Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: iam Your search found 6628 occurrences
First 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1700-1872:1700. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] debent)
Deo supplicent |
et hominem illum imitentur, qui in Euangelio ait:
1701. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] et credebat |
et quasi incredulus nutabat.
Et quoniam experimento iam didicerat |
suam credulitatem omnino infirmam esse et imbecillem,
nisi
1702. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] credit in me, sicut dicit Scriptura,
flumina de uentre eius fluent aquę uiuę.
quod exponens euangelista ait:
hoc autem dixit de Spiritu,
quem accepturi erant credentes in eum .
Fidelis ergo Christianus
gratiam quam poterat
referret,
sequebatur illum (ut euangelista ait) et magnificabat Deum.
Fides Iairi synagogę principis filiam eius mortuam uitę restituit.
Domino enim iubente ut surgeret,
quę iam exanimis plangebatur,
uiua in pedes se erexit .
Fidei denique merito Martha et Maria Lazarum fratrem,
quem mortuum sepultum-que et iam fetentem fleuerant,
iterum uiuum receperunt.
dicente Domino:
corpore.
Atque ut se esse Filium hunc, in quem credere oporteat ostenderet,
postea intulit:
Quod scimus loquimur,
et quod uidimus testamur,
et testamentum nostrum non accipitis.
Hi sunt qui lapides cordis sui tollunt,
ut his obstinationis telis Christum repellant |
et ipse abscondit se, nequando ueritatem
agnoscant,
qui mendacio iam occalluerunt.
quibus si ipse sua uoce dixerit:
Ego sum,
retrorsum abibunt |
et in eodem corruent luto uitiorum, quo tam nequiter infecti sunt.
Et quoniam obcęcauit eos ipsa animi malignitas,
cum etiam ab aliquo fideli doctore quę uera
me, et non
inuenietis.
Quęrentes quippe eum in Scripturis,
dum sanę intelligentię sensum peruertunt,
minime ipsum inueniunt |
terrenarum-que rerum impediti curis cęlestia capere nequeunt.
mundum-que magis quam mundi dominum diligentes |
non iam mundani, sed mundus appellantur .
Domino ita de illis ad Patrem dicente:
Pater iuste mundus te non cognouit.
Huius mundi dominus diabolus est.
Apostolus enim cum de diabolo
dubitando coepit mergi.
discipuli non potuerunt eiicere demonium.
Zacharias factus est mutus.
et hi quidem quod dubitando amiserant, credendo recuperarunt.
Tu quoque nisi dubitare desieris,
non poteris euitare demonum dolos |
nec loqui ea quę tibi saluti esse possent,
nec iam emergere de abysso inferni
si modo cum corde isto dubio tibi decedere contigerit.
Quod si cum Thoma hactenus dubitasti,
iam et cum eodem credens Christum confitere dicens:
Dominus meus et Deus meus!
Alioquin ne illa quidem quę bene egeris,
prodesse tibi
amiserant, credendo recuperarunt.
Tu quoque nisi dubitare desieris,
non poteris euitare demonum dolos |
nec loqui ea quę tibi saluti esse possent,
nec iam emergere de abysso inferni
si modo cum corde isto dubio tibi decedere contigerit.
Quod si cum Thoma hactenus dubitasti,
iam et cum eodem credens Christum confitere dicens:
Dominus meus et Deus meus!
Alioquin ne illa quidem quę bene egeris,
prodesse tibi poterunt ad salutem.
Nisi enim firma petra, quę est Christus
fundamentum tui ędificii fuerit,
quicquid
Vos autem contristabimini,
sed tristitia uestra vertetur in gaudium.
Ecclesia est ergo
mulier parturiens, quę (ut in Euangelio scriptum est) tristitiam habet, quia uenit hora eius.
Cum autem peperit puerum,
iam non meminit pręssurę propter gaudium,
quia natus est homo in mundum .
Tristitia quidem afficitur, dum persecutiones tolerat |
siue corporis |
siue animi.
Sed cum ab imis ad superna se transfert,
dum persecutiones tolerat |
siue corporis |
siue animi.
Sed cum ab imis ad superna se transfert,
in finem seculi .
In hac igitur postrema ętate, in qua nos sumus,
aquę uersę sunt in uinum,
quia Scripturarum litteralis intelligentia
Postremo quibuscunque uitiis corruptus uiuis,
ita ut mortuus sis cum uiuas,
quantum potes ad illum qui uiuificat mortuos te uerte.
Pelle igitur moras omnes |
et prauas cupidines de pectore proiicere
festina |
atque de spelunca latronum fac domum orationis
in qua habitare dignetur Christus.
Hoc pacto qui nunc nouissimus es apud Deum,
iam inter primos computaberis .
In nouissimis erant Mattheus, Zacheus, latro,
sed conuersi ad Dominum | primi facti sunt.
Mattheus reliquit teloneum, et fit apostolus.
Zacheus auariciam largitate mutauit,
et salus facta est
conuersus dic:
Iniquitates meę supergressę sunt caput meum,
et sicut onus graue grauatę sunt super me.
Tunc ille occurrens tibi |
protinus te omni fasce liberabit |
et expeditum ad se trahere incipiet.
ut qui flagitiis coopertus mergebaris in profundum,
iam his omnibus emundatus ascendas in cęlum.
De aversis a Deo.
Caput XI
Et cum tanta felicitas sit eorum, qui ad Deum conuersi mores suos
corrigunt,
non ambigimus ęque
uulnus accepisset.
Is tamen adduci ad Iesum ut curaretur sustinuit |
Isti uero peruicatius auditum obdurasse
uidentur, ut aspis,
ne intelligant uocem sapienter incantantis.
Quod si ultra eis pręcepta salutis ingerere perseueraueris
indignantur | et iam in contumeliam prorumpunt.
sęculi et ipsa terrenarum
opum cupiditas
auertunt animum a cęlestium contemplatione |
et caduca bona ęternis pręferre compellunt ,
quia hęc futura expectantur,
illa uero pręsenti uoluptate deliniunt.
ita ut quę nondum habentur,
iam uel non esse omnino |
uel haberi non posse credantur.
Illi ergo qui tam impie subuersi sunt,
nec fidei certę | nec firmę spei sunt.
Alii luxurię, alii auaritię student |
et cum sensuum suorum affectibus seruiant,
uirtutibus uacui et ad uitia proni efficiuntur.
non uident quam labile bonum sit mundanę luxurię uoluptas cui
adhęrent,
quam firmum et stabile
uinculis innodatur peccatorum.
Nunquam enim sic respicit ,
ut non cras deterior quam hodie sit.
Nos ergo ne quando ad ejus tam damnosam animi mobilitatem tam periculi plenam declinemus,
discamus post constantiam etiam fortes esse |
et iam de ipsa fortitudinis uirtute,
prout nobis diuinus Euangelii sermo suggerit disseramus.
De animi fortitudine.
Caput XIV
Fortis animo is est, qui nulli rerum fragilium
Proprium itaque Christianę fortitudinis est |
seipsum uincere |
et affectibus contra rationem nitentibus imperare |
nec carni, sed spiritui obedire |
ipsum-que Dominum pro uiribus imitari |
ei-que sese quam simillimum reddere.
Sed iam fortitudini contrariam pusilli animi imbecillitatem in medium proferamus.
Fit enim ut magis elucescat uirtus ex comparatione uitiorum.
De animi imbecillitate.
Caput XV
Si eum fortem esse
|
uel inconstantia |
uel timor |
uel ociositas |
uel eorum quę ab Ecclesia recepta sunt incredulitas |
cętera-que id genus.
quę quoniam rationi naturęquę repugnant,
quis quis illis seruierit,
non iam inter homines computandus
sed inter pecudes erit numerandus.
Ratio enim propria hominis est.
bestiarum autem natura id tantum sequi,
quod suggerit appetitus |
nullum-que boni ac mali discrimen habere
in his quę appetuntur.
gaudent.
Peccare autem non tantum opere libidinoso foedo-que,
verum etiam turpi cogitatione possumus,
dicente Domino:
digna sunt dirigit |
et ad ęterna properans
ea quę temporalia sunt,
constanti atque erecto animo contemnit.
De contemptu glorię.
Caput XVI
Quod si in fortibus censeri cupimus,
pręter iam dicta hominum rumusculos et famę mundanę blandimenta ne aucupemur.
Siquid benefeceris,
notum esse ei sat est,
qui fidelium hominum benefacta ęternę beatitudinis mercede compensat.
Inanem autem gloriam semper fugiendam esse |
Et si fama superstes uiuat,
quid ad te?
quam uoluptatem ex eo capies,
si non audis quid de te post te dictitent homines?
Solent illi quidem qui per adulationem uiuo laudes dixerunt,
de mortuo nonnihil obloqui.
quippe cuius iam neque beniuolentiam captent |
neque uim formident.
Sed esto ut lauderis
et in ore uiuas multorum |
et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant |
nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt |
et non magis grauare,
si ideo te
ejus lingebant, esse notum?
Si hic defunctus ab angelis in sinu Abrahę collocatur,
si ille in inferno sepelitur |
et in igne ardet |
et gutta aquę indiget |
et nullum supplicii finem sperat?
Vtriusque exitum consydera
et iam magis optabis inglorius et ignotus Deo seruire |
quam quęrendę laudis gratia | urbibus ac prouinciis imperare.
Nunc reliqua, quę ad mortem hominis pertineant, Euangelii loca
percurrendo,
more holitoris inter
est anima mea usque ad mortem.
Quanuis alii moestitię huius causam assignent non timori mortis,
sed ei dolori quem capiebat ex perditione Iudę proditoris |
aliorum-que in se credere nolentium.
posset hoc tamen,
quod propinqua iam passione est dictum ,
et ad metum mortis referri.
non tam quia timuit,
quam ut hac etiam in re,
sicut in cęteris in se hominis naturam ostenderet.
Separari autem a corpore nemo est qui uellet,
nisi idem per separationem istam ad ęternam beatitudinem se
et Ionas:
Domine tolle quęso animam meam a me,
quia melior est mihi mors quam uita .
Quod si hi quibus adhuc clausus erat aditus regni cęlestis,
hinc decedere optarunt,
nos timebimus,
quibus per Christum a maladicto iam
liberatis patet paradisus?
quos-que corpore isto exutos protinus excipit cęlestis claritatis habitaculum sempiternum?
Non ex operibus quę fecimus nos,
sed secundum magnam misericordiam suam saluos nos fecit.
Animam igitur a corpore decedentem soli illi, qui saluare potest,
commendemus.
Qui ut hoc nobis insinuaret,
iam morti propinquus,
iam spiritum traditurus:
Pater inquit in manus tuas commendo spiritum meum.
et hęc dicens expirauit.
Et nos ergo commendando animam Deo |
misericordiam-que eius implorando |
ac precibus insistendo uitam istam finiamus.
tumorem,
spirandi difficultatem,
mingendi stranguriam |
alia-que hujusmodi multa, quę annositas ipsa secum apportat,
nec corpus modo,
uerum etiam mentem infestans.
Videas enim plerosque delyrare per ętatem |
et qui paulo ante sapientes habiti erant,
iam ridiculos esse.
Cum-que tot mala una senectus afferat,
nonne satis apparet |
eum qui diu uiuere appetit,
non uitam appetere, ut putat,
sed morbos?
Si quibus autem contingat,
quod rarissimum est,
ut etiam in senecta integris sensibus uegeto-que corpore et mente
illęsa
omnia sustinendi patientiam.
erit.
Siquis mihi ministrauerit,
honorificabit eum Pater meus .
Hęc talia si recte perpenderis,
profecto iam nihil tibi aut factu difficile uidebitur |
aut toleratu durum.
Iam tibi sedebit animo uendere uniuersa quę habes:
diuitias, uoluptates, concupiscentias,
et emere thesaurum illud prę omnibus mundi
thesauris concupiscendum,
nunc quidem in enygmate absconditum,
tunc autem manifestum futurum,
cum
pręcipit Iacobus apostolus,
cum ait:
qui nouit Deum, audit nos;
qui non est ex Deo, non audit nos.
Omnes natura ex Deo sumus,
uitio autem nostro fit,
ut ex Deo non sumus .
Porro dici non potest,
quam pessime cum homine illo agitur,
cum Dei creatura sit,
iam non Dei sed aliorum esse conuincitur.
De contemplatione.
Caput XXVI
Quoniam autem in Scripturis alia ad actionem pertinent,
alia ad contemplationem,
tempestiuum uidetur,
ut ista quę sub
Meditatus sum in nocte cum corde meo,
et scopebam spiritum meum.
Summum etiam mane,
dum adhuc nox dubia et dies incertus,
quod crepusculum appellant,
non minus erit opportunum quam nox ipsa.
Nam tunc quoque nocturnum silentium adhuc perdurat,
et quod plus est,
discusso iam sopore cibo-que digesto sincerior animus ad quęque consideranda uiuacior-que consurgit.
Vnde idem propheta in alio psalmo ait:
Morti ęternę obnoxii eramus,
ille ultro se morti crucis obtulit,
ut nos a morte liberatos ad felicia uitę promissa reuocaret.
Mortuus et sepultus resurrexit |
cęlum-que cum homine assumpto ascendit,
ut homines de terrę puluere tandem surrecturos monstraret |
et cum corpore iam neque mortalitati neque corruptioni subiecto,
sicut nec ille subiectus est,
cęlum petituros ,
si modo ipsum sequi fide opere-que uoluerint.
Igitur tanti ac talis beneficii magnitudinem animo metiendo,
quis
examinat.
nec quęrit prudens an imprudens feceris aliquid mali,
sed semper tanquam uoluntarium punit.
Denique apud Deum qui odit fratrem suum homicida est,
apud homines uero non habetur pro homicida nisi qui conficit hominem.
Apud Deum qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
apud homines nisi commissi adulterii conuictus fuerit,
pro concupiscentia quę cordis crimen est, plecti non debet.
Sed quid prodest pro cogitato flagitio humanę legis mulctam non
subire,
cum propter
suggestioni lasciuientium cogitationum erit resistendum,
ne placeant,
deinde si quicquam delectauerint,
ne eatenus gratę sint,
ut usque ad consensum facti animum inclinent.
Quod si euenerit,
iam certe commisisti scelus illud,
quod cogitasti ut committeres,
si adesset facultas daretur-que occasio.
Quoties enim iniquę actionis adimplendę potestas tollitur,
uoluntas peccandi pro facto habetur.
Cum ergo se nobis noxii
Iudaica uel Machumetana uel aliqua alia impietate subuersus es,
cogita quo excideris,
quantum mali perpetraueris,
et ad mentem sanam rediens
amaris fidei fletibus, Petri exemplo, laua perfidię sordes,
et mereberis rursum fieri membrum Ecclesię,
a cuius corpore auulsus fueras |
et iam cum mortuis computatus.
Hęc tecum meditare,
hęc mente reuolue.
Nunquam ueniam desperabis o peccator,
si et istorum quos modo commemorauimus crimina |
et Domini erga ipsos benignitatem atque misericordiam recte metitus
fueris.
Sed fortasse dices:
Non
Christi.
se esse ostendere
uolens Dominus,
mulierem duodeuiginti annos inclinatam errexit |
offenderetis nullum omnino diem festum agere
quam hunc quem agitis tot uitiorum obscoenitatibus prophanare.
Concessus fuit olim Iudeis repudii libellus,
ne in uxores quę displicuissent | ueneno sęuirent,
sed potius uiuas dimitterent.
Age iam permittatur et uobis,
ut omnes dies profesti sint, nullus festus,
ut potius manuum labore occupetur animus
quam nihil agendo male agere assuescat.
Nullus igitur sit uobis Dominicus dies,
ne ipsum qui Dominicus est, in diabolicum conuertatis,
ab operibus uacui estis,
non tam Domino quam diabolo seruitis.
Itaque nunc quidem ad uos pertinere arbitror hoc quod dicitur:
Memento ut diem sabbati sanctifices ,
cum nequaquam sanctificetis eum, sed polluatis.
Vt autem et ad uos pertineat,
redite iam ad mentem et intelligite:
ideo festis diebus a secularibus negociis feriandum pręcipi,
ut exerceamur in diuinis |
et non ut hauriendis luxuriis uoluptatibus-que incumbamus.
Et hęc sane pręcepta sunt,
quę ad Dei
curauit,
nisi quia ęterna esse uoluit?
ac ne quando de memoria exeant,
palliorum fimbriis assui iussit uittas hyacinthinas,
quas quoties aspicerent,
toties eorum quę ad comparandas animi uirtutes pręcepta sunt, recordarentur.
Nobis uero,
quibus non iam littera,
sed spiritu uiuere conuenit,
uittę istę in corde,
non in paliis reponendę sunt
et nunquam dimittendę.
Quid enim ita ardenter amplecti debemus ut mandatorum memoriam?
Quorum obseruatio nos ex corruptibilibus facit incorruptos
et ex mortalibus immortales
et ex
Quid enim illis preciosius,
quid optabilius,
quę sola nos efficere queant cęlo dignos,
ęternitatis compotes,
summi boni certos perpetuos-que possessores?
Talia si tecum, ut debes, quotidie reputaueris,
iam tandem cęlestium mandatorum amore captus
atque ad eorum autorem Deum conuersus dices:
Ignitum eloquium tuum uehementer,
et seruus tuus dilexit illud.
Non poteris enim illud non maxime diligere,
in quo tibi tam grande bonum propositum esse
intellexeris.
suunt arbitrio,
antequam ea seruandi uoto nos obligemus.
Quod si uouerimus,
pręstare tenebimur non minus quam illa,
quę iussa sunt.
Pręuaricator est,
qui secus fecerit.
Sed iam redeat, unde digressa est oratio
et sicut instituimus ipsas pręuaricatorum poenas fidelium traditionum scripta percurrendo solicite scrutemur.
Neque hoc sine dolore,
immo nec sine metu,
ne ipsi quoque cum peccatores simus, in illas incidamus.
Legimus enim in Deuteronomio
atque illa quę post pręsentis uitę finem peccatoribus infliguntur.
Pręsentia enim mala quanuis teterrima uenerint,
longiora esse nequeunt uitę nostrę breuitate.
nullum-que infortunium tam immane esse potest,
quod non leniat ac mitiget aduentantis et iam iam-que affuturę mortis
expectatio.
At uero illa supplicia,
quorum nullus speratur finis,
nulla intermissio,
nullum leuamen,
quis non exhorrescat?
nisi qui ne his quidem,
quę de
atque illa quę post pręsentis uitę finem peccatoribus infliguntur.
Pręsentia enim mala quanuis teterrima uenerint,
longiora esse nequeunt uitę nostrę breuitate.
nullum-que infortunium tam immane esse potest,
quod non leniat ac mitiget aduentantis et iam iam-que affuturę mortis
expectatio.
At uero illa supplicia,
quorum nullus speratur finis,
nulla intermissio,
nullum leuamen,
quis non exhorrescat?
nisi qui ne his quidem,
quę de inferorum
pręstabitur miseratio.
Dicente Domino:
Porro, satis erit | sex horas ad mediam noctem somno dare,
a media uero nocte Romano ritu initium diei capere,
nisi aliqua corporis imbecillitas longiorem sibi quietem exegerit.
Iste autem a media nocte ad sacrificia laudis Deo offerenda exurgendi
mos omnibus monachorum collegiis iam inoleuit.
Et quod Ecclesię instituto probatum apparet,
id sequi,
id curare atque amplecti saluberrimum esse sentimus.
Sic olim sanctissimi uiri prędicauerunt,
sic docuerunt,
sic suo exemplo factitandum ostenderunt.
quos ronchizantes non facilius excites |
quam syluestres ursos |
aut uitulos marinos.
Putas experrecti ad orationes procumbant |
uel ad decantandos psalmos instent?
ientacula conquirunt,
prandia deinde parari iubent,
et cum hesternas perpotationes diu dormiendo uix edormierint,
iam sese nouis ac recentibus ingurgitant |
ne tunc quidem uigilare putandi cum uigilant.
Nam eo quoque tempore inerti ueternoso-que stupore premi uidentur,
oscitant,
hiatant ,
languentibus nictant ocellis |
se-que elatis lacertis ac
inerti ueternoso-que stupore premi uidentur,
oscitant,
hiatant ,
languentibus nictant ocellis |
se-que elatis lacertis ac prolato pectore distentant |
et nisi totam noctem dormierint,
somnum a se fugisse lamentantur.
Tunc remedia quibus reuocetur disquirunt:
iam papauer,
iam lactucę parantur,
iam titillatio circa digitos uolas-que pedum discurrit,
seruis ibi pruritum excitantibus,
ut dominus qui usque mane soporem suum continuare
nequiuit,
eo iam non interrupto ad meridiem duret.
atque istos tam effoeminato ocio
stupore premi uidentur,
oscitant,
hiatant ,
languentibus nictant ocellis |
se-que elatis lacertis ac prolato pectore distentant |
et nisi totam noctem dormierint,
somnum a se fugisse lamentantur.
Tunc remedia quibus reuocetur disquirunt:
iam papauer,
iam lactucę parantur,
iam titillatio circa digitos uolas-que pedum discurrit,
seruis ibi pruritum excitantibus,
ut dominus qui usque mane soporem suum continuare
nequiuit,
eo iam non interrupto ad meridiem duret.
atque istos tam effoeminato ocio assidue torpentes
oscitant,
hiatant ,
languentibus nictant ocellis |
se-que elatis lacertis ac prolato pectore distentant |
et nisi totam noctem dormierint,
somnum a se fugisse lamentantur.
Tunc remedia quibus reuocetur disquirunt:
iam papauer,
iam lactucę parantur,
iam titillatio circa digitos uolas-que pedum discurrit,
seruis ibi pruritum excitantibus,
ut dominus qui usque mane soporem suum continuare
nequiuit,
eo iam non interrupto ad meridiem duret.
atque istos tam effoeminato ocio assidue torpentes de improuiso mors
a se fugisse lamentantur.
Tunc remedia quibus reuocetur disquirunt:
iam papauer,
iam lactucę parantur,
iam titillatio circa digitos uolas-que pedum discurrit,
seruis ibi pruritum excitantibus,
ut dominus qui usque mane soporem suum continuare
nequiuit,
eo iam non interrupto ad meridiem duret.
atque istos tam effoeminato ocio assidue torpentes de improuiso mors occupat.
Neque enim diu uiuere queunt,
qui multo somno dediti marcent.
tument uultus lurido colore infecti |
putrescentia-que uiscera
Sunt tamen quędam,
quę per demonum illusiones accidunt,
uana atque fallacia,
ueris tamen interdum mixta,
ut credantur.
Demonis enim calliditas quo animo falsum aliquid suadet,
eodem et uerum reuelat,
utique ut nimium credulos |
et iam sibi libere confidentes facilius euertat |
atque in foueam alicuius mortiferi erroris pręcipitet incautos.
Prudentia igitur opus est ad deuitandos dolos,
quos ille ueterator nobis dormientibus per ipsa somniorum phantasmata struere consueuit.
Minimum itaque erit ei credendum,
qui
qui stans a longe uultu in terra deiecto pectus percutiebat suum.
Peccatorum quippe conscius non est ausus propius accedere,
non oculos in cęlum subleuare,
et ut a se poenam exigeret,
a pectoris uerberatione non cessauit.
Verum nequis uel dignitate pręditus
uel a Deo iam gratiam consecutus minus se submittat,
ad Scripturarum testimonia animum applicet,
et uidebit Salomonem regem in dedicatione templi fixis in terra genibus |
et manibus ad cęlum expansis deprecantem.
Audiet Danielem prophetam dicentem:
Posui faciem meam ad Dominum Deum meum,
futura facile uitari poterunt,
ipsa animi uirtus roborabitur,
caro obediet spiritui
et superatis diaboli tentamentis bonorum operum fructus cumulabitur.
Reliquum erit,
ut re bene gesta hinc decedentes a Domino coronemur.
Sed iam de illis quoque pauca dicamus,
quorum preces uel nullius uel minimi momenti sunt,
ut simul discamus nos eorum dissimillimos esse oportere,
si diuinum nobis fauorem precum laudum-que cultu cupimus conciliare.
De oratione
eritis sicut hypocrite ,
qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare,
ut uideantur ab hominibus.
Amen dico uobis,
receperunt mercedem suam.
Non ergo recepturi sunt Dei gloriam,
quam orando non expetunt,
cum iam receperint gloriam hominum,
quam concupierant.
Vtuntur et hi quidem Dominica oratione,
sanctorum psalmis
precibus-que ab Ecclesia constitutis |
Dominus tamen non attendit uerba,
sed animum intentionem-que orantis,
et magis irritatur quam placatur,
cum id, quod bonum est,
uexatione liberaretur,
et ait:
Siquid potes,
adiuua nos misertus nostri!
Quamdiu suspenso animo fuit,
possit-ne id sibi a Domino pręstari,
quod rogabat, non accepit.
Postquam autem firma stabili-que fide opus esse ad impetrandum didicit
et se iam uere credere
nihil-que de Domini uirtute dubitare respondit,
filium, pro quo orabat, sanum recepit.
Hanc dubię et fidelis postulationis inter se distantiam Iacobi
apostoli uerba satis declarant,
ubi ait:
Siquis indiget
Sic et cęcis uisus
et surdis auditus
et uox mutis tribuitur in Euangelio,
ut, qui in tenebris peccati fuerunt, per poenitentiam illuminentur,
et qui Dei pręcepta audire nolebant, conuersi etiam perficere
studeant,
et qui docendi non ignari, sed ocio dediti linguam compescuerant, iam
alios ad capessendam uirtutem hortando atque instruendo ora resoluant.
Talibus ab Apostolo dicitur:
Ad Ephe. 5
Eratis aliquando tenebrę,
nunc autem lux in Domino |
Vt filii lucis ambulate.
Vnde
carnis-que uitanda blandimenta.
Anima enim sicut peccatorum uinculis irretitur,
ita poenitentię ope opera-que soluitur ac liberatur.
expedita intrat in domum fortis ipsa iam fortior,
et quę ante a diabolo ligata fuerat,
nunc diabolum ligat uas-que eius diripit,
nihil in se relinquens quod ille suum esse possit dicere.
quamdiu autem serua peccati fuit,
et domus et uas diaboli erat |
postquam peccare
et in tempore uindictę disperdet te.
Expectaris a Domino,
ut sceleris perpetrati te poeniteat |
et mores uitio corruptos uirtutis operibus cures ne pereas.
tu uero tuimet oblitus perire mauis quam corrigi,
et tam benignum dominum,
tam pium patrem non cessas offendere.
Iam tandem excute insaniam istam et resipisce |
ac saniore usus consilio rumpe moras omnes,
pone finem flagitiis |
et supplex ueniam ora,
ut Deo miserante,
dum miserendi superest tempus,
mereri cęlestia incipias,
cum terrena spreueris.
Quod si cunctantem mors pręuenerit
(uide,
in deliciis,
in luxuriis,
in obscoenitatibus turpiter contriuisti,
quo excideris cogita |
et uel in fine de regione longinqua incipe
redire ad patrem quem reliquisti.
Difficile est inquis ab usitatis desistere |
et pellem iam inueteratam serpentis more cum noua commutare.
Sed nisi de Iudea transieris ad Galileam,
Domini resurgentis gloriam uidere non poteris.
Tametsi hoc tibi difficillimum sit,
incipe tamen,
tenta,
experire |
quanto magis
Reliquum erit |
ut ubi eradicata bona fuerint,
inde exurgant mala |
et de corrupto semine teterior exhuberet
seges |
et fiant nouissima tua prioribus peiora.
Quanto ergo satius,
ut in tempore resipiscas |
et cum diu dormieris,
iam tandem expergiscaris |
atque a uitiis quę sequeris auersus |
incipias iter ingredi uirtutis.
Quod si parumper perpendere uolueris,
quantum lucri facturus es,
si te corrigas,
quantum boni consecuturus,
multo certe alacrius festinantius-que reditum expedies ad
et membra scandalizantia abscide.
auerte oculos ne uideant quod ad peccandum prouocat,
aures ne audiant,
nares ne odorentur,
os ne loquatur,
manus ne contrectent.
A pristinis quoque sodalitiis ac societatibus paulatim te submoue |
et iam honestiorum Deum-que timentium hominum lateri adhęrere stude.
consortio consiliis-que eorum utere,
quibus persuasus |
is qui nunc es,
esse desines.
Nam si iuxta Apostoli sententiam |
regere nequeas,
ora ut queas.
Petite inquit Dominus,
et dabitur uobis.
non potes excusare imbecillitatem,
ubi auxilium tibi promittitur si petieris.
Quid igitur |
mollescis-ne iam ad poenitentiam?
an adhuc in proposito inolitę peruersitatis obduras?
Monstrata hactenus remedia si parum proficiunt,
nunc demum minis tecum et terroribus
(nequid intentatum relinquatur)
agam.
de Dei misericordia desperasset,
tristitia superatus laqueo mortem sibi consciuit.
Poenitenti igitur et petenti uenia datur;
desperanti uero neque in hoc seculo neque in futuro parcitur.
Quidnam igitur te ultro perdis desperando,
cum iam certo scias |
esse locum uenię,
si ueniam poposceris poenitendo?
Cur non potius cum Dauide peccatum lugente exclamas:
confitendo misericordiam-que Dei implorando,
ipso fauente de seruitutis iugo liberati atque ad patrium solum
postliminio reuersi,
instaurata ciuitate templo-que errecto sortis pristinę statu frui coepere.
Iam ergo uides
(nisi adeo cęcus es |
ut nihil ueri uideas)
quia nulla est prorsus tanta delicti
alicuius magnitudo,
tanta grauitas,
quam Dei misericordia a poenitentibus requisita non minuat,
non eleuet,
non denique ad nihilum redigat.
Per eos ipse uerus Agnus, pro nobis semel oblatus,
quotidie offertur.
Per eos Ecclesię sacramenta participiamus
|
remissionem-que accipimus peccatorum .
et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus,
non iam ad inferos ut ueteres illi,
sed ad cęlestem patriam,
ut in Christo renouati transmigramus.
Tantę igitur uirtutis est nostra confessio,
ut non solum de peccatoribus iustos faciat,
sed etiam de terrenis cęlestes,
de mortalibus immortales,
de miseris felices.
Hęc enim
In quo magis mirari licet tuę in nos benignitatis magnitudinem,
quam incomprehensibile operis arcanum.
Tu te nobis Domine pręstas in cibum,
qui te pro nobis supra crucem obtulisti in sacrificium.
sed ibi uisibilis et passibilis et mortalis apparebas,
hic lates gloriosus et deuicta iam morte triumphans.
Ibi abscondita erat in homine diuinitas,
hic panis uini-que figura cęlatur et humanitas.
Sed licet neutrum cernant oculi,
utrunque tamen confitetur fides.
Tu hic totus es,
qui in cęlo es totus,
cęlestia non derelinquens et terrena uisitans.
Hoc Propheta spiritualiter expertus admiratur et ait:
Impinguasti in oleo caput meum,
et calix meus inebrians quam pręclarus est!
Sed oleum,
quia lucernis additur,
mentis illuminationem signare uidetur.
ut qui prius in tenebris ignorantię erant,
iam intelligentię donum attingant.
Perinde atque illi,
quorum oculi tenebantur ne te agnoscerent,
et postea quidem cognouerunt,
dum te ad suum diuertere hospitium cogunt,
dum te aperiente Scripturas discunt |
per panis fracti sacramentum in tui agnitionem se
non peccet ,
nemo cui cum centurione in Christum credente dicere non conueniat:
Domine non sum dignus,
ut intres sub tectum meum.
In eo tamen digni censemur,
si poenitentes,
si confessi,
si humiles accedimus.
Talem cum te iam esse noueris,
accedere ne dubites;
ab illo inuitaris,
qui omnes conclusit sub peccato,
ut omnium misereatur.
Talis cum accesseris mundaberis,
continentior constantior-que efficiere |
denique tutemet longe alium quam qui fueras esse senties.
Attendite autem uobis ne forte grauentur corda uestra in
crapula et ebrietate et curis huius uitę ,
et superueniat in uos repentina dies illa.
Horum profecto quę tibi proponimus modo,
si memor fueris,
iam cautior contentior-que factus |
neque cum filiis Heli carnes de cacabo rapies,
ne Deum offendas et morte mulcteris,
neque cum Esau pro edulio lentis primogenita tua uendes,
ne patris benedictionem amittas.
neque cum Israhelitis iurulentias Aegypti concupisces,
ne in deserto intereas
ante cum ipsa naui in Syrtibus uel in latentibus hęsit saxis |
quam ad portum est perductus.
postremo neque fabri neque arhitecti |
neque cuiusquam artificis opus,
nisi cum perfectum fuerit,
iure ac merito laudari potest.
tunc demum de illo probe prudenter-que iudicatur,
cum iam omni ex parte cernitur absolutum.
Ita neque nobis proderunt sanctioris uitę initia,
si coeptis non responderit finis.
si (ut quidam ait)
mulier formosa superne desinat in piscem .
,
in ipso paradisi ingressu extollant illam |
et spiritibus
et laudent eam in portis opera eius!
Opera utique in quibus perseuerauerit ,
in ipso paradisi ingressu extollant illam |
et spiritibus angelicis beatorum-que coniungant choro.
ut quę indesinenter Deo seruiuit,
iam indesinenti felicitate perfruatur.
Quis est,
qui dum tantę mercedis magnitudinem ęstimat,
laboris sui tedio afficiatur?
et non potius semper se minus fatigari
agnoscat |
quam ut mereri possit quod sperat?
confugeras,
castitatem,
humilitatem,
paupertatem professus fueras,
ut te Dei seruum exiberes |
cur iterum contempta desyderas?
relicta repetis ?
ad seculum unde fugeras reuerteris?
et mortiferis eius deliciis frui concupiscis,
ut Sathanę seruias?
Iam securus uitę finem pręstolabare,
iam mortis metu liber eras,
iam nulla te mundi terrebant aduersa |
cur te rursum subiicis pręsentis uitę miseriis?
ut quoties te conscientia tua reprehenderit,
toties contremiscas |
et ad omnem febriculę uel alterius cuiuscunque morbi accessum
paupertatem professus fueras,
ut te Dei seruum exiberes |
cur iterum contempta desyderas?
relicta repetis ?
ad seculum unde fugeras reuerteris?
et mortiferis eius deliciis frui concupiscis,
ut Sathanę seruias?
Iam securus uitę finem pręstolabare,
iam mortis metu liber eras,
iam nulla te mundi terrebant aduersa |
cur te rursum subiicis pręsentis uitę miseriis?
ut quoties te conscientia tua reprehenderit,
toties contremiscas |
et ad omnem febriculę uel alterius cuiuscunque morbi accessum
formides,
ad omnes imminentis periculi
fueras,
ut te Dei seruum exiberes |
cur iterum contempta desyderas?
relicta repetis ?
ad seculum unde fugeras reuerteris?
et mortiferis eius deliciis frui concupiscis,
ut Sathanę seruias?
Iam securus uitę finem pręstolabare,
iam mortis metu liber eras,
iam nulla te mundi terrebant aduersa |
cur te rursum subiicis pręsentis uitę miseriis?
ut quoties te conscientia tua reprehenderit,
toties contremiscas |
et ad omnem febriculę uel alterius cuiuscunque morbi accessum
formides,
ad omnes imminentis periculi minas magis animum demittas ac
facta est quasi uidua non habens uirum,
cuius consilio sapientia-que regatur?
Princeps fuerat prouinciarum,
quia inter probatos quoque ac pręstantes
eminebat,
nunc autem facta est sub tributo soluit-que
uectigal principi tenebrarum,
non iam quomodo oportet sed quomodo ille suaserit uiuens.
Lucerna eras lucens omnibus qui in domo sunt |
extincto lumine multorum de te obloquentium morsibus pares.
Cęli denique stella uidebaris,
et in terram cecidisti,
ut fulgorem qui in te fuit,
in tenebras conuerteres |
et de te
desperauit |
et laqueo sibi mortem consciuit.
Patet igitur, quid de illo miscellione sperandum sit,
qui cum diu egregie magnifice-que sese gesserit,
ad flagitia deinde conuersus ab iis non discedat.
Cum pręsertim pręter iam dicta exempla etiam scriptum sit:
Qui transgreditur a iustitia ad peccatum,
Deus parauit eum ad romphaeam,
hoc est ad uindictam.
Romphaea enim teli genius fuit apud Thracas,
ut scriptores tradunt.
Et si
iam dicta exempla etiam scriptum sit:
Qui transgreditur a iustitia ad peccatum,
Deus parauit eum ad romphaeam,
hoc est ad uindictam.
Romphaea enim teli genius fuit apud Thracas,
ut scriptores tradunt.
Et si iam ad supplicia destinatus sit,
qui sic transgressus est,
quomodo euadet?
Quoties ergo ab ipso sanctioris uitę curriculo ad impudica
inhonesta-que diuertimur,
ualde quidem uerendum est,
ne forte iam iudicati simus,
pręsertim si
ut scriptores tradunt.
Et si iam ad supplicia destinatus sit,
qui sic transgressus est,
quomodo euadet?
Quoties ergo ab ipso sanctioris uitę curriculo ad impudica
inhonesta-que diuertimur,
ualde quidem uerendum est,
ne forte iam iudicati simus,
pręsertim si poenitentiam agere et ad priora redire negligimus.
Primum ergo totis uiribus enitendum erit,
ut cum iugum Domini subierimus,
in proposito perstemus.
deinde siquando delirare contigerit,
cito rursum directo uomere coeptam arationem prosequi studeamus,
suam;
Iudeam Hebraicorum nominum interpretes confessionem sonare dicunt.
Qui ergo Christum confitetur,
ad uirtutum celsitudinem ascendere curet,
eundem imitando,
qui in se credentibus,
ut sua sequantur uestigia iubet.
Et qui in tecto sunt,
hoc est,
qui ad summa iam peruenerunt,
non descendant,
ne conuersationis
pristinę sordibus inquinentur.
Et qui in agro uitę actiuę operam patrifamilias locauerunt,
non reuertantur tollere tunicam suam,
ne rursum inutilem ociositatem,
quam recusarunt, induant |
et labore
eruditio,
si bene utaris,
plurimum iuuat,
si male,
perniciosa est.
semper-que pręferenda scientię peccatrici rusticitas sancta.
Iunge autem scientię uirtutem,
et iam plenior consummatior-que tibi dabitur sapientia.
mysteria Scripturarum intelliges,
latentes sub litterę uelamine sensus tibi aperientur,
et cubiculum Sponsi ingressus pulchritudine eius capieris,
amore exardesces,
quanto-que illi propius accesseris
Ab alteris in medium prolata Christi religio permansit,
ab alteris tutata idolatria defecit.
Et quisnam dicere audet |
professionis Christianę scientiam non esse ueram,
cui tam potentes inimici |
non iam inuiti sed uolentes colla submisere?
De scientia divinitvs tradita et sapientis officio
Caput IV
Hęc est scientia,
quam a nobis exigit Dominus dicens:
fide tenere,
diuino credentes testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam arbitror.
Quęnam erit sapientia,
ut iam dixi,
scire tantum et non facere quę facienda
didiceris?
neque cauere quę cauenda noueris?
Mansuetudinem,
liberalitatem,
clementiam,
castitatem,
constantiam |
cęteras-que uirtutes |
non nosse solum,
uerum
in Euangelio quam in Lege,
quia Legis mediator Moyses,
Euangelii Christus,
per quem redempti ac saluati sumus.
Hunc si sequi uolumus |
et sanctissimis eius institutionibus inhęrere,
uere sapientes uere-que beati erimus |
et iam non terreni sed cęlestes.
Audiamus quid super hac re Apostolus dicat:
Iudei, inquit, signa petunt,
et Gręci sapientiam quęrunt.
nos autem prędicamus Christum crucifixum,
Iudeis quidem scandalum,
gentibus autem stulticiam,
ipsis
colluctatio aduersus carnem et sanguinem.
Interim si in hac leuiore ac proletaria pugna non uicerimus,
quomodo in magis graui bello principum atque rectorum uincemus?
Porro si strenui militis operam in turba pręstiterimus,
iam certe altius promoueri merebimur,
ut uidelicet inter decuriones |
uel centuriones |
uel tribunos etiam ac duces censeamur.
Quo si peruenire cupimus,
ipsa militię nostrę rudimenta atque principia fortiter constanter-que nobis
aduentu absoluens illos qui in carcere uincti tenebantur,
de tenebris transferens in lucem.
Quin etiam uulgata Euangelii ueritate regnum mundi erripuit diabolo,
quo magis ille doleret |
ne in gentibus quidem ius esse sibi relictum,
omnibus iam a falsa ad ueram religionem conuersis.
Hac ergo potestate atque hoc regno priuatus,
quid ageret,
quo se uerteret,
nesciebat.
Rursum tamen nouo fraudum genere usus,
in illorum qui conuersi
hoc regno priuatus,
quid ageret,
quo se uerteret,
nesciebat.
Rursum tamen nouo fraudum genere usus,
in illorum qui conuersi erant cordibus
(ut supra est dictum)
inserere hereses coepit.
ut in quibus idolatria iam defecerat,
non deesset mendax de uera religione sententia.
atque ita non paucos,
quibus in credendo mens leuior erat,
subuertit.
Quos autem firmos ac stabiles in fide uidit,
eos perniciosę uoluptatis illecebris ad peccandum prouocare coepit.
ut quos fidei defendit synceritas,
quę creata sunt,
mente ingressi
inueniemus Creatorem.
et cum inuenerimus,
ei nos reuerenter submittamus,
ut quod altitudo meditandi contulerit,
humilitas deiiciendi sese conseruet.
et mens iam sanata gaudeat se iam obstantis turbę impedimenta non
sentire.
Quanto minus mortalia curabimus,
tanto etiam minus cogitationum secularium stimulis inquietabimur.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter
ingressi
inueniemus Creatorem.
et cum inuenerimus,
ei nos reuerenter submittamus,
ut quod altitudo meditandi contulerit,
humilitas deiiciendi sese conseruet.
et mens iam sanata gaudeat se iam obstantis turbę impedimenta non
sentire.
Quanto minus mortalia curabimus,
tanto etiam minus cogitationum secularium stimulis inquietabimur.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum
cogitationum secularium stimulis inquietabimur.
Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur,
reor quod nondum ut debet,
seculo renunciauerit,
sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat.
si non respiceret,
non iam pręterita neque pręsentia,
sed futura cogitaret.
Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia |
nullius-que rei afficiamur studio,
quę propositum vitę
per concupiscentię blandimenta trahere me nititur,
ut peccem tibi et peream.
Ab his ergo mei tui-que aduersarii insidiis libera me!
Esto mihi in Deum protectorem |
et in locum munitum,
ut saluum me facias.
Ventum, Domine, ualidum,
quo in diuersum impellor metuo |
et iam inter frementes undas mergi incipiens ad te clamo.
Tu igitur miseratus dexteram tuam extende |
et sicut Petrum cum fluctibus operiretur saluasti,
ita me de pernicie carnalis suggestionis erreptum tibi restitue.
ut tuam potius uoluntatem quam meam faciam.
Nostra enim uoluntas perdit
Paupertas
Ad hęc obseruandę paupertatis Domini exempla nobis abunde
suggeruntur.
De Virgine paupercula nasciturus |
non habuit locum in diuersorio.
editur in stabulo,
reclinatur in pręsepio.
Iam in ętate adulta |
nihil se habere confitetur et ait:
de causa Eliezer filius Dodau de Maressa prędixerat
futurum.
Iterum requisitus Iosaphat noluit iungi illi,
satis damno suo edoctus |
uiride lignum arido applicatum simul comburi solere |
et temerarium esse rursum committere,
quod iam aperte intellexerat Deo non placere.
Magi Christum natum pie quęrentes cum forte ad Herodem diuertissent,
syderei luminis ducatum amiserunt,
et tenebras patiuntur quamdiu cum illo teterrimę mentis homine
manent.
lapidei parietes isti |
uel prędia |
uel urbes |
uel prouincię |
uel regna |
Ecclesia Dei sunt,
sed ipsa Christum credentium atque confitentium congregatio.
Quę cum de terra tollitur,
in cęlum transfertur.
ut quę inter mundi turbines fideliter militauit,
iam supra mundum secura triumphet |
et omni terrena potestate sublimior dicat:
necessarium sit,
seruis Christi defuturum,
alias ab eodem interrogati illi,
cum ad prędicandum missi essent sine sacculo,
sine pera,
sine calciamentis,
an aliquid ipsis defuerit?
responderunt |
defuisse sibi nihil.
Proinde experimento iam edocti |
nec sitim nec famem nec nuditatem timebant,
quia nihil habentes |
quasi omnia possidebant,
dum nullius rei egerent |
et modico contenti essent,
ut magna mererentur.
Quod autem sequitur:
Sed nunc qui habet sacculum,
mulier,
id est anima Deo dedita abscondit in farinę satis tribus.
hoc est,
in corde,
in anima,
in mente.
donec fermentetur totum.
donec ipsa tota in charitatem conuersa,
et quod fide tenebat |
et quod spe pręstolabatur,
hoc in Deo,
quem super omnia dilexit atque coluit,
iam possideat |
et bono incommutabili quod possederit,
feliciter perfruatur.
Petrus
Isto charitatis genere dilexit Christum suum Petrus,
quando concupiuit cum illo habitare in monte,
quando uiso Iesu super aquas
Matth. 28.
animatus fuerit.
Ac nequid excuses,
nequid causeris,
non iuberis in homine amare odii crimen,
sed Dei opus, hominem ipsum.
Quomodo autem Deum diligis,
si opus eius perire concupiscis?
quam ergo graue peccatum sit hominem odisse |
hinc iam speculari incipiamus,
ut cum cognouerimus,
quantum hoc cauendum sit,
magis ad quenque amandum animo alliciamur.
De malo odii.
Caput IIII
Domino nostro Iesu Christo.
et similiter in fine.
A pace ergo exordia sumebant,
pace postrema concludebant.
Nec aliter Ioannes Apocalypsim orditur |
nec Petrus epistolas.
usque adeo iam trita ac peruulgata erat inter Christi discipulos pacis offerendę salutatio.
Quod nostris quoque temporibus obseruari
cernimus |
ab iis qui Christum apostolos-que eius imitantur.
Pręterea in Lege ueteri nomen pacis celeberrimum fuisse apparet,
et res ipsa
ob quas Deo chariores sumus,
nemine impediente liberius incumbamus,
bono pacis abutimur.
et quod prodesse debuerat,
nocet.
Alienis a uirtute tunc plane latior peccandi campus panditur,
cum illi aduersariorum non carpuntur molestiis.
cum uidelicet non metuunt,
ne segetem iam maturam hostis incendat |
aut frugiferas deuastet arbores |
aut pecudum greges in prędam abducat |
aut obsessos intra moenia fame siti-que perire cogat |
aut captos bonis-que exutos uel ferro interficiat |
uel in perpetuam redigat seruitutem.
Asię regnum possedit.
scelere:
Dominum suum,
qui est omnium Dominus,
omnium credentium Redemptor,
omnium Saluator,
a quo in apostolatum ascitus fuerat,
quem sibi pedes lauisse sciebat,
cum quo pascha comederat,
cuius corpori et sanguini communicauerat,
quem tot miracula fecisse iam uiderat,
quem iustum,
quem pium,
quem semper innocentem et in omnes beneficum nouerat,
eum (proh nefas) ad necem prodidit |
et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius
argenteorum precio allectus,
quos a Iudeis accepit.
Non fuit ergo ueritus tam prophano
(proh nefas) ad necem prodidit |
et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius
argenteorum precio allectus,
quos a Iudeis accepit.
Non fuit ergo ueritus tam prophano animo,
tam mente impia ad talem Dominum accedere |
et ei osculum pacis offerre,
quem tam paruo iam uendiderat.
Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum.
conscientia pulsatus ueniam desperauit.
quam certe si petiisset impetrasset,
et qui pro suis crucifixoribus orauit,
proditori quoque pepercisset.
Ille tamen dolore superatus ipse sibi
in uirtutem,
et uidebitur Deus deorum in Syon.
Hę sunt enim mansiones populi Dei,
per quas ad Terram promissionis itur,
et gradus per quos psallendo Dei templum ingredimur,
et scala Iacob,
per quam de terra sublati ascendimus in cęlum,
ut iam manifesto inuisibilis Dei fruamur conspectu |
et plene uere-que beati simus.
Nunc enim uidemus in ęnigmate per speculum,
tunc autem facie ad faciem, et sicuti est eum uidebimus.
quę sola uisio efficit nos beatos |
atque omni uirtute repletos |
et iam neque culpę neque tentationi obnoxios.
quibus miseriis interim carere non possumus.
Danda tamen est opera,
immo omni labore conandum,
nequando in illa peccata quę ad mortem ducunt incidamus.
quod si etiam minima quęque (quantum in
iugula persecutoribus
ferienda porrexerunt,
ut fidem Domino integre seruatam sanguis effusus testaretur |
et uirtus nullo superata tormento pręmia caperet felicitatis ęternę.
Nihil igitur nocere potest uiro iusto,
nec miser est,
quem iam beatificauit spes glorię cęlestis merito uirtutum.
Memento pręterea ut in omnibus prudentiam obserues:
pręterita recordare,
pręsentia dispone,
futura cogita.
q. XIII
ista |
nisi libidinis igne succensa appetitio?
quę tunc quidem sanatur,
quando uel explet legitimo matrimonio auiditatem |
uel coercet excolendę castitatis gratia.
Sed si pristinę uoluptatis recordatio labefacere ac mutare coeperit
propositum |
nec iam meretricari erubuerimus,
cicatrix suscepit inęqualitatem cutis et coloris pilorum-que mutationem.
Conuersa est enim in candorem carnalis delectationis |
et in rubedinem inflammatę auiditatis |
et in lepram excrescentem.
eo quod frequenti usu non
fuerit reliqua carne |
et capillus flauus solito-que subtilior |
Lepra inquit capitis et barbę est.
Caput et barba gulę contigua sunt.
non inepte igitur lepram hanc ad crapulę uitium referemus.
Quoties per ingluuiem impotes rationis facti fuerimus et iam nec
lingua suum implere officium ualuerit,
capitis ac barbę lepra erit.
Non capitis et barbę Aaron,
in quibus est benedictionis diuine unguentum,
sed capitis et barbę eorum quibus manna fastidio est |
et Aegyptię carnes uoluptati.
Capillus autem flauus,
qui meretricibus
sunt,
impie ad diaboli potestatem refert,
huius culpa irremissibilis esse decernitur.
Non quia poenitentibus aliquid non remittatur,
sed quod sic peccanti ad poenitentiam conuertendi se facultas
denegatur,
ueluti indigno Dei gratia qui sciens ac prudens Deo ausus sit
aduersari |
et iam cognitam sibi ueritatem linguę
petulantia polluere |
tanto-que se sacrilegio sponte astringi.
Illos quoque in inferno magis plectendos credimus,
qui credentes |
euangelicis-que instructi doctrinis delinquunt |
quam qui mandatorum Dei ignari peccant.
non fecit,
uapulabit multis.
qui autem ignorauit et non fecit,
uapulabit paucis.
Quis pręterea negauerit maius esse peccatum eorum qui sub Euangelio
sunt |
quam qui olim sub lege erant?
Quis enim nescit |
eum magis teneri |
qui iam accepit beneficium |
quam qui promissum adhuc expectant?
Illud autem quod ab Israhelitis multo tempore
fuit speratum,
nobis in aduentu Christi est persolutum.
Tanto igitur plus ingratitudinis committimus mandatis
quam non peccantium existat?
multo-que copiosior turba sit |
mundo seruientium |
quam mundi Domino |
et cęli terrę-que Conditori?
ita ut cum Propheta cogamur exclamare:
arma institutionis diuinę sanctorum-que exemplorum protinus recurremus.
Tunc nempe Iesu duce quinque illi reges, id est, quinque corporis
sensus,
qui nobis imperando regnabant,
ad speluncam conscientię nostre compulsos mori sibi cogemus,
ut iam uiuere Deo discant obedire-que spiritui,
serui eius facti,
cuius antea domini fuerant.
Tunc in Euangelio quinque talenta nobis a Domino credita alia quinque
superlucrabuntur,
duplicato quęstu spiritalium negociatione actionum.
Tunc quinque uirgines non iam fatuę,
sed
mori sibi cogemus,
ut iam uiuere Deo discant obedire-que spiritui,
serui eius facti,
cuius antea domini fuerant.
Tunc in Euangelio quinque talenta nobis a Domino credita alia quinque
superlucrabuntur,
duplicato quęstu spiritalium negociatione actionum.
Tunc quinque uirgines non iam fatuę,
sed prudentes comparato misericordię oleo |
accensis-que lampadibus charitatis,
occurrentes cęlesti sponso intrabunt cum eo ad nuptias ęternę celebritatis.
Tunc denique dicetur nobis:
appetitio
|
siue pompę luxurię-que sectandę cura |
corporis-que ornandi stulta sedulitas.
Auditus
Auribus insidiantur lasciuientium poetarum carmina,
impudici cantus,
tibicinum citharedorum-que soni.
quibus delectatus animus et in mollitiem resolutus iam inimicis
prodere ciuitatem meditatur |
et illos admittere per portam male custoditi auditus.
Odoratus
Olfactum debellare properant unguenta.
quod si odore per nares penetrante intus latens animus captus fuerit,
omnibus muliebribus deliciis ad se aditum
tibi conferet ista continentia,
ut per oculos conceptum,
per affatum auctum obscoenę cupiditatis ardorem languescere paulatim
et extingui |
labefactam-que animi uirtutem in integrum restitui necesse erit.
Sin uero ipsum tangendi sensum non refrenaueris,
igni in penetralibus cordis iam suscitato ligna addes |
et incendium flammę ualidioris,
quod te ad interitum usque exurat concitabis.
Hoc autem exitium ne tibi contingat,
audi sapientissimi Salomonis pręceptum,
et quod docet experto crede.
malum enim in quod ipse incidit,
alios cauere
ille toto corpore dolorem excepit mente reuolue.
Cerne coronatum spinis caput,
manus pedes-que clauis cruci confixos,
latus lancea uulneratum,
cuncta denique flagellis contusa membra.
Ac ne iam grandioris ętatis eam arctam uiam ingressum dicas,
audi ipsum in psalmo confitentem:
afficere
soleant |
repetendo connubia ,
cum professę fuerint castitatem,
et quod Deo uouerant non exoluendo.
Cum-que ita sit:
Volo inquit iuniores nubere,
filios procreare,
matresfamilias esse,
nullam occasionem dare aduersario maledicti gratia.
Iam enim quędam conuersę sunt post Sathanam.
Quare illas nubere uult aperte declarat,
ne uidelicet castitatem uouendo irritum faciant promissum,
ne post Sathanam abeant |
et ad illicitos amplexus conuersę diabolo nubant.
Tolle incontinentiam istam |
et non dicet:
Volo
ergo uestimentis ac panno nihil est magis inimicum quam tinea,
ita nihil magis periculosum castis mentibus quam diuersi sexus coniuncta conuersatio.
Bonum est mulierem non uidere,
quia qui uiderit et concupierit,
iam mechatus est eam in corde suo.
Bonum est mulierem non tangere,
quia qui tangit picem,
inquinabitur ab ea.
Quod si in solitudine degentium mentes foedis cogitationibus interdum
solicitentur,
quomodo ibi castitas esse poterit secura,
|
et cum spiritu coeperis carne finiri?
Similis angelis eras uirgo dum nescires corruptionem |
iuncta es uiro honestis nuptiis |
fateor non peccasti,
facta es tamen de spiritali carnalis,
de cęlesti terrena,
de auro purissimo ęs uilissimum.
Iam non potes uenienti Christo sponso cum lampade accensa occurrere |
nec inter sponsas eius censeri.
uirginum ille sponsus est,
non corruptarum amator.
Et licet non repellat coniugatos coniugii iura seruantes,
primo tamen
loco habet uirgines (ut dictum est)
secundo uiduas,
recusamus?
in uno fideles,
in aliis infidi?
ille in Euangelio clamat:
Poenitentiam agite,
et appropinquabit regnum cęlorum.
et tu tibi appropinquaturum speras non agendo poenitentiam,
sed porrigendo elemosinam?
Dimitte iam tandem errorem istum,
ne tibi magis quam aliis credens
pereas .
et Iacobi apostoli sententię adhęrere incipe dicentis:
amplius quam dedisti.
et in Ecclesiastico:
Non te pigeat uisitare infirmum .
Non piguit illam quę mundi Dominum erat paritura,
montana ascendere,
cognatam adire,
ęgrotanti assidere,
quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur.
Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit,
nec te pudeat inferiores tua non solum ope,
sed etiam pręsentia consolari.
Captiuos quoque et in uinculis coniectos redimere,
debitoribus ęs
|
et in cęlesti collocare dignabitur domo?
Ab omnibus destitutus gutta aquę indigere incipies cum diuite purpurato,
qui micas panis Lazaro mendicanti dare noluit.
Lazari inopiam non est miseratus in sua copia diues,
nec Lazarus iam in sinu Abrahę beatus et felix diuitis in igne ardentis miserię permissus est subuenire.
Atque ita auari diuitię in ęternam uertuntur inopiam.
diuitię uero pauperibus Christi dilargitę perennibus regni cęlestis bonis
elemosina |
et ad summam prouehit beatitudinem |
tu tamen auarus cumulandis non distribuendis opibus inhias |
ueluti de promisso dubius,
de pollicitatione incertus.
cum multis aliis in locis Veritatis ipse sermo eadem asseueret et astruat.
Iam primum hominis in egenos benefici rem non minui sed augeri Salomon testatur in Prouerbiis dicens:
panes illi |
et duo pisciculi multitudini esurientium appositi |
et post hęc duodecim cophini collecti reliquiarum?
et iterum septem sportę plenę asportatę pro septem panibus et paucis pisciculis?
Quis ergo tam timidus est,
ut his exemplis non excitetur ad liberalitatem |
nec iam metuat ob hoc rei familiari detrimentum fore,
si elemosinas dederit.
cum pręsertim Veritas dicat:
elemosina resistit peccatis.
et in Euangelio:
Date elemosinam,
et ecce omnia munda sunt uobis.
Iuxta superiorem sententiam elemosina resistit peccatis ne illa
committamus.
iuxta sequentem,
ab iis quę iam commisimus,
facit ut emundemur.
Reliquum est ut a pręteritis expiatos |
et a secuturis custoditos Deo nos offerat pro innocentia suscipiendos,
pro iustitia pręmiandos.
parentum desyderatę mortes.
Laban.
Iudas Ichar.
Iudas etiam (ut ueteribus noua copulemus) a Domino ascitus apostolus,
miracula operandi facultate ab eodem donatus,
sacrę communionis particeps factus,
osculo exceptus |
quia tamen pecunię auidus fuerat,
triginta argenteis illum uendidit,
a quo iam tot beneficia acceperat.
Neminem itaque uere diligunt hi,
quibus habendi cupido dominatur.
Siqua enim lucri spes accesserit,
continuo grassantur in eos,
quos uidebantur diligere.
capere ex uiuis |
uel ex interemptis spolia |
latentia quoque in monumentis cadauera excutere coepit.
boues paraui,
uxorem duxi,
non possum uenire,
habe me excusatum.
Itaque indignum se pręstat perenni bono ad quod uocatur,
dum pluris ęstimat fragilia et caduca,
quę illum de pręsentibus deliciis ad futura transferent supplicia,
unde iam neque diuitiis redimi poterit |
nec potentia uirium suarum liberari.
Ideo illi per prophetam dicitur:
Quam quidem appetentes errauerunt a fide |
et inseruerunt se doloribus multis.
Ad divites exhortatio.
Caput XX
Respicite igitur ac perpendite diuitiarum mala diuites,
et iam non ad luxuriam his utimini,
sed ad liberalitatem.
Si diuitię affluant nolite cor apponere,
si desunt nolite concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque seruos repudiat |
neque reges
Dare beneficia Deum imitari est,
cum Dei natura maxime benefica atque benigna sit.
Dei beneficia
superuacaneum sibi iudicauit.
quod si nihil tunc demum cum datum oportuit,
dederis,
non solum quod ipse spopondisti ei denegas,
sed etiam quod alius facile tribuisset aufers.
Dum enim ille expectat,
dum sperat,
dum iam dubitat atque de promissoris fide ambigit,
et petendę aliunde rei tempus amisit |
et occasionem fruendę.
denique quicquid ex eo sibi incommodi accessit,
tua causa passus est.
Aut ergo statim da quod petitur |
aut statim nega.
aut
Ab optimo quoque beneficium accipere tam gratum est |
quam testimonium habere ipsorum erga nos amoris.
Lęto uultu grato-que animo sicuti dandum ita et accipiendum erit beneficium.
qui contemptim acceperit,
iam ingratus est,
si sibi beneuole pręstitum est.
Ille uero qui hilare accipit et libenter,
iam persoluit maximam beneficii partem,
quę in animo est.
Reddit enim pro beniuolentia beniuolentiam,
Lęto uultu grato-que animo sicuti dandum ita et accipiendum erit beneficium.
qui contemptim acceperit,
iam ingratus est,
si sibi beneuole pręstitum est.
Ille uero qui hilare accipit et libenter,
iam persoluit maximam beneficii partem,
quę in animo est.
Reddit enim pro beniuolentia beniuolentiam,
licet nondum munus pro munere retulerit.
Deest
Reddit enim pro beniuolentia beniuolentiam,
licet nondum munus pro munere retulerit.
Deest interdum referendi copia,
interdum occasio.
et quandiu ista desunt,
qui accepit beneficium tanquam relaturus,
iam retulisse uidetur.
quia satis est uoluisse,
quoties posse non occurrat.
Ab illo qui infamia notatus est |
et turpiter uiuit,
non accipias beneficium,
ne perditis moribus eius fauere uidearis;
nisi forte eo accepto |
et inita cum homine familiaritate spes fuerit |
tuis
subire capitis periculum,
si nec uiuere cum illo |
nec mori pro illo,
si casus inciderit recusat,
pręstat-ne domino beneficium an non?
Si negaueris,
respondebo tibi:
sine causa ergo benignius quam reliqui eiusdem conditionis a domino accipitur,
sine causa manumittitur |
et iam non ut seruus aut libertus,
sed ut filius diligitur.
Immerito certe ista in seruum conferuntur,
si nullum domino beneficium pręstitit.
Sed qui talia a domino meruit accipere,
negari non
|
beneficiorum-que suorum non oblitos |
ita ut dictum est fouet,
ita amplexatur in terris adhuc uiuentes,
quanto magis ad cęlestis beatitudinis domicilia mansiones-que angelorum translatos?
Hęc de Veteris historię fontibus hausta iam exigere uidentur,
ut a Nouę salubrius fluentibus aquis aliqua deriuemus,
ad eandem gratitudinis uirtutem accommodata.
De gratis erga devm in testamento novo.
Caput
.
Tunc omnes fere in Caldeam traducti sunt,
pręter pauperes uulgi agricolationi relictos.
Mathatias
Hinc Matathias urbi pene desertę iussus est pręsidere.
Cum-que ipsi etiam qui tunc residui erant,
nullo Dei flagello ab inueterato iam errore reuocari potuissent,
totam in illos indignationem effudit Deus |
eos-que grauius quam unquam antea afflixit.
(!)
Cum enim Matathias iste qui et Sedechias est dictus,
a Caldeis defecisset,
obsedit eos
rursum natali solo restituti,
rursum in omnibus reparati instaurati-que regnastis.
Quęnam quęso causa est,
quod post Christum a uobis condemnatum,
semel a Romanis uicti,
euersi,
dispersi,
nullam unquam pristini status faciem,
nullam amissę dignitatis umbram recepistis?
Iam mille quadringenti et octuaginta anni sunt,
ex quo incerta sede uagi per omnes orbis partes errastis,
sine lege,
sine sacrificio,
sine duce,
sine rege,
sine propheta.
dicite si potestis quo crimine,
qua culpa id patimini?
non idola (ut olim sępe
faciem auertit?
Omnia quidem ille tanquam sibi charissimo indulsit.
sed tu omnium oblitus |
tanquam hosti insidiabaris,
tanquam seruum uendebas,
tanquam parricidam in manus perdere uolentium dabas.
Porro tam cruenti facinoris,
postquam ille crucifixus est,
iam et ipse conscius,
peccasse te fatebaris,
argenteos quos acceperas proiiciebas.
Poenitebat te quidem commissi sacrilegii,
sed uenię spe destitutus |
dolore-que superatus laqueo collum tuum confregisti |
et pendens diruptis uisceribus |
effluentibus-que intestinis infelicem
cęlestia magis inardescant,
dum diuini eloquii arcana mirantur.
Quasi tuba exalta uocem tuam,
et annuncia populo meo scelera eorum.
uel quod ad Ezechielem:
tibi arroges,
nihil tuo uel ingenio uel studio plaudas.
totum hoc Spiritus Sancti gratia est,
totum donum Dei est.
totum hoc Spiritus Sancti gratia est,
totum donum Dei est.
Infirmos enim curatis,
quoties eos qui errant,
in uiam ueritatis dirigitis.
demonia expellitis,
cum eos qui per peccatum diaboli domicilium erant,
ad poenitentiam uestris exhortationibus conuersos Christo restituitis.
mortuos ad uitam reuocatis,
cum de scelerum sepulchro iam foetentes,
diuinę misericordię magnitudinem proponendo ad uenię spem errigitis |
et ut in Deo uiuere incipiant autores estis.
At uero illi scientię gentilis professores,
quomodo infirmos curarent,
cum ipsi infirmi essent |
diuersa inter se sentientes?
quomodo demones
Operari pręterea manibus debes,
non modo ut necessaria compares |
uel mali tentamenta uincas,
uerum etiam ut habere possis quod aliis impartias.
dicente Apostolo:
ignem mittetur.
tectum meum.
et eadem hora qua sic humiliatus est,
quod petierat impetrauit.
Neque enim frustra scriptum est:
hora qua sic humiliatus est,
quod petierat impetrauit.
Neque enim frustra scriptum est:
ab humilitate non recessit,
meruit tandem exaudiri.
Filius prodigus consumpto patrimonio ad patrem cum humilitate reuersus inuenit ueniam.
Sunt enim quibus non est satis in foro,
in campis,
in hominum frequentia supinos elatos-que incedere,
sed etiam domum Domini ingressi cum maxime se submittere deberent ante altare cęlestis regis,
eundem uultum seruant,
eandem supercilii elationem,
quasi iam ei ęquales,
cuius non multo post iudicium uelint nolint subituri sunt.
et tunc demum fiet,
quod ad Deum psalmista ait:
subituri sunt.
et tunc demum fiet,
quod ad Deum psalmista ait:
Vę qui congregat auaritiam malam domui suę,
ut sit in excelso nidus eius.
Ad superbię autem uitium alios uirium confidentia stimulat,
alios rerum prosperitas hortatur,
aliis audaciam longus peccandi usus pręstat |
qui retuso iam conscientię aculeo delictorum assiduitate |
neque hominum pudore |
neque ullo Dei metu cohibentur.
Samariam cum innumera militum multitudine inuadens gloriabatur quod puluis Samarię non sufficeret pugillis populi qui ipsum secutus fuerat.
Deo autem arrogantiam eius ulciscente |
egressus rex Achab tantum cum septem milibus uirorum et ducentis triginta duobus fudit fugauit-que eum,
qui iam in manibus uictoriam se gerere credebat.
obiicitur dicentem:
Hęc est ciuitas gloriosa habitans in confidentia,
quę dicebat in corde suo:
Ego sum,
et extra me non est alia amplius.
quomodo facta est in desertum,
cubile bestię?
omnis qui transit per eam,
sibilabit et mouebit manum.
quasi dolens eam quę fuerat iam non esse.
sicut et psalmista ait:
reor Salomonis esse sententiam dicentis:
fragilia,
uaria atque mutabilia.
in quibus hominum superbia dum caput attollere nititur,
dum se stare putat,
corruit.
illis a quibus procaciter iactatus fuerat,
solicitus orauit.
precibus-que eius annuens Dominus Mariam quę de illo immodestius oblocuta fuerat,
lepra exhulceratam sanitati restituit.
patientia iracundiam,
liberalitate auaritiam |
et breuiter uitium uirtute.
Sic uincere non equidem minus laudabile esse reor |
quam execranda infidelium imperia per tormentorum patientiam superare.
Nam qui ita uitam instituerit,
eum iam idoneum esse scias ad omnia dura difficilia atque aspera pro nomine Domini perferenda.
Non potest non habere talem tolerandi affectum,
qui Domino in omnibus obsequendi gerit curam.
illud spiritale.
pręferenda autem sunt carnalibus spiritalia |
et temporalibus ęterna |
et mortalibus nunquam moritura.
Quod si te quoque in hoc pietatis agone intrepide currentem ab infidelibus occidi contigerit,
gaude.
quia iam cum illo uiuere incipies,
qui pro omnibus occidi uoluit |
et in illo inclyto glorioso-que martyrum coetu receptus exultabis |
tu-que
Qui impatiens est exaltat stulticiam suam.
Quomodo exaltat stulticiam?
Impatientiam utique non refrenans prolabitur in iram,
de ira in furorem,
de furore in quandam beluarum feritatem,
ut iam non modo impatiens,
uerum etiam sęuus impius-que existat.
Nullum enim crudelitatis genus est,
ad quod non compellet impatientia si te ab illa diutius possideri permiseris.
rex et suos tacere iussit.
Corrumpunt enim bonos mores colloquia praua.
Seuerus Sulpicius.
Seuerum Sulpicium,
qui diui Martini Turonensis episcopi uitam scripsit,
cum se iam in senectute sua deceptum a Pelagianis agnouisset,
silentium usque ad mortem tenuisse |
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.