Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: in Your search found 109468 occurrences
First 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 70591-72231:70591. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] Ungarorum apud Ungaros, tam aetate quam doctrina, quin et dignitate provectorum hominum, et quidem frequens illa querimonia, Rempublicam hanc nostram, eiusque tanquam politici corporis, viva membra, cives patrios intelligo, singularem in iis rebus difficultatem experiri, in quibus utilissima, imo plane necessaria esset, dicendi, agendique facilitas; hoc est, leges nostras, quibus non tantum ut nexibus compacta est, sed et quadam quasi
70592. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] doctrina, quin et dignitate provectorum hominum, et quidem frequens illa querimonia, Rempublicam hanc nostram, eiusque tanquam politici corporis, viva membra, cives patrios intelligo, singularem in iis rebus difficultatem experiri, in quibus utilissima, imo plane necessaria esset, dicendi, agendique facilitas; hoc est, leges nostras, quibus non tantum ut nexibus compacta est, sed et quadam quasi eucrasia, et symmetria in se ipsa
70593. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] experiri, in quibus utilissima, imo plane necessaria esset, dicendi, agendique facilitas; hoc est, leges nostras, quibus non tantum ut nexibus compacta est, sed et quadam quasi eucrasia, et symmetria in se ipsa temperata, sibi, et suis inter se partibus conveniens, vivisque spiritibus toto corpore diffusis, animata vivit, viretque Respublica; et si tripartito, ut vocant, ac decreto generali, tomis videlicet, codicibusque duobus
70594. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] vivit, viretque Respublica; et si tripartito, ut vocant, ac decreto generali, tomis videlicet, codicibusque duobus contineantur, quorum illud partes atque titulos; istud vero diversorum huius Regni comitiorum generales articulos habeat, in eo tamen esse quam difficillimas, quod earundem legum, in eorum qui litigant usum transferendarum, methodum ac praxi, ab aliquo unquam conscriptam, neque legerimus, neque audiverimus; sed omnis ila prosequendi iuris, ac iudicii regula
70595. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] ac decreto generali, tomis videlicet, codicibusque duobus contineantur, quorum illud partes atque titulos; istud vero diversorum huius Regni comitiorum generales articulos habeat, in eo tamen esse quam difficillimas, quod earundem legum, in eorum qui litigant usum transferendarum, methodum ac praxi, ab aliquo unquam conscriptam, neque legerimus, neque audiverimus; sed omnis ila prosequendi iuris, ac iudicii regula (quam non actores tantum et rei, in faciendis
70596. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] quod earundem legum, in eorum qui litigant usum transferendarum, methodum ac praxi, ab aliquo unquam conscriptam, neque legerimus, neque audiverimus; sed omnis ila prosequendi iuris, ac iudicii regula (quam non actores tantum et rei, in faciendis accusationibus ac defensionibus, sed et iudices, in ferendis deliberationibus ac sententiis sequuntur) longa observatione, ac consuetudine circumscripta, in eorum tantum animis consistat, qui longis iuris dicendi,
70597. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] methodum ac praxi, ab aliquo unquam conscriptam, neque legerimus, neque audiverimus; sed omnis ila prosequendi iuris, ac iudicii regula (quam non actores tantum et rei, in faciendis accusationibus ac defensionibus, sed et iudices, in ferendis deliberationibus ac sententiis sequuntur) longa observatione, ac consuetudine circumscripta, in eorum tantum animis consistat, qui longis iuris dicendi, litiumque, exercitiis, aetatem suam plerique, ad senium usque produxerunt.
70598. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] prosequendi iuris, ac iudicii regula (quam non actores tantum et rei, in faciendis accusationibus ac defensionibus, sed et iudices, in ferendis deliberationibus ac sententiis sequuntur) longa observatione, ac consuetudine circumscripta, in eorum tantum animis consistat, qui longis iuris dicendi, litiumque, exercitiis, aetatem suam plerique, ad senium usque produxerunt. Hinc factum est, ut votum illud solenne, et antiquum regnicolarum omnium, inter articulos referretur, et
70599. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] paribusque desideriis, postulatum est a Rege, ut consuetudines illae, quas Regni Hungariae iudices pro legibus, et pro observatis iudiciorum processibus allegabant, constitutis ad id a Rege, et Regno maioribus iurisperitis, propositisque in pretium tam praeclarae operae ac laboris, profusis impensis conscriberentur, quibus Regis et regnicolarum calculo approbatis, discutiendarum omnium causarum, ferendarumque deliberationum, ac sententiarum fluxus, velut alveo quodam,
70600. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] non videt quantum lucri adferat, et operae, et temporis, illis dico omnibus, qui publicae utilitatis ac iustitiae amore, addiscendique iuris patrii desiderio tenentur, et flagrant? Si vero perpetuo in mentibus tantum eorum quasi delitescat, qui longo illam et tempore et labore partam, nunquam semel universam sed aliquid tantum aliquando ex illa proferunt audientibus; quis vicissim neget, multum morae quin et remorae
70601. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] ex illa proferunt audientibus; quis vicissim neget, multum morae quin et remorae iniiciendum illis, qui hunc iudiciorum computum, pleno voto sunt decursuri. Expertum me plane ingentem hanc difficultatem, profiteor; non in ingressu tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus illi operam atque industriam meam addixi, illum principali curae meae scopum
70602. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] quis vicissim neget, multum morae quin et remorae iniiciendum illis, qui hunc iudiciorum computum, pleno voto sunt decursuri. Expertum me plane ingentem hanc difficultatem, profiteor; non in ingressu tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus illi operam atque industriam meam addixi, illum principali curae meae scopum posui, ut non tantum leges,
70603. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] addixi, illum principali curae meae scopum posui, ut non tantum leges, sed et legum usum, qui diuturna consuetudine, et observationibus, veluti canalibus quibusdam hauritur, et ipse aliquando caperem, et postea transfunderem in alios, eius rei et capaces, et cupidos: neutrum, quo mihi magis prodessem, quam aliis, illis singulariter, qui quasi prae foribus tribunalium avida expectatione praestolantur introitum, et ab ingressu ad interiora
70604. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] et vicino hoste, Regnum hoc, veteri odio frequenter affligitur, interruptis iudicia administrandi commoditatibus, et inter arma, alto legum silentio seriem, ac iudiciorum filum intersecante, et evertente tribunalia, facile in oblivionem veniant, si non conscripti extent tenores, in foro procedendi, magnis certe diurnis ac nocturnis conatibus, ad eos me labores defixi, quibus in rem meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia
70605. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] interruptis iudicia administrandi commoditatibus, et inter arma, alto legum silentio seriem, ac iudiciorum filum intersecante, et evertente tribunalia, facile in oblivionem veniant, si non conscripti extent tenores, in foro procedendi, magnis certe diurnis ac nocturnis conatibus, ad eos me labores defixi, quibus in rem meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed praecipue tribus iudiciis, (ut
70606. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] ac iudiciorum filum intersecante, et evertente tribunalia, facile in oblivionem veniant, si non conscripti extent tenores, in foro procedendi, magnis certe diurnis ac nocturnis conatibus, ad eos me labores defixi, quibus in rem meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed praecipue tribus iudiciis, (ut vocant) Octavalibus, quibus celebrandis reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam, universali
70607. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed praecipue tribus iudiciis, (ut vocant) Octavalibus, quibus celebrandis reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam, universali pace, qui omnium in iure peritissimi habebantur, convenerant, attenta animadversione, observavi; sive illud ad literas iuridicas, (stylum vulgo nominant) sive ad eas consuetudines, quae nulla lege scripta, nullo praedictarum literarum
70608. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] tantum a maioribus nostris, per exercitia, per memoriam, et per manus traditas accepimus, pertineret. Sed et illa, quae ex Decretis, et Tripartito huc contuli, sub notis propriorum locorum, ex quibus deducta sunt, etsi sparsim in illis reperiantur, quia tamen, et partium inter se convenientium, sibique mutuo deservientium combinatione, cum reliquo huius libri corpore coaluerunt, spero non fore ingrata, sicut neque illam, verborum atque terminorum
70609. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] huius libri corpore coaluerunt, spero non fore ingrata, sicut neque illam, verborum atque terminorum explicationem eorum item, quae ambigua esse possent, distinctionem, quam etsi non ad limam, neque ad rigorem philosophicarum in definiendis distinguendisque rebus observationem, examinaverim; instituti tamen operis explicationi, et legentium captui, sufficientem esse existimavi. Scimus causam esse omnis iudicii materiam, quae et ab iis, qui litigant,
70610. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] observationem, examinaverim; instituti tamen operis explicationi, et legentium captui, sufficientem esse existimavi. Scimus causam esse omnis iudicii materiam, quae et ab iis, qui litigant, agitatur; et a iudicibus sumitur in deliberationem; realis illa sit, an personalis, octavas et illas an ad breves, vel generales, an ad universalia Regni comitia, pertinens, vel sit extraordinaria, an privilegiata absolute, et pro quibuscunque personis, vel
70611. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] pro diversitate item iudicum, ut vocantur,
Ordinariorum, qui plures sunt, cui quae causa competat discutienda, haec et
alia de iure, de lege, de moribus, de consuetudine, de iustitia, de fisco,
et de pauperibus, quorum magna in
70612. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] dicendi brevitate et facilitate sum complexus; ea consilii mei ratione, a Canonico, et Iure Caesareo quaedam mutuatus, quod cum ex illo utroque iuris nostri municipalis originem habeamus, magnam illa huic lucem, quin etiam in iis rebus, quae in hoc iure nostro desiderantur, supplementum sint allatura; subservient etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes.
70613. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] et facilitate sum complexus; ea consilii mei ratione, a Canonico, et Iure Caesareo quaedam mutuatus, quod cum ex illo utroque iuris nostri municipalis originem habeamus, magnam illa huic lucem, quin etiam in iis rebus, quae in hoc iure nostro desiderantur, supplementum sint allatura; subservient etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc
70614. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] ex illo utroque iuris nostri municipalis originem habeamus, magnam illa huic lucem, quin etiam in iis rebus, quae in hoc iure nostro desiderantur, supplementum sint allatura; subservient etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque
70615. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] habeamus, magnam illa huic lucem, quin etiam in iis rebus, quae in hoc iure nostro desiderantur, supplementum sint allatura; subservient etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui
70616. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] magnam illa huic lucem, quin etiam in iis rebus, quae in hoc iure nostro desiderantur, supplementum sint allatura; subservient etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus
70617. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] iure nostro desiderantur, supplementum sint allatura; subservient etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus
70618. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] etiam legum Hungaricarum studiosis, et in foro spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam
70619. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] spirituali apud domesticos, et tam in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam
70620. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] in illo, quam in civili etiam apud exteras nationes. Totum autem hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam facere conatus sum, viam habeant, in
70621. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] hunc librum, in duodecim capita, ea vicissim in certas quaestiones distribui, neque illum qui in foro spirituali, neque illum qui in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam facere conatus sum, viam habeant, in iudiciis procedendi. Cui adiunxi centuriam certarum
70622. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] in comitatibus iudiciorum processus haberi solet, negligendo, quo in omnibus Tyrones, quorum gratia haec scribuntur, si non perfectam, quam mihi promittere non ausim, saltem aliqualem, quam facere conatus sum, viam habeant, in iudiciis procedendi. Cui adiunxi centuriam certarum contrarietatum, et dubietatum, ex Decreto Tripartito desumptarum, et resolutarum, propter materiae convenientiam. Unde nemini arrogans, nemini temerarius videri debeo, quod
70623. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] exercitatione, multis me et inferiorem esse, et multa illis debere profiteor, et defero, quam libentissime; haec iurium nostrorum rudimenta, tenui delineata et adumbrata tantum penicillo, communia illis facere voluerim, qui in foro nondum versati, a limine tantum ingressuri et progredi cupiunt, et ex istis progrediendi capient primordia. Verumenimvero cum certum id apud me, atque indubitatum habeam, hac opella mea, in lucem prodeunte, diversorum
70624. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] illis facere voluerim, qui in foro nondum versati, a limine tantum ingressuri et progredi cupiunt, et ex istis progrediendi capient primordia. Verumenimvero cum certum id apud me, atque indubitatum habeam, hac opella mea, in lucem prodeunte, diversorum me iudiciorum aleam subiturum; eorum scilicet hominum, qui sibimet, et suo ingenio, vel genio potius adblandientes, sua semper fovent et collaudant, aliena carpunt et vituperant, ut ipsorum
70625. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] sibimet, et suo ingenio, vel genio potius adblandientes, sua semper fovent et collaudant, aliena carpunt et vituperant, ut ipsorum censura salva et superstite, aliorum labores intereant, et a prima luce, quam viderunt, statim in profundissimas tenebras, et in obscurissimam oblivionis noctem demergantur; eius mihi patrocinii securitas quaerenda fuit, cuius auspiciis, veluti tutelari umbone protegerer, et obiecta invidentium, aestiva magni nominis, et
70626. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] potius adblandientes, sua semper fovent et collaudant, aliena carpunt et vituperant, ut ipsorum censura salva et superstite, aliorum labores intereant, et a prima luce, quam viderunt, statim in profundissimas tenebras, et in obscurissimam oblivionis noctem demergantur; eius mihi patrocinii securitas quaerenda fuit, cuius auspiciis, veluti tutelari umbone protegerer, et obiecta invidentium, aestiva magni nominis, et favoris umbra, tutus essem et
70627. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] illam, quo minus ab adversariis impugnari; hoc quo magis placere possit, ab ipsa fronte legentibus. Neque haec irrito meo voto, est enim vobis et authoritas prona et prompta ad defendendum, et splendor, tam nativus, quam qui in vos ab Austriaco Augustoque Sole, merito vestro effusus est, ad irrradiandum perennante fulgore. Tibi quidem, Archi-praesul amplissime, cuius si genus, et proavos,
70628. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] fortissimi literas anni 1465. quibus Abavo tuo Andreae, ac fratribus illius, ob egregia illorum erga Regem et Coronam merita, accedente etiam intercessione Ioannis Archi-Episcopi Strigoniensis bona omnia familiae Pazmanianae, in quorum possessione progenitores ipsorum, ab antiquo perstiterant, titulo novae donationis contulit, atque confirmavit. Matrem, ex qua Te Nicolaus Pater suscepit, Margaretham Massai habuisti; Illustri illa Massai familia
70629. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] ipsorum, ab antiquo perstiterant, titulo novae donationis contulit, atque confirmavit. Matrem, ex qua Te Nicolaus Pater suscepit, Margaretham Massai habuisti; Illustri illa Massai familia ortam, cui Marchiones Massae ex Italia in Pannoniam migrantes, originem dederunt. Avia, Petri Pázmány viri magni coniunx, Catharina Csaki fuit, germana soror Nicolai Csaki, filia Gabrielis, antiquissimae nempe ac clarissimae familiae surculus, ex qua ante annos
70630. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] non vano a me rumore hausta, sed ex vetustis, ac originalibus tabulariis eruta recensere, ac oratione exaggerare, quin et ad eum usque, fortasse Pázmánnum, qui Sancto Stephano Primo Regi nostro, rem Christianam in Hungaria fundanti, e Germania auxilio accurrit, generis tui originem transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix ea nostra putem, ea lubens praetereo. Ego in te, quae ita tua sunt,
70631. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] Christianam in Hungaria fundanti, e Germania auxilio accurrit, generis tui originem transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix ea nostra putem, ea lubens praetereo. Ego in te, quae ita tua sunt, ut partim in animo tuo, ex optima semente tecum adoleverint, et in hanc aetatis, virtutumque tuarum maturitatem pervenerunt, partim meritis tuis ita exigentibus, omnem vitam tuam exornarunt, admiror
70632. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] fundanti, e Germania auxilio accurrit, generis tui originem transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix ea nostra putem, ea lubens praetereo. Ego in te, quae ita tua sunt, ut partim in animo tuo, ex optima semente tecum adoleverint, et in hanc aetatis, virtutumque tuarum maturitatem pervenerunt, partim meritis tuis ita exigentibus, omnem vitam tuam exornarunt, admiror magis, quam assequor laudatione. Sicut
70633. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] transcribere possem. Sed cum genus, et proavos, et quae non fecimus ipsi, vix ea nostra putem, ea lubens praetereo. Ego in te, quae ita tua sunt, ut partim in animo tuo, ex optima semente tecum adoleverint, et in hanc aetatis, virtutumque tuarum maturitatem pervenerunt, partim meritis tuis ita exigentibus, omnem vitam tuam exornarunt, admiror magis, quam assequor laudatione. Sicut enim pueritiam tuam ad reliquam aetatem, ita culturam
70634. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] disciplinarum assessione provexit; hinc divitem illam et virtutum, et maximorum virorum Societatis Iesu Religionem, et tui percupidam, et bene praesagam praeclarorum eventuum, tanquam omnium bonorum, quae in hac vita primos obtinent thesauros ingressus, ita illis, ante coaequales tuos opulentatus es, ut Italiam, Germaniam, Hungariam, nec vicina tantum nobis regna, sed alias, remotioresque nationes, in tui admirationem
70635. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] tanquam omnium bonorum, quae in hac vita primos obtinent thesauros ingressus, ita illis, ante coaequales tuos opulentatus es, ut Italiam, Germaniam, Hungariam, nec vicina tantum nobis regna, sed alias, remotioresque nationes, in tui admirationem excitaveris. Romae certe, eam nominis tui memoriam, atque famam adhuc iuvenis reliquisti, sive alios oppugnares literarii exercitii causa, sive temetipsum defenderes disputando, quam non nisi rari, atque
70636. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] tui memoriam, atque famam adhuc iuvenis reliquisti, sive alios oppugnares literarii exercitii causa, sive temetipsum defenderes disputando, quam non nisi rari, atque doctissimi viri, consequuntur. Postea vero Graecensem in Styria magni nominis Academiam, philosophicis atque theologicis, et quidem diuturnis praelectionibus tuis, tanto fructu cumulasti, ut multos a te optimo magistro, non degeneres discipulos, tuo quasi ex sinu, tua certe ex
70637. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] et quidem diuturnis praelectionibus tuis, tanto fructu cumulasti, ut multos a te optimo magistro, non degeneres discipulos, tuo quasi ex sinu, tua certe ex disciplina emiseris, qui vicissim alibi, diversis scilicet in regnis atque provinciis, vel doctissimos magistros agerent, in eadem quae te aluit societate, vel alio vitae instituto, praemultis aliis prodessent Reipublicae Christianae. Auditum hoc a multis, et a magnis saepe viris, etsi
70638. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] cumulasti, ut multos a te optimo magistro, non degeneres discipulos, tuo quasi ex sinu, tua certe ex disciplina emiseris, qui vicissim alibi, diversis scilicet in regnis atque provinciis, vel doctissimos magistros agerent, in eadem quae te aluit societate, vel alio vitae instituto, praemultis aliis prodessent Reipublicae Christianae. Auditum hoc a multis, et a magnis saepe viris, etsi neminem hominum in hac vita, ex omni parte beatum esse,
70639. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] vel doctissimos magistros agerent, in eadem quae te aluit societate, vel alio vitae instituto, praemultis aliis prodessent Reipublicae Christianae. Auditum hoc a multis, et a magnis saepe viris, etsi neminem hominum in hac vita, ex omni parte beatum esse, intelligamus; tibi tamen fere nihil eorum deesse, quae vel ad ingenii subtilitatem, vel ad soliditatem iudicii, vel ad sermonis cultum atque elegantiam, vel ad longum rerum
70640. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] sermonis cultum atque elegantiam, vel ad longum rerum usum atque unicam sapientiae matrem experientiam pertinerent. Quot te, et quam praeclarae tua opera, alia latina, patrii idiomatis alia, quae iam in manibus et ore etiam exterorum hominum, summa cum laude versantur, non tantum utilissimum, sed et admirandum reddiderunt Hungariae: quae sive libros tuos legat, sive te concionantem, consulentem, aut consultantem audiat,
70641. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] et ore etiam exterorum hominum, summa cum laude versantur, non tantum utilissimum, sed et admirandum reddiderunt Hungariae: quae sive libros tuos legat, sive te concionantem, consulentem, aut consultantem audiat, attonitis in te, tuaque doctrina, atque summorum experimentorum facillima lucidissimaque ratione, explicatrice eloquentia, cogitationibus defigitur, et sicut longi temporis inopiam, quo tibi similem non habuit, tui iam copia compensatam
70642. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] facillima lucidissimaque ratione, explicatrice eloquentia, cogitationibus defigitur, et sicut longi temporis inopiam, quo tibi similem non habuit, tui iam copia compensatam gaudet, ita te ad ultimam usque posteritatem, in libris tuis, factorumque tuorum memoria victurum, non falsa sperat, et iacturam vitae tuae mortalis, cuius debitum ut admodum sero solvatur, primo voto desiderat, aliquando tamen solvendum abs te timet, hac immortalitatis
70643. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] Supremo totius Christiani orbis Pastore, Paulo huius nominis Quinto Pontifice maximo, cui et iam pridem sacrosancte devoveras, et debitam deserebas religiosam obedientiam, obsequi iubereris, in locum magni illius, et in animis atque laudibus hominum nunquam intermorituri Francisci Forgach Cardinalis in sedem Archi-Episcopalem Metropolitanae Ecclesiae Strigoniensis collocaret; quod etsi priusquam
70644. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] Christiani orbis Pastore, Paulo huius nominis Quinto Pontifice maximo, cui et iam pridem sacrosancte devoveras, et debitam deserebas religiosam obedientiam, obsequi iubereris, in locum magni illius, et in animis atque laudibus hominum nunquam intermorituri Francisci Forgach Cardinalis in sedem Archi-Episcopalem Metropolitanae Ecclesiae Strigoniensis collocaret; quod etsi priusquam faceret, non prius tamen quam te in
70645. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] cui et iam pridem sacrosancte devoveras, et debitam deserebas religiosam obedientiam, obsequi iubereris, in locum magni illius, et in animis atque laudibus hominum nunquam intermorituri Francisci Forgach Cardinalis in sedem Archi-Episcopalem Metropolitanae Ecclesiae Strigoniensis collocaret; quod etsi priusquam faceret, non prius tamen quam te in Archi-Episcopum designaret, (dignum augustis annalibus monumentum) emissa certatim vota
70646. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] et in animis atque laudibus hominum nunquam intermorituri Francisci Forgach Cardinalis in sedem Archi-Episcopalem Metropolitanae Ecclesiae Strigoniensis collocaret; quod etsi priusquam faceret, non prius tamen quam te in Archi-Episcopum designaret, (dignum augustis annalibus monumentum) emissa certatim vota Magnatum Hungariae, quibus idem ab Imperatore demisse petebatur, accepit; ut nesciatur, optimone Imperatori citius, an optimis et
70647. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] Magnatum Hungariae, quibus idem ab Imperatore demisse petebatur, accepit; ut nesciatur, optimone Imperatori citius, an optimis et dignitate primis patriae nostrae civibus, eam Deus mentem iniecerit, ut te conspirantibus votis, in Archi-Episcopum Strigoniensem deligerent? Tibi vero Comes Palatine, ex omni parte clarissime, cuius magni sanguinis nobilitas, exactos iam quadringentos annos,
70648. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] est familia tua, et ex illa velut ex foecundissima, perpetuaque scaturiente limpidissimi exundantisque fluminis origine, atque divite vena, virtutum atque honorum imitationibus plena est Hungaria; illa quidem quia ex illa et in illa natus es, parens tua; quia vero in illam tuendam atque amplificandam natus es, alumna tua. Nostri temporis sunt, tuae gentis sunt, et patriae nostrae, tua quidem communione sanguinis, nostra vero imitationis utilitate,
70649. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] perpetuaque scaturiente limpidissimi exundantisque fluminis origine, atque divite vena, virtutum atque honorum imitationibus plena est Hungaria; illa quidem quia ex illa et in illa natus es, parens tua; quia vero in illam tuendam atque amplificandam natus es, alumna tua. Nostri temporis sunt, tuae gentis sunt, et patriae nostrae, tua quidem communione sanguinis, nostra vero imitationis utilitate, et tua, et nostra lumina, Simon, et
70650. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] et tua, et nostra lumina, Simon, et Franciscus Forgach, ille quidem pater tuus, et eius quem iam honoris causa nominavi, Francisci; Pater inquam tuus, et plurium a Patria virtute non degenerum, sed ante alios, duorum maximorum in Hungaria filiorum, quorum post regiam Maiestatem, in utroque statu, ecclesiastico scilicet atque politico, suprema spectata est authoritas; tua quidem Palatinalis, Francisci vero fratris tui, natu tantum te minoris,
70651. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] ille quidem pater tuus, et eius quem iam honoris causa nominavi, Francisci; Pater inquam tuus, et plurium a Patria virtute non degenerum, sed ante alios, duorum maximorum in Hungaria filiorum, quorum post regiam Maiestatem, in utroque statu, ecclesiastico scilicet atque politico, suprema spectata est authoritas; tua quidem Palatinalis, Francisci vero fratris tui, natu tantum te minoris, Cardinalitia atque Archi-Episcopalis. Pater dico tuus, toga,
70652. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] partes Hungariae Cis-danubianas Capitaneus, foelicissime gubernaverit, et plenus tam annis, quam meritis, diem suum, non sui memoriam clauserit. Franciscus frater tuus, eum se, toto vitae suae tempore, ac tenore praestitit, ut in illo tantarum dignitatum splendor, cum summa humilitate decertaverit, nec facile censeri potuerit, an authoritati illius, vel sanctitati magis, honor ac veneratio ab omnibus deferretur? Certe
70653. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] nec facile censeri potuerit, an authoritati illius, vel sanctitati magis, honor ac veneratio ab omnibus deferretur? Certe vitae illius admirandam sanctimoniam, ob quam illum certissimo in caelos transcriptum speramus, sanctissima mors est consecuta. Tu vero Stephano Bathoreo Polonorum Regi potentissimo et sapientissimo, ne etiam Regii diadematis fulgor, splendori familiae tuae deesset, sicut sanguine iunctus,
70654. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] succrescentium cum aetate virtutum et honorum, atque gloriae, qua iam circumradias, praesagium, et quasi gustum praestitisti. Magnorum saepe exercituum ductor, superiores partes Hungariae, Generalis Capitaneus, conversis in te omnium oculis, amoribus, atque laudationibus, pluribus annis gubernasti; magnam et frequentem fortunae varietatem, animi tui magnitudine, prudentia, et aequanimitate, superasti; Curiae Regiae Iudex, quae tertia est a
70655. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] paribus suffragiis, sicut ab Augustis, Caesare Matthia, et Rege Ferdinando eligendus, libentissime proponebaris, sparsa prius toto Regno, universali omnium voce, eum te futurum, qui iam flores, ab universis Hungariae statibus, in Palatinum es electus; quo te in honore atque dignitate, utinam longissime sospitem, ac foelicem habeamus. Certe et iam post tuum in coelos, ut ex tuis praeclarissimis actionibus sperare licet, abitum, tui memoriam et famam,
70656. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] Caesare Matthia, et Rege Ferdinando eligendus, libentissime proponebaris, sparsa prius toto Regno, universali omnium voce, eum te futurum, qui iam flores, ab universis Hungariae statibus, in Palatinum es electus; quo te in honore atque dignitate, utinam longissime sospitem, ac foelicem habeamus. Certe et iam post tuum in coelos, ut ex tuis praeclarissimis actionibus sperare licet, abitum, tui memoriam et famam, etiam suprema posteritas
70657. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] universali omnium voce, eum te futurum, qui iam flores, ab universis Hungariae statibus, in Palatinum es electus; quo te in honore atque dignitate, utinam longissime sospitem, ac foelicem habeamus. Certe et iam post tuum in coelos, ut ex tuis praeclarissimis actionibus sperare licet, abitum, tui memoriam et famam, etiam suprema posteritas superstitem habebit, atque sempiternam. Vobis inquam, hac velut acerra lucubrationum mearum litavi,
70658. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] laboribus fatiscens aetatis meae imbecillitas foveatur. Etsi enim mihi ab initio inchoati huius operis, nulla unquam cuiquam nocendi vel cupiditas, vel cogitatio subrepserit; quin potius ad eas me difficultates animo reflectens, quibus in pertractandis, olim forensibus negotiis, eiusque generis exercitationum tenore observando, mecum ipse nec parum, neque parvo tempore conflictabar, et quod tunc mihi ab aliis adiumenti nomine praestitum voluissem id tantummodo nunc
70659. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] tenore observando, mecum ipse nec parum, neque parvo tempore conflictabar, et quod tunc mihi ab aliis adiumenti nomine praestitum voluissem id tantummodo nunc praestare velim illis, qui ab ipso statim studii istius contentiosi limine, in eadem, quae me remorabar impedimenta, sunt incursuri. Nihilominus tamen, cum saepe multa aliter, accipiant multi, ac dicantur, vel scribantur ab authoribus, et vires humanas, longo intervallo superet facultas omnibus satisfaciendi, si
70660. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] corruptae, ipsae sunt improbandae, non ut evitarem, quis enim posset prohibere tantam libertatem? Neque ut declinarem, ita enim sunt curiosae neque tam ad intelligendum, quam ad aliquid semper et ubique censendum sagaces, ut ille tantum in illas non impingat, qui nihil agat, nihil dicat, nihil scribat. Sed ut esset, unde scrupulum caperent, si quem unquam capiunt iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri
70661. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] caperent, si quem unquam capiunt iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri istius, id est, ab eorum nominibus, quibus illum devotum esse volui, sum auspicatus; ut prius in illa sive casuri incurrant, sive reiiciendi impingant, vel pro ea, quam illis debent reverentia pronitatem ad carpendum, a prima statim operis istius lectione coërceant. Accipietis itaque Magni, non mei tantum, sed et
70662. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] sed et magnorum Patroni, laborem hunc meum, a conatu certe meo magnum, longum a tempore, tantum vero ex suo valore, quantum esse calculo vestro, cui ex toto subiectus est, volueritis: et spero ea voluntate atque vultu accipietis, quibus in omnes estis benignissimi: neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis, et
70663. Kitonić, Ivan. Directio Methodica processus... [Paragraph | SubSect | Section] toto subiectus est, volueritis:
et spero ea voluntate atque vultu accipietis, quibus in omnes estis
benignissimi: neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus
vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et
in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis, et patrocinium, quod
bonis omnibus, non tantum paratum habetis, sed et obvium, neque mihi; neque huic
meo partui denegabitis:
et spero ea voluntate atque vultu accipietis, quibus in omnes estis
benignissimi: neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus
vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et
in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis, et patrocinium, quod
bonis omnibus, non tantum paratum habetis, sed et obvium, neque mihi; neque huic
meo partui denegabitis:
obsequentissimus, retuleritis, et patrocinium, quod
bonis omnibus, non tantum paratum habetis, sed et obvium, neque mihi; neque huic
meo partui denegabitis:
AD TYRONES
Memoriae proditum legimus. Cum Servius Sulpitius, Quintum Mutium, de Iure
interrogasset; respondisse, turpe esse patricio, et Nobili viro, Ius in quo
versatur ignorare. Qua reprehensione Sulpitius motus, adeo Iuri operam dedit, ut
merito inter Iurisconsultos, palmam assecutus fuerit. Ioannes Franciscus de
Pavinis, in praefatione Extravagan. D. Ioannis Papae XXII.
respondisse, turpe esse patricio, et Nobili viro, Ius in quo
versatur ignorare. Qua reprehensione Sulpitius motus, adeo Iuri operam dedit, ut
merito inter Iurisconsultos, palmam assecutus fuerit. Ioannes Franciscus de
Pavinis, in praefatione Extravagan. D. Ioannis Papae XXII.
Apud Persas autem pueros Ius a Magistris, sicut alibi Grammaticam, didicisse;
refert Osorius libro 7. de Institutis Regis.
Quidni igitur apud nostrates, quibus omnia in quotidiano
Pavinis, in praefatione Extravagan. D. Ioannis Papae XXII.
Apud Persas autem pueros Ius a Magistris, sicut alibi Grammaticam, didicisse;
refert Osorius libro 7. de Institutis Regis.
Quidni igitur apud nostrates, quibus omnia in quotidiano Iuris strepitu posita
sunt; ilud addiscere debeant?
Ex eoque Quintilianus quoque recte monet, dum inquit: ante omnia futurus Orator,
cui in maxima celebritate, et in media Republica vivendum est: assuescat iam a
Regis.
Quidni igitur apud nostrates, quibus omnia in quotidiano Iuris strepitu posita
sunt; ilud addiscere debeant?
Ex eoque Quintilianus quoque recte monet, dum inquit: ante omnia futurus Orator,
cui in maxima celebritate, et in media Republica vivendum est: assuescat iam a
puero non reformidare homines, neque illa solitaria et veluti umbratili vita
pallescere,
Quidni igitur apud nostrates, quibus omnia in quotidiano Iuris strepitu posita
sunt; ilud addiscere debeant?
Ex eoque Quintilianus quoque recte monet, dum inquit: ante omnia futurus Orator,
cui in maxima celebritate, et in media Republica vivendum est: assuescat iam a
puero non reformidare homines, neque illa solitaria et veluti umbratili vita
pallescere,
96.
Haec / Quam luci publicae et utilitati Damus. / EST ILLA /
QUAE
IN SACRAE CAESAREAE ET REGIAE MAIESTATIS Regia Tabula, ac coram Illustrissimo
quondam Domino, Domino Comite Georgio Thurzo de Bethlen-falva Regni Hungariae
Palatino et Locumtenente Regio, et cetera in Octavis tam Posoniensibus Anno M.
DC.
QUAE
IN SACRAE CAESAREAE ET REGIAE MAIESTATIS Regia Tabula, ac coram Illustrissimo
quondam Domino, Domino Comite Georgio Thurzo de Bethlen-falva Regni Hungariae
Palatino et Locumtenente Regio, et cetera in Octavis tam Posoniensibus Anno M.
DC. X. et M. DC. XII. quam Eperiesiensibus Anno M. DC. XI. Nec non in Iudiciis
Extra-ordinariis, diversis vicibus, in praenotatis annis celebratis observari
potuit. Ex variis quoque signaturis, et
Illustrissimo
quondam Domino, Domino Comite Georgio Thurzo de Bethlen-falva Regni Hungariae
Palatino et Locumtenente Regio, et cetera in Octavis tam Posoniensibus Anno M.
DC. X. et M. DC. XII. quam Eperiesiensibus Anno M. DC. XI. Nec non in Iudiciis
Extra-ordinariis, diversis vicibus, in praenotatis annis celebratis observari
potuit. Ex variis quoque signaturis, et Antiquis observationibus comportata, et
in hunc qui sequitur modum digesta.
Cui
Thurzo de Bethlen-falva Regni Hungariae
Palatino et Locumtenente Regio, et cetera in Octavis tam Posoniensibus Anno M.
DC. X. et M. DC. XII. quam Eperiesiensibus Anno M. DC. XI. Nec non in Iudiciis
Extra-ordinariis, diversis vicibus, in praenotatis annis celebratis observari
potuit. Ex variis quoque signaturis, et Antiquis observationibus comportata, et
in hunc qui sequitur modum digesta.
Cui
ACCEDIT
Geminus Processus
DC. X. et M. DC. XII. quam Eperiesiensibus Anno M. DC. XI. Nec non in Iudiciis
Extra-ordinariis, diversis vicibus, in praenotatis annis celebratis observari
potuit. Ex variis quoque signaturis, et Antiquis observationibus comportata, et
in hunc qui sequitur modum digesta.
Cui
ACCEDIT
Geminus Processus Iudiciarius.
Alter Capite Undecimo, qui sedibus Iudiciariis Comitatuum,
Alter Capite Duodecimo, qui in Foro Spirituali
in hunc qui sequitur modum digesta.
Cui
ACCEDIT
Geminus Processus Iudiciarius.
Alter Capite Undecimo, qui sedibus Iudiciariis Comitatuum,
Alter Capite Duodecimo, qui in Foro Spirituali observari solent.
Alter Capite Undecimo, qui sedibus Iudiciariis Comitatuum,
Alter Capite Duodecimo, qui in Foro Spirituali observari solent.
et magis propria causarum tractatione;
omissisque duobus illis causarum generibus, quae olim apud Romanos rerum
dominos, adeoque Ciceronem ipsum, oratoriae facultatis, et Latinae
eloquentiae facile principem ac parentem, summo in flore fuere; altero
demonstrativo, quo ob res bene gestas laudari solebant; et altero
deliberativo, quo de rebus atque actionibus futuris, inter prudentes
consultatio
quo ob res bene gestas laudari solebant; et altero
deliberativo, quo de rebus atque actionibus futuris, inter prudentes
consultatio fiebat: solum tertium illud genus iudiciale, quod in
disceptatione forensi consistit, et causam in genere consideratam, quatenus
scilicet pro lite et controversia, in foro contentioso sumitur, pro materia
huius instituti nostri accipimus. Quam tamen, si in singulas diducere
deliberativo, quo de rebus atque actionibus futuris, inter prudentes
consultatio fiebat: solum tertium illud genus iudiciale, quod in
disceptatione forensi consistit, et causam in genere consideratam, quatenus
scilicet pro lite et controversia, in foro contentioso sumitur, pro materia
huius instituti nostri accipimus. Quam tamen, si in singulas diducere velis
species; causa materialis, erit omnis ille
consultatio fiebat: solum tertium illud genus iudiciale, quod in
disceptatione forensi consistit, et causam in genere consideratam, quatenus
scilicet pro lite et controversia, in foro contentioso sumitur, pro materia
huius instituti nostri accipimus. Quam tamen, si in singulas diducere velis
species; causa materialis, erit omnis ille actus, quo quis alterum in
persona, rebus, aut bonis offendit. Et
genus iudiciale, quod in
disceptatione forensi consistit, et causam in genere consideratam, quatenus
scilicet pro lite et controversia, in foro contentioso sumitur, pro materia
huius instituti nostri accipimus. Quam tamen, si in singulas diducere velis
species; causa materialis, erit omnis ille actus, quo quis alterum in
persona, rebus, aut bonis offendit. Et hic dupliciter sumitur: proprie
videlicet, dum vere et reipsa talis offensio fit; ut in
scilicet pro lite et controversia, in foro contentioso sumitur, pro materia
huius instituti nostri accipimus. Quam tamen, si in singulas diducere velis
species; causa materialis, erit omnis ille actus, quo quis alterum in
persona, rebus, aut bonis offendit. Et hic dupliciter sumitur: proprie
videlicet, dum vere et reipsa talis offensio fit; ut in omnibus violentiis
generaliter sumptis. Et improprie, dum quis talem actum quidem non exercet,
si in singulas diducere velis
species; causa materialis, erit omnis ille actus, quo quis alterum in
persona, rebus, aut bonis offendit. Et hic dupliciter sumitur: proprie
videlicet, dum vere et reipsa talis offensio fit; ut in omnibus violentiis
generaliter sumptis. Et improprie, dum quis talem actum quidem non exercet,
sed solummodo id, quod alterius est, ipsi denegat, et detinet. Unde
huiusmodi iniuriam faciendo, in ipsum quasi agere videtur: ut
reipsa talis offensio fit; ut in omnibus violentiis
generaliter sumptis. Et improprie, dum quis talem actum quidem non exercet,
sed solummodo id, quod alterius est, ipsi denegat, et detinet. Unde
huiusmodi iniuriam faciendo, in ipsum quasi agere videtur: ut fit in
debitis, mutuis, depositis, commodatis, et bonorum divisionibus, ac
successionibus apud ipsum detentis; vel dum etiam verbo tantum laedit: a
principaliori tamen et frequentiori
violentiis
generaliter sumptis. Et improprie, dum quis talem actum quidem non exercet,
sed solummodo id, quod alterius est, ipsi denegat, et detinet. Unde
huiusmodi iniuriam faciendo, in ipsum quasi agere videtur: ut fit in
debitis, mutuis, depositis, commodatis, et bonorum divisionibus, ac
successionibus apud ipsum detentis; vel dum etiam verbo tantum laedit: a
principaliori tamen et frequentiori significatu, actus nomine nuncupantur.
commodatis, et bonorum divisionibus, ac
successionibus apud ipsum detentis; vel dum etiam verbo tantum laedit: a
principaliori tamen et frequentiori significatu, actus nomine nuncupantur.
Efficiens, erunt partes ipsae; in causam attracta, quae contra ius alterius,
aliquid facit; Actorea, quae ius suum iure et iustitia mediante acquirit;
Formalis, erit lex ipsa, vel scripto aliquo comprehensa, vel antiqua iam
consuetudine recepta, iuxta quam
actio; nimirum ut unicuique quod suum est
reddatur, neminem laedamus, sed cum omnibus iuste et quiete vivamus. Atque
sic modo praemisso sumpta causa, est omne id, sive omnis illa res, propter
quam, vel quod, alter alterum, in litem attrahit: sive sit ius
possessionarium, vel bona immobilia, sive quaelibet res mobilis, aut factum,
vel denique quodlibet dictum. Vel, est
narratio rei patratae, aut
bona cautela, quia occasionem dedit ad talem effectum, seu eventum rei. Unde
si tali casu fortuito nobilis occidat nobilem, homagium nobilis exsolvit. Si
autem nobilis rusticum, tantum rustici homagium deponit, passim. Sic et in
actibus potentiariis nobilis rustici verberati, vel vulnerati homagium
exsolvit.
quod partium est: dum
rei, seu actionis, cur ita gesta et facta sit, altera causam, hoc est,
rationem petit, et altera item
reddit. Ideoque apte iudices nostri, de ipsis, in processu iudiciario,
scribere consueverunt; coram nobis causantibus, etc. Styl.
Verum quia huiusmodi causa, etiam de consuetudine nostra, multipliciter
sumitur: idcirco non abs re ratus sum,
Materiae, seu rei?
Multiplex. Primo, Regalis; et haec tam rerum mobilium quarumlibet, quam
immobilium, sive bonorum ac iurium possessionariorum. Secundo, Personalis.
Et haec, vel Notoria, ut in certis casibus,
Multiplex. Primo, Regalis; et haec tam rerum mobilium quarumlibet, quam
immobilium, sive bonorum ac iurium possessionariorum. Secundo, Personalis.
Et haec, vel Notoria, ut in certis casibus,
tamen) amittuntur. Vel Emendae Capitis, ubi et caput, et
bona redimuntur,
uelit resuscitanda:
sed poena emendae linguae deponitur,
QUAESTIO TERTIA. / Secundo, quotuplex potest esse Causa ex parte
Terminorum, quibus levari solet?
Similiter multiplex: Octavalis, generalium Iudiciorum in duobus locis
celebrari solitorum: Posonii, pro octavo die, festi Beati Lucae
Evangelistae, a Comitatu Liptoviensi usque; ad Dravum: et Eperiensi, pro
octavo die festi Beati Georgii Mart: a dicto comitatu Liptoviensi, qui
pridem, art. 33. anni
1543. ut Dominus Andreas Báthori, cum sibi adiungendis, Causas
Comitatuum Superiorum revidisset: quod tamen non legitur usitatum. Sed si
utrobique; celebrabuntur, tunc Iudiciales etiam in iis, ut et in maioribus
ad certos Comitatus restringi debebunt. Sin vero solum Posonii, prout etiam
de communiore iam consuetudine, et usitatiori stylo, fieri deberet: tunc
simpliciter sonare debebunt, absque ulla Comitatuum
33. anni
1543. ut Dominus Andreas Báthori, cum sibi adiungendis, Causas
Comitatuum Superiorum revidisset: quod tamen non legitur usitatum. Sed si
utrobique; celebrabuntur, tunc Iudiciales etiam in iis, ut et in maioribus
ad certos Comitatus restringi debebunt. Sin vero solum Posonii, prout etiam
de communiore iam consuetudine, et usitatiori stylo, fieri deberet: tunc
simpliciter sonare debebunt, absque ulla Comitatuum restrictione,
praefatum Dominum
Imperatorem et Regem nostrum, generaliter fuerunt prorogatae. Ubi Nota, quod
Causae Tutelarum, non observationis mandatorum, personalis ammonitionis,
divisionis bonorum inter fratres carnales, aut patrueles, in quibus Repulsio
subsecuta fuerit: item Dotum, ac paraphernorum, nec non Appellationum, ex
recepta iam consuetudine, in omnibus terminis, ad instar Causarum
Appellatarum, extra seriem levantur, et adiudicantur: 4. Vlad.
mandatorum, personalis ammonitionis,
divisionis bonorum inter fratres carnales, aut patrueles, in quibus Repulsio
subsecuta fuerit: item Dotum, ac paraphernorum, nec non Appellationum, ex
recepta iam consuetudine, in omnibus terminis, ad instar Causarum
Appellatarum, extra seriem levantur, et adiudicantur: 4. Vlad. art.
16. In Sclavonia autem, bis Octava celebratur, pro octavis diebus
festorum Sancti Iacobi Apostoli, et
fuerit: item Dotum, ac paraphernorum, nec non Appellationum, ex
recepta iam consuetudine, in omnibus terminis, ad instar Causarum
Appellatarum, extra seriem levantur, et adiudicantur: 4. Vlad. art.
16. In Sclavonia autem, bis Octava celebratur, pro octavis diebus
festorum Sancti Iacobi Apostoli, et Epiphaniarum Domini, in Civitate
Zagrabiensi Montis Graecensis dictae Octavae, ab octavo die, praenotatorum
festorum, quo
ad instar Causarum
Appellatarum, extra seriem levantur, et adiudicantur: 4. Vlad. art.
16. In Sclavonia autem, bis Octava celebratur, pro octavis diebus
festorum Sancti Iacobi Apostoli, et Epiphaniarum Domini, in Civitate
Zagrabiensi Montis Graecensis dictae Octavae, ab octavo die, praenotatorum
festorum, quo inchoati solent, si Iuridicus fuerit.
Hic superpondii loco adiiciendum putavi: a multis dubitari, et quaeri
solita sit; idcirco ad id breviter sic respondendum duxi: posteaquam
enim facta praedicta clade Mohachiensi, Regnum Rege orbatum, partim a Ioanne
Rege assumptum, partim autem Divo quondam Ferdinando Imperatori et Regi
delatum, in diversas partes distrahi coeperat; atque tam hinc, quam illinc,
variae violentiae, bonorum occupationes, et reliqua violentiarum genera
patrata fuerant; ad tollenda ea, regnicolae ab anno Domini 1527. usque
ad
ea, regnicolae ab anno Domini 1527. usque
ad annum 1552. suspensis ordinariis Octavalibus Iudiciis,
specialibus tantum, privilegiatis, et brevioribus Constitutionibus per annos
25. usi fuerunt: et etiamnum in omni tumultu, et mutatione Regni consuetum
est facere. Ac tandem ad pacatiora devenientes tempora, praenotato
anno 1552. art. 24. Et sequenti anno 1563. art. similiter 24.
statuerunt: ut deinceps huiusmodi
vero, quos historica magis, quam iuridica delectant, putant id fieri ob
memoriam tantum tam funestae cladis; ut etiam inter dicunda Iura,
ulciscendae illatae sibi iniuriae memores fierent.
Diaetalis, quae solum in terminis Generalis Regni Diaetae discutitur: et
haec ab omnibus partibus Regni, et etiam eidem subiectis Regnis, ad eum
locum, in quo Diaeta celebratur, adferri solet.
Extraordinaria est, quae per admonitionem mota
ulciscendae illatae sibi iniuriae memores fierent.
Diaetalis, quae solum in terminis Generalis Regni Diaetae discutitur: et
haec ab omnibus partibus Regni, et etiam eidem subiectis Regnis, ad eum
locum, in quo Diaeta celebratur, adferri solet.
Extraordinaria est, quae per admonitionem mota coram Illustrissimo Domino
Comite Palatino, veluti speciali
et competenti
et competenti Iudice, inter Suam Maiestatem Regiam Fiscumque suum Regium, ac
dominos regnicolas vertitur:
etiam ventilari consueverit, potissimum autem ubi
publica constitutione, ita conclusum fuerit: veluti art. 35. anni
1601. Estque propria Fisci Suae Maiestatis Regii, super
acquisitione bonorum, deficientium in semine, dominorum duntaxat magnatum,
(et non nobilium.) Vel prosecutione casuum notoriorum, aut alias causarum
articularium, si quam huiusmodi, Regnum aliquando contra aliquem
constituerit. Ubi Nota: quod quaelibet causa,
et contra dominos magnates, olim acquisitae, et adiudicatae fuerunt;
quod pronomen illum (quorumcunque) communiter et indifferenter significat.
Licet nunc iam, a tempore cuiusdam Elisabethae Kolos, solum Iudicio
ordinario, in causam attrahi soleant: quae ex ordine Nobilium existens, in
causa defectus seminis, Nobilis quondam Ioannis Kolos fratris sui, contra
Fiscum Suae Maiestatis Regium, a Iudicio Extraordinario, non tam absoluta,
quam exclusa
fuerunt;
quod pronomen illum (quorumcunque) communiter et indifferenter significat.
Licet nunc iam, a tempore cuiusdam Elisabethae Kolos, solum Iudicio
ordinario, in causam attrahi soleant: quae ex ordine Nobilium existens, in
causa defectus seminis, Nobilis quondam Ioannis Kolos fratris sui, contra
Fiscum Suae Maiestatis Regium, a Iudicio Extraordinario, non tam absoluta,
quam exclusa potius, uti iam dictum est, esse perhibetur: Anno
exclusa potius, uti iam dictum est, esse perhibetur: Anno Domini
1567. feria secunda proxima, post
festum Beatae Luciae Virginis et Martyris, Posonii, sub termino
Generalium Iudiciorum Regni. In quo licet elaboratum sit per Fiscum, ut
iterum in pristinum cursum restituta fuisset: nihil tamen effectum est:
1567. feria secunda proxima, post
festum Beatae Luciae Virginis et Martyris, Posonii, sub termino
Generalium Iudiciorum Regni. In quo licet elaboratum sit per Fiscum, ut
iterum in pristinum cursum restituta fuisset: nihil tamen effectum est:
sive Summaria, quae communiter ad supplicationes partium
Principi porrectas, ex commissione eiusdem, per delegatum aliquem Iudicem,
solum pro illo termino, et loco, quibus praeassumitur, diiudicatur. Unde
perpetuo in illo statu, quo determinantur, permanet; nec datur eidem
ulterior processus. Ideo dicta a perimendo, quod omnia Iuridica remedia, per
eam perimuntur, et mortificantur. Et huius generis sunt omnes causae, super
comissionibus
detentionis, vel productionis Iurium, quibus bona ipsa,
sive per notam infidelitatis, sive per defectum seminis, sive alio
quocunque; titulo, ad se praetenderent pertinere, absque ulterioris
prorogationis confidentia, in ipsa prima instantia, coram suo Iudice, ad
decimum quintum diem, fieri debet: ac quicquid Iudex ipse superinde
decreverit, et pronunciaverit, id citra omnem dilationem, debitae etiam
executioni demandet; contradictione, et
QUAESTIO QUARTA. / Quid Fiscus; et quae sunt propria Causarum Fiscalium,
sive Extraordinariarum dicti Fisci Regii?
Quoniam de Fisco incidit mentio, et multi in eo haesitant, an hoc nomen
certam aliquam personam significet, vel quid aliud: ideo non inconveniens
fuerit, paucis declarare, quidnam rei sit, et unde hoc nomen traductum,
atque a quibus primum usurpatum extiterit. Fiscus
et maiestatem servandam, a Senatu, populoque Romano,
decreta fuit quaedam publica pecunia, quae Fiscus dicebatur, a fiscis, id
est sportulis, quibus utpote maior summa pecuniae recondebatur: ut
Ciceronis 1. actione in Verrem: Reperiebam (inquit) fiscos
complures, cum pecunia Siciliensi. Et Asconius Pedianus, in 2. Verrina.
Similiter et Ausonius, teste Andr. Gail. lib. 1. obs. 20.
Indeque Fiscus,
a fiscis, id
est sportulis, quibus utpote maior summa pecuniae recondebatur: ut
Ciceronis 1. actione in Verrem: Reperiebam (inquit) fiscos
complures, cum pecunia Siciliensi. Et Asconius Pedianus, in 2. Verrina.
Similiter et Ausonius, teste Andr. Gail. lib. 1. obs. 20.
Indeque Fiscus, propria duntaxat Principis, et non alterius pecunia
erat, quam usu capere nemini licebat, longo tempore. Aerarium
sive ut civiles loquuntur, Caducitas, dici solent) vel etiam
aliter qualitercunque per Notam infidelitatis, a quocunque de iure regni,
vel etiam iure mediante ipsi adiudicantur, et
applicantur, Confiscari dicuntur: Causaeque, quibus interdum acquiruntur,
Fiscales appellari consueverunt, quarum propria haec sex sunt: Primo, quod
absque ulla serie possunt in quibuslibet terminis, tam Diaetalibus, quam
Generalium et Brevium Iudiciorum, et extra illos etiam levari et discuti,
singulo tertio quoque die. Secundo, admittuntur in eis inhibitio et
repulsio: licet de Iure Regni,
haec sex sunt: Primo, quod
absque ulla serie possunt in quibuslibet terminis, tam Diaetalibus, quam
Generalium et Brevium Iudiciorum, et extra illos etiam levari et discuti,
singulo tertio quoque die. Secundo, admittuntur in eis inhibitio et
repulsio: licet de Iure Regni,
etiam levari et discuti,
singulo tertio quoque die. Secundo, admittuntur in eis inhibitio et
repulsio: licet de Iure Regni,
terminari deberent, uti iam proxime dictum est in Causa
extraordinaria. Tertio, admittuntur quoque duae prohibitae, una sine onere,
et alia cum onere; prouti deliberatum est super hoc Posonii, anno
1612. in causa Fisci, contra familiam Chorom. et statutum,
sat temporis habuit, ad
disquirenda illa; prout super hoc deliberatum extat, contra Generosam et
Magnificam Dominam Comitissam Annam Mariam Ungnad, Consortem Illustrissimi
Domini Comitis Thomae Erdodi, etc. in causa arcis Szamobor, Feria
secunda post Sanctae Luciae, 1519. Posonii. Et civiles quoque
docent, Fiscum a reo instrumenta petere posse, non solum ad evitandam
ulteriorem prorogationem, sed ad fundandam
post Sanctae Luciae, 1519. Posonii. Et civiles quoque
docent, Fiscum a reo instrumenta petere posse, non solum ad evitandam
ulteriorem prorogationem, sed ad fundandam ipsam contra eum actionem, idque
dicunt singulariter in Fisco actore receptum esse: Andreas Gail. lib.
1. obser. 21. Unde non abs re apud nos quoque universae literae,
et literalia instrumenta, a possessoribus huiusmodi bonorum defectus
vel quippiam contra aliquem probare tenentur: 2.
tit. 39. nisi forte sponte id praeassumpserit. Cui sic volenti,
nulla fit iniuria. Et si aliquando iuramentum praestare deberet, id Director
Causarum, in persona Suae Maiestatis deponere tenebitur: ibidem.
Licet, Iure Quad.
deponere tenebitur: ibidem.
Licet, Iure Quad.
ibidem.
Licet, Iure Quad.
alia privilegiata, pro pauperibus quae Feriis sextis, et
diebus Sabbatinis adiudicatur,
(non existentibus scilicet causis pauperum) quia
sine ea, facile condescendere possent, quasi non suis diebus levatae
exstitissent:
art. 78. anni 1563.
Personalis admonitio:
donatione, causae in facto honoris, recuperatio
bonorum statutorum, occupationes factae sub diaeta, vel tunc alia quaecunque
illata damna:
bonorum statutorum, occupationes factae sub diaeta, vel tunc alia quaecunque
illata damna:
Aliae item extraordinariae, quae alternatim inter has et illas levantur.
QUAESTIO SEXTA. / Quale Privilegium solent habere Pauperes, in
prosecutione dictarum Causarum suarum?
Pauperes, viduae, et orphani, dum causas aliquas habuerint contra aliquos,
aut alii contra ipsos; tunc requirant super paupertate sua, Vicecomites, et
dictarum Causarum suarum?
Pauperes, viduae, et orphani, dum causas aliquas habuerint contra aliquos,
aut alii contra ipsos; tunc requirant super paupertate sua, Vicecomites, et
Iudices Nobilium eius Comitatus, in quo degunt: qui ad requisitionem
eorundem, debent dare ipsis Literas Testimoniales, super praefata paupertate
eorundem, sub fide et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice
confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum
eorundem, debent dare ipsis Literas Testimoniales, super praefata paupertate
eorundem, sub fide et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice
confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum eorum causae servandae fuerint;
in documentum paupertatis suae producant, tam in Curia Regia, quam etiam in
Sedibus Comitatuum: in quibus primo sedis die tantum discutiuntur:
super praefata paupertate
eorundem, sub fide et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice
confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum eorum causae servandae fuerint;
in documentum paupertatis suae producant, tam in Curia Regia, quam etiam in
Sedibus Comitatuum: in quibus primo sedis die tantum discutiuntur:
eorundem, sub fide et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice
confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum eorum causae servandae fuerint;
in documentum paupertatis suae producant, tam in Curia Regia, quam etiam in
Sedibus Comitatuum: in quibus primo sedis die tantum discutiuntur:
et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice
confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum eorum causae servandae fuerint;
in documentum paupertatis suae producant, tam in Curia Regia, quam etiam in
Sedibus Comitatuum: in quibus primo sedis die tantum discutiuntur:
sufficientes, ad prosecutionem causarum
eorundem; licet corporales quoque et mentales affectiones, interdum huc
concurrere soleant: ut quia forte sunt senes, valetudinarii, mente capti,
furiosi, etc. quae omnia in ipsis considerata, magis movent nos, ad
miserandum eis.
QUAESTIO OCTAVA. / Quarto, quotuplex potest esse Causa, ex parte Fori, seu
Iudicum?
ut omnes
causae fiscales, et extraordinariae:
observandum
bonum et aequum. Atque huius iuris, tria potissimum officia numerari solent:
nimirum, honeste
vivere, alterum non laedere, et suum unicuique tribuere: in praefatione
3. Decreti Vlad.
Secundo: Lex in primis triplex est; Naturalis, Humana, et Divina. Quarum
duae priores, dirigunt hominem in ordine ad finem naturalem. Postrema autem,
nimirum, honeste
vivere, alterum non laedere, et suum unicuique tribuere: in praefatione
3. Decreti Vlad.
Secundo: Lex in primis triplex est; Naturalis, Humana, et Divina. Quarum
duae priores, dirigunt hominem in ordine ad finem naturalem. Postrema autem,
in ordine ad finem supernaturalem. Deinde Humana, est duplex: Saecularis,
quae vulgo
non laedere, et suum unicuique tribuere: in praefatione
3. Decreti Vlad.
Secundo: Lex in primis triplex est; Naturalis, Humana, et Divina. Quarum
duae priores, dirigunt hominem in ordine ad finem naturalem. Postrema autem,
in ordine ad finem supernaturalem. Deinde Humana, est duplex: Saecularis,
quae vulgo Civilis dicitur, et spectat ad Ius Gentium, et Civile maxime;
statuiturque a potestate
3. Decreti Vlad.
Secundo: Lex in primis triplex est; Naturalis, Humana, et Divina. Quarum
duae priores, dirigunt hominem in ordine ad finem naturalem. Postrema autem,
in ordine ad finem supernaturalem. Deinde Humana, est duplex: Saecularis,
quae vulgo Civilis dicitur, et spectat ad Ius Gentium, et Civile maxime;
statuiturque a potestate saeculari, ut Imperatore, Rege, vel alio Principe,
aut
consistat, quando et legem ratio commendat. Ubi nota
primo, ex praemissa consuetudinis definitione, ipsam tunc militare debere,
quando nos lex deficit. Ideoque bene VVerböczi, part. 2. tit. 6.
Consuetudinem in iudiciis observandam (quae nihil aliud est, quam
forma quaedam iudiciaria, ad quam, tanquam terminum ad quem, iudicia
terminari debent, uti supra quaest. 1. in Causa
Formali, dictum est) docet, ex
part. 2. tit. 6.
Consuetudinem in iudiciis observandam (quae nihil aliud est, quam
forma quaedam iudiciaria, ad quam, tanquam terminum ad quem, iudicia
terminari debent, uti supra quaest. 1. in Causa
Formali, dictum est) docet, ex tribus fundamentis ortam esse: nempe,
ex publicis decretis, sive constitutionibus regni, hoc est generalibus
legibus; et ex principum privilegiis, id est, privatis cuiuslibet
cuiuslibet legibus;
ac demum ex iudicum ordinariorum sententiis, saepius ac saepius eodem modo
iteratis et repetitis, ac quasi pro legibus iam usurpatis. Quae omnia, cum
stabilia et perpetuae veritatis esse debent, quamdiu in iudiciis haberi
possunt, tamdiu alia consuetudo admitti non debet, (nisi ipsis per talem
consuetudinem iam derogatum fuerit,) quia sic, et generales leges, et
privilegia, ac iudiciariae sententiae (ad quas, et quae, ut
ferme literis, et literalibus instrumentis, ac
publicarum regni constitutionum ingentibus voluminibus comprehensae, frustra
erunt: suborienturque infinita propemodum absurda et incommoda: neque ullus
omnino, quantus quantus in clypeum assurgat, et quam ingenti turbine hastam
torqueat, omnesque; dies vigiles, et noctes insomnes traducat huiusmodi toto
coelo errantes consuetudines percipere, ac iura et iudicia secundum eas
addiscere poterit. Quamvis
ingenti turbine hastam
torqueat, omnesque; dies vigiles, et noctes insomnes traducat huiusmodi toto
coelo errantes consuetudines percipere, ac iura et iudicia secundum eas
addiscere poterit. Quamvis dictus VVerböczi, in dicto Prologo sui
Tripartiti, cap. 10. tantum indulserit consuetudini, ut paene
quamlibet legem, per eam, non gravate subvertendam existimaverit. Quod non
miror, siquidem ibi aliena potius
et praefixerit, ut facile quilibet advertere potest. Secundo:
exemplum quoque prope affine esse consuetudini, cum scilicet nos deficiunt
lex, et consuetudo, modo praemisso declaratae. Tunc etiam exemplo eorum, qui
vel semel in iudicando maxime idonei visi sunt, uti solemus. Nec quicquam in
tali casu peccamus. Siquidem melior est semper entis alicuius, quam
simpliciter nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam
omnino nullo: ut
exemplum quoque prope affine esse consuetudini, cum scilicet nos deficiunt
lex, et consuetudo, modo praemisso declaratae. Tunc etiam exemplo eorum, qui
vel semel in iudicando maxime idonei visi sunt, uti solemus. Nec quicquam in
tali casu peccamus. Siquidem melior est semper entis alicuius, quam
simpliciter nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam
omnino nullo: ut et Matthias Stephani, in Oeconom: Iuris
sunt, uti solemus. Nec quicquam in
tali casu peccamus. Siquidem melior est semper entis alicuius, quam
simpliciter nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam
omnino nullo: ut et Matthias Stephani, in Oeconom: Iuris
Canonici, dicit: satius esse alterius prudentia, in arduis
deliberationibus uti, quam in ore habere, promptam quidem, sed
inconsideratam et inconsultam in reddendo iure, vel sententia dicenda,
est semper entis alicuius, quam
simpliciter nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam
omnino nullo: ut et Matthias Stephani, in Oeconom: Iuris
Canonici, dicit: satius esse alterius prudentia, in arduis
deliberationibus uti, quam in ore habere, promptam quidem, sed
inconsideratam et inconsultam in reddendo iure, vel sententia dicenda,
responsionem.
Quarto, processus iudiciarius, quem,
nullius conditio: et securius vel rudiore calle inceditur, quam
omnino nullo: ut et Matthias Stephani, in Oeconom: Iuris
Canonici, dicit: satius esse alterius prudentia, in arduis
deliberationibus uti, quam in ore habere, promptam quidem, sed
inconsideratam et inconsultam in reddendo iure, vel sententia dicenda,
responsionem.
Quarto, processus iudiciarius, quem, in eadem 2. part. tit. 6.
omnino nullo: ut et Matthias Stephani, in Oeconom: Iuris
Canonici, dicit: satius esse alterius prudentia, in arduis
deliberationibus uti, quam in ore habere, promptam quidem, sed
inconsideratam et inconsultam in reddendo iure, vel sententia dicenda,
responsionem.
Quarto, processus iudiciarius, quem, in eadem 2. part. tit. 6.
dicit, ex Galliis inductum esse; intelligitur solum de iuridicis
arduis
deliberationibus uti, quam in ore habere, promptam quidem, sed
inconsideratam et inconsultam in reddendo iure, vel sententia dicenda,
responsionem.
Quarto, processus iudiciarius, quem, in eadem 2. part. tit. 6.
dicit, ex Galliis inductum esse; intelligitur solum de iuridicis
terminis, per quos, tanquam certos quosdam gradus, usque ad decisionem litis
proceditur, ut sunt: legitima citatio, solita parium
et ipsi semper militares fuere,
et illum a praedicta
gente, perpetuae militiae addicta, accepere: ita quoque magna ex parte,
militarem esse voluere, ut scilicet, non minus in iudicio, quam bello,
militaris disciplinae studiosi fierent. Vide de Repulsione, tit. 73.
et 74. part. 2. Et hic tandem cessaverunt duo illa gentilia
iudicia, candentis ferri, et ferventis aquae; quibus gens
quo
Sancto Stephano Rex natus est, usque ad annum 1309. quo Carolus
Rex coronatus est, per annos 340. usa est. Ut apparet ex
antiquo quodam libro, intitulato, Ritus explorandae Veritatis, in
dirimendis Controversiis; in Sacrario summi Templi Varadinensis
reperto, et recuso Colosvarini, anno 1550. Iam autem prae
manibus Generosorum Dominorum Francisci Loranth de Inke, et alterius
usque ad annum 1309. quo Carolus
Rex coronatus est, per annos 340. usa est. Ut apparet ex
antiquo quodam libro, intitulato, Ritus explorandae Veritatis, in
dirimendis Controversiis; in Sacrario summi Templi Varadinensis
reperto, et recuso Colosvarini, anno 1550. Iam autem prae
manibus Generosorum Dominorum Francisci Loranth de Inke, et alterius
Francisci Nagy-Mihály de Petrócz, Sacrae
nunquam iniustum, sed naturale aequumque habetur. Quanquam
Valla, lib. 4. Elegan. cap. 48. dicat, ridiculum esse, Ius
Naturale dicere, quia hoc Natura, omnia animalia docuit. Unde et Cicero,
in lib. Offic. de Iure naturali silentium egit: licet
in 2. de Inventione, idem statuerit, quatenus scilicet in
homines tantummodo cadit.
Ius Gentium dicitur, quod ratione publici boni, ad communem
4. Elegan. cap. 48. dicat, ridiculum esse, Ius
Naturale dicere, quia hoc Natura, omnia animalia docuit. Unde et Cicero,
in lib. Offic. de Iure naturali silentium egit: licet
in 2. de Inventione, idem statuerit, quatenus scilicet in
homines tantummodo cadit.
Ius Gentium dicitur, quod ratione publici boni, ad communem usum introductum
est: ut rerum separationes, dominiorum divisiones,
esse, Ius
Naturale dicere, quia hoc Natura, omnia animalia docuit. Unde et Cicero,
in lib. Offic. de Iure naturali silentium egit: licet
in 2. de Inventione, idem statuerit, quatenus scilicet in
homines tantummodo cadit.
Ius Gentium dicitur, quod ratione publici boni, ad communem usum introductum
est: ut rerum separationes, dominiorum divisiones, sedium occupationes,
domorum
dicto Iuri
Naturali.
Ius Civile est, quod quisque populus, vel quaequae civitas, sibi proprium,
divina humanaque causa constituit; hoc est, propter honestatem et iustitiam,
quarum illa homines in hac vita decoros reddit, haec vero in futura etiam
beatos efficit. Dictum quidem Civile a principio, quod Romani rerum domini,
Civitatem Romanam potius incolentes, quam colonias, sive provincias sibi
subiectas, ibi illud
Naturali.
Ius Civile est, quod quisque populus, vel quaequae civitas, sibi proprium,
divina humanaque causa constituit; hoc est, propter honestatem et iustitiam,
quarum illa homines in hac vita decoros reddit, haec vero in futura etiam
beatos efficit. Dictum quidem Civile a principio, quod Romani rerum domini,
Civitatem Romanam potius incolentes, quam colonias, sive provincias sibi
subiectas, ibi illud constituebant; ac exinde etiam in dictas
haec vero in futura etiam
beatos efficit. Dictum quidem Civile a principio, quod Romani rerum domini,
Civitatem Romanam potius incolentes, quam colonias, sive provincias sibi
subiectas, ibi illud constituebant; ac exinde etiam in dictas provincias,
sive colonias derivabant, et deducebant: ob idque absolute positum, proprie,
et per excellentiam, solum pro Romanorum Iure accipi consuevit. Verum
posteaquam tandem ad alias quoque civitates, provincias,
De facto, vel Eo facto: ideo non inutile fuerit ea declarare, quid
significent. Omnia igitur ista, idem significant, et sunt usitatissima
Axiomata, sive Maximae Iuris, denotantes generales quasdam propositiones,
veluti in Syllogismo Maiores esse solent, de statuto aliquo Iure, vel Lege;
ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum Principis tale,
taliter puniatur: vel, qui voluntarium homicidium perpetraverit, capite
plectatur: aut,
de statuto aliquo Iure, vel Lege;
ut verbi gratia: quicunque transgressus fuerit edictum Principis tale,
taliter puniatur: vel, qui voluntarium homicidium perpetraverit, capite
plectatur: aut, qui furatur, suspendatur. Et in hac propositione, non
requiritur ullum ministerium Iudicis constituentis ipsam. Quia iam talis
Lex, Ius, Edictum etc. factum et constitutum est: sed necessarium est, hanc
generalem Legem, alicui per
ex probationibus applicare: ut, verbi gratia; quia
Ioannes, vel Petrus, homicidium commisit, vel furatus est, ergo praescripta
poena puniatur; VVurms. lib. 1. tit. 1. de Verbor. signif. obser. 3.
Aliquando etiam in casibus notoriis, neque tali declaratione opus
est: sed de plano et de simplici, executio fieri debet; ut apud nos in
violatione Sedis Iudiciariae fieri solet.
poena puniatur; VVurms. lib. 1. tit. 1. de Verbor. signif. obser. 3.
Aliquando etiam in casibus notoriis, neque tali declaratione opus
est: sed de plano et de simplici, executio fieri debet; ut apud nos in
violatione Sedis Iudiciariae fieri solet.
QUAESTIO UNDECIMA. / Quomodo differunt haec tria Iura?
Si haec tria Iuris Genera bene considerentur,
id tamen potius singulorum specie, sive naturae
vi, quam aliqua ordinatione, inter ipsa evenire solet. Et ideo inter illa,
nulla huiusmodi praelationis, vel subiectionis vicissitudo, proprie dici
potest. Sed etsi aliquando (ut in Fabulis, sive apologis AEsopi, aliorumque
fit) loqui, et inter se ordinem aliquem politicum habere ac servare
dicantur; id totum fictitie tantum, et similitudinarie ab hominum politia
fingi, dicique consuevit, et non
AEsopi, aliorumque
fit) loqui, et inter se ordinem aliquem politicum habere ac servare
dicantur; id totum fictitie tantum, et similitudinarie ab hominum politia
fingi, dicique consuevit, et non proprie, ac re ipsa. Et quidem in apibus,
mira est huiusmodi Naturae vis, et harmonia: inter quas, certus omnino ordo,
et modus, principatusque praerogativa, in omnibus earundem actionibus
observari perspicitur: ut patet ex Georgicis Virgilianis, lib.
similitudinarie ab hominum politia
fingi, dicique consuevit, et non proprie, ac re ipsa. Et quidem in apibus,
mira est huiusmodi Naturae vis, et harmonia: inter quas, certus omnino ordo,
et modus, principatusque praerogativa, in omnibus earundem actionibus
observari perspicitur: ut patet ex Georgicis Virgilianis, lib.
4. sic et in formicis, industria victus comparandi mirifica cernitur.
Ius vero Naturae, erit universalissimum et
huiusmodi Naturae vis, et harmonia: inter quas, certus omnino ordo,
et modus, principatusque praerogativa, in omnibus earundem actionibus
observari perspicitur: ut patet ex Georgicis Virgilianis, lib.
4. sic et in formicis, industria victus comparandi mirifica cernitur.
Ius vero Naturae, erit universalissimum et communissimum, non solum
hominibus, sed etiam brutis animantibus. Siquidem sicuti inter homines,
naturae instinctu, viri
Ius nostrum
spectare videtur?
Quanquam ratione occupationis, dum scilicet primi Hungari, sive
aborigines eorum, in primisque Atila, ab anno Christi 401.
regnans per annos 44 ac post mortem ipsius, septem
Capitanei, Arpad, Szabólch, Kund, Lehel, VVerbőlch, Gyula, et Urs, per
annos 556. hoc
3. ad finem.
QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quod est Ius Divinum: undeque constat, ac
dicitur?
Ius Divinum est, quod a Deo in Veteri Testamento, per Moysen Israëlitico
populo; et in Novo, per Christum, omnibus hominibus ad salutem, revelatum et
promulgatum est. Quod vero tam ex hoc, necessaria sequela; quam ex Iure
Civili, bona ratione, ad
QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quod est Ius Divinum: undeque constat, ac
dicitur?
Ius Divinum est, quod a Deo in Veteri Testamento, per Moysen Israëlitico
populo; et in Novo, per Christum, omnibus hominibus ad salutem, revelatum et
promulgatum est. Quod vero tam ex hoc, necessaria sequela; quam ex Iure
Civili, bona ratione, ad decidendas causas deducitur, a potestate
Ecclesiastica, ut Papa,
autoritate Domini Gregorii Papae XIII.
diligenter revisum et expurgatum, apud omnes Christi fideles, ita sartum et
tectum manere debet.
Licet Legistae, considerantes in dicto Gratiani Decreto, quatuor
autoritates: primam, ex praenotatis dictis Sanctorum Patrum; secundam,
ipsius Gratiani autoris; tertiam, cuiusdam Paleae, discipuli eiusdem; et
quartam, Iurisperitorum, et Imperatorum
quidem unius illius ex Titanibus, qui
arma contra Deos sumpserunt, sed alterius cuiusdam Principis, hominis utpote
iustissimi, filiam fuisse; quam a patre, vel potius ab astris, Astraeam
nominarunt: eo quod, postquam homines in terris aliena concupiscere, rapere,
et sese mutua caede et sanguine polluere, omnia denique fraude et dolo inter
mortales misceri coepissent, ipsa propter tantae rei indignitatem, ad astra,
hoc est, ad caelos evolasse
uno modo, ex
ipsa natura rei, quod iam dictum est Ius Naturale. Et alio modo, ex quodam
statuto inter homines, quod similiter praemissum est, Ius esse Positivum.
Tertio: differt autem Iustitia, a Iure, et Iurisprudentia, in tribus: I.
Quia Iustitia, est virtus moralis: Ius, eius executivum: et Iurisprudentia,
scientia illius Iuris. II. Iustitia, inter virtutes est summum bonum: Ius,
medium: et Iurisprudentia, infimum.
virtutum species, ad ipsam, propter excellentiam
illius, referantur; omnes aliae virtutes, nomine ipsius comprehenduntur et
continentur. Quemadmodum et apud Hesiodum habetur:
Iustitia in sese virtutes continet omnes.
De qua placet celebre illud dictum, ultimi illius ex antiquissima
Bathoreorum familia, Comitis Stephani de Nyirbáthor dicti, haereditarii olim
Domini in Eched, et alias Iudicis Curiae
Iustitia in sese virtutes continet omnes.
De qua placet celebre illud dictum, ultimi illius ex antiquissima
Bathoreorum familia, Comitis Stephani de Nyirbáthor dicti, haereditarii olim
Domini in Eched, et alias Iudicis Curiae Regiae, subiungere: quo dictitabat,
se, dum adhuc scholas visitasset, bene scivisse, quid sit Iustitia: sed iam
omnino nescire, et an ad caelum, ut antiquitas dicebat,
dicebat,
evolaverit; vel ubinam locorum exularet, ignorare. Adeo enim prudentissimus,
et aequi observantissimus Heros ille, vel amissam omnino, vel pravitate
hominum in tantum iam remissam illam esse, querebatur. De quibus
omnibus, uberius vide Prologum Tripartiti, Gratianum, et Iustinianum, in
principio Operum suorum.
et aequi observantissimus Heros ille, vel amissam omnino, vel pravitate
hominum in tantum iam remissam illam esse, querebatur. De quibus
omnibus, uberius vide Prologum Tripartiti, Gratianum, et Iustinianum, in
principio Operum suorum.
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae autem ex Antiquis Iudiciis, vel omnino
sublata, vel vero
habentur: videlicet, Iudicium Candentis ferri, et Iudicium Ferventis aquae.
Et neque quidem permittuntur amplius fieri, coram tribus testibus, ut antea:
lib. 1. Sancti Ladislai cap. 28. sed solum in sede Episcop:
et Maioribus Praeposituris, ut Posonien: et Nitrien. Colom. lib. 1.
cap. 22. Imo Iure Canonum, omnino prohibentur: 2. quaest.
5. cap. 20. Unde Carolus
20. Unde Carolus Rex, circa annum Domini 1309.
syncerioris Religionis Christianae cultor, huiusmodi Gentilitiae
superstitionis observationem eliminare volens, Novum Iuris processum, quem
nunc observamus, ex Galiis, in Regnum induxit, uti iam Quaest. 9.
dictum est.
Ne tamen horum Iudiciorum omnino ignari videamur, processus eorum talis
fuisse colligitur: quod partes summarie agebant contra se,
/ Quid est Citatio, seu Evocatio?
Est legitima rei per Actorem, vigore Literarum Evocatoriarum alicuius Iudicis
ordinarii, ad aliquod Capitulum, vel Conventum datarum, medio testimonii
eiusdem Capituli, vel Conventus, in cuius processu Reus existit, (vel etiam
Magistri Protonotarii, potissimum in Causis Fiscalibus) ad defensionem
Causae, per Actorem sibi intentatae, in praesentiam competentis sui Iudicis,
cum assignatione legitimi termini,
Literarum Evocatoriarum alicuius Iudicis
ordinarii, ad aliquod Capitulum, vel Conventum datarum, medio testimonii
eiusdem Capituli, vel Conventus, in cuius processu Reus existit, (vel etiam
Magistri Protonotarii, potissimum in Causis Fiscalibus) ad defensionem
Causae, per Actorem sibi intentatae, in praesentiam competentis sui Iudicis,
cum assignatione legitimi termini, et ordinarii loci, vocatio. Quae
circumstantiae, tribus hisce, Persona, Loco,
vel Conventum datarum, medio testimonii
eiusdem Capituli, vel Conventus, in cuius processu Reus existit, (vel etiam
Magistri Protonotarii, potissimum in Causis Fiscalibus) ad defensionem
Causae, per Actorem sibi intentatae, in praesentiam competentis sui Iudicis,
cum assignatione legitimi termini, et ordinarii loci, vocatio. Quae
circumstantiae, tribus hisce, Persona, Loco, et Tempore comprehenduntur,
Ex quibus si una defuerit, Citatio
condescendere debebit. Iure Civili vero, Tempus et Locus omittuntur; sed
solum Personae, Actoris, Rei, et Iudicis, cum actione, seu re, quae petitur,
ac Ius, secundum quod petitio fit, in libellis contineri reperiuntur, iuxta
hoc distichon: Matth. Stephani, lib. 4. cap. 6.
Quis, quid, coram quo, quo Iure petatur, et a quo,
Recte compositus, quisque libellus
ordinarie fit Citatio:
seu Iurati Notarii: quales solent esse apud Dominum
Personalem, et Magistros Protonotarios (ac non privati Dominorum Superiorum
Iudicum Secretarii,) 2. tit. 20. De quibus infra, cap. 6. quaest. 2.
In Regno Sclavoniae etiam, per testimonia Capituli, et homines
Banales, pro Quintodecimo die, decreta:
per testimonia Capituli, et homines
Banales, pro Quintodecimo die, decreta:
In Brevibus, etiam Octavo die,
aliae Insinuationales, aliae Admonitoriae, aliae Introductoriae, et
Reambulatoriae, et reliquae:
sunt specificae tantum: ideo oportet alias genericas, quarum unus et idem in
genere processus fieri debet, subnectere.
QUAESTIO TERTIA. / Quotuplex igitur solet esse in genere Evocatio?
Quadruplex: Insinuationalis, Simplex, Utralis, et Personalis.
Prima igitur Insinuatio, seu Evocatio cum Insinuatione, cuius licet expressa
Definitio nullibi in scripto Iure reperiri potest: prout
TERTIA. / Quotuplex igitur solet esse in genere Evocatio?
Quadruplex: Insinuationalis, Simplex, Utralis, et Personalis.
Prima igitur Insinuatio, seu Evocatio cum Insinuatione, cuius licet expressa
Definitio nullibi in scripto Iure reperiri potest: prout tamen ex signis
quibusdam, et levibus eiusdem descriptionibus, variis in locis colligitur,
est Evocatio illarum causarum, quae brevi termino terminari solent; ut sunt,
omnes Actus
et Personalis.
Prima igitur Insinuatio, seu Evocatio cum Insinuatione, cuius licet expressa
Definitio nullibi in scripto Iure reperiri potest: prout tamen ex signis
quibusdam, et levibus eiusdem descriptionibus, variis in locis colligitur,
est Evocatio illarum causarum, quae brevi termino terminari solent; ut sunt,
omnes Actus potentiarii, etiam in facto Iurium possessionariorum, nondum
tamen Praescriptionis terminos egressi. Item, Damnorum
Iure reperiri potest: prout tamen ex signis
quibusdam, et levibus eiusdem descriptionibus, variis in locis colligitur,
est Evocatio illarum causarum, quae brevi termino terminari solent; ut sunt,
omnes Actus potentiarii, etiam in facto Iurium possessionariorum, nondum
tamen Praescriptionis terminos egressi. Item, Damnorum illationes, aliave
nocumenta et iniuriae,
Dotum, et Rerum paraphernalium, Debitorum, Obligaminum,
Divisionum inter Fratres indivisos fiendarum, et Novorum Iudiciorum per
quemcunque impetrandorum:
indivisos fiendarum, et Novorum Iudiciorum per
quemcunque impetrandorum:
Novorum Iudiciorum per
quemcunque impetrandorum:
Octavis, post factam Evocationem celebrandis,
finaliter terminari debent. Nisi in aliquibus, ac potissimum in facto
Potentiario, Iurium possessionariorum, Iurium, ac Literalium instrumentorum
productio requiratur, quae omnino in secundis Octavis, sed non amplius fieri
debet:
Iurium, ac Literalium instrumentorum
productio requiratur, quae omnino in secundis Octavis, sed non amplius fieri
debet:
ita fieri solitam fuisse, quod per ipsam praescriptus abbreviatus
cursus, sive processus Iuris, cum specifica declaratione fieri debebat,
dirigendo ipsum ad certam aliquam publicam Regni Constitutionem, ut
videre est in Stylo, super Insinuatione de Actibus potentiariis;
quod et modo quoque observatur.
Ubi Nota, I. Quod haec Evocatio cum Insinuatione, loco Trinae Forensis
Proclamationis decreta sit, (praeter modum de
6. Matth. art. 17. declaratum) 1. Vlad. art. 38. Et 2.
eiusdem art. 2.
II. Quod Insinuatio, aliter etiam sumitur; pro eo videlicet, quod est quid
reductivum in memoriam eorum, quae antea acta sunt: ut dum in vetustioribus
causis, nondum tamen praescriptis, priusquam illae resuscitentur, necessario
quasi praemitti debeat, quo In-causam-attractis melius in memoriam
recurrant:
1. Vlad. art. 38. Et 2.
eiusdem art. 2.
II. Quod Insinuatio, aliter etiam sumitur; pro eo videlicet, quod est quid
reductivum in memoriam eorum, quae antea acta sunt: ut dum in vetustioribus
causis, nondum tamen praescriptis, priusquam illae resuscitentur, necessario
quasi praemitti debeat, quo In-causam-attractis melius in memoriam
recurrant:
sumitur; pro eo videlicet, quod est quid
reductivum in memoriam eorum, quae antea acta sunt: ut dum in vetustioribus
causis, nondum tamen praescriptis, priusquam illae resuscitentur, necessario
quasi praemitti debeat, quo In-causam-attractis melius in memoriam
recurrant:
quod est quid
reductivum in memoriam eorum, quae antea acta sunt: ut dum in vetustioribus
causis, nondum tamen praescriptis, priusquam illae resuscitentur, necessario
quasi praemitti debeat, quo In-causam-attractis melius in memoriam
recurrant:
tamen praescriptis, priusquam illae resuscitentur, necessario
quasi praemitti debeat, quo In-causam-attractis melius in memoriam
recurrant:
sucessores condescensio causae fiat
maturius: Stylus.
in Curia Regia, Inhibitio, et Repulsio
(nisi sola Iurium, et Literalium instrumentorum productio, ad secundas
tantum
Octavas) admitti non deberent, potissimum autem in divisione, in qua et
Contradictio,
Regia, Inhibitio, et Repulsio
(nisi sola Iurium, et Literalium instrumentorum productio, ad secundas
tantum
Octavas) admitti non deberent, potissimum autem in divisione, in qua et
Contradictio,
Octavas) admitti non deberent, potissimum autem in divisione, in qua et
Contradictio,
Unde frustra omnino erunt istae Evocationum distinctiones;
omnium processus uniformiter currere debeat.
Ex quo, et Decreto Ladislai Posthumi,
1618. art. 69.
Nec obstat Titulus 77. part. 2. (qui est Articulus 51. ex 1. Decreto
Vlad. desumptus) in quo universaliter in omnibus causis videtur
admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus
processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in
eis,
Vlad. desumptus) in quo universaliter in omnibus causis videtur
admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus
processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in
eis,
sunt,
et ab huiusmodi Iuridicis remediis exclusae, quia alias, et contra naturam
suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino Octavali non terminarentur.
Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in Literis
Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri
admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non daretur;
prout et Quadrip. 2. tit. 14. continet. De quibus vide etiam
quia alias, et contra naturam
suam, et contra dicta Iura Regni, unico termino Octavali non terminarentur.
Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in Literis
Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri
admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non daretur;
prout et Quadrip. 2. tit. 14. continet. De quibus vide etiam
infra, Quaest. 2. cap. 5.
Iura Regni, unico termino Octavali non terminarentur.
Ex quo, non alia de causa Maiores nostri, Inhibitionem etiam in Literis
Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri
admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non daretur;
prout et Quadrip. 2. tit. 14. continet. De quibus vide etiam
infra, Quaest. 2. cap. 5.
Secunda Evocatio, est Simplex, earum
infra, Quaest. 2. cap. 5.
Secunda Evocatio, est Simplex, earum Causarum, quae quatuor terminis
Octavalibus finiri debent; neque eosdem ulla literarum productio, etiam cum
onere in iisdem praeassumenda, excedere debet: 1. Vlad. art. 54. Et 6.
Matth. art. 19. (licet iam modi illi, per quatuor terminos
procedendi, in hoc posteriori loco comprehensi; non sint in usu.) Cuiusmodi
Causae
finiri debent; neque eosdem ulla literarum productio, etiam cum
onere in iisdem praeassumenda, excedere debet: 1. Vlad. art. 54. Et 6.
Matth. art. 19. (licet iam modi illi, per quatuor terminos
procedendi, in hoc posteriori loco comprehensi; non sint in usu.) Cuiusmodi
Causae sunt, quae per admonitionem, vel aliam
praeter dictam iam simplicem Evocationem, aut Statutionem, et Recaptivationem
productio, etiam cum
onere in iisdem praeassumenda, excedere debet: 1. Vlad. art. 54. Et 6.
Matth. art. 19. (licet iam modi illi, per quatuor terminos
procedendi, in hoc posteriori loco comprehensi; non sint in usu.) Cuiusmodi
Causae sunt, quae per admonitionem, vel aliam
praeter dictam iam simplicem Evocationem, aut Statutionem, et Recaptivationem
bonorum, vel etiam Metalem
6.
Matth. art. 4. et 19. Item, 1. Vlad. art. 54. Et haec appellantur
Longus litis processus:
Dicta Simplex ex eo, quod
simpliciter absque; ulla huiusmodi processus declaratione fiat, solum in
genere, secundum leges Regni. Quanquam Quadrip. 3. tit. 106.
has quoque velit, post unam duntaxat Evocationem, in primo statim
Iudiciorum termino, a Iudice ordinario suscipi: ut scilicet Reus statim
respondeat, et causa brevi termino finiatur, debitaeque Executioni,
demandetur; ne Actor tam longo litis processu, toto vitae suae
toto vitae suae curriculo,
iusto Iure suo, cum summa divinae humanaeque Iustitiae offensione, destitui
cogatur.
Tertia Evocatio, est Utralis: ut si quis ad praeassumptam cautionem
expeditoriam, in defensionem alicuius causae, vel ad Literas, vel literalia
instrumenta, apud quempiam forsan habita, aut occultata, qualicunque
Evocatione fuerit vocatus. Talis Evocatio, semper unico termino (ubi
videlicet principalis causa
fuerit) decidi et finiri consuevit:
Citatio Personalis?
Est Rei, per Iudicem ordinarium, ad instantiam Actoris, per ipsum laesi, vel
verbali dehonestatione infamiam inducente, vel verberatione, aut
vulneratione, (vel etiam alterius alicuius sui morte) in et sub terminis
Octavalibus, tam Generalium, quam Brevium Iudiciorum, aut etiam
Diaetalibus Regni, medio solius dicti Scribae, vel Notarii Curiae Regiae,
absque ullis
Octavalibus, tam Generalium, quam Brevium Iudiciorum, aut etiam
Diaetalibus Regni, medio solius dicti Scribae, vel Notarii Curiae Regiae,
absque ullis literis Evocatoriis, in praesentiam sui, personaliter ad
tertium statim diem vocatio. Dicta Personalis, quia Reus, sola
sua in persona, et non per alium citari debet.
Ubi Nota, I. Huiusmodi personalem Citationem fieri solere,
Diaetalibus Regni, medio solius dicti Scribae, vel Notarii Curiae Regiae,
absque ullis literis Evocatoriis, in praesentiam sui, personaliter ad
tertium statim diem vocatio. Dicta Personalis, quia Reus, sola
sua in persona, et non per alium citari debet.
Ubi Nota, I. Huiusmodi personalem Citationem fieri solere, etiam in causis
Bonorum Impignoratorum, in quibus per Actorem personaliter, vel medio
Procuratoris sui, simul et literae
praesentiam sui, personaliter ad
tertium statim diem vocatio. Dicta Personalis, quia Reus, sola
sua in persona, et non per alium citari debet.
Ubi Nota, I. Huiusmodi personalem Citationem fieri solere, etiam in causis
Bonorum Impignoratorum, in quibus per Actorem personaliter, vel medio
Procuratoris sui, simul et literae Impignoratitiae, cum summa Inscriptionis,
sub praedictis terminis, et loco Diaetali, vel Octavali, in conspectu
tertium statim diem vocatio. Dicta Personalis, quia Reus, sola
sua in persona, et non per alium citari debet.
Ubi Nota, I. Huiusmodi personalem Citationem fieri solere, etiam in causis
Bonorum Impignoratorum, in quibus per Actorem personaliter, vel medio
Procuratoris sui, simul et literae Impignoratitiae, cum summa Inscriptionis,
sub praedictis terminis, et loco Diaetali, vel Octavali, in conspectu
Iudicum ordinariorum statim
etiam in causis
Bonorum Impignoratorum, in quibus per Actorem personaliter, vel medio
Procuratoris sui, simul et literae Impignoratitiae, cum summa Inscriptionis,
sub praedictis terminis, et loco Diaetali, vel Octavali, in conspectu
Iudicum ordinariorum statim producuntur. II. Personalem prohibitionem
quoque, ratione indebitae, et potentiariae detentionis Iurium
possessionariorum, sic fieri posse; ubi tam prohibens, quam prohibitus
simul
constituti fuerint:
etiam ad terminum Iudiciorum extraordinariorum extendi et dilatari
potest, propter similem Salvum conductum, in eo quoque necessario
observandum: licet textus Decreti; illum includere non videatur. Quia
fortassis tunc, in tanto usu et consuetudine non fuit, prouti iam coeptus
est haberi, propter frequentiam talium Causarum. Nam inconveniens omnino
esset, si haec praerogativa ipsi adimeretur; cum in omni Iudicio conveniat,
pacem et
includere non videatur. Quia
fortassis tunc, in tanto usu et consuetudine non fuit, prouti iam coeptus
est haberi, propter frequentiam talium Causarum. Nam inconveniens omnino
esset, si haec praerogativa ipsi adimeretur; cum in omni Iudicio conveniat,
pacem et tranquillitatem, honestatemque; quibus homines inter se, quasi
mutua quadam liga colligantur, illibate servare.
qui vel per literas Regales ad Diaetam Regni, vel per publicatam ad Iudicia
Octavalia generalia, et brevia, vel etiam Extraordinaria, uti praemissum
est, immediate vocati, vel aliter interessati in Diaeta, vel Octavis iam
constituti, in personis et rebus penes eos habitis, impediti fuerint:
per literas Regales ad Diaetam Regni, vel per publicatam ad Iudicia
Octavalia generalia, et brevia, vel etiam Extraordinaria, uti praemissum
est, immediate vocati, vel aliter interessati in Diaeta, vel Octavis iam
constituti, in personis et rebus penes eos habitis, impediti fuerint:
licet textus Decreti Tripartiti, citato loco 2. tit. 20.
communiter et indifferenter contineat, hanc Citationem, propter
verbalem dehonestationem, vel facti violentiam, fieri debere: nihilominus
tamen, proprie in Violatione Salvi conductus, solummodo facti
violentia, et non dicti dehonestatio, passim iam intelligi consuevit. Prouti
super hoc, anno 1610. Posonii, in causa Gasparis Palugyai;
contra Magnificum
fieri debere: nihilominus
tamen, proprie in Violatione Salvi conductus, solummodo facti
violentia, et non dicti dehonestatio, passim iam intelligi consuevit. Prouti
super hoc, anno 1610. Posonii, in causa Gasparis Palugyai;
contra Magnificum Dominum Sigismundum Balassa deliberatum est; ubi idem
Dominus Balassa, a Salvi conductus violatione, per verbalem dehonestationem
commissa, contra praetactum Gasparem Palugyai,
per verbalem dehonestationem
commissa, contra praetactum Gasparem Palugyai, absolutus fuit. Et ratio
huius est, quod indignum esse videtur, propter huiusmodi verbalem offensam,
capitis et bonorum poenam statuere. Cum neque in facto honoris, neque in
violatione Sedis Iudiciariae, id observari soleat.
Tertio: sive Citatio fiat statim, sub praedictis terminis, per Scribam
Curiae Regiae; sive postea elapso ipso, per testimonium Capituli, aut
commissa, contra praetactum Gasparem Palugyai, absolutus fuit. Et ratio
huius est, quod indignum esse videtur, propter huiusmodi verbalem offensam,
capitis et bonorum poenam statuere. Cum neque in facto honoris, neque in
violatione Sedis Iudiciariae, id observari soleat.
Tertio: sive Citatio fiat statim, sub praedictis terminis, per Scribam
Curiae Regiae; sive postea elapso ipso, per testimonium Capituli, aut
et aliae quae sub
Diaetis patrantur:
in iis fieri valebat:
SEXTA. / An Inhibitio, et Repulsio, in huiusmodi Causis
personalis Citationis, admitti debeant?
Non levis dissensio est inter multos: aliis negantibus, ideo, quod per istam
Citationem, tales causae privilegientur: ut et In-causam-attracti
personaliter citentur, et tertio statim die respondere cogantur. Imo ibidem
statim in iis, olim iudicium fieri solebat: 6. Vlad. art. 12.
nedum ut ulterius longioribus cautelis Inhibitionis, et
levis dissensio est inter multos: aliis negantibus, ideo, quod per istam
Citationem, tales causae privilegientur: ut et In-causam-attracti
personaliter citentur, et tertio statim die respondere cogantur. Imo ibidem
statim in iis, olim iudicium fieri solebat: 6. Vlad. art. 12.
nedum ut ulterius longioribus cautelis Inhibitionis, et Repulsionis
tempus extrahant, et ad quatuor terminos, vel etiam plures causam prorogent.
Aliis vero
ut ulterius longioribus cautelis Inhibitionis, et Repulsionis
tempus extrahant, et ad quatuor terminos, vel etiam plures causam prorogent.
Aliis vero Affirmantibus, illas omnino admitti debere: prouti et vidi de
facto, in causis Iurium Impignoratitiorum familiae Berényi, contra
Magnificum quondam Dominum Thomam Vizkeleti; et Dominae Evae Rajki, Gasparis
Petendi consortis, ratione possessionis Kőlked, contra Dominos Comites a
Zrinio,
Zrinio, admissas fuisse. Quod potius est praevaricari Leges, et vitiare
easdem ac corrumpere, quam Decreta corrigere, et observare. Quandoquidem
huiusmodi Bona et Iura Impignoratitia, etiam per Evocationem ad Octavas,
statim in primis Octavis, hoc est, in unico termino Octavali, adiudicari
debeant:
potius est praevaricari Leges, et vitiare
easdem ac corrumpere, quam Decreta corrigere, et observare. Quandoquidem
huiusmodi Bona et Iura Impignoratitia, etiam per Evocationem ad Octavas,
statim in primis Octavis, hoc est, in unico termino Octavali, adiudicari
debeant:
bona conscientia refugere deberet: 1. tit.
80. Et nemo sane unquam, praeteritis hoc modo apertis Iuribus
Regni ex paucorum hominum ingenio, Leges ipsas addiscere poterit. Ergo neque
Inhibitio, neque Repulsio in iis (tanto minus autem in hac personali
Citatione) ut prior tenet opinio, admitti deberet. Quod idem in aliis quoque
observari debet, cum ratione huius personalis Citationis,
deberet: 1. tit.
80. Et nemo sane unquam, praeteritis hoc modo apertis Iuribus
Regni ex paucorum hominum ingenio, Leges ipsas addiscere poterit. Ergo neque
Inhibitio, neque Repulsio in iis (tanto minus autem in hac personali
Citatione) ut prior tenet opinio, admitti deberet. Quod idem in aliis quoque
observari debet, cum ratione huius personalis Citationis,
omnes huiusmodi
apertis Iuribus
Regni ex paucorum hominum ingenio, Leges ipsas addiscere poterit. Ergo neque
Inhibitio, neque Repulsio in iis (tanto minus autem in hac personali
Citatione) ut prior tenet opinio, admitti deberet. Quod idem in aliis quoque
observari debet, cum ratione huius personalis Citationis,
omnes huiusmodi causae, sibi similes et conformes sint. Atque ita literae
Adiudicatoriae
observari debet, cum ratione huius personalis Citationis,
omnes huiusmodi causae, sibi similes et conformes sint. Atque ita literae
Adiudicatoriae sententionales, statim in eadem una Octava, Inhibitione,
Contradictione, et Repulsione non obstantibus, extradari deberent, nisi ad
secundas Octavas, productio Literarum differretur, ad quam Prorogatio dari
debet.
Ubi id
Contradictione, et Repulsione non obstantibus, extradari deberent, nisi ad
secundas Octavas, productio Literarum differretur, ad quam Prorogatio dari
debet.
Ubi id etiam Notandum venit: quod si Reus, seu admonitus in huiusmodi causis
Iurium Impignoratitiorum, specifice responderit, se habere literas
Donationales, vel alias, super iis; et non dixerit in genere, Bonum Ius se
habere: tunc non datur illi terminus ad producendum, sed statim
debet.
Ubi id etiam Notandum venit: quod si Reus, seu admonitus in huiusmodi causis
Iurium Impignoratitiorum, specifice responderit, se habere literas
Donationales, vel alias, super iis; et non dixerit in genere, Bonum Ius se
habere: tunc non datur illi terminus ad producendum, sed statim Donationem
ipsam producere debebit, ac iuxta eam Iudicium recipere. Ita iudicatum est
Posonii, anno 1612. in causa Dominae
et non dixerit in genere, Bonum Ius se
habere: tunc non datur illi terminus ad producendum, sed statim Donationem
ipsam producere debebit, ac iuxta eam Iudicium recipere. Ita iudicatum est
Posonii, anno 1612. in causa Dominae Barbarae VVas,
consortis Egregii Andreae Hetei, contra Generosum Nicolaum Orle de
Karva.
QUAESTIO SEPTIMA. / Sed quis est Processus Quinque
quis est Processus Quinque Casuum?
Varius sane, et incertus semper fuisse colligitur. Antiquitus enim, tam
Quinque casus, qui Maioris potentiae esse dicuntur, quam aliae universae
causae, Minoris potentiae nuncupatae, in terminis celebrationis Octavarum,
vel Brevium Iudiciorum, terminari consueverant. Quia tamen Nobiles minores,
per Magnates et potentes molestabantur: idcirco tempore VVladislai Regis,
Anno Domini 1498.
ubicunque Sua Maiestas constituta fuisset; depositis
querelis contra quoscunque per literas Praeceptorias Regiae Maiestatis,
mediantibus literis Exhibitoriis ad Capitulum, vel Conventum, sonantibus ad
certum terminum in eisdem literis, iuxta locorum distantiam praefigendum,
personaliter
ubicunque reperiri potuissent; aut de domibus habitationum suarum, ad
comparendum coram Sua
Maiestate, sine ulteriori procrastinatione. Qui si
personaliter venissent, et se expurgare potuissent; bene quidem: alioquin si
non venissent, vel si venissent, et se expurgare non potuissent; observato
semper Iuris ordine, in sententia capitali, ac amissione cunctorum Iurium
suorum possessionariorum, rerumque et bonorum quorumlibet, condemnati
extitissent: 3. Vlad. art. 8. Et 6. Matth. art. 15. Ac Alberti Regis,
art. 30. simile quid
1563. uti iam et Quaestione 7. cap. 1. dictum est.
Nunc autem vicissim praeteritis, et dicto Statuto VVladislai, et praenotata
Constitutione anni praescripti 1563. uniformiter, tam in
terminis Maiorum, quam etiam Minorum Octavarum, uti et antiquitus solebant,
levantur; cum hac subsumptionis clausula: Quia autem huiusmodi novi
Actus potentiarii, per quoscunque patrati, iuxta contenta
solebant,
levantur; cum hac subsumptionis clausula: Quia autem huiusmodi novi
Actus potentiarii, per quoscunque patrati, iuxta contenta Articulorum,
novarum Constitutionum publicarum (anni 1527. art. 5.) in Curia regia,
per nos caeterosque Iudices regni ordinarios pro Decimo quinto die, diei
Evocationis exhinc fiendae computando, discuti debeant et adiudicari,
etc. Styl. Et non ad 32. diem,
etc. Styl. Et non ad 32. diem, uti Tripartitum habet, 1.
tit. 33. Neque ita sine intermissione, sicut citatus art.
5. anni 1527. continet. Ac quanquam omnes Actus potentiarii in
genere, Citatione per Insinuationem facta moveantur, uti iam annotatum est,
in Quaest.: 3. proxime praecedente; et per expressum continetur,
tit. 71. part. 2. circa medium: nihilominus tamen, cum isti
33. Neque ita sine intermissione, sicut citatus art.
5. anni 1527. continet. Ac quanquam omnes Actus potentiarii in
genere, Citatione per Insinuationem facta moveantur, uti iam annotatum est,
in Quaest.: 3. proxime praecedente; et per expressum continetur,
tit. 71. part. 2. circa medium: nihilominus tamen, cum isti
quoque Quinque casus, communem recipiant inquisitionem, iuxta 1. Vlad.
art. 56.
cum isti
quoque Quinque casus, communem recipiant inquisitionem, iuxta 1. Vlad.
art. 56. ad plures etiam terminos, quam ad unum eosdem extendi
necesse est. Quod idem est, ac si productio Literarum, fieret in secundis
Octavis. De quo vide infra quoque, Quaest. 5. cap. 9. Et Quaest. 17.
cap. 4. Et an in iis Procurator revocari possit; vide
infra, Quaest. 25. cap. 8.
ad unum eosdem extendi
necesse est. Quod idem est, ac si productio Literarum, fieret in secundis
Octavis. De quo vide infra quoque, Quaest. 5. cap. 9. Et Quaest. 17.
cap. 4. Et an in iis Procurator revocari possit; vide
infra, Quaest. 25. cap. 8. ad finem.
infra, Quaest. 25. cap. 8. ad finem.
QUAESTIO OCTAVA. / Quae necessario requiruntur in Citatione, ratione
Actuum potentiariorum?
Primo, hae clausulae; assumptis secum, quae personalem
assumentis interessentiam: Missis et destinatis, quae
mittentis, in
in Citatione, ratione
Actuum potentiariorum?
Primo, hae clausulae; assumptis secum, quae personalem
assumentis interessentiam: Missis et destinatis, quae
mittentis, in casibus contingentibus, domi praesentiam; in deliberatis,
etiam absentiam denotant. Iussio autem et Commissio
ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et
ad) quibus
Actuum potentiariorum?
Primo, hae clausulae; assumptis secum, quae personalem
assumentis interessentiam: Missis et destinatis, quae
mittentis, in casibus contingentibus, domi praesentiam; in deliberatis,
etiam absentiam denotant. Iussio autem et Commissio
ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et
ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam
quae
mittentis, in casibus contingentibus, domi praesentiam; in deliberatis,
etiam absentiam denotant. Iussio autem et Commissio
ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et
ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam ex
commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia
significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet:
autem et Commissio
ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et
ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam ex
commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia
significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet:
absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et
ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam ex
commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia
significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet:
commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia
significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet:
in actione omissis, actio ipsa condescendi solet:
quo violentiae, quarum ratione evocandae sint, in bonis ipsas
concernentibus, patratae sunt, et cum Tutricum officio suorum liberorum
perfunguntur: alias non, sed pro eis Mariti evocantur: 4. Vlad. art.
14. In aliis autem communiter evocantur. II. Quod Evocationes cum
clausula; de consensu et voluntate emanatae, abrogatae sunt: quodque uxores,
matres, filiae, et sorores Nobilium non soleant evocari: 6. Matth.
art. 13. Et
Iudicem pertineat. Quo percepto, vadat ad eundem Iudicem,
vel Magistrum suum Protonotarium, et exponat illi totum causae meritum,
faciatque sibi dari superinde literas Citatorias, sive Evocatorias, ad
Capitulum, vel Conventum, in cuius processu talis citandus existit, et medio
testimonii eiusdem Capituli, vel Conventus, curet ipsum citari: ac deinde
reportata Citationis serie, extrahat exinde literas Relatorias, quas usque
ad terminum eorum
quod Simplicium Evocatoriarum paria,
etiam post terminum evocationi praefixum, hoc est, diem Decimum quintum,
usque ad annualem revolutionem; sine Praeceptoriis quidem: ast post annuam
transactionem, vel ubi Actor, praesertim in Inhibitione, Originalia nondum
extraxerit: non nisi virtute Praeceptoriarum, extradari solent, ut et
stylus continet.
solent, ut et
stylus continet.
QUAESTIO DECIMA. / Quomodo, et unde Citatio seu Evocatio fieri debet?
In genere, Personaliter: si citandus personaliter reperiri poterit: alioquin,
de domo habitationis, seu loco solitae
suae residentiae. Specialiter autem, nolens assumere pecuniam, et remittere
suae residentiae. Specialiter autem, nolens assumere pecuniam, et remittere
pignus, vel levare dotem, quartam, paraphernum, non personaliter, nec de sua
Curia (alioquin Actor, in homagio contra Evocatum convincetur) sed de Iure
possessionario, aut pignoratitiis, si habet; sin minus, etiam de Curia,
citatur,
citatur,
praesentiam habere potest; et
neque in locum residentiae, huiusmodi citandi intromittitur: tunc signata
porta, sive Ianua eiusdem, Cruce, aut alio quopiam notabili signo ibidem
facto, et idem referente dicto testimonio in literis Relatoriis; huiusmodi
Citationi locus dari solet, quia non per citantem, sed per citandum, ac
suos, factum est, quo minus per homines facta fuerit.
Citatio innotescere, vel ad
notitiam nostram devenire potest. Alioqui per alienos, et nihil ad nos
pertinentes, modo praemisso, etiamsi fuerint, consanguinei, facta; nihil
valebit. Locus etiam ad id aptus esse debet: quia in Templo, vel alio sacro
loco, orationi sacro, aut concioni vacando, fieri non
admittitur. Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina
citata fuerat;
nihil
valebit. Locus etiam ad id aptus esse debet: quia in Templo, vel alio sacro
loco, orationi sacro, aut concioni vacando, fieri non
admittitur. Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina
citata fuerat; postea facta exceptione, Citatio condescensa est. Quia sacra
loca potius pro confugio, et asylo, propter sui religionem haberi solent: ut
videre est in Decreti Sancti
Veluti dum Eperiesini, in Ecclesia, quaedam Nobilis Foemina
citata fuerat; postea facta exceptione, Citatio condescensa est. Quia sacra
loca potius pro confugio, et asylo, propter sui religionem haberi solent: ut
videre est in Decreti Sancti Ladislai, lib. 3. cap. 4. et 5.
Item Colomanum, lib. 1. cap. 84. ubi etsi punitur,
leviori tamen poena, quam alias foris. Licet Civiles, et Decius, in
videre est in Decreti Sancti Ladislai, lib. 3. cap. 4. et 5.
Item Colomanum, lib. 1. cap. 84. ubi etsi punitur,
leviori tamen poena, quam alias foris. Licet Civiles, et Decius, in
suo Syntagmate admittant Citationem fieri posse etiam in
Ecclesia: quod est contra Domini sententiam, qui nummularios, et alios
negociatores, e templo eiecit: Lucae 19. et Matth. 21. Sanctus
5.
Item Colomanum, lib. 1. cap. 84. ubi etsi punitur,
leviori tamen poena, quam alias foris. Licet Civiles, et Decius, in
suo Syntagmate admittant Citationem fieri posse etiam in
Ecclesia: quod est contra Domini sententiam, qui nummularios, et alios
negociatores, e templo eiecit: Lucae 19. et Matth. 21. Sanctus
quoque Augustinus, in Regula, dicit: In oratorio, nemo
admittant Citationem fieri posse etiam in
Ecclesia: quod est contra Domini sententiam, qui nummularios, et alios
negociatores, e templo eiecit: Lucae 19. et Matth. 21. Sanctus
quoque Augustinus, in Regula, dicit: In oratorio, nemo
aliquid aliud agat, nisi ad quod factum est, unde et nomen
accepit. De tempore vero, vide infra, Quaest. 12. cap. 4.
fieri posse etiam in
Ecclesia: quod est contra Domini sententiam, qui nummularios, et alios
negociatores, e templo eiecit: Lucae 19. et Matth. 21. Sanctus
quoque Augustinus, in Regula, dicit: In oratorio, nemo
aliquid aliud agat, nisi ad quod factum est, unde et nomen
accepit. De tempore vero, vide infra, Quaest. 12. cap. 4.
non tam ratione personae, quae interim mutari
potest, quam ratione officii, quod perpetuum et immortale esse solet. Et si
Genealogia ultimorum motorum, ad priores deducenda, aut Condescensio causae
ex prioribus motoribus, in ultimos fieri debebit; diligenter eae annotari
debebunt in literis Iudicialibus, ne postea condescendant; ut infra,
Quaest. 5. huius, videre licebit.
quam ratione officii, quod perpetuum et immortale esse solet. Et si
Genealogia ultimorum motorum, ad priores deducenda, aut Condescensio causae
ex prioribus motoribus, in ultimos fieri debebit; diligenter eae annotari
debebunt in literis Iudicialibus, ne postea condescendant; ut infra,
Quaest. 5. huius, videre licebit.
QUAESTIO SECUNDA.
et an ab iis quae(!) Novus processus, sive Iudiciales inchoari possint?
Multi eas quidem vanidas, et nullius amplius usus esse, dicunt: plurimi tamen
distinguentes ipsas, in simplices Depulsorias Actoris, hoc est, Exceptivas,
et Dilatorias: ac deinde in Reales ad meritum actionis Responsionales,
affirmative, vel negative, aut saltem qualificative factas; ex eoque in
sententiam, vel ad
Multi eas quidem vanidas, et nullius amplius usus esse, dicunt: plurimi tamen
distinguentes ipsas, in simplices Depulsorias Actoris, hoc est, Exceptivas,
et Dilatorias: ac deinde in Reales ad meritum actionis Responsionales,
affirmative, vel negative, aut saltem qualificative factas; ex eoque in
sententiam, vel ad celebrandam communem Inquisitionem, vel iuramentalem
despositionem, aut transmittendam
tamen
distinguentes ipsas, in simplices Depulsorias Actoris, hoc est, Exceptivas,
et Dilatorias: ac deinde in Reales ad meritum actionis Responsionales,
affirmative, vel negative, aut saltem qualificative factas; ex eoque in
sententiam, vel ad celebrandam communem Inquisitionem, vel iuramentalem
despositionem, aut transmittendam Appellationem, et alias similes deductas,
sed literis (casu quodam fortassis interveniente) comprehendi neglectas;
sed literis (casu quodam fortassis interveniente) comprehendi neglectas;
omissis illis prioribus, has posteriores non putant reiiciendas: sed cum ab
illis, declarando scilicet ultimam earum sententiam, seu deliberationem, in
quam deductae fuerant; tum vero ab immediato earundem processu, seu causae
statu, admittunt Iudiciales fieri posse. Prouti id in causa quadam Civitatis
Cassoviensis, contra Nobiles quosdam de Szilvás-Vjfalu, in Octavis
reiiciendas: sed cum ab
illis, declarando scilicet ultimam earum sententiam, seu deliberationem, in
quam deductae fuerant; tum vero ab immediato earundem processu, seu causae
statu, admittunt Iudiciales fieri posse. Prouti id in causa quadam Civitatis
Cassoviensis, contra Nobiles quosdam de Szilvás-Vjfalu, in Octavis
Eperiesiensibus, anno 1611. tam in Tabula Suae Maiestatis
Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino
in
quam deductae fuerant; tum vero ab immediato earundem processu, seu causae
statu, admittunt Iudiciales fieri posse. Prouti id in causa quadam Civitatis
Cassoviensis, contra Nobiles quosdam de Szilvás-Vjfalu, in Octavis
Eperiesiensibus, anno 1611. tam in Tabula Suae Maiestatis
Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi
causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in
earundem processu, seu causae
statu, admittunt Iudiciales fieri posse. Prouti id in causa quadam Civitatis
Cassoviensis, contra Nobiles quosdam de Szilvás-Vjfalu, in Octavis
Eperiesiensibus, anno 1611. tam in Tabula Suae Maiestatis
Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi
causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in
praesentiam quondam Domini Locumtenentis; in parte autem,
Cassoviensis, contra Nobiles quosdam de Szilvás-Vjfalu, in Octavis
Eperiesiensibus, anno 1611. tam in Tabula Suae Maiestatis
Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi
causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in
praesentiam quondam Domini Locumtenentis; in parte autem, ratione non
admissae Statutionis, sed factae bonorum statuendorum occupationis, ad
communem exmissa fuerat:
in Octavis
Eperiesiensibus, anno 1611. tam in Tabula Suae Maiestatis
Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi
causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in
praesentiam quondam Domini Locumtenentis; in parte autem, ratione non
admissae Statutionis, sed factae bonorum statuendorum occupationis, ad
communem exmissa fuerat: et tamen nullae Literae authenticae superinde
1611. tam in Tabula Suae Maiestatis
Regia, quam etiam coram Illustri Domino Comite Palatino admissum est: ubi
causa in parte, ratione scilicet commissi homicidii, appellata in
praesentiam quondam Domini Locumtenentis; in parte autem, ratione non
admissae Statutionis, sed factae bonorum statuendorum occupationis, ad
communem exmissa fuerat: et tamen nullae Literae authenticae superinde
extiterant confectae, plus minus a viginti annis. Neque
Literae authenticae superinde
extiterant confectae, plus minus a viginti annis. Neque vero
(inquiunt) conveniret, toties illas repetere, vel allegatione
ipsarum tempus protrahere, aut quod semel iudicatum est, in dubium iterum
vocare, et fidem priori Iudici detrahere, cum per expressum, et nota sit
manus illius, et tenor ac series illarum incorrupta, et per alterum neminem
variata.
In quibus, hoc
semel iudicatum est, in dubium iterum
vocare, et fidem priori Iudici detrahere, cum per expressum, et nota sit
manus illius, et tenor ac series illarum incorrupta, et per alterum neminem
variata.
In quibus, hoc singulariter Notandum venit: quod tempore Petitionis parium
per Reum, Procurator ipsius (A) solemni cum protestatione, praemittere
debeat, se huiusmodi Signaturas, pro repetitis habere velle, et sibi super
iis
An vero ab istis Exceptionibus appellare liceat vide infra, Quaest. 6.
cap. 8. Verumenimvero, consultius foret, semper huiusmodi
Signaturas, in solita forma literarum, ab Iudice excipere, cum de facili
evanescere, ac pro nihilo haberi neque vero pro rato testimonio in
processibus causarum, acceptari consueverint. Quin potius, etsi in iis
aliquando responsio ad
6.
cap. 8. Verumenimvero, consultius foret, semper huiusmodi
Signaturas, in solita forma literarum, ab Iudice excipere, cum de facili
evanescere, ac pro nihilo haberi neque vero pro rato testimonio in
processibus causarum, acceptari consueverint. Quin potius, etsi in iis
aliquando responsio ad meritum causae spectans facta fuerit: nihilominus
tamen, ipsa modo praemisso praeterita, ad primordia regressus fieri, atque
semper huiusmodi
Signaturas, in solita forma literarum, ab Iudice excipere, cum de facili
evanescere, ac pro nihilo haberi neque vero pro rato testimonio in
processibus causarum, acceptari consueverint. Quin potius, etsi in iis
aliquando responsio ad meritum causae spectans facta fuerit: nihilominus
tamen, ipsa modo praemisso praeterita, ad primordia regressus fieri, atque
causa condescendere solet. Ut factum est in causa Szamoboriana
Quin potius, etsi in iis
aliquando responsio ad meritum causae spectans facta fuerit: nihilominus
tamen, ipsa modo praemisso praeterita, ad primordia regressus fieri, atque
causa condescendere solet. Ut factum est in causa Szamoboriana Magnificae
quondam Dom: Comitissae Annae Mariae, Consortis Illustrissimi Domini Comitis
Thomae Erdödi, contra Fiscum, Anno 1591. Et alioquin in
Iudicialibus etiam, de perpetua iam
atque
causa condescendere solet. Ut factum est in causa Szamoboriana Magnificae
quondam Dom: Comitissae Annae Mariae, Consortis Illustrissimi Domini Comitis
Thomae Erdödi, contra Fiscum, Anno 1591. Et alioquin in
Iudicialibus etiam, de perpetua iam consuetudine, semper Literarum, et
nunquam Signaturarum fit mentio: ut dum dicitur; Qui iuxta
continentiam quarundam Literarum etc. Ergo ordinarie huiusmodi
de perpetua iam consuetudine, semper Literarum, et
nunquam Signaturarum fit mentio: ut dum dicitur; Qui iuxta
continentiam quarundam Literarum etc. Ergo ordinarie huiusmodi
signaturae, semper in literarum forma, potius extrahendae sunt.
QUAESTIO TERTIA.
Semperne ab ultimo motore vel Actore, Condescensio causae in Iudicialibus, in
signaturae, semper in literarum forma, potius extrahendae sunt.
QUAESTIO TERTIA.
Semperne ab ultimo motore vel Actore, Condescensio causae in Iudicialibus, in
praesentem Actorem fieri debet?
Regulariter quidem, et de communiori recepta consuetudine, ita fieri debere,
modernorum Iuristarum opinio tenet. Verumenimvero, si etiam aliquando a
signaturae, semper in literarum forma, potius extrahendae sunt.
QUAESTIO TERTIA.
Semperne ab ultimo motore vel Actore, Condescensio causae in Iudicialibus, in
praesentem Actorem fieri debet?
Regulariter quidem, et de communiori recepta consuetudine, ita fieri debere,
modernorum Iuristarum opinio tenet. Verumenimvero, si etiam aliquando a
primo Causae
ad Iuris processum; sed tantum, quantum
ad quandam historicam narrationem, quae vel decoris gratia, vel indicandae
Genealogiae illius familiae ergo, repeti videtur, ad Similitudinem literarum
Fassionalium, et Procuratoriarum, in quibus longa series genealogiae
saepenumero denotari solet. At intermissis
ultimo, vel etiam intermediantibus Actoribus, huiusmodi Condescensio causae,
nihil valet, et
At intermissis
ultimo, vel etiam intermediantibus Actoribus, huiusmodi Condescensio causae,
nihil valet, et Iudiciales etiam ob id condescendere solent. Ita iudicatum
est in Tabula Suae Maiestatis Regia, in Octavis Eperiesiensibus in causa
Dominae Clarae Banfi, contra Stephanum Homonnai, Anno Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae
ultimo, vel etiam intermediantibus Actoribus, huiusmodi Condescensio causae,
nihil valet, et Iudiciales etiam ob id condescendere solent. Ita iudicatum
est in Tabula Suae Maiestatis Regia, in Octavis Eperiesiensibus in causa
Dominae Clarae Banfi, contra Stephanum Homonnai, Anno Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum
ultimo, vel etiam intermediantibus Actoribus, huiusmodi Condescensio causae,
nihil valet, et Iudiciales etiam ob id condescendere solent. Ita iudicatum
est in Tabula Suae Maiestatis Regia, in Octavis Eperiesiensibus in causa
Dominae Clarae Banfi, contra Stephanum Homonnai, Anno Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum
in
Maiestatis Regia, in Octavis Eperiesiensibus in causa
Dominae Clarae Banfi, contra Stephanum Homonnai, Anno Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum
in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non
transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel
alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio
in causa
Dominae Clarae Banfi, contra Stephanum Homonnai, Anno Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum
in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non
transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel
alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio
termino.
Dominae Clarae Banfi, contra Stephanum Homonnai, Anno Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum
in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non
transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel
alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio
termino. Secundo: quod huiusmodi Condescensio
Domini,
1611.
Ubi id etiam Notandum est: primo; quod Causae condescensio ex uno in alterum
in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non
transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel
alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio
termino. Secundo: quod huiusmodi Condescensio causae, vel per obitum ac
decessum priorum
ex uno in alterum
in Iudicialibus, si antea facta fuit in proximiorem personam, et non
transivit in processum (eo quod medio tempore ex hac decesserit vita, vel
alias non erit interessata) potest fieri a primo motore causae, in alio
termino. Secundo: quod huiusmodi Condescensio causae, vel per obitum ac
decessum priorum motorum, via legitimae successionis, ad haeredes; vel per
adeptionem bonorum, via emptionis, aut aliter, qualitercunque
QUAESTIO QUARTA.
Quae sunt Iudiciales Literae, edissere?
Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti
debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et
denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio
Genealogiae, ex eoque condescensio causae, ab ultimo motore, in praesentem
Actorem, atque etiam
QUAESTIO QUARTA.
Quae sunt Iudiciales Literae, edissere?
Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti
debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et
denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio
Genealogiae, ex eoque condescensio causae, ab ultimo motore, in praesentem
Actorem, atque etiam ultimus processus causae, per
Literae, edissere?
Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti
debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et
denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio
Genealogiae, ex eoque condescensio causae, ab ultimo motore, in praesentem
Actorem, atque etiam ultimus processus causae, per Literas superinde editas,
denotari debet.
quo causa verti
debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et
denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio
Genealogiae, ex eoque condescensio causae, ab ultimo motore, in praesentem
Actorem, atque etiam ultimus processus causae, per Literas superinde editas,
denotari debet.
QUAESTIO QUINTA.
condescendere Literae Iudiciales?
Possunt maxime, propter tres praecipue causas: primam; si uti praetactum
immediate est, deductio Genealogiae
motorum causae ab ultimo in praesentem, rite facta non fuerit. Secundam: si
similiter Processus causae ultimus, bene non sit specificatus, neque ob id
novus suum principium bene sumpserit. Tertiam: si Condescensio eiusdem
casuae, ubi potissimum per
bene denotata
non extiterit.
QUAESTIO SEXTA.
Quid proprium est harum Literarum Iudicialium?
Hoc nimirum, quod in omnibus Causis, et earundem processibus; in quibuscunque
insertae fuerint, tempore disputationis, ante omnia alia obiecta, et etiam
quorumlibet onerum depositionem, contra easdem excipere, allegare, et
disputare licet. Quia
non extiterit.
QUAESTIO SEXTA.
Quid proprium est harum Literarum Iudicialium?
Hoc nimirum, quod in omnibus Causis, et earundem processibus; in quibuscunque
insertae fuerint, tempore disputationis, ante omnia alia obiecta, et etiam
quorumlibet onerum depositionem, contra easdem excipere, allegare, et
disputare licet. Quia alias prius deposito onere, vel de aliis
fuerint, tempore disputationis, ante omnia alia obiecta, et etiam
quorumlibet onerum depositionem, contra easdem excipere, allegare, et
disputare licet. Quia alias prius deposito onere, vel de aliis disputando,
arguetur Reus, in eas iam dudum consensisse; nec dabitur ipsi, ad id
ulterior regressus.
QUAESTIO SEPTIMA.
Quid est Proclamatio: et quomodo fit?
est Proclamatio: et quomodo fit?
Est legitima Rei, tempore cuiuslibet termini Octavalis, a Primo die
incipiendo, usque ad Vigesimum nonum, per Iudicis ordinarii Magistrum
Protonotarium, coram quo causa vertitur, foris in atrio Domus Iudiciariae, a
prandio hora secunda palam et publice, primo Quatuor, postea Tribus semper
continuis Iuridicis diebus, ad comparendum, clara voce, facta vocatio. Ubi
Nota: quod post Vigesimum nonum diem
Iuridicis diebus, ad comparendum, clara voce, facta vocatio. Ubi
Nota: quod post Vigesimum nonum diem Proclamatio cessat quia alias (nisi per
Undecim ultimos dies) sententiae, per Nonvenientiam, extradari non possent,
sed in fumum abire deberent.
QUAESTIO OCTAVA.
Quotuplex est Proclamatio?
Triplex. Prima:
Secunda: quae tempore Proclamationis, ad
recipienda Paria, ob non comparitionem Rei, de, et prae foribus Sedis
Iudiciariae pronunciatur; et haec dicitur Proclamatio primae extradatae.
Tertia: quae fit post Parium quidem in Iudicio receptionem, comparente Reo,
vel personaliter. Vel per Procuratorem saltem: sed postea ad respondendum
sese absentante, similiter de, et prae foribus Sedis Iudiciariae; et haec
dicitur Proclamatio secundae
Secunda, Ad non par, extradata. Tertia, Post par, ad nullam
responsionem, Adiudicata.
Ubi Nota: I. Quod sententia Primae Proclamationis, datur extra Sedem, per
Magistrum Protonotarium, facta eiusdem proclamatione, foris in atrio Domus
Iudiciariae: Duarum posteriorum, datur de Sede, ubi et proclamatur, ut iam
dictum est. II. Quod huiusmodi Extradata sententiarum, potissimum in causis
arduis, et quae finalem rerum decisionem contingunt, per
Sedem, per
Magistrum Protonotarium, facta eiusdem proclamatione, foris in atrio Domus
Iudiciariae: Duarum posteriorum, datur de Sede, ubi et proclamatur, ut iam
dictum est. II. Quod huiusmodi Extradata sententiarum, potissimum in causis
arduis, et quae finalem rerum decisionem contingunt, per plures Magistros
Protonotarios subscribi, ac etiam per fenestram clara et intelligibili voce
proclamari debent: 6. Matth. art. 20. Item, 1. Vlad. art. 69.
QUAESTIO NONA.
Quomodo notatur Reus, si tempore Proclamationis non comparuerit?
Semper hac voce (Nemo) addito illi Adverbio numerali, Primo, Secundo,
vel Iterum, Tertio, et Quarto, in primis
Quatuor diebus. In aliis autem sequentibus, semper Tribus tantum diebus.
QUAESTIO DECIMA.
comparuerit?
Semper hac voce (Nemo) addito illi Adverbio numerali, Primo, Secundo,
vel Iterum, Tertio, et Quarto, in primis
Quatuor diebus. In aliis autem sequentibus, semper Tribus tantum diebus.
QUAESTIO DECIMA.
Sed in hac Proclamatione Forensi, quomodo fit Prohibitio, si Reus non
Quatuor diebus. In aliis autem sequentibus, semper Tribus tantum diebus.
QUAESTIO DECIMA.
Sed in hac Proclamatione Forensi, quomodo fit Prohibitio, si Reus non
comparuerit?
Primis tribus diebus, eodem tamen semper die, fit sine onere: Quarto autem,
cum onere, Trium scilicet florenorum. At aliis sequentibus diebus,
onere prohibere
valeant.
QUAESTIO UNDECIMA.
An, et cum quibus Oneribus, omnes tres inhibeantur postea pluribus diebus,
vel in processu?
Duae Priores, eodem die, sine onere: alioquin intra Decem dies, cum consueto
onere, et persolutione pretii Literarum, interim forsan conscriptarum,
Sententionalium (quia, ut vulgus Iuristarum iam loquitur,
loquitur, Pernoctarunt
apud Magistrum Protonotarium) sine Inhibitoriis destrui possunt.
Post Decem dies autem, Literatorie, hoc est, vigore literarum
Inhibitoriarum, per testimonium Capituli, vel Conventus, in cuius processu
scilicet Actor extiterit, vel saltem inventus fuerit, inhiberi consueverunt.
In quibus, licet Reus sententiam conscriptam ad se, recipit: nihilominus
tamen ad primordia regrediendo, Paria Praesentium, et
Post Decem dies autem, Literatorie, hoc est, vigore literarum
Inhibitoriarum, per testimonium Capituli, vel Conventus, in cuius processu
scilicet Actor extiterit, vel saltem inventus fuerit, inhiberi consueverunt.
In quibus, licet Reus sententiam conscriptam ad se, recipit: nihilominus
tamen ad primordia regrediendo, Paria Praesentium, et Iudicialium accipit.
Tertia autem, praemissis modis, neque destrui,
neque ulla ratione inhiberi potest, sed vadit ad Executionem; cui Repulsionis
velamine obviari solet: tum, quia de antiqua consuetudine, id iam tertia
vice amplius facere non admittitur: tum, quia in Petitione parium comparuit;
et ideo comparenti sub eodem termino, Inhibitione uti non permittitur.
cap. 5. Quaest. 1.
(Deponit hodie) Secunda autem, subiungente etiam (Per
totum) tandem eadem secunda Levata, et eodem die, debebit totum
onus deponi, absque ulterioris prorogationis confidentia. Ita iudicatum est,
in causa Andreae Vjfalusi, ratione occupatae cuiusdam sylvae illius in
Comitatu Nitriensi, contra Dominum Episcopum Nitriensem, in Tabula Suae
Maiestatis Regia, Posonii, Anno 1612. Licet tamen opinione
multorum, ex
totum) tandem eadem secunda Levata, et eodem die, debebit totum
onus deponi, absque ulterioris prorogationis confidentia. Ita iudicatum est,
in causa Andreae Vjfalusi, ratione occupatae cuiusdam sylvae illius in
Comitatu Nitriensi, contra Dominum Episcopum Nitriensem, in Tabula Suae
Maiestatis Regia, Posonii, Anno 1612. Licet tamen opinione
multorum, ex eo, quod Inhibens, in literis suis Inhibitoriis, promptum se
die, debebit totum
onus deponi, absque ulterioris prorogationis confidentia. Ita iudicatum est,
in causa Andreae Vjfalusi, ratione occupatae cuiusdam sylvae illius in
Comitatu Nitriensi, contra Dominum Episcopum Nitriensem, in Tabula Suae
Maiestatis Regia, Posonii, Anno 1612. Licet tamen opinione
multorum, ex eo, quod Inhibens, in literis suis Inhibitoriis, promptum se
offerat, et paratum ultro ad tale onus deponendum; statim illud
ratione occupatae cuiusdam sylvae illius in
Comitatu Nitriensi, contra Dominum Episcopum Nitriensem, in Tabula Suae
Maiestatis Regia, Posonii, Anno 1612. Licet tamen opinione
multorum, ex eo, quod Inhibens, in literis suis Inhibitoriis, promptum se
offerat, et paratum ultro ad tale onus deponendum; statim illud deponere
deberet, vel eo magis quidem, quod in Inhibitione Novum Iudicium habeatur,
et illud in primis Octavis, ante
Anno 1612. Licet tamen opinione
multorum, ex eo, quod Inhibens, in literis suis Inhibitoriis, promptum se
offerat, et paratum ultro ad tale onus deponendum; statim illud deponere
deberet, vel eo magis quidem, quod in Inhibitione Novum Iudicium habeatur,
et illud in primis Octavis, ante alias omnes causas levari debeat: 1.
Vlad. art. 52.
Ubi Nota: quod Onus harum sententiarum, facit florenos
ex eo, quod Inhibens, in literis suis Inhibitoriis, promptum se
offerat, et paratum ultro ad tale onus deponendum; statim illud deponere
deberet, vel eo magis quidem, quod in Inhibitione Novum Iudicium habeatur,
et illud in primis Octavis, ante alias omnes causas levari debeat: 1.
Vlad. art. 52.
Ubi Nota: quod Onus harum sententiarum, facit florenos Duodecim: quod idem,
Pretium etiam literarum dici
QUAESTIO PRIMA. / Quid est Parium Petitio?
Est Copiarum actionis, seu ut vulgus Iuristarum loquitur, Praesentium et
Iudicialium, ac reliquarum omnium, si quae in Iudicio contradictorio
producerentur, per Reum ad pleniorem causae, contra se per Actorem
propositae, notitiam, cautelam, et futuram defensionem, de Iure, et
consuetudine Regni, semel tantum admissa legitima postulatio, et
vel quae iuxta
continentias, etc.) denotari debent.
QUAESTIO SECUNDA. / Omniumne productorum in Sede, Paria petuntur?
Non omnium saepenumero, sed tantum dictarum Praesentium et Iudicialium:
aliorum autem, si necesse foret, in hospitio apud Magistrum Protonotarium
videntur. Unde cautus esse debet Reus, ut sic
QUAESTIO SECUNDA. / Omniumne productorum in Sede, Paria petuntur?
Non omnium saepenumero, sed tantum dictarum Praesentium et Iudicialium:
aliorum autem, si necesse foret, in hospitio apud Magistrum Protonotarium
videntur. Unde cautus esse debet Reus, ut sic petat Paria, et inspiciat
productas, quod amplius non sit sibi integrum, eadem vel petere, vel
inspicere.
Ubi
Paria, et inspiciat
productas, quod amplius non sit sibi integrum, eadem vel petere, vel
inspicere.
Ubi Nota: Quod si unus ex Coincausam attractis mortuus fuerit, vel aliter
liti cesserit, ac ob id in ea quoque parte causa in alium superstitem
condescensa extiterit; solum quidem, si voluerit, Par super condescensione
petere poterit, sed reliqui processus paria, ei non dabuntur, quia iam simul
eadem, cum demortuo, vel
productas, quod amplius non sit sibi integrum, eadem vel petere, vel
inspicere.
Ubi Nota: Quod si unus ex Coincausam attractis mortuus fuerit, vel aliter
liti cesserit, ac ob id in ea quoque parte causa in alium superstitem
condescensa extiterit; solum quidem, si voluerit, Par super condescensione
petere poterit, sed reliqui processus paria, ei non dabuntur, quia iam simul
eadem, cum demortuo, vel aliter liti cedente
citato Articulo 56. anni 1550.
QUAESTIO TERTIA. / Anne etiam Privilegiorum dari soleant Paria?
Minime: nisi fortassis in aliqua parte, qua tanquam vicinum, vel commetaneum,
aut etiam fratrem condivisionalem contingere dignoscuntur. Et similiter
neque Paria Parium dantur passim: ut si quis Transmissionem ex Paribus
revideri facere vellet, et
literae, seu
Privilegia, servari soleant; Iuxta Titulum 14. et 17. par. 2.
Tripartiti.
QUAESTIO QUARTA. / Quid in Parium petitione Actor facere debeat: et quid
Reus e contra?
Hoc nimirum, ut quibuscunque Literis, et literalibus instrumentis causalibus,
in asserenda sua Actione, contra Reum uti voluerit, in toto processu; omnium
QUAESTIO QUARTA. / Quid in Parium petitione Actor facere debeat: et quid
Reus e contra?
Hoc nimirum, ut quibuscunque Literis, et literalibus instrumentis causalibus,
in asserenda sua Actione, contra Reum uti voluerit, in toto processu; omnium
Paribus, etiam Procuratoriarum, vel Plenipotentialium, aut Revisionalium,
ipsum admonere debet: ne postea in processu, petitione eorundem, terminum
QUARTA. / Quid in Parium petitione Actor facere debeat: et quid
Reus e contra?
Hoc nimirum, ut quibuscunque Literis, et literalibus instrumentis causalibus,
in asserenda sua Actione, contra Reum uti voluerit, in toto processu; omnium
Paribus, etiam Procuratoriarum, vel Plenipotentialium, aut Revisionalium,
ipsum admonere debet: ne postea in processu, petitione eorundem, terminum
frustra praetermittere cogatur, aut etiam ab Actione
et literalibus instrumentis causalibus,
in asserenda sua Actione, contra Reum uti voluerit, in toto processu; omnium
Paribus, etiam Procuratoriarum, vel Plenipotentialium, aut Revisionalium,
ipsum admonere debet: ne postea in processu, petitione eorundem, terminum
frustra praetermittere cogatur, aut etiam ab Actione repellatur.
Reus vero, ut saltem effugere possit, non petit Paria talium omnium
Literarum, nisi omnes producantur per Actorem,
praetermittere cogatur, aut etiam ab Actione repellatur.
Reus vero, ut saltem effugere possit, non petit Paria talium omnium
Literarum, nisi omnes producantur per Actorem, et admoneatur per eundem, ad
recipienda illa. In quibus omnibus, unum hoc, primo statim intuitu
considerandum est, an tales Literae, legitime emanatae fuisse dignoscentur,
discurrendo per omnes necessarias qualitates ipsarum; uti proxime
dictum est 2. tit. 14. et
QUAESTIO SEXTA. / Poteritne aliquando ex receptis Paribus Condescensio
eorum fieri?
Poterit, si quando conformiter Originalibus non fuerint descripta, et facta
collatione ipsorum in Iudicio contradictorio, coram Iudice, tanta disparitas
apparuerit; potissimum si neque Iudex, negligentia suorum Scribarum, factum
excusaverit; qui tamen statim repetitis illis ad se, talem errorem
corrigere, vel defectum
qui tamen statim repetitis illis ad se, talem errorem
corrigere, vel defectum supplere consuevit. Quod et licet eidem facere, si
ex inadvertentia factum praetenditur:
1566.
QUAESTIO SEPTIMA. / Quid tandem receptis Paribus Reus facere debebit?
Debebit iam incipere se defendere. Ac Primo quidem, per aliquam Exceptionem,
ex aliquo defectu, loci, temporis, et personae, in ipsis repertam. Tum
extrinsecus adveniente inconveniente simili incompetentiae; vel omnino,
depellendo a se Actorem per Condescensionem causae; vel
quousque licebit
/ Quid est; et quotuplex Exceptio.
Est per Reum elicita, ex defectu alicuius necessariae ad Causam
Circumstantiae, potissimum autem loci; temporis, et personae; ac priusquam
ad meritum causae respondeat, contra Actorem in defensionem sui, facta
obiectio. Et communiter Duplex dici solet: alia Simplex tantum; propter quam
Causa condescendit solum. Et alia Peremptoria: quae Causam perimit, hoc est,
ita destruit et subvertit, ut amplius
condescendit solum. Et alia Peremptoria: quae Causam perimit, hoc est,
ita destruit et subvertit, ut amplius resuscitari nequeat. Vel etiam
Triplex: Condescensionis, Prorogationis, et Destructionis causae: ut videre
licebit in sequentibus.
QUAESTIO NONA. / Quae ergo potissimum in Literis Evocatoriis, et earundem
Relatoriis consideranda erunt: quomodove contra illas Excipiendum.
Vel etiam
Triplex: Condescensionis, Prorogationis, et Destructionis causae: ut videre
licebit in sequentibus.
QUAESTIO NONA. / Quae ergo potissimum in Literis Evocatoriis, et earundem
Relatoriis consideranda erunt: quomodove contra illas Excipiendum.
Haec Quinque: Primum; Actionis expositio, ibi: Qualiter circa, etc.
Secundum: Actionis
Evocatoriis, et earundem
Relatoriis consideranda erunt: quomodove contra illas Excipiendum.
Haec Quinque: Primum; Actionis expositio, ibi: Qualiter circa, etc.
Secundum: Actionis conclusio, in qua declaratur, quo Iure, et quo
modo, Actor contra Reum, procedere velit; quod sub diversis Formulis fieri
solet. Unde Reus forsan excipere poterit, se neque tali Iure, neque
praetenso modo Iuri stare illi debere. Tertium:
Quartum: Certificatio ad comparendum, ibi:
Certificando nihilominus, etc. Quintum: Citationis Relatio,
ibi: Quomodo ipse, etc.
In quibus (!) omnibus, in primis ordine retrogrado
procedendum erit; incipiendo ab ultimo, ad proximius semper progrediendo quia
respondendo statim ad Actionem, videbitur in reliqua omnia
Certificatio ad comparendum, ibi:
Certificando nihilominus, etc. Quintum: Citationis Relatio,
ibi: Quomodo ipse, etc.
In quibus (!) omnibus, in primis ordine retrogrado
procedendum erit; incipiendo ab ultimo, ad proximius semper progrediendo quia
respondendo statim ad Actionem, videbitur in reliqua omnia consensisse, nec
In quibus (!) omnibus, in primis ordine retrogrado
procedendum erit; incipiendo ab ultimo, ad proximius semper progrediendo quia
respondendo statim ad Actionem, videbitur in reliqua omnia consensisse, nec
dabitur ei ad illa regressus. Deinde saepius iam dicta Requisita, hoc est,
Temporis, Loci, et Personarum circumstantiae, sive solennitates, per quas
Citatio facta est, in praedictis omnibus
ad Actionem, videbitur in reliqua omnia consensisse, nec
dabitur ei ad illa regressus. Deinde saepius iam dicta Requisita, hoc est,
Temporis, Loci, et Personarum circumstantiae, sive solennitates, per quas
Citatio facta est, in praedictis omnibus punctis, diligenter considerandae
sunt, an scilicet tales fuerint, quales fieri debeant. Tandem, haec ipsa
puncta quoque videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit
aliquod. Postremo,
circumstantiae, sive solennitates, per quas
Citatio facta est, in praedictis omnibus punctis, diligenter considerandae
sunt, an scilicet tales fuerint, quales fieri debeant. Tandem, haec ipsa
puncta quoque videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit
aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet
sibi congruant, et sint conformia, vel a se dissentiant, ita ut in Actione
aliud dicatur, in commissione aliud
haec ipsa
puncta quoque videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit
aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet
sibi congruant, et sint conformia, vel a se dissentiant, ita ut in Actione
aliud dicatur, in commissione aliud committatur, vel nihil; et in Citationis
Relatione aliud referatur, propter quam difformitatem, sive disparitatem,
vel Citatio et eius Relatio, vel Commissio, vel autem Actio
videnda, an expresse in iis habeantur, vel vero omissum sit
aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet
sibi congruant, et sint conformia, vel a se dissentiant, ita ut in Actione
aliud dicatur, in commissione aliud committatur, vel nihil; et in Citationis
Relatione aliud referatur, propter quam difformitatem, sive disparitatem,
vel Citatio et eius Relatio, vel Commissio, vel autem Actio condescendi
debebit: vel si
omissum sit
aliquod. Postremo, licebit etiam illa inter se invicem conferre, an scilicet
sibi congruant, et sint conformia, vel a se dissentiant, ita ut in Actione
aliud dicatur, in commissione aliud committatur, vel nihil; et in Citationis
Relatione aliud referatur, propter quam difformitatem, sive disparitatem,
vel Citatio et eius Relatio, vel Commissio, vel autem Actio condescendi
debebit: vel si quid aliud reperire licebit, quod ad
aliud reperire licebit, quod ad Condescensionem Causae
facere videbitur.
QUAESTIO DECIMA. / Quid est Condescensio Causae?
Est simplex solummodo in priorem statum Regressio, nihil plane alterutri
partium adiudicando, vel abiudicando. Licet viderim in quadam Causa
contrarium; quae ob huiusmodi absurdum fundamentum, in hodiernum usque diem,
finem sortiri non potest. Quod
QUAESTIO DECIMA. / Quid est Condescensio Causae?
Est simplex solummodo in priorem statum Regressio, nihil plane alterutri
partium adiudicando, vel abiudicando. Licet viderim in quadam Causa
contrarium; quae ob huiusmodi absurdum fundamentum, in hodiernum usque diem,
finem sortiri non potest. Quod nulla ratione est admittendum. Quia Dato uno
absurdo, illico mille sequi necesse est. Et potest iterum
est Condescensio Causae?
Est simplex solummodo in priorem statum Regressio, nihil plane alterutri
partium adiudicando, vel abiudicando. Licet viderim in quadam Causa
contrarium; quae ob huiusmodi absurdum fundamentum, in hodiernum usque diem,
finem sortiri non potest. Quod nulla ratione est admittendum. Quia Dato uno
absurdo, illico mille sequi necesse est. Et potest iterum per Novam
Citationem, causa per Actorem resuscitari: cum hac tamen
Quia Dato uno
absurdo, illico mille sequi necesse est. Et potest iterum per Novam
Citationem, causa per Actorem resuscitari: cum hac tamen Cautela, ut Literas
superinde Testimoniales extrahat, ne binaria Citatione, in eadem causa;
calumniose procedere arguatur passim.
QUAESTIO UNDECIMA. / Estne eadem, Depositio causae, cum praedicta
QUAESTIO UNDECIMA. / Estne eadem, Depositio causae, cum praedicta
Condescensione?
Non. Quia Condescensio, est per Iudiciariam deliberationem, ex aliqua
obiectione in processu per Reum facta, Causae annihilatio, absque ullo onere
plane:
per Reum facta, Causae annihilatio, absque ullo onere
plane:
Causae cessio; cum solito
onere Sex florenorum in duabus Iudiciariis, et tertia adversae (prae manibus
Iudiciariis relinquenda) partibus, ne propterea poenam indebitae Actionis
subeat: Ibidem. Et debet fieri in prima instantia, antequam
uberior Processus, vel Attestatio, aut Literarum de more Iudicii aliqua
comprobatio, sive Productio fiat:
multum
processum, communis attestationis reportationem, literarum et literalium
instrumentorum productionem, solummodo ante pronuntiationem definitivae
sententiae describitur. Quia iam usus et consuetudo litigantium, magis in
posteriorem hanc generali Decreto constitutam, inclinavit.
Ubi Nota: I. Quod Literae Evocatoriae soleant deponi, Sex Marcis levis
ponderis, totidem Florenos auri facientibus, in Curia: ast in Comitatu,
iam usus et consuetudo litigantium, magis in
posteriorem hanc generali Decreto constitutam, inclinavit.
Ubi Nota: I. Quod Literae Evocatoriae soleant deponi, Sex Marcis levis
ponderis, totidem Florenos auri facientibus, in Curia: ast in Comitatu,
Tribus tantum florenis: Stylus. II. Quod huiusmodi Depositio
causae, post receptum prius aliquod onus, seu Birsagium, non venientiae
videlicet, vel Repulsionis, aut Revocationis
consuetudo litigantium, magis in
posteriorem hanc generali Decreto constitutam, inclinavit.
Ubi Nota: I. Quod Literae Evocatoriae soleant deponi, Sex Marcis levis
ponderis, totidem Florenos auri facientibus, in Curia: ast in Comitatu,
Tribus tantum florenis: Stylus. II. Quod huiusmodi Depositio
causae, post receptum prius aliquod onus, seu Birsagium, non venientiae
videlicet, vel Repulsionis, aut Revocationis procuratoriae
Tribus tantum florenis: Stylus. II. Quod huiusmodi Depositio
causae, post receptum prius aliquod onus, seu Birsagium, non venientiae
videlicet, vel Repulsionis, aut Revocationis procuratoriae responsionis in
eadem causa, postea fieri nequit, etiam ante latam et pronuntiatam
sententiam:
tempore Iudiciis: Stylus.
QUAESTIO DUODECIMA. / Ex quibus causis fieri solet praedicta Condescensio?
Ex Duabus praecipue: Prima; si Tempus, Locus, et Persona in tali causa non
fuerint bene specificata, vel prorsus omissa 2. tit. 26.
Secunda: ex Incompetentia Iudicis, Loci seu fori, et Termini, atque
etiam Actoris, passim. His addi potest dies Festus, qui et Decretalis
et
sequentibus. Item, 15. quaest. 4. per totum: quam etiam Decretis
Regni, prohibentur; uti patuit ex proxime citato loco. II. Quod hoc Decretum
S. Ladislai, de aliis pluribus Festis etiam intelligi debet. Quae etsi in eo
non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero
tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum
postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non
intelligi debet. Quae etsi in eo
non enumerentur, eo quod, vel posterius ab Ecclesia statuta sunt, vel vero
tunc pro talibus Decretalibus diebus, non fuerunt observata: tamen cum
postea usus. Non celebrationis Iudiciorum, in ea quoque derivatus sit, non
incommode per continuum et realem usum huc referri possunt: 2. tit. 2.
Talia autem Festa sunt: Circumcisionis Domini, Conversionis S. Pauli,
S. Matthiae Apostoli, S. Gregorii Papae,
Maior hebdomada, ex singulari devotione.
Sic olim apud Romanos Fasti dies erant, quibus sine piaculo, Praetoribus
licebat Tria verba fari, scilicet, Do, Dico, Addico; quando
debitorem tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet
potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam apud nos: 3. tit.
38. Et infra, quaest. 27. cap. 9. Et Nefasti, quibus non licebat.
De quibus Ovidius, 1.
non posse:
quanto magis, iam qui contra conscientiam praevaricatur legem, id facere
deberet? Unde et Caius Flavius Scriba AEdilis Curulis, ante natum Christum,
Anno 303. huiusmodi Fastos dies, circa forum in Albo
proposuerat, ut quando Lege agi posset, sciretur: Livius. Quod
iam apud nos, non est necessarium, quia tales Festi dies, qui et Decretales
iam dicti sunt, ex annuo Calendario, et proxime citato Decreto
DECIMA TERTIA. / Quid est huiusmodi Incompetentia?
Est privatio, seu carentia legitimae Iurisdictionis, et autoritatis: propter
quam, vel Actor, ab actione; vel Iudex, ab adiudicatione; vel vero Tempus,
et Locus, in quibus
fieri debere quid praetendebitur, a prosecutione ipsius, amoventur.
QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quomodo differunt
Circumstantiarum, Loci, Temporis, et Personae.
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae Incompetentia ex his videtur primo
proponenda?
In primis Iudicis, seu contra Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo
iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec
poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait
par. 6.
et Personae.
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae Incompetentia ex his videtur primo
proponenda?
In primis Iudicis, seu contra Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo
iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec
poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait
par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quae Incompetentia ex his videtur primo
proponenda?
In primis Iudicis, seu contra Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo
iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec
poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait
par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper ante omnia,
solemnem Protestationem praemittere debes, ne non
Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo
iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec
poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait
par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper ante omnia,
solemnem Protestationem praemittere debes, ne non protestando, in omnes de
plano et de simplici consensisse videaris; sed ut liceat tibi de omnibus,
suo loco, et tempore, singillatim
nec
poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait
par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper ante omnia,
solemnem Protestationem praemittere debes, ne non protestando, in omnes de
plano et de simplici consensisse videaris; sed ut liceat tibi de omnibus,
suo loco, et tempore, singillatim disputare et excipere, si necesse foret.
disputare et excipere, si necesse foret.
QUAESTIO DECIMA SEXTA. / Potestne aliquando aliqua Depositio; vel variatio
aliquorum verborum fieri per Actorem in Actione, vel Iudicialibus suis?
Potest, ast non simpliciter, sed remanente perfecto orationis sensu, idque
cum onere. Et Paria quoque petenti Reo, Iudicialiter conceduntur. Verum, ubi
Potest, ast non simpliciter, sed remanente perfecto orationis sensu, idque
cum onere. Et Paria quoque petenti Reo, Iudicialiter conceduntur. Verum, ubi
simplex tantum alicuius in causam attracti fit Exmissio ex Actione, vel
Iudicialibus: ea simpliciter sine onere, et paribus concedi solet.
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quibus vero Tempus Causae remorari
prorogari poterit?
Hisce: Partium non admonitione, ut iam praemissum est, Quaest. 4.
Annuali prorogatione Dominorum Praelatorum: 2. tit. 50.
Similiter Pupillorum, ad legitimam usque aetatem, in causis, tempore
pupillaris aetatis eorum, motis:
129.
non viduarum,
passim, iam durante annuo luctus earundem tempore. Absentia eorum, quibus
publica Regni Constitutione, legitima Prorogatio admissa est: nimirum, qui
extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in legationibus
Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum caeteris
proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi
Prorogationibus usi fuerint, in Emenda linguae eo facto
earundem tempore. Absentia eorum, quibus
publica Regni Constitutione, legitima Prorogatio admissa est: nimirum, qui
extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in legationibus
Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum caeteris
proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi
Prorogationibus usi fuerint, in Emenda linguae eo facto convincentur:
2. Matth. art. 6. Et 1. Vlad. art.
in castris, et in servitiis, vel in legationibus
Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum caeteris
proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi
Prorogationibus usi fuerint, in Emenda linguae eo facto convincentur:
2. Matth. art. 6. Et 1. Vlad. art. 71. ubi vide in margine plures
locos.
Similiter etiam aliis Casibus: veluti Aquarum vehementi
tempore, cum caeteris
proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi
Prorogationibus usi fuerint, in Emenda linguae eo facto convincentur:
2. Matth. art. 6. Et 1. Vlad. art. 71. ubi vide in margine plures
locos.
Similiter etiam aliis Casibus: veluti Aquarum vehementi inundatione,
aegritudine valida, infirmante equo, et alium emere non valente,
interdum alicuius domestica. Quia captivi pro mortuis
reputantur. De Captivitate autem hostili, vide infra, quaest. 22.
Item tempore
Diaetae, Iudicia, neque in Curia, neque in Sedibus Spiritualibus, neque vero
in Comitatibus celebrantur:
domestica. Quia captivi pro mortuis
reputantur. De Captivitate autem hostili, vide infra, quaest. 22.
Item tempore
Diaetae, Iudicia, neque in Curia, neque in Sedibus Spiritualibus, neque vero
in Comitatibus celebrantur:
reputantur. De Captivitate autem hostili, vide infra, quaest. 22.
Item tempore
Diaetae, Iudicia, neque in Curia, neque in Sedibus Spiritualibus, neque vero
in Comitatibus celebrantur:
leges: eo quod prosequendis
bellis potius, quam tractandis legibus, ductu illius Romani incumbebant. Sic
et Iuvenalis, circa annum Domini 98. post mortem Iulii
Caesaris, Anno 141. exclamat in Legem Iuliam, per quam
Adulteria puniri debebant: Ubi nunc Lex Iulia, dormis?
Postea Aetate, et Serie. Aetate quidem: quod omnes Causae, ex vi publicarum
Constitutionum Regni, juxta suas
vel recens motae, priores et antiquiores
praecedere. Serie autem; ut Causae vel unius generis, inter Causas alterius
generis confuse; vel etiam unius ejusdemque generis anticipative aliae ante
alias non leventur, sed omnes in sua propria serie et ordine, nullo
discrimine Iudicum, vel aliorum quorumvis habito: ac primo quidem majores,
postea minores; hoc est primo loco Causae, factum Bonorum concernentes,
(licet aliqui istum usum non admittant.)
postea minores; hoc est primo loco Causae, factum Bonorum concernentes,
(licet aliqui istum usum non admittant.) Secundo, Quinque Casuum. Et Tertio,
aliorum Actuum potentiariorum, leventur. Atque sic melior est nostra hodie,
in hujusmodi Causarum levatione, observatio, quam olim apud Veteres erat,
qui sortibus ex urna ductis, Causas cognoscebant, ut Budaeus in
Pandectis docet. Unde et illud Virgilianum, Aeneid.
6.
Tertio,
aliorum Actuum potentiariorum, leventur. Atque sic melior est nostra hodie,
in hujusmodi Causarum levatione, observatio, quam olim apud Veteres erat,
qui sortibus ex urna ductis, Causas cognoscebant, ut Budaeus in
Pandectis docet. Unde et illud Virgilianum, Aeneid.
6.
Nec vero hae sine sorte datae, sine vindice sedes.
Aeneid.
6.
Nec vero hae sine sorte datae, sine vindice sedes.
Propter quas Cautelas, Causa non condescendit, sed solum reiicitur, in suam
aetatem et seriem; citato loco. Unde audita statim Proclamatione in Sede, ad
respondendum nimirum; hae duae posteriores, ante alias, obiiciendae erunt.
Ubi Notandum: Quod dictae legitimae Prorogationes, dantur
Nec vero hae sine sorte datae, sine vindice sedes.
Propter quas Cautelas, Causa non condescendit, sed solum reiicitur, in suam
aetatem et seriem; citato loco. Unde audita statim Proclamatione in Sede, ad
respondendum nimirum; hae duae posteriores, ante alias, obiiciendae erunt.
Ubi Notandum: Quod dictae legitimae Prorogationes, dantur solummodo in
Causis, ratione Iurium Possessionariorum, et productionis
aetatem et seriem; citato loco. Unde audita statim Proclamatione in Sede, ad
respondendum nimirum; hae duae posteriores, ante alias, obiiciendae erunt.
Ubi Notandum: Quod dictae legitimae Prorogationes, dantur solummodo in
Causis, ratione Iurium Possessionariorum, et productionis Literarum, ac
literalium instrumentorum; non autem ratione Actuum Potentiariorum, in
quibus productio Literarum subsequi non debet:
erunt.
Ubi Notandum: Quod dictae legitimae Prorogationes, dantur solummodo in
Causis, ratione Iurium Possessionariorum, et productionis Literarum, ac
literalium instrumentorum; non autem ratione Actuum Potentiariorum, in
quibus productio Literarum subsequi non debet:
ac
literalium instrumentorum; non autem ratione Actuum Potentiariorum, in
quibus productio Literarum subsequi non debet:
prorsus destrui solet, amplius
nunquam resuscitanda Actio: et quid Praescriptio?
Duabus hisce: Praescriptione nimirum, et Calumnia; quae communiter iam
vocantur Exceptiones Peremptoriae, a perimendo dictae, quia Causam in qua
incurrunt, perimere, hoc est, prorsus destruere solent. Unde ab aliquibus,
Praescriptio, dicitur Exceptio, proveniens ex lapsu temporis lege definiti,
qua infestatio Actoris submovetur.
Iuxta
quo durante, licet bona aliqua, et retinere, et
reacquirere. Quia possidens aliqua Bona tamdiu quiete et pacifice,
praescribit in illis, id est, plenum ius ea retinendi acquirit sibi; et
alter, qui forsan aliquid Iuris in iis se habere
sperabat, per taciturnitatem prorsus illud amittit. Atque sic, dum aliquis
putat se in alterius Bonis, ratione quorum impetitur ab illo,
praescripsisse,
ius ea retinendi acquirit sibi; et
alter, qui forsan aliquid Iuris in iis se habere
sperabat, per taciturnitatem prorsus illud amittit. Atque sic, dum aliquis
putat se in alterius Bonis, ratione quorum impetitur ab illo,
praescripsisse, allegare solet Praescriptionem: quae si incurrisse
probabitur, Allegans absolvitur, ab ulteriori impetitione Actoris. Sin autem
non constabit de incursu
absolvitur, ab ulteriori impetitione Actoris. Sin autem
non constabit de incursu Praescriptionis, Allegans statim cadit causa, et
Actor triumphat:
allegare: quia ipsam allegando,
actionem Actoris confitetur, sed per illam dat rationem, cur Actio stare non
possit.
QUAESTIO DECIMA NONA. / In quibus rebus currit Praescriptio?
In omnibus quidem Bonis, seu iuribus possessionariis venditis, occupatis, et
quomodolibet alienatis; Regalibus, Centum; Ecclesiarum, Quadraginta;
Nobilium, Triginta duorum; Civium,
actionem Actoris confitetur, sed per illam dat rationem, cur Actio stare non
possit.
QUAESTIO DECIMA NONA. / In quibus rebus currit Praescriptio?
In omnibus quidem Bonis, seu iuribus possessionariis venditis, occupatis, et
quomodolibet alienatis; Regalibus, Centum; Ecclesiarum, Quadraginta;
Nobilium, Triginta duorum; Civium, olim Duodecim annorum, nunc vero, modo
quodam
Regalibus, Centum; Ecclesiarum, Quadraginta;
Nobilium, Triginta duorum; Civium, olim Duodecim annorum, nunc vero, modo
quodam abusivo, Unius anni et unius diei curriculis, completur: 3.
tit. 25. Item, et in Actibus quoque Potentiariis, post Triginta
duos annos incurrit:
QUAESTIO VIGESIMA. / Potestne aliquo remedio Praescriptio praecaveri?
Potest, vel Litis motione, vel etiam absque illa, per literas Prohibitorias
et Protestatorias, coram aliquibus personis authenticis, vel in locis
credibilibus rite et legitime factas, ac postea in Iudicio Contradictorio,
cum opus fuerit, productas. Siquidem et Litis motio, Triginta duorum annorum
spacium complectitur; et si interim prosecuta non
Praescriptio praecaveri?
Potest, vel Litis motione, vel etiam absque illa, per literas Prohibitorias
et Protestatorias, coram aliquibus personis authenticis, vel in locis
credibilibus rite et legitime factas, ac postea in Iudicio Contradictorio,
cum opus fuerit, productas. Siquidem et Litis motio, Triginta duorum annorum
spacium complectitur; et si interim prosecuta non
fuerit, expletis
inclusive computando, rursum quolibet anno, infra alterius anni curriculum,
et diem praedictum prohibitionem facere debent: citato tit. 15. part.
3. Sic Ius quoque Ecclesiae, et Ius etiam Regium, tam in Bonis,
quam in Causarum similiter motionibus, ratione eorundem institutis, vel
instituendis, terminos suos sequuntur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / An
computando, rursum quolibet anno, infra alterius anni curriculum,
et diem praedictum prohibitionem facere debent: citato tit. 15. part.
3. Sic Ius quoque Ecclesiae, et Ius etiam Regium, tam in Bonis,
quam in Causarum similiter motionibus, ratione eorundem institutis, vel
instituendis, terminos suos sequuntur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / An currat Praescriptio, in Bonis
quam in Causarum similiter motionibus, ratione eorundem institutis, vel
instituendis, terminos suos sequuntur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / An currat Praescriptio, in Bonis
Impignoratitiis, ac inter Fratres, vel in Metis quoque rectificandis, aut
etiam in Iuribus Dotaliciis, et Quartaliciis?
Quanquam VVerböczi,
institutis, vel
instituendis, terminos suos sequuntur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / An currat Praescriptio, in Bonis
Impignoratitiis, ac inter Fratres, vel in Metis quoque rectificandis, aut
etiam in Iuribus Dotaliciis, et Quartaliciis?
Quanquam VVerböczi,
sequuntur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / An currat Praescriptio, in Bonis
Impignoratitiis, ac inter Fratres, vel in Metis quoque rectificandis, aut
etiam in Iuribus Dotaliciis, et Quartaliciis?
Quanquam VVerböczi,
in Iuribus Dotaliciis, et Quartaliciis?
Quanquam VVerböczi,
secundum diversas personas, dicat ipsam, quo ad Dantem vel
Impignorantem, non esse admittendam in Bonis Impignoratitiis. Quia is sic
pacificatur; dum et quandocunque ea redimere poterit: Stylus
(sicut nec in Motionibus Causarum, eorundem Bonorum Impignoratitiorum,
admissa est per Tabulam Regiam, Posonii, Anno 1610.) ex eo,
quod sicut propriae rerum passiones, sua naturalia principia sequi debent:
ita quoque Motiones
Verumenimvero, cum Dans, et Recipiens, sint correlativa, correlativorum autem
eadem ratio sit, secundum Dialecticos: verius existimandum puto, contra
neutrum admittendam esse. Quia sicut in talibus Bonis repetendis, ex parte
Dantis non praescribitur: ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel
ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum
habuerit, eidem remittere debeat; non videtur,
existimandum puto, contra
neutrum admittendam esse. Quia sicut in talibus Bonis repetendis, ex parte
Dantis non praescribitur: ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel
ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum
habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit
amplius contra ipsum. Nisi forte, vel in Pecunia, quam amittere, et Bona
danti gratis remittere deberet; vel in Literis Impignoratitiis
talibus Bonis repetendis, ex parte
Dantis non praescribitur: ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel
ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum
habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit
amplius contra ipsum. Nisi forte, vel in Pecunia, quam amittere, et Bona
danti gratis remittere deberet; vel in Literis Impignoratitiis prioribus,
quandoquidem iam inefficaces esse censentur, et aliae
ita et Recipiens eadem, etiam post binariam, vel
ternariam Praescriptionem, etsi Ius quoque Regium in iis impetratum
habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit
amplius contra ipsum. Nisi forte, vel in Pecunia, quam amittere, et Bona
danti gratis remittere deberet; vel in Literis Impignoratitiis prioribus,
quandoquidem iam inefficaces esse censentur, et aliae necessario petendae
videntur, ad continuandam ulteriorem Bonorum
etsi Ius quoque Regium in iis impetratum
habuerit, eidem remittere debeat; non videtur, in quo praescribi possit
amplius contra ipsum. Nisi forte, vel in Pecunia, quam amittere, et Bona
danti gratis remittere deberet; vel in Literis Impignoratitiis prioribus,
quandoquidem iam inefficaces esse censentur, et aliae necessario petendae
videntur, ad continuandam ulteriorem Bonorum possessionem. Quod tamen
neutrum adhuc usitatum esse apparet. Ergo,
quam praescriptum illius. Cum nec usus, nec ullum exemplum,
praenotatam ipsius distinctionem manifestaverit; et roboraverit unquam.
Similiter, nec inter Fratres Condivisionales intervenit, dum scilicet
commune Ius adhuc in iisdem Bonis, et iuribus Possessionariis aviticis
habent:
nec inter Fratres Condivisionales intervenit, dum scilicet
commune Ius adhuc in iisdem Bonis, et iuribus Possessionariis aviticis
habent:
46. et 78.
duos annos fuerint: praescribunt contra Fratres
masculini sexus, quia hac in parte, pro alienis et extraneis reputantur. Ubi
autem extra possessionem Bonorum fuerint; Ius suum, portionem scilicet
congruentem, aut Quartalitium, in terminis Octavalibus, a Fratribus eorum
masculini sexus, iuridice requirere possunt: art. 36. anni
1545.
Neque in Rectificandis Metis locum habet: 1. tit. 78. et 85.
portionem scilicet
congruentem, aut Quartalitium, in terminis Octavalibus, a Fratribus eorum
masculini sexus, iuridice requirere possunt: art. 36. anni
1545.
Neque in Rectificandis Metis locum habet: 1. tit. 78. et 85.
quantum videlicet ad particulas, seu quantitates quasdam aliquarum
Terrarum, Sylvarum, Promontorium, et Pratorum,
Particulae seu quantitates, vigore
Literarum Metalium, rite tamen emanatarum; per Actorem, iuramento mediante,
allegatione cuiusvis Praescriptionis non obstante, recuperari possunt. Et
nec tale iuramentum (A) potest reiicere in (I) quod haec sit hoc in casu
specialis lex, neque illud prius fuerit ipsi, per (I) submissum, ex quo
reiectio necessario sequi posset. Prouti et in Causa Illustr: Domini Comitis
Erdödi, contra Venerabile Capitulum
vigore
Literarum Metalium, rite tamen emanatarum; per Actorem, iuramento mediante,
allegatione cuiusvis Praescriptionis non obstante, recuperari possunt. Et
nec tale iuramentum (A) potest reiicere in (I) quod haec sit hoc in casu
specialis lex, neque illud prius fuerit ipsi, per (I) submissum, ex quo
reiectio necessario sequi posset. Prouti et in Causa Illustr: Domini Comitis
Erdödi, contra Venerabile Capitulum Zagrabiense deliberatum est,
non obstante, recuperari possunt. Et
nec tale iuramentum (A) potest reiicere in (I) quod haec sit hoc in casu
specialis lex, neque illud prius fuerit ipsi, per (I) submissum, ex quo
reiectio necessario sequi posset. Prouti et in Causa Illustr: Domini Comitis
Erdödi, contra Venerabile Capitulum Zagrabiense deliberatum est, Anno
1610. Posonii. At Corporales, seu Integrae Possessiones, sub
inclusionibus, quarumcunque Literarum
talis Terra, vel Meta pertinebat. Et ideo, pro iis quoque certa particularis
meta, ex omnibus limitari debebit, virtute incursae iam Praescriptionis:
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quibus temporibus Praescriptio currere non
soleat?
Hisce: nempe, cum quis in Turcarum, Sarracenorum, Tartarorum, aut aliorum
infidelium captivitatem incideret, tum postea ex ea elapsus, vel etiam
aliter, ad propria veniens, poterit illa, nulla obstante Praescriptione,
Iuridico processu acquirere;
postea ex ea elapsus, vel etiam
aliter, ad propria veniens, poterit illa, nulla obstante Praescriptione,
Iuridico processu acquirere; quod, Secundum Civiles, Iure Postliminii dici
solet, quo cum qui ab hostibus captus erat, et in fines nostros postea
pervenit, postliminio reversum esse, recte dicimus: lib. 1. Instit.
tit. 12. Sic et in bonis Ecclesiasticis, de Iure Canonum, non
erit obiicienda Praescriptio temporis, ubi necessitas
quod, Secundum Civiles, Iure Postliminii dici
solet, quo cum qui ab hostibus captus erat, et in fines nostros postea
pervenit, postliminio reversum esse, recte dicimus: lib. 1. Instit.
tit. 12. Sic et in bonis Ecclesiasticis, de Iure Canonum, non
erit obiicienda Praescriptio temporis, ubi necessitas interest hostilitatis:
16. quaest. 3. cap. 13. Et lib. 2. Decret. Tit. 26. cap.
10.
16. quaest. 3. cap. 13. Et lib. 2. Decret. Tit. 26. cap.
10.
Est autem Postliminium, Ius amissae rei, iterum ab extraneo recuperandae, et
in statum pristinum restaurandae; actione, uti iidem Civiles vocant,
Rescissoria tantum; quod idem est, atque apud nos, Praescriptione non
obstante. Siquidem Ius huiusmodi illegitimi possessoris, adveniente
Proprietario
uti iidem Civiles vocant,
Rescissoria tantum; quod idem est, atque apud nos, Praescriptione non
obstante. Siquidem Ius huiusmodi illegitimi possessoris, adveniente
Proprietario haerede, rescinditur et cassatur, ac si necdum in talibus Bonis
praescripsisset. Vel, ut alii dicunt: Postliminium, est integra recuperatio
pristini status, in quo quis fuit, ante captivitatem perinde ac si medio
tempore, in hostium potestate non fuisset. Sic et Filius, ex
Ius huiusmodi illegitimi possessoris, adveniente
Proprietario haerede, rescinditur et cassatur, ac si necdum in talibus Bonis
praescripsisset. Vel, ut alii dicunt: Postliminium, est integra recuperatio
pristini status, in quo quis fuit, ante captivitatem perinde ac si medio
tempore, in hostium potestate non fuisset. Sic et Filius, ex pietate Patrem
in exilium secutus, pristino Iuri restituetur, nulla impediente
praescriptione:
haerede, rescinditur et cassatur, ac si necdum in talibus Bonis
praescripsisset. Vel, ut alii dicunt: Postliminium, est integra recuperatio
pristini status, in quo quis fuit, ante captivitatem perinde ac si medio
tempore, in hostium potestate non fuisset. Sic et Filius, ex pietate Patrem
in exilium secutus, pristino Iuri restituetur, nulla impediente
praescriptione:
praescripsisset. Vel, ut alii dicunt: Postliminium, est integra recuperatio
pristini status, in quo quis fuit, ante captivitatem perinde ac si medio
tempore, in hostium potestate non fuisset. Sic et Filius, ex pietate Patrem
in exilium secutus, pristino Iuri restituetur, nulla impediente
praescriptione:
hostium potestate non fuisset. Sic et Filius, ex pietate Patrem
in exilium secutus, pristino Iuri restituetur, nulla impediente
praescriptione:
nulla impediente
praescriptione:
Ubi Nota: Quod licet incidentes in captivitatem hostilem, hoc non
Praescriptionis beneficio gaudeant, dum infra revisionem ipsorum, omnia in
statu eodem priori permanebunt; et post reditum eorundem in cunctis Causis,
et earundem Articulis et Processibus statum priorem sortientur: 1.
tit. 56. Prorogationis tamen cautela uti non videntur, quia
incertum
Articulis et Processibus statum priorem sortientur: 1.
tit. 56. Prorogationis tamen cautela uti non videntur, quia
incertum inde habent reditum. Imo vero, tam huiusmodi captivi in hostili,
quam etiam in domestica captivitate constituti, apud nos iam communiter pro
mortuis reputantur. Et neque quidem satis constat, unde nostri hanc
opinionem desumpserint: nisi forte ex eo, quod Nobiles, hoc est, in
1.
tit. 56. Prorogationis tamen cautela uti non videntur, quia
incertum inde habent reditum. Imo vero, tam huiusmodi captivi in hostili,
quam etiam in domestica captivitate constituti, apud nos iam communiter pro
mortuis reputantur. Et neque quidem satis constat, unde nostri hanc
opinionem desumpserint: nisi forte ex eo, quod Nobiles, hoc est, in Libero
statu existentes,
in hostili,
quam etiam in domestica captivitate constituti, apud nos iam communiter pro
mortuis reputantur. Et neque quidem satis constat, unde nostri hanc
opinionem desumpserint: nisi forte ex eo, quod Nobiles, hoc est, in Libero
statu existentes, nisi legitime citati et ordine Iudiciario convicti; in
personis, rebus, et bonis eorum, ad nullius clamorem; preces vel instantiam,
impediri debent; 7. tit. 9. Et 1. Vlad. art. 11. Et 12.
pro
mortuis reputantur. Et neque quidem satis constat, unde nostri hanc
opinionem desumpserint: nisi forte ex eo, quod Nobiles, hoc est, in Libero
statu existentes, nisi legitime citati et ordine Iudiciario convicti; in
personis, rebus, et bonis eorum, ad nullius clamorem; preces vel instantiam,
impediri debent; 7. tit. 9. Et 1. Vlad. art. 11. Et 12. aliisque
passim in locis. Vel etiam, ex Contrariorum consequentia; ut
existentes, nisi legitime citati et ordine Iudiciario convicti; in
personis, rebus, et bonis eorum, ad nullius clamorem; preces vel instantiam,
impediri debent; 7. tit. 9. Et 1. Vlad. art. 11. Et 12. aliisque
passim in locis. Vel etiam, ex Contrariorum consequentia; ut
sicut ipsi propria libertate spoliati, et in aliena potestate constituti.
Contra neminem agere possint: ita vicissim, neque aliis contra eosdem
procedere permittitur;
nullius clamorem; preces vel instantiam,
impediri debent; 7. tit. 9. Et 1. Vlad. art. 11. Et 12. aliisque
passim in locis. Vel etiam, ex Contrariorum consequentia; ut
sicut ipsi propria libertate spoliati, et in aliena potestate constituti.
Contra neminem agere possint: ita vicissim, neque aliis contra eosdem
procedere permittitur; ex eoque nullae actiones in eos cadere, vel contra
eos fieri interim possunt: sed illis, Iure
ex Contrariorum consequentia; ut
sicut ipsi propria libertate spoliati, et in aliena potestate constituti.
Contra neminem agere possint: ita vicissim, neque aliis contra eosdem
procedere permittitur; ex eoque nullae actiones in eos cadere, vel contra
eos fieri interim possunt: sed illis, Iure Postliminii; his autem fictitio
quodam Iure suspensivo, et pendenti, donec vel eliberentur, vel Iuris ordine
convincantur, ex benignitate naturae succurri
autem fictitio
quodam Iure suspensivo, et pendenti, donec vel eliberentur, vel Iuris ordine
convincantur, ex benignitate naturae succurri solet, quae ex se aliis
compati et indulgere consuevit; iuxta illud Terentianum, in Heautont.
Act. 1. Scena 1. Omnes homines sumus, et nihil humani a nobis
alienum esse, putare debemus. Et Virgilius, AEneid. 1.
Non ignara mali, miseris succurrere disco.
Scena 1. Omnes homines sumus, et nihil humani a nobis
alienum esse, putare debemus. Et Virgilius, AEneid. 1.
Non ignara mali, miseris succurrere disco.
Turcae quoque hodie, hoc in casu captivos solaturi, his affari solent
dictis: Hodie tibi, cras mihi. Adeo multum vicissitudini humanae tribuentes,
ut aequam omnino ex ea sibi sortem, etiam antequam evenerit, ultro assumant.
Apud Legistas vero, in
hoc in casu captivos solaturi, his affari solent
dictis: Hodie tibi, cras mihi. Adeo multum vicissitudini humanae tribuentes,
ut aequam omnino ex ea sibi sortem, etiam antequam evenerit, ultro assumant.
Apud Legistas vero, in omnibus partibus Iuris, is solum, qui non est
reversus ab hostibus, quasi tunc decessisse videtur, cum captus est: teste
Tolossanno, lib. 11. de Repub. cap. 15.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. / Ex praemissis igitur, virtute dictae legitimae
Praescriptionis, quid elici videtur, ad possidenda aliqua Bona, iuste?
Duo haec: Iustus Titulus, et Bona Fides. De quibus, quia nihil certi in Iure
nostro reperire est; ideo aliunde Definitionem ipsorum mutuantes, declarare
debemus, quid sint.
Est igitur Iustus Titulus index, per quem indicatur, aliqua possidendi
legitima causa,
mutuantes, declarare
debemus, quid sint.
Est igitur Iustus Titulus index, per quem indicatur, aliqua possidendi
legitima causa, sufficiens scilicet ad tale Dominium vel acquirendum, vel
retinendum, in re naturali, vel civili. Dictus a Tuendo: quod factum Autoris
tueatur. Cui additur Adiectivum (Iustus) quo indicatur,
possessorem talia Bona iuste, et cum veritate Iuris possidere. Et tales sunt
omnes modi;
nostra, Bonorum praescriptionem admittant, ut videre est
sequenti statim Quaest. Praescriptione 17. Nihilominus tamen
(
QUAESTIO VIGESIMA QUARTA. / Recense breviter et summarie, Quot species
Praescriptionis, seu certi temporis Iudiciarii, enumerari possunt?
Cum multa in certo tempore, vel a Lege Statuto, vel ab antiqua iam
Consuetudine observato, fieri, vel non fieri dicantur; non abs re fuerit,
hic aliquot Exempla istius temporis seu Praescriptionis annotare, ut quaeque
a quolibet statim
3. cap.
1.
Septima, est Quinquaginta dierum; ut dum alibi, ex antiqua loci
consuetudine, Iudicia suspenduntur a Dominica invocavit, usque ad Dominicam
in Albis: 15. quaest. 4. Vel quando quispiam datus alicui in
Tutorem, vel Curatorem, tale onus subire noluerit; poterit intra hos dies
recusare, alias exactis ipsis non exauditur, Iure Civili.
Octava, est
Septima, est Quinquaginta dierum; ut dum alibi, ex antiqua loci
consuetudine, Iudicia suspenduntur a Dominica invocavit, usque ad Dominicam
in Albis: 15. quaest. 4. Vel quando quispiam datus alicui in
Tutorem, vel Curatorem, tale onus subire noluerit; poterit intra hos dies
recusare, alias exactis ipsis non exauditur, Iure Civili.
Octava, est Sexaginta dierum: ut Literarum Citatoriarum, Admonitoriarum,
solet Accusatio mariti, contra uxorem
adulteram: computando eam a die commissi adulterii, si id ad notitiam mariti
delatum fuerit. Qui si uxori tale adulterium, ad primam maculam
condonaverit, et ipsi se deinceps commiscuerit; in
posterum ipsam, praetextu illius accusare valebit nunquam. 1. tit. 105.
quin potius simul cum illa puniri debebit, si id et deinceps ipso sic
sciente et
vitam inducens, suboriri possit. Quod si
vero Adulterium nocte fiet: nox, et Iustus dolor, permittunt marito (servata
tamen inculpata thori tutela,
Executionem
intra anni spatium ad effectum non perducuntur, tunc simpliciter viribus
exuuntur. Atque sic tam Donatio, denuo a Principe reobtineri, 2. tit.
11. quam sententia, sive literae Adiudicatoriae, in Iudicio
contradictorio, per eundem Iudicem, iterum resuscitari debebunt, sine
Citatione, aut alio quovis processu, sed solum facta declaratione, sive
publicatione resuscitandae Sententiae. Verum, si antiquior fuerit, per
si antiquior fuerit, per
Praeceptorias, potissimum coram Iudicibus Pedaneis, melius resuscitari
debebit. Et si per Non venit tantum fuit extradata: comparente iam Reo, et
Paria eius petente, non ad Executionem exmittitur, sed in processum
reiicitur. Item, super Violenta Bonorum occupatione, si violentus occupator,
intra anni revolutionem, ex illis pari potentia eiectus non fuerit, etiam
cum notabili incommodo,
pari potentia eiectus non fuerit, etiam
cum notabili incommodo,
quae inter Cives Liberarum Civitatum,
abusivo quodam iam et villanorum more currit:
vendendi, permutandi, et quocunque titulo voluerint alienandi, plenariam
habent potestatis facultatem: Ibidem.
Decima septima, est annorum Triginta duorum:
78.
minores, inter se
invicem, et Fiscus quoque Regius, contra Saeculares duntaxat, in quibuslibet
Bonis et Iuribus possessionariis, venditis, occupatis, ac aliter
qualiatercunque alienatis, praescribunt, hoc est, Ius plenum sibi in iis
acquirunt; uti hoc loco de Praescriptione agimus. Et haec Praescriptio non
solum ad substantiam praenotatorum Bonorum, seu Iurium possessionariorum
sese extendit, sed etiam ad Processus Causarum super iisdem, vel iam
intra praedictos hoc Triginta duos annos, ratione eorum alicui litem
intentare, et contra ipsum causam movere voluerit, semper id ei de Iure et
Lege Regni facere licebit.
Decima octava, est annorum Quadraginta: quibus, in Bonis et Iuribus
possessionariis Ecclesiasticis, quarumcunque Ecclesiarum, utpote
ArchiEpiscopatuum, Episcopatuum, Prioratuum, Capitulorum, Conventuum,
Praepositurarum, Abbatiarum, Monasteriorum, Claustrorum, aliorumque
tit. 78.
bella geri, et alia
negotia administrari, videri possint. De quo vide etiam, cap. 7. lib.
1. S. Stephani Regis.
Vigesima prima, est annorum Centum: quibus Ius Regium, in Bonis et Iuribus
possessionariis, quorumlibet Malae fidei possessorum, durat, non obstante
quavis praescriptione:
24. Quod idem est,
Ius Fisci Regii, et Iurisdictio
Sacrae Regni Coronae. Post decursum autem praescriptorum Centum annorum,
quilibet talis Malae fidei possessor, in praenotatis huiusmodi Bonis, seu
Iuribus possessionariis, mala fide, ut praemissum est, tamdiu possessis,
praescribit, et Ius plenum sibi ac proprium acquirit. Atque haec de his
dicta modo sufficiant: plura quotidiana
per se
observare poterit.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quomodo Causa destruitur per Calumniam?
Sic videlicet; si quis allegaverit, et statim in continenti literali
documento probaverit, Actorem unam et eandem rem, duplici colore, seu via
acquirere, aut se iam superinde absolutum esse. Vel, si dixerit, Causam
semel ordine Iuris definitam, iterum per Actorem, absque
esse. Vel, si dixerit, Causam
semel ordine Iuris definitam, iterum per Actorem, absque gratia Principis,
et Novi Iudicii resuscitatam:
Praescriptionem, vel Calumniam allegavit, is directe
iam ad rem respondit. Atque ideo nisi probaverit illas intervenisse; de
plano, et de simplici, causa cadere consuevit, cum hae sint vere reales
responsiones, cur scilicet In causam-attractus talia Bona possidet, et Actor
acquirere non possit. Ubi valde caute respondendum erit, et post alias omnes
Exceptiones, hae allegandae sunt.
Quia autem,
Caveo, vel cavo; quod idem significat,
ac provideo, prospicio, consulo, et diligentiam adhibeo. Inde Cautela, seu
Cautio, significat quandam providentiam, qua avertimus et vitamus aliquid,
ne nobis accidat. Et haec fit, Partim in Literis; dum eas, vel ita arcte et
provide describimus, ut nihil damni nobis ex iis elici queat; vel etiam
Replicativis, sive Expositoriis clausulis, quas Superabundantes Cautelas
dicimus, ampliamus et declaramus, ut id,
Expositoriis clausulis, quas Superabundantes Cautelas
dicimus, ampliamus et declaramus, ut id, quod effectum iri volumus,
expressius intelligatur; unde quoque dici solet, Abundans Cautela non
nocet: Partim in Dictis, sive Verbis; ut dum Procuratores cavent
sibi, ne vel ipsi tale quippiam dicant, cuius ipsos poenitere possit; vel
etiam adversario admittant, quod ipsis, et principalibus eorum nocivum
foret. Ideoque in principio
Partim in Dictis, sive Verbis; ut dum Procuratores cavent
sibi, ne vel ipsi tale quippiam dicant, cuius ipsos poenitere possit; vel
etiam adversario admittant, quod ipsis, et principalibus eorum nocivum
foret. Ideoque in principio statim protestando, varie excipere soliti sunt.
Ex quo tandem huiusmodi Cautelae, seu Cautiones iam apud illos, pro
Exceptionibus haberi consueverunt.
Cautum esse, vel Cavere, multipliciter sumi videtur. Nunc
Lege, et antiqua iam
Consuetudine Regni ita exposcente, amputandae: art. 49. anni 1563. Et
2. tit. 83. ad finem Garrulitas etiam, et inanis verborum
profluentia, saepius priora per posteriora repetendo, vel in uno diutius
immorando, non minus quam illa suprema cum nausea semper repetita crambe,
fastidienda et repudianda; quae potius veritati tenebras offundit, et
simplicitati laqueos tendit, quam iustitiae lucem praefert.
bene
observanda procedendi via, prouti et Statuto Imperialis Camerae ordinatum
esse, anno 1548. legimus, non nisi Quatuor Vices observare
deberent: Prima est, Actio, quam Actor urget. Secunda: Exceptio quam Reus in
contrarium allegat; et forsan etiam, nisi Actor ipsam resolveret, Actionem
illius per eam perimeret. Tertia: est Replicatio Actoris, qua huiusmodi
Exceptionem Rei solvit, et Actionem suam confirmat. Quarta: est Duplicatio
Quibus admissis, et Causae meritum declarari, et attentio
Iudicum satis superque praeparari poterit. Nec videntur amplius, ulteriores
ipsis concedendae vices: quia sic inutilibus, et non necessariis
iterationibus, in longum protrahetur disputatio. Quanquam olim Pompeius
Magnus, tertium Consul solus Romae creatus, ante natum Servatorem
nostrum anno 51. inter alias Leges, hoc etiam sanxit: ut ad
dicendum, Accusator duas
tertium Consul solus Romae creatus, ante natum Servatorem
nostrum anno 51. inter alias Leges, hoc etiam sanxit: ut ad
dicendum, Accusator duas horas, Reus vero tres haberet; quod argumento est,
Iudicem magis in clementiam, (quoad Iustitia patitur) propendere debere. Et
nostri quoque Iudices, in Criminalibus, Reo Procuratore destituto,
Procuratorem dare consueverunt: ne scilicet absque legitimo patrono et
defensore, ab iis Iudicatus
inter alias Leges, hoc etiam sanxit: ut ad
dicendum, Accusator duas horas, Reus vero tres haberet; quod argumento est,
Iudicem magis in clementiam, (quoad Iustitia patitur) propendere debere. Et
nostri quoque Iudices, in Criminalibus, Reo Procuratore destituto,
Procuratorem dare consueverunt: ne scilicet absque legitimo patrono et
defensore, ab iis Iudicatus et condemnatus esse queratur. Siquidem et de
antiqui Iuris Regula, favorabiliores
condemnatus esse queratur. Siquidem et de
antiqui Iuris Regula, favorabiliores Rei potius, quam Actores habentur.
Atque haec de Exceptionibus satis dicta sufficiant, nunc iam ad Iuridica
Remedia accedendum est, quibus sese In-causam attractus sanare volet.
CAPUT QUINTUM. / De Inhibitione, Prohibitis, Prohibitione, et Repulsione.
PRIMA. / Sed quid si aliquando Reus, etiam data opera, sese
absentaverit, et interim Sententia contra ipsum, per Non venientiam
extradabitur?
Inhibitione ipsi utendum est: praesertim, si nec per se, nec per alium, in
iisdem Iudiciis antea adhuc comparuit, aut visus est; neque quisquam, eius
nomine egerit, aut Literas Procuratorias eiusdem in Iudicio produxerit:
extradabitur?
Inhibitione ipsi utendum est: praesertim, si nec per se, nec per alium, in
iisdem Iudiciis antea adhuc comparuit, aut visus est; neque quisquam, eius
nomine egerit, aut Literas Procuratorias eiusdem in Iudicio produxerit:
Vlad. art. 14. Quod si autem comparuerit, modo
praemisso; non poterit hoc remedio uti: art. 55. anni 1550.
Unde Actor cautus esse debet, ut priusquam sententiam extraxerit,
bene advigilet, si prius in alia causa, per se, vel per alium comparuerit;
accipiatque; superinde authenticum Testimonium ab aliquo Iudice,
demonstrando eidem ipsum ad oculum, et protestando de praemissa eiusdem
comparitione; alioquin sine tali
ad oculum, et protestando de praemissa eiusdem
comparitione; alioquin sine tali testimonio nihil efficiet. Ast si
comprobabit ipsum, uti dictum est, comparuisse, et nihilominus huiusmodi
Inhibitione uti voluisse: convincetur in poena Emendae linguae; citato
iam art. 55.
Ubi Nota: olim putasse aliquos, si huiusmodi Inhibitio, per Novum Iudicium
ipsis extradata fuisset; eosdem
cum futuro termino dari soleret. Ac ob
id, ad tollendam huiusmodi vanam opinionem, cautum est, 6. Vlad. art.
14. quod huiusmodi Inhibitiones, etiam per Novum iudicium factae,
illis ne suffragentur, qui prius in Octavis, vel Brevibus Iudiciis
comparuerint. Veruntamen, si post factam Inhibitionem comparuerint; nulli
gravamini propterea subiacebunt. Ita deliberatum est Posonii, Anno
1612.
/ Quid est Inhibitio?
Est Iuridicum remedium, quo Sententia, ob Non venientiam Rei pro parte
Actoris comparentis, iuxta acquisitionem suam, per Iudicem ad executionem
extradata, medio testimonii Capituli, vel Conventus, in cuius processu Reus
existit, vel inveniri poterit, vigore Literarum Inhibitionalium Iudicis
ordinarii, ad dictum Capitulum. Vel Conventum datarum, inhibetur: art.
55. anni 1550. revocaturque ad eundem
55. anni 1550. revocaturque ad eundem Iudicem, denuo discutienda,
virtute Novi Iudicii Inhibitioni annexi: Stylus.
Ubi Nota: I. Quod huius Remedii, non ponitur certus locus; ubinam, et in quo
tantum fieri deberet, quia potest fieri, et fit communiter ubicunque ante
peractam Executionem, testimonium Capituli, et Conventus, ac per consequens
Actor ipse, reperiri potest. Imo etiam post peractam Executionem, in
et in quo
tantum fieri deberet, quia potest fieri, et fit communiter ubicunque ante
peractam Executionem, testimonium Capituli, et Conventus, ac per consequens
Actor ipse, reperiri potest. Imo etiam post peractam Executionem, in locis
credibilibus, dum adhuc Literae Relatoriae, superinde extra datae non
fuerint. Et ratio est, quia nondum plene finita est Executio, propter
arrestationem Relatoriarum in Capitulo vel Conventu; et quia vis Citationis,
potest. Imo etiam post peractam Executionem, in locis
credibilibus, dum adhuc Literae Relatoriae, superinde extra datae non
fuerint. Et ratio est, quia nondum plene finita est Executio, propter
arrestationem Relatoriarum in Capitulo vel Conventu; et quia vis Citationis,
exinde adhuc robur suum habet. Recens exemplum est, Spectabilis ac Magnifici
Domini Ladislai Pethe,
ratione cuiusdam
Capitulo vel Conventu; et quia vis Citationis,
exinde adhuc robur suum habet. Recens exemplum est, Spectabilis ac Magnifici
Domini Ladislai Pethe,
ratione cuiusdam Domus, in oppido Neuzidel ad stagnum Fertő in Capitulo
Posoniensi factae Inhibitionis. II. Quod haec Inhibitio: primo et
principaliter dirigitur ad Capitulum, vel Conventum, ut Testimonia sua ad
talem executionem peragendam, non
exinde adhuc robur suum habet. Recens exemplum est, Spectabilis ac Magnifici
Domini Ladislai Pethe,
ratione cuiusdam Domus, in oppido Neuzidel ad stagnum Fertő in Capitulo
Posoniensi factae Inhibitionis. II. Quod haec Inhibitio: primo et
principaliter dirigitur ad Capitulum, vel Conventum, ut Testimonia sua ad
talem executionem peragendam, non transmittant: vel, si iam
vel, si iam transmisissent,
eadem ab inde revocent, et secundario ac consequenter tandem, per testimonia
eorundem, Actor inhibetur ab executione latae pro se sententiae; atque etiam
evocatur ad recipiendum Novum, causa in eadem, Iudicium, aliquando per idem
Capitulum vel Conventum; et aliquando per aliud, ac alium, in cuius nimirum
processu extiterit, in hunc modum allegando: Quod si Iuri consonaret,
et aequitati videretur, extunc
per testimonia
eorundem, Actor inhibetur ab executione latae pro se sententiae; atque etiam
evocatur ad recipiendum Novum, causa in eadem, Iudicium, aliquando per idem
Capitulum vel Conventum; et aliquando per aliud, ac alium, in cuius nimirum
processu extiterit, in hunc modum allegando: Quod si Iuri consonaret,
et aequitati videretur, extunc idem Protestans, vos simul, et praefatam
(A) ab Executione praescriptarum literarum
ab executione latae pro se sententiae; atque etiam
evocatur ad recipiendum Novum, causa in eadem, Iudicium, aliquando per idem
Capitulum vel Conventum; et aliquando per aliud, ac alium, in cuius nimirum
processu extiterit, in hunc modum allegando: Quod si Iuri consonaret,
et aequitati videretur, extunc idem Protestans, vos simul, et praefatam
(A) ab Executione praescriptarum literarum (T)
Adiudicatoriarum
extunc idem Protestans, vos simul, et praefatam
(A) ab Executione praescriptarum literarum (T)
Adiudicatoriarum
sententionalium inhibere, ipsumque Actorem, pro habendo, Causa in
praemissa, Novo Iudicio contra sese, ad Decimum quintum diem, in dictam
Curiam Regiam, annotati (T) in praesentiam legitime
evocare, et cum eo gravamine, quo de Regni consuetudine conveniret,
Executione praescriptarum literarum (T)
Adiudicatoriarum
sententionalium inhibere, ipsumque Actorem, pro habendo, Causa in
praemissa, Novo Iudicio contra sese, ad Decimum quintum diem, in dictam
Curiam Regiam, annotati (T) in praesentiam legitime
evocare, et cum eo gravamine, quo de Regni consuetudine conveniret,
eidem denuo respondere vellet, promptusque esset et paratus, Styl.
Adiudicatoriarum
sententionalium inhibere, ipsumque Actorem, pro habendo, Causa in
praemissa, Novo Iudicio contra sese, ad Decimum quintum diem, in dictam
Curiam Regiam, annotati (T) in praesentiam legitime
evocare, et cum eo gravamine, quo de Regni consuetudine conveniret,
eidem denuo respondere vellet, promptusque esset et paratus, Styl.
Et non ut Decius sentit, Non evocare,
de Regni consuetudine conveniret,
eidem denuo respondere vellet, promptusque esset et paratus, Styl.
Et non ut Decius sentit, Non evocare, sed solum
Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel
Conventu.
vellet, promptusque esset et paratus, Styl.
Et non ut Decius sentit, Non evocare, sed solum
Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel
Conventu.
Styl.
Et non ut Decius sentit, Non evocare, sed solum
Protestari, de facta Inhibitione, in Capitulo, vel
Conventu.
Causis solummodo longis, et non in brevibus per
Insinuationem motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad.
art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2.
Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur, et
non de brevibus, sive per insinuationem motis, intelligitur: ut patet
4. Vlad. art. 15. De quo vide etiam supra, Quaest. 3. cap.
2.
Inhibitione impetraverit, et Literas Relatorias, infra terminum
reportationis seriei ipsius Novi iudicii, excipere neglexerit?
Talis vigore publicae Constitutionis Regni, in facto Calumniae condemnatur,
Actorque causam suam obtentam habet, et Actione sua eo facto potiri debet:
neglexerit, et Actor Paria
huiusmodi literarum Rescriptionalium vigore Praeceptoriarum, pro sui parte
extrahere coactus fuerit, sicque expensis tantummodo gravatus extiterit,
petieritque contra (I) superinde Iudicium; statim in poena Calumniae ex eo
convincetur:
petieritque contra (I) superinde Iudicium; statim in poena Calumniae ex eo
convincetur:
est supra, quaest. 11. cap. 3. petit, et
respirium sumit. Actor quoque dictae Sententiae, Paria petit; et dantur
eidem, de Iure et consuetudine Regni. Quia iam Sententia conscripta, non
illius est, sed In-causam-attracti. Et sic uterque ad primordia Causae
regreditur. Ubi autem (I) vel Inhibens, cum Inhibitione procedere nolit:
tunc (A) ex Paribus Inhibitionis, modo proxime praemisso, extractis,
procedere solet; ne scilicet
procedere nolit:
tunc (A) ex Paribus Inhibitionis, modo proxime praemisso, extractis,
procedere solet; ne scilicet
negligentia, vel omissione Inhibentis, Causa in longum protrahatur, et
alioquin (A) Causae bene fidens, damnum patiatur.
QUAESTIO QUINTA. / Postea quid agendum?
Utendum simplici aliqua
QUAESTIO SEXTA. / Quid est Prohibita?
Est iuridicum Remedium, quo causa post Convictionem, ab expeditione ipsius,
coram Iudice, etiam extra faciem Sedis Iudiciariae, in hospitio illius,
eodem die, sine onere Tribus diebus: cum onere autem Quarto die, ante sex
ultimos dies Iudiciorum, prohibetur;
etiam extra faciem Sedis Iudiciariae, in hospitio illius,
eodem die, sine onere Tribus diebus: cum onere autem Quarto die, ante sex
ultimos dies Iudiciorum, prohibetur;
Sedis Iudiciariae, in hospitio illius,
eodem die, sine onere Tribus diebus: cum onere autem Quarto die, ante sex
ultimos dies Iudiciorum, prohibetur;
52. anni 1550. Et
iterum Tertio die, in Extraordinariis; in ordinariis autem, proxima sequenti
Levata recurrit ad forum. Et sic iterum, huius et alterius Prohibitae
petetur ratio, ad quas similiter semper, non in uno tantum termino Octavali,
sed in quolibet, aliquam novam rationem dare oportebit.
Ubi Notandum: I. Quod cum fiat verbaliter eodem die statim, non solet fieri
virtute Literarum Prohibitoriarum alicuius Iudicis
Tertio die, in Extraordinariis; in ordinariis autem, proxima sequenti
Levata recurrit ad forum. Et sic iterum, huius et alterius Prohibitae
petetur ratio, ad quas similiter semper, non in uno tantum termino Octavali,
sed in quolibet, aliquam novam rationem dare oportebit.
Ubi Notandum: I. Quod cum fiat verbaliter eodem die statim, non solet fieri
virtute Literarum Prohibitoriarum alicuius Iudicis ordinarii: et ideo nullae
huiusmodi Literae
dare oportebit.
Ubi Notandum: I. Quod cum fiat verbaliter eodem die statim, non solet fieri
virtute Literarum Prohibitoriarum alicuius Iudicis ordinarii: et ideo nullae
huiusmodi Literae super ea extant, vel inveniuntur in Stylo. II. De
praedicto exsolvendo Onere, variant inter se multi. Alii enim dicunt,
communiter exsolvendum semper Tribus florenis: et Alii, inter quos est
Decius, si Actor fuerit, cum Sex florenis; si vero
quos est
Decius, si Actor fuerit, cum Sex florenis; si vero
Reus, cum Tribus tantum deponendum esse. Quod colligi videtur, ex tit.
86. par. 2. ubi Reus in iudicio, Trium marcarum; et Actor in
Iudicio Regali, Sex marcas faciente, gravari consuevit.
QUAESTIO SEPTIMA. / Potestne simpliciter, et absque ulla responsione fieri
si Actor fuerit, cum Sex florenis; si vero
Reus, cum Tribus tantum deponendum esse. Quod colligi videtur, ex tit.
86. par. 2. ubi Reus in iudicio, Trium marcarum; et Actor in
Iudicio Regali, Sex marcas faciente, gravari consuevit.
QUAESTIO SEPTIMA. / Potestne simpliciter, et absque ulla responsione fieri
Prohibita?
aliquid respondere, dando aliquam rationem
vel prius dictam repetendo, vel novam aliquam potius subnectendo
responsionem; alioquin autem prior Convictio manebit: Ibidem.
Ubi Nota: I. Quod in Causis Capitalibus, seu Criminalibus, non est bonum
silere, ut Prohibitam facere intendat; quia qui se ulterius non defendit,
convinci solet. Et ideo, si praesens adfuerit, atque Actor executionem
contra ipsum petierit,
statim capi iubebitur; quemadmodum factum est
Eperiesini, Anno 1611. cum Francisco Desőfi. De quo vide
plura infra, Quaest. 31. cap. 9. II. Respondens ad Principalem
Actionem in Iudicio, etiamsi Prohibita usus fuerit, nihilominus tamen ad
Exceptionem dilatoriam, vel incompetentiae, postea non poterit regredi; sed
bene in Principali causa, omnino diversum quid a priori respondere valebit.
Et ideo
Quaest. 31. cap. 9. II. Respondens ad Principalem
Actionem in Iudicio, etiamsi Prohibita usus fuerit, nihilominus tamen ad
Exceptionem dilatoriam, vel incompetentiae, postea non poterit regredi; sed
bene in Principali causa, omnino diversum quid a priori respondere valebit.
Et ideo dici solet: a Responsione reali, non dari regressum ad
Exceptiones.
QUAESTIO
Et ideo dici solet: a Responsione reali, non dari regressum ad
Exceptiones.
QUAESTIO OCTAVA. / Quot admitti soleant Prohibitae?
Quatuor tantum. Idque in omni termino Octavali, Tres simplices, et sine
onere, ac Quarta; cum onere, eodem
semper die; et ante sex tantum dies ultimos Iudiciorum, art. 52. anni
1550.
conveniunt toti, debent convenire et partibus, vel, ut Civiles quoque
loquuntur,
facere
solent, tempus protrahat, quod fieri non deberet.
QUAESTIO DECIMA. / Quid fit tandem Sex illis ultimis diebus?
Omnes Causae indifferenter, in quibuscunque vel unica intercesserit
Prohibita, terminantur cum tanta severitate, ut vulgus Iuristarum, eosdem
Extremum Iudicium appellare consueverit, quod scilicet
amputatis omnibus cautelis, solum stricto
vel unica intercesserit
Prohibita, terminantur cum tanta severitate, ut vulgus Iuristarum, eosdem
Extremum Iudicium appellare consueverit, quod scilicet
amputatis omnibus cautelis, solum stricto Iure res in illis iam agitur. In
quibus autem nulla prohibita facta est; reiiciuntur: quia non esset bonum,
si quis iusto suo Iure, ante tempus destitueretur. Et ita praecavendum, a
Prohibitis; uti alibi quoque dictum est.
Prohibita, terminantur cum tanta severitate, ut vulgus Iuristarum, eosdem
Extremum Iudicium appellare consueverit, quod scilicet
amputatis omnibus cautelis, solum stricto Iure res in illis iam agitur. In
quibus autem nulla prohibita facta est; reiiciuntur: quia non esset bonum,
si quis iusto suo Iure, ante tempus destitueretur. Et ita praecavendum, a
Prohibitis; uti alibi quoque dictum est.
est.
QUAESTIO UNDECIMA. / Sed si simplici Responsioni locus non dabitur, quid
faciendum?
Utendum aliqua qualificata responsione, quam forsan in Partibus probare
poterit: et sic petendum, ut Causa ad Communem exmittatur.
QUAESTIO DUODECIMA / Quid si in Parte non exmittetur?
Utendum aliqua qualificata responsione, quam forsan in Partibus probare
poterit: et sic petendum, ut Causa ad Communem exmittatur.
QUAESTIO DUODECIMA / Quid si in Parte non exmittetur?
Subiicienda adhuc plenior aliqua Responsio. Sed omnino cavendum a directa, ad
meritum Causae pertinente, quantum fieri poterit. Et si nec hoc modo
praefixi:
aut tam se ipsam, quam
adversam partem, a Communi Inquisitione, ante Octavum diem, termini ad id
praefixi, vigore Literarum Prohibitionalium alicuius Iudicis ordinarii,
medio testimonii eiusdem Capituli, vel Conventus, in cuius processu
exstiterint, prohibet:
Prohibitionalium alicuius Iudicis ordinarii,
medio testimonii eiusdem Capituli, vel Conventus, in cuius processu
exstiterint, prohibet:
quidem, ut Novam aliquam rationem subiungat, vel potius Iuramentum reiiciat,
aut tantum tempus protrahat: adversam autem partem, ut vel
Communem Attestationem, vel Iuramentalem depositionem, in solius personam
submittat. In Comitatibus etiam fit eodem modo ante Octavum diem; sed medio
Iudicis Nobilium:
Iuramentum reiiciat,
aut tantum tempus protrahat: adversam autem partem, ut vel
Communem Attestationem, vel Iuramentalem depositionem, in solius personam
submittat. In Comitatibus etiam fit eodem modo ante Octavum diem; sed medio
Iudicis Nobilium:
dirigi ad
Capitulum, vel Conventum, ut quidem Iuramentalem depositionem exigere, et
acceptare minime praesumat; neque literas suas Testimoniales, super non
depositione praetacti iuramenti, quocunque modo extradare audeat. In Communi
autem Inquisitione, ut Testimonium suum, ad Executionem eiusdem exmittere
non audeat; literasque suas, super non celebratione ipsius Attestationis,
parti Adversae extradare nequaquam praesumat: quin potius, in
audeat. In Communi
autem Inquisitione, ut Testimonium suum, ad Executionem eiusdem exmittere
non audeat; literasque suas, super non celebratione ipsius Attestationis,
parti Adversae extradare nequaquam praesumat: quin potius, in utraque suum
hominem pro testimonio fide dignum, ad partem adversam mittat, qui eandem ab
eisdem prohibeat, et ad Decimum quintum diem, a die huiusmodi Ammonitionis,
ipsi ex hinc fiendae computando, causa in ipsa Novum
quin potius, in utraque suum
hominem pro testimonio fide dignum, ad partem adversam mittat, qui eandem ab
eisdem prohibeat, et ad Decimum quintum diem, a die huiusmodi Ammonitionis,
ipsi ex hinc fiendae computando, causa in ipsa Novum Iudicium, novamque
Iuris revisionem, recepturam; simulque literas Adiudicatorias Iuramentales,
vel Attestatorias producturam, in Curiam Regiam evocet: Stylus.
Quod ipsum et Prohibens, de se ipso
quintum diem, a die huiusmodi Ammonitionis,
ipsi ex hinc fiendae computando, causa in ipsa Novum Iudicium, novamque
Iuris revisionem, recepturam; simulque literas Adiudicatorias Iuramentales,
vel Attestatorias producturam, in Curiam Regiam evocet: Stylus.
Quod ipsum et Prohibens, de se ipso intelligat, necesse est.
Secundo: Et si in una et eadem causa, tam Inhibitio in sententia per
Nonvenit, quam Prohibitio a Iuramentali
revisionem, recepturam; simulque literas Adiudicatorias Iuramentales,
vel Attestatorias producturam, in Curiam Regiam evocet: Stylus.
Quod ipsum et Prohibens, de se ipso intelligat, necesse est.
Secundo: Et si in una et eadem causa, tam Inhibitio in sententia per
Nonvenit, quam Prohibitio a Iuramentali depositione, et communi
Inquisitione, aliquando interveniant; uti in quadam causa Relictae quondam
Ioannis Alapi, contra Lucam
Adiudicatorias Iuramentales,
vel Attestatorias producturam, in Curiam Regiam evocet: Stylus.
Quod ipsum et Prohibens, de se ipso intelligat, necesse est.
Secundo: Et si in una et eadem causa, tam Inhibitio in sententia per
Nonvenit, quam Prohibitio a Iuramentali depositione, et communi
Inquisitione, aliquando interveniant; uti in quadam causa Relictae quondam
Ioannis Alapi, contra Lucam Székely, in Anno Domini 1571.
Prohibens, de se ipso intelligat, necesse est.
Secundo: Et si in una et eadem causa, tam Inhibitio in sententia per
Nonvenit, quam Prohibitio a Iuramentali depositione, et communi
Inquisitione, aliquando interveniant; uti in quadam causa Relictae quondam
Ioannis Alapi, contra Lucam Székely, in Anno Domini 1571.
die Sexta Iunii in Iudiciis Octavalibus Superiorum partium,
Tyrnaviae ni fallor celebratis, admissae fuisse
eadem causa, tam Inhibitio in sententia per
Nonvenit, quam Prohibitio a Iuramentali depositione, et communi
Inquisitione, aliquando interveniant; uti in quadam causa Relictae quondam
Ioannis Alapi, contra Lucam Székely, in Anno Domini 1571.
die Sexta Iunii in Iudiciis Octavalibus Superiorum partium,
Tyrnaviae ni fallor celebratis, admissae fuisse memorantur; ac per
consequens, Nova Iudicia quoque penes easdem, Tribus
Prohibitio a Iuramentali depositione, et communi
Inquisitione, aliquando interveniant; uti in quadam causa Relictae quondam
Ioannis Alapi, contra Lucam Székely, in Anno Domini 1571.
die Sexta Iunii in Iudiciis Octavalibus Superiorum partium,
Tyrnaviae ni fallor celebratis, admissae fuisse memorantur; ac per
consequens, Nova Iudicia quoque penes easdem, Tribus vicibus in eadem Causa,
ex Styli continentia, intervenisse,
Anno Domini 1571.
die Sexta Iunii in Iudiciis Octavalibus Superiorum partium,
Tyrnaviae ni fallor celebratis, admissae fuisse memorantur; ac per
consequens, Nova Iudicia quoque penes easdem, Tribus vicibus in eadem Causa,
ex Styli continentia, intervenisse, videri possint: Nihilominus tamen, non
nisi Novum Iudicium cum Inhibitione fuisse, verius existimandum est. Tum,
Quia Decreta Regni, Inhibitioni tantum Novum adiungunt:
etiam absque Novo Iudicio fieri potest)
Nova Iudicia dici non possunt. Tum,
Quod communis quoque usus et consuetudo, solam Inhibitionem, et nunquam
Prohibitionem, Novum dixerit et tenuerit Iudicium. Tum, Quod Stylus quoque
vitiatus videri possit, ex eo, quod ut in Proverbio est, Ex uno
urceolo plures exire amphoras: sic ex una forma Novi iudicii, vel
Inhibitionis, plures literas super Prohibitione quoque solere fieri. Tum
vero etiam ex eo, Quod ex forma Styli Novi
plures exire amphoras: sic ex una forma Novi iudicii, vel
Inhibitionis, plures literas super Prohibitione quoque solere fieri. Tum
vero etiam ex eo, Quod ex forma Styli Novi Iudicii universi nocivi defectus
et errores, in Causarum processibus emergentes, virtute Novi iudicii, semel
in melius reformari soliti sunt. Quae vocula Adverbialis
(Semel) si indifferenter, uti Stylus continet, in omnibus
Literis Novi Iudicii exprimitur:
Inhibitionis, plures literas super Prohibitione quoque solere fieri. Tum
vero etiam ex eo, Quod ex forma Styli Novi Iudicii universi nocivi defectus
et errores, in Causarum processibus emergentes, virtute Novi iudicii, semel
in melius reformari soliti sunt. Quae vocula Adverbialis
(Semel) si indifferenter, uti Stylus continet, in omnibus
Literis Novi Iudicii exprimitur: quomodo ergo tot Nova iudicia, in una
eademque causa, etiam per
Iudicii universi nocivi defectus
et errores, in Causarum processibus emergentes, virtute Novi iudicii, semel
in melius reformari soliti sunt. Quae vocula Adverbialis
(Semel) si indifferenter, uti Stylus continet, in omnibus
Literis Novi Iudicii exprimitur: quomodo ergo tot Nova iudicia, in una
eademque causa, etiam per modum Inhibitionis, et sub diversis terminis,
intercedere possint, vel admitti debeant, unusquisque pro sua prudentia
virtute Novi iudicii, semel
in melius reformari soliti sunt. Quae vocula Adverbialis
(Semel) si indifferenter, uti Stylus continet, in omnibus
Literis Novi Iudicii exprimitur: quomodo ergo tot Nova iudicia, in una
eademque causa, etiam per modum Inhibitionis, et sub diversis terminis,
intercedere possint, vel admitti debeant, unusquisque pro sua prudentia
diiudicet oportet. Meo quidem tenui iudicio, in ista Prohibitione a
quomodo ergo tot Nova iudicia, in una
eademque causa, etiam per modum Inhibitionis, et sub diversis terminis,
intercedere possint, vel admitti debeant, unusquisque pro sua prudentia
diiudicet oportet. Meo quidem tenui iudicio, in ista Prohibitione a
Iuramentali depositione, et Communi Inquisitione, omnino huiusmodi Novum
iudicium amovendum esset: sed sufficieret sola vis Prohibitionis ab eisdem;
sicque tanta rerum confusio, facili labore evitari
quia tale Novum, non ex
Nonvenientia, sed iam post factas responsiones, et Adiudicatum
iuramentum impetranti datum fuisset. Ac Verbum quoque illud
(Inhibet) in Titulo Articuli positum, magis improprie pro Verbo
(Prohibet) ex ignorantia illius, qui huiusmodi Titulos
Articulis praefixit quam ex serie Articuli, vel merito rei praepositum est.
Atque ita nihil mirum, si
mirum, si confusis earundem nominibus, idem Prohibitioni
convenire visum fuit, quod et Inhibitioni convenit; sicque indifferenter
utique Novum Stylus adiecerit. Vel forte iste Articulus intelligi debet,
solum de tali casu, in quo nulla Inhibitio praecessit, vel admitti deberet.
Citatum autem Exemplum; etsi quippiam in contrarium faceret; potius
referendum videtur, ad Praeiudicium, secundo modo sumptum, infra
quaest. 13.
convenit; sicque indifferenter
utique Novum Stylus adiecerit. Vel forte iste Articulus intelligi debet,
solum de tali casu, in quo nulla Inhibitio praecessit, vel admitti deberet.
Citatum autem Exemplum; etsi quippiam in contrarium faceret; potius
referendum videtur, ad Praeiudicium, secundo modo sumptum, infra
quaest. 13. cap. 10. Caetera vide infra, quaest. 19. cap.
8.
Prohibita, et Prohibitio, conveniunt inter se, vel potius differunt?
Quanquam videantur pro eodem sumi; unde etiam plures confuse ac indifferenter
iisdem utuntur; veluti et Quadripartitum continet, et Decius quoque in
suo Syntagmate scribit, de quibus vide et infra quaest. 34. cap. 8.
Nihilominus tamen, rem magis proprie considerando, plurimum inter se
differe videntur; quemadmodum iam et ex propriis earundem
descendit, quam actum significat; ut sit sensus;
prohibita scilicet res, vel causa
aliqua, aut quippiam aliud. Ast si pro nomine Substantivo, uti et
debet in hoc proposito; (quia alias duo adiectiva, nullum faceret sensum)
accipiatur, pro eoque sumatur, quod vulgo Tilalom dicitur; cui
semper Adiectivum Numerale Ordinem significans (et non
si fieri poterit: sin minus, danda erit per Prohibentem, aliqua
ratio factae Prohibitionis; sed necdum plena, et ad meritum causae
pertinens. Qua si neque tunc Iudex contentus esse voluerit, sed ulterius
perrexerit, atque in causa convictionem
pronunciaverit, et ipsam ad executionem exmiserit: tunc extremo iam Iuridico
remedio Repulsione videlicet, obviandum erit.
obviandum erit.
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quid igitur est Repulsio, et quoties fieri
admittitur?
Repulsio est Iuridicum remedium, quo, Pars in causa triumphans, per Alteram
partem in causa succumbentem, ab Executione, latae per Iudicem sententiae,
coram vicinis et commetaneis, evaginato gladio, vel alio quopiam, ad id apto
instrumento ostenso, et minaciter vibrato,
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quid igitur est Repulsio, et quoties fieri
admittitur?
Repulsio est Iuridicum remedium, quo, Pars in causa triumphans, per Alteram
partem in causa succumbentem, ab Executione, latae per Iudicem sententiae,
coram vicinis et commetaneis, evaginato gladio, vel alio quopiam, ad id apto
instrumento ostenso, et minaciter vibrato, violenter propellitur. Vel
sententiae,
coram vicinis et commetaneis, evaginato gladio, vel alio quopiam, ad id apto
instrumento ostenso, et minaciter vibrato, violenter propellitur. Vel
evaginato gladio, vel alio quopiam, ad id apto
instrumento ostenso, et minaciter vibrato, violenter propellitur. Vel
Tripartitum habet 2. tit. 73.
aliter olim observatum fuisset. 6. Matth.
art. 16. et 1. Vlad. art. 57. Sicque iterum causa redit, ad suum
Iudicem. Ubi Nota, quod si Actor, sive pars triumphans contra huiusmodi
formam Repulsionis, violenter in iuribus possessionariis reobtentis se
locaverit, in Amissione causae illorum Iurium reobtentorum, eo facto
convinci debet. E converso etiam, si pars in causa succumbens, cum gentibus,
aut violenter: contra partem
art. 16. et 1. Vlad. art. 57. Sicque iterum causa redit, ad suum
Iudicem. Ubi Nota, quod si Actor, sive pars triumphans contra huiusmodi
formam Repulsionis, violenter in iuribus possessionariis reobtentis se
locaverit, in Amissione causae illorum Iurium reobtentorum, eo facto
convinci debet. E converso etiam, si pars in causa succumbens, cum gentibus,
aut violenter: contra partem triumphantem se opposuerit, et ipsam ab
ingressu talium Iurium
Actor, sive pars triumphans contra huiusmodi
formam Repulsionis, violenter in iuribus possessionariis reobtentis se
locaverit, in Amissione causae illorum Iurium reobtentorum, eo facto
convinci debet. E converso etiam, si pars in causa succumbens, cum gentibus,
aut violenter: contra partem triumphantem se opposuerit, et ipsam ab
ingressu talium Iurium possessionariorum reobtentorum repulerit, eadem poena
condemnatur.
condemnatur.
QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Ubi debet fieri Repulsio?
In Partibus, licet nonnuli autument illam fieri posse, etiam in Locis
credibilibus, dum adhuc literae Relatoriae, non fuerint Actori extradatae;
quod de Iure Regni fieri posse nequaquam videtur, ut facile colligere est,
ex ipsius descriptione,
tit. 73. et 74. ubi coram vicinis et
commetaneis omnino fieri debere describitur; et quod eorum nomina et
cognomina conscribi debeant; ut patet etiam ex 4. Vlad. art. 19.
quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi
vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars
Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in
talibus Locis credibilibus, dici solet
etiam ex 4. Vlad. art. 19.
quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi
vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars
Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in
talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa;
huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis
credibilibus. Idem quoque et Stylus
art. 19.
quod sane fieri non posset in locis credibilibus, cum huiusmodi
vicini, et commetanei, ibi esse non soleant. Aliud item est, quod pars
Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in
talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa;
huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis
credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi Iudex
quod pars
Actorea, ab ingressu bonorum quae in partibus sunt, et non in
talibus Locis credibilibus, dici solet violenter repulsa;
huiusmodi autem violentia, et violenta Repulsio, non solet fieri in Locis
credibilibus. Idem quoque et Stylus continet; ubi Iudex
Executori mandat, ut ad facies bonorum ipsorum accedat. Neque vero similis
ratio esse videtur Inhibitioni, quia illa, uti iam praemissum est, extra
uti iam praemissum est, extra
dominium fit: Repulsio autem omnino de dominio fieri debet, si cum
violentia quadam: repellit Actorem a bonis suis, eorundemque
ingressu. Vel si etiam non repelleret, sed solum in Arcem, Caput
utpote bonorum litigiosorum non admitteret; nihilominus tamen pro
Repulsione reputaretur; quia sola non admissio, Repulsionem ipsam importat.
Quod idem est, atque illud, quod in Tripartito, loco
repelleret, sed solum in Arcem, Caput
utpote bonorum litigiosorum non admitteret; nihilominus tamen pro
Repulsione reputaretur; quia sola non admissio, Repulsionem ipsam importat.
Quod idem est, atque illud, quod in Tripartito, loco citato exprimitur,
Repulsionem esse, si pars triumphans, extra dominium bonorum reobtentorum
fuerit.
QUAESTIO DECIMA NONA. / Semperne
diei ipsius Executionis, legitime perdurando, sibi rescribat.
Stylus. Ex quo colligitur, Literas Repulsionales, esse solum
Rescriptionales dicti Capituli, vel Conventus, super praetacta sententiae
executione. II. In causis divisionum; et tunc solum necessarium est, citare
Repellentem; quia cum adhuc nullus sit eius processus in sede, neque
impediri potuit eius Executio; atque ita neque repellens, sine praevia
Citatione, in faciem sedis;
esse solum
Rescriptionales dicti Capituli, vel Conventus, super praetacta sententiae
executione. II. In causis divisionum; et tunc solum necessarium est, citare
Repellentem; quia cum adhuc nullus sit eius processus in sede, neque
impediri potuit eius Executio; atque ita neque repellens, sine praevia
Citatione, in faciem sedis; legitime attrahi potest; siquidem
nemo, nisi legitime citatus, comparere debeat,
executione. II. In causis divisionum; et tunc solum necessarium est, citare
Repellentem; quia cum adhuc nullus sit eius processus in sede, neque
impediri potuit eius Executio; atque ita neque repellens, sine praevia
Citatione, in faciem sedis; legitime attrahi potest; siquidem
nemo, nisi legitime citatus, comparere debeat, 1. titul.
9. In priori autem iam dudum citatus est, et proinde id iterato
facere,
potuit eius Executio; atque ita neque repellens, sine praevia
Citatione, in faciem sedis; legitime attrahi potest; siquidem
nemo, nisi legitime citatus, comparere debeat, 1. titul.
9. In priori autem iam dudum citatus est, et proinde id iterato
facere, neque de lege, neque de necesse est; imo
petitione parium huiusmodi Citationis, in Novum processum abiret, quod
Actori damnosum
comparere debeat, 1. titul.
9. In priori autem iam dudum citatus est, et proinde id iterato
facere, neque de lege, neque de necesse est; imo
petitione parium huiusmodi Citationis, in Novum processum abiret, quod
Actori damnosum esset. Quanquam et haec ipsa Citatio, potius de recepta iam
consuetudine fieri soleat, quam de forma Divisionalium, in quibus Divisori,
omnino non praecipitur facienda, ut videre
necesse est; imo
petitione parium huiusmodi Citationis, in Novum processum abiret, quod
Actori damnosum esset. Quanquam et haec ipsa Citatio, potius de recepta iam
consuetudine fieri soleat, quam de forma Divisionalium, in quibus Divisori,
omnino non praecipitur facienda, ut videre est, in serie Divisionalium.
Styl. Ubi Nota, quod haec secunda Repulsio in divisione,
fit ex eo, quod Divisor nolit stare rationibus allegatis per
processum abiret, quod
Actori damnosum esset. Quanquam et haec ipsa Citatio, potius de recepta iam
consuetudine fieri soleat, quam de forma Divisionalium, in quibus Divisori,
omnino non praecipitur facienda, ut videre est, in serie Divisionalium.
Styl. Ubi Nota, quod haec secunda Repulsio in divisione,
fit ex eo, quod Divisor nolit stare rationibus allegatis per Repellentem;
ideo necesse habet repellere, ut praetactas suas
de recepta iam
consuetudine fieri soleat, quam de forma Divisionalium, in quibus Divisori,
omnino non praecipitur facienda, ut videre est, in serie Divisionalium.
Styl. Ubi Nota, quod haec secunda Repulsio in divisione,
fit ex eo, quod Divisor nolit stare rationibus allegatis per Repellentem;
ideo necesse habet repellere, ut praetactas suas rationes, suo loco et
tempore, velut per viam appellationis, maturius
nulla erit, sed prior sententia manebit; ac debitae Executioni
demandari debebit. Sin autem ratio stabit, nullum onus exsolvere tenebitur,
etsi depositum quoque iam id fuerit, eidem restitui debebit, nisi
ut in proverbio est, mortuum suo loculo repositum referre,
piaculum foret.
QUAESTIO
pro Altera Prohibita habetur. Atque ideo, illo
eodem die, totum onus deponendum erit, quia pluries non admittitur idem
repetere; licet antea Tribus vicibus, pro Tribus Levatis repetitum sit;
prouti super hoc conclusum est, in Octava Poson. Anno 1612. Ubi
Nota quod etiamsi plures fuerint, quorum nominibus, et in Personis facta
fuisse dignoscatur, omnes tamen nonnisi unum onus deponere debebunt, in
Curia quidem florenos 72.
non admittitur idem
repetere; licet antea Tribus vicibus, pro Tribus Levatis repetitum sit;
prouti super hoc conclusum est, in Octava Poson. Anno 1612. Ubi
Nota quod etiamsi plures fuerint, quorum nominibus, et in Personis facta
fuisse dignoscatur, omnes tamen nonnisi unum onus deponere debebunt, in
Curia quidem florenos 72. in Comitatu florenos 36.
tantum,
sit;
prouti super hoc conclusum est, in Octava Poson. Anno 1612. Ubi
Nota quod etiamsi plures fuerint, quorum nominibus, et in Personis facta
fuisse dignoscatur, omnes tamen nonnisi unum onus deponere debebunt, in
Curia quidem florenos 72. in Comitatu florenos 36.
tantum,
Octava Poson. Anno 1612. Ubi
Nota quod etiamsi plures fuerint, quorum nominibus, et in Personis facta
fuisse dignoscatur, omnes tamen nonnisi unum onus deponere debebunt, in
Curia quidem florenos 72. in Comitatu florenos 36.
tantum,
in
Curia quidem florenos 72. in Comitatu florenos 36.
tantum,
facta fuerit, pro una tantum reputari debet. Ibidem, sed in una
duntaxat Executione.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne Repulsionem facere, qui in processu
causae non egit?
Potest, si aliqua in parte Executionem illam, sibi nocivam fore putat,
virtute clausulae illius iustificatoriae (praevia ratione aliorum
quorumlibet).
duntaxat Executione.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne Repulsionem facere, qui in processu
causae non egit?
Potest, si aliqua in parte Executionem illam, sibi nocivam fore putat,
virtute clausulae illius iustificatoriae (praevia ratione aliorum
quorumlibet). Neque tenebitur onus Repulsionis deponere, si pars
triumphans, absque debita
huiusmodi Repellens, seu Possessor talium bonorum particularium, ratione
quorum Repulsionem facere cogitur, tempore Recaptivationis seu Primariae,
Principalis membri bonorum statutionis, simul cum Principali
In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post
semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam
secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam
Repellens, seu Possessor talium bonorum particularium, ratione
quorum Repulsionem facere cogitur, tempore Recaptivationis seu Primariae,
Principalis membri bonorum statutionis, simul cum Principali
In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post
semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam
secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam
infidelitatis incursu; uti
talium bonorum particularium, ratione
quorum Repulsionem facere cogitur, tempore Recaptivationis seu Primariae,
Principalis membri bonorum statutionis, simul cum Principali
In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post
semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam
secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam
infidelitatis incursu; uti iam dictum est, et colligitur
facere cogitur, tempore Recaptivationis seu Primariae,
Principalis membri bonorum statutionis, simul cum Principali
In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post
semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam
secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam
infidelitatis incursu; uti iam dictum est, et colligitur ex
citato
simul cum Principali
In-causam-attracto, in lite non extiterat; nam si in ea iam fuisset, post
semel factam per principalem In-causam-attractum Repulsionem, aliam
secundario facere non admitteretur, absque manifesto in Notam
infidelitatis incursu; uti iam dictum est, et colligitur ex
citato
Nota, I. Quod Executioni extra modum Repulsionis se opponens, poenam
Decreti, hoc est Notam incurrit, art. 11. anni 1536.
II. Quod bona restitui commissa, post Repulsionem ad se pertinere non
probans, in facto Maioris potentiae convincitur, art. 12.
anni 1536.
11. anni 1536.
II. Quod bona restitui commissa, post Repulsionem ad se pertinere non
probans, in facto Maioris potentiae convincitur, art. 12.
anni 1536.
Incausamattracta per se, vel per Procuratorem suum, ex onere ipsius,
portionem suam levaverit, postea illam omnino admittere debebit, quia per
huiusmodi oneris levationem, consensit in ipsam. Ideo abstinendum potius a
tali levatione oneris, quam ut exinde damnum aliquod eveniat: sicut et
superius quoque super hoc dictum est, quaest. 11. cap. 4. IV.
Quod post Repulsionem, non
ideoque de sede saepe Exmissae ad partes, per attestationes
vicinorum, commetaneorum, et comprovincialium, utriusque sexus, Nobilium et
ignobilium, Spiritualiumque ac saecularium hominum, Comitatuum, quorum
partes voluerint in loco et termino, quos sibi accedente authoritate
Iudicis, elegerint, coram testimonio alicuius Capituli, vel Conventus, in
quorum processu extiterint, ac Regio, vel Palatinali hominibus, vigore
literarum Adiudicatoriarum
Nobilium et
ignobilium, Spiritualiumque ac saecularium hominum, Comitatuum, quorum
partes voluerint in loco et termino, quos sibi accedente authoritate
Iudicis, elegerint, coram testimonio alicuius Capituli, vel Conventus, in
quorum processu extiterint, ac Regio, vel Palatinali hominibus, vigore
literarum Adiudicatoriarum attestatoriarum, certa declaratio; ac ex eodem
Capitulo, vel Conventu,
literarum Adiudicatoriarum attestatoriarum, certa declaratio; ac ex eodem
Capitulo, vel Conventu, virtute literarum superinde Relatoriarum, legitime
emanatarum ad eundem Iudicem, reportatio. In casibus autem occupationem fit
praecise In facie Loci; nisi partes aliter convenerint.
Capitulo, vel Conventu, virtute literarum superinde Relatoriarum, legitime
emanatarum ad eundem Iudicem, reportatio. In casibus autem occupationem fit
praecise In facie Loci; nisi partes aliter convenerint.
legitime
emanatarum ad eundem Iudicem, reportatio. In casibus autem occupationem fit
praecise In facie Loci; nisi partes aliter convenerint.
non tamen nomine illius, sed
tantum Regio, cum Regis Curiae Iudex sit, denominantur, de Iure et
consuetudine Regni.
illius, sed
tantum Regio, cum Regis Curiae Iudex sit, denominantur, de Iure et
consuetudine Regni.
extiterint,
acceptari non debent.
QUAESTIO QUARTA.
Quare dicitur Communis, et quoties fieri admittitur?
Ideo, vel quia, cum fit per Partes, tunc pro Utraque simul, ac Semel in uno
Loco et Tempore, atque coram eodem educto Inquisitore, et non Diversis Locis
et Temporibus, nunc pro Una, et nunc pro Altera parte celebratur,
(licet etiam Aliquando pro Una tantum Parte fiat.) Unde, si
Nobiles, et Ignobiles, Spiritualesque ac
saeculares, utriusque sexus, Bonae tamen et honestae conditionis homines,
Actori
incumbit proba, (etiam
Iure Canonum 6. quaest. 5.) qua ipsi non suffragante, Reus
simpliciter absolvi debet. Verum in Negatoria (quae apud
nos, non est Actio actoris, sed Responsio Negativa ipsius In causam attracti
ad Actionem Actoris facta) non Actor, sed In-causam-attractus debet ipsam
probare: sicque rebus existentibus, facilior
Iure Canonum 6. quaest. 5.) qua ipsi non suffragante, Reus
simpliciter absolvi debet. Verum in Negatoria (quae apud
nos, non est Actio actoris, sed Responsio Negativa ipsius In causam attracti
ad Actionem Actoris facta) non Actor, sed In-causam-attractus debet ipsam
probare: sicque rebus existentibus, facilior processus litium esset, ubi
alteruter solummodo probaret, ut et Quad. habet.
qua ipsi non suffragante, Reus
simpliciter absolvi debet. Verum in Negatoria (quae apud
nos, non est Actio actoris, sed Responsio Negativa ipsius In causam attracti
ad Actionem Actoris facta) non Actor, sed In-causam-attractus debet ipsam
probare: sicque rebus existentibus, facilior processus litium esset, ubi
alteruter solummodo probaret, ut et Quad. habet. Ast de Iure
nostro, adeo se partes huiusmodi contrariis
probaret, ut et Quad. habet. Ast de Iure
nostro, adeo se partes huiusmodi contrariis probis involvunt, ut dum Utraque
intentionem suam probare intendat; magis rem ipsam obscurare soleat, quam
elucidare; ac ideo in contrarium multarum animarum fit iactura non raro;
quandoquidem duo contradictoria, nunquam simul vera esse possunt; ut
tradunt Logici. Nihilominus tamen, quia usus et consuetudo,
(Mater Iuris
legum moderatrix, aliud quid salubrius superinde ordinaverit, quod
iam ab olim ardenti exoptatur desiderio.
QUAESTIO QUINTA.
Quae qualitates in testibus adhibendis requiruntur, et quando Nomina ipsorum
Literis Relatoriis inscribenda erunt?
Haec, quinque: Libertas, Modalitas, Conditio, AEtas, et Iuramentum: quas
omnes cum suis declarationibus, Vide uberius.
quos voluerit, et digne poterit, facere
et opponere queat, ne praesertim periurium, si quod commissum fuerit,
impunitum praetereat.
Nota, I. Quod
Socius criminis, non admittitur in testem contra socium,
nec pro socio, neque est idoneus testis, etiam ad formandam Inquisitionem
contra socium, de communi opinione: Nihilominus tamen hoc fallit in eo casu,
ubicunque veritas Ex Natura negotii, aliter haberi ac sciri
nequit; utpote in coniuratione, vel secreto tractatu, aliisve quae occulte
fieri solent; minimeque habet locum In crimine laesae
neque est idoneus testis, etiam ad formandam Inquisitionem
contra socium, de communi opinione: Nihilominus tamen hoc fallit in eo casu,
ubicunque veritas Ex Natura negotii, aliter haberi ac sciri
nequit; utpote in coniuratione, vel secreto tractatu, aliisve quae occulte
fieri solent; minimeque habet locum In crimine laesae
Maiestatis, quia tunc admittitur socius criminis, contra socium, ut
patebit infra quaest. 14.
tamen hoc fallit in eo casu,
ubicunque veritas Ex Natura negotii, aliter haberi ac sciri
nequit; utpote in coniuratione, vel secreto tractatu, aliisve quae occulte
fieri solent; minimeque habet locum In crimine laesae
Maiestatis, quia tunc admittitur socius criminis, contra socium, ut
patebit infra quaest. 14. cap. 9. II. Quod antiquitus tempore
statutionis quorumlibet bonorum, literis
dicere de Statibus; ex quibus causarum
probationes deduci solent, Hi itaque quinque universe numerantur.
Definitivus, Legalis, Coniecturalis, Testimonii, et Quaestionum, sive
Equulei. Quibus omnibus aliae gentes et nationes in iuribus suis, ac
potissimum Caesareo, uti solent. Sed Nostrates Tribus hisce tantum,
Definitivo, Legali, et
Testimoniorum, qui proprie Communis Inquisitionis,
magis congruere videbitur. Et quod atrox semper habitum sit hoc crimen,
patet ex antiquorum punitione; qui Parricidam Insutum culeo,
hoc est sacco ex corio, cum cane, gallo gallinaceo, vipera, et Simia in
aquam proiiciebant. Unde Papinianus quoque Iurisconsultus, qui et
Asylum Iuris dictus est, et ex cuius schola, multi
Iurisperiti prodierunt; maluit securi percuti, quam Antonium Carracalam
furto, ipsam sibi comparaverit. Verum necdum his plena fides datur: Quia
Iudex ex praesumptionibus violentis, et indiciis indubitatis et
vehementissimis, non potest devenire ad condemnationem, ac sententiam
Definitivam In Causa Capitali, absque aliis probationibus, ut
Corporaliter puniat; secus autem pecuniariter.
Vivius
quaestiones aliquando examinare oportebit, ut proxime dicetur;
et non condemnare nisi
confessum, etsi in eadem confessione, usque ad finem extra
torturam permanserit, Quaestione proxime sequenti. Secundum
Canones autem Praesumptio est Triplex. Violenta; ut si
reperitur suspectus cum suspecta, nudus cum
confessione, usque ad finem extra
torturam permanserit, Quaestione proxime sequenti. Secundum
Canones autem Praesumptio est Triplex. Violenta; ut si
reperitur suspectus cum suspecta, nudus cum nuda, in eodem lecto: et haec
inducit condemnationem, tanquam sufficienter probatum sit. 23. quaest.
1. Quam tamen condemnationem, quoad poenam Pecuniariam
tantum, et non Capitalem limitat Vivius, ut
personarum; et haec aliquando est
peccatum veniale aliquando etiam mortale, prout scilicet de re minus vel
magis praesumitur.
QUAESTIO OCTAVA.
Admittunturne ergo quaestiones, seu Equuleus, aut Tortura, hoc Iure Nostro?
Non quidem Iure ipso Expresso, nisi forte ex Iure Civili de Facto
iam in liberis Civitatibus, potissimum contra Rusticos,
uti colligitur ex
concurrentibus. Primo, si factum
contra ipsum, per unum testem probabitur, cum unus testis, ad plenam probam,
non sufficiat. Secundo, si minas ad tale factum patrandum dedisse
probabitur. Tertio, si vacillet vel varius fuerit, in dicto suo, super tali
facto. Quarto, si tam vilis persona fuerit, quod etiam alias iuramento suo,
non crederetur. Quinto, si propria eius confessio, de tali facto, per unum
testem, contra ipsum probabitur. Sexto, si fama
interlocutoria de torquendo subsecuta, ac sic demum si quid confessus
fuerit, Iudicio subiici. Verum Hic Nota; diversas confessiones Reorum,
diversos etiam fines sortiri solere. Et (I) quidem, Confessionem factam
sponte in criminalibus absque tormentis, vel metu tormentorum, etiam nullis
indiciis praecedentibus, vel non data indiciorum copia, sufficere, sine
aliqua ratificatione, ad condemnandum confitentem. II. Confessionem
etiam nullis
indiciis praecedentibus, vel non data indiciorum copia, sufficere, sine
aliqua ratificatione, ad condemnandum confitentem. II. Confessionem
factam per Reum in tormentis, Nullis, vel non legitimis
indiciis praecedentibus, non valere et reddi nullam, etiamsi millies
fuerit ratificata; nec ex ea sequi posse condemnationem illius;
Mynsing. obser.
indiciis praecedentibus, non valere et reddi nullam, etiamsi millies
fuerit ratificata; nec ex ea sequi posse condemnationem illius;
Mynsing. obser. 23. cent. 5.
alioquin ab huiusmodi torturae repetitione, Iudices omnes
cavere debent, sicut ab igne. Et si avidi inanis gloriae, vel ulciscendae
vindictae, contrarium fecerint, non modicum conscientiae suae
praeiudicabunt, et etiam in die Iudicii, rationem eius sunt reddituri procul
dubio, quia semel confessus in tormentis, nisi perseveraverit, vel novis
indiciis torturari poterit, condemnari per Iudicem nequit, ut proxime
dictum est; sed
sicut ab igne. Et si avidi inanis gloriae, vel ulciscendae
vindictae, contrarium fecerint, non modicum conscientiae suae
praeiudicabunt, et etiam in die Iudicii, rationem eius sunt reddituri procul
dubio, quia semel confessus in tormentis, nisi perseveraverit, vel novis
indiciis torturari poterit, condemnari per Iudicem nequit, ut proxime
dictum est; sed absolvi debet; Siquidem ut Ulpianus
scribit; neminem liceat ex
sed ex tali confessione, potest ipsum condemnare, et
excusatur a non praestita promissione; Quia publici boni magis debet
habere rationem, quam privati. Vivius part. 1. opin. 172. et 173.
Tum quia fidem in malis promissis, non expedit servare. Tum quod
pacta, contra publicam utilitatem; minime servari debent. Quarto,
confessionem coram Iudice incompetente, non valere quidem Iudicialiter,
valere autem ut extra Iudicialem, et
confessionem coram Iudice incompetente, non valere quidem Iudicialiter,
valere autem ut extra Iudicialem, et facere indicium ad torturam, per
Iudicem ordinarium inferendam. Quinto, confessionem factam, absente parte,
in favorem absentis, inducere semiplenam probationem. Atque sic cognitis
his, securior institui poterit processus, in huiusmodi casibus. Haec Vivius
ex communi Doctorum
et facere indicium ad torturam, per
Iudicem ordinarium inferendam. Quinto, confessionem factam, absente parte,
in favorem absentis, inducere semiplenam probationem. Atque sic cognitis
his, securior institui poterit processus, in huiusmodi casibus. Haec Vivius
ex communi Doctorum
Utriusque Iuris Opinione, in Vocabulis, Confessio, et Tortura.
probationem. Atque sic cognitis
his, securior institui poterit processus, in huiusmodi casibus. Haec Vivius
ex communi Doctorum
Utriusque Iuris Opinione, in Vocabulis, Confessio, et Tortura.
QUAESTIO NONA.
Quid igitur fit, in hoc Iure nostro, ubi res forsan aliqua, nullo horum
statuum, Definitivo
Utriusque Iuris Opinione, in Vocabulis, Confessio, et Tortura.
QUAESTIO NONA.
Quid igitur fit, in hoc Iure nostro, ubi res forsan aliqua, nullo horum
statuum, Definitivo scilicet, Legali, aut Testimoniorum constare potest; et
neque hisce duobus, Coniecturali videlicet, et Quaestionum uti volumus?
Quanquam Innocentia
Definitivo scilicet, Legali, aut Testimoniorum constare potest; et
neque hisce duobus, Coniecturali videlicet, et Quaestionum uti volumus?
Quanquam Innocentia cuiuslibet favorabilis, et legibus amica esse debeat; ne
tamen in nondum bene explorata re, vel Reus ita simpliciter absolvatur, vel
vero Iudex neglecti oficii redarguatur, maiusque exinde scandalum
suboriatur; assumitur adhuc Quartus quidam proprius, et iam ab
olim usurpatus
de Iuramentali depositione
tractabitur.
QUAESTIO DECIMA.
Sed Utrum praestet hoc ita factitare, quam Reum sola sua in persona, torturae
subiicere?
Praestaret quidem longe, ut non unius tantum, vel alterius personae corpus;
sed innumerarum pene personarum corpora, variis subiicerentur quaestionibus
et torturis:
re, provenire solet; nisi a Maioribus nostris, accepta hac diu iam,
ac a primordio quidem Liberi regiminis nostri, usurpata consuetudine, et nos
quoque uti mallemus; donec vel omnino huiusmodi aliena oderimus iuramenta,
vel in melius, quod optandum est, emendaverimus.
QUAESTIO UNDECIMA.
Quid de Informatione, quam Aliqui his annectunt sentiendum, et quid sit?
utri
partium iuramentum interdum imponere debeat, utitur ea. Quanquam fur quidam
olim Iudici se solanti, ne sibi ab huiusmodi Informationibus timeret,
dicebat: Putasne tamen illas mihi sorores fore? Quo in genere
fassio quoque Rusticorum, et si quid contra Nobiles fateri videantur, reponi
consuevit.
QUAESTIO DUODECIMA.
Sed
partium iuramentum imponitur?
Soepe enim post reportatam communis Inquisitionis seriem, alterutri partium,
iuramentum imponi solet, his modis. I. Quod si Actor, pro parte sui
sufficientem reportabit comprobationem, In-causam-attractus autem per
omnia defecerit, vel etiamsi modicum quid probaverit: tunc (A) ad caput
ipsius (I) quinquagesimo
se iurabit. II.
se iurabit. II. Si utraque pars, pari modo sufficienter
probabit: tunc Reo, iuxta vires et numerum literarum Inquisitoriarum,
iurandum erit.
quam (A) probabit, extunc In
causam-attractus iuxta vires, trium literarum Inquisitoriarum vigesimo
quinto duarum duodecimo et unicarum sexto se
sacramentum praestabit. IV. Si (A) in comprobatione sua, per omnia
defecerit, vel forsan Communem ipsam neque celebraverit: tunc (I)
simpliciter absolvetur. V. Si denique (I) aut Communem inquisitionem
omiserit, aut quidem celebrationem eius peregerit, sed
De Iuramentali Depositione.
QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quid est Iuramentalis depositio?
Est in dubia aliqua causa, per Iudicem alterutri partium, vel sola sua in
persona, vel autem definito numero coniuratorum sibi similium, coram eodem
Iudice in eadem sede, aut extra sedem coram Regio, aut Palatinali hominibus,
et
QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quid est Iuramentalis depositio?
Est in dubia aliqua causa, per Iudicem alterutri partium, vel sola sua in
persona, vel autem definito numero coniuratorum sibi similium, coram eodem
Iudice in eadem sede, aut extra sedem coram Regio, aut Palatinali hominibus,
et testimonio alicuius credibilis loci, in cuius processu extiterint,
depositio?
Est in dubia aliqua causa, per Iudicem alterutri partium, vel sola sua in
persona, vel autem definito numero coniuratorum sibi similium, coram eodem
Iudice in eadem sede, aut extra sedem coram Regio, aut Palatinali hominibus,
et testimonio alicuius credibilis loci, in cuius processu extiterint,
praefixo eidem ad id certo loco et termino, vigore literarum
Adiudicatoriarum
alterutri partium, vel sola sua in
persona, vel autem definito numero coniuratorum sibi similium, coram eodem
Iudice in eadem sede, aut extra sedem coram Regio, aut Palatinali hominibus,
et testimonio alicuius credibilis loci, in cuius processu extiterint,
praefixo eidem ad id certo loco et termino, vigore literarum
Adiudicatoriarum Iuramentalium, mediante iuramento, adiudicata certa eiusdem
causae, vel assertio, vel depulsio. Ubi Nota, I. Ipsam
eidem ad id certo loco et termino, vigore literarum
Adiudicatoriarum Iuramentalium, mediante iuramento, adiudicata certa eiusdem
causae, vel assertio, vel depulsio. Ubi Nota, I. Ipsam fieri solere
aliquando solis etiam partium in personis. II. Quod licet
in aliis quoque idem fieri videamus, tamen praecipue in titulo seu
superscriptione dictarum literarum Iuramentalium, soleat apponi haec vocula
(Memorialis) ex antiqua consuetudine;
Adiudicatoriarum Iuramentalium, mediante iuramento, adiudicata certa eiusdem
causae, vel assertio, vel depulsio. Ubi Nota, I. Ipsam fieri solere
aliquando solis etiam partium in personis. II. Quod licet
in aliis quoque idem fieri videamus, tamen praecipue in titulo seu
superscriptione dictarum literarum Iuramentalium, soleat apponi haec vocula
(Memorialis) ex antiqua consuetudine; vel quod in tam
solita forma
mediante iuramento, adiudicata certa eiusdem
causae, vel assertio, vel depulsio. Ubi Nota, I. Ipsam fieri solere
aliquando solis etiam partium in personis. II. Quod licet
in aliis quoque idem fieri videamus, tamen praecipue in titulo seu
superscriptione dictarum literarum Iuramentalium, soleat apponi haec vocula
(Memorialis) ex antiqua consuetudine; vel quod in tam
solita forma huiusmodi literae tunc adhuc extradari non solebant;
II. Quod licet
in aliis quoque idem fieri videamus, tamen praecipue in titulo seu
superscriptione dictarum literarum Iuramentalium, soleat apponi haec vocula
(Memorialis) ex antiqua consuetudine; vel quod in tam
solita forma huiusmodi literae tunc adhuc extradari non solebant; vel quod
perfecta et ultima decisio litis, talibus literis, nondum exprimi
consueverat; prouti neque de praesenti solet, sed solummodo memoria rei
QUAESTIO DECIMA QUARTA.
Qua igitur forma aggravandi Maiores Nostri huiusmodi Deponentibus iuramenta
imponebant?
Hac videlicet: quod si Actor in Iudicio contradictorio, unicas literas
Inquisitorias, contra Reum producebat: tunc duodecimo se: Si
binas vigesimo quinto se, Si autem tres, quinquagesimo
se iuramentum eidem Reo,
vigesimo quinto se, Si autem tres, quinquagesimo
se iuramentum eidem Reo, adiudicabant. Vel ut iam viceversa per
modum sublevandi, dici solet: quod si tres literas Inquisitorias
Actor in iudicio producebat contra Reum, tunc reo quinquagesimo se,
si binas, vigesimo quinto se si autem unicas,
duodecimo se, Iuramentum adiudicabant 2. tit. 32.
QUAESTIO DECIMA QUINTA.
Sed quales fuerint illae literae Inquisitoriae?
Iam olim a diversis, diversas superinde audivi opiniones. Aliis dicentibus,
similes fuisse nostri temporis Evocatoriis. In quibus trium literarum
energia continetur: Evocatoriarum, seu Praeceptoriarum, ad evocandum Reum,
cum declaratione Actionis: Citatoriarum dum testimonium citat: et
Relatoriarum, ex loco credibili, ad reportationem dicti
Relatoriarum, ex loco credibili, ad reportationem dicti testimonii
emanatarum. Alii dicunt, fuisse literas Praeceptorias ad
Comitatum, et Compulsorias ad testes, quibus Actor non simul ad semel
processit in Inquisitione, sed interpolatis vicibus, aliis tamen et aliis a
Iudice acceptis, et ita Tripartita quasi Inquisitione, addendo numerum
saltem earundem, adauxit Iudici modum ad aggravandum In-causam-attracto
iuramentum. Alii
Actor non simul ad semel
processit in Inquisitione, sed interpolatis vicibus, aliis tamen et aliis a
Iudice acceptis, et ita Tripartita quasi Inquisitione, addendo numerum
saltem earundem, adauxit Iudici modum ad aggravandum In-causam-attracto
iuramentum. Alii item dicunt, fuisse diversas literas Compulsorias, a
diversis Iudicibus extractas, primo ad Comitatum, postea autem ad aliquod
Capitulum vel Conventum, quarum vigore iidem testes, iterato
operis
Tripartiti
ad
Literatorium mandatum Regium, vel
literatoriam petitionem aliorum Iudicum Regni Ordinariorum, in locis
testimonialibus, aut coram eisdem Iudicibus ordinariis Regni, in Conventibus
generalibus Dominorum et Nobilium sunt confectae. Ex quo licet appareat
aliquo modo, quid fuerint; sed quomodo sit processum cum illis, plane non
elucet. Verum qualescunque eae fuerint, et quomodocunque processum
et Nobilium sunt confectae. Ex quo licet appareat
aliquo modo, quid fuerint; sed quomodo sit processum cum illis, plane non
elucet. Verum qualescunque eae fuerint, et quomodocunque processum sit cum
illis, cum iam apud nos in Desuetudinem venerint, et prorsus quantum ad
istum modum procedendi cum illis, exoleverint; licet vis et energia illarum,
etiamnum in moderno processu nostro (super Iuramentali depositione)
retineatur, ubi dicitur,
Verum qualescunque eae fuerint, et quomodocunque processum sit cum
illis, cum iam apud nos in Desuetudinem venerint, et prorsus quantum ad
istum modum procedendi cum illis, exoleverint; licet vis et energia illarum,
etiamnum in moderno processu nostro (super Iuramentali depositione)
retineatur, ubi dicitur, vires trium literarum Inquisitoriarum
repraesentantibus, ut videre est.
actionis: et sic quoque adiudicatur illi iuramentum cum pleno
homagio, hoc est, quinquagesimo se Nobilibus, quia solus sic
praeassumpsit. Ubi hoc interesse videtur, inter istas duas formulas, quod in
Hac (I) causae suae diffidens, sibi metuat, et proinde ne (A) admonitus
praeassumat, ipse potius sua sponte, assumit tale iuramentum; in Priori
autem videtur potius ignarus respondendi, quam Causae diffidens, et sibi
quia solus sic
praeassumpsit. Ubi hoc interesse videtur, inter istas duas formulas, quod in
Hac (I) causae suae diffidens, sibi metuat, et proinde ne (A) admonitus
praeassumat, ipse potius sua sponte, assumit tale iuramentum; in Priori
autem videtur potius ignarus respondendi, quam Causae diffidens, et sibi
metuens; quia si fortassis intellexisset, quomodo debuisset, respondere,
breviori aliquo sequenti compendio respondisset.
sed iuxta vires (praemissarum
scilicet) trium literarum Inquisitoriarum petit Iudicium; ex tunc (I)
propter hanc suam submissionem, defalcata media parte homagii, solum cum
altera media abiurare tenebitur. Secus est tamen in casibus Notae
infidelitatis: nam etsi (I) se ad caput submittere vellet, Actor autem non
acceptaret, sed actionem probare assumeret, tunc non datur iuramentum, sed
probatio Actori imponitur, quia solus sic voluit.
datur iuramentum, sed
probatio Actori imponitur, quia solus sic voluit.
Quarta, si responderit, (I) negat, et cupit doceri per (A)
in isto quoque casu, si (A) acceptaverit, tunc ipsemet debebit per nominatos
testes primo, et non per coniuratores actionem suam probare; et si plene
saltem cum paucis, omni tamen exceptione maioribus testibus docuerit, causam
necesse
est: ut et praecedenti quaest. 12. dictum est. Et alioquin tale
Iudicium potius redditur nullum, ut infra quaest. 18. videre licebit.
Si autem non acceptaverit, tunc iterum eodem modo, ut in tertia, (I)
se diminuto iuramento expurgabit.
Quinta esse potest, ubi (I) in primo statim responsionis termino, sed
iuramento Actoris ad caput suum iuxta consuetudinem Regni,
Iudicium potius redditur nullum, ut infra quaest. 18. videre licebit.
Si autem non acceptaverit, tunc iterum eodem modo, ut in tertia, (I)
se diminuto iuramento expurgabit.
Quinta esse potest, ubi (I) in primo statim responsionis termino, sed
iuramento Actoris ad caput suum iuxta consuetudinem Regni,
deponendo submiserit; et (A) hoc acceptare noluerit: tunc (I) tertio
se solum sacramentum
maleficia.
Sexta, Ubi autem (I) se, vel quod idem est, totalem actionem
iuramento solius (A) submiserit, et neque hoc acceptaverit; tunc Reus
simpliciter absolvitur, nec potest (A) actionem suam, in ipsum (I) reiicere.
In quibus omnibus submissionibus consideranda Inprimis est, Proclivitas
Actoris, ad assumendum Iuramentum; et ideo (I) sibi semper ab eo praecavere
debebit. Secundo, Innocentia ipsius (I)
Sexta, Ubi autem (I) se, vel quod idem est, totalem actionem
iuramento solius (A) submiserit, et neque hoc acceptaverit; tunc Reus
simpliciter absolvitur, nec potest (A) actionem suam, in ipsum (I) reiicere.
In quibus omnibus submissionibus consideranda Inprimis est, Proclivitas
Actoris, ad assumendum Iuramentum; et ideo (I) sibi semper ab eo praecavere
debebit. Secundo, Innocentia ipsius (I)
est, Proclivitas
Actoris, ad assumendum Iuramentum; et ideo (I) sibi semper ab eo praecavere
debebit. Secundo, Innocentia ipsius (I)
qui quanto magis condescenderit in submissione: tanto maior Innocentia,
Iustitia, et AEquitas, illius apparebit: et ita ultima formula, si
criminaliter accusabitur, iusto Dei, et hominum iudicio, absolvendus venit.
Quae respondendi formulae, inter Nobiles
tanto maior Innocentia,
Iustitia, et AEquitas, illius apparebit: et ita ultima formula, si
criminaliter accusabitur, iusto Dei, et hominum iudicio, absolvendus venit.
Quae respondendi formulae, inter Nobiles duntaxat, in Maioribus casibus,
atque etiam Criminalibus actionibus observantur, simplicesque seu Pares
inter partes, intelligendae sunt. In minoribus autem, hoc est, minoris
potentiae casibus. Solum tertio se abiurat. (I)
Dei, et hominum iudicio, absolvendus venit.
Quae respondendi formulae, inter Nobiles duntaxat, in Maioribus casibus,
atque etiam Criminalibus actionibus observantur, simplicesque seu Pares
inter partes, intelligendae sunt. In minoribus autem, hoc est, minoris
potentiae casibus. Solum tertio se abiurat. (I) 2. tit.
32. De causis vero Magistratuum, vide infra cap. 9. quaest.
31. 32. et
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA.
Quomodo fiunt Iuramenta Rusticorum?
Sic videlicet, si Actor Nobilis, contra Reum Rusticum, ternas literas
Inquisitorias in Iudicio produxerit; tunc Rusticus quadragesimo
se, si binas, vigesimo se, si denique unas, decimo
se, in Causis Civilibus Iurare tenebitur. Secus tamen fit, in
causis Criminalibus,
si Actor Nobilis, contra Reum Rusticum, ternas literas
Inquisitorias in Iudicio produxerit; tunc Rusticus quadragesimo
se, si binas, vigesimo se, si denique unas, decimo
se, in Causis Civilibus Iurare tenebitur. Secus tamen fit, in
causis Criminalibus, quando ad caput malefactoris alicuius
iuratur; nam eotunc, non homagium, sed demeritum et criminis poena
ponderatur. Ubi Nota, Quod
literas
Inquisitorias in Iudicio produxerit; tunc Rusticus quadragesimo
se, si binas, vigesimo se, si denique unas, decimo
se, in Causis Civilibus Iurare tenebitur. Secus tamen fit, in
causis Criminalibus, quando ad caput malefactoris alicuius
iuratur; nam eotunc, non homagium, sed demeritum et criminis poena
ponderatur. Ubi Nota, Quod nova constitutione Posoniensi Anni 1613.
caput malefactoris alicuius
iuratur; nam eotunc, non homagium, sed demeritum et criminis poena
ponderatur. Ubi Nota, Quod nova constitutione Posoniensi Anni 1613.
art. 23. Rustica persona contra Nobilem in Quinque casibus,
vigesimo se abiurare tenetur, in Minoribus vero tertio
se. Si autem uterque tam scilicet Actor, quam Reus Rusticus fuerit,
inter quos iudicium administrabitur, tunc modus et
sed demeritum et criminis poena
ponderatur. Ubi Nota, Quod nova constitutione Posoniensi Anni 1613.
art. 23. Rustica persona contra Nobilem in Quinque casibus,
vigesimo se abiurare tenetur, in Minoribus vero tertio
se. Si autem uterque tam scilicet Actor, quam Reus Rusticus fuerit,
inter quos iudicium administrabitur, tunc modus et ordo Loci ac Patriae, ubi
Reus moram trahit observatur.
tertio
se. Si autem uterque tam scilicet Actor, quam Reus Rusticus fuerit,
inter quos iudicium administrabitur, tunc modus et ordo Loci ac Patriae, ubi
Reus moram trahit observatur.
Reus Rusticus fuerit,
inter quos iudicium administrabitur, tunc modus et ordo Loci ac Patriae, ubi
Reus moram trahit observatur.
tunc modus et ordo Loci ac Patriae, ubi
Reus moram trahit observatur.
Tertiae partis continet, quod dum post
negativam testimonio vicinorum, vel alio probabili documento se immunem et
innocentem declarare vellet, et hoc Actor non acceptaret; tunc demum modo
praemisso, abiurare deberet. In quibus omnibus, usus iam magis observari
solet, quam scripta forma.
Rusticis, de debito modo, et sufficienter praestare poterit, nec ne?
cum super hoc, nulla expressa lex habeatur, sed tantum novissimum exemplum
cuiusdam Lucae Keötélvereö Iudicis oppidi Samaria, in Comitatu
Posoniensi, contra quendam Davidem Sandor, praetensi adulterii
Reum, taliter ibidem coram Vicecomite depositi Iuramenti. 13. Iunii
Anno 1616.
Iuramenti. 13. Iunii
Anno 1616.
QUAESTIO DECIMA OCTAVA.
Semperne directe Negative, vel etiam Affirmative, In-causam-attractus
respondere soleat; et quid contestatio litis?
Non semper; sed pro qualitate causae, interdum negat partem, et interdum
affirmat partem; et hoc modo dicitur Qualificare responsionem
ideo nisi sufficiens ratio per ipsum data fuerit, ad
propriam iam confessionem condemnari poterit. Imo vero, cum nemo sibi satis,
vel Iudex, esse possit,
iam confessionem condemnari poterit. Imo vero, cum nemo sibi satis,
vel Iudex, esse possit,
(I) directius respondere, id est, vel affirmare vel negare actionem;
siquidem de omni re, est affirmatio, vel negatio, secundum Logicos;
De nulla tamen simul secundum omnes sui partes, sed seorsim, ut iam
patuit in responsione qualificative facta.
QUAESTIO DECIMA NONA.
Sed si prius aliquid fassus erit, et ex actione concesserit; poteritne id
amplius
et ex actione concesserit; poteritne id
amplius pernegare, etiam Actore ipsum ad negandam totalem actionem
adurgente?
Equidem directe, et de Iure Regni non potest; cum fassio, sive responsio
propria in Iudicio contradictorio semel facta, alias retractari nequit.
neque annihilari, neque revocari valet, uti suo loco
dicetur, quaest. 25. cap. 8. Atque ideo etiamsi interdum
cogatur (I) per (A) ad negandum aliquid, quod prius confessus est, id
potissimum tamen in propria eiusdem responsione, non debet admitti, contra
Iura Regni, et ad praecavendum
periurium, cum et alioquin secundum communem iam usum, ab affirmativa, ad
non debet admitti, contra
Iura Regni, et ad praecavendum
periurium, cum et alioquin secundum communem iam usum, ab affirmativa, ad
negativam non datur regressus, in libere tamen
agentibus. Sed bene e contra.
QUAESTIO VIGESIMA.
An Reus praesertim in Maioribus causis, ut sunt, Facti, Honoris
negativam non datur regressus, in libere tamen
agentibus. Sed bene e contra.
QUAESTIO VIGESIMA.
An Reus praesertim in Maioribus causis, ut sunt, Facti, Honoris, Notae,
Capitalis sententiae, et Omnes criminales ad capita tendentes, personaliter
semper astare debeat?
De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris
An Reus praesertim in Maioribus causis, ut sunt, Facti, Honoris, Notae,
Capitalis sententiae, et Omnes criminales ad capita tendentes, personaliter
semper astare debeat?
De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris fol.
739. Maioris Decreti. II. In Nota infidelitatis, 2. tit.
75. et 2. Vlad. art. 3.
An Reus praesertim in Maioribus causis, ut sunt, Facti, Honoris, Notae,
Capitalis sententiae, et Omnes criminales ad capita tendentes, personaliter
semper astare debeat?
De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris fol.
739. Maioris Decreti. II. In Nota infidelitatis, 2. tit.
75. et 2. Vlad. art. 3.
Capitalis sententiae, et Omnes criminales ad capita tendentes, personaliter
semper astare debeat?
De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris fol.
739. Maioris Decreti. II. In Nota infidelitatis, 2. tit.
75. et 2. Vlad. art. 3.
debeat?
De scripto Iure, non nisi in paucis casibus: I. In facto Honoris fol.
739. Maioris Decreti. II. In Nota infidelitatis, 2. tit.
75. et 2. Vlad. art. 3.
II. In Nota infidelitatis, 2. tit.
75. et 2. Vlad. art. 3.
In articularibus causis passim, ubi
Regnum de aliquo talem constituit articulum, art. 22. Anni 1600.
IV. In deliberato homicidio,
25.
absentaverit, tempore iuramentalis depositionis ad caput suum; tunc neque
paria ipsius depositionis petere, neque contra
Coniuratores postea excipere poterit. Ergo a similis et in aliis maleficiis
idem observandum erit. De quibus vide plura infra Cap. 9. quaest. 31.
32. et 33.
Cap. 9. quaest. 31.
32. et 33.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA.
Sed praecise cum quot Coniuratoribus, In causam attractus iurare debeat?
Praecise cum tot, cum quot illi Iudex adiudicaverit, nec cum pluribus, nec
cum paucioribus. Et si aliquando cum pluribus deposuerit, ut hac pluralitate
forsan numerum reiiciendorum per (A)
quantum illi Iudex adiudicavit; ac postea sic debet exceptio fieri. Sic
iudicatum Posonii, citato anno 1610. et antea tempore
Michaëlis Mereii Propalatini; ubi (I) cautus esse debet, ut
in illis superfluis, bonos non eiiciat, sed reservatis omni exceptione
maioribus, imbecilliores postmittat.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA.
Sed quomodo,
bonos non eiiciat, sed reservatis omni exceptione
maioribus, imbecilliores postmittat.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA.
Sed quomodo, et utri partium, in causis mutui et debiti iurandum videtur?
Tripartitum quidem
Sed quomodo, et utri partium, in causis mutui et debiti iurandum videtur?
Tripartitum quidem
in causis mutui et debiti iurandum videtur?
Tripartitum quidem
tit. 32. continet quod, dum per actorem
nullum probabile documentum poterit produci, reus sola sua in persona
iurabit. Verum in casu quo, potissimum ex personis contrahentibus,
tale mutuum vel debitum In-causam-attracta moreretur, et praesumeretur, de
uxore vel liberis suis, de ipso illis nihil constare, putant multi non tam
ipsis In-causam-attractis quam actori, qui
Verum in casu quo, potissimum ex personis contrahentibus,
tale mutuum vel debitum In-causam-attracta moreretur, et praesumeretur, de
uxore vel liberis suis, de ipso illis nihil constare, putant multi non tam
ipsis In-causam-attractis quam actori, qui
optime sciret, illud sibi adhuc deberi, et nondum esse exsolutum, iuramentum
decerni debere. Neque tam literam ipsam Decreti aspiciendam (quae de primis
(quae de primis
contrahentibus personis, et non de succedentibus, intelligi videtur) quam
laesionem conscientiae praecavendam, et veritatem rei magis attendendam
necessario esse. De experimento autem restantis quantitatis in huiusmodi
debito, vel mutuo, si praesertim Actor sic voluerit, poterunt sibi invicem,
tantum solas suas in personas iuramentum deferre; neque ita volentibus, ulla
fiet iniuria, vel etiam legum destructio. Ubi Nota, quod
praecavendam, et veritatem rei magis attendendam
necessario esse. De experimento autem restantis quantitatis in huiusmodi
debito, vel mutuo, si praesertim Actor sic voluerit, poterunt sibi invicem,
tantum solas suas in personas iuramentum deferre; neque ita volentibus, ulla
fiet iniuria, vel etiam legum destructio. Ubi Nota, quod mutuum dicatur Ex
Meo, et Tuo, quasi meum fiat tuum, et non e
contra. Ex quo, non
beneficio mutui, adeo iam refrigescit charitas Christiana, et aes
latebris potius conditur, quam ut usu proximi splendere deberet. Est autem
Mutuum, creditum certae quantitatis, ea lege datae, ut eadem ipsa quantitas
reddatur in genere, sed non in specie, ut decem floreni, non illa eadem
pecunia, sed in alia. Commodatum est, quod gratis datur ad certum tempus, et
usum tantum, et debet idem numero, vel etiam specie restitui; ut equus ad
usum unius
iam refrigescit charitas Christiana, et aes
latebris potius conditur, quam ut usu proximi splendere deberet. Est autem
Mutuum, creditum certae quantitatis, ea lege datae, ut eadem ipsa quantitas
reddatur in genere, sed non in specie, ut decem floreni, non illa eadem
pecunia, sed in alia. Commodatum est, quod gratis datur ad certum tempus, et
usum tantum, et debet idem numero, vel etiam specie restitui; ut equus ad
usum unius diei concessus.
potius conditur, quam ut usu proximi splendere deberet. Est autem
Mutuum, creditum certae quantitatis, ea lege datae, ut eadem ipsa quantitas
reddatur in genere, sed non in specie, ut decem floreni, non illa eadem
pecunia, sed in alia. Commodatum est, quod gratis datur ad certum tempus, et
usum tantum, et debet idem numero, vel etiam specie restitui; ut equus ad
usum unius diei concessus. Debitum vero, et ad haec, et ad alias
commutationes rerum
ut equus ad
usum unius diei concessus. Debitum vero, et ad haec, et ad alias
commutationes rerum generaliter refertur, quod scilicet cuivis quomodolibet,
ex propria concessione sua debetur. Ubi Notandum, quod veteres Romani, in
tali casu debiti, vel mutui, ubi scilicet nulla probatio esse potest, tale
ferebant iudicium: si enim partes pares erant, seu boni pariter, seu mali,
tum illi unde petebatur, hoc est Reo credebatur, ac secundum eum
ulla iuramentali impositione, homines vel absolvebant, vel condemnabant.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA.
An AEque depositorio in facto depositi, sicut in factis mutui et debiti,
ipsis (I) solis suis in personis iuramentum decerni deberet?
Non aeque, sed maiori cum manu, ita ut si magna summa deposita fuerit,
quinquagesimo se, sin
ulla iuramentali impositione, homines vel absolvebant, vel condemnabant.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA.
An AEque depositorio in facto depositi, sicut in factis mutui et debiti,
ipsis (I) solis suis in personis iuramentum decerni deberet?
Non aeque, sed maiori cum manu, ita ut si magna summa deposita fuerit,
quinquagesimo se, sin minor, cum minori:
vel condemnabant.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA.
An AEque depositorio in facto depositi, sicut in factis mutui et debiti,
ipsis (I) solis suis in personis iuramentum decerni deberet?
Non aeque, sed maiori cum manu, ita ut si magna summa deposita fuerit,
quinquagesimo se, sin minor, cum minori: Sic
iudicatum est Posonii, in causa
(I) solis suis in personis iuramentum decerni deberet?
Non aeque, sed maiori cum manu, ita ut si magna summa deposita fuerit,
quinquagesimo se, sin minor, cum minori: Sic
iudicatum est Posonii, in causa familiae Ghiczii Anno 1612. Ubi
Nota, Quod Depositum est omnis res, de cuius absoluto dominio, nihil
transfertur in recipientem, qui et depositarius dicitur, sed tantum fidelis
eius custodia ipsi
se, sin minor, cum minori: Sic
iudicatum est Posonii, in causa familiae Ghiczii Anno 1612. Ubi
Nota, Quod Depositum est omnis res, de cuius absoluto dominio, nihil
transfertur in recipientem, qui et depositarius dicitur, sed tantum fidelis
eius custodia ipsi demandatur; unde non licet illud mutare, vel in aliquem
usum suum convertere, aut simpliciter usum ex eo sibi facere. Pignus vero
dici solet,
1612. Ubi
Nota, Quod Depositum est omnis res, de cuius absoluto dominio, nihil
transfertur in recipientem, qui et depositarius dicitur, sed tantum fidelis
eius custodia ipsi demandatur; unde non licet illud mutare, vel in aliquem
usum suum convertere, aut simpliciter usum ex eo sibi facere. Pignus vero
dici solet, quod traditur Creditori, in securitatem rei creditae, donec quod
debetur, sit exsolutum. Et huius usus redundat aliquando in
depositarius dicitur, sed tantum fidelis
eius custodia ipsi demandatur; unde non licet illud mutare, vel in aliquem
usum suum convertere, aut simpliciter usum ex eo sibi facere. Pignus vero
dici solet, quod traditur Creditori, in securitatem rei creditae, donec quod
debetur, sit exsolutum. Et huius usus redundat aliquando in creditorem, adeo
maximus, ut etiam conscientiam non parum laedat.
vel in aliquem
usum suum convertere, aut simpliciter usum ex eo sibi facere. Pignus vero
dici solet, quod traditur Creditori, in securitatem rei creditae, donec quod
debetur, sit exsolutum. Et huius usus redundat aliquando in creditorem, adeo
maximus, ut etiam conscientiam non parum laedat.
Compurgator, quasi simul cum Principali purget. 2.
quaest. 4.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA.
In quibus casibus necessario
4.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA.
In quibus casibus necessario
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA.
In quibus casibus necessario
casibus necessario
possessionum, inibi legitime convocatis.
QUAESTIO VIGESIMA SEXTA.
An unus Coniuratorum plures personas in eadem causa, suo iuramento expurgare
possit?
Nequaquam; sed tantum unam personam, in una eademque causa suo iuramento
expurgare potest. Nam si hoc admitteretur, multa absurda sequerentur, ubi
plures malepatratores, sic de facili unius, vel paucorum coniuratorum,
iuramento se expurgare possent.
vero Facti dicitur, quando est laesa fama, seu
aestimatio alicuius, propter factum tantum ab eo commissum apud bonos et
graves viros. Et statuunt esse triplicem Facti, propter quam repelluntur a
dignitatibus, testimonio in causa criminali, legitima accusatione,
postulatione, promotione ad ordines, et testamento officioso: tollitur
autem, vel per contrarium factum, vel etiam dispositionem Principis: licet
apud nos, non nisi per propulsionem
vel per contrarium factum, vel etiam dispositionem Principis: licet
apud nos, non nisi per propulsionem iuramento mediante, ut proxime sequitur.
Iuris Civilis, quae incurritur, vel per Iudicis ordinarii definitivam
sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato,
ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure
cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus,
exigentes usuram
licet
apud nos, non nisi per propulsionem iuramento mediante, ut proxime sequitur.
Iuris Civilis, quae incurritur, vel per Iudicis ordinarii definitivam
sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato,
ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure
cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus,
exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec
mediante, ut proxime sequitur.
Iuris Civilis, quae incurritur, vel per Iudicis ordinarii definitivam
sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato,
ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure
cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus,
exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non
propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis,
proxime sequitur.
Iuris Civilis, quae incurritur, vel per Iudicis ordinarii definitivam
sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato,
ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure
cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus,
exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non
propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia
aliquando etiam in privato,
ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure
cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus,
exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non
propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia per
Iudicem lata, est fundata; sed ex singulari
Principis vel Regis gratia,
praesumptionis (siquidem nedum maximis dignitatibus, sed etiam sanctis et
divis contradici audiamus) sed cum quadam restrictione, et limitatione, ut
melius Canonistae, teste Sylvestro par. 2. in vocabulo Infamia,
et alii passim, ut Mynsing. lib. 4. Institut. tit. 18.
sentiunt. Quod videlicet talis Infamia facti, debet provenire, ex
communi locutione hominum bonorum et gravium, quales sunt homines bonae
videtur, cum illa Iure determinata, aliter iam se habere non possit; haec
vero nondum definita, variari et amoveri queat; ut supra quaest. 7.
cap. 6. secunda specie praesumptionis, dictum est, in qua nulla
condemnatio, sed saltem expurgatio necessaria ponitur. Ac sic Priori notatus
(si tamen contra ipsum statim et in continenti literali documento, vel
humano testimonio sufficientibus, probata fuerit) simpliciter
ut supra quaest. 7.
cap. 6. secunda specie praesumptionis, dictum est, in qua nulla
condemnatio, sed saltem expurgatio necessaria ponitur. Ac sic Priori notatus
(si tamen contra ipsum statim et in continenti literali documento, vel
humano testimonio sufficientibus, probata fuerit) simpliciter reiici debet.
Alias autem reiectio non stabit, et obiiciens in emenda linguae
merito convincitur. Quanquam Iure
Ac sic Priori notatus
(si tamen contra ipsum statim et in continenti literali documento, vel
humano testimonio sufficientibus, probata fuerit) simpliciter reiici debet.
Alias autem reiectio non stabit, et obiiciens in emenda linguae
merito convincitur. Quanquam Iure Civili huiusmodi excipiens, non teneretur
actione iniuriarum. Andr. Fachin. lib. 9. cap. 13. quia
scilicet animum iniurandi non haberet, sed
scilicet animum iniurandi non haberet, sed defendendi se tantum. Posteriori
autem aspersus, se expurgare, et illam propellere tenebitur, non obstante
eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in
talem causam immiscuit, solus sibi ad id occasionem dedit; ideoque qui
periculum amat, et sciens non evadit; nihil mirum, si in eo periclitatur et
perit.
tenebitur, non obstante
eo, quod directe ad hoc citatus non extiterit; quia cum se sponte sua, in
talem causam immiscuit, solus sibi ad id occasionem dedit; ideoque qui
periculum amat, et sciens non evadit; nihil mirum, si in eo periclitatur et
perit.
QUAESTIO TRICESIMA.
Quomodo ergo propellenda Infamia?
perit.
QUAESTIO TRICESIMA.
Quomodo ergo propellenda Infamia?
Multi arguunt, quod cum Actor in homagio contra ipsum exceptum, vel reiectum
coniuratorem convincatur; omnino necessarium fore, illum quoque pleno
homagio, exceptionem contra se factam, propellere debere. Quod tamen videtur
non esse tenendum, iuxta
fore, illum quoque pleno
homagio, exceptionem contra se factam, propellere debere. Quod tamen videtur
non esse tenendum, iuxta titulum 36. secundae partis, quia ibi
manifeste elucet, satis esse obiectam infamiam in unico termino, literali
fulcimento, aut alio probabili documento, sufficienti scilicet humano
testimonio comprobare, ipsum verum Nobilem et honestae conditionis hominem
esse; et tunc excipiens in homagio reiecti, ipsi soli
satis esse obiectam infamiam in unico termino, literali
fulcimento, aut alio probabili documento, sufficienti scilicet humano
testimonio comprobare, ipsum verum Nobilem et honestae conditionis hominem
esse; et tunc excipiens in homagio reiecti, ipsi soli proveniente
convincetur. Denique usus etiam, sic iam obtinuisse videtur, prouti et
Posonii, Anno 1612. iudicatum est. Canonistae vero numerum
Compurgatorum, boni Iudicis arbitrio
et illae, fieri consueverunt.
QUAESTIO SECUNDA.
Quid igitur est Oculata Revisio?
Est violenti occupatoris aliquorum Iurium possessionariorum, in dominio
eorundem existendi visibilis ostensio
est Oculata Revisio?
Est violenti occupatoris aliquorum Iurium possessionariorum, in dominio
eorundem existendi visibilis ostensio
Palatinali et testimonio alicuius
credibilis loci, vigore literarum Adiudicatoriam de sede, vel alias etiam
Praeceptoriarum exmissionalium, alicuius Iudicis
ordinarii, in facie dictorum bonorum occupatorum, termino per exponentem
assignando, visibilis existentiae oculata fides, et manifesta demonstratio;
ac per Vicinos, et commetaneos Iurium ac bonorum occupatorum, Nobilesque
comprovinciales
comprobatio. Dicta ideo oculata, quia beneficio oculorum,
seu visionis realis, fieri debet.
QUAESTIO TERTIA.
Quae specialis Qualitas esse debet, in istis vicinis, Commetaneis, et
Comprovincialibus?
Haec videtur, ex isto textu decreti colligi, quod vicini et commetanei
possunt esse homines Nobiles, et ignobiles, utriusque sexus, illius
istis vicinis, Commetaneis, et
Comprovincialibus?
Haec videtur, ex isto textu decreti colligi, quod vicini et commetanei
possunt esse homines Nobiles, et ignobiles, utriusque sexus, illius
Comitatus, in quo bona occupata adiacent propinquiores et quibus de re
constat. Comprovinciales autem solum Nobiles, et ex aliquo Comitatu, dicto
alteri Comitatui in quo talia bona occupata sita sunt, viciniore; eo quod
Nobiles etiam
esse homines Nobiles, et ignobiles, utriusque sexus, illius
Comitatus, in quo bona occupata adiacent propinquiores et quibus de re
constat. Comprovinciales autem solum Nobiles, et ex aliquo Comitatu, dicto
alteri Comitatui in quo talia bona occupata sita sunt, viciniore; eo quod
Nobiles etiam plurium Comitatuum maiorem inter se coniunctionem, et ad
invicem congressum habent, ex eoque melius de tali re scire possunt, quam
ignobiles, plusque fidei
quam
ignobiles, plusque fidei Nobilium creditur, quam rusticorum.
QUAESTIO QUARTA.
Sed posteaquam huiusmodi Oculata Revisio, et Demonstratio in facie facta
fuerit, ubinam tandem Attestatio videntium testium, celebrari solet?
Plerunque in loco sedis Iudiciariae, sicuti et in communi Inquisitione, et
soepenumero in facie iurium possessionariorum litigiosorum et
QUAESTIO QUARTA.
Sed posteaquam huiusmodi Oculata Revisio, et Demonstratio in facie facta
fuerit, ubinam tandem Attestatio videntium testium, celebrari solet?
Plerunque in loco sedis Iudiciariae, sicuti et in communi Inquisitione, et
soepenumero in facie iurium possessionariorum litigiosorum et occupatorum,
prout scilicet causae meritum exigit; citato titulo.
QUAESTIO QUARTA.
Sed posteaquam huiusmodi Oculata Revisio, et Demonstratio in facie facta
fuerit, ubinam tandem Attestatio videntium testium, celebrari solet?
Plerunque in loco sedis Iudiciariae, sicuti et in communi Inquisitione, et
soepenumero in facie iurium possessionariorum litigiosorum et occupatorum,
prout scilicet causae meritum exigit; citato titulo.
huiusmodi Oculata Revisio, et Demonstratio in facie facta
fuerit, ubinam tandem Attestatio videntium testium, celebrari solet?
Plerunque in loco sedis Iudiciariae, sicuti et in communi Inquisitione, et
soepenumero in facie iurium possessionariorum litigiosorum et occupatorum,
prout scilicet causae meritum exigit; citato titulo.
prout scilicet causae meritum exigit; citato titulo.
QUAESTIO QUINTA.
In quibus differt a Communi Inquisitione?
In Tribus potissimum, Primo, quod haec certior et efficacior sit, quam illa,
cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc,
Oculatam Revisionem, Actor
QUAESTIO QUINTA.
In quibus differt a Communi Inquisitione?
In Tribus potissimum, Primo, quod haec certior et efficacior sit, quam illa,
cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc,
Oculatam Revisionem, Actor sufficienter probaverit suam intentionem, non est
Primo, quod haec certior et efficacior sit, quam illa,
cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc,
Oculatam Revisionem, Actor sufficienter probaverit suam intentionem, non est
necesse amplius, sicut in illa, post reportatam seriem, iuramentum ipsi, vel
In-causam-attracto imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel
emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique demandatur. Si
tamen Actor, in probatione
cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc,
Oculatam Revisionem, Actor sufficienter probaverit suam intentionem, non est
necesse amplius, sicut in illa, post reportatam seriem, iuramentum ipsi, vel
In-causam-attracto imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel
emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique demandatur. Si
tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi
sicut in illa, post reportatam seriem, iuramentum ipsi, vel
In-causam-attracto imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel
emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique demandatur. Si
tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi
inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi
tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti
nullam esse: nam
seriem, iuramentum ipsi, vel
In-causam-attracto imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel
emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique demandatur. Si
tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi
inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi
tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti
nullam esse: nam in communi Inquisitione, ubi (A)
ipsi, vel
In-causam-attracto imponere; sed mox et indilate sententia Capitalis, vel
emendae Capitis, contra illum pronunciatur, executionique demandatur. Si
tamen Actor, in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi
inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi
tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti
nullam esse: nam in communi Inquisitione, ubi (A) per omnia
in probatione sua defecerit, etiam in hac, sicut in Communi
inquisitione, ut Reo sacramentum praestandum imponatur, necesse erit. Ubi
tamen Nota, istam paritatem, sive sicutitatem praestandi per (I) sacramenti
nullam esse: nam in communi Inquisitione, ubi (A) per omnia defecerit, (I)
simpliciter absque omni iuramento absolvi solet. Ut videre est supra
quaest. 12. Modo Quarto. Nisi forte referatur ad modum
Tertium, ubi dicitur: Si (I)
supra
quaest. 12. Modo Quarto. Nisi forte referatur ad modum
Tertium, ubi dicitur: Si (I) meliori modo, quam (A) probaverit, tunc ipsi
iurandum erit, et non (A.) Tertio, quod haec fere solis occupationibus, in
eodem Comitatu factis, deservit: illa autem etiam ad res mobiles, ut damna,
et alias omnes iniurias inquirendas extenditur, et per plures Comitatus
vagatur, ut patet suis locis.
Est Poena Maioris Potentiae; ita tamen si
hostiliter, vel aliquo evidenti modo turbaret, ut celebrari
nequirent.
evidenti modo turbaret, ut celebrari
nequirent.
ut celebrari
nequirent.
contemptum Iudicii et Iustitiae; non solum in facto potentiae, sed etiam in
amissione causae convinceretur, et convictus haberetur, eo facto. 6.
Matth. art. 16. Licet 14. eiusdem, in centum
florenis puniebatur solum.
De Collaterali Attestatione.
QUAESTIO SEPTIMA. / Quid
De Collaterali Attestatione.
QUAESTIO SEPTIMA. / Quid est Collateralis Attestatio?
Est incertae alicuius rei, priusquam in Iudicium venerit, pro exponentis
tantum informatione et utilitate, medio Regii vel Palatinalis hominis, et
alicuius credibilis loci testimonii, in cuius processu extiterit, vigore
literarum Praeceptoriarum Compulsoriarum,
/ Quid est Collateralis Attestatio?
Est incertae alicuius rei, priusquam in Iudicium venerit, pro exponentis
tantum informatione et utilitate, medio Regii vel Palatinalis hominis, et
alicuius credibilis loci testimonii, in cuius processu extiterit, vigore
literarum Praeceptoriarum Compulsoriarum, alicuius ordinarii Iudicis, sub
onere sedecim marcarum in loco et termino, per exponentem assignando, per
vicinos, commetaneos, et comprovinciales
et utilitate, medio Regii vel Palatinalis hominis, et
alicuius credibilis loci testimonii, in cuius processu extiterit, vigore
literarum Praeceptoriarum Compulsoriarum, alicuius ordinarii Iudicis, sub
onere sedecim marcarum in loco et termino, per exponentem assignando, per
vicinos, commetaneos, et comprovinciales utriusque sexus, Nobiles et
ignobiles, Spiritualesque et saeculares homines, Comitatuum quorum exponens
voluerit, sub iuramento quidem
est?
Ideo, ut exponens de re aliqua dubia, ex ipsa priusquam agere incipiat, bene
informetur, ac sic demum quod suae intentionis est, agat securius; vel ut
testium attestationes, etiam ipsis demortuis, cum necesse foret, in iudicio
contradictorio, robur suum habeant.
QUAESTIO DECIMA.
Quomodo tamen cum demortuorum testium attestationibus procedendum?
QUAESTIO DECIMA.
Quomodo tamen cum demortuorum testium attestationibus procedendum?
Sic, ut cum Exponenti, pro, vel contra, proba adiudicata fuerit, atque ideo
ad communem celebrandam in partibus attestationem exmittetur, praeassumetque
prioribus etiam attestationibus se uti velle, tunc demortuorum quoque
testium fassionibus se usurum, tempore reportationis protestetur, quive illi
sint, nominet, ac tempore
comprobet: Enchir. Fol. 16.
QUAESTIO UNDECIMA.
Quid de Vivis adhuc Testibus sentiendum, vel an sola haec attestatio, in
iudicio Contradictorio valeat?
Non utique, sed necessarium erit per Exponentem, omnes huiusmodi vivos
testes, in praesentiam Iudicis, adducere; et personaliter iterum priores
fassiones
UNDECIMA.
Quid de Vivis adhuc Testibus sentiendum, vel an sola haec attestatio, in
iudicio Contradictorio valeat?
Non utique, sed necessarium erit per Exponentem, omnes huiusmodi vivos
testes, in praesentiam Iudicis, adducere; et personaliter iterum priores
fassiones recognituros, statuere. Ibidem. Et ratio est, quia ad
simplicem Inquisitionem neminem licet condemnare, sine certis indiciis, et
testibus
QUAESTIO DUODECIMA.
Quare dicis Exponentem potius, quam Actorem?
Quia non solum Actor in ea procedere solet, sed et Reus, cum intellexerit
Actorem quippiam contra se moliri; et ideo cum et ipse coram Iudice, soleat
exponere suam intentionem, convenientius nomine Exponentis, prouti et in
literis Compulsoriis
Quia non solum Actor in ea procedere solet, sed et Reus, cum intellexerit
Actorem quippiam contra se moliri; et ideo cum et ipse coram Iudice, soleat
exponere suam intentionem, convenientius nomine Exponentis, prouti et in
literis Compulsoriis scribi solet, utendum est. Ubi Nota, quod aliquando
Reus, etiam eosdem examinari facit testes, quos et Actor, et ideo si
disparitatem aliquam fassi fuerint, pro neutra parte acceptari solent; quia
scribi solet, utendum est. Ubi Nota, quod aliquando
Reus, etiam eosdem examinari facit testes, quos et Actor, et ideo si
disparitatem aliquam fassi fuerint, pro neutra parte acceptari solent; quia
cum non constent sibi in factis fassionibus, fides illis merito adhiberi non
debet; Testis enim inconstans, similis est arundini vento agitatae, quae dum
huc atque illuc vento impellitur, neutrobi stabilis manet.
Regio, vel Palatinali, ac testimonio Capituli,
vel Conventus, dandis.
QUAESTIO DECIMA QUARTA.
Suntne isti articuli semper, et de necesse Relatoriis in specie inserendi, et
an extra illos liceat aliquid plus, vel diversum, aut contrarium annectere?
Non equidem, imo vero aliquando Exponens utilius fore iudicans, ne adversa
pars statim resciat, super quo
quo
huiusmodi attestationem celebrari fecerit, studio non sinit illos talibus
literis Relatoriis inseri, siquidem soepe etiam odiosa continere soleant, et
neque id Iudex in Compulsoriis praecipiat, sed solummodo declaret, super
quo, per Exponentem, vel hominem suum interrogati fuerint. Styl.
Unde neque aliud quoque quippiam extra illos diversum vel contrarium:
(etiamsi forte testis
extra interrogata,
et contra naturam additicia fassio, sive fassionis additio.
QUAESTIO DECIMA QUINTA.
Estne certus aliquis locus praefigendus, in quo celebrari debeat; et quid de
externis personis ratione Attestationis sentiendum?
Non, quia singulos testes Iudex committit accedendos. Ideoque quisque eorum
domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter
personis ratione Attestationis sentiendum?
Non, quia singulos testes Iudex committit accedendos. Ideoque quisque eorum
domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit
interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis
Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis
locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non
stabit. Ubi Nota, Quod licet
Non, quia singulos testes Iudex committit accedendos. Ideoque quisque eorum
domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit
interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis
Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis
locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non
stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae
Ideoque quisque eorum
domi suae requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit
interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis
Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis
locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non
stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de
Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum,
requirendus; vel per occasionem ubi personaliter reperiri poterit
interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis
Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis
locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non
stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de
Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari
debent,
per occasionem ubi personaliter reperiri poterit
interrogandus, dummodo in eodem Comitatu repertus fuerit, qui in literis
Compulsoriis est annotatus; specificarique debebit in Relatoriis, quod talis
locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non
stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de
Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari
debent, idipsum declarent; ubi
imponitur; quandoquidem
veritatis confessio, nemini plane, per neminem omnino abnegari debeat, quia
Iustitia omnibus communis est; et si tales nulla bona habuerint, ex quibus
satisfactio poenae fieri posset, capi, et in corpore luere debent.
neminem omnino abnegari debeat, quia
Iustitia omnibus communis est; et si tales nulla bona habuerint, ex quibus
satisfactio poenae fieri posset, capi, et in corpore luere debent.
SEPTIMA.
Sed si attestari noluerint, per quem, et quomodo praedicta poena, exigi
debeat?
Per Comitem, vel Vice-comitem (ac Iudicem Nobilium etiam de facto
Styl.) illius Comitatus, in quo talis attestari, nolens,
Nobilis vel ignobilis existens, residentiam habuerit, vel si nullam certam
residentiam habuerit, in quo deprehendi poterit, vigore literarum
Praeceptoriarum birsagialium (et non iam
vel Vice-comitem (ac Iudicem Nobilium etiam de facto
Styl.) illius Comitatus, in quo talis attestari, nolens,
Nobilis vel ignobilis existens, residentiam habuerit, vel si nullam certam
residentiam habuerit, in quo deprehendi poterit, vigore literarum
Praeceptoriarum birsagialium (et non iam adiudicatoriam, ut titulus
attestari, solus sibi vim Citationis dedit, sicut et repellens ab
Executione, latae sententiae. Tum quia tenor Compulsoriarum continet,
immediate huiusmodi poenam extorquendam esse, ubi Iudex sic praecipit;
si et in quantum ex fideli relatione T. Et T. annotatum
Exponentem, praescriptos T. et T. ad faciendum et testificandum de
praemissis, vigore praemissarum literarum T. et T. Compulsoriarum
requisivisse, ipsoque fateri et
teneamini; legibus, et antiquis laudabilibusque consuetudinibus Regni,
id requirentibus. Secus non facturi.
cap. 10. aliter habeatur, sed in diversa re. Tum quia citatus
rustici maiorem poenam temporaneam non videantur habere,
ultra homagium ipsorum, quod quadraginta tantum florenis completur. Verum
distingue legem aliam esse generalem, et aliam
specialem; atque ideo in quocunque casu, veluti etiam in hoc
praesenti, lex specialis per expressum communiter et indifferenter ponitur,
eidem standum est, quia Legislatoris expressa haec mens ex ea elicitur; et
maxime si talis lex usu ex stylo
non videantur habere,
ultra homagium ipsorum, quod quadraginta tantum florenis completur. Verum
distingue legem aliam esse generalem, et aliam
specialem; atque ideo in quocunque casu, veluti etiam in hoc
praesenti, lex specialis per expressum communiter et indifferenter ponitur,
eidem standum est, quia Legislatoris expressa haec mens ex ea elicitur; et
maxime si talis lex usu ex stylo firmata extiterit. Ast ubi nulla
Legislatoris expressa haec mens ex ea elicitur; et
maxime si talis lex usu ex stylo firmata extiterit. Ast ubi nulla huiusmodi
specialis lex expressa habetur, ad generalem legem recurrendum est. Itaque
huiusmodi rustici, hoc in casu attestari nolentes, nulla exceptione iam
sublevari possunt. Ubi Nota, quod praedicta poena, iam ex consuetudine,
inter Iudicem, et exponentem, aequaliter dividi solet.
Iudiciaria cum literis Exmissoriis Comitatus exmittantur. 2. Vlad.
art. 16. sub poena emendae capitis, et refusione damnorum, Ibidem
De in Causam Ingessione.
QUAESTIO DECIMA NONA.
Cur hoc loco sequi debet Ingessio?
Quia cum multi ante latam sententiam, in alterius causam se ingerere soleant,
convenienter hoc loco ponitur, ante futuras convictiones, quae sequentibus
Iuridicis remediis sublevari consueverunt; Et quia in hac quoque Genealogiae
probatio (quae interdum etiam
debet Ingessio?
Quia cum multi ante latam sententiam, in alterius causam se ingerere soleant,
convenienter hoc loco ponitur, ante futuras convictiones, quae sequentibus
Iuridicis remediis sublevari consueverunt; Et quia in hac quoque Genealogiae
probatio (quae interdum etiam humano testimonio fieri solet) sicut et in
praecedentibus requiritur. Humanum tamen testimonium, usque sexaginta
annos tantum, et non amplius valet.
convenienter hoc loco ponitur, ante futuras convictiones, quae sequentibus
Iuridicis remediis sublevari consueverunt; Et quia in hac quoque Genealogiae
probatio (quae interdum etiam humano testimonio fieri solet) sicut et in
praecedentibus requiritur. Humanum tamen testimonium, usque sexaginta
annos tantum, et non amplius valet.
valet.
satisfactione, de
hactenus factis expensis, ante latam et definitivam sententiam, insitio vel
immixtio,
Caesareae et Regiae Maiestatis Modernae, ad Fridericum Tertium
Imperatorem (alias quartum, iuxta deductionem Abbatis S. Cisterciensis
Ordinis Clarae-Vallis lib. 1. Arboris Anicianae) deducenda
foret, quaeraturque in Primo gradu ordine retrogrado, Matthias
D. N. C. cuius Filius sit; respondebitur, Divi olim Maximiliani II. Et in
secundo gradu, similiter idem Dominus quondam Maximilianus
II. cuius filius?
Ordinis Clarae-Vallis lib. 1. Arboris Anicianae) deducenda
foret, quaeraturque in Primo gradu ordine retrogrado, Matthias
D. N. C. cuius Filius sit; respondebitur, Divi olim Maximiliani II. Et in
secundo gradu, similiter idem Dominus quondam Maximilianus
II. cuius filius? Apte dicetur, D. quondam Ferdinandi; sic Ferdinandus et
Carolus V. cuius filius? Philippi Regis Hispaniarum, unde et Infans
intra annos 161. tantum, vixere. Adeo fugax vita hominum;
ut nullis
dignitatis titulis remorari possit. Atque ita sua Maiestas moderna erit
in quinto gradu a dicto Friderico
finem usque saeculi Propter Pietatem et Iustitiam Tuam
permansura sis: Quod faxit praepotens Deus, cuius nutu et hactenus
crevisti, et deinceps quoque crescere poteris. Sed redeamus ad propositum.
Sic et in aliis procedendum, in quibus tamen, si huiusmodi series
Genealogiae, in aliquo intermedio gradu interrumpta fuerit, neque
continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit,
perducetur; illico ex tali defectu
Propter Pietatem et Iustitiam Tuam
permansura sis: Quod faxit praepotens Deus, cuius nutu et hactenus
crevisti, et deinceps quoque crescere poteris. Sed redeamus ad propositum.
Sic et in aliis procedendum, in quibus tamen, si huiusmodi series
Genealogiae, in aliquo intermedio gradu interrumpta fuerit, neque
continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit,
perducetur; illico ex tali defectu stare non poterit,
sis: Quod faxit praepotens Deus, cuius nutu et hactenus
crevisti, et deinceps quoque crescere poteris. Sed redeamus ad propositum.
Sic et in aliis procedendum, in quibus tamen, si huiusmodi series
Genealogiae, in aliquo intermedio gradu interrumpta fuerit, neque
continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit,
perducetur; illico ex tali defectu stare non poterit, neque valebit.
Tertium, debebit illi, pro rata
interrumpta fuerit, neque
continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit,
perducetur; illico ex tali defectu stare non poterit, neque valebit.
Tertium, debebit illi, pro rata portione sua, expensas hucusque in causam
factas, iuxta bonorum virorum limitationem, statim et de facto deponere,
alioquin nihil effecerit,
esse debet, ne ipsum de generatione sua, temere,
intra quartum gradum neget, quia hoc faceret illum
proditorem fraterni sanguinis, ex eoque infamem, praeter aliam poenam
amissionis omnium bonorum, in proditum fratrem transferendorum. 1.
tit. 39. Extra quartum vero gradum si
negaverit, in nullo propterea convincetur onere; quia et matrimonii
prohibitio solum intra quartum gradum
fraterni sanguinis, ex eoque infamem, praeter aliam poenam
amissionis omnium bonorum, in proditum fratrem transferendorum. 1.
tit. 39. Extra quartum vero gradum si
negaverit, in nullo propterea convincetur onere; quia et matrimonii
prohibitio solum intra quartum gradum consanguinitatis militat, 1.
tit. 107. Ita iudicatum est in causa D. Magistri Moysis
Cziraki,
vero gradum si
negaverit, in nullo propterea convincetur onere; quia et matrimonii
prohibitio solum intra quartum gradum consanguinitatis militat, 1.
tit. 107. Ita iudicatum est in causa D. Magistri Moysis
Cziraki, contra Nicolaum Marczaltóvi Posonii.
Anno 1612.
Cziraki, contra Nicolaum Marczaltóvi Posonii.
Anno 1612.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA.
In quibus causis admittitur Ingessio?
Solum in causa super haereditate, et perpetuitate Iurium possessionariorum
mota; non autem ratione Impignorationis, vel Occupationis aliquorum bonorum,
Anno 1612.
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA.
In quibus causis admittitur Ingessio?
Solum in causa super haereditate, et perpetuitate Iurium possessionariorum
mota; non autem ratione Impignorationis, vel Occupationis aliquorum bonorum,
admittitur Ingessio?
Solum in causa super haereditate, et perpetuitate Iurium possessionariorum
mota; non autem ratione Impignorationis, vel Occupationis aliquorum bonorum,
vel Occupationis aliquorum bonorum,
Nequaquam, imo si cum Actore concordaverit, ante latam et pronunciatam
sententiam, liberum erit ei, non obstante quavis ipsius Ingerentis
renitentia, et neque amplius in causa ingerens procedere poterit, Actore
liti cedente; quia ruente fundamento, ruere necesse est, et
superaedificatum. Ast si post latam sententiam concordia subsecuta fuerit,
poterit nihilominus etiam is, per se procedere.
consequuntur, quibus etiam Reiecta, propter brevitatem adiungitur.
QUAESTIO SECUNDA. / Quid est Appellatio?
Est causae post convictionem statim, per partem in ea succumbentem, a
praesentia et Iudicio Iudicis pedanei, vel inferioris, cum honestate,
honore, et reverentia (addo etiam modestia) maturioris revisionis gratia, ad
superiorem et ordinarium suum Iudicem, in Curiam Regiam,
statim, per partem in ea succumbentem, a
praesentia et Iudicio Iudicis pedanei, vel inferioris, cum honestate,
honore, et reverentia (addo etiam modestia) maturioris revisionis gratia, ad
superiorem et ordinarium suum Iudicem, in Curiam Regiam, provocatio; et per
literas Adiudicatorias transmissionales, authentice superinde confectas, per
dictum pedaneum Iudicem, legitima transmissio. 1. Vlad. art. 70. et 6.
Matt. art. 54. et 3. tit. 35.
caedis Reginae Reum, quae vim
uxori suae per Fratrem inferri fecerat, statim comperta rei veritate
absolvit. Bonf. lib. 7. Decad. 2. Et nec illud quidem
omittendum videtur, quo attentio Iudicum, in audiendis causis, mirifice
exprimitur, ac potissimum in huiusmodi Appellationibus quae pro maturiori
sui revisione transmitti solent. Philippus Pater Alexandri Magni, cum causam
cuiusdam Machaetae cognoscens,
per Fratrem inferri fecerat, statim comperta rei veritate
absolvit. Bonf. lib. 7. Decad. 2. Et nec illud quidem
omittendum videtur, quo attentio Iudicum, in audiendis causis, mirifice
exprimitur, ac potissimum in huiusmodi Appellationibus quae pro maturiori
sui revisione transmitti solent. Philippus Pater Alexandri Magni, cum causam
cuiusdam Machaetae cognoscens, dormitare videretur, nec satis
animadvertere, quae ille
Machaetam
damnavit; quo vociferante, ac provocare se dictante, Philippus ira percitus,
ad quem tandem inquit? Ibi vero Machaetas, ad te (inquit) ipsum, o bone Rex,
si quando experrectus animum adverteris. Budaeus in Pandect.
Simile quoque Valer. Max. lib. 6. cap. 2. de externa
muliere habet.
Verum, ut ad propositum redeamus. Nota hic I. Quod huiusmodi appellationes
causarum
3. tit.
3. quia solum Regnum Hungariae, propter sacram Coronam est
principale, et caeteris praeeminens, reliqua eidem annexa et subiecta. II.
Quod ex Curia quoque Regia, sive Tabula fieri solet Appellatio, in
continenti, et sine ullis literis Transmissionalibus, solum referente ipsam
Magistro Protonotario, in praesentiam Domini Locumtenentis Regii; atque inde
vicissim ad expediendum reportante.
caeteris praeeminens, reliqua eidem annexa et subiecta. II.
Quod ex Curia quoque Regia, sive Tabula fieri solet Appellatio, in
continenti, et sine ullis literis Transmissionalibus, solum referente ipsam
Magistro Protonotario, in praesentiam Domini Locumtenentis Regii; atque inde
vicissim ad expediendum reportante.
QUAESTIO TERTIA. / Quando Literae huiusmodi Transmissionales extrahi
vicissim ad expediendum reportante.
QUAESTIO TERTIA. / Quando Literae huiusmodi Transmissionales extrahi
debent?
Statim in sede Iudiciaria, post ultimam et finalem Adiudicationem, primitus
celebranda, si commode fieri poterit; aliter enim Appellans in sede
secundario celebranda, excipere; et ad terminum per Iudicem sibi
praefigendum causam
QUAESTIO TERTIA. / Quando Literae huiusmodi Transmissionales extrahi
debent?
Statim in sede Iudiciaria, post ultimam et finalem Adiudicationem, primitus
celebranda, si commode fieri poterit; aliter enim Appellans in sede
secundario celebranda, excipere; et ad terminum per Iudicem sibi
praefigendum causam illam, in ipsam Curiam Regiam deducere, tenetur. Nam si
id facere neglexerit, eadem causa in rem adiudicatam transibit, et in tertia
sede Iudiciaria, post ultimam et finalem Adiudicationem, primitus
celebranda, si commode fieri poterit; aliter enim Appellans in sede
secundario celebranda, excipere; et ad terminum per Iudicem sibi
praefigendum causam illam, in ipsam Curiam Regiam deducere, tenetur. Nam si
id facere neglexerit, eadem causa in rem adiudicatam transibit, et in tertia
sede Iudiciaria literae Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam, parti
victrici atque triumphanti
fieri poterit; aliter enim Appellans in sede
secundario celebranda, excipere; et ad terminum per Iudicem sibi
praefigendum causam illam, in ipsam Curiam Regiam deducere, tenetur. Nam si
id facere neglexerit, eadem causa in rem adiudicatam transibit, et in tertia
sede Iudiciaria literae Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam, parti
victrici atque triumphanti reddi, et Executioni demandari debent, et hoc si
negligentia ipsa non ex parte Notarii,
Appellans in sede
secundario celebranda, excipere; et ad terminum per Iudicem sibi
praefigendum causam illam, in ipsam Curiam Regiam deducere, tenetur. Nam si
id facere neglexerit, eadem causa in rem adiudicatam transibit, et in tertia
sede Iudiciaria literae Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam, parti
victrici atque triumphanti reddi, et Executioni demandari debent, et hoc si
negligentia ipsa non ex parte Notarii, vel Iudicum, sed partis
35.
integer ad
causam finiendam; et si iusto impedimento interveniente, aut etiam Iudice
appellationis negligente, causa finita non fuerit, etiamsi impedimentum
fuerit unius diei, datur ei a lege secundus annus integer; et si tunc in
secundo anno, causa non fuerit finita; sive Appellator habuit iustam causam
impedimenti, sive non; attamen lex non dat ei ulterius aliquod tempus, sed
Appellatio est deserta, et sententia a qua fuit appellatum, debet
fuit appellatum, debet mandari
Executioni, ne lites sint immortales. Verum de aequitate
Praetoria, et ex clausula generali (si qua iusta causa etc.)
petenteque Appellatore, restitueretur in integrum, solum ad tantum tempus,
per quantum probatum fuerit, ipsum habuisse iustum impedimentum. Et sic, si
laesio fuerit unius anni, secundi integri, unus annus integer restituetur
ei, qui dici poterit, annus tertius. Si
secundi integri, unus annus integer restituetur
ei, qui dici poterit, annus tertius. Si vero laesio fuerit tantum de una
die, vel de uno mense dicti secundi anni, tunc una sola dies, vel unus
mensis solum restituetur ei. In duobus tamen
casibus, tale tempus fatale, currere non solet; Primo,
si lis speratur inferri in consistorio Principis.
Secundo, si partes iverunt ad arbitros. Haec Aurelianen:
de uno mense dicti secundi anni, tunc una sola dies, vel unus
mensis solum restituetur ei. In duobus tamen
casibus, tale tempus fatale, currere non solet; Primo,
si lis speratur inferri in consistorio Principis.
Secundo, si partes iverunt ad arbitros. Haec Aurelianen:
in practica libellorum, Rubr. 16. Atque sic praescriptis
hisce modis, ad certum tempus, omnis lis de Iure Civili
casibus, tale tempus fatale, currere non solet; Primo,
si lis speratur inferri in consistorio Principis.
Secundo, si partes iverunt ad arbitros. Haec Aurelianen:
in practica libellorum, Rubr. 16. Atque sic praescriptis
hisce modis, ad certum tempus, omnis lis de Iure Civili finiri, et debitae
Executioni demandari debebit, ut et Iure Canonico 2. quaest. 6. cap.
41. Et apud Cives quoque Liberarum Civitatum, ex
Iure earundem Thavernicali, non solum huiusmodi
fatales dies, intra sex septimanarum spacium; sed etiam certa quaedam onera,
in extrahendis appellationibus de facto observantur, ab ipsis quidem ad
Dominum Magistrum Thavernicum, virtute literarum eiusdem
Praeceptoriarum
Praeceptoriarum
utrobique in suo vigore permanere debebit. Sed apud nos, etsi praemisso
praescripto
et in Curiam transmittitur, atque ad tricesimum secundum diem exinde
reportanda scribitur.
QUAESTIO QUARTA. / Omnesque causae transmittuntur?
Omnes praeter has. I. Causa solius Actoris iuramento submissa, de sede
Comitatuum non transmittitur,
QUARTA. / Omnesque causae transmittuntur?
Omnes praeter has. I. Causa solius Actoris iuramento submissa, de sede
Comitatuum non transmittitur,
Omnes praeter has. I. Causa solius Actoris iuramento submissa, de sede
Comitatuum non transmittitur,
35.
sola sua in persona deponendum, similiter in sede
Iudiciaria Comitatuum adiudicatum fuerit, illa pars a tali adiudicatione non
potest appellare, 1. Vlad. art. 72. (In Regno tamen Sclavoniae, ex
terminis Octavalibus in causis ibidem motis, ad cuiuslibet partis
instantiam, semel conceditur appellatio, 3. tit. 3. et
Enchir. fol. 3.) convictio tamen si causae annexa fuit,
transmitti solet, quia de consuetudine
conceditur appellatio, 3. tit. 3. et
Enchir. fol. 3.) convictio tamen si causae annexa fuit,
transmitti solet, quia de consuetudine Regni, omnis convictio semper
transmittitur.
transmitti solet, quia de consuetudine Regni, omnis convictio semper
transmittitur.
praecise ad Regiam Maiestatem confugere,
pariter et causam ipsam provocare possunt.
convictionem, in vinculis detineantur, usque ad revisionem
huiusmodi vel Appellationis, vel novi iudicii art. 41. anni 1563.
De quo vide infra quaest. 31. cap. 9. IV. Causae quoque
illae, in quibus Procuratoris revocatio facta est, virtute Novi Iudicii cum
gratia, post remissionem, non transmittuntur ulterius. 3. tit. 6.
V. Causae ex contractu, et spontanea obligatione partium, ubi solae
sibi
Novi Iudicii cum
gratia, post remissionem, non transmittuntur ulterius. 3. tit. 6.
V. Causae ex contractu, et spontanea obligatione partium, ubi solae
sibi huiusmodi Iuridica remedia praecluserint, consentiendo, in Iudicem
arbitrum, a
cuius Laudo (ita enim sententia eius vocatur) postea non licet
appellare, et neque transmittitur, passim; et 2. quaest. 6.
6. cap. 33.
et 34. quod cum negatione intelligi debet. VI.
Causae super commissione fundatae, et post revisionem statim ad exequendum
demandatae non transmittuntur, nisi per expressum in serie commissionis ita
declaretur, sed potius rescribuntur tantum Principi committenti, si tamen
ita demandaverit; ast si non, etiam rescriptioni supersedendum est; quia
Iudicis delegati potestas, non extenditur, ultra
tanquam Iudex specialis, inter suam
Maiestatem Fiscumque suum Regium, et Dominos Regnicolas, 1. Vlad. art.
33. diiudicare solet, etiam non transmittuntur, quia supra illum
non est alius superior Iudex in illis, cum sint propriae illius, ex Officio
Palatinatus sibi incumbente. VIII. Causae liquidorum debitorum,
passim. IX. Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex
sedibus Comitatuum ulterius in Curiam
Iudex in illis, cum sint propriae illius, ex Officio
Palatinatus sibi incumbente. VIII. Causae liquidorum debitorum,
passim. IX. Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex
sedibus Comitatuum ulterius in Curiam Regiam, non transmittuntur. Ex eo
fortassis, quod posterior Tripartito articulus 28. anni 1556.
in migratione colonorum, eam non admittat: quanquam id aliter
habeatur
passim. IX. Causae quoque Rusticorum iuxta modernorum usum, ex
sedibus Comitatuum ulterius in Curiam Regiam, non transmittuntur. Ex eo
fortassis, quod posterior Tripartito articulus 28. anni 1556.
in migratione colonorum, eam non admittat: quanquam id aliter
habeatur
id aliter
habeatur
ab huiusmodi secundis Exceptionibus potissimum admittitur Appellatio,
vetusta id Regni consuetudine, et iusta etiam ratione, ita dictante: Quia
sicuti unum levi aliqua exceptione sublevare et fovere; ita alterum quoque
in iusta sua allegatione et defensione, non exaudire et opprimere; iniquum
plane esse videtur. Super quo vide etiam tit. 6. partis 3.
Tripartiti: ubi licet causae iuxta responsiones partium,
deliberatione iuridica,
et opprimere; iniquum
plane esse videtur. Super quo vide etiam tit. 6. partis 3.
Tripartiti: ubi licet causae iuxta responsiones partium,
deliberatione iuridica, et sententia lata (ut plurimum) in
Curiam Regiam ad approbandum, vel reprobandum, transmittantur; Nihilominus
tamen aliquando etiam ante latam huiusmodi sententiam, aliquae peremptoriae
exceptiones videntur transmitti solere; quod per parenthesin illam
ut alii dicunt, ab interlocutoria sententia, non
appellatur, neque transmittitur.
QUAESTIO SEPTIMA. / Quae in Revisione praetactarum causarum
Transmissionalium observari solent?
Quinque praecipue, Primum, quod ex antiqua consuetudine, a prandio,
posteaquam iam in extradatione parium Iudices processerint, levari soleant.
QUAESTIO SEPTIMA. / Quae in Revisione praetactarum causarum
Transmissionalium observari solent?
Quinque praecipue, Primum, quod ex antiqua consuetudine, a prandio,
posteaquam iam in extradatione parium Iudices processerint, levari soleant.
Secundum, quod absque literis Procuratoriis in revisione earum, quis
Transmissionem declarare potest. Si autem, Novum iudicium petere, vel ex
Tabula ad Dom: Palatinum
observari solent?
Quinque praecipue, Primum, quod ex antiqua consuetudine, a prandio,
posteaquam iam in extradatione parium Iudices processerint, levari soleant.
Secundum, quod absque literis Procuratoriis in revisione earum, quis
Transmissionem declarare potest. Si autem, Novum iudicium petere, vel ex
Tabula ad Dom: Palatinum appellare voluerit, non nisi virtute
Procuratoriarum, id facere valebit. Licet nonnuli Novum iudicium
illa autem sub eodem termino iudiciorum reportetur. Aliud autem est, extra
Iudicium contradictorium, ad partem, et absente parte adversa. Nam hic non
videretur adversarium defraudare velle, sed ibi omnino. Tertium, quod in iis
quoque dum revidentur, duae admittuntur prohibitae. Una simplex
et sine onere, et altera cum onere,
eodem tamen die. Iam autem Novella constitutione, una tantum cum onere,
Regiam, eadem ad Illustrissimum Dominum Comitem Palatinum quoque
vadit, alterutra parte ita postulante, etiamsi ex sede Comitatus transmitti
non debuisset. Quintum, quod nihil novi licet tunc addere, vel allegare, sed
solum in eodem statu, quo transmissae sunt, revideri debent, approbando, vel
reprobando, aut corrigendo, et emendando, et sic remitti ad exequendum
Pedaneis, sive prioribus Iudicibus, si aliqua Iudiciaria onera habent
annexa,
tit. 7.
Vlad. art. 72. et art. 48. Anni 1563. Vide
infra quaest. 3. cap. 11.
QUAESTIO NONA. / Estne illa Transmissio causarum, quae in Curia Regia, ex
praesentia unius Magistri Protonotarii fit in praesentiam alterius 3. tit.
7. eadem cum Praescripta iam Transmissione?
Non est eadem; quia haec fit de sedibus Iudiciariis Comitatuum post factam
3. cap. 11.
QUAESTIO NONA. / Estne illa Transmissio causarum, quae in Curia Regia, ex
praesentia unius Magistri Protonotarii fit in praesentiam alterius 3. tit.
7. eadem cum Praescripta iam Transmissione?
Non est eadem; quia haec fit de sedibus Iudiciariis Comitatuum post factam
convictionem, cum poena Appellantis centum florenorum; illa autem fit
in praesentiam alterius 3. tit.
7. eadem cum Praescripta iam Transmissione?
Non est eadem; quia haec fit de sedibus Iudiciariis Comitatuum post factam
convictionem, cum poena Appellantis centum florenorum; illa autem fit in
Curia, saltem per modum translationis, ab uno Iudice ad Alterum, sola partis
voluntate ita postulante, sine omni onere eiusdem, idque semel tantum, tam
per Actorem, quam Reum, cum omni plenitudine Iuridicorum gravaminum,
per modum translationis, ab uno Iudice ad Alterum, sola partis
voluntate ita postulante, sine omni onere eiusdem, idque semel tantum, tam
per Actorem, quam Reum, cum omni plenitudine Iuridicorum gravaminum,
qualitercunque in ea subsequendorum. Ubi Nota, quod si talis Translatio
causae facta fuerit in hospitio coram Magistro Protonotario, poterit habere
suspirium petens id, transferens in iudicio; at si praecise
in ipso Iudicio
ita postulante, sine omni onere eiusdem, idque semel tantum, tam
per Actorem, quam Reum, cum omni plenitudine Iuridicorum gravaminum,
qualitercunque in ea subsequendorum. Ubi Nota, quod si talis Translatio
causae facta fuerit in hospitio coram Magistro Protonotario, poterit habere
suspirium petens id, transferens in iudicio; at si praecise
in ipso Iudicio fiet, tunc absque omni suspirio causa discuti debebit. Ita
Iudicatum est
Iuridicorum gravaminum,
qualitercunque in ea subsequendorum. Ubi Nota, quod si talis Translatio
causae facta fuerit in hospitio coram Magistro Protonotario, poterit habere
suspirium petens id, transferens in iudicio; at si praecise
in ipso Iudicio fiet, tunc absque omni suspirio causa discuti debebit. Ita
Iudicatum est Posonii Anno 1612. inter Dominos Batthyani
et Zechii. Et ratio
qualitercunque in ea subsequendorum. Ubi Nota, quod si talis Translatio
causae facta fuerit in hospitio coram Magistro Protonotario, poterit habere
suspirium petens id, transferens in iudicio; at si praecise
in ipso Iudicio fiet, tunc absque omni suspirio causa discuti debebit. Ita
Iudicatum est Posonii Anno 1612. inter Dominos Batthyani
et Zechii. Et ratio huius
causa discuti debebit. Ita
Iudicatum est Posonii Anno 1612. inter Dominos Batthyani
et Zechii. Et ratio huius
est, quod ita publice in sede facta, huiusmodi translatio, vergeret Iudici in
contumeliam.
QUAESTIO DECIMA. / Quot modis solet Transmissio reportari ex Curia Regia?
est Posonii Anno 1612. inter Dominos Batthyani
et Zechii. Et ratio huius
est, quod ita publice in sede facta, huiusmodi translatio, vergeret Iudici in
contumeliam.
QUAESTIO DECIMA. / Quot modis solet Transmissio reportari ex Curia Regia?
Tribus. Primo, Novo Iudicio, quando
QUAESTIO DECIMA. / Quot modis solet Transmissio reportari ex Curia Regia?
Tribus. Primo, Novo Iudicio, quando succumbens dicit se Novum
nondum habuisse in processu causae, ideo peteret illud sibi dari; quod et
datur illi statim, de Iure et consuetudine Regni; quia in omnibus causis
ordinariis semel admittitur Novum. Secundo, Reiecta,
quandoquidem Novum iam habuit,
ex Curia Regia?
Tribus. Primo, Novo Iudicio, quando succumbens dicit se Novum
nondum habuisse in processu causae, ideo peteret illud sibi dari; quod et
datur illi statim, de Iure et consuetudine Regni; quia in omnibus causis
ordinariis semel admittitur Novum. Secundo, Reiecta,
quandoquidem Novum iam habuit, sed vel revideri causa nequivit, vel etiam
revidendam non curavit, sed ultimo die Iudiciorum vel etiam Diaetae,
Reiecta,
quandoquidem Novum iam habuit, sed vel revideri causa nequivit, vel etiam
revidendam non curavit, sed ultimo die Iudiciorum vel etiam Diaetae, pro
testimonio per Iudicem, ad quem transmissa fuit, facit in dorso literarum
Transmissionalium, Reiectam scribi, qua in partibus in prima
statim sede iudiciaria, ad postulationem partis triumphantis, cum quo
succumbens suam transmissionem reportasset, ostensa et
causa nequivit, vel etiam
revidendam non curavit, sed ultimo die Iudiciorum vel etiam Diaetae, pro
testimonio per Iudicem, ad quem transmissa fuit, facit in dorso literarum
Transmissionalium, Reiectam scribi, qua in partibus in prima
statim sede iudiciaria, ad postulationem partis triumphantis, cum quo
succumbens suam transmissionem reportasset, ostensa et demonstrata iterum ab
impetitione illius conquiescit. Tertio, per revisionem,
vel etiam
revidendam non curavit, sed ultimo die Iudiciorum vel etiam Diaetae, pro
testimonio per Iudicem, ad quem transmissa fuit, facit in dorso literarum
Transmissionalium, Reiectam scribi, qua in partibus in prima
statim sede iudiciaria, ad postulationem partis triumphantis, cum quo
succumbens suam transmissionem reportasset, ostensa et demonstrata iterum ab
impetitione illius conquiescit. Tertio, per revisionem, quando omnino
iterum ab
impetitione illius conquiescit. Tertio, per revisionem, quando omnino
revidetur, et ad executionem remittitur, non tam per succumbentem, siquidem
ille inexecutam perpetuo esse vellet, quam per Triumphantem in paribus, quia
ipsius interest, ea iam tandem aliquando potiri; et haec proprie Remissio
dicitur. Aliquando etiam pro maiori declaratione continuanda, remittitur ad
eandem sedem Iudiciariam Comitatus, absque ullo praemissorum
ullo praemissorum modorum, ubi
non satis liquet. Veluti olim apud Romanos Iudex non liquere
pronunciabat, quando scilicet probationes et argumenta, non satis
erant idonea ad diiudicandam causam. Budaeus in Pandec. quod et
amplius liquere (id est liquidari debere) pronunciabat;
sicut et dies causae Prorogabatur; cum, aut diffundebatur sive
ampliabatur, id est, res
(id est liquidari debere) pronunciabat;
sicut et dies causae Prorogabatur; cum, aut diffundebatur sive
ampliabatur, id est, res
in posterum diem reiiciebatur; aut comperendinabatur, id est, in
tertium diem differebatur. Liv. lib. 9. et Gell. Lib. 14. cap. 2.
quod iam apud Nos, 2. in crastinum, et ad tertium
sicut et dies causae Prorogabatur; cum, aut diffundebatur sive
ampliabatur, id est, res
in posterum diem reiiciebatur; aut comperendinabatur, id est, in
tertium diem differebatur. Liv. lib. 9. et Gell. Lib. 14. cap. 2.
quod iam apud Nos, 2. in crastinum, et ad tertium
diem differri, dici solet. Sed Hic Quaeri solet. Si
in posterum diem reiiciebatur; aut comperendinabatur, id est, in
tertium diem differebatur. Liv. lib. 9. et Gell. Lib. 14. cap. 2.
quod iam apud Nos, 2. in crastinum, et ad tertium
diem differri, dici solet. Sed Hic Quaeri solet. Si causa aliqua,
nullo praemissorum modorum, simpliciter reportaretur, et postea per Iudices
Pedaneos, in rem adiudicatam,
iam apud Nos, 2. in crastinum, et ad tertium
diem differri, dici solet. Sed Hic Quaeri solet. Si causa aliqua,
nullo praemissorum modorum, simpliciter reportaretur, et postea per Iudices
Pedaneos, in rem adiudicatam, transmissa, cum literis exmissionalibus, ipsi
Actori ad exequendum extradaretur; an Appellans, tunc primum Appellationi
cedendo, Novo iudicio in ea uti, dictumque Actorem, ab executione eiusdem
revocare
simpliciter reportaretur, et postea per Iudices
Pedaneos, in rem adiudicatam, transmissa, cum literis exmissionalibus, ipsi
Actori ad exequendum extradaretur; an Appellans, tunc primum Appellationi
cedendo, Novo iudicio in ea uti, dictumque Actorem, ab executione eiusdem
revocare possit? Quanquam Aliqui dicant, id ipsi licere facere,
priusquam scilicet talis sententia, debitae executioni demandetur, ut et
quidam
tamen Alii censent, id ipsum facere
non posse. Tum quia huiusmodi sententia, non per Non-venit, sed
ex allegatis et responsis pronunciata sit.
id ipsum facere
non posse. Tum quia huiusmodi sententia, non per Non-venit, sed
ex allegatis et responsis pronunciata sit.
non per Non-venit, sed
ex allegatis et responsis pronunciata sit.
in sede Comitatus
tacite consensit in eam. Tum vero, quod communior iam
usus obtinuerit, huiusmodi sententias debitae semper
Executioni demandari debere; et Stylus quoque in hoc casu
rarior esse videtur, ac an usu roboratus sit,
dubitetur.
QUAESTIO UNDECIMA. / Sed si Octavae non celebrabuntur
in hoc casu
rarior esse videtur, ac an usu roboratus sit,
dubitetur.
QUAESTIO UNDECIMA. / Sed si Octavae non celebrabuntur in Curia Regia,
possuntne revideri tales Transmissiones?
Antiquitus partium ipsarum fatigiis et expensis indulgebatur, litibusque
brevius finis imponebatur, dum etiam medio tempore extra Octavas, ad
tales Transmissiones?
Antiquitus partium ipsarum fatigiis et expensis indulgebatur, litibusque
brevius finis imponebatur, dum etiam medio tempore extra Octavas, ad
quoscunque terminos competentes, huiusmodi causae in Curiam Regiam deductae,
per Iudices suos ordinarios, in quorum praesentiam transmitti solebant,
revidebantur.
fatigiis et expensis indulgebatur, litibusque
brevius finis imponebatur, dum etiam medio tempore extra Octavas, ad
quoscunque terminos competentes, huiusmodi causae in Curiam Regiam deductae,
per Iudices suos ordinarios, in quorum praesentiam transmitti solebant,
revidebantur.
competentes, huiusmodi causae in Curiam Regiam deductae,
per Iudices suos ordinarios, in quorum praesentiam transmitti solebant,
revidebantur.
Nunc
autem solum vel in ipsis terminis Octavalibus, vel etiam Diaetalibus,
revideri solent,
Ordinarie autem solum in suis terminis, utpote superiorum partium, tantum
superius, inferiorum vero tantum hic inferius. Ast Transmissiones Regni
Sclavoniae, in utroque termino Iudiciorum revideri possunt, art. 40.
Anni 1569. Et ratio est, quia cum transmittatur in Curiam Regiam
partium, tantum
superius, inferiorum vero tantum hic inferius. Ast Transmissiones Regni
Sclavoniae, in utroque termino Iudiciorum revideri possunt, art. 40.
Anni 1569. Et ratio est, quia cum transmittatur in Curiam Regiam
Ast Transmissiones Regni
Sclavoniae, in utroque termino Iudiciorum revideri possunt, art. 40.
Anni 1569. Et ratio est, quia cum transmittatur in Curiam Regiam
in utroque termino Iudiciorum revideri possunt, art. 40.
Anni 1569. Et ratio est, quia cum transmittatur in Curiam Regiam
40.
Anni 1569. Et ratio est, quia cum transmittatur in Curiam Regiam
Iudicia, ad certa duo loca,
alterum Posonium, et Eperiessinum, ex publicis
Regni constitutionibus, alligantur; ut iam dictum est, supra quaest.
3. cap. 1. ideoque solum in iis celebrari et revideri debent.
Licet olim ex speciali publica constitutione Regni, art. 25. anni
1563. Dominus Locumtenens, omnes omnium Comitatuum Regni
Transmissiones, in Iudiciis
1. ideoque solum in iis celebrari et revideri debent.
Licet olim ex speciali publica constitutione Regni, art. 25. anni
1563. Dominus Locumtenens, omnes omnium Comitatuum Regni
Transmissiones, in Iudiciis Locumtenentia
e
iudicabat; et tam Veteres; quam Novae causae, mixtim et
indifferenter levabantur.
5. Vlad. art.
11.
QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quid vest Novum Iudicium?
Est Iuridicum remedium, quo pars in causa succumbens, iterum eam resuscitare,
ac omnia allegare, excipere, non productas literas producere, et generaliter
omnia, quae Iuris et Iustitiae, et defensioni, ac sublevamini causae suae
proficua esse cognoverit,
excipere, non productas literas producere, et generaliter
omnia, quae Iuris et Iustitiae, et defensioni, ac sublevamini causae suae
proficua esse cognoverit, peragere valeat, atque possit.
literas producere, et generaliter
omnia, quae Iuris et Iustitiae, et defensioni, ac sublevamini causae suae
proficua esse cognoverit, peragere valeat, atque possit.
quae Iuris et Iustitiae, et defensioni, ac sublevamini causae suae
proficua esse cognoverit, peragere valeat, atque possit.
in omnibus novorum Iudiciorum
literis, in subsumptione haec clausula pro fundamento, inseri solet:
Cum autem, vel, et quia, iuxta contenta generalis
Decreti universi nocivi defectus et errores, in processibus causarum
emergentes, virtute Novi Iudicii, Semel in melius reformari possint,
atque soleant. In dicto tamen Decreto, non invenitur vocula
( Semel ) ut patet.
haec clausula pro fundamento, inseri solet:
Cum autem, vel, et quia, iuxta contenta generalis
Decreti universi nocivi defectus et errores, in processibus causarum
emergentes, virtute Novi Iudicii, Semel in melius reformari possint,
atque soleant. In dicto tamen Decreto, non invenitur vocula
( Semel ) ut patet.
autem, vel, et quia, iuxta contenta generalis
Decreti universi nocivi defectus et errores, in processibus causarum
emergentes, virtute Novi Iudicii, Semel in melius reformari possint,
atque soleant. In dicto tamen Decreto, non invenitur vocula
( Semel ) ut patet.
Iudicii, Semel in melius reformari possint,
atque soleant. In dicto tamen Decreto, non invenitur vocula
( Semel ) ut patet.
5. dictum est.
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quotuplex esse potest?
Quadruplex. I. Quo in causa succumbens, per nonvenientiam, simul cum
inhibitione utitur.
Novi iudicii, tam Iudices ab extradatione literarum sententionalium, quam
partem quoque adversam ab extractione earundem; inhibere;
Ibidem. Qui tamen titulus intelligitur solum de causis longis,
in quibus processus subsequuntur, et non de brevibus, 4. Vlad. art.
15. II. Quo succumbens in causa appellata, cedendo Appellationi
ipsi, utitur. Passim: ut art. 29. Anni 1609. et art. 23. anni 1613.
ab extractione earundem; inhibere;
Ibidem. Qui tamen titulus intelligitur solum de causis longis,
in quibus processus subsequuntur, et non de brevibus, 4. Vlad. art.
15. II. Quo succumbens in causa appellata, cedendo Appellationi
ipsi, utitur. Passim: ut art. 29. Anni 1609. et art. 23. anni 1613.
cedendo Appellationi
ipsi, utitur. Passim: ut art. 29. Anni 1609. et art. 23. anni 1613.
soleat semper ad eundem Iudicem, qui prius convicto, onerosum fecerat
iudicium, ut videlicet eandem causam denuo adhuc maturius revideat. Citatus
quoque locus, sonaret praecise de iudiciis Liberarum Civitatum, et de tali
casu, in quo iam coram eodem Iudice quis convictus fuisset, coram quo et
causa ipsa primitus mota extitisset. In praesenti autem casu, non esset
coram primario motae, sed coram secundario iam translatae causae Iudice,
convictus: et
denuo adhuc maturius revideat. Citatus
quoque locus, sonaret praecise de iudiciis Liberarum Civitatum, et de tali
casu, in quo iam coram eodem Iudice quis convictus fuisset, coram quo et
causa ipsa primitus mota extitisset. In praesenti autem casu, non esset
coram primario motae, sed coram secundario iam translatae causae Iudice,
convictus: et ideo ad eundem, uti praemissum est, tale Iudicium referri
debet.
sua,
sicuti et alia
Iuridica remedia, per se vim illam respondendi habet, et non mutuatur illam a
tali Novo iudicio, quia sic remediorum remedia essent, et daretur in
infinitum progressus, quod absurdum esset. At ut ut fit, usus iam sic
obtinuisse videtur, ut uberius videre licebit infra quaest. 28. cap.
huius, formula quarta ad finem, et 6. Vlad. art.
At ut ut fit, usus iam sic
obtinuisse videtur, ut uberius videre licebit infra quaest. 28. cap.
huius, formula quarta ad finem, et 6. Vlad. art. 14.
et non ut nove Decius in suo syntagmate sentit: solum
contra Fiscum militare solere Inhibitionem. Nec mirum videri debet cuiquam,
quod haec duo sic concurrant; quia Inhibitio solum vim inhibendi latam ab
executione sententiam continet: Novum vero
sic concurrant; quia Inhibitio solum vim inhibendi latam ab
executione sententiam continet: Novum vero etiam superaddit, ut Actor contra
Reum se inhibentem, et per hoc causam ipsam resuscitantem ac renovantem,
Iudicium quoque in eadem recipiat.
Iudicium admittere noluerint, sed
Iudiciariam suam deliberationem, Executioni demandaverint; ut prius
huiusmodi executionem reexequantur; et bona per illam exponenti adempta,
eidem restituant, tandem Novum iudicium causa in eadem, iuxta priores
literas Novi iudicii, faciant; alioquin coram eodem Iudice, in Curia Regia
decimo quinto die, comparere debeant. Ex quo liquido apparet, tale simplex
Novum iudicium, recte dici intra dominium fieri
demandaverint; ut prius
huiusmodi executionem reexequantur; et bona per illam exponenti adempta,
eidem restituant, tandem Novum iudicium causa in eadem, iuxta priores
literas Novi iudicii, faciant; alioquin coram eodem Iudice, in Curia Regia
decimo quinto die, comparere debeant. Ex quo liquido apparet, tale simplex
Novum iudicium, recte dici intra dominium fieri debere; etiamsi cum clausula
ex superabundanti fuerit, uti iam praemissum est.
ex superabundanti fuerit, uti iam praemissum est. Styl.
QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Sed quibus temporibus quis uti potest, Novo hoc
Iudicio, in processu causae?
Duobus. Primo, quando succumbens causam appellat, et postea statim
Appellationi cedens, in partibus adhuc Novum impetrat, prosequiturque
Iudicium. Secundo, quando huiusmodi Appellationi non cedit, sed
QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Sed quibus temporibus quis uti potest, Novo hoc
Iudicio, in processu causae?
Duobus. Primo, quando succumbens causam appellat, et postea statim
Appellationi cedens, in partibus adhuc Novum impetrat, prosequiturque
Iudicium. Secundo, quando huiusmodi Appellationi non cedit, sed
Transmissionem ipsam omnino extrahit de sede Iudiciaria; ac nisi per partem
triumphantem urgeatur, vel ex paribus
urgeatur, vel ex paribus eiusdem proclametur, ad lucrandum
tempus tacet, neque ipsam revideri facere vult. Ubi tandem secus fieri non
potest, sed necessario causa revideri debet, tunc allegando se nondum Novum
iudicium in ea habuisse, statim datur eidem Novum, et sic terminum illum
Iudiciorum, vel Diaetae, cum tali petitione et concessione Novi iudicii
effugit.
QUAESTIO DECIMA NONA. / Quae poena illius, qui se Novo Iudicio a Iuramenti
depositione inhibuerit, et nullam iustam causam reddere poterit?
Talis in amissione sui iuramenti consequenterque poena exinde subsequente,
de facto convincitur. Ludovici II. Art. 29. anni
1518. Similiter et qui Novum iudicium cum Inhibitione
impetraverit, nec
quaest.
10. cap. 1.
QUAESTIO VIGESIMA. / Quo ordine solent causae Novi Iudicii levari?
Omnes causae in quibus a Regia Maiestate nova iudicia impetrata fuerint, in
primis Octavis (iisque unicis) ante alias omnes causas levantur
et iudicantur.
1.
QUAESTIO VIGESIMA. / Quo ordine solent causae Novi Iudicii levari?
Omnes causae in quibus a Regia Maiestate nova iudicia impetrata fuerint, in
primis Octavis (iisque unicis) ante alias omnes causas levantur
et iudicantur.
Et hoc videtur
praecise intelligendum, solum de novo Iudicio cum gratia, quod proprie a
Principe petitur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne ille, qui in causa non egit, Novum
Iudicium impetrare?
Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et
supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare
potest;
Principe petitur.
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne ille, qui in causa non egit, Novum
Iudicium impetrare?
Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et
supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare
potest; non enim congruit, cuipiam falcem suam in alterius messem mittere.
Veruntamen parte ipsa convicta demortua,
QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. / Potestne ille, qui in causa non egit, Novum
Iudicium impetrare?
Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et
supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare
potest; non enim congruit, cuipiam falcem suam in alterius messem mittere.
Veruntamen parte ipsa convicta demortua, ille in quem
Iudicium impetrare?
Dicendum; quod quamdiu ille, qui in causa succumbit, in humanis egerit, et
supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare
potest; non enim congruit, cuipiam falcem suam in alterius messem mittere.
Veruntamen parte ipsa convicta demortua, ille in quem prosecutio causae
ipsius, de Regni consuetudine
condescendet, liberam, plenariamque impetrandi
succumbit, in humanis egerit, et
supervixerit, nemo alter praeter eum, gratiam Novi iudicii, impetrare
potest; non enim congruit, cuipiam falcem suam in alterius messem mittere.
Veruntamen parte ipsa convicta demortua, ille in quem prosecutio causae
ipsius, de Regni consuetudine
condescendet, liberam, plenariamque impetrandi de facto habebit
DE PROCURATORIS REVOCATIONE.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quid est Procuratoris Revocatio?
Quia in causa, factoque Novi Iudicii, Procuratorum revocatio saepe sequitur;
ideo consecutionis istius ordo postulat, ut de ipsa iam agere debeamus, ac
quid sit definiamus. Est igitur Procuratoris Revocatio, responsionis
alicuius
ordo postulat, ut de ipsa iam agere debeamus, ac
quid sit definiamus. Est igitur Procuratoris Revocatio, responsionis
alicuius Advocati, per eum praeter voluntatem, et extra informationem
constituentis, seu Principalis sui in Iudicio factae per eundem principalem,
cum solito onere retractatio, et eiusdem nova responsione coram Iudice
facta, reformatio. 2. tit. 79. Ubi praecavendum ab oneris levatione, nisi
omnino in huiusmodi revocationem
seu Principalis sui in Iudicio factae per eundem principalem,
cum solito onere retractatio, et eiusdem nova responsione coram Iudice
facta, reformatio. 2. tit. 79. Ubi praecavendum ab oneris levatione, nisi
omnino in huiusmodi revocationem consentire voluerit: quia alioquin, velit
nolit, eam admittere debebit, etiam cum gravi damno suo, uti iam dictum est.
quaest. 11. cap. 4. supra. Sed hic quaeri solet: An huiusmodi Procuratoris
revocatio, praecise personaliter per Principalem fieri debeat, vel etiam per
alium Procuratorem fieri possit? Quanquam Aliqui putent, posse illam fieri,
etiam per Procuratorem, ex eo, quod 4. Vlad. art. 13. dicitur; quod in
quinque casibus a modo in posterum, non personaliter, prout antea, sed per
Procuratorem suum, si voluerit quisque compareat: Nihilominus tamen si
personaliter non venerit, Procuratorem suum nunquam revocare valeat: quasi
personaliter per Principalem fieri debeat, vel etiam per
alium Procuratorem fieri possit? Quanquam Aliqui putent, posse illam fieri,
etiam per Procuratorem, ex eo, quod 4. Vlad. art. 13. dicitur; quod in
quinque casibus a modo in posterum, non personaliter, prout antea, sed per
Procuratorem suum, si voluerit quisque compareat: Nihilominus tamen si
personaliter non venerit, Procuratorem suum nunquam revocare valeat: quasi
(inquiunt) alias in aliis
a modo in posterum, non personaliter, prout antea, sed per
Procuratorem suum, si voluerit quisque compareat: Nihilominus tamen si
personaliter non venerit, Procuratorem suum nunquam revocare valeat: quasi
(inquiunt) alias in aliis causis, idipsum per Procuratorem quoque facere
posset? Verumenimvero de communi usu et consuetudine, huiusmodi Procuratoriam
revocationem, non nisi personaliter coram Iudicibus
QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. / Quare fit huiusmodi Procuratoris revocatio?
Quia praesupponit semper errorem, vel aliquem defectum nocivum ipsi
constituenti, qui quidem error, et defectus, non nisi in responsione et
obiectione, aut aliqua exceptione committi solet, ac tandem nova
responsione, post revocationem prioris responsionis, reformari debet. 2.
tit. 79. et 80. Ubi Nota, I. Quod talis responsio quae revocari debet;
debet. 2.
tit. 79. et 80. Ubi Nota, I. Quod talis responsio quae revocari debet; bene
specificari debebit, ac si sufficiens ratio revocandae illius dari poterit;
bene quidem: alioquin revocatio non stabit, sed prior sententia, in suo
vigore remanebit. II. Videtur fieri debere, vel sub eodem termino, vel ante
ipsum, etiam extra sedem Iudiciariam, et non de termino, ad terminum
differri. Tum quia revocans per huiusmodi revocationem imbuit personam
revocans per huiusmodi revocationem imbuit personam
Actoris: Actor autem semper paratus esse debet. 2. tit. 84. Tum quia priori
modo facta, et nunquam posteriori de termino ad terminum dilata fuisse
dignoscitur. Styl. Tum quia in longis causis, non est opus ipsam fieri per
Novum iudicium, quod ulteriorem terminum requireret, ut patebit sequenti
quaest. 25.
sequenti
quaest. 25.
debet?
Si adhuc causa coram Iudice est, coram quo responsio illa, quae retractari
debet, facta fuit, tunc ibidem coram eodem Iudice, aut homine suo, ad id per
eundem Iudicem specialiter deputato. Si autem causa ipsa in alterius Iudicis
praesentiam, iam est transmissa, tunc coram eodem Iudice, vel homine eius
fieri debet: supra citato titulo 79. Ubi Nota, quod quando fit extra sedem,
coram aliquo Iudice tantum, tunc onus non deponitur
debet: supra citato titulo 79. Ubi Nota, quod quando fit extra sedem,
coram aliquo Iudice tantum, tunc onus non deponitur statim, sed tantum
promittitur deponendum, tam Iudici quam etiam parti adversae. Styl. Verum
cum fit in sede, statim deponitur.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque
casibus, non revocatur Procurator?
Duobus, Primo, in
promittitur deponendum, tam Iudici quam etiam parti adversae. Styl. Verum
cum fit in sede, statim deponitur.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque
casibus, non revocatur Procurator?
Duobus, Primo, in causis brevibus, prout in Insinuationibus, et huiusmodi in
quibus videlicet causarum processus, nondum intervenerunt, quilibet
in sede, statim deponitur.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque
casibus, non revocatur Procurator?
Duobus, Primo, in causis brevibus, prout in Insinuationibus, et huiusmodi in
quibus videlicet causarum processus, nondum intervenerunt, quilibet
causantium etiam post latam et pronunciatam sententiam, Procuratorem suum
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque
casibus, non revocatur Procurator?
Duobus, Primo, in causis brevibus, prout in Insinuationibus, et huiusmodi in
quibus videlicet causarum processus, nondum intervenerunt, quilibet
causantium etiam post latam et pronunciatam sententiam, Procuratorem suum
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque
casibus, non revocatur Procurator?
Duobus, Primo, in causis brevibus, prout in Insinuationibus, et huiusmodi in
quibus videlicet causarum processus, nondum intervenerunt, quilibet
causantium etiam post latam et pronunciatam sententiam, Procuratorem suum
revocare poterit; ita quod
sententia
fertur, ut eadem die, et Procuratoris responsio revocetur, necesse est 2.
tit. 80. Demum Octavis eidem exspiratis, cum quinquaginta marcis gravis
ponderis, ducentos florenos facientibus. 4. Vlad. art. 15. Secundo, in
causis longis, in quibus processus Iuridici solent subsequi, Procuratoris
responsio revocatur ante latam et pronunciatam definitivam sententiam, et
quidem ante terminum exhibitioni literarum, vel communi attestationi, aut
ut eadem die, et Procuratoris responsio revocetur, necesse est 2.
tit. 80. Demum Octavis eidem exspiratis, cum quinquaginta marcis gravis
ponderis, ducentos florenos facientibus. 4. Vlad. art. 15. Secundo, in
causis longis, in quibus processus Iuridici solent subsequi, Procuratoris
responsio revocatur ante latam et pronunciatam definitivam sententiam, et
quidem ante terminum exhibitioni literarum, vel communi attestationi, aut
iuramentali
homagialibus. 4. Vlad. art. 15. et 2. tit. 81.
Sed hic occurrit non omittenda quaestio, an scilicet huiusmodi procuratoria
revocatio, quo ad dictum tantum, vel etiam quo ad factum fieri soleat, ac
debet? Et quod in dicto tantum, ut nonnulli olim putaverint, sed secus
fecerint, hoc est, in simplici et nuda aliqua Procuratoris responsione, dum
adhuc res, quae per eam significatur, effectui non sit mancipata, fieri
debeat, apparet
non omittenda quaestio, an scilicet huiusmodi procuratoria
revocatio, quo ad dictum tantum, vel etiam quo ad factum fieri soleat, ac
debet? Et quod in dicto tantum, ut nonnulli olim putaverint, sed secus
fecerint, hoc est, in simplici et nuda aliqua Procuratoris responsione, dum
adhuc res, quae per eam significatur, effectui non sit mancipata, fieri
debeat, apparet manifeste ex titulo 80. part. 2. ubi sic dicitur:
Retractatio namque Procuratoris
significatur, effectui non sit mancipata, fieri
debeat, apparet manifeste ex titulo 80. part. 2. ubi sic dicitur:
Retractatio namque Procuratoris praesupponit semper errorem et defectum, qui
quidem error et defectus, non nisi in responsione et obiectione, aut aliqua
exceptione committi solet. Et ex sequenti titulo 81. melius; antequam
terminus Iuridicus, per
Iudicem literarum exhibitioni, aut
sui Procuratoris, gravatam esse, vel gravari debere sentiens et
agnoscens, non expectato huiusmodi termino Iudiciariae ipsius commissionis,
Procuratoris sui responsionem revocare potest. Quod autem videatur posse
fieri etiam in facto, hoc est, in rebus iam ipsis, uti praemissum est,
colligitur ex dicto tit. 80. ubi habetur; quod tam in longius causis, lite
adhuc pendente, et ante solam iam definitivam sententiam, quibus videlicet
facta responsione,
gravatam esse, vel gravari debere sentiens et
agnoscens, non expectato huiusmodi termino Iudiciariae ipsius commissionis,
Procuratoris sui responsionem revocare potest. Quod autem videatur posse
fieri etiam in facto, hoc est, in rebus iam ipsis, uti praemissum est,
colligitur ex dicto tit. 80. ubi habetur; quod tam in longius causis, lite
adhuc pendente, et ante solam iam definitivam sententiam, quibus videlicet
facta responsione, Iuridici processus
ipsius commissionis,
Procuratoris sui responsionem revocare potest. Quod autem videatur posse
fieri etiam in facto, hoc est, in rebus iam ipsis, uti praemissum est,
colligitur ex dicto tit. 80. ubi habetur; quod tam in longius causis, lite
adhuc pendente, et ante solam iam definitivam sententiam, quibus videlicet
facta responsione, Iuridici processus subsequi, et Iudiciariae
deliberationes, ac sententiae interlocutoriae pronunciari solent;
causis, lite
adhuc pendente, et ante solam iam definitivam sententiam, quibus videlicet
facta responsione, Iuridici processus subsequi, et Iudiciariae
deliberationes, ac sententiae interlocutoriae pronunciari solent; quam in
brevibus, post latam iam et pronunciatam huiusmodi definitivam sententiam
dicta Procuratoris revocatio fieri debeat. In quibus utrisque tamen procul
dubio aliqua probatio, vel literarum exhibitio, aut Iuramentalis
processus subsequi, et Iudiciariae
deliberationes, ac sententiae interlocutoriae pronunciari solent; quam in
brevibus, post latam iam et pronunciatam huiusmodi definitivam sententiam
dicta Procuratoris revocatio fieri debeat. In quibus utrisque tamen procul
dubio aliqua probatio, vel literarum exhibitio, aut Iuramentalis depositio;
atque in illis, Inhibitio quoque, vel communis inquisitio, aut etiam
Repulsio, quae non simpliciter dicta, sed facta
post latam iam et pronunciatam huiusmodi definitivam sententiam
dicta Procuratoris revocatio fieri debeat. In quibus utrisque tamen procul
dubio aliqua probatio, vel literarum exhibitio, aut Iuramentalis depositio;
atque in illis, Inhibitio quoque, vel communis inquisitio, aut etiam
Repulsio, quae non simpliciter dicta, sed facta iam sunt, per dictos
Iuridicos processus, et sententias ac deliberationes, praecessisse
videantur. Quod ipsum artic.
Procuratores post deliberationem Communis
Inquisitionis (non scilicet adhuc fiendae, sed iam factae) ut ex sequenti
clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam
revocari possint. Et Stylus tam in Tabula Regia, in quadam causa
Contradictionis Statutionis bonorum; quam in sede Iudiciaria Comitatus
Barsiensis in causa occupationis Civium Vy-baniensium contra familiam
Tapolchani, post dictam communem Inquisitionem, super
deliberationem Communis
Inquisitionis (non scilicet adhuc fiendae, sed iam factae) ut ex sequenti
clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam
revocari possint. Et Stylus tam in Tabula Regia, in quadam causa
Contradictionis Statutionis bonorum; quam in sede Iudiciaria Comitatus
Barsiensis in causa occupationis Civium Vy-baniensium contra familiam
Tapolchani, post dictam communem Inquisitionem, super ea
fiendae, sed iam factae) ut ex sequenti
clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam
revocari possint. Et Stylus tam in Tabula Regia, in quadam causa
Contradictionis Statutionis bonorum; quam in sede Iudiciaria Comitatus
Barsiensis in causa occupationis Civium Vy-baniensium contra familiam
Tapolchani, post dictam communem Inquisitionem, super ea deliberationem,
vice-iteratam Executionem, et Repulsionem, usitatum
clausula elucet, ante latam videlicet et pronunciatam sententiam definitivam
revocari possint. Et Stylus tam in Tabula Regia, in quadam causa
Contradictionis Statutionis bonorum; quam in sede Iudiciaria Comitatus
Barsiensis in causa occupationis Civium Vy-baniensium contra familiam
Tapolchani, post dictam communem Inquisitionem, super ea deliberationem,
vice-iteratam Executionem, et Repulsionem, usitatum praebet exemplum. Decius
quoque in suo
Barsiensis in causa occupationis Civium Vy-baniensium contra familiam
Tapolchani, post dictam communem Inquisitionem, super ea deliberationem,
vice-iteratam Executionem, et Repulsionem, usitatum praebet exemplum. Decius
quoque in suo Syntagmate ita sentit. Et aliud item est, quod talis responsio
Procuratoris, (non autem exceptio, sive obiectio)
refertur ad propositam rem, ex qua veritas iam, vel comprobando actionem
comprobando actionem
Actoris, vel non firmando suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic,
quia talis res, ipsi principaliori nociva sit futura; necessario retractari
debet. Ideoque huiusmodi Procuratoria revocatio, tam in dicto quam in facto
admittenda esse videtur; hoc est, tam ipsa verbalis responsio, quam omnes
processus, sive res ipsae, aut facta super ea fundata, et qualitercunque
subsecuta revocantur; quia ruente fundamento, ruere
Actoris, vel non firmando suam praeassumptionem, elucere videtur. Atque sic,
quia talis res, ipsi principaliori nociva sit futura; necessario retractari
debet. Ideoque huiusmodi Procuratoria revocatio, tam in dicto quam in facto
admittenda esse videtur; hoc est, tam ipsa verbalis responsio, quam omnes
processus, sive res ipsae, aut facta super ea fundata, et qualitercunque
subsecuta revocantur; quia ruente fundamento, ruere necesse est et
verbalis responsio, quam omnes
processus, sive res ipsae, aut facta super ea fundata, et qualitercunque
subsecuta revocantur; quia ruente fundamento, ruere necesse est et omnia
superaedificata. 2. tit. 85. Alioquin vero, et in dictis titulis citatoque
art. 56. et in usu, ac stylo, contrarietas colligeretur.
Ubi Nota, quod huiusmodi Procuratoris revocatio, in quinque casibus, si Reus
personaliter non venerit, nunquam fieri poterit. 4. Vlad.
sive res ipsae, aut facta super ea fundata, et qualitercunque
subsecuta revocantur; quia ruente fundamento, ruere necesse est et omnia
superaedificata. 2. tit. 85. Alioquin vero, et in dictis titulis citatoque
art. 56. et in usu, ac stylo, contrarietas colligeretur.
Ubi Nota, quod huiusmodi Procuratoris revocatio, in quinque casibus, si Reus
personaliter non venerit, nunquam fieri poterit. 4. Vlad. art. 13. Imo
absolute non conceditur.
fundamento, ruere necesse est et omnia
superaedificata. 2. tit. 85. Alioquin vero, et in dictis titulis citatoque
art. 56. et in usu, ac stylo, contrarietas colligeretur.
Ubi Nota, quod huiusmodi Procuratoris revocatio, in quinque casibus, si Reus
personaliter non venerit, nunquam fieri poterit. 4. Vlad. art. 13. Imo
absolute non conceditur. Citato art. 56. anni 1550.
non conceditur. Citato art. 56. anni 1550.
QUAESTIO VIGESIMA SEXTA. / Anne simpliciter, et sine Novo Iudicio fieri
possit huiusmodi Revocatio?
In proxime dictis causis longi processus, fit omnino absque gratia Principis.
In brevibus autem post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis
videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem
QUAESTIO VIGESIMA SEXTA. / Anne simpliciter, et sine Novo Iudicio fieri
possit huiusmodi Revocatio?
In proxime dictis causis longi processus, fit omnino absque gratia Principis.
In brevibus autem post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis
videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem
partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus
Anne simpliciter, et sine Novo Iudicio fieri
possit huiusmodi Revocatio?
In proxime dictis causis longi processus, fit omnino absque gratia Principis.
In brevibus autem post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis
videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem
partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus
est, et praecipue in causis per Insinuationem motis, exspiratis
possit huiusmodi Revocatio?
In proxime dictis causis longi processus, fit omnino absque gratia Principis.
In brevibus autem post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis
videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem
partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus
est, et praecipue in causis per Insinuationem motis, exspiratis Octavis, non
nisi per gratiam
post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis
videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem
partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus
est, et praecipue in causis per Insinuationem motis, exspiratis Octavis, non
nisi per gratiam Principis, vigore Novi Iudicii fieri solet, cum praetactis
quinquaginta marcis homagialibus. Ibidem.
Iudicii fieri solet, cum praetactis
quinquaginta marcis homagialibus. Ibidem.
QUAESTIO VIGESIMA SEPTIMA. / Fitne huiusmodi revocatio Procuratoris, etiam
in sedibus Comitatuum?
Fit, etiam post latam sententiam coram Comitibus, aut Vice-comitibus, et
Iudicibus Nobilium, vel altero eorum, cum tribus florenorum in duabus
etiam
in sedibus Comitatuum?
Fit, etiam post latam sententiam coram Comitibus, aut Vice-comitibus, et
Iudicibus Nobilium, vel altero eorum, cum tribus florenorum in duabus
Iudiciariis, in tertia parte adversae. Post factam autem in Curia Regia
eiusdem Causae ratificationem, et post remissionem ad eosdem Comites, vel
Vicecomites, ac Iudicialium, propter huiusmodi approbationem per
Comitatuum?
Fit, etiam post latam sententiam coram Comitibus, aut Vice-comitibus, et
Iudicibus Nobilium, vel altero eorum, cum tribus florenorum in duabus
Iudiciariis, in tertia parte adversae. Post factam autem in Curia Regia
eiusdem Causae ratificationem, et post remissionem ad eosdem Comites, vel
Vicecomites, ac Iudicialium, propter huiusmodi approbationem per Iudicem
superiorem factam,
Fit, etiam post latam sententiam coram Comitibus, aut Vice-comitibus, et
Iudicibus Nobilium, vel altero eorum, cum tribus florenorum in duabus
Iudiciariis, in tertia parte adversae. Post factam autem in Curia Regia
eiusdem Causae ratificationem, et post remissionem ad eosdem Comites, vel
Vicecomites, ac Iudicialium, propter huiusmodi approbationem per Iudicem
superiorem factam, tale onus duplicatur et in sex florenis
Post factam autem in Curia Regia
eiusdem Causae ratificationem, et post remissionem ad eosdem Comites, vel
Vicecomites, ac Iudicialium, propter huiusmodi approbationem per Iudicem
superiorem factam, tale onus duplicatur et in sex florenis deponitur. 3.
tit. 6.
QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. / Sed finitis iam omnibus Iuridicis Remediis,
Videndum est, quomodo ex illis, illud
QUAESTIO VIGESIMA OCTAVA. / Sed finitis iam omnibus Iuridicis Remediis,
Videndum est, quomodo ex illis, illud colligi possit, quod omnes causae
Iurium possessionariorum, quae sunt longissimi processus, in quatuor
terminis Octavalibus finiri possint? Iuxta Decreta 6. Matth. art. 4. et 19.
Item I. Vlad. art. 54. et quomodo intelligendi illi termini?
Hoc pacto nimirum; quod illi termini intelligantur solummodo de cursu
finiri possint? Iuxta Decreta 6. Matth. art. 4. et 19.
Item I. Vlad. art. 54. et quomodo intelligendi illi termini?
Hoc pacto nimirum; quod illi termini intelligantur solummodo de cursu Iuris
ordinario, qui admittitur in Dominio bonorum, non autem extra illud, ubi
solum Novum Iudicium militare cum gratia solet; et sic quintus quoque
terminus extravagans, praedictis quatuor superaddi consuevit. Praeterea ut
praefatus ordinarius Iuris cursus,
praetactis quatuor terminis Octavalibus
finiri possit, videtur istis sequentibus duabus tantum formulis prioribus
respondendum et procedendum; quia non erit possibile, ut servatis
praescriptis omnibus iam Iuridicis remediis, in una quaque causa quispiam
praenotatis quatuor tantum terminis, ipsam finire possit; sed pluribus adhuc
terminis utendum erit illi; prouti ex sequentibus aliis duabus posterioribus
formulis, clarius patebit. Et sic non
formulis, clarius patebit. Et sic non quatuor, sed etiam quinque termini
dabuntur, quod erit contra praedictas constitutiones Regni.
Prima igitur Formula haec erit; In primo termino Octavali, vel comparebit
Reus, vel non? Si non comparebit, tunc vel ad primam, vel ad secundam tandem
Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum,
contradictione non obstante, cui
Reus, vel non? Si non comparebit, tunc vel ad primam, vel ad secundam tandem
Proclamationem extradabitur sententia per non-venientiam, contra ipsum,
contradictione non obstante, cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In
secundo termino, petitur ratio Inhibitionis ab ipso, qua sibi non
suffragante, post aliquot Prohibitas, ad communem exmittetur, et hac vel
celebrabit, vel ab ea se prohibebit. In tertio termino, si communem
cui remedio Inhibitionis occurrendum erit. In
secundo termino, petitur ratio Inhibitionis ab ipso, qua sibi non
suffragante, post aliquot Prohibitas, ad communem exmittetur, et hac vel
celebrabit, vel ab ea se prohibebit. In tertio termino, si communem
reportabit, calculabitur; sin prohibuerit se ab illa, Prohibitionis ratio
petetur, et ita forsan post aliquot Prohibitas, neutra adhuc valente, iterum
sententia vice iterata proferetur contra
Prohibitionis ratio
petetur, et ita forsan post aliquot Prohibitas, neutra adhuc valente, iterum
sententia vice iterata proferetur contra ipsum; Contradictione et
Inhibitione non obstante cui Repulsionis velamine obviabit. In quarto tandem
termino ratio Repulsionis petetur ab ipso; qua non stante, modo simili post
aliquot Prohibitas, lata et definitiva sententia vice tertiaria
pronunciabitur contra ipsum, Inhibitione, Contradictione et Repulsione
aliquot Prohibitas, lata et definitiva sententia vice tertiaria
pronunciabitur contra ipsum, Inhibitione, Contradictione et Repulsione non
obstante. Sicque vadet ad Executionem.
Secunda, si comparebit in primo termino, tunc facta responsione aliqua, et
forsan post aliquot Prohibitas non stante, sententia contra ipsum
pronunciabitur, Contradictione non obstante cui Repulsione obviabit. In
secundo termino, si se absentabit;
Executionem.
Secunda, si comparebit in primo termino, tunc facta responsione aliqua, et
forsan post aliquot Prohibitas non stante, sententia contra ipsum
pronunciabitur, Contradictione non obstante cui Repulsione obviabit. In
secundo termino, si se absentabit; dabitur iterum sententia vice iterata
contra ipsum ad exequendum, Contradictione et Repulsione non obstante quam
Inhibitione revocari faciet. In tertio termino, dando rationem Inhibitionis
non obstante cui Repulsione obviabit. In
secundo termino, si se absentabit; dabitur iterum sententia vice iterata
contra ipsum ad exequendum, Contradictione et Repulsione non obstante quam
Inhibitione revocari faciet. In tertio termino, dando rationem Inhibitionis
simul et Repulsionis: vel Procuratoris priorem responsionem revocabit, et
meliorem subiungendo, communem petet; quam vel celebrabit, vel se ab illa
prohibebit. In quarto tandem
revocari faciet. In tertio termino, dando rationem Inhibitionis
simul et Repulsionis: vel Procuratoris priorem responsionem revocabit, et
meliorem subiungendo, communem petet; quam vel celebrabit, vel se ab illa
prohibebit. In quarto tandem termino: neque reportata serie communis
Attestationis, neque vero stante Prohibitionis ratione, lata et definitiva
sententia vice-tertiaria proferetur contra ipsum, Inhibitione,
Contradictione et Repulsione non
Inhibitione, Repulsione, Appellatione; Novo Iudicio, etc.
aliquando hic clausulis (amputatis vel abscissis universis Iuridicis
remediis) strictius praecluduntur. II. Quod ubi simul Repulsio et Inhibitio,
in aliquo processu incurrunt, utriusque onus prius deponendum erit, quam ad
respondendum Repellens admittatur, quia quod singillatim in singulis fit,
coniunctim quoque in utraque simul fieri debet; similiter et precium
Iuridicis
remediis) strictius praecluduntur. II. Quod ubi simul Repulsio et Inhibitio,
in aliquo processu incurrunt, utriusque onus prius deponendum erit, quam ad
respondendum Repellens admittatur, quia quod singillatim in singulis fit,
coniunctim quoque in utraque simul fieri debet; similiter et precium
literarum sententionalium solvendum erit. Quod intellige, si iis, diversis
terminis iudiciorum usus fuerit: Nam si extra terminos Iudiciorum,
praecluduntur. II. Quod ubi simul Repulsio et Inhibitio,
in aliquo processu incurrunt, utriusque onus prius deponendum erit, quam ad
respondendum Repellens admittatur, quia quod singillatim in singulis fit,
coniunctim quoque in utraque simul fieri debet; similiter et precium
literarum sententionalium solvendum erit. Quod intellige, si iis, diversis
terminis iudiciorum usus fuerit: Nam si extra terminos Iudiciorum, simul et
in continenti, quasi
coniunctim quoque in utraque simul fieri debet; similiter et precium
literarum sententionalium solvendum erit. Quod intellige, si iis, diversis
terminis iudiciorum usus fuerit: Nam si extra terminos Iudiciorum, simul et
in continenti, quasi primo sententiae contra se exequendae, Repulsionis
velamine obviaverit, ac postea sub id, quo pars repulsa literas Relatorias
ex Capitulo vel conventu pro se, super huiusmodi facta Repulsione extrahere
usus fuerit, praetactasque Relatorias extradari
inhibuerit, et partem repulsam, contra se evocari fecerit; tum solum
Inhibitionis onus deponere, et rationem eiusdem dare inhibens tenebitur;
quia totus iam praemissus processus, in solam Inhibitionem coaluit. Neque
ideo arguetur, calumniose processisse quia hoc pacto unum Iuridicum
remedium, altero destruxit, et non utroque simul uti voluit, uti et Decius
refert, in suo Syntagmate.
quia totus iam praemissus processus, in solam Inhibitionem coaluit. Neque
ideo arguetur, calumniose processisse quia hoc pacto unum Iuridicum
remedium, altero destruxit, et non utroque simul uti voluit, uti et Decius
refert, in suo Syntagmate.
Tertia, posset esse eadem plane cum Prima, si post Repulsionem, simplex
Novum Iudicium, quod absque Inhibitione, et Appellatione dicitur, fieri
deberet; quod nisi statim facta in partibus Repulsione
refert, in suo Syntagmate.
Tertia, posset esse eadem plane cum Prima, si post Repulsionem, simplex
Novum Iudicium, quod absque Inhibitione, et Appellatione dicitur, fieri
deberet; quod nisi statim facta in partibus Repulsione impetraretur, et
vigore illius, pars repulsa, ad quartum iam terminum evocaretur, sed primum
post depositum onus Repulsionis, et ad reddendam illius rationem, tale Novum
peteretur, tunc viderentur quinque
levari non posset: Sed hoc mihi non videtur posse fieri: Tum
quia post Repulsionem, non simplex, sed cum gratia debeat impetrari Novum
iudicium, 2. tit. 77. Tum quia, iam cum Inhibitione semel concessum est, et
amplius neque in hac tertia, neque in quarta concedi debet. De Revocatione
autem Procuratoris iam dictum est, supra quaest. 23. num. 2. Sicque videntur
solum duae priores formulae admittendae, posteriores vero reiiciendae.
Quarta, si in
Sed hoc mihi non videtur posse fieri: Tum
quia post Repulsionem, non simplex, sed cum gratia debeat impetrari Novum
iudicium, 2. tit. 77. Tum quia, iam cum Inhibitione semel concessum est, et
amplius neque in hac tertia, neque in quarta concedi debet. De Revocatione
autem Procuratoris iam dictum est, supra quaest. 23. num. 2. Sicque videntur
solum duae priores formulae admittendae, posteriores vero reiiciendae.
Quarta, si in termino Octavali,
in hac tertia, neque in quarta concedi debet. De Revocatione
autem Procuratoris iam dictum est, supra quaest. 23. num. 2. Sicque videntur
solum duae priores formulae admittendae, posteriores vero reiiciendae.
Quarta, si in termino Octavali, dabitur simplex Novum ex cessione
Appellationis, videntur plures admitti debere termini, quam quatuor, hoc
modo. In primo termino si comparens quippiam responderit, et eo sibi non
suffragante,
solum duae priores formulae admittendae, posteriores vero reiiciendae.
Quarta, si in termino Octavali, dabitur simplex Novum ex cessione
Appellationis, videntur plures admitti debere termini, quam quatuor, hoc
modo. In primo termino si comparens quippiam responderit, et eo sibi non
suffragante, sententiabitur, tunc si appellabit ex Tabula, ad Dominum
Locumtenentem, et postea statim cedendo Appellationi, petierit Novum cum
termino. In
modo. In primo termino si comparens quippiam responderit, et eo sibi non
suffragante, sententiabitur, tunc si appellabit ex Tabula, ad Dominum
Locumtenentem, et postea statim cedendo Appellationi, petierit Novum cum
termino. In secundo termino, non suffragante sibi facta aliqua responsione,
penes tale Novum, dabitur iterum sententia contra ipsum, cui necessario
Repulsione erit obviandum. Denique tertio termino, si se absentaverit, tunc
iterum
penes tale Novum, dabitur iterum sententia contra ipsum, cui necessario
Repulsione erit obviandum. Denique tertio termino, si se absentaverit, tunc
iterum dabitur sententia contra ipsum, quam Inhibitione revocare debebit. In
quarto termino, si communem petierit, vel sese ab ea prohibuerit; tum demum
in quinto termino, vel ex reportata serie communis, vel ex non data
sufficienti prohibitionis eius ratione, iudicium patietur, et sic tandem
erit obviandum. Denique tertio termino, si se absentaverit, tunc
iterum dabitur sententia contra ipsum, quam Inhibitione revocare debebit. In
quarto termino, si communem petierit, vel sese ab ea prohibuerit; tum demum
in quinto termino, vel ex reportata serie communis, vel ex non data
sufficienti prohibitionis eius ratione, iudicium patietur, et sic tandem
dabitur contra illum lata et definitiva sententia. Atque hoc pacto non
quatuor, sed
patietur, et sic tandem
dabitur contra illum lata et definitiva sententia. Atque hoc pacto non
quatuor, sed quinque terminis finiri debebit aliqua causa, contra finitos
iam illos quatuor terminos. Ubi Notandum. I. quod in hac quoque quarta
formula, vel simplex Novum non debet admitti, uti et in tertia, vel autem
Inhibitio, cum haec duo inter se coincidere videantur, et ita bis id ipsum
in una eademque causa concedi neque debet, neque potest.
Atque hoc pacto non
quatuor, sed quinque terminis finiri debebit aliqua causa, contra finitos
iam illos quatuor terminos. Ubi Notandum. I. quod in hac quoque quarta
formula, vel simplex Novum non debet admitti, uti et in tertia, vel autem
Inhibitio, cum haec duo inter se coincidere videantur, et ita bis id ipsum
in una eademque causa concedi neque debet, neque potest. II. Nullam maiorem
rationem affirmandi Novum iudicium cum Inhibitione dari
iam illos quatuor terminos. Ubi Notandum. I. quod in hac quoque quarta
formula, vel simplex Novum non debet admitti, uti et in tertia, vel autem
Inhibitio, cum haec duo inter se coincidere videantur, et ita bis id ipsum
in una eademque causa concedi neque debet, neque potest. II. Nullam maiorem
rationem affirmandi Novum iudicium cum Inhibitione dari posse, quam hanc,
quod scilicet nisi hoc modo coniungerentur, Causae praescriptis quatuor
cum Inhibitione dari posse, quam hanc,
quod scilicet nisi hoc modo coniungerentur, Causae praescriptis quatuor
terminis finiri non possent, et
ideo ubi hoc praecesserit in aliqua causa, aliud simplex. (quod semel tantum
dari consuevit. Styl.) dari non possit, et non ut Decius super hac re, in
suo Syntagmate nove opinatur de Inhibitione. De quo plura vide supra quaest.
16. capitis huius, et 6.
terminis finiri non possent, et
ideo ubi hoc praecesserit in aliqua causa, aliud simplex. (quod semel tantum
dari consuevit. Styl.) dari non possit, et non ut Decius super hac re, in
suo Syntagmate nove opinatur de Inhibitione. De quo plura vide supra quaest.
16. capitis huius, et 6. Vlad. art. 14. Hic tamen intellige, hoc Iudicium
semel tantum dari solere, quo ad usum; ast si depositum fuerit per
iuxta tritum sermonis proverbium, vigilantibus Iura subvenire
consueverint.
QUAESTIO TRICESIMA. / Causae vero Potentiarum, Damnorum, Iniuriarum, ac
etiam in facto Possessionario, in quot Octavis antea finiebantur?
In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de
iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive
exhibitio,
vigilantibus Iura subvenire
consueverint.
QUAESTIO TRICESIMA. / Causae vero Potentiarum, Damnorum, Iniuriarum, ac
etiam in facto Possessionario, in quot Octavis antea finiebantur?
In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de
iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive
exhibitio, requiri dignoscebatur,
QUAESTIO TRICESIMA. / Causae vero Potentiarum, Damnorum, Iniuriarum, ac
etiam in facto Possessionario, in quot Octavis antea finiebantur?
In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de
iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive
exhibitio, requiri dignoscebatur, quae in secundis tantum Octavis, et non
QUAESTIO TRICESIMA. / Causae vero Potentiarum, Damnorum, Iniuriarum, ac
etiam in facto Possessionario, in quot Octavis antea finiebantur?
In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de
iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive
exhibitio, requiri dignoscebatur, quae in secundis tantum Octavis, et non
amplius fieri debebat, 6. Matth. art. 6. De quibus vide supra
quot Octavis antea finiebantur?
In Primis duntaxat, hoc est, unicis Octavis, nisi potissimum in postremis de
iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive
exhibitio, requiri dignoscebatur, quae in secundis tantum Octavis, et non
amplius fieri debebat, 6. Matth. art. 6. De quibus vide supra citam, quaest.
3. cap. 2.
TRICESIMA PRIMA. / Quid est Reiecta?
Reiecta est, quid nominis potius, quam quid rei; solum Impedimentum quoddam
remoratorium causarum, et non Iuridicum remedium, cum nedum processum
aliquem, sed nec nomen quidem ipsius in omnibus Regni decretis liceat
invenire. Prouti tamen ex longo iam usu, et consuetudine inolevit: Est
scriptum quoddam, in dorso literarum transmissionalium, per eundem Iudicem
in cuius praesentiam causa delata fuerat, ultimo
causarum, et non Iuridicum remedium, cum nedum processum
aliquem, sed nec nomen quidem ipsius in omnibus Regni decretis liceat
invenire. Prouti tamen ex longo iam usu, et consuetudine inolevit: Est
scriptum quoddam, in dorso literarum transmissionalium, per eundem Iudicem
in cuius praesentiam causa delata fuerat, ultimo plane die Iudiciorum
generalium aut brevium, aut etiam Diaetae Regni, factum in testimonium
illius, quod sub iisdem
aliquem, sed nec nomen quidem ipsius in omnibus Regni decretis liceat
invenire. Prouti tamen ex longo iam usu, et consuetudine inolevit: Est
scriptum quoddam, in dorso literarum transmissionalium, per eundem Iudicem
in cuius praesentiam causa delata fuerat, ultimo plane die Iudiciorum
generalium aut brevium, aut etiam Diaetae Regni, factum in testimonium
illius, quod sub iisdem Iudiciis, vel Diaeta, talis transmissio, ob alia
ardua
inolevit: Est
scriptum quoddam, in dorso literarum transmissionalium, per eundem Iudicem
in cuius praesentiam causa delata fuerat, ultimo plane die Iudiciorum
generalium aut brevium, aut etiam Diaetae Regni, factum in testimonium
illius, quod sub iisdem Iudiciis, vel Diaeta, talis transmissio, ob alia
ardua negotia, vel alias causas maioris momenti, revideri non poterat;
ideoque in alium terminum, aliarum similium causarum reiicitur, cum
generalium aut brevium, aut etiam Diaetae Regni, factum in testimonium
illius, quod sub iisdem Iudiciis, vel Diaeta, talis transmissio, ob alia
ardua negotia, vel alias causas maioris momenti, revideri non poterat;
ideoque in alium terminum, aliarum similium causarum reiicitur, cum propria
reiicitur, cum propria
triumphans, et
talem iniuriam patiens, velit nolit, tali testimonio Iudicis reiicientis,
contenta esse debebit, videlicet usque ad alium Iudiciorum, vel Diaetae
terminum; alioquin autem nisi reportaverit, huiusmodi Reiectam, in rem
iudicatam transibit; et debitae quoque Executioni demandari debebit.
passim.
QUAESTIO TRICESIMA SECUNDA. / Sed quomodo haec clausula (in rem
Reiectam, in rem
iudicatam transibit; et debitae quoque Executioni demandari debebit.
passim.
QUAESTIO TRICESIMA SECUNDA. / Sed quomodo haec clausula (in rem
adiudicatam transibit) intelligenda esse videtur?
Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam
QUAESTIO TRICESIMA SECUNDA. / Sed quomodo haec clausula (in rem
adiudicatam transibit) intelligenda esse videtur?
Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non
extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit.
35. et supra quaest. 3. cap.
/ Sed quomodo haec clausula (in rem
adiudicatam transibit) intelligenda esse videtur?
Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non
extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit.
35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum
Reiecta
adiudicatam transibit) intelligenda esse videtur?
Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non
extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit.
35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum
Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia
esse videtur?
Putant Nonnuli hanc transitionem in rem adiudicatam nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non
extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit.
35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum
Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica
remedia,
nihil aliud esse, quam
solum in priorem sententiam regressionem ubi appellatio, vel in non
extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit.
35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum
Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica
remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii
vero dicunt, praetactam transitionem, non in
vel in non
extractis, in secunda sede Iudiciaria literis transmissionalibus, 3. tit.
35. et supra quaest. 3. cap. 8. vel vero in non reportatis iisdem cum
Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica
remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii
vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam,
sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur,
vel vero in non reportatis iisdem cum
Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica
remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii
vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam,
sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur, fieri debere, intelligendam
esse. Tum quia dicta clausula (in rem adiudicatam transibit) non de priori
praenotata sententia, sed de re ipsa
Reiecta passim neglecta fuit. Ideoque admittunt in ea, omnia iuridica
remedia, quaecunque huiusmodi sententiam appellatam, non praecesserunt. Alii
vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam,
sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur, fieri debere, intelligendam
esse. Tum quia dicta clausula (in rem adiudicatam transibit) non de priori
praenotata sententia, sed de re ipsa expresse dicitur. Tum quia res
iudicata,
appellatam, non praecesserunt. Alii
vero dicunt, praetactam transitionem, non in praemissam priorem sententiam,
sed in causam, seu rem ipsam, quae acquirebatur, fieri debere, intelligendam
esse. Tum quia dicta clausula (in rem adiudicatam transibit) non de priori
praenotata sententia, sed de re ipsa expresse dicitur. Tum quia res
iudicata, est eadem cum sententia definitiva, quae est ultima decisio
causae, et sola executione indiget, ut videre
sententia definitiva, quae est ultima decisio
causae, et sola executione indiget, ut videre licebit, infra quaest. 2. cap.
9. Tum quia citato quoque loco partis tertiae per expressum habetur, quod
causa transeat, in ipsam rem adiudicatam, et non in sententiam, super qua re
literae quoque Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam (de qua scilicet
quaestio vertitur) parti victrici et triumphanti reddi, et executioni
demandari debent. Quod
decisio
causae, et sola executione indiget, ut videre licebit, infra quaest. 2. cap.
9. Tum quia citato quoque loco partis tertiae per expressum habetur, quod
causa transeat, in ipsam rem adiudicatam, et non in sententiam, super qua re
literae quoque Adiudicatoriae, iuxta latam sententiam (de qua scilicet
quaestio vertitur) parti victrici et triumphanti reddi, et executioni
demandari debent. Quod non conveniret de sententia dicere,
de sententia,
iuxta eandem sententiam. Tum quia Civiles quoque (a quibus Ius nostrum magna
ex parte originem ducit. 2. tit. 6.) rem adiudicatam sic omnino intelligunt;
quorum opinionem ex scholiis Mynsingeri ad §. Item si in iudicio, lib. 4.
Institut. tit. 13. annotatis his verbis licet subscribere; Rem iudicatam,
non dici sententiam iudicantis, sed ipsam rem, quae finem controversiarum,
Iudicis pronunciatione accepit; quod vel condemnatione,
subscribere; Rem iudicatam,
non dici sententiam iudicantis, sed ipsam rem, quae finem controversiarum,
Iudicis pronunciatione accepit; quod vel condemnatione, vel absolutione
contingit. Itaque quamvis statim postquam lata est in aliqua causa
definitiva sententia; res iudicata dici potest, tamen quamprimum fuerit ab
ea appellatum, fingitur non esse iudicata; ac proinde nec dici potest
sententiam in rem
contingit. Itaque quamvis statim postquam lata est in aliqua causa
definitiva sententia; res iudicata dici potest, tamen quamprimum fuerit ab
ea appellatum, fingitur non esse iudicata; ac proinde nec dici potest
sententiam in rem
iudicatam transivisse, a qua appellatum est, nisi Iudex appellatus, eam denuo
comprobarit. Si vero Appellatione omissa effluxerit tempus, quo appellari a
sententia
Si vero Appellatione omissa effluxerit tempus, quo appellari a
sententia oportuit, nempe (apud illos) decendium, aut pacto renunciatum est
appellationi inter litigantes, fingitur non esse appellatum, et sententia
rite lata in rem iudicatam transit, quia controversiarum finis per eam
causae impositus est; quod idem (inquiunt) est, atque apud nos, uti iam
praemissum est, si literae transmissionales, in secunda statim sede
Iudiciaria extractae non
non esse appellatum, et sententia
rite lata in rem iudicatam transit, quia controversiarum finis per eam
causae impositus est; quod idem (inquiunt) est, atque apud nos, uti iam
praemissum est, si literae transmissionales, in secunda statim sede
Iudiciaria extractae non fuerint. Vel si etiam extradatae extiterint,
Appellatio tamen (non revisa) cum reiecta reportata non sit, tunc illa causa
bene et iuste in rem adiudicatam transivisse dicetur,
est, si literae transmissionales, in secunda statim sede
Iudiciaria extractae non fuerint. Vel si etiam extradatae extiterint,
Appellatio tamen (non revisa) cum reiecta reportata non sit, tunc illa causa
bene et iuste in rem adiudicatam transivisse dicetur, debitaeque executioni
demandari debebit, extractis vice iterata literis Adiudicatoriis
sententionalibus, et procul dubio abscissis omnibus Iuridicis remediis,
virtute iam praetactae
transivisse dicetur, debitaeque executioni
demandari debebit, extractis vice iterata literis Adiudicatoriis
sententionalibus, et procul dubio abscissis omnibus Iuridicis remediis,
virtute iam praetactae transitionis causae in rem adiudicatam, etiamsi in
priori appellata sententia talia remedia praeclusa non extiterint. Haec
illi.
Verum praemissa omnia, de definitiva sententia potius, quae ultima solet
esse causae
executioni
demandari debebit, extractis vice iterata literis Adiudicatoriis
sententionalibus, et procul dubio abscissis omnibus Iuridicis remediis,
virtute iam praetactae transitionis causae in rem adiudicatam, etiamsi in
priori appellata sententia talia remedia praeclusa non extiterint. Haec
illi.
Verum praemissa omnia, de definitiva sententia potius, quae ultima solet
esse causae decisio per Iuridica remedia
illi.
Verum praemissa omnia, de definitiva sententia potius, quae ultima solet
esse causae decisio per Iuridica remedia transiens; quam de intermediante,
sive interlocutoria, dicta esse videntur, in qua scilicet nondum talia
remedia praecesserunt, sed primum intercedere debent, ac si prior sententia
executioni suae demandaretur, et per ea ipsi occurrendum esset: uti et prior
sententia innuere videtur, quae et
sententia innuere videtur, quae et probabilior esse censetur, cui Stylus
quoque adstipulatur. Siquidem et revisa appellatio; atque ad exequendum
remissa, Repulsionis velamine impediri soleat.
An vero huiusmodi sententiae, in rem adiudicatam transmissae, Novo iudicio
occurri possit. Vide supra quaest. 10.
QUAESTIO TRICESIMA TERTIA. / Quis eius Finis, et quotuplex hinc apparet?
exceptiones de condescensione, prorogatione, et destructione causae.
Remediatoria sunt Iuris remedia, ut Inhibitio, Prohibita, Prohibitio,
Repulsio, Appellatio, Novum Iudicium, et Procuratoris revocatio. Sic dicta,
quod parti in causa succumbenti, quoddam levamen, quemadmodum aegris
medicamen adferre, et aut prioribus rationibus magis declarandis, aut aliis
atque aliis subinde adhibendis responsionibus, veluti denuo restaurato
processu, si non
evenisset, inventa et introducta fuisse dignoscuntur; sed iam ex
ordinaria consuetudine, et absoluta partium voluntate, sic usurpari coepta
sunt.
Ubi Nota. I. Iuridica remedia sumi dupliciter, generaliter scilicet, quae in
processibus Causarum observari solent, ut haec iam proxime dicta. Et
generalissime, quae nimirum utcunque ad conservandum et vivificandum, de
futuro Ius, etiam extra processum causarum observari solent: ut sunt
cum
tamen illa, non sint actiones ipsae; sed actionum accidentia duntaxat, ac
satis confuse et obscure determinare, uti iam et supra quaest. 15. cap. 5.
dictum est. Nec mirum quidem, cum ut et ipse scribit in secunda sua
praefatione, ex sola theoria, et nulla ex forensi praxi, totum illud opus
compilarit: usus autem nedum artium omnium, sed et facultatum, ac
quarumlibet doctrinarum, optimus esse soleat magister. Secutus ut
praefatione, ex sola theoria, et nulla ex forensi praxi, totum illud opus
compilarit: usus autem nedum artium omnium, sed et facultatum, ac
quarumlibet doctrinarum, optimus esse soleat magister. Secutus ut apparet,
in dicto opere suo opus Quad. Nondum usitatum, quod inhibitionem facit
duplicem et alteram ponit pro Prohibitione, quod fieri non potest, nisi
forte Pythagorikos idem debeat esse leo, qui antea equus fuit. Cuius sicut
nulla est
QUAESTIO PRIMA. / Qua ratione agendum est, hoc loco de Sententiis?
Ea videlicet, quod posteaquam actum est, de toto causarum processu per omnia
Iuridica remedia; eaedemque causae, in certum aliquem finem deduci
debuerint, qui Finis, Sententia seu Res Iudicata,
aut veritas ipsa nuncupari consuevit; ob id merito hoc loco de huiusmodi
sententia, agi debet.
sententia, agi debet.
QUAESTIO SECUNDA. / Quid est Sententia, seu Res Iudicata?
Prouti Sententia huic instituto convenit, omissis in
praesentiarum aliis illius significationibus, quae huc nihil attinent; Est
Iudicis definitio, causae et controversiae finem imponens, condemnationemque
vel absolutionem continens.
indigens. Ubi sententia, et Res Iudicata, ac Iudicatum
convertuntur, et unum pro alio ponitur, idemque significant. Dicta a
sentiendo, quod scilicet omnes id, quod animo sentiunt, ad
concludendam eam simul in unum
conferunt. Ubi Nota, quod literae huiusmodi sententiae, debent in sede
Iudiciaria perlegi, ac per omnes Magistros Protonotarios subscribi, sicque
de sede
sentiendo, quod scilicet omnes id, quod animo sentiunt, ad
concludendam eam simul in unum
conferunt. Ubi Nota, quod literae huiusmodi sententiae, debent in sede
Iudiciaria perlegi, ac per omnes Magistros Protonotarios subscribi, sicque
de sede extradari palam et publice, non autem
private in hospitiis. 6: Matth. art. 20. et 1.
quod literae huiusmodi sententiae, debent in sede
Iudiciaria perlegi, ac per omnes Magistros Protonotarios subscribi, sicque
de sede extradari palam et publice, non autem
private in hospitiis. 6: Matth. art. 20. et 1. Vlad.
art. 99. et 4. eiusdem art. 12.
QUAESTIO TERTIA. / In processu quotuplex potest esse
private in hospitiis. 6: Matth. art. 20. et 1. Vlad.
art. 99. et 4. eiusdem art. 12.
QUAESTIO TERTIA. / In processu quotuplex potest esse sententia?
Quadruplex. Prima, per non_venit, cui occurri solet Inhibitione
cum Novo,
sive Intermedians, cui obviatur Appellatione, et postea cedendo
ipsi Appellationi, Novo iudicio. Tertia similiter per
non_venit, satis late patens, ac potissimum in sedibus
Comitatuum contra absentes, et criminaliter convictos, cui occurritur
simplici tantum Novo Iudicio, absque ulla Inhibitione, vel Appellatione. Ut
videre licebit infra, quaest. 31. capitis huius. Quarta
QUAESTIO QUINTA. / Quid est sententia Capitalis?
Est quae inter; et contra Nobiles lato modo sumptos 1. tit. 2. et 2.
tit. 11. saeculares duntaxat, alienos a sanguine, et virilis
sexus homines, in Curia Regia, ratione quinque casuum, utpote
Occupationis bonorum, Invasionis domorum Nobilitarium, nec non
Verberationis, et sine Iusta causa Detentionis, atque Interemptionis
Nobilium; sub amissione capitis, et
haeredibus. Si autem gratiam Regiam meruerit, et executio sententiae
nihilominus per adversam partem peracta fuerit; tunc eadem Iura
possessionaria filii, vel fratres aut alii legitimi successores,
aestimatione communi, in termino per Iudicem ad id praefigendo, ad se
redimendi habent authoritatem. II. Causa horum quinque Casuum erat
summaria, hoc est, quae de plano et de simplici facta
admonitione per
Conventum, sive Reus ad certum terminum, extra omnes terminos
Octavales personaliter comparebat, sive non; revideri debebat. 3.
Vlad. art. 8. Nihilominus tamen de facto iam sicuti
et antea, solum in terminis Octavalibus discutitur, uti et supra dictum est,
quaest. 6. cap. 2. De cuius processu vide 6. Matth.
art. 15. et 1. Vlad. art. 56.
tit. 42.
QUAESTIO SEPTIMA. / Nonne ergo fertur etiam contra illas aliquando?
Fertur equidem. Et contra personas Ecclesiasticas, in tribus
casibus, videlicet in casibus laesae Maiestatis, in Nota
infidelitatis, et in voluntario sive deliberato homicidio, aliove quovis
latrocinio, si quod per se perpetraverint, vel per alium perpetrari
fecerint,
QUAESTIO SEPTIMA. / Nonne ergo fertur etiam contra illas aliquando?
Fertur equidem. Et contra personas Ecclesiasticas, in tribus
casibus, videlicet in casibus laesae Maiestatis, in Nota
infidelitatis, et in voluntario sive deliberato homicidio, aliove quovis
latrocinio, si quod per se perpetraverint, vel per alium perpetrari
fecerint,
SEPTIMA. / Nonne ergo fertur etiam contra illas aliquando?
Fertur equidem. Et contra personas Ecclesiasticas, in tribus
casibus, videlicet in casibus laesae Maiestatis, in Nota
infidelitatis, et in voluntario sive deliberato homicidio, aliove quovis
latrocinio, si quod per se perpetraverint, vel per alium perpetrari
fecerint,
magis proprie ad casum parricidii, Notae infidelitatis spectat. 1.
tit. 14.
QUAESTIO OCTAVA. / Quomodo Capitalis sententia convictus in Persona capi
debet?
Duobus modis. Primo, si praesens adfuerit, tempore pronunciationis latae
contra se ex responsionibus
sententiae,
propria sua authoritate, sed per
Iudicem suum ordinarium, vel hominem ipsius, post Executionem semper, ante
autem Executionem, ante anni duntaxat unius integri revolutionem, a die
emanationis ipsarum literarum sententionalium, in persona sua detineri,
captivarique, et ad domum Iudicis deduci poterit. Ubi ipsum Iudex tribus
diebus, causa pacis et concordiae ineundae, cum suo adversario, conservare
debebit, et si pax et concordia inter ipsos non
debebit, et si pax et concordia inter ipsos non successerit, ad infligendam
ipsi poenam, manibus adversarii sui (quod tamen de facto non fit) dare
tenebitur. Cui si mortem inferri curaverit, universa bona sua, simpliciter
in filios et alios haeredes suos, condescendent, exceptis
quaest. 29. huius .
Secundo, ubi vero solum sententia per non-venientiam et non comparitionem
convictus fuerit: tunc ante literarum sententionalium emanationem
sigillationemque, et manibus Actoris assignationem, in persona sua detineri
nequaquam poterit.
damnificato, rebus suis destitui. Quod et de furtis
lege
convictus, in Iudicio, contra neminem agere potest, donec
absolutionem promeruerit, et libere semper contra personam eius excipi
potest. Si tamen casu aliquo aliquis (I) tali sententiato respondere
voluerit, hoc quidem stabit in eius arbitrio. Et si talis sententiatus
contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis
Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate
ipsius (I) ad aliquas earundem
contra personam eius excipi
potest. Si tamen casu aliquo aliquis (I) tali sententiato respondere
voluerit, hoc quidem stabit in eius arbitrio. Et si talis sententiatus
contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis
Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate
ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam
Actoris excipere, quia de voluntate solum
Si tamen casu aliquo aliquis (I) tali sententiato respondere
voluerit, hoc quidem stabit in eius arbitrio. Et si talis sententiatus
contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis
Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate
ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam
Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi
se intromisit, de
respondere
voluerit, hoc quidem stabit in eius arbitrio. Et si talis sententiatus
contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis
Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate
ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam
Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi
se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat
Et si talis sententiatus
contra talem (I) plures actiones proposuerit, sive eae in eisdem, literis
Evocatoriis, sive in diversis continebuntur, nihilominus stabit in voluntate
ipsius (I) ad aliquas earundem respondere et in aliquibus, contra personam
Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi
se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat quod
communiter dici assolet; volenti iniuriam fieri
personam
Actoris excipere, quia de voluntate solum ad respondendum ipsi
se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat quod
communiter dici assolet; volenti iniuriam fieri nullam, scilicet in
volitis, ast in non volitis sane permagnam, si ad ea
cogatur.
QUAESTIO NONA. / Quae Executio sententiae, quo ad bona
quia de voluntate solum ad respondendum ipsi
se intromisit, de Iure autem ultra cogi non potest, Nec obstat quod
communiter dici assolet; volenti iniuriam fieri nullam, scilicet in
volitis, ast in non volitis sane permagnam, si ad ea
cogatur.
QUAESTIO NONA. / Quae Executio sententiae, quo ad bona sententiati?
Si sententiatus
quo ad bona sententiati?
Si sententiatus evaserit, et capi ac ultimo supplicio affici non poterit; vel
etiam Gratiam Regiam meruerit
6. Matth. art. 55. et 1.
Vlad. art. 74. Nam filii, filiae, fratres, et uxor, huiusmodi
portionibus suis, propter delictum patris, fratris, et mariti privari non
debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum:
Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae,
fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis
debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est,
fratres, et uxor, huiusmodi
portionibus suis, propter delictum patris, fratris, et mariti privari non
debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum:
Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae,
fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis
debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est, ubi scilicet omnes simul
talibus debitis, mutuis, et depositis coutuntur;
privari non
debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum:
Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae,
fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis
debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est, ubi scilicet omnes simul
talibus debitis, mutuis, et depositis coutuntur; ideoque propter huiusmodi
communem usum, satisfacere debent. Aliud item est; quod illae
communem usum, satisfacere debent. Aliud item est; quod illae sententiae
sunt personales, hae autem reales, quae aliis
etiam communes esse possunt. Quam denique portionem suam in
dictis Iuribus possessionariis filii, vel fratres, aut alii successores sui
de manibus Iudicis, et adversae partis, in termino per Iudicem ad id
praefigendo, communi duntaxat aestimatione, rediment. Nam si talem terminum
autem reales, quae aliis
etiam communes esse possunt. Quam denique portionem suam in
dictis Iuribus possessionariis filii, vel fratres, aut alii successores sui
de manibus Iudicis, et adversae partis, in termino per Iudicem ad id
praefigendo, communi duntaxat aestimatione, rediment. Nam si talem terminum
transcenderint, hoc est redimere omiserint, talis portio in rem adiudicatam
transibit, et apud Iudicem, adversamque partem
aut alii successores sui
de manibus Iudicis, et adversae partis, in termino per Iudicem ad id
praefigendo, communi duntaxat aestimatione, rediment. Nam si talem terminum
transcenderint, hoc est redimere omiserint, talis portio in rem adiudicatam
transibit, et apud Iudicem, adversamque partem manebit, donec convicto, de
Gratia Regia provisum fuerit, sine qua ipse propria virtute id facere
nequaquam poterit. Imo vero filii, vel fratres non fuerint,
commetanei huiusmodi portionem redimere poterunt.
praeextitisse dignoscuntur, atque ideo, quod alienum et non suum erat,
amittere non potuit. Passim.
QUAESTIO DECIMA. / In quo facit Princeps Gratiam huiusmodi sententia
convicto, et cui onus eius cedit?
Si vero Princeps huiusmodi sententiato atque convicto Gratiam
fecerit
Si vero Princeps huiusmodi sententiato atque convicto Gratiam
fecerit specialem; tunc ipsa Gratia non de homagio. Et tertia
parte Iurium possessionariorum eiusdem convicti, in portionem utputa Actoris vel adversarii
cedente, sed capiti tantummodo ut capitalem poenam non subeat,
ac duabus partibus ipsorum Iurium possessionariorum ad portionem Iudiciariam
cedentibus patrocinari et
cedentibus patrocinari et suffragari intelligitur.
duae partes, ex antiqua Regni
consuetudine, Domino Palatino semper cedunt.
semper cedunt.
sed tota haereditas et proprietas eorundem bonorum, sive Iurium
possessionariorum hominis succumbentis, perpetuo amitti solet, et collatio
ipsius ad solam Regiam Maiestatem pertinet.
sive Iurium
possessionariorum hominis succumbentis, perpetuo amitti solet, et collatio
ipsius ad solam Regiam Maiestatem pertinet.
ex binaria Repulsione lata, directae et aequales duae
partes cunctorum, bonorum et Iurium possessionariorum talis convicti.
Regiae Maiestati et tertia pars Actori, simul cum sua
proprietate, in perpetuam haereditatem cedunt, Regiaque Maiestas,
quo ad portionem Actoris, talibus condemnatis, non aliter, nisi habita cum
adversa parte superinde concordia, Gratiam facere possit. 2.
quo ad portionem Actoris, talibus condemnatis, non aliter, nisi habita cum
adversa parte superinde concordia, Gratiam facere possit. 2. tit. 57.
et
concordia, Gratiam facere possit. 2. tit. 57.
et
QUAESTIO UNDECIMA. / Sed quamdiu durabit ista Gratia, et quomodo?
Solum per annum, et ut concordet cum Adversario, si manus eius effugit. Ast
si in manus Iudiciarias inciderit, iam huiusmodi Gratia, nihil Iuvabit
ipsum, sed tota salus illius pendebit ex manibus adversarii sui, cum quo, si
se salvare voluerit, concordare debebit, etiam cum obligatione universorum
bonorum
Iudiciarias inciderit, iam huiusmodi Gratia, nihil Iuvabit
ipsum, sed tota salus illius pendebit ex manibus adversarii sui, cum quo, si
se salvare voluerit, concordare debebit, etiam cum obligatione universorum
bonorum suorum, in perpetuum praeiudicium fratrum, et filiorum indivisorum
suorum.
etiam cum obligatione universorum
bonorum suorum, in perpetuum praeiudicium fratrum, et filiorum indivisorum
suorum.
sententiam, ad quam
peremptorie, id est praecise ad utrum terminum, quo
resuscitari debebit, evocabitur.
terminum, quo
resuscitari debebit, evocabitur.
hominis quo ad
redemptionem bonorum illius per sententiam amissorum sentiendum est?
Hoc nimirum, quod omnes filii illius, ante latam sententiam vel iam nati, vel
solum in utero materno concepti, atque executa iam sententia contra personam
paternam in lucem editi et posthumi dicti, tam suas portiones salvas
habebunt, quam etiam paternam, a Iudice, vel adversa parte, aut etiam aliis
redimere
Hoc nimirum, quod omnes filii illius, ante latam sententiam vel iam nati, vel
solum in utero materno concepti, atque executa iam sententia contra personam
paternam in lucem editi et posthumi dicti, tam suas portiones salvas
habebunt, quam etiam paternam, a Iudice, vel adversa parte, aut etiam aliis
redimere poterunt, communi aestimatione mediante. Ast vero post latam et
executam, quo ad
etiam paternam, a Iudice, vel adversa parte, aut etiam aliis
redimere poterunt, communi aestimatione mediante. Ast vero post latam et
executam, quo ad huiusmodi bona, contra patrem superstitem, sententiam
progeniti, qui tunc in utero materno nondum fuere generati, de bonis
paternis, per huiusmodi sententiam amissis, nullam quidem portionem habere
possunt, verum ea redimendi facultatem habet, ante omnes alios vicinos,
stante adhuc Iure parentelae,
hoc est, precium ipsius solvunt, puta Praelatus et Baro florenos
quadringentos, Nobilis autem florenos duntaxat ducentos. Verum bona (rebus
mobilibus, per Iudicem, et partem adversam libere distributis, atque in usum
suum conversis) uti in capitali modo redemptibili amittunt, in duabus
Iudiciariis, in tertia parti adversae dividenda, proprietate eorundem
bonorum Fisco Regio, salva remanente, et condigna aestimatione redimen.
ipsius solvunt, puta Praelatus et Baro florenos
quadringentos, Nobilis autem florenos duntaxat ducentos. Verum bona (rebus
mobilibus, per Iudicem, et partem adversam libere distributis, atque in usum
suum conversis) uti in capitali modo redemptibili amittunt, in duabus
Iudiciariis, in tertia parti adversae dividenda, proprietate eorundem
bonorum Fisco Regio, salva remanente, et condigna aestimatione redimen.
Baro florenos
quadringentos, Nobilis autem florenos duntaxat ducentos. Verum bona (rebus
mobilibus, per Iudicem, et partem adversam libere distributis, atque in usum
suum conversis) uti in capitali modo redemptibili amittunt, in duabus
Iudiciariis, in tertia parti adversae dividenda, proprietate eorundem
bonorum Fisco Regio, salva remanente, et condigna aestimatione redimen.
Nobilis autem florenos duntaxat ducentos. Verum bona (rebus
mobilibus, per Iudicem, et partem adversam libere distributis, atque in usum
suum conversis) uti in capitali modo redemptibili amittunt, in duabus
Iudiciariis, in tertia parti adversae dividenda, proprietate eorundem
bonorum Fisco Regio, salva remanente, et condigna aestimatione redimen.
aestimatione redimen.
bonorum suorum, mobilium
et immobilium, proprie et praecise ad portionem suam spectantium, et Fisco
Regio applicandorum amissio, per neminem unquam ex familia, vel progenie sua
redimendorum, etiamsi ipse capite plecteretur, in perpetuam et sui ipsius,
et praefatae familiae suae ignominiam et dedecus. 1. tit. 16.
et Styl. Ex qua definitione poena quoque illius facile
colligitur. Quanquam olim Felicianus quidam
poena quoque illius facile
colligitur. Quanquam olim Felicianus quidam tumultuarie magis,
quam Iuridice, cum toto genere suo, hoc est, cum filiis, filiabus, et
genero, misere trucidatus comperiatur; eo quod in Regem Carolum, uxoremque
et liberos eius, stricto ense exitium molitus fuerat. Bonfinius lib.
9. Decad. 2. Sic et Michaël Kataii anno 1607. 14. Ianuarii
gravibus vinctus compedibus,
uxoremque
et liberos eius, stricto ense exitium molitus fuerat. Bonfinius lib.
9. Decad. 2. Sic et Michaël Kataii anno 1607. 14. Ianuarii
gravibus vinctus compedibus, Cassoviae in publicum forum
eductus, a militibus Praetorianis in
molitus fuerat. Bonfinius lib.
9. Decad. 2. Sic et Michaël Kataii anno 1607. 14. Ianuarii
gravibus vinctus compedibus, Cassoviae in publicum forum
eductus, a militibus Praetorianis in
suspicionem veneni, Stephano Bochkai, subministrati. Et
novissime
Transylvania, interfectores Gabrielis Bathori, ex turri
praecipitati, in Meggyes, anno 1614. Secundum Civiles vero est
talis, ut Reus Maiestatis non tantum gladio ultore pereat, bonis Fisco
addictis, sed etiam quia in Principem machinatus sit, memoria Ipsius post
mortem damnetur.
interfectores Gabrielis Bathori, ex turri
praecipitati, in Meggyes, anno 1614. Secundum Civiles vero est
talis, ut Reus Maiestatis non tantum gladio ultore pereat, bonis Fisco
addictis, sed etiam quia in Principem machinatus sit, memoria Ipsius post
mortem damnetur. Sicut et gens Manlia, ante natum Christum, anno 381.
decreto cavisse dicitur, ne quis deinceps ex ea Marcus Manlius
vocaretur, posteaquam Marcus
sit, memoria Ipsius post
mortem damnetur. Sicut et gens Manlia, ante natum Christum, anno 381.
decreto cavisse dicitur, ne quis deinceps ex ea Marcus Manlius
vocaretur, posteaquam Marcus Manlius, qui Romae Gallos in obsidione
Capitolii, obrepentes per ardua, depulerat, tandem ob affectati Regni
crimen, de saxo Tarpeio praecipitatus fuerat. Livius. Et Gellius lib.
17. cap. 21. Quo in casu, ob atrocitatem
Manlius, qui Romae Gallos in obsidione
Capitolii, obrepentes per ardua, depulerat, tandem ob affectati Regni
crimen, de saxo Tarpeio praecipitatus fuerat. Livius. Et Gellius lib.
17. cap. 21. Quo in casu, ob atrocitatem criminis, etiam famosi
milites, mulieresque contra ipsum audiuntur, servi in Dominum torquentur, et
qui crimen admiserunt, ac eiusdem criminis socius, contra socium in testem
admittuntur. Ut supra
Regni
crimen, de saxo Tarpeio praecipitatus fuerat. Livius. Et Gellius lib.
17. cap. 21. Quo in casu, ob atrocitatem criminis, etiam famosi
milites, mulieresque contra ipsum audiuntur, servi in Dominum torquentur, et
qui crimen admiserunt, ac eiusdem criminis socius, contra socium in testem
admittuntur. Ut supra quaest. 5. cap. 6. dictum est. Nec
quicquam suorum abalienare, neque sibi
17. cap. 21. Quo in casu, ob atrocitatem criminis, etiam famosi
milites, mulieresque contra ipsum audiuntur, servi in Dominum torquentur, et
qui crimen admiserunt, ac eiusdem criminis socius, contra socium in testem
admittuntur. Ut supra quaest. 5. cap. 6. dictum est. Nec
quicquam suorum abalienare, neque sibi debitum exigere potest. Et quod
severius est, filii eius infames fiunt, omni tam cognatorum,
suorum abalienare, neque sibi debitum exigere potest. Et quod
severius est, filii eius infames fiunt, omni tam cognatorum, quam
extraneorum haereditate perpetuo excluduntur. Filiae tamen accipiunt
falcidiam in bonis maternis, quod fere tantundem est, atque
apud nos quarta puellaris, de bonis paternis. Quin imo illud
quoque singulare est in hoc crimine, ut conscii sceleris, non aliter, quam
authores ipsi obligentur,
perpetuo excluduntur. Filiae tamen accipiunt
falcidiam in bonis maternis, quod fere tantundem est, atque
apud nos quarta puellaris, de bonis paternis. Quin imo illud
quoque singulare est in hoc crimine, ut conscii sceleris, non aliter, quam
authores ipsi obligentur,
singulare est in hoc crimine, ut conscii sceleris, non aliter, quam
authores ipsi obligentur,
non fuerit, affectus tamen criminalis est, et tam
captivari, quam hac poena puniri possunt; quia de omni Iure et ratione,
iniuria privatae personae, minoris debet reputari, quam calamitas publici
status Cic. Orat. 4. in Catilin. et Portius Latr. in
declamat. sua, similiter in eundem Catil. Item
Salust. in Coniur. eiusdem Catil. dicit, de confessatis,
sicuti de manifestis rerum
est, et tam
captivari, quam hac poena puniri possunt; quia de omni Iure et ratione,
iniuria privatae personae, minoris debet reputari, quam calamitas publici
status Cic. Orat. 4. in Catilin. et Portius Latr. in
declamat. sua, similiter in eundem Catil. Item
Salust. in Coniur. eiusdem Catil. dicit, de confessatis,
sicuti de manifestis rerum capitalium,
possunt; quia de omni Iure et ratione,
iniuria privatae personae, minoris debet reputari, quam calamitas publici
status Cic. Orat. 4. in Catilin. et Portius Latr. in
declamat. sua, similiter in eundem Catil. Item
Salust. in Coniur. eiusdem Catil. dicit, de confessatis,
sicuti de manifestis rerum capitalium,
more maiorum supplicium
privatae personae, minoris debet reputari, quam calamitas publici
status Cic. Orat. 4. in Catilin. et Portius Latr. in
declamat. sua, similiter in eundem Catil. Item
Salust. in Coniur. eiusdem Catil. dicit, de confessatis,
sicuti de manifestis rerum capitalium,
more maiorum supplicium esse sumendum. Sicut et in comminatione sola ignis,
Salust. in Coniur. eiusdem Catil. dicit, de confessatis,
sicuti de manifestis rerum capitalium,
more maiorum supplicium esse sumendum. Sicut et in comminatione sola ignis,
quanquam incendium non consumaverint, capitali tamen supplicio
feriuntur
more maiorum supplicium esse sumendum. Sicut et in comminatione sola ignis,
quanquam incendium non consumaverint, capitali tamen supplicio
feriuntur
tamen supplicio
feriuntur
tit. 23.
duobus, pro facto reputatur, sed facti ratio
potior semper haberi et considerari, non tantum solet, sed etiam debet. Quae
omnia ideo hic annotavi, ut etiam ex externis Iuribus, huius
criminis, (quod proprie in personam Principis committi dicitur) atrocitas
magis appareat.
Ubi tamen post haec Nota. Primo; quod si aliquando eam quis abiurare
voluerit, non tertio se, sed vigesimo quinto se,
abiurare
voluerit, non tertio se, sed vigesimo quinto se,
ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43.
Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in
aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur,
abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet.
Secundo: Nota, seu crimine Infidelitatis sine
tertio se, sed vigesimo quinto se,
ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43.
Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in
aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur,
abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet.
Secundo: Nota, seu crimine Infidelitatis sine
consilio Dominorum Praelatorum,
debebit. Enchir. fol. 43.
Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in
aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur,
abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet.
Secundo: Nota, seu crimine Infidelitatis sine
consilio Dominorum Praelatorum, et Baronum Rex neminem condemnat. 1.
Vlad. art. 13. et
sine
consilio Dominorum Praelatorum, et Baronum Rex neminem condemnat. 1.
Vlad. art. 13. et
2.
Matth. art. 3. et
multi
contendunt, tertiam partem bonorum per eam amissorum Actori
provenire debere; quod dicere non congruit: quia cum casus ibi specificati
pendeant ex donatione Regia, iam dudum proprietas huiusmodi bonorum, in
Sacram Regni Coronam, ac per consequens donationem Regiae Maiestatis, per
expositionem donatarii devoluta esse dignoscitur. Ideoque non inter ipsum
Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res
devoluta esse dignoscitur. Ideoque non inter ipsum
Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res
controvertitur;
sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in parte
translatum est, quive Notam affirmat; et In-causam-attractum,
qui contra Notam pernegat, fit disputatio, usque ad evidentiam,
vel allegatae praenotatae
non inter ipsum
Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res
controvertitur;
sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in parte
translatum est, quive Notam affirmat; et In-causam-attractum,
qui contra Notam pernegat, fit disputatio, usque ad evidentiam,
vel allegatae praenotatae Notae, vel factae falsae
ac Fiscum suum Regium, res
controvertitur;
sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in parte
translatum est, quive Notam affirmat; et In-causam-attractum,
qui contra Notam pernegat, fit disputatio, usque ad evidentiam,
vel allegatae praenotatae Notae, vel factae falsae
expositionis, per ipsum Donatarium. Ideoque Quarto, in casibus
et In-causam-attractum,
qui contra Notam pernegat, fit disputatio, usque ad evidentiam,
vel allegatae praenotatae Notae, vel factae falsae
expositionis, per ipsum Donatarium. Ideoque Quarto, in casibus huiusmodi
Notae infidelitatis, ex allegationibus et responsionibus,
vel etiam per non-venientiam condemnatus, potest uti Repulsione, Novo
Iudicio, et Procuratoris revocatione
huiusmodi
Notae infidelitatis, ex allegationibus et responsionibus,
vel etiam per non-venientiam condemnatus, potest uti Repulsione, Novo
Iudicio, et Procuratoris revocatione
fuerit condemnatus, neque Salvus conductus,
neque Novum Iudicium ipsi per Regiam Maiestatem conceditur. Neque vero
contradictoria Inhibitione, nec violenta Repulsione admittetur ei uti, sed
absolute donatio regia, executioni in hac parte demandabitur.
vero
contradictoria Inhibitione, nec violenta Repulsione admittetur ei uti, sed
absolute donatio regia, executioni in hac parte demandabitur.
admittetur ei uti, sed
absolute donatio regia, executioni in hac parte demandabitur.
partibus,
existentia,
65.
illos, qui Comitiis intersunt, aut in bonis eorum, Notam
incurrunt: Posonien. art. 39. anni 1567. et 6. Vlad. art. 12.
Octavo, turbatores, vulneratores, verberatores, et interfectores
ingredientium in sedem Iudiciariam Comitatus, et inde regredientium,
Nota convincuntur,
vulneratores, verberatores, et interfectores
ingredientium in sedem Iudiciariam Comitatus, et inde regredientium,
Nota convincuntur,
Regis, occupationes,
spolia, rapinas, et alia mala patraverint, poenae perpetuae
Infidelitatis subiiciuntur,
spolia, rapinas, et alia mala patraverint, poenae perpetuae
Infidelitatis subiiciuntur,
subiiciuntur,
Dominis Regnicolis,
et ipso, cui Notam inferre vult, personaliter et non per
Procuratorem, ad talem Diaetam citato. Secundo, ex binaria Repulsione,
ordine Iudiciario
Repulsione,
ordine Iudiciario
et tertia, parti adversae, cedunt; in qua non
aliter sua Maiestas facit gratiam, nisi ut cum adversa parte concordet. Uti
iam dictum est, quaest. 10. supra num. 4. Tertio etiam Iuris
processus inter partes, in certis casibus, ex donatione Regia bonorum talium
patratorum, praetextu videlicet eruitionis oculorum, cusionis falsarum
monetarum, mutilationis membrorum et aliorum similium casuum, una parte
affirmante Notam,
una parte
affirmante Notam, et altera negante,
quod est decipio, frustror. Et sumitur
dupliciter. Minus generaliter, ut hic de ea loquimur, et
generalissime pro omni malitia, quomodolibet admissa, sive fraude
atque dolo, in damnum alterius vergente. Vide infra quaest. 27. cap.
10.
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quot modis fieri consuevit
et ab invicem non dependentibus, diversis
actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem
impotentiam significare videtur; quia impossibile est, naturaliter unam et
eandem rem, apud diversas personas, in diversis locis, simul ad semel
existere. Secundo, dum quispiam alterum, contra suam expeditionem, super
aliqua re, iterum Iure impetit. Tertio, dum quis unam causam, semel ordine
Iudiciario finitam, et sopitam sine Gratia
5. Vlad. art. 11.
Tertio, dum quis rem aliquam ab alio quaerit, quae apud ipsum, vel
prae manibus ipsius est, passim. Quarto, alii plurimi
articulares casus huc referuntur, ut videre licebit, diversis in locis,
discurrendo per Decreta. Quinto, vide quaest. 3. capitis 5.
supra.
QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Committiturne
defectuique semini
proxima,
ex Contradictione statutionis
bonorum, vigore alicuius Contractus, et Regii consensus in aliquem
devolvendorum; et ex Citatione contra violentium huiusmodi bonorum
occupatorem.
Ubi Nota, quod si hoc in casu dicta Citatio per simplicem Evocationem facta
fuerit, neque poenam violentae occupationis, neque damni refusionem Actor
acquirere poterit, quia talis acquisitio per Citationem Insinuatione
mediante, et non per simplicem
acquirere poterit, quia talis acquisitio per Citationem Insinuatione
mediante, et non per simplicem Evocationem, fieri solet. Tertio, ex
Contradictione statutionis bonorum, vigore adoptionis alicuius sine
haeredibus defuncti, in aliquem devolvendorum: Et admonitione super levanda
pecunia, pro qua talia bona apud Contradictorem per praefatum defunctum
obligata extiterant. Et ratio est huius tertii et primi modi,
quod licet Contradictor, ante praemissam admonitionem bonae fidei possessor
fuerit; tamen posteaquam super levanda pecunia sua admonitus, eandem non
levaverit, malae tandem fidei possessor esse caepit. In secundo autem
simpliciter violentus occupator fuit, et nondum praescripserat; ideoque
praemissa ei allegare, nihil prodest. De quo vide supra, quaest. 23.
cap. 4.
non, ut refugiat; alioquin causa
cadet; nisi forte ordo et aetas causae obstiterit.
QUAESTIO DECIMA NONA. / Quae poena Calumniae?
Est dum per Reum, in continenti literali documento, probata fuerit, Perpetua
amissio causae, et Convictio Actoris in quinquaginta marcis homagialibus,
ducentos florenos facientibus, in duabus Iudiciariis, in tertia partibus
adversae solvendis
QUAESTIO DECIMA NONA. / Quae poena Calumniae?
Est dum per Reum, in continenti literali documento, probata fuerit, Perpetua
amissio causae, et Convictio Actoris in quinquaginta marcis homagialibus,
ducentos florenos facientibus, in duabus Iudiciariis, in tertia partibus
adversae solvendis
DECIMA NONA. / Quae poena Calumniae?
Est dum per Reum, in continenti literali documento, probata fuerit, Perpetua
amissio causae, et Convictio Actoris in quinquaginta marcis homagialibus,
ducentos florenos facientibus, in duabus Iudiciariis, in tertia partibus
adversae solvendis
Calumniae?
Est dum per Reum, in continenti literali documento, probata fuerit, Perpetua
amissio causae, et Convictio Actoris in quinquaginta marcis homagialibus,
ducentos florenos facientibus, in duabus Iudiciariis, in tertia partibus
adversae solvendis
literali documento
semper, non autem humano testimonio probari debet; vel quia ita
allegatur, quod iam facta est: et non, ut adhuc fieri possit, vel quod Tabula
Regia, in qua praecise discutitur, literaria est, ideo allegans eam (I)
nihil efficiet, nisi literis defacto ipsam probare potuerit. In Comitatibus
autem si aliquando occurrerit, non tanquam Calumnia iudicatur, sed tanquam
Emenda
allegatur, quod iam facta est: et non, ut adhuc fieri possit, vel quod Tabula
Regia, in qua praecise discutitur, literaria est, ideo allegans eam (I)
nihil efficiet, nisi literis defacto ipsam probare potuerit. In Comitatibus
autem si aliquando occurrerit, non tanquam Calumnia iudicatur, sed tanquam
Emenda linguae, eo quod Comitatus, non possunt ultra centum florenos
iudicare, amissio tamen causae perpetua, pronunciatur. Si tamen
Comitatibus
autem si aliquando occurrerit, non tanquam Calumnia iudicatur, sed tanquam
Emenda linguae, eo quod Comitatus, non possunt ultra centum florenos
iudicare, amissio tamen causae perpetua, pronunciatur. Si tamen causa in
Curiam Regiam transmittetur, et ibi approbabitur Iudicium, omnino poena
Calumniae (et non Emendae linguae) apponi solet, cuius duae partes non iam
Pedaneis, sed superioribus Iudicibus cedent, quod videlicet ipsi eam
verba, contra quempiam bonae famae, et honestae conditionis hominem prolata,
iam centum florenis
recompensatur; licet olim apud Athenienses decima parte litis, temere motae
rependi solebat. Apud Romanos autem depositio, fiebat certae pecuniae, per
utramque partem et quae causa cadebat, illius pecunia in mulctam veniebat.
Secundo, quod specialiter Dicatores, vel etiam alii, qui alios indebite
vexant, poenam talionis incurrere
soleant,
VIGESIMA PRIMA. / Quae poena illius, et quamdiu durat?
Non quidem perpetua amissio causae, sed tantum condescensio, ita ut possit
iterum de novo per Actorem, si voluerit, resuscitari, sed convictio ipsa,
Nobilibus quidem in viginti quinque marcis centum florenos
facientibus; rusticis autem in viginti tantum florenis in
duabus Iudici, in tertia parte adversae, est omnino persolvenda.
Ibidem. Quae poena
causae, sed tantum condescensio, ita ut possit
iterum de novo per Actorem, si voluerit, resuscitari, sed convictio ipsa,
Nobilibus quidem in viginti quinque marcis centum florenos
facientibus; rusticis autem in viginti tantum florenis in
duabus Iudici, in tertia parte adversae, est omnino persolvenda.
Ibidem. Quae poena vulgo etiam vivum homagium
dici solet; et tamdiu in ea convictus, fit
ut possit
iterum de novo per Actorem, si voluerit, resuscitari, sed convictio ipsa,
Nobilibus quidem in viginti quinque marcis centum florenos
facientibus; rusticis autem in viginti tantum florenis in
duabus Iudici, in tertia parte adversae, est omnino persolvenda.
Ibidem. Quae poena vulgo etiam vivum homagium
dici solet; et tamdiu in ea convictus, fit silentarius, quamdiu ipsam
de novo per Actorem, si voluerit, resuscitari, sed convictio ipsa,
Nobilibus quidem in viginti quinque marcis centum florenos
facientibus; rusticis autem in viginti tantum florenis in
duabus Iudici, in tertia parte adversae, est omnino persolvenda.
Ibidem. Quae poena vulgo etiam vivum homagium
dici solet; et tamdiu in ea convictus, fit silentarius, quamdiu ipsam non
exsolverit; et
rusticis autem in viginti tantum florenis in
duabus Iudici, in tertia parte adversae, est omnino persolvenda.
Ibidem. Quae poena vulgo etiam vivum homagium
dici solet; et tamdiu in ea convictus, fit silentarius, quamdiu ipsam non
exsolverit; et neque agere, neque sese defendere permittitur.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quid est violatio Sedis
exsolverit; et neque agere, neque sese defendere permittitur.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quid est violatio Sedis Iudiciariae?
Est, quae propter illicita verba, in sede prolata, vel dehonestationem in
sede ipsa
neque sese defendere permittitur.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quid est violatio Sedis Iudiciariae?
Est, quae propter illicita verba, in sede prolata, vel dehonestationem in
sede ipsa
illicita verba, in sede prolata, vel dehonestationem in
sede ipsa
finem. Neque vero onus hoc, uti multi putavere, viginti quinque florenis,
hoc est singula marca, singulo
floreno uno deponitur, sed totaliter, et integre persolvi debet, licet in
sede Comitatuum possit appellari, et tempore Executionis etiam illius, rebus
mobilibus, iuxta verum earundem valorem, de ea satisfactio fieri soleat.
a verbo violo, quod
non solum corrumpere, et vim inferre significat, sed et polluere,
contaminare, ac probris afficere. Ideoque quando huiusmodi verbum aliquod,
vel dictum minus honestum, vel aliquem contaminans, in sede Iudiciaria
prolatum fuerit, ipsa propter sui sanctitatem violari, id est contaminari,
pollui; et probris affici dicitur: Siquidem loca Iudiciaria, ut sunt dictae
sedes Iudiciariae, vel etiam Senatus, publica hominum
et religiosis haberi consueverunt.
Architectura, loquens de Basilica Iulii, quam ipse architectatus
erat, scribit; apud Romanos olim in Basilicis Iuris dicundi tribunalia, ac
Iura ipsa quoque populo reddita fuisse; unde merito cavetur, ne quid
huiusmodi in iis committatur, sed ut summa reverentia, honor, ac veluti
religio quaedam exerceatur, et observetur, quaest. 21. cap. 10.
Cum et Iudex nedum in tam sancta et religiosa domo, sed in sede Dei
sedere,
reddita fuisse; unde merito cavetur, ne quid
huiusmodi in iis committatur, sed ut summa reverentia, honor, ac veluti
religio quaedam exerceatur, et observetur, quaest. 21. cap. 10.
Cum et Iudex nedum in tam sancta et religiosa domo, sed in sede Dei
sedere, et locum eius tenere perhibeatur, ex eoque etiam Deus dicatur.
Exod. 21. et Psal. 81.
ne quid
huiusmodi in iis committatur, sed ut summa reverentia, honor, ac veluti
religio quaedam exerceatur, et observetur, quaest. 21. cap. 10.
Cum et Iudex nedum in tam sancta et religiosa domo, sed in sede Dei
sedere, et locum eius tenere perhibeatur, ex eoque etiam Deus dicatur.
Exod. 21. et Psal. 81.
caput, neque bona, aut Iura possessionaria, sive res mobiles, hoc casu
amittit, sed solum honorem, bonam famam, et honestam existimationem; unde
perpetuo et absque omni spe gratiae Regiae Maiestatis, in integrum
restituendi, ignominiosam et infamem vitam ducere debebit, fol. 738.
et sequentibus Maioris decreti. Fertur etiam propter
alios casus ibi specificatos; ut qui pactis et promissis fide,
interpositis, verbo vel scripto factis, non stetissent, aut
alterum contra suum salvum conductum defraudassent, vel secreta, ad secretas
aures concredita propalassent.
omnes fere in hunc unum de honore coincidant, ab hoc tanquam potiori et
principaliori, omnes alii, causa facti honoris vocitari consueverunt.
Ubi Nota, quod alterum laedens contra salvum conductum Regiae Maiestatis,
non in amissione honoris, sed in poena Notae infidelitatis, condemnatur.
de honore coincidant, ab hoc tanquam potiori et
principaliori, omnes alii, causa facti honoris vocitari consueverunt.
Ubi Nota, quod alterum laedens contra salvum conductum Regiae Maiestatis,
non in amissione honoris, sed in poena Notae infidelitatis, condemnatur.
hominum, infamibus factis proveniens, ad obeundam omnem honestam functionem,
et perpetuam vitae conditionem transfigendam; Vide supra quaest. 26.
cap. 6. Dicitur autem Infamia, a praepositione, In,
quae si sumatur pro particula privativa (sine) dicetur
quasi sine fama: Sin autem pro particula (intentiva) denotabit
valde famosum.
QUINTA. / Ex quot praecipue Iuris scripti casibus
provenire solet?
Ex Sex hisce. Primo, ex non observatione legitimorum mandatorum,
tam Regiae Maiestatis, quam aliorum Dominorum Iudicum Regni ordinariorum, in
Iudicio contradictorio, vel alias ubilibet, etiam in necessariis quorumlibet
exponentium rebus et negotiis, Iudicibus et iusticiariis pedaneis
exhibitorum. Quae facta legitima Citatione in Curiam Regiam irrogatur, et
solet?
Ex Sex hisce. Primo, ex non observatione legitimorum mandatorum,
tam Regiae Maiestatis, quam aliorum Dominorum Iudicum Regni ordinariorum, in
Iudicio contradictorio, vel alias ubilibet, etiam in necessariis quorumlibet
exponentium rebus et negotiis, Iudicibus et iusticiariis pedaneis
exhibitorum. Quae facta legitima Citatione in Curiam Regiam irrogatur, et
tales convicti perpetuo fiunt infames, nunquam amplius ad
Dominorum Iudicum Regni ordinariorum, in
Iudicio contradictorio, vel alias ubilibet, etiam in necessariis quorumlibet
exponentium rebus et negotiis, Iudicibus et iusticiariis pedaneis
exhibitorum. Quae facta legitima Citatione in Curiam Regiam irrogatur, et
tales convicti perpetuo fiunt infames, nunquam amplius ad simile officium
assumendi; ac insuper ducentis quoque mulctantur
florenis,
assumendi; ac insuper ducentis quoque mulctantur
florenis,
dolosa,
adumbrataque et fraudulenta privatio, et exhaereditatio. Vel vero de
Genealogia, aut de generatione et familia sua,
intra quartum gradum, temeraria abnegatio. In qua proditor ipse, praeter
dedecus ipsum, amittit omnia bona sua, et alter frater proditus ipsa
possidebit, talemque proditorem fratrem, instar mercenarii sui, inter
familiam suam, servare et alere debebit.
ipsa
possidebit, talemque proditorem fratrem, instar mercenarii sui, inter
familiam suam, servare et alere debebit.
dicere, diversa esse. Primo, quia qui
mentitur, ipse non fallitur, sed cum intentione decipiendi, alterum fallere
conatur; qui autem mendacium dicit, ipse tantum ex sua imprudentia fallitur.
Secundo, quod mentiri incidit in hominem, ast mendacium dicere, in rem; et
ideo bonus vir praestare debet ne mentiatur, prudens autem ne mendacium
dicat, Gell. lib. 11. cap. 11. Tertio, mentitus, convictus
pudefieri, sed mendacium
quia qui
mentitur, ipse non fallitur, sed cum intentione decipiendi, alterum fallere
conatur; qui autem mendacium dicit, ipse tantum ex sua imprudentia fallitur.
Secundo, quod mentiri incidit in hominem, ast mendacium dicere, in rem; et
ideo bonus vir praestare debet ne mentiatur, prudens autem ne mendacium
dicat, Gell. lib. 11. cap. 11. Tertio, mentitus, convictus
pudefieri, sed mendacium dicens, postea recollectus, mirari
generibus diiudicari?
Possunt omnino, alia atque interposita consideratione, videlicet; interemptio
personae Nobilis, quae est materia Capitalis sententiae, potest diiudicari
etiam extra proprium forum Curiae Regiae, in sede Comitatus, uti casus
criminalis, vel minor potentia, usque ad centum florenos, supra
quos Comitatus iudicandi maiorem authoritatem non habet. Similiter et causa
facti honoris, potest discuti in foro Emendae
Curiae Regiae, in sede Comitatus, uti casus
criminalis, vel minor potentia, usque ad centum florenos, supra
quos Comitatus iudicandi maiorem authoritatem non habet. Similiter et causa
facti honoris, potest discuti in foro Emendae linguae, id est, in sede
Comitatus, ad centum, uti proxime praetactum est, tantum
florenos. Sic et alia, aliis atque aliis intervenientibus
respectibus, diversa fora, sive tribunalia,
uti casus
criminalis, vel minor potentia, usque ad centum florenos, supra
quos Comitatus iudicandi maiorem authoritatem non habet. Similiter et causa
facti honoris, potest discuti in foro Emendae linguae, id est, in sede
Comitatus, ad centum, uti proxime praetactum est, tantum
florenos. Sic et alia, aliis atque aliis intervenientibus
respectibus, diversa fora, sive tribunalia, et Iudices sortientur, prout
sive correlative ad Maiores, puta iam
declaratas, Capitalem, vel Emendae capitis, ac aliarum; quae non solum
pecuniariam aliquam mulctam continent, sed etiam bonorum et capitum
amissionem, aut emendam: haec autem solum in pecuniaria mulcta centum
florenorum et damnorum refusione consistit. Et est convictio,
quae potissimum in casibus simplicium violentiarum, iniuriarum, et damnorum,
capitum
amissionem, aut emendam: haec autem solum in pecuniaria mulcta centum
florenorum et damnorum refusione consistit. Et est convictio,
quae potissimum in casibus simplicium violentiarum, iniuriarum, et damnorum,
praeter iam declaratos, aliarum sententiarum, casus, patratori usque ad
centum florenos infertur; primum de rebus mobilibus, ipsis
autem non
et damnorum,
praeter iam declaratos, aliarum sententiarum, casus, patratori usque ad
centum florenos infertur; primum de rebus mobilibus, ipsis
autem non existentibus, etiam de Iuribus possessionariis, in una directa, et
aequali medietate Iudici, in alia autem ipsi Actori, cum totali refusione
damnorum et expensarum; cedentibus,
aliarum sententiarum, casus, patratori usque ad
centum florenos infertur; primum de rebus mobilibus, ipsis
autem non existentibus, etiam de Iuribus possessionariis, in una directa, et
aequali medietate Iudici, in alia autem ipsi Actori, cum totali refusione
damnorum et expensarum; cedentibus,
cedentibus,
55.
aut domum suam vi introitam dixerit. Verbis cum
alicui convitium fit; veluti si quis fur, latro, vel nequam dictus fuerit,
Literis, cum quis carmen, historiam, aut aliud aliquid
scriptum, in infamiam alterius scripserit, vel scribi ac confici curaverit.
Gestu seu Habitu, ut dum quis praeter naturam,
et morem alteri illuserit, vel aliquid huiusmodi egerit aut habitum
induerit, qui ad
iniuria latissime
pateat, ut etiam ad praecedentes sententias extendi videatur; tamen illis
tanquam specialibus casibus, suo loco relictis, ad alias omnes iniurias
praemissis modis factas, vel fiendas recte amplianda est. In quibus omnibus
Iniuriis, pro causa formali, dolus malus intelligendus est. Hoc
est, quod tales omnes iniuriae, dolo malo factae esse cognoscantur. Nam sine
dolo malo alterum laedens, hoc modo non dicetur
fiat. Quid autem sit dolus, vide infra
quaest. 25. cap. 10. Quarto cum contingat soepe huiusmodi
Iniurias, damna, et simplices violentias, per plures personas fieri solere,
ideoque omnes simul in Ius attrahi, iuxta usitatum illud; facientes, et
consentientes pari poena puniendos esse; ut intelligatur, an dicta
sententia, ita simpliciter et stricte intelligi debeat, vel autem aliquo
pacto limitari, et in aliquibus
omnes simul in Ius attrahi, iuxta usitatum illud; facientes, et
consentientes pari poena puniendos esse; ut intelligatur, an dicta
sententia, ita simpliciter et stricte intelligi debeat, vel autem aliquo
pacto limitari, et in aliquibus casibus vel mitigari, vel aggravari, et non
semper pari modo sumi, cum forte non eadem sit omnium ratio, sed diversa.
Nota Hic. Quadruplicem consensum esse, et neque requiri
commissionem unius ad
et quindecim diebus apud se conservabit, ut
concordet cum adversario suo, etsi non poterit, dabit illum Iudex adversario
suo, quem ille tanquam unum de familia sua servabit, non puniendo, nec
impediendo in persona; sed tamen ut serviat illi tamdiu, quousque cum illo
concordabit, et tam de praescriptis centum florenis, Iudici et
Actori dimidiandis, quam etiam de damnis, ipsi solummodo Actori satisfaciat.
Primo, Factores, et Officiales dominorum Magnatum, aliorumque Nobilium, non
reddita sufficienti ratione administrationis, proventuum, nulla obstante
Nobilitatis praerogativa, in propriis personis captivari possunt, potissimum
si aufugere satagent.
dimittere voluerint, ad primas Octavas evocentur.
art. 6.
debita poena infligatur, Iure mediante.
1601.
Non. Licet enim sua Maiestas, ex absoluta Regiae potestatis suae plenitudine,
unicuique delinquenti, gratiam
dare, et facere posset; tamen de Iure scripto, et veteri iam consuetudine, in
causa Facti honoris simpliciter nunquam illam succumbenti dare
potest; siquidem neque Iura, neque ipsa consuetudo Regni id permittant; et
alioquin talis gratia redundaret in alterius contumeliam, cuius honorem
scripto, et veteri iam consuetudine, in
causa Facti honoris simpliciter nunquam illam succumbenti dare
potest; siquidem neque Iura, neque ipsa consuetudo Regni id permittant; et
alioquin talis gratia redundaret in alterius contumeliam, cuius honorem
huiusmodi convictus pessundare volebat. Sic passim in certis homicidiis
articularibus. art. 30. Novizol. anni 1543. 6. Matth. art. 51.
et
illam succumbenti dare
potest; siquidem neque Iura, neque ipsa consuetudo Regni id permittant; et
alioquin talis gratia redundaret in alterius contumeliam, cuius honorem
huiusmodi convictus pessundare volebat. Sic passim in certis homicidiis
articularibus. art. 30. Novizol. anni 1543. 6. Matth. art. 51.
et
convictus pessundare volebat. Sic passim in certis homicidiis
articularibus. art. 30. Novizol. anni 1543. 6. Matth. art. 51.
et
Item art. 38. anni 1563.
Similiter et in causa non observationis mandatorum, atque male
administratae tutelae, periurii, proditionis fraterni sanguinis, perpetua et
sempiterna Infamia, dedecusque ponitur, et in Nota infidelitatis perpetua
bonorum, seu Iurium possessionariorum, et rerum mobilium, atque etiam
capitis amissio; quae omnia id ostendere videntur, quod ipsis sic stantibus,
Gratia suae Maiestatis eidem suffragari nequiret.
mobilium, atque etiam
capitis amissio; quae omnia id ostendere videntur, quod ipsis sic stantibus,
Gratia suae Maiestatis eidem suffragari nequiret. Nihilominus, licet raro,
leguntur tamen nonulli ipsam consecuti fuisse; quod in posterum fieri
poterit, ubi decet Principem, sua clementia, legis severitatem temperare;
sicuti et Deus iustitiam suam, infinita sua misericordia potius praevenire
solet. Prouti et servarunt sibi suae Maiestates, etiam in
quod in posterum fieri
poterit, ubi decet Principem, sua clementia, legis severitatem temperare;
sicuti et Deus iustitiam suam, infinita sua misericordia potius praevenire
solet. Prouti et servarunt sibi suae Maiestates, etiam in deliberatis
homicidiis hanc authoritatem.
casuum seu
Maleficiorum?
Est per legitimum seu competentem Iudicem, servatis de Iure servandis, ad
subeundum supremum capitis supplicium ipsis maleficis, seu talia maleficia
patrantibus, in poenam temporalem, aliis autem terribile in exemplum, ut
ab huiusmodi maleficiis absterreantur, unicuique pro demeriti sui qualitate;
pronunciata condemnatio, forensique brachio, medio cuius
Maleficiorum?
Est per legitimum seu competentem Iudicem, servatis de Iure servandis, ad
subeundum supremum capitis supplicium ipsis maleficis, seu talia maleficia
patrantibus, in poenam temporalem, aliis autem terribile in exemplum, ut
ab huiusmodi maleficiis absterreantur, unicuique pro demeriti sui qualitate;
pronunciata condemnatio, forensique brachio, medio cuius interest punitio,
et
tamen post capitalem poenam, Actori damnificato etiam damna rependi ex
rebus et bonis ipsorum debeant; nec ne? Non leves sunt opiniones inter
graves viros. Aliis dicentibus, sufficere capitis supplicio omnem luere
noxam, ut et in proverbio est, vulpeculam detracta pellicula, pro omni
noxa satisfacere. Et Aliis distinguentibus, crimen quidem
supplicio lui debere, sed damna ex rebus et bonis huiusmodi malefactorum,
rependenda esse; ut
distinguentibus, crimen quidem
supplicio lui debere, sed damna ex rebus et bonis huiusmodi malefactorum,
rependenda esse; ut cum quis ingens furtum committeret, aut domum alicuius
sumptuosi aedificii, et res magni momenti in ea, simul ignis voragine
consumi faceret, vel alia similia patraret, quia alioquin gravis iniuria
foret damnificato, tantorum destitui recompensa damnorum: Uti et
Stylus, in huiusmodi incinerationis casu,
aedificii, et res magni momenti in ea, simul ignis voragine
consumi faceret, vel alia similia patraret, quia alioquin gravis iniuria
foret damnificato, tantorum destitui recompensa damnorum: Uti et
Stylus, in huiusmodi incinerationis casu, usitatum
refundendi damni, post amissionem capitis et bonorum, continet exemplum. Et
communiter Iustitiae, ac legis est (inquiunt) peccata punire;
et unicuique quod suum est
restituuntur.
Nemesis Carolina cap. 198.
et 207. Et aliud item esset, quod in casibus Notae
infidelitatis, et capitalis sententiae, caput simul et bona, ac res mobiles
patratorum amittuntur; ergo et in criminalibus
quoque haud inconveniens foret, potissimum in maximis commissis damnis, si
huiusmodi malefici, ad maius, quam ad caput solum, punirentur. Unde licet
infidelitatis, et capitalis sententiae, caput simul et bona, ac res mobiles
patratorum amittuntur; ergo et in criminalibus
quoque haud inconveniens foret, potissimum in maximis commissis damnis, si
huiusmodi malefici, ad maius, quam ad caput solum, punirentur. Unde licet
appareat, prior opinio confirmari per scriptum Ius, 1. tit. 15. Lud.
Primi art. 9. 10. et 19.
mobilibus eorundem,
rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis
casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure
elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria
consuetudo observari cernatur non raro; et communiter quoque Doctores,
Utriusque Iuris, teste Vivio, loco citato, teneant, furem tam
ad poenam mortis, quam ad restitutionem rei furtivae,
Vivio, loco citato, teneant, furem tam
ad poenam mortis, quam ad restitutionem rei furtivae, obligari. Hac poena
puniuntur etiam subtractores pecuniae gratuitorum laborum, tanquam publici
fures, si tertia vice in furto deprehensi fuerint. art. 21. anni 1563.
prima vice enim quintuplo, et secunda in decuplo
puniuntur.
Hac poena
puniuntur etiam subtractores pecuniae gratuitorum laborum, tanquam publici
fures, si tertia vice in furto deprehensi fuerint. art. 21. anni 1563.
prima vice enim quintuplo, et secunda in decuplo
puniuntur.
QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. / Sed quam brevissimus processus, in hisce
causis observari soleat; vel quibus Iuridicis
prima vice enim quintuplo, et secunda in decuplo
puniuntur.
QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. / Sed quam brevissimus processus, in hisce
causis observari soleat; vel quibus Iuridicis remediis huiusmodi malefici,
et qualiter uti possunt?
Olim, ubi se absentabant, proscribebantur, et propterea
semper adesse, iubentur.
Deinde licet causae criminales sint extraseriales; idcirco de qualitate
Extraserialium deberent ad respirandum prohibitas habere: Nihilominus tamen
ex antiqua iam consuetudine, admittuntur in iis Prohibitae, nisi in casu eo,
ubi forte insons ad necem accusaretur indigne. Ut in capitali quoque causa
Ioannis Varossi, aliter Zabo, non est admissa
iubentur.
Deinde licet causae criminales sint extraseriales; idcirco de qualitate
Extraserialium deberent ad respirandum prohibitas habere: Nihilominus tamen
ex antiqua iam consuetudine, admittuntur in iis Prohibitae, nisi in casu eo,
ubi forte insons ad necem accusaretur indigne. Ut in capitali quoque causa
Ioannis Varossi, aliter Zabo, non est admissa
idcirco de qualitate
Extraserialium deberent ad respirandum prohibitas habere: Nihilominus tamen
ex antiqua iam consuetudine, admittuntur in iis Prohibitae, nisi in casu eo,
ubi forte insons ad necem accusaretur indigne. Ut in capitali quoque causa
Ioannis Varossi, aliter Zabo, non est admissa
aliter Zabo, non est admissa
ubi homicidae
sententia condemnati fuerint, et Novo iudicio, vel Appellatione uti
voluerint, id quidem ipsis licebit, sed ita tamen, ut interea, donec Novum
iudicium, vel Appellatio, ultima decisione finita fuerint, in vinculis
teneantur,
donec Novum
iudicium, vel Appellatio, ultima decisione finita fuerint, in vinculis
teneantur,
vel Appellatio, ultima decisione finita fuerint, in vinculis
teneantur,
praemissa, nulla
Iuridica refugia, ipsis admittuntur, et proprie semper fiunt in partibus,
hoc est in Comitatibus:
Legistas teste
vel furem nocturnum pro defensione rerum suarum
occidere, tacite admittat. Secundam Personae, seu
Vitae maxime, quia vim vi omnes leges repellere permittunt, cum
moderamine inculpatae tutelae, in continenti. Cuius tutelae hae conditiones
observari debent. I. Ut defensa ad vitae tutelam fiat, et non ad vindictam.
II. Ut si in continenti, et non post moram, quia sic non defensa, sed
offensa potius dicetur.
maxime, quia vim vi omnes leges repellere permittunt, cum
moderamine inculpatae tutelae, in continenti. Cuius tutelae hae conditiones
observari debent. I. Ut defensa ad vitae tutelam fiat, et non ad vindictam.
II. Ut si in continenti, et non post moram, quia sic non defensa, sed
offensa potius dicetur.
fugere, evitareque
vulneris illationem; non tamen tenebatur fugam arripere, sed potius
vulnerare, et occidere; cum aliquem esse fugatum, iniuria sit et dedecus. Et
si forte insultans excederet modum, metamque defensionis in rixa, et
percuteret, occideretque aggressorem, ex proposito et deliberate; tunc
nihilominus non posset puniri poena
mortis, sed mitiori. Haec Legistae citato loco.
iam iam imminentis fati, mortisque metu,
occidendo, caput et salutem suam liberare. Sed si praescriptas conditiones
non observaverit, hoc opus, hic labor erit, adnumeratis singulis facti
totius circumstantiis perpendere; qua in re limites excesserit, qua modum
praetergressus, qua occurrere aggredienti aliter atque aliter (si modo furor
sanum admittit consilium, et quisquam primos animi motus in manu sua habet)
debuerit. Quibus ad aequitatis examen
singulis facti
totius circumstantiis perpendere; qua in re limites excesserit, qua modum
praetergressus, qua occurrere aggredienti aliter atque aliter (si modo furor
sanum admittit consilium, et quisquam primos animi motus in manu sua habet)
debuerit. Quibus ad aequitatis examen revocatis, et iuste perpensis, tum
demum poena, mulctave mitior modo. Modo gravior irroganda erit. Actor vero
allegatam huiusmodi inculpatam tutelam Rei, elidere et
erit. Actor vero
allegatam huiusmodi inculpatam tutelam Rei, elidere et adnihilare adnitens,
his sequentibus, et aliis consimilibus modis, contra eum similiter oculatis
testibus probando, procedere habebit. I. Si occisus, Reum in aliquo scelere,
lege prohibito, puta adulterio cum uxore, filia, item furto nocturno, aut
alio simili crimine in domo sua comprehensum, letho afficere, aut captivare
voluerit. II. Si ex officio sibi incumbente, utpote a
aliis consimilibus modis, contra eum similiter oculatis
testibus probando, procedere habebit. I. Si occisus, Reum in aliquo scelere,
lege prohibito, puta adulterio cum uxore, filia, item furto nocturno, aut
alio simili crimine in domo sua comprehensum, letho afficere, aut captivare
voluerit. II. Si ex officio sibi incumbente, utpote a Magistratu iussus,
ipsum detinere, captivare, vel ad deditionem cogere debuerit.
alio simili crimine in domo sua comprehensum, letho afficere, aut captivare
voluerit. II. Si ex officio sibi incumbente, utpote a Magistratu iussus,
ipsum detinere, captivare, vel ad deditionem cogere debuerit.
periculum constitutus, recedere, et nihil tale perpetrare debuerit. IV. Si
occisus vi contraria repulsus, statim abierit, et Reus sponte,
non coactus pone ipsum insectatus, in fuga iam, abituque occiderit. V. Quod
Reus sine ullo capitis periculo famaeque iactura, cedere loco et effugere,
seque recipere tutum in locum potuerit. Et ideo homicidam esse, et hac
allegatione inculpatae tutelae uti, ac
non coactus pone ipsum insectatus, in fuga iam, abituque occiderit. V. Quod
Reus sine ullo capitis periculo famaeque iactura, cedere loco et effugere,
seque recipere tutum in locum potuerit. Et ideo homicidam esse, et hac
allegatione inculpatae tutelae uti, ac se defendere non posse; quia
perpetrato malo, occasionem scelere suo dedit, ob idque neque Iudices ipsum
audire, sed potius condemnare
QUAESTIO TRICESIMA SECUNDA. / Licetne aliquando super Malefactoribus
inquirere, et quomodo procedendum sit contra illos?
Licet sane, et quidem sublato iam olim in hac causa iudicio Palatinali, sive
generali vocato.
illos?
Licet sane, et quidem sublato iam olim in hac causa iudicio Palatinali, sive
generali vocato.
art. 1.
At si fortis extiterit, et eam
vel simpliciter negaverint, vel etiam sui innocentiam probandam
praeassumpserit, cum pleno homagio abiurare tenebuntur. Ubi
etiamsi se plene expurgaverint, vel abiuraverint, in nullo propter hoc
Magistratus onere convincetur, quia agit publico nomine, pro publico bono.
Ideoque tanto diligentior deberet esse, in frequentandis huiusmodi
Inquisitionibus, ut mali tollerentur, et boni quiete ac pacifice
homagio abiurare tenebuntur. Ubi
etiamsi se plene expurgaverint, vel abiuraverint, in nullo propter hoc
Magistratus onere convincetur, quia agit publico nomine, pro publico bono.
Ideoque tanto diligentior deberet esse, in frequentandis huiusmodi
Inquisitionibus, ut mali tollerentur, et boni quiete ac pacifice vivere
possent. Vide supra quaest. 14. cap. 6. Neque vero Magistratui
licebit contra huiusmodi Coniuratores
Procuratoribus, et Reo.
QUAESTIO PRIMA.
Cur hoc loco sequi debent Executiones?
Quia posteaquam actum est de causis per omnia Iuridica remedia, et eae iam in
angustam omnino rem adiudicatam quae sententia dicitur deductae
sunt per Actorem, ne frustra sibi magni et diuturni suscepti labores, ac
graves expensae cedant; necessarium plane, et iuribus ac consuetudinibus
Recaptivatoriae dictae, pro perpetuo privilegio.
Ubi Nota. Primo, quod finitis huiusmodi causis, seu per sententiam finalem
conclusis, omnes Iudices tam saeculares, quam spirituales; universa
birsagia, seu onera, in causis coram ipsis vertentibus aggregata, exigendi
liberam habent facultatem. Et Primo quidem de sua portione, parti adversae
satisfactionem impendere debent.
Vlad. art. 66. et 2.
eiusdem art. 12. Item
anni 1613.
QUAESTIO TERTIA.
Quotuplex esse solet?
Duplex. Alia enim fit immediate de Curia suae Maiestatis Regiae, in iis
causis, quae vel ibi inchoantur, et debito fine clauduntur. Vel autem eo per
viam Appellationis deducuntur, et statim revisa Appellatione, si nulla
annexa habuerint birsagia, quae Iudicibus pedaneis, sive prioribus
(aut etiam per eundem Magistrum protonotarium
passim) ad partes exmittitur.
mediata, quae fieri solet in partibus, per Comites, Vice-Comites, ac Iudices
Nobilium, reportata per
Actorem a superiori Iudice, de Curia Regia, revisa iam Appellatione, in
literis Remissionalibus ipsius Iudicis ad exequendum extradatis, ex eo, quod
birsagia ipsis cedentia in se contineat.
Actorem a superiori Iudice, de Curia Regia, revisa iam Appellatione, in
literis Remissionalibus ipsius Iudicis ad exequendum extradatis, ex eo, quod
birsagia ipsis cedentia in se contineat.
QUAESTIO QUARTA.
Daturne aliquando aliqua Excusatio contra huiusmodi sententiarum Executionem?
Datur clausula iustificatoria in literis Iudicialibus, et sententionalibus,
ex iis confectis huiusmodi, (si se rationabiliter excusare non
poterit.) Haec autem rationabilis excusatio fit ex eo, quod talis
Reus in praesentiam Iudicis sui,
clausula iustificatoria in literis Iudicialibus, et sententionalibus,
ex iis confectis huiusmodi, (si se rationabiliter excusare non
poterit.) Haec autem rationabilis excusatio fit ex eo, quod talis
Reus in praesentiam Iudicis sui, venire, non potuerit, vel propter
vehementem aquarum inundationem, vel gravem infirmitatem, vel invincibilem
inopiam, vel latrones in via latentes, et similes casus dummodo probabili
documento
Haec autem rationabilis excusatio fit ex eo, quod talis
Reus in praesentiam Iudicis sui, venire, non potuerit, vel propter
vehementem aquarum inundationem, vel gravem infirmitatem, vel invincibilem
inopiam, vel latrones in via latentes, et similes casus dummodo probabili
documento fulciri possint; alioqui nisi onus Iudiciorum, et sententiarum
depositum fuerit, Executio ipsa fieri debet, etiam quo ad capitis poenam,
non obstante Nobilitatis
fieri debeat?
Sic videlicet, quod reportata per Actorem remissione, sive literis
Adiudicatoriis remissionalibus, de Curia Regia emanatis, debet idem Actor,
huiusmodi Comites vel Vice-Comites, ac Iudices Nobilium, in quorum
praesentiam rursus causa remissa est, cum praetactis literis Iudicis
remittentis, requirere, petereque ut sibi infra quindecim dies Executionem
faciant,
et
17. nullam Executionem ipsi soli, et propria authoritate,
seu motu ipsorum facere possunt, nisi de sedibus Iudiciariis Comitatuum
exmittantur, cum literis Universitatis Comitatus, (vel etiam Regnicolarum in
Sclavonia
QUAESTIO SEXTA.
Sed quae poena statuta, si Vice-Comites huiusmodi Executionem facere
noluerint?
Evocati ad tricesimum secundum diem, a die Evocationis in Curiam Regiam, in
praesentiam scilicet Iudicum Regni ordinariorum, ac potissimum eiusdem, cum
cuius huiusmodi literis Remissoriis, requisiti fuerunt, extra omnem seriem
regesti, si culpabiles reperti fuerint, convincuntur in
QUAESTIO SEXTA.
Sed quae poena statuta, si Vice-Comites huiusmodi Executionem facere
noluerint?
Evocati ad tricesimum secundum diem, a die Evocationis in Curiam Regiam, in
praesentiam scilicet Iudicum Regni ordinariorum, ac potissimum eiusdem, cum
cuius huiusmodi literis Remissoriis, requisiti fuerunt, extra omnem seriem
regesti, si culpabiles reperti fuerint, convincuntur in centum
in Curiam Regiam, in
praesentiam scilicet Iudicum Regni ordinariorum, ac potissimum eiusdem, cum
cuius huiusmodi literis Remissoriis, requisiti fuerunt, extra omnem seriem
regesti, si culpabiles reperti fuerint, convincuntur in centum
florenis, inter Iudicem, et Actorem dimidiandis; ac insuper in damnis
et expensis, in prosecutione huiusmodi factis et perpensis solummodo eidem
Actori persolvendis eo facto;
eiusdem, cum
cuius huiusmodi literis Remissoriis, requisiti fuerunt, extra omnem seriem
regesti, si culpabiles reperti fuerint, convincuntur in centum
florenis, inter Iudicem, et Actorem dimidiandis; ac insuper in damnis
et expensis, in prosecutione huiusmodi factis et perpensis solummodo eidem
Actori persolvendis eo facto;
literis Remissoriis, requisiti fuerunt, extra omnem seriem
regesti, si culpabiles reperti fuerint, convincuntur in centum
florenis, inter Iudicem, et Actorem dimidiandis; ac insuper in damnis
et expensis, in prosecutione huiusmodi factis et perpensis solummodo eidem
Actori persolvendis eo facto;
inter Iudicem, et Actorem dimidiandis; ac insuper in damnis
et expensis, in prosecutione huiusmodi factis et perpensis solummodo eidem
Actori persolvendis eo facto;
in viginti quinque marcis gravibus, per Iudicem,
cuius mandatum executi non fuerant, indilate et irremissibiliter exigendis,
convincebantur, eo ipso facto.
eo, quod haec lex sit specialis, exsolvi debeant.
QUAESTIO SEPTIMA.
Item, quae poena quoque iis sancita, si qui eosdem in tali Executione
turbaverint?
Si qui Vice-Comites turbaverint, in prosecutione huiusmodi Executionis
Iustitiae, et illos, vel alterum eorundem, verbali dehonestatione, aut alia
iniuria,
QUAESTIO SEPTIMA.
Item, quae poena quoque iis sancita, si qui eosdem in tali Executione
turbaverint?
Si qui Vice-Comites turbaverint, in prosecutione huiusmodi Executionis
Iustitiae, et illos, vel alterum eorundem, verbali dehonestatione, aut alia
iniuria, vulneribusque seu verberibus affecerint, aut eum, sive eos neci
tradiderint; eadem Regula contra illos
Regula contra illos malefactores observetur, qualis de
turbatoribus hominum Regium, ac testimoniorum Capitulorum, vel Conventuum.
turbaret, quo minus
ipsam exequi possent, talis scita prius mera rei veritate, Nota
infidelitatis mulctatur. Si servi, vel rustici fuerint, ipsos Domini
eorum, sub poena viginti quinque marcarum, in manus Comitis, ad
dignam eisdem poenam infligendam, dare teneantur. Et insuper de innocentia,
quod scilicet non de eorum voluntate, et commissione id actum fit, iuxta
Regni consuetudinem, se expurgare debeant. Et si servi,
Vlad. art. 75.
nomen suum continentibus, pro homine Regio, cum testimonio alicuius Capituli;
vel Conventus, requisitus; onus huiusmodi processus assumere, et exequi
recusaverit, in birsagio consueto trium marcarum per Comitem Parochialem,
indilate exigendarum, convincatur eo facto.
Parochialem,
indilate exigendarum, convincatur eo facto.
oportuna et Iuridica remedia, ac
gravamina, (servatis tamen Iuridicis processibus) modis omnibus exigere
debeatis et teneamini, secus non facturi.
testimoniorum Capituli, seu Conventus?
Haec nimirum, quod si quispiam homines Regios, vel Palatinales, aut
testimonia Capitulorum, seu Conventuum,
in huiusmodi Executionibus, vel etiam aliis, quapiam iniuria, vel verbali
dehonestatione, affecerit; in una marca auri, septuaginta
duos florenos faciente: Si vulneribus, vel verberibus, in
Regios, vel Palatinales, aut
testimonia Capitulorum, seu Conventuum,
in huiusmodi Executionibus, vel etiam aliis, quapiam iniuria, vel verbali
dehonestatione, affecerit; in una marca auri, septuaginta
duos florenos faciente: Si vulneribus, vel verberibus, in
facto potentiae, et sententiae capitalis: Si denique mortem
eis, vel alteri eorum
in huiusmodi Executionibus, vel etiam aliis, quapiam iniuria, vel verbali
dehonestatione, affecerit; in una marca auri, septuaginta
duos florenos faciente: Si vulneribus, vel verberibus, in
facto potentiae, et sententiae capitalis: Si denique mortem
eis, vel alteri eorum intulerit, in Nota perpetuae
infidelitatis, condemnetur.
marca auri, septuaginta
duos florenos faciente: Si vulneribus, vel verberibus, in
facto potentiae, et sententiae capitalis: Si denique mortem
eis, vel alteri eorum intulerit, in Nota perpetuae
infidelitatis, condemnetur.
tit. 14. Imo vero tales, iuxta contenta generalis Decreti, puniri
debent ita, ut etiam Gratia Regia ipsis suffragari nequeat. art. 32.
Novizol. anni 1543. Et qui Iudiciis ac Iudicibus Regni non
parent, in personis et bonis puniuntur. Poson. art. 31. anni 1546.
Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento
expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si profugerint, perquirantur ab
illis, in quorum
parent, in personis et bonis puniuntur. Poson. art. 31. anni 1546.
Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento
expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si profugerint, perquirantur ab
illis, in quorum bonis fuerint, et si eos statuere non possent, in homagiis
ipsorum convincantur, salva poena malefactoribus infligenda.
Ibidem.
Ubi Nota, quod aliter etiam Executioni se opponens; extra modum
31. anni 1546.
Si autem haec Coloni fecerint, Domini se superinde iuramento
expurgent, et ipsi Coloni proscribantur; ac si profugerint, perquirantur ab
illis, in quorum bonis fuerint, et si eos statuere non possent, in homagiis
ipsorum convincantur, salva poena malefactoribus infligenda.
Ibidem.
Ubi Nota, quod aliter etiam Executioni se opponens; extra modum Repulsionis,
poenam Decreti incurrit, uti
QUAESTIO DECIMA.
Quales Personae debent esse, quae de Capitulis vel Conventibus, ad
Executiones exmittuntur?
Debent esse de Capitulis ad minus Canonici, aut personae in beneficiis et
officiis constitutae. De Conventibus vero Monachi Conventuales Sacerdotes;
non autem rectores altarium, vel Capellani, vel Scholares, aut mendicantes,
et quidem seriatim debent transmitti.
QUAESTIO UNDECIMA.
Quomodo referenda est Executio, per Regium vel Palatinalem homines, et
testimonium Capituli, seu Conventus?
Antiquitus, dum quis in Capitulum, vel Conventum recipiebatur, tempore
huiusmodi suae receptionis, (vel etiam priusquam ad aliquas executiones
exmittebatur) iuramentum praestare solebat, quod omnes, quascunque esset
aliquando peracturus, vel
est; ut imposterum semper
Relationes ipsae, quarumcunque Executionum, per Ipsos Regium vel Palatinalem
homines, et testimonium Capituli, sive Conventus (absentibus, et non
praesentibus partibus, ut vult Decius in suo Syntag.) sub
iuramento referantur, atque in literis quoque Relatoriis semper
specificetur, quod talis Relatio, sub iuramento fuerit facta. Quae
constitutio, prioribus Relationibus non derogat, quia constitutiones
quarumcunque Executionum, per Ipsos Regium vel Palatinalem
homines, et testimonium Capituli, sive Conventus (absentibus, et non
praesentibus partibus, ut vult Decius in suo Syntag.) sub
iuramento referantur, atque in literis quoque Relatoriis semper
specificetur, quod talis Relatio, sub iuramento fuerit facta. Quae
constitutio, prioribus Relationibus non derogat, quia constitutiones futura
litigant, et non praeterita.
et fluxae, quae
posteaquam parum effloruerint, vicissim deflorescant, ac intereant) alter
executorum morte praeveniretur, ut huiusmodi Executionem referre non posset:
ne tali casu principalis Iure suo destituatur, inductis in
Capitulum, vel Conventum, vigore mandati alicuius Iudicis ordinarii, vicinis
et commetaneis, qui tali executioni interfuerunt, poterunt ii, ipsam, penes
alterum
ordinarii, vicinis
et commetaneis, qui tali executioni interfuerunt, poterunt ii, ipsam, penes
alterum superviventem Executorem, sub iuramento referre. Quae hoc modo
quoque relata, robur suum habere consuevit, praesertim in statutionibus, et
aliis, in quibus Vicini et Commetanei interesse debent. Atque sic legum
indigentiae, invicta succurrere solet necessitas.
QUAESTIO
commetaneis, qui tali executioni interfuerunt, poterunt ii, ipsam, penes
alterum superviventem Executorem, sub iuramento referre. Quae hoc modo
quoque relata, robur suum habere consuevit, praesertim in statutionibus, et
aliis, in quibus Vicini et Commetanei interesse debent. Atque sic legum
indigentiae, invicta succurrere solet necessitas.
QUAESTIO DUODECIMA.
Quid salarii
et Commetanei interesse debent. Atque sic legum
indigentiae, invicta succurrere solet necessitas.
QUAESTIO DUODECIMA.
Quid salarii debent habere in diem huiusmodi Executores?
Regius, sive Palatinalis homo, et testimonium Capituli aut Conventus, in
singulos dies, per denarios viginti quatuor art. 74. anni 1609.
Vice-Comes autem, ubi nullum birsagium
QUAESTIO DUODECIMA.
Quid salarii debent habere in diem huiusmodi Executores?
Regius, sive Palatinalis homo, et testimonium Capituli aut Conventus, in
singulos dies, per denarios viginti quatuor art. 74. anni 1609.
Vice-Comes autem, ubi nullum birsagium habere poterit, in singulum
diem florenum unum, Iudices Nobilium vero, et Iurati
Executores?
Regius, sive Palatinalis homo, et testimonium Capituli aut Conventus, in
singulos dies, per denarios viginti quatuor art. 74. anni 1609.
Vice-Comes autem, ubi nullum birsagium habere poterit, in singulum
diem florenum unum, Iudices Nobilium vero, et Iurati
assessores, per singulos dies, singulos denarios duodecim. art. 75.
praenotati anni 1609. et antiquitus iam, art.
Dicitur autem Iudex, quasi Ius dicens, aut Iure
disceptans, id est, iudicans iuste, et secundum leges; et quod secundum
allegata et probata iudicare debeat, non autem secundum conscientiam, patet
praeiudicium, quasi prius iudicatum, et sumitur
tripliciter. I. Pro causae alicuius
nostrorum Iurisperitorum. Et ita sumptum, non est
nocivum, neque cuiquam praeiudicans, quin potius est iam lex ipsa, secundum
quam et alia similia Iudicia fieri debent. II. Pro aliquali singulari, et
semel tantum quorundam in iudicando, facto actu. Et ideo, cum unicuique suum
sit iudicium, suopte potius quisque iudicio, quam alieno, iudicare debet.
singulari, et
semel tantum quorundam in iudicando, facto actu. Et ideo, cum unicuique suum
sit iudicium, suopte potius quisque iudicio, quam alieno, iudicare debet.
hoc, quod videlicet nemo melius et
utilius consulere et informare possit, quam qui secundum consulta sua postea
iudicabit, et sententiam proferet. Quod autem non, dicunt alii, Iudicem esse
tertiam personam, inter Actorem, et In-causam-attractum, quos exaudire,
neque uni magis autem, quam alteri accommodare; nedum consulere, debet; quia
alioquin iam, non tres personae, prouti
in omni Iudicio
inter Actorem, et In-causam-attractum, quos exaudire,
neque uni magis autem, quam alteri accommodare; nedum consulere, debet; quia
alioquin iam, non tres personae, prouti
in omni Iudicio esse deberent, cap. 13. Prologi, sed una tantum
secum ipsa, pro et contra se, allegans, respondens, ac iudicans erit, quod
est (inquiunt) absurdum, ac cum Iuribus Regni pugnans. Atque haec quidem
13. Prologi, sed una tantum
secum ipsa, pro et contra se, allegans, respondens, ac iudicans erit, quod
est (inquiunt) absurdum, ac cum Iuribus Regni pugnans. Atque haec quidem
ista melius, illi vero frustra in scyrpo nodum quaeritant; resoluta enim iam
pridem est haec curiositas publicis Regni statutis. 6. Sigis. art. 1.
et
Matth. art. 73.
iuramento, in Camera Imperiali, ne id fiat, unde
aut scripto, spiritum Procuratorium
insufflando, vel communiter consultando, hoc est, commune Ius declarando, et
obscuriorem legem interpretando. Ideoque illud semper vetari, hoc autem
admitti solere; quia apud omnes nationes, in rebus dubiis, libera est semper
consultatio. Quemadmodum et apud Romanos olim habebantur certi Iurisperiti,
quos speciali nomine Prudentes vocabant, qui huiusmodi
interrogantibus in causis eorum Iuris
quia apud omnes nationes, in rebus dubiis, libera est semper
consultatio. Quemadmodum et apud Romanos olim habebantur certi Iurisperiti,
quos speciali nomine Prudentes vocabant, qui huiusmodi
interrogantibus in causis eorum Iuris interpretationes, et suas opiniones
dabant quae ex eo, responsa prudentum dicebantur. Iust. lib. 1. tit.
2. Quarto, an liceat item Iudicibus, aliquid a partibus accipere?
Lex quidem
art. 4.
sportulae solum denominari coeperunt. Ideoque
serio prohibent, ne Accusator; vel Reus, pendente accusatione intret domum
Iudicis, ut Iudex intranti faveat, sub poena centum aureorum. Petr.
Iacobus Aurelianen. in practica libellorum, Rubr. 110. Quantumve
fidei tribuendum sit, huiusmodi acceptis rebus, ibidem uberius videre licet.
Plato lib. 11. de legibus, capite sanciendum existimavit, si
aliquis Iudex, quacunque
lib. 11. de legibus, capite sanciendum existimavit, si
aliquis Iudex, quacunque de causa, pecuniam aut munus acceperit, teste
Osorio lib. 7. de Regis Institutione. Et Ioannes
Althusius in Epitome Dicaeologicae Romanae, dicit; Iudicem esse
personam mediam, sine affectione disceptantem inter litigantes. Ob id,
vulgarum illud cuiusdam dictum: fores domus meae, probo et improbo aeque
patere, est omnino
proficiscebantur ad forum, respectu alterius curulis
Magistratus, qui erat Maior, et curru vehi solebat, indeque curulis
dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam
comprobabant, moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam
approbabant, ambulantes. Propter quod, qui ita faciebant, ire in sententiam
pedibus dicebantur, ex eoque pedanei, vel potius pedarii vocabantur.
Salust. in Coniur. Catil. Ita
solebat, indeque curulis
dicebatur. Vel quod ipsi sententiam non dicebant, sed ab alio dictam
comprobabant, moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam
approbabant, ambulantes. Propter quod, qui ita faciebant, ire in sententiam
pedibus dicebantur, ex eoque pedanei, vel potius pedarii vocabantur.
Salust. in Coniur. Catil. Ita nunc quoque dicti inferiores
Iudices nostri, ab utraque hac significatione, pedanei tantum
moventes se loco, et in partem eius, cuius sententiam
approbabant, ambulantes. Propter quod, qui ita faciebant, ire in sententiam
pedibus dicebantur, ex eoque pedanei, vel potius pedarii vocabantur.
Salust. in Coniur. Catil. Ita nunc quoque dicti inferiores
Iudices nostri, ab utraque hac significatione, pedanei tantum dicuntur. Tum
quia per transmissionem Appellationum a se ad praefatos Iudices ordinarios,
maturioris
unde et Iudicia illorum,
vulgo pedes habere dicuntur. Tum quia per Executionem finaliter iam decisae
sententiae ipsorum, consentire, ipsamque approbare videntur.
Ubi Nota, I. Quod isti Iudices, vel ipsorum Vice-gerentes, in celebratione
Iudiciorum personaliter, (vel per suos Vice-gerentes) interesse debent,
Ubi Nota, I. Quod isti Iudices, vel ipsorum Vice-gerentes, in celebratione
Iudiciorum personaliter, (vel per suos Vice-gerentes) interesse debent,
debeant,
in favorem alicuius, consuetudines, et communem observantiam, ac Iuris
ordinem, immutare, seu perturbare debeant. 1. Vlad. art. 10.
ulterius, et modo
celebrandi Iudicia citra omnium favorem, atque immutationem antiquarum
consuetudinum, et Iurium Regni, uti iam dictum est proxime. vide 1.
Vlad. art. 10. Item quod iidem Magistri Protonotarii in hospitiis
iudicare non possint.
Magistri Protonotarii,
quatuor Nobiles iurati, sive Assessores dicti, Iurisperiti viri,
anni 1545. Item duo homines Domini
Archiepiscopi Strigoniensis.
Locumtenens eiusdem extiterit: tunc
talis Locumtenentis Vice-gerens, et Protonotarius, Vice-gerentem et
Protonotarium dicti primarii Iudicis sequitur: quia primaria semper digniora
secundariis, reputantur. Ac postremo tandem, in altera fronte eiusdem
Tabulae, ex opposito Domini Personalis, Director Causarum locum suum habet:
Vox tamen ipsorum, primum incipit ab hominibus Domini Archi-Episcopi, postea
quatuor Nobilibus iuratis, deinde a Directore, ad
Reus accusationibus respondere cogitur; et dicere Ius, cum Iudex
Iustitiam reddit, vel ministrat; denique dicere legem, est praescribere,
quid opus sit facto. Adrianus Cardin. Et si omnium voces, sive
sententiae, in duas aequales partes diversae pares fuerint, illa tamen
potior erit, cui Dominus Personalis subscribit. Sic et coram Illustrissimo
Domino Palatino, cui similiter idem Dominus Palatinus subscripserit; quia
illi sunt supremi
illi sunt supremi Iudices.
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA.
Quae poena, si quis ad haec, Officia Praelaturae, Baronatus, et Assessoratus
electus, in se levare suscipereque nollet?
Si fuerit Praelatus, in Praelaturae suae, si vero Baro, vel Nobilis, in
bonorum suorum amissione, condemnatur.
QUAESTIO DECIMA SEPTIMA.
Quae poena, si quis ad haec, Officia Praelaturae, Baronatus, et Assessoratus
electus, in se levare suscipereque nollet?
Si fuerit Praelatus, in Praelaturae suae, si vero Baro, vel Nobilis, in
bonorum suorum amissione, condemnatur.
DECIMA SEPTIMA.
Quae poena, si quis ad haec, Officia Praelaturae, Baronatus, et Assessoratus
electus, in se levare suscipereque nollet?
Si fuerit Praelatus, in Praelaturae suae, si vero Baro, vel Nobilis, in
bonorum suorum amissione, condemnatur.
se levare suscipereque nollet?
Si fuerit Praelatus, in Praelaturae suae, si vero Baro, vel Nobilis, in
bonorum suorum amissione, condemnatur.
vel Nobilis, in
bonorum suorum amissione, condemnatur.
art. 4. Vel si
assumpserit, sed non advenerit, et Octavis in eisdem interesse recusaverit,
nisi iusta, gravi, et notabili detineatur aegritudine, in amissione bonorum
suorum, seu dignitatis et beneficii sui, et insuper in amissione sui officii
Assessoratus de facto convincatur, et eo officio amplius
nunquam utatur, et Regia Maiestas, una cum caeteris Assessoribus, et
et Barones Consiliarii utpote Suae Maiestatis, utriusque ordinis,
qui Appellationibus (ac iam Iudiciis quoque Extraordinariis, sive
Fiscalibus) penes Dominum Locumtenentem, interesse debent; Item et Domini
Praelatus, et Baro, in tabula suae Maiestatis Regia, in singulos dies per
florenos duos. Assessores autem sedis Iudiciariae, non
solum tempore ordinariorum Iudiciorum; verum etiam dum revisioni aliorum
diversorum, a Sua Maiestate,
Maiestatis, utriusque ordinis,
qui Appellationibus (ac iam Iudiciis quoque Extraordinariis, sive
Fiscalibus) penes Dominum Locumtenentem, interesse debent; Item et Domini
Praelatus, et Baro, in tabula suae Maiestatis Regia, in singulos dies per
florenos duos. Assessores autem sedis Iudiciariae, non
solum tempore ordinariorum Iudiciorum; verum etiam dum revisioni aliorum
diversorum, a Sua Maiestate, Domino Locumtenenti iniunctorum
duos. Assessores autem sedis Iudiciariae, non
solum tempore ordinariorum Iudiciorum; verum etiam dum revisioni aliorum
diversorum, a Sua Maiestate, Domino Locumtenenti iniunctorum negociorum
necessarii adhibentur, in singulos dies, per denarios
octuaginta habere solent, ex antiqua iam
Camerarum consuetudine,
immediate sequentis 1567. Ubi tamen extra terminos Octavales, et
Diaetales convocati fuerint, Domini quidem Praelati, et Consiliarii, per
quatuor: Assessores vero, inter quos et Magistri
Protonotarii, in Executionibus existentes fuerint, accipiunt
pro labore, excepto victu, pro singulis diebus florenos 2. art. 72.
anni 1609. De Iudicibus Comitatuum vide supra quaest.
12.
Debentne Iudices iuramento esse astricti, et qua forma?
Debent maxime iurare,
habere?
Sunt maxime verae, quia ex communi omnium Dominorum Regnicolarum, libero
voto statuuntur, et per legitimum Principem confirmantur; ideoque quia sic
placuit omnibus, pro veris haberi debent. Et si vero aliquando in
particulari aliquo casu, secus fortassis apparet; in collectivo tamen sensu,
et communi intelligentia, fineque ad quem ordinatae sunt, semper pro veris
reputantur, nec licet illas iam
Dominorum Regnicolarum, libero
voto statuuntur, et per legitimum Principem confirmantur; ideoque quia sic
placuit omnibus, pro veris haberi debent. Et si vero aliquando in
particulari aliquo casu, secus fortassis apparet; in collectivo tamen sensu,
et communi intelligentia, fineque ad quem ordinatae sunt, semper pro veris
reputantur, nec licet illas iam
cuiquam rescindere, vel aliter
cuiquam rescindere, vel aliter reformare, sed secundum ipsas, necesse est
omnes iudicare, et iudicari. Ibidem ad finem. Tertia instabit
ulterius, ipsas multoties, conscientiam aggravare, ut praecise in Communi
Inquisitione, ac etiam aliis nonnullis casibus soepe apparere solet, atque
ideo quod conscientiam aggravat, non videtur esse iustum?
Negatur antecedens, quia ipsae ex se non aggravant conscientiam, sed
ut interdum si lapis natura non facile ad
structuram aequabilis pervicerit, normam ad structuram inflectant, et
structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum
consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae
sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt
casus. Plura a Theologis petant.
lapis natura non facile ad
structuram aequabilis pervicerit, normam ad structuram inflectant, et
structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum
consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae
sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt
casus. Plura a Theologis petant.
QUAESTIO
aequabilis pervicerit, normam ad structuram inflectant, et
structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum
consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae
sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt
casus. Plura a Theologis petant.
QUAESTIO VIGESIMA.
Quae poena Iuribus Regni
inflectant, et
structurae normam, non normae structuram accommodent, quo scilicet opus suum
consumari possit. Budaeus in princip. Annot. in Pandect. Quae
sufficit in hoc loco dixisse, propter illos, qui soepe in istos impingunt
casus. Plura a Theologis petant.
QUAESTIO VIGESIMA.
Quae poena Iuribus Regni statuta invenitur contra eos, qui Iudices Regni
Diffamantibus eos, quod scilicet, verum et Iustum Iudicium non fecissent;
vetus lex habetur,
art. 4.
ac
Vice-gerentes eorum in causis suis, vel Dominorum
suorum Iudicio interesse debeant, quaeve custodia domus Iudiciariae servari
debeat?
Nequaquam: sed omnino iuxta antiquam in hoc semper observatam consuetudinem,
exsurgere et exire debent.
9. Alioquin
transgressor poenam centum aureorum incurrit de facto
in Turrim mancam intruditur.
Ibidem.
QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA.
Sed tamen quae qualitates in Iudice, ex multorum traditionibus, requiri
videntur?
Hae quinque. Primo, ut sit Sapiens, id est, vel naturali quadam
prudentia, vel literali scientia praeditus, qua leges intelligat, et sciat
Primo, ut sit Sapiens, id est, vel naturali quadam
prudentia, vel literali scientia praeditus, qua leges intelligat, et sciat
verum a falso, et falsum a vero discernere. Secundo, ut sit timens Deum,
semperque in omnibus Actionibus suis, ante et supra omnes leges, Deum prae
oculis habeat, ne quid huiusmodi committat, quod contra Deum foret. Tertio,
ut sit verax et iustus, ne legem in reprobum trahat sensum, et ne sibi inde
commodum
discernere. Secundo, ut sit timens Deum,
semperque in omnibus Actionibus suis, ante et supra omnes leges, Deum prae
oculis habeat, ne quid huiusmodi committat, quod contra Deum foret. Tertio,
ut sit verax et iustus, ne legem in reprobum trahat sensum, et ne sibi inde
commodum aliquod, seu gratiam, vel favorem quaerat; sed veritatem et
iustitiam amet, nec ulla ratione sese a limite illius, usquam patiatur
amoveri. Quarto, ne sit avarus, quia
quaerat; sed veritatem et
iustitiam amet, nec ulla ratione sese a limite illius, usquam patiatur
amoveri. Quarto, ne sit avarus, quia avaritia munera affectat, et quo
affectus ducit, eo facile mens et ratio deviat, et aberrat, in peccatumque
prolabitur, quae quatuor qualitates, continentur in consilio Iethro, dato
Moysi, Exod. 18. (dum inquit.) provide de omni plebe sapientes,
et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint
a limite illius, usquam patiatur
amoveri. Quarto, ne sit avarus, quia avaritia munera affectat, et quo
affectus ducit, eo facile mens et ratio deviat, et aberrat, in peccatumque
prolabitur, quae quatuor qualitates, continentur in consilio Iethro, dato
Moysi, Exod. 18. (dum inquit.) provide de omni plebe sapientes,
et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam.
facile mens et ratio deviat, et aberrat, in peccatumque
prolabitur, quae quatuor qualitates, continentur in consilio Iethro, dato
Moysi, Exod. 18. (dum inquit.) provide de omni plebe sapientes,
et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam.
Quinto et ultimo, nihil faciat prece, precio, timore amore, vel odio, non
personam aspiciat divitis, vel potentis, neque pauperis in iudicio
timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam.
Quinto et ultimo, nihil faciat prece, precio, timore amore, vel odio, non
personam aspiciat divitis, vel potentis, neque pauperis in iudicio
miserebitur. Exod. 23. sed recto tramite in omnibus, et contra
omnes procedat, necesse est. Prolog. cap. 6. Sicque Dei, et
hominum legem adimplebit. Super quibus refert Sylvius,
Quinto et ultimo, nihil faciat prece, precio, timore amore, vel odio, non
personam aspiciat divitis, vel potentis, neque pauperis in iudicio
miserebitur. Exod. 23. sed recto tramite in omnibus, et contra
omnes procedat, necesse est. Prolog. cap. 6. Sicque Dei, et
hominum legem adimplebit. Super quibus refert Sylvius, Magnanimum illum
Alphonsum Aragonum et Siciliae Regem, ante
Super quibus refert Sylvius, Magnanimum illum
Alphonsum Aragonum et Siciliae Regem, ante annos 176. dixisse: Quod si
tempore veterum Romanorum vixisset, se constructurum fuisse, contra Curiam,
templum Iovi Positorio, in quo Senatores, priusquam in Senatum venirent,
odium, amorem, ac privatos affectus omnes deponerent. Et Gell. lib.
14. cap. 4. Iudicem ex Iustitiae imaginis significatione,
intelligi voluit,
Sylvius, Magnanimum illum
Alphonsum Aragonum et Siciliae Regem, ante annos 176. dixisse: Quod si
tempore veterum Romanorum vixisset, se constructurum fuisse, contra Curiam,
templum Iovi Positorio, in quo Senatores, priusquam in Senatum venirent,
odium, amorem, ac privatos affectus omnes deponerent. Et Gell. lib.
14. cap. 4. Iudicem ex Iustitiae imaginis significatione,
intelligi voluit, sanctum, severum, incorruptum,
quia Iustitia forma, filoque virginali, aspectu vehementi et formidabili,
luminibus oculorum acribus, neque humilis, neque atrocis, sed reverendae
cuiusdam tristiciae; dignitate pingi solet. Areopagitae autem Athenis, in
Areopago vico existentes, noctu absque luce iudicabant, ut neque videre,
neque attingere possent, indeque postea caeci et manci dicebantur; et in
multorum consistoriis pingebantur. Imovero exordiis et epilogis orationum,
cuiusdam tristiciae; dignitate pingi solet. Areopagitae autem Athenis, in
Areopago vico existentes, noctu absque luce iudicabant, ut neque videre,
neque attingere possent, indeque postea caeci et manci dicebantur; et in
multorum consistoriis pingebantur. Imovero exordiis et epilogis orationum,
Causantibus uti, non permittebant, ne iis animi ipsorum in contrarium
demulcerentur.
Denique Philippus Macedonum Rex,
ut neque videre,
neque attingere possent, indeque postea caeci et manci dicebantur; et in
multorum consistoriis pingebantur. Imovero exordiis et epilogis orationum,
Causantibus uti, non permittebant, ne iis animi ipsorum in contrarium
demulcerentur.
Denique Philippus Macedonum Rex, Alexandri Magni Pater, semper querulanti
unam aurem accommodabant, et alteram obstructam, alteri parti synceram
servabat. Unde apud nos
Macedonum Rex, Alexandri Magni Pater, semper querulanti
unam aurem accommodabant, et alteram obstructam, alteri parti synceram
servabat. Unde apud nos quoque iam dici solet; Audi Et Alteram Partem, etc.
Tantum in illis naturalis luminis puritas valebat, et adeo huiusmodi
affectus exosos habebant? De quibus etiam supra quaest. 2. cap. 8.
Romani autem caput velabant, ut refert Cicer. pro domo
sua,
habebant? De quibus etiam supra quaest. 2. cap. 8.
Romani autem caput velabant, ut refert Cicer. pro domo
sua, et Livius. Quos iam ex Christicolis, soli Domini Bohemi imitantur, qui
in
criminalibus, nigro velo oculos obvelantes, et hominis cranio dextram
imponentes, Iudicium pronunciant, etc. Quibus Tholossan. lib. 4. cap.
aliam, quacunque Iuris via agit, vel acquirendo
sibi aliquid, vel autem vindicando se, per se; vel per Advocatum, quem vulgo
Procuratorem vocamus. Dico per Advocatum, quia etsi aliquando sciret, et
posset aliquis sola sua in persona, pro se ipso agere, tamen quia humana
natura, potissimum laesa ab altero, contra quem agit, de facili in affectum
proclivis est; ideo ne inter agendum, tale quippiam vel dicat, vel
committat, ex quo ipsi incommodum
quem vulgo
Procuratorem vocamus. Dico per Advocatum, quia etsi aliquando sciret, et
posset aliquis sola sua in persona, pro se ipso agere, tamen quia humana
natura, potissimum laesa ab altero, contra quem agit, de facili in affectum
proclivis est; ideo ne inter agendum, tale quippiam vel dicat, vel
committat, ex quo ipsi incommodum aliquod sequi posset, et praecipue quidem
huiusmodi aliquam responsionem affirmative faciat, quam tandem de Iure
Cicero definivit esse virum Bonum, dicendi peritum; ubi sub nomine
(Bonum) intelligitur qualis deberet esse; nimirum iustus,
verax et omni virtute praeditus; cum bonum, iustum, et honestum, ut idem
disputat in libris Officiorum suorum, sint inter se aequipollentia, et ad
invicem convertibilia. Per id autem quod dicit. (dicendi
peritum) debet intelligi eius scientia, eloquentia, et omnis apte, ac
apposite dicendi
ob id non abs re fuerit, eosdem paucis declarare. Advocatus
igitur dicitur, non solum qui alterius causam agit, exponendo amici
desiderium, et alterius desiderio contradicendo, ut Patronus; sed quicunque
alteri praesenti adest in causa, officii gratia, etiamsi nihil agat, aut
dicat palam, ut multi volunt, sed tantum paratus sit, defendere, et Patrono
Ius
dicat palam, ut multi volunt, sed tantum paratus sit, defendere, et Patrono
Ius
autem accusantis.
Procurator, qui aliena negotia mandato Domini, in absentia eius suscipit, et
administrat; vel, ut apud nos moris est, causas agit, tam absentis, quam
praesentis principalis. Unde et Causidicus dicitur, quod in causis; et
iudiciis versatur. Et talis obligat Principalem suum, ad simplex tantum
Nobilitatis homagium, hoc est; ad ducentos florenos, et non
amplius. Plenipotentiarius vero, quia absolute et universaliter ad
causam. Orator dicebatur olim, qui una oratione, sive declamatione,
totam causam peragebat.
Rabula vero, et nomine, et conditione odiosus; dicitur vel a
rabie, vel a ravi, id est, raucitate, quod in negotiis
agendis acer est, et rabiosus; vel potius a radendo, quod
radat, hoc est, aures offendat, et feriat nimia verbositate, dum sibi
disertus non videatur, nisi omnia tumultu, et vociferatione compleat,
disertus non videatur, nisi omnia tumultu, et vociferatione compleat, atque
concutiat.
QUAESTIO VIGESIMA QUINTA.
Quid igitur huiusmodi Procurator, in Actione, quam agendam suscipit,
potissimum intendere, et sequi debet?
Haec quinque nimirum. Primo, nunquam sine mandato, hoc est, vel
Procuratoriis vel Revisionalibus, vel autem Plenipotentialibus literis,
Primo, nunquam sine mandato, hoc est, vel
Procuratoriis vel Revisionalibus, vel autem Plenipotentialibus literis,
prouti scilicet causae meritum postulabit, ad agendum accedet, art.
34. anni 1575. quia alias in Emenda linguae
convincetur; veluti et Franciscus Pinkoczi Eperiessini, Anno
1611. Et si pro Actore fuerit, causam amittet, ipsumque
principalem suum, in Iudicio Regali convinci faciet, et
34. anni 1575. quia alias in Emenda linguae
convincetur; veluti et Franciscus Pinkoczi Eperiessini, Anno
1611. Et si pro Actore fuerit, causam amittet, ipsumque
principalem suum, in Iudicio Regali convinci faciet, et In-causam-attractum
absolvet.
alias in Emenda linguae
convincetur; veluti et Franciscus Pinkoczi Eperiessini, Anno
1611. Et si pro Actore fuerit, causam amittet, ipsumque
principalem suum, in Iudicio Regali convinci faciet, et In-causam-attractum
absolvet.
in Iudicio Regali convinci faciet, et In-causam-attractum
absolvet.
legum, ac veluti lex ipsa loquens, ut idem 3. de
Legibus inquit. Tertio, consuetudinem (seu usum) loci urgebit, quam
Iudex, tanquam propriam loci, et sibi bene notam admittere debet. 2.
tit. 2. et in causis rusticorum, 3. tit. 29. et 30.
quae consuetudo, dicitur etiam Ius municipale, Ius positivum, et Ius
statutarium, sic dictum, quod in illo municipio, oppido, et loco
tit. 2. et in causis rusticorum, 3. tit. 29. et 30.
quae consuetudo, dicitur etiam Ius municipale, Ius positivum, et Ius
statutarium, sic dictum, quod in illo municipio, oppido, et loco statutum
est, et ab incolis eorundem observatur. Prolog. cap. 8. Quarto,
communem rationem, quae scilicet pluribus et doctioribus, iisque
sapientioribus probabilior
Quibus tandem rite adhibitis, etiamsi finem aliquando non consequatur,
videbitur tamen officio suo perfunctus esse, quia adhibuit adhibenda. His
quoque illud addi potest, ex Quintiliano, quod Procurator, in
huiusmodi sua actione, sic se disponere et accomodare debet, omni suo
habitu, tanquam de causa optime sentiat; et semper quandam fiduciam, ore,
voce, et oratione, gestuque praeseferat, (temeritate tamen vacuam) quia
(temeritate tamen vacuam) quia
litis exitus, semper dubius esse solet.
quia
litis exitus, semper dubius esse solet.
Ubi Nota, fraudem et dolum esse insidiosam machinationem decipiendi alterum;
et fraudem quidem potius in factis, dolum vero in verbis; neque unquam
fraudem posse esse absque dolo, sed bene dolum absque fraude, veluti verbum
in corde conceptum, absque externo opere, uti et regula antiqui Iuris habet,
non semper ex eventu, sed ex consilio quoque desiderari fraudis
interpretationem. Vel ut Cic. 3. Offic. Ait, dolum ese, cum
esset aliud
QUAESTIO VIGESIMA SEXTA.
Ubinam fieri solet Procuratoria constitutio, et huiusmodi literae
Procuratoriae quamdiu durant?
Regulariter, omnis Literaria Procuratoris constitutio, qua in
Curia Regia, vel alibi etiam ubique uti solemus, fieri solet, vel coram
personis autenticis, hoc est, Dominis Ordinariis Regni Iudicibus, et
eorundem Magistris Protonotariis vel in locis credibilibus, uti Capitulis et
Procuratoris constitutio, qua in
Curia Regia, vel alibi etiam ubique uti solemus, fieri solet, vel coram
personis autenticis, hoc est, Dominis Ordinariis Regni Iudicibus, et
eorundem Magistris Protonotariis vel in locis credibilibus, uti Capitulis et
Conventibus; et talis a data praesentium, durat per anni circulum.
Verbalis autem potest fieri etiam coram Vice-gerentibus,
Palatinali, et Iudicis Curiae, et haec durat
durat per anni circulum.
Verbalis autem potest fieri etiam coram Vice-gerentibus,
Palatinali, et Iudicis Curiae, et haec durat pro eo tantum termino, nisi ad
relationem eorundem, per Magistrum Protonotarium, in formam literarum
redigatur, quae similiter, uti et literatoria per annum robur suum obtinet.
Ubi Nota. I. Quod ex speciali praerogativa huiusmodi literae Procuratoriae,
studiorum peregrinationis, et servitii causa, extra
Capituli vel Conventus, legitime exinde ad petitiones earundem
exmissis, Procuratores constituere possunt, et dicta testimonia pro tali
labore, ac Capitula et Conventus pro huiusmodi literis Procuratoriis, prouti
et in aliis executionibus, et pro aliis Procuratoriis, solita tantum salaria
accipere debent, et nihil plus ab eis exigere, 1. Vlad. art.
97.
Ubi Nota, magnam esse disputationem inter multos, quod cum certae Dominae,
certorum externorum Dominorum, ut potissimum Bohemorum et Polonorum uxores,
habentes bona in hoc Regno Hungariae, neque valentes ad Procuratoriam
constitutionem, semper intra Regnum venire, propter fragilitatem muliebris
sexus, viarum longam intercapedinem, et discrimina, ac vel maxime, cum viris
suis subiectae
fragilitatem muliebris
sexus, viarum longam intercapedinem, et discrimina, ac vel maxime, cum viris
suis subiectae sint, solae absque illis; an tales semel, ut proxime supra
annotati Studiosi peregrinantes, et servientes in exteras provincias
proficiscentes, pro toto absentiae suae tempore, Procuratorem constituere
possint? Super quo licet nihil definitum habeatur, tamen non abs re
videretur indulgendum hac in parte illis, ex praemissis
peregrinantes, et servientes in exteras provincias
proficiscentes, pro toto absentiae suae tempore, Procuratorem constituere
possint? Super quo licet nihil definitum habeatur, tamen non abs re
videretur indulgendum hac in parte illis, ex praemissis rationibus. Vel, ut
ex illinc, in aliquo loco authentico factas procuratorias constitutiones huc
mitterent, prout et Spectabilis et Magnificus quondam Dominus
Balthasar de
pro toto absentiae suae tempore, Procuratorem constituere
possint? Super quo licet nihil definitum habeatur, tamen non abs re
videretur indulgendum hac in parte illis, ex praemissis rationibus. Vel, ut
ex illinc, in aliquo loco authentico factas procuratorias constitutiones huc
mitterent, prout et Spectabilis et Magnificus quondam Dominus
Balthasar de Batthyán, dicitur Parisiis ex
Gallia,
Id tamen observatum
vidi, quod si coram Regia Maiestate, fieri non potuit, hinc missus Scriba de
Curia Regia, ad illas, huiusmodi Procuratoriam constitutionem, audivit ab
illis, et postea retulit coram Iudice Regni, literasque in solita forma
superinde idem Iudex extradedit. Melius autem omnino foret, huiusmodi
Procuratoriam constitutionem, coram publico Notario facere, dummodo in
solita forma literae ab ipso extrahi poterint.
audivit ab
illis, et postea retulit coram Iudice Regni, literasque in solita forma
superinde idem Iudex extradedit. Melius autem omnino foret, huiusmodi
Procuratoriam constitutionem, coram publico Notario facere, dummodo in
solita forma literae ab ipso extrahi poterint.
articulus clarus est, et
praecise de constitutione procuratoria; ac non de aliis fassionibus sonat.
Licet aliquando aliter fieri soleat, sed si ad forum contradictorium, an
stare possent? IV. Constituuntur etiam in sedibus Comitatuum Procuratores,
sed talis Constitutio, in medio illorum tantum valet, art. 53. anni
1563. super quo vide infra
procuratoria; ac non de aliis fassionibus sonat.
Licet aliquando aliter fieri soleat, sed si ad forum contradictorium, an
stare possent? IV. Constituuntur etiam in sedibus Comitatuum Procuratores,
sed talis Constitutio, in medio illorum tantum valet, art. 53. anni
1563. super quo vide infra
quaest. 7. cap. 11. V. Liberae
ob certas necessario
causas ibi enumeratas, non nisi quatuordecim personarum causis intendere
deberent; tamen quia ipsi, isti legi, non solum diuturno usu, et
consuetudine, iam praescripserunt; verum etiam Regnum, ipsam in dubio
reliquit
eius, qui pecuniam, vel
quodvis emolumentum accepit, ut alicui negotium agendo, defendendoque
faceret, et tamen non fecerit. Cuius poena apud Romanos olim de Lege
Remmia fuit, inustio literae K. vel C. in fronte.
Praevaricator, a praevaricando, id est transgrediendo limitem
iustitiae, dictus est, qui et Collusor quoque dicitur, est is, qui vera
crimina abscondit, vel qui simulat unam partem diligere, et adiuvare;
punitur extra ordinem;
nostro autem illi poena Aucariorum, si Iuramento calumniae
astrictus fuerit,
Facti honoris, ratione dictae et
expositae causae, ad secretas aures,
dictae et
expositae causae, ad secretas aures,
beneficii, per Ordinarium puniuntur, et etiam si beneficiati non
fuerint; tam beneficiati, quam non, perpetuis carceribus, tanquam falsarii,
et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter
introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non
admittuntur, et neque quidem in iis Civitatibus, in quibus Iudicia
Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent,
nedum ad agendum accedant.
puniuntur, et etiam si beneficiati non
fuerint; tam beneficiati, quam non, perpetuis carceribus, tanquam falsarii,
et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter
introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non
admittuntur, et neque quidem in iis Civitatibus, in quibus Iudicia
Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent,
nedum ad agendum accedant.
quam non, perpetuis carceribus, tanquam falsarii,
et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter
introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non
admittuntur, et neque quidem in iis Civitatibus, in quibus Iudicia
Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent,
nedum ad agendum accedant.
carceribus, tanquam falsarii,
et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter
introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non
admittuntur, et neque quidem in iis Civitatibus, in quibus Iudicia
Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent,
nedum ad agendum accedant.
ne saltem consilium dent,
nedum ad agendum accedant.
desistit, Iure Civili,
et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia
omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel impetrata; quae tamen in
Iure nostro, non est necessaria, et punitur in maleficiis infamia; ac in
Iudicio Ecclesiastico, in quinque libris auri 2. quaest.
3. Nostro autem Iure, si Actor actionem suam, prosequi
et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia
omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel impetrata; quae tamen in
Iure nostro, non est necessaria, et punitur in maleficiis infamia; ac in
Iudicio Ecclesiastico, in quinque libris auri 2. quaest.
3. Nostro autem Iure, si Actor actionem suam, prosequi noluerit,
tunc Reus se ex paribus illius, simpliciter
et Canonico, non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia
omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel impetrata; quae tamen in
Iure nostro, non est necessaria, et punitur in maleficiis infamia; ac in
Iudicio Ecclesiastico, in quinque libris auri 2. quaest.
3. Nostro autem Iure, si Actor actionem suam, prosequi noluerit,
tunc Reus se ex paribus illius, simpliciter absolvi faciet, convincendo
non impetrata abolitione, quae est venia, seu licentia
omittendae accusationis, a Iudice sponte data, vel impetrata; quae tamen in
Iure nostro, non est necessaria, et punitur in maleficiis infamia; ac in
Iudicio Ecclesiastico, in quinque libris auri 2. quaest.
3. Nostro autem Iure, si Actor actionem suam, prosequi noluerit,
tunc Reus se ex paribus illius, simpliciter absolvi faciet, convincendo
ipsum Actorem, in iudicio
in quinque libris auri 2. quaest.
3. Nostro autem Iure, si Actor actionem suam, prosequi noluerit,
tunc Reus se ex paribus illius, simpliciter absolvi faciet, convincendo
ipsum Actorem, in iudicio Regali, et amissione causae. 2. tit. 86.
quam si resumere voluerit, non nisi per gratiam Novi iudicii, id
postea facere poterit.
quam si resumere voluerit, non nisi per gratiam Novi iudicii, id
postea facere poterit.
QUAESTIO VIGESIMA NONA.
Quid tandem Reus, qui et In-causam-attractus nuncupatur?
Est omnis illa persona, contra quam aliquis, quovis Iure, ratione, et
praetextu, quarumcunque rerum mobilium, vel immobilium, ac factorum, et
dictorum agit. Unde recte dicitur a
quovis Iure, ratione, et
praetextu, quarumcunque rerum mobilium, vel immobilium, ac factorum, et
dictorum agit. Unde recte dicitur a Re, quod alicui huiusmodi
rei obnoxius sit, vel saltem esse praetenditur. In-causam-attractus autem
dicitur ex eo, quod in Causam attrahitur.
Ubi Nota, quod si (I) mutus, vel surdus fuerit, quomodo respondere
videbitur? Dicendum, quod ubi non voce, sed praesentia opus est, mutus si
rerum mobilium, vel immobilium, ac factorum, et
dictorum agit. Unde recte dicitur a Re, quod alicui huiusmodi
rei obnoxius sit, vel saltem esse praetenditur. In-causam-attractus autem
dicitur ex eo, quod in Causam attrahitur.
Ubi Nota, quod si (I) mutus, vel surdus fuerit, quomodo respondere
videbitur? Dicendum, quod ubi non voce, sed praesentia opus est, mutus si
intellectum habet, potest videri respondere. Sic et in surdo
quod in Causam attrahitur.
Ubi Nota, quod si (I) mutus, vel surdus fuerit, quomodo respondere
videbitur? Dicendum, quod ubi non voce, sed praesentia opus est, mutus si
intellectum habet, potest videri respondere. Sic et in surdo observandum, de
antiqui Iuris regula.
QUAESTIO TRICESIMA.
Quibus potissimum fundamentis, post exantlatos omnes defensionis suae
regula.
QUAESTIO TRICESIMA.
Quibus potissimum fundamentis, post exantlatos omnes defensionis suae
labores, et processus, inniti; et sese praesertim in criminalibus committere
debebit?
Hisce tribus. Primo Deo, qui non est volens iniquitatem, et
quem, nihil in coelo et terra latet, sed omnia illi plana sunt
labores, et processus, inniti; et sese praesertim in criminalibus committere
debebit?
Hisce tribus. Primo Deo, qui non est volens iniquitatem, et
quem, nihil in coelo et terra latet, sed omnia illi plana sunt et pervia,
scrutaturque corda, et probat renes, ac occulta et abdita quaeque videt et
introspicit; ideoque decipi non potest; ut et Leo Papa dicit; ista est
scientia summi
stat, pro mille testibus, et sua sponte veritatem agnoscere, atque
etiam confiteri solet, est namque vermis perpetuo rodens, et nunquam
moriens. Et ita, quicquid sibi Iure mediante evenerit, id prompto, et parato
animo, iacta in Deum salutis suae, spe, sufferre velit.
QUAESTIO TRICESIMA PRIMA.
Quare principium huius operis a causis incipiat, finis vero Reo claudatur?
quia Causae sunt primum statim obiectum ipsius Iudicii, quae cum
multiplices sint, earumque qualitas diversa, ante omnia necesse erat, primo
statim loco de iis egisse easque distinxisse, ut tanto facilius quilibet
postea in reliquo processu procedere potuisset. Finis vero, quia triplici
poena ipsius Rei terminari solet, vel scilicet amissione bonorum, quae forte
possederat; vel autem pecuniaria aliqua mulcta, aut tandem Capitis etiam
supplicio.
Haec autem correctio, ut ex praemissis colligi potest, ad
summum tribus punctis, seu articulis facile fieri posset.
Primo, ut Citationes seu Evocationes, per Insinuationem, et simplicem
Evocationem factae, in suo statu, processu, et cursu servarentur; ita
nimirum, ut Insinuationes in unicis Octavis finirentur, et simplices
Evocationes, quatuor terminis Octavalibus terminarentur, neque uniformiter
per modum longi processus omnes
punctis, seu articulis facile fieri posset.
Primo, ut Citationes seu Evocationes, per Insinuationem, et simplicem
Evocationem factae, in suo statu, processu, et cursu servarentur; ita
nimirum, ut Insinuationes in unicis Octavis finirentur, et simplices
Evocationes, quatuor terminis Octavalibus terminarentur, neque uniformiter
per modum longi processus omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis
citata in praecedentibus
nimirum, ut Insinuationes in unicis Octavis finirentur, et simplices
Evocationes, quatuor terminis Octavalibus terminarentur, neque uniformiter
per modum longi processus omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis
citata in praecedentibus continent. Secundo, ut Inhibitio, et Prohibitio non
confunderentur inter se; sed inhibitio solum in sententia per non-venit
servaretur; et Prohibitio in
neque uniformiter
per modum longi processus omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis
citata in praecedentibus continent. Secundo, ut Inhibitio, et Prohibitio non
confunderentur inter se; sed inhibitio solum in sententia per non-venit
servaretur; et Prohibitio in
Iuramentali depositione, et communi Inquisitione, locum suum haberet. Tertio,
ut Novum Iudicium, solum Inhibitioni
omnes currerent; prout scilicet Decreta super iis
citata in praecedentibus continent. Secundo, ut Inhibitio, et Prohibitio non
confunderentur inter se; sed inhibitio solum in sententia per non-venit
servaretur; et Prohibitio in
Iuramentali depositione, et communi Inquisitione, locum suum haberet. Tertio,
ut Novum Iudicium, solum Inhibitioni apponeretur; uti iam et decreta, et
vetus consuetudo
solum Inhibitioni apponeretur; uti iam et decreta, et
vetus consuetudo dictant, et nullum huiusmodi Novum Prohibitioni adderetur;
sed alia forma Prohibitionales, absque Novo formarentur. Quarto, putant
aliqui Prohibitas quoque in pauciorem numerum contrahere debere; ita ut
tantum duae, vel ad summum tres admitterentur; sed id parum refert, quia non
expectantur, in omnibus terminis semper omnes quatuor, sed si
vel unica tantum
forma Prohibitionales, absque Novo formarentur. Quarto, putant
aliqui Prohibitas quoque in pauciorem numerum contrahere debere; ita ut
tantum duae, vel ad summum tres admitterentur; sed id parum refert, quia non
expectantur, in omnibus terminis semper omnes quatuor, sed si
vel unica tantum praecesserit, nihilominus tamen causa, in sex
ultimis diebus levari possit, et consuevit. Quanquam iam et alioquin
novella
debere; ita ut
tantum duae, vel ad summum tres admitterentur; sed id parum refert, quia non
expectantur, in omnibus terminis semper omnes quatuor, sed si
vel unica tantum praecesserit, nihilominus tamen causa, in sex
ultimis diebus levari possit, et consuevit. Quanquam iam et alioquin
novella constitutione
ad duas tantum
restrictae sunt: alteram cum onere, et alteram sine onere.
CAPUT UNDECIMUM. / De Processu Iudiciario, in Sedibus Comitatuum observari
solito.
QUAESTIO PRIMA. / An idem sit processus Iuris, seu Iudiciarius etiam in
Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia?
CAPUT UNDECIMUM. / De Processu Iudiciario, in Sedibus Comitatuum observari
solito.
QUAESTIO PRIMA. / An idem sit processus Iuris, seu Iudiciarius etiam in
Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia?
Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda,
ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis
UNDECIMUM. / De Processu Iudiciario, in Sedibus Comitatuum observari
solito.
QUAESTIO PRIMA. / An idem sit processus Iuris, seu Iudiciarius etiam in
Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia?
Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda,
ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis
processibus sit quaedam, et identitas, et
Iuris, seu Iudiciarius etiam in
Comitatibus, qui et in Tabula suae Maiestatis Regia?
Quanquam secundum Philosophos, Entia sine necessitate non sint multiplicanda,
ne res, non necessaria multitudine superfluant: tamen cum in istis
processibus sit quaedam, et identitas, et diversitas, non abs re foret,
quaedam specialiter, de hoc quoque sequenti processu, dicere. Quantum autem
ad processum Iudiciarium, seu Iuridica remedia attinet; non est valde
Iuridica remedia attinet; non est valde
dissimilis; quia eodem modo fere hic quoque, atque ibi proceditur, saltem
quod authoritas Iudicum Pedaneorum, seu Comitatuum, non extendit se aeque ad
authoritatem Tabulae, sed limitatur in certis casibus, utpote quod Comitatus
iudicant, potius de accidentibus circa bona et personas, ut de violentiis,
iniuriis, damnisque, et non de proprietatibus bonorum, aut amissione capitum
hominum, per sententiam capitalem,
iniuriis, damnisque, et non de proprietatibus bonorum, aut amissione capitum
hominum, per sententiam capitalem, (nisi forte criminaliter accusentur.)
Item quod ultra centum florenos non possunt Iudicare, nisi in
certis privilegiatis causis, per speciales constitutiones Regni factis, uti
paulo post declarabitur. Similiter quod Appellationes omnium fere causarum
ex Sedibus
constitutiones Regni factis, uti
paulo post declarabitur. Similiter quod Appellationes omnium fere causarum
ex Sedibus
Comitatuum, maturioris revisionis gratia, in Curiam Regiam transmittantur, et
non e contra. Item, quod tot Prohibitis, propter paucitatem dierum, non
utantur, neque in Inhibitione et Repulsione, praemissis respondendi
cautelis, seu modis, gaudere permittantur, sed
Comitatuum, maturioris revisionis gratia, in Curiam Regiam transmittantur, et
non e contra. Item, quod tot Prohibitis, propter paucitatem dierum, non
utantur, neque in Inhibitione et Repulsione, praemissis respondendi
cautelis, seu modis, gaudere permittantur, sed simpliciter ad reddendas
earum rationes, cogantur, et aliis quibusdam observationibus, ut quilibet
per se facile animadvertere
earum rationes, cogantur, et aliis quibusdam observationibus, ut quilibet
per se facile animadvertere poterit.
QUAESTIO SECUNDA. / Quotuplices igitur causae controvertuntur in Sedibus
Comitatuum?
Duplices, Seriales, et Extraseriales. Seriales sunt omnes
causae violentiarum, damnorum, iniuriarum, et his similium, factum
potissimum
Seriales, et Extraseriales. Seriales sunt omnes
causae violentiarum, damnorum, iniuriarum, et his similium, factum
potissimum Minoris potentiae, cuius poena centum florenis
compensantur, tangentes. Licet interdum in harum numerum recipiantur,
nonnullae etiam factum Maioris potentiae concernentes; ex eo, quod propter
Iudicum pedaneorum, limitatam authoritatem, poena aequalis est.
Extraseriales vero sunt diversae, et Primo, omnes
supra quaest. 31. 32. et 33. cap. 9. Item Causae
occupationum novarum et veterum privilegiatae, impignorationum debitorum,
divisionum inter fratres per Vice-Comites fiendarum. Item causae in
Appellatione pendentes, Novorum iudiciorum, tutelarum, paraphernorum, et
dotum, ac aliae huius farinae omnes, iuxta causarum aetatem, nullo habito
delectu.
dotum, ac aliae huius farinae omnes, iuxta causarum aetatem, nullo habito
delectu.
QUAESTIO TERTIA. / In quibus causis conceditur Comitibus, vel
Vice-Comitibus iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad
usum in quanta quantitate?
In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
QUAESTIO TERTIA. / In quibus causis conceditur Comitibus, vel
Vice-Comitibus iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad
usum in quanta quantitate?
In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
idque semota omni Appellatione. Secundo, in causis occupationum
QUAESTIO TERTIA. / In quibus causis conceditur Comitibus, vel
Vice-Comitibus iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad
usum in quanta quantitate?
In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
idque semota omni Appellatione. Secundo, in causis occupationum
terrarum, pratorum, et Sylvarum, ad decem
QUAESTIO TERTIA. / In quibus causis conceditur Comitibus, vel
Vice-Comitibus iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad
usum in quanta quantitate?
In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
idque semota omni Appellatione. Secundo, in causis occupationum
terrarum, pratorum, et Sylvarum, ad decem iugera, 5.
Vlad.
QUAESTIO TERTIA. / In quibus causis conceditur Comitibus, vel
Vice-Comitibus iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad
usum in quanta quantitate?
In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
idque semota omni Appellatione. Secundo, in causis occupationum
terrarum, pratorum, et Sylvarum, ad decem iugera, 5.
Vlad. art. 8.
iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad
usum in quanta quantitate?
In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
idque semota omni Appellatione. Secundo, in causis occupationum
terrarum, pratorum, et Sylvarum, ad decem iugera, 5.
Vlad. art. 8. Postea in bonorum occupationibus, et castrorum
interceptionibus, eorundemque perceptis fructibus
damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.
idque semota omni Appellatione. Secundo, in causis occupationum
terrarum, pratorum, et Sylvarum, ad decem iugera, 5.
Vlad. art. 8. Postea in bonorum occupationibus, et castrorum
interceptionibus, eorundemque perceptis fructibus acquirendis, cum
iuramentis, iuxta Regni consuetudinem, lata superinde sententia, etiam medio
Capitaneorum Executioni demandata, sine
iuxta Regni consuetudinem, lata superinde sententia, etiam medio
Capitaneorum Executioni demandata, sine omni exceptione, poenam tamen
violentiae, ultra centum florenos infligere nequaquam possunt,
quae in Curia duplicatur, quando ibi quoque appellans succubuerit, et
nihilominus Actor, post recuperationem talium bonorum, et fructuum
Perceptorum, ad Capitalem quoque sententiam, contra Reum agere valet, si
volet in Curia,
quae in Curia duplicatur, quando ibi quoque appellans succubuerit, et
nihilominus Actor, post recuperationem talium bonorum, et fructuum
Perceptorum, ad Capitalem quoque sententiam, contra Reum agere valet, si
volet in Curia,
art. 35. et 36. facta intra anni spatium Citatione;
nec non novissimis iam constitutionibus Regni, anni 1608. art. 3. et
4. et anni 1609. art. 29. soli duntaxat Vice-Comiti absolute in
partibus permissa est. Licet
3. et
4. et anni 1609. art. 29. soli duntaxat Vice-Comiti absolute in
partibus permissa est. Licet
liquidorum debitorum, diuturna iam consuetudine recepta. De quibus vide
supra quaest. 4. cap. 8. num. 8.
QUAESTIO QUARTA. / In quibus viceversa non conceditur, ultra praescriptos
Centum Florenos?
In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art.
7.
QUAESTIO QUARTA. / In quibus viceversa non conceditur, ultra praescriptos
Centum Florenos?
In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art.
7. Secundo, in causis paraphernorum et dotum. 3. tit. 7.
Tertio, in incerto debito. passim.
QUAESTIO QUARTA. / In quibus viceversa non conceditur, ultra praescriptos
Centum Florenos?
In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art.
7. Secundo, in causis paraphernorum et dotum. 3. tit. 7.
Tertio, in incerto debito. passim.
viceversa non conceditur, ultra praescriptos
Centum Florenos?
In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art.
7. Secundo, in causis paraphernorum et dotum. 3. tit. 7.
Tertio, in incerto debito. passim.
QUAESTIO QUINTA. / Sed an liceat in communi
In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art.
7. Secundo, in causis paraphernorum et dotum. 3. tit. 7.
Tertio, in incerto debito. passim.
QUAESTIO QUINTA. / Sed an liceat in communi aestimatione etiam infra
Centum Florenos Comitatui procedere?
Secundo, in causis paraphernorum et dotum. 3. tit. 7.
Tertio, in incerto debito. passim.
QUAESTIO QUINTA. / Sed an liceat in communi aestimatione etiam infra
Centum Florenos Comitatui procedere?
Nequaquam, tum quia praecise expresso Iure Regni, 1. tit. 60.
spectat ad Curiam Regiam, tum quod in ea literarum fassionalium
QUINTA. / Sed an liceat in communi aestimatione etiam infra
Centum Florenos Comitatui procedere?
Nequaquam, tum quia praecise expresso Iure Regni, 1. tit. 60.
spectat ad Curiam Regiam, tum quod in ea literarum fassionalium
invalidatio fieri deberet, quae nihil ad Comitatum pertinet, tum quia usus
quoque id obtinuisse videtur, in Curia Regia, etiam in minutoribus causis,
solum ad duodecim florenos se
praecise expresso Iure Regni, 1. tit. 60.
spectat ad Curiam Regiam, tum quod in ea literarum fassionalium
invalidatio fieri deberet, quae nihil ad Comitatum pertinet, tum quia usus
quoque id obtinuisse videtur, in Curia Regia, etiam in minutoribus causis,
solum ad duodecim florenos se extend. Imo vero neque in Curia
usus eius iam admitti videtur, quod magna pars bonorum impignoratorum, per
eam labefactaretur.
Regni, 1. tit. 60.
spectat ad Curiam Regiam, tum quod in ea literarum fassionalium
invalidatio fieri deberet, quae nihil ad Comitatum pertinet, tum quia usus
quoque id obtinuisse videtur, in Curia Regia, etiam in minutoribus causis,
solum ad duodecim florenos se extend. Imo vero neque in Curia
usus eius iam admitti videtur, quod magna pars bonorum impignoratorum, per
eam labefactaretur.
invalidatio fieri deberet, quae nihil ad Comitatum pertinet, tum quia usus
quoque id obtinuisse videtur, in Curia Regia, etiam in minutoribus causis,
solum ad duodecim florenos se extend. Imo vero neque in Curia
usus eius iam admitti videtur, quod magna pars bonorum impignoratorum, per
eam labefactaretur.
QUAESTIO SEXTA. / Per quos fieri solet
videtur, quod magna pars bonorum impignoratorum, per
eam labefactaretur.
QUAESTIO SEXTA. / Per quos fieri solet Citatio?
Per Iudices Nobilium, in nonnullis amplioribus Comitatibus per Vice-Iudices
Nobilium, de domibus quidem habitationum, sive solitis residentiis
citandorum, solum per eos in quorum processibus sunt; personaliter autem in
solito loco communi sedis
SEXTA. / Per quos fieri solet Citatio?
Per Iudices Nobilium, in nonnullis amplioribus Comitatibus per Vice-Iudices
Nobilium, de domibus quidem habitationum, sive solitis residentiis
citandorum, solum per eos in quorum processibus sunt; personaliter autem in
solito loco communi sedis Iudiciariae, vel congregationis, indifferenter,
per quemcunque Iudicem Nobilium, vel Vice-iudicem Nobilium fieri assolet.
Ubi Nota, quod si
Per Iudices Nobilium, in nonnullis amplioribus Comitatibus per Vice-Iudices
Nobilium, de domibus quidem habitationum, sive solitis residentiis
citandorum, solum per eos in quorum processibus sunt; personaliter autem in
solito loco communi sedis Iudiciariae, vel congregationis, indifferenter,
per quemcunque Iudicem Nobilium, vel Vice-iudicem Nobilium fieri assolet.
Ubi Nota, quod si aliquando contingat, huiusmodi Citationem fieri
indifferenter,
per quemcunque Iudicem Nobilium, vel Vice-iudicem Nobilium fieri assolet.
Ubi Nota, quod si aliquando contingat, huiusmodi Citationem fieri debere, ex
alio Comitatu, tunc Iudex citantis ex illo Comitatu, in quo citans degit,
cum solitis literis Citatoriis, debet venire ad alterum Comitatum, ad
Iudicem nempe citandi; et per eum dictam Citationem exequi
facere, sicque
ad alterum Comitatum, ad
Iudicem nempe citandi; et per eum dictam Citationem exequi
facere, sicque accepta ab eo relatione factae Citationis, abinde redire.
Atque ita in tali casu citatus tenebitur in illo Comitatu, ad quem citatus
est, comparere.
QUAESTIO SEPTIMA. / Similiter et procuratoria constitutio, quot modis, et
Iudicem nempe citandi; et per eum dictam Citationem exequi
facere, sicque accepta ab eo relatione factae Citationis, abinde redire.
Atque ita in tali casu citatus tenebitur in illo Comitatu, ad quem citatus
est, comparere.
QUAESTIO SEPTIMA. / Similiter et procuratoria constitutio, quot modis, et
coram quibus fieri consuevit
in illo Comitatu, ad quem citatus
est, comparere.
QUAESTIO SEPTIMA. / Similiter et procuratoria constitutio, quot modis, et
coram quibus fieri consuevit in Comitatibus?
Fit duobus modis. Verbaliter. Et Literatorie. Verbalis, durat
tantum per tres sedes. Literatoria autem per integrum annum, in eodem tamen
Comitatu solum,
constitutio, quot modis, et
coram quibus fieri consuevit in Comitatibus?
Fit duobus modis. Verbaliter. Et Literatorie. Verbalis, durat
tantum per tres sedes. Literatoria autem per integrum annum, in eodem tamen
Comitatu solum,
Fit duobus modis. Verbaliter. Et Literatorie. Verbalis, durat
tantum per tres sedes. Literatoria autem per integrum annum, in eodem tamen
Comitatu solum,
Literatoria autem per integrum annum, in eodem tamen
Comitatu solum,
53. anni 1563.
QUAESTIO OCTAVA. / Habentne ergo aliqui Comitatus, speciales suas
consuetudines, et an privatas aliquas constitutiones pro se facere possunt?
Habent, aliqui Comitatus, et possunt sibi, non solum in agrorum, pratorum,
sylvarum, fluviorum, et aliorum territoriorum sed etiam terminorum, ac
processum iuridicorum suorum negotiis et causis constitutionem facere; ut
scilicet breviori vel longiori processu, causa in sede
non solum in agrorum, pratorum,
sylvarum, fluviorum, et aliorum territoriorum sed etiam terminorum, ac
processum iuridicorum suorum negotiis et causis constitutionem facere; ut
scilicet breviori vel longiori processu, causa in sede Iudiciaria, coram
Comite Parochiali, mota terminetur, sana inter se praehabita deliberatione.
Sed tamen his cautelis, ne scilicet huiusmodi constitutio, generali decreto
totius Regni, et vetustae ac approbatae
coram
Comite Parochiali, mota terminetur, sana inter se praehabita deliberatione.
Sed tamen his cautelis, ne scilicet huiusmodi constitutio, generali decreto
totius Regni, et vetustae ac approbatae consuetudini Curiae Regiae in
Iudiciis observari solitae, praeiudicet, et deroget; neve alios
Nobiles aliorum Comitatuum ad observationem talium privatarum constitutionum
suarum cogat, qui omnino
Nobiles aliorum Comitatuum ad observationem talium privatarum constitutionum
suarum cogat, qui omnino ab ea recepti habentur,
reperiatur, quam semper, ibi procedere volens, diligenter investigare debet,
ne peccet contra illam.
QUAESTIO NONA. / Quomodo fit igitur Citatio?
In aliquibus Comitatibus, simpliciter per Iudicem Nobilium vel Vice-Iudicem
Nobilium ubicunque per Actorem repertos, absque ulla Comitis, vel
Vice-Comitis commissione, verbali vel literali, qua facta postea literae
Evocatoriae,
vel Vice-Iudicem
Nobilium ubicunque per Actorem repertos, absque ulla Comitis, vel
Vice-Comitis commissione, verbali vel literali, qua facta postea literae
Evocatoriae, per Notarium sedis conscribuntur ad futuram sedem; in eaque
relatio Citationis ipsis adscribitur, referentibus illam Iudicibus Nobilium
vel Vice-Iudicibus Nobilium. In aliquibus vero Comitatibus, conscripta
commissio Comitis, vel Vice-Comitis, simul cum Actione Actoris,
verbali vel literali, qua facta postea literae
Evocatoriae, per Notarium sedis conscribuntur ad futuram sedem; in eaque
relatio Citationis ipsis adscribitur, referentibus illam Iudicibus Nobilium
vel Vice-Iudicibus Nobilium. In aliquibus vero Comitatibus, conscripta
commissio Comitis, vel Vice-Comitis, simul cum Actione Actoris, dirigitur ad
aliquem Iudicem Nobilium, vel etiam Vice-Iudicem Nobilium, ut talis
citandus, citetur; ipsaque Citatio per
citetur; ipsaque Citatio per Iudicem Nobilium, annotatur
praetactis literis commissionis; et sic denique, ex omnibus simul fiunt
integrales literae Evocatoriae. Ac huius posterioris Citationis exemplum
tale esse potest, in Coniuratu Mosonien: in aliis autem ita
scribitur; sicut ibi proceditur.
QUAESTIO DECIMA. / Da exemplum aliquo huius Citationis?
N.
Iudicem Nobilium, annotatur
praetactis literis commissionis; et sic denique, ex omnibus simul fiunt
integrales literae Evocatoriae. Ac huius posterioris Citationis exemplum
tale esse potest, in Coniuratu Mosonien: in aliis autem ita
scribitur; sicut ibi proceditur.
QUAESTIO DECIMA. / Da exemplum aliquo huius Citationis?
N. Vice-Comites Comitatus
Nobili. N. Iudici Nobilium eiusdem
Comitatus Mosonien. Salutem et omnem prosperitatem.
Nobilis nobis dilecte; dicitur nobis in persona Nobilis, N. etc.
Qualiter, etc. Postea finita narratione, seu expositione
actionis, subiungitur.
Unde idem Exponens, praefatum T. ratione
persona Nobilis, N. etc.
Qualiter, etc. Postea finita narratione, seu expositione
actionis, subiungitur.
Unde idem Exponens, praefatum T. ratione praevia, in sedem huius
Comitatus Iudiciariam, citari et evocari vellet, Iure Regni admittente.
Proinde te harum serie hortamur, et requirimus diligenter, quatenus
acceptis praesentibus, memoratum T. et T. ad instantiam
Iudiciariam, citari et evocari vellet, Iure Regni admittente.
Proinde te harum serie hortamur, et requirimus diligenter, quatenus
acceptis praesentibus, memoratum T. et T. ad instantiam annotati
Exponentis, in sedem istius Comitatus Mosonien. Iudiciariam, posthac
primitus celebrandam, more solito cites, et evoces, rationem de
praemissis redditurum efficacem, superindeque iustitiam et iudicium
recepturum. Et tandem
celebrandam, more solito cites, et evoces, rationem de
praemissis redditurum efficacem, superindeque iustitiam et iudicium
recepturum. Et tandem huiusmodi Citationis, et Evocationis tuae seriem,
ut fuerit expedita, in dicta sede, suo modo
referre debeas et tenearis. Secus non facturus. Datum in oppido Raiika
feria tertia proxima, post festum T. anno T.
Debet claudi sigillo eiusdem
superindeque iustitiam et iudicium
recepturum. Et tandem huiusmodi Citationis, et Evocationis tuae seriem,
ut fuerit expedita, in dicta sede, suo modo
referre debeas et tenearis. Secus non facturus. Datum in oppido Raiika
feria tertia proxima, post festum T. anno T.
Debet claudi sigillo eiusdem Vice-Comitis usuali tantum, et non Comitatus,
sine custodia in complicatione exterius, et magis
et tenearis. Secus non facturus. Datum in oppido Raiika
feria tertia proxima, post festum T. anno T.
Debet claudi sigillo eiusdem Vice-Comitis usuali tantum, et non Comitatus,
sine custodia in complicatione exterius, et magis sursum ultra medium, ac
sub sigillo, lecta, per mediam similiter complicam, nulla
subscriptione interius existente, ascribitur.
Superscriptio superne deforis.
superne deforis.
Nobili T. Iudici Nobilium Comitatus Mosonien.
Postea inferius statim.
Pro parte Nobilis T. et T. ut Actoris, contra T. et T. veluti
In-causam-attractum.
Hic inferius quasi in medio.
CITATORIA ET EVOCATORIA.
Postea Iudex Nobilium factam Citationem, inscribit dorso inferne, et refert
in sede, etc.
Nobilium Comitatus Mosonien.
Postea inferius statim.
Pro parte Nobilis T. et T. ut Actoris, contra T. et T. veluti
In-causam-attractum.
Hic inferius quasi in medio.
CITATORIA ET EVOCATORIA.
Postea Iudex Nobilium factam Citationem, inscribit dorso inferne, et refert
in sede, etc.
T. et T. veluti
In-causam-attractum.
Hic inferius quasi in medio.
CITATORIA ET EVOCATORIA.
Postea Iudex Nobilium factam Citationem, inscribit dorso inferne, et refert
in sede, etc.
QUAESTIO UNDECIMA. / Quot diebus durat sedes Iudiciaria in Comitatibus, et
quo die fit Proclamatio
inscribit dorso inferne, et refert
in sede, etc.
QUAESTIO UNDECIMA. / Quot diebus durat sedes Iudiciaria in Comitatibus, et
quo die fit Proclamatio novarum causarum?
In nonnullis maioribus Comitatibus quatuor, in minoribus, tribus continuis
diebus, solet sedes Iudiciaria celebrari, art. 50. anni 1563. In nonnullis
QUAESTIO UNDECIMA. / Quot diebus durat sedes Iudiciaria in Comitatibus, et
quo die fit Proclamatio novarum causarum?
In nonnullis maioribus Comitatibus quatuor, in minoribus, tribus continuis
diebus, solet sedes Iudiciaria celebrari, art. 50. anni 1563. In nonnullis
minimis etiam uno die absolvitur, et aliquando congregatio quoque illi
QUAESTIO UNDECIMA. / Quot diebus durat sedes Iudiciaria in Comitatibus, et
quo die fit Proclamatio novarum causarum?
In nonnullis maioribus Comitatibus quatuor, in minoribus, tribus continuis
diebus, solet sedes Iudiciaria celebrari, art. 50. anni 1563. In nonnullis
minimis etiam uno die absolvitur, et aliquando congregatio quoque illi
adiungitur: Atque ita in illis quarto vel tertio
durat sedes Iudiciaria in Comitatibus, et
quo die fit Proclamatio novarum causarum?
In nonnullis maioribus Comitatibus quatuor, in minoribus, tribus continuis
diebus, solet sedes Iudiciaria celebrari, art. 50. anni 1563. In nonnullis
minimis etiam uno die absolvitur, et aliquando congregatio quoque illi
adiungitur: Atque ita in illis quarto vel tertio die, absolutis iam
Iudiciis, huiusmodi Proclamatio novarum causarum fieri consuevit.
Comitatibus quatuor, in minoribus, tribus continuis
diebus, solet sedes Iudiciaria celebrari, art. 50. anni 1563. In nonnullis
minimis etiam uno die absolvitur, et aliquando congregatio quoque illi
adiungitur: Atque ita in illis quarto vel tertio die, absolutis iam
Iudiciis, huiusmodi Proclamatio novarum causarum fieri consuevit.
QUAESTIO DUODECIMA. / An semper liceat, sedes Iudiciarias
quaest.
17. cap. 4.
QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Da exemplum violentiae practicae?
Laesit aliquem, per violentiam aliquis; ideo evocatur in Iudicium per
Citationem, actione descripta, prima sede proclamatur Reus, si comparet per
se, vel advocatum; recipit actionis, et citationis paria; et differtur
discussio, ad futuram sedem. Levatur causa in futura sede, post
ideo evocatur in Iudicium per
Citationem, actione descripta, prima sede proclamatur Reus, si comparet per
se, vel advocatum; recipit actionis, et citationis paria; et differtur
discussio, ad futuram sedem. Levatur causa in futura sede, post receptionem
parium, Procurator cautus interea, ante scilicet litis contestationem,
scrutatur literas, quaerit occasionem, ex aliquo defectu condescensionis
causae, si rem patrocinari arbitratur, citat
quaerit occasionem, ex aliquo defectu condescensionis
causae, si rem patrocinari arbitratur, citat praescriptionem, agit de
incompetentia
fori, vel Actoris, vel si quid in literis reperit, quod cursum impedire
quaeat; reperire enim licet, si vel tempus, vel locus, aut persona, quae in
Actione necessario inseri debent; desideretur. Tempus enim circa quod, et in
quo anno, locus, ubi res acta est
agit de
incompetentia
fori, vel Actoris, vel si quid in literis reperit, quod cursum impedire
quaeat; reperire enim licet, si vel tempus, vel locus, aut persona, quae in
Actione necessario inseri debent; desideretur. Tempus enim circa quod, et in
quo anno, locus, ubi res acta est persona, quis, et contra quem, quid et
qualiter actum.
Cum omnia tentarit Advocatus;
fori, vel Actoris, vel si quid in literis reperit, quod cursum impedire
quaeat; reperire enim licet, si vel tempus, vel locus, aut persona, quae in
Actione necessario inseri debent; desideretur. Tempus enim circa quod, et in
quo anno, locus, ubi res acta est persona, quis, et contra quem, quid et
qualiter actum.
Cum omnia tentarit Advocatus; Iudex vero causae, exceptionibus locum non
dederit; tunc respiratione opus
eodem die, et non aliter.
Hoc facto, adveniente Iudiciario termino, postulatur per Actoris
Procuratorem, oneris Prohibitae depositio; eoque deposito; ratio eius
adferri requiritur; hoc casu. Si antea negasset (I) factum in Actione
denotatum, a negativa
ad affirmativam, semper datur regressus. Quod plerunque cum qualificatione,
ubi scilicet res, et tempus postulare videbuntur, fieri
cum qualificatione,
ubi scilicet res, et tempus postulare videbuntur, fieri assolet.
Posito casu, Reus Actorem sibi insidiatum fuisse, contentionique ansam
praebuisse, nisi vim vi repellendo. Et si quid tale, quod in Actione
denotatum esset, forte accidisset, hinc evenisse dixerit. Quod diligens
Procurator, additis suis rationibus, uberius amplificare, Iudicesque
attentos, et dociles reddere poterit.
His
praemissae, poenam indebitae actionis annectere,
sine qua inanes facere expensas, coactus fuisset. Alias vero aliae quandoque
rationes adquiruntur, sed curiosus Procurator solet obviare talibus
dilationibus, admonendo In-causam-attractum etiam cum poena solita.
Et relata serie communis attestationis, fiunt literae, post calculantur
testes. Exinde fieri debebit Iudicium, etc.
Solent fieri exceptiones etiam contra
serie communis attestationis, fiunt literae, post calculantur
testes. Exinde fieri debebit Iudicium, etc.
Solent fieri exceptiones etiam contra testes, et testimonia fatentium,
contra litis consortes, si qui in testem assumpti forent, contra aetates,
famam consanguineos, et alios similes, audita, et non visa referentes, etc.
Si documenta testium, ad rem probandam non sufficiunt, in supplementum
attestationis
contra litis consortes, si qui in testem assumpti forent, contra aetates,
famam consanguineos, et alios similes, audita, et non visa referentes, etc.
Si documenta testium, ad rem probandam non sufficiunt, in supplementum
attestationis alterutri partium iuramentum decerni solet.
Saepe fiunt exceptiones contra Coniuratores, si videlicet Coniurator fuerit
periurus, infamis,
Saepe fiunt exceptiones contra Coniuratores, si videlicet Coniurator fuerit
periurus, infamis, vel ignobilis (penes et contra Nobilem, non valet
iuramentum ignobilis) uti in Attestationibus quoque.
Si exceptio rationabilem causam sortita fuerit, causa solet subverti ab imo.
Hinc post latum iudicium, et pronunciatam sententiam appellatur causa soepe
in Curiam Regiam; ibi petenti conceditur
iuramentum ignobilis) uti in Attestationibus quoque.
Si exceptio rationabilem causam sortita fuerit, causa solet subverti ab imo.
Hinc post latum iudicium, et pronunciatam sententiam appellatur causa soepe
in Curiam Regiam; ibi petenti conceditur Novum, si antea non fuerat
impetratum. Penes novum Iudicium, causa iterum redit, ad priores suos
Iudices. Ibi necesse est, tandem pars Novo utens iudicio, Novum quid in
medium proferat,
causa soepe
in Curiam Regiam; ibi petenti conceditur Novum, si antea non fuerat
impetratum. Penes novum Iudicium, causa iterum redit, ad priores suos
Iudices. Ibi necesse est, tandem pars Novo utens iudicio, Novum quid in
medium proferat, exauditis partibus, si causa coram superiori Iudice nondum
est revisa, ad postulationem partis cuiusvis, causa cum tota serie, iterum
transmittitur in Curiam Regiam, ubi causa revidetur, approbaturque vel
necesse est, tandem pars Novo utens iudicio, Novum quid in
medium proferat, exauditis partibus, si causa coram superiori Iudice nondum
est revisa, ad postulationem partis cuiusvis, causa cum tota serie, iterum
transmittitur in Curiam Regiam, ubi causa revidetur, approbaturque vel
emendatur, ac ad suum Iudicem, pro facienda Executione remittitur.
Penes remissionales, et literas universitatis Exmissionales, Vice-Comes
vadit ad Executionem.
Exmissionales, Vice-Comes
vadit ad Executionem. Repulsione obviatur, post Repulsionem causa vicissim
ad suos Iudices reportatur. Exigitur ratio Repulsionis; depositis primum
deponendis, id est, triginta sex florenis in duabus Iudicibus, in tertia
vero partibus, Actori.
Si Repulsio dilationis tantum causa, perperam facta esse comperitur, tandem
dantur literae Adiudicatoriae sententionales Actori, contra Reum, Inhib.
Vice-Comes
vadit ad Executionem. Repulsione obviatur, post Repulsionem causa vicissim
ad suos Iudices reportatur. Exigitur ratio Repulsionis; depositis primum
deponendis, id est, triginta sex florenis in duabus Iudicibus, in tertia
vero partibus, Actori.
Si Repulsio dilationis tantum causa, perperam facta esse comperitur, tandem
dantur literae Adiudicatoriae sententionales Actori, contra Reum, Inhib.
Contrad. et
finalis Executio.
QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Quam variae Constitutiones fuere semper, super
occupationibus bonorum?
Variae sane, Primo, in veteribus occupationibus dabatur unica Prohibita, et
ea quoque cum onere. Aliae vero dilatoriae cautiones, ut in aliis causis,
locum habere solebant (nisi ex usu iam, iuxta quorundam sententiam, art. 10.
anni 1536. Inhibitio
DECIMA QUINTA. / Quam variae Constitutiones fuere semper, super
occupationibus bonorum?
Variae sane, Primo, in veteribus occupationibus dabatur unica Prohibita, et
ea quoque cum onere. Aliae vero dilatoriae cautiones, ut in aliis causis,
locum habere solebant (nisi ex usu iam, iuxta quorundam sententiam, art. 10.
anni 1536. Inhibitio praecludi caepta est) quae apud nos Novum repraesentat
iudicium. Uti in priori processu dictum est, quaest. 16.
onere. Aliae vero dilatoriae cautiones, ut in aliis causis,
locum habere solebant (nisi ex usu iam, iuxta quorundam sententiam, art. 10.
anni 1536. Inhibitio praecludi caepta est) quae apud nos Novum repraesentat
iudicium. Uti in priori processu dictum est, quaest. 16. cap. 8. Secundo,
recentiores occupationes in Curia Regia, varie privilegiatae reperiuntur,
Decreto Novizol. anni 1542. art. 8. Inhibitione, Contradictione, et
Repulsione,
iuxta quorundam sententiam, art. 10.
anni 1536. Inhibitio praecludi caepta est) quae apud nos Novum repraesentat
iudicium. Uti in priori processu dictum est, quaest. 16. cap. 8. Secundo,
recentiores occupationes in Curia Regia, varie privilegiatae reperiuntur,
Decreto Novizol. anni 1542. art. 8. Inhibitione, Contradictione, et
Repulsione, non obstante. Et Posonien. art. 4. eiusdem anni 1542.
Contradictione et Inhibitione non obstante.
Inhibitione, Contradictione, et
Repulsione, non obstante. Et Posonien. art. 4. eiusdem anni 1542.
Contradictione et Inhibitione non obstante. Item Sopronien. anni 1553. art.
21. Inhibitione et Repulsione non obstante. Quanquam in Comitatibus, haec
omnia Iuridica remedia admitti soleant, iuxta quorundam opinionem.
Posteriores autem omnes huius farinae articuli et constitutiones, super
talibus occupationibus sequentes, post praefatum Novizoliensem, ad
Novizoliensem, ad ipsum
praecipue referuntur, usque ad annum 1563. Tertio, eodem anno 1563. art. 48.
statutum erat, ut causae violentae
occupationis bonorum, non tantum in Curia Regia, ut proxime dictum est, sed
etiam in Comitatibus, sine omni exceptione discuterentur. Quarto, postea
decreto anni 1587. art. 35. et 36. facta intra Anni revolutionem Citatione,
alias non; brevissimo processu
ad annum 1563. Tertio, eodem anno 1563. art. 48.
statutum erat, ut causae violentae
occupationis bonorum, non tantum in Curia Regia, ut proxime dictum est, sed
etiam in Comitatibus, sine omni exceptione discuterentur. Quarto, postea
decreto anni 1587. art. 35. et 36. facta intra Anni revolutionem Citatione,
alias non; brevissimo processu terminabantur. Siquidem factis responsionibus
in
etiam in Comitatibus, sine omni exceptione discuterentur. Quarto, postea
decreto anni 1587. art. 35. et 36. facta intra Anni revolutionem Citatione,
alias non; brevissimo processu terminabantur. Siquidem factis responsionibus
in sede, Vice-Comes ad communem exibat, (licet alibi statim in prima sede
post factam Citationem, ad communem exmittebatur, quod sane ante contestatam
litem, pro inconveniente omnino habetur, et contra continentiam citati
postea
decreto anni 1587. art. 35. et 36. facta intra Anni revolutionem Citatione,
alias non; brevissimo processu terminabantur. Siquidem factis responsionibus
in sede, Vice-Comes ad communem exibat, (licet alibi statim in prima sede
post factam Citationem, ad communem exmittebatur, quod sane ante contestatam
litem, pro inconveniente omnino habetur, et contra continentiam citati
articuli fit) qua tandem reportata et calculata Iudicium fiebat;
articuli fit) qua tandem reportata et calculata Iudicium fiebat; ac postea
abscissis omnibus Iuridicis remediis intra Dominium bonorum, necessaria
sequebatur Executio, quoad bona; sed convictio, si pars succumbens instabat,
in Curiam Regiam transmittebatur. Ubi autem dicta Citatio, intra anni
revolutionem, a die praetensae occupationis, non reperiebatur esse facta,
tunc quidem causa non condescendebat, sed reiiciebatur ad processum dicti
articuli
esse facta,
tunc quidem causa non condescendebat, sed reiiciebatur ad processum dicti
articuli Novizoliensis. Quinto, novissimarum occupationum causae, nec non
violentiarum, damnorum, verberationum, captivationumque, tam in factis
minoris, quam etiam maioris potentiae uniformiter, tum contra Nobiles seu
Dominos, cum contra famulos ignobiles, et colonos, strictissime sunt
privilegiatae, ut patet art. 3. et 4. anni 1608. et art. 29. anni 1609.
strictissime sunt
privilegiatae, ut patet art. 3. et 4. anni 1608. et art. 29. anni 1609. Item
art. 23. anni 1613. Caetera huc spectantia, ad pleniorem processus huius
cognitionem, petenda sunt semper ex primo processu, qui in Tabula Suae
Maiestatis Regia, observari solet; et comprehenditur decem prioribus
capitibus.
Hic autem specialis processus in Comitatibus observari consuevit.
processus huius
cognitionem, petenda sunt semper ex primo processu, qui in Tabula Suae
Maiestatis Regia, observari solet; et comprehenditur decem prioribus
capitibus.
Hic autem specialis processus in Comitatibus observari consuevit.
CAPUT DUODECIMUM. / De Processu Causarum Spiritualium, in Foro Ecclesiastico.
Hic autem specialis processus in Comitatibus observari consuevit.
CAPUT DUODECIMUM. / De Processu Causarum Spiritualium, in Foro Ecclesiastico.
QUAESTIO PRIMA. / In quarum Ecclesiarum Sedibus, solent Iudicia
Ecclesiastica celebrari?
In omnibus Sedibus Ecclesiarum Diocoesanarum et
CAPUT DUODECIMUM. / De Processu Causarum Spiritualium, in Foro Ecclesiastico.
QUAESTIO PRIMA. / In quarum Ecclesiarum Sedibus, solent Iudicia
Ecclesiastica celebrari?
In omnibus Sedibus Ecclesiarum Diocoesanarum et Metropolitanarum, idque
semper in prima instantia, seu per querimoniam. Neque licet relicto
DUODECIMUM. / De Processu Causarum Spiritualium, in Foro Ecclesiastico.
QUAESTIO PRIMA. / In quarum Ecclesiarum Sedibus, solent Iudicia
Ecclesiastica celebrari?
In omnibus Sedibus Ecclesiarum Diocoesanarum et Metropolitanarum, idque
semper in prima instantia, seu per querimoniam. Neque licet relicto
Diocoesano, vel ad Metropolitanum, hoc est, Archi-Episcopum, vel ad eius
Vicarium, vel
QUAESTIO PRIMA. / In quarum Ecclesiarum Sedibus, solent Iudicia
Ecclesiastica celebrari?
In omnibus Sedibus Ecclesiarum Diocoesanarum et Metropolitanarum, idque
semper in prima instantia, seu per querimoniam. Neque licet relicto
Diocoesano, vel ad Metropolitanum, hoc est, Archi-Episcopum, vel ad eius
Vicarium, vel ad Nuncium Apostolicum, vel autem in Curiam Romanam querulatum
ire; sed solum
et Metropolitanarum, idque
semper in prima instantia, seu per querimoniam. Neque licet relicto
Diocoesano, vel ad Metropolitanum, hoc est, Archi-Episcopum, vel ad eius
Vicarium, vel ad Nuncium Apostolicum, vel autem in Curiam Romanam querulatum
ire; sed solum per viam Appellationis, ad eos causam deducere, maturioris
revisionis gratia,
art. 19.
Spirituales celebrari Prohibentur.
QUAESTIO SECUNDA. / Fueruntne tamen aliqui, qui exemptionis Privilegio a
Sede Apostolica gaudentes, nequibant coram Iudicibus Spiritualibus, in hoc
Regno commorantibus, attrahi in litem, ut contra tales conquestus, sive
rescripta Apostolica, libere apportari potuerint?
Fuere procul dubio olim aliqui huiusmodi praemisso Privilegio gaudentes,
QUAESTIO SECUNDA. / Fueruntne tamen aliqui, qui exemptionis Privilegio a
Sede Apostolica gaudentes, nequibant coram Iudicibus Spiritualibus, in hoc
Regno commorantibus, attrahi in litem, ut contra tales conquestus, sive
rescripta Apostolica, libere apportari potuerint?
Fuere procul dubio olim aliqui huiusmodi praemisso Privilegio gaudentes,
contra quos talia rescripta Apostolica libere
reductae sunt.
Ubi Nota, Primo, praetactas causas, diversa ratione, ad diversa pertinere
fora; ita videlicet; ut quando pure de iniuriis, vel violentiis, deque rebus
mobilibus sonant, ad forum Ecclesiasticum, quando autem in iis Ius
possessionariorum, vel haereditas acquiri videtur, etiamsi promissio, vel
testamentum intercesserit, debent iudicari in foro saeculari, 1.
Matth. art. 3. Item
de iniuriis, vel violentiis, deque rebus
mobilibus sonant, ad forum Ecclesiasticum, quando autem in iis Ius
possessionariorum, vel haereditas acquiri videtur, etiamsi promissio, vel
testamentum intercesserit, debent iudicari in foro saeculari, 1.
Matth. art. 3. Item
instantius, et instantissime, ideoque
dimissorii etiam libelli dicuntur, et petuntur intra
triginta dies, teste
part. 1.
quid fieri debebit?
Utendum erit mandatis declinatoriis, alicuius Iudicis ordinarii, idque ante
contestationem litis, quorum vigore, Vicarii huiusmodi causas (extra
matrimonialem,
et
Nequaquam, quia tales lucri et commodi sui gratia, multos abusus introducere
solent, et litigantes pluribus onerare expensis, ex eo, quod non timeant,
sibi poenam Aucariorum irrogari posse; quae Procuratoribus in
hoc foro, super Calumnia iuratis, inferri solet. art. 27. anni 1567.
Ideo si aliqui eorum sunt beneficiati, amissione beneficii per
Ordinarium suum, de facto puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive
per
Ordinarium suum, de facto puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive
non, utrique de facto per eundem, perpetuis carceribus, tanquam falsarii et
periuri mancipantur, citato proxime loco. Imo vero neque in
Civitatibus ipsis, in quibus sedes Ecclesiasticae celebrari solent,
permittuntur manere, ne saltem consilium dare possent; art. 41. anni
1569. Verum iam omnia haec, in desuetudinem abeunt. Ubi Nota quod
facto puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive
non, utrique de facto per eundem, perpetuis carceribus, tanquam falsarii et
periuri mancipantur, citato proxime loco. Imo vero neque in
Civitatibus ipsis, in quibus sedes Ecclesiasticae celebrari solent,
permittuntur manere, ne saltem consilium dare possent; art. 41. anni
1569. Verum iam omnia haec, in desuetudinem abeunt. Ubi Nota quod
si
proxime loco. Imo vero neque in
Civitatibus ipsis, in quibus sedes Ecclesiasticae celebrari solent,
permittuntur manere, ne saltem consilium dare possent; art. 41. anni
1569. Verum iam omnia haec, in desuetudinem abeunt. Ubi Nota quod
si
cognoscere lubet, quid sint Calumniator, Praevaricator, et Tergiversator, ac
quomodo quilibet puniendus, vide quaest. 27.
puniendus, vide quaest. 27. cap. 10.
QUAESTIO OCTAVA. / An autem etiam indigenae seu domestici Procuratores,
cum Vicariis, in iis causis, in quibus ipsi agunt, in sede simul sedere
possunt?
Nequaquam, sed de sede, consequenterque de domo Iudiciaria, pro tunc prorsus
exire tenentur.
vide quaest. 27. cap. 10.
QUAESTIO OCTAVA. / An autem etiam indigenae seu domestici Procuratores,
cum Vicariis, in iis causis, in quibus ipsi agunt, in sede simul sedere
possunt?
Nequaquam, sed de sede, consequenterque de domo Iudiciaria, pro tunc prorsus
exire tenentur.
27. cap. 10.
QUAESTIO OCTAVA. / An autem etiam indigenae seu domestici Procuratores,
cum Vicariis, in iis causis, in quibus ipsi agunt, in sede simul sedere
possunt?
Nequaquam, sed de sede, consequenterque de domo Iudiciaria, pro tunc prorsus
exire tenentur.
sede, consequenterque de domo Iudiciaria, pro tunc prorsus
exire tenentur.
Olim quidem, cum de Iure Canonum; tum etiam secundum Decreta Regni, illud
praestare omnino tenebantur,
Olim quidem, cum de Iure Canonum; tum etiam secundum Decreta Regni, illud
praestare omnino tenebantur,
art. 17.
neque in foro fori. Super quo vide
quaest. 26. cap. 10. Unde licet non sit iam tanta
necessitas intelligendi huiusmodi Calumniam, super qua olim iuramentum
praestabatur: Nihilominus tamen, ut hac in parte maiorum nostrorum,
religiosa observatio cognoscatur, non puto inconveniens fore, si modicum
quid hoc loco, de ea attigero.
Est ergo haec Calumnia Procuratorum, uti proxime citatus articulus 27.
causas, scienter et calumniose, et quae essent
iniustae, suscipiam, neque illis contra Iura huius Regni Hungariae,
patrocinabor, easque inanibus et frivolis exceptionibus et
protelationibus, scienter et temere, in longum protrahere unquam
intendam; sed neque ullo pacto, cum adversa parte, in damnum principalis
mei, colludam. Sic me Deus adiuvet, et omnes Sancti.
Civilium autem
contra Iura huius Regni Hungariae,
patrocinabor, easque inanibus et frivolis exceptionibus et
protelationibus, scienter et temere, in longum protrahere unquam
intendam; sed neque ullo pacto, cum adversa parte, in damnum principalis
mei, colludam. Sic me Deus adiuvet, et omnes Sancti.
Civilium autem
semel tantum solebant praestare, cum scilicet ad postulandi
officium recipiebantur.
N. movi, et prosequi volo, non movi
animo vexandi ipsum, seu calumniandi iniuste; sed credo, et iudico me
bonam et iustam causam contra eum habere;
et non utar sciens falsa aliqua probatione, neque in testibus, neque
in literis falsis producendis, ita me Deus adiuvet.
Postea Reus, se bona instantia uti, et recte contradicere velle; iurabat. Et
poena non praestantis hoc
animo vexandi ipsum, seu calumniandi iniuste; sed credo, et iudico me
bonam et iustam causam contra eum habere;
et non utar sciens falsa aliqua probatione, neque in testibus, neque
in literis falsis producendis, ita me Deus adiuvet.
Postea Reus, se bona instantia uti, et recte contradicere velle; iurabat. Et
poena non praestantis hoc iuramentum est; non solum amotio ab agendo, sed
hoc iuramentum est; non solum amotio ab agendo, sed
etiam si ob levem contumaciam id recusaverit, extraordinaria ex arbitrio
Iudicis infligenda; ast si de malitia illud praestare noluerit, respectu
alicuius articuli, in actione specificati, vel
exceptione rei, super quo iurari petitur; est amissio illius; quia per
huiusmodi recusationem habetur pro confesso; neque talis articulus debet a
9. et 27. cap. 10.
QUAESTIO DECIMA. / An Notarii Publici valeant procurare inter duos Laicos,
in Iudicio saeculari?
Plane Non, sive fiat iudicium coram Spirituali, sive coram saeculari Iudice,
dummodo negocium controvertatur inter duos Laicos, 2. Sigis. art.
3.
Sigis. art.
3.
QUAESTIO UNDECIMA. / Procuratoria fori spiritualis, quandiu durat?
Per anni spacium tantum, sicut et in foro saeculari, et non amplius,
21. anni 1553.
siquidem multa iam de foro saeculari translata esse dignoscuntur, ad
hoc forum Ecclesiasticum, quae pariter iam utrique communia esse videntur,
uti dictum est quaest. 3. proxime praecedenti. In quibus tamdiu
solemus nos legibus Regni firmare, quamdiu eas nobis, ac causis nostris
suffragari viderimus; ast ubi iis destituti fuerimus, illico ad dictas
sanctiones Canonicas, confugium capere cogimur, quae longe
sanctiones Canonicas, confugium capere cogimur, quae longe ampliores sunt,
et latius sese extendunt, supra quaest. 13. cap. 1.
Ubi Nota, quod licet sedes spiritualis utatur legibus Regni, in aliquibus
causis, non tamen aeque utitur Iuridicis remediis: siquidem non nisi
Appellationem, uti iam praemissum est, et Novum Iudicium aliquando admittat.
Onus quoque non-venientiae, antiquitus solum in denariis
utatur legibus Regni, in aliquibus
causis, non tamen aeque utitur Iuridicis remediis: siquidem non nisi
Appellationem, uti iam praemissum est, et Novum Iudicium aliquando admittat.
Onus quoque non-venientiae, antiquitus solum in denariis viginti
quinque deponebatur, licet nunc iuxta Regni consuetudinem, in
tribus florenis exsolvi iubeatur.
non nisi
Appellationem, uti iam praemissum est, et Novum Iudicium aliquando admittat.
Onus quoque non-venientiae, antiquitus solum in denariis viginti
quinque deponebatur, licet nunc iuxta Regni consuetudinem, in
tribus florenis exsolvi iubeatur.
QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Quot igitur gradus huius processus Ecclesiastici
observari solent?
generaliter, citationes ipsae factae
fuerint nihil valebunt. Et tales literae Evocatoriae diriguntur ad aliquod
Capitulum, vel Conventum; aut saltem uti defacto iam fieri assolet, ad
aliquem Parochum, ut per illud, aut illos In-causam-attractus, ad decimum
quintum diem citetur.
Ubi notandum venit, quod licet citatio fiat, ad decimum quintum diem:
Nihilominus tamen discussio causae
diem:
Nihilominus tamen discussio causae
fieri solet, etiam singulo octavo, vel nono die alibi, et non tantum singulis
quindenis.
Secundus in termino per Vicarium in dicta suae Citationis commissione,
denominato, sive dicto decimo quinto die, quem In-causam-attracto,
testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a
die factae huiusmodi
Nihilominus tamen discussio causae
fieri solet, etiam singulo octavo, vel nono die alibi, et non tantum singulis
quindenis.
Secundus in termino per Vicarium in dicta suae Citationis commissione,
denominato, sive dicto decimo quinto die, quem In-causam-attracto,
testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a
die factae huiusmodi Citationis praefixerit,
fieri solet, etiam singulo octavo, vel nono die alibi, et non tantum singulis
quindenis.
Secundus in termino per Vicarium in dicta suae Citationis commissione,
denominato, sive dicto decimo quinto die, quem In-causam-attracto,
testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a
die factae huiusmodi Citationis praefixerit, conficitur libellus, ipsi
Vicario porrigendus, qui contineat in se omnem vim
decimo quinto die, quem In-causam-attracto,
testimonium Capituli vel Conventus, aut etiam Parochus quispiam citans, a
die factae huiusmodi Citationis praefixerit, conficitur libellus, ipsi
Vicario porrigendus, qui contineat in se omnem vim acquisitionis, per
Actorem intentatae: Cui postea adiungitur Relatio citationis peractae, hoc
quo sequitur modo.
FORMA CONFICIENDI LIBELLI.
Coram vobis Reverendissimo Domino T.
per
Actorem intentatae: Cui postea adiungitur Relatio citationis peractae, hoc
quo sequitur modo.
FORMA CONFICIENDI LIBELLI.
Coram vobis Reverendissimo Domino T. etc. et in Spiritualibus causarum
auditore, ac vicario generali Ecclesiae (T) Egregius (T) Legitimus
Procurator Generosae Dominae (T) Egregii (T) consortis (T) ut Actricis, cum
literis Procuratoriis, honorabilis Capituli (T) contra et
ac vicario generali Ecclesiae (T) Egregius (T) Legitimus
Procurator Generosae Dominae (T) Egregii (T) consortis (T) ut Actricis, cum
literis Procuratoriis, honorabilis Capituli (T) contra et adversus Egregios
(T) et (T) ut In-causam-attractos dicit et proponit; quo meliori modo potest
taliter: Qualiter superioribus temporibus, etc.
Peracta, expositione Actoris, conclusio sic inferri solet. Quapropter
idem Procurator,
dicit et proponit; quo meliori modo potest
taliter: Qualiter superioribus temporibus, etc.
Peracta, expositione Actoris, conclusio sic inferri solet. Quapropter
idem Procurator, nomine et in persona, cuius supra, petit annotatos
In-causam-attractos, praetactae summae testamentaliter legatae; in cuius
evidentiam producit etiam testamentum in specie; damnorum item, et
proventuum ex bonis ipsi A.
taliter: Qualiter superioribus temporibus, etc.
Peracta, expositione Actoris, conclusio sic inferri solet. Quapropter
idem Procurator, nomine et in persona, cuius supra, petit annotatos
In-causam-attractos, praetactae summae testamentaliter legatae; in cuius
evidentiam producit etiam testamentum in specie; damnorum item, et
proventuum ex bonis ipsi A. testamentaliter per tutorem suum legatis,
Peracta, expositione Actoris, conclusio sic inferri solet. Quapropter
idem Procurator, nomine et in persona, cuius supra, petit annotatos
In-causam-attractos, praetactae summae testamentaliter legatae; in cuius
evidentiam producit etiam testamentum in specie; damnorum item, et
proventuum ex bonis ipsi A. testamentaliter per tutorem suum legatis,
perceptis refusionem, usque ad praetactam summam viginti quinque
sic inferri solet. Quapropter
idem Procurator, nomine et in persona, cuius supra, petit annotatos
In-causam-attractos, praetactae summae testamentaliter legatae; in cuius
evidentiam producit etiam testamentum in specie; damnorum item, et
proventuum ex bonis ipsi A. testamentaliter per tutorem suum legatis,
perceptis refusionem, usque ad praetactam summam viginti quinque millium
florenorum, puri auri, sententialiter
testamentaliter per tutorem suum legatis,
perceptis refusionem, usque ad praetactam summam viginti quinque millium
florenorum, puri auri, sententialiter convinci et aggravari; ac advocato
etiam brachio saeculari, in quantum necesse erit, omnibus viis, et
remediis Iuris, per censuras Ecclesiasticas, art. 25. anni 1552.
compelli. Et sic petit ac postulat, salvo Iure
addendi, minuendi, mutandi, et de
levi aliqua
de causa, Actio ipsa, coram huiusmodi bene conscientioso Iudice, statim
condescendat, Actorque ipse, vel eo magis, quod huiusmodi, litium ignarus
sit, omnem impensam ludat, et damnum patiatur. Verum postquam iam in abusum
devenire coeperunt; dum scilicet Actor non contentus primaria sua actione,
alia adhuc et alia ei adiungere satagebat, in disputationem attractae sunt a
Dominis Regnicolis, adeo ut omnino easdem sublatum iri
quod huiusmodi, litium ignarus
sit, omnem impensam ludat, et damnum patiatur. Verum postquam iam in abusum
devenire coeperunt; dum scilicet Actor non contentus primaria sua actione,
alia adhuc et alia ei adiungere satagebat, in disputationem attractae sunt a
Dominis Regnicolis, adeo ut omnino easdem sublatum iri cupiverint.
sunt a
Dominis Regnicolis, adeo ut omnino easdem sublatum iri cupiverint.
uti praemissum est, conscientiosi Iudicis, An, Quando, et
Quibus in Casibus, ac non nisi ante litis contestationem admitti debeant?
quibus si simpliciter semper licebit sic, uti, quemadmodum nunc iam solet
fieri, quis unquam In-causam-attractorum poterit se eliberare, contra
huiusmodi Actorem, semper hoc modo actionem suam reformantem; nemo recte
diiudicare poterit.
Tertius si comparet (I) petitque par Actionis, et Procuratoriarum ipsius
et Procuratoriarum ipsius
Actoris, datur eidem. Si autem non comparet, accipit (A) valvales contra
ipsum, applicandas valvis templi, habentque istae valvales vigorem iteratae
Citationis.
Quartus si In-causam-attractus comparet, non loquitur, priusquam deponat
onus non comparitionis. Ubi vero deposuerit onus Iudiciarium, et
redemptionem Citatoriarum, ac Valvalium, regreditur ad petitionem parium
omnium.
si ulterius etiam contumacia ductus non comparuerit, decernuntur
contra ipsum literae Aggravatoriae, simul et Reaggravatoriae, quae pro
eisdem reputantur, quarum vigore excommunicatur, primo tempore
pronuntiationis sententiae, in ipso foro Spirituali, seu coram Vicario,
postea in singulis Parochiis, in quibuscunque Actor voluerit, eadem
Excommunicatio vice iterata publicatur, compulsatis campanis, et accensis ac
in terram proiectis candelis, inter
contra ipsum literae Aggravatoriae, simul et Reaggravatoriae, quae pro
eisdem reputantur, quarum vigore excommunicatur, primo tempore
pronuntiationis sententiae, in ipso foro Spirituali, seu coram Vicario,
postea in singulis Parochiis, in quibuscunque Actor voluerit, eadem
Excommunicatio vice iterata publicatur, compulsatis campanis, et accensis ac
in terram proiectis candelis, inter Solennia Missae praesente Universa
Plebe.
literae Aggravatoriae, simul et Reaggravatoriae, quae pro
eisdem reputantur, quarum vigore excommunicatur, primo tempore
pronuntiationis sententiae, in ipso foro Spirituali, seu coram Vicario,
postea in singulis Parochiis, in quibuscunque Actor voluerit, eadem
Excommunicatio vice iterata publicatur, compulsatis campanis, et accensis ac
in terram proiectis candelis, inter Solennia Missae praesente Universa
Plebe.
pronuntiationis sententiae, in ipso foro Spirituali, seu coram Vicario,
postea in singulis Parochiis, in quibuscunque Actor voluerit, eadem
Excommunicatio vice iterata publicatur, compulsatis campanis, et accensis ac
in terram proiectis candelis, inter Solennia Missae praesente Universa
Plebe.
Octavus, si forte necdum comparuerit (I) et neque obediverit, decernitur
contra ipsum Invocatio brachii saecularis, et dantur Actori superinde
et ante omnia acquisitioni, et expensis Actoris satisfaciat necesse est.
Postea id quod Iudicis erit, faciet Iudex cum ipso, absolvendo scilicet
ipsum ab excommunicatione, et restituendo communioni Ecclesiae.
Decimus, si in primo statim termino comparuerit, vel etiam secundo, aut
tertio, deposueritque solitum onus, licebit ei de condescensione Causae,
atque incompetentia fori; Iudicis, et Actoris disputare, interdum etiam ad
respirandum, et
Regiam,
indeque ad Dominum Locumtenentem, provocare; 1. Vlad. art. 46.
Unde vicissim soepius ad eundem Vicarium, ad discutiendum remitti
consuevit: siquidem uti iam praemissum est, quaest. 5. Nemo in
causis profanis citari, aut respondere cogi debet, aut potest, per Iudicem
Ecclesiasticum. Quia spirituales Iudices factum Iuris possessionarii,
iudicare non possunt; uti praenotata quaestione dictum est.
coram Vicario, iuxta
leges Regni, ubi haberi poterint; ubi autem non, iuxta Canones, seu quod
idem est Canonicas sanctiones; quae a celebrioribus Canonistis, sive
Summistis peti debent, veluti sunt, quibus potissimum in sede Metropolitana
Strigoniensi utuntur, Hostiensis, Antoninus, Sylvester, et alii huius
classis authores, Speculator, Navarrus, Covarruvias, summa Angelica. Ac
denique ex Decretalibus quoque Pontificum ac Decreto Gratiani
sic praemissis, a Vicario Diocoesano, fit
Appellatio, ad Vicarium Metropolitanum, ac ab inde denique ad Nuncium
Apostolicum, qui tunc temporis circa Curiam Regiam, ex delegatione Summi
Pontificis constitutus fuerit, aut omnino in Curiam Romanam, uti iam dictum
est, quaest. 1. (quanquam de facto iam ad Rotam non soleat
transmitti Appellatio, ut multi dicent.)
Ad haec vero omnia clarius intelligenda, non abs re fuerit omnes literas
1. (quanquam de facto iam ad Rotam non soleat
transmitti Appellatio, ut multi dicent.)
Ad haec vero omnia clarius intelligenda, non abs re fuerit omnes literas
Causales huius fori, cum tenoribus subiicere, quarum in processu mentio
fieri solet, quales sunt hae infra annotatae.
PERORATIO. / Ad Candidos Tyrones.
Habetis, Candidissimi Tyrones, ab initio a me promissam Directionem methodicam,
in Processum Iudiciarium, Iuris consuetudinarii, Inclyti Regni Hungariae,
partiumque eidem subiectarum, (cui etiam adiunxi, alios duos processus, alterum
in Comitatibus, et alterum in Sedibus Spiritualibus, observari solitos) non
quidem
Habetis, Candidissimi Tyrones, ab initio a me promissam Directionem methodicam,
in Processum Iudiciarium, Iuris consuetudinarii, Inclyti Regni Hungariae,
partiumque eidem subiectarum, (cui etiam adiunxi, alios duos processus, alterum
in Comitatibus, et alterum in Sedibus Spiritualibus, observari solitos) non
quidem verborum floribus convestitam, neque orationum pigmentis
delibutam, sed simplici, ac trito, et quotidiano sermonis filo, contextam. Quippe
quod mihi
Tyrones, ab initio a me promissam Directionem methodicam,
in Processum Iudiciarium, Iuris consuetudinarii, Inclyti Regni Hungariae,
partiumque eidem subiectarum, (cui etiam adiunxi, alios duos processus, alterum
in Comitatibus, et alterum in Sedibus Spiritualibus, observari solitos) non
quidem verborum floribus convestitam, neque orationum pigmentis
delibutam, sed simplici, ac trito, et quotidiano sermonis filo, contextam. Quippe
quod mihi animus non fuerit lepores
simplici, ac trito, et quotidiano sermonis filo, contextam. Quippe
quod mihi animus non fuerit lepores sermonis sectari, vel orationum ornamenta
venari, sed res ipsas potius, quae nobis magna usui esse debebant, undequaque
conquirere, et in hunc ordinem selectas componere. Neque vero novas leges, aut
Iura, vel adinveni, vel statui; siquidem id non unius et privati hominis est;
sed cum iam antea statuta sint, ea tantum, quae circa ipsa melius intelligenda
observabantur, vel
deprompsi, vel ex Venerandae antiquitatis
lecythis, erui; atque omnibus deinceps notitiae causa, hisce scriptis
comprehendi. Inspersi etiam nonnulla, occasione sic postulante, ex sacris
Canonibus, et Iure Civili, vel ideo solum, ut si non in omnibus universe (neque
enim id huc attinebat) saltem in aliquibus coincidentibus punctis, aut aliis
quoque quae in Iure nostro desiderantur, huius etiam utriusque Iuris, vel levem
cognitionem
atque omnibus deinceps notitiae causa, hisce scriptis
comprehendi. Inspersi etiam nonnulla, occasione sic postulante, ex sacris
Canonibus, et Iure Civili, vel ideo solum, ut si non in omnibus universe (neque
enim id huc attinebat) saltem in aliquibus coincidentibus punctis, aut aliis
quoque quae in Iure nostro desiderantur, huius etiam utriusque Iuris, vel levem
cognitionem
praegustaretis. Quae etsi trita et tenuia omnia, prima
Inspersi etiam nonnulla, occasione sic postulante, ex sacris
Canonibus, et Iure Civili, vel ideo solum, ut si non in omnibus universe (neque
enim id huc attinebat) saltem in aliquibus coincidentibus punctis, aut aliis
quoque quae in Iure nostro desiderantur, huius etiam utriusque Iuris, vel levem
cognitionem
praegustaretis. Quae etsi trita et tenuia omnia, prima fronte esse videbuntur;
ubi tamen necessario adhibita
IN DIRECTIONEM METHODICAM IURIS UNGARICI.
Pazmanne, tuis, iussuque libellus
procellas,
HERMANNUS S.R.M. Consiliarius, et Camerae Hungaricae Magister
Rationum: observantiae ergo posuit.
ALIUD In eandem Directionem.
ALIUD In eandem Directionem.
portat? Regno sparsarum dogmata legum,
legum,
haud nova sint, methodo quia dirigis illa:
ALIUD G.D.M. Ioanni Kitonich, Domino, olim suo.
Iura, breves.
colens,
Postea sollicitent frequenter.
tenes?
audin'?
audin'?
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.