerso Christiano nomine maximam feres laudem, nec demum Hungaris, qui in te iam concitantur, suas persequendi iniurias necessitatem impones. Ad haec Alemanis, qui iam instructi intentique sunt ad ulciscendas iniurias a Matthia Chugniade illatas, Turcisque,
aggerem e terra moenibus circumducit, propugnacula, ubi necesse uisum est, erigit,
tormentisque instruit, armatisque totam urbem complet, nulli denique prouidi ducis
deest negocio. Et quia plęrunque in bello falsa quoque magni momenti esse solent, spargit famam Alberthum cum fratre in gratiam redisse, Boëmosque ingenti manu contracta
Hungaris subsidio aduentare.
Maximilianus successu, ut fit, rerum elatus, parum admodum ducens sedem olim
regni Hungarici, qua nemo hostium ad illam diem potitus erat, nullo repugnante expugnasse,
caduceatorem
ire ab
amicis prohibitus, praeter sex millia Boëmorum equitum, quos nuper, ut demonstratum
est, secum e Posonio deduxerat, quibusque instituto regis Matthiae ex colonorum censu
stipendium tribuitur, mille equites galeatos, item mille leuis armaturae confecit. Beatrix,
regis Matthiae uxor, in gratiam quum Hungarorum principum, tum Vuladislaui regis,
cuius nuptias aucupabatur, octingentos misit. Totidem Strigoniensis pontifex;
Colociensis ducentos galeatos, additis centum leuis armaturae, Agrianus quadringentos.
Parem fere numerum Transiluanus, Vaciensis circiter centum.
sua et regis Matthiae Chugniädis liberalitate
assecutus fuerat, cum sexingentis equitibus, qui quidem omnes leuis armaturae fuerunt,
in auxilium regi Vuladislauo uenere. Bartolomęus, prior Varanensis, quingentos equites
misit, quo sane officio cum rege senatuque Hungarico in perpetuam gratiam reuersus
fuisset, ni posthac grauiter deliquisset, quum in regem, tum in rempublicam
Hungarorum, de cuius delicto suo loco memorabo. Demetrii et Stephani liberi, quos
Iaxios cognominant, cum trecentis equitibus uenere. Milon Boemusius mille secum
adduxit.
pacis per fraudem petitae, regisque nostri
humanitate ac indulgentia impetratae, nos armis ultro perfidus homo lacessit, nulla icti
cum fratre federis habita ratione, ordinis, aetatis, moris Christiani, iuris gentium, fraternae charitatis, hanc scilicet gratiam nobis referens pro pace ac uenia ei superiore bello
data, quum trepidus sibique ac exercitui suo diffidens pacato
habitu ad nos accessit.
Quapropter si quid animi uobis inest, commilitones, ad ulciscendas communes
partes secuti essent in patriam restituerentur; demum ut Maximilianus in regem subrogaretur ab Hungaris, si quid Vuladislauo humanitus accidisset, nullo filio patri superstite.
Sed ut hoc, quod postremo loco positum est, legibus pacis adscriberetur, magis in odium
Alberthi Poloni quam in gratiam Maximiliani factum est, tametsi id pro non adiecto
foederi Hungari haberent, propterea quod iusiurandum pactioque praesentis senatus
Hungarici insequentium quoque optimatum fidem in creando rege ― ut plerique
Hungarorum, parum recte, ut arbitror, censent ― haud
gentibus, iniuriam per latrocinia inferentibus, nequaquam
repugnare, sed precio eorum beneuolentiam conciliare, atque pecunia
nauigatione quaesita finitimorum gratiam redimere; tempus quod negociationi
supererat, socordia atque desidia conterere. Et quia nulli rei, quae
accolarum inuidiam ureret, magnopere studebant, ipsa humilitas animi
probitatis atque innocentiae apud finitimos
uoluptati esse. Sane prisci
Rhacusani finitimos reges omnibus officiis adeo prosecuti sunt, ut uir
religione insignis Stephanus Nemagna, Bossinatibus in Illyrico id temporis
imperans, Rhacusanorum in se officiis, quibus eius gratiam promeruerant,
permotus non mediocrem his Staei agri partem dono dederit, cum tota
chersoneso a Rhataneo castello denominata. Distat autem Rhatanea chersonesus
ab urbe Rhacusa, qua illa continenti adnectitur, triginta
dediderunt, quos ille locis duntaxat ad inferendam regno iniuriam opportunis mulctatos
omnes praeter Priorem ingenita sibi clementia liberos dimisit. Priorem uero ueluti omnium auctorem dissensionum in carcerem coniecit, indignum iudicans, qui statim ueniam
impetraret, eo quod iam iterum in gratiam recoeptus bellum uicinis contempto regis
imperio ultro intulerat.
quod profecto aut tibi, aut iuri gentium possit aduersari.
Vt igitur regnum ei comprobes, non solum mater et fratres tui abs te contendunt,
uerum etiam omnes Poloni proceres, concordiae maxime ac publici boni studiosi, summis
precibus petunt. Dices forsan Alberthum tuam gratiam factis suis nondum promeruisse.
At hoc profecto tuam gloriam multo magis celebrem reddet: nam quanto maius officium
in ipsum ultro contuleris, tanto magis tuam commendabis humanitatem. Etenim
praeterquam quod non eadem sunt propinquorum et caeterorum hominum in dandis
in ipsum ultro contuleris, tanto magis tuam commendabis humanitatem. Etenim
praeterquam quod non eadem sunt propinquorum et caeterorum hominum in dandis
accipiendisque beneficiis iura
- est enim de proprio iure in gratiam suorum aliquando
remittendum, atque etiam possessis decedendum ― qui beneficio prouocatus remuneratione in quempiam utitur, is quidem grati solummodo hominis sibi nomen adsciscit, at
qui ultro confert commoda, is demum beneficus ac liberalis merito ab omnibus
causa agit, sed eius gratia, in
quem suo duntaxat delectata officio utitur beneficentia.
Atqui haud ab re tua futurum est, Vuladislaue, si Alberthus cognouerit non magis
senatus sui studio quam tua uoluntate regnum paternum obtinuisse. Nam et te secum
syncere in gratiam rediisse iam hoc potissimum erit argumento, et si quid forte ueteris
offensae apud eius animum resederit, huius meriti delebitur magnitudine, atque extinctis
omnibus odii reliquiis hoc officium immortale in eius pectore permanebit. Qui enim
poterit unquam tanti
nollet
fraternum amorem ulla iniuria exhaustum uideri. Huc accedebat quod in rem suam fore
arbitrabatur fratrem aliena opera regem constituendum, moxque potentia aequalem
prope sibi futurum tanto beneficio beniuolum potius reddere caeterisque hanc
praeripere gratiam quam ei nequicquam forsan et non sine proprio aduersari periculo,
quum studia hominum pro tempore ueluti marini aestus modo in hanc modo in illam
ferantur partem.
Itaque legatos ad Alberthum confestim misit, qui ei de regno
uidit Asiaticorum principum
discordia ac publici status negligentia latrocinia sua impunita esse, uicorum ac castellorum oppugnationi animum mox adiecit, breuique in tantam fortunam creuit, ut cuique
Asiae praefectorum uiribus par esset.
Itaque quum duces, pace tandem composita, in gratiam rediissent, Asiaeque satrapeas inter se diuisissent, partem Mysiae, addita Maiore Phrygia, Othomanus obtineri
permissus, ut esset qui Constantinopolitanum imperium euerteret. Destinauerat enim
Deus, ut rei euentus affirmauit, Graecorum nomen delere, propterea quod non
atque emere cupientibus copiam facere, nec non interdum quibusdam etiam
dono dare, nihil denique praetermittere, quo animi suae sectae hominum conciliari possent.
Quae ubi Graeci sero, iam peste praecordiis recępta, percepere, statuunt cum
finitimis Christianis in gratiam redire, et communi hoste Europam liberare. Caeterum
dum magis dicendis sententiis tempus territur, ut saepe fit, a Christianis quam ulla expeditio suscipitur, Graecus imperator diem suum obiit, cui Orchanus quoque haud multum
superuixit, Homurathe primo regni successore relicto. Qui
ubi id temporis hyemabat, eductam cum his nauibus, quas in Ambracio sinu, ut
ante dictum est, aedificari iusserat, coniungeret, Methonemque inde oppidum ac caetera
Venetorum in Peloponeso loca iret oppugnatum.
Itaque quum ex Hungaria, legato a Vuladislauo, licet nouo exemplo, in gratiam
Christianorum retento, neque certum bellum, neque res quietae nuntiarentur, Iacobum
Eunuchum ― is erat ex regiis purpuratis haud postremus ― classe utraque ei attributa,
omnibusque rebus, quae ad nauale bellum usui essent instructa, Methonem petere iubet,
satis gnarus se
excaeptus. Quin etiam quum rex eum adhibito interprete per se interogasset, cur in
defendenda urbe pertinacior extitisset, respondenti sui muneris non minus fuisse urbem
fidei commissam tutari quam regii eam oppugnare, uestis e regio deprompta uestiario,
quod quidem apud barbaros regis gratiam testatur, dono data est. Adeo Turcae uirtutem
etiam in hoste admirantur. Vnde liberos quoque huius praetoris conquisitos atque in
regiam adductos cubiculariis suis adiunxit. Qua profecto comitate, credunt Turcae,
Bazethem ostendere uoluisse se non hostium perniciem, sed
ditionis exercitum ducere. Veneti, ut qui
in deliberando ad tutiora semper inclinant, uel forte alicuius Alemani ipsorum pecunia
corrupti enuntiatione consilio Maximiliani perspecto, respondent imperatorem multis
militum copiis, quibuscum Romam iret, haud indigere, se paratos esse in eius gratiam,
cum suo exercitu illum, quo uellet, deducere.
Hoc nuntio ad Maximilianum remisso exercitum suum eo proficisci iubent, unde
Germanos in Italiam irrupturos putabant. Maximilianus satis intelligens se suis artibus a
Venetis peti, cum paucis equitibus e Tridento in Ulteriorem
Mantuano, huiusmodi orationem apud Francorum regem pontificis legatus habuisse dicitur:
Etsi, Lodouice, rex Christianissime, pontificem Romanum, qui plane Christi locum in
terris obtinet, nihil magis decet quam non modo paci studere, uerum etiam Christianos
dissidentes in gratiam reducere, ac praescriptis quemque finibus continere, tamen quum
non liceat pace frui, nisi eam armis quaesieris, non solum bellum honestum est, sed etiam
neccessarium, modo id ita geratur, ut omnibus testatum sit non alia causa susceptum esse,
quam ut eo suum cuique
hominis officio fungi curauit, dum Francos ex
Italia pellere conatur, non communi quidem Christianorum utilitati, ut pontificem decet,
inseruiens, sed quo securior ipse luxui ac superbiae amoto censore indulgeret. Itaque uana
spe inflatus cum Venetis in gratiam rediit, omniumque Christianorum principum animos
in regem Francorum sollicitare instituit. Et quia Alfonsum Hestensem, Ferrariensium
ducem, ut secum in regem Gallum coniuraret, inducere nequiuerat, ei bellum indicit,
crimine impudentissime obiecto, uectigali non
Selyne non sine
sua suffragatione rege declarato, se non modo ampliorem ac opulentiorem satrapaeam
habiturum, sed etiam salutem suam in tuto locatum iri, quamquam nullo officio
frater fratris in regno Turcaico constituti gratiam redimere potest amore securitati
cedente. Nam ferox gens Turcarum ex multis nationibus contracta, sicut metu magis
quam charitate regibus suis paret, ita et reges magis terrore quam beneficentia subiectos
in officio continere solent.
Et quia ipse non tam meam quam publicam causam suscepi, quicquid felicitatis
fortuna tribuerit, id totum mihi uobiscum commune futurum est. Nihil enim mihi
antiquius erit quam de me optime meritis parem gratiam referre, et eos beneficiis meis
quam ornatissimos reddere, qui in asserenda dignitate mea strenuam operam nauauerint.
Atque ut cognoscatis, quid ex utroque nostrum speretis, unicum filium habeo, cuius
uictui una ex regionibus Asiae attributa satis diuitem ac honoratum
oblata uteretur, satis credens proposito certamine bonam
paterni exercitus partem ad se transituram.
Nempe, Bazethe ob grauescentem in dies
magis ualetudinem supremis adpropinquante, credibile erat multos Turcarum ingruentis
imperii gratiam paratum ire nouamque spem transitione foturos.
Iam Bazethes Selymbrianos campos attigerat ― ea enim iter facere constituerat utpote regione propter spaciosam planitiem et sibi, qui carpenti iactationem uix tolerabat, et exercitui commodiore
circumstantibus audiuit cuncta esse in regis potestate, obortis lachrymis
accusauit filii impietatem,
commemoratisque beneficiis, quibus per triginta annos et amicos et milites ad illam diem
prosecutus esset, hortatus est eos, ut regi suo gratiam referrent fortem ac fidelem operam nauando. Et quia Selynes non solum dicto audiens non esset, sed etiam hostilia
ageret, darent operam, ut illi apud patrem filii nomen parum prosit. Ira tamen in patrio
et miti pectore charitati erga sobolem paulatim cedente, postremo
rebus gerendis
idoneos putant, quos specie corporis excellere uident. In hac pugna ex Selynis exercitu
quatuor millia caesa esse dicuntur, uictores uero circiter quingenti desiderati sunt.
autem metus aut spes subiecerat, diligenti aestimatione pensabat: Pergamne, quo missus sum ire, et scelesti domini exequar mandatum,
atque ne immerito quidem me opprimi patiar? Porro si regressus Prusam rem Selyni indicauero, nullam inditio non fide, sed necessitate expresso gratiam initurus sum. Tandem
animo diu in diuersa uersato tutius uisum est (et eo ultio atque ira in dominum non
immerito concoepta impellebat), ut rem ad Selynem deferret, existimans uel non omnino integra fide salutare indicium sibi apud Selynem si non emolumento, at certe
ita in summam
rescripsisse, ut facile eius
ambitio ac regnandi cupiditas deprehendi posset. Itaque quum Turcaici iuris consultos,
apud quos criminibus suis fidem faciebat, suspitionis in Corghutem implesset, illique
in eius gratiam, ut sunt humana ingenia fortunae obsequentia, Corghutem morti
debitum censuissent ― est autem horum hominum maxima apud Turcas auctoritas,
omniaque ex eorum fere praescripto aguntur ― instructis multis lembis atque
Mustangiae, genero suo, attributis, iubet
ex Gallis primo congressu cecidissent, caeterique omni
ex parte pellerentur et Germanis aduersariorum trepidatione crescerent animi, terga
Galli, relictis hosti omnibus tormentis, ita dederunt, ut nusquam cis Alpes consisterent.
Huius certaminis fortuna elati Alemani in gratiam Maximiliani Caesaris arma in
Venetos conuertunt. Quos quum aequo campo congredi non ausos Patauinis muris inclusos cognouissent, adiunctis sibi Hispanis sociis urbem obsidere instituunt. Et quia ea
urbs, utpote ualido praesidio ac operibus, ut supra demonstratum est, munita,
erat, tantum ignominiae, re forsan non sua, sed aliena
culpa aduersus Turcas male gesta, domum reportauit. Sunt enim qui suspicentur
Hungaros haud quidem Turcarum metu fugam conscisse, quippe qui saepe alias maximas Turcarum copias parua manu fuderint, sed in regis Vuladislaui gratiam hanc expeditionem turpi fuga consulto dedecorasse, quandoquidem Sepusiensis opes nimium
eminere rex noluerit, quippe quem cogendum aequo iure cum caeteris principibus uiuere
censeret. Ego autem uix adducor, ut credam Vuladislauum regem tanta suorum clade ac
ignominia uoluisse
cuiquam e regionibus Turcaici
imperii plumbum exportare, credens inde plumbum duntaxat in Aegiptum aduehi, quum
satis constet Britanniam quoque huiusce metalli copiam suppeditare.
Capta urbe protinus ad arcem occupandam copiae missae. Quam quidem custodes,
quo uictoris gratiam inirent, sine ullo certamine dediderunt; milites Cercassi, qui in urbe
comprehendi potuerunt, omnes caesi. Coeterorum ciuium uiolatus est nemo, nihil cuiquam ereptum, nulli uis illata, et quia urbem non captam, sed liberatam Selynes uideri
uolebat, et quia, ut fortis est armatum
iubet. Qui ubi ad Abdiam Saithicae regioni imperitantem peruenere, eum primo pro
maiestate ipsius ac uerecundia (ferunt enim illum longa cognatione stirpi Machomethis,
Turcaicae sectae auctoris annexum) molli oratione hortati sunt, ut Thomam sibi, magnam apud Selynem eo officio initurus gratiam, traderet. Mox ut uiderunt illum a proditione abhorrentem, iniecto belli metu coëgerunt tuta potius quam honesta sequi. Itaque
hospitali fide ac religione uiolata, nullaque suae dignitatis habita ratione, Thomam uinctum hostibus Abdias, summus Machomethanorum sacerdos, tradidit,
seu publicam uertere: tantum plane
Turcis inest, ut alio loco diximus, siue publicae utilitatis studium, siue erga reges gentis
uitio adulatio. Sunt enim fere omnes, qui praesertim in aula Turcarum regis degunt, aut
serui aut libertine conditionis, quorum proprium est assentari, atque in gratiam dominorum omnia et loqui et facere.
Dum haec Salomon agit, literę e Syria ad eum afferuntur Iamberdinum, Damasci
praefectum, defecisse et contracta haud parua eius regionis hominum manu Heliopolim
Syriae oppugnare. Igitur eo confestim exercitus cum duce Perchato
cum Turcis pugnare ausae sunt, polliceantur fortunam. Sed nec magnifaciendos censeo regis Hungari cognatos et affines principes.
Nunquam hi ulla fideli societate atque amicitia coire poterunt: modo eos ambitio, modo
inuidia, modo odium disiungit. Ad haec nemo in alterius gratiam pecuniam suam, sine
qua nullam expeditionem persequi possumus, absumere et militiae labores subire facile in
animum inducit. Nam quae homines chara habent, his, ut ita dixerim, incumbunt, et in
eroganda pecunia suae quisque rei potius quam amici rationem ducit.
Quum igitur neque
mox futuros, omniaque indigna ac
acerba passuros, de deditione etiam cum Blactio et Iano agere coeperunt, modo
praecibus, modo minis homines fatigando suadendoque, ut quia et omnium rerum
inopia iam urgeret, et de regia ope spes incisa esset, mallent uictoris gratiam arcem
tradendo inire quam ab hoste una cum omnibus foede trucidari. Tandem quia Hungari
etiam inuiti ad arcem tradendam cogi poterant ― numero enim eos Moesi longe superabant ― ne deditionis mora Salomonis iram in se accenderent, uti Moesi censuerant, deditionem
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.