Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  qui sumus |  textus |  auxilia |  tolle, lege! |   
Bibliographic criteria: none (All documents)
Search criteria: in

Your search found 109468 occurrences

More search results (batches of 100)
First 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 Last

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 88329-90518:


88329. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]


2  Astrorum et positus, naturam et luminis aurei
3  Per Latium Latiis olim celebrare Camenis
4  Aggrediens, veterum Parnassia numina vatum
5  Uraniem 1 et Phoebum de more in vota vocavi.
6  Ingentem Thamesis post inde advectus ad urbem
7  Aeratis impressa notis mea carmina primum
8  Eduxi totumque ausus vulgare per orbem


88330. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]


15  Ad te confugiunt unum, tua numina poscunt.
16  Jure quidem, quando Gallis commixtus et ipse
17  Dicor avi, Lodoice, tui jam munere Gallus,
18  In gentem adlectus magnam et tibi, maxime regum,
19  Devotus vivo, tanto sub principe felix.
20   Tu facilis vitae succos per dona ministras


88331. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]


33  Ventorum furor ac scopulis allidit acutis.
34   Qua sese Arctoas 5 America extendit ad oras,
35  In bellum pulchra pro libertate ruebant
36  Oppressi nuper populi; tu in vota vocatus
37  Accurris; jussa immenso volat aequore classis
38  Foeta armis et foeta viris;


88332. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]


34   Qua sese Arctoas 5 America extendit ad oras,
35  In bellum pulchra pro libertate ruebant
36  Oppressi nuper populi; tu in vota vocatus
37  Accurris; jussa immenso volat aequore classis
38  Foeta armis et foeta viris; Philadelphia gaudet
39  Libera; praecipiti turmae fugere volatu


88333. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section]

turmaeque ducesque
71  Volvuntur vitamque alto sub gurgite ponunt
72  Infleti et monstris miseri dant praeda marinis.
73  Nos placida fruimur regali in sede quiete
74  Tranquillaeque tuis gaudent in finibus urbes.
75   Haec tua vis animi, tua fortis ad arma juventus


88334. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section]

vitamque alto sub gurgite ponunt
72  Infleti et monstris miseri dant praeda marinis.
73  Nos placida fruimur regali in sede quiete
74  Tranquillaeque tuis gaudent in finibus urbes.
75   Haec tua vis animi, tua fortis ad arma juventus
76  Consiliisque acer 9 , rerum cui tradita cura,


88335. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section]

cultoribus artes,
105   Arma nova ac veterum vitia errorumque pericla
106  Et quo quemque modo noscant fugiantque, recludo.
107  Astrorum evolvo motus 16 quasque ethere in alto
108  Obtineant sedes, quam se sublimia tollant.
109   Illa mihi 17 longos olim servata per annos,


88336. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]

votis superos, tua regia conjux
115  Spem regni longum optatam et te denique dignam
116  Ut prolem partu felici effunderet atque
117  Luderet augusta ridens delphinus in aula.
118  Ipse polum et sparsas scrutabar in aethere flammas,
119  Cum subito nova lux oculis sese obtulit atque
120  Involvit totum radiis fulgentibus axem.


88337. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]

regni longum optatam et te denique dignam
116  Ut prolem partu felici effunderet atque
117  Luderet augusta ridens delphinus in aula.
118  Ipse polum et sparsas scrutabar in aethere flammas,
119  Cum subito nova lux oculis sese obtulit atque
120  Involvit totum radiis fulgentibus axem.
121  Memnoniis sidus Jovis exurgebat ab undis.


88338. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]

peragens et lente sacerdos,
127  Stat coram et dictis me sic affatur amicis:
128   "Mente tenes, ut me coelo demisit ab alto
129  In terras olim Phoebus tibi dona ferentem
130  Divinae tubulum formae, quo celsa videres
131  Tecta Jovis rutilamque aulam sanctumque deorum
132  Concilium, rerum quo grandia


88339. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]

interea celebrat divosque coegit
196  Et pandit, quidnam Gallorum ardentia vota
197  Distineat spondetque brevi nova munera genti
198  Grandia: ridebit plaudens delphinus in aula
199  Atque alii atque alii fato arridente sequentur
200   Et nati natorum et qui nascentur ab illis
201  Omnia regalem


88340. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]


199  Atque alii atque alii fato arridente sequentur
200   Et nati natorum et qui nascentur ab illis
201  Omnia regalem extendent in saecula stirpem."
202   Haec ait ac tenues se diva attollit in auras.
203  Me novus ardor agit felicia fata canentem


88341. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]

Et nati natorum et qui nascentur ab illis
201  Omnia regalem extendent in saecula stirpem."
202   Haec ait ac tenues se diva attollit in auras.
203  Me novus ardor agit felicia fata canentem
204  Devotumque tibi magis usque, o maxime regum,
205  Incitat atque novis spes certa impulsibus urget,


88342. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]

novus ardor agit felicia fata canentem
204  Devotumque tibi magis usque, o maxime regum,
205  Incitat atque novis spes certa impulsibus urget,
206  Ad te confugiam et primum te in vota vocatum
207  Aggrediar numenque tuum per carmina poscam. 22 DE SOLIS AC LUNAE DEFECTIBUS


88343. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 17 | Paragraph | Section]


1.17  Alta petis cursu et caput inter sidera condis,
1.18  Huc ades atque tuum facilis ne desere vatem!
1.19  Ante tamen Pindique patrem doctasque sorores
1.20   Te primum mea vota vocant, te in carmina poscunt,
1.21  Nobile Parkeridum 4 germen, meritissime docti
1.22  Angligenum coetus praeses. Te namque superba,
1.23  Te duce lecta cohors naturae


88344. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 17 | Paragraph | Section]

docti
1.22  Angligenum coetus praeses. Te namque superba,
1.23  Te duce lecta cohors naturae arcana latentis
1.24  Regalem ad Thamesis ripam scrutatur et omnes
1.25   Telluris vastae comperta effundit in oras.
1.26  Quae canimus, vestris pars maxima debita curis.
1.27  Pandimus astrorum et positus motusque Quis ignes
1.28  Servare aethereos cursumque notare fugacem
1.29  Aptior et longum ignotas


88345. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 19 | Paragraph | Section]


1.31  Assidet Uranie totumque recludit Olympum?
1.32  Persequimur teretesque tubos inclusaque vitra
1.33  Filaque, quae tenues coeli dant prendere partes
1.34  Mensurasque aeri incisas. Quis in arte tuborum
1.35  Par Shorto, seu vitra velis, seu dura metalla
1.36  Inserere atque imis adducere sydera terris?
1.37  Anne notas alibi melius super aere rigenti
1.38  Sculpere mos cochleisque pares


88346. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 19 | Paragraph | Section]

Grahami,
1.42  Aurata aequales dum cuspide dividit horas.
1.43  Angligenum sed primus honos et gloria tanti
1.44  Prima chori longe ante alios Newtonus ibidem
1.45  Emicat atque operis mihi magna in parte refulget.
1.46  Seu referam implexis Phoeben erroribus actam,
1.47  Ille mihi astrorum nexus viresque ministrat,
1.48  Syderei queis sese ignes per mutua turbant;
1.49  Sive deam media sordentem


88347. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 19 | Paragraph | Section]

refulget.
1.46  Seu referam implexis Phoeben erroribus actam,
1.47  Ille mihi astrorum nexus viresque ministrat,
1.48  Syderei queis sese ignes per mutua turbant;
1.49  Sive deam media sordentem sanguine in umbra,
1.50  Ille almae textum lucis mixtosque colores
1.51  Suggerit et longi dat carminis argumentum.
1.52  Idem ergo et summo inseritur mihi celsus Olympo
1.53  Jam numen coliturque hymno, dum digna


88348. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 19 | Paragraph | Section]

procul paribus disjungier intervallis,
1.67  Ceu, picta auratum qua sustinet aula lacunar,
1.68  Haerent infixi trabibus longo ordine clavi.
1.69  Haec magis, illa minus vacuum per inane vel aura
1.70  In tenui immensas dispersa per aetheris oras
1.71  Tolluntur coelo atque humili a Tellure recedunt.
1.72  Quae 6 saliunt semper tremulaque in luce coruscant


88349. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 21 | Paragraph | Section]


1.70  In tenui immensas dispersa per aetheris oras
1.71  Tolluntur coelo atque humili a Tellure recedunt.
1.72  Quae 6 saliunt semper tremulaque in luce coruscant
1.73  Tenvibus et radiis ut acutae cuspidis ictu
1.74  Percellunt oculos rutilantia, semper eosdem
1.75  Inter se positus atque intervalla tuenti
1.76  Objiciunt certa et nullum mutata per


88350. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 21 | Paragraph | Section]

etiam videas pariter decrescere Phoebum
1.88  Paulatim et caeca demum se condere nocte.
1.89  Quis tamen et formas omnes et nomina pandat
1.90  Singula connumerans certasque ex ordine sedes?
1.91  In medio stellis ardet fulgentibus ingens
1.92  Fascia 7 et immenso coelum complectitur orbe
1.93  Excurrens longe, qualis quae regia frontem
1.94  Praecingit


88351. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 21 | Paragraph | Section]

Eoo advectis e littore gemmis
1.98  Concharumque nitet spoliis auroque refulget.
1.99  Bissenis illam signis fulgentibus unam
1.100  Concessisse deos dicunt. Stant ordine longo
1.101  Disposita in gyrum et spatiis aequalibus ardent.
1.102  Prima tenet rutilisque Aries se cornibus alte
1.103  Erigit et puri tenues petit aetheris auras
1.104  Ostentatque nitens aurato vellere dorsum.
1.105  Ille olim


88352. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 21 | Paragraph | Section]


1.104  Ostentatque nitens aurato vellere dorsum.
1.105  Ille olim aequoreas genitos Athamante per undas
1.106  Phryxum atque exceptam fatis obstantibus Hellen
1.107  Extulit. Hirsuto frater sedet altus in auro
1.108  Et ventos, tumidi despectat et aequoris iram,
1.109  Cornigerae fronti fidens dorsoque patenti.
1.110  At soror insano, heu, nimium conterrita fluctu


88353. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 23 | Paragraph | Section]

illum
1.129  Excipit et 8 corde et cauda jaculatur ab ima
1.130  Immitem rabidus flammam Leo, quem labor olim
1.131  Herculeus sylva Nemeae prostravit in alta.
1.132  Tum virgo Erigone radianti dives arista.
1.133  Tum geminae subeunt Lances, quibus aequus ab alto
1.134  Naturam librat divum pater atque hominum rex
1.135  Productisque dies exaequat


88354. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 25 | Paragraph | Section]

oras
1.160  Diversas habitant sedes coelumque frequentant.
1.161  Inferiora 9 tenet Phoebus loca; nec tamen idem
1.162  Haud sese aethereas immensum attollit in oras
1.163  Despectatque humiles sublimi e vertice terras.
1.164  Finge etenim vasto intortum glomeramine filum,
1.165  Quo liceat gyris ter mille amplectier orbem
1.166  Telluris magnae, immensi tumida


88355. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 25 | Paragraph | Section]

gyris ter mille amplectier orbem
1.166  Telluris magnae, immensi tumida aequora ponti,
1.167  Tot campos vallesque et summa cacumina, montes;
1.168  Evolve ac tenues elatum mente per auras
1.169  Distende in Solem: terris et si caput imis
1.170  Haereat, haud ipsum speres contingere Phoebum;
1.171  Usque adeo celsa consurgit in aethera fronte.
1.172  Ille 10


88356. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 25 | Paragraph | Section]

cacumina, montes;
1.168  Evolve ac tenues elatum mente per auras
1.169  Distende in Solem: terris et si caput imis
1.170  Haereat, haud ipsum speres contingere Phoebum;
1.171  Usque adeo celsa consurgit in aethera fronte.
1.172  Ille 10 suos mutat positus coelumque per amplum
1.173  Excurrit longe; jamque his jamque ignibus illis
1.174  Jungitur et totum


88357. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 27 | Paragraph | Section]


1.182  Insinuat, jam se Phoebo sublimior effert.
1.183  Tum Mavors, tum deinde Jovis tardique parentis
1.184  Assurgit coelo sydus. Jamque alta recedunt
1.185  Post Phoebum multaque latent in luce diei,
1.186  Jam Phoebo adversum percurrunt aethera et umbram
1.187  Obscurae clarant noctis tristesque tenebras.
1.188  Phoebum 12 etiam ardenti


88358. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 27 | Paragraph | Section]


1.194  Concipiunt patulisque atros e faucibus ignes
1.195  Commixtamque vomunt nebulam fùmosque nigrantes.
1.196  Proxima 13 Telluri vix quidquam assurgit in auras
1.197  Cynthia demissoque humilem regit aethere currum.
1.198  Vix etenim tantum se attollit in aethera, quantum
1.199  Excurrit decies Terrae revolubile dorsum.
1.200  Atque licet turgere pares


88359. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 27 | Paragraph | Section]


1.196  Proxima 13 Telluri vix quidquam assurgit in auras
1.197  Cynthia demissoque humilem regit aethere currum.
1.198  Vix etenim tantum se attollit in aethera, quantum
1.199  Excurrit decies Terrae revolubile dorsum.
1.200  Atque licet turgere pares videantur uterque
1.201  Et Solis Lunaeque globus (namque aetheris alti
1.202  Dimidium unius condunt e


88360. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 29 | Paragraph | Section]


1.222  Affixi lateri gressumque sequuntur herilem
1.223  Spectanti et dominos mille inter sydera signant.
1.224  Ille etiam, regno quamquam dejectus adempto,
1.225  Gestat adhuc immanem et multa in luce coruscam
1.226  Ingentis damni, solatia parva, coronam.
1.227  Huic gemmis distincta chlamys variataque fusco
1.228  Plurima coeruleo praecingit fascia pectus.
1.229  Ergo suae natum vittae patremque


88361. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 29 | Paragraph | Section]

distincta chlamys variataque fusco
1.228  Plurima coeruleo praecingit fascia pectus.
1.229  Ergo suae natum vittae patremque corona
1.230  Prodet et intuitu dabit usque agnoscere primo.
1.231  At quamquam in medio quondam bene notus Olympo,
1.232  Mutato contra ignarum mox ore tuentem
1.233  Ludet et astrorum latitabit in agmine Mavors.
1.234  Ille etenim terris quondam sat proximus imis
1.235  Emicat atque


88362. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 29 | Paragraph | Section]

patremque corona
1.230  Prodet et intuitu dabit usque agnoscere primo.
1.231  At quamquam in medio quondam bene notus Olympo,
1.232  Mutato contra ignarum mox ore tuentem
1.233  Ludet et astrorum latitabit in agmine Mavors.
1.234  Ille etenim terris quondam sat proximus imis
1.235  Emicat atque trucem ostentans ex aethere frontem
1.236  Sydera sanguineo paene omnia lumine vincit
1.237  Insultans. At mox vectus


88363. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 29 | Paragraph | Section]


1.234  Ille etenim terris quondam sat proximus imis
1.235  Emicat atque trucem ostentans ex aethere frontem
1.236  Sydera sanguineo paene omnia lumine vincit
1.237  Insultans. At mox vectus procul aethera in altum
1.238  Mitescit sensim positoque colore minisque
1.239  Vix aequat stellas tenui jam luce minores.
1.240  Alma 17 Venus nunquam media tibi nocte nec


88364. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 31 | Paragraph | Section]


1.265   Vix unquam hinc atque hinc dextra laevaque recedens
1.266  Et breviore via et cursu mage praepete primus
1.267  Evolat et tanti radiis sese explicat ignis.
1.268  Proinde latet rarusque atque imo in margine coeli
1.269  Erumpit primo seu vespere sive furentes
1.270   Cum jam Solis equos currumque Aurora paravit
1.271  Et roseos puro profudit ab aethere flores.
1.272  Vividus at multa vicinae in luce


88365. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 31 | Paragraph | Section]

imo in margine coeli
1.269  Erumpit primo seu vespere sive furentes
1.270   Cum jam Solis equos currumque Aurora paravit
1.271  Et roseos puro profudit ab aethere flores.
1.272  Vividus at multa vicinae in luce diei
1.273  Frustra fallaces quaerentem condere vultus
1.274  Ostendet fulgor, radiorum et cuspis acuta
1.275   Prodet perreptantem et inania furta parantem.
1.276  At Phoeben sudo quis non agnorit


88366. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 31 | Paragraph | Section]

noscenda tibi signis, quo sparsa per axem
1.285  Ordine.Nunc varios cursus variosque recursus
1.286  Expediam, facili praesens modo numine Phoebus
1.287  Dicentem regat et veniant ad carmina Musae.
1.288  In primis 19 coelo quidquid nitet, aurea Phoebe
1.289  Phoebusque errantes ignes dirique cometae
1.290   Syderaque extremi disjuncta in margine mundi,


88367. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 31 | Paragraph | Section]

ad carmina Musae.
1.288  In primis 19 coelo quidquid nitet, aurea Phoebe
1.289  Phoebusque errantes ignes dirique cometae
1.290   Syderaque extremi disjuncta in margine mundi,
1.291  Spectanti celerem motum gyrosque perennes
1.292  Objiciunt. Cursu occiduas namque omnia in oras
1.293  Cernimus unanimi contendere seque rotatu
1.294  Urgere assiduo et magnos circum


88368. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 31 | Paragraph | Section]

Phoebe
1.289  Phoebusque errantes ignes dirique cometae
1.290   Syderaque extremi disjuncta in margine mundi,
1.291  Spectanti celerem motum gyrosque perennes
1.292  Objiciunt. Cursu occiduas namque omnia in oras
1.293  Cernimus unanimi contendere seque rotatu
1.294  Urgere assiduo et magnos circum ire per orbes;
1.295   Sive quod immensi moles vastissima coeli
1.296  Ipsa super gemino sese, Tellure quieta,


88369. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]


1.297  Cardine circumagat conclusaque transferat astra;
1.298  Sive quod affuso librata sub aere Tellus
1.299  Axe suo se verset agens coeloque quieto
1.300  Eoas contra semper nitatur in oras.
1.301  Namque oculos eadem pulsat, pertingit ad imas
1.302  Forma eadem cerebri sedes, sive omnia circum
1.303  Spectatorem obeant immotum, sive quietis
1.304  Omnibus ipse suo se vortice flectat in


88370. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]

in oras.
1.301  Namque oculos eadem pulsat, pertingit ad imas
1.302  Forma eadem cerebri sedes, sive omnia circum
1.303  Spectatorem obeant immotum, sive quietis
1.304  Omnibus ipse suo se vortice flectat in orbem.
1.305  Contorta insani quondam sic impete venti
1.306  Stantem alta in puppi dum te jubet unda rotatu
1.307  Circumagi rapido et subita vertigine torquet,
1.308  Mille rates, si mille Notis dant


88371. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]

cerebri sedes, sive omnia circum
1.303  Spectatorem obeant immotum, sive quietis
1.304  Omnibus ipse suo se vortice flectat in orbem.
1.305  Contorta insani quondam sic impete venti
1.306  Stantem alta in puppi dum te jubet unda rotatu
1.307  Circumagi rapido et subita vertigine torquet,
1.308  Mille rates, si mille Notis dant plena secundis
1.309  Lintea spumantesque undas montesque remotos


88372. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 33 | Paragraph | Section]

rotatu
1.307  Circumagi rapido et subita vertigine torquet,
1.308  Mille rates, si mille Notis dant plena secundis
1.309  Lintea spumantesque undas montesque remotos
1.310  Littoraque et turres et quidquid in aethere summo
1.311  Eminet, immotum circa te volvier atque
1.312  Illo, quo raperis, raptari vortice credas.
1.313  Atque hinc et patria exusta dum Troius heros
1.314  Provehitur pomi terrasque recedere


88373. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 35 | Paragraph | Section]


1.335  Limitibus finit certis, dixere diurnum.
1.336  Est alter primo assimilis quique omnia motus
1.337  Sydera lege pari circumfert, non tamen isdem
1.338  Cardinibus, non occiduas directus in oras
1.339  Nec spatiis adeo conclusus temporis arctis.
1.340  Obliquos peragit nam cursus, signifer orbis
1.341  Qua sese adversum excurrens protendit in ortum
1.342  Ac post bis centum et decies post


88374. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 35 | Paragraph | Section]

isdem
1.338  Cardinibus, non occiduas directus in oras
1.339  Nec spatiis adeo conclusus temporis arctis.
1.340  Obliquos peragit nam cursus, signifer orbis
1.341  Qua sese adversum excurrens protendit in ortum
1.342  Ac post bis centum et decies post saecula quinque
1.343  Vix redit ad caput et gyro coit integer uno.
1.344  Illius hoc axis motu se haud passibus aequis
1.345  Contorquet jamque hos jamque


88375. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 35 | Paragraph | Section]

quinque
1.343  Vix redit ad caput et gyro coit integer uno.
1.344  Illius hoc axis motu se haud passibus aequis
1.345  Contorquet jamque hos jamque illos aetheris ignes
1.346  Ad Boream rapit atque immoto in cardine figit.
1.347  Scilicet et tempus veniet, cum se omnis Olympi
1.348  Invertet facies nec jam reget altera Graias,
1.349  Altera Sidonias puppes fera: Roma sepultas
1.350  Littore sub Libyco


88376. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 35 | Paragraph | Section]

figit.
1.347  Scilicet et tempus veniet, cum se omnis Olympi
1.348  Invertet facies nec jam reget altera Graias,
1.349  Altera Sidonias puppes fera: Roma sepultas
1.350  Littore sub Libyco mirabitur aethera in altum
1.351  Produci flammas; telo metuendus acuto
1.352  Aequoreis Indus torvum caput efferet undis;
1.353  Exurget Junonis avis frontemque superbam
1.354  Eriget et longo protendet syrmate caudam


88377. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 35 | Paragraph | Section]


1.364  Sentiet. Unanimi dum se vertigine circum
1.365  Et paribus torquent gyris fugiuntque sequunturque,
1.366  Immutata manent spatia atque immobilis ordo.
1.367  Illa modo, aethereas quae non nimis ardua in oras
1.368  Extulerunt caput et terras fugere jacentes,
1.369  Obliquo lucis tractu si celsus ab alto
1.370  Despectes Terrae dorso vel nuper ab undis
1.371  Egressa aequoreis vel jam ruitura sub undas,


88378. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 37 | Paragraph | Section]


1.390  Non nihil imbre gravem se prona inclinat ad Austrum.
1.391  Illa plagam, unanimi, signat, quam sydera motu
1.392  Respiciunt, dum lenta meant ad Memnonis oras;
1.393  Illa viam, proprium qua Phoebus in aethere cursum
1.394  Aut peragit, curru et liquida radiante per auras
1.395  Igneus, igniferoque regens fumantia fraeno
1.396  Quadrijugum colla invehitur pigramque jacentis
1.397  Terrai molem circum


88379. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 37 | Paragraph | Section]

fraeno
1.396  Quadrijugum colla invehitur pigramque jacentis
1.397  Terrai molem circum undique lustrat oberrans,
1.398  Seu tota Terrae cum mole obeuntibus ipsum
1.399  Creditur Eoas contendere semper in oras.
1.400  Quidquid id est, totum bissenis mensibus orbem
1.401  Absolvit Titan atque anni tempora signat.
1.402  Vere novo molitur iter, qua se utraque jungit
1.403  Semita, tum gelidas orbis procurrit


88380. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 37 | Paragraph | Section]

Aries, fulvo rutilat qui fulgidus auro
1.408  Agmen agens comitum primus bissenaque coelo
1.409  Signa regens, hac ipsa olim de parte coruscum
1.410  Fundebat jubar. At longo jam tempore in ortum
1.411  Post annos bis mille abiit sedemque secundam
1.412  Nunc tenet et spatio Pisces subiere relicto.
1.413  At priscum nomen servat locus atque recentem
1.414  Dicitur a


88381. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 39 | Paragraph | Section]

se tarda senectus
1.444  Infert incerto gressu summoque nivalis
1.445  Vertice canities per et hispida menta, per artus
1.446  Labitur: adstrictis gelido stat frigore venis
1.447  Humor et effoetae torpent in corpore vires.
1.448  Ipse 26 quidem in medio Titan. At qua ampla coruscis
1.449  Fascia se hinc signis atque inde extendit, utraque
1.450  Parte suos


88382. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 39 | Paragraph | Section]

per et hispida menta, per artus
1.446  Labitur: adstrictis gelido stat frigore venis
1.447  Humor et effoetae torpent in corpore vires.
1.448  Ipse 26 quidem in medio Titan. At qua ampla coruscis
1.449  Fascia se hinc signis atque inde extendit, utraque
1.450  Parte suos ineunt errantia sydera gyros;
1.451  Jamque meant dextra, laeva jam parte feruntur


88383. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 41 | Paragraph | Section]

27 medio Titan resupinus ab axe
1.456  Suspiciens cursumque alto metitus Olympo
1.457  Haud equidem incertis, ut nos, erroribus acta
1.458  Prospicit. Eoas certo nam singula in oras
1.459  Calle videt liquidas circa se innare per auras,
1.460   Calle, parem qui se non circum flectat in orbem
1.461  Aequalis, gremio brevior sed contrahat imo
1.462  Non nihil elatoque excurrat


88384. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 41 | Paragraph | Section]


1.457  Haud equidem incertis, ut nos, erroribus acta
1.458  Prospicit. Eoas certo nam singula in oras
1.459  Calle videt liquidas circa se innare per auras,
1.460   Calle, parem qui se non circum flectat in orbem
1.461  Aequalis, gremio brevior sed contrahat imo
1.462  Non nihil elatoque excurrat longior axe.
1.463  Qualem Niliaco qua marmore sive rigenti
1.464  Aere graves vasta surgentem mole columnae


88385. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 41 | Paragraph | Section]


1.472  Vix quidquam adducto subsidat corpore pressus.
1.473  Hinc 28 autem et gressu vix impare singula cernit
1.474  Per liquidas se ferre vias; namque aethera in altum
1.475   Dum tollunt sese ac coelo magis ardua surgunt
1.476  Illa quidem cohibere gradum suspectat; et imum
1.477  Demissa ad callem contra ac propiora volatum
1.478  Urgere atque fugam certa


88386. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 41 | Paragraph | Section]

distant.
1.481  Praeterea 29 quae se vasto sublimia coelo
1.482  Attollunt magis et gyro majore feruntur,
1.483  Lenta magis longos cursum producere in annos
1.484  Prospicit, at demissa magis, mage concita gressum
1.485   Urgere et brevibus concludere mensibus orbem,
1.486  Lege quidem aeterna et rerum qua conditor ipse
1.487  Gaudeat ac coelo


88387. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 43 | Paragraph | Section]

auras
1.501  Undecies octo redit ad loca prisca diebus,
1.502  Mille quater spatiis Phoebi disjunctus ab igne,
1.503  Qualibus ampla tumet transverso corpore Tellus.
1.504  Alma Venus septem spatiorum in millia surgit
1.505  Septenisque orbem prope complet mensibus. Illam
1.506  Millibus alta decem Tellus despectat et aura
1.507  Innatat in tenui. At coelum ter quinque per amplum
1.508  Millibus assurgit


88388. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 43 | Paragraph | Section]

tumet transverso corpore Tellus.
1.504  Alma Venus septem spatiorum in millia surgit
1.505  Septenisque orbem prope complet mensibus. Illam
1.506  Millibus alta decem Tellus despectat et aura
1.507  Innatat in tenui. At coelum ter quinque per amplum
1.508  Millibus assurgit tristique exaestuat igne
1.509  Bellipotens vultuque ferox flammaque cruenta
1.510  Concitat incautas in mutua funera gentes.
1.511  Nam


88389. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 43 | Paragraph | Section]

despectat et aura
1.507  Innatat in tenui. At coelum ter quinque per amplum
1.508  Millibus assurgit tristique exaestuat igne
1.509  Bellipotens vultuque ferox flammaque cruenta
1.510  Concitat incautas in mutua funera gentes.
1.511  Nam Venerem Martemque inter Natura locavit
1.512  Et nimium, ah, miseros spatiis conclusit iniquis.
1.513  Nos unum in pleno circa se insumere gyro
1.514  Sol videt, at geminis


88390. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 43 | Paragraph | Section]

vultuque ferox flammaque cruenta
1.510  Concitat incautas in mutua funera gentes.
1.511  Nam Venerem Martemque inter Natura locavit
1.512  Et nimium, ah, miseros spatiis conclusit iniquis.
1.513  Nos unum in pleno circa se insumere gyro
1.514  Sol videt, at geminis Mars lentior indiget annis.
1.515  Eminet usque magis quatuorque minora per auras
1.516  Jupiter aethereas circumvehit altior astra.
1.517  Millia


88391. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]


1.527  Cessat et obliquo despectat lumine natum.
1.528  Quinque senem famuli frustra comitantur et ipsum
1.529  Ad se quisque trahens levat intolerabile pondus,
1.530  Namque et terdenos cursum producit in annos.
1.531  Ipsa etiam, 32 ostentant longas quae sydera caudas
1.532  Aut barbam aut sparsos circum cava tempora crines,
1.533  (Quamquam eadem late


88392. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]

32 ostentant longas quae sydera caudas
1.532  Aut barbam aut sparsos circum cava tempora crines,
1.533  (Quamquam eadem late coelo spatiantur aperto
1.534  Atque aliqua in Boream tendunt, nituntur in Austrum
1.535  Quaedam alia et rutilis quaedam contraria signis,
1.536  Occiduas longo cursu volvuntur in oras,
1.537  Plura suos peragunt obliquo tramite gyros


88393. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]

ostentant longas quae sydera caudas
1.532  Aut barbam aut sparsos circum cava tempora crines,
1.533  (Quamquam eadem late coelo spatiantur aperto
1.534  Atque aliqua in Boream tendunt, nituntur in Austrum
1.535  Quaedam alia et rutilis quaedam contraria signis,
1.536  Occiduas longo cursu volvuntur in oras,
1.537  Plura suos peragunt obliquo tramite gyros
1.538  Liberaque in partes coeli quascunque


88394. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]


1.533  (Quamquam eadem late coelo spatiantur aperto
1.534  Atque aliqua in Boream tendunt, nituntur in Austrum
1.535  Quaedam alia et rutilis quaedam contraria signis,
1.536  Occiduas longo cursu volvuntur in oras,
1.537  Plura suos peragunt obliquo tramite gyros
1.538  Liberaque in partes coeli quascunque feruntur)
1.539  Ipsa etiam Phoebus nunquam consistere, nunquam
1.540  Flectere cernit iter sua per


88395. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]

Boream tendunt, nituntur in Austrum
1.535  Quaedam alia et rutilis quaedam contraria signis,
1.536  Occiduas longo cursu volvuntur in oras,
1.537  Plura suos peragunt obliquo tramite gyros
1.538  Liberaque in partes coeli quascunque feruntur)
1.539  Ipsa etiam Phoebus nunquam consistere, nunquam
1.540  Flectere cernit iter sua per vestigia retro
1.541  Nec revocare gradum aut coeptos abrumpere cursus.


88396. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]


1.539  Ipsa etiam Phoebus nunquam consistere, nunquam
1.540  Flectere cernit iter sua per vestigia retro
1.541  Nec revocare gradum aut coeptos abrumpere cursus.
1.542  Productis longe procul orbibus edita in oras
1.543  Scilicet immensum aethereas tolluntur et altis
1.544  Mersa diu tenebris sese abdunt, aethere ab alto
1.545  Dum redeant ignesque vagos, socia agmina rursum
1.546  Phoebeumque jubar post


88397. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 45 | Paragraph | Section]

pulchri
1.554  Ordinis est ratio, mentemque et lumina fallens
1.555  Tenvia vix veri praebet vestigia motus.
1.556  Impare nam gressu nobis errantia quinque
1.557  Sydera Memnonias jam progrediuntur in oras,
1.558  Jam longa ceu fessa via cohibere volatum
1.559  Paulatim et dubiis veluti suspendier alis,
1.560  Deinde viam sinuare pedemque referre videntur
1.561  Et petere occiduas retro radiantia


88398. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 47 | Paragraph | Section]

et procul avia calles
1.576  Ire per obliquos diversaque tendere cursu
1.577  Aspicis et flamma magis usque ardere minaci
1.578  Fumantesque procul caudas protendere, dum se
1.579  Vicinae demum condant in luce diei.
1.580  At contra incurvos gressum sinuare per arcus
1.581  Exortu primo densosque e faucibus ignes
1.582  Evomere et longos olim praemittere fumos;
1.583  Tum recto sensim discedere tramite et


88399. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 47 | Paragraph | Section]

sinuare per arcus
1.581  Exortu primo densosque e faucibus ignes
1.582  Evomere et longos olim praemittere fumos;
1.583  Tum recto sensim discedere tramite et igne
1.584  Pallida restincto se condere noctis in umbra;
1.585  Saepe fugam interea contendere, saepe citatos
1.586  Jam sensim cohibere gradus, jam sistere jamque
1.587  Detortis retro ferri in contraria pennis,
1.588  Nuper et emensas rursum metirier


88400. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 47 | Paragraph | Section]

tramite et igne
1.584  Pallida restincto se condere noctis in umbra;
1.585  Saepe fugam interea contendere, saepe citatos
1.586  Jam sensim cohibere gradus, jam sistere jamque
1.587  Detortis retro ferri in contraria pennis,
1.588  Nuper et emensas rursum metirier oras.
1.589  Ignibus hinc eadem aeternis adscribere et alto
1.590  Accensere polo rudis atque ignara vetustas
1.591  Abnuit atque humilem


88401. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 47 | Paragraph | Section]

fervens gremio Tellus effundit ab imo,
1.595  Incolere aerios tractus et proxima terris
1.596  Censuit, incerto se per loca ferre volatu,
1.597  Dumque volant, flamma sensim consumpta voraci
1.598  Desinere in tenues rursum resoluta vapores.
1.599  Ceu subito aestivis crebros in noctibus ignes
1.600  Cernimus exortu consurgere et aera longos
1.601  Per vacuum tractus flamma signare volucri,
1.602  Deinde brevi


88402. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 47 | Paragraph | Section]

et proxima terris
1.596  Censuit, incerto se per loca ferre volatu,
1.597  Dumque volant, flamma sensim consumpta voraci
1.598  Desinere in tenues rursum resoluta vapores.
1.599  Ceu subito aestivis crebros in noctibus ignes
1.600  Cernimus exortu consurgere et aera longos
1.601  Per vacuum tractus flamma signare volucri,
1.602  Deinde brevi tenues iterum vanescere in auras.
1.603  Quod


88403. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 47 | Paragraph | Section]

vapores.
1.599  Ceu subito aestivis crebros in noctibus ignes
1.600  Cernimus exortu consurgere et aera longos
1.601  Per vacuum tractus flamma signare volucri,
1.602  Deinde brevi tenues iterum vanescere in auras.
1.603  Quod superest, 35 quoniam transverso calle feruntur
1.604  Errantesque ignes tristesque edentia fumos
1.605  Sydera


88404. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 49 | Paragraph | Section]


1.605  Sydera et, astriferis ardet qua fascia signis,
1.606  Jam laeva excurrunt, dextra jam parte vagantur,
1.607  Dum mutant latus et Boreae de parte nivalis
1.608  Adversum obliquo declinant tramite in Austrum,
1.609  Seu redeunt contra et glacialia signa revisunt,
1.610  Semper iter medium tranent Phoebique necesse est
1.611  Usque secent resecentque viam. Sectae atque resectae
1.612  Illa oculis tibi


88405. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 49 | Paragraph | Section]


1.612  Illa oculis tibi puncta viae mentique sagaci
1.613  Siste vigil. Namque usus est nec parva sequentur
1.614  Commoda quaerentem arcanas cognoscere causas.
1.615  Ex re nomen habent. Cum scilicet utraque in illis
1.616  Orbita se jungat nectatque, ut tenvia nodo
1.617  Necti fila solent, nodos dixere vocantes.
1.618  Quaelibet hinc geminis innectitur orbita nodis,
1.619  Quos pene immotos Phoebus prospectat


88406. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 49 | Paragraph | Section]

pro vario positu Telluris ad ignem
1.622  Titanis medium variis quoque cursibus errant:
1.623  Jamque simul coeunt adducti jamque recedunt
1.624  Semotisque procul respondent aetheris oris.
1.625  Ac Venus in primis et qui talaria plantis
1.626  Innectit Maja genitus fumantiaque astra,
1.627  Illa, quibus nodi a Phoebo tolluntur in altum
1.628  Non mage, Phoebeo quam Tellus distet ab igne,
1.629  Incertam


88407. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 49 | Paragraph | Section]

recedunt
1.624  Semotisque procul respondent aetheris oris.
1.625  Ac Venus in primis et qui talaria plantis
1.626  Innectit Maja genitus fumantiaque astra,
1.627  Illa, quibus nodi a Phoebo tolluntur in altum
1.628  Non mage, Phoebeo quam Tellus distet ab igne,
1.629  Incertam objiciunt hinc suspectantibus atque
1.630  Toto nodorum sedem circum undique coelo
1.631  Errantem longe. Medium proin finibus


88408. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 51 | Paragraph | Section]

37 aeternis Terram dum motibus ambit
1.654  Fida comes, sese ad leges componit easdem
1.655   Atque eadem servat Phoebe communia jura:
1.656  Scilicet aethereas paribus nec semper in oras
1.657  Consurgit spatiis nec in aequo ducitur orbe.
1.658  Illum ipsum, cui nempe latus subsidit utrumque
1.659  Pressius ac medio procurrit longior axis,
1.660   Orbem diva terit cursu, quem vasta


88409. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 51 | Paragraph | Section]

Terram dum motibus ambit
1.654  Fida comes, sese ad leges componit easdem
1.655   Atque eadem servat Phoebe communia jura:
1.656  Scilicet aethereas paribus nec semper in oras
1.657  Consurgit spatiis nec in aequo ducitur orbe.
1.658  Illum ipsum, cui nempe latus subsidit utrumque
1.659  Pressius ac medio procurrit longior axis,
1.660   Orbem diva terit cursu, quem vasta columna
1.661  Exhibeat, ductu obliquo


88410. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 51 | Paragraph | Section]

cui nempe latus subsidit utrumque
1.659  Pressius ac medio procurrit longior axis,
1.660   Orbem diva terit cursu, quem vasta columna
1.661  Exhibeat, ductu obliquo si forte secetur.
1.662  Hinc quondam in superas sese altior evehit oras
1.663  Et vultu breviore coit. Mox prona nitentem
1.664  Demittit coelo currum Terraeque propinquat
1.665   Ac mage distenti pinguescit imagine vultus.
1.666  Nec paribus


88411. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 51 | Paragraph | Section]


1.667  Urget equos semperque fuga contendit eadem.
1.668  Dum prono ad terras curru delabitur, acres
1.669  Sponte volant bijugi: ruit ipso pondere currus
1.670   Accelerantque viam; dum contra acclivis in altum
1.671  Semita consurgit, nequidquam undantia collo
1.672  Lora quatit, longo nequidquam verbere fessos
1.673  Exagitat stimulisque acuens et vocibus urget.
1.674  Languescunt magis atque magis


88412. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 51 | Paragraph | Section]

summo
1.675   Eminet alta jugo, cessant cursumque morantur.
1.676  Scilicet hinc, terras cum se demisit ad imas,
1.677  Concita praecipiti volat impete Cynthia, at alti
1.678  Lentior ingreditur sublimi in vertice callis.
1.679  Sponte deam cessare putes, qua purior aureas
1.680  Ventilat aura comas propiorque affulget Olympus,
1.681  Dedignatam humiles sedes atque aera crassum.


88413. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

quaecumque abducta recedunt,
1.687  Percellunt acrem contra, quae proxima, visum
1.688  Et crassam ingenti distendunt augmine molem.
1.689  Quae 38 tamen in summo bijugos mora vertice tardat,
1.690  Emensae non illa viae revolubile tempus
1.691  Producit nimium laxans; ter namque novenis
1.692  Omnia per gyrum radiantia signa diebus
1.693  Lustrat et integro


88414. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

illa
1.701  Invenit. Inde dies geminos impendit et horas
1.702  Praeterea plures, dum se olli adjungere possit
1.703  Ac progressa iterum coelo procurrere aperto;
1.704  Quosque deae cursus menses metitur, in illis
1.705  Invenies ter pene dies se evolvere denos,
1.706  Dimidius tibi nam deerit, quo tempore rursum
1.707  Conveniunt coeloque iterum spatiantur eodem.
1.708  Id tame


88415. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

dies se evolvere denos,
1.706  Dimidius tibi nam deerit, quo tempore rursum
1.707  Conveniunt coeloque iterum spatiantur eodem.
1.708  Id tame 39 hoc divae in motu super omnia mente
1.709  Excipe pervigili ac memori sub pectore conde.
1.710  Scilicet obliquo rapidos per inane jugales
1.711  Ductu agitat flectens Phoebe quoque; proinde necesse est
1.712  Bis


88416. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

motu super omnia mente
1.709  Excipe pervigili ac memori sub pectore conde.
1.710  Scilicet obliquo rapidos per inane jugales
1.711  Ductu agitat flectens Phoebe quoque; proinde necesse est
1.712  Bis gyro in quovis fraternum permeet orbem
1.713  Signiferamque viam. Transversa hinc semita nodis
1.714  Nectitur in geminis, humili quorum alter ab Austro
1.715  Evehit in Boream, contra jubet alter in Austrum


88417. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

per inane jugales
1.711  Ductu agitat flectens Phoebe quoque; proinde necesse est
1.712  Bis gyro in quovis fraternum permeet orbem
1.713  Signiferamque viam. Transversa hinc semita nodis
1.714  Nectitur in geminis, humili quorum alter ab Austro
1.715  Evehit in Boream, contra jubet alter in Austrum
1.716  Restitui pronoque deam descendere cum.
1.717  Quod si etiam flexum,


88418. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]

quoque; proinde necesse est
1.712  Bis gyro in quovis fraternum permeet orbem
1.713  Signiferamque viam. Transversa hinc semita nodis
1.714  Nectitur in geminis, humili quorum alter ab Austro
1.715  Evehit in Boream, contra jubet alter in Austrum
1.716  Restitui pronoque deam descendere cum.
1.717  Quod si etiam flexum, 40 quo divae semita calli


88419. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 53 | Paragraph | Section]


1.712  Bis gyro in quovis fraternum permeet orbem
1.713  Signiferamque viam. Transversa hinc semita nodis
1.714  Nectitur in geminis, humili quorum alter ab Austro
1.715  Evehit in Boream, contra jubet alter in Austrum
1.716  Restitui pronoque deam descendere cum.
1.717  Quod si etiam flexum, 40 quo divae semita calli
1.718  Fraterno


88420. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 55 | Paragraph | Section]

deinde subibit,
1.750   Alterius lateris dum per vestigia puppim
1.751  Rursum adeat, rursum et motu flectatur eodem.
1.752  Sic et communis Phoebaeque tibique tuentem
1.753  Eludit motus semperque incedit in ortum
1.754  Diva tibi ac rutilum hirsuti jam velleris aurum,
1.755  Jam Cancrum ferventem aestu Lancesque revinctas,
1.756  Jam petit aeterno torpentem frigore Caprum.
1.757  Nec


88421. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]

Lancesque revinctas,
1.756  Jam petit aeterno torpentem frigore Caprum.
1.757  Nec bijugos usquam interea currumque volantem,
1.758  Errantes imitata ignes fumantiaque astra,
1.759  Aut cohibet sistens aut in contraria flectit.
1.760  Respiciunt 41 ipsi penitus contraria signa
1.761  Nectentes callem nodi nec diva per orbem
1.762  Signiferum mediamque viam cum


88422. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]

41 ipsi penitus contraria signa
1.761  Nectentes callem nodi nec diva per orbem
1.762  Signiferum mediamque viam cum fratre nitenti
1.763  Acta semel rursum in nodo conjungitur ante
1.764  Septima in adversis quam surgant cornua signis.
1.765  Non tamen 42 et nodis penitus per mutua nexis
1.766  Se gemini


88423. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]

ipsi penitus contraria signa
1.761  Nectentes callem nodi nec diva per orbem
1.762  Signiferum mediamque viam cum fratre nitenti
1.763  Acta semel rursum in nodo conjungitur ante
1.764  Septima in adversis quam surgant cornua signis.
1.765  Non tamen 42 et nodis penitus per mutua nexis
1.766  Se gemini adstringunt calles fratrisque sororisque


88424. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]

easdem
1.768  Respiciunt oras eademque ardentia signa.
1.769  Excurrunt faciles coelo ambiguisque feruntur
1.770  Motibus et Phoeben quondam Phoebumque sequuntur
1.771  Progressi astrifero calle ac nituntur in ortum,
1.772  Occiduas quondam et mage longo tempore in oras
1.773  Retracti contra referuntur et aethera totum
1.774  Perlustrant motu trepido ac loca prisca revisunt,
1.775  Primus ter senis dum


88425. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]


1.769  Excurrunt faciles coelo ambiguisque feruntur
1.770  Motibus et Phoeben quondam Phoebumque sequuntur
1.771  Progressi astrifero calle ac nituntur in ortum,
1.772  Occiduas quondam et mage longo tempore in oras
1.773  Retracti contra referuntur et aethera totum
1.774  Perlustrant motu trepido ac loca prisca revisunt,
1.775  Primus ter senis dum evolvitur annus ab annis.
1.776  Hinc ubi fraternum transgressa


88426. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]


1.778  Restituit Phoebique viam transcurrit eadem
1.779  Parte prius, plenum quam cursu absolverit orbem.
1.780  Sic et, qui medium per callem ducitur axis
1.781  Longior atque deam seu vertice tardat in alto,
1.782  Ima humilis celerat contra seu marginis ora
1.783  Allapsam, trepidis agitatur motibus atque
1.784  Jam sequitur divae cursum et procurrit in Eurum,
1.785  Jam Zephyri ad sedes refluit, sed


88427. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 57 | Paragraph | Section]

axis
1.781  Longior atque deam seu vertice tardat in alto,
1.782  Ima humilis celerat contra seu marginis ora
1.783  Allapsam, trepidis agitatur motibus atque
1.784  Jam sequitur divae cursum et procurrit in Eurum,
1.785  Jam Zephyri ad sedes refluit, sed vincitur ipso
1.786  Procursu reditus longoque per aethera gyro
1.787  Memnonias vertex oras sectatur et orbem
1.788  Absolvit claudens, nonus dum desinit


88428. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]


1.792  Di dederunt tandem et nostri labor extudit aevi!
1.793  Principio 44 immensum quidquid per inane natantis
1.794  Materiae varias compactum in corpora massas
1.795  Exhibuit primo mundi nascentis in ortu,
1.796  Arcano sese ducit per mutua nexu
1.797  Usque trahens retrahensque atque uno foedere quamvis
1.798  Pars vocat ad sese partem atque


88429. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]


1.793  Principio 44 immensum quidquid per inane natantis
1.794  Materiae varias compactum in corpora massas
1.795  Exhibuit primo mundi nascentis in ortu,
1.796  Arcano sese ducit per mutua nexu
1.797  Usque trahens retrahensque atque uno foedere quamvis
1.798  Pars vocat ad sese partem atque adducere tentat.
1.799  Ast eadem dum se circum vis omnia


88430. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]


1.805  Ducuntur propiora magis, distantia contra
1.806  Usque minus; dat juncta simul causa utraque nisum.
1.807  Scilicet 45 hinc celsis e montibus horrida in imas
1.808  Saxa ruunt valles abrupta; hinc volvitur acri
1.809  Impete et objectas alte ab radicibus imis
1.810  Convellit sylvas torrens armentaque et ipsos
1.811  Custodes campis et diruta tecta


88431. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]

imis
1.810  Convellit sylvas torrens armentaque et ipsos
1.811  Custodes campis et diruta tecta furenti
1.812  Raptat agens fluctu ac rivis turgentibus auctus
1.813  Praecipiti undarum se mole effundit in aequor.
1.814  Terrai namque in gremium, quae proxima Terrae,
1.815  Tracta cadunt nec dissimili, quae proxima Lunae,
1.816  In Lunam gravitate ruunt Martemque cruentum
1.817  Et rutilam Venerem et Maja


88432. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]

torrens armentaque et ipsos
1.811  Custodes campis et diruta tecta furenti
1.812  Raptat agens fluctu ac rivis turgentibus auctus
1.813  Praecipiti undarum se mole effundit in aequor.
1.814  Terrai namque in gremium, quae proxima Terrae,
1.815  Tracta cadunt nec dissimili, quae proxima Lunae,
1.816  In Lunam gravitate ruunt Martemque cruentum
1.817  Et rutilam Venerem et Maja genitrice creatum


88433. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 59 | Paragraph | Section]

fluctu ac rivis turgentibus auctus
1.813  Praecipiti undarum se mole effundit in aequor.
1.814  Terrai namque in gremium, quae proxima Terrae,
1.815  Tracta cadunt nec dissimili, quae proxima Lunae,
1.816  In Lunam gravitate ruunt Martemque cruentum
1.817  Et rutilam Venerem et Maja genitrice creatum
1.818  Satumique Jovisque orbem et quaecunque per auras
1.819  Astra meant, eadem circum compegit et unam


88434. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 61 | Paragraph | Section]


1.828  Et refluo cogit nodos trepidare meatu.
1.829  Si vis aequa foret, si tramite pelleret uno
1.830  Telluris Lunaeque globum, deduceret ambas
1.831  Et paribus spatiis et easdem semper in oras
1.832  Nec quidquam alternos positus turbaret et orbem,
1.833  Quo circum aethereas hinc cernitur ire per oras
1.834  Cynthia et assiduo terras circumdare gyro.
1.835   At varii ductus et vis non


88435. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 61 | Paragraph | Section]


1.839  Jam pandit gremio et formae magis usque rotundae
1.840   Assimilat, pressum jam contra obliquat et ima
1.841  Adducit latera ac frontem producit utramque.
1.842  Quin etiam, qua se Eoas rutilantia in oras
1.843  Signa ferunt, frontes ipsas mediumque revolvit
1.844  Convertens axem ac trepida vertigine torquet.
1.845   Ipsum etiam divae cursum jam concitat etjam
1.846  Sistit equos, ipsum a medio jam


88436. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 61 | Paragraph | Section]

vertigine, nodos.
1.849  Scilicet hinc olim incertis ambagibus alto
1.850   Visa polo aethereas sine lege errare per auras
1.851  Cynthia, divina magnus dum mente Britannus
1.852  Intima naturae pervasit in abdita et alto
1.853  Arcanas demum causas secretaque jura
1.854  Extudit ingenio ac divum deprendit amores
1.855   Et Vestae et Phoebes et mutua vincula Phoebi
1.856  Erroresque deae variosque per


88437. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 61 | Paragraph | Section]

si nosse latentes
1.864  Est animus rerum causas Lunaeque labores
1.865   Et subita Phoebi vultus ferrugine tinctos.
1.866  Principio 48 certas quae sydera in aethere sedes
1.867  Fixa tenent, flammis fervent ardentibus atque
1.868  Aeternos patulis effundunt faucibus ignes
1.869  Omniaque immenso late loca lumine complent.
1.870  Cum


88438. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 63 | Paragraph | Section]

cometae
1.885  Sanguineum jubar ac Phoebeo lumine crines
1.886  Phoebeoque trucem perfundunt lumine caudam.
1.887  Ni faciant, fuscis horrescant atra tenebris.
1.888  Nec non et cum, qua Cynthia fulget in alto
1.889  Aurea, fraternis frontem vultusque decoros
1.890  Perfundit radiis ac non sua lumina vibrat,
1.891  Discutit et foedam fraterno munere noctem.
1.892  Ac veluti Tellus, quo Solis respicit ignes


88439. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 63 | Paragraph | Section]

decoros
1.890  Perfundit radiis ac non sua lumina vibrat,
1.891  Discutit et foedam fraterno munere noctem.
1.892  Ac veluti Tellus, quo Solis respicit ignes
1.893  Laeta nitet vultu radiosque remittit in auras,
1.894  At non et manes lucem transmittere ad imos
1.895  Aversamque licet frontem: nox horrida vultum
1.896  Turpat ibi atque intra nigrantia viscera regnat.
1.897  Sic alii, sic Phoebe etiam, qua


88440. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 63 | Paragraph | Section]

est.
1.900  Nonne 49 vides, positos cum sensim mense novato
1.901  Instaurat progressa ignes summoque videndam
1.902  Margine vix prima noctis se prodit in umbra,
1.903  Nonne vides, Phoebo aversas ut cornua in oras
1.904  Flectat et occiduas penitus sinuetur ad undas?
1.905  Scilicet aethereas cum tam sublimis in auras
1.906  Assurgat Titan, imis at proxima


88441. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 63 | Paragraph | Section]

vides, positos cum sensim mense novato
1.901  Instaurat progressa ignes summoque videndam
1.902  Margine vix prima noctis se prodit in umbra,
1.903  Nonne vides, Phoebo aversas ut cornua in oras
1.904  Flectat et occiduas penitus sinuetur ad undas?
1.905  Scilicet aethereas cum tam sublimis in auras
1.906  Assurgat Titan, imis at proxima terris
1.907  Accedat contra


88442. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 63 | Paragraph | Section]


1.902  Margine vix prima noctis se prodit in umbra,
1.903  Nonne vides, Phoebo aversas ut cornua in oras
1.904  Flectat et occiduas penitus sinuetur ad undas?
1.905  Scilicet aethereas cum tam sublimis in auras
1.906  Assurgat Titan, imis at proxima terris
1.907  Accedat contra Phoebe et sub fratre feratur,
1.908  Ille deam, superas qua se hinc avertit in oras
1.909  Aetheraque et


88443. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 65 | Paragraph | Section]


1.905  Scilicet aethereas cum tam sublimis in auras
1.906  Assurgat Titan, imis at proxima terris
1.907  Accedat contra Phoebe et sub fratre feratur,
1.908  Ille deam, superas qua se hinc avertit in oras
1.909  Aetheraque et rutilae suspectat lampadis ignes,
1.910  Irrorat radiis ac multo lumine vestit
1.911  Aversam a terris frontem et supera alta tuentem;
1.912  Horror habet densaeque aliam, quam


88444. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 65 | Paragraph | Section]

vagata per orbem
1.932  Deponit solitos tenuatis comibus ignes.
1.933  Ille alto, comitante dea, sublimis Olympo
1.934  Impositam densis scindebat nubibus auram
1.935  Attonitus partesque oculos vertebat in omnes.
1.936  Hinc maris immensos tractus terrasque patentes
1.937  Adstringi ad latera atque in parvum inflectier orbem,
1.938  Inde stupet Maja genitum Veneremque superbam
1.939  Signiferi certis


88445. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 65 | Paragraph | Section]

sublimis Olympo
1.934  Impositam densis scindebat nubibus auram
1.935  Attonitus partesque oculos vertebat in omnes.
1.936  Hinc maris immensos tractus terrasque patentes
1.937  Adstringi ad latera atque in parvum inflectier orbem,
1.938  Inde stupet Maja genitum Veneremque superbam
1.939  Signiferi certis egressos finibus orbis
1.940  Errare ac vetito late discurrere coelo;
1.941  Tum Phoebi jubar et


88446. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 67 | Paragraph | Section]


1.946  Astra procul, longos fundentia pectore fumos,
1.947  Huc ruere et grandes circum exercere choreas.
1.948  Nil tamen usque adeo stupidum percellit et ambas
1.949  Ad se acies rapit atque obtutu figit in uno
1.950  Ut subitus Phoebes fulgor mutataque forma.
1.951  Ad laevam vultus converterat: aethere puro
1.952  Tum forte obliquos laeva de parte jugales
1.953  Non nihil inflexo ducebat Cynthia cum.


88447. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 67 | Paragraph | Section]

effulget Cynthia flammis.
1.965  Illa quidem terras vultu cum semper eodem
1.966  Despiciat, Phoebum nunc hoc, nunc suspicit illo
1.967  Ore procul, lustrans totum ut circum undique coelum
1.968  Fertur in Eoas Phoebo velocior oras.
1.969  Quamquam igitur fratris radiis pars altera semper
1.970  Objicitur lumenque trahit, pars altera densis
1.971  Obruitur tenebris et caeca conditur umbra;
1.972  Ille tamen


88448. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 67 | Paragraph | Section]

nec lumina reddit.
1.974  Nunc caecam terris obvertit Cynthia frontem
1.975  Nos contra nitidam coelo spectamus ab alto.
1.976  Ast olim, terras vultu cum plena nitenti
1.977  Despiciet, caecos obvertet in aethera vultus."
1.978  Dixerat. Ille memor, summo regressus Olympo,
1.979  Attonito late, quae viderat, edidit orbi.
1.980  Quem pater omnipotens non tantum ex aethere raptas
1.981  Iratus flammas


88449. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 69 | Paragraph | Section]

intra montes horrentiaque antra
1.984  Abdidit includens, ubi rostro vultur adunco
1.985   Tunderet aeternum jecur assiduisque renatam
1.986  Morsibus appeteret, sed non consumeret escam. Cum in Arcadia 51 recitanti adessent cardinales amplissimi Franciscus Landius ac Joannes Franciscus Albanus, post syderum enumerationem haec adjecta ad versum 207:
1.987  Sed quid ego aethereis ardentia sydera campis


88450. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 69 | Paragraph | Section]


1.987  Sed quid ego aethereis ardentia sydera campis
1.988  Persequor et sylvas inter pecorumque magistros
1.989  Tam longinqua cano atque oculis tam proxima nostris
1.990   Praetereo; arcadicis geminum dum nuper in oris
1.991  Emicuit jubar ac summi capita ardua montis
1.992  Et sacrum nemus et campos vallesque profundas
1.993  Collustrat late ac radianti lumine complet?
1.994  Magnanimi heroes, quos nobilitatis


88451. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 69 | Paragraph | Section]

frontisque insigne decorum
1.1001  Conditis; et famulum turba fluitante relicta.
1.1002  Soli inopem subiisse casam incultumque mapale
1.1003  Dignati, et duro praerupta sedilia saxo,
1.1004  Pastorum in medio considitis agrestemque
1.1005   Excipitis cantum faciles et rustica plectra.
1.1006  Prodit divini majestas oris et istud
1.1007  Aeternum augustae frontis decus; ipsa oculorum
1.1008  Ista acies


88452. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 71 | Paragraph | Section]

signat
1.1027  Tempora et aeterni jus irrevocabile fati
1.1028  Pervolvens animo descriptaque nomina lustrans
1.1029  Spem fovet et tacito jam nunc sub pectore gestit.
1.1030  Tu quando Aonias etiam isto in culmine divas,
1.1031  Magne, colis digitisque fides pulsare sonoras
1.1032  Pergis adhuc senior vocemque in carmina flectis
1.1033  Digna Deo, nostros propiori numine coetus
1.1034  Respice et hanc


88453. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 71 | Paragraph | Section]


1.1029  Spem fovet et tacito jam nunc sub pectore gestit.
1.1030  Tu quando Aonias etiam isto in culmine divas,
1.1031  Magne, colis digitisque fides pulsare sonoras
1.1032  Pergis adhuc senior vocemque in carmina flectis
1.1033  Digna Deo, nostros propiori numine coetus
1.1034  Respice et hanc tantis curam bonus adjice curis!
1.1035  Nam quid ego viridi vernantem flore juventae
1.1036  Extimulem dictis


88454. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 71 | Paragraph | Section]

juventae
1.1036  Extimulem dictis comitem, 53 quem magnus ab alto
1.1037  Frater avi primis sua per vestigia ab annis
1.1038  Duxit agens patriumque altis in montibus astrum
1.1039  Designans digito et supremi culmen honoris
1.1040  Scandendum longos tandem post Nestoris annos
1.1041  Ingenuas animum docuit formare per artes
1.1042  Virtutemque sequi? Se


88455. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 71 | Paragraph | Section]

honoris
1.1040  Scandendum longos tandem post Nestoris annos
1.1041  Ingenuas animum docuit formare per artes
1.1042  Virtutemque sequi? Se nostros auspice coetus
1.1043  Ille monet natos olim, se principe in arvis
1.1044  Crevisse Arcadiam Latiis famaque perenni
1.1045  Exortu a primo terras viguisse per omnes.
1.1046  Illa igitur quid non ad carmina pronior aetas,
1.1047  Acre quid integro ingenium non


88456. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 71 | Paragraph | Section]


1.1047  Acre quid integro ingenium non spondeat aevo?
1.1048  Quid monita, o comites, quid tanta exempla secutus
1.1049  Abnuat? Oh nostrae felicia stamina vitae
1.1050  Producant Parcae atque illos serventur in annos,
1.1051  Arcadicis tam laeta ferent qui tempora terris!
1.1052  Nam lupus inter oves fontem properabit ad unum
1.1053  Mitis et insontes per florea rura colubri
1.1054  Torquebunt agiles spiras;


88457. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 75 | Paragraph | Section]

per ardua vexi
2.16  Nominaque et positus variosque per aethera motus
2.17  Evolvi enumerans: terris procul altus ab imis
2.18  Signiferum medio Titan ut calle per orbem
2.19  Tendat et Eoas cursu nitatur in oras,
2.20  20 Perlustrans totum bissenis mensibus axem;
2.21  Interea medio conceptas pectore flammas
2.22  Evomat aethereasque ardenti lumine sedes
2.23  Aeraque irroret crassum terrasque patentes;


88458. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 75 | Paragraph | Section]

bissenis mensibus axem;
2.21  Interea medio conceptas pectore flammas
2.22  Evomat aethereasque ardenti lumine sedes
2.23  Aeraque irroret crassum terrasque patentes;
2.24  Ut parili cursu se diva triformis in Eurum,
2.25  25 Obliquo sed calle, ferat, sed proxima terris
2.26  Perque dies novies ternos velocior orbem
2.27  Integret et coelo rursum se reddat eodem;
2.28  Fraternum interea curru diffundat ab alto


88459. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 77 | Paragraph | Section]

mentem,
2.51  Perlege, si tenebris Titan fors totus obortis
2.52  Deficiat rutilosque atra ferrugine vultus
2.53  Condat, ab externis venient quae nuncia terris.
2.54  Nam veniunt, et quae regione geruntur in una,
2.55  Impressis vulgata notis narrantur ubique.
2.56  Invenies dextra populos laevaque jacentes
2.57  Vidisse aut penitus totam aut in margine summo
2.58  Phoebeam assueto fulgentem lumine frontem


88460. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 77 | Paragraph | Section]

quae nuncia terris.
2.54  Nam veniunt, et quae regione geruntur in una,
2.55  Impressis vulgata notis narrantur ubique.
2.56  Invenies dextra populos laevaque jacentes
2.57  Vidisse aut penitus totam aut in margine summo
2.58  Phoebeam assueto fulgentem lumine frontem
2.59  Ingenitum vibrare jubar; loca proxima limbum
2.60  Aspiciunt tenuem radios effùndere et alto
2.61  Curvari dorso falcemque imitarier


88461. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 77 | Paragraph | Section]

imitarier atque
2.62  Surgentis primo Phoebes nova cornua mense.
2.63  Quae disjuncta magis, majorem e fronte nitenti
2.64  Suspectant partem, pleno postrema fruuntur
2.65  Lumine et intactae fulgent in luce diei.
2.66  Eois 4 rutilum Titan caput altus ab undis
2.67  Extulerat dudum ac medium properabat ad orbem,
2.68  Cum subito prima obductum nigrescere


88462. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 79 | Paragraph | Section]

rutilantia coelo
2.94  Sydera! Percellent acres errantia saepe
2.95  Astra oculos, tardum Saturni sydus et igne
2.96  Felici gnatus diuque immite Gradivi
2.97  Astrum atrox et pulchra Venus quique aethere in imo
2.98  Mane novo fulgere solet seu vespere sero,
2.99  Progenies Majae divumque interpres et alta
2.100  Se coeli haud unquam radiantem ostendit ab arce,
2.101  Velatus medio latitet nisi Phoebus


88463. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 79 | Paragraph | Section]

Phoebus Olympo.
2.102  Olim etiam nondum visos ardere cometa
2.103  Aspicies densosque effundere pectore fumos
2.104  Et caudam trahere aut longam promittere barbam
2.105  Pallentesve comas vastum componere in orbem.
2.106  Ast ea, nosti equidem, nullas sub pectore flammas
2.107  Astra fovent, nullos emittunt faucibus ignes.
2.108  Accipiunt redduntque jubar, quod Phoebus ab alto
2.109  Effundit cum perque


88464. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 81 | Paragraph | Section]

et alma
2.118  Luce alios tenuesque auras errantiaque astra
2.119  Posse frui plenoque sinat perfundier igne.
2.120  Non secus ac multa procerum comitante caterva
2.121  Per medias si forte vias insignis in ostro
2.122  Ingreditur princeps, dum fervet in aethere Phoebus,
2.123  Ardentes olli aurato suspensa bacillo
2.124  Purpura defendit radios Solemque recondit,
2.125  Ad circumfùsam non pertinet umbra


88465. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 81 | Paragraph | Section]

astra
2.119  Posse frui plenoque sinat perfundier igne.
2.120  Non secus ac multa procerum comitante caterva
2.121  Per medias si forte vias insignis in ostro
2.122  Ingreditur princeps, dum fervet in aethere Phoebus,
2.123  Ardentes olli aurato suspensa bacillo
2.124  Purpura defendit radios Solemque recondit,
2.125  Ad circumfùsam non pertinet umbra coronam.
2.126  Quis


88466. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 81 | Paragraph | Section]

8 Phoebi fulgent errantia, dium
2.137  Suspectant qua fronte jubar gremioque sub imo
2.138  Aversoque horrent penitus nigrantia dorso.
2.139  Nec vero aethereum usque adeo tolluntur in axem
2.140  Ardua, sed tenues errant propiora per auras.
2.141  At senior pater et natus, regnator Olympi
2.142  Quique ciet rabidas in mutua funera gentes,
2.143  Sanguineus Mavors, terras, Titanis et


88467. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 81 | Paragraph | Section]

nigrantia dorso.
2.139  Nec vero aethereum usque adeo tolluntur in axem
2.140  Ardua, sed tenues errant propiora per auras.
2.141  At senior pater et natus, regnator Olympi
2.142  Quique ciet rabidas in mutua funera gentes,
2.143  Sanguineus Mavors, terras, Titanis et ignem
2.144  Circumeunt gyro immani nec proinde subire
2.145  Ac dorsum rutilae possunt praetendere fronti.
2.146  Inferiora tenent Majae


88468. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 83 | Paragraph | Section]

mediam, species quid tantula demum
2.160  Occupet et vasta Phoebi de mole recondat?
2.161  Mercurius fronte e rutila minus occulit abdens,
2.162  Quam si vicenis rursum de partibus unam
2.163  Particulas in mille seces; Venus amplior atque
2.164  Telluri propior plus occupat, at radiantis
2.165  Mille aequis condit vix unam e partibus orbis.
2.166  Non ergo et tenebras inducere, fulgida sed vix
2.167  Ora


88469. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 83 | Paragraph | Section]

10 bini e cunctis mortalibus olim
2.174  Viderunt Phoebi sub frontem irrepere. Ab illo
2.175  Ter septem lustra et ferme bis quattuor anni
2.176  Tempore jam fluxere ac mersit in aequore currum
2.177  Sol prius, atra Venus nitidum quam linqueret orbem.
2.178  Viderunt soli; longos nam diva per annos
2.179  Juncta deo a nodis distat procul altaque currum
2.180  Erigit in Boream vel


88470. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 83 | Paragraph | Section]

ac mersit in aequore currum
2.177  Sol prius, atra Venus nitidum quam linqueret orbem.
2.178  Viderunt soli; longos nam diva per annos
2.179  Juncta deo a nodis distat procul altaque currum
2.180  Erigit in Boream vel prona inclinat ad Austrum.
2.181  Illa olim octonis bis sese interserit annis
2.182  Praetexens Phoebi frontem, tum tempore longo
2.183  Effugit atque ubi jam plus saeclo effluxerit, orbi


88471. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 85 | Paragraph | Section]

lentibus astra
2.191  Et teretes tractare tubos annosa vetustas
2.192  Edocuit mortale genus: vix tempore ab illo,
2.193  Quo primum armatam vitris ad sydera molem
2.194  Extulit Hetruscis heros prognatus in oris,
2.195  195 Bis terseptenos, centum numeramus et annos.
2.196  At prius, Uranie tantum mortalibus aegris
2.197  Quam munus daret et terris adduceret astra,
2.198  Fugerat aspectus oculis impervia


88472. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 85 | Paragraph | Section]

daret et terris adduceret astra,
2.198  Fugerat aspectus oculis impervia nostris,
2.199  Ora Venus nigro praetexens aurea dorso.
2.200  200 Cum primum rutila potuit sub fronte videri,
2.201  Nemo tubum in Solem direxerat. Altera cum se
2.202  Spectandae divae fors obtulit, unus et alter
2.203  Vix hominum numero e tanto direxit et orbe
2.204  Sordentem Veneris Phoebum suspexit opaco.
2.205  205 Nec dum


88473. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 85 | Paragraph | Section]

frigore pontus,
2.213  Alter, qua summo coeli de vertice Titan
2.214  Subjectos findit campos et adurit arenas,
2.215  215 Hinc gelido atque inde a Telluris cardine, coeli
2.216  Mensores bini fulgenti in Sole nigrantem
2.217  Suspiciant longa Venerem si mole tuborum
2.218  Et momenta notent, quo primum irrepserit et quo
2.219  Aversa Phoebum linquens evaserit ora,
2.220  220 Ingressum egressumque inter


88474. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]

erigit ignis Olympo
2.224  Assurgens, quantum rentur, qui sydera servant.
2.225  Nonne vides? Celeri dum Tellus acta rotatu
2.226  Circumagit sese torquens, raptatur uterque
2.227  In gyrum cursuque volat spectator eodem.
2.228  Non tamen una simul ductu via deferet uno
2.229  Utrumque et parili correptum tramite ducet.
2.230  Namque deae gressus alter cursumque sequetur


88475. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]

uno
2.229  Utrumque et parili correptum tramite ducet.
2.230  Namque deae gressus alter cursumque sequetur
2.231  Progrediens pariterque plagam spectabit eandem;
2.232  Aversas alter contra referetur in oras.
2.233  Proin dea sub nitido Phoebi velocior orbe
2.234  Huic celerare viam, cessare videbitur illi
2.235  Lentior ac tardo minus incita tendere gressu.
2.236  Et facile est, si forte, alto quam


88476. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]

videbitur illi
2.235  Lentior ac tardo minus incita tendere gressu.
2.236  Et facile est, si forte, alto quam celsus Olympo
2.237  Assurgat Titan, cognoveris, omnia nosse
2.238  Tempora quidque ferant acti in contraria cursus.
2.239  Altior aethereas quod si consurgit in oras
2.240  Phoebus vel terras contra descendit ad imas
2.241  Pronior, illud idem discrimen temporis aeque
2.242  Arctius obveniet pariter


88477. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]


2.236  Et facile est, si forte, alto quam celsus Olympo
2.237  Assurgat Titan, cognoveris, omnia nosse
2.238  Tempora quidque ferant acti in contraria cursus.
2.239  Altior aethereas quod si consurgit in oras
2.240  Phoebus vel terras contra descendit ad imas
2.241  Pronior, illud idem discrimen temporis aeque
2.242  Arctius obveniet pariter vel latius aeque.
2.243  Namque


88478. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 87 | Paragraph | Section]

minusve,
2.246  Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant.
2.247  Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus
2.248  Terrai motus tanto minus aut mage turbat.
2.249  Ergo ubi se primum fulgenti in Sole videndam
2.250  Reddiderit Venus ac dorsum supponet opacum,
2.251  Jam dabitur certa demum metirier arte,
2.252  Quam celsus summo Titan se tollat Olympo,
2.253  Quam surgat coelo Venus ipsa et


88479. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 89 | Paragraph | Section]


2.281  Spero equidem nec me pontus turgentibus undis
2.282  Audentem terret glaciesque nivesque perennes.
2.283  Mecum 16 aderunt, namque hos jam nunc servantur in usus
2.284  Oblongis inserta tubis purissima vitra,
2.285  Rarum opus Hugenidae magni; cui diva terenti
2.286  Adstitit Uranie ac dextram deduxit et ambas
2.287  Pulvere postremo subigens tenuique papyro


88480. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 89 | Paragraph | Section]

virentes
2.293  Ac vitrea irrorat teneros aspergine flores.
2.294  Non fons Blandusiae, non Pegasis unda, novato
2.295  Aonidum qua mane chorus, qua pulcher Apollo
2.296  Ipse suos viva mirari in imagine vultus
2.297  Et solet effusos lauro vincire capillos,
2.298  Non ipse, adversum ad Solem qui roscidus humor
2.299  Ardentem imbriferis pingit sub nubibus Irim.
2.300  Accedent et, qua certissima


88481. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 91 | Paragraph | Section]

ad oram
2.309  Marginis adversam et cum toto evadet ab orbe.
2.310  Non tamen 17 et tenebris Phoebus nigrescet opacis
2.311  Nec caeca turbata dies mergetur in umbra;
2.312  Ora dei tenuis distinguet fulgida naevus.
2.313  Proin sudo obductus cum Titan deficit axe,
2.314  Non illum irrepens Maja satus, atra nigranti
2.315  Non abdit dorso Venus affunditque


88482. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 93 | Paragraph | Section]

vultus soror. Illa per auras
2.362  Scilicet aethereas, veluti memoravimus ante,
2.363  Urget equos ductu obliquo mediumque per orbem
2.364  Signiferum et callem Titanis non nisi punctis
2.365  Transilit in geminis, geminos nectentibus orbes
2.366  Ac procul oppositas coeli spectantibus oras.
2.367  Ergo si, Soli dum jungitur atque novatis
2.368  Cornibus ordiri mensem parat, absit ab ipsis
2.369  Nodorum


88483. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 93 | Paragraph | Section]

ordiri mensem parat, absit ab ipsis
2.369  Nodorum punctis et nexi tramitis ora,
2.370  Orbis et a medio radiantia signa ferentis
2.371  Titanisque a calle aberit simul atque rigentem
2.372  In Boream assurget vel se demittet ad Austrum
2.373  Nec fratrem teget aut fraudabit lumine terras.
2.374  Ast illo nodum si tempore diva tenacem
2.375  Attigerit, nodo fuerit vel proxima opacum


88484. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 95 | Paragraph | Section]


2.389  Ante oculos sensim tibi sistitur, exeret undis
2.390  390 Fulgentem Eois frontem et se ostendet ab axe.
2.391  Obductos igitur coeli qua parte jugales
2.392  Phoebus agit curruque volat velatus in alto,
2.393  Ipsa etiam, ipsa illac cursum contendit et acres
2.394  Urget equos fratremque soror comitatur et una
2.395  395 Progreditur: coelo pariter spatiantur aperto.
2.396  Quin


88485. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 97 | Paragraph | Section]

diemque
2.421  Sollicitat noctemque fugat pallentiaque astra
2.422  Restinguit late et gremio foecunda rubenti
2.423  Perfundit rutila teneros aspergine flores.
2.424  Ergo locum, superas quo diva emergit in auras
2.425  Observa ac signis confer fulgentibus, et si
2.426  Haud pigeat, radio metire atque aere rigenti
2.427  Incisisque notis; inclusas dentibus horas
2.428  Ferratis adhibe simul et sua tempora


88486. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 97 | Paragraph | Section]

seu ferventem
2.432  Ignibus aestivis vix se demittere ad Austrum,
2.433  Signifero vicinam orbi fratrisque viai.
2.434  Praeterea cum jam se evolverit altera puro
2.435  Axe dies jamque occiduas se Phoebus in undas
2.436  Merserit et primis coelum praefulserit astris,
2.437  Se vigili prodent oculo nova cornua et acrem
2.438  Tenvia fulgenti percellent cuspide visum,
2.439  Deinde brevi occiduo se mersa sub


88487. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 97 | Paragraph | Section]

loca si pariter certasque notaveris horas,
2.441  Signifero vicinam orbi Phoebique videbis
2.442  Tum quoque vicinam calli, sed parte meantem
2.443  Opposita mutasse latus: si forte rigentem
2.444  Elata in Boream sese ante erexerat, imum,
2.445  Praetergressa viam Phoebi, jam accedet ad Austrum;
2.446  Contra humiles Austri si se inclinarat in oras,
2.447  Altior in Boream sese eriget atque rigentem


88488. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 97 | Paragraph | Section]


2.443  Opposita mutasse latus: si forte rigentem
2.444  Elata in Boream sese ante erexerat, imum,
2.445  Praetergressa viam Phoebi, jam accedet ad Austrum;
2.446  Contra humiles Austri si se inclinarat in oras,
2.447  Altior in Boream sese eriget atque rigentem
2.448  Cornua deflectens radiantia tollet ad Ursam.
2.449  Ergo etiam interea nodum tranarit, oportet
2.450  Et rutilo conjuncta deo sat proxima


88489. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 97 | Paragraph | Section]

latus: si forte rigentem
2.444  Elata in Boream sese ante erexerat, imum,
2.445  Praetergressa viam Phoebi, jam accedet ad Austrum;
2.446  Contra humiles Austri si se inclinarat in oras,
2.447  Altior in Boream sese eriget atque rigentem
2.448  Cornua deflectens radiantia tollet ad Ursam.
2.449  Ergo etiam interea nodum tranarit, oportet
2.450  Et rutilo conjuncta deo sat proxima nodo
2.451  Extiterit


88490. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 97 | Paragraph | Section]

deflectens radiantia tollet ad Ursam.
2.449  Ergo etiam interea nodum tranarit, oportet
2.450  Et rutilo conjuncta deo sat proxima nodo
2.451  Extiterit fratrisque viae. Cumque ille feratur
2.452  Altus in immensum et contra tam proxima terris
2.453  Diva suos humilis currus agat atque nigrantem
2.454  Telluri frontem nitidamque obvertat Olympo,
2.455  Inserta obscuro Phoebum velaverit ore,


88491. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 99 | Paragraph | Section]

viam. Primum inde remotam
2.466  Ergo deam, medium cum jam rapit horrida vultum
2.467  Umbra tegens mediusque nitet, quantum avia coelo
2.468  Unquam errare potest fratrisque relinquere callem,
2.469  In latus aspicies cum se ferre vaganti.
2.470  Per reliquos tum deinde dies jam cornua fronte
2.471  Exeret atque apices sinuans tenuabit acutos
2.472  Titanisque simul calli magis ac magis aureos


88492. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 99 | Paragraph | Section]


2.486  Nec te 25 dum nitidos Phoebi rapit invida vultus
2.487  Spectantem eludet fallens, licet usque dolosam
2.488  Aversa aethereas frontem dea vertat in oras,
2.489  Si modo velatae subeuntem lampadis umbram
2.490  Suspicias motumque notes formamque locumque.
2.491  Ne tamen ardentes Phoebeae lampadis ignes
2.492  Suspiciens


88493. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 101 | Paragraph | Section]


2.500  Et vincas tanta vultum te * * corr. ex se luce tuentem.
2.501  Sunt qui reflexum placida tueantur in unda.
2.502  Nam jubaris pars magna subit perque intima aquai
2.503  Viscera distractum et fundo restinguitur imo.
2.504  Pro puris alii lymphis et fonte quieto
2.505  Nigrantes adhibent succos, quibus


88494. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 101 | Paragraph | Section]


2.508  Cum fremitu et resono recitanda poemata plausu
2.509  Excipit et longos servat conscripta per annos.
2.510  Nam plures bibit ore et plures atra sub imo
2.511  Materies gremio radios restinguit; in auras
2.512  Vix ulli aerias revolant oculosque lacessunt.
2.513  Tu tamen aut violae saturo fucata colore
2.514  Vitra cape adjungens aut pingui perlita fumo
2.515  Nec semel ardenti nec longum admota


88495. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 101 | Paragraph | Section]

volucres
2.518  Securus ride et radiantem transpice vultum.
2.519  Ac primum 26 formamque umbrae molemque tueri
2.520  Proderit. Illa quidem, nisi forte in margine summam
2.521  Vix radat Phoebi frontem, qua curvus ad undas
2.522  Prominet occiduas, curvato limite limbum
2.523  Irrepens cavat et dorso convexa recurvo
2.524  Flectitur Eoasque tumens sinuatur


88496. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 101 | Paragraph | Section]

limbum
2.523  Irrepens cavat et dorso convexa recurvo
2.524  Flectitur Eoasque tumens sinuatur ad oras.
2.525  Dumque subit, viden, ut formam progressa rotundam
2.526  Exhibeat teretemque globi se inflectat in orbem!
2.527  At teretem ipsa etiam virgo Latonia formam
2.528  Prae se fert curvumque tumens sinuatur in orbem.
2.529  Nec vero et moles non convenit: umbra, nitentem


88497. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 101 | Paragraph | Section]


2.525  Dumque subit, viden, ut formam progressa rotundam
2.526  Exhibeat teretemque globi se inflectat in orbem!
2.527  At teretem ipsa etiam virgo Latonia formam
2.528  Prae se fert curvumque tumens sinuatur in orbem.
2.529  Nec vero et moles non convenit: umbra, nitentem
2.530  Quae tristi irrepens condit ferrugine vultum,
2.531  Tanta patet, quanta aetherias se mole per auras


88498. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 103 | Paragraph | Section]

vultus.
2.538  Hinc medium si forte deum media occupet umbra,
2.539  Prominet ac rapit omne jubar circum undique et ignes
2.540  Occulit ac penitus radiantia contegit ora.
2.541  At dea sublimi si forte in vertice callis
2.542  Adstringit frontem brevior, breviore figura
2.543  Ipsa etiam coit et Phoebeos arctior umbra
2.544  Haud potis est penitus tegere ac subducere vultus.
2.545  Hinc medio sedet atra


88499. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 103 | Paragraph | Section]

avis gentes aut igne quaterno
2.562  Fulgida Crux, alio torpentes cardine terras
2.563  Umbra teget condens Phoebumque obducet et atram
2.564  Inferet attonitis alieno tempore noctem.
2.565  At contra in Boream si cum obliqua nigranti
2.566  Tantundem se diva ferat, borealibus oris
2.567  Non expectatas minitabitur umbra tenebras.
2.568  Cum vero aetherio divae tibi visa sub axe


88500. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 105 | Paragraph | Section]


2.574  Diva rotas, premet oppositum latus umbra tenebris.
2.575  575 Convenit 29 et motus certusque per aethera gressus:
2.576  Adversum bijugos Phoebi soror urget in ortum
2.577  Et fratri occiduis velocior instat ab oris
2.578  Invadens pigrumque volans praevertit Eoasque
2.579  Ad sedes fugit ac longe progressa relinquit.
2.580  580 Umbra quoque Eoas cursum


88501. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 105 | Paragraph | Section]

ortum
2.577  Et fratri occiduis velocior instat ab oris
2.578  Invadens pigrumque volans praevertit Eoasque
2.579  Ad sedes fugit ac longe progressa relinquit.
2.580  580 Umbra quoque Eoas cursum contendit in oras.
2.581  Ac Phoebi ad medium cum nititur, umbrifer arcus
2.582  Occidua de parte subit limbumque nitentem
2.583  Irrumpens cavat atque Eoo in margine demum
2.584  Erumpit fugiens rutiloque evadit ab


88502. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 105 | Paragraph | Section]

relinquit.
2.580  580 Umbra quoque Eoas cursum contendit in oras.
2.581  Ac Phoebi ad medium cum nititur, umbrifer arcus
2.582  Occidua de parte subit limbumque nitentem
2.583  Irrumpens cavat atque Eoo in margine demum
2.584  Erumpit fugiens rutiloque evadit ab orbe.
2.585  585 Dum fratrem 30 sequitur fugientem diva fugitve
2.586  Sectantem a tergo, tantum


88503. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 105 | Paragraph | Section]


2.584  Erumpit fugiens rutiloque evadit ab orbe.
2.585  585 Dum fratrem 30 sequitur fugientem diva fugitve
2.586  Sectantem a tergo, tantum olli accedit in horas,
2.587  Discedit tantum, quantum se corpore crasso
2.588  Porrigit aethereasque patet distenta per auras.
2.589  Progreditur tantundem etiam sub Sole nigrantis
2.590  590 Umbrai species, sive


88504. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 105 | Paragraph | Section]

impetat atra nitentem
2.591  Irrumpens primum seu praetergressa relinquat.
2.592  Cum dea jam summo procul avia tramite fessis
2.593  Tardat iter bijugis, tardat quoque lentior umbra.
2.594  Illa imo terris in tramite proxima cursum
2.595  595 Cum celerat pronusque immani pondere currus
2.596  Volvitur, ipsa etiam velocior umbra sub igne
2.597  Phoebeo volat et densis se passibus infert.
2.598  Quid vero,


88505. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 107 | Paragraph | Section]

contra occiduas prono se Cynthia ad undas
2.605  Demittat curru, magis alto a vertice coeli
2.606  Credideris distantem ac visi tramitis error
2.607  Hic crescit, decrescit ibi. At dea parte in utraque
2.608  In Zephyri sedes agitur propriumque retracta
2.609  Tardat iter, quoque ad medium sublimior orbem
2.610  Accedit magis, hoc pariter mutatur et error
2.611  Usque magis. Proin et fratrem


88506. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 107 | Paragraph | Section]

ad undas
2.605  Demittat curru, magis alto a vertice coeli
2.606  Credideris distantem ac visi tramitis error
2.607  Hic crescit, decrescit ibi. At dea parte in utraque
2.608  In Zephyri sedes agitur propriumque retracta
2.609  Tardat iter, quoque ad medium sublimior orbem
2.610  Accedit magis, hoc pariter mutatur et error
2.611  Usque magis. Proin et fratrem sequiturque fugitque


88507. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 107 | Paragraph | Section]


2.609  Tardat iter, quoque ad medium sublimior orbem
2.610  Accedit magis, hoc pariter mutatur et error
2.611  Usque magis. Proin et fratrem sequiturque fugitque
2.612  Lentior, ac medio cum jam eminet ardua in ipso,
2.613  Dixeris et bijugos humentem flectere in Austrum
2.614  Depressam, illusus conspectae errore viai.
2.615  Ipsa autem errores umbrae tibi semita eosdem
2.616  Visa subit primoque deum si mane


88508. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 107 | Paragraph | Section]


2.610  Accedit magis, hoc pariter mutatur et error
2.611  Usque magis. Proin et fratrem sequiturque fugitque
2.612  Lentior, ac medio cum jam eminet ardua in ipso,
2.613  Dixeris et bijugos humentem flectere in Austrum
2.614  Depressam, illusus conspectae errore viai.
2.615  Ipsa autem errores umbrae tibi semita eosdem
2.616  Visa subit primoque deum si mane recondit,
2.617  Vespere vel sero, celeri magis


88509. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 109 | Paragraph | Section]

Jovi, quin proximus orbem
2.651  Qui domini vastum famulus circumvolat, umbram
2.652  Injiciat tristem tenebrasque affundat opacas.
2.653  Nec tenui haec adeo se cuspide contrahit, arctos
2.654  Ut rutila in facie tractus confundat: in ipsa
2.655  Fronte Jovis maculam licet hinc spectare nigrantem
2.656  Eminus; usque adeo vasto sese augmine tendit.
2.657  Interea et reliqui subeunt. Quam saepe secundus


88510. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 109 | Paragraph | Section]


2.651  Qui domini vastum famulus circumvolat, umbram
2.652  Injiciat tristem tenebrasque affundat opacas.
2.653  Nec tenui haec adeo se cuspide contrahit, arctos
2.654  Ut rutila in facie tractus confundat: in ipsa
2.655  Fronte Jovis maculam licet hinc spectare nigrantem
2.656  Eminus; usque adeo vasto sese augmine tendit.
2.657  Interea et reliqui subeunt. Quam saepe secundus
2.658  Infert se medium ac dorsum


88511. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 109 | Paragraph | Section]


2.671  Hanc rutilae inducit fronti diadema superstes,
2.672  Tenvia quod regni vestigia servat adempti.
2.673  Quid juvat aula frequens, quid vanae insignia pompae
2.674  Regia? Quam crebro gemmatas taedia in aulas
2.675  Irrepunt tristique animos languore resolvunt,
2.676  Seu fragor armorum subit insidiaeque latentes
2.677  Et capta incusso quatiuntur membra pavore!
2.678  Inter oves gracili ludens dum


88512. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 109 | Paragraph | Section]

animos languore resolvunt,
2.676  Seu fragor armorum subit insidiaeque latentes
2.677  Et capta incusso quatiuntur membra pavore!
2.678  Inter oves gracili ludens dum pastor avena
2.679  Gramineo sedet in solio, dum pascua carpunt
2.680  Laeta greges floresque legit capitique corollas
2.681  Aureolo intexit Phillis; procul exulat atrox
2.682  Cura nec horrifico turbantur corda tumultu.


88513. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 113 | Paragraph | Section]

2 ingentem nigranti corpore Tellus
3.22  Umbrai conum longe protendit; acuto
3.23  Ille apice oppositas Phoebo se vertit ad oras
3.24  Atque quater tantum procurrit in aethera, quantum
3.25  25 Ardua se terris Latonia tollit ab imis.
3.26  Et qua diva meat, ter crassior illius orbe
3.27  Tenditur ac late aetherias circum inficit auras.
3.28  Ergo


88514. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 113 | Paragraph | Section]

diva et nocturnas discutit umbras,
3.30  30 Si simul ad nodos accesserit astriferumque
3.31  Solis iter motu obliquo transcurrere tentet,
3.32  Continuo tristem bijugos currumque nitentem
3.33  Cogitur in conum irrumpens demergere, frustra
3.34  Illa quidem rapidos tentans avertere, frustra
3.35  Retrahere adducto fraeno aut cohibere jugales:
3.36  Procurrunt rectique volant; fert ipse volantes


88515. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]


3.36  Procurrunt rectique volant; fert ipse volantes
3.37  Impetus ac densam indociles immittit * corr. ex imittit in umbram.
3.38  Quid dubitas? 4 Divae frontem, dum parte nigrescit
3.39  Sordida, parte nitet fraternaque spicula recidit,
3.40  Suspice et umbrai formam, qua


88516. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]

parte nitet fraternaque spicula recidit,
3.40  Suspice et umbrai formam, qua limite curvo
3.41  Tenditur, intuitor molemque inde erue et omnem
3.42  Circum oculis tractum metire ac mentis acutas
3.43  In medium defige acies positumque sub astris
3.44  Designa observans et lentos collige motus.
3.45  Umbrifero Terrae cono simul omnia cernes
3.46  Congruere, et formam, et molem, motumque locumque.


88517. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]

collige motus.
3.45  Umbrifero Terrae cono simul omnia cernes
3.46  Congruere, et formam, et molem, motumque locumque.
3.47  Primum igitur 5 teretem si conum in imagine plana
3.48  Excipias mediumque seces nec recta secantis
3.49  Planities ductus se quidquam inclinet ad axem,
3.50  Orbis forma aequi sese offeret atque rotundo
3.51  Excurrens circum se margine


88518. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]

ad axem,
3.50  Orbis forma aequi sese offeret atque rotundo
3.51  Excurrens circum se margine flectet imago.
3.52  Ergo cum plana nobis sub imagine Phoebe
3.53  Exhibeat, quanquam incurvam, nec flectat in ullum
3.54  Inclinata latus frontem, qua parte nigrantis
3.55  Subjicitur coni limbo atque intercipit umbram,
3.56  Ipse aequum illusis se flectere debet in orbem
3.57  Limbus et aequalem praebere


88519. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]


3.53  Exhibeat, quanquam incurvam, nec flectat in ullum
3.54  Inclinata latus frontem, qua parte nigrantis
3.55  Subjicitur coni limbo atque intercipit umbram,
3.56  Ipse aequum illusis se flectere debet in orbem
3.57  Limbus et aequalem praebere tuentibus arcum.
3.58  At flectit sese sinuans formamque rotundam
3.59  Marginis umbriferi spectantibus exhibet ora,
3.60  Quae se cumque ferat, Boreae de parte


88520. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]

arcum.
3.58  At flectit sese sinuans formamque rotundam
3.59  Marginis umbriferi spectantibus exhibet ora,
3.60  Quae se cumque ferat, Boreae de parte nivalis
3.61  Sive meet diva, oppositum seu flectat in Austrum
3.62  Alipedes contra, aut medio se tramite in ortum
3.63  Urgeat, occidua et subiens de parte nitentes
3.64  Obducat vultus umbraque evadat ad Eurum.
3.65  Quid


88521. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]


3.59  Marginis umbriferi spectantibus exhibet ora,
3.60  Quae se cumque ferat, Boreae de parte nivalis
3.61  Sive meet diva, oppositum seu flectat in Austrum
3.62  Alipedes contra, aut medio se tramite in ortum
3.63  Urgeat, occidua et subiens de parte nitentes
3.64  Obducat vultus umbraque evadat ad Eurum.
3.65  Quid 6 moles? Neque enim divae squalentis in


88522. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 115 | Paragraph | Section]

in ortum
3.63  Urgeat, occidua et subiens de parte nitentes
3.64  Obducat vultus umbraque evadat ad Eurum.
3.65  Quid 6 moles? Neque enim divae squalentis in ore
3.66  Umbra coit plenoque arcus conjungitur orbe.
3.67  Ille quidem sinuat sese, sed tramite recto
3.68  Et chorda jungente apices vix distat, opaco
3.69  vel mediam cum distinguit jam limite frontem


88523. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 117 | Paragraph | Section]

rotundans.
3.75  Invenies vacuo ter tantum excurrere crassum
3.76  Aethere, diva suo ferme quantum occupat ore,
3.77  Si rectos medio tendentes tramite ductus
3.78  Contuleris molemque sinu concludere in imo
3.79  Majorem novies spatio, quo Cynthia turget;
3.80  Scilicet umbriferi quantum se diximus illa
3.81  Distendi gyrum coni in regione nigrantem.
3.82  Quod


88524. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 117 | Paragraph | Section]

medio tendentes tramite ductus
3.78  Contuleris molemque sinu concludere in imo
3.79  Majorem novies spatio, quo Cynthia turget;
3.80  Scilicet umbriferi quantum se diximus illa
3.81  Distendi gyrum coni in regione nigrantem.
3.82  Quod 7 si non oculis fidas errantibus axem
3.83  Per vacuum, poteris certam explorare per artem
3.84  Et licet haud visi mensuram


88525. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 117 | Paragraph | Section]

versu.
3.105  Tentabo tamen et facili si numine praesens
3.106  Adstiteris, diva, aggrediar numerisque coercens
3.107  Te duce primus ego tam mira reperta Latinis
3.108  Adstringam, primus Parnassi in vertice sistam.
3.109  Principio 8 e pura moles crystallina massa,
3.110  Seligitur, tenui geminas cui pulvere frontes


88526. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]

dum sensim circum conrasa tumescat
3.114  Et Pelusiacam referat sub imagine lentem
3.115  Exceptumque jubar pellucida perque polita
3.116  Torqueat ac certa deflexum lege refringat.
3.117  Illae aequi in formam debent tornarier orbis.
3.118  Et quidquid puncto radiorum effluxit ab uno,
3.119  Si satis id punctum distet procul, ornne retortum
3.120  Undique lens iterum crystallina cogit et uno


88527. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]

debent tornarier orbis.
3.118  Et quidquid puncto radiorum effluxit ab uno,
3.119  Si satis id punctum distet procul, ornne retortum
3.120  Undique lens iterum crystallina cogit et uno
3.121  Contrahit in puncto puncti e regione nitentis;
3.122  Quoque magis rutilo lens ipsa e fronte recedit,
3.123  Hoc citius coeunt radii et cum maxima demum
3.124  Intersunt spatia ac longe disjungitur aurei
3.125  Fons


88528. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]

res apta reflectere lumen
3.134  Et late circum diffundere si satis, amplis
3.135  Discedat vitrea spatiis a lente, videbis,
3.136  Objectae vitro molis quod singula mittunt
3.137  Puncta jubar, sese in totidem conjungere punctis
3.138  Protinus atque adeo assimili sub imagine formam
3.139  Pingere nativisque ita quaeque coloribus illic
3.140  Reddere distincta, ut nullus tam possit Apelles
3.141  In


88529. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]

sese in totidem conjungere punctis
3.138  Protinus atque adeo assimili sub imagine formam
3.139  Pingere nativisque ita quaeque coloribus illic
3.140  Reddere distincta, ut nullus tam possit Apelles
3.141  In tabula, nullus spectantem ita fallere Zeuxes.
3.142  Invertit positus tamen, ut, quae dextera molis
3.143  Pars est, hanc latere a laevo tibi reddat imago,
3.144  In dextrum laevam pellat latus altaque ad imum


88530. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]

tam possit Apelles
3.141  In tabula, nullus spectantem ita fallere Zeuxes.
3.142  Invertit positus tamen, ut, quae dextera molis
3.143  Pars est, hanc latere a laevo tibi reddat imago,
3.144  In dextrum laevam pellat latus altaque ad imum
3.145  Dejiciat, quaeque ima jacent, sublimia tollat.
3.146  Hinc 10 oculi in gremio quae lens crystallina pendet,


88531. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]

a laevo tibi reddat imago,
3.144  In dextrum laevam pellat latus altaque ad imum
3.145  Dejiciat, quaeque ima jacent, sublimia tollat.
3.146  Hinc 10 oculi in gremio quae lens crystallina pendet,
3.147  Transmissos cogit radios et pingit in imo
3.148  Invertens fundo quaecumque objecta tuemur.
3.149  Quae si forte parum, ut senibus, tumet aut nimis ipsi


88532. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 119 | Paragraph | Section]


3.145  Dejiciat, quaeque ima jacent, sublimia tollat.
3.146  Hinc 10 oculi in gremio quae lens crystallina pendet,
3.147  Transmissos cogit radios et pingit in imo
3.148  Invertens fundo quaecumque objecta tuemur.
3.149  Quae si forte parum, ut senibus, tumet aut nimis ipsi
3.150  Rem spectandam oculo libet admovisse, ut imago


88533. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 121 | Paragraph | Section]


3.153  Confusae effugiant visum, lens vitrea turgens
3.154  Ante oculum solet extrorsum suspendier, ut jam
3.155  Incipiant sensim radii se flectere et ante
3.156  Quam se oculo immittant, ad sese accedere, in ipso
3.157  Dum detorti iterum jungant se denique fundo
3.158  Nec dubium tristi fallant caligine visum.
3.159  Sic veterum monumenta virum confusaque scripta
3.160  Perlegimus saepe atque exesa numismata


88534. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 121 | Paragraph | Section]

distinctior extat imago
3.171  Nec caliganti turbantur nube colores.
3.172  Inde tubum 13 tendunt, obscuris horreat imum
3.173  Cui tenebris gremium summoque in vertice lentem
3.174  Infigunt vitream, cui frons vix utraque quidquam
3.175  Turgeat extremoque fere pingatur imago
3.176  Amplior in fundo. Tubulo lens altera laevi
3.177  Jungitur incurvis multo mage


88535. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 121 | Paragraph | Section]

tendunt, obscuris horreat imum
3.173  Cui tenebris gremium summoque in vertice lentem
3.174  Infigunt vitream, cui frons vix utraque quidquam
3.175  Turgeat extremoque fere pingatur imago
3.176  Amplior in fundo. Tubulo lens altera laevi
3.177  Jungitur incurvis multo mage frontibus apta,
3.178  A picta tantum, quae distet imagine, quantum
3.179  Curvatura sui poscit turgentior orbis
3.180  Spectantisque


88536. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 121 | Paragraph | Section]

haud dubio finitus limite margo.
3.182  Hisce 14 armis oculorum acies pervasit ad ipsum
3.183  Aethera sydereosque ignes scrutata, nigrantes
3.184  Phoebeo in vultu maculas inspexit et orbem
3.185  Falcatae varium Veneris gnatique sodales
3.186  Et trabeam tardique patris socia agmina et ipsam
3.187  Vidit adhuc rutilo cinctam diademate frontem


88537. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 123 | Paragraph | Section]


3.187  Vidit adhuc rutilo cinctam diademate frontem
3.188  Et celsos Lunae montes vallesque profundas.
3.189  Nec nocet 15 inversa teretes in imagine formas
3.190  Aequalesque globos scrutarier. At lubet ipsas
3.191  Cum recto spectare situ aut procul aequore in alto
3.192  Cum tuimur plenis dantes cava lintea ventis
3.193  Scindentesque salum


88538. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 123 | Paragraph | Section]


3.189  Nec nocet 15 inversa teretes in imagine formas
3.190  Aequalesque globos scrutarier. At lubet ipsas
3.191  Cum recto spectare situ aut procul aequore in alto
3.192  Cum tuimur plenis dantes cava lintea ventis
3.193  Scindentesque salum puppes sive ardua longe
3.194  Tecta vel errantes per pascua laeta capellas
3.195  Aut nemorum frondes et prata virentia


88539. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 123 | Paragraph | Section]

quidem primum figebant plurima, quae se
3.208  Hinc spatiis atque hinc aequalibus intertexta
3.209  Ferretae ut crates, ut retia densa, secarent.
3.210  His rerum moles metirier et spatiorum
3.211  Mos erat in picta seriem numerare figura.
3.212  At spatii extremi restantes denique partes
3.213  Judicio incerto prendebant, arte nec ulla
3.214  Sat fida in tenues poterant inquirere formas.
3.215  Ipsa suis


88540. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 123 | Paragraph | Section]

rerum moles metirier et spatiorum
3.211  Mos erat in picta seriem numerare figura.
3.212  At spatii extremi restantes denique partes
3.213  Judicio incerto prendebant, arte nec ulla
3.214  Sat fida in tenues poterant inquirere formas.
3.215  Ipsa suis tantum non uno tempore alumnis
3.216  Uranie munus prodendum duxit, ut ingens
3.217  Ne pretium amoto vilesceret omne labore.
3.218  Ergo dea monstrante


88541. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 125 | Paragraph | Section]

momenta notare
3.223  Singula, quaque oculos motus tenuissima hiantes
3.224  Pars penitus fallat, deprendere metirique.
3.225  Virga teres tenuisque incisis undique spiris
3.226  In cochleam se circumagit; propellitur illo
3.227  Excipiens aequis virgam cava lamina spiris
3.228  Retrorsum, antrorsum motu quantumlibet atque
3.229  Affixum defert filum perque omnia pictae


88542. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 125 | Paragraph | Section]

atque
3.229  Affixum defert filum perque omnia pictae
3.230  Deducit sensim tenuissima puncta figurae.
3.231  Inclusumque quidem filum latet, extima sed qua
3.232  Frons educta tubo lamellae prodit, in ipso
3.233  Margine fixus apex pariter procurrit et aere
3.234  Indicat inciso numeros, vertiginis orbes
3.235  Qui referunt plenos; partes cujuslibet orbis
3.236  Alter, cum tereti qui virga vertitur,


88543. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 127 | Paragraph | Section]


3.263  Perque apices ambos hoc transeat, illud opaco
3.264  Adductum limbo conradat flexile dorsum
3.265  Atque interceptam chorda metire sagittam
3.266  Nigrantique arcu, qua is prominet, in medioque
3.267  Plusquam alibi a recto sinuatus calle recedit.
3.268  Haec ubi jam perfecta sient, tum denique certa
3.269  Fas erit umbriferi ratione agnoscere coni
3.270  Transversus quantum ductus


88544. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 127 | Paragraph | Section]

ampla triformis
3.280  Excurrit divae ac medio se tramite pandit.
3.281  Quaeque locis isdem cono mensura nigrantem
3.282  Claudenti Terrai umbram debebitur, illam
3.283  Praebebunt numeri Phoebes nigrantis in umbra.
3.284  Quin 19 et, si propior tum forte accesserit imae
3.285  Telluri Titan vel fugerit altior axe
3.286  Cynthia, comperies nigrantem adstringier


88545. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 127 | Paragraph | Section]

19 et, si propior tum forte accesserit imae
3.285  Telluri Titan vel fugerit altior axe
3.286  Cynthia, comperies nigrantem adstringier orbem.
3.287  Contra si Phoebus consurgat in aethera vel si
3.288  Telluri propior Phoebe meet, amplior idem
3.289  Laxabit gremium et distento margine crescet.
3.290  At citius propiore deo coit umbrifer ipse
3.291  Conus et adstricto brevior se


88546. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 127 | Paragraph | Section]

finibus orbem.
3.296  Quid, quod 20 et obscuri medium deprendere gyri
3.297  Fas erit ac positum ad radiantes aetheris ignes
3.298  Exigere et certa coeli in regione locare.
3.299  Huic medio positus communis habebitur atque
3.300  Umbriferi medio coni ac regione videbis
3.301  Una eademque simul concurrere semper utrumque.


88547. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 129 | Paragraph | Section]


3.301  Una eademque simul concurrere semper utrumque.
3.302  Scilicet oppositas Phoebo se conus ad oras
3.303  Dirigit assurgens coelo et contraria acuta
3.304  Cuspide signa petit, punctum directus in illud,
3.305  305 Quo secat a Phoebi medio per viscera Terrae
3.306  Intima productum Titania semita callem.
3.307  Ast ipsum et medius punctum tenet umbrifer orbis.
3.308  Nonne vides notas ardere per


88548. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 129 | Paragraph | Section]


3.322  Ergo 21 etiam certis constat tibi denique signis,
3.323  Cur subita et Phoebe quondam ferrugine vultum
3.324  Inficiat, qua se, dum deficit, abdat in umbra.
3.325  325 Verum age, quo, posita penitus formidine, mentem
3.326  Firmare atque fidem possis adhibere canenti
3.327  Certius et causas in aperta luce videre,
3.328  Contemplare vigil mecum, quae


88549. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 129 | Paragraph | Section]

ferrugine vultum
3.324  Inficiat, qua se, dum deficit, abdat in umbra.
3.325  325 Verum age, quo, posita penitus formidine, mentem
3.326  Firmare atque fidem possis adhibere canenti
3.327  Certius et causas in aperta luce videre,
3.328  Contemplare vigil mecum, quae tempora poscant,
3.329  Quos nexus inter Phoebi divaeque labores
3.330  330 Hae causae, quinam constet defectibus ordo.
3.331  Namque ubi cognoris,


88550. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 131 | Paragraph | Section]


3.350  Occulat atque aliqua Terrae pro parte recondat.
3.351  Vix etiam plenus fugere atque evolvier annus
3.352  Vix poterit, bis fulgentem quin lampada condat
3.353  Cynthia bisque suos vultus demergat in umbra,
3.354  Quondam autem ter fratrem uno velabit in anno,
3.355  Ter sua vel subitis ipsa obruet ora tenebris.
3.356  Atque 23 ea, si fratris cursum


88551. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 131 | Paragraph | Section]


3.351  Vix etiam plenus fugere atque evolvier annus
3.352  Vix poterit, bis fulgentem quin lampada condat
3.353  Cynthia bisque suos vultus demergat in umbra,
3.354  Quondam autem ter fratrem uno velabit in anno,
3.355  Ter sua vel subitis ipsa obruet ora tenebris.
3.356  Atque 23 ea, si fratris cursum cursumque sororis,
3.357  Nodorum et positus motumque per


88552. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 131 | Paragraph | Section]

calli inclinet Phoebeo se via Phoebes,
3.359  Qua tumeat tristis conus, qua Cynthia mole
3.360  Titanisque orbis, recolas et mente revolvas
3.361  Componasque simul, certa ratione patebunt.
3.362  In primis 24 tantum Phoebeo se via divae
3.363  Inclinat calli accedens, ut flexus in ipso
3.364  Nodorum nexu integri de partibus orbis
3.365  Sextam


88553. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 131 | Paragraph | Section]

et mente revolvas
3.361  Componasque simul, certa ratione patebunt.
3.362  In primis 24 tantum Phoebeo se via divae
3.363  Inclinat calli accedens, ut flexus in ipso
3.364  Nodorum nexu integri de partibus orbis
3.365  Sextam bissenis vix quidquam excedat et inter
3.366  Connexos arcus curvataque crura receptet.
3.367  Inde autem


88554. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 133 | Paragraph | Section]


3.375  Parte aliqua saltem et tristi nigrescet ab umbra.
3.376  Quindecies 27 e bissenis si partibus unam
3.377  Aetherei gyri in quatuor discerperis, illa
3.378  Occupat hanc ipsam gremio protensa tumenti.
3.379  Ter tantum conus distenditur; accipe utrinque
3.380  Dimidium, e tricies bissenis partibus orbis
3.381  Una tibi


88555. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 133 | Paragraph | Section]

utrinque
3.380  Dimidium, e tricies bissenis partibus orbis
3.381  Una tibi aetherei obveniet. Qua 28 parte viai
3.382  Fraternae si forte soror minus absit, in oras
3.383  Progressa Eoas pleno cum lumine fulgens
3.384  Assequitur conum adversa e regione tumentem,
3.385  Incurret tenebrisque genas perfundet opacis.
3.386  Ergo minus


88556. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 133 | Paragraph | Section]

vultus extremo margine tantum
3.409  Dum condit media coelum e Tellure tuenti,
3.410  Si, quantum a medio extremas Telluris ad oras
3.411  Est spatii, tantum subito percurrat et inde
3.412  In latus ad Boream aut abducta recedat in Austrum,
3.413  Quod praestat, praestabit adhuc limbumque nitentem
3.414  Fraterni vultus, mediis velut ante tegebat,
3.415  Extremis pariter terris teget usque,


88557. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 133 | Paragraph | Section]

tantum
3.409  Dum condit media coelum e Tellure tuenti,
3.410  Si, quantum a medio extremas Telluris ad oras
3.411  Est spatii, tantum subito percurrat et inde
3.412  In latus ad Boream aut abducta recedat in Austrum,
3.413  Quod praestat, praestabit adhuc limbumque nitentem
3.414  Fraterni vultus, mediis velut ante tegebat,
3.415  Extremis pariter terris teget usque, Boreo


88558. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 135 | Paragraph | Section]

dimidiam Latonia poscit,
3.419  Traversa qua mole patens tumet integra; Phoebus
3.420  Dimidiam pariter Tellusque avecta per auras
3.421  Ad Lunam geminas ferme occupat. Omnibus unam
3.422  Collectis ergo in summam, de partibus illis
3.423  Tres fiunt sive integri de partibus orbis
3.424  Bissenis decima. Ac fraterno a tramite proinde
3.425  Ejusdem decimae partis Latonia distet
3.426  Particula si dimidia,


88559. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 135 | Paragraph | Section]

cornua sumit
3.439  Vel rursum oppositas pleno nitet ore per auras,
3.440  Ipse etiam interea Titan progressus Olympo
3.441  Mutavit sedem atque una de partibus orbis
3.442  Bissenis signi spatio radiantis in ortum
3.443  Processit ferme, occiduas et nodus in oras
3.444  Vicenis rediit signi de partibus una.
3.445  Scilicet 35 hinc, si fors nodo concursus in


88560. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 135 | Paragraph | Section]

ore per auras,
3.440  Ipse etiam interea Titan progressus Olympo
3.441  Mutavit sedem atque una de partibus orbis
3.442  Bissenis signi spatio radiantis in ortum
3.443  Processit ferme, occiduas et nodus in oras
3.444  Vicenis rediit signi de partibus una.
3.445  Scilicet 35 hinc, si fors nodo concursus in ipso
3.446  Accidat et fratrem condat soror, ipsa vel


88561. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 135 | Paragraph | Section]

in ortum
3.443  Processit ferme, occiduas et nodus in oras
3.444  Vicenis rediit signi de partibus una.
3.445  Scilicet 35 hinc, si fors nodo concursus in ipso
3.446  Accidat et fratrem condat soror, ipsa vel umbram
3.447  Per mediam curru tendat turpata nigranti,
3.448  Alter succedet congressus, cum procul inde
3.449  Distabit Phoebe paulo majore, per


88562. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 135 | Paragraph | Section]

turpata nigranti,
3.448  Alter succedet congressus, cum procul inde
3.449  Distabit Phoebe paulo majore, per axem
3.450  Quam quo se spatio bissex fulgentibus unum
3.451  Porrigit e signis. Tantundem rursus in ortum
3.452  Procedet novus atque novus concursus, eodem
3.453  Et spatio occiduas nodus retrahetur in oras.
3.454  Ergo congressu in sexto jam denique nodus
3.455  Occurret


88563. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]


3.450  Quam quo se spatio bissex fulgentibus unum
3.451  Porrigit e signis. Tantundem rursus in ortum
3.452  Procedet novus atque novus concursus, eodem
3.453  Et spatio occiduas nodus retrahetur in oras.
3.454  Ergo congressu in sexto jam denique nodus
3.455  Occurret coeli oppositis in sedibus alter
3.456  Perque viam Phoebi paulo se transferet ante
3.457  Cynthia, quam medium fratris conive


88564. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]


3.451  Porrigit e signis. Tantundem rursus in ortum
3.452  Procedet novus atque novus concursus, eodem
3.453  Et spatio occiduas nodus retrahetur in oras.
3.454  Ergo congressu in sexto jam denique nodus
3.455  Occurret coeli oppositis in sedibus alter
3.456  Perque viam Phoebi paulo se transferet ante
3.457  Cynthia, quam medium fratris conive nigrantis
3.458  Transcurrat medium


88565. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]


3.452  Procedet novus atque novus concursus, eodem
3.453  Et spatio occiduas nodus retrahetur in oras.
3.454  Ergo congressu in sexto jam denique nodus
3.455  Occurret coeli oppositis in sedibus alter
3.456  Perque viam Phoebi paulo se transferet ante
3.457  Cynthia, quam medium fratris conive nigrantis
3.458  Transcurrat medium et vel Phoebi conteget ignes
3.459  Ipsa vel horrenti currum


88566. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]

alter
3.456  Perque viam Phoebi paulo se transferet ante
3.457  Cynthia, quam medium fratris conive nigrantis
3.458  Transcurrat medium et vel Phoebi conteget ignes
3.459  Ipsa vel horrenti currum demerget in umbra.
3.460  Praeterea 36 et coni ad medium si appellit in ipso
3.461  Alterius nodi nexu vel proxima nodo
3.462  Cynthia per mediamque umbram traducitur,


88567. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]


3.458  Transcurrat medium et vel Phoebi conteget ignes
3.459  Ipsa vel horrenti currum demerget in umbra.
3.460  Praeterea 36 et coni ad medium si appellit in ipso
3.461  Alterius nodi nexu vel proxima nodo
3.462  Cynthia per mediamque umbram traducitur, ante
3.463  Mense novo pariterque novo post mense coibit
3.464  Cum fratris cum opposito sat proxima nodo,


88568. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]

cum opposito sat proxima nodo,
3.465  Parte aliqua ardentes ut possit condere vultus.
3.466  Nam nodum si diva tenet contraria Phoebo,
3.467  Nodum itidem huic nodo oppositum regione tenebit
3.468  Phoebus in adversa coeli simul, illa per orbem
3.469  Excurrit prope dimidium ter quinque diebus,
3.470  Dum conum assequitur nigrantem fratre relicto
3.471  vel cono progressa fugit fratrique propinquat.


88569. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]


3.472  Interea ad nodum accedens fugiensve relictum
3.473  A tergo, Phoebus quindenis partibus illis
3.474  Progreditur, quarum senas quater integer orbis
3.475  Quindecies habet ac concursu proinde in utroque
3.476  Tantundem a nodo distant fraterque sororque.
3.477  Nempe minus novies binis quam partibus isdem,
3.478  Queis quando distant, rutilos haec illius ignes
3.479  Occulit atque aliqua Terrae


88570. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 137 | Paragraph | Section]

tantum
3.486  A nodis Titan possit, transcurrere utrumvis
3.487  1s nodum haud poterit, quin ipsum Cynthia toto
3.488  Orbe peragrato adveniens obducat. At ipsam
3.489  Quod spatium Phoeben tristi demergat in umbra,
3.490  Bissenis tantum cum partibus extet utrinque,
3.491  Per nodum poterit sese traducere, in illo
3.492  Quin spatio accurrens a tergo diva ruentes
3.493  Immittat


88571. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]


3.488  Orbe peragrato adveniens obducat. At ipsam
3.489  Quod spatium Phoeben tristi demergat in umbra,
3.490  Bissenis tantum cum partibus extet utrinque,
3.491  Per nodum poterit sese traducere, in illo
3.492  Quin spatio accurrens a tergo diva ruentes
3.493  Immittat bijugos umbrae et turpata nigrescat.
3.494  Atque ubi cum Phoebo concursus habebitur ipso
3.495  In nodo nodive plaga in propiore,


88572. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

nodum poterit sese traducere, in illo
3.492  Quin spatio accurrens a tergo diva ruentes
3.493  Immittat bijugos umbrae et turpata nigrescat.
3.494  Atque ubi cum Phoebo concursus habebitur ipso
3.495  In nodo nodive plaga in propiore, nigranti
3.496  Tum qui cum cono occursus praecesserit ante,
3.497  Tum dein succedet qui mox, distabit ab ora
3.498  Oppositi nodi mage quam spatia illa requirant,


88573. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

traducere, in illo
3.492  Quin spatio accurrens a tergo diva ruentes
3.493  Immittat bijugos umbrae et turpata nigrescat.
3.494  Atque ubi cum Phoebo concursus habebitur ipso
3.495  In nodo nodive plaga in propiore, nigranti
3.496  Tum qui cum cono occursus praecesserit ante,
3.497  Tum dein succedet qui mox, distabit ab ora
3.498  Oppositi nodi mage quam spatia illa requirant,
3.499  Queis dea sordenti


88574. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]


3.496  Tum qui cum cono occursus praecesserit ante,
3.497  Tum dein succedet qui mox, distabit ab ora
3.498  Oppositi nodi mage quam spatia illa requirant,
3.499  Queis dea sordenti caput abdere possit in umbra.
3.500  Proin poterit Phoebi vultus obducere diva,
3.501  Ipsa licet tristi non se demergat in umbra.
3.502  His 38 animadversis, jam quae


88575. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

ora
3.498  Oppositi nodi mage quam spatia illa requirant,
3.499  Queis dea sordenti caput abdere possit in umbra.
3.500  Proin poterit Phoebi vultus obducere diva,
3.501  Ipsa licet tristi non se demergat in umbra.
3.502  His 38 animadversis, jam quae memoravimus ante,
3.503  Prona tibi fient ac debita tempora disces.
3.504  Primum etenim semper Titan bis


88576. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

unquam
3.507  Esse locus poterit, quin sit, qui proxima nodo
3.508  Obtineat distetque minus, quam infesta requirant
3.509  Telluri loca, Phoebeis defectibus apta.
3.510  Bissenos saltem congressus semper in anno
3.511  Phoebus habet quovis cum Phoebe: bis soror ergo
3.512  Fraternam quovis frontem velabit in anno.
3.513  Quod si etiam primus nascentis origine in anni
3.514  Congressus fiat, fratrem obducente


88577. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

requirant
3.509  Telluri loca, Phoebeis defectibus apta.
3.510  Bissenos saltem congressus semper in anno
3.511  Phoebus habet quovis cum Phoebe: bis soror ergo
3.512  Fraternam quovis frontem velabit in anno.
3.513  Quod si etiam primus nascentis origine in anni
3.514  Congressus fiat, fratrem obducente sorore,
3.515  Ante tibi adveniet post sextum sextus ab illo,
3.516  Tertia Phoebeae et


88578. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

apta.
3.510  Bissenos saltem congressus semper in anno
3.511  Phoebus habet quovis cum Phoebe: bis soror ergo
3.512  Fraternam quovis frontem velabit in anno.
3.513  Quod si etiam primus nascentis origine in anni
3.514  Congressus fiat, fratrem obducente sorore,
3.515  Ante tibi adveniet post sextum sextus ab illo,
3.516  Tertia Phoebeae et referet velamina fronti,
3.517  Quam se bissenis evolvat


88579. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

una diebus
3.520  Praeterea, Titan uno dum circuit orbem
3.521  Signiferum gyro et perfectum terminat annum.
3.522  Quin et, cum geminis possit congressibus idem,
3.523  Qui sibi succedant porro, se Phoebus in umbra
3.524  Condere parte sui, veluti memoravimus, ille
3.525  Quarto etiam aut quinto primum si mense recondat
3.526  Bis sese, se rursum anno celabit eodem,
3.527  Cum decimus mensis devenerit


88580. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 139 | Paragraph | Section]

ille
3.525  Quarto etiam aut quinto primum si mense recondat
3.526  Bis sese, se rursum anno celabit eodem,
3.527  Cum decimus mensis devenerit undecimusve
3.528  Terque uno rutilam frontem praetexet in anno.
3.529  Ipsa etiam poterit post senos Cynthia menses
3.530  Frontem iterum tenebris involvere terque in eodem
3.531  Quondam anno ipsa etiam poterit se condere in umbra,


88581. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 141 | Paragraph | Section]

decimus mensis devenerit undecimusve
3.528  Terque uno rutilam frontem praetexet in anno.
3.529  Ipsa etiam poterit post senos Cynthia menses
3.530  Frontem iterum tenebris involvere terque in eodem
3.531  Quondam anno ipsa etiam poterit se condere in umbra,
3.532  Si prima et media atque extrema in parte recondat.
3.533  At quoniam brevius nodos circumjacet ipsi
3.534  Infestum Phoebae


88582. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 141 | Paragraph | Section]

uno rutilam frontem praetexet in anno.
3.529  Ipsa etiam poterit post senos Cynthia menses
3.530  Frontem iterum tenebris involvere terque in eodem
3.531  Quondam anno ipsa etiam poterit se condere in umbra,
3.532  Si prima et media atque extrema in parte recondat.
3.533  At quoniam brevius nodos circumjacet ipsi
3.534  Infestum Phoebae spatium, quondam accidet olli,
3.535  Occursum fugiat coni


88583. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 141 | Paragraph | Section]


3.529  Ipsa etiam poterit post senos Cynthia menses
3.530  Frontem iterum tenebris involvere terque in eodem
3.531  Quondam anno ipsa etiam poterit se condere in umbra,
3.532  Si prima et media atque extrema in parte recondat.
3.533  At quoniam brevius nodos circumjacet ipsi
3.534  Infestum Phoebae spatium, quondam accidet olli,
3.535  Occursum fugiat coni nigrantis ut inter
3.536  Oppositus geminos, nodum quo


88584. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 141 | Paragraph | Section]

dedimus causas, ne credas falsus inanes.
3.563   Praeterea 39 , has ipsas si mente revolvere causas
3.564  Haud pigeat, disces, cur non in partibus isdem
3.565  Astriferi callis nigrescat Cynthia semper
3.566  Nec semper vultus fraternos condat in isdem
3.567  Quoque locus motu radiis infestus in oras
3.568  Quasque


88585. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 141 | Paragraph | Section]

39 , has ipsas si mente revolvere causas
3.564  Haud pigeat, disces, cur non in partibus isdem
3.565  Astriferi callis nigrescat Cynthia semper
3.566  Nec semper vultus fraternos condat in isdem
3.567  Quoque locus motu radiis infestus in oras
3.568  Quasque abeat, priscas repetat quo tempore sedes.
3.569  Scilicet alterutri fuerit nisi proxima nodo,
3.570  Nec


88586. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]


3.564  Haud pigeat, disces, cur non in partibus isdem
3.565  Astriferi callis nigrescat Cynthia semper
3.566  Nec semper vultus fraternos condat in isdem
3.567  Quoque locus motu radiis infestus in oras
3.568  Quasque abeat, priscas repetat quo tempore sedes.
3.569  Scilicet alterutri fuerit nisi proxima nodo,
3.570  Nec tenebris squalere potest nec Cynthia fratrem
3.571  Abdere. At occiduas nodi


88587. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]


3.568  Quasque abeat, priscas repetat quo tempore sedes.
3.569  Scilicet alterutri fuerit nisi proxima nodo,
3.570  Nec tenebris squalere potest nec Cynthia fratrem
3.571  Abdere. At occiduas nodi retrahuntur in oras
3.572  Nec nisi dum novies binis novus additur annus,
3.573  Ad veterem redeunt positum sedesque relictas.
3.574  Ergo etiam locus ille, deam qui mergat in umbra
3.575  Quique tegi vultum Phoebi


88588. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]


3.571  Abdere. At occiduas nodi retrahuntur in oras
3.572  Nec nisi dum novies binis novus additur annus,
3.573  Ad veterem redeunt positum sedesque relictas.
3.574  Ergo etiam locus ille, deam qui mergat in umbra
3.575  Quique tegi vultum Phoebi sinat, ibit in oras
3.576  Ipse quoque occiduas, lustris et quattuor annus
3.577  Cum deerit, refluae lentum vertiginis orbem
3.578  Perficiet coeloque iterum se


88589. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]


3.572  Nec nisi dum novies binis novus additur annus,
3.573  Ad veterem redeunt positum sedesque relictas.
3.574  Ergo etiam locus ille, deam qui mergat in umbra
3.575  Quique tegi vultum Phoebi sinat, ibit in oras
3.576  Ipse quoque occiduas, lustris et quattuor annus
3.577  Cum deerit, refluae lentum vertiginis orbem
3.578  Perficiet coeloque iterum se reddet eodem.
3.579  Quin et cum medium jam gyrum


88590. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]

orbem
3.578  Perficiet coeloque iterum se reddet eodem.
3.579  Quin et cum medium jam gyrum absolverit atque
3.580  Alterius nodi sedem jam ceperit alter,
3.581  Tum quoque nigrantem conum pervadet in isdem
3.582  Diva locis fratremque plaga velabit eadem.
3.583  Ast idem 40 sedes repetet cum nodus easdem,
3.584  Ipse etiam motu divae se cursus eodem


88591. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]

locis fratremque plaga velabit eadem.
3.583  Ast idem 40 sedes repetet cum nodus easdem,
3.584  Ipse etiam motu divae se cursus eodem
3.585  Diriget in Boream pariter vel flexus in Austrum.
3.586  Cumque et vecta fuga tum Cynthia tendere eadem
3.587  Debeat (emenso post tot discrimina eundem
3.588  Bis positum toto divae nam semita coelo
3.589  Acquiret


88592. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 143 | Paragraph | Section]

velabit eadem.
3.583  Ast idem 40 sedes repetet cum nodus easdem,
3.584  Ipse etiam motu divae se cursus eodem
3.585  Diriget in Boream pariter vel flexus in Austrum.
3.586  Cumque et vecta fuga tum Cynthia tendere eadem
3.587  Debeat (emenso post tot discrimina eundem
3.588  Bis positum toto divae nam semita coelo
3.589  Acquiret rursum quique eminet arduus


88593. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

tranantibus aequora cursu
3.620  Proveniunt usus, vento procul acta tumenti
3.621  Cum ratis ignotas errat male tuta per undas!
3.622  Telluris 42 faciem in longum partimur et oras
3.623  Imus in Eoas totumque absolvimus orbem.
3.624  Tendimus in latum a medio circum undique, quartani
3.625  Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
3.626  A medio in


88594. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

usus, vento procul acta tumenti
3.621  Cum ratis ignotas errat male tuta per undas!
3.622  Telluris 42 faciem in longum partimur et oras
3.623  Imus in Eoas totumque absolvimus orbem.
3.624  Tendimus in latum a medio circum undique, quartani
3.625  Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
3.626  A medio in latum si noveris ire vel ora


88595. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

ratis ignotas errat male tuta per undas!
3.622  Telluris 42 faciem in longum partimur et oras
3.623  Imus in Eoas totumque absolvimus orbem.
3.624  Tendimus in latum a medio circum undique, quartani
3.625  Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
3.626  A medio in latum si noveris ire vel ora
3.627  Quantum opus in longum a certa, ut pertingere possis


88596. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

in longum partimur et oras
3.623  Imus in Eoas totumque absolvimus orbem.
3.624  Tendimus in latum a medio circum undique, quartani
3.625  Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
3.626  A medio in latum si noveris ire vel ora
3.627  Quantum opus in longum a certa, ut pertingere possis
3.628  Ad loca Terrai quaevis, qua pingitur omnis
3.629  Sive globo tereti Tellus planave papyro,
3.630  Illa etiam


88597. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

absolvimus orbem.
3.624  Tendimus in latum a medio circum undique, quartani
3.625  Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
3.626  A medio in latum si noveris ire vel ora
3.627  Quantum opus in longum a certa, ut pertingere possis
3.628  Ad loca Terrai quaevis, qua pingitur omnis
3.629  Sive globo tereti Tellus planave papyro,
3.630  Illa etiam dabitur reliquis adjungere, vel si
3.631  Jam picta


88598. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

loca Terrai quaevis, qua pingitur omnis
3.629  Sive globo tereti Tellus planave papyro,
3.630  Illa etiam dabitur reliquis adjungere, vel si
3.631  Jam picta extiterint, radio signare licebit.
3.632  In latum 43 a medio quantum locus absit, opacam
3.633  Ardua per noctem qui sydera cardinem ad altum
3.634  Suspiciat, circa quem se convertit Olympus


88599. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 145 | Paragraph | Section]

coelique a limite distet.
3.637  Namque idem aetherei cardo quot partibus orbis
3.638  Tollitur a media Terrae regione, tot ille
3.639  Ipse locus distat terrestris partibus orbis.
3.640  Quin et idem in medio radiantia sydera coelo
3.641  Quaelibet, ipse die medio et Titanius ignis
3.642  Praestat idem, immoto si quantum a cardine, quantum,
3.643  Noveris, et coeli supremo a vertice distet.


88600. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 147 | Paragraph | Section]

coeli supremo a vertice distet.
3.644  Nam nosces, quantum cardo discedat ab alto
3.645  Vertice seu terris quantum consurgat ab imis.
3.646  At quantum 44 in longum certa a regione recedat
3.647  Quisque locus, subiens umbram fugiensve docebit
3.648  Cynthia, si qua se mergat pars quaelibet hora,
3.649  Qua nitidi vultus pars cono emergat, utroque


88601. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 147 | Paragraph | Section]

horas memorabit eodem
3.655  Tempore. Nam citius Phoebeos excipit ignes
3.656  E medio visi cursus citiusque diei
3.657  Principium a medio ponit labentibus horis.
3.658  Horarum numeros confer, discrimen in illis
3.659  Deprensum ad partes motus transferre diurni
3.660  Ne pigeat: partes ipsae dant noscere, quantum
3.661  Is locus in longum abductus mage distet ad Eurum,
3.662  Qui plures horas numerat, dum


88602. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 147 | Paragraph | Section]

a medio ponit labentibus horis.
3.658  Horarum numeros confer, discrimen in illis
3.659  Deprensum ad partes motus transferre diurni
3.660  Ne pigeat: partes ipsae dant noscere, quantum
3.661  Is locus in longum abductus mage distet ad Eurum,
3.662  Qui plures horas numerat, dum Cynthia quavis
3.663  Parte sui tristem Terrae subit aut fugit umbram.
3.664  Idcirco et 45


88603. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 147 | Paragraph | Section]

maculis divae turpantibus ora
3.665  (Nam turpant vultum longe lateque per omnem
3.666  Dispersae hac, illac) seu partibus acrius igne
3.667  Phoebeo rutilis dederunt sua nomina et ingens
3.668  In Lunae vultu sapientum, protulit aetas
3.669  Quos haec nostra recens, quos protulit illa vetusta,
3.670  Turba sedet, maria alta fluunt, jacet insula ponto
3.671  Plurima et abrupti procurrunt aequore montes.


88604. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 147 | Paragraph | Section]


3.669  Quos haec nostra recens, quos protulit illa vetusta,
3.670  Turba sedet, maria alta fluunt, jacet insula ponto
3.671  Plurima et abrupti procurrunt aequore montes.
3.672  Haec tuimur, dum nigranti merguntur in umbra
3.673  Dumque iterum emergunt ac nomina certa notamus,
3.674  Credimus et fidae longum servanda papyro.
3.675  Qui vero 46 tumidis errat jactatus ab


88605. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 149 | Paragraph | Section]

quae turba Jovem comitatur euntem:
3.685  Namque Jovis pariter comites dominumque tenebris
3.686  Affundunt saepe objecti et Titana recondunt,
3.687  Saepe ipsi opposita domini conduntur in umbra.
3.688  Dumque umbram subeunt dumque egrediuntur ab umbra,
3.689  Tempora si sua quaeque notes, discrimina certa
3.690  Horarum certos positus dant nosse locorum.
3.691  Phoebum etiam


88606. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 149 | Paragraph | Section]

ardentibus imbuit auras.
3.700  Hic ergo 49 terrarum orbem et vasta aequora et urbes
3.701  Oppidaque et montes sylvasque amnesque papyro
3.702  Pingunt in laevi, vertiginis atque diurnae
3.703  Compressos orbes, obliquo et tramite visos.
3.704  Hisce alios addunt transversos, cardine ab uno
3.705  Cardinem ad oppositum qui tendant atque fluentes


88607. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 155 | Paragraph | Section]


3.787  Restat adhuc; fas interea consistere fessum
3.788  Et vocem reparare novasque resumere vires. LIBER QUARTUS
4.1  Hactenus in medio cur Sol, cur aurea quondam
4.2  Deficiat cursu Phoebe et ferrugine multa
4.3  Involvat nitidos puro vel in aethere vultus.
4.4  Nunc age 1 , velati


88608. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 155 | Paragraph | Section]

LIBER QUARTUS
4.1  Hactenus in medio cur Sol, cur aurea quondam
4.2  Deficiat cursu Phoebe et ferrugine multa
4.3  Involvat nitidos puro vel in aethere vultus.
4.4  Nunc age 1 , velati nigrantem lampada Solis
4.5  5 Quae tenuis circum lux ambiat, unde repente
4.6  Exiliant toto radiantia sydera coelo,


88609. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 155 | Paragraph | Section]

et idem,
4.17  Dum procul et campos et crassas aeris auras
4.18  Irradias, reflua perfundis luce tenebras
4.19  Dimidiaque licet velatus fronte rigentes,
4.20  20 Quantum fas, oculo fibras distendis in imo,
4.21  Huc ades et trepidum praesenti numine vatem
4.22  Usque rege atque novas in carmina suffice vires.
4.23  Si quondam, terris 3 propior dum Luna sub


88610. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 155 | Paragraph | Section]

perfundis luce tenebras
4.19  Dimidiaque licet velatus fronte rigentes,
4.20  20 Quantum fas, oculo fibras distendis in imo,
4.21  Huc ades et trepidum praesenti numine vatem
4.22  Usque rege atque novas in carmina suffice vires.
4.23  Si quondam, terris 3 propior dum Luna sub alto
4.24  Fratre meat, medium subeat penitusque recondat,
4.25  25 Vix bene Phoebei


88611. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 155 | Paragraph | Section]

petentes(!)
4.29  Protinus incerto mixtae pallore tenebrae
4.30  30 Funduntur rapiuntque diem, se prodit ubique
4.31  Illa eadem rerum facies, quae vespere sero,
4.32  Occiduas fessos cum jam demersit in undas
4.33  Quadrijugos Titan; nec dum tamen aethera in altum
4.34  Evexit bijugos, nec dum Nox horrida fusco
4.35  Involvit penitus velo terrasque polumque,
4.36  Seu cum inane


88612. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 155 | Paragraph | Section]

tenebrae
4.30  30 Funduntur rapiuntque diem, se prodit ubique
4.31  Illa eadem rerum facies, quae vespere sero,
4.32  Occiduas fessos cum jam demersit in undas
4.33  Quadrijugos Titan; nec dum tamen aethera in altum
4.34  Evexit bijugos, nec dum Nox horrida fusco
4.35  Involvit penitus velo terrasque polumque,
4.36  Seu cum inane novo roseum caput extulit undis
4.37  Aurora et primo


88613. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 157 | Paragraph | Section]

spectat
4.44  Ora dei interior, clarus magis; altior idem
4.45  Qua sese attollit rutilaque a fronte recedit,
4.46  Languescit sensim atque levi minus emicat igne.
4.47  Excipit hunc longo protensus in aethera tractu
4.48  Languidior veluti rhombus: procul altera in ortum,
4.49  Altera in occasum cuspis procurrit. At illi
4.50  Lactea lux, qualem celsi de vertice montis
4.51  Pallentes nebulae aut


88614. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 157 | Paragraph | Section]


4.45  Qua sese attollit rutilaque a fronte recedit,
4.46  Languescit sensim atque levi minus emicat igne.
4.47  Excipit hunc longo protensus in aethera tractu
4.48  Languidior veluti rhombus: procul altera in ortum,
4.49  Altera in occasum cuspis procurrit. At illi
4.50  Lactea lux, qualem celsi de vertice montis
4.51  Pallentes nebulae aut qualem aethere mittit ab alto
4.52  Quae superos via longa Jovis


88615. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 157 | Paragraph | Section]

rutilaque a fronte recedit,
4.46  Languescit sensim atque levi minus emicat igne.
4.47  Excipit hunc longo protensus in aethera tractu
4.48  Languidior veluti rhombus: procul altera in ortum,
4.49  Altera in occasum cuspis procurrit. At illi
4.50  Lactea lux, qualem celsi de vertice montis
4.51  Pallentes nebulae aut qualem aethere mittit ab alto
4.52  Quae superos via longa Jovis deducit ad aedes.


88616. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 157 | Paragraph | Section]

procul ilicet omnis
4.55  Annulus atque omnis rhombi pallentis imago
4.56  Effugit ex oculis; mox astra sequuntur et ante
4.57  Quam medium puro Titan caput efferat axe,
4.58  Plena fere claraque dies in luce refulget.
4.59  Horum principia et causas si nosse latentes
4.60  Quasque cupis, primum expediam, quid fulgidus ille
4.61  Annulus ac tenui pallens sit lumine rhombus.
4.62  Sunt


88617. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 157 | Paragraph | Section]

Lunae stringentibus orbem
4.63  Inflexisque via fùlgens habet annulus ortum.
4.64  Scilicet est lucem et reliqua inter corpora quaedam
4.65  Mutua vis, qua se alternis pelluntque trahuntque,
4.66  Ingens in tenui spatio, quaeque obvia nisu
4.67  Urgeat immani, at majoribus intervallis
4.68  Usque adeo levis, ut sensus eludat inanes.
4.69  Hinc ubi, dum celeri radius volat impete, fibris
4.70  Tenvibus


88618. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 159 | Paragraph | Section]


4.72  Unde oritur calor. At contra lux aurea coeptum
4.73  Tardat iter celeratve et recto a tramite flectit.
4.74  Illa igitur si forte amplam se immittat opaci
4.75  Corporis in faciem, pars introgressa per imas
4.76  Discurrit latebras vacuisque meatibus errat;
4.77  Pars reflexa viam relegit retroque resultat.
4.78  At radius, summas qui praetervectus ad oras
4.79  Aut dorsum


88619. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 159 | Paragraph | Section]


4.80  Conradens spatioque levis praetervolat arcto,
4.81  Ille quidem tenues pergit se inferre per auras,
4.82  Sed rectum alterno tractu alternoque repulsu
4.83  Flectit iter jamque introrsum pertractus in umbram
4.84  Invehitur, contra opposito jam calle recedit.
4.85  Aspice 5 , in obscurum quondam penetrale per arctam
4.86  Dum radius se rimam infert laevique


88620. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 159 | Paragraph | Section]

alterno tractu alternoque repulsu
4.83  Flectit iter jamque introrsum pertractus in umbram
4.84  Invehitur, contra opposito jam calle recedit.
4.85  Aspice 5 , in obscurum quondam penetrale per arctam
4.86  Dum radius se rimam infert laevique papyro
4.87  Sistitur, adverso vel parjete. Pendeat ipso
4.88  Si forte in radio filum tenuisve capillus
4.89  Lucis


88621. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 159 | Paragraph | Section]

5 , in obscurum quondam penetrale per arctam
4.86  Dum radius se rimam infert laevique papyro
4.87  Sistitur, adverso vel parjete. Pendeat ipso
4.88  Si forte in radio filum tenuisve capillus
4.89  Lucis particulis utraque e parte repulsis,
4.90  Illius umbra tibi plus aequo excrescet, at ipsa
4.91  Adductis introrsum aliis, minus atra minusque
4.92  Tristis erit


88622. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 159 | Paragraph | Section]

flexus variosque reflexus,
4.100  Tum vis ipsa, ut agat, quanta intervalla requirat,
4.101  Edocet, obtutu vigili si singula lustres.
4.102  Primum etenim, cultros dum distinet intervallum
4.103  Amplius, in medio radiis perfusa papyrus
4.104  Illaesis contra rimam fùlgebit hiantem.
4.105  Quanquam etiam extremis utraque e parte coactis
4.106  Flectere iter, sese illa nitens via pandit utrinque
4.107  Plus


88623. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 159 | Paragraph | Section]

sese illa nitens via pandit utrinque
4.107  Plus aequo ad latera excurrens et latior exit.
4.108  Ast ubi contractum sensim jam limite certo
4.109  Decrevit spatium, se protinus incipit ipse
4.110  Lucidus in geminas tractus discerpere partes:
4.111  Jam nullis recta radiis pergentibus umbra
4.112  Densior in medio exoritur; quae restat utrumque
4.113  Ad latus, inflexa generatur fascia luce.


88624. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]

limite certo
4.109  Decrevit spatium, se protinus incipit ipse
4.110  Lucidus in geminas tractus discerpere partes:
4.111  Jam nullis recta radiis pergentibus umbra
4.112  Densior in medio exoritur; quae restat utrumque
4.113  Ad latus, inflexa generatur fascia luce.
4.114  Ergo etiam 7 Solis radios, queis cingitur orbis
4.115  Celantis


88625. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]

Lunae fronti efformare coronam.
4.119  Rem quoque 8 subjiciunt oculis: tubus amplior alte
4.120  Erigitur coelo patuloque hiat ore superne.
4.121  Arctior in gremio suspenditur orbis; at ima
4.122  Parte subit laevis citroque ultroque trahendus
4.123  Attactu molli tubulus, cui tenve foramen
4.124  Stat medio et superas prospectum pandit in auras.
4.125  Huc


88626. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]


4.121  Arctior in gremio suspenditur orbis; at ima
4.122  Parte subit laevis citroque ultroque trahendus
4.123  Attactu molli tubulus, cui tenve foramen
4.124  Stat medio et superas prospectum pandit in auras.
4.125  Huc oculum admovisse solent: hinc lampada Solis
4.126  Suspiciunt omnesque notant in imagine quadam
4.127  Defectus varios, similes defectibus illis,
4.128  Objectu quos Luna suo super


88627. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]

trahendus
4.123  Attactu molli tubulus, cui tenve foramen
4.124  Stat medio et superas prospectum pandit in auras.
4.125  Huc oculum admovisse solent: hinc lampada Solis
4.126  Suspiciunt omnesque notant in imagine quadam
4.127  Defectus varios, similes defectibus illis,
4.128  Objectu quos Luna suo super aethera gignit.
4.129  Namque refert Phoebes vultum nigrantis, in alto
4.130  Orbis qui gremio suspensus


88628. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]

Solis
4.126  Suspiciunt omnesque notant in imagine quadam
4.127  Defectus varios, similes defectibus illis,
4.128  Objectu quos Luna suo super aethera gignit.
4.129  Namque refert Phoebes vultum nigrantis, in alto
4.130  Orbis qui gremio suspensus pendet et idem
4.131  Sive minor nitida seu major imagine Solis
4.132  Cernitur, ut libet; extrorsum si scilicet ipso
4.133  Eductus lente tubulus removetur ab orbe


88629. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]

prius integer, inde
4.139  Falcatus magis atque magis jam parte latente
4.140  Aspicitur, donec totum se denique condat.
4.141  Tum vero, ardentem qui lampada condidit, orbis
4.142  Undique detortis radiis in margine summo
4.143  Emicat et puro rutilus nitet annulus igne.
4.144  Quidni igitur similes pariter sint illius ortus,
4.145  Nigrantem in medio Phoeben qui cingit Olympo
4.146  Inflexisque via radiis


88630. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 161 | Paragraph | Section]

qui lampada condidit, orbis
4.142  Undique detortis radiis in margine summo
4.143  Emicat et puro rutilus nitet annulus igne.
4.144  Quidni igitur similes pariter sint illius ortus,
4.145  Nigrantem in medio Phoeben qui cingit Olympo
4.146  Inflexisque via radiis tribuatur uterque?
4.147  Haec illi 9 , verum ista, cave, sententia mentem
4.148  Ne tibi


88631. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 163 | Paragraph | Section]

geminis certa experientia cultris
4.151  Intervalla docet, per quae se effundit agendo
4.152  Mutua vis radiosque ciet, satis una nitentem
4.153  Longe alios ortus evincit habere coronam.
4.154  Scilicet in decies denas si forte resolvas
4.155  Particulas digitum partemque acceperis unam,
4.156  Quamquam adeo tenuem, longe tamen usque minori
4.157  Deficit in spatio nec jam vis ulla citatos
4.158  Sollicitat


88632. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 163 | Paragraph | Section]

alios ortus evincit habere coronam.
4.154  Scilicet in decies denas si forte resolvas
4.155  Particulas digitum partemque acceperis unam,
4.156  Quamquam adeo tenuem, longe tamen usque minori
4.157  Deficit in spatio nec jam vis ulla citatos
4.158  Sollicitat radios et recto a tramite flectit.
4.159  Ergo etiam intorto qui lumine viribus isdem
4.160  Annulus atratum Lunai cingeret orbem,
4.161  Arctior usque


88633. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 163 | Paragraph | Section]


4.169  Proin fugiunt longeque alias labuntur ad oras.
4.170  His animadversis, tute ipse attingere metam
4.171  Jam potes et certis errorem agnoscere signis.
4.172  Nosti etenim, aethereas quam Luna recedat in oras
4.173  Ardua. Nam terris decies mage surgit ab imis
4.174  Eductum coelo tollens caput, ipsa suum se
4.175  Quam gyro Tellus immani flectat in orbem.
4.176  Nosti etiam sensim minui ac vanescere


88634. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 163 | Paragraph | Section]

signis.
4.172  Nosti etenim, aethereas quam Luna recedat in oras
4.173  Ardua. Nam terris decies mage surgit ab imis
4.174  Eductum coelo tollens caput, ipsa suum se
4.175  Quam gyro Tellus immani flectat in orbem.
4.176  Nosti etiam sensim minui ac vanescere demum,
4.177  Dum procul aufugiunt spectatoremque relinquunt
4.178  Quaecumque intuimur molemque proinde minutam
4.179  Usque adeo atque adeo procul a


88635. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 163 | Paragraph | Section]

minui ac vanescere demum,
4.177  Dum procul aufugiunt spectatoremque relinquunt
4.178  Quaecumque intuimur molemque proinde minutam
4.179  Usque adeo atque adeo procul a Tellure remotam
4.180  Haud cadere in sensum et mortales fallere visus.
4.181  His tibi perspectis ultro patet hic nihil illis
4.182  Viribus et radiis tribui nil posse retortis
4.183  Quamque tubo e medio praebet, qui proximus ora


88636. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]


4.197  Auxilio atque aliter sic omnia solvere tentat.
4.198  Scilicet, ut nostrum late circumfluit orbem,
4.199  Qui ventos ciet et nubes qui sustinet, aer,
4.200  Quo propior terris, hoc densior, idem ubi in axem
4.201  Erigitur, sensim aetheream tenuatus in auram,
4.202  Ipsam etiam Lunam simili sic aere cingi
4.203  Ac ventos sentire suos gravidasque futuris
4.204  Imbribus et multa ruituras grandine nubes.


88637. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]


4.198  Scilicet, ut nostrum late circumfluit orbem,
4.199  Qui ventos ciet et nubes qui sustinet, aer,
4.200  Quo propior terris, hoc densior, idem ubi in axem
4.201  Erigitur, sensim aetheream tenuatus in auram,
4.202  Ipsam etiam Lunam simili sic aere cingi
4.203  Ac ventos sentire suos gravidasque futuris
4.204  Imbribus et multa ruituras grandine nubes.
4.205  Est quoque, qui tacitam multa jam nocte per


88638. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]

sentire suos gravidasque futuris
4.204  Imbribus et multa ruituras grandine nubes.
4.205  Est quoque, qui tacitam multa jam nocte per umbram
4.206  Alta tubo et vitreis speculatus lentibus astra
4.207  In fusca Lunae facie nimbosque sonantes
4.208  Fulguraque et celsas ferientia fulmina turres
4.209  Visa sibi narret, juret quoque: mentem, animumque
4.210  Usque adeo praecepta animo sententia ludit;


88639. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]

ludit;
4.211  Hanc vero radios partim reflectere, partim
4.212  introrsum torquere auram rutilaque corona
4.213  Nigrantis tristem Phoebes circumdare frontem;
4.214  Cumque eadem a dorso Lunae se tollat in axem
4.215  Altius assurgens, ipsam quoque se mage in altum
4.216  Haerentem fronti Phoebes attollere lucem.
4.217  Verum age 12 , queis etiam hunc liceat


88640. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]

partim
4.212  introrsum torquere auram rutilaque corona
4.213  Nigrantis tristem Phoebes circumdare frontem;
4.214  Cumque eadem a dorso Lunae se tollat in axem
4.215  Altius assurgens, ipsam quoque se mage in altum
4.216  Haerentem fronti Phoebes attollere lucem.
4.217  Verum age 12 , queis etiam hunc liceat configere telis
4.218  Errorem, expediam. In primis te


88641. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 165 | Paragraph | Section]

se mage in altum
4.216  Haerentem fronti Phoebes attollere lucem.
4.217  Verum age 12 , queis etiam hunc liceat configere telis
4.218  Errorem, expediam. In primis te plurima Lunam
4.219  Haud ullo circum perfundier aere, qui sit
4.220  Huic nostro assimilis, rite observata docebunt.
4.221  Aspice, cum 13 puro


88642. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]

fratri
4.224  Nocturnas vincat tenebras atque obruat astra,
4.225  Nonne vides, certo quam limite fulgeat oris
4.226  Extremus teretis margo et quam lumine demum
4.227  Aequali in fuscam lux desinat aurea noctem?
4.228  At inediam si forte deam circumfluus aer
4.229  Ambiat et quo se magis aethera tollit in altum,
4.230  Hoc magis in vacuum sensim rarescat inane;
4.231  Ipse etiam


88643. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]

oris
4.226  Extremus teretis margo et quam lumine demum
4.227  Aequali in fuscam lux desinat aurea noctem?
4.228  At inediam si forte deam circumfluus aer
4.229  Ambiat et quo se magis aethera tollit in altum,
4.230  Hoc magis in vacuum sensim rarescat inane;
4.231  Ipse etiam extremus confuso in margine limes
4.232  Palleat ac sensim incertus vanescat, oportet.
4.233  Quid


88644. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]

teretis margo et quam lumine demum
4.227  Aequali in fuscam lux desinat aurea noctem?
4.228  At inediam si forte deam circumfluus aer
4.229  Ambiat et quo se magis aethera tollit in altum,
4.230  Hoc magis in vacuum sensim rarescat inane;
4.231  Ipse etiam extremus confuso in margine limes
4.232  Palleat ac sensim incertus vanescat, oportet.
4.233  Quid 14


88645. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]

aurea noctem?
4.228  At inediam si forte deam circumfluus aer
4.229  Ambiat et quo se magis aethera tollit in altum,
4.230  Hoc magis in vacuum sensim rarescat inane;
4.231  Ipse etiam extremus confuso in margine limes
4.232  Palleat ac sensim incertus vanescat, oportet.
4.233  Quid 14 quondam, quae fixa vocant, dum sydera dorso
4.234  Contegit obscuro


88646. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]


4.243  Inspectantum oculos telis et lumine pergunt
4.244  Illaeso rutilare. Atque atrae ubi denique frontis
4.245  Curvatum attigerint limbum, tum tempore puncto
4.246  Dispereunt simul ac penitus conduntur in umbra.
4.247  Qualis ubi placido tenuis globus aere pendens,
4.248  Quem pueri imbelles olim innuptaeve puellae
4.249  E pingui lympha canna eduxere palustri
4.250  Inflantes calidumque sinu inclusere


88647. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]

refert Thaumantidos ora;
4.253  Si subito graviorem auram aut persensit acutam
4.254  Forte aciem, disrumpitur ilicet et perit omnis
4.255  Forma globi, fugit ex oculis speciesque colorque
4.256  Temporis in puncto ac tenues vanescit in auras.
4.257  Illa 15 quoque, haud ullis quae fixa in sedibus orbem
4.258  Libera signiferum percurrunt astra, cruenti


88648. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]


4.253  Si subito graviorem auram aut persensit acutam
4.254  Forte aciem, disrumpitur ilicet et perit omnis
4.255  Forma globi, fugit ex oculis speciesque colorque
4.256  Temporis in puncto ac tenues vanescit in auras.
4.257  Illa 15 quoque, haud ullis quae fixa in sedibus orbem
4.258  Libera signiferum percurrunt astra, cruenti
4.259  Sive globus Martis seu


88649. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 167 | Paragraph | Section]


4.255  Forma globi, fugit ex oculis speciesque colorque
4.256  Temporis in puncto ac tenues vanescit in auras.
4.257  Illa 15 quoque, haud ullis quae fixa in sedibus orbem
4.258  Libera signiferum percurrunt astra, cruenti
4.259  Sive globus Martis seu Jupiter aut Venus alma
4.260  Saturnusve piger seu qui talaria plantis
4.261  Tantum inane novo seu primo


88650. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 169 | Paragraph | Section]


4.263  Paulatim subeunt, formam corrumpere sensim
4.264  (Nam longis suspecta tubis trans vitrea septa
4.265  Formam oculis praebent jam proxima facta rotundam)
4.266  Curvarique sinu in medio incertisque cieri
4.267  Motibus aspiceres, dubia et caligine mergi.
4.268  Ast ea proveniunt secus omnia: nullus ad ipsum
4.269  Jam limbum perducta deae tremor occupat; idem
4.270  Ille manet diae


88651. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 169 | Paragraph | Section]

ille incertus dubia caligine visum
4.276  Fallit nec caecam lux excipit aurea noctem
4.277  Sensim perque gradus: densissima jungitur umbra
4.278  Fulgori pleno ac penitus contraria formis
4.279  Incurrunt in se oppositis et proxima pugnant.
4.280  At nostro assimilis si fors circumfluus aer
4.281  Circum obeat Phoeben, confuso limite margo
4.282  Umbrosum dirimat radianti a lumine tractum.
4.283  Namque jubar


88652. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 169 | Paragraph | Section]


4.291  Divam aer, pariter sua nubila norit, oportet
4.292  Candentesque nives, quibus extima frontis imago
4.293  Mutaret formam saepe, ut qui vertice ab alto
4.294  Orbis, quo vehitur Phoebe, despectet in ima
4.295  Telluris facie campos, maria ampla lacusque
4.296  Affusos vallesque imas et culmina montium
4.297  Edita, inaequali tueatur perlita luce
4.298  Singula, dum puro late pellucida coelo


88653. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]


4.298  Singula, dum puro late pellucida coelo
4.299  Aeris aura nitet, quae, nubibus obruta densis
4.300  Dum tegitur facies Terrae, indiscreta niterent
4.301  Omnia et aequali confusa in luce laterent
4.302  Atque idem, gelido loca quae sub cardine duram
4.303  Persensere hyemem nivibusque albentia candent,
4.304  Clara magis quam vere novo aut aestate videret
4.305  Ardenti, cum se


88654. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

aestate videret
4.305  Ardenti, cum se nivibus jam nigra solutis
4.306  Spectandam Tellus praebet frondesque virentes
4.307  Per nemora erumpunt late rupesque sub altis
4.308  Montibus atque imis horrent in vallibus umbrae.
4.309  At Lunae in vultu non haec discrimina formae,
4.310  Non jubaris produnt sese: manet una eademque
4.311  Umbrarum facies, dum parte effulget eadem
4.312  Phoebus; nec varii


88655. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

se nivibus jam nigra solutis
4.306  Spectandam Tellus praebet frondesque virentes
4.307  Per nemora erumpunt late rupesque sub altis
4.308  Montibus atque imis horrent in vallibus umbrae.
4.309  At Lunae in vultu non haec discrimina formae,
4.310  Non jubaris produnt sese: manet una eademque
4.311  Umbrarum facies, dum parte effulget eadem
4.312  Phoebus; nec varii percellunt lumina ductus,
4.313  Ipse,nisi,


88656. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

mutentur et atri
4.315  Mutato tractus positu jamque altera jamque
4.316  Sordescat tenebris divae pars altera opacis.
4.317  Quae si perpendas simul omnia, concidet error
4.318  Deprensus claroque patens in lumine et auras
4.319  Aeriis similes haud Lunam ambire fatendum est.
4.320  Quamquam 18 aliquo ipsam etiam perfundier aequore et orbem
4.321  Lunai


88657. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

etiam perfundier aequore et orbem
4.321  Lunai solidum liquidis latitare sub undis
4.322  Crediderim, incerto obliquus qua margine saltem
4.323  Despectat terras limbus. Sed non tamen illas
4.324  Aeris in morem hoc tenues mage, quo mage in altum
4.325  Assurgunt, vacuo donec mutentur inani,
4.326  Esse rear; verum aequoreas imitarier undas
4.327  Et summa contra in facie quae limite certo
4.328  Sat densae


88658. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]


4.321  Lunai solidum liquidis latitare sub undis
4.322  Crediderim, incerto obliquus qua margine saltem
4.323  Despectat terras limbus. Sed non tamen illas
4.324  Aeris in morem hoc tenues mage, quo mage in altum
4.325  Assurgunt, vacuo donec mutentur inani,
4.326  Esse rear; verum aequoreas imitarier undas
4.327  Et summa contra in facie quae limite certo
4.328  Sat densae affusam sustentent aetheris auram.


88659. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 171 | Paragraph | Section]

limbus. Sed non tamen illas
4.324  Aeris in morem hoc tenues mage, quo mage in altum
4.325  Assurgunt, vacuo donec mutentur inani,
4.326  Esse rear; verum aequoreas imitarier undas
4.327  Et summa contra in facie quae limite certo
4.328  Sat densae affusam sustentent aetheris auram.
4.329  Indicio est ille ipse, aequo qui margine limbus
4.330  Asperitate caret nec hiatu abrumpitur ullo,
4.331  Aspera dum


88660. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]


4.338  Qua gremio valles aperit camposque patentes
4.339  Distendit late ac fundit maria ampla lacusque
4.340  Terrai assimilis. Proin dorso haud partibus aeque
4.341  Phoebeum in cunctis jubar excipit atque remittit
4.342  Umbraque pro vario positu fratrisque sororisque
4.343  Inflectit sese et partes contorquet in omnes.
4.344  Hos puram scabra Lunai in fronte per undam


88661. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]


4.340  Terrai assimilis. Proin dorso haud partibus aeque
4.341  Phoebeum in cunctis jubar excipit atque remittit
4.342  Umbraque pro vario positu fratrisque sororisque
4.343  Inflectit sese et partes contorquet in omnes.
4.344  Hos puram scabra Lunai in fronte per undam
4.345  Transpicimus varios flexus, et, qua via luci
4.346  Non nimis obliquo brevis est trans aequora calle,
4.347  Forma manet facie in media


88662. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

aeque
4.341  Phoebeum in cunctis jubar excipit atque remittit
4.342  Umbraque pro vario positu fratrisque sororisque
4.343  Inflectit sese et partes contorquet in omnes.
4.344  Hos puram scabra Lunai in fronte per undam
4.345  Transpicimus varios flexus, et, qua via luci
4.346  Non nimis obliquo brevis est trans aequora calle,
4.347  Forma manet facie in media vallesque profundas
4.348  Et juga


88663. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

contorquet in omnes.
4.344  Hos puram scabra Lunai in fronte per undam
4.345  Transpicimus varios flexus, et, qua via luci
4.346  Non nimis obliquo brevis est trans aequora calle,
4.347  Forma manet facie in media vallesque profundas
4.348  Et juga inaequalem metimur celsa per umbram:
4.349  Turbantur summo confusae in margine partes.
4.350  Nam radii in tenues dum produnt


88664. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

via luci
4.346  Non nimis obliquo brevis est trans aequora calle,
4.347  Forma manet facie in media vallesque profundas
4.348  Et juga inaequalem metimur celsa per umbram:
4.349  Turbantur summo confusae in margine partes.
4.350  Nam radii in tenues dum produnt * " prodeunt (?) aetheris auras


88665. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

brevis est trans aequora calle,
4.347  Forma manet facie in media vallesque profundas
4.348  Et juga inaequalem metimur celsa per umbram:
4.349  Turbantur summo confusae in margine partes.
4.350  Nam radii in tenues dum produnt * " prodeunt (?) aetheris auras
4.351  Attracti ad lympham proni inclinantur et ima


88666. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

prodeunt (?) aetheris auras
4.351  Attracti ad lympham proni inclinantur et ima
4.352  Fronte deae quae mersa latent, elata liquentis
4.353  Ad faciem lymphae ut laevi depicta papyro
4.354  Aut aequa in tabula referunt positumque retorto
4.355  Immutant lucis ductu formaque tuentes
4.356  Turbata ludunt oculos. Pars nulla liquentis
4.357  Se dorsi picta praebet sine imagine; flexus
4.358  Proin varii


88667. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

umbra
4.359  Extremum ad finem et sese surgentia coelo
4.360  Culmina demersique excisae frontis hiatus
4.361  Ostentant, quacumque patet revolubile dorsum.
4.362  At nihil affuso se tollit ab aequore in auras
4.363  Aethereas planaque extans e fronte fluentem
4.364  Asperat abrumpens limbum, qui proinde, vel igni
4.365  Phoebeo adversus micet aversusve nigrescat,
4.366  Aequali circum laevis se limite


88668. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

igni
4.365  Phoebeo adversus micet aversusve nigrescat,
4.366  Aequali circum laevis se limite finit.
4.367  At nulli, Phoebi frontem dum Cynthia condit,
4.368  Haec poterunt radii transversa per aequora in auras
4.369  Trajecti aethereas transcurrere nigrantisque
4.370  Ora deae circum rutila exornare corona:
4.371  Attactu dorsi primo flectuntur et imam
4.372  Detorti ad Phoebes frontem allabuntur, at


88669. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 173 | Paragraph | Section]

nigrantisque
4.370  Ora deae circum rutila exornare corona:
4.371  Attactu dorsi primo flectuntur et imam
4.372  Detorti ad Phoebes frontem allabuntur, at aequor
4.373  Objectum nulli perrumpunt nec in apertum ** "" corr. ex inapertum
4.374  Aethera progressi pergunt oculosque lacessunt.


88670. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 175 | Paragraph | Section]


4.377  Sublimes causas; longe nempe altius illi
4.378  Principium est luci et Phoebo genitore superbit.
4.379  Quin etiam ipse nitens ab origine rhombus eadem
4.380  380 Gignitur aethereasque simul procedit in auras.
4.381  Queis tamen auxiliis quave hanc satis ubere vena
4.382  Naturae aggrediar partem atque arcana docebo?
4.383  Nunc ades, o nunc, Phoebe pater, diffunde micantem
4.384  Fronte comam et flavos


88671. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 175 | Paragraph | Section]

ignem
4.388  Commixtum nebula et fumis nigrantibus efflent!
4.389  Principio 20 queis Luna caret, perfunditur auris
4.390  390 Phoebus et ipse suo libratus in aere pendet.
4.391  Hic, humilis rutilo qui proximus imminet orbi,
4.392  Densior et nebulas saepe et nigrantia dorso
4.393  Nubila sustentat, queis palleat omnis ubique
4.394  Aut maculis Phoebi vultus


88672. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 175 | Paragraph | Section]


4.392  Densior et nebulas saepe et nigrantia dorso
4.393  Nubila sustentat, queis palleat omnis ubique
4.394  Aut maculis Phoebi vultus spargatur opacis.
4.395  315 Idem autem, aethereas qua se protendit in oras
4.396  Altior a Phoebo assurgens, tenuatur et aura
4.397  Usque levi vacuo vix quidquam distat inani.
4.398  Scilicet ut gremio Tellus densosque vapores
4.399  Particulasque ignis tenues emittit ab


88673. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 175 | Paragraph | Section]

imo
4.404  Nigrantesque sinu fumos tenuemque favillam
4.405  405 Usque vomens vacuosque undanti aspergine campos
4.406  Aetheris et totum late circum imbuit axem.
4.407  Haec excussa procul fontem nituntur in ipsum
4.408  Ac rutilum innati repetunt vi ponderis orbem.
4.409  Quaeque minus gravitate vigent, procul axe recedunt
4.410  410 Ardua, particulis contra quae pinguia crassis
4.411  Parte sedent ima et


88674. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 177 | Paragraph | Section]

sistit radios tamen imbuiturque
4.417  Lumine et obductum circum Titana refulget.
4.418  Scilicet 21 hinc ortum ducit Phoebumque latentem
4.419  Aureus in media complectitur annulus umbra
4.420  Quoque magis coelo erigitur Phoebumque relinquit
4.421  Exterior, puro tanto minus igne coruscat.
4.422  Cur tamen 22


88675. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 177 | Paragraph | Section]


4.421  Exterior, puro tanto minus igne coruscat.
4.422  Cur tamen 22 et, rutilam qui parte ab utraque coronam
4.423  Ambit et aethereas longe tenuatus in oras
4.424  Excurrit rhombus, Phoebi exoriatur ab aura;
4.425  Cur aequam fugiat formam oblongusque per axem
4.426  Emicet affusoque irroret lumine stellas,
4.427  Haud levis evolvisse labor nec digna


88676. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 177 | Paragraph | Section]


4.433  Et causas rutili victuro carmine rhombi:
4.434  Musarum decus et nostri clarissima Pindi
4.435  Gloria Nicetas, quo non praestantior * alter
4.436  Aut fuit Arcadicis aut olim exsurget in arvis
4.437  Scrutari Sophiae sedes atque abdita quaeque
4.438  Eruere et Latiis proferre exculta Camoenis.
4.439  Pauca modo expediam: aeternum, si plura requiris,
4.440  Perlege opus vigil; haud equidem


88677. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 177 | Paragraph | Section]

se quaque per oras
4.447  Diffundunt longeque procul Titanis ab orbe
4.448  Excurrit tenuis vapor et spatia inficit ampla.
4.449  Ille quidem, medium dum pondere nititur aequo
4.450  Omni ex parte premens in Solem, flectier aequo
4.451  Orbe etiam formaque studet fulgere rotunda.
4.452  Ipse tamen genitor Phoebus vetat atque suo se
4.453  Circumagens dum contorquet super axe, per altum


88678. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 179 | Paragraph | Section]

Phoebum super axe cieri
4.456  Motibus ingentique auram torquere rotatu
4.457  Caligo evincit tristis maculaeque nitentem
4.458  Turpantes frontem. Namque illas tempore eodem,
4.459  Sive novae medio in vultu gignantur, in unam
4.460  Seu coeant plures pluresve oriantur ab una
4.461  Discissae abruptaeque, videmus semper eandem
4.462  In coeli partem concordi incedere gyro
4.463  Et medium unanimes


88679. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 179 | Paragraph | Section]

axe cieri
4.456  Motibus ingentique auram torquere rotatu
4.457  Caligo evincit tristis maculaeque nitentem
4.458  Turpantes frontem. Namque illas tempore eodem,
4.459  Sive novae medio in vultu gignantur, in unam
4.460  Seu coeant plures pluresve oriantur ab una
4.461  Discissae abruptaeque, videmus semper eandem
4.462  In coeli partem concordi incedere gyro
4.463  Et medium unanimes circum Titana rotari.


88680. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 179 | Paragraph | Section]

frontem. Namque illas tempore eodem,
4.459  Sive novae medio in vultu gignantur, in unam
4.460  Seu coeant plures pluresve oriantur ab una
4.461  Discissae abruptaeque, videmus semper eandem
4.462  In coeli partem concordi incedere gyro
4.463  Et medium unanimes circum Titana rotari.
4.464  Jam vero incurvos 25 quaecumque rotata per orbes


88681. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 179 | Paragraph | Section]


4.474  Turbine praecipitata ruunt, magis incita cursu
4.475  Vi tentant majore fugam ac retinacula tendunt.
4.476  Ergo age 26 et ingenti dum sese vortice in orbes
4.477  Circumagunt aurae Phoebi, tu mentis acutam
4.478  Fige aciem gyrosque animo perpende sagaci?
4.479  Nonne vides, quanta se mole volubile dorsum
4.480  Torqueat? Extremo vix non immota sub axe


88682. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 179 | Paragraph | Section]

quae celsa volat, magis aura citatam
4.483  Accelerare fugam medioque recedere tentat.
4.484  Et faciat superasque procul dispersa per oras
4.485  Aufugiat, gravitas ni contra obsistat et imum
4.486  Urgeat in Solem nisusque eludat inanes.
4.487  At licet haud penitus fugiat Phoebumque relinquat,
4.488  Erigitur tamen et vasto tumet altior orbe.
4.489  Ipsum etenim tanto infractum conamine pondus
4.490  Languet


88683. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 181 | Paragraph | Section]


4.492  Vim retinet ferme illaesa gravitate priorem.
4.493  Haec igitur gravior vincit Phoeboque propinquat;
4.494  Illa autem urgenti palmam concedit et omni
4.495  Parte tumens longe superas se attollit in oras;
4.496  Compressam ac Phoebi vapor hinc atque inde figuram
4.497  Induit et vastae fulget sub imagine lentis.
4.498  His demum emersus salebris jam caetera prono
4.499  Expediam cursu et facili


88684. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 181 | Paragraph | Section]

visu, dum libera coelo
4.520  Ora nitent Phoebi et radiis fulgentibus ardent.
4.521  Immortale oculos hebetat jubar atque minorem
4.522  Subtrahit obtutu et vetat internoscere flammem.
4.523  Ac veluti nuda in numerum dum brachia tollunt
4.524  Et rigida exercent validis incudibus aera
4.525  Artifices; multa seu cum rota concita lympha
4.526  Jam vastas tollit moles, jam deprimit, illae
4.527  Lina terunt,


88685. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 181 | Paragraph | Section]

numerum dum brachia tollunt
4.524  Et rigida exercent validis incudibus aera
4.525  Artifices; multa seu cum rota concita lympha
4.526  Jam vastas tollit moles, jam deprimit, illae
4.527  Lina terunt, usum in tenuis formanda papyri
4.528  Et calamos dextramque olim sensura disertam;
4.529  Personat horribilis late fragor: ipse nisi omnem
4.530  Ore trahas collectam imo sub pectore vocem,


88686. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 183 | Paragraph | Section]

rhombi
4.544  Eminet atque nitens ferit aurea sydera cuspis.
4.545  Saepe etenim a Titane procul protenditur, et qua
4.546  Fascia bissenis medium secat aethera signis,
4.547  Phoebeus semper procurrit in aethere rhombus.
4.548  Ergo et fraternae subiit cum Cynthia fronti
4.549  Subrepens rapuitque jubar, nitet annulus alte
4.550  Victor et obscuro se rhombus prodit Olympo.
4.551  His animadversis


88687. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 183 | Paragraph | Section]

nitet annulus alte
4.550  Victor et obscuro se rhombus prodit Olympo.
4.551  His animadversis 30 , cur et radiantia coelo
4.552  Protinus erumpant multaque in luce coruscos
4.553  Attonitis vultus ostentent sydera terris,
4.554  Jam nullus labor est, paucis adverte, docebo.
4.555  Ne tibi sydereos sero jam vespere nasci,
4.556  Mane perire ignes quisquam


88688. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 183 | Paragraph | Section]

docebo.
4.555  Ne tibi sydereos sero jam vespere nasci,
4.556  Mane perire ignes quisquam persuaserit auctor.
4.557  Nocturnas qua luce micant tremebunda per umbras
4.558  Astra, micant summo dum fervet in aethere Titan
4.559  Arduus atque diem curru circumvehit alto.
4.560  Ut crines tamen ipse suos rhombumque coronamque
4.561  Obruit invictis quibus imbuit aera flammis,
4.562  Sic etiam fixosque polo


88689. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 185 | Paragraph | Section]

caeca ceu nocte nitentia sydera surgunt.
4.579  Sic ego 31 cum Phoebi radios excluderet omnes
4.580  Arte tubus multa insignis noctemque foveret
4.581  In gremio, licet in medio sublimis Olympo
4.582  Arderet Titan, sudo nitidissima coelo
4.583  Saepe olim aspexi propioraque sydera terris.
4.584  Olim 32


88690. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 185 | Paragraph | Section]

nitentia sydera surgunt.
4.579  Sic ego 31 cum Phoebi radios excluderet omnes
4.580  Arte tubus multa insignis noctemque foveret
4.581  In gremio, licet in medio sublimis Olympo
4.582  Arderet Titan, sudo nitidissima coelo
4.583  Saepe olim aspexi propioraque sydera terris.
4.584  Olim 32 equidem saepe, at


88691. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 185 | Paragraph | Section]

sereno
4.585  Ore dies sine faece nitet, cum jam altus ab undis
4.586  Extulit Eois caput ardentesque per horam
4.587  Effudit radios Titan, me candida Oloris
4.588  Cauda vocat summaque poli jam fulget in arce
4.589  Spectaturque tubo ingenti trans vitrea septa.
4.590  cum vero occiduas deflexum Phoebus ad undas
4.591  Inclinat currum, a medio nam tertia fluxit
4.592  Hora die, tollens humeros Auriga


88692. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 185 | Paragraph | Section]

trans vitrea septa.
4.590  cum vero occiduas deflexum Phoebus ad undas
4.591  Inclinat currum, a medio nam tertia fluxit
4.592  Hora die, tollens humeros Auriga nitentes
4.593  Erigitur summique ardens in vertice Olympi
4.594  Ire jubet positusque suos metirier, et qua
4.595  Anteriore petens rabidum premit alta Leonem
4.596  Ursa pede. illa quidem sero jam vespere, cum jam
4.597  Confundit lucem dubiis


88693. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 185 | Paragraph | Section]


4.598  Suspectanda venit. Veniet tamen ante diesque
4.599  Post senos Phoebi occasum praevertet et alto
4.600  Visa tubo rutilae vincet mihi lampadis ignes.
4.601  Haec ipsa et domina spectabam nuper in urbe;
4.602  Ursam equidem media ferme jam nocte per umbram
4.603  Pervigil ac primae post sera crepuscula noctis
4.604  Aurigam fulgentem humeris nigrumque per axem


88694. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 187 | Paragraph | Section]


4.603  Pervigil ac primae post sera crepuscula noctis
4.604  Aurigam fulgentem humeris nigrumque per axem
4.605  Ingenti dextra quatientem immane flagellum.
4.606  At rutilum frustra jam plena in luce diei
4.607  Effundente jubar Phoebo, se lucida Cycni
4.608  Sistebat cauda atque oculos urgebat acutos.
4.609  Nobile 33 nunc eadem qua surgit


88695. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 187 | Paragraph | Section]

sibi totumque per orbem
4.619  Hinc subito immitis diffusa incendia flammae
4.620  Totque inde eversas urbes, tot sanguinis amnes
4.621  Effusi ac tantos confusae stragis acervos.
4.622  Hic ergo, hic eadem in plena nunc sydera luce
4.623  Suspecto et Phoebi nil curo ardentia tela.
4.624  Testis ades, 34 gentis decus immortale Garampae
4.625  Et patriae,


88696. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 189 | Paragraph | Section]

Felsina plausu,
4.644  Romuleas cum primum arces urbemque Quirini
4.645  Visisti et Maja genitum sub lampade Solis,
4.646  Nam memini, pariter servavimus: ipse nigrantem
4.647  Usque vigil globulum Phoebea in imagine acuto
4.648  Figebas telo et signabas cuspide cursum.
4.649  Ast ego nigrantemque orbem et rutilantia Phoebi
4.650  Laevibus ora vitris transmissa tuboque rotundae
4.651  Aptabam excipiens formae


88697. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 189 | Paragraph | Section]

orbem et rutilantia Phoebi
4.650  Laevibus ora vitris transmissa tuboque rotundae
4.651  Aptabam excipiens formae tenuique papyro.
4.652  Inde redux Pindoque deam coeloque potentem
4.653  Advehis in patriam tecum exceptamque perenni
4.654  Uraniam hospitio colis et vaga sydera et ignem
4.655  Phoebeum ac rutilam diva comitante sororem
4.656  Scrutaris vigil. En coelum dum metior atque
4.657  Inquiro,


88698. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 189 | Paragraph | Section]

corona
4.669  Miratur cerni per vitra tubumque nigrantem
4.670  Posse die medio redivivos aetheris ignes.
4.671  Sed quid" opus vitrea seu lente tubove nigranti?
4.672  Si satis aerias sublimi turris in auras
4.673  Vertice se tollat noctemque imitetur opaco
4.674  Clausa sinu, terrae satis ima in viscera si se
4.675  Demittat fovea atque arcto suspectet hiatu
4.676  Aethera et horrenti gremium nigrescat


88699. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 189 | Paragraph | Section]

aetheris ignes.
4.671  Sed quid" opus vitrea seu lente tubove nigranti?
4.672  Si satis aerias sublimi turris in auras
4.673  Vertice se tollat noctemque imitetur opaco
4.674  Clausa sinu, terrae satis ima in viscera si se
4.675  Demittat fovea atque arcto suspectet hiatu
4.676  Aethera et horrenti gremium nigrescat ab umbra,
4.677  Alta die medio Phoeboque ardente per axem
4.678  Sydera suspiciens oculo


88700. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 189 | Paragraph | Section]

atque arcto suspectet hiatu
4.676  Aethera et horrenti gremium nigrescat ab umbra,
4.677  Alta die medio Phoeboque ardente per axem
4.678  Sydera suspiciens oculo spectabis inermi.
4.679  Est locus Europae in medio, qua regius altis
4.680  Ingreditur ripis dominamque interluit urbem
4.681  Sequana. Dives opum et duro fortissima bello
4.682  Gens tenet, at simul et placidae studiosa Minervae.


88701. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 191 | Paragraph | Section]


4.683  Hic templum Uraniae solidoque e marmore vastae
4.684  Consurgunt aedes et vertice nubila pulsant.
4.685  Turba frequens venerata deam juvenumque senumque
4.686  Affluit. Illa sedet solio sublimis in alto
4.687  Sceptra tenens stimulatque animos ad grandia natos.
4.688  Perjetibus circum et summi ad fastigia tecti
4.689  Arma deae pendent defixa: globique tubique
4.690  Lentibus instructi vitreis


88702. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 191 | Paragraph | Section]


4.695  Sub pedibus quaesitae umbrae patefactaque Terrae
4.696  Viscera praecipitique solum discessit hiatu.
4.697  Aeternis horret fovea alta obducta tenebris
4.698  Excluditque diem: fundo Nox tristis in imo
4.699  Excubat horrentique minax se jactat in umbra,
4.700  Tetra per obscurum ducit quo semita callem
4.701  Tresque patet coeli spatium non amplius ulnas.
4.702  Ergo illinc, puro Titan licet altus


88703. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 191 | Paragraph | Section]

Terrae
4.696  Viscera praecipitique solum discessit hiatu.
4.697  Aeternis horret fovea alta obducta tenebris
4.698  Excluditque diem: fundo Nox tristis in imo
4.699  Excubat horrentique minax se jactat in umbra,
4.700  Tetra per obscurum ducit quo semita callem
4.701  Tresque patet coeli spatium non amplius ulnas.
4.702  Ergo illinc, puro Titan licet altus Olympo
4.703  Fulgeat et inulto collustret lumine


88704. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 191 | Paragraph | Section]

officit astris.
4.710  Sed nec 36 opus pleno Titanis lumine. Namque
4.711  Vix bene fraternae sese subducere fronti
4.712  Incipit Eoasque soror transcurrere in oras,
4.713  Ipse etiam tenuis tanta sua spicula limbus
4.714  Vi torquet pulsatque oculos hebetatque tuentem,
4.715  Ut victus rhombusque nitens atque annulus atque
4.716  Astrorum coetus toto languescat


88705. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 193 | Paragraph | Section]

minores,
4.722  Accipe. Fulgentem Phoebi cum Cynthia vultum
4.723  Eripit ex oculis, non uno tempore cunctis,
4.724  Quas circum intuimur, terraeve aut aeris oris
4.725  Abdidit atque omnes plena demersit in umbra.
4.726  Saepe procul montesque alti vallesque profundae,
4.727  Conspicui semper pars aeris ultima, partem
4.728  Phoebeae extantem suspectant frontis et ignes
4.729  Aethereos puramque bibunt e


88706. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 193 | Paragraph | Section]


4.734  Includant medios, tum deinde excurrere pergant,
4.735  Cynthia fraterno qua dorsum avertit ab igne.
4.736  Nonne vides, longo transgressae tramite divam
4.737  Ut coeant sensim et puncto sistantur in uno
4.738  Ac teretem referant tenuata cuspide conum?
4.739  Umbra sinu coni concluditur atque nigranti
4.740  In gremio quicumque latet, de lampade Solis
4.741  Nil tuitur frustraque oculos attollit


88707. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 193 | Paragraph | Section]

vides, longo transgressae tramite divam
4.737  Ut coeant sensim et puncto sistantur in uno
4.738  Ac teretem referant tenuata cuspide conum?
4.739  Umbra sinu coni concluditur atque nigranti
4.740  In gremio quicumque latet, de lampade Solis
4.741  Nil tuitur frustraque oculos attollit inanes.
4.742  Qui cono egressus virgas transcurrat et atris
4.743  Erumpat septis liber, jam limite summo


88708. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 193 | Paragraph | Section]

gaudet.
4.746  Quoque magis faciem coni fugit, hoc mage flammis
4.747  Imbuitur nitidi vultus partemque minorem
4.748  Ereptam rutila Phoebi de fronte requirit.
4.749  Ergo ipse umbrosus terras qua conus in imas
4.750  Transcurrit campisque aciem defigit acutam,
4.751  Phoebeum penitus latitat jubar: omnia circum
4.752  Conspicuus rutilo perfudit lumine margo.
4.753  Verum ubi per tenues Phoebe caput altior


88709. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 195 | Paragraph | Section]

coni vertex, quam possit ad imum
4.758  Telluris dorsum pertingere nigrantique
4.759  Obductum prorsus Titanem involvere velo.
4.760  Contra cum Phoebe terris quam proxima et oras
4.761  Avius in superas frater sese extulit, idem
4.762  Tenditur umbriferi seque intra viscera Terrae
4.763  Condit apex coni et Phoebi jubar omne repellit.
4.764  At quoniam tenui pallentes tum quoque campos


88710. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 195 | Paragraph | Section]

quoniam tenui pallentes tum quoque campos
4.765  Cuspide figit apex; brevior se continet arctis
4.766  Finibus ac gyro exiguo concluditur umbra.
4.767  Scilicet horrentis centum si millia passus
4.768  In latus a medio coni discesseris axe,
4.769  Jam semper plena evadens emergis ab umbra
4.770  Ac saltem extremo suspectas margine Phoebum.
4.771  At saepe aerii summo de vertice montis
4.772  Longe ultra


88711. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 195 | Paragraph | Section]

evadens emergis ab umbra
4.770  Ac saltem extremo suspectas margine Phoebum.
4.771  At saepe aerii summo de vertice montis
4.772  Longe ultra hos fines, longe ultra millia centum
4.773  Prospectus patet in campos et in aera densum
4.774  E dorso aequali campisque patentibus ultra
4.775  Millia tercentum protenditur excurritque.
4.776  His ergo depulsa locis lux aurea sese
4.777  Insinuat puraque nigrantem


88712. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 195 | Paragraph | Section]

ab umbra
4.770  Ac saltem extremo suspectas margine Phoebum.
4.771  At saepe aerii summo de vertice montis
4.772  Longe ultra hos fines, longe ultra millia centum
4.773  Prospectus patet in campos et in aera densum
4.774  E dorso aequali campisque patentibus ultra
4.775  Millia tercentum protenditur excurritque.
4.776  His ergo depulsa locis lux aurea sese
4.777  Insinuat puraque nigrantem aspergine


88713. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 195 | Paragraph | Section]


4.791  Expediam. Non hic magnum quaerenda per axem
4.792  Causa nec aerios tractus nebulasque volucres
4.793  Consuluisse juvat nec campos nec procul alta
4.794  Culmina. Se quisque obtutum defigat in uno
4.795  Scruteturque animi sedem et penetralia mentis
4.796  Intima quaeque sagax dedit instrumenta petendi
4.797  Notitias rerum conclusis carcere in arcto
4.798  Natura


88714. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 197 | Paragraph | Section]


4.794  Culmina. Se quisque obtutum defigat in uno
4.795  Scruteturque animi sedem et penetralia mentis
4.796  Intima quaeque sagax dedit instrumenta petendi
4.797  Notitias rerum conclusis carcere in arcto
4.798  Natura impulsas fibras nervosque trementes.
4.799  Principio 40 Natura parens, dum corpore mentem
4.800  Clauderet humanam et crassos


88715. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 197 | Paragraph | Section]

et crassos circumdaret artus,
4.801  Indidit instrumenta, quibus, quae forte geruntur
4.802  Extrorsum ac varios posset cognoscere rerum
4.803  Interitusque ortusque et motus materiai.
4.804  Illa quidem in medio latitat conclusa cerebro,
4.805  Qua coeunt nervi et primam per tenvia ducunt
4.806  Fila viam ac vastos longe protensa per artus
4.807  Diffundunt sese, velut ab radicibus imis
4.808  Aeriae late


88716. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 199 | Paragraph | Section]

ut, quantum distenditur ictu
4.866  Quodlibet ac recto discedit tramite filum,
4.867  Tantundem retrahat sese vicibusque feratur
4.868  Tantundem alternis hac, illac et sinuante
4.869  Se trepidans motu in partem deflectat utramque?
4.870  At primus, valido fibrae qui flexus ab ictu
4.871  Protinus exoritur, non idem impulsibus ipsis
4.872  Consonat usque adeo ac leges ita servat easdem,


88717. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 201 | Paragraph | Section]


4.898  Disruptum potius dissolvent quam mage tendant.
4.899  Ergo 44 etiam, tenui piceae dum lumine taedae
4.900  Urgentur fibrae atque oculo tenduntur in imo,
4.901  Si fors aucta novis sensim nova lumina taedis
4.902  Adveniant visumque petant, tendentur iisdem
4.903  Ipsae etiam gradibus fibrae gradibusque tremores
4.904  Aucti isdem, medium ducentur ad


88718. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 203 | Paragraph | Section]

tamen media, qua prominet atque
4.923  Candentem obscurus tractum discriminat orbis,
4.924  Exiguus radiis aditus patet atque rotundum
4.925  Transmittit Phoebi rutilantia tela foramen.
4.926  Hoc super in morem tenuis pellucida cornu
4.927  Se tunica extendit nec lucem objecta moratur.
4.928  Vitrea ad apricam velut interjecta fenestram
4.929  Lamina ventorumque iras imbresque repellit.
4.930  At rerum


88719. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 203 | Paragraph | Section]

repellit.
4.930  At rerum admittit species Phoebique sagittas.
4.931  Transmissos aditu radios crystallina,utraque
4.932  Parte tumens, dorso lens excipit inflexosque
4.933  Introrsum fundo concurrere cogit in imo
4.934  Et parva objectas in imagine pingere formas.
4.935  Ipsam igitur mira contexuit arte fenestram
4.936  Et filis fila implicuit natura, trahendo
4.937  Latius extendi pluresque admittere posset


88720. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 203 | Paragraph | Section]

species Phoebique sagittas.
4.931  Transmissos aditu radios crystallina,utraque
4.932  Parte tumens, dorso lens excipit inflexosque
4.933  Introrsum fundo concurrere cogit in imo
4.934  Et parva objectas in imagine pingere formas.
4.935  Ipsam igitur mira contexuit arte fenestram
4.936  Et filis fila implicuit natura, trahendo
4.937  Latius extendi pluresque admittere posset
4.938  Ut radios, contra laxando


88721. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 203 | Paragraph | Section]

contraheretur
4.939  Arctior et nimios contracta excluderet ignes.
4.940  Si forte 46 obscura quondam sub nocte per umbram
4.941  Dum tenuis dubiam secreta in parte ministrat
4.942  Cerea fax lucem, vicinum intentus amicum
4.943  Aspicias oculosque oculis defixeris atque
4.944  Contemplere nigram trans cornea septa fenestram,
4.945  Distentos cernes aditus


88722. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 205 | Paragraph | Section]

47 multo obscuras e lumine sedes
4.955  Si subito ingressus quondam penetraveris, ipse
4.956  Torquebis nequidquam oculos visusque sedenti
4.957  Jamdudum in tenebris turbae, tu cernere contra
4.958  Haud poteris notosque tuens dignoscere vultus.
4.959  Ast oculi sese tereti expandente fenestra,
4.960  Jam magis atque magis clarescere singula sensim


88723. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 205 | Paragraph | Section]

liceret
4.969  Contrahere et nimiae radios excludere lucis!
4.970  Nos quoque, ut obscuram per noctem e culmine tristi
4.971  Infaustus bubo trepidove agitata volatu
4.972  Noctua nigranti contemplaremur in umbra
4.973  Conspicuas rerum formas contraque nitentem
4.974  Et vultum illaesis oculis spectare liceret
4.975  Et currum Phoebi ardentem scrutarier atque
4.976  Quadrijugos patulis efflantes faucibus


88724. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 205 | Paragraph | Section]

Jovis ales aperto
4.978  Provida cum primum educit nidoque relicto
4.979  Edocet insuetas agitare per aera pennas
4.980  Antevolans, acri ferventem lampada visu
4.981  Suspicere immotasque jubet defigere in ipsam
4.982  Frontem acies dignamque sua se prodere matre.
4.983  Ipse pater prima nascentis origine mundi
4.984  Omnipotens tantum munus mortalibus aegris
4.985  Abnuit, ac


88725. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 207 | Paragraph | Section]


4.1000  Castalio resonante jugo atque Aganippidos undae
4.1001  Ad strepitum, numeros ripa reddente, movemus,
4.1002  Haec olim, haec patriis victorem reddidit astris
4.1003  Inseruitque polo et suprema in sede locavit)
4.1004  Nonne vides, inquam, cum diam effundere lucem
4.1005  Inciperet propior coelo ac rutilare per axem
4.1006  Aetherium et pompam majestatemque Tonantis
4.1007  Exerere atque Deo dignis


88726. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 207 | Paragraph | Section]

ac protexit opaco
4.1012  Se velo condens et apertum obduxit Olympum?
4.1013  Coelicolis contra effusis veterumque parentum
4.1014  Turmis pompa patet. Sunt immortalia membra
4.1015  Qui dudum effractis in lucem educta sepulchris
4.1016  Induerunt stipantque latus longoque triumphum
4.1017  Ordine concelebrant promissaque regna frequentes
4.1018  Jam subeunt. Ollis oculos aeterna beatos
4.1019  Lumina


88727. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 211 | Paragraph | Section]

tecti
5.24  Cum cadit atque viam distinguit tramite longo,
5.25  25 Densatas inter tenebras tractumque nitentem
5.26  Linea non tenuis tantum sese inserit et non
5.27  Protinus hinc illuc puncto transitur in uno?
5.28  Languescit sensim lux aurea paulatimque
5.29  Exoritur lentoque gradu sese explicat umbra
5.30  30 Principio levis ac sensim nigrescit eundo.
5.31  Non tamen et spatiis plus aequo ingentibus


88728. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 213 | Paragraph | Section]

objiciat sese cursumque inoretur,
5.47  Margine distinctam certo determinet umbram.
5.48  Finge etenim, quacumque patet via libera, virgas
5.49  A puncto vibrante jubar procurrere recto
5.50  Tramite in immensum. Sed qua se corpus opacum
5.51  Objicit, infractas dorso consistere, et ultra
5.52  Quod superat, vacua spatium rarescere ab aura.
5.53  Id spatii, virgas inter quod restat inane,
5.54  Nonne


88729. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 215 | Paragraph | Section]


5.72  Lumine summoto penitus, densissima regnat.
5.73  Quae totum Titana vident speciemque rotundae
5.74  Libera prospectant frontis loca, lumine gaudent
5.75  Perfusa integro plenaque in luce nitescunt.
5.76  Sunt alia in medio, quae partem e fronte nitenti
5.77  Aspiciunt, partem interjecta obstacula condunt.
5.78  Hic tenebris rutilum lumen miscetur opacis,
5.79  Hic tibi confusae


88730. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 215 | Paragraph | Section]

regnat.
5.73  Quae totum Titana vident speciemque rotundae
5.74  Libera prospectant frontis loca, lumine gaudent
5.75  Perfusa integro plenaque in luce nitescunt.
5.76  Sunt alia in medio, quae partem e fronte nitenti
5.77  Aspiciunt, partem interjecta obstacula condunt.
5.78  Hic tenebris rutilum lumen miscetur opacis,
5.79  Hic tibi confusae dubius male cernitur umbrae


88731. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 215 | Paragraph | Section]

sese
5.91  Finiat adstringens, tum quo magis inde recedit
5.92  Atque obicem simul et Phoebeam lampada linquit
5.93  Progrediens, crescat semper pene umbra magisque
5.94  Ambiguus partes margo se tendat in omnes,
5.95  Huc animum adverte et facili ratione patebit.
5.96  Tot radios inter, qui misi a lampade Solis
5.97  Culmina seu tecti sive alti culmina montis
5.98  Perradunt perguntque agiles, tu mente


88732. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 215 | Paragraph | Section]


5.103  Inter utrumque jacens: tristi prior imminet umbrae,
5.104  Contingit pleno loca lumine laeta secundus.
5.105  Illi igitur primo exortu procul usque remoti
5.106  Paulatim ad sese accedunt et culmine in ipso
5.107  Conveniunt flexumque acuunt. Dumque aere aperto
5.108  Pergit uterque suum rectus producere cursum,
5.109  Se fugiunt iterum et geminato crure decussant.
5.110  Namque prior, summo Phoebi cui


88733. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 217 | Paragraph | Section]

recedunt
5.117  Ipsa simul latoque magis panduntur hiatu.
5.118  Hinc, quoniam tenui flexu concluditur atque,
5.119  Qui purae densam luci disterminat umbram,
5.120  Margo jacet gemino crure interceptus, in ipso
5.121  Exortu, aut tenui si sistitur intervallo,
5.122  Ipse etiam tenuis spatio finitur in arcto.
5.123  Quo mage progreditur campisque patentibus idem
5.124  Excurrit procul, hoc etiam mage crescit


88734. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 217 | Paragraph | Section]

atque,
5.119  Qui purae densam luci disterminat umbram,
5.120  Margo jacet gemino crure interceptus, in ipso
5.121  Exortu, aut tenui si sistitur intervallo,
5.122  Ipse etiam tenuis spatio finitur in arcto.
5.123  Quo mage progreditur campisque patentibus idem
5.124  Excurrit procul, hoc etiam mage crescit eundo.
5.125  Nunc age 7 palloremque deae jam


88735. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 217 | Paragraph | Section]


5.129  Confuso incertus circum undique margine limes
5.130  Et lucem obscuris miscet pene umbra tenebris.
5.131  Hanc subit, hinc pallore genas perfunditur, ante
5.132  Quam penitus densa se Cynthia condat in umbra.
5.133  Ipse autem primum tenuis densatur eundo
5.134  Oris divini pallor, quia quo mage ad umbram
5.135  Accedit pene umbra, velut memoravimus ante,
5.136  Hoc etiam partem lucis de fronte minorem


88736. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 217 | Paragraph | Section]


5.135  Accedit pene umbra, velut memoravimus ante,
5.136  Hoc etiam partem lucis de fronte minorem
5.137  Prospicit atque magis ferrugine tingitur atra.
5.138  Cumque procul superas se tantum attollit in oras
5.139  Cynthia Telluremque imam procul alta relinquat,
5.140  Ingenti spatiique et temporis intervallo
5.141  Ante umbram pallere deae nitida ora triformis
5.142  Incipiunt. Namque ipsa, altum dum


88737. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 217 | Paragraph | Section]


5.139  Cynthia Telluremque imam procul alta relinquat,
5.140  Ingenti spatiique et temporis intervallo
5.141  Ante umbram pallere deae nitida ora triformis
5.142  Incipiunt. Namque ipsa, altum dum assurgit in axem,
5.143  Distrahitur pene umbra aperitque patentia crura.
5.144  Atque 8 utinam et nobis concederet auctor Apollo,
5.145  Quod terrae coelique licet


88738. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 217 | Paragraph | Section]

utinam et nobis concederet auctor Apollo,
5.145  Quod terrae coelique licet mensoribus, atros
5.146  Ceratave super tela tenuive papyro
5.147  Ut calamo vates tractus signemus acuto
5.148  Seu radio in multa sulcos ducamus arena.
5.149  Ut tibi pene umbrae certos umbraeque nigrantis,
5.150  Luminis et pleni fines oculosque fideli
5.151  Subjicerem aurataeque notarem cuspide virgae!


88739. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 219 | Paragraph | Section]


5.149  Ut tibi pene umbrae certos umbraeque nigrantis,
5.150  Luminis et pleni fines oculosque fideli
5.151  Subjicerem aurataeque notarem cuspide virgae!
5.152  Ingens distentae supremo in vertice telae
5.153  Picta globi species staret Phoebumque referret.
5.154  In medio Tellus tenui consisteret orbe.
5.155  Tum quatuor (tantum quatuor nam tramite recto
5.156  Hinc possunt atque hinc


88740. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 219 | Paragraph | Section]

et pleni fines oculosque fideli
5.151  Subjicerem aurataeque notarem cuspide virgae!
5.152  Ingens distentae supremo in vertice telae
5.153  Picta globi species staret Phoebumque referret.
5.154  In medio Tellus tenui consisteret orbe.
5.155  Tum quatuor (tantum quatuor nam tramite recto
5.156  Hinc possunt atque hinc orbes conradere binos)
5.157  Nigrantes irent tractus binique mearent


88741. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 219 | Paragraph | Section]

mearent
5.158  Extrorsum, bini contra sese inter utrumque
5.159  Insererent tereti figentes oscula dorso.
5.160  Tum mediis rectum aspiceres traducier axem
5.161  Orbibus atque ipso tractus concurrere in axe.
5.162  Scilicet externa primi qui parte meabant,
5.163  Terrestris dorsi post oscula pressa coirent
5.164  Et tenui umbriferum finirent cuspide conum;
5.165  Phoebum inter Terramque aliis concursus


88742. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 221 | Paragraph | Section]


5.199  Appositi, medius divae quo tempore quemque
5.200  Transversum aut ductum aut apicem contingeret orbis.
5.201  Sic 10 distincta quater senas ubi tempora in horas
5.202  Cuspidis auratae vertex designat (in imo
5.203  Appensum gremio pondus seu lamina flexo
5.204  E chalybe assiduo nisu trahit atque rotarum
5.205  Convertit terga et flexus contorquet in


88743. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 221 | Paragraph | Section]


5.200  Transversum aut ductum aut apicem contingeret orbis.
5.201  Sic 10 distincta quater senas ubi tempora in horas
5.202  Cuspidis auratae vertex designat (in imo
5.203  Appensum gremio pondus seu lamina flexo
5.204  E chalybe assiduo nisu trahit atque rotarum
5.205  Convertit terga et flexus contorquet in aequos),
5.206  Circum apices, circum numeri et


88744. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 221 | Paragraph | Section]

tempora in horas
5.202  Cuspidis auratae vertex designat (in imo
5.203  Appensum gremio pondus seu lamina flexo
5.204  E chalybe assiduo nisu trahit atque rotarum
5.205  Convertit terga et flexus contorquet in aequos),
5.206  Circum apices, circum numeri et nigrantia senas
5.207  Signa notant horas. Lento sese aurea cuspis
5.208  Circumagit gressu jamque hunc jamque indicat illum
5.209  Inque diem gyro quater


88745. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 221 | Paragraph | Section]

11 , quamquam haud aurata cuspide, acutus
5.211  Tempora designaret apex, quem mobilis orbis
5.212  Lunai referens orbem exsectusque papyro
5.213  E tenui, gremio pertusus haberet in imo.
5.214  Scilicet hunc lenta posses deducere dextra
5.215  Signatamque viam percurrere perque patentem
5.216  Se numeri objicerent aditum et momenta docerent,
5.217  Queis pallor vultum, queis caeca


88746. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 221 | Paragraph | Section]


5.218  E geminis illis nanique orbibus exteriorem
5.219  Mobilis hic Phoebes cum primum attingeret orbis,
5.220  Tingere tum primo inciperet pallore nitentes
5.221  Diva genas; cum se hic penitus mersisset in illum,
5.222  Tum penitus toto palleret Cynthia vultu.
5.223  Sic etiam interior tum primam ostenderet umbram
5.224  Contactu gemino, tum quo progressa tenebris
5.225  Tempore


88747. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 223 | Paragraph | Section]


5.228  Idem iterum geminis dans oscula mobilis orbis
5.229  Orbibus innueret, certa et momenta notaret.
5.230  Haec tu oculis lustrans numerosque et picta revolvens
5.231  Signa animo volucrique erectus in ardua mente
5.232  Sydera, ut obtutu haereres defixus in uno
5.233  Dulciaque attonitum mulcerent gaudia pectus!
5.234  Sic olim 12 et, Sicula miles


88748. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 223 | Paragraph | Section]


5.229  Orbibus innueret, certa et momenta notaret.
5.230  Haec tu oculis lustrans numerosque et picta revolvens
5.231  Signa animo volucrique erectus in ardua mente
5.232  Sydera, ut obtutu haereres defixus in uno
5.233  Dulciaque attonitum mulcerent gaudia pectus!
5.234  Sic olim 12 et, Sicula miles Romanus in urbe
5.235  Dum fureret duri post longa incommoda


88749. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 223 | Paragraph | Section]

ardua mente
5.232  Sydera, ut obtutu haereres defixus in uno
5.233  Dulciaque attonitum mulcerent gaudia pectus!
5.234  Sic olim 12 et, Sicula miles Romanus in urbe
5.235  Dum fureret duri post longa incommoda belli
5.236  Victor et ense ferox sparso saeviret et igne,
5.237  Jamque altae quassatae arces, jam tecta ruebant
5.238  Ardua fumantesque globi


88750. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 223 | Paragraph | Section]

defixus inhaeret
5.249  Perque notas oculo pronus discurrit acuto.
5.250  Nequidquam stricto miles jam barbarus ense
5.251  Imminet infixoque latus mucrone recludit.
5.252  It cruor et vacuo pereunt in corpore vires.
5.253  Non casum dolet ille suum atque indebita fata
5.254  Conqueritur, gemit effuso sed sanguine mersos
5.255  Ingenii foetus moriens confusaque signa:
5.256  Usque adeo rapiunt animos ea


88751. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 225 | Paragraph | Section]

14 Solis motus Lunaeque per axem
5.264  Si serves vigil et componas omnia cautus
5.265  Sese inter, facile invenies, quantum ipsius orbis
5.266  Extendit sese, tantum discedere in horas
5.267  Fratris ab orbe deam tantumque accedere ad oram
5.268  Oppositam et tristem se tantum inferre per umbram.
5.269  At ferme hoc ipso, veluti memoravimus ante,
5.270  Pene umbrae exterior


88752. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 225 | Paragraph | Section]

recto si calle per ipsum
5.274  Umbrai medium dea permeet, effluet hora
5.275  A primo ad primas frontis pallore tenebras,
5.276  Altera, dum densis frons tota immergitur umbris;
5.277  Tum ferme binae in tenebris dumque umbra recedit
5.278  Paulatim, toto lux et redit aurea vultu
5.279  Dumque fugit totus pallor, bis defluet hora.
5.280  Si vero 15 obliquo


88753. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 225 | Paragraph | Section]

pariterque fugatis
5.284  Majus erit, pallor dum toto abscedat ab ore;
5.285  Longius ipsum etiam, totos dum nigra tenebris
5.286  Aut vultus tegat aut paulatim detegat umbra.
5.287  At contra minor in tenebris mora. Quin procul orbe
5.288  Cum saepe a medio discedat semita, saepe
5.289  Sive umbram non tota subit seu Cynthia tantum
5.290  Pallet vicina, non et nigrescit, ab umbra.
5.291  Non tamen


88754. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 227 | Paragraph | Section]

qua Luna meat, si longior extet
5.305  Semita praecipitique minus ruat illa volatu,
5.306  Temporis intervalla fluent majora vicesque
5.307  Ipsa etiam contra oppositas breviora sequentur.
5.308  Rebus in his 17 unum superest, quod noscere per te
5.309  Ipse potes, si, quae supra memoravimus, alto
5.310  Fixa animo repetas memorique in mente revolvas.


88755. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 227 | Paragraph | Section]

sequentur.
5.308  Rebus in his 17 unum superest, quod noscere per te
5.309  Ipse potes, si, quae supra memoravimus, alto
5.310  Fixa animo repetas memorique in mente revolvas.
5.311  Scilicet ante nigram, pallor quod postulat, umbram,
5.312  Vel postquam densae penitus fugere tenebrae,
5.313  Intervallum horae, frustra deprendere speres
5.314  Intentis quanquam


88756. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 227 | Paragraph | Section]

(reliquum rapit invida Tellus),
5.318  Luce tamen tanta imbuitur tamque aurea vultu
5.319  Emicat, ut pleno vix quidquam a lumine distet.
5.320  Ergo ubi pallentem longum suspexeris atque
5.321  Intentos in frontem oculos defixeris haerens,
5.322  Suspensus dubiusque diu, vix denique lucis
5.323  Perspicies jacturam, umbrae cum proxima tristi
5.324  Diva timet densas jam jam mergenda tenebras


88757. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 229 | Paragraph | Section]

ducunt
5.345  Infractaeque jubent ductum intorquere viai.
5.346  Ergo ubi de tenui et crasso minus ad mage densum
5.347  Ingreditur seu pingue magis lux aurea corpus
5.348  Obliquum per callem, ipso se in limine primo
5.349  Erigit atque obliqua minus procedit. At inde
5.350  Dum rursum egreditur rursumque ad tenvia transit
5.351  Corpora seu quae crassa minus, deflectitur ipsam
5.352  Pronior ad faciem


88758. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 229 | Paragraph | Section]


5.357  Hinc 19 radios Phoebi dum lens crystallina, utraque
5.358  Parte tumens, tergo exceptos circum undique ad axem
5.359  Inflectit spatioque jubet concurrere in arcto,
5.360  Ingentes subito flammas ciet atque nigrantes
5.361  Attollit coelo fumos et tempore parvo
5.362  Roboraque in cineres, in calcem marmora gemmasque
5.363  Ire jubet massasque auri dissolvit


88759. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 229 | Paragraph | Section]

tergo exceptos circum undique ad axem
5.359  Inflectit spatioque jubet concurrere in arcto,
5.360  Ingentes subito flammas ciet atque nigrantes
5.361  Attollit coelo fumos et tempore parvo
5.362  Roboraque in cineres, in calcem marmora gemmasque
5.363  Ire jubet massasque auri dissolvit et aeris.
5.364  Hinc etiam quaecumque olim trans vitrea septa
5.365  Inflexas ultra facies, quaecumque sub undis


88760. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 229 | Paragraph | Section]

circum undique ad axem
5.359  Inflectit spatioque jubet concurrere in arcto,
5.360  Ingentes subito flammas ciet atque nigrantes
5.361  Attollit coelo fumos et tempore parvo
5.362  Roboraque in cineres, in calcem marmora gemmasque
5.363  Ire jubet massasque auri dissolvit et aeris.
5.364  Hinc etiam quaecumque olim trans vitrea septa
5.365  Inflexas ultra facies, quaecumque sub undis
5.366  Obliqua


88761. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 229 | Paragraph | Section]

ultra facies, quaecumque sub undis
5.366  Obliqua intuimur, radiorum tramite fracto
5.367  Longe aliis male visa locis adscribimus atque
5.368  Illusi digito monstramus, quam quibus extant.
5.369  Ac saepe in summa fractum gemit anxius unda
5.370  Nauta novus, vana delusus imagine, remum
5.371  Et trepidus tenues correptum attollit in auras.
5.372  Dumque videt firmum, stupet inscius, et sibi et ipsis


88762. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 229 | Paragraph | Section]

atque
5.368  Illusi digito monstramus, quam quibus extant.
5.369  Ac saepe in summa fractum gemit anxius unda
5.370  Nauta novus, vana delusus imagine, remum
5.371  Et trepidus tenues correptum attollit in auras.
5.372  Dumque videt firmum, stupet inscius, et sibi et ipsis
5.373  Diffidens oculis digitis explorat et ungue.
5.374  Ergo 20 age Tellurisque


88763. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 231 | Paragraph | Section]

tractus!
5.376  Scilicet ignifero radius qui Solis ab orbe
5.377  Aethera per tenuem rectus devenit, ad auras
5.378  Cum primum aerias delabitur atque recurvum
5.379  Incidit in dorsum obliquus densosque vapores
5.380  Sensit et urgentem nisum viresque trahentes,
5.381  Continuo introrsum deflectitur atque jacentes
5.382  Cogitur intorto ad terras accedere cursu.
5.383  Et


88764. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 231 | Paragraph | Section]

crebrescit, ad imam
5.384  Dum propior Tellurem aer demittitur, et se
5.385  Comprimit ipse suo ac paulatim pondere densat.
5.386  Perpetuo cursum radius deflectit eundo
5.387  Et terit incurvum sinuatus in aere callem.
5.388  Hic demum ad faciem si forte allabitur amplam
5.389  Terrai nactusque oculos perstrinxit acutos,
5.390  Phoebei speciem vultus attollit et altis
5.391  Mersum undis seu mane novo seu


88765. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 231 | Paragraph | Section]

ad axem.
5.397  Atque hic, 21 nigrantis coni quod triste tenebras
5.398  Distinguat jubar ac Phoeben aspergine rara
5.399  Inficiat multaque tuenti ostendat in umbra,
5.400  Jam facili ratione patet. Nam quidquid in oras
5.401  Aeris extremas illapsum luminis alto
5.402  Telluris dorso non sistitur atque ad apertum
5.403  Aethera per tenues rursum delabitur


88766. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 231 | Paragraph | Section]

nigrantis coni quod triste tenebras
5.398  Distinguat jubar ac Phoeben aspergine rara
5.399  Inficiat multaque tuenti ostendat in umbra,
5.400  Jam facili ratione patet. Nam quidquid in oras
5.401  Aeris extremas illapsum luminis alto
5.402  Telluris dorso non sistitur atque ad apertum
5.403  Aethera per tenues rursum delabitur auras,
5.404  Inflexum in primos tristis circumundique coni


88767. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 231 | Paragraph | Section]

facili ratione patet. Nam quidquid in oras
5.401  Aeris extremas illapsum luminis alto
5.402  Telluris dorso non sistitur atque ad apertum
5.403  Aethera per tenues rursum delabitur auras,
5.404  Inflexum in primos tristis circumundique coni
5.405  Invehitur fines, nigrantem et temperat umbram
5.406  Perfusamque deam tenui quamquam igne colorat.
5.407  Ac tibi 22


88768. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 233 | Paragraph | Section]

Camoenae,
5.421  Bis decies et bis tantum consurgere Olympo
5.422  Invenies omni viduatum lumine conum,
5.423  Quantum late patet transverso corpore Tellus.
5.424  Alta magis tricies sed Phoebe assurgit in axem
5.425  Despectatque humiles terras coeloque propinquat.
5.426  Illa igitur prorsum horrentes fugit alta tenebras,
5.427  Sit licet umbrai in medio fractumque per auras
5.428  Excipit aerias jubar et


88769. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 233 | Paragraph | Section]

Tellus.
5.424  Alta magis tricies sed Phoebe assurgit in axem
5.425  Despectatque humiles terras coeloque propinquat.
5.426  Illa igitur prorsum horrentes fugit alta tenebras,
5.427  Sit licet umbrai in medio fractumque per auras
5.428  Excipit aerias jubar et se ostentat ab alto.
5.429  Hoc 23 autem, extremum quod transvolat aera, lumen
5.430  Cur adeo


88770. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 235 | Paragraph | Section]

illaesos transmittunt lampadis ignes.
5.458  Partem aliam aethereas longe lateque per oras,
5.459  Per campos montesque altos vallesque profundas
5.460  Dispergunt flexu vario partemque recondunt
5.461  In gremio demum restinctam; libera restat
5.462  Pars tenuis, coelo et vix tandem erumpit aperto.
5.463  Nonne vides, Phoebo aversas cum saepe fenestras
5.464  Multa tegit tenui tantum pellucida vitro


88771. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 237 | Paragraph | Section]


5.490  Ergo quod 26 superat longoque per aera tractu
5.491  Progreditur lumen, mulctatum ac debile languet,
5.492  Exerit et tenues objecta in corpora vires.
5.493  Sic ubi ferventem Cancri devenit ad orbem
5.494  Produxitque dies Titan, dum clarus ab alto
5.495  495 Emicat et medio terras despectat Olympo,
5.496  Findit agros, urit segetes


88772. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 237 | Paragraph | Section]


5.499  Vix caput attollit coelo et supereminet undis,
5.500  500 Torpet hebes nec sive oculos splendore tuentes
5.501  Distinet immodico seu membra calore perurit.
5.502  Nam quo se terris magis erigit aethera in altum
5.503  Arduus, hoc obliqua minus breviorque per auras
5.504  Detinet aerias radios via. Proinde minorem
5.505  505 Immissa objecti partem de luce vapores
5.506  Dispergunt conduntve sinu; via


88773. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 237 | Paragraph | Section]


5.509  Hinc et, 27 quae Terrae dorsum legit (aere denso
5.510  510 Nam terit obliquo tam longum tramite callem)
5.511  Quid mirum, postquam aethereas erupit in auras
5.512  Vix tenui Phoeben si lux aspergine tingat?
5.513  Adde, 28 quod et flexu non intorquentur eodem,
5.514  Aera qui tranant radii: proin tramite


88774. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 237 | Paragraph | Section]

radii: proin tramite longo
5.515  515 Distracti fugiunt sese et tenuantur eundo.
5.516  Scilicet ille magis deflectitur, aera densum
5.517  Qui secat interior Terraeque propinquat: at ille
5.518  Qui tantum in tenues vix quidquam immergitur auras
5.519  Altior, a recto vix quidquam calle recedit.
5.520  520 Hic ergo, hic etiam e radiis tibi selige binos
5.521  Omnibus, extremas stringentes aeris oras,


88775. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 237 | Paragraph | Section]

auras
5.519  Altior, a recto vix quidquam calle recedit.
5.520  520 Hic ergo, hic etiam e radiis tibi selige binos
5.521  Omnibus, extremas stringentes aeris oras,
5.522  Qui summo nulla vi flexus in aere liber
5.523  Progreditur rectusque fugit, Telluris et altum
5.524  Qui radit dorsum ac tristem subit intimus umbram.
5.525  525 Clauditur his, medio quod flectitur aere lumen.
5.526  Illi se fugiunt


88776. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 239 | Paragraph | Section]

vix attigit aeris auras
5.548  Quique imo Terrae interior dedit oscula dorso.
5.549  His 29 animadversis nil jam mirabere Phoeben
5.550  550 Squalentem in media vix internoscier umbra.
5.551  Flexum etenim aeriis lumen, quod prodit ab auris,
5.552  Jam tenue et tanta mulctatum parte, per amplum
5.553  Plusquam centenis paribus magis, aera primum
5.554  Quam


88777. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 239 | Paragraph | Section]

amplum
5.553  Plusquam centenis paribus magis, aera primum
5.554  Quam subiens, spatiis distenditur intervallum.
5.555  555 Quid dubitas? Radios aer torquere citatos
5.556  Qui valeat, minus hinc consurgit in aethera quam qui
5.557  Pergenti dominam signat quid restet ad urbem,
5.558  Qui quarto est decimus, distet lapis, ardua qua se
5.559  Attollit coelo Felici nomine moles
5.560  560 Subjectumque jugo


88778. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 241 | Paragraph | Section]

opus mollive inscriptis littore sulcis.
5.576  Tentabo tamen et plectrum nervosque sonantes
5.577  Expediam, duro saltem concludere versu
5.578  Si multa, si forte, sinat prece victus Apollo.
5.579  In primis teretes 32 et acuta cuspide conos
5.580  Contemplare duos: gremio concluditur alter
5.581  Alterius geminosque apices atque intima Terrae


88779. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 241 | Paragraph | Section]

inter
5.588  Conorum facies, jubar excipit aere flexum,
5.589  Temperat et tristes tenui splendore tenebras.
5.590  Non tamen 33 et partes aeque se lumen in omne
5.591  Diffundit spatio in toto, tenebrasque nigrantes
5.592  Non una radiorum aspergine mollit ubique.
5.593  Primum etenim ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis


88780. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 241 | Paragraph | Section]

jubar excipit aere flexum,
5.589  Temperat et tristes tenui splendore tenebras.
5.590  Non tamen 33 et partes aeque se lumen in omne
5.591  Diffundit spatio in toto, tenebrasque nigrantes
5.592  Non una radiorum aspergine mollit ubique.
5.593  Primum etenim ad conum quo se magis interiorem
5.594  Demittunt radii, hoc densum magis aera tranant
5.595  Et vincunt


88781. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 243 | Paragraph | Section]


5.602  Quin etiam, conorum axis qua se inter acutos
5.603  Fert apices, lucro ingenti damna omnia cedunt.
5.604  Namque illic gyro, terras qui circuit omnes,
5.605  Deflexi, puncto radii sistuntur in uno
5.606  Et vincunt caecam collato robore noctem.
5.607  Axe 34 quidem medio circum omni ex parte retortum
5.608  Colligitur lumen. Radios at plurima


88782. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 243 | Paragraph | Section]

quidem medio circum omni ex parte retortum
5.608  Colligitur lumen. Radios at plurima binos
5.609  Inter se aversis transmissos aeris oris
5.610  Puncta loci excipiunt; aliisque allabitur uno
5.611  Aeris in puncto flexum jubar. Usque adeo se
5.612  Non aequa radii diffundunt mole per umbram.
5.613  Quod si etiam haec libeat loca contemplarier atque
5.614  Singula sese inter componere mensurasque


88783. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 243 | Paragraph | Section]

oculis, facili ratione licebit,
5.616  Ni pigeat tenui rem consignare papyro.
5.617  Pinge 35 tibi terrarum orbem, pinge aera, conum
5.618  In medio coni pallentis pinge nigrantem;
5.619  Adde axem tranantem apices et viscera Terrae.
5.620  Quinque aequis coni primi de partibus, alter
5.621  Interior, terris dum sese attollit ab imis,


88784. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 243 | Paragraph | Section]

ab imis,
5.622  Tantum unam tereti concludat fronte, per axem
5.623  At reliquum vertex a primi vertice distet
5.624  Ac videat partes supra se extare quaternas.
5.625  Tum vero aethereas longe latera omnia in auras
5.626  Interior conus si protrahat, exorietur
5.627  Tertius inversa conus tibi cuspide, primi
5.628  Atque apicem patulo assurgens spectabit hiatu,
5.629  Tertia qua terras laterum pars spectat ad


88785. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 243 | Paragraph | Section]

jam fige acies et singula vultu
5.637  Contemplare vigil prono spatiumque retortis
5.638  Perfusum radiis, quod coni a fronte secundi
5.639  Pertinet ad primi frontem conoque recenti
5.640  In geminas scissum partes distinguitur, acri
5.641  Scrutare obtutu et menti tibi siste sagaci.
5.642  Pars, quae Tellurem inferior despectat et auras
5.643  Aerias, quacumque sui regione retortos


88786. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 245 | Paragraph | Section]

primi supremum apicem sese ardua sursum
5.649  Porrigit attollens, duplicato lumine ubique
5.650  Gaudet et aversis deflexos aeris oris
5.651  Consociat jungens addensatque ignibus ignes.
5.652  Ast axe in medio coeunt circum undique mille
5.653  Detorti et puncto radii junguntur in uno.
5.654  Nunc age 36 jam mentique deam tibi siste meantem!
5.655  Illa


88787. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 245 | Paragraph | Section]

lumine ubique
5.650  Gaudet et aversis deflexos aeris oris
5.651  Consociat jungens addensatque ignibus ignes.
5.652  Ast axe in medio coeunt circum undique mille
5.653  Detorti et puncto radii junguntur in uno.
5.654  Nunc age 36 jam mentique deam tibi siste meantem!
5.655  Illa quidem teretis campos pertingit ad umbrae
5.656  Et subit, ac primum tenebris


88788. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 245 | Paragraph | Section]

penitusque atra se exsolvat ab umbra.
5.665  Ergo dea et spatio graditur, quod lumine tantum
5.666  Aerii tractus una de parte retorto
5.667  Spargitur et geminis flexo quod gaudet ab oris.
5.668  Ac medio in cursu radiis circum undique tortis
5.669  Per gyrum punctoque nitet coeuntibus uno.
5.670  Quin 37 etiam, flexus si rite notaveris omnes
5.671  Luminis


88789. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 245 | Paragraph | Section]

37 etiam, flexus si rite notaveris omnes
5.671  Luminis intorti rectique deaeque meatum
5.672  Supra apicem coni penitus nigrantis et infra
5.673  Illa loca, in superas queis dum se tertius oras
5.674  Erigit inversoque polum suspectat hiatu,
5.675  Irrumpens primi faciem secat orbe rotundo,
5.676  Nec numeros Phoebo et Pindi felicis alumnis
5.677  Pieridumque


88790. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 247 | Paragraph | Section]


5.681  Incedit spatium, radio quod simplice pallet.
5.682  Cumque fere triplo, ut supra memoravimus, umbrae,
5.683  Qua Phoebe regione meat, sit crassior orbis
5.684  Quam crasso tumeat dea corpore, donec in umbram
5.685  Non penitus toto condens se immerserit ore,
5.686  Haud conum inversum attinget. Cum tota subibit
5.687  Nigrantes umbrae tractus, pertinget ad oram
5.688  Illius extremam irrumpens ac


88791. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 249 | Paragraph | Section]

Phoebes de corpore punctum
5.719  Dum graditur, primum tenui squalore nigrescet,
5.720  Tum magis atque magis tenebrae intendentur. At ipsas
5.721   Mollibit rursus duplex jubar in mediaque
5.722  Clarescet magis usque via. Tum deinde tenebrae
5.723  Excrescent, gradibus mox et minuentur iisdem.
5.724  Quod si obliqua 39 meet Phoebe


88792. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 249 | Paragraph | Section]

iisdem.
5.724  Quod si obliqua 39 meet Phoebe et se flectat ad Austrum
5.725  Imbre gravem Boreamve gelu nivibusque rigentem,
5.726  Clarescet minus in medio et si forte nitentem
5.727  Non penitus tristi vultum demerserit umbra,
5.728  Illa quidem nusquam duplicati luminis ictum
5.729  Sentiet. Hinc atris postquam squalere tenebris
5.730  Coeperit,


88793. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 249 | Paragraph | Section]

volucres
5.737  Forte jubar. pars illa deae, quae aspergine rapti
5.738  Luminis orba caret, caeca se nocte recondet
5.739  Atque oculos suspectantis deludet inanes.
5.740  Hinc quoniam sparsae nullo ordine in aere nubes
5.741  Hac, illac circumvolitant ac partibus isdem
5.742  Jam nebulae rapiunt jubar et jam fronte serena
5.743  Laeta dies sine faece nitet, saepe ordine nullo
5.744  Ipsa etiam Lunae facies,


88794. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 249 | Paragraph | Section]

41 aut prima cum vix immergitur umbra
5.747  Cynthia, vel summam cum jam devenit ad oram
5.748  Progressura brevi, radiis caret aere tortis.
5.749  Nainque illuc alto deflexam in vertice lucem
5.750  Transmittunt tenues aurae, quo nulla, vaporum
5.751  Assurgit gravior moles; densataque turpem
5.752  In nebulam nubemque coit radiosque retortos
5.753  Progredier vetat et caligine


88795. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 249 | Paragraph | Section]

brevi, radiis caret aere tortis.
5.749  Nainque illuc alto deflexam in vertice lucem
5.750  Transmittunt tenues aurae, quo nulla, vaporum
5.751  Assurgit gravior moles; densataque turpem
5.752  In nebulam nubemque coit radiosque retortos
5.753  Progredier vetat et caligine sistit opaca.
5.754  Inferior nebulae et densis obnoxius aer
5.755  Nubibus umbriferi detorquet ad intima coni
5.756  Viscera


88796. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 251 | Paragraph | Section]

solet radios haurire retortos.
5.770  Ne tamen 43 haec, ne posse putes contingere saepe:
5.771  Vix tot habet totis, quamquam tam dives uterque,
5.772  Aeris in campis dispersa Austerque Notusque
5.773  Pallentis nebulae aut nigrantis semina nubis,
5.774  Ut tantos una possint obducere tractus.
5.775  Dum ruit hic pleno densissimus imber ab axe
5.776  Et segetes


88797. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 253 | Paragraph | Section]

Aries jam comibus annum
5.805  Nequidquam dudum vocat et progressus Aprilis
5.806  Ver notum quaerit frustra Zephyrosque morantes.
5.807  Vix unquam rigidi tantam videre Decembres
5.808  Vim nivium summis in montibus atque perennes
5.809  Usque adeo late campis undantibus imbres.
5.810  Ningit adhuc, crebri pluviis et grandine densa
5.811  Praecipitant nimbi et coelo solvuntur aperto.
5.812  quin etiam


88798. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 253 | Paragraph | Section]

assuetoque vapore
5.818  Membra soluta gravant: aquilonem frigore duro
5.819  Atque gelu Boream vincunt: ipsa haec mihi plectra
5.820  Contractique tremunt digiti et vox gutture torpet.
5.821  Deprensum in mediis turbo namque horridus arvis,
5.822  Appia 46 qua quondam steterat via marmoreumque
5.823  Urbe iter a domina veterem signabat ad Albam,


88799. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 255 | Paragraph | Section]


5.833  Qua circum ingenti protenditur orbe, sub imo
5.834  Quaque patet gremio et crasso se corpore pandit
5.835  Ac certis a mensuris deducere demum
5.836  Non aequam penitus formam in tenuique papyro
5.837  Pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae.
5.838  Scilicet extremis Britonum delatus ab oris
5.839  Maerius, astrorum cultor, quem prima receptum
5.840  Diva sinu, mille


88800. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 255 | Paragraph | Section]

Viri jam olim tibi tanti
5.859  Mens patuit te digna et rebus grande gerendis
5.860  Ingenium ac placidi mores, quo nempe ministro
5.861  Securus docto potes indulgere labori.
5.862  Ille tuam vigilans in laudem et publica curans
5.863  Commoda, credo equidem, ille ipse haec ingentia coepta
5.864  Suggessitque tibi primus stimulosque volenti
5.865  Addidit. Ille mihi jamdudum haec ipsa paranti
5.866  Ac


88801. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 257 | Paragraph | Section]

et alta
5.890  Atria marmoreisque superbae molibus aedes
5.891  Angustique lares inopum et simul ipsa natabant
5.892  Templa deum tumidis alte demersa sub undis.
5.893  quin etiam, adversum qua se devolvit in aequor
5.894  Aggeribusque amplis valloque coercitus ora
5.895  Stringitur et vasto delatas aequore merces
5.896  Excipit ac dominam dorso transmittit ad urbem,
5.897  Fraena furens morsu disrupit et


88802. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 257 | Paragraph | Section]

per rimas insinuaret
5.902  Spumanti sese fluctu, cum cornibus altis
5.903  Obnixus primos aditus sibi quaereret, inde
5.904  Dimotis victor trabibus jam corpore toto
5.905  Irrueret vulsamque inferret in aequora molem.
5.906  Me quoque namque illa obsessum regione repente
5.907  Exiguo inclusit tecto; jamque ima tenebat
5.908  Limina perque gradus assurgens ardua visus


88803. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 259 | Paragraph | Section]


5.907  Exiguo inclusit tecto; jamque ima tenebat
5.908  Limina perque gradus assurgens ardua visus
5.909  Velle minax tabulata domus conscendere meque
5.910  Et socios tumidis rabidus demergere in undis.
5.911  Ille quidem incassum, sed sparsa mapalia circum
5.912  Stramineasque casas invasit et omnia fluctu
5.913  Obruit ac limo turpi, mersurus et ipsam
5.914  Piscatorum inopem turbam miserosque


88804. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 259 | Paragraph | Section]

fluctibus atque hinc
5.931  Arboreas inter frondes et cespite multo
5.932  Densa loca exiguam bino cum remige contra
5.933  Ire ratem libuit collesque exponere ad altos,
5.934  Qui tanto dominam rerum in discrimine ad urbem
5.935  Iret opemque malis peteret promptamque medelam.
5.936  Qualis ubi auratum vellus raptura per aequor
5.937  Se juvenum manus ignotis concredidit undis,
5.938  Attonito vultu


88805. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 259 | Paragraph | Section]

talis et illam
5.941  Ire ratem insuetum per iter contraque furentis
5.942  Insidiasque iramque hostis communia vota
5.943  Ac vellere extremis spem rebus vidit et omnes
5.944  Turba obsessa deos pallens in opem vocitavit.
5.945  Attamen interea tanti haud ignara pericli
5.946  Subsidium jam Roma vigil submiserat: aedes
5.947  Attigit obsessas felici navita cursu.
5.948  Haud etenim


88806. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 263 | Paragraph | Section]

auris et fila retexat,
6.5  5 Jam canere atque operi supremam impendere curam
6.6  Aggredior. Non hic Pindi pater atque sororum
6.7  Docta cohors, non Pegasus aliger et mendacis
6.8  Numina Parnassi veniant in carmina. Grande
6.9  Tu decus Angligenum atque humanae gloria gentis,
6.10  10 Tu majus mihi numen eris, Newtone, repostos
6.11  Cui primo penetrare aditus penitusque latentes
6.12  Sponte dedit vires


88807. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 263 | Paragraph | Section]

legibus arctas.
6.31  Quid memorem 7 alternos motus, quibus alta tumenti
6.32  Objicibus ruptis consurgunt aequora fluctu,
6.33  Tum redeunt retro rursumque in se ipsa residunt?
6.34  Quid pressam 8 Terrae formam, circum undique dorso
6.35  Quae tumet in medio atque polo subsidit utroque?


88808. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 265 | Paragraph | Section]


6.33  Tum redeunt retro rursumque in se ipsa residunt?
6.34  Quid pressam 8 Terrae formam, circum undique dorso
6.35  Quae tumet in medio atque polo subsidit utroque?
6.36  Diversis diversa 9 locis quid pondera vel quid
6.37  Vim 10 cuncta


88809. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 265 | Paragraph | Section]

utroque?
6.36  Diversis diversa 9 locis quid pondera vel quid
6.37  Vim 10 cuncta Eoas urgentem sydera in oras
6.38  Annuaque imbriferi celerantem exordia veris?
6.39  Omnibus haec 11 ignota olim mortalibus acri
6.40  Vidisti ingenio primus. Nunc te duce molles


88810. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 265 | Paragraph | Section]

imbriferi celerantem exordia veris?
6.39  Omnibus haec 11 ignota olim mortalibus acri
6.40  Vidisti ingenio primus. Nunc te duce molles
6.41  Jam pueri in ludis primoque docentur ab aevo.
6.42  Nec minus illa 12 quidem vel quondam incognita vel nunc
6.43  Per te jam pueris, teneris et nota puellis


88811. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 265 | Paragraph | Section]

quidem vel quondam incognita vel nunc
6.43  Per te jam pueris, teneris et nota puellis
6.44  Aeternum peperere tibi nomenque decusque.
6.45  Scilicet 13 in prima nascentis origine mundi
6.46  Quae niveis Charites digitis tenuissima lucis
6.47  Fila colorato duxerunt stamine et aureo
6.48  Texuerunt fulvam nectentes pectine telam,
6.49  Inspiciens oculo


88812. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 267 | Paragraph | Section]

inquirens sapientum turba per aevum.
6.89  Ergo novum coelo delapsum ut numen ab alto
6.90  Te supplex unum veneratur Apollinis ara
6.91  Posthabita, tua scripta terit noctuque diuque
6.92  Evolvens, te in vota vocat, te oracula poscit,
6.93  Dona tibi, tibi thura parat studiosa juventus
6.94  Altaque marmoreis meditatur templa columnis.
6.95  Huc ades o igitur vatemque inventa canentem,
6.96  Magne, tua


88813. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 267 | Paragraph | Section]

venam et cantum versusque sonantes.
6.99  Principio 20 albenti radius qui lumine fulget
6.100  Candidus, ille quidem quamquam tenuissimus atque
6.101  In speciem prorsus simplex, quamplurima caeco
6.102  Juncta inter sese nexu mage tenvia fila
6.103  Continet atque oculos collatis viribus urget.
6.104  His autem, quamquam numero sunt innumerali


88814. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 269 | Paragraph | Section]

22 cum filis radius devenerit albens
6.121  Omnibus atque viam mutaverit, hoc magis, illud
6.122  Torquetur minus atque minus nexuque soluto
6.123  Omnia diversas distracta feruntur in oras,
6.124  Sive quod haud aequo contendant incita cursu,
6.125  125 Viribus atque adeo haud aeque inflectantur iisdem
6.126  Sive 23 quod et moles et


88815. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 269 | Paragraph | Section]

inflectantur iisdem
6.126  Sive 23 quod et moles et textus particularum
6.127  Sint aliis alii, ducantur et impare nisu.
6.128  Quidquid id est, fugiunt sese in diversaque tendunt.
6.129  Tum vero 24 sociis si singula fila relictis
6.130  130 Adveniant feriantque acrem longo ordine visum,
6.131  Protinus exoritur


88816. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 269 | Paragraph | Section]

26 quamquam sua sint discrimina filis
6.142  Omnibus et numero careant, ceu diximus ante,
6.143  Nominibus tantum septem complectimur atque
6.144  Dissimiles minus in classem conducimus unam.
6.145  145 Atque age jam seriemque et nomina disce colorum
6.146  Quae minus a recto discedunt tramite fila,
6.147  His rubeus color est, quali cum prima sereno
6.148  Urget equos


88817. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 271 | Paragraph | Section]

Aeolus antro
6.167  Nec fervent fractae spumis albentibus undae;
6.168  vel quem, cum nullae texerunt aera nubes,
6.169  Sed rigidus purum Boreas reclusit Olympum,
6.170  Suspiciens coelo saturum miraris in alto.
6.171  Caeruleo vultum assimilis subit ilicet alter
6.172  Pone sequens; tellus olli dedit Indica nomen.
6.173  Postremus, violae qui tristia lumina nigrae,
6.174  Lumina sordentesque artus


88818. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 271 | Paragraph | Section]

qui tristia lumina nigrae,
6.174  Lumina sordentesque artus confundit et inde
6.175  Nomen habet: fusco sordescit turbidus ore
6.176  Ille quidem noctemque refert tenebrasque nigrantes
6.177  Ac demum in caecam paulatim desinit umbram.
6.178  Fors etenim lento tardus pede; luce maligna
6.179  Vix urget spectantum oculos viresque trahentes
6.180  Ante alios sentit rectoque a tramite flexus
6.181  Torquetur


88819. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 271 | Paragraph | Section]


6.181  Torquetur magis et magis omnibus unus aberrat.
6.182  Atque 27 hos, adveniunt cum dissociata, colores
6.183  Fila ferunt, quae si rursum simul omnia in unum
6.184  Conveniant, rursum candens tibi nascitur albor,
6.185  Obruit et nimio perculsos lumine visus.
6.186  Quod si plura quidem, sed non simul omnia fila
6.187  Junxeris,


88820. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]


6.222  Nec vario undantes sinuentur tramite venae.
6.223  Proli quantum sinuatae undae, quantum obfuit olim
6.224  Dispersis clausum bullis vel inane vel aer!
6.225  Ipsum autem in ternas facies procurrat. At illas
6.226  Attritu exaequa multo tenuique subactae
6.227  Pulvere fac niteant, qualis nitet alta quieti
6.228  Fontis aqua atque imas pellucida monstrat arenas.
6.229  Usus


88821. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

30 vitreae lentis quoque, quae tibi massa
6.230  E parili tumeat laevissima parte ab utraque
6.231  Ac radios medium compellere possit ad axem;
6.232  Qualem sublimi defixam in vertice coelo
6.233  Erigit, aethereos qui terris admovet ignes
6.234  Nocte tubus tacita vel qualem instante senecta
6.235  Ante oculos mos est suspendere caligantes.
6.236  Jam vero


88822. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

rotundum
6.239  Exhibeat 32 rite exceptus sub imagine Solem.
6.240  Protinus oblongo venientem intercipe vitro
6.241  Obliquam objiciens faciem: flectetur in ipso
6.242  Ingressu primo distractaque fila recedent
6.243  Diversas molita vias ac mi-sus ad auras
6.244  Regressa aerias, rursus non flexibus aequis
6.245  Ad calles detorta novos magis avia tendent


88823. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

fila recedent
6.243  Diversas molita vias ac mi-sus ad auras
6.244  Regressa aerias, rursus non flexibus aequis
6.245  Ad calles detorta novos magis avia tendent
6.246  Ac demum opposito secreta in parjete sistent.
6.247  Tum vero manifesta fides: nam Solis imago
6.248  Non niveo candore nitens, non orbe rotundo,
6.249  Verum septenis distincta coloribus atque
6.250  Longior excurret. Cernes e


88824. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

illam
6.251  Solis imaginibus coalescere: prima rubebit,
6.252  Sordenti violae postrema nigrescet amictu,
6.253  At mediae medios referent ex ordine fucos.
6.254  Hinc summae incurvos frontes flectentur in orbes.
6.255  Ast illos recto conjunget tramite et oram
6.256  Hinc atque hinc dorsumque leget revolubile limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis
6.258  Quisque suo pictam concludet in


88825. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

in orbes.
6.255  Ast illos recto conjunget tramite et oram
6.256  Hinc atque hinc dorsumque leget revolubile limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis
6.258  Quisque suo pictam concludet in orbe colorans.
6.259  Non tamen 33 hac penitus disjuncta in imagine fila
6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus


88826. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

limes
6.257  Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis
6.258  Quisque suo pictam concludet in orbe colorans.
6.259  Non tamen 33 hac penitus disjuncta in imagine fila
6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum


88827. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 275 | Paragraph | Section]

concludet in orbe colorans.
6.259  Non tamen 33 hac penitus disjuncta in imagine fila
6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum
6.263  Limitibus purum in rectis. Sed lumen in isdem
6.264  Tenve locis acies vix quidquam impellet acutas.


88828. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]

fila
6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum
6.263  Limitibus purum in rectis. Sed lumen in isdem
6.264  Tenve locis acies vix quidquam impellet acutas.
6.265  Collectum in medio jubar et densata coibunt
6.266  Multa quidem, at varios miscentia stamina fucos.
6.267  Namque


88829. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]


6.260  Aspicies et secretos fulgere colores.
6.261  Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum
6.263  Limitibus purum in rectis. Sed lumen in isdem
6.264  Tenve locis acies vix quidquam impellet acutas.
6.265  Collectum in medio jubar et densata coibunt
6.266  Multa quidem, at varios miscentia stamina fucos.
6.267  Namque superpositi vicinis


88830. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]


6.262  Purpureus violae nigror ac genus omne colorum
6.263  Limitibus purum in rectis. Sed lumen in isdem
6.264  Tenve locis acies vix quidquam impellet acutas.
6.265  Collectum in medio jubar et densata coibunt
6.266  Multa quidem, at varios miscentia stamina fucos.
6.267  Namque superpositi vicinis orbibus orbes
6.268  Parte sui implexique simul contermina, jungent
6.269  Fucorum


88831. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]

nitentem
6.275  Sat procul a tenui disjuncta foramine Phoebum
6.276  Excipiat, flectit torquens fugientia sese
6.277  Fila decussatae lucis formamque rotundam
6.278  Crescentemque fuga punctum compingit in unum
6.279  Quoque magis radiorum aditu removetur ab arcto,
6.280  Hoc citius medium inflexos conducit ad axem.
6.281  Illi iterum fugiunt sese rutilique rotunda
6.282  Syderis ingentem pingunt sub


88832. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]

coeunt, candentem oppone papyrum
6.284  Excipiens Phoebi radios punctumque coruscans;
6.285  Dein triquetrum lenti vitrum adjice. Protinus omnes
6.286  Diffugient fuci longe textuque soluto
6.287  Punctorum in seriem tenui se tendet imago
6.288  Tramite multicolor purosque ex ordine fucos
6.289  Objiciet contemplanti. Variantia fila
6.290  Disjunget triquetri frons vitri, at contrahet alto
6.291  Assimiles


88833. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]

purosque ex ordine fucos
6.289  Objiciet contemplanti. Variantia fila
6.290  Disjunget triquetri frons vitri, at contrahet alto
6.291  Assimiles circum dorso curvata colores
6.292  Undique lens totidemque in puncta nitentia coget,
6.293  Quot diversa latent in plena stamina luce.
6.294  Hic age 35 jam tenuique acie pertunde papyrum,
6.295  Ut liceat, quoscumque


88834. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 277 | Paragraph | Section]

Variantia fila
6.290  Disjunget triquetri frons vitri, at contrahet alto
6.291  Assimiles circum dorso curvata colores
6.292  Undique lens totidemque in puncta nitentia coget,
6.293  Quot diversa latent in plena stamina luce.
6.294  Hic age 35 jam tenuique acie pertunde papyrum,
6.295  Ut liceat, quoscumque libet, transmittere fucos,
6.296  Sive rubescentes


88835. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 279 | Paragraph | Section]


6.298  Hos iterum atque iterum triquetris intercipe vitris,
6.299  Mille viis agitans versa partesque per omnes
6.300  Contorque inflectens: nunquam se distrahet unus
6.301  In plures color aut laeso mutabitur ore.
6.302  Attactu viridis fuci viridantia cernes
6.303  Cana ligustra, rosas et purpureos hyacinthos;
6.304  Igne novas frondes rubeo violasque nigrantes
6.305  Liliaque


88836. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 279 | Paragraph | Section]

velo,
6.307  Quidquid et attigerit, fusco foedabit amictu.
6.308  Qualis 36 cum sero fumantes vespere fessus
6.309  Urget equos Titan radiosque extinxit in undis,
6.310  Lurida nigrantes coelo Nox explicat alas
6.311  Omniaque horrificis confundit foeda tenebris.
6.312  Jamque suus periit rebus color: aequoris undae
6.313  Caerulei, virides per summa


88837. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 279 | Paragraph | Section]

compositosque
6.324  Quotlibet e puris dabitur spectare colores.
6.325  His animadversis 38 unam cognoscere binis
6.326  Jam licet e causis, caeca Telluris in umbra
6.327  Quae mersam ardenti perfundunt sanguine Phoeben
6.328  Luminaque aerias tingunt transmissa per auras.
6.329  Nam radii aetheriis subeuntes aera ab oris
6.330  Dum flectunt iter et medium


88838. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 279 | Paragraph | Section]

perfundunt sanguine Phoeben
6.328  Luminaque aerias tingunt transmissa per auras.
6.329  Nam radii aetheriis subeuntes aera ab oris
6.330  Dum flectunt iter et medium torquentur ad axem,
6.331  Distracta in varios dissolvunt fila colores.
6.332  Quae violas, quae coerulei placida aequora ponti
6.333  Languida nigranti confundunt stamina fuco,
6.334  Flexa magis, magis ima petunt; referentia contra


88839. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 279 | Paragraph | Section]

contra
6.335  Ardentesque rosas et fusi sanguinis undam,
6.336  Divitis et venam quae tingunt fulva metalli,
6.337  Vi retinent majore viam ac de tramite recto
6.338  Discedunt miniis et minus inclinantur in umbram.
6.339  Illa igitur spatium diffusa per amplius atque
6.340  Languida distractu tanto et tenuata, minore
6.341  Percellunt oculos nisu, haec mage densa minusque


88840. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 283 | Paragraph | Section]

ipsum jubar excitet undas,
6.379  Quarum pars olli faveat cursumque secundet,
6.380  Pars contra adverso pugnet contraria fluctu;
6.381  Sive ipsae 42 in vacuis dum gressum anfractibus urgent
6.382  Particulae, variis cieantur motibus atque
6.383  Aut positum aut formam mutent rursumque receptent.
6.384  Fors etenim 43


88841. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 283 | Paragraph | Section]

gressum anfractibus urgent
6.382  Particulae, variis cieantur motibus atque
6.383  Aut positum aut formam mutent rursumque receptent.
6.384  Fors etenim 43 in gyrum jactati turbinis instar
6.385  Contorquent sese jamque hac, jam fronte feruntur
6.386  Aversa; fors 44 et motu trepidante coruscant
6.387  Jamque


88842. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 283 | Paragraph | Section]


6.391  Adstringunt pressae alternis variante figura.
6.392  Quidquid id est 46 , certa mutant vice conditionem.
6.393  Et si forte novum positu se corpus in uno
6.394  Objiciat, reditus fit promptior atque repulsus,
6.395  Quo relegant iter et motum in contraria flectant.
6.396  Dat faciles aditus alter frontemque secundo
6.397  Ire per objectam gressu et


88843. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 283 | Paragraph | Section]

46 , certa mutant vice conditionem.
6.393  Et si forte novum positu se corpus in uno
6.394  Objiciat, reditus fit promptior atque repulsus,
6.395  Quo relegant iter et motum in contraria flectant.
6.396  Dat faciles aditus alter frontemque secundo
6.397  Ire per objectam gressu et protendere cursum
6.398  Adjuvat atque novi superare obstacula callis.
6.399  Nec tamen


88844. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 283 | Paragraph | Section]

exposcunt variorum fila colorum,
6.407  Pertinet huc, illud memori sub pectore conde.
6.408  Scilicet intervalla petunt breviora, nigrantem
6.409  Stamina quae violam, quam quae vada caerula tingunt.
6.410  In reliquis eadem crescunt ex ordine quaeque
6.411  Sanguineam inficiunt undam vultusque decoros
6.412  Pura verecundo suffundunt fila rubore,
6.413  Permutant geminas post omnia disposituras,
6.414  Dumque


88845. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 285 | Paragraph | Section]

mage concita cursu
6.416  Forsitan antevolant fucos positusque vicesque
6.417  Permutant spatiis majoribus, inter utramque
6.418  Una licet mensura vicem sit temporis, et fors
6.419  Est sua differitas in tempore, quaeque hyacinthos
6.420  Et violam fucant, citius quoque restituuntur
6.421  Et citius formamque suam sortemque resumunt.
6.422  quin etiam, quoniam diversae stamina formae,
6.423  Quae septem


88846. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 285 | Paragraph | Section]

in tempore, quaeque hyacinthos
6.420  Et violam fucant, citius quoque restituuntur
6.421  Et citius formamque suam sortemque resumunt.
6.422  quin etiam, quoniam diversae stamina formae,
6.423  Quae septem in classes conducimus, agmine longo
6.424  Se excipiunt numeroque carent, illa ipsa coloris
6.425  Quae fila ejusdem nomen traxere, viai
6.426  Parva quidem, vicibus sua sed discrimina poscunt.
6.427  At


88847. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 285 | Paragraph | Section]

discrimina poscunt.
6.427  At quibus indiciis 48 olim, quibus artibus usus
6.428  Extudit haec, qui naturae tam sancta latentis
6.429  Audacem primus tulit in penetralia gressum?
6.430  Ille quidem multa observans, tentamina multa
6.431  Instituens rursumque iterans et pectore versans
6.432  Singula componensque inter se plurima, demum
6.433  Irrupit verumque


88848. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 285 | Paragraph | Section]

hinc
6.441  Vix tumeat? plana vix quidquam a fronte recedat.
6.442  Huic aliam assimilem lenti conjungere lentem
6.443  Ne pigeat planove excurrens aequore vitrum
6.444  Et frontem fronti componere: tanget in arcto
6.445  Haec illam puncto et dabit oscula pressa. Sed inde
6.446  Undique discedent per gyrum atque inter utrumque
6.447  Ore tumens patulo circum se tendet hiatus.
6.448  Aeris hic velum conclusi


88849. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 287 | Paragraph | Section]


6.453  Parte sui sese, quod vitra interjacet inter,
6.454  Aerii spatium veli et quam crassa patescat
6.455  Lamina, mensuram capias si rite, latebit.
6.456  Nam lentes aequum vitreae curvantur in orbem,
6.457  Cui tantum medio sese ardua tollit ab imo
6.458  Extima frons, quantum aerias consurgit in auras
6.459  Ille tubus celsusque alti petit aetheris ignes.
6.460  Ast aequam incurvus qua vertice


88850. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 287 | Paragraph | Section]

patescat
6.455  Lamina, mensuram capias si rite, latebit.
6.456  Nam lentes aequum vitreae curvantur in orbem,
6.457  Cui tantum medio sese ardua tollit ab imo
6.458  Extima frons, quantum aerias consurgit in auras
6.459  Ille tubus celsusque alti petit aetheris ignes.
6.460  Ast aequam incurvus qua vertice sustinet orbis
6.461  Planitiem et puncto sinuatus tangit in uno,
6.462  Mensuras spatiorum animo tibi


88851. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 287 | Paragraph | Section]


6.458  Extima frons, quantum aerias consurgit in auras
6.459  Ille tubus celsusque alti petit aetheris ignes.
6.460  Ast aequam incurvus qua vertice sustinet orbis
6.461  Planitiem et puncto sinuatus tangit in uno,
6.462  Mensuras spatiorum animo tibi concipe ternas.
6.463  Prima sit, integrum medio quae ducta sub imo
6.464  Linea descensu recto pertunderet orbem;
6.465  Altera, contactu, signet, quam distet ab


88852. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 287 | Paragraph | Section]

etiam ratione inita, mensura patescet
6.479  Tertia, qua curvum discedit ab aequore dorsum.
6.480  Quod 51 si se binae contingant vertice lentes
6.481  In medio, tantum frons curva a fronte recedit,
6.482  Discedat quantum simul utraque ab aequore plano,
6.483  Quod simul utramque in puncto contingat eodem.
6.484  Inde autem


88853. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 287 | Paragraph | Section]

51 si se binae contingant vertice lentes
6.481  In medio, tantum frons curva a fronte recedit,
6.482  Discedat quantum simul utraque ab aequore plano,
6.483  Quod simul utramque in puncto contingat eodem.
6.484  Inde autem 52 disces illud quoque: crescere hiatum
6.485  Non isdem gradibus, queis se mensura secunda
6.486  Protendit


88854. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 289 | Paragraph | Section]

certa patebit.
6.496  Quare 53 age jam, puri filum sat tenve coloris
6.497  Excipiens, dorso geminati intercipe vitri.
6.498  Ac primum, pressae qua mutua in oscula frontes
6.499  Effundunt sese, fac decidat; inde retracta
6.500  In latus a medio paulatim abducito vitra.
6.501  Principio, qua se tenuissima lamina clausi
6.502  Aeris adstringit, purum jubar


88855. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 289 | Paragraph | Section]

age jam, puri filum sat tenve coloris
6.497  Excipiens, dorso geminati intercipe vitri.
6.498  Ac primum, pressae qua mutua in oscula frontes
6.499  Effundunt sese, fac decidat; inde retracta
6.500  In latus a medio paulatim abducito vitra.
6.501  Principio, qua se tenuissima lamina clausi
6.502  Aeris adstringit, purum jubar illius auras
6.503  Tranabit tenues; dein crassior aura secundi


88856. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 289 | Paragraph | Section]


6.506  jamque aditus luci facilis mage jamque repulsus
6.507  Promptior atque viae certa intervalla patebunt.
6.508  Primum etenim, dum sat tenuis transcurritur aurae
6.509  Lamina, transmissum jubar aere in ulterioris
6.510  Objectam vitri massam pervadet. At aucto
6.511  Aerii spatio veli jam rursus in ipsum
6.512  Aera reflexo cursu remeabit et ima
6.513  Objecti primo vitri se in viscera merget


88857. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 289 | Paragraph | Section]

patebunt.
6.508  Primum etenim, dum sat tenuis transcurritur aurae
6.509  Lamina, transmissum jubar aere in ulterioris
6.510  Objectam vitri massam pervadet. At aucto
6.511  Aerii spatio veli jam rursus in ipsum
6.512  Aera reflexo cursu remeabit et ima
6.513  Objecti primo vitri se in viscera merget
6.514  Jani vice mutata posituque et sorte novatis.
6.515  Scilicet ingrediens auras processerat atque


88858. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 289 | Paragraph | Section]

transmissum jubar aere in ulterioris
6.510  Objectam vitri massam pervadet. At aucto
6.511  Aerii spatio veli jam rursus in ipsum
6.512  Aera reflexo cursu remeabit et ima
6.513  Objecti primo vitri se in viscera merget
6.514  Jani vice mutata posituque et sorte novatis.
6.515  Scilicet ingrediens auras processerat atque
6.516  Transgressu facili cursum produxerat, at jam
6.517  Sorte nova posituque alio


88859. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 291 | Paragraph | Section]


6.529  Quod si etiam 54 loca certa notes, queis pergere porro
6.530  Fas fuerit vel queis aditus prohibebitur atque
6.531  Aerias iterum cursus referetur in auras,
6.532  Invenies post aucta aequalibus incrementis
6.533  Emensae intervalla viae mutarier ipsas
6.534  Usque vices positusque novos sortemque redire.
6.535  Haec tibi


88860. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 291 | Paragraph | Section]

aut alios aliosque liquores,
6.541  Mutatis semper vicibus reditumque aditumque
6.542  Post paria intervalla viae succedere cernes
6.543  Alternis. Ast haec ipsa intervalla redibunt
6.544  Majora obliquis in flexibus atque ubi vitris
6.545  Corpora clauduntur mage pinguia vel mage densa,
6.546  Intervalla vices pariter magis ampla requirent.
6.547  Sed 56


88861. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 291 | Paragraph | Section]

quaeque suo. Cernes, ut quodque minori
6.551  Mutat iter flexu, obliquo nova corpora motu
6.552  Cum subit ingrediens, contra majoribus usque
6.553  Intervallorum spatiis gaudere viai
6.554  Maximaque in roseo, in violae tenuissima fuco.
6.555  His ita tentatis multo 57 jam plura, licebit
6.556  Addere nec varias cernentem exurgere formas
6.557  Invadet


88862. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 291 | Paragraph | Section]

suo. Cernes, ut quodque minori
6.551  Mutat iter flexu, obliquo nova corpora motu
6.552  Cum subit ingrediens, contra majoribus usque
6.553  Intervallorum spatiis gaudere viai
6.554  Maximaque in roseo, in violae tenuissima fuco.
6.555  His ita tentatis multo 57 jam plura, licebit
6.556  Addere nec varias cernentem exurgere formas
6.557  Invadet stupor


88863. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 293 | Paragraph | Section]

nascentur et umbrae.
6.576  Sed non unus erit cunctis color: ille rubebit,
6.577  Ille novas referet frondes, violam ille nigrantem.
6.578  Atque aliqua e multis rutilabit fascia fucis
6.579  Iridis in morem et quaedam genus omne colorum
6.580  Miscebit simul albescens ac lilia vincet.
6.581  Perspicuae tenuis quoties nam lamina massae
6.582  Excipit illaesum jubar et conjuncta colorum
6.583  Stamina,


88864. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 293 | Paragraph | Section]


6.594  Per te ipse invenies, facili et ratione notabis.
6.595  Scilicet, ejusdem cum tam sint multa coloris
6.596  Stamina staminibusque suum discrimen, iniqua
6.597  Et vicium spatia, haec quamquam tenuissima in una
6.598  Est vice differitas vel ternis sive quaternis,
6.599  Pluribus illa tamen vicium in regressibus aucta
6.600  Excrescit magis atque magis. Jamque omnibus unam
6.601  Jamque vices geminas, jam


88865. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 293 | Paragraph | Section]

coloris
6.596  Stamina staminibusque suum discrimen, iniqua
6.597  Et vicium spatia, haec quamquam tenuissima in una
6.598  Est vice differitas vel ternis sive quaternis,
6.599  Pluribus illa tamen vicium in regressibus aucta
6.600  Excrescit magis atque magis. Jamque omnibus unam
6.601  Jamque vices geminas, jam centum aut denique mille
6.602  Unius ejusdemque addunt postrema coloris
6.603  Stamina primorum


88866. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]

aut denique mille
6.602  Unius ejusdemque addunt postrema coloris
6.603  Stamina primorum vicibus. Viridantia fila
6.604  Hinc aliis, simili vernant quae laeta colore,
6.605  In vicium praestant numero et satis ampla viarum
6.606  Post spatia adjiciunt jam centum et mille, novatos
6.607  Queis plus alternant positus formamque resumunt.
6.608  Quod simul in rubeoque rosae ditisque metalli


88867. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]


6.605  In vicium praestant numero et satis ampla viarum
6.606  Post spatia adjiciunt jam centum et mille, novatos
6.607  Queis plus alternant positus formamque resumunt.
6.608  Quod simul in rubeoque rosae ditisque metalli
6.609  Evenit in fulvo reliquisque ex ordine fucis.
6.610  Ergo, perspicuae fuerit si lamina massae
6.611  Crassa satis, filis ex ingredientibus una
6.612  Atque uno


88868. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]

et satis ampla viarum
6.606  Post spatia adjiciunt jam centum et mille, novatos
6.607  Queis plus alternant positus formamque resumunt.
6.608  Quod simul in rubeoque rosae ditisque metalli
6.609  Evenit in fulvo reliquisque ex ordine fucis.
6.610  Ergo, perspicuae fuerit si lamina massae
6.611  Crassa satis, filis ex ingredientibus una
6.612  Atque uno tinctis fuco sub margine demum
6.613  Opposito paribus


88869. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]

demum
6.613  Opposito paribus sortem formamque resumptam
6.614  Plurima signabunt numeris ac plurima contra,
6.615  Et totidem ferme, imparibus. Proinde illa priori
6.616  Quam tenuere vicem positumque in fronte tenebunt
6.617  Tum quoque, jam toties amissam ac deinde receptam
6.618  Atque adeo transmissa iterum procedere possunt
6.619  Promptius et cursum producere; caetera contra
6.620  Oppositam sortita


88870. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]

pervadere eandem,
6.622  Promptius emensas retro referentur ad oras.
6.623  Scilicet hinc, per corpus idem si tramite longo
6.624  Lux progressa novam ad frontem devenerit, illam
6.625  Continuo ferme in geminos discedere cernes
6.626  Hinc atque hinc similes radios, quorum alter easdem
6.627  Reflexus repetet sedes, procurret at alter
6.628  Victor et objecti per viscera corporis ibit:
6.629  Omne genus


88871. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 295 | Paragraph | Section]

eadem sub fronte secunda
6.636  Unam itidem sortita vicem ferme omnia, sive
6.637  Progressum facilem seu sunt habitura regressum.
6.638  Sed quoniam, vario distant quae fila colore,
6.639  Magna etiam in vicium spatiis discrimine poscunt,
6.640  Illa pari numero mutant, haec impare, et illa
6.641  Procurrunt potius, retro haec reflexa recurrunt.
6.642  Dividit ac fucos * tenuis lamella coloresque


88872. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]


6.643  Ostentat varios varia de parte tuenti.
6.644  Nec vero 62 , quos transmissu rutilare colores,
6.645  Quos fas lamella in quavis remeare, latebit,
6.646  Si, quae quisque color quaeve intervalla requirat
6.647  Corporis inclusi ingenium, quae luminis ipso
6.648  Flexus in ingressu, servata notaveris atque
6.649  Singula per


88873. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

transmissu rutilare colores,
6.645  Quos fas lamella in quavis remeare, latebit,
6.646  Si, quae quisque color quaeve intervalla requirat
6.647  Corporis inclusi ingenium, quae luminis ipso
6.648  Flexus in ingressu, servata notaveris atque
6.649  Singula per numeros certa versaveris arte.
6.650  Praestitit haec, primus qui tot tam mira reperta
6.651  Prodidit educens. Tenuis dum lamina crescit
6.652  Sensim


88874. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

etenim 64 rectis viduata meatibus atque
6.668  Sunt penitus densa et venienti impervia luci
6.669  Corpora: materiem permixtum rebus inane
6.670  Vincit in immensum ac radiis via libera semper,
6.671  In quamcumque plagam sit opus producere cursum,
6.672  Panditur. In tenues quaevis, quae maxime opaca,
6.673  Nam si lamellas concideris, omnia lucem


88875. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

rectis viduata meatibus atque
6.668  Sunt penitus densa et venienti impervia luci
6.669  Corpora: materiem permixtum rebus inane
6.670  Vincit in immensum ac radiis via libera semper,
6.671  In quamcumque plagam sit opus producere cursum,
6.672  Panditur. In tenues quaevis, quae maxime opaca,
6.673  Nam si lamellas concideris, omnia lucem
6.674  Admittunt coeptoque sinunt procedere cursu.


88876. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 297 | Paragraph | Section]

densa et venienti impervia luci
6.669  Corpora: materiem permixtum rebus inane
6.670  Vincit in immensum ac radiis via libera semper,
6.671  In quamcumque plagam sit opus producere cursum,
6.672  Panditur. In tenues quaevis, quae maxime opaca,
6.673  Nam si lamellas concideris, omnia lucem
6.674  Admittunt coeptoque sinunt procedere cursu.
6.675  Exiguas vitreis qui moles orbibus usi
6.676  Scrutantur


88877. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 299 | Paragraph | Section]

65 vides, puri quam sit pellucida vitri
6.697  Lamina, qua patulas mos est amare fenestras
6.698  Contra imbrem gelidasque nives nimbosque sonantes?
6.699  Pulveris in tumulum fractam contunde nec ullos
6.700  Transmittet radios jam corpore pulvis opaco.
6.701  Frons tantum crispata potest, insertus et aer.
6.702  quin etiam laevi si plurima lamina fronte


88878. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 301 | Paragraph | Section]

mole meatus
6.724  Sese inter fibras distendant, corpus opaco
6.725  Nigrantes tenebras gremio fovet. Ast ubi eodem
6.726  Materies densata gradu se fuderit aeque
6.727  Per spatium, latebris alte pellucet in imis.
6.728  Namque illic vario pulsu varioque repulsu
6.729  Mille locis inflexa viam detorquet et alto
6.730  Distrahitur lux alma sinu; circum undique contra
6.731  Viribus hic aequis agitur neque


88879. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 301 | Paragraph | Section]

textu res pendet particularum.
6.744  Nam si materies mage densa aut pinguior imo
6.745  Lamellam gremio tenuem circum undique claudat,
6.746  Incertus color est; certus, si densior aut si
6.747  Pinguior in tenui contra concluditur Illam
6.748  Dum subit obliquo radius nam tramite, cursum
6.749  Inclinat magis atque magis frontique propinquat;
6.750  Dum subit hanc contra, erigitur frontemque relinquit.


88880. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 303 | Paragraph | Section]

colores.
6.758  Scilicet hinc 68 Junonis aves, qua syrmate longo
6.759  Expandunt caudam ad solem et vernantia prata
6.760  Aethereosque ignes tumidae in certamina poscunt,
6.761  Matris et Idaliae volucres per mollia colla
6.762  Nam ludunt mulcentque oculos variante colore,
6.763  Includunt spatia in spatiis mage tenvia densis.
6.764  At contra arboreae


88881. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 303 | Paragraph | Section]

et vernantia prata
6.760  Aethereosque ignes tumidae in certamina poscunt,
6.761  Matris et Idaliae volucres per mollia colla
6.762  Nam ludunt mulcentque oculos variante colore,
6.763  Includunt spatia in spatiis mage tenvia densis.
6.764  At contra arboreae frondes maturaque poma
6.765  Et teneri flores pictisque undantia venis
6.766  Marmora, viventum cutis et genus omne metalla
6.767  Totque aliae rerum


88882. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 303 | Paragraph | Section]

pictisque undantia venis
6.766  Marmora, viventum cutis et genus omne metalla
6.767  Totque aliae rerum species, quae certa remittunt
6.768  Stamina constantique impellunt lumina forma,
6.769  Tenvibus in spatiis mage densa aut pinguia claudunt.
6.770  Quod reliquum, toto 69 fundit se corpore constans
6.771  Ille color, tenuis quem lamina particularum


88883. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 303 | Paragraph | Section]

lamina particularum
6.772  Exhibet, ut fuerit mage crassa ac densa minusve.
6.773  Lamina nam tenuis, licet usque amplissima vastam
6.774  Distendat late frontem, ut memoravimus ante,
6.775  Si spatio minus in denso conclusa minusve
6.776  Materie in pingui jaceat, sua certa repellit
6.777  Filorum genera et certum tibi tota colorem
6.778  Reflexu ostentat, quavis de parte, tuenti.
6.779  Contunde infringens:


88884. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 303 | Paragraph | Section]

mage crassa ac densa minusve.
6.773  Lamina nam tenuis, licet usque amplissima vastam
6.774  Distendat late frontem, ut memoravimus ante,
6.775  Si spatio minus in denso conclusa minusve
6.776  Materie in pingui jaceat, sua certa repellit
6.777  Filorum genera et certum tibi tota colorem
6.778  Reflexu ostentat, quavis de parte, tuenti.
6.779  Contunde infringens: et si non tenvior inde
6.780  Prodeat,


88885. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 303 | Paragraph | Section]

tota colorem
6.778  Reflexu ostentat, quavis de parte, tuenti.
6.779  Contunde infringens: et si non tenvior inde
6.780  Prodeat, illum ipsum per singula frusta colorem
6.781  Aspicies pariter pariterque in corpore nexis
6.782  Compacto e frustis idem color ille manebit.
6.783  At si 70 particulae admisso pinguescere succo
6.784  Incipiant vel si contra,


88886. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 305 | Paragraph | Section]

etiam affrictu et pulvis contusus et ipsa
6.794  Cana ligustra manu nimium compressa nigrescunt.
6.795  Unde 71 tamen rubeus Phoebes squalentis in umbra
6.796  Exurgat color et sordescat sanguine vultus,
6.797  Non haec una satis lucis natura docebit.
6.798  Perge age et aerios animo tibi siste vapores.
6.799  Illi equidem, Libycis si fors exortus


88887. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 307 | Paragraph | Section]

reflectant,
6.852  Semper plura viam mutabunt tristia fila,
6.853  Quae referunt violam, ardenti quam tincta rubore
6.854  Caeruleique adeo praebebit forma coloris
6.855  Se tibi reflexo spectandam in lumine; contra
6.856  Transmissum lumen sensim flavescet eundo.
6.857  quin et longa satis post intervalla viarum
6.858  Stamina jam violae quondam jamque Indica ferme
6.859  Deficiunt, magna distracta e


88888. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 307 | Paragraph | Section]


6.859  Deficiunt, magna distracta e parte, viretque
6.860  Reflexum jubar ac transmissum sanguine fervet.
6.861  Est alta 75 aequoreas quam mos demittere in undas
6.862  Machina: conclusas gremio premit aeris auras
6.863  Nequicquam inferne conata irrumpere lympha.
6.864  Hinc inde insertis crystallus pura fenestris
6.865  Admittit Phoebi radios pontumque


88889. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 309 | Paragraph | Section]


6.882  Reflexis contra radiis circum alta colorem
6.883  Unda dabat viridem rutilos imitata smaragdos.
6.884  Plura quidem 76 aequoreis radio se obstacula in undis
6.885  Objiciunt violaeque bibunt nigrantia fila
6.886  Quam, qua perspicuus nitet ac sine nubibus aer.
6.887  Hinc nunquam aeriis reflexum lumen ab auris
6.888  Aspicies verni formam praebere


88890. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 309 | Paragraph | Section]

aer.
6.887  Hinc nunquam aeriis reflexum lumen ab auris
6.888  Aspicies verni formam praebere viroris.
6.889  Seu pallent seu caeruleo dant illita fuco
6.890  Stamina. Transmissi at radii, cum celsus in alto
6.891  Axe nitet Titan, flavescunt saepe, metallo
6.892  Ac saepe assimiles fulvo tinguntur et idem
6.893  Mane novo liquidis cum nondum emersit ab undis
6.894  Seu fessos cum solvit equos jam


88891. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 309 | Paragraph | Section]

ad imas
6.899  Quo magis obliquo tulerit se tramite terras,
6.900  Hoc etiam aerias tractu majore per auras
6.901  Se feret et rubeus post plura obstacula fucus
6.902  Usque magis reliquos transmisso in lumine vincet.
6.903  His animadversis 77 longi jam meta laboris
6.904  Arripienda venit: rubet jam prima coloris
6.905  Causa patet, Phoeben quae densa


88892. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 309 | Paragraph | Section]

vincet.
6.903  His animadversis 77 longi jam meta laboris
6.904  Arripienda venit: rubet jam prima coloris
6.905  Causa patet, Phoeben quae densa inflammat in umbra
6.906  Et turpi foedat squalentes sanguine vultus.
6.907  Scilicet ad mediam, quae lux demittitur umbram
6.908  Aeriis deflexa auris, trans aera longo
6.909  Tendit iter


88893. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 313 | Paragraph | Section]

noctemque fugatam.
6.970  970 Alta sedet cum Latonia, virgo suasque
6.971  Excipit et tacito versat sub pectore laudes
6.972  Exultans plauditque sibi frontemque procacem
6.973  Circumfert late et formae in certamina quidquid
6.974  Axe nitet, pulchri matrem quoque poscit Amoris.
6.975  975 Ac Vestam in primis obscura in nocte jacentem
6.976  Sordentemque artus dictis compellat amaris
6.977  Insultans


88894. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 313 | Paragraph | Section]

sub pectore laudes
6.972  Exultans plauditque sibi frontemque procacem
6.973  Circumfert late et formae in certamina quidquid
6.974  Axe nitet, pulchri matrem quoque poscit Amoris.
6.975  975 Ac Vestam in primis obscura in nocte jacentem
6.976  Sordentemque artus dictis compellat amaris
6.977  Insultans caecamque vocat fumoque nigrantem.
6.978  Ilia deae fastu justoque agitata dolore:
6.979  "Usque adeo


88895. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 313 | Paragraph | Section]


6.972  Exultans plauditque sibi frontemque procacem
6.973  Circumfert late et formae in certamina quidquid
6.974  Axe nitet, pulchri matrem quoque poscit Amoris.
6.975  975 Ac Vestam in primis obscura in nocte jacentem
6.976  Sordentemque artus dictis compellat amaris
6.977  Insultans caecamque vocat fumoque nigrantem.
6.978  Ilia deae fastu justoque agitata dolore:
6.979  "Usque adeo furis atque aliena


88896. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 315 | Paragraph | Section]

Lumine, te densis meministi horrere tenebris,
6.983  Cum tacita invidia et caeco succensa furore
6.984  Praeripere objecto Phoebeos corpore vultus
6.985  Tentasti et subita radiantem immergere in umbra,
6.986  Nequidquam. Insanis moles nam tantula coeptis
6.987  Obstitit: immodicos pallor mihi fronte venustus
6.988  Repressit Solis radios tenuisque nitentem
6.989  Distinxit naevus vultum et decus


88897. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 315 | Paragraph | Section]


6.1007  Arrectis cervice comis per devia raptant.
6.1008  Heu, quid agat jam sola? metu nam protinus omnes
6.1009  Montanae nemorumque deae se praepete cursu
6.1010  Proripuere. Atra currum quo flectat in umbra?
6.1011  "Frater, ades," clamat, "miserae succurre sorori!
6.1012  Frater, ades! Toto nuper pulcherrima coelo
6.1013  Astriferumque altis late regina per axem
6.1014  Vecta rotis, tanta comitum


88898. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]

ungue genas, teneros petit ungue lacertos
6.1023  Ungue sinus: denso exundans e vulnere sanguis
6.1024  Promicat et toto late se corpore fundit. Adduntur hic quae ipsius auctoris manu conscripta invenimus in exemplari Londinensi in laudem Ageni, praestantissimi viri, reipublicae Genuensis ad aulam Londinensem legati.
6.1025  1025 Haec super astrorum positu Lunaeque labore,
6.1026  Defectu et Solis vario congesta canebam


88899. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]


6.1023  Ungue sinus: denso exundans e vulnere sanguis
6.1024  Promicat et toto late se corpore fundit. Adduntur hic quae ipsius auctoris manu conscripta invenimus in exemplari Londinensi in laudem Ageni, praestantissimi viri, reipublicae Genuensis ad aulam Londinensem legati.
6.1025  1025 Haec super astrorum positu Lunaeque labore,
6.1026  Defectu et Solis vario congesta canebam
6.1027  Ausonia in


88900. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]

in laudem Ageni, praestantissimi viri, reipublicae Genuensis ad aulam Londinensem legati.
6.1025  1025 Haec super astrorum positu Lunaeque labore,
6.1026  Defectu et Solis vario congesta canebam
6.1027  Ausonia in magna, Latio dum subdita lustro
6.1028  Regna patri et montes camposque urbesque pererro
6.1029  Ac coeli positus atque intervalla locorum
6.1030  1030 Mensuris late captis inquiro, tumorem


88901. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]


6.1028  Regna patri et montes camposque urbesque pererro
6.1029  Ac coeli positus atque intervalla locorum
6.1030  1030 Mensuris late captis inquiro, tumorem
6.1031  Telluris vastae, Hesperiis quo turget in oris,
6.1032  (Namque aliter tumet illa alibi variante figura)
6.1033  Ut liceat multam deducere posse per artem
6.1034  Oppidaque atque vias montesque amnesque lacusque
6.1035  1035 In tabula atque omnem


88902. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]

Hesperiis quo turget in oris,
6.1032  (Namque aliter tumet illa alibi variante figura)
6.1033  Ut liceat multam deducere posse per artem
6.1034  Oppidaque atque vias montesque amnesque lacusque
6.1035  1035 In tabula atque omnem certo ordine pingere tractum.
6.1036  Nunc eadem immensum dimitto impressa per orbem
6.1037  Hinc, ubi regalem ad Thamesim me, dulcis Agene,
6.1038  Excipis hospitio pingui immensamque per urbem


88903. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]


6.1042  Carmina ad incudem aut mendosa exempla typorum
6.1043  Lustro iterum atque iterum et studio consumor inani.
6.1044  Te graviora premunt: commissa negocia tractas
6.1045  1045 Regalis patriae Britonum legatus in aula,
6.1046  Ingentis patriae, aequoreis quae tollit ab undis
6.1047  Augustum caput et montes consurgit in altos
6.1048  Despectans humilem turrito vertice pontum,
6.1049  Corsorum Ligurumque potens


88904. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 317 | Paragraph | Section]


6.1044  Te graviora premunt: commissa negocia tractas
6.1045  1045 Regalis patriae Britonum legatus in aula,
6.1046  Ingentis patriae, aequoreis quae tollit ab undis
6.1047  Augustum caput et montes consurgit in altos
6.1048  Despectans humilem turrito vertice pontum,
6.1049  Corsorum Ligurumque potens regina per oras.
6.1050  1050 Illa quidem, ut vidit duro exardescere bello
6.1051  Usque magis terrarum orbem et


88905. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 319 | Paragraph | Section]


6.1059  Nectenda et longos nova pax victura per annos,
6.1060  Vidit et huc animum, huc oculos intendit acutos.
6.1061  Scilicet huc mittendus erat, qui mente sagaci
6.1062  Consuleret patriae et casus vigilaret in omnes.
6.1063  Mille aderant longoque senes exercita ab usu
6.1064  Pectora consilioque viri praestante, vigore
6.1065  Et juvenes fervente animi, mille. Omnibus unum
6.1066  Illa tamen paribusque tibi


88906. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

insigne laboris. I. 1 Innuuntur hic praecipua capita pertractanda in toto opere: porro in eclipsi totali Solis solent et stellae apparere; Luna autem dum deficit, aliquando ita est nigra, ut etiam ex oculis penitus evanescat, aliquando est admodum rubra.


88907. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

I. 1 Innuuntur hic praecipua capita pertractanda in toto opere: porro in eclipsi totali Solis solent et stellae apparere; Luna autem dum deficit, aliquando ita est nigra, ut etiam ex oculis penitus evanescat, aliquando est admodum rubra. 2 In eclipsi


88908. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

porro in eclipsi totali Solis solent et stellae apparere; Luna autem dum deficit, aliquando ita est nigra, ut etiam ex oculis penitus evanescat, aliquando est admodum rubra. 2 In eclipsi Solis radios solares amittit Terra interceptos a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac


88909. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

autem dum deficit, aliquando ita est nigra, ut etiam ex oculis penitus evanescat, aliquando est admodum rubra. 2 In eclipsi Solis radios solares amittit Terra interceptos a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac Poetarum princeps, et in Olympo aethereo, nimirum in coelo, sit Sol


88910. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

2 In eclipsi Solis radios solares amittit Terra interceptos a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac Poetarum princeps, et in Olympo aethereo, nimirum in coelo, sit Sol ipse princeps astrorum omnium. 3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem


88911. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solares amittit Terra interceptos a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac Poetarum princeps, et in Olympo aethereo, nimirum in coelo, sit Sol ipse princeps astrorum omnium. 3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem astronomo.


88912. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac Poetarum princeps, et in Olympo aethereo, nimirum in coelo, sit Sol ipse princeps astrorum omnium. 3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem astronomo.


88913. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

4 Haec tertia invocatio locum tenet nuncupatoriae epistolae, et idcirco evasit aliquando fusior, ut nimirum exponantur rationes, ob quas Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi


88914. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tertia invocatio locum tenet nuncupatoriae epistolae, et idcirco evasit aliquando fusior, ut nimirum exponantur rationes, ob quas Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt.


88915. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas debet astronomia, quod nunc demum perfici potest,


88916. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur. In libro II.


88917. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur. In libro II. (III.) habetur fusior


88918. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur. In libro II. (III.) habetur fusior descriptio telescopii et micrometri: per totam Europam est pervulgata Shorti fama ob egregia ejus telescopia, tam dioptrica, quae objectivum vitrum habent, quam catadioptrica, quae habent


88919. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur. In libro II. (III.) habetur fusior descriptio telescopii et micrometri: per totam Europam est pervulgata Shorti fama ob egregia ejus telescopia, tam dioptrica, quae objectivum vitrum habent, quam catadioptrica, quae habent speculum metallicum. Is autem non construit


88920. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu


88921. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub


88922. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et commoda, quae


88923. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.).


88924. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius


88925. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a


88926. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praedixit primus et commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber


88927. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam


88928. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam ipsius veluti apotheosis cum


88929. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam ipsius veluti apotheosis cum invocatione et hymno, in quo omnia ejus philosophica comperta continentur. Habetur autem circa ejus finem illud, ad quod hic alluditur: Dona tibi, tibi thura parat studiosa juventus altaque marmoreis


88930. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam ipsius veluti apotheosis cum invocatione et hymno, in quo omnia ejus philosophica comperta continentur. Habetur autem circa ejus finem illud, ad quod hic alluditur: Dona tibi, tibi thura parat studiosa juventus altaque marmoreis meditatur templa columnis.


88931. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

meditatur templa columnis. 5 Ponuntur hic objecta coelestia eo ordine, quo videri possint, transeundo a stellis fixis et errantibus, quae appareant per noctem, ad Lunam, quae in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel


88932. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5 Ponuntur hic objecta coelestia eo ordine, quo videri possint, transeundo a stellis fixis et errantibus, quae appareant per noctem, ad Lunam, quae in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel in spatio vacuo, vel in aura


88933. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5 Ponuntur hic objecta coelestia eo ordine, quo videri possint, transeundo a stellis fixis et errantibus, quae appareant per noctem, ad Lunam, quae in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel in spatio vacuo, vel in aura aetherea ita tenui, ut nullam motibus resistentiam pariat.


88934. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel in spatio vacuo, vel in aura aetherea ita tenui, ut nullam motibus resistentiam pariat. 6 Stellae aliae dicuntur inerrantes sive fixae, aliae errantes sive planetae. Stellae fixae


88935. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel in spatio vacuo, vel in aura aetherea ita tenui, ut nullam motibus resistentiam pariat. 6 Stellae aliae dicuntur inerrantes sive fixae, aliae errantes sive planetae. Stellae fixae vividissimum habent


88936. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

haberi methodum ad computandam earum distantiam, cum crederetur nullam haberi ipsarum eam, quam astronomi parallaxim dicunt, ne ab orbe annuo quidem oriundam. At per hos ipsos dies, quibus haec Londini scribimus, dominus Maskelyne, et astronomus et geometra egregius, Societatis Regalis membrum, in postremo congressu Societatis die 26. Jun. 1760, Societati proposuit parallaxim Sirii, quam deduxit ex 18 observationibus Caillii habitis ad Caput Bonae Spei, quae ejusmodi est, ut diameter orbis annui subtendat in Sirio ipso angulum secundorum 15. Inde calculo inito invenitur distantia Sirii


88937. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Maskelyne, et astronomus et geometra egregius, Societatis Regalis membrum, in postremo congressu Societatis die 26. Jun. 1760, Societati proposuit parallaxim Sirii, quam deduxit ex 18 observationibus Caillii habitis ad Caput Bonae Spei, quae ejusmodi est, ut diameter orbis annui subtendat in Sirio ipso angulum secundorum 15. Inde calculo inito invenitur distantia Sirii a nobis semidiametrorum orbis annui sive distantiarum Terrae a Sole 27502. Sed ut res multo adhuc certius constet, proposuit illud, ut in insula S. Helenae, occasione observandi transitum Veneris sub Sole, id etiam


88938. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad Caput Bonae Spei, quae ejusmodi est, ut diameter orbis annui subtendat in Sirio ipso angulum secundorum 15. Inde calculo inito invenitur distantia Sirii a nobis semidiametrorum orbis annui sive distantiarum Terrae a Sole 27502. Sed ut res multo adhuc certius constet, proposuit illud, ut in insula S. Helenae, occasione observandi transitum Veneris sub Sole, id etiam observetur, cum ibi ea fixa proxime ad zenith accedat, ubi exactissime definiuntur fixarum loca. Sirius tanto reliquis omnibus fixis lucidior, semper etiam propior est creditus. Habentur sane plurimae observationes


88939. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Veneris sub Sole, id etiam observetur, cum ibi ea fixa proxime ad zenith accedat, ubi exactissime definiuntur fixarum loca. Sirius tanto reliquis omnibus fixis lucidior, semper etiam propior est creditus. Habentur sane plurimae observationes aliarum fixarum, quae accedunt ad nostrum zenith, in quibus nulla deprehenditur sensibilis parallaxis. (M. Maskeline a fait ce voyage sans aucune utilitè. Les nuages lui ont caché Vénus, et on a découvert dans l'instrument dont il s' étoit servi pour observer Sirius, un défaut essentiel. Les observations postérieures prouveroient plutôt


88940. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sane, si possemus satis recedere ab ipso Sole, ipse etiam paullatim minueretur nobis ac demum etiam evanesceret. Si constaret vera ratio luminis alicujus fixae ad lumen Solis, facile definiretur, ad quam distantiam oporteret recedere, ut Sol evaderet ejusdem luminis ac illa fixa. Nam lumen est in ea, quam geometrae dicunt rationem reciprocam duplicatam distantiarum. Tentavit id quidem Hugenius, et post illum plures alii, ac nuperrime Bouguerius conatus est eam luminum proportionem invenire. Sed mihi omnes eae methodi suspectae sunt ob plures rationes, quas hic persequi non vacat.


88941. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illa immensa intervalla, uti planetae nullam habent certam magnitudinum et distantiarum relationem. Dictum est eas esse summi ad confinia mundi; nimirum mundi nobis conspicui. Incertum enim omnino est, quo se protendat mundus, fortasse ultra omnes fixas nobis conspicuas in immensum, si mundi nomine appelletur aggregatum omnium rerum creatarum. Ineptus sane sit, qui cum suorum oculorum vi, vel etiam cum vi suae imaginationis terminet infinitae potentiae Divini opificis foecunditatem. Posset aggregatum totum rerum sub nostros sensus cadentium esse quaedam exigua


88942. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rerum creatarum. Ineptus sane sit, qui cum suorum oculorum vi, vel etiam cum vi suae imaginationis terminet infinitae potentiae Divini opificis foecunditatem. Posset aggregatum totum rerum sub nostros sensus cadentium esse quaedam exigua particula, granulum quoddam arenulae respectu operis in immensum majoris a D. O. M. procreati, et adhuc nobis ita exiguis id ipsum immensum appareret. 7 Zodiacus, qui in sphaera armillari cernitur ut fascia quaedam, is dividitur in


88943. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quaedam exigua particula, granulum quoddam arenulae respectu operis in immensum majoris a D. O. M. procreati, et adhuc nobis ita exiguis id ipsum immensum appareret. 7 Zodiacus, qui in sphaera armillari cernitur ut fascia quaedam, is dividitur in duodecim partes, quae dicuntur signa et continentur binis versibus: Sunt Aries, Taurus, Gemini, Cancer; Leo, Virgo, Libraque, Scorpius, Arcitenens, Caper, Amphora, Pisces. Tria postremum praecedentia dici solent Sagittarius,


88944. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

operis in immensum majoris a D. O. M. procreati, et adhuc nobis ita exiguis id ipsum immensum appareret. 7 Zodiacus, qui in sphaera armillari cernitur ut fascia quaedam, is dividitur in duodecim partes, quae dicuntur signa et continentur binis versibus: Sunt Aries, Taurus, Gemini, Cancer; Leo, Virgo, Libraque, Scorpius, Arcitenens, Caper, Amphora, Pisces. Tria postremum praecedentia dici solent Sagittarius, Capricornus, Aquarius. Nota sunt poetis, quae hic ex mythologia


88945. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dici solent Sagittarius, Capricornus, Aquarius. Nota sunt poetis, quae hic ex mythologia veterum ornandi carminis gratia assumuntur. 8 Leo habet binas stellas primae magnitudinis, in corde et in cauda; Virgo unum in spica, quam manu tenet; Scorpius unam in corde: ad eas hic alluditur. Quando Sol ingreditur Libram, est aequinoctium, sive dies noctibus aequales fiunt, atque eo respicitur, quae de hoc signo hic habentur.


88946. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Sagittarius, Capricornus, Aquarius. Nota sunt poetis, quae hic ex mythologia veterum ornandi carminis gratia assumuntur. 8 Leo habet binas stellas primae magnitudinis, in corde et in cauda; Virgo unum in spica, quam manu tenet; Scorpius unam in corde: ad eas hic alluditur. Quando Sol ingreditur Libram, est aequinoctium, sive dies noctibus aequales fiunt, atque eo respicitur, quae de hoc signo hic habentur.


88947. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Aquarius. Nota sunt poetis, quae hic ex mythologia veterum ornandi carminis gratia assumuntur. 8 Leo habet binas stellas primae magnitudinis, in corde et in cauda; Virgo unum in spica, quam manu tenet; Scorpius unam in corde: ad eas hic alluditur. Quando Sol ingreditur Libram, est aequinoctium, sive dies noctibus aequales fiunt, atque eo respicitur, quae de hoc signo hic habentur.


88948. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic ex mythologia veterum ornandi carminis gratia assumuntur. 8 Leo habet binas stellas primae magnitudinis, in corde et in cauda; Virgo unum in spica, quam manu tenet; Scorpius unam in corde: ad eas hic alluditur. Quando Sol ingreditur Libram, est aequinoctium, sive dies noctibus aequales fiunt, atque eo respicitur, quae de hoc signo hic habentur. 9 Sol est


88949. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Sol positionem suam ad fixas ita mutat, ut integrum gyrum perficiat, delatus nimirum per eclipticam motu annuo, de quo infra. 11 Planetae itidem locum in coelo mutant. Nominantur hic autem tantummodo planetae primarii eodem ordine, quo a Sole distant, et, ut plerumque in toto poemate, mythologicis characteribus designantur. Sunt autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum


88950. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipticam motu annuo, de quo infra. 11 Planetae itidem locum in coelo mutant. Nominantur hic autem tantummodo planetae primarii eodem ordine, quo a Sole distant, et, ut plerumque in toto poemate, mythologicis characteribus designantur. Sunt autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae Solem ita ambiunt,


88951. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

conjunctionem habent cum Sole superiorem, cum ultra Solem sunt, jacentes respectu ipsius Solis ad partes oppositas, ad quas jacet Terra. Reliqui tres planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta


88952. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solis ad partes oppositas, ad quas jacet Terra. Reliqui tres planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt


88953. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem


88954. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem


88955. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam.


88956. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter


88957. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter aliquando ita emicant, ut et umbram projiciant, quae sensu percipi possit.


88958. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter aliquando ita emicant, ut et umbram projiciant, quae sensu percipi possit.


88959. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam circa Solem gyrant, sed dum planetarum orbitae per angustum coeli spatium moventur, quod zodiaci fascia occupat, ipsi habent directiones motuum varias ita, ut aliae orbitae sint etiam aliis perpendiculares, immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere


88960. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

planetarum orbitae per angustum coeli spatium moventur, quod zodiaci fascia occupat, ipsi habent directiones motuum varias ita, ut aliae orbitae sint etiam aliis perpendiculares, immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in


88961. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

spatium moventur, quod zodiaci fascia occupat, ipsi habent directiones motuum varias ita, ut aliae orbitae sint etiam aliis perpendiculares, immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes


88962. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ita, ut aliae orbitae sint etiam aliis perpendiculares, immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum unicam esse putem


88963. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum unicam esse putem causam caudae cometicae, saepe ipsas caudas


88964. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum unicam esse putem causam caudae cometicae, saepe ipsas caudas fumantes appello, vel cum cometas nomino, ad fumum


88965. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum unicam esse putem causam caudae cometicae, saepe ipsas caudas fumantes appello, vel cum cometas nomino, ad fumum alludo.


88966. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tantillo major, aliquando minor, utriusque nimirum media diameter apparens parum superat dimidium gradum circuli coelestis. Cum vox gradus apud veteres Latinos non valeat idem, quod nunc apud astronomos, ea vox, et omnia alia artis vocabula apud veteres non usitata, in hoc poemate evitantur. Satis autem hic exprimitur gradus orbis aetherii, nimirum circuli coelestis, cum dicatur quarum ter decies bissenas occupat orbis. Nam si multiplicentur simul ter decem, sive 30, et bissex, sive 12, fiunt 360, quod nimirum sunt circuli gradus. At


88967. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

discrimine. Nam Sol ita est magnus, ut ejus diameter sit plusquam triplo major quam distantia Lunae a Terra. Nam diameter Solis continet diametros terrestres circiter 95, et distantia media Lunae a Terra 30. Distantia autem Solis a Terra 19644 semidiametrorum terrestrium, uti diximus in adn. 9, continet distantiam Lunae semidiametrorum 60 vicibus 327 circiter. Qui numerus rotunde, ut ajunt, hic exprimitur per illud Tercentum. (Ce calcul est fondé sur l'opinion qu'on avoit de la distance du soleil quand ce poeme fut composé. La distance s'étant trouvée beaucoup plus


88968. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quand ce poeme fut composé. La distance s'étant trouvée beaucoup plus grande, le diametre réel doit être augmenté en conséquence). 14 Vide, si libet, versus appositos in fine hujus libri, qui huc inserti fuerunt, dum in conventu privato Arcadum Romae hoc libri initium recitaretur coram binis eminentissimis cardinalibus. 15 Lumen, forma et locus,


88969. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

trouvée beaucoup plus grande, le diametre réel doit être augmenté en conséquence). 14 Vide, si libet, versus appositos in fine hujus libri, qui huc inserti fuerunt, dum in conventu privato Arcadum Romae hoc libri initium recitaretur coram binis eminentissimis cardinalibus. 15 Lumen, forma et locus, quem occupant, satis distinguit planetas et


88970. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

15 Lumen, forma et locus, quem occupant, satis distinguit planetas et cometas, tam a fixis quam inter se. De his singillatim quaedam adduntur inferius. Cometae habent quandam pallentem veluti nebulam circa se, quae, si apparet circa ipsos aequalitate sparsa, dicitur coma. Si in longum protenditur, tendit autem tum semper ad partes Soli oppositas, dicitur barba vel cauda, prout dirigitur ad eam plagam, ad quam motu proprio cometa tendit vel ad oppositam. Hinc cometae criniti, barbati vel caudati. Sunt criniti, ubi longe distant extra Solis atmosphaeram vel ubi jacent


88971. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

protenditur, tendit autem tum semper ad partes Soli oppositas, dicitur barba vel cauda, prout dirigitur ad eam plagam, ad quam motu proprio cometa tendit vel ad oppositam. Hinc cometae criniti, barbati vel caudati. Sunt criniti, ubi longe distant extra Solis atmosphaeram vel ubi jacent ferme in directum cum Sole et Terra. Dum ad Solem descendunt, sunt caudati; dum ascendunt ab ipso, barbati. Planetae plerumque non scintillant. Sed tamen, ubi coelum est satis vaporosum, ipsi etiam tremulo quodam lumine subsultant.


88972. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est satis vaporosum, ipsi etiam tremulo quodam lumine subsultant. 16 Jupiter habet, uti diximus, satellites quatuor, Saturnus quinque. Ille et fascias quasdam, ut vittas, ac in iis partes aliquas lucidiores, obscuriores alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo


88973. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

16 Jupiter habet, uti diximus, satellites quatuor, Saturnus quinque. Ille et fascias quasdam, ut vittas, ac in iis partes aliquas lucidiores, obscuriores alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo propior Terrae quam circa apogeum, et in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore


88974. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et fascias quasdam, ut vittas, ac in iis partes aliquas lucidiores, obscuriores alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo propior Terrae quam circa apogeum, et in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore fere sanguineo; in secundo vero vix a perquam exiguis stellis discernitur.


88975. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo propior Terrae quam circa apogeum, et in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore fere sanguineo; in secundo vero vix a perquam exiguis stellis discernitur. 17 Venus non apparet nisi mane ante Solem,


88976. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo propior Terrae quam circa apogeum, et in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore fere sanguineo; in secundo vero vix a perquam exiguis stellis discernitur. 17 Venus non apparet nisi mane ante Solem, et tum appellatur Phosphorus, vel vespere post Solem, quo tempore dicitur


88977. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

17 Venus non apparet nisi mane ante Solem, et tum appellatur Phosphorus, vel vespere post Solem, quo tempore dicitur Hesperus. Vim luminis habet admodum diversam ob mutatam distantiam a Terra et positionem: aliquando in maxima sui luminis vi cernitur puro coelo interdiu. Id accidit, cum haec primo scriberentur, et ex obscuriore loco Urbis prope Pantheon ac ex ipso templo per illam unicam fenestram concursu hominum spectata est per plures dies.


88978. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

obscuriore loco Urbis prope Pantheon ac ex ipso templo per illam unicam fenestram concursu hominum spectata est per plures dies. 18 Mercurius Soli proximus raro admodum cernitur, in maximis nimirum quibusdam elongationibus a Sole. Tum autem vividissimum habet lumen ob ipsam tantam Solis viciniam. 19 Habetur hic motus communis diurnus, et exprimitur tam


88979. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habet lumen ob ipsam tantam Solis viciniam. 19 Habetur hic motus communis diurnus, et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum.


88980. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

viciniam. 19 Habetur hic motus communis diurnus, et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum.


88981. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum. 20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris utilissima ad vegetationem, aestus


88982. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris utilissima ad vegetationem, aestus marinus, quo aquae elevantur vel deprimuntur in eodem loco pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius


88983. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris utilissima ad vegetationem, aestus marinus, quo aquae elevantur vel deprimuntur in eodem loco pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo proxima, et idcirco minimo


88984. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo proxima, et idcirco minimo motu acta, et nunquam occidentis sit aptissima ad designandos cardines horizontis; aliae autem stellae paullo remotiores ab ipso polo aptae sint ad designandas horas per noctem, quas nimirum rustici et pastores norunt ex


88985. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

21 Omnes stellae, etiam fixae, habent alium motum itidem communem. Sed is alios habet polos, nimirum polos eclipticae, adeoque ejus directio est obliqua respectu directionis motus prioris: fit non in occidentem, sed in orientem, et est lentissimus, cum exigat circiter 25 annorum millia ad unicum gyrum absolvendum. 22 His motibus nulla fit mutatio in positione mutua stellarum,


88986. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

21 Omnes stellae, etiam fixae, habent alium motum itidem communem. Sed is alios habet polos, nimirum polos eclipticae, adeoque ejus directio est obliqua respectu directionis motus prioris: fit non in occidentem, sed in orientem, et est lentissimus, cum exigat circiter 25 annorum millia ad unicum gyrum absolvendum. 22 His motibus nulla fit mutatio in positione mutua stellarum, si spectentur a


88987. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motus prioris: fit non in occidentem, sed in orientem, et est lentissimus, cum exigat circiter 25 annorum millia ad unicum gyrum absolvendum. 22 His motibus nulla fit mutatio in positione mutua stellarum, si spectentur a loco quopiam proximo centro Terrae. Spectanti e superficie ipsius occurrit mutatio quaedam positionis, ob illam, quae ab astronomis dicitur parallaxis, quae astra deprimit. Ea oritur ab obliquitate radii visualis, qui inclinatur ad rectam transeuntem


88988. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per astrum; adeoque id efficit, ut ipsum astrum non referatur ad illud coeli punctum, ad quod referretur, si spectaretur e centro Terrae. Est autem idcirco parallaxis eo major, quo astrum est remotius a zenith et horizonti propius. Est itidem eo major, quo astrum est propius Terrae, ac idcirco in stellis fixis prorsus insensibilis; in planetis omnibus perquam exigua praeter Lunam, in qua aliquando superat unum gradum. Dicitur autem hic despectare astrum is, qui id intuetur, ut exprimatur illud, radium, per quem is ipsum videt, esse quodam modo altiorem recta, tendente a centro Terrae


88989. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

astrum non referatur ad illud coeli punctum, ad quod referretur, si spectaretur e centro Terrae. Est autem idcirco parallaxis eo major, quo astrum est remotius a zenith et horizonti propius. Est itidem eo major, quo astrum est propius Terrae, ac idcirco in stellis fixis prorsus insensibilis; in planetis omnibus perquam exigua praeter Lunam, in qua aliquando superat unum gradum. Dicitur autem hic despectare astrum is, qui id intuetur, ut exprimatur illud, radium, per quem is ipsum videt, esse quodam modo altiorem recta, tendente a centro Terrae ad ipsum astrum. Quam ob causam id per


88990. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod referretur, si spectaretur e centro Terrae. Est autem idcirco parallaxis eo major, quo astrum est remotius a zenith et horizonti propius. Est itidem eo major, quo astrum est propius Terrae, ac idcirco in stellis fixis prorsus insensibilis; in planetis omnibus perquam exigua praeter Lunam, in qua aliquando superat unum gradum. Dicitur autem hic despectare astrum is, qui id intuetur, ut exprimatur illud, radium, per quem is ipsum videt, esse quodam modo altiorem recta, tendente a centro Terrae ad ipsum astrum. Quam ob causam id per hanc parallaxim deprimitur.


88991. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

23 Motus proprii planetarum perturbantes positionem mutuam. 24 Aequator, quem ecliptica ipsi obliqua secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in


88992. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

24 Aequator, quem ecliptica ipsi obliqua secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna


88993. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quem ecliptica ipsi obliqua secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas,


88994. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quem ecliptica ipsi obliqua secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas,


88995. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et


88996. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant.


88997. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant. 25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis mille circiter annis per unum signum ita, ut nunc stellae Arietis sint, ubi olim erant stellae Tauri, et stellae Piscium successerunt in earum locum. Hinc astronomi distinguunt zodiacum, quem vocant apparentem, ab alio, quem vocant rationalem. Signa zodiaci apparentis sunt partes


88998. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis mille circiter annis per unum signum ita, ut nunc stellae Arietis sint, ubi olim erant stellae Tauri, et stellae Piscium successerunt in earum locum. Hinc astronomi distinguunt zodiacum, quem vocant apparentem, ab alio, quem vocant rationalem. Signa zodiaci apparentis sunt partes fasciae coelestis continentes quaedam stellarum fixarum aggregata, contenta quibusdam signis, quas in coelo concipimus ad designandas facilius certis


88999. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

stellae Tauri, et stellae Piscium successerunt in earum locum. Hinc astronomi distinguunt zodiacum, quem vocant apparentem, ab alio, quem vocant rationalem. Signa zodiaci apparentis sunt partes fasciae coelestis continentes quaedam stellarum fixarum aggregata, contenta quibusdam signis, quas in coelo concipimus ad designandas facilius certis nominibus ipsas stellas fixas. Signa vero zodiaci rationalis sunt illa loca, quae occupabantur ab iis fixis tum, cum ejusmodi nomina sunt imposita, incipiendo a sectione verna aequatoris cum ecliptica. Quae ipsa sectio verna cum respectu fixarum


89000. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

facilius certis nominibus ipsas stellas fixas. Signa vero zodiaci rationalis sunt illa loca, quae occupabantur ab iis fixis tum, cum ejusmodi nomina sunt imposita, incipiendo a sectione verna aequatoris cum ecliptica. Quae ipsa sectio verna cum respectu fixarum singulis annis regrediatur in occidentem, aequinoctia annorum sequentium fiunt ante, quam Sol redeat ad eas fixas, cum quibus fuerat annis praecedentibus in ipso aequinoctio. Unde factum est etiam, ut ille fixarum motus dictus sit praecessio aequinoctiorum. Porro zodiacus prior dicitur apparens, quia oculis ipsis


89001. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tum, cum ejusmodi nomina sunt imposita, incipiendo a sectione verna aequatoris cum ecliptica. Quae ipsa sectio verna cum respectu fixarum singulis annis regrediatur in occidentem, aequinoctia annorum sequentium fiunt ante, quam Sol redeat ad eas fixas, cum quibus fuerat annis praecedentibus in ipso aequinoctio. Unde factum est etiam, ut ille fixarum motus dictus sit praecessio aequinoctiorum. Porro zodiacus prior dicitur apparens, quia oculis ipsis apparent stellae, quibus is constat. Hic autem posterior rationalis, quia eum cum ratione concipimus. Jam vero


89002. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsis apparent stellae, quibus is constat. Hic autem posterior rationalis, quia eum cum ratione concipimus. Jam vero initium calculorum suorum astronomi solent accipere ab initio hujus rationalis zodiaci, et loca planetarum designant per ipsum rationalem zodiacum. Adeoque in ipso momento aequinoctii verni, a quo annus, apud poetas potissimum, ducit exordium, Sol dicitur esse in principio Arietis. 26 Sol peragit motum suum per eclipticam, quae est in


89003. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Jam vero initium calculorum suorum astronomi solent accipere ab initio hujus rationalis zodiaci, et loca planetarum designant per ipsum rationalem zodiacum. Adeoque in ipso momento aequinoctii verni, a quo annus, apud poetas potissimum, ducit exordium, Sol dicitur esse in principio Arietis. 26 Sol peragit motum suum per eclipticam, quae est in medio zodiaco, a qua illum censuerant veteres nunquam egredi. Egreditur autem nonnihil ex theoria


89004. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipso momento aequinoctii verni, a quo annus, apud poetas potissimum, ducit exordium, Sol dicitur esse in principio Arietis. 26 Sol peragit motum suum per eclipticam, quae est in medio zodiaco, a qua illum censuerant veteres nunquam egredi. Egreditur autem nonnihil ex theoria gravitatis generalis, quae multas in motus planetarum aberrationes inducit. Sed id quidem ita est exiguum, ut haberi possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam


89005. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

26 Sol peragit motum suum per eclipticam, quae est in medio zodiaco, a qua illum censuerant veteres nunquam egredi. Egreditur autem nonnihil ex theoria gravitatis generalis, quae multas in motus planetarum aberrationes inducit. Sed id quidem ita est exiguum, ut haberi possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam


89006. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidem ita est exiguum, ut haberi possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam determinat haec ipsa maxima evagatio planetarum in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima


89007. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam determinat haec ipsa maxima evagatio planetarum in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima pars.


89008. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam determinat haec ipsa maxima evagatio planetarum in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima pars. Nominantur hic autem cursus


89009. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nimirum progressiones et retrogradationes planetarum e Terra visorum. 27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e Sole visi fiunt semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel


89010. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

e Terra visorum. 27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e Sole visi fiunt semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec


89011. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e Sole visi fiunt semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit


89012. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e Sole visi fiunt semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit


89013. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum


89014. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis


89015. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte,


89016. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole


89017. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius


89018. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc


89019. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc major spectanti e Sole.


89020. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc major spectanti e Sole. Mutatur nimirum haec apparens velocitas in illa, quam geometrae vocant rationem reciprocam duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri,


89021. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc major spectanti e Sole. Mutatur nimirum haec apparens velocitas in illa, quam geometrae vocant rationem reciprocam duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri, quae dicitur arearum aequalium, per quam area


89022. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc major spectanti e Sole. Mutatur nimirum haec apparens velocitas in illa, quam geometrae vocant rationem reciprocam duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri, quae dicitur arearum aequalium, per quam area trilinei clausi arcu, quem planeta describit dato tempore, et binis rectis ad Solem ductis, est ejusdem semper magnitudinis. Unde


89023. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri, quae dicitur arearum aequalium, per quam area trilinei clausi arcu, quem planeta describit dato tempore, et binis rectis ad Solem ductis, est ejusdem semper magnitudinis. Unde fit, ut, si tempuscula assumantur exigua, anguli in ipso Sole, qui apparentem celeritatem metiuntur, sint eo majores, quo minor est longitudo areolae ducta in se ipsam, sive quo quadratum distantiae est minus. Quae quidem jam et geometris et astronomis sunt notissima. Verum ob hunc ipsum nexum celeritatum apparentium cum distantiis,


89024. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam area trilinei clausi arcu, quem planeta describit dato tempore, et binis rectis ad Solem ductis, est ejusdem semper magnitudinis. Unde fit, ut, si tempuscula assumantur exigua, anguli in ipso Sole, qui apparentem celeritatem metiuntur, sint eo majores, quo minor est longitudo areolae ducta in se ipsam, sive quo quadratum distantiae est minus. Quae quidem jam et geometris et astronomis sunt notissima. Verum ob hunc ipsum nexum celeritatum apparentium cum distantiis, distantiarum discrimine existente exiguo, etiam velocitatum discrimen exiguum est.


89025. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

se distantiae mediae planetarum a Sole cum temporibus periodicis, quibus nimirum ipsi integras periodos absolvunt. Planetae, qui longius distant, longiore tempore conversionem perficiunt, atque id tali lege, ut etiam celeritates motuum tam reales, quam apparentes, intuenti e Sole majores sint in planetis propioribus. Ea Kepleri lex sic exprimitur: quadrata temporum sunt ut cubi distantiarum. Quae autem inde celeritatibus theoremata deducuntur, geometrarum idiomate sic exprimuntur: celeritas realis est in ratione reciproca subduplicata, et apparens in ratione reciproca sesquiplicata


89026. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam celeritates motuum tam reales, quam apparentes, intuenti e Sole majores sint in planetis propioribus. Ea Kepleri lex sic exprimitur: quadrata temporum sunt ut cubi distantiarum. Quae autem inde celeritatibus theoremata deducuntur, geometrarum idiomate sic exprimuntur: celeritas realis est in ratione reciproca subduplicata, et apparens in ratione reciproca sesquiplicata distantiae. Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum


89027. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intuenti e Sole majores sint in planetis propioribus. Ea Kepleri lex sic exprimitur: quadrata temporum sunt ut cubi distantiarum. Quae autem inde celeritatibus theoremata deducuntur, geometrarum idiomate sic exprimuntur: celeritas realis est in ratione reciproca subduplicata, et apparens in ratione reciproca sesquiplicata distantiae. Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido,


89028. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is


89029. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac


89030. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi


89031. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in


89032. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem


89033. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego


89034. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto


89035. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere


89036. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane


89037. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane admirabilis, ut jure omnino dici potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet.


89038. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane admirabilis, ut jure omnino dici potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet.


89039. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

30 Exprimuntur hic numeris, ut ajunt, rotundis distantiae planetarum a Sole et tempora periodica. Apponam ex elementis astronomicis Caillii et tempora periodica et distantias medias in iis partibus, quarum distantia media Terrae habet 10000. Quae quidem partes sunt proxime aequales diametris Terrae, cum adn. 9. habuerimus distantiam Terrae a Sole semidiametrorum 19644 adeoque diametrorum proxime decem millium. Sunt autem hujusmodi: Tempus periodicum


89040. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Reliqua tempora laxius exprimuntur, sed ad rem poeticam satis proxime: Veneris menses septem; sunt autem computando menses alternos, dierum 31 et 30, menses 7 et dies 10, atque idcirco posui orbem prope complet, ut ostenderem tempus esse paullo longius septem mensibus. Tempus, quo spectatori in Sole posito videtur Terra integram periodum absolvisse, est, uti posui, annus integer; is nimirum, quem astronomi periodicum vocant. Is differt paucis minutis ab illo communi, quo utimur terricolae, quem astronomi appellant tropicum; qui quidem ad spectatorem in Sole positum non pertinet.


89041. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Tempus, quo spectatori in Sole posito videtur Terra integram periodum absolvisse, est, uti posui, annus integer; is nimirum, quem astronomi periodicum vocant. Is differt paucis minutis ab illo communi, quo utimur terricolae, quem astronomi appellant tropicum; qui quidem ad spectatorem in Sole positum non pertinet. Martis tempus superat annos duos per 44 dies, qui tamen non ita multi sunt respectu annorum duorum. Idcirco dictum est indiget geminis annis. Jupiter insumit annos 11 et plusquam 10 menses, nimirum proxime annos 12. Qui numerus ad veritatem accedit magis, cum pro


89042. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

44 dies, qui tamen non ita multi sunt respectu annorum duorum. Idcirco dictum est indiget geminis annis. Jupiter insumit annos 11 et plusquam 10 menses, nimirum proxime annos 12. Qui numerus ad veritatem accedit magis, cum pro decem annis ponuntur decem hyemes, quae possunt esse integrae decem in annis decem etiam non integris. Saturnus impendit annos 29 et menses 5 1/2, qui hic habentur pro annis triginta, cum tricesimi habeatur fere dimidium. Distantiae expressae sunt per numeros proximos integrorum millium diametrorum Solis, nimirum 4, 7, 10, 15, 52, 95.


89043. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

7, 10, 15, 52, 95. Caetera satis patent. Numerus autem 52 pro Jove exprimitur per quater bissenis addit quattuor, nam quater 12 dant 48; cui numero si addantur 4, habetur 52. 31 In hoc argumentum Terrae in planetario systemate constitutae inter Martem et Venerem, in conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant: Epigramma Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris


89044. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

satis patent. Numerus autem 52 pro Jove exprimitur per quater bissenis addit quattuor, nam quater 12 dant 48; cui numero si addantur 4, habetur 52. 31 In hoc argumentum Terrae in planetario systemate constitutae inter Martem et Venerem, in conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant: Epigramma Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris imperium? Hic gemit,


89045. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

bissenis addit quattuor, nam quater 12 dant 48; cui numero si addantur 4, habetur 52. 31 In hoc argumentum Terrae in planetario systemate constitutae inter Martem et Venerem, in conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant: Epigramma Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris imperium? Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae, Ille hostem insequitur


89046. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

olim cum versione Italica. Sic autem se habebant: Epigramma Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris imperium? Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae, Ille hostem insequitur torvus et arma quatit. 5 Miraris! Cerne auricomum quonam ordine Solem Disposita in gyrum sydera circumeant. Mercurius propior Phoebo, Venus axe recedit Altior, hinc Veneri proxima Terra subit. Tellurem vasto Mars orbe amplectitur, illum 10 Jupiter, hunc pigri plumbea stella patris. Quos Venerem Martemque inter Natura locavit, His, mirum, si Mars imperet atque Venus?


89047. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

di sdegno il cuore? 32(31) Alluditur hic ad communem veterum mythologiam, partim ad physicam veritatem. Annulus ille Saturni est quaedam velut corona immanis, quam ipse Saturnus in suo motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium


89048. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

32(31) Alluditur hic ad communem veterum mythologiam, partim ad physicam veritatem. Annulus ille Saturni est quaedam velut corona immanis, quam ipse Saturnus in suo motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et


89049. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

32(31) Alluditur hic ad communem veterum mythologiam, partim ad physicam veritatem. Annulus ille Saturni est quaedam velut corona immanis, quam ipse Saturnus in suo motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus.


89050. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem idcirco Saturnus idem illo


89051. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

V. (VI.) eosdem ut reconciliaturos invicem considerabimus per mutuam Newtoni attractionem. 33(32) Cometae orbitas habent admodum oblongas ita, ut fere ab ellipsibus degenerent in parabolas, quae in infinitum abeunt. Sed re vera ellipticae sunt, et cometae ipsi servant easdem leges cum planetis, quod omnibus jam astronomis persuasum est. Hinc respectu Solis nullas habent stationes aut retrogradationes, ut nec planetae. Eorum tamen orbitae non habent aliquem certum


89052. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut reconciliaturos invicem considerabimus per mutuam Newtoni attractionem. 33(32) Cometae orbitas habent admodum oblongas ita, ut fere ab ellipsibus degenerent in parabolas, quae in infinitum abeunt. Sed re vera ellipticae sunt, et cometae ipsi servant easdem leges cum planetis, quod omnibus jam astronomis persuasum est. Hinc respectu Solis nullas habent stationes aut retrogradationes, ut nec planetae. Eorum tamen orbitae non habent aliquem certum zodiacum ut planetae,


89053. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsi servant easdem leges cum planetis, quod omnibus jam astronomis persuasum est. Hinc respectu Solis nullas habent stationes aut retrogradationes, ut nec planetae. Eorum tamen orbitae non habent aliquem certum zodiacum ut planetae, quod falso Cassinus credidit. Inveniuntur enim directae in omnes coeli plagas, ut diximus in adnotatione 12. 34(33) Nobis procul a Sole positis motus planetarum necessario maxime irregulares sunt. Hic innuuntur illae, quas astronomi


89054. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

planetis, quod omnibus jam astronomis persuasum est. Hinc respectu Solis nullas habent stationes aut retrogradationes, ut nec planetae. Eorum tamen orbitae non habent aliquem certum zodiacum ut planetae, quod falso Cassinus credidit. Inveniuntur enim directae in omnes coeli plagas, ut diximus in adnotatione 12. 34(33) Nobis procul a Sole positis motus planetarum necessario maxime irregulares sunt. Hic innuuntur illae, quas astronomi dicunt progressiones, stationes et


89055. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

35(34) Multo magis irregulares nobis apparent cometarum motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea,


89056. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non possint ob nimiam diei vel crepusculi lucem. Quanquam aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum; usque adeo ingenti lumine emicuerat. Ex opposito, ubi in reditu a Sole apparent barbati, initio quidem maxime et lucidi et fumosi habent motum curvilineum. Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem


89057. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec


89058. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum


89059. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio


89060. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio accelerationem in retardationem. Aliquando autem respectu Terrae e directis etiam fiunt retrogradi vel vice versa. Atque hinc diu habiti sunt pro exhalationibus fortuitis, quod astronomiae obfuit plurimum, cum idcirco eos veteres astronomi ita neglexerint,


89061. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio accelerationem in retardationem. Aliquando autem respectu Terrae e directis etiam fiunt retrogradi vel vice versa. Atque hinc diu habiti sunt pro exhalationibus fortuitis, quod astronomiae obfuit plurimum, cum idcirco eos veteres astronomi ita neglexerint, ut nullae eorum observationes


89062. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum idcirco eos veteres astronomi ita neglexerint, ut nullae eorum observationes antiquae supersint, quarum ope determinari possint orbitae cum orbitis, quas nunc observamus, comparandae, ut periodica tempora eruantur inde et reditus tuto praenuncientur. Atque id quidem huc usque non licet nisi in binis, quorum alterum habuimus superiore anno, (nous avertissons ici une fois pour toutes que cette traduction est faite sur l'édition du Londres de 1760; ainsi l'année passée signifie ici l'année 1759) alterum juniores astronomi videbunt post hosce triginta annos. Eorum enim periodi


89063. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

faite sur l'édition du Londres de 1760; ainsi l'année passée signifie ici l'année 1759) alterum juniores astronomi videbunt post hosce triginta annos. Eorum enim periodi breviores sunt, prioris quidem annorum circiter 75, posterioris 130, et idcirco per recentiores observationes inventa est in illo eadem orbita jam quater, in hoc bis. 36(35) De nodis hic agitur, in quibus planetarum orbitae secant eclipticam. Qui quidem nodi maxime ad eclipses pertinent. Neque enim


89064. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1760; ainsi l'année passée signifie ici l'année 1759) alterum juniores astronomi videbunt post hosce triginta annos. Eorum enim periodi breviores sunt, prioris quidem annorum circiter 75, posterioris 130, et idcirco per recentiores observationes inventa est in illo eadem orbita jam quater, in hoc bis. 36(35) De nodis hic agitur, in quibus planetarum orbitae secant eclipticam. Qui quidem nodi maxime ad eclipses pertinent. Neque enim Luna aut ipsa deficit aut defectum


89065. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

prioris quidem annorum circiter 75, posterioris 130, et idcirco per recentiores observationes inventa est in illo eadem orbita jam quater, in hoc bis. 36(35) De nodis hic agitur, in quibus planetarum orbitae secant eclipticam. Qui quidem nodi maxime ad eclipses pertinent. Neque enim Luna aut ipsa deficit aut defectum Solis parit, nisi sit nodo proxima, ut nec Mercurius aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis


89066. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

36(35) De nodis hic agitur, in quibus planetarum orbitae secant eclipticam. Qui quidem nodi maxime ad eclipses pertinent. Neque enim Luna aut ipsa deficit aut defectum Solis parit, nisi sit nodo proxima, ut nec Mercurius aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum


89067. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

36(35) De nodis hic agitur, in quibus planetarum orbitae secant eclipticam. Qui quidem nodi maxime ad eclipses pertinent. Neque enim Luna aut ipsa deficit aut defectum Solis parit, nisi sit nodo proxima, ut nec Mercurius aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero


89068. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut nec Mercurius aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi


89069. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati


89070. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in


89071. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi


89072. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi Mercurii et Veneris et quorundam cometarum nodi


89073. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi Mercurii et Veneris et quorundam cometarum nodi quidam, tum in motu annuo facto circa ipsum is e Tellure visus apparebit delatus per totum circulum coelestis eclipticae.


89074. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi Mercurii et Veneris et quorundam cometarum nodi quidam, tum in motu annuo facto circa ipsum is e Tellure visus apparebit delatus per totum circulum coelestis eclipticae. Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed


89075. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cometarum nodi quidam, tum in motu annuo facto circa ipsum is e Tellure visus apparebit delatus per totum circulum coelestis eclipticae. Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in


89076. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

coelestis eclipticae. Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his


89077. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid


89078. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et


89079. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et


89080. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis


89081. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse.


89082. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse.


89083. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Keplerianae, quas observant planetae primarii respectu Solis, observant et secundarii respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est


89084. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et secundarii respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo,


89085. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde


89086. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus


89087. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit


89088. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus,


89089. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione


89090. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua


89091. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint.


89092. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas


89093. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est


89094. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu, diameter apparens est in ratione distantiarum reciproca simplici.


89095. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu, diameter apparens est in ratione distantiarum reciproca simplici.


89096. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu, diameter apparens est in ratione distantiarum reciproca simplici. 39(38) Totum coelestem circulum, quem Sol


89097. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu, diameter apparens est in ratione distantiarum reciproca simplici. 39(38) Totum coelestem circulum, quem Sol percurrit integro anno, Luna absolvit diebus 27, horis


89098. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu, diameter apparens est in ratione distantiarum reciproca simplici. 39(38) Totum coelestem circulum, quem Sol percurrit integro anno, Luna absolvit diebus 27, horis 7, minutis 43, secundis 12. Exprimuntur


89099. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed


89100. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic dicitur coeloque iterum spatiantur eodem, id non significat


89101. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic dicitur coeloque iterum spatiantur eodem, id non significat eodem ac prius, sed


89102. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic dicitur coeloque iterum spatiantur eodem, id non significat eodem ac prius, sed eodem communi utrique. Nam extra


89103. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic dicitur coeloque iterum spatiantur eodem, id non significat eodem ac prius, sed eodem communi utrique. Nam extra novilunia in diversis apparent coeli punctis. 40(39) Maxime notandi sunt hic bini Lunae nodi. Nam eclipses non fiunt nisi Luna in novilunio vel plenilunio sit proxima nodo alteri.


89104. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eodem ac prius, sed eodem communi utrique. Nam extra novilunia in diversis apparent coeli punctis. 40(39) Maxime notandi sunt hic bini Lunae nodi. Nam eclipses non fiunt nisi Luna in novilunio vel plenilunio sit proxima nodo alteri. 41(40) Erit nobis usui in theoria eclipsium evolvenda etiam inclinatio orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum


89105. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

40(39) Maxime notandi sunt hic bini Lunae nodi. Nam eclipses non fiunt nisi Luna in novilunio vel plenilunio sit proxima nodo alteri. 41(40) Erit nobis usui in theoria eclipsium evolvenda etiam inclinatio orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum proxime 5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint


89106. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

41(40) Erit nobis usui in theoria eclipsium evolvenda etiam inclinatio orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum proxime 5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes


89107. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes quinque orbis aetherei seu circuli coelestis, quarum partium integer circulus continet ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn. 13. Hoc spatio distat Luna ab ecliptica, quando est aeque remota ab utroque nodo. Et eo quidem tempore est in maxima elongatione ab ipsa ecliptica, quae elongatio maxima aequatur ipsi inclinationi orbitae. Porro praeter 5 gradus habentur fere semper et minuta aliqua. Variatur enim ea inclinatio a gradibus 5 ad gr. 5, min. 18. Idcirco est dictum spatio paullo majore patescit et spatio paullo majore


89108. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

42(41) Eodem tempore, quo Luna, habet hunc motum circa Terram, simul cum ipsa Terra translata debet transferri itidem motu communi circa Solem, sed is communis motus a nobis non percipitur. Revera autem in Newtoni theoria non est ipsa Terra, quae describit ellipsim circa Solem, sed centrum commune gravitatis Lunae ac Terrae. Quia immo nec ea est accurata ellipsis, quod id centrum describit, nec circa Solem immotum describitur ea orbita, sed movetur Sol ipse interea circa centrum commune


89109. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Verum ea omnia sunt altioris indaginis, nec huc pertinent, ubi hosce motus exprimimus non penitus accurate, ut astronomi solent, sed proxime, uti decet poetam, adhuc tamen aliquanto accuratius quam communes poetae soleant. Porro ejus motus apparens fit semper in orientem sine stationibus et retrogradationibus, quas habent quandoque cometae et planetae. 43(42) Bini nodi lunares visi e Terra jacent ad partes coeli oppositas e diametro, cum


89110. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oppositas e diametro, cum nimirum planum orbitae lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia


89111. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum nimirum planum orbitae lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et


89112. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et ita porro, ut idcirco septima fiat


89113. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et ita porro, ut idcirco septima fiat in loco remoto a loco primae fere per 6 signa,


89114. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et ita porro, ut idcirco septima fiat in loco remoto a loco primae fere per 6 signa, sive per semicirculum, ubi occurrit


89115. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et ita porro, ut idcirco septima fiat in loco remoto a loco primae fere per 6 signa, sive per semicirculum, ubi occurrit nodus oppositus.


89116. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et ita porro, ut idcirco septima fiat in loco remoto a loco primae fere per 6 signa, sive per semicirculum, ubi occurrit nodus oppositus. 44(43) Innuuntur hic jam inaequalitates nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum


89117. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

44(43) Innuuntur hic jam inaequalitates nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu


89118. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

44(43) Innuuntur hic jam inaequalitates nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu principii Arietis


89119. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic jam inaequalitates nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu principii Arietis absolvitur annis 18, dieb. 224, hor. 5. Id exprimitur per illud Primus ter senis dum evolvitur annus


89120. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu principii Arietis absolvitur annis 18, dieb. 224, hor. 5. Id exprimitur per illud Primus ter senis dum evolvitur annus ab annis, quod significat absolvi motum intra annum


89121. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ter senis dum evolvitur annus ab annis, quod significat absolvi motum intra annum decimum nonum. Patet autem id, quod additur, Lunam ad eundem nodum redire ante quam absolvat integrum periodum. Occurrit enim nodo regredienti. Linea omnium longissima in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in


89122. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnium longissima in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu principii Arietis absolvunt annis 8, diebus 309, horis 8, min. 20, nimirum sub finem anni noni, quod hic


89123. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu principii Arietis absolvunt annis 8, diebus 309, horis 8, min. 20, nimirum sub finem anni noni, quod hic exprimitur.


89124. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu principii Arietis absolvunt annis 8, diebus 309, horis 8, min. 20, nimirum sub finem anni noni, quod hic exprimitur.


89125. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

45(44) Innuitur hic causa perturbationum Lunae, quae nimirum est gravitas generalis Newtoniana, quam appellant mutuam generalem attractionem, cujus hae sunt leges: omnia puncta materiae in se mutuo tendunt. Hic nisus non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito


89126. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

45(44) Innuitur hic causa perturbationum Lunae, quae nimirum est gravitas generalis Newtoniana, quam appellant mutuam generalem attractionem, cujus hae sunt leges: omnia puncta materiae in se mutuo tendunt. Hic nisus non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium.


89127. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

attractionem, cujus hae sunt leges: omnia puncta materiae in se mutuo tendunt. Hic nisus non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut


89128. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive


89129. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id exprimatur,


89130. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id exprimatur, concipitur hic ea vis tanquam virtus


89131. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id exprimatur, concipitur hic ea vis tanquam virtus quaedam egressa e singulis particulis et progrediens motu uniformi. Quo casu eo minor debet esse ejus


89132. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id exprimatur, concipitur hic ea vis tanquam virtus quaedam egressa e singulis particulis et progrediens motu uniformi. Quo casu eo minor debet esse ejus intensitas, quo per majorem sphaerae superficiem circumquaque


89133. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id exprimatur, concipitur hic ea vis tanquam virtus quaedam egressa e singulis particulis et progrediens motu uniformi. Quo casu eo minor debet esse ejus intensitas, quo per majorem sphaerae superficiem circumquaque diffunditur. Superficies autem


89134. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

id exprimatur, concipitur hic ea vis tanquam virtus quaedam egressa e singulis particulis et progrediens motu uniformi. Quo casu eo minor debet esse ejus intensitas, quo per majorem sphaerae superficiem circumquaque diffunditur. Superficies autem sphaerarum, uti geometrae demonstrant, crescunt in illa ipsa ratione duplicata distantiae vel ratione simplici quadrati distantiae. Id revera lumini accidit diffuso a puncto radiante, quod motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis


89135. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

superficiem circumquaque diffunditur. Superficies autem sphaerarum, uti geometrae demonstrant, crescunt in illa ipsa ratione duplicata distantiae vel ratione simplici quadrati distantiae. Id revera lumini accidit diffuso a puncto radiante, quod motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate


89136. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Id revera lumini accidit diffuso a puncto radiante, quod motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae


89137. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa.


89138. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa. 46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in


89139. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa. 46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa


89140. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa. 46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi


89141. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum.


89142. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum.


89143. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum. 47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum


89144. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum. 47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et Luna essent in natura solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum


89145. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum. 47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et Luna essent in natura solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra


89146. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et Luna essent in natura solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires,


89147. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In


89148. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa


89149. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et


89150. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea


89151. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit


89152. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus


89153. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere.


89154. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere. 48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam


89155. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere. 48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem


89156. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus


89157. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et


89158. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua


89159. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones diversas ex theoria mutuae gravitatis deductas. Et adhuc aliae minores supersunt plures, quae ad calculum non sunt reductae. Alii alium proponunt numerum, sed apud omnes occurrunt admodum multae. Haec tanta multitudo


89160. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inaequalitatum id effecit, ut per observationes sine gravitatis theoria nullo modo potuerint ad certas leges reduci motus lunares, potissimum extra syzygias. Newtonus omnium primus rem cum aliquo successu per suam gravitatem generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum trium corporum, quae in se mutuo gravitent vi decrescente in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec


89161. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sine gravitatis theoria nullo modo potuerint ad certas leges reduci motus lunares, potissimum extra syzygias. Newtonus omnium primus rem cum aliquo successu per suam gravitatem generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum trium corporum, quae in se mutuo gravitent vi decrescente in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec ulla adhuc habetur accurata et


89162. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum trium corporum, quae in se mutuo gravitent vi decrescente in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec ulla adhuc habetur accurata et generalis solutio. Newtonus approximatione usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant


89163. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant identidem plura minuta discriminis. Approximationem provexerunt multo ulterius tabulis inde computatis et editis Clerautius, D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes correctis. Ubi omnes illae


89164. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inde computatis et editis Clerautius, D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes correctis. Ubi omnes illae positiones horum trium corporum et orbitae lunaris eodem deveniunt, inaequalitatum ordo idem regreditur, quod quidem non accurate, sed proxime accidit post lunationes 223, post annos 18


89165. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illae positiones horum trium corporum et orbitae lunaris eodem deveniunt, inaequalitatum ordo idem regreditur, quod quidem non accurate, sed proxime accidit post lunationes 223, post annos 18 et aliquot dies. Quam periodum Hallejus idcirco coepit observare primus. De ea occurret sermo inferius in lib. II, adn. 70 (lib. III, adn. 37). Porro mutuam attractionem Terrae, Lunae et Solis expressi per amorem mutuum Vestae, Phoebes et Phoebi mythologia veteri usus de more. Artem autem novam Newtoni appellavi methodum infinitesimalem, uti ab ipso


89166. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Luna, uti diximus, et ab ipsa admodum remotus illuminat dimidium circiter ejus superficiei, quod idcirco est lucidum; alio dimidio obscuro, nisi quatenus ipsa ejusmodi obscura pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet


89167. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod idcirco est lucidum; alio dimidio obscuro, nisi quatenus ipsa ejusmodi obscura pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper


89168. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nisi quatenus ipsa ejusmodi obscura pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam


89169. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco occidentem respicit convexitas ipsius falcis, cornibus orientem


89170. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco occidentem respicit convexitas ipsius falcis, cornibus orientem spectantibus. Contrarium accidit in fine lunationis, cum Luna est occidentalior ipso Sole. Hinc Italicum proverbium:


89171. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco occidentem respicit convexitas ipsius falcis, cornibus orientem spectantibus. Contrarium accidit in fine lunationis, cum Luna est occidentalior ipso Sole. Hinc Italicum proverbium: Gobba a ponente, luna crescente; gobba a levante, luna calante. 51(50) Episodii loco hic


89172. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum Luna est occidentalior ipso Sole. Hinc Italicum proverbium: Gobba a ponente, luna crescente; gobba a levante, luna calante. 51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum


89173. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent, quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando totum occupat Solis discum, et in qua intercapedines quaedam lucidiores observantur quandoque, quas plures astronomi appellarunt faculas. Porro per ipsas maculas et faculas deprehenditur etiam motus Solis circa proprium axem, de quo agendum nobis erit libro III(IV). Poterat cometas


89174. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

maculas et faculas deprehenditur etiam motus Solis circa proprium axem, de quo agendum nobis erit libro III(IV). Poterat cometas etiam plures simul invenire, ut superiore anno vidimus simul duos, ac notare curvaturam orbitae circa Solem, quae nimirum in perihelio citissime et plurimum incurvatur. Appellantur autem hic eorum motus choreae longae ob immanem orbitarum productionem. Praeter haec phaenomena debuisset observare in ascensu omnem seriem phasium Lunae, deprehendendo paullatim semper


89175. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vidimus simul duos, ac notare curvaturam orbitae circa Solem, quae nimirum in perihelio citissime et plurimum incurvatur. Appellantur autem hic eorum motus choreae longae ob immanem orbitarum productionem. Praeter haec phaenomena debuisset observare in ascensu omnem seriem phasium Lunae, deprehendendo paullatim semper majorem partem hemisphaerii Lunae illustrati, ut patet. Sed id quidem debuisset accidere paullatim Luna ad latus sita. Si etiam ascendisset recta Lunam versus, vidisset semper faciem obscuram. Tum perquam exiguo tempore


89176. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hujusce saeculi, quae ab ipsa prima origine plurimum statim inclaruit. Extant autem jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades. Partes plurimas hujusce operis legi in conventibus, qui solent celebrari


89177. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

statim inclaruit. Extant autem jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades. Partes plurimas hujusce operis legi in conventibus, qui solent celebrari singulis hebdomadis Jovis die. Patet autem aditus


89178. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et campum, quem excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades. Partes plurimas hujusce operis legi in conventibus, qui solent celebrari singulis hebdomadis Jovis die. Patet autem aditus omnibus, sed soli academici a praeside rogati recitant, et potissimum carmina. Solum enim initio ipsius conventus habetur aliquando oratio seu dissertatio aliqua soluta oratione conscripta.


89179. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

singulis hebdomadis Jovis die. Patet autem aditus omnibus, sed soli academici a praeside rogati recitant, et potissimum carmina. Solum enim initio ipsius conventus habetur aliquando oratio seu dissertatio aliqua soluta oratione conscripta. Cum aliquando exordium legerem in uno ex ejusmodi conventibus, adfuerunt ii duo cardinales amplissimi, qui ambo erant inter academicos adscripti. De quorum futuro adventu cum mane certior essem factus, ea adjeci, quae hic subjicio. Rarius autem ad hebdomadarios hosce conventus cardinales adveniunt, sed publici conventus


89180. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum laude. Quorum ejus studiorum et publica aliquot specimina typis edita prostant. Ac licet tum quidem aetate provectior esset et in amplissimum eum ordinem cooptatus, adhuc Musas et Musarum cultores fovebat. Eum, abdicato paullo ante Beneventano archiepiscopatu, Roma cum omnium ordinum litteratorum hominum in primis, gratulatione recuperaverat. Hic ipsi summum pontificatum augurabar de more, cum ei


89181. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus studiorum et publica aliquot specimina typis edita prostant. Ac licet tum quidem aetate provectior esset et in amplissimum eum ordinem cooptatus, adhuc Musas et Musarum cultores fovebat. Eum, abdicato paullo ante Beneventano archiepiscopatu, Roma cum omnium ordinum litteratorum hominum in primis, gratulatione recuperaverat. Hic ipsi summum pontificatum augurabar de more, cum ei proximus crederetur, Benedicto quarto decimo decumbente ex eo morbo, ex quo is tum quidem brevi moriturus credebatur, nec vero unquam satis convaluit. Cum plurimus esset de Landio


89182. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sermo per totam Urbem, fato praereptus est ante ipsum pontificis obitum. 54(53) Jo. Franciscus Albanus Clementi XI p. m. avi sui fratri egregiis naturae donis sane non impar, in ipso primo juventutis flore in amplissimum purpuratorum patrum senatum adlectus, quam non immature eum honorem adeptus sit, satis constat ex oratione Latina P. Nicolai Galeotti publici eo tempore professoris eloquentiae in nostro Romano collegio, cui orationi est titulus De juventute


89183. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praereptus est ante ipsum pontificis obitum. 54(53) Jo. Franciscus Albanus Clementi XI p. m. avi sui fratri egregiis naturae donis sane non impar, in ipso primo juventutis flore in amplissimum purpuratorum patrum senatum adlectus, quam non immature eum honorem adeptus sit, satis constat ex oratione Latina P. Nicolai Galeotti publici eo tempore professoris eloquentiae in nostro Romano collegio, cui orationi est titulus De juventute honoribus tempestiva. Ac ea quidem tam


89184. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Clementi XI p. m. avi sui fratri egregiis naturae donis sane non impar, in ipso primo juventutis flore in amplissimum purpuratorum patrum senatum adlectus, quam non immature eum honorem adeptus sit, satis constat ex oratione Latina P. Nicolai Galeotti publici eo tempore professoris eloquentiae in nostro Romano collegio, cui orationi est titulus De juventute honoribus tempestiva. Ac ea quidem tam celeri in eum ordinem cooptatione nobilissimus juvenis avi fratrem imitatus, qui annum agens 52 ad summum supremae dignitatis apicem tanto maturius, quam fieri soleat, evectus est, pari


89185. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

purpuratorum patrum senatum adlectus, quam non immature eum honorem adeptus sit, satis constat ex oratione Latina P. Nicolai Galeotti publici eo tempore professoris eloquentiae in nostro Romano collegio, cui orationi est titulus De juventute honoribus tempestiva. Ac ea quidem tam celeri in eum ordinem cooptatione nobilissimus juvenis avi fratrem imitatus, qui annum agens 52 ad summum supremae dignitatis apicem tanto maturius, quam fieri soleat, evectus est, pari futurae dignitati, quam ei hic itidem auguratus sum, quodammodo velut prolusit. Sed adjeci longos post Nestoris


89186. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

auguratus sum, quodammodo velut prolusit. Sed adjeci longos post Nestoris annos, ut et Benedicto XIV longioris vitae tempus et Landio diuturnus ante pontificatus relinqueretur. Gentilitium Albanorum stemma continet stellam tribus montibus imminentem, quam etiam multis in locis et domi et per Urbem triplici corona contectam Clemens ipse XI commonstrat quodammodo, validissimum ad virtutes incitamentum. Idem vero summus pontifex inter primos Arcades paullo post ejus Academiae institutionem admissus, eam tum quidem fovit atque haud ita multo


89187. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

II. 1 Innuuntur hic ea, quae ex primo libro futura sunt majori usui: Solis admodum remoti motus annuus in orientem per eclipticam et lumen proprium; motus Lunae multo propioris itidem in orientem, sed per orbitam obliquam et celerior ac uno tantummodo ejus hemisphaerio illuminato a Sole cum phasibus inde deductis; nodi demum orbitae lunaris eclipticam secantis in binis punctis, per quae Luna in


89188. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

II. 1 Innuuntur hic ea, quae ex primo libro futura sunt majori usui: Solis admodum remoti motus annuus in orientem per eclipticam et lumen proprium; motus Lunae multo propioris itidem in orientem, sed per orbitam obliquam et celerior ac uno tantummodo ejus hemisphaerio illuminato a Sole cum phasibus inde deductis; nodi demum orbitae lunaris eclipticam secantis in binis punctis, per quae Luna in singulis conversionibus transeat bis.


89189. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solis admodum remoti motus annuus in orientem per eclipticam et lumen proprium; motus Lunae multo propioris itidem in orientem, sed per orbitam obliquam et celerior ac uno tantummodo ejus hemisphaerio illuminato a Sole cum phasibus inde deductis; nodi demum orbitae lunaris eclipticam secantis in binis punctis, per quae Luna in singulis conversionibus transeat bis. 2 Primo loco proponitur Solem, etiam cum totus deficit, revera non amittere suum lumen, sed lucem ut prius


89190. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in orientem per eclipticam et lumen proprium; motus Lunae multo propioris itidem in orientem, sed per orbitam obliquam et celerior ac uno tantummodo ejus hemisphaerio illuminato a Sole cum phasibus inde deductis; nodi demum orbitae lunaris eclipticam secantis in binis punctis, per quae Luna in singulis conversionibus transeat bis. 2 Primo loco proponitur Solem, etiam cum totus deficit, revera non amittere suum lumen, sed lucem ut prius emittere.


89191. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

2 Primo loco proponitur Solem, etiam cum totus deficit, revera non amittere suum lumen, sed lucem ut prius emittere. 3 Primum ejus rei argumentum. Cum Sol deficit in uno loco Terrae totus, in locis proximis apparet falcatus eodem momento temporis. Et quo remotiora sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio


89192. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

loco proponitur Solem, etiam cum totus deficit, revera non amittere suum lumen, sed lucem ut prius emittere. 3 Primum ejus rei argumentum. Cum Sol deficit in uno loco Terrae totus, in locis proximis apparet falcatus eodem momento temporis. Et quo remotiora sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere


89193. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

3 Primum ejus rei argumentum. Cum Sol deficit in uno loco Terrae totus, in locis proximis apparet falcatus eodem momento temporis. Et quo remotiora sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere eclipsim Solis, ne partialem quidem. Sed hic provocatur ad observationem, et quidem ad ipsa nova publica, in quibus saepe


89194. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Cum Sol deficit in uno loco Terrae totus, in locis proximis apparet falcatus eodem momento temporis. Et quo remotiora sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere eclipsim Solis, ne partialem quidem. Sed hic provocatur ad observationem, et quidem ad ipsa nova publica, in quibus saepe imprimatur id etiam, quod ad ejusmodi phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere.


89195. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere eclipsim Solis, ne partialem quidem. Sed hic provocatur ad observationem, et quidem ad ipsa nova publica, in quibus saepe imprimatur id etiam, quod ad ejusmodi phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715,


89196. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et quidem ad ipsa nova publica, in quibus saepe imprimatur id etiam, quod ad ejusmodi phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in


89197. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

id etiam, quod ad ejusmodi phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et


89198. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis animantibus imponat, quae veram noctem advenisse arbitrantur. Cujus rei plura passim exempla prostant apud historicos et in academiarum monumentis.


89199. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis animantibus imponat, quae veram noctem advenisse arbitrantur. Cujus rei plura passim exempla prostant apud historicos et in academiarum monumentis. 5 Secundum rei ejusdem argumentum. Cum Sol deficit etiam totus, apparent planetae omnes, qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli


89200. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5 Secundum rei ejusdem argumentum. Cum Sol deficit etiam totus, apparent planetae omnes, qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli proximus et ejus luce obrutus delitescebat, tum primum detectus est. Jam vero omnes planetae et cometae fulgent luce Solis, uti vidimus in adn. 48*, lib. I. Igitur Sol pergit tum etiam illos illustrare; adeoque retinet lucem suam. Et idcirco debet aliquid interjectum praeripere nobis ipsius aspectum. 6 Transitur hic


89201. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

7 Fixas excludit distantia illa ingens, de qua lib. I. num. 6, et quod lumen habent proprium juxta eundem numerum. Nam ob distantiam interponi non possunt. Et cum habeant lumen suum, si forte interponerentur, non deficeret lumen in parte Solis obtecta, supplente earum lumine vices luminis solaris. * corr. ex 49 8 Planetae nec suum habent lumen nec ita distant. Quas ob causas videntur esse apti ad id


89202. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

At Saturnus, Jupiter et Mars juxta num. 11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto


89203. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae,


89204. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab


89205. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra


89206. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra per ipsos evitat Solem. Possunt igitur tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob


89207. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra per ipsos evitat Solem. Possunt igitur tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob quas non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae


89208. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra per ipsos evitat Solem. Possunt igitur tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob quas non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae transeant sub disco Solis, debeant ingredi ex parte ejus orientali et egredi ex occidentali, dum umbra in eclipsibus


89209. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob quas non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae transeant sub disco Solis, debeant ingredi ex parte ejus orientali et egredi ex occidentali, dum umbra in eclipsibus Solis e contrario incipit ex occidentali et desinit in orientali; secundo, quod ipsorum apparens discus est perquam exiguus respectu disci solaris, cujus idcirco non potest occulere nisi particulam perquam exiguam, nimirum Mercurius minus quam unam e vicies mille ejus partibus,


89210. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae transeant sub disco Solis, debeant ingredi ex parte ejus orientali et egredi ex occidentali, dum umbra in eclipsibus Solis e contrario incipit ex occidentali et desinit in orientali; secundo, quod ipsorum apparens discus est perquam exiguus respectu disci solaris, cujus idcirco non potest occulere nisi particulam perquam exiguam, nimirum Mercurius minus quam unam e vicies mille ejus partibus, Venus paullo plus quam unam millesimam. Primum


89211. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nimirum Mercurius minus quam unam e vicies mille ejus partibus, Venus paullo plus quam unam millesimam. Primum ex hisce duobus patet, quia juxta num. 29, lib. I. planetae inferiores moventur celerius quam Terra. Quamobrem ipsorum motus spectanti e Terra apparebit factus in eadem directione, in qua revera fit. Quae directio apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta


89212. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam unam e vicies mille ejus partibus, Venus paullo plus quam unam millesimam. Primum ex hisce duobus patet, quia juxta num. 29, lib. I. planetae inferiores moventur celerius quam Terra. Quamobrem ipsorum motus spectanti e Terra apparebit factus in eadem directione, in qua revera fit. Quae directio apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur


89213. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

num. 29, lib. I. planetae inferiores moventur celerius quam Terra. Quamobrem ipsorum motus spectanti e Terra apparebit factus in eadem directione, in qua revera fit. Quae directio apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit


89214. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparebit factus in eadem directione, in qua revera fit. Quae directio apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat planeta inferior Soli, debet incurrere in ejus limbum orientalem et


89215. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat planeta inferior Soli, debet incurrere in ejus limbum orientalem et egredi ex occidentali. Oppositum autem accidere in eclipsibus Solis, de


89216. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat planeta inferior Soli, debet incurrere in ejus limbum orientalem et egredi ex occidentali. Oppositum autem accidere in eclipsibus Solis, de quibus hic agimus, patet ex observatione. Secundum colligitur facile ex diametris apparentibus.


89217. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat planeta inferior Soli, debet incurrere in ejus limbum orientalem et egredi ex occidentali. Oppositum autem accidere in eclipsibus Solis, de quibus hic agimus, patet ex observatione. Secundum colligitur facile ex diametris apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in


89218. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat planeta inferior Soli, debet incurrere in ejus limbum orientalem et egredi ex occidentali. Oppositum autem accidere in eclipsibus Solis, de quibus hic agimus, patet ex observatione. Secundum colligitur facile ex diametris apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in conjunctione invenitur proxime unius minuti, diameter apparens Mercurii proxime


89219. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ejus limbum orientalem et egredi ex occidentali. Oppositum autem accidere in eclipsibus Solis, de quibus hic agimus, patet ex observatione. Secundum colligitur facile ex diametris apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in conjunctione invenitur proxime unius minuti, diameter apparens Mercurii proxime est quinta minuti pars. Quare diameter apparens Solis est ad diametrum apparentem Veneris in ratione majore quam 30 ad 1, et ad diametrum Mercurii circiter ut 150 ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata


89220. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

colligitur facile ex diametris apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in conjunctione invenitur proxime unius minuti, diameter apparens Mercurii proxime est quinta minuti pars. Quare diameter apparens Solis est ad diametrum apparentem Veneris in ratione majore quam 30 ad 1, et ad diametrum Mercurii circiter ut 150 ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata diametrorum apparentium. Et quadratum 30 est 900 ac quadratum 150 est 22500; quorum primum est paullo minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque


89221. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

150 est 22500; quorum primum est paullo minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus quam millesimam disci solaris partem, et discus Mercurii non teget unam e viginti millibus partium. Quoniam autem tam Veneris quam Mercurii discus in Sole est exigua quaedam nigricans et rotunda macula, idcirco eam appellavi naevum. 9 Mercurius non tam raro ita sub Sole transit, ut in ejus disco apparere debeat. Id enim intra


89222. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quoniam autem tam Veneris quam Mercurii discus in Sole est exigua quaedam nigricans et rotunda macula, idcirco eam appellavi naevum. 9 Mercurius non tam raro ita sub Sole transit, ut in ejus disco apparere debeat. Id enim intra hoc saeculum habetur vicibus sexdecim. Plures autem ejusmodi transitus observavi ego, sed eos non nisi per telescopia videre licet ob exiguitatem disci apparentis, qui tantulam solaris disci partem occupat.


89223. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est phaenomenum Veneris sub Sole. Id toto hoc millenario accidit vicibus tantummodo 13, ad alterum e nodis mense Decembri annorum 1161, 1396, 1631, 1639, 1874; ad alterum mense Junio annorum 1048, 1283, 1291, 1518, 1526, 1761, 1769, 1996; rarius quidem ad priorem nodum, quia tum Terra, sita in perihelio, est propior Veneri cum Sole conjunctae, quae idcirco minore indiget ibidem distantia a nodo, ut e Tellure visa in Solem occurrat. Semel autem huc usque id phaenomenum est observatum (depuis que ce poeme a été composé on l'a observé deux fois,


89224. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

annorum 1161, 1396, 1631, 1639, 1874; ad alterum mense Junio annorum 1048, 1283, 1291, 1518, 1526, 1761, 1769, 1996; rarius quidem ad priorem nodum, quia tum Terra, sita in perihelio, est propior Veneri cum Sole conjunctae, quae idcirco minore indiget ibidem distantia a nodo, ut e Tellure visa in Solem occurrat. Semel autem huc usque id phaenomenum est observatum (depuis que ce poeme a été composé on l'a observé deux fois, c'est-à-dire, en 1761 et 1769) a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die,


89225. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

idcirco minore indiget ibidem distantia a nodo, ut e Tellure visa in Solem occurrat. Semel autem huc usque id phaenomenum est observatum (depuis que ce poeme a été composé on l'a observé deux fois, c'est-à-dire, en 1761 et 1769) a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die, quae ipsis stylo vetere usis erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo


89226. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est observatum (depuis que ce poeme a été composé on l'a observé deux fois, c'est-à-dire, en 1761 et 1769) a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die, quae ipsis stylo vetere usis erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius autem puriore aere diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis


89227. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die, quae ipsis stylo vetere usis erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius autem puriore aere diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in Sole, cum Solis occasus brevi consecutus


89228. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius autem puriore aere diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in Sole, cum Solis occasus brevi consecutus observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis


89229. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in Sole, cum Solis occasus brevi consecutus observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis nimirum 1631 et 1639. Nam telescopia inventa sunt et a Galileo in coelum directa circa annum 1610. Quem annum expressi per illud


89230. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis nimirum 1631 et 1639. Nam telescopia inventa sunt et a Galileo in coelum directa circa annum 1610. Quem annum expressi per illud vix tempore ab illo bis ter septenos, centum numeramus et annos (nimirum 142, cum 2 x 3 x 7 sint 42). Nam hos ego versus conscripsi anno 1752 mense Octobri. De iis, quae pertinent ad hosce transitus Veneris


89231. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

De iis, quae pertinent ad hosce transitus Veneris sub Sole, plurima quidem dici possent scitu dignissima, sed ego hic proponam tantummodo nonnulla magis necessaria et quae facilius possint intelligi. Conjunctiones inferiores Veneris cum Sole, sive occursus Veneris ac Terrae in eadem coeli plaga respectu Solis, sunt admodum frequentes. Habentur enim quinquies intervallo annorum octo, quo Terra absolvit octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat


89232. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inferiores Veneris cum Sole, sive occursus Veneris ac Terrae in eadem coeli plaga respectu Solis, sunt admodum frequentes. Habentur enim quinquies intervallo annorum octo, quo Terra absolvit octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi


89233. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

frequentes. Habentur enim quinquies intervallo annorum octo, quo Terra absolvit octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum.


89234. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem,


89235. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in


89236. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque


89237. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in


89238. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus


89239. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo


89240. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis quinque occursibus annorum octo


89241. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis quinque occursibus annorum octo perpetuo regrediens advenit ad nodum oppositum, et Venus incurrit in


89242. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis quinque occursibus annorum octo perpetuo regrediens advenit ad nodum oppositum, et Venus incurrit in Solem vel bis vel saltem semel. Jam vero nondum ita tum quidem astronomia


89243. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis quinque occursibus annorum octo perpetuo regrediens advenit ad nodum oppositum, et Venus incurrit in Solem vel bis vel saltem semel. Jam vero nondum ita tum quidem astronomia exculta erat, ut satis certo et accurate praesciri posset ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo


89244. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

advenit ad nodum oppositum, et Venus incurrit in Solem vel bis vel saltem semel. Jam vero nondum ita tum quidem astronomia exculta erat, ut satis certo et accurate praesciri posset ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo et Crabtrius ab ipso admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore.


89245. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo et Crabtrius ab ipso admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae pro 4, aliae pro 6.* Hinc ipse observare coepit die secunda et ita obstinato animo perrexit, fere continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes


89246. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo et Crabtrius ab ipso admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae pro 4, aliae pro 6.* Hinc ipse observare coepit die secunda et ita obstinato animo perrexit, fere continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes liceret, ut demum die 4, hora 3, min. 25. Venerem viderit ita jam ingressam


89247. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adhuc contingeret. Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum


89248. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione


89249. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione sequenti anno 1761. [SIC-godina?] Is fructus est determinatio distantiae et magnitudinis tam Solis quam omnium et planetarum et cometarum, de qua tum quidem adhuc erant admodum incerti astronomi et


89250. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

trouvé, par les deux derniers passages, que l'erreur étoit même d'un cinquieme.) Censuit autem per hanc observationem definiri posse intra quinquagesimam sui partem; calculo enim inito ex ea distantia, quam ipse tribuebat planetis, invenerat illud: si bini observatores constituerentur alter in America septentrionali ad Vallem Hudsoniam, alter in Asia ad Gangis ostia, durationem phaenomeni fore ipsis diversam discrimine minutorum 17. Quod discrimen debet esse majus vel minus, prout distantia vera est minor vel major quam assumpta in calculo, in eadem ratione. Quamobrem, si satis


89251. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

étoit même d'un cinquieme.) Censuit autem per hanc observationem definiri posse intra quinquagesimam sui partem; calculo enim inito ex ea distantia, quam ipse tribuebat planetis, invenerat illud: si bini observatores constituerentur alter in America septentrionali ad Vallem Hudsoniam, alter in Asia ad Gangis ostia, durationem phaenomeni fore ipsis diversam discrimine minutorum 17. Quod discrimen debet esse majus vel minus, prout distantia vera est minor vel major quam assumpta in calculo, in eadem ratione. Quamobrem, si satis accurate observaretur initium et finis phaenomeni, ad


89252. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illud: si bini observatores constituerentur alter in America septentrionali ad Vallem Hudsoniam, alter in Asia ad Gangis ostia, durationem phaenomeni fore ipsis diversam discrimine minutorum 17. Quod discrimen debet esse majus vel minus, prout distantia vera est minor vel major quam assumpta in calculo, in eadem ratione. Quamobrem, si satis accurate observaretur initium et finis phaenomeni, ad habendam durationem, quam censuit haberi posse intra unum secundum, attributo binis determinationibus errore secundorum duorum, haberetur id temporis discrimen intra quingentesimam sui partem,


89253. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

bini observatores constituerentur alter in America septentrionali ad Vallem Hudsoniam, alter in Asia ad Gangis ostia, durationem phaenomeni fore ipsis diversam discrimine minutorum 17. Quod discrimen debet esse majus vel minus, prout distantia vera est minor vel major quam assumpta in calculo, in eadem ratione. Quamobrem, si satis accurate observaretur initium et finis phaenomeni, ad habendam durationem, quam censuit haberi posse intra unum secundum, attributo binis determinationibus errore secundorum duorum, haberetur id temporis discrimen intra quingentesimam sui partem, cum 17


89254. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mille secunda. Adeoque et illa distantia haberetur intra eosdem limites determinata. Verum hoc ipso anno, cum Parisiis frequens adessem privatis conventibus Regiae Scientiarum Academiae, ibidem renunciatum est ab Isleo, celeberrimo astronomo, deprehensum esse errorculum in Halleji calculo, qui duorum quorundam angulorum subtractionem adhibuerit pro summa. Errore correcto invenitur discrimen pro locis ab ipso indicatis paucorum admodum minutorum. Unde fit, ut ea loca nullo pacto ad rem idonea sint. Mappam quoque adjecit, in qua unico intuitu facile admodum


89255. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

astronomo, deprehensum esse errorculum in Halleji calculo, qui duorum quorundam angulorum subtractionem adhibuerit pro summa. Errore correcto invenitur discrimen pro locis ab ipso indicatis paucorum admodum minutorum. Unde fit, ut ea loca nullo pacto ad rem idonea sint. Mappam quoque adjecit, in qua unico intuitu facile admodum videre licet, quae loca observationi instituendae sint maxime idonea. Quam ad Regiae Societatis praesidem detuli huc recens advectus et paullo post regiis principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem


89256. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil mutandum censui, sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa


89257. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil mutandum censui, sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis


89258. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil mutandum censui, sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis remotior ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam,


89259. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis remotior ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam, quae sunt hinc et inde a polo, habent directiones oppositas. Porro lentior debet apparere motus Veneris in Sole illi, qui motum aliquem habeat conformem motui Veneris quam illi, qui contrarium, et inter illos ipsos, qui conformem habent, lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius Veneris. Harum rationum posteriorem hanc tantum expressi, constituendo binos


89260. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsos, qui conformem habent, lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius Veneris. Harum rationum posteriorem hanc tantum expressi, constituendo binos observatores Hinc gelido atque inde a Telluris cardine. Nemo autem ignorat cardinem seu polum esse in media ipsa glaciali zona et extremas illas Americae septentrionalis oras esse rigidissimas, calidissimam autem eam Indiae orientalis plagam. 12 Respectivae distantiae tam


89261. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

12 Respectivae distantiae tam planetarum quam eorum cometarum, quorum observationes rite institutas habemus, jam a longo tempore innotescunt astronomis. Adeoque absolutae distantiae mutandae sunt omnes in eadem ratione, in qua mutetur distantia Solis. Sed adjeci Phoebe dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente


89262. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

12 Respectivae distantiae tam planetarum quam eorum cometarum, quorum observationes rite institutas habemus, jam a longo tempore innotescunt astronomis. Adeoque absolutae distantiae mutandae sunt omnes in eadem ratione, in qua mutetur distantia Solis. Sed adjeci Phoebe dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur


89263. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jamdiu ab astronomis avidissime expectatur. 14 Id quod tum praedixeram, compleri jam video. Unus ex academicis Parisiensibus, cum adhuc ego Parisiis essem, profectus est in Indiam orientalem Pondiscerium cum instrumentis ad eam observationem idoneis. Alter ab academia Petropolitana expetitus parabat se ad iter suscipiendum Tobolskam, principem Siberiae urbem. De tertio mittendo in Africam agebatur eodem die, quo Parisiis discessi, quod deinde audio etiam omnino


89264. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Unus ex academicis Parisiensibus, cum adhuc ego Parisiis essem, profectus est in Indiam orientalem Pondiscerium cum instrumentis ad eam observationem idoneis. Alter ab academia Petropolitana expetitus parabat se ad iter suscipiendum Tobolskam, principem Siberiae urbem. De tertio mittendo in Africam agebatur eodem die, quo Parisiis discessi, quod deinde audio etiam omnino decretum esse. Quartus autem se offerebat ad navigandum in Cyprum insulam. Post meum adventum huc Societas Regia decrevit discessum binorum astronomorum ad insulam Sanctae Helenae et aliorum binorum ad Sumatram


89265. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

observationem idoneis. Alter ab academia Petropolitana expetitus parabat se ad iter suscipiendum Tobolskam, principem Siberiae urbem. De tertio mittendo in Africam agebatur eodem die, quo Parisiis discessi, quod deinde audio etiam omnino decretum esse. Quartus autem se offerebat ad navigandum in Cyprum insulam. Post meum adventum huc Societas Regia decrevit discessum binorum astronomorum ad insulam Sanctae Helenae et aliorum binorum ad Sumatram insulam. Ad quas expeditiones meos quoque impulsus, quos et voce iteravi et scripto, non inutiles fuisse arbitror. Regis autem munificentia ad


89266. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

astronomorum ad insulam Sanctae Helenae et aliorum binorum ad Sumatram insulam. Ad quas expeditiones meos quoque impulsus, quos et voce iteravi et scripto, non inutiles fuisse arbitror. Regis autem munificentia ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum maxime. Et ego qui tum de Septentrionali America cogitabam, spero me futurum satis mature Constantinopoli, quo nimirum brevi iturus sum in Veneti legati comitatu, et ibidem observationem eandem initurum, ad quam ea urbs est satis idonea. (Dans le tems du


89267. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

arbitror. Regis autem munificentia ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum maxime. Et ego qui tum de Septentrionali America cogitabam, spero me futurum satis mature Constantinopoli, quo nimirum brevi iturus sum in Veneti legati comitatu, et ibidem observationem eandem initurum, ad quam ea urbs est satis idonea. (Dans le tems du passage de Vénus nous étions encore à Venice, où le ciel fut couvert de nuages jusqu'à quelques minutes après la fin du phénomene. La Société Royale de Londres m'avoit


89268. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

terat. Ad postremam polituram adhibetur pulviculus tenuissimus et patinae illi agglutinatur vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis. Praeter telescopium requiritur ad eandem observationem etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota observatio consistat in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et


89269. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I. Superiores versus conscripseram Arquatae, in oppido sito ad Truenti ripam, quod ad radices Appenini (sic!) jugi occurrit iter facienti Nursia Asculum, ibidem triduo detentus a perenni pluvia, uti narravi in primo opusculo mei voluminis De


89270. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I. Superiores versus conscripseram Arquatae, in oppido sito ad Truenti ripam, quod ad radices Appenini (sic!) jugi occurrit iter facienti Nursia Asculum, ibidem triduo detentus a perenni pluvia, uti narravi in primo opusculo mei voluminis De litteraria expeditione per pontificiam ditionem. Cum equo veherer secundum ipsius Truenti ripam


89271. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I. Superiores versus conscripseram Arquatae, in oppido sito ad Truenti ripam, quod ad radices Appenini (sic!) jugi occurrit iter facienti Nursia Asculum, ibidem triduo detentus a perenni pluvia, uti narravi in primo opusculo mei voluminis De litteraria expeditione per pontificiam ditionem. Cum equo veherer secundum ipsius Truenti ripam Asculum versus, ipse fluvius suggessit mihi Peneum, Blandusiam, Hippocrenen, quibus hic ad carmen adornandum et demulcendum lectoris animum sum usus. Et ipsi equo


89272. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Blandusiam, Hippocrenen, quibus hic ad carmen adornandum et demulcendum lectoris animum sum usus. Et ipsi equo insidens hoc episodium elucubravi, ut saepe alias inter equitandum ipsa locorum indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac ipsum locorum ingenium satis redolent. (Cet ouvrage a été traduit en françois et imprimé à Paris, sous le titre de Voyage géografique et astronomique; ce qui n'annonce pas assez son objet. Le titre latin est De litteraria


89273. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

18 Progredior jam ad excludendos cometas etiam. Sunt nimirum cometae, qui subeant inter Solem et Terram, cujusmodi plures observati sunt. Posset eorum aliquis eo tempore etiam transire per alterum e binis suis nodis et tunc appareret in ipso Sole. Posset aliquis esse tum ita proximus Terrae, ut ejus apparens magnitudo apparentem Solis magnitudinem superaret, quo casu ipsum Solem totum contegeret. Verum multae sunt rationes, quae probent eclipses Solis vulgo cognitas, de quibus hic agimus, non esse tribuendas ipsis


89274. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solis vulgo cognitas, de quibus hic agimus, non esse tribuendas ipsis cometis. Primo quidem raro admodum cometae adveniunt ad partes inferiores orbitarum, quae se ad ingentia intervalla sursum protendunt juxta adn. 12. lib. I. Deinde nullus fortasse adhuc extitit simul in conjunctione cum Sole et simul satis prope nodum. Saltem nullam ejusmodi observationem habemus huc usque, sed omnium cometarum, quorum orbitam novimus, conjunctio ejusmodi est celebrata, cum admodum procul distarent a nodis. Verum, quod caput est, si id etiam accideret,


89275. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

observationem habemus huc usque, sed omnium cometarum, quorum orbitam novimus, conjunctio ejusmodi est celebrata, cum admodum procul distarent a nodis. Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus. Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo.


89276. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejusmodi est celebrata, cum admodum procul distarent a nodis. Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus. Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo. Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non appareant


89277. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus. Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo. Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint


89278. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cernimus. Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo. Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint perspicui, cui causae id phaenomenum perperam tribuerunt nonnulli nobiles etiam astronomi. De his


89279. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo. Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint perspicui, cui causae id phaenomenum perperam tribuerunt nonnulli nobiles etiam astronomi. De his fusius egi in mea dissertatione de cometis edita anno 1744.


89280. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam interjectis inter Solem ac Terram non appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint perspicui, cui causae id phaenomenum perperam tribuerunt nonnulli nobiles etiam astronomi. De his fusius egi in mea dissertatione de cometis edita anno 1744. 19 Exclusis reliquis omnibus astris relinquitur sola Luna, cui idcirco tribuenda est causa defectus solaris. Illa


89281. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

edita anno 1744. 19 Exclusis reliquis omnibus astris relinquitur sola Luna, cui idcirco tribuenda est causa defectus solaris. Illa nimirum, quae, uti diximus in adn. 50.* * corr. ex 51 lib. I, habet dimidiam superficiem illustratam a Sole, dimidiam vero penitus obscuram et nigram, et quae habet apparentem magnitudinem aequalem magnitudini Solis juxta adn. 13, lib. I. Subit autem singulis mensibus in novilunio inter Solem et Terram


89282. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solaris. Illa nimirum, quae, uti diximus in adn. 50.* * corr. ex 51 lib. I, habet dimidiam superficiem illustratam a Sole, dimidiam vero penitus obscuram et nigram, et quae habet apparentem magnitudinem aequalem magnitudini Solis juxta adn. 13, lib. I. Subit autem singulis mensibus in novilunio inter Solem et Terram respondens eidem parti zodiaci; quae quidem omnia eodem primo libro praemisimus. Debet nobis tegere et occultare Solem, si in ipso plenilunio non habeat latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam.


89283. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

obscuram et nigram, et quae habet apparentem magnitudinem aequalem magnitudini Solis juxta adn. 13, lib. I. Subit autem singulis mensibus in novilunio inter Solem et Terram respondens eidem parti zodiaci; quae quidem omnia eodem primo libro praemisimus. Debet nobis tegere et occultare Solem, si in ipso plenilunio non habeat latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam. Porro novilunium accidit in fine mensis lunaris, posteaquam Luna ipsa decrescens attenuavit cornua et evanuit ex oculis obvertens nimirum Telluri partem Soli


89284. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et Terram respondens eidem parti zodiaci; quae quidem omnia eodem primo libro praemisimus. Debet nobis tegere et occultare Solem, si in ipso plenilunio non habeat latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam. Porro novilunium accidit in fine mensis lunaris, posteaquam Luna ipsa decrescens attenuavit cornua et evanuit ex oculis obvertens nimirum Telluri partem Soli aversam et idcirco penitus obscuram ac proinde ex oculis evanescens, quod hisce versibus exprimitur.


89285. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Telluri partem Soli aversam et idcirco penitus obscuram ac proinde ex oculis evanescens, quod hisce versibus exprimitur. 20 Hic jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae ad partes coeli


89286. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20 Hic jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e


89287. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20 Hic jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel


89288. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in


89289. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo


89290. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris. Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus.


89291. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris. Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus.


89292. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

teget vel penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris. Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus. 21 Quae diximus huc usque, ostendunt posse


89293. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus. 21 Quae diximus huc usque, ostendunt posse Solem a Luna tegi atque id debere accidere sub conditione hac, ut Luna in novilunio sit simul proxima nodo alteri. Hic vero incipiunt jam proferri argumenta, quae positive evincant, revera ex interpositione Lunae oriri absolute Solis defectum. Primo quidem eo die, quo eclipsis Solis accidit, Luna nusquam apparet, licet singulis diebus fiat


89294. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hic vero incipiunt jam proferri argumenta, quae positive evincant, revera ex interpositione Lunae oriri absolute Solis defectum. Primo quidem eo die, quo eclipsis Solis accidit, Luna nusquam apparet, licet singulis diebus fiat integra coeli conversio adeoque omnia loca, in quibus Luna esse posset, veniant sub aspectum. Inde consequitur Lunam eo tempore respondere eidem parti zodiaci, cui respondet Sol. 22 Confirmatur idem ex eo, quod nunquam


89295. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

posset, veniant sub aspectum. Inde consequitur Lunam eo tempore respondere eidem parti zodiaci, cui respondet Sol. 22 Confirmatur idem ex eo, quod nunquam eclipses habeantur nisi in fine mensis lunaris, quo tempore Luna e Terra visa, uti primo libro est dictum in adn. 39, jacet ad eandem coeli plagam cum Sole. 23 Ea duo argumenta probant tempore


89296. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

parti zodiaci, cui respondet Sol. 22 Confirmatur idem ex eo, quod nunquam eclipses habeantur nisi in fine mensis lunaris, quo tempore Luna e Terra visa, uti primo libro est dictum in adn. 39, jacet ad eandem coeli plagam cum Sole. 23 Ea duo argumenta probant tempore eclipseos Lunam habere eandem longitudinem cum Sole sive respondere eidem puncto


89297. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oportet ostendere tunc ipsam carere latitudine satis magna, nimirum esse proximam nodo alteri. Id vero sequentibus argumentis evincitur. Primo quidem pridie ejus diei, quo habetur eclipsis, sub ipsam auroram observari poterit Luna jam admodum tenuis, ut et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa.


89298. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sequentibus argumentis evincitur. Primo quidem pridie ejus diei, quo habetur eclipsis, sub ipsam auroram observari poterit Luna jam admodum tenuis, ut et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum.


89299. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

evincitur. Primo quidem pridie ejus diei, quo habetur eclipsis, sub ipsam auroram observari poterit Luna jam admodum tenuis, ut et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum. Porro ad


89300. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

poterit Luna jam admodum tenuis, ut et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum. Porro ad definiendum locum Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent, ut in satis vivido crepusculo, requiruntur


89301. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tenuis, ut et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum. Porro ad definiendum locum Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent, ut in satis vivido crepusculo, requiruntur instrumenta astronomica, quae hic


89302. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum. Porro ad definiendum locum Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent, ut in satis vivido crepusculo, requiruntur instrumenta astronomica, quae hic innuuntur: nimirum quadrans aliquis cum divisionibus graduum et


89303. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum. Porro ad definiendum locum Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent, ut in satis vivido crepusculo, requiruntur instrumenta astronomica, quae hic innuuntur: nimirum quadrans aliquis cum divisionibus graduum et minutorum ac alidada cum dioptris, quo respiciunt illa radio metire atque aere rigenti incisisque notis; et horologium, quod satis clare exprimitur.


89304. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hic docetur, quo pacto idem obtineri possit sine ullis instrumentis. Si nimirum per septem circiter dies ante et post novilunium eclipticum observetur Luna a secunda quadratura mensis praecedentis ad primam sequentis, licebit ope fixarum definire oculis eclipticam sive viam Solis. Et in priore illa quadratura Luna distabit maxime ab ecliptica ipsa, nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos exigit inclinatio ejus orbitae ad eclipticam et quibus debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40** corr. ex 41 lib. I, tum


89305. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod intercedit inter binas quadraturas, est paullo longius quam dimidia revolutio considerata respectu ejusdem nodi, quae intercedit inter binas maximas elongationes ab ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice versa, variatur pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror. Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse proximam nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum nobis obvertit.


89306. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inter binas maximas elongationes ab ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice versa, variatur pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror. Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse proximam nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum nobis obvertit. 25 Superius


89307. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

maximas elongationes ab ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice versa, variatur pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror. Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse proximam nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum nobis obvertit. 25 Superius argumentum desumptum


89308. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum nobis obvertit. 25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in novilunio adeoque subit inter Terram et Solem et semper est satis proxima nodo adeoque et eclipticae. Unde fit, ut Solem nequaquam evitet. Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae, quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti


89309. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in novilunio adeoque subit inter Terram et Solem et semper est satis proxima nodo adeoque et eclipticae. Unde fit, ut Solem nequaquam evitet. Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae, quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole. Sed hic in antecessum illud cavendum proponitur, ne umbra ipsa observetur nudo oculo, dum extat pars aliqua solaris


89310. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solem nequaquam evitet. Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae, quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole. Sed hic in antecessum illud cavendum proponitur, ne umbra ipsa observetur nudo oculo, dum extat pars aliqua solaris disci, cujus nimia lux oculorum aciem praestringeret. Observant alii imaginem Solis reflexam in aqua, sed ea adhuc lumen habet nimis vividum. Atramentum est ad id aptius. Sed multo aptiora


89311. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole. Sed hic in antecessum illud cavendum proponitur, ne umbra ipsa observetur nudo oculo, dum extat pars aliqua solaris disci, cujus nimia lux oculorum aciem praestringeret. Observant alii imaginem Solis reflexam in aqua, sed ea adhuc lumen habet nimis vividum. Atramentum est ad id aptius. Sed multo aptiora sunt vitra colorata vel fumo illita. Quod fit admovendo ipsa e superiore parte ad flammam lucernae non diu ibi retinendo, ne nimio calore disrumpantur, adeoque pluribus vicibus idem repetendo, ne nimis


89312. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

impar. Ea vitra et telescopiis aptantur ac eorum ope tuto et impune ipsum Solem contemplamur. 26 Primo quidem forma circularis et magnitudo sunt ejusmodi, cujusmodi apparent in Luna plena. Quin immo, si tunc Luna sit prope perigeum sive Terrae proxima, quod an accidat, constare potest, cum constet, ad quam quovis tempore coeli plagam dirigatur apogeum Lunae et perigeum ipsi oppositum, discus Lunae superat discum Solis, quem idcirco potest totum tegere ac efficit tum


89313. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod an accidat, constare potest, cum constet, ad quam quovis tempore coeli plagam dirigatur apogeum Lunae et perigeum ipsi oppositum, discus Lunae superat discum Solis, quem idcirco potest totum tegere ac efficit tum quidem eclipsim totalem, si centra Solis et Lunae jaceant satis proxime in directum cum observatore. Et si satis magnum sit diametrorum apparentium discrimen, per plura minuta durat aliquando eclipsis totalis. Sed si Luna sit propior apogeo, tum ejus diameter apparens est minor quam solaris. Et si ea centra jacent in directum cum observatore, habetur eclipsis


89314. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

si centra Solis et Lunae jaceant satis proxime in directum cum observatore. Et si satis magnum sit diametrorum apparentium discrimen, per plura minuta durat aliquando eclipsis totalis. Sed si Luna sit propior apogeo, tum ejus diameter apparens est minor quam solaris. Et si ea centra jacent in directum cum observatore, habetur eclipsis annularis. Remanet nimirum annulus lucidissimus solaris disci extantis ultra nigrum Lunae discum. Diameter horizontalis maxima Lunae perigeae in eclipsibus est ex Halleyo min. 33, sec. 36; minima Lunae apogeae min. 29, sec. 25.


89315. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apogeo, tum ejus diameter apparens est minor quam solaris. Et si ea centra jacent in directum cum observatore, habetur eclipsis annularis. Remanet nimirum annulus lucidissimus solaris disci extantis ultra nigrum Lunae discum. Diameter horizontalis maxima Lunae perigeae in eclipsibus est ex Halleyo min. 33, sec. 36; minima Lunae apogeae min. 29, sec. 25. Utraque autem crescit nonnihil, si altitudo Lunae supra horizontem sit major ita, ut Luna existente in ipso zenith, illa augeatur secundis circiter 36, haec 28. Ex Commentariis Acad. Paris. ad annum 1752


89316. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

disci extantis ultra nigrum Lunae discum. Diameter horizontalis maxima Lunae perigeae in eclipsibus est ex Halleyo min. 33, sec. 36; minima Lunae apogeae min. 29, sec. 25. Utraque autem crescit nonnihil, si altitudo Lunae supra horizontem sit major ita, ut Luna existente in ipso zenith, illa augeatur secundis circiter 36, haec 28. Ex Commentariis Acad. Paris. ad annum 1752 diameter apparens maxima Solis est min. 32, sec. 39, minima min. 31, sec. 34, nec ad sensum mutatur mutata Solis altitudine supra horizontem. Inde constat illud: si recta, quae transit per


89317. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

secundis circiter 36, haec 28. Ex Commentariis Acad. Paris. ad annum 1752 diameter apparens maxima Solis est min. 32, sec. 39, minima min. 31, sec. 34, nec ad sensum mutatur mutata Solis altitudine supra horizontem. Inde constat illud: si recta, quae transit per centra Solis et Lunae, incurrat in Terram Luna perigea, eclipsim fore ibi semper totalem; si apogea, annularem, ubicumque sit Sol, cum diameter apparens Lunae perigeae superet omnes diametros apparentes Solis et diameter apparens Lunae apogeae ab iis omnibus superetur. In majore distantia Lunae ab utroque extremo erit eclipsis


89318. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

si recta, quae transit per centra Solis et Lunae, incurrat in Terram Luna perigea, eclipsim fore ibi semper totalem; si apogea, annularem, ubicumque sit Sol, cum diameter apparens Lunae perigeae superet omnes diametros apparentes Solis et diameter apparens Lunae apogeae ab iis omnibus superetur. In majore distantia Lunae ab utroque extremo erit eclipsis totalis vel annularis, prout diameter apparens Lunae fuerit major vel minor diametro apparente Solis. 27 Solent eorum


89319. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae ab utroque extremo erit eclipsis totalis vel annularis, prout diameter apparens Lunae fuerit major vel minor diametro apparente Solis. 27 Solent eorum imagines, quos in ecclesia catholica sanctos dicimus, ita pingi vel sculpi, ut fasciola lucida circularis caput ambiat, ab ipso nonnihil disjuncta. Memini autem me alicubi legere de eclipsi quadam annulari a monachis, ni fallor, quibusdam visa haec verba vel hisce similia. Quidam etiam dicunt se gloriam Dei


89320. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

catholica sanctos dicimus, ita pingi vel sculpi, ut fasciola lucida circularis caput ambiat, ab ipso nonnihil disjuncta. Memini autem me alicubi legere de eclipsi quadam annulari a monachis, ni fallor, quibusdam visa haec verba vel hisce similia. Quidam etiam dicunt se gloriam Dei vidisse in coelo, quemadmodum a pictoribus depingi solet. 28 Consequuntur argumenta a situ illius umbrae, a locis Terrae, quibus eclipsis accidit, et a situ ac motu umbrosi circuli Solem


89321. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habebunt regiones boreales; si vero australem, australes. Eae autem regiones indicantur hic per constellationes coelestes, quae ipsis imminent. Rursus, si Lunae locus computatus pro dato quovis Terrae loco ad tempus mediae eclipseos congruat cum loco Solis, via umbrae visa in eo loco dirigetur in illa eclipsi ad medium Solem. Quod si is locus Lunae fuerit borealior vel australior loco Solis, Luna teget tantummodo partem borealem vel australem ipsius.


89322. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

si vero australem, australes. Eae autem regiones indicantur hic per constellationes coelestes, quae ipsis imminent. Rursus, si Lunae locus computatus pro dato quovis Terrae loco ad tempus mediae eclipseos congruat cum loco Solis, via umbrae visa in eo loco dirigetur in illa eclipsi ad medium Solem. Quod si is locus Lunae fuerit borealior vel australior loco Solis, Luna teget tantummodo partem borealem vel australem ipsius. 29 Directio motus


89323. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

borealior vel australior loco Solis, Luna teget tantummodo partem borealem vel australem ipsius. 29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem, progreditur sub Sole ab occidente in orientem.


89324. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Luna teget tantummodo partem borealem vel australem ipsius. 29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem, progreditur sub Sole ab occidente in orientem. 30 Accedit


89325. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem, progreditur sub Sole ab occidente in orientem. 30 Accedit hic celeritas. Luna cum diebus circiter 27 percurrat


89326. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem, progreditur sub Sole ab occidente in orientem. 30 Accedit hic celeritas. Luna cum diebus circiter 27 percurrat totum coelum, singulis diebus percurrit gradus circiter 13, Sol autem unum circiter gradum. Adeoque


89327. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum conformes calculis observationes. 31 Exprimitur hic effectus


89328. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum conformes calculis observationes. 31 Exprimitur hic effectus parallaxeos, de qua egimus lib. I. adn. 22. Est autem in umbra Solem occulente idem ille, qui debet esse in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec


89329. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jam admodum conformes calculis observationes. 31 Exprimitur hic effectus parallaxeos, de qua egimus lib. I. adn. 22. Est autem in umbra Solem occulente idem ille, qui debet esse in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in


89330. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solem occulente idem ille, qui debet esse in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in


89331. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

idem ille, qui debet esse in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui


89332. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem.


89333. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa


89334. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in


89335. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in


89336. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in


89337. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius


89338. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem.


89339. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso.


89340. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motus quidam Lunae apparens in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus


89341. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in occidentem, qui tardat ejus motum in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet


89342. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in orientem. Nam ipsa parallaxis conspirat cum motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis.


89343. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motu Lunae in orientem ex parte orientali, oponitur ex parte occidentali. Porro tam diminutio parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis. Idem autem accidit et umbrae


89344. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis. Idem autem accidit et umbrae tegenti Solem ac idcirco eclipses Solis eo diutius durant caeteris paribus, quo accidunt propius respectu horizontis. Et in meridianis eclipsibus umbra ipsa nonnihil deprimitur. Haec tanta conformitas horum omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem et Terram, quod demonstrandum susceperamus.


89345. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae inter Solem et Terram, quod demonstrandum susceperamus. 32 Luna et fixas saepe tegit, et planetas non raro, sub ipsis transiens, quod multo manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est


89346. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsis transiens, quod multo manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est celerior quovis alio motu astri cujusvis). Limbus vero orientalis est obscurus ante plenilunium, et occidentalis post ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus


89347. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est celerior quovis alio motu astri cujusvis). Limbus vero orientalis est obscurus ante plenilunium, et occidentalis post ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus planetis, Saturnus a reliquis


89348. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum impediat.


89349. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum impediat.


89350. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

possunt tegi ab omnibus planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum impediat.


89351. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diametrum apparentem ita exiguam, ut quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum impediat. 33 Fit jam transitus ad eclipses Lunae, quae accidunt ex incursu Lunae ipsius in umbram Terrae. Hic innuitur tantummodo poetica idea Terrae ulciscentis injuriam sibi illatam a Luna in eclipsi solari. Sed ea postremo postremi libri episodio occasionem praebet, ubi multo magis excolitur.


89352. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

33 Fit jam transitus ad eclipses Lunae, quae accidunt ex incursu Lunae ipsius in umbram Terrae. Hic innuitur tantummodo poetica idea Terrae ulciscentis injuriam sibi illatam a Luna in eclipsi solari. Sed ea postremo postremi libri episodio occasionem praebet, ubi multo magis excolitur.

(33) Après les éclipses du soleil produites par la lune, je prends ici pour


89353. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Is conus protenditur ad distantiam a Terra circiter quadruplum distantiae Lunae. Et ubi per eam Luna transit, ejus crassitudo est circiter tripla diametri lunaris. Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur pro varia distantia Solis a Terra, et crassitudo coni in regione Lunae pro varia ipsius longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed pro carmine numeros adhibeo crassius determinatos et, ut ajunt, rotundos, qui tamen ipsi aliquando inveniuntur exacti.


89354. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed pro carmine numeros adhibeo crassius determinatos et, ut ajunt, rotundos, qui tamen ipsi aliquando inveniuntur exacti. 3(II 35) In plenilunio Luna est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit motu obliquo ad viam Solis sive ad eclipticam, cum ibi eam secet lunaris orbita. Distat autem parum ab ecliptica, si distet parum a nodo, qui est in ipsa ecliptica, et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus


89355. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

3(II 35) In plenilunio Luna est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit motu obliquo ad viam Solis sive ad eclipticam, cum ibi eam secet lunaris orbita. Distat autem parum ab ecliptica, si distet parum a nodo, qui est in ipsa ecliptica, et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso eclipticae plano. 4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et


89356. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

3(II 35) In plenilunio Luna est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit motu obliquo ad viam Solis sive ad eclipticam, cum ibi eam secet lunaris orbita. Distat autem parum ab ecliptica, si distet parum a nodo, qui est in ipsa ecliptica, et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso eclipticae plano. 4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo, et locus, et motus


89357. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit motu obliquo ad viam Solis sive ad eclipticam, cum ibi eam secet lunaris orbita. Distat autem parum ab ecliptica, si distet parum a nodo, qui est in ipsa ecliptica, et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso eclipticae plano. 4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo, et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus


89358. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cujus nimirum axis jacet in ipso eclipticae plano. 4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo, et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis, quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes. 5(II


89359. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo, et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis, quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes. 5(II 37) Incipiendo a figura, si conus, quem geometrae dicunt rectum, qui est vere teres et non


89360. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo, et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis, quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes. 5(II 37) Incipiendo a figura, si conus, quem geometrae dicunt rectum, qui est vere teres et non compressus,


89361. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5(II 37) Incipiendo a figura, si conus, quem geometrae dicunt rectum, qui est vere teres et non compressus, secetur plano perpendiculari ad axem, sectio, ut patet, est orbis aequus sive circulus. Quare illud planum, in quo nobis apparet discus Lunae, ubi incurrit in conum umbrae terrestris, cui est ad sensum perpendicularis (obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum transit axis ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus umbrae, quam videmus, non est in


89362. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5(II 37) Incipiendo a figura, si conus, quem geometrae dicunt rectum, qui est vere teres et non compressus, secetur plano perpendiculari ad axem, sectio, ut patet, est orbis aequus sive circulus. Quare illud planum, in quo nobis apparet discus Lunae, ubi incurrit in conum umbrae terrestris, cui est ad sensum perpendicularis (obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum transit axis ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae


89363. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

planum, in quo nobis apparet discus Lunae, ubi incurrit in conum umbrae terrestris, cui est ad sensum perpendicularis (obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum transit axis ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea


89364. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

discus Lunae, ubi incurrit in conum umbrae terrestris, cui est ad sensum perpendicularis (obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum transit axis ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea ipsa superficies esset discus


89365. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

centrum transit axis ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum illusis se flectere debet in orbem limbus. Forma enim illa circularis ejus limbi est quaedam illusio optica.


89366. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum illusis se flectere debet in orbem limbus. Forma enim illa circularis ejus limbi est quaedam illusio optica.


89367. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum illusis se flectere debet in orbem limbus. Forma enim illa circularis ejus limbi est quaedam illusio optica. Porro in quacunque positione Lunae eclipsis accidat, limbus umbrae apparet revera ad sensum circularis. Congruitur igitur forma.


89368. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum illusis se flectere debet in orbem limbus. Forma enim illa circularis ejus limbi est quaedam illusio optica. Porro in quacunque positione Lunae eclipsis accidat, limbus umbrae apparet revera ad sensum circularis. Congruitur igitur forma. 6(II 38) Jam ad magnitudinem. Ea est tanta, ut solum arcus


89369. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae eclipsis accidat, limbus umbrae apparet revera ad sensum circularis. Congruitur igitur forma. 6(II 38) Jam ad magnitudinem. Ea est tanta, ut solum arcus exiguus umbrae in Lunam incurrat. Curvatura autem est talis, ut, si rite oculo compleatur, satis appareat fore diametrum circuli umbrae circiter triplam diametri Lunae, adeoque aream noncuplam seu ter triplam. Nam areae circulorum, immo et omnium superficierum similium, sunt inter se ut quadrata


89370. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fore diametrum circuli umbrae circiter triplam diametri Lunae, adeoque aream noncuplam seu ter triplam. Nam areae circulorum, immo et omnium superficierum similium, sunt inter se ut quadrata diametrorum. Porro diximus circiter triplam esse crassitudinem coni umbrosi in regione Lunae, adeoque tripla debet itidem esse et diameter sectionis coni umbrosi. Congruit igitur et magnitudo. 7(II 39) Admodum difficile est nudo oculo et pura imaginatione


89371. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

esse et diameter sectionis coni umbrosi. Congruit igitur et magnitudo. 7(II 39) Admodum difficile est nudo oculo et pura imaginatione ita continuare arcum illum umbrae, qui apparet in Luna, ut inde deprehendi possit ratio ejus diametri ad diametrum Lunae, quod primo loco proposuimus. Idcirco hic proponitur methodus capiendi accuratius ejus mensuram ope micrometri. Cum haec scriberem, nondum pervulgatum fuerat per Europam micrometrum, quod appellant objectivum, quod


89372. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut inde deprehendi possit ratio ejus diametri ad diametrum Lunae, quod primo loco proposuimus. Idcirco hic proponitur methodus capiendi accuratius ejus mensuram ope micrometri. Cum haec scriberem, nondum pervulgatum fuerat per Europam micrometrum, quod appellant objectivum, quod Dollondus hic in Anglia vel invenit vel saltem perfecit et telescopiis catadioptricis aptavit. Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes contrarias ac ita exhibere binas ejusdem objecti imagines recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum. Quam ob


89373. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Cum haec scriberem, nondum pervulgatum fuerat per Europam micrometrum, quod appellant objectivum, quod Dollondus hic in Anglia vel invenit vel saltem perfecit et telescopiis catadioptricis aptavit. Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes contrarias ac ita exhibere binas ejusdem objecti imagines recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum. Quam ob causam hic egi de alio micrometrorum genere, quae dicuntur ocularia interna et constant filis quibusdam collocatis intra telescopium. Hoc


89374. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dicuntur ocularia interna et constant filis quibusdam collocatis intra telescopium. Hoc argumentum a nullo, quod sciam, huc usque Latinis versibus expositum; videtur sane admodum difficile, cum oporteat exhibere constructionem et usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen conatus sum exhibere hic utrumque, quanquam, quod ad telescopia pertinet, persequor sola telescopia dioptrica, quibus hoc micrometri genus et primo aptatum est et communius aptari solet, licet et catadioptricis aptetur nonnunquam.


89375. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

massam vitream ope crassioris pulvisculi et patinae sphaericae metallicae. Ad poliendum autem adhibetur pulvisculus tenuissimus. Porro debet ea lens esse ejusmodi, ut radios ab unico objecti puncto prodeuntes, quos certa lege refringendo detorquet a recto itinere, colligat in unico itidem puncto. Id praestabit, si fuerit vere lens, nimirum utrinque convexa. Verum idem praestaret, si esset etiam ex altera parte plana vel cava et ex altera convexa, sed convexitate habente curvaturam majorem sive radium suae sphaericitatis minorem, quo casu appellari solet meniscus.


89376. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

casu appellari solet meniscus. Sed plerumque fieri solet utrinque convexa, et quidem aeque convexa. Lentes, quae habent diversas curvaturas, et menisci, habent semper lentem aequalis utrinque convexitatis, quae ipsis respondet ita, ut eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus, quae habent eandem utrinque convexitatem. Lens autem ejusmodi colligit in unico puncto radios digressos ab unico puncto objecti. Et id punctum, in quo radii colliguntur, appellatur focus. Id tamen


89377. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lentem aequalis utrinque convexitatis, quae ipsis respondet ita, ut eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus, quae habent eandem utrinque convexitatem. Lens autem ejusmodi colligit in unico puncto radios digressos ab unico puncto objecti. Et id punctum, in quo radii colliguntur, appellatur focus. Id tamen praestat, si illud punctum objecti distet satis. Nimirum, si concipiatur ejus distantia infinita, quo casu radii advenientes ad lentem censentur paralleli, focus distat a


89378. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus, quae habent eandem utrinque convexitatem. Lens autem ejusmodi colligit in unico puncto radios digressos ab unico puncto objecti. Et id punctum, in quo radii colliguntur, appellatur focus. Id tamen praestat, si illud punctum objecti distet satis. Nimirum, si concipiatur ejus distantia infinita, quo casu radii advenientes ad lentem censentur paralleli, focus distat a lente satis proxime per diametrum ejus sphaerae, cujus curvaturam habent


89379. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per diametrum ejus sphaerae, cujus curvaturam habent illae binae ejus superficies. Si autem punctum radians sensim accedat ad lentem, focus ab ea recedit ita, ut, ubi illud advenit ad distantiam ad sensum aequalem semidiametro ejusdem sphaericitatis, radii exeant paralleli, foco recedente in infinitum. Quod punctum radians si adhuc sit propius ipsi lenti, radii exeunt divergentes, sed minus divergentes quam advenerint ad lentem; nimirum cum ea divergentia, quam haberent, si fuissent digressi a puncto quodam remotiore, quod optici appellant focum virtualem.


89380. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sed minus divergentes quam advenerint ad lentem; nimirum cum ea divergentia, quam haberent, si fuissent digressi a puncto quodam remotiore, quod optici appellant focum virtualem. Focus est positus puncti e regione nitentis, nimirum non accurate, verum quam proxime in recta, quae a puncto radiante transit per medium ipsius lentis. Quae huc usque diximus, requiruntur ad rite intelligendum hunc poematis locum; illud notandum praeterea radios provenientes ab unico objecti puncto non colligi in unico puncto mathematico


89381. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non accurate, verum quam proxime in recta, quae a puncto radiante transit per medium ipsius lentis. Quae huc usque diximus, requiruntur ad rite intelligendum hunc poematis locum; illud notandum praeterea radios provenientes ab unico objecti puncto non colligi in unico puncto mathematico accurate, sed in spatiolo exiguo, quod habetur instar puncti. Prima ratio, cur non colligantur in unico puncto, est figura sphaerica, quae radios etiam homogeneos non colligit accurate in unico puncto nec per reflexionem nec per refractionem.


89382. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae a puncto radiante transit per medium ipsius lentis. Quae huc usque diximus, requiruntur ad rite intelligendum hunc poematis locum; illud notandum praeterea radios provenientes ab unico objecti puncto non colligi in unico puncto mathematico accurate, sed in spatiolo exiguo, quod habetur instar puncti. Prima ratio, cur non colligantur in unico puncto, est figura sphaerica, quae radios etiam homogeneos non colligit accurate in unico puncto nec per reflexionem nec per refractionem. Curvas, quae per refractionem colligerent


89383. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

huc usque diximus, requiruntur ad rite intelligendum hunc poematis locum; illud notandum praeterea radios provenientes ab unico objecti puncto non colligi in unico puncto mathematico accurate, sed in spatiolo exiguo, quod habetur instar puncti. Prima ratio, cur non colligantur in unico puncto, est figura sphaerica, quae radios etiam homogeneos non colligit accurate in unico puncto nec per reflexionem nec per refractionem. Curvas, quae per refractionem colligerent radios homogeneos in unico puncto, determinavit olim Cartesius; tum methodo multo


89384. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praeterea radios provenientes ab unico objecti puncto non colligi in unico puncto mathematico accurate, sed in spatiolo exiguo, quod habetur instar puncti. Prima ratio, cur non colligantur in unico puncto, est figura sphaerica, quae radios etiam homogeneos non colligit accurate in unico puncto nec per reflexionem nec per refractionem. Curvas, quae per refractionem colligerent radios homogeneos in unico puncto, determinavit olim Cartesius; tum methodo multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum


89385. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod habetur instar puncti. Prima ratio, cur non colligantur in unico puncto, est figura sphaerica, quae radios etiam homogeneos non colligit accurate in unico puncto nec per reflexionem nec per refractionem. Curvas, quae per refractionem colligerent radios homogeneos in unico puncto, determinavit olim Cartesius; tum methodo multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum induci possent, tum quia unica ejusmodi curva non inservit adhuc nisi pro radiis digressis ex unico puncto axis collocato in certa quadam


89386. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

homogeneos non colligit accurate in unico puncto nec per reflexionem nec per refractionem. Curvas, quae per refractionem colligerent radios homogeneos in unico puncto, determinavit olim Cartesius; tum methodo multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum induci possent, tum quia unica ejusmodi curva non inservit adhuc nisi pro radiis digressis ex unico puncto axis collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae


89387. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radios homogeneos in unico puncto, determinavit olim Cartesius; tum methodo multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum induci possent, tum quia unica ejusmodi curva non inservit adhuc nisi pro radiis digressis ex unico puncto axis collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae ipsius. Secunda ratio est diversa natura radiorum lucis, quae constat filis diversorum colorum, et diversae refrangibilitatis, de qua


89388. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

avertit. Is enim invenit rationem componendi unicam quasi lentem e binis vitris, altero cavo et altero convexo ita, ut omnes radii etiam heterogenei unicum habeant focum. Conjunxit nimirum vitra e massa speciei ita diversae, ut differentia refractionis radiorum rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo


89389. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rationem componendi unicam quasi lentem e binis vitris, altero cavo et altero convexo ita, ut omnes radii etiam heterogenei unicum habeant focum. Conjunxit nimirum vitra e massa speciei ita diversae, ut differentia refractionis radiorum rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti


89390. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus, non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus contrario ipsi


89391. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sit in altera multo major quam in altera. Sed id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus, non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus contrario ipsi objecto,


89392. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

id innuisse sit satis. 9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus, non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus contrario ipsi objecto, quia rectae lineae ductae a diversis objecti


89393. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus, non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus contrario ipsi objecto, quia rectae lineae ductae a diversis objecti punctis per mediam lentem, quae debent determinare locos sive puncta imaginis respondentia punctis objecti, decussantur in ipsa media lente, et post decussationem abeunt ad partes oppositas iis, quas habebunt in ipso objecto. 10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor


89394. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sita prorsus contrario ipsi objecto, quia rectae lineae ductae a diversis objecti punctis per mediam lentem, quae debent determinare locos sive puncta imaginis respondentia punctis objecti, decussantur in ipsa media lente, et post decussationem abeunt ad partes oppositas iis, quas habebunt in ipso objecto. 10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor crystallinus, quae eodem pacto pingit in fundo oculi imaginem admodum distinctam et inversam


89395. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

abeunt ad partes oppositas iis, quas habebunt in ipso objecto. 10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor crystallinus, quae eodem pacto pingit in fundo oculi imaginem admodum distinctam et inversam objectorum externorum. De forma oculi redibit sermo in lib. III(IV). Porro, si humor crystallinus habet exiguam convexitatem, quod senibus potissimum solet accidere, tum radiis parum detortis, focus


89396. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor crystallinus, quae eodem pacto pingit in fundo oculi imaginem admodum distinctam et inversam objectorum externorum. De forma oculi redibit sermo in lib. III(IV). Porro, si humor crystallinus habet exiguam convexitatem, quod senibus potissimum solet accidere, tum radiis parum detortis, focus nimis distat; adeoque radii ipsi incurrunt in fundum oculi ante quam uniantur. Ii, qui eo vitio laborant,


89397. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inversam objectorum externorum. De forma oculi redibit sermo in lib. III(IV). Porro, si humor crystallinus habet exiguam convexitatem, quod senibus potissimum solet accidere, tum radiis parum detortis, focus nimis distat; adeoque radii ipsi incurrunt in fundum oculi ante quam uniantur. Ii, qui eo vitio laborant, dicuntur presbytae. Et ejus vitii remedium est lens convexa oculo admota, quae radios jam nonnihil introrsum colligat et suppleat defectum exiguae illius curvaturae. Qui autem opposito vitio laborant humoris crystallini nimis


89398. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solius lentis convexae adhibitae a presbytis, quia ejus generis est lens ocularis eorum telescopiorum, de quibus hic agitur. Cujus lentis inferius occurrit commemoratio. Distantia illa nimia foci, quam pro objectis quibusvis inducit exigua curvatura humoris crystallini in presbytis, habetur in omnibus, vel etiam habetur divergentia radiorum, si objectum nimis admoveatur oculo. Hinc, ut in eo etiam casu haberi possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium.


89399. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adhibitae a presbytis, quia ejus generis est lens ocularis eorum telescopiorum, de quibus hic agitur. Cujus lentis inferius occurrit commemoratio. Distantia illa nimia foci, quam pro objectis quibusvis inducit exigua curvatura humoris crystallini in presbytis, habetur in omnibus, vel etiam habetur divergentia radiorum, si objectum nimis admoveatur oculo. Hinc, ut in eo etiam casu haberi possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium. Verum etiam si non ita


89400. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

agitur. Cujus lentis inferius occurrit commemoratio. Distantia illa nimia foci, quam pro objectis quibusvis inducit exigua curvatura humoris crystallini in presbytis, habetur in omnibus, vel etiam habetur divergentia radiorum, si objectum nimis admoveatur oculo. Hinc, ut in eo etiam casu haberi possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium. Verum etiam si non ita multum admovetur oculus objecto, potest per lentem vitream videri distinctum simul et auctum.


89401. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

impetus abripuit, ob nexum mutuum horum omnium inter se ita arctum. 11(II 43) Imago, quam lens efficit, eo est major, quo longius distat ab ipsa lente. Nam rectae lineae, quae se in ipsa decussarunt, eo magis recedunt a se invicem, quo longius progrediuntur. Ac proinde caeteris paribus, eo major est imago, quo semidiameter sphaericitatis, quam habet superficies lentis, est major.


89402. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

caeteris paribus, eo major est imago, quo semidiameter sphaericitatis, quam habet superficies lentis, est major. 12(II 44) Imago evadit multo magis distincta, si ab eo loco, in quo excipitur, excludatur omne lumen extraneum reflexum ab atmosphaera et reliquis objectis circumjacentibus, quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id lumen externum est satis vividum. Atque


89403. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id lumen externum est satis vividum. Atque idcirco ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad foramen fenestrae occlusae et excipi imago in debita distantia intra conclave penitus obscuratum. 13(II 45) Haec est potissima ratio, cur ad efformandum telescopium adhibeatur tubus, qui nimirum radios omnes externos


89404. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intra conclave penitus obscuratum. 13(II 45) Haec est potissima ratio, cur ad efformandum telescopium adhibeatur tubus, qui nimirum radios omnes externos excludat. Apponitur autem in tubi vertice lens parum admodum convexa, cujus sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens objectiva, quod obvertatur ipsi


89405. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

45) Haec est potissima ratio, cur ad efformandum telescopium adhibeatur tubus, qui nimirum radios omnes externos excludat. Apponitur autem in tubi vertice lens parum admodum convexa, cujus sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in


89406. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vertice lens parum admodum convexa, cujus sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et


89407. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris,


89408. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis objectivae et ocularis mutuo


89409. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

uti trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis objectivae et ocularis mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis vero, qui sunt myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore.


89410. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nimirum pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis objectivae et ocularis mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis vero, qui sunt myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore. 14(II 46) Telescopii ope detecta sunt ea omnia, quae hic innuuntur, nimirum maculae Solis, quas viderunt Scheinerus et Galileus, omnium


89411. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quatuor ejus satellites, quos Cassinus deprehendit primus. Sed Galileus alio telescopii genere est usus, quod quidem primo est inventum. Et constat vitro objectivo convexo et oculari concavo posito respectu oculi ultra locum debitum imagini efformandae. Quae imago idcirco in eo telescopii genere nusquam habetur intra telescopium ipsum. Quod quidem, praeter alia multa incommoda, reddidit ea telescopia multo minus apta ad astronomiam excolendam, cum idcirco micrometrum, de quo infra, iis aptari non possit.


89412. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

infra, iis aptari non possit. 15(II 47) Illo genere telescopiorum, quod hic exposuimus, objecta apparent inversa, quae quidem per telescopia Galileana videntur situ directo. Sed in astris, quorum figura est rotunda, id quidem nihil nocet. Adhuc tamen, si libeat restituere objectis suam directionem, adduntur duae aliae lentes vitreae, quae id praestant. Quae quidem plerumque solent esse priori similes et aequales. Atque id quidem fieri solet, ubi terrestria objecta


89413. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plerumque solent esse priori similes et aequales. Atque id quidem fieri solet, ubi terrestria objecta intuemur. Sed haec innuisse sit satis, quae ad rem nostram non faciunt. Et proposita sunt tantummodo ex occasione agendi de micrometro, quod telescopiis aptatur, ut possit determinari locus, in quo aptantur fila, quibus id constat. 16(II 48) Fila, quae micrometrum constituunt, apponuntur in ipso foco lentis objectivae, in quo pingitur imago objecti. Cujus cum


89414. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

agendi de micrometro, quod telescopiis aptatur, ut possit determinari locus, in quo aptantur fila, quibus id constat. 16(II 48) Fila, quae micrometrum constituunt, apponuntur in ipso foco lentis objectivae, in quo pingitur imago objecti. Cujus cum intercipiant eam partem, quae ipsis respondet, apparent in ipso objecto. Initio fiebat reticulum quoddam e filis pluribus se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in


89415. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aptatur, ut possit determinari locus, in quo aptantur fila, quibus id constat. 16(II 48) Fila, quae micrometrum constituunt, apponuntur in ipso foco lentis objectivae, in quo pingitur imago objecti. Cujus cum intercipiant eam partem, quae ipsis respondet, apparent in ipso objecto. Initio fiebat reticulum quoddam e filis pluribus se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter


89416. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

16(II 48) Fila, quae micrometrum constituunt, apponuntur in ipso foco lentis objectivae, in quo pingitur imago objecti. Cujus cum intercipiant eam partem, quae ipsis respondet, apparent in ipso objecto. Initio fiebat reticulum quoddam e filis pluribus se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter se comparabantur distantiae vel magnitudines apparentes objectorum, numerabantur quadratula sive


89417. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipso foco lentis objectivae, in quo pingitur imago objecti. Cujus cum intercipiant eam partem, quae ipsis respondet, apparent in ipso objecto. Initio fiebat reticulum quoddam e filis pluribus se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter se comparabantur distantiae vel magnitudines apparentes objectorum, numerabantur quadratula sive filorum intervalla, quae in ea distantia vel magnitudine continebantur. Et quidem, si ea distantia vel magnitudo comprehenderet accurate


89418. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fiebat reticulum quoddam e filis pluribus se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter se comparabantur distantiae vel magnitudines apparentes objectorum, numerabantur quadratula sive filorum intervalla, quae in ea distantia vel magnitudine continebantur. Et quidem, si ea distantia vel magnitudo comprehenderet accurate aliquot ejusmodi intervalla, mensura habebatur accurata. Verum plerumque accidebat, ut restaret aliquid ex postremo intervallo. Et tum id residuum non nisi


89419. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et tum id residuum non nisi incerta oculorum aestimatione definiebatur methodo utique satis crassa. Ad amovendum id incommodum additum est filis immobilibus unum vel alterum filum mobile, quod ope cochleae promoveatur motu parallelo uni e filis fixis. Applicatur enim id filum lamellae perforatae in medio, quae promoveri possit ope cochleae et ipsum deferat. Ac pluribus diversis methodis ea applicatio fieri potest. Verum illud est caput rei, ut filum motu continuo parallelo promoveri possit antrorsum, retrorsum, et percurrere totum telescopii campum. Interea lamellae deferenti filum


89420. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

methodis ea applicatio fieri potest. Verum illud est caput rei, ut filum motu continuo parallelo promoveri possit antrorsum, retrorsum, et percurrere totum telescopii campum. Interea lamellae deferenti filum mobile adnexus est indiculus eminens extra machinulam, qua micrometrum constat. Et in ipsius machinulae latere apponuntur divisiones respondentes singularum spirarum crassitudinibus, ubi indiculus ille denotat, quot integris conversionibus cochleae promotum sit filum. Manubrio autem exteriori ipsius cochleae adnexus est alter indiculus, qui cum ipsa cochlea convertitur. Et


89421. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

singularum spirarum crassitudinibus, ubi indiculus ille denotat, quot integris conversionibus cochleae promotum sit filum. Manubrio autem exteriori ipsius cochleae adnexus est alter indiculus, qui cum ipsa cochlea convertitur. Et machinulae circulus immobilis, cujus circumferentia divisa in partes aequales quamplurimas et denotata ab indiculo gyrante exhibet partes revolutionum singularum. Eo pacto exiguum intervallum crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae ipsius


89422. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui cum ipsa cochlea convertitur. Et machinulae circulus immobilis, cujus circumferentia divisa in partes aequales quamplurimas et denotata ab indiculo gyrante exhibet partes revolutionum singularum. Eo pacto exiguum intervallum crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam telescopii campum dividit in partes quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit, quae in intervallo aequali diametro campi


89423. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cochlea convertitur. Et machinulae circulus immobilis, cujus circumferentia divisa in partes aequales quamplurimas et denotata ab indiculo gyrante exhibet partes revolutionum singularum. Eo pacto exiguum intervallum crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam telescopii campum dividit in partes quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit, quae in intervallo aequali diametro campi mediocris telescopii


89424. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exhibet partes revolutionum singularum. Eo pacto exiguum intervallum crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam telescopii campum dividit in partes quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit, quae in intervallo aequali diametro campi mediocris telescopii habent 30 spiras. Et satis exigui circuli circumferentia facile dividitur in 200 partes. Quo pacto campus telescopii dividitur in partes 6000,


89425. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam telescopii campum dividit in partes quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit, quae in intervallo aequali diametro campi mediocris telescopii habent 30 spiras. Et satis exigui circuli circumferentia facile dividitur in 200 partes. Quo pacto campus telescopii dividitur in partes 6000, quarum binae plus contineant quam unum minutum secundum, si campus continet minus quam 50


89426. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam telescopii campum dividit in partes quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit, quae in intervallo aequali diametro campi mediocris telescopii habent 30 spiras. Et satis exigui circuli circumferentia facile dividitur in 200 partes. Quo pacto campus telescopii dividitur in partes 6000, quarum binae plus contineant quam unum minutum secundum, si campus continet minus quam 50 minuta prima, cum haec aequentur ter mille secundis.


89427. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

campum dividit in partes quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit, quae in intervallo aequali diametro campi mediocris telescopii habent 30 spiras. Et satis exigui circuli circumferentia facile dividitur in 200 partes. Quo pacto campus telescopii dividitur in partes 6000, quarum binae plus contineant quam unum minutum secundum, si campus continet minus quam 50 minuta prima, cum haec aequentur ter mille secundis. 17(II 49) Jam


89428. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quarum binae plus contineant quam unum minutum secundum, si campus continet minus quam 50 minuta prima, cum haec aequentur ter mille secundis. 17(II 49) Jam superius est dictum in adn. 4. lib. I. micrometri nomen derivari e Graecis vocabulis, quibus exprimitur parvorum mensura. Porro hujus generis micrometri usus est multiplex. Duo autem usus omnium potissimi hic exprimuntur. Primo quidem ita obvertitur telescopium, ut fixa aliqua, dum motu diurno


89429. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

parvorum mensura. Porro hujus generis micrometri usus est multiplex. Duo autem usus omnium potissimi hic exprimuntur. Primo quidem ita obvertitur telescopium, ut fixa aliqua, dum motu diurno promovetur, percurrat accurate aliquod e filis fixis parallelis filo mobili. Ac in ea positione figitur telescopium omnino immotum et notatur ope horologii momentum temporis, quo illa fixa appellit ad filum medium priori perpendiculare. Tum expectantur alia astra, seu fixa seu errantia, quae subeant campum telescopii motu itidem diurno. Et ad illa adducitur filum mobile ope


89430. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et inde. Ac intervallum inter illa fila, quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet illam, quam diametrum apparentem appellamus. Porro, quo objectum est propius, eo ejus diameter apparens est major. Et quidem, si exigua sit, ut accidit in planetis, est major in eadem ratione distantiae reciproca. Adeoque numeri ab indiculis denotati exprimentes eas apparentes diametros exprimunt etiam rationem inversam distantiarum. Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut ubi


89431. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inter illa fila, quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet illam, quam diametrum apparentem appellamus. Porro, quo objectum est propius, eo ejus diameter apparens est major. Et quidem, si exigua sit, ut accidit in planetis, est major in eadem ratione distantiae reciproca. Adeoque numeri ab indiculis denotati exprimentes eas apparentes diametros exprimunt etiam rationem inversam distantiarum. Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut ubi adhibentur fila obliqua se


89432. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut ubi adhibentur fila obliqua se decussantia ad angulos semirectos; sunt micrometra ocularia, sed quae dicuntur externa. Et determinant motum regulae deferentis telescopium et propulsae exterius ope cochlearum. Uti et aliud habetur genus micrometri, quod appellatur objectivum, de quo supra in adn. 40(8); quod filaribus micrometris praestat plurimum, ubi quaerantur diametri apparentes vel exiguae distantiae. Sed ista non sunt hujus loci, ubi illud tantummodo versibus est expositum, quod ad rem hic pertractatam sufficit et erat tum, cum haec scriberentur, maxime cognitum.


89433. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hujus loci, ubi illud tantummodo versibus est expositum, quod ad rem hic pertractatam sufficit et erat tum, cum haec scriberentur, maxime cognitum. 18(II 50) Hic jam habetur id, in cujus gratiam reliqua praemissa sunt pertinentia ad telescopia et micrometrum. Collocandus est discus Lunae inter aliquod e filis fixis et filum mobile ad habendam diametrum apparentem Lunae. Tum eodem pacto capiendum est intervallum inter binas illas cuspides, in quibus circulus umbrae secat


89434. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

50) Hic jam habetur id, in cujus gratiam reliqua praemissa sunt pertinentia ad telescopia et micrometrum. Collocandus est discus Lunae inter aliquod e filis fixis et filum mobile ad habendam diametrum apparentem Lunae. Tum eodem pacto capiendum est intervallum inter binas illas cuspides, in quibus circulus umbrae secat discum Lunae, quae sunt quaedam velut cornua ejus partis Lunae, quae remanet lucida. Id intervallum est illa, quam geometrae dicunt chordam arcus intercepti inter ea cornua. Qui est arcus et Lunae et umbrae. Sed ad illam rite capiendam oportet, ut bina illa fila,


89435. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circuli umbrae, quam intercipit discus Lunae, et cujus illa secundo loco assumpta erat chorda, quae sagitta metitur spatium, quo arcus ipse ultra suam chordam procurrit. Hisce observationibus institutis habebitur tota diameter umbrae comparanda cum diametro Lunae. Nam in omni circulari arcu demonstrant geometrae esse ut sagittam ad dimidiam chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex


89436. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

suam chordam procurrit. Hisce observationibus institutis habebitur tota diameter umbrae comparanda cum diametro Lunae. Nam in omni circulari arcu demonstrant geometrae esse ut sagittam ad dimidiam chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum. Et cum


89437. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hisce observationibus institutis habebitur tota diameter umbrae comparanda cum diametro Lunae. Nam in omni circulari arcu demonstrant geometrae esse ut sagittam ad dimidiam chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum. Et cum habeatur ex prima observatione diameter


89438. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et cum habeatur ex prima observatione diameter apparens Lunae, innotescet, an ea ad diametrum umbrae habeat eam rationem, quam debet habere ad diametrum sectionis coni umbrosi Terrae. Quae ratio est circiter subtripla. Invenietur autem ita esse ac idcirco innotescet umbram, quam Luna subit in eclipsibus, esse revera umbram Terrae. Praescribitur autem illud, ut haec observatio fiat, cum jam umbra devenerit ad medium discum Lunae, ut nimirum arcus circuli umbrae, qui in Lunam incurrit, non sit ita exiguus. Maximus is erit, ubi chorda transiens per illa cornua,


89439. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est circiter subtripla. Invenietur autem ita esse ac idcirco innotescet umbram, quam Luna subit in eclipsibus, esse revera umbram Terrae. Praescribitur autem illud, ut haec observatio fiat, cum jam umbra devenerit ad medium discum Lunae, ut nimirum arcus circuli umbrae, qui in Lunam incurrit, non sit ita exiguus. Maximus is erit, ubi chorda transiens per illa cornua, fuerit ipsa Lunae diameter. Verum haec omnia, quae in hac adnotatione sunt dicta, multo facilius intellegerentur ope schematis geometrici.


89440. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

autem illud, ut haec observatio fiat, cum jam umbra devenerit ad medium discum Lunae, ut nimirum arcus circuli umbrae, qui in Lunam incurrit, non sit ita exiguus. Maximus is erit, ubi chorda transiens per illa cornua, fuerit ipsa Lunae diameter. Verum haec omnia, quae in hac adnotatione sunt dicta, multo facilius intellegerentur ope schematis geometrici. 19(II 51) Ope micrometri non solum invenietur crassa quadam aestimatione ratio fere tripla


89441. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsa diameter umbrae invenietur diversa pro diversis circumstantiis. Ea erit minor caeteris paribus, ubi Sol fuerit propior Terrae circa suum perigeum vel Luna remotior circa suum apogeum, prorsus ut theoria requirit. Quo enim Sol est propior Terrae, eo conus umbrae est brevior adeoque arctior in eadem distantia a Terra. Et quo Luna est remotior a Terra, eo est propior apici coni adeoque pergit per partem ipsius tenuiorem. 20(II 52) Poterit ope ejusdem micrometri


89442. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eo est propior apici coni adeoque pergit per partem ipsius tenuiorem. 20(II 52) Poterit ope ejusdem micrometri determinari etiam locus ipse centri illius umbrosi circuli, qui in Luna apparet, cum innotescat, quantum et in qua directione id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in


89443. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per partem ipsius tenuiorem. 20(II 52) Poterit ope ejusdem micrometri determinari etiam locus ipse centri illius umbrosi circuli, qui in Luna apparet, cum innotescat, quantum et in qua directione id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in recta transeunte per centra Solis et Terrae.


89444. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

52) Poterit ope ejusdem micrometri determinari etiam locus ipse centri illius umbrosi circuli, qui in Luna apparet, cum innotescat, quantum et in qua directione id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in recta transeunte per centra Solis et Terrae. Licet autem designare oculo viam Solis sive eclipticam, cum appareant fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque constet, in quo puncto


89445. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui in Luna apparet, cum innotescat, quantum et in qua directione id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in recta transeunte per centra Solis et Terrae. Licet autem designare oculo viam Solis sive eclipticam, cum appareant fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum comparandum cum centro circuli illius


89446. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Terrae assumpto in ea distantia ab ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in recta transeunte per centra Solis et Terrae. Licet autem designare oculo viam Solis sive eclipticam, cum appareant fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si


89447. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Licet autem designare oculo viam Solis sive eclipticam, cum appareant fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque


89448. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cumque constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque puncti locum apparentem, cum, uti supra etiam diximus, parallaxis objecta deprimat.


89449. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque puncti locum apparentem, cum, uti supra etiam diximus, parallaxis objecta deprimat.


89450. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

punctum illi oppositum comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque puncti locum apparentem, cum, uti supra etiam diximus, parallaxis objecta deprimat.


89451. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque puncti locum apparentem, cum, uti supra etiam diximus, parallaxis objecta deprimat.


89452. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

conformia, ipsam theoriam confirmant. 22(II 54) Primo quidem nunquam habebitur eclipsis vel Lunae vel Solis, nisi Luna fuerit satis proxima alterutri e binis suis nodis in plenilunio pro eclipsi ipsius et in novilunio pro eclipsi Solis. Id quidem patet, cum in majore distantia a nodis debeat distare etiam ab ecliptica adeoque evitare umbram vel Solem. Inde autem deducuntur hic plura; primo quidem illud, si Luna in aliqua eclipsi transeat


89453. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

confirmant. 22(II 54) Primo quidem nunquam habebitur eclipsis vel Lunae vel Solis, nisi Luna fuerit satis proxima alterutri e binis suis nodis in plenilunio pro eclipsi ipsius et in novilunio pro eclipsi Solis. Id quidem patet, cum in majore distantia a nodis debeat distare etiam ab ecliptica adeoque evitare umbram vel Solem. Inde autem deducuntur hic plura; primo quidem illud, si Luna in aliqua eclipsi transeat per mediam umbram Terrae, non posse


89454. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

22(II 54) Primo quidem nunquam habebitur eclipsis vel Lunae vel Solis, nisi Luna fuerit satis proxima alterutri e binis suis nodis in plenilunio pro eclipsi ipsius et in novilunio pro eclipsi Solis. Id quidem patet, cum in majore distantia a nodis debeat distare etiam ab ecliptica adeoque evitare umbram vel Solem. Inde autem deducuntur hic plura; primo quidem illud, si Luna in aliqua eclipsi transeat per mediam umbram Terrae, non posse haberi aliam eclipsim Lunae nisi post sex menses


89455. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

e binis suis nodis in plenilunio pro eclipsi ipsius et in novilunio pro eclipsi Solis. Id quidem patet, cum in majore distantia a nodis debeat distare etiam ab ecliptica adeoque evitare umbram vel Solem. Inde autem deducuntur hic plura; primo quidem illud, si Luna in aliqua eclipsi transeat per mediam umbram Terrae, non posse haberi aliam eclipsim Lunae nisi post sex menses lunares, ubi nimirum post sex novilunia advenerit novum plenilunium, quod a priore illo ecliptico plenilunio distat per sex lunares menses. Deinde illud, nunquam haberi posse eclipsim


89456. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipsi transeat per mediam umbram Terrae, non posse haberi aliam eclipsim Lunae nisi post sex menses lunares, ubi nimirum post sex novilunia advenerit novum plenilunium, quod a priore illo ecliptico plenilunio distat per sex lunares menses. Deinde illud, nunquam haberi posse eclipsim Lunae in plenilunio, nisi vel in praecedente vel in sequente novilunio vel in utroque habeatur eclipsis Solis pro aliqua parte Terrae. Demum, singulis fere annis debere haberi duas eclipses Solis et duas eclipses Lunae. Habebuntur autem aliquando etiam tres eclipses utriusque eodem anno.


89457. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mediam umbram Terrae, non posse haberi aliam eclipsim Lunae nisi post sex menses lunares, ubi nimirum post sex novilunia advenerit novum plenilunium, quod a priore illo ecliptico plenilunio distat per sex lunares menses. Deinde illud, nunquam haberi posse eclipsim Lunae in plenilunio, nisi vel in praecedente vel in sequente novilunio vel in utroque habeatur eclipsis Solis pro aliqua parte Terrae. Demum, singulis fere annis debere haberi duas eclipses Solis et duas eclipses Lunae. Habebuntur autem aliquando etiam tres eclipses utriusque eodem anno.


89458. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non posse haberi aliam eclipsim Lunae nisi post sex menses lunares, ubi nimirum post sex novilunia advenerit novum plenilunium, quod a priore illo ecliptico plenilunio distat per sex lunares menses. Deinde illud, nunquam haberi posse eclipsim Lunae in plenilunio, nisi vel in praecedente vel in sequente novilunio vel in utroque habeatur eclipsis Solis pro aliqua parte Terrae. Demum, singulis fere annis debere haberi duas eclipses Solis et duas eclipses Lunae. Habebuntur autem aliquando etiam tres eclipses utriusque eodem anno.


89459. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipsim Lunae nisi post sex menses lunares, ubi nimirum post sex novilunia advenerit novum plenilunium, quod a priore illo ecliptico plenilunio distat per sex lunares menses. Deinde illud, nunquam haberi posse eclipsim Lunae in plenilunio, nisi vel in praecedente vel in sequente novilunio vel in utroque habeatur eclipsis Solis pro aliqua parte Terrae. Demum, singulis fere annis debere haberi duas eclipses Solis et duas eclipses Lunae. Habebuntur autem aliquando etiam tres eclipses utriusque eodem anno.


89460. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

casus evolvendos cum accurata determinatione pro singulis. Hoc autem ordine progredior: propono primum inclinationem orbitae lunaris; tum ab ipsa deduco distantiam, quam Luna habet ab ecliptica pro data quavis sua distantia a nodo; deinde propono illud: haberi eclipsim, si in oppositione cum Sole haec distantia sit minor quam summa diametrorum Lunae et umbrae; determino hasce semidiametros, unde eruitur distantia a nodo, quae inducit eclipsim Lunae, ut innotescat, quod sit intervallum, in quo, si contingat plenilunium, debet haberi eclipsis.


89461. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

data quavis sua distantia a nodo; deinde propono illud: haberi eclipsim, si in oppositione cum Sole haec distantia sit minor quam summa diametrorum Lunae et umbrae; determino hasce semidiametros, unde eruitur distantia a nodo, quae inducit eclipsim Lunae, ut innotescat, quod sit intervallum, in quo, si contingat plenilunium, debet haberi eclipsis. 24(II 56) Primo loco hic proponitur inclinatio orbitae, quae est paullo major quinque gradibus. Continetur enim inter


89462. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quorum pars sexta sunt ipsi gradus 5. 25(II 57) Inde colligitur centrum Lunae distare ab ecliptica paullo plus quam parte duodecima ejus intervalli, quo distat a nodo propiore. Nam in angulo graduum quinque distantia laterum a se invicem est paullo plus quam pars duodecima lateris utriuslibet. Est nimirum quam proxime 1/11 1/2 26(II 58) Jam vero si


89463. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

invicem est paullo plus quam pars duodecima lateris utriuslibet. Est nimirum quam proxime 1/11 1/2 26(II 58) Jam vero si distantia centri Lunae ab ecliptica momento, quo ipsa est in oppositione cum Sole, quo nimirum respondet e regione centri sectionis coni umbrosi, est minor quam summa binarum semidiametrorum ipsius Lunae et umbrae, debet incurrere in umbram ipsam. Nam duo circuli, quorum centra distant a se invicem minus quam per summam suarum semidiametrorum, debent


89464. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

26(II 58) Jam vero si distantia centri Lunae ab ecliptica momento, quo ipsa est in oppositione cum Sole, quo nimirum respondet e regione centri sectionis coni umbrosi, est minor quam summa binarum semidiametrorum ipsius Lunae et umbrae, debet incurrere in umbram ipsam. Nam duo circuli, quorum centra distant a se invicem minus quam per summam suarum semidiametrorum, debent necessario superponi parte sui. 27(II 59) Videndum nunc,


89465. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diametri simul sunt duorum graduum. Adeoque semidiametri simul sunt unius circiter gradus, qui est pars una e tricies bissenis, cum 30 x 12 sint 360. 28(II 60) Si igitur Luna in plenilunio distet ab ecliptica minus quam uno gradu, habebitur eclipsis ex adn. 58(26). 29(II 61) Habebitur igitur eclipsis, si Luna tum distet a nodo minus quam 12 gradibus.


89466. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

30(II 62) Fit jam hic transitus ad definiendos limites eclipticos pro eclipsi Solis, qui sunt aliquanto laxiores. 31(II 63) Primo quidem, si spectator sit in centro Terrae, limes pro eclipsi solari erit ejusmodi distantia Lunae ab ecliptica in conjunctione cum Sole, quae aequetur summae semidiametrorum Lunae ac Solis. Quod si is situs sit in extremo Telluris margine, poterit Luna distare adhuc magis ab ecliptica; nimirum


89467. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pro eclipsi Solis, qui sunt aliquanto laxiores. 31(II 63) Primo quidem, si spectator sit in centro Terrae, limes pro eclipsi solari erit ejusmodi distantia Lunae ab ecliptica in conjunctione cum Sole, quae aequetur summae semidiametrorum Lunae ac Solis. Quod si is situs sit in extremo Telluris margine, poterit Luna distare adhuc magis ab ecliptica; nimirum adhuc tantum quamproxime, quanta esset semidiameter apparens Terrae elatae ad Lunam. Id


89468. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

31(II 63) Primo quidem, si spectator sit in centro Terrae, limes pro eclipsi solari erit ejusmodi distantia Lunae ab ecliptica in conjunctione cum Sole, quae aequetur summae semidiametrorum Lunae ac Solis. Quod si is situs sit in extremo Telluris margine, poterit Luna distare adhuc magis ab ecliptica; nimirum adhuc tantum quamproxime, quanta esset semidiameter apparens Terrae elatae ad Lunam. Id quidem ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur.


89469. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Luna distare adhuc magis ab ecliptica; nimirum adhuc tantum quamproxime, quanta esset semidiameter apparens Terrae elatae ad Lunam. Id quidem ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa


89470. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

esset semidiameter apparens Terrae elatae ad Lunam. Id quidem ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum


89471. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

elatae ad Lunam. Id quidem ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam


89472. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad Lunam. Id quidem ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus


89473. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ope geometriae facile perspicitur. Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam


89474. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hic autem ejus theorematis demonstratio hoc pacto proponitur. Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud


89475. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Concipiamus Lunam spectatori posito in centro Terrae vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud spatium, per quod Luna debet moveri in latus, ut servet eandem positionem, est ad sensum


89476. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vix quidquam obtegere ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud spatium, per quod Luna debet moveri in latus, ut servet eandem positionem, est ad sensum aequale illi spatio, per quod movetur in latus


89477. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud spatium, per quod Luna debet moveri in latus, ut servet eandem positionem, est ad sensum aequale illi spatio, per quod movetur in latus observator, nimirum


89478. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud spatium, per quod Luna debet moveri in latus, ut servet eandem positionem, est ad sensum aequale illi spatio, per quod movetur in latus observator, nimirum tantum, quanta est semidiameter Terrae eo translata. Quare distantia centri Lunae ab ecliptica pro limite eclipseos solaris est summa semidiametrorum


89479. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud spatium, per quod Luna debet moveri in latus, ut servet eandem positionem, est ad sensum aequale illi spatio, per quod movetur in latus observator, nimirum tantum, quanta est semidiameter Terrae eo translata. Quare distantia centri Lunae ab ecliptica pro limite eclipseos solaris est summa semidiametrorum apparentium Solis ac Lunae et semidiametri apparentis, quam haberet Terra in Lunam translata,


89480. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per quod movetur in latus observator, nimirum tantum, quanta est semidiameter Terrae eo translata. Quare distantia centri Lunae ab ecliptica pro limite eclipseos solaris est summa semidiametrorum apparentium Solis ac Lunae et semidiametri apparentis, quam haberet Terra in Lunam translata, et hinc visa. Quae quidem est eadem ac semidiameter apparens, quam habet Terra visa e Luna, quam astronomi dicunt itidem parallaxim horizontalem Lunae. 32(II


89481. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

semel 30 x 12 vel 360. 34(II 66) Definitis hoc pacto limitibus distantiae a nodo pro eclipsi tam lunari quam solari, progrediendum hic ad demonstranda ea, quae proposita fuerunt in adn. 54(22). Dum Luna ab uno vel novilunio vel plenilunio progressa in orientem devenit ad alterum novilunium vel plenilunium, interea Sol progreditur itidem in orientem fere per duodecimam partem totius eclipticae sive per unum signum. Nam mensis lunaris est circiter


89482. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

34(II 66) Definitis hoc pacto limitibus distantiae a nodo pro eclipsi tam lunari quam solari, progrediendum hic ad demonstranda ea, quae proposita fuerunt in adn. 54(22). Dum Luna ab uno vel novilunio vel plenilunio progressa in orientem devenit ad alterum novilunium vel plenilunium, interea Sol progreditur itidem in orientem fere per duodecimam partem totius eclipticae sive per unum signum. Nam mensis lunaris est circiter dierum 29 1/2. Et Sol, qui diebus 365 1/4 percurrit gradus 360, percurrit singulis diebus fere


89483. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a nodo pro eclipsi tam lunari quam solari, progrediendum hic ad demonstranda ea, quae proposita fuerunt in adn. 54(22). Dum Luna ab uno vel novilunio vel plenilunio progressa in orientem devenit ad alterum novilunium vel plenilunium, interea Sol progreditur itidem in orientem fere per duodecimam partem totius eclipticae sive per unum signum. Nam mensis lunaris est circiter dierum 29 1/2. Et Sol, qui diebus 365 1/4 percurrit gradus 360, percurrit singulis diebus fere unum gradum; adeoque mense integro lunari paullo minus quam 30 gradus, quos continent


89484. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

gradum cum dimidio, quae est pars vigesima unius signi sive graduum 30. 35(II 67) Quamobrem si quoddam novilunium vel plenilunium sive conjunctio quaedam vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in


89485. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sive graduum 30. 35(II 67) Quamobrem si quoddam novilunium vel plenilunium sive conjunctio quaedam vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet


89486. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

conjunctio quaedam vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod


89487. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod congruit cum iis, quae dicta sunt in


89488. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod congruit cum iis, quae dicta sunt in adn. 43. lib. I. Quamobrem habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel


89489. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod congruit cum iis, quae dicta sunt in adn. 43. lib. I. Quamobrem habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae in plenilunio. 36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel


89490. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod congruit cum iis, quae dicta sunt in adn. 43. lib. I. Quamobrem habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae in plenilunio. 36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio


89491. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod congruit cum iis, quae dicta sunt in adn. 43. lib. I. Quamobrem habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae in plenilunio. 36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio erit satis proxima nodo


89492. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

congruit cum iis, quae dicta sunt in adn. 43. lib. I. Quamobrem habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae in plenilunio. 36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio erit satis proxima nodo opposito ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt


89493. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae in plenilunio. 36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio erit satis proxima nodo opposito ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer


89494. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae in plenilunio. 36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio erit satis proxima nodo opposito ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer contineat quindecies.


89495. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer contineat quindecies. Nam 15 x 24 sunt 360. Hinc tam in praecedenti quam in sequenti novilunio fiet conjunctio cum Sole in puncto distante a nodo minus quam 18 gradibus, qui est limes superius constitutus pro eclipsi solari. Id quidem hic expressum est. Addi potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante appulsum ad


89496. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer contineat quindecies. Nam 15 x 24 sunt 360. Hinc tam in praecedenti quam in sequenti novilunio fiet conjunctio cum Sole in puncto distante a nodo minus quam 18 gradibus, qui est limes superius constitutus pro eclipsi solari. Id quidem hic expressum est. Addi potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante appulsum ad nodum, tum eclipsim


89497. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer contineat quindecies. Nam 15 x 24 sunt 360. Hinc tam in praecedenti quam in sequenti novilunio fiet conjunctio cum Sole in puncto distante a nodo minus quam 18 gradibus, qui est limes superius constitutus pro eclipsi solari. Id quidem hic expressum est. Addi potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante appulsum ad nodum, tum eclipsim solarem debere tantum subsequi; si post


89498. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a nodo minus quam 18 gradibus, qui est limes superius constitutus pro eclipsi solari. Id quidem hic expressum est. Addi potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante appulsum ad nodum, tum eclipsim solarem debere tantum subsequi; si post appulsum, praecedere. Nam in primo casu distantia a nodo proximo, ad quem Sol tendit, debuit esse adhuc major in lunatione praecedenti per alios circiter 15 gradus; et in secundo distantia a nodo, quem jam fugit, debet esse major in lunatione sequenti per alios itidem circiter 15 gradus; adeoque major 18 gradibus.


89499. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Id quidem hic expressum est. Addi potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante appulsum ad nodum, tum eclipsim solarem debere tantum subsequi; si post appulsum, praecedere. Nam in primo casu distantia a nodo proximo, ad quem Sol tendit, debuit esse adhuc major in lunatione praecedenti per alios circiter 15 gradus; et in secundo distantia a nodo, quem jam fugit, debet esse major in lunatione sequenti per alios itidem circiter 15 gradus; adeoque major 18 gradibus.


89500. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

potest illud: si lunaris eclipsis acciderit satis ante appulsum ad nodum, tum eclipsim solarem debere tantum subsequi; si post appulsum, praecedere. Nam in primo casu distantia a nodo proximo, ad quem Sol tendit, debuit esse adhuc major in lunatione praecedenti per alios circiter 15 gradus; et in secundo distantia a nodo, quem jam fugit, debet esse major in lunatione sequenti per alios itidem circiter 15 gradus; adeoque major 18 gradibus. 37(II 69) Duo hic deducuntur:


89501. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad nodum, tum eclipsim solarem debere tantum subsequi; si post appulsum, praecedere. Nam in primo casu distantia a nodo proximo, ad quem Sol tendit, debuit esse adhuc major in lunatione praecedenti per alios circiter 15 gradus; et in secundo distantia a nodo, quem jam fugit, debet esse major in lunatione sequenti per alios itidem circiter 15 gradus; adeoque major 18 gradibus. 37(II 69) Duo hic deducuntur: primo quidem, circa singulos nodos debere haberi aliquam Solis


89502. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

posse autem nullam haberi eclipsim Lunae. Nam singulis mensibus lunaribus Solis motus a nodo est circiter 30 graduum, et spatium, illud quod inducit aliquam eclipsim, est graduum 36, cum sit graduum 18 hinc et inde a nodo. Quamobrem non potest Sol per id spatium transire, quin eum alicubi in ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3 x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum


89503. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sit graduum 18 hinc et inde a nodo. Quamobrem non potest Sol per id spatium transire, quin eum alicubi in ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3 x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo. Quin immo, si eclipsis Solis


89504. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo. Quin immo, si eclipsis Solis accidet in ipso nodo, plenilunium praecedens et sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo. Quae distantia est major quam illa 12 graduum necessaria ad inducendam eclipsim. Inde autem consequitur circa singulos nodos debere omnino haberi aliquam eclipsim Solis, sed posse non haberi


89505. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo. Quin immo, si eclipsis Solis accidet in ipso nodo, plenilunium praecedens et sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo. Quae distantia est major quam illa 12 graduum necessaria ad inducendam eclipsim. Inde autem consequitur circa singulos nodos debere omnino haberi aliquam eclipsim Solis, sed posse non haberi eclipsim Lunae. 38(II 7O) Hinc autem jam pronum est plura


89506. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod supra adn. 54(22) fuerat propositum. Primo quidem, saltem bini defectus Solis habebuntur singulis annis. Nunquam enim poterunt haberi 6 novilunia sine ulla eclipsi, cum nimirum aliquod ex ipsis noviluniis saltem postremum debeat accidere prope alterum e nodis in distantia minore quam quae requiritur ad eclipsim. Sunt autem singulis annis saltem duodecim novilunia; adeoque saltem duo erunt ecliptica. Quod si paullo post anni initium habeatur novilunium eclipticum, habebitur et alterum post sex lunares menses, tum et tertium post


89507. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

post anni initium habeatur novilunium eclipticum, habebitur et alterum post sex lunares menses, tum et tertium post alios sex, quorum postremus finietur ante finem anni, cum singulis annis habeantur Lunares menses 12 et praeterea circiter 11 dies. Adeoque habebuntur tum tres eclipses solares in anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se continuo excipientia distare possint. Sic si in initio et fine quarti et quinti


89508. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et alterum post sex lunares menses, tum et tertium post alios sex, quorum postremus finietur ante finem anni, cum singulis annis habeantur Lunares menses 12 et praeterea circiter 11 dies. Adeoque habebuntur tum tres eclipses solares in anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se continuo excipientia distare possint. Sic si in initio et fine quarti et quinti novilunii habeatur eclipsis, habebitur etiam omnino in


89509. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habebuntur tum tres eclipses solares in anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se continuo excipientia distare possint. Sic si in initio et fine quarti et quinti novilunii habeatur eclipsis, habebitur etiam omnino in fine decimi vel undecimi. Adeoque habebuntur tres eodem anno. Deinde lunaris eclipsis haberi poterit initio anni, tum post alios sex menses lunares ac deinde tertio post alios sex ante


89510. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod in binis noviluniis se immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se continuo excipientia distare possint. Sic si in initio et fine quarti et quinti novilunii habeatur eclipsis, habebitur etiam omnino in fine decimi vel undecimi. Adeoque habebuntur tres eodem anno. Deinde lunaris eclipsis haberi poterit initio anni, tum post alios sex menses lunares ac deinde tertio post alios sex ante anni finem. Verum cum spatium inducens eclipsim lunarem sit tantummodo graduum 24


89511. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

menses lunares ac deinde tertio post alios sex ante anni finem. Verum cum spatium inducens eclipsim lunarem sit tantummodo graduum 24 minus intervallo inter bina plenilunia, quod est circiter graduum 30, poterit transilire Luna nodum alterum, celebratis binis pleniluniis hinc et inde ab ipso in distantia majore quam quae requiritur ad eclipsim. Et tum poterit elabi annus integer sine binis Lunae defectibus. 39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses tam Solis quam Lunae


89512. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae requiritur ad eclipsim. Et tum poterit elabi annus integer sine binis Lunae defectibus. 39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses tam Solis quam Lunae non semper celebrentur in iisdem punctis eclipticae et qui sit punctorum eclipticorum motus, quae periodus. Eclipsis non fit nisi prope nodos. Nodi autem in singulis lunationibus regrediuntur ita, ut integrum circulum absolvant post annos circiter 18. Adeoque et loca, in quibus eclipses fiunt,


89513. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses tam Solis quam Lunae non semper celebrentur in iisdem punctis eclipticae et qui sit punctorum eclipticorum motus, quae periodus. Eclipsis non fit nisi prope nodos. Nodi autem in singulis lunationibus regrediuntur ita, ut integrum circulum absolvant post annos circiter 18. Adeoque et loca, in quibus eclipses fiunt, regredientur ita, ut post annos 18 eodem redeant. Quin immo post annos 9 celebrabuntur eclipses in eadem coeli parte, cum post dimidiam periodum motus


89514. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non semper celebrentur in iisdem punctis eclipticae et qui sit punctorum eclipticorum motus, quae periodus. Eclipsis non fit nisi prope nodos. Nodi autem in singulis lunationibus regrediuntur ita, ut integrum circulum absolvant post annos circiter 18. Adeoque et loca, in quibus eclipses fiunt, regredientur ita, ut post annos 18 eodem redeant. Quin immo post annos 9 celebrabuntur eclipses in eadem coeli parte, cum post dimidiam periodum motus nodorum alter e nodis eo deveniat, quo prius fuerat alter. Adeoque eclipses ad ipsum pertinentes debeant fieri ibi, ubi


89515. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Eclipsis non fit nisi prope nodos. Nodi autem in singulis lunationibus regrediuntur ita, ut integrum circulum absolvant post annos circiter 18. Adeoque et loca, in quibus eclipses fiunt, regredientur ita, ut post annos 18 eodem redeant. Quin immo post annos 9 celebrabuntur eclipses in eadem coeli parte, cum post dimidiam periodum motus nodorum alter e nodis eo deveniat, quo prius fuerat alter. Adeoque eclipses ad ipsum pertinentes debeant fieri ibi, ubi fiebant eclipses pertinentes ad nodum praecedentem.


89516. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

19. Hinc post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem. Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium aggressus est Halleyus, ex qua pro


89517. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

41(II 73) Exposita causa et limitibus ac periodo eclipsium, hic postremo loco proponitur discrimen inter eclipses Solis ac eclipses Lunae, quod sternit viam ad exponendum ingentem ipsarum eclipsium usum in geographia et arte nautica. Nimirum singula phaenomena eclipseos lunaris eodem modo fere accuratissime eodem momento temporis apparent spectatoribus omnibus constitutis in toto eo hemisphaerio terrestri, cui Luna est conspicua. At in Solis eclipsi eodem momento temporis alii spectatores longe


89518. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

discrimen inter eclipses Solis ac eclipses Lunae, quod sternit viam ad exponendum ingentem ipsarum eclipsium usum in geographia et arte nautica. Nimirum singula phaenomena eclipseos lunaris eodem modo fere accuratissime eodem momento temporis apparent spectatoribus omnibus constitutis in toto eo hemisphaerio terrestri, cui Luna est conspicua. At in Solis eclipsi eodem momento temporis alii spectatores longe aliud vident. Quin immo aliis eodem momento temporis Sol latet totus, aliis totus cernitur sine ulla eclipsi, ut diximus adn. 3 (lib. II). Ratio


89519. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sternit viam ad exponendum ingentem ipsarum eclipsium usum in geographia et arte nautica. Nimirum singula phaenomena eclipseos lunaris eodem modo fere accuratissime eodem momento temporis apparent spectatoribus omnibus constitutis in toto eo hemisphaerio terrestri, cui Luna est conspicua. At in Solis eclipsi eodem momento temporis alii spectatores longe aliud vident. Quin immo aliis eodem momento temporis Sol latet totus, aliis totus cernitur sine ulla eclipsi, ut diximus adn. 3 (lib. II). Ratio discriminis est manifesta. Quia nimirum eclipsis Lunae est


89520. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eodem momento temporis alii spectatores longe aliud vident. Quin immo aliis eodem momento temporis Sol latet totus, aliis totus cernitur sine ulla eclipsi, ut diximus adn. 3 (lib. II). Ratio discriminis est manifesta. Quia nimirum eclipsis Lunae est defectus luminis in ipsa Luna immersa in conum umbrosum Terrae. Quem idcirco omnes simul vident, qui Lunam vident. At eclipsis Solis est defectus luminis emissi a toto disco Solis vel ab aliqua ejus parte, et intercepti a Luna interposita. Quae visa e diversis punctis superficiei terrestris refertur ad diversa


89521. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alii spectatores longe aliud vident. Quin immo aliis eodem momento temporis Sol latet totus, aliis totus cernitur sine ulla eclipsi, ut diximus adn. 3 (lib. II). Ratio discriminis est manifesta. Quia nimirum eclipsis Lunae est defectus luminis in ipsa Luna immersa in conum umbrosum Terrae. Quem idcirco omnes simul vident, qui Lunam vident. At eclipsis Solis est defectus luminis emissi a toto disco Solis vel ab aliqua ejus parte, et intercepti a Luna interposita. Quae visa e diversis punctis superficiei terrestris refertur ad diversa loca regionis


89522. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Incipitur autem hic a Luna et nominantur initium ac finis eclipseos, et illae, quas appellant phases, nimirum partes disci lunaris obscuratae, quae definiri solent per partes diametri Lunae, quam astronomi, ut et Solis diametrum, pro hisce phasibus exprimendis dividunt in duodecim digitos. 42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli


89523. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pro hisce phasibus exprimendis dividunt in duodecim digitos. 42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis


89524. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

digitos. 42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus appellari aequatorem.


89525. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus appellari aequatorem. Omnes semicirculi, qui abeunt ab altero polo ad


89526. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus appellari aequatorem. Omnes semicirculi, qui abeunt ab altero polo ad alterum, dicuntur meridiani. Et eorum


89527. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

statutum est pro geographis omnibus. Meridianus loci cujuspiam, ut Romae vel Londini est is, qui transit per ipsos polos et eum locum et determinat tam longitudinem quam latitudinem geographicam ipsius loci. Nam longitudo geographica dicitur arcus aequatoris, qui excurrit a primo meridiano in orientem usque ad meridianum loci. Latitudo autem geographica dicitur ille arcus ejusdem meridiani, qui jacet inter aequatorem et ipsum locum, ac est distantia ipsius loci ab aequatore assumpta in superficie Terrae per arcum circuli maximi perpendicularem ipsi aequatori. Ipsa latitudo dicitur


89528. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsius loci. Nam longitudo geographica dicitur arcus aequatoris, qui excurrit a primo meridiano in orientem usque ad meridianum loci. Latitudo autem geographica dicitur ille arcus ejusdem meridiani, qui jacet inter aequatorem et ipsum locum, ac est distantia ipsius loci ab aequatore assumpta in superficie Terrae per arcum circuli maximi perpendicularem ipsi aequatori. Ipsa latitudo dicitur borealis vel australis, prout locus respectu aequatoris jacet ad Boream vel ad Austrum. Longitudo et latitudo, quae in Terra assumuntur respectu aequatoris, in coelo


89529. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

locum, ac est distantia ipsius loci ab aequatore assumpta in superficie Terrae per arcum circuli maximi perpendicularem ipsi aequatori. Ipsa latitudo dicitur borealis vel australis, prout locus respectu aequatoris jacet ad Boream vel ad Austrum. Longitudo et latitudo, quae in Terra assumuntur respectu aequatoris, in coelo assumuntur respectu eclipticae numerando longitudinem a principio Arietis. Et quae ad aequatorem eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem, hic pro


89530. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

assumpta in superficie Terrae per arcum circuli maximi perpendicularem ipsi aequatori. Ipsa latitudo dicitur borealis vel australis, prout locus respectu aequatoris jacet ad Boream vel ad Austrum. Longitudo et latitudo, quae in Terra assumuntur respectu aequatoris, in coelo assumuntur respectu eclipticae numerando longitudinem a principio Arietis. Et quae ad aequatorem eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem, hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro


89531. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem, hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia. Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis


89532. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem, hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia. Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis loco, qui existat in ipsa mappa.


89533. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia. Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis loco, qui existat in ipsa mappa.


89534. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis loco, qui existat in ipsa mappa. 43(II 75) Innuuntur hic methodi determinandi latitudinem loci cujuspiam; quod quidem praestatur admodum facile. Primo loco proponitur illud, latitudinem loci


89535. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

loci aequalem esse altitudini poli supra horizontem, qui hic appellatur limes coeli, nimirum nobis conspicui. Idem autem a Latinis dictus est finitor, quod visum finiat. Id theorema notum est ipsis geographiae tyronibus. Latitudo loci est, uti diximus, distantia loci ab aequatore computata in arcu meridiani terrestris. Quae quidem habet eundem graduum numerum, quem in coelo distantia puncti respondentis ipsi loco ad verticem sive zenith ab aequatore coelesti, qui imminet ad perpendiculum aequatori terrestri. Porro tam a zenith ad horizontem quam a polo ad aequatorem sunt gradus 90


89536. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

limes coeli, nimirum nobis conspicui. Idem autem a Latinis dictus est finitor, quod visum finiat. Id theorema notum est ipsis geographiae tyronibus. Latitudo loci est, uti diximus, distantia loci ab aequatore computata in arcu meridiani terrestris. Quae quidem habet eundem graduum numerum, quem in coelo distantia puncti respondentis ipsi loco ad verticem sive zenith ab aequatore coelesti, qui imminet ad perpendiculum aequatori terrestri. Porro tam a zenith ad horizontem quam a polo ad aequatorem sunt gradus 90 sive quadrans circuli. Hinc ablato communi arcu a zenith ad polum


89537. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

loci, qui sibi id punctum videt ad verticem imminens. Sed oportet aliunde nosse ex astronomicis tabulis distantiam ejusdem astri a polo, quae pro fixis vix quidquam mutatur ad sensum intra annum, pro Sole mutatur quidem plurimum. Sed ad usus nauticos habentur pro singulis diebus computatae et in tabulas redactae declinationes Solis, quarum complementa ad gradus 90 exhibent distantias a polo. Porro distantia illa a zenith capienda est, ubi astrum appellit ad meridianum. Tum enim in eodem meridiano computantur omnes ejusmodi distantiae. Et cum innotescat


89538. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidem plurimum. Sed ad usus nauticos habentur pro singulis diebus computatae et in tabulas redactae declinationes Solis, quarum complementa ad gradus 90 exhibent distantias a polo. Porro distantia illa a zenith capienda est, ubi astrum appellit ad meridianum. Tum enim in eodem meridiano computantur omnes ejusmodi distantiae. Et cum innotescat distantia astri a zenith per observationem et a polo per tabulas, innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90, quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci.


89539. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90, quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci. Corrigenda est etiam observatio a refractione, quae omnia objecta coelestia elevat. Et quidem habentur tabulae ad id ipsum computatae. Sed in ipsis versibus praecipua tantummodo quaedam capita attigimus. 44(II 76) Longitudo geographica loci cujuspiam facile definitur per observationem eclipseos lunaris, si ea


89540. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tantummodo quaedam capita attigimus. 44(II 76) Longitudo geographica loci cujuspiam facile definitur per observationem eclipseos lunaris, si ea observatio simul instituta fuerit in eo loco, cujus longitudo quaeritur, et in alio quopiam, cujus longitudo jam innotescat. Satis est conferre inter se horas astronomicas eorum locorum, quibus horis observatum est initium, vel finis, vel certa phasis eclipseos. Horae enim singulorum locorum numerantur ab astronomis incipiendo a


89541. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

44(II 76) Longitudo geographica loci cujuspiam facile definitur per observationem eclipseos lunaris, si ea observatio simul instituta fuerit in eo loco, cujus longitudo quaeritur, et in alio quopiam, cujus longitudo jam innotescat. Satis est conferre inter se horas astronomicas eorum locorum, quibus horis observatum est initium, vel finis, vel certa phasis eclipseos. Horae enim singulorum locorum numerantur ab astronomis incipiendo a meridie loci ad meridiem. Porro meridies


89542. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel finis, vel certa phasis eclipseos. Horae enim singulorum locorum numerantur ab astronomis incipiendo a meridie loci ad meridiem. Porro meridies citius accidit regionibus orientalioribus, cum Sol ad earum meridianum citius appellat. Hinc eodem momento temporis plures horas numerat locus situs in meridiano terrestri orientaliore. Et proinde differentia horarum exhibet differentiam positionis meridianorum, adeoque differentiam longitudinum. Satis est ad id reducere differentiam temporis ad partes aequatoris, quod facile itidem fit. Cum enim Sol 24 horis totum


89543. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non incedat nisi per marginem umbrae terrestris. Quo casu lente admodum aliquanto post initium et ante finem phases augentur et minuuntur. Hinc potius adhibentur immersiones et emersiones macularum Lunae, per quarum plures cito admodum transit margo umbrae. Sunt autem multae ejusmodi maculae in Luna, quae ope telescopii admodum distinctae apparent, sive sint particulae quaedam ejus superficiei obscuriores sive lucidiores. Nam utrumque genus macularum nomine denotatur. Hae maculae aliis nominibus appellatae sunt ab Hevelio, aliis a Riciolio. Sed hujus nomina


89544. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut Mare serenitatis, Mare crisium. Et insulas quoque habet ut Insulam sinus medii; ad quae hic nomina alluditur. 46(II 78) Quando non habentur binae observationes institutae in binis locis, sed unica in uno loco ignoto, alterius observationis vices supplet calculus ex tabulis astronomicis initus. Cujus ope scire possumus, qua hora loci cujuspiam noti, uti Londini vel Parisiorum, id phaenomenum, quod observatur, debeat accidere. Conferendo enim horam ejusmodi cum


89545. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Mare crisium. Et insulas quoque habet ut Insulam sinus medii; ad quae hic nomina alluditur. 46(II 78) Quando non habentur binae observationes institutae in binis locis, sed unica in uno loco ignoto, alterius observationis vices supplet calculus ex tabulis astronomicis initus. Cujus ope scire possumus, qua hora loci cujuspiam noti, uti Londini vel Parisiorum, id phaenomenum, quod observatur, debeat accidere. Conferendo enim horam ejusmodi cum hora loci, in quo observatio


89546. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

locis, sed unica in uno loco ignoto, alterius observationis vices supplet calculus ex tabulis astronomicis initus. Cujus ope scire possumus, qua hora loci cujuspiam noti, uti Londini vel Parisiorum, id phaenomenum, quod observatur, debeat accidere. Conferendo enim horam ejusmodi cum hora loci, in quo observatio instituitur, determinatur longitudo ejus loci; cujus latitudine pariter determinata per methodos superius expositas invenitur positio ejus loci ignoti. Et eo pacto navis delata per procellam ad partem Oceani quamcunque, si eclipsim aliquam ibi habeat, potest nosse, ubi sit, et


89547. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Et eo pacto navis delata per procellam ad partem Oceani quamcunque, si eclipsim aliquam ibi habeat, potest nosse, ubi sit, et reliquum cursum dirigere. Haec quidem methodus vix ullius usus esse poterat ante perfectam astronomiam, cum initium et finis eclipseos notata in ephemeridibus intra dimidium etiam quadrantem eoque plus aberrarent a veris. Singula autem minuta temporis possint errorem secum trahere 15 milliariorum geographicorum in positione loci. Sed jam lunaris theoria ita perfecta est, quemadmodum diximus libro I. adn. 48, ut intra satis arctos


89548. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Haec quidem methodus vix ullius usus esse poterat ante perfectam astronomiam, cum initium et finis eclipseos notata in ephemeridibus intra dimidium etiam quadrantem eoque plus aberrarent a veris. Singula autem minuta temporis possint errorem secum trahere 15 milliariorum geographicorum in positione loci. Sed jam lunaris theoria ita perfecta est, quemadmodum diximus libro I. adn. 48, ut intra satis arctos limites loca Lunae determinentur. Et proinde eclipsium quoque phaenomena praedicantur. Binae difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et


89549. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

theoria ita perfecta est, quemadmodum diximus libro I. adn. 48, ut intra satis arctos limites loca Lunae determinentur. Et proinde eclipsium quoque phaenomena praedicantur. Binae difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena, quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per


89550. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praedicantur. Binae difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena, quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in terra,


89551. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena, quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in terra, teste inter alios Sissono, qui ejus ope plurimas observationes instituit, inter quas


89552. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

possunt. Ac difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in terra, teste inter alios Sissono, qui ejus ope plurimas observationes instituit, inter quas diametrum apparentem Solis saepe iteratis vicibus assumpsit sine unius minuti secundi discrimine.


89553. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in terra, teste inter alios Sissono, qui ejus ope plurimas observationes instituit, inter quas diametrum apparentem Solis saepe iteratis vicibus assumpsit sine unius minuti secundi discrimine.


89554. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

potissimum eclipses intimi satellitis, cujus theoria est multo magis perfecta, ut ejus eclipses jam praenunciari possint citra errorem fere unius minuti; et velocitas motus est tanta, ut multo minus incertum observatorem reddat de momento phaenomeni. Porro is non solum eclipsim patitur in umbram Jovis incurrens, sed et in ipsum Jovis corpus umbram projicit, quae longioribus telescopiis deprehendi possit. In singulis autem conversionibus defectum patitur; quae conversiones breviores sunt duorum dierum intervallo. Adhiberi possunt etiam eclipses aliorum


89555. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

satellitis, cujus theoria est multo magis perfecta, ut ejus eclipses jam praenunciari possint citra errorem fere unius minuti; et velocitas motus est tanta, ut multo minus incertum observatorem reddat de momento phaenomeni. Porro is non solum eclipsim patitur in umbram Jovis incurrens, sed et in ipsum Jovis corpus umbram projicit, quae longioribus telescopiis deprehendi possit. In singulis autem conversionibus defectum patitur; quae conversiones breviores sunt duorum dierum intervallo. Adhiberi possunt etiam eclipses aliorum satellitum, potissimum secundi,


89556. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

possint citra errorem fere unius minuti; et velocitas motus est tanta, ut multo minus incertum observatorem reddat de momento phaenomeni. Porro is non solum eclipsim patitur in umbram Jovis incurrens, sed et in ipsum Jovis corpus umbram projicit, quae longioribus telescopiis deprehendi possit. In singulis autem conversionibus defectum patitur; quae conversiones breviores sunt duorum dierum intervallo. Adhiberi possunt etiam eclipses aliorum satellitum, potissimum secundi, etiam in mari, si calculus e tabulis initus corrigatur per praecedentes observationes. (On


89557. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsum Jovis corpus umbram projicit, quae longioribus telescopiis deprehendi possit. In singulis autem conversionibus defectum patitur; quae conversiones breviores sunt duorum dierum intervallo. Adhiberi possunt etiam eclipses aliorum satellitum, potissimum secundi, etiam in mari, si calculus e tabulis initus corrigatur per praecedentes observationes. (On a depuis réduit les tables du second satellite presque à la même perfection que celles du premier.) Possunt autem adhiberi etiam conjunctiones cum Jove et conjunctiones intimi satellitis cum reliquis. Quorum


89558. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

observationes. (On a depuis réduit les tables du second satellite presque à la même perfection que celles du premier.) Possunt autem adhiberi etiam conjunctiones cum Jove et conjunctiones intimi satellitis cum reliquis. Quorum si theoria est minus accurata, motus est lentior. Ut idcirco in Jovis satellitibus non rara, sed admodum frequens habeatur occasio longitudinis determinandae, quod ut etiam in mari fieri jam possit, debet Irwino geographia. Ex cujus sella, primo, quod sciam, in mari eclipses satellitum Jovis sunt observatae et longitudo per illas determinata. Quod quidem


89559. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

du premier.) Possunt autem adhiberi etiam conjunctiones cum Jove et conjunctiones intimi satellitis cum reliquis. Quorum si theoria est minus accurata, motus est lentior. Ut idcirco in Jovis satellitibus non rara, sed admodum frequens habeatur occasio longitudinis determinandae, quod ut etiam in mari fieri jam possit, debet Irwino geographia. Ex cujus sella, primo, quod sciam, in mari eclipses satellitum Jovis sunt observatae et longitudo per illas determinata. Quod quidem ipse cum Sissono praestitit pluribus vicibus. Haec methodus deficit per binos circiter


89560. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

satellitis cum reliquis. Quorum si theoria est minus accurata, motus est lentior. Ut idcirco in Jovis satellitibus non rara, sed admodum frequens habeatur occasio longitudinis determinandae, quod ut etiam in mari fieri jam possit, debet Irwino geographia. Ex cujus sella, primo, quod sciam, in mari eclipses satellitum Jovis sunt observatae et longitudo per illas determinata. Quod quidem ipse cum Sissono praestitit pluribus vicibus. Haec methodus deficit per binos circiter menses singulis annis, per quos Jupiter post Solem latet. At praeterquam quod ingens est


89561. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et longitudo per illas determinata. Quod quidem ipse cum Sissono praestitit pluribus vicibus. Haec methodus deficit per binos circiter menses singulis annis, per quos Jupiter post Solem latet. At praeterquam quod ingens est sane commodum posse longitudinem determinare in medio mari per decem singulorum annorum menses, habentur et alia observationum genera, quae perpetuo usui esse possunt, de quibus mox agemus. 48(II 80) Solis eclipses itidem ad


89562. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

49(II 81) Innuitur constructio generalis eclipsium solarium, quam debemus Dominico Cassino. Delineatur circulus, qui referat peripheriam circuli terrestris terminantis hemisphaerium visum e centro Solis. In eo designantur loca binorum polorum Terrae projectorum in ejus planum, tum projectio circulorum per ipsos transeuntium et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui


89563. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

49(II 81) Innuitur constructio generalis eclipsium solarium, quam debemus Dominico Cassino. Delineatur circulus, qui referat peripheriam circuli terrestris terminantis hemisphaerium visum e centro Solis. In eo designantur loca binorum polorum Terrae projectorum in ejus planum, tum projectio circulorum per ipsos transeuntium et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta


89564. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

binorum polorum Terrae projectorum in ejus planum, tum projectio circulorum per ipsos transeuntium et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt


89565. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsos transeuntium et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout autem inde locus quivis magis vel minus distat,


89566. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel


89567. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel majorem videt obtectam Solis partem. At ex astronomico


89568. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel majorem videt obtectam Solis partem. At ex astronomico calculo innotescit nexus inter determinatas distantias


89569. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel majorem videt obtectam Solis partem. At ex astronomico calculo innotescit nexus inter determinatas distantias ejusmodi et partes diametri solaris deficientes.


89570. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

loco conveniat, innotescit, si innotescat ejus loci latitudo. Si jam innotescat ipsius loci etiam longitudo, innotescet differentia ejus meridiei a meridie loci, pro quo calculus est institutus, adeoque ejus hora pro quavis data hora loci ejusdem, et idcirco ejus positio in suo parallelo respondens positioni centri umbrae mobilis, et distantia, ac ex ea solaris eclipseos quantitas, quae idcirco praenunciari potest. Erit autem centralis in iis locis, quae delata per suos parallelos appellunt simul cum centro umbrae mobilis ad aliquam intersectionem viae


89571. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a meridie loci, pro quo calculus est institutus, adeoque ejus hora pro quavis data hora loci ejusdem, et idcirco ejus positio in suo parallelo respondens positioni centri umbrae mobilis, et distantia, ac ex ea solaris eclipseos quantitas, quae idcirco praenunciari potest. Erit autem centralis in iis locis, quae delata per suos parallelos appellunt simul cum centro umbrae mobilis ad aliquam intersectionem viae rectilineae ejus centri et paralleli ipsius loci, pro quo loco distantia illa erit nulla. Ac si loci longitudo non innotescat, observata autem sit phasis,


89572. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

simul cum centro umbrae mobilis ad aliquam intersectionem viae rectilineae ejus centri et paralleli ipsius loci, pro quo loco distantia illa erit nulla. Ac si loci longitudo non innotescat, observata autem sit phasis, ex hora observationis innotescit positio ipsius loci in suo parallelo cognito ob cognitam ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae debita ei phasi invenitur positio ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci cogniti et


89573. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

erit nulla. Ac si loci longitudo non innotescat, observata autem sit phasis, ex hora observationis innotescit positio ipsius loci in suo parallelo cognito ob cognitam ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae debita ei phasi invenitur positio ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti. Sine constructione generali habentur methodi, per quas, data phasi


89574. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

itineris superest ad absolutam ipsius perfectionem. Id autem sperandum non ab eclipsibus tantum, sed multo magis a quotidianis Lunae observationibus. Nam ejus distantiae a Sole et a fixis, si satis accurate determinentur, rem praestare possunt; et quidem, si calculus uno minuto non aberret in loco Lunae, quo jam deventum esse diximus libro I. Intra triginta geographica milliaria definitur etiam sine correspondente observatione longitudo loci, in quo observatio est instituta. Hujusmodi distantiae observandae occurrunt, quotiescumque habetur Luna supra


89575. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus distantiae a Sole et a fixis, si satis accurate determinentur, rem praestare possunt; et quidem, si calculus uno minuto non aberret in loco Lunae, quo jam deventum esse diximus libro I. Intra triginta geographica milliaria definitur etiam sine correspondente observatione longitudo loci, in quo observatio est instituta. Hujusmodi distantiae observandae occurrunt, quotiescumque habetur Luna supra horizontem. Adsunt instrumenta, quibus eae observari utcumque possint etiam in mari, ut sunt quadrantes reflexionis. Sed eorum ope res perficitur intra limites


89576. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

geographica milliaria definitur etiam sine correspondente observatione longitudo loci, in quo observatio est instituta. Hujusmodi distantiae observandae occurrunt, quotiescumque habetur Luna supra horizontem. Adsunt instrumenta, quibus eae observari utcumque possint etiam in mari, ut sunt quadrantes reflexionis. Sed eorum ope res perficitur intra limites multo laxiores. Ex sella Irwiniana commodissime delicatissimis etiam instrumentis res perficitur. Saepissime autem Luna transit tam prope aliquam e fixis satis lucidis, ut Dollondiano micrometro discerni possint


89577. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut Dollondiano micrometro discerni possint una cum ipsa Luna. Et tunc Irwiniana machina summi erit usus, phaenomenum accuratissime determinans. Quae quidem machina, si et satellitum Jovis et positionis Lunae ad fixas habeatur ratio, non rarum admodum, sed frequentissimum habebit usum. Quanquam in hoc secundo casu pluribus astronomicis calculis opus erit, ut ex observatione eruatur longitudo. Calculos instituere ad praedicendam horam phaenomeni observandi, id quidem pertinet ad astronomiam; machinam vero invenire, qua observatio accurata fieri possit etiam in mari, ad mechanicam. Nec


89578. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habebit usum. Quanquam in hoc secundo casu pluribus astronomicis calculis opus erit, ut ex observatione eruatur longitudo. Calculos instituere ad praedicendam horam phaenomeni observandi, id quidem pertinet ad astronomiam; machinam vero invenire, qua observatio accurata fieri possit etiam in mari, ad mechanicam. Nec alterum sine altero ullius est usus pro determinanda longitudine in mari. Qui hoc secundum praestet, dimidium praestat eorum, quae ad tantum artis nauticae bonum requiruntur. Hoc secundum Irwino deberi probant testes observationum institutarum, quos inter Sissonus


89579. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex observatione eruatur longitudo. Calculos instituere ad praedicendam horam phaenomeni observandi, id quidem pertinet ad astronomiam; machinam vero invenire, qua observatio accurata fieri possit etiam in mari, ad mechanicam. Nec alterum sine altero ullius est usus pro determinanda longitudine in mari. Qui hoc secundum praestet, dimidium praestat eorum, quae ad tantum artis nauticae bonum requiruntur. Hoc secundum Irwino deberi probant testes observationum institutarum, quos inter Sissonus primus.


89580. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

de Sole. 53(II 85) Lucretius lib. V. 54(II 86) Heraclitus in ea sententia fuit. 55(II 87) Xenophanes id est arbitratus.


89581. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

55(II 87) Xenophanes id est arbitratus. 56(II 88) Nunc etiam in pluribus Asiae partibus idem est mos ingentem ciendi strepitum tempore eclipseos lunaris, ut apud Ricciolium ibidem, putante vulgo Lunam ab horribili dracone devorandam, nisi is eo strepitu perterrefactus aufugiat. Apud veteres magicis incantationibus eam de curru deducendam credebatur, nisi


89582. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Juvenalis, Satyra VI. de muliercula garrula:
... Verborum tanta cadit vis,
Tot pariter pelves et tintinnabula dicas
Pulsari. Jam nemo tubas atque aera fatiget:
Una laboranti poterit succurrere Lunae.
In aestu scribendi adhibui duo hemistichia, quae ibidem olim legeram, pertinentia ad Petrum Apollonium, habentur in fine ejus loci Excidii Hierosolymitani:
... Commistus ad astra
Clamor iit, quantum pavidae succurrere Lunae
Certantes populi tinnitibus aeris acuti


89583. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tanta cadit vis,
Tot pariter pelves et tintinnabula dicas
Pulsari. Jam nemo tubas atque aera fatiget:
Una laboranti poterit succurrere Lunae. In aestu scribendi adhibui duo hemistichia, quae ibidem olim legeram, pertinentia ad Petrum Apollonium, habentur in fine ejus loci Excidii Hierosolymitani:
... Commistus ad astra
Clamor iit, quantum pavidae succurrere Lunae
Certantes populi tinnitibus aeris acuti
Ingeminant surdasque Deae nituntur ad aures
Thessalicum ne carmen eat.


89584. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

populi tinnitibus aeris acuti
Ingeminant surdasque Deae nituntur ad aures
Thessalicum ne carmen eat. 57(II 89) Hujusce libri finis recitatus Romae in Arcadum conventu penultima hebdomada Quadragesimae, hoc episodium accepit tempori idoneum. IV.


89585. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

IV. 1 Proponuntur praecipua capita argumenti, quod hoc libro pertractatur. Pertinent autem omnia ad eclipses Solis: quid sit lumen quoddam, quod Solem ambit in totalibus eclipsibus penitus delitescentem; cur in eclipsi totali Solis appareant stellae interdiu; cur tum non habeatur nox obscurissima, sed quoddam velut crepusculum; cur dimidio etiam Sole delitescente vix ullum detrimentum luminis sentiatur, die adhuc admodum clara, fere ut prius.


89586. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1 Proponuntur praecipua capita argumenti, quod hoc libro pertractatur. Pertinent autem omnia ad eclipses Solis: quid sit lumen quoddam, quod Solem ambit in totalibus eclipsibus penitus delitescentem; cur in eclipsi totali Solis appareant stellae interdiu; cur tum non habeatur nox obscurissima, sed quoddam velut crepusculum; cur dimidio etiam Sole delitescente vix ullum detrimentum luminis sentiatur, die adhuc admodum clara, fere ut prius.


89587. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non habeatur nox obscurissima, sed quoddam velut crepusculum; cur dimidio etiam Sole delitescente vix ullum detrimentum luminis sentiatur, die adhuc admodum clara, fere ut prius. 2 In invocatione innuuntur eorum phaenomenorum causae. Illud lumen circa Solem, ostendetur infra, provenire ab atmosphaera Solis, quae concipitur ut Phoebi coma. Astra sub aspectum venirent semper, nisi nimia Solis luce obruerentur per diem; lumen solare reflexum ab aere circumjacentibus


89588. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ostendetur infra, provenire ab atmosphaera Solis, quae concipitur ut Phoebi coma. Astra sub aspectum venirent semper, nisi nimia Solis luce obruerentur per diem; lumen solare reflexum ab aere circumjacentibus regionibus immitente, quibus eclipsis non est totalis, crepusculum parit in ipsa totali eclipsi. Nimia vis luminis a dimidio etiam Sole emissi ita tendit oculorum fibras, ut majore lumine vix tendantur magis. Omnes ejusmodi causae ad Phoebum pertinent, qui invocatur.


89589. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Omnes ejusmodi causae ad Phoebum pertinent, qui invocatur. 3 Phaenomena eclipseos solaris enumerantur: pallor crepuscularis, astra clariora se prodentia, exigua enim ne tum quidem in conspectum veniunt; lumen circa Solem delitescentem. Quod quidem est duplicis generis. Nam quidam velut annulus ambit locum Solis, qui eo est vividior, quo Soli propior. Et hic quidem solet esse satis amplus, latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam


89590. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

generis. Nam quidam velut annulus ambit locum Solis, qui eo est vividior, quo Soli propior. Et hic quidem solet esse satis amplus, latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam tenuissimi annuli et vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum


89591. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

propior. Et hic quidem solet esse satis amplus, latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam tenuissimi annuli et vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris


89592. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

annuli causa, eam aliqui desumunt ab illa proprietate luminis, quam optici appellant inflexionem vel diffractionem. Hic autem innuitur et ipsa proprietas una cum reliquis lucis proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus, etiam in priores saltem particulas corporis utcumque opaci et ibi, si non incurrat perpendiculariter,


89593. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus, etiam in priores saltem particulas corporis utcumque opaci et ibi, si non incurrat perpendiculariter, refringitur. Nimirum ingreditur quidem, sed detorquetur a directione sui motus. Quod si perradat tantummodo extremam partem novi corporis, adveniens ad distantiam perquam exiguam,


89594. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

causa. Dum radius luminis abit per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus, etiam in priores saltem particulas corporis utcumque opaci et ibi, si non incurrat perpendiculariter, refringitur. Nimirum ingreditur quidem, sed detorquetur a directione sui motus. Quod si perradat tantummodo extremam partem novi corporis, adveniens ad distantiam perquam exiguam, progreditur quidem,


89595. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Nimirum ingreditur quidem, sed detorquetur a directione sui motus. Quod si perradat tantummodo extremam partem novi corporis, adveniens ad distantiam perquam exiguam, progreditur quidem, sed mutata itidem directione itineris ita, ut alii e radiis praetervolantibus flectantur introrsum in umbram ab ipso corpore projectam, alii extrorsum ad partes umbrae oppositas. Causa horum phaenomenorum omnium est mihi, et aliis plurimis, potissimum Newtonianis, vis quaedam mutua, quae habetur inter lucem et corpora. Haec vis mihi est mutua inter omnes materiae


89596. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab ipso corpore projectam, alii extrorsum ad partes umbrae oppositas. Causa horum phaenomenorum omnium est mihi, et aliis plurimis, potissimum Newtonianis, vis quaedam mutua, quae habetur inter lucem et corpora. Haec vis mihi est mutua inter omnes materiae particulas, et in ingentibus distantiis est attractiva in ratione, ut vocant, reciproca duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva, pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis,


89597. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad partes umbrae oppositas. Causa horum phaenomenorum omnium est mihi, et aliis plurimis, potissimum Newtonianis, vis quaedam mutua, quae habetur inter lucem et corpora. Haec vis mihi est mutua inter omnes materiae particulas, et in ingentibus distantiis est attractiva in ratione, ut vocant, reciproca duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva, pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam


89598. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

potissimum Newtonianis, vis quaedam mutua, quae habetur inter lucem et corpora. Haec vis mihi est mutua inter omnes materiae particulas, et in ingentibus distantiis est attractiva in ratione, ut vocant, reciproca duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva, pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus


89599. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva, pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae


89600. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est jam attractiva, jam repulsiva, pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae


89601. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum


89602. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et


89603. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum


89604. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

philosophiae theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum


89605. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad unicam legem virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia


89606. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente


89607. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vis etiam a numero et dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam praevalet attractio, jam


89608. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria. Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo


89609. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis


89610. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis immergatur in novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem velocitatem accessus perpendicularis ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus,


89611. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exigua a limite dividente media heterogenea jam praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis immergatur in novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem velocitatem accessus perpendicularis ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus, habebitur ingressus in novum medium, sed cum velocitate imminuta, et in casu motus obliqui


89612. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis immergatur in novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem velocitatem accessus perpendicularis ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus, habebitur ingressus in novum medium, sed cum velocitate imminuta, et in casu motus obliqui refractio cum recessu a perpendiculo. Si praevaleat summa virium oppositarum, habebitur ingressus cum velocitate aucta, et in casu motus obliqui refractio cum accessu ad perpendiculum. Ubi radius perstringit tantummodo


89613. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

luminis satis immergatur in novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem velocitatem accessus perpendicularis ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus, habebitur ingressus in novum medium, sed cum velocitate imminuta, et in casu motus obliqui refractio cum recessu a perpendiculo. Si praevaleat summa virium oppositarum, habebitur ingressus cum velocitate aucta, et in casu motus obliqui refractio cum accessu ad perpendiculum. Ubi radius perstringit tantummodo marginem corporis, detorquetur viribus iisdem, sed


89614. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus, habebitur ingressus in novum medium, sed cum velocitate imminuta, et in casu motus obliqui refractio cum recessu a perpendiculo. Si praevaleat summa virium oppositarum, habebitur ingressus cum velocitate aucta, et in casu motus obliqui refractio cum accessu ad perpendiculum. Ubi radius perstringit tantummodo marginem corporis, detorquetur viribus iisdem, sed praetervolat et acquirit inflexionem, quae est quaedam inchoata refractio vel reflexio, cum autem vis sit mutua. Dum tenuissimae luminis


89615. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

satis distant a se invicem, habebitur ductus lucidus unicus respondens illi rimae, sed multo amplior quam rima ipsa ob radios nimirum detortos hinc et inde prope acies. Accedentibus ad se invicem illis aciebus, ubi deventum fuerit ad certam distantiam, tum unicus ille lucidus ductus dividetur in duos separatos ab umbra intermedia. Ea umbra orietur, quia tum nulli radii transibunt recta ad chartam illam, sed radii utrinque detorti generabunt illos binos lucidos ductus hic et inde a medio.


89616. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oculum observatoris et gignere annulum illum lucidum. 8 Proponitur eclipsis quaedam artificialis, qua solet exhiberi hic annulus a diffractione ortus. Artificialem eclipsim proposuit in Monumentis Academiae Parisiensis ad ann. 1715 celeberrimus astronomus Isleus; cujus academici mentionem fecimus lib. II. adn. 11, sed methodo non ita parum diversa ab ea, quam hic exhibui et quae est multo aptior ad repraesentandam eclipsim Lunae naturalem. Infra


89617. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Infra verticem tubi cujuspiam superne aperti suspendatur circulus ex materia opaca ejus magnitudinis, ut spectata a fundo ejus diameter appareat sub angulo dimidii gradus; nimirum ut sit circiter ipsa diameter una e 114 partibus aequalibus distantiae ab ipso fundo. In eodem fundo collocetur alter tubulus insertus tubo priori et mobilis intra ipsum, qui inferne sit clausus et habeat foramen, cui applicari possit oculus et per ipsum suspici ille circulus suspensus. Qui apparebit major Sole, vel aequalis, vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel


89618. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel aequalis, vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel minus intra tubum, ut foramen accedat ad circulum minus, aeque vel plus quam requiritur, ut diameter apparens circuli sit aequalis diametro apparenti Solis. Post hujusmodi constructionem dirigendus erit tubus in Solem et sistendus ita, ut Sol motu diurno progrediens deveniat ad ipsum circulum. Si ita dirigatur tubus, ut via centri Solis transeat per centrum circuli, repraesentabitur eclipsis Solis totalis vel annularis, prout diameter apparens circuli fuerit non minor vel minor diametro apparente


89619. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motu diurno progrediens deveniat ad ipsum circulum. Si ita dirigatur tubus, ut via centri Solis transeat per centrum circuli, repraesentabitur eclipsis Solis totalis vel annularis, prout diameter apparens circuli fuerit non minor vel minor diametro apparente Solis. Jam vero in casu eclipseos totalis, adhuc circa illum circulum apparebit circumquaque annulus lucidus ortus a radiis inflexis in margine circuli. Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano


89620. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circuli, repraesentabitur eclipsis Solis totalis vel annularis, prout diameter apparens circuli fuerit non minor vel minor diametro apparente Solis. Jam vero in casu eclipseos totalis, adhuc circa illum circulum apparebit circumquaque annulus lucidus ortus a radiis inflexis in margine circuli. Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad


89621. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diameter apparens circuli fuerit non minor vel minor diametro apparente Solis. Jam vero in casu eclipseos totalis, adhuc circa illum circulum apparebit circumquaque annulus lucidus ortus a radiis inflexis in margine circuli. Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a circulo,


89622. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Jam vero in casu eclipseos totalis, adhuc circa illum circulum apparebit circumquaque annulus lucidus ortus a radiis inflexis in margine circuli. Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a circulo, apparent circa ipsum circulum annuli lucidi et vero etiam colorati. At ii nascuntur ex


89623. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a circulo, apparent circa ipsum circulum annuli lucidi et vero etiam colorati. At ii nascuntur ex diffractione radiorum transeuntium per illud tenue foramen relictum in tubi vertice. Ad rem apte repraesentandam oportet admittere radios libere advenientes ad circulum suspensum, uti libere adveniunt radii solares ad Lunam. 9 Eam non posse esse causam


89624. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apte repraesentandam oportet admittere radios libere advenientes ad circulum suspensum, uti libere adveniunt radii solares ad Lunam. 9 Eam non posse esse causam annuli, qui apparet in eclipsibus Solis, evincitur illo experimento, de quo adn. 6. Nam per id experimentum invenitur distantia illa, in qua agit ad sensum vis radios detorquens. Quae distantia est dimidium ejus intervalli, quo binae acies distant a se invicem tum, cum primo incipit apparere ille umbrosus tractus


89625. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solares ad Lunam. 9 Eam non posse esse causam annuli, qui apparet in eclipsibus Solis, evincitur illo experimento, de quo adn. 6. Nam per id experimentum invenitur distantia illa, in qua agit ad sensum vis radios detorquens. Quae distantia est dimidium ejus intervalli, quo binae acies distant a se invicem tum, cum primo incipit apparere ille umbrosus tractus inter duos lucidos ductus. Nam ubi acies plus distabant a se invicem adeoque a medio plus quam per dimidium illius


89626. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plus distabant a se invicem adeoque a medio plus quam per dimidium illius ultimi intervalli, radii per medium transeuntes progrediebantur recti. Porro ea distantia est perquam exigua. Invenitur enim multo minor quam una centesima pars unius digiti. Jam vero annulus, qui in Luna inde oriri possit, non potest esse crassior intervallo ejus distantiae. Nam a superficie Lunae obversa Terrae nulli radii solares deveniunt ad oculum nec vero ulli a spatio, quod magis a Luna distet, cum radii remotiores recta procurrant ulterius adeoque non detorqueantur introrsum ad


89627. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

esse crassior intervallo ejus distantiae. Nam a superficie Lunae obversa Terrae nulli radii solares deveniunt ad oculum nec vero ulli a spatio, quod magis a Luna distet, cum radii remotiores recta procurrant ulterius adeoque non detorqueantur introrsum ad oculum. Porro pars centesima digiti in distantia adeo enormi ab oculo, uti est Luna, est ita tenuis, ut omnem sensum effugiat. Sunt usque ad Lunam circiter 60 semidiametri terrestres. Quorum singulae continent quamproxime pedes Parisienses 20.000.000, sive partes pollicum centesimas 24.000.000.000. In qua distantia una centesima


89628. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Porro pars centesima digiti in distantia adeo enormi ab oculo, uti est Luna, est ita tenuis, ut omnem sensum effugiat. Sunt usque ad Lunam circiter 60 semidiametri terrestres. Quorum singulae continent quamproxime pedes Parisienses 20.000.000, sive partes pollicum centesimas 24.000.000.000. In qua distantia una centesima apparet sub angulo minore duobus minutis quintis. Quae tenuitas, nisi vis luminis sit admodum ingens, sub sensum omnino non cadit, annulum autem nec ampliorem illum et languidiorem exhibere potest, qui in eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius


89629. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20.000.000, sive partes pollicum centesimas 24.000.000.000. In qua distantia una centesima apparet sub angulo minore duobus minutis quintis. Quae tenuitas, nisi vis luminis sit admodum ingens, sub sensum omnino non cadit, annulum autem nec ampliorem illum et languidiorem exhibere potest, qui in eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius gradus, nec arctiorem et vividiorem, situm intra ipsum, qui adhuc sensibilem crassitudinem habere solet. Is annulus in eclipsi artificiali illa etiam, quam supra expressi, est admodum sensibilis ob exiguam distantiam oculi a circulo,


89630. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

admodum ingens, sub sensum omnino non cadit, annulum autem nec ampliorem illum et languidiorem exhibere potest, qui in eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius gradus, nec arctiorem et vividiorem, situm intra ipsum, qui adhuc sensibilem crassitudinem habere solet. Is annulus in eclipsi artificiali illa etiam, quam supra expressi, est admodum sensibilis ob exiguam distantiam oculi a circulo, in cujus margine fit diffractio, quae ibi potest gignere annulum crassum per plura etiam minuta prima. Distantiam Lunae, 60 semidiametrorum circiter,


89631. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius gradus, nec arctiorem et vividiorem, situm intra ipsum, qui adhuc sensibilem crassitudinem habere solet. Is annulus in eclipsi artificiali illa etiam, quam supra expressi, est admodum sensibilis ob exiguam distantiam oculi a circulo, in cujus margine fit diffractio, quae ibi potest gignere annulum crassum per plura etiam minuta prima. Distantiam Lunae, 60 semidiametrorum circiter, expressi per 10 circumferentias Terrae, quarum singulae continent paullo plus quam senas semidiametros.


89632. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circiter, expressi per 10 circumferentias Terrae, quarum singulae continent paullo plus quam senas semidiametros. 10 Accedit tenuitas illius luminis. Nam inflexio illa radiorum fit in angulis admodum diversis pro diversa distantia a margine corporis inflectentis. Quare illud lumen, quod advenit ad spatium ita arctum, distrahitur in immensum in tanto intervallo a Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in immensum. Quod quidem eum annulum


89633. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Accedit tenuitas illius luminis. Nam inflexio illa radiorum fit in angulis admodum diversis pro diversa distantia a margine corporis inflectentis. Quare illud lumen, quod advenit ad spatium ita arctum, distrahitur in immensum in tanto intervallo a Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in immensum. Quod quidem eum annulum debet reddere prorsus insensibilem. Est et alia sententia de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno 1715 protulit in


89634. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Accedit tenuitas illius luminis. Nam inflexio illa radiorum fit in angulis admodum diversis pro diversa distantia a margine corporis inflectentis. Quare illud lumen, quod advenit ad spatium ita arctum, distrahitur in immensum in tanto intervallo a Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in immensum. Quod quidem eum annulum debet reddere prorsus insensibilem. Est et alia sententia de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno 1715 protulit in iisdem


89635. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Accedit tenuitas illius luminis. Nam inflexio illa radiorum fit in angulis admodum diversis pro diversa distantia a margine corporis inflectentis. Quare illud lumen, quod advenit ad spatium ita arctum, distrahitur in immensum in tanto intervallo a Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in immensum. Quod quidem eum annulum debet reddere prorsus insensibilem. Est et alia sententia de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno 1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus,


89636. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Nam inflexio illa radiorum fit in angulis admodum diversis pro diversa distantia a margine corporis inflectentis. Quare illud lumen, quod advenit ad spatium ita arctum, distrahitur in immensum in tanto intervallo a Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in immensum. Quod quidem eum annulum debet reddere prorsus insensibilem. Est et alia sententia de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno 1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum,


89637. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in immensum in tanto intervallo a Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in immensum. Quod quidem eum annulum debet reddere prorsus insensibilem. Est et alia sententia de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno 1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad posticas. Verum et is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus.


89638. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

annulo cum suo experimento, quam eodem anno 1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad posticas. Verum et is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus. 11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et


89639. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam eodem anno 1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad posticas. Verum et is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus. 11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui


89640. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad posticas. Verum et is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus. 11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui serio affirment se vidisse in Luna, potissimum tempore solaris eclipseos, etiam fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a


89641. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui serio affirment se vidisse in Luna, potissimum tempore solaris eclipseos, etiam fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus nubes, cum maculae nobis eaedem semper eodem modo appareant, quis non videt


89642. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui serio affirment se vidisse in Luna, potissimum tempore solaris eclipseos, etiam fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus nubes, cum maculae nobis eaedem semper eodem modo appareant, quis non videt fulgur et fulmen esse objecta adeo exigua et tam tenuis luminis, ut in tanta distantia nullis omnino telescopiis percipi possint? Opinioni animo praeconceptae


89643. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus nubes, cum maculae nobis eaedem semper eodem modo appareant, quis non videt fulgur et fulmen esse objecta adeo exigua et tam tenuis luminis, ut in tanta distantia nullis omnino telescopiis percipi possint? Opinioni animo praeconceptae tribuendam puto phaenomeni omnino non existentis perceptionem imaginariam, nisi forte provenerit ab aliquo interno tremore fibrarum oculi fatigati diuturna applicatione ad


89644. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad telescopium. 12 Atmosphaeram lunarem ego quidem nequaquam admitto. Innuo hic argumenta nonnulla, quae ipsam impugnant. Verum et haec ipsa fusius et alia nonnulla exposui in mea dissertatione De atmosphaera Lunae. Quibus an satisfecerint, qui eandem atmosphaeram posterioribus annis admittentes expresse ediderunt se meis omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id negocii suscipere in se velint, ut rem ipsam cognoscant ac


89645. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et haec ipsa fusius et alia nonnulla exposui in mea dissertatione De atmosphaera Lunae. Quibus an satisfecerint, qui eandem atmosphaeram posterioribus annis admittentes expresse ediderunt se meis omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id negocii suscipere in se velint, ut rem ipsam cognoscant ac judicent. Dico autem in Luna nullam esse atmosphaeram similem huic nostrae. Quae nimirum eo magis tenuis fit, quo assurgit magis supra lunarem superficiem, donec evadat paullatim insensibilis. Suspicor enim, ut dicemus paullo


89646. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quibus an satisfecerint, qui eandem atmosphaeram posterioribus annis admittentes expresse ediderunt se meis omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id negocii suscipere in se velint, ut rem ipsam cognoscant ac judicent. Dico autem in Luna nullam esse atmosphaeram similem huic nostrae. Quae nimirum eo magis tenuis fit, quo assurgit magis supra lunarem superficiem, donec evadat paullatim insensibilis. Suspicor enim, ut dicemus paullo inferius, circa Lunam haberi fluidum quoddam simile nostrae aquae, quod nimirum certum


89647. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

similem huic nostrae. Quae nimirum eo magis tenuis fit, quo assurgit magis supra lunarem superficiem, donec evadat paullatim insensibilis. Suspicor enim, ut dicemus paullo inferius, circa Lunam haberi fluidum quoddam simile nostrae aquae, quod nimirum certum habeat limitem superficiei supremae, in qua plurimum adhuc differat a circumjacente aethere, multo densius eodem. 13 Primum argumentum a limite admodum distincto in margine lunaris disci. Qui margo, ubi est lucidus,


89648. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nimirum certum habeat limitem superficiei supremae, in qua plurimum adhuc differat a circumjacente aethere, multo densius eodem. 13 Primum argumentum a limite admodum distincto in margine lunaris disci. Qui margo, ubi est lucidus, apparet distinctissimus, et, ut dicimus, terminatissimus. Si quis Terram longe prospiceret, videret utique marginem admodum confusum, lumine in recessu a centro se sensim attenuante una cum ipsa atmosphaera.


89649. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

13 Primum argumentum a limite admodum distincto in margine lunaris disci. Qui margo, ubi est lucidus, apparet distinctissimus, et, ut dicimus, terminatissimus. Si quis Terram longe prospiceret, videret utique marginem admodum confusum, lumine in recessu a centro se sensim attenuante una cum ipsa atmosphaera. 14 Secundum argumentum a lumine fixarum, quae a Luna occultantur. Protuli in eadem dissertatione plura testimonia


89650. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

marginem admodum confusum, lumine in recessu a centro se sensim attenuante una cum ipsa atmosphaera. 14 Secundum argumentum a lumine fixarum, quae a Luna occultantur. Protuli in eadem dissertatione plura testimonia ejus, quod hic affirmo, quod nimirum in ejusmodi occultationibus non sensim minuatur earum lumen, sed sine ulla praecedenti mutatione aut tremore momento temporis velut intereant. Ego sane multas vidi occultationes ejusmodi, quin unquam deprehenderim ullum


89651. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

una cum ipsa atmosphaera. 14 Secundum argumentum a lumine fixarum, quae a Luna occultantur. Protuli in eadem dissertatione plura testimonia ejus, quod hic affirmo, quod nimirum in ejusmodi occultationibus non sensim minuatur earum lumen, sed sine ulla praecedenti mutatione aut tremore momento temporis velut intereant. Ego sane multas vidi occultationes ejusmodi, quin unquam deprehenderim ullum indicium atmosphaerae paulatim auferentis lumen fixae occultatae a limbo


89652. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nec ullam imaginem satis vividam ejus momentanei interitus totius luminis invenire potui praeter illam quam hic adhibui bullae illius, quae momento temporis disrupta evanescit. Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere.


89653. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus momentanei interitus totius luminis invenire potui praeter illam quam hic adhibui bullae illius, quae momento temporis disrupta evanescit. Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde atmosphaera nostrae similis


89654. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

totius luminis invenire potui praeter illam quam hic adhibui bullae illius, quae momento temporis disrupta evanescit. Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde atmosphaera nostrae similis gigneret phaenomena admodum


89655. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde atmosphaera nostrae similis gigneret phaenomena admodum diversa ab iis, quae dicuntur visa in iis admodum raris observationibus. Persecutus sum ibi diligenter ea ipsa


89656. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde atmosphaera nostrae similis gigneret phaenomena admodum diversa ab iis, quae dicuntur visa in iis admodum raris observationibus. Persecutus sum ibi diligenter ea ipsa phaenomena, et curvas, quas videretur describere fixa limbo proxima. Cujus quidem et emersio haberetur ante immersionem ob refractionem ingentem. Multo rarior atmosphaera adhuc pareret mutationes multo majores quam quae


89657. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

emersio haberetur ante immersionem ob refractionem ingentem. Multo rarior atmosphaera adhuc pareret mutationes multo majores quam quae dicuntur observatae. Hinc eas ego rariores observationes explicandas censeo vel per illusionem opticam a telescopiis ortam vel per aliquid in atmosphaera nostra interpositum; nam in earum nonnullis alii observatores alibi positi et idem observantes nihil viderunt ejusmodi; vel alicui parti crassioris atmosphaerae solaris delapsae eo ipso tempore in Lunam, ut eadem est origo aurorae borealis hic apud nos juxta Mairanii


89658. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ingentem. Multo rarior atmosphaera adhuc pareret mutationes multo majores quam quae dicuntur observatae. Hinc eas ego rariores observationes explicandas censeo vel per illusionem opticam a telescopiis ortam vel per aliquid in atmosphaera nostra interpositum; nam in earum nonnullis alii observatores alibi positi et idem observantes nihil viderunt ejusmodi; vel alicui parti crassioris atmosphaerae solaris delapsae eo ipso tempore in Lunam, ut eadem est origo aurorae borealis hic apud nos juxta Mairanii theoriam.


89659. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

explicandas censeo vel per illusionem opticam a telescopiis ortam vel per aliquid in atmosphaera nostra interpositum; nam in earum nonnullis alii observatores alibi positi et idem observantes nihil viderunt ejusmodi; vel alicui parti crassioris atmosphaerae solaris delapsae eo ipso tempore in Lunam, ut eadem est origo aurorae borealis hic apud nos juxta Mairanii theoriam. 15 Tertium argumentum ab occultatione planetarum. Quamplurimae observationes nullam


89660. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

15 Tertium argumentum ab occultatione planetarum. Quamplurimae observationes nullam exhibuerunt, ne minimam quidem, mutationem. Exiguus earum numerus aliquam obtulit admodum exiguam. Huc redeunt, quae supra de fixis diximus. Sed illud planetis peculiare demonstravi in eadem dissertatione. Si atmosphaera Lunae esset vel immensae cujusdam tenuitatis, quam Eulerus admisit, in qua tota refractio horizontalis esset aliquot secundorum tantummodo, Jovis formam, quotiescumque occultatur a Luna, debere esse ita ellipticam, ut axis longior deberet esse duplus


89661. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nullam exhibuerunt, ne minimam quidem, mutationem. Exiguus earum numerus aliquam obtulit admodum exiguam. Huc redeunt, quae supra de fixis diximus. Sed illud planetis peculiare demonstravi in eadem dissertatione. Si atmosphaera Lunae esset vel immensae cujusdam tenuitatis, quam Eulerus admisit, in qua tota refractio horizontalis esset aliquot secundorum tantummodo, Jovis formam, quotiescumque occultatur a Luna, debere esse ita ellipticam, ut axis longior deberet esse duplus brevioris.


89662. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

16 Quartum argumentum a limite distinctissimo inter partem Lunae lucidam et obscuram. Quem limitem atmosphaera redderet valde confusum. Illuminarentur enim partes intermediae lumine reflexo ut in crepusculis, ob quod a nocte ad diem transiretur sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut nullo modo sub sensum cadant. Apud nos perquam exiguum, potissimum in ipso Solis ortu vel occasu est discrimen luminis in


89663. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

16 Quartum argumentum a limite distinctissimo inter partem Lunae lucidam et obscuram. Quem limitem atmosphaera redderet valde confusum. Illuminarentur enim partes intermediae lumine reflexo ut in crepusculis, ob quod a nocte ad diem transiretur sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut nullo modo sub sensum cadant. Apud nos perquam exiguum, potissimum in ipso Solis ortu vel occasu est discrimen luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua, quam


89664. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

enim partes intermediae lumine reflexo ut in crepusculis, ob quod a nocte ad diem transiretur sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut nullo modo sub sensum cadant. Apud nos perquam exiguum, potissimum in ipso Solis ortu vel occasu est discrimen luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua, quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi. 17 Quintum


89665. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in crepusculis, ob quod a nocte ad diem transiretur sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut nullo modo sub sensum cadant. Apud nos perquam exiguum, potissimum in ipso Solis ortu vel occasu est discrimen luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua, quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi. 17 Quintum argumentum a constanti forma et lumine partium Lunae in eadem


89666. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua, quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi. 17 Quintum argumentum a constanti forma et lumine partium Lunae in eadem positione ad Solem. Quae a nubibus et nivibus mutari deberent, ut diversam omnino formam prae se ferre debeat Terra diversis temporibus ex iisdem causis. Hoc argumentum attigimus et supra adn. 11.


89667. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

18 Hic proponitur mea sententia de fluido homogeneo affuso toti Lunae, quam innui adn. 12, cum argumento praecipuo, quod me ad sententiam impulit. Est autem illud, quod licet totum Lunae discum videamus maxime scabrum et inaequalem, quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in


89668. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad sententiam impulit. Est autem illud, quod licet totum Lunae discum videamus maxime scabrum et inaequalem, quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum


89669. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

discum videamus maxime scabrum et inaequalem, quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum alii simul viderunt limbum admodum laevem. (On a vu depuis


89670. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in limite inter partem illuminatam et obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum alii simul viderunt limbum admodum laevem. (On a vu depuis quelque tems plusieurs de ces petites inégalitées avec des lunettes acromatiques


89671. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum alii simul viderunt limbum admodum laevem. (On a vu depuis quelque tems plusieurs de ces petites inégalitées avec des lunettes acromatiques très-fortes; mais cela ne prouve rien contre mon fluide,


89672. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

très-fortes; mais cela ne prouve rien contre mon fluide, car on devroit voir toujours et par-tout des inégalitées beaucoup plus grandes: il peut se faire que quelque sommet s'éleve au-dessus du fluide). Id phaenomenum plures astronomi cum Galileo repetunt ex eo, quod in extremo limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios, quorum similes in margine apparerent utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant per illam ipsam inaequalitatem lucis et


89673. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fluide, car on devroit voir toujours et par-tout des inégalitées beaucoup plus grandes: il peut se faire que quelque sommet s'éleve au-dessus du fluide). Id phaenomenum plures astronomi cum Galileo repetunt ex eo, quod in extremo limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios, quorum similes in margine apparerent utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur.


89674. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

il peut se faire que quelque sommet s'éleve au-dessus du fluide). Id phaenomenum plures astronomi cum Galileo repetunt ex eo, quod in extremo limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios, quorum similes in margine apparerent utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur. Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod transpicimus


89675. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur. Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At limes ejus fluidi est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire


89676. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur. Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At limes ejus fluidi est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa


89677. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At limes ejus fluidi est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant


89678. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fluido Lunam ambiente, per quod transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At limes ejus fluidi est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito


89679. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At limes ejus fluidi est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla admodum singularia, quae quandam velut


89680. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae habetur in eodem. At limes ejus fluidi est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla admodum singularia, quae quandam velut piscium astronomiam a nostra admodum diversam exhibeant.


89681. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

velut piscium astronomiam a nostra admodum diversam exhibeant. Est et experimentum phialae vitreae, quam exterius intuenti apparet crassitudo ejus vitri, si ea impleatur materia crassiore. Sed ipsa crassitudo sensum effugit, si impleatur pulvisculo tenui vel liquore, quae apparent, tanquam si in extrema vitri superficie sita essent. Phaenomeni autem ratio repetitur a dioptricae principiis et ad rem praesentem applicatur. Ac demum ostenditur, quo pacto inde deduci possit non totus ille amplus annulus, quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae solari ibi tribuo, ut


89682. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tantummodo innuisse. 19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et immediatius ad Solem spectans. In sequenti invocatione atmosphaeram concipio, ut in prima invocatione adn. 2, tanquam Phoebi comam et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob ignem internum.


89683. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et immediatius ad Solem spectans. In sequenti invocatione atmosphaeram concipio, ut in prima invocatione adn. 2, tanquam Phoebi comam et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob ignem internum.


89684. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra, partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito


89685. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra, partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam veluti rimulas transpiciatur


89686. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra, partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas.


89687. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas. In hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio: Epigramma Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras Aeternum puro fundit ab axe jubar, Unde satus Maja et


89688. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas. In hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio: Epigramma Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras Aeternum puro fundit ab axe jubar, Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus; 5 Unde nitent prata


89689. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Evomit et vultus inficit ipse suos. Sol nubes habet: o fuscae miser incola Terrae, Tu speres laetos et sine faece dies? Traduzione M'inganno? O pur que, che dal carro ardente Diffonde puri raggi, onde si adorna Venere, e Cintia, e ogni altro astro lucente Che sotto il Ciel stellato in Ciel soggiorna; Onde tosto divien lieto e ridente Ogni vago giardino allor, che aggiorna, E dal tessuto raggio gentilmente Percosso il fiore a'bei color ritorna, M'inganno? O pur di nere macchie il volto Talor s'ingombra? Ah! non m'inganno: o quale Gli miro in fronte atro vapore accolto!


89690. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Che sotto il Ciel stellato in Ciel soggiorna; Onde tosto divien lieto e ridente Ogni vago giardino allor, che aggiorna, E dal tessuto raggio gentilmente Percosso il fiore a'bei color ritorna, M'inganno? O pur di nere macchie il volto Talor s'ingombra? Ah! non m'inganno: o quale Gli miro in fronte atro vapore accolto! Misero! e contro il rio destin fatale Tu speri i di sereni e lieti, ah stolto Del fosco Mondo abitator mortale! 21 Ab hac atmosphaera Solis repeto


89691. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

e contro il rio destin fatale Tu speri i di sereni e lieti, ah stolto Del fosco Mondo abitator mortale! 21 Ab hac atmosphaera Solis repeto causam annuli latioris ambientis Solem in eclipsi totali. Qui eo est minus lucidus, quo magis recedit a limbo Solis, quia, quo atmosphaera est altior, eo etiam est tenuior. Sunt qui dicant inde oriri non posse, quod sit concentricus Lunae, non Soli. At arctiorem illum et vividiorem annulum esse concentricum potius Lunae quam Soli,


89692. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solis, quia, quo atmosphaera est altior, eo etiam est tenuior. Sunt qui dicant inde oriri non posse, quod sit concentricus Lunae, non Soli. At arctiorem illum et vividiorem annulum esse concentricum potius Lunae quam Soli, utcumque per observationem determinari potest, non vero latiorem, cum in eclipsi totali centrum Lunae a centro Solis parum admodum distet. Nam ejus diameter apparens parum admodum superare potest diametrum apparentem Solis et nulla pars disci solaris procurrit ultra lunarem.


89693. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparens parum admodum superare potest diametrum apparentem Solis et nulla pars disci solaris procurrit ultra lunarem. 22 Pro explicanda causa rhombi illius, qui aliquando apparet in eclipsibus, oportet ostendere, quo pacto ex rotatione circa proprium axem, quam cum Sole habet ejus atmosphaera, oriatur vis centrifuga et ob ipsam atmosphaera eadem induat figuram lentis cujusdam, ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi, cujus extremas partes intuemur in lumine


89694. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparet in eclipsibus, oportet ostendere, quo pacto ex rotatione circa proprium axem, quam cum Sole habet ejus atmosphaera, oriatur vis centrifuga et ob ipsam atmosphaera eadem induat figuram lentis cujusdam, ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi, cujus extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis amplis Romae


89695. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

figuram lentis cujusdam, ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi, cujus extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis amplis Romae prodiit ante hosce 13 annos. Ibi ego, quae huc pertinent, diligentissime evolvi omnia. Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc satis integra et optima valetudine


89696. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

figura rhombi, cujus extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis amplis Romae prodiit ante hosce 13 annos. Ibi ego, quae huc pertinent, diligentissime evolvi omnia. Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc satis integra et optima valetudine superiore anno Roma discedens reliqui florentissimum meo Collegio


89697. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

23 Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole suadet ipsa tanta vis caloris ipsius Solis. Sed et lumen ipsum zodiacale, de quo mox agemus, et cometarum caudae, quas jam saepe diximus oriri ab ascensu vaporum cometicorum in atmosphaera Solis, habentur autem etiam in cometis remotioribus a Sole, quam sit Terra, evincunt ipsam protendi, ut hic affirmo, longissime a Sole. Ejus gravitas in Solem deberet ipsi inducere figuram sphaericam ob aequilibrium, si ea quiesceret. Sed motus, quem habet


89698. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

23 Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole suadet ipsa tanta vis caloris ipsius Solis. Sed et lumen ipsum zodiacale, de quo mox agemus, et cometarum caudae, quas jam saepe diximus oriri ab ascensu vaporum cometicorum in atmosphaera Solis, habentur autem etiam in cometis remotioribus a Sole, quam sit Terra, evincunt ipsam protendi, ut hic affirmo, longissime a Sole. Ejus gravitas in Solem deberet ipsi inducere figuram sphaericam ob aequilibrium, si ea quiesceret. Sed motus, quem habet circa proprium axem cum Sole, cogit induere


89699. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

de quo mox agemus, et cometarum caudae, quas jam saepe diximus oriri ab ascensu vaporum cometicorum in atmosphaera Solis, habentur autem etiam in cometis remotioribus a Sole, quam sit Terra, evincunt ipsam protendi, ut hic affirmo, longissime a Sole. Ejus gravitas in Solem deberet ipsi inducere figuram sphaericam ob aequilibrium, si ea quiesceret. Sed motus, quem habet circa proprium axem cum Sole, cogit induere figuram compressam. Quod quo pacto accidat, jam explicabitur.


89700. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sphaericam ob aequilibrium, si ea quiesceret. Sed motus, quem habet circa proprium axem cum Sole, cogit induere figuram compressam. Quod quo pacto accidat, jam explicabitur. 24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem,


89701. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

figuram compressam. Quod quo pacto accidat, jam explicabitur. 24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem ipsum et


89702. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jam explicabitur. 24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram


89703. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum ipsa maculas sive


89704. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plures coalescunt in unam et observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum ipsa maculas sive nubes in ea innatantes. 25 Quaecumque corpora circulos describunt, concipiunt vim quandam recedendi a centro, quae dicitur


89705. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum ipsa maculas sive nubes in ea innatantes. 25 Quaecumque corpora circulos describunt, concipiunt vim quandam recedendi a centro, quae dicitur centrifuga, quam Christianus Hugenius rite consideravit


89706. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

semper abire per viam rectam nec ad orbes curvilineos detorquentur, nisi vi aliqua; quae si abesset, per rectam omnino abirent. Hujus vis centrifugae duplex hic argumentum innuitur ab experimentis petitum: vis, qua lapis funda circumactus habenam tendit, quae ipsum in orbe illo retinet; et impetus, quo resilit aqua aspersa rotae circumactae. Adduntur leges, quod nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major. Theorema generale, a quo pendent quaecumque eo pertinentia


89707. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

innuitur ab experimentis petitum: vis, qua lapis funda circumactus habenam tendit, quae ipsum in orbe illo retinet; et impetus, quo resilit aqua aspersa rotae circumactae. Adduntur leges, quod nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major. Theorema generale, a quo pendent quaecumque eo pertinentia Hugenius proposuit, est hujusmodi: vis centrifuga in circulis est in ratione composita ex directa duplicata velocitatum et, reciproca simplici radiorum. Ex eo autem facile deducitur hoc aliud, cujus


89708. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aspersa rotae circumactae. Adduntur leges, quod nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major. Theorema generale, a quo pendent quaecumque eo pertinentia Hugenius proposuit, est hujusmodi: vis centrifuga in circulis est in ratione composita ex directa duplicata velocitatum et, reciproca simplici radiorum. Ex eo autem facile deducitur hoc aliud, cujus hic usus occurrit: si circuli eodem tempore describantur, vis centrifuga est in ratione directa radiorum sive in ratione directa velocitatum.


89709. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circumactae. Adduntur leges, quod nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major. Theorema generale, a quo pendent quaecumque eo pertinentia Hugenius proposuit, est hujusmodi: vis centrifuga in circulis est in ratione composita ex directa duplicata velocitatum et, reciproca simplici radiorum. Ex eo autem facile deducitur hoc aliud, cujus hic usus occurrit: si circuli eodem tempore describantur, vis centrifuga est in ratione directa radiorum sive in ratione directa velocitatum.


89710. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eo pertinentia Hugenius proposuit, est hujusmodi: vis centrifuga in circulis est in ratione composita ex directa duplicata velocitatum et, reciproca simplici radiorum. Ex eo autem facile deducitur hoc aliud, cujus hic usus occurrit: si circuli eodem tempore describantur, vis centrifuga est in ratione directa radiorum sive in ratione directa velocitatum. 26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi


89711. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est hujusmodi: vis centrifuga in circulis est in ratione composita ex directa duplicata velocitatum et, reciproca simplici radiorum. Ex eo autem facile deducitur hoc aliud, cujus hic usus occurrit: si circuli eodem tempore describantur, vis centrifuga est in ratione directa radiorum sive in ratione directa velocitatum. 26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in


89712. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tempore describantur, vis centrifuga est in ratione directa radiorum sive in ratione directa velocitatum. 26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator,


89713. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radiorum sive in ratione directa velocitatum. 26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum


89714. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ratione directa velocitatum. 26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla.


89715. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla. Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis centrifuga est major, plus


89716. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla. Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis centrifuga est major, plus detrahitur de ipsa vi gravitatis adeoque pondus remanet majus


89717. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eo minores sunt et minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla. Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis centrifuga est major, plus detrahitur de ipsa vi gravitatis adeoque pondus remanet majus prope polos quam sub aequatore. Quam ob causam ad habendum aequilibrium debet elevari magis sub ipso aequatore fluidum et ad polos


89718. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

acquirit formam sphaeroidis compressae sive lentis cujuspiam. Ego hic unicam rationem exposui aequilibrii sublati, majorem nimirum vim centrifugam sub aequatore quam prope polos. Sed habetur et altera, quod nimirum vis centrifuga sub aequatore directe opponitur gravitati, in reliquis locis eo obliquius, quo magis acceditur ad polum. Nam ipsius aequatoris centrum est in ipso centro sphaerae, ad quod gravitas dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto axis eo remotiore a centro sphaerae, quo magis ad polum acceditur.


89719. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rationem exposui aequilibrii sublati, majorem nimirum vim centrifugam sub aequatore quam prope polos. Sed habetur et altera, quod nimirum vis centrifuga sub aequatore directe opponitur gravitati, in reliquis locis eo obliquius, quo magis acceditur ad polum. Nam ipsius aequatoris centrum est in ipso centro sphaerae, ad quod gravitas dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto axis eo remotiore a centro sphaerae, quo magis ad polum acceditur. 27 Jam vero ejusmodi


89720. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam prope polos. Sed habetur et altera, quod nimirum vis centrifuga sub aequatore directe opponitur gravitati, in reliquis locis eo obliquius, quo magis acceditur ad polum. Nam ipsius aequatoris centrum est in ipso centro sphaerae, ad quod gravitas dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto axis eo remotiore a centro sphaerae, quo magis ad polum acceditur. 27 Jam vero ejusmodi lens si aspiceretur oculo collocato in ejus axe, appareret circularis, ut patet.


89721. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto axis eo remotiore a centro sphaerae, quo magis ad polum acceditur. 27 Jam vero ejusmodi lens si aspiceretur oculo collocato in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde oriatur rhombus lucidus hinc


89722. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

27 Jam vero ejusmodi lens si aspiceretur oculo collocato in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras requirit, ut videri


89723. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras requirit, ut videri possit.


89724. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nobis dorsum illud protuberans, debet apparere sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras requirit, ut videri possit.


89725. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut videri possit. 28 Ob eam tenuitatem luminis is rhombus nunquam videri potest interdiu. Nam oculi ita obruuntur nimia solaris luminis vi ut aures nimio fragore malleorum in officinis ferrariis vel in iis aedificiis, in quibus rotae aquarum vi concitatae terunt lina ad chartam efformandam, ubi exaudire non licet, nisi clamore maximo, vociferantem. Et haec ipsa est causa, ut infra videbimus, cur stellas etiam interdiu videre non possimus.


89726. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

28 Ob eam tenuitatem luminis is rhombus nunquam videri potest interdiu. Nam oculi ita obruuntur nimia solaris luminis vi ut aures nimio fragore malleorum in officinis ferrariis vel in iis aedificiis, in quibus rotae aquarum vi concitatae terunt lina ad chartam efformandam, ubi exaudire non licet, nisi clamore maximo, vociferantem. Et haec ipsa est causa, ut infra videbimus, cur stellas etiam interdiu videre non possimus.


89727. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

28 Ob eam tenuitatem luminis is rhombus nunquam videri potest interdiu. Nam oculi ita obruuntur nimia solaris luminis vi ut aures nimio fragore malleorum in officinis ferrariis vel in iis aedificiis, in quibus rotae aquarum vi concitatae terunt lina ad chartam efformandam, ubi exaudire non licet, nisi clamore maximo, vociferantem. Et haec ipsa est causa, ut infra videbimus, cur stellas etiam interdiu videre non possimus.


89728. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vero ultra 100 gradus protendatur; deinde, ut Sole infra horizontem posito circa initium matutini vel finem vespertini crepusculi ea zodiaci pars sit parum obliqua ad horizontem. Notum est enim apud astronomos aliam esse aliarum zodiaci partium inclinationem ad horizontem. Porro id accidit in hac boreali zona temperata mane per autumnum et vespere verno tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a


89729. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad horizontem. Notum est enim apud astronomos aliam esse aliarum zodiaci partium inclinationem ad horizontem. Porro id accidit in hac boreali zona temperata mane per autumnum et vespere verno tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a Sole. Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet


89730. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a Sole. Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet debere itidem videri in ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente reflectatur. 30 Ex iis, quae dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae


89731. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a Sole. Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet debere itidem videri in ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente reflectatur. 30 Ex iis, quae dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae semper lumen emittunt,


89732. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

patet debere itidem videri in ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente reflectatur. 30 Ex iis, quae dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae semper lumen emittunt, quod nimio solaris luminis fulgore obruitur interdiu. Si nubes quaepiam Solem tegat, adhuc lumen a reliqua atmosphaera reflexum impedit, ne stellae videantur in parte coeli, quae supersit serena. Verum in eclipsi Sol occultatur etiam


89733. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

30 Ex iis, quae dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae semper lumen emittunt, quod nimio solaris luminis fulgore obruitur interdiu. Si nubes quaepiam Solem tegat, adhuc lumen a reliqua atmosphaera reflexum impedit, ne stellae videantur in parte coeli, quae supersit serena. Verum in eclipsi Sol occultatur etiam proximis atmosphaerae partibus et toti superficiei circumjacenti. Idcirco tum apparent ipsae stellae, saltem eae, quae sunt lucidiores.


89734. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae semper lumen emittunt, quod nimio solaris luminis fulgore obruitur interdiu. Si nubes quaepiam Solem tegat, adhuc lumen a reliqua atmosphaera reflexum impedit, ne stellae videantur in parte coeli, quae supersit serena. Verum in eclipsi Sol occultatur etiam proximis atmosphaerae partibus et toti superficiei circumjacenti. Idcirco tum apparent ipsae stellae, saltem eae, quae sunt lucidiores.


89735. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oculi pupilla possit admittere. 32 Haec adjeci Arimini, dum anno 1752 inirem observationes astronomicas ad determinandam magnitudinem gradus meridiani inter urbem Romam et Ariminum in aedibus comitis Joannis Francisci Garampi, patricii Ariminensis, amicissimi mihi ab ipsa prima communi adolescentia. Tres autem fixas adhibebam: α Cycni (nam astronomi post Bayerum Graecis litteris stellas fixas singularum constellationum designant, incipiendo a lucidioribus), quae in iis


89736. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in aedibus comitis Joannis Francisci Garampi, patricii Ariminensis, amicissimi mihi ab ipsa prima communi adolescentia. Tres autem fixas adhibebam: α Cycni (nam astronomi post Bayerum Graecis litteris stellas fixas singularum constellationum designant, incipiendo a lucidioribus), quae in iis ipsis diebus, quibus haec scripsi, perveniebat ad meridianum prope zenith una circiter hora post ortum Solis; β Aurigae, quae eo deveniebat tribus horis circiter post meridiem; quae stella est in ipso Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae


89737. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

litteris stellas fixas singularum constellationum designant, incipiendo a lucidioribus), quae in iis ipsis diebus, quibus haec scripsi, perveniebat ad meridianum prope zenith una circiter hora post ortum Solis; β Aurigae, quae eo deveniebat tribus horis circiter post meridiem; quae stella est in ipso Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae tum appellebat in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit


89738. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

designant, incipiendo a lucidioribus), quae in iis ipsis diebus, quibus haec scripsi, perveniebat ad meridianum prope zenith una circiter hora post ortum Solis; β Aurigae, quae eo deveniebat tribus horis circiter post meridiem; quae stella est in ipso Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae tum appellebat in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum loca. Quam ob


89739. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quibus haec scripsi, perveniebat ad meridianum prope zenith una circiter hora post ortum Solis; β Aurigae, quae eo deveniebat tribus horis circiter post meridiem; quae stella est in ipso Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae tum appellebat in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit et ipsa


89740. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

horis circiter post meridiem; quae stella est in ipso Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae tum appellebat in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit et ipsa observari ante Solis occasum. Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per


89741. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit et ipsa observari ante Solis occasum. Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius. Secundae fixae observationes paucas admodum tentare potuimus Arimini, et admodum incertas, cum priores turbatae fuerint a


89742. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit et ipsa observari ante Solis occasum. Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius. Secundae fixae observationes paucas admodum tentare potuimus Arimini, et admodum incertas, cum priores turbatae fuerint a nubibus et nebulis, posteriores a nimia vicinia Solis. Quamobrem eae nulli mihi fuerunt usui ad illam determinationem. Sed


89743. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

celeberrimum pronunciavit jacta est alea, ad quod hic alluditur et quod civilis belli exordium extitit. 34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel


89744. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

civilis belli exordium extitit. 34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae


89745. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat


89746. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem


89747. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam. At multo adhuc majori erat


89748. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam. At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis excultum studiis. In Bononiensi


89749. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam. At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis excultum studiis. In Bononiensi academia astronomiae sub Eustachio Manfredio, celeberrimo viro, operam dederat in ipsa adolescentia cum tanto progressu, ut ejus honorificentissimam mentionem fecerit Manfredius ipse in praefatione suarum Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit,


89750. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam. At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis excultum studiis. In Bononiensi academia astronomiae sub Eustachio Manfredio, celeberrimo viro, operam dederat in ipsa adolescentia cum tanto progressu, ut ejus honorificentissimam mentionem fecerit Manfredius ipse in praefatione suarum Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem imposterum.


89751. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis excultum studiis. In Bononiensi academia astronomiae sub Eustachio Manfredio, celeberrimo viro, operam dederat in ipsa adolescentia cum tanto progressu, ut ejus honorificentissimam mentionem fecerit Manfredius ipse in praefatione suarum Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo ego jam tum dissertationem edidi. In ea


89752. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipse in praefatione suarum Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago illa ipsa cum circulo ibi descripto et umbra verticalis lineae cum certa ejus circuli diametro congrueret. Garampius autem, qui stylo tenui continuo consectabatur centrum


89753. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago illa ipsa cum circulo ibi descripto et umbra verticalis lineae cum certa ejus circuli diametro congrueret. Garampius autem, qui stylo tenui continuo consectabatur centrum nigricantis exiguae imaginis Mercurii, notabat ejus positionem ipso momento


89754. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exiguae imaginis Mercurii, notabat ejus positionem ipso momento congruentiae, quo a me de eadem admonebatur. Quod observationis genus hic ipsis versibus exprimitur. (Il nous manquoit une machine parallactique qui auroit rendu l'observation beaucoup plus facile). Regressus in patriam domi suae lineam meridianam duxit ac plura instrumenta comparavit ad observationes instituendas idonea; inter quae horologium oscillatorium, quo ego ibidem sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes


89755. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

machine parallactique qui auroit rendu l'observation beaucoup plus facile). Regressus in patriam domi suae lineam meridianam duxit ac plura instrumenta comparavit ad observationes instituendas idonea; inter quae horologium oscillatorium, quo ego ibidem sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis idoneo. Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas. Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus,


89756. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

auroit rendu l'observation beaucoup plus facile). Regressus in patriam domi suae lineam meridianam duxit ac plura instrumenta comparavit ad observationes instituendas idonea; inter quae horologium oscillatorium, quo ego ibidem sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis idoneo. Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas. Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis sane ingenii puer, qui


89757. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

virorum turba ad observationes ipsas. Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et universam jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae germen


89758. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad publicam hanc memoris et grati animi significationem exhibendam. 35 Ex locis maxime obscuris et stellae interdiu videri possunt. Inaudieram autem idem accidere aliquando etiam in observatorii Parisiensis cavea illa admodum profunda. Quanquam Parisios delatus superioribus mensibus illud accepi ejus caveae obscuritatem non esse satis magnam ad id phaenomenum exhibendum. Adhuc tamen lucidiores fixas inde nudo etiam oculo deprehensurum arbitror coelo satis sudo quempiam,


89759. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui satis acuta polleat oculorum acie. Magnificentissimae sunt ejus observatorii aedes, ubi Cassinus de Thury et Maraldus, magna nomina, habent instrumenta astronomica et observationes suas instituunt. Innuuntur hic praecipua ex ejusmodi instrumentis. Solent nimirum haberi in observatoriis globi terrestres et coelestes, quorum posteriores summo sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum telescopia cum micrometris, quae continent lentes vitreas et fila juxta adn. 4. lib. I. et 48. lib. II (III 16).


89760. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

terrestres et coelestes, quorum posteriores summo sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum telescopia cum micrometris, quae continent lentes vitreas et fila juxta adn. 4. lib. I. et 48. lib. II (III 16). Armillae erant admodum in usu apud veteres, et nunc adhibentur potissimum pro solaribus horologiis vel pro crassioribus altitudinum observationibus. Omnium maxime necessarii sunt orbes secti, nimirum quadrantes et sectores metallici, in quibus et alidada cum telescopio est, quidam radius mobilis. Sed alterius generis


89761. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adn. 4. lib. I. et 48. lib. II (III 16). Armillae erant admodum in usu apud veteres, et nunc adhibentur potissimum pro solaribus horologiis vel pro crassioribus altitudinum observationibus. Omnium maxime necessarii sunt orbes secti, nimirum quadrantes et sectores metallici, in quibus et alidada cum telescopio est, quidam radius mobilis. Sed alterius generis erat ille radius, cujus nomen a veteribus pro astronomia est consecratum, juxta illud Virgilii, lib. VI: coelique meatus describent radio et surgentia sydera dicent. Demum haberi debent et momenta notantes fluxa


89762. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pondera virgis, nimirum horologia oscillatoria, sine quibus astronomia excoli nunc quidem omnino non potest. Praeter eos binos astronomos, quos nominavi, qui quidem ad id regium observatorium pertinent, mirum sane, quam multi, quam egregii astronomi habeantur nunc quidem in Gallia et potissimum Parisiis, ubi praeter alios complures, qui ad regiam academiam non pertinent, numerantur in ipsa tam multi primae notae celeberrimi astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M. Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit


89763. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Praeter eos binos astronomos, quos nominavi, qui quidem ad id regium observatorium pertinent, mirum sane, quam multi, quam egregii astronomi habeantur nunc quidem in Gallia et potissimum Parisiis, ubi praeter alios complures, qui ad regiam academiam non pertinent, numerantur in ipsa tam multi primae notae celeberrimi astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M. Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point encore de l'Académie). Quanquam universa gens nihilo minus liberalibus studiis quam armis dedita, in


89764. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipsa tam multi primae notae celeberrimi astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M. Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point encore de l'Académie). Quanquam universa gens nihilo minus liberalibus studiis quam armis dedita, in omni sacrae profanaeque doctrinae genere, et potissimum is coetus in iis, quae ad naturalem scientiam pertinent, pro qua est institutus, ita excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium,


89765. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M. Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point encore de l'Académie). Quanquam universa gens nihilo minus liberalibus studiis quam armis dedita, in omni sacrae profanaeque doctrinae genere, et potissimum is coetus in iis, quae ad naturalem scientiam pertinent, pro qua est institutus, ita excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium, D'Alembertum, Fontainium, quorum consuetudine usus sum nuper


89766. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est institutus, ita excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium, D'Alembertum, Fontainium, quorum consuetudine usus sum nuper Parisiis per menses sex cum voluptate summa, uti nunc summam in me hic in Anglia tot doctissimorum hominum humanitatem experior. 36 Perquam exigua particula solaris disci detecta tantum lumen emittit, ut statim evanescat et rhombus, et


89767. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ita excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium, D'Alembertum, Fontainium, quorum consuetudine usus sum nuper Parisiis per menses sex cum voluptate summa, uti nunc summam in me hic in Anglia tot doctissimorum hominum humanitatem experior. 36 Perquam exigua particula solaris disci detecta tantum lumen emittit, ut statim evanescat et rhombus, et annulus, et


89768. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae videt aliquam partem disci solaris et ab illa illuminatur. Luna projicit umbram conicam determinatam a radiis, qui tangunt et Solem et Lunam ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus. Porro illa umbra, Sole perigeo et Luna apogea, nunquam ad Terram devenit, et tunc habetur eclipsis tantummodo annularis. Sole autem apogeo et Luna perigea, immergitur illa quidem intra superficiem Terrae, sed ejus crassitudo ibi est perquam exigua ita, ut adhuc


89769. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

calculis invenio coni illius longitudinem a centro Lunae computatam, cum est maxima, esse semidiametrorum Terrae quamproxime 60, cum est minima quamproxime 58. Distantia autem Lunae a centro Terrae maxima est ex Caillio semidiametrorum 64 2/3, minima 55 3/4. Quae distantiae, si Luna sit in ipso zenith, dempta una semidiametro, evadunt a superficie Terrae 63 2/3 et 54 3/4. Patet illas longitudines cadere inter has distantias ideoque umbram Lunae aliquando non devenire ad superficiem Terrae, aliquando in eam immergi. Jam vero maxima immersio erit, si


89770. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex Caillio semidiametrorum 64 2/3, minima 55 3/4. Quae distantiae, si Luna sit in ipso zenith, dempta una semidiametro, evadunt a superficie Terrae 63 2/3 et 54 3/4. Patet illas longitudines cadere inter has distantias ideoque umbram Lunae aliquando non devenire ad superficiem Terrae, aliquando in eam immergi. Jam vero maxima immersio erit, si longitudo coni umbrosi maxima conjungatur cum distantia Lunae minima. Tum vero calculo inito invenio semidiametrum sectionis perpendicularis umbrae ibi, ubi ejus axis in Terram immergitur, accedere ad 96 milliaria ad pedem


89771. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aliquando non devenire ad superficiem Terrae, aliquando in eam immergi. Jam vero maxima immersio erit, si longitudo coni umbrosi maxima conjungatur cum distantia Lunae minima. Tum vero calculo inito invenio semidiametrum sectionis perpendicularis umbrae ibi, ubi ejus axis in Terram immergitur, accedere ad 96 milliaria ad pedem Parisiensem computata, sed adhuc esse aliquanto minorem. At ex monte, qui paullo superet altitudinem unius milliarii, patet prospectus in campos humiles vel in superficiem maris ultra 100 milliaria. Radius autem visualis horizontalis per


89772. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

minima. Tum vero calculo inito invenio semidiametrum sectionis perpendicularis umbrae ibi, ubi ejus axis in Terram immergitur, accedere ad 96 milliaria ad pedem Parisiensem computata, sed adhuc esse aliquanto minorem. At ex monte, qui paullo superet altitudinem unius milliarii, patet prospectus in campos humiles vel in superficiem maris ultra 100 milliaria. Radius autem visualis horizontalis per atmosphaeram fertur ultra milliaria 560. Si altitudo atmosphaerae assumatur, uti plerumque solet, 40 circiter ejusmodi milliariorum, et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra


89773. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inito invenio semidiametrum sectionis perpendicularis umbrae ibi, ubi ejus axis in Terram immergitur, accedere ad 96 milliaria ad pedem Parisiensem computata, sed adhuc esse aliquanto minorem. At ex monte, qui paullo superet altitudinem unius milliarii, patet prospectus in campos humiles vel in superficiem maris ultra 100 milliaria. Radius autem visualis horizontalis per atmosphaeram fertur ultra milliaria 560. Si altitudo atmosphaerae assumatur, uti plerumque solet, 40 circiter ejusmodi milliariorum, et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non


89774. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atmosphaerae assumatur, uti plerumque solet, 40 circiter ejusmodi milliariorum, et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non assurgat, adhuc ille radius visualis protenditur ad milliaria 310, nimirum ultra tercentum millia passuum. Quamobrem in casu maxime adverso et rarissimo, ad centrum umbrae lunaris in eo superficiei Terrae puncto, in quo eclipsis est centralis, haberi potest lux reflexa a remotis montibus positis extra conum adeoque illuminatis ab aliqua saltem parte disci solaris. Debet autem omnino haberi lux reflexa a magna


89775. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

milliariorum, et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non assurgat, adhuc ille radius visualis protenditur ad milliaria 310, nimirum ultra tercentum millia passuum. Quamobrem in casu maxime adverso et rarissimo, ad centrum umbrae lunaris in eo superficiei Terrae puncto, in quo eclipsis est centralis, haberi potest lux reflexa a remotis montibus positis extra conum adeoque illuminatis ab aliqua saltem parte disci solaris. Debet autem omnino haberi lux reflexa a magna parte crassioris etiam atmosphaerae terrestris inde conspicuae


89776. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non assurgat, adhuc ille radius visualis protenditur ad milliaria 310, nimirum ultra tercentum millia passuum. Quamobrem in casu maxime adverso et rarissimo, ad centrum umbrae lunaris in eo superficiei Terrae puncto, in quo eclipsis est centralis, haberi potest lux reflexa a remotis montibus positis extra conum adeoque illuminatis ab aliqua saltem parte disci solaris. Debet autem omnino haberi lux reflexa a magna parte crassioris etiam atmosphaerae terrestris inde conspicuae et jacentis extra conum.


89777. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Binas autem expono causas inferius, jamdudum physicis admodum notas. Quarum prima repetitur a vi, qua lumen a dimidio Sole proveniens fibra oculi ita tendit, ut tensio orta a dupla vi fere nihilo sit major. Quam quidem causam attigi etiam adn. 2. Secunda vero repetitur a dilatatione pupillae in minore lumine. Qua fit, ut admisso ampliore radiorum cono, non eadem sit proportio luminis intra oculum, quae extra. Utraque pertinet ad constitutionem organorum, quibus utimur ad percipiendas res extra nos positas.


89778. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

luminis intra oculum, quae extra. Utraque pertinet ad constitutionem organorum, quibus utimur ad percipiendas res extra nos positas. 40 Animae sedem, praecipuam saltem, esse in aliqua cerebri parte multi censent. Et erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis


89779. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

saltem, esse in aliqua cerebri parte multi censent. Et erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit, anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non percipit nisi per motum, qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per


89780. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit, anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non percipit nisi per motum, qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus


89781. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intelligatur et cerebellum, quorum utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit, anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non percipit nisi per motum, qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque sententiam


89782. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque sententiam expressi. Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod


89783. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Eam propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque sententiam expressi. Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa


89784. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque sententiam expressi. Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in


89785. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut


89786. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in mea physicae generalis theoria nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in odoratu et visu; quorum primum fere omnes physici, secundum cum Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam,


89787. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in odoratu et visu; quorum primum fere omnes physici, secundum cum Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam, particulas nimirum odoriferas et


89788. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in odoratu et visu; quorum primum fere omnes physici, secundum cum Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam, particulas nimirum odoriferas et lucem.


89789. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in odoratu et visu; quorum primum fere omnes physici, secundum cum Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam, particulas nimirum odoriferas et lucem.


89790. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam, particulas nimirum odoriferas et lucem. 41 Patet omnino ex hac theoria eandem haberi debere perceptionem in anima, si idem fuerit tremor propagatus ad cerebrum. 42 Tremor propagatus ad cerebrum pendet a tremore impresso fibris sensorii. Tremor autem hic respondet tensioni fibrae


89791. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quam ob causam aliquando diu post ingentem luminis vim perceptam clausis etiam oculis videmus lumen. Porro si tensio fibrae sit exigua, duplicata vi tendente duplicatur ipsa tensio. At ubi tensio jam est ingens, vis plurimum aucta tensionem nihil ad sensum auget. Neque enim vires, quibus in se invicem tendunt particulae in iis distantiis, in quibus elasticas fibras constituunt, sunt proportionales ipsis distantiis, sed mutantur in ratione ejusmodi, ut, ubi distantia usque ad certos limites excreverit, vis ad mutuum accessum, quae distractionem impedit, augeatur quamplurimum,


89792. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

post ingentem luminis vim perceptam clausis etiam oculis videmus lumen. Porro si tensio fibrae sit exigua, duplicata vi tendente duplicatur ipsa tensio. At ubi tensio jam est ingens, vis plurimum aucta tensionem nihil ad sensum auget. Neque enim vires, quibus in se invicem tendunt particulae in iis distantiis, in quibus elasticas fibras constituunt, sunt proportionales ipsis distantiis, sed mutantur in ratione ejusmodi, ut, ubi distantia usque ad certos limites excreverit, vis ad mutuum accessum, quae distractionem impedit, augeatur quamplurimum, distantia ipsa parum admodum aucta.


89793. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vim perceptam clausis etiam oculis videmus lumen. Porro si tensio fibrae sit exigua, duplicata vi tendente duplicatur ipsa tensio. At ubi tensio jam est ingens, vis plurimum aucta tensionem nihil ad sensum auget. Neque enim vires, quibus in se invicem tendunt particulae in iis distantiis, in quibus elasticas fibras constituunt, sunt proportionales ipsis distantiis, sed mutantur in ratione ejusmodi, ut, ubi distantia usque ad certos limites excreverit, vis ad mutuum accessum, quae distractionem impedit, augeatur quamplurimum, distantia ipsa parum admodum aucta. Unde fit, ut


89794. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

duplicata vi tendente duplicatur ipsa tensio. At ubi tensio jam est ingens, vis plurimum aucta tensionem nihil ad sensum auget. Neque enim vires, quibus in se invicem tendunt particulae in iis distantiis, in quibus elasticas fibras constituunt, sunt proportionales ipsis distantiis, sed mutantur in ratione ejusmodi, ut, ubi distantia usque ad certos limites excreverit, vis ad mutuum accessum, quae distractionem impedit, augeatur quamplurimum, distantia ipsa parum admodum aucta. Unde fit, ut incrementorum summa, quae distractionem fibrae constituit, sensum effugiat.


89795. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

augeatur quamplurimum, distantia ipsa parum admodum aucta. Unde fit, ut incrementorum summa, quae distractionem fibrae constituit, sensum effugiat. 43 Rem facile videre est in experimento, quod hic subjicitur. Si funi horizontaliter distento applicentur in medio exigua pondera, descendet initio ita, ut descensus sint ad sensum proportionales ponderibus tendentibus. Sed ubi tensio evaserit ingens, disrumpetur citius quam adhuc multum augeatur tensio illa et


89796. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

summa, quae distractionem fibrae constituit, sensum effugiat. 43 Rem facile videre est in experimento, quod hic subjicitur. Si funi horizontaliter distento applicentur in medio exigua pondera, descendet initio ita, ut descensus sint ad sensum proportionales ponderibus tendentibus. Sed ubi tensio evaserit ingens, disrumpetur citius quam adhuc multum augeatur tensio illa et descensus.


89797. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sint ad sensum proportionales ponderibus tendentibus. Sed ubi tensio evaserit ingens, disrumpetur citius quam adhuc multum augeatur tensio illa et descensus. 44 Idem igitur et in oculorum fibris debere accidere satis patet, adeoque patet prima et potissima phaenomeni causa. 45 Transitur hic ad secundam causam, quae repetitur a dilatatione pupillae. Et


89798. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

45 Transitur hic ad secundam causam, quae repetitur a dilatatione pupillae. Et quae hic proponuntur, satis vulgo sunt cognita, ut globosa oculi forma; obscuritas intra ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto


89799. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a dilatatione pupillae. Et quae hic proponuntur, satis vulgo sunt cognita, ut globosa oculi forma; obscuritas intra ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(III 9) de


89800. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pupillae. Et quae hic proponuntur, satis vulgo sunt cognita, ut globosa oculi forma; obscuritas intra ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(III 9) de lentibus vitreis


89801. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(III 9) de lentibus vitreis in genere. Porro pupilla ipsa contrahi ac dilatari potest, et cum habetur


89802. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(III 9) de lentibus vitreis in genere. Porro pupilla ipsa contrahi ac dilatari potest, et cum habetur lumen multo


89803. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

forma lentis cujusdam crassioris, sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(III 9) de lentibus vitreis in genere. Porro pupilla ipsa contrahi ac dilatari potest, et cum habetur lumen multo vividius, contrahitur, cum ipsum languet, expanditur. 46 Eam pupillae


89804. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pupilla ipsa contrahi ac dilatari potest, et cum habetur lumen multo vividius, contrahitur, cum ipsum languet, expanditur. 46 Eam pupillae dilatationem admodum facile videre est in observatione, quae hic innuitur, admota per noctem oculo candela, tum remota per vices. Statim enim apparebit alterna contractio et dilatatio pupillae. 47 Ea, saltem ex parte,


89805. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

candela, tum remota per vices. Statim enim apparebit alterna contractio et dilatatio pupillae. 47 Ea, saltem ex parte, est ratio phaenomeni, quod saepe omnibus occurrit. Ingressi in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in


89806. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine, quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec ipsa paullatim deleatur, fibris ab illa majore tensione et tremore redeuntibus ad quietem aptiorem exiguis etiam impulsibus


89807. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus luminis, quod antea habebatur. 49 Sequens episodium conscripsi eo ipso die quo solenne Ascensionis festum Romae celebrabatur de more. Cum a prandio finem hujusce libri deberem in Arcadum conventu legere, inveni nexum satis ad rem idoneum inter argumentum, quod pertractabam, et festum, quod agebamus, quem hisce versibus expressi. Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam


89808. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ascensionis festum Romae celebrabatur de more. Cum a prandio finem hujusce libri deberem in Arcadum conventu legere, inveni nexum satis ad rem idoneum inter argumentum, quod pertractabam, et festum, quod agebamus, quem hisce versibus expressi. Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob causam in ipsis


89809. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Romae celebrabatur de more. Cum a prandio finem hujusce libri deberem in Arcadum conventu legere, inveni nexum satis ad rem idoneum inter argumentum, quod pertractabam, et festum, quod agebamus, quem hisce versibus expressi. Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob causam in ipsis nocturnis tenebris


89810. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

legere, inveni nexum satis ad rem idoneum inter argumentum, quod pertractabam, et festum, quod agebamus, quem hisce versibus expressi. Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob causam in ipsis nocturnis tenebris satis bene vident. Nam semper aliquid luminis, quod se insinuat per rimas et per intimam


89811. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

idoneum inter argumentum, quod pertractabam, et festum, quod agebamus, quem hisce versibus expressi. Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob causam in ipsis nocturnis tenebris satis bene vident. Nam semper aliquid luminis, quod se insinuat per rimas et per intimam etiam murorum substantiam post


89812. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hisce versibus expressi. Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob causam in ipsis nocturnis tenebris satis bene vident. Nam semper aliquid luminis, quod se insinuat per rimas et per intimam etiam murorum substantiam post reflexiones plurimas, penetrat ab aere externo, qui etiam per noctem illustratur a


89813. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob causam in ipsis nocturnis tenebris satis bene vident. Nam semper aliquid luminis, quod se insinuat per rimas et per intimam etiam murorum substantiam post reflexiones plurimas, penetrat ab aere externo, qui etiam per noctem illustratur a fixis. Accedit, quod plurima corpora tenue lumen emittunt calore


89814. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod plurima corpora tenue lumen emittunt calore naturali agitata. Sed ejus luminis nos multo minus colligimus quam necessarium est ad satis impellendas nostrorum oculorum fibras. Si ejusmodi haberemus oculi constitutionem, ut pupillam possemus dilatare et contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis


89815. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lumen emittunt calore naturali agitata. Sed ejus luminis nos multo minus colligimus quam necessarium est ad satis impellendas nostrorum oculorum fibras. Si ejusmodi haberemus oculi constitutionem, ut pupillam possemus dilatare et contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila


89816. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

impellendas nostrorum oculorum fibras. Si ejusmodi haberemus oculi constitutionem, ut pupillam possemus dilatare et contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila ejusmodi facultatem habere ita magnam, ut impune Solem intueri possit, relicto nimirum perquam exiguo foramello in


89817. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila ejusmodi facultatem habere ita magnam, ut impune Solem intueri possit, relicto nimirum perquam exiguo foramello in pupilla, et prolem suam ita ad Solem explorare. Quam si videat ejus radios non sustinere, ut se indignam rejiciat. V.


89818. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

se indignam rejiciat. V. 1 Habetur initio brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua eclipsi aliquando penitus evanescat ex


89819. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

V. 1 Habetur initio brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua eclipsi aliquando penitus evanescat ex oculis, quod tamen rarissime accidit, plerumque autem


89820. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

V. 1 Habetur initio brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua eclipsi aliquando penitus evanescat ex oculis, quod tamen rarissime accidit, plerumque autem appareat illuminata, sed luce quadam maligna.


89821. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1 Habetur initio brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua eclipsi aliquando penitus evanescat ex oculis, quod tamen rarissime accidit, plerumque autem appareat illuminata, sed luce quadam maligna. Idcirco autem invocatur hic ipsa Phoebe, ad quam pertinent, quae


89822. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1 Habetur initio brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua eclipsi aliquando penitus evanescat ex oculis, quod tamen rarissime accidit, plerumque autem appareat illuminata, sed luce quadam maligna. Idcirco autem invocatur hic ipsa Phoebe, ad quam pertinent, quae hic pertractantur.


89823. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua eclipsi aliquando penitus evanescat ex oculis, quod tamen rarissime accidit, plerumque autem appareat illuminata, sed luce quadam maligna. Idcirco autem invocatur hic ipsa Phoebe, ad quam pertinent, quae hic pertractantur.


89824. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illuminata, sed luce quadam maligna. Idcirco autem invocatur hic ipsa Phoebe, ad quam pertinent, quae hic pertractantur. 2 Hic incipit explicatio illius, quam penumbram dicimus, quae in eclipsi Lunae praecedit et sequitur umbram. Primum agitur ex phaenomenis de penumbra in genere. Umbra, quam corpora a Sole illustrata projiciunt, habet marginem confusum ita, ut ab umbra densa ad lumen plenum transeatur per tractum semiobscurum. Hic limes umbrae incertus eo est latior, quo


89825. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae hic pertractantur. 2 Hic incipit explicatio illius, quam penumbram dicimus, quae in eclipsi Lunae praecedit et sequitur umbram. Primum agitur ex phaenomenis de penumbra in genere. Umbra, quam corpora a Sole illustrata projiciunt, habet marginem confusum ita, ut ab umbra densa ad lumen plenum transeatur per tractum semiobscurum. Hic limes umbrae incertus eo est latior, quo umbra longius projicitur. Ad distantiam unius vel alterius pedis umbra apparet satis


89826. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habet marginem confusum ita, ut ab umbra densa ad lumen plenum transeatur per tractum semiobscurum. Hic limes umbrae incertus eo est latior, quo umbra longius projicitur. Ad distantiam unius vel alterius pedis umbra apparet satis terminata. Sed confusio ejus marginis satis est ingens in umbra, quam domorum tecta projiciunt in subjectas areas. At eadem est immanis in umbra, quam editi montes projiciunt in patentes campos. Ibi potissimum Sole ad occasum vergente longissima jam umbra, nullo pacto licet discernere, ubinam terminetur umbra ipsa.


89827. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut ab umbra densa ad lumen plenum transeatur per tractum semiobscurum. Hic limes umbrae incertus eo est latior, quo umbra longius projicitur. Ad distantiam unius vel alterius pedis umbra apparet satis terminata. Sed confusio ejus marginis satis est ingens in umbra, quam domorum tecta projiciunt in subjectas areas. At eadem est immanis in umbra, quam editi montes projiciunt in patentes campos. Ibi potissimum Sole ad occasum vergente longissima jam umbra, nullo pacto licet discernere, ubinam terminetur umbra ipsa.


89828. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per tractum semiobscurum. Hic limes umbrae incertus eo est latior, quo umbra longius projicitur. Ad distantiam unius vel alterius pedis umbra apparet satis terminata. Sed confusio ejus marginis satis est ingens in umbra, quam domorum tecta projiciunt in subjectas areas. At eadem est immanis in umbra, quam editi montes projiciunt in patentes campos. Ibi potissimum Sole ad occasum vergente longissima jam umbra, nullo pacto licet discernere, ubinam terminetur umbra ipsa.


89829. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

umbrae incertus eo est latior, quo umbra longius projicitur. Ad distantiam unius vel alterius pedis umbra apparet satis terminata. Sed confusio ejus marginis satis est ingens in umbra, quam domorum tecta projiciunt in subjectas areas. At eadem est immanis in umbra, quam editi montes projiciunt in patentes campos. Ibi potissimum Sole ad occasum vergente longissima jam umbra, nullo pacto licet discernere, ubinam terminetur umbra ipsa. 3 Ut phaenomeni reddatur ratio,


89830. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

campos. Ibi potissimum Sole ad occasum vergente longissima jam umbra, nullo pacto licet discernere, ubinam terminetur umbra ipsa. 3 Ut phaenomeni reddatur ratio, profertur casus, in quo margo umbrae deberet esse distinctissimus, si nimirum radii erumperent ab unico puncto. Considerentur enim omnes radii, qui prodeunt ab eo puncto, ut quaedam solidae virgae in infinitum protensae, qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium


89831. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

3 Ut phaenomeni reddatur ratio, profertur casus, in quo margo umbrae deberet esse distinctissimus, si nimirum radii erumperent ab unico puncto. Considerentur enim omnes radii, qui prodeunt ab eo puncto, ut quaedam solidae virgae in infinitum protensae, qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium omne immune a virgis, est umbra totalis, nullo radio illuc penetrante. Qui ex hac umbra emergat ad virgas, statim abibit ad lumen plenum ita, ut in ipso initio vis luminis debeat


89832. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

phaenomeni reddatur ratio, profertur casus, in quo margo umbrae deberet esse distinctissimus, si nimirum radii erumperent ab unico puncto. Considerentur enim omnes radii, qui prodeunt ab eo puncto, ut quaedam solidae virgae in infinitum protensae, qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium omne immune a virgis, est umbra totalis, nullo radio illuc penetrante. Qui ex hac umbra emergat ad virgas, statim abibit ad lumen plenum ita, ut in ipso initio vis luminis debeat esse eadem, ac in ulterioribus locis, cum simplices ab unico puncto


89833. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

puncto, ut quaedam solidae virgae in infinitum protensae, qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium omne immune a virgis, est umbra totalis, nullo radio illuc penetrante. Qui ex hac umbra emergat ad virgas, statim abibit ad lumen plenum ita, ut in ipso initio vis luminis debeat esse eadem, ac in ulterioribus locis, cum simplices ab unico puncto digressi radii habeantur ubique extra illam umbram. 4 Confusi marginis causa est


89834. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium omne immune a virgis, est umbra totalis, nullo radio illuc penetrante. Qui ex hac umbra emergat ad virgas, statim abibit ad lumen plenum ita, ut in ipso initio vis luminis debeat esse eadem, ac in ulterioribus locis, cum simplices ab unico puncto digressi radii habeantur ubique extra illam umbram. 4 Confusi marginis causa est ipsa Solis magnitudo. Sunt enim semper quaedam


89835. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor pars cernitur ipsius disci solaris. 5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo minor


89836. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo minor inde videri potest pars solaris disci. Ubi tamen eo jam deventum est, unde dimidium cernitur disci ipsius, jam lux est fere ita clara ut in luce integra, juxta ea, quae diximus


89837. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo minor inde videri potest pars solaris disci. Ubi tamen eo jam deventum est, unde dimidium cernitur disci ipsius, jam lux est fere ita clara ut in luce integra, juxta ea, quae diximus lib.


89838. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo minor inde videri potest pars solaris disci. Ubi tamen eo jam deventum est, unde dimidium cernitur disci ipsius, jam lux est fere ita clara ut in luce integra, juxta ea, quae diximus lib. III. ab adn. 39(IV 17). 6 Ostenditur jam, cur penumbra corporis proximi sit arcta, et corporis remoti admodum ampla.


89839. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab adn. 39(IV 17). 6 Ostenditur jam, cur penumbra corporis proximi sit arcta, et corporis remoti admodum ampla. Et res applicatur penumbrae, quam corpora verticalia projiciunt in planum horizontale. Concipiantur bini Solis radii, quorum alter egreditur a summo, alter ab imo disco Solis, qui transeant per summum apicem corporis opaci projicientis umbram. Ii radii ibi se intersecabunt et pergent porro ita, ut, qui venit a puncto altiore, descendat infra alterum, qui


89840. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Concipiantur bini Solis radii, quorum alter egreditur a summo, alter ab imo disco Solis, qui transeant per summum apicem corporis opaci projicientis umbram. Ii radii ibi se intersecabunt et pergent porro ita, ut, qui venit a puncto altiore, descendat infra alterum, qui venit ab inferiore. In illa decussatione ii radii continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in


89841. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a summo, alter ab imo disco Solis, qui transeant per summum apicem corporis opaci projicientis umbram. Ii radii ibi se intersecabunt et pergent porro ita, ut, qui venit a puncto altiore, descendat infra alterum, qui venit ab inferiore. In illa decussatione ii radii continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae


89842. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et pergent porro ita, ut, qui venit a puncto altiore, descendat infra alterum, qui venit ab inferiore. In illa decussatione ii radii continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo angulus est minor. Tum eo magis recedunt a se invicem, quo


89843. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

descendat infra alterum, qui venit ab inferiore. In illa decussatione ii radii continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo angulus est minor. Tum eo magis recedunt a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice. Ac proinde penumbra


89844. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In illa decussatione ii radii continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo angulus est minor. Tum eo magis recedunt a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice. Ac proinde penumbra in exigua distantia a vertice est exigua. Ea


89845. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quo se ii bini radii intersecant. Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo angulus est minor. Tum eo magis recedunt a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice. Ac proinde penumbra in exigua distantia a vertice est exigua. Ea vero idcirco etiam est multo minor, quod ille angulus est exiguus. Est enim aequalis diametro apparenti Solis, nimirum paullo major dimidio gradu. Sed eadem deinde crescit et in ingenti distantia evadit ingens. Facile


89846. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice. Ac proinde penumbra in exigua distantia a vertice est exigua. Ea vero idcirco etiam est multo minor, quod ille angulus est exiguus. Est enim aequalis diametro apparenti Solis, nimirum paullo major dimidio gradu. Sed eadem deinde crescit et in ingenti distantia evadit ingens. Facile demonstratur illud, si umbra excipiatur plano perpendiculari ad radium Solis, quo ea terminatur, totam amplitudinem penumbrae fore idiomate trigonometrico ad distantiam verticis umbram projicientis a puncto, in quod


89847. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et in ingenti distantia evadit ingens. Facile demonstratur illud, si umbra excipiatur plano perpendiculari ad radium Solis, quo ea terminatur, totam amplitudinem penumbrae fore idiomate trigonometrico ad distantiam verticis umbram projicientis a puncto, in quod projicitur, proxime ut est sinus diametri apparentis Solis ad sinum totum sive proxime unam e 9 millesimis partibus ejus distantiae. Quod si excipiatur in plano obliquo, fore eo majorem, quo obliquitas fuerit major, nimirum ad illas novem millesimas proxime, ut est distantia verticis


89848. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Solis, quo ea terminatur, totam amplitudinem penumbrae fore idiomate trigonometrico ad distantiam verticis umbram projicientis a puncto, in quod projicitur, proxime ut est sinus diametri apparentis Solis ad sinum totum sive proxime unam e 9 millesimis partibus ejus distantiae. Quod si excipiatur in plano obliquo, fore eo majorem, quo obliquitas fuerit major, nimirum ad illas novem millesimas proxime, ut est distantia verticis projicientis umbram ab ipso loco umbrae ad distantiam ipsius perpendicularem ab eodem plano, sive trigonometrico idiomate, ut est sinus totus ad sinum anguli, quo


89849. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

umbram ab ipso loco umbrae ad distantiam ipsius perpendicularem ab eodem plano, sive trigonometrico idiomate, ut est sinus totus ad sinum anguli, quo ille radius inclinatur ad id planum. Inde facile potest computari magnitudo penumbrae pertinentis ad tectum vel montem, cujus umbra recipiatur in area horizontali vel in campis, data altitudine ipsius tecti, vel montis, et elevatione Solis supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam umbra projicitur. Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos campos projiciatur ad distantiam


89850. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad distantiam ipsius perpendicularem ab eodem plano, sive trigonometrico idiomate, ut est sinus totus ad sinum anguli, quo ille radius inclinatur ad id planum. Inde facile potest computari magnitudo penumbrae pertinentis ad tectum vel montem, cujus umbra recipiatur in area horizontali vel in campis, data altitudine ipsius tecti, vel montis, et elevatione Solis supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam umbra projicitur. Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos campos projiciatur ad distantiam trium milliariorum a


89851. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel montem, cujus umbra recipiatur in area horizontali vel in campis, data altitudine ipsius tecti, vel montis, et elevatione Solis supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam umbra projicitur. Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos campos projiciatur ad distantiam trium milliariorum a vertice, penumbra perpendiculariter excepta erit passuum 27, et excepta in illo plano erit triplo major, nimirum passuum 81. Unde patet illud, quod superius dictum fuerat multis passibus erres incertus.


89852. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam umbra projicitur. Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos campos projiciatur ad distantiam trium milliariorum a vertice, penumbra perpendiculariter excepta erit passuum 27, et excepta in illo plano erit triplo major, nimirum passuum 81. Unde patet illud, quod superius dictum fuerat multis passibus erres incertus. 7 Habentur jam igitur ea omnia, quae fuerant


89853. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jam igitur ea omnia, quae fuerant proposita: pallor Lunae ante eclipsim provenit a penumbra; pallor eo est densior, quo magis acceditur ad tempus eclipseos, quia penumbra eo est densior, quo umbrae propior; incipit pallor longo tempore ante eclipsim, quia penumbra debet esse amplissima in ingenti distantia Lunae a Terra projiciente penumbram ipsam. 8 Ad percipienda penitus, quae consequuntur, necessarium esset schema vel saltem id prodesset plurimum. Verum, ut juxta


89854. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sola imaginationis vi res satis intelligi possit schemate ipso tantummodo concepto. Ejus ope facile determinantur et oculo ipso subjiciuntur termini penumbrae, umbrae et luminis pleni. Schema, quod pro eclipsi Lunae oculis subjicienda proponi solet, est hujusmodi: habetur in vertice circulus multo major, qui referat Solis globum, in medio alter minor, qui Terram. Tum ducuntur quatuor rectae lineae, quarum singulae contingant utrumque circulum, quae omnes producuntur longe ultra Terram. Duorum autem circulorum, quorum alter totus jaceat extra alterum in eodem


89855. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipso tantummodo concepto. Ejus ope facile determinantur et oculo ipso subjiciuntur termini penumbrae, umbrae et luminis pleni. Schema, quod pro eclipsi Lunae oculis subjicienda proponi solet, est hujusmodi: habetur in vertice circulus multo major, qui referat Solis globum, in medio alter minor, qui Terram. Tum ducuntur quatuor rectae lineae, quarum singulae contingant utrumque circulum, quae omnes producuntur longe ultra Terram. Duorum autem circulorum, quorum alter totus jaceat extra alterum in eodem plano, nonnisi 4 tangentes communes duci possunt. Quarum binae


89856. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

habetur in vertice circulus multo major, qui referat Solis globum, in medio alter minor, qui Terram. Tum ducuntur quatuor rectae lineae, quarum singulae contingant utrumque circulum, quae omnes producuntur longe ultra Terram. Duorum autem circulorum, quorum alter totus jaceat extra alterum in eodem plano, nonnisi 4 tangentes communes duci possunt. Quarum binae extrorsum cadunt respectu utriusque ac eos inter se concludunt ambos. Reliquarum binarum singulae interseruntur inter eosdem binos circulos relinquentes alterum ad unam plagam, alterum ad alteram. Accedit axis sive recta


89857. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

interseruntur inter eosdem binos circulos relinquentes alterum ad unam plagam, alterum ad alteram. Accedit axis sive recta linea ducta per centra illorum circulorum et producta longe itidem ultra Terram. Jam vero priores binae ex illis quatuor tangentibus concurrunt in hoc axe ultra Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem. Quidquid spatii concluditur inter illum conum et


89858. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eosdem binos circulos relinquentes alterum ad unam plagam, alterum ad alteram. Accedit axis sive recta linea ducta per centra illorum circulorum et producta longe itidem ultra Terram. Jam vero priores binae ex illis quatuor tangentibus concurrunt in hoc axe ultra Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem. Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes


89859. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

axis sive recta linea ducta per centra illorum circulorum et producta longe itidem ultra Terram. Jam vero priores binae ex illis quatuor tangentibus concurrunt in hoc axe ultra Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem. Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes post earum contactum cum orbe Terrae, pertinet ad penumbram, et ex quovis puncto ejus


89860. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad penumbram, et ex quovis puncto ejus spatii Sol suspiciatur, Luna tegit aliquam ejus partem. Quidquid autem habetur extra hosce limites, videt integrum Solem, et proinde habet lumen plenum. Accederet ipsi schemati linea transversa exprimens viam centri Lunae projectam in ipsum schematis planum, quae determinaret amplitudines penumbrae et umbrae in ipso situ orbitae lunaris. 9 Non limites tantummodo penumbrae proposueramus considerandos, sed et


89861. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus partem. Quidquid autem habetur extra hosce limites, videt integrum Solem, et proinde habet lumen plenum. Accederet ipsi schemati linea transversa exprimens viam centri Lunae projectam in ipsum schematis planum, quae determinaret amplitudines penumbrae et umbrae in ipso situ orbitae lunaris. 9 Non limites tantummodo penumbrae proposueramus considerandos, sed et tempus, dicendo multo ante eclipsim apparere pallorem illum. Id tempus facile


89862. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tantummodo penumbrae proposueramus considerandos, sed et tempus, dicendo multo ante eclipsim apparere pallorem illum. Id tempus facile itidem definiri potest ope schematis, quod haud ita difficulter concipitur. Constat id binis circulis concentricis, quorum alter refert sectionem coni umbrae in regione orbitae Lunae, alter sectionem penumbrae. Diameter prioris esset fere tripla diametri Lunae, uti diximus in adn. 34. lib. II(III 2). Intervallum autem inter binos circulos sive distantia limitis penumbrae a limite umbrae esset fere aequalis diametro Lunae.


89863. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Id tempus facile itidem definiri potest ope schematis, quod haud ita difficulter concipitur. Constat id binis circulis concentricis, quorum alter refert sectionem coni umbrae in regione orbitae Lunae, alter sectionem penumbrae. Diameter prioris esset fere tripla diametri Lunae, uti diximus in adn. 34. lib. II(III 2). Intervallum autem inter binos circulos sive distantia limitis penumbrae a limite umbrae esset fere aequalis diametro Lunae. Hoc posterius patet ex adn. superiore 6. Diximus enim ibi angulum, quo continetur penumbra, terminatum


89864. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

2). Intervallum autem inter binos circulos sive distantia limitis penumbrae a limite umbrae esset fere aequalis diametro Lunae. Hoc posterius patet ex adn. superiore 6. Diximus enim ibi angulum, quo continetur penumbra, terminatum radiis se intersecantibus in ipsa Terra aequari semidiametro apparenti Solis. Adeoque amplitudo penumbrae visa a loco intersectionis, nimirum e Terra, debet apparere aequalis diametro apparenti Solis, cui itidem apparet ad sensum aequalis diameter Lunae juxta adn. 13. lib. I. Hisce circulis accederet


89865. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aequalis diametro apparenti Solis, cui itidem apparet ad sensum aequalis diameter Lunae juxta adn. 13. lib. I. Hisce circulis accederet linea referens viam centri Lunae, recta idcirco, quod curvae etiam lineae exiguus arcus habetur pro recta. Ea vero recta transiret in minore vel majore distantia a centro communi, prout medium eclipseos accideret magis vel minus prope nodos. Luna transcurreret gressu lento, cum plures horas impendat ad omnes illos circulos superandos, qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos. In hac ipsa recta


89866. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod curvae etiam lineae exiguus arcus habetur pro recta. Ea vero recta transiret in minore vel majore distantia a centro communi, prout medium eclipseos accideret magis vel minus prope nodos. Luna transcurreret gressu lento, cum plures horas impendat ad omnes illos circulos superandos, qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos. In hac ipsa recta notari solent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus Lunae centrum debet appellere ad illa ipsa puncta ejus rectae, quae ita notantur, et ipsae horae minoribus lineolis et punctulis dividi solent in


89867. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

recta transiret in minore vel majore distantia a centro communi, prout medium eclipseos accideret magis vel minus prope nodos. Luna transcurreret gressu lento, cum plures horas impendat ad omnes illos circulos superandos, qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos. In hac ipsa recta notari solent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus Lunae centrum debet appellere ad illa ipsa puncta ejus rectae, quae ita notantur, et ipsae horae minoribus lineolis et punctulis dividi solent in singula vel quina minuta.


89868. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos. In hac ipsa recta notari solent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus Lunae centrum debet appellere ad illa ipsa puncta ejus rectae, quae ita notantur, et ipsae horae minoribus lineolis et punctulis dividi solent in singula vel quina minuta. 10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti


89869. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae ita notantur, et ipsae horae minoribus lineolis et punctulis dividi solent in singula vel quina minuta. 10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus


89870. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quina minuta. 10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus,


89871. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim


89872. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in hora indicata. Idcirco posui


89873. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro


89874. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam reipsa cuspis


89875. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat. Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico


89876. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat. Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et semihora post occasum


89877. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat. Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum


89878. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta numeratione. Credo postea redactum esse ad ictus vel 12 vel sex. 11 Ad percipiendum fructum ex superiore schemate addi potest circulus exhibens discum Lunae in sua


89879. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

errore in tanta numeratione. Credo postea redactum esse ad ictus vel 12 vel sex. 11 Ad percipiendum fructum ex superiore schemate addi potest circulus exhibens discum Lunae in sua proportione ad eos circulos, exsectus ex altero chartae frustulo, qui tamen interius perforari debet relicta cuspide, quae centrum denotaret. Ducendo cuspidem ipsam per illam lineam, quae denotat viam centri Lunae, appareret statim, quanta eclipsis deberet haberi quovis momento temporis.


89880. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

relicta cuspide, quae centrum denotaret. Ducendo cuspidem ipsam per illam lineam, quae denotat viam centri Lunae, appareret statim, quanta eclipsis deberet haberi quovis momento temporis. Sed, quod huc pertinet, facile statim haberi possent momenta, quibus inciperet et desineret Luna mergi tam in penumbram quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis magna, praestassent quaterni contactus circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur ipsis versibus.


89881. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae centrum denotaret. Ducendo cuspidem ipsam per illam lineam, quae denotat viam centri Lunae, appareret statim, quanta eclipsis deberet haberi quovis momento temporis. Sed, quod huc pertinet, facile statim haberi possent momenta, quibus inciperet et desineret Luna mergi tam in penumbram quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis magna, praestassent quaterni contactus circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur ipsis versibus.


89882. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur ipsis versibus. 12 Notissima est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae urbis. Qua capta, cum is a milite ipsum non agnoscente confoderetur, dum totus erat in geometrica quadam contemplatione, de sola schematis confusione dicitur conquestus esse. Ingentem etiam animi abalienationem quandam a sensibus et geometricam velut extasim passus erat


89883. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exprimitur ipsis versibus. 12 Notissima est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae urbis. Qua capta, cum is a milite ipsum non agnoscente confoderetur, dum totus erat in geometrica quadam contemplatione, de sola schematis confusione dicitur conquestus esse. Ingentem etiam animi abalienationem quandam a sensibus et geometricam velut extasim passus erat utique Archimedes ipse, cum nudus e balneo prosiluit inclamans illud suum εὕρηκα inveni. Huc etiam


89884. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inveni. Huc etiam pertinet notissimum illud Italicum Come lo Geometra, che s'affige. Quanta sit earum contemplationum voluptas, ii soli norunt, qui ad profundiora geometriae mysteria penetrarunt. Superiorem horologii comparationem cum sequentibus versibus composueram in itinere Perusia Nuceriam. In quo a prandio digressus Assisio ingens adii vitae periculum, quod exposui opusculo I. Litterariae expeditionis adn. 94. Nuceriam delatus vespere per effusum imbrem conscripsi in aedibus gubernatoris ejus urbis, quae pertinent ad Syracusanum excidium, dum


89885. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

notissimum illud Italicum Come lo Geometra, che s'affige. Quanta sit earum contemplationum voluptas, ii soli norunt, qui ad profundiora geometriae mysteria penetrarunt. Superiorem horologii comparationem cum sequentibus versibus composueram in itinere Perusia Nuceriam. In quo a prandio digressus Assisio ingens adii vitae periculum, quod exposui opusculo I. Litterariae expeditionis adn. 94. Nuceriam delatus vespere per effusum imbrem conscripsi in aedibus gubernatoris ejus urbis, quae pertinent ad Syracusanum excidium, dum fulgurationes perennes et immanis


89886. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Superiorem horologii comparationem cum sequentibus versibus composueram in itinere Perusia Nuceriam. In quo a prandio digressus Assisio ingens adii vitae periculum, quod exposui opusculo I. Litterariae expeditionis adn. 94. Nuceriam delatus vespere per effusum imbrem conscripsi in aedibus gubernatoris ejus urbis, quae pertinent ad Syracusanum excidium, dum fulgurationes perennes et immanis tonitruum fragor truces mihi ideas suggererent. 13 Iterum hic


89887. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus motus respectivus respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum igitur dixerimus hic adn. 9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum, effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec limbus praecedens, tota diametro


89888. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum igitur dixerimus hic adn. 9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum, effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec limbus praecedens, tota diametro emensa, adveniat ad


89889. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

evolvetur hora usque ad penumbrae finem. 15 Si Lunae orbita sit obliqua ad illos circulos, quod accidit fere semper, quatuor tempora ab initio penumbrae ad initium immersionis in umbram, ab hoc ad finem immersionis, ab initio emersionis ad finem, a fine hujus ad finem penumbrae, erunt utique longiora. Et mora in umbra totali vel etiam tempus ab initio immersionis ad finem emersionis erunt breviora. Id quidem admodum facile demonstrari potest geometrice ope illius


89890. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

15 Si Lunae orbita sit obliqua ad illos circulos, quod accidit fere semper, quatuor tempora ab initio penumbrae ad initium immersionis in umbram, ab hoc ad finem immersionis, ab initio emersionis ad finem, a fine hujus ad finem penumbrae, erunt utique longiora. Et mora in umbra totali vel etiam tempus ab initio immersionis ad finem emersionis erunt breviora. Id quidem admodum facile demonstrari potest geometrice ope illius schematis. Patet autem illud, quod hic additur, saepe fieri, ut orbita lunaris nimis distet a media umbra, ut idcirco pars tantummodo disci


89891. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel etiam tempus ab initio immersionis ad finem emersionis erunt breviora. Id quidem admodum facile demonstrari potest geometrice ope illius schematis. Patet autem illud, quod hic additur, saepe fieri, ut orbita lunaris nimis distet a media umbra, ut idcirco pars tantummodo disci Lunae incurrat in umbram. Saepe enim plenilunium eclipticum celebrari debet in majore distantia a nodo. 16 Facile patet, quod hic affirmatur, non semper haberi debere accurate eadem illa tempora,


89892. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

erunt breviora. Id quidem admodum facile demonstrari potest geometrice ope illius schematis. Patet autem illud, quod hic additur, saepe fieri, ut orbita lunaris nimis distet a media umbra, ut idcirco pars tantummodo disci Lunae incurrat in umbram. Saepe enim plenilunium eclipticum celebrari debet in majore distantia a nodo. 16 Facile patet, quod hic affirmatur, non semper haberi debere accurate eadem illa tempora, quae expressimus, sed ea variari intra quosdam certos


89893. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

haberi debere accurate eadem illa tempora, quae expressimus, sed ea variari intra quosdam certos limites. Pendent enim a diversa positione Solis et Lunae, quibus mutatis mutantur etiam ipsa. Quo Sol est propior Terrae, eo ceteris paribus conus umbrae est arctior et conus penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis


89894. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

conus umbrae est arctior et conus penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam umbrae quam penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae circa Solem, quae in


89895. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam umbrae quam penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae circa Solem, quae in distantia minore ab ipso est major juxta adn. 28. lib. I. Adeoque major est celeritas coni umbrosi, quae aequatur celeritati Solis et a qua pendet celeritas respectiva Lunae respectu ipsius umbrosi coni adeoque tempus. Varia distantia Lunae a Terra mutat pariter eadem


89896. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qua pendet celeritas respectiva Lunae respectu ipsius umbrosi coni adeoque tempus. Varia distantia Lunae a Terra mutat pariter eadem tempora. Nam Luna propior Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra, eo magis attenuatur, donec desinat in cuspidem. Permeat autem partem arctiorem penumbrae, quae cum includatur binis radiis se intersecantibus prope dorsum Terrae, quam contingunt, quo magis recedit a Terra, eo magis dilatatur juxta adn. 6. hujus (libri). Ipsa itidem Luna Terrae propior movetur celerius, quod tempus


89897. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Nimirum non tota penumbra est sensibilis. Ibi enim, unde dimidius discus Solis adhuc cernitur, lumen apparet plenum. Quin etiam ad lucem satis vividam abunde est multo minor pars solaris disci. Hinc initium penumbrae non solet observari nec per horam nec vero semihoram ante initium immersionis in umbram, nec penumbrae finis tanto intervallo temporis post finem immersionis; vix uno quadrante ante et post pallor in Luna est satis sensibilis. 18 Fit jam hic gradus ad


89898. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam ad lucem satis vividam abunde est multo minor pars solaris disci. Hinc initium penumbrae non solet observari nec per horam nec vero semihoram ante initium immersionis in umbram, nec penumbrae finis tanto intervallo temporis post finem immersionis; vix uno quadrante ante et post pallor in Luna est satis sensibilis. 18 Fit jam hic gradus ad explicandum, cur Luna immersa in ipsam umbram Terrae habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere semper adhuc


89899. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

finis tanto intervallo temporis post finem immersionis; vix uno quadrante ante et post pallor in Luna est satis sensibilis. 18 Fit jam hic gradus ad explicandum, cur Luna immersa in ipsam umbram Terrae habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere semper adhuc videamus. Id quidem provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram


89900. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Luna immersa in ipsam umbram Terrae habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere semper adhuc videamus. Id quidem provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam. Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora


89901. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam. Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab


89902. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam. Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine


89903. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam. Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius,


89904. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei, in quam ingreditur. Contra vero, si e


89905. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei, in quam ingreditur. Contra vero, si e medio densiore vel pinguiore transit ad rarius vel minus pingue, refringitur recedendo a perpendiculo. Quod quidem


89906. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei, in quam ingreditur. Contra vero, si e medio densiore vel pinguiore transit ad rarius vel minus pingue, refringitur recedendo a perpendiculo. Quod quidem fit certa lege,


89907. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel in medium pinguius, refringitur sive mutat directionem itineris sui, atque id accedendo ad lineam perpendicularem superficiei, in quam ingreditur. Contra vero, si e medio densiore vel pinguiore transit ad rarius vel minus pingue, refringitur recedendo a perpendiculo. Quod quidem fit certa lege, cui innititur tota dioptrica, quae appellatur ratio constans sinuum anguli incidentiae et anguli refracti. Sed ea huc non


89908. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pingue, refringitur recedendo a perpendiculo. Quod quidem fit certa lege, cui innititur tota dioptrica, quae appellatur ratio constans sinuum anguli incidentiae et anguli refracti. Sed ea huc non pertinet. Vis attractiva major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam, inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus. Dum nominatur hic


89909. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

incidentiae et anguli refracti. Sed ea huc non pertinet. Vis attractiva major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam, inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus. Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae loca nunc


89910. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

anguli refracti. Sed ea huc non pertinet. Vis attractiva major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam, inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus. Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae loca nunc ingentes habent


89911. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae loca nunc ingentes habent olivarum sylvas et egregio oleo sunt celebres nihilo minus quam olim celebraretur Setinum vinum, juxta illud Setinum ardebit in auro. 19 Ea est ratio, cur lens crystallina radios colligat; phaenomenum exposuimus lib. II. adn. 41(III 9). Incurvantur enim radii introrsum tam in


89912. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ardebit in auro. 19 Ea est ratio, cur lens crystallina radios colligat; phaenomenum exposuimus lib. II. adn. 41(III 9). Incurvantur enim radii introrsum tam in ingressu quam in egressu ob curvaturae directiones contrarias in forma lenticulari. Porro, ubi radii solares colliguntur in foco lentis, ibi et ignem excitant, uti est vulgo notissimum. Et quidem si lens sit satis magna, fere incredibiles sunt effectus radiorum coeuntium: vegetabilia


89913. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

19 Ea est ratio, cur lens crystallina radios colligat; phaenomenum exposuimus lib. II. adn. 41(III 9). Incurvantur enim radii introrsum tam in ingressu quam in egressu ob curvaturae directiones contrarias in forma lenticulari. Porro, ubi radii solares colliguntur in foco lentis, ibi et ignem excitant, uti est vulgo notissimum. Et quidem si lens sit satis magna, fere incredibiles sunt effectus radiorum coeuntium: vegetabilia resolvuntur in cineres,


89914. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

19 Ea est ratio, cur lens crystallina radios colligat; phaenomenum exposuimus lib. II. adn. 41(III 9). Incurvantur enim radii introrsum tam in ingressu quam in egressu ob curvaturae directiones contrarias in forma lenticulari. Porro, ubi radii solares colliguntur in foco lentis, ibi et ignem excitant, uti est vulgo notissimum. Et quidem si lens sit satis magna, fere incredibiles sunt effectus radiorum coeuntium: vegetabilia resolvuntur in cineres, marmora et gemmae calcinantur, metalla liquescunt


89915. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

19 Ea est ratio, cur lens crystallina radios colligat; phaenomenum exposuimus lib. II. adn. 41(III 9). Incurvantur enim radii introrsum tam in ingressu quam in egressu ob curvaturae directiones contrarias in forma lenticulari. Porro, ubi radii solares colliguntur in foco lentis, ibi et ignem excitant, uti est vulgo notissimum. Et quidem si lens sit satis magna, fere incredibiles sunt effectus radiorum coeuntium: vegetabilia resolvuntur in cineres, marmora et gemmae calcinantur, metalla liquescunt tempore perquam exiguo. Fallitur enim


89916. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam in egressu ob curvaturae directiones contrarias in forma lenticulari. Porro, ubi radii solares colliguntur in foco lentis, ibi et ignem excitant, uti est vulgo notissimum. Et quidem si lens sit satis magna, fere incredibiles sunt effectus radiorum coeuntium: vegetabilia resolvuntur in cineres, marmora et gemmae calcinantur, metalla liquescunt tempore perquam exiguo. Fallitur enim visus, cum aliquod objectum transpicimus per vitra obliquis superficiebus terminata, ut trans prismata. Nam in vitris terminatis per superficies parallelas secunda superficies


89917. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sunt effectus radiorum coeuntium: vegetabilia resolvuntur in cineres, marmora et gemmae calcinantur, metalla liquescunt tempore perquam exiguo. Fallitur enim visus, cum aliquod objectum transpicimus per vitra obliquis superficiebus terminata, ut trans prismata. Nam in vitris terminatis per superficies parallelas secunda superficies parit effectum prorsus contrarium et aequalem effectui prioris adeoque ipsum corrigit. Sic itidem fallitur, cum oblique intuemur objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum,


89918. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

obliquis superficiebus terminata, ut trans prismata. Nam in vitris terminatis per superficies parallelas secunda superficies parit effectum prorsus contrarium et aequalem effectui prioris adeoque ipsum corrigit. Sic itidem fallitur, cum oblique intuemur objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione ultima radii subeuntis oculum ipsum. Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur, apparet fractus in


89919. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

prorsus contrarium et aequalem effectui prioris adeoque ipsum corrigit. Sic itidem fallitur, cum oblique intuemur objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione ultima radii subeuntis oculum ipsum. Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur, apparet fractus in ipsa superficie aquae. Cum enim ob refractionem debeamus punctis remi intra aquam demersi tribuere loca diversa ab iis, quae occupant, non


89920. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione ultima radii subeuntis oculum ipsum. Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur, apparet fractus in ipsa superficie aquae. Cum enim ob refractionem debeamus punctis remi intra aquam demersi tribuere loca diversa ab iis, quae occupant, non tribuimus puncta jacentia in directum cum reliquis extra aquam extantibus.


89921. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione ultima radii subeuntis oculum ipsum. Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur, apparet fractus in ipsa superficie aquae. Cum enim ob refractionem debeamus punctis remi intra aquam demersi tribuere loca diversa ab iis, quae occupant, non tribuimus puncta jacentia in directum cum reliquis extra aquam extantibus.


89922. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radii subeuntis oculum ipsum. Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur, apparet fractus in ipsa superficie aquae. Cum enim ob refractionem debeamus punctis remi intra aquam demersi tribuere loca diversa ab iis, quae occupant, non tribuimus puncta jacentia in directum cum reliquis extra aquam extantibus. 20 Ex hac refractionis natura illud consequitur, ut, ubi radius luminis e tenuiore aethere advenit obliquus ad atmosphaeram


89923. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Terrae, eo atmosphaera ipsa est densior ob majorem nimirum pressionem superiorem. Idcirco radius ejusmodi perpetuo mutat directionem itineris sui et describit curvam lineam, quae cavitate respicit ipsam superficiem Telluris. Jam vero ex omnibus radiis incidentibus in totum hemisphaerium illustratum a Sole plerique ita incurvati introrsum incidunt in ipsam Terrae superficiem, ubi, si aliquis oculus illos excipiat, videt Solem ipsum elevatiorem aliquanto quam revera est supra horizontem. Et ob eam causam mane apparet ortus Solis aliquot minutis citius et


89924. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Idcirco radius ejusmodi perpetuo mutat directionem itineris sui et describit curvam lineam, quae cavitate respicit ipsam superficiem Telluris. Jam vero ex omnibus radiis incidentibus in totum hemisphaerium illustratum a Sole plerique ita incurvati introrsum incidunt in ipsam Terrae superficiem, ubi, si aliquis oculus illos excipiat, videt Solem ipsum elevatiorem aliquanto quam revera est supra horizontem. Et ob eam causam mane apparet ortus Solis aliquot minutis citius et vespere occasus aliquanto serius quam revera accidat. At postremi, versus marginem,


89925. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sed directione nova magis inclinata introrsum ad axem coni umbrosi, nimirum ad rectam illam lineam, quae transit per centra Solis et Terrae ac producitur ultra Terram. Hujusmodi sunt ex. gr. illi, per quos aves vident, si eos excipiant, Solem allapsum ad suum horizontem. Qui si nihil eos sistat in aere, praetervolant effugientes occursum Telluris. 21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam


89926. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc commode discerni possit. 22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id


89927. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc commode discerni possit. 22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum


89928. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc commode discerni possit. 22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum


89929. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum licebit. Concipiatur radius e transvolantibus infimus, qui tangit superficiem


89930. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et haec duplicatur, dum radius tangens Terram progreditur usque ad egressum. Unde illa inclinatio augetur per gradum integrum sive per angulum quadruplum prioris, et evadit angulus inclinationis quintuplo major. Inde autem facile colligitur hunc radium secare axem umbrae in distantia fere quintuplo minore a centro Terrae. Calculo enim trigonometrico invenitur axem umbrae, si Solis diameter apparens assumatur minutorum 31, continere diametros terrestres 111. Quare illa pars quinta continebit proxime diametros 22 sive ipsam diametrum bis decies et bis. Distantia


89931. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diametros terrestres 111. Quare illa pars quinta continebit proxime diametros 22 sive ipsam diametrum bis decies et bis. Distantia media Lunae a Terra est juxta adn. 13. lib. I. semidiametrorum proxime 60 adeoque diametrorum 30. Igitur illi radii refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in ipsam. Pars coni umbrae carens omni lumine non assurgit nisi ad 22 circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem et


89932. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et bis. Distantia media Lunae a Terra est juxta adn. 13. lib. I. semidiametrorum proxime 60 adeoque diametrorum 30. Igitur illi radii refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in ipsam. Pars coni umbrae carens omni lumine non assurgit nisi ad 22 circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem et ipsum evitat.


89933. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diametrorum 30. Igitur illi radii refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in ipsam. Pars coni umbrae carens omni lumine non assurgit nisi ad 22 circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem et ipsum evitat. 23 Explicandum nunc illud, cur hoc lumen, quod in Lunam incurrit, sit adeo tenue.


89934. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad 22 circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem et ipsum evitat. 23 Explicandum nunc illud, cur hoc lumen, quod in Lunam incurrit, sit adeo tenue. Ratio ejus tenuitatis hic affertur duplex. Prima est, quod vapores, quibus est plena atmosphaera terrestris, intercipiunt maximam luminis partem, ut idcirco exigua pars transeat per totam atmosphaeram. Secunda est distractio radiorum, quorum alii refringuntur


89935. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparet serenum. Vapores ii sub aspectum cadunt, ubi coelum obruitur nubibus. At accidit nonnunquam, ut flante Austro et coelo obducto nubibus densissimis repente incipiat flare Boreas ac nubes ipsae citissime attenuentur et evanescant ex oculis, quin alio abeant. Saepissime accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum aer serenus est. Dilatantur et turgescunt, ubi in nubes coeunt, ac


89936. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nubibus densissimis repente incipiat flare Boreas ac nubes ipsae citissime attenuentur et evanescant ex oculis, quin alio abeant. Saepissime accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum aer serenus est. Dilatantur et turgescunt, ubi in nubes coeunt, ac attenuantur, ubi evanescunt. Nam ad reflectendum lumen requiritur certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et lamellae


89937. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

citissime attenuentur et evanescant ex oculis, quin alio abeant. Saepissime accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum aer serenus est. Dilatantur et turgescunt, ubi in nubes coeunt, ac attenuantur, ubi evanescunt. Nam ad reflectendum lumen requiritur certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint,


89938. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum aer serenus est. Dilatantur et turgescunt, ubi in nubes coeunt, ac attenuantur, ubi evanescunt. Nam ad reflectendum lumen requiritur certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares.


89939. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

corpusculi interjecti et lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares. Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et ex fermentationibus in primis ac admixtione aliarum substantiarum volatilizatarum et elevatarum in aerem, potest itidem provenire a calore australium ventorum. Et tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem molem redigere.


89940. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares. Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et ex fermentationibus in primis ac admixtione aliarum substantiarum volatilizatarum et elevatarum in aerem, potest itidem provenire a calore australium ventorum. Et tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem molem redigere. 24 Licet ii vapores ita attenuati


89941. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

totum lumen, adhuc tamen intercipiunt magnam ejus partem. Cujus partis interceptae partem reflectunt quaquaversus, et partem etiam intra se restinguunt. Lumen reflexum, potissimum ab atmosphaera, est illud, quod per fenestras ingreditur et domos ac templa illuminat. Id potissimum patet in nostro Romano templo, quod Pantheon appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice. Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem


89942. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Cujus partis interceptae partem reflectunt quaquaversus, et partem etiam intra se restinguunt. Lumen reflexum, potissimum ab atmosphaera, est illud, quod per fenestras ingreditur et domos ac templa illuminat. Id potissimum patet in nostro Romano templo, quod Pantheon appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice. Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem multo clarius patet in aurora matutina et vespertino crepusculo,


89943. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quaquaversus, et partem etiam intra se restinguunt. Lumen reflexum, potissimum ab atmosphaera, est illud, quod per fenestras ingreditur et domos ac templa illuminat. Id potissimum patet in nostro Romano templo, quod Pantheon appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice. Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem multo clarius patet in aurora matutina et vespertino crepusculo, in quibus, Sole infra horizontem


89944. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

templo, quod Pantheon appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice. Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem multo clarius patet in aurora matutina et vespertino crepusculo, in quibus, Sole infra horizontem delitescente, non aliud habetur lumen quam illud, quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflectit.


89945. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice. Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem multo clarius patet in aurora matutina et vespertino crepusculo, in quibus, Sole infra horizontem delitescente, non aliud habetur lumen quam illud, quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflectit. 25 Praeter radios reflexos, illud arbitror,


89946. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflectit. 25 Praeter radios reflexos, illud arbitror, quod et apud Newtonum me alicubi legisse: credo multas luminis particulas remanere in ipsis vaporibus veluti irretitas. Plurimis enim internis reflexionibus eunt et redeunt hac, illac, quod calorem auget excitatis majoribus tremoribus internis quam unica reflexio excitare possit. Ac in spiras etiam abire possunt, donec demum et motum amittant ac ipsis particulis vaporum


89947. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

arbitror, quod et apud Newtonum me alicubi legisse: credo multas luminis particulas remanere in ipsis vaporibus veluti irretitas. Plurimis enim internis reflexionibus eunt et redeunt hac, illac, quod calorem auget excitatis majoribus tremoribus internis quam unica reflexio excitare possit. Ac in spiras etiam abire possunt, donec demum et motum amittant ac ipsis particulis vaporum adhaerescant. 26 Hinc illud fit, ut radius, qui ingentem atmosphaerae tractum percurrat,


89948. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et motum amittant ac ipsis particulis vaporum adhaerescant. 26 Hinc illud fit, ut radius, qui ingentem atmosphaerae tractum percurrat, ingentem amittat sui partem. Bouguerius in opere posthumo de luminis gradatione, quod hoc ipso anno Caillius vulgavit Parisiis, determinat partim ex observationibus nonnullis, partim ex hypothesibus, quota pars luminis intercipiatur in dato quovis tractu atmosphaerae terrestris, immo et aliorum etiam diaphanorum corporum


89949. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fit, ut radius, qui ingentem atmosphaerae tractum percurrat, ingentem amittat sui partem. Bouguerius in opere posthumo de luminis gradatione, quod hoc ipso anno Caillius vulgavit Parisiis, determinat partim ex observationibus nonnullis, partim ex hypothesibus, quota pars luminis intercipiatur in dato quovis tractu atmosphaerae terrestris, immo et aliorum etiam diaphanorum corporum quorumcunque. Verum hunc defectum radii permeantis longum tractum atmosphaerae terrestris satis ostendunt ea, quae hic proponuntur, nimirum tanto minor vis radiorum Solis etiam


89950. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam diaphanorum corporum quorumcunque. Verum hunc defectum radii permeantis longum tractum atmosphaerae terrestris satis ostendunt ea, quae hic proponuntur, nimirum tanto minor vis radiorum Solis etiam meridiani per hyemem quam per aestatem, et mare vel vespere quam in meridie. Nam mane quidem vel vespere saepissime Solem ipsum impune admodum intuemur, cujus vim in meridie ferre omnino non possumus. Id omnino provenit ex eo, quod radius Solis eo longius iter per atmosphaeram habet, quo obliquior advenit; prorsus ut si acum defigas in malum citrinum ad


89951. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

longum tractum atmosphaerae terrestris satis ostendunt ea, quae hic proponuntur, nimirum tanto minor vis radiorum Solis etiam meridiani per hyemem quam per aestatem, et mare vel vespere quam in meridie. Nam mane quidem vel vespere saepissime Solem ipsum impune admodum intuemur, cujus vim in meridie ferre omnino non possumus. Id omnino provenit ex eo, quod radius Solis eo longius iter per atmosphaeram habet, quo obliquior advenit; prorsus ut si acum defigas in malum citrinum ad perpendiculum, ea multo citius ad succum interiorem devenit multo breviore via per illam ejus crassiorem


89952. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et mare vel vespere quam in meridie. Nam mane quidem vel vespere saepissime Solem ipsum impune admodum intuemur, cujus vim in meridie ferre omnino non possumus. Id omnino provenit ex eo, quod radius Solis eo longius iter per atmosphaeram habet, quo obliquior advenit; prorsus ut si acum defigas in malum citrinum ad perpendiculum, ea multo citius ad succum interiorem devenit multo breviore via per illam ejus crassiorem extimam cutim, qua convestitur, quam si eandem defigas admodum oblique.


89953. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qua convestitur, quam si eandem defigas admodum oblique. 27 Sponte jam hic patet applicatio eorum, quae huc usque sunt dicta, ad radios, qui transeuntes per atmosphaeram abeunt in Lunam in umbra positam. Qui nimirum, cum admodum ingentem atmosphaerae tractum percurrant, maxima eorum parte intercepta ad summam tenuitatem rediguntur. 28 Hic jam exponitur


89954. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam si eandem defigas admodum oblique. 27 Sponte jam hic patet applicatio eorum, quae huc usque sunt dicta, ad radios, qui transeuntes per atmosphaeram abeunt in Lunam in umbra positam. Qui nimirum, cum admodum ingentem atmosphaerae tractum percurrant, maxima eorum parte intercepta ad summam tenuitatem rediguntur. 28 Hic jam exponitur secunda


89955. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad solam crassitudinem atmosphaerae terrestris paucorum milliariorum, dispergantur per spatium aequale toti semidiametro Terrae. Ut id evincatur, concipiuntur hic etiam bini radii, alter, qui tangit superficiem extimam atmosphaerae terrestris exercentis actionem sensibilem in lumen; alter vero, qui tangit superficiem ipsius Terrae. Ille transit irrefractus, hic vero ita refringitur, ut inclinationem mutet per unum circiter gradum, uti diximus hic adn. 22. Quare si concipiatur hic posterior retro continuatus in ea directione, cum qua exit ex atmosphaera,


89956. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atmosphaerae terrestris exercentis actionem sensibilem in lumen; alter vero, qui tangit superficiem ipsius Terrae. Ille transit irrefractus, hic vero ita refringitur, ut inclinationem mutet per unum circiter gradum, uti diximus hic adn. 22. Quare si concipiatur hic posterior retro continuatus in ea directione, cum qua exit ex atmosphaera, continebit cum illo priore angulum unius circiter gradus. Cujus nimirum crura interciperent unum gradum peripheriae circuli habentis centrum in vertice anguli ipsius, sive unam e 360 ipsius partibus, cum peripheria cujusvis circuli contineat gradus


89957. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per unum circiter gradum, uti diximus hic adn. 22. Quare si concipiatur hic posterior retro continuatus in ea directione, cum qua exit ex atmosphaera, continebit cum illo priore angulum unius circiter gradus. Cujus nimirum crura interciperent unum gradum peripheriae circuli habentis centrum in vertice anguli ipsius, sive unam e 360 ipsius partibus, cum peripheria cujusvis circuli contineat gradus 360. Porro vertex illius anguli, nimirum illorum radiorum concursus, esset proximus ipsi Terrae, quae est centrum orbitae lunaris habitae pro circulari. Adeoque illi


89958. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

anguli ipsius, sive unam e 360 ipsius partibus, cum peripheria cujusvis circuli contineat gradus 360. Porro vertex illius anguli, nimirum illorum radiorum concursus, esset proximus ipsi Terrae, quae est centrum orbitae lunaris habitae pro circulari. Adeoque illi radii in distantia Lunae interciperent inter se unum gradum ejus orbitae lunaris, sive unam e 360 partibus ipsius. Sed ipsa orbita continet paullo plus quam 360 semidiametros terrestres, cum distantia Lunae a Terra, quae est semidiameter ejus circuli, sit semidiametrorum terrestrium 60, uti jam toties


89959. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

crassitudinem, disperguntur per spatium circiter aequale uni semidiametro Terrae, quod probandum proposueramus. 29 Colligitur jam hic tota vis hujusce argumenti. Id lumen, quod in atmosphaera terrestri refractum subit umbram Terrae et ad Lunam devenit, dispergitur per spatium saltem centuplo latius. Nam atmosphaera terrestris omnino non assurgit ultra 40 millia passuum, quorum singula continent 5 pedes Parisienses, et semidiameter Terrae continet quamproxime 4000


89960. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pontem Romam regrediens ex eo itinere, cujus facta est mentio superius adn. 12. Quod quidem huic expressioni occasionem dedit, ut et alibi saepe mihi contigit. 30 Ea, quae in superiore calculo assumpta sunt, jamdudum innotuerunt et astronomis et geographis, nimirum distantia Lunae a Terra, magnitudo semidiametri Terrae, longitudo coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem


89961. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

magnitudo semidiametri Terrae, longitudo coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem pertinet ad altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope crepusculorum. Et methodus est satis nota, quam ego exposui in mea dissertatione de aurora boreali et in adnotationibus ad carmen P. Noceti, de quibus mentionem feci etiam lib. III(IV) adn. 22. Crepusculum matutinum incipit et vespertinum desinit Sole depresso infra horizontem per gradus circiter 18. Si lumen, quod tum defertur ad


89962. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem pertinet ad altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope crepusculorum. Et methodus est satis nota, quam ego exposui in mea dissertatione de aurora boreali et in adnotationibus ad carmen P. Noceti, de quibus mentionem feci etiam lib. III(IV) adn. 22. Crepusculum matutinum incipit et vespertinum desinit Sole depresso infra horizontem per gradus circiter 18. Si lumen, quod tum defertur ad oculos nostros, habuit unicam reflexionem


89963. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

reflexionem ita, ut illa pars atmosphaerae a nobis visa illustretur ab alia parte, quam immediate illustrat Sol, illa altitudo provenit quadruplo minor, sive eorum milliariorum proxime 10. Hoc posterius ego quidem probabilius censeo ob aliud etiam argumentum, quod exposui in mea dissertatione, cui titulus Nova methodus adhibendi phases in eclipsibus lunaribus. Et tunc quadruplo major esset dilatatio illa luminis refracti intra atmosphaeram terrestrem. Illud tamen hic omnino notandum hanc dilatationis proportionem pertinere tantummodo ad latitudinem spatii, per


89964. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab alia parte, quam immediate illustrat Sol, illa altitudo provenit quadruplo minor, sive eorum milliariorum proxime 10. Hoc posterius ego quidem probabilius censeo ob aliud etiam argumentum, quod exposui in mea dissertatione, cui titulus Nova methodus adhibendi phases in eclipsibus lunaribus. Et tunc quadruplo major esset dilatatio illa luminis refracti intra atmosphaeram terrestrem. Illud tamen hic omnino notandum hanc dilatationis proportionem pertinere tantummodo ad latitudinem spatii, per quod totum lumen distrahitur. Verum ratio densitatis luminis, quae


89965. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Illud tamen hic omnino notandum hanc dilatationis proportionem pertinere tantummodo ad latitudinem spatii, per quod totum lumen distrahitur. Verum ratio densitatis luminis, quae pendet ab utraque dimensione areae, per quam id lumen dividitur, est longe alia ob circularem coni figuram, in qua longitudo ejusdem areae non manet constanter eadem. Praeterea ea ratio est admodum diversa in diversis partibus ejus luminis, cum multo magis distrahantur partes propiores superficiei Terrae ob multo majorem ibi refractionum inaequalitatem. Adhuc tamen plurimum ex hoc etiam capite


89966. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

spatii, per quod totum lumen distrahitur. Verum ratio densitatis luminis, quae pendet ab utraque dimensione areae, per quam id lumen dividitur, est longe alia ob circularem coni figuram, in qua longitudo ejusdem areae non manet constanter eadem. Praeterea ea ratio est admodum diversa in diversis partibus ejus luminis, cum multo magis distrahantur partes propiores superficiei Terrae ob multo majorem ibi refractionum inaequalitatem. Adhuc tamen plurimum ex hoc etiam capite plerumque attenuatur lumen, quod in Lunam incurrit.


89967. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non manet constanter eadem. Praeterea ea ratio est admodum diversa in diversis partibus ejus luminis, cum multo magis distrahantur partes propiores superficiei Terrae ob multo majorem ibi refractionum inaequalitatem. Adhuc tamen plurimum ex hoc etiam capite plerumque attenuatur lumen, quod in Lunam incurrit. 31 Multo difficilius est exprimere versibus diversam hujusce luminis distributionem per ipsum conum umbrosum, a qua pendet diversa ejus intensitas per umbram


89968. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

axem, nimirum rectam lineam ductam e centro Solis per centrum Terrae et productam ultra ipsam Terram. Interior terminatur a radiis, qui transierunt per imam partem atmosphaerae terrestris et globum Terrae ipsius tetigerunt ac incurvati per continuam refractionem ingressi sunt, uti diximus, in loca debita umbrae terrestri. Exterior vero terminatur a radiis transeuntibus per summam atmosphaeram, quam ita tetigerunt, ut directionem sui motus servaverint. Qui nimirum sunt omnium proximi ipsi Terrae ex iis radiis, qui nullam refractionem sunt passi. Ille primus


89969. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

addunt aliquid, alii plus, alii minus, pro diversis sententiis circa ipsius atmosphaerae altitudinem, cujus milliariis singulis debentur circiter singula secunda. 33 Jam vero in ejusmodi spatio admodum inaequalis est distributio ipsius luminis. Ejus inaequalitatis duo omnino sunt fontes, qui hic exprimuntur ambo. In primis radii, qui magis inflectuntur axem versus, sive qui sunt propiores cono interiori penitus obscuro, debent esse tenuiores ex


89970. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

33 Jam vero in ejusmodi spatio admodum inaequalis est distributio ipsius luminis. Ejus inaequalitatis duo omnino sunt fontes, qui hic exprimuntur ambo. In primis radii, qui magis inflectuntur axem versus, sive qui sunt propiores cono interiori penitus obscuro, debent esse tenuiores ex duplici capite: nimirum, quia transmissi per partem atmosphaerae inferiorem plus luminis amittunt in ea restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis


89971. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sunt fontes, qui hic exprimuntur ambo. In primis radii, qui magis inflectuntur axem versus, sive qui sunt propiores cono interiori penitus obscuro, debent esse tenuiores ex duplici capite: nimirum, quia transmissi per partem atmosphaerae inferiorem plus luminis amittunt in ea restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter longius intra ipsam, et hoc iter habent in


89972. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ea restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus obscura adeoque minus diaphana. Deinde radii prope axem e contrario addensantur idcirco, quod ibi coadunantur intra spatium multo arctius radii inflexi introrsum circumquaque a tota fasciola circulari terrestris atmosphaerae


89973. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Deinde radii prope axem e contrario addensantur idcirco, quod ibi coadunantur intra spatium multo arctius radii inflexi introrsum circumquaque a tota fasciola circulari terrestris atmosphaerae ambiente totam Terram. Ac ipse axis est quaedam veluti continuata series focorum, in quibus colligitur totum lumen totidem circulorum ambientium totam Terram, quot sunt puncta ipsius axis. Concipiatur sectio quaedam circularis coni illius exterioris facta supra interiorem, qui sit divisus in quemcumque numerum annulorum circularium. Totum lumen, quod advenit ad totum ipsum


89974. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ambiente totam Terram. Ac ipse axis est quaedam veluti continuata series focorum, in quibus colligitur totum lumen totidem circulorum ambientium totam Terram, quot sunt puncta ipsius axis. Concipiatur sectio quaedam circularis coni illius exterioris facta supra interiorem, qui sit divisus in quemcumque numerum annulorum circularium. Totum lumen, quod advenit ad totum ipsum circulum, est illud totum, quod transiit per annulum atmosphaerae terrestris, cujus latitudo aequatur toti altitudini atmosphaerae. At ad singulas illas partes annulares sectionis umbrae deveniunt radii, qui


89975. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod transiit per annulum atmosphaerae terrestris, cujus latitudo aequatur toti altitudini atmosphaerae. At ad singulas illas partes annulares sectionis umbrae deveniunt radii, qui transierunt per totidem partes annulares atmosphaerae. Si hic annulus totius atmosphaerae concipiatur sectus itidem in totidem annulos arctissimos, quorum singulis respondeant illi annuli sectionis excipientes lumen, quod ipsi transmittunt, horum sectionis annulorum latitudo erit major ob illam distractionem, quae oritur ab inaequali refractione. At longitudo eorum respondens circumferentiae circuli terminantis


89976. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

terminantis ipsorum singulos erit minor quam longitudo annulorum atmosphaericorum superans nonnihil totum ambitum Terrae. Et ea tanto magis decrescet, quanto magis descendetur ad centrum sectionis, per quod transit axis coni. Ad habendam rationem intensitatum luminis in iis annulis, oporteret in calculo involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis annulo * * corr. ex annullo atmosphaerico datae latitudinis, per quod id lumen transiit. Quae latitudo prioris annuli respondet distractioni radiorum inductae


89977. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

singulos erit minor quam longitudo annulorum atmosphaericorum superans nonnihil totum ambitum Terrae. Et ea tanto magis decrescet, quanto magis descendetur ad centrum sectionis, per quod transit axis coni. Ad habendam rationem intensitatum luminis in iis annulis, oporteret in calculo involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis annulo * * corr. ex annullo atmosphaerico datae latitudinis, per quod id lumen transiit. Quae latitudo prioris annuli respondet distractioni radiorum inductae ab inaequali refractione;


89978. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

superans nonnihil totum ambitum Terrae. Et ea tanto magis decrescet, quanto magis descendetur ad centrum sectionis, per quod transit axis coni. Ad habendam rationem intensitatum luminis in iis annulis, oporteret in calculo involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis annulo * * corr. ex annullo atmosphaerico datae latitudinis, per quod id lumen transiit. Quae latitudo prioris annuli respondet distractioni radiorum inductae ab inaequali refractione; tum et rationem luminis intercepti in itinere per


89979. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

annuli, in quo lumen colligitur, respondentis annulo * * corr. ex annullo atmosphaerico datae latitudinis, per quod id lumen transiit. Quae latitudo prioris annuli respondet distractioni radiorum inductae ab inaequali refractione; tum et rationem luminis intercepti in itinere per atmosphaeram ad lumen residuum, quod transit. Esset enim intensitas luminis in quovis situ sectionis ad intensitatem luminis solaris in regione Terrae directe, uti est pars residua luminis, quae transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad sensum


89980. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atmosphaerico datae latitudinis, per quod id lumen transiit. Quae latitudo prioris annuli respondet distractioni radiorum inductae ab inaequali refractione; tum et rationem luminis intercepti in itinere per atmosphaeram ad lumen residuum, quod transit. Esset enim intensitas luminis in quovis situ sectionis ad intensitatem luminis solaris in regione Terrae directe, uti est pars residua luminis, quae transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt fere aequales


89981. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lumen transiit. Quae latitudo prioris annuli respondet distractioni radiorum inductae ab inaequali refractione; tum et rationem luminis intercepti in itinere per atmosphaeram ad lumen residuum, quod transit. Esset enim intensitas luminis in quovis situ sectionis ad intensitatem luminis solaris in regione Terrae directe, uti est pars residua luminis, quae transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa


89982. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui esset ad sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine circuli eam terminantis. Quamobrem si ejusmodi problemata resolverentur, haberetur facile ratio, in qua mutatur intensitas luminis in accessu ad centrum sectionis. Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam ** ** corr. ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac


89983. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine circuli eam terminantis. Quamobrem si ejusmodi problemata resolverentur, haberetur facile ratio, in qua mutatur intensitas luminis in accessu ad centrum sectionis. Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam ** ** corr. ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae,


89984. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

problemata resolverentur, haberetur facile ratio, in qua mutatur intensitas luminis in accessu ad centrum sectionis. Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam ** ** corr. ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt


89985. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mutatur intensitas luminis in accessu ad centrum sectionis. Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam ** ** corr. ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa


89986. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa natura exhalationum *** *** corr. ex exhalationem ad diversas altitudines ascendentium perturbant plurimum


89987. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa natura exhalationum *** *** corr. ex exhalationem ad diversas altitudines ascendentium perturbant plurimum omnes ejusmodi perquisitiones, ubi accuratum aliquid requiritur. Quamobrem iis omnibus omissis, quae itidem sublimiora sunt


89988. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex exhalationem ad diversas altitudines ascendentium perturbant plurimum omnes ejusmodi perquisitiones, ubi accuratum aliquid requiritur. Quamobrem iis omnibus omissis, quae itidem sublimiora sunt quam ut huc pertineant, addam illud tantummodo, quod in poemate innuitur: intensitatem versus centrum sectionis sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in accessu ad axem in ratione


89989. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quamobrem iis omnibus omissis, quae itidem sublimiora sunt quam ut huc pertineant, addam illud tantummodo, quod in poemate innuitur: intensitatem versus centrum sectionis sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita determinans


89990. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

addam illud tantummodo, quod in poemate innuitur: intensitatem versus centrum sectionis sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa luminis in infinitum augetur in accessu ad axem


89991. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod in poemate innuitur: intensitatem versus centrum sectionis sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur


89992. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur theoria. Infinitum id incrementum revera non habebitur, tum quia nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa Terram in eodem annulo


89993. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

residuae luminis, quae transit, mutantur in accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur theoria. Infinitum id incrementum revera non habebitur, tum quia nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa Terram in eodem annulo atmosphaerico est prorsus eadem ob diversam atmosphaerae


89994. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

transit, mutantur in accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur theoria. Infinitum id incrementum revera non habebitur, tum quia nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa Terram in eodem annulo atmosphaerico est prorsus eadem ob diversam atmosphaerae constitutionem, nec


89995. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur theoria. Infinitum id incrementum revera non habebitur, tum quia nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa Terram in eodem annulo atmosphaerico est prorsus eadem ob diversam atmosphaerae constitutionem, nec Sol est unicum punctum lucidum, sed ex omnibus disci partibus radii exeunt et totidem habentur coni et axes nonnihil a se invicem divergentes, quot sunt ipsius disci puncta. Multo autem minus percelletur


89996. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Multo autem minus percelletur oculus infinita vi, cum oporteat ad ejusmodi vim definiendam assumere quantitatem radiorum percellentium oculum, quae non pendet a sola intensitate radiorum, sed etiam a spatiolo, ad quod appellunt et a quo reflexi discedunt ad oculum. Spatiolum autem id decrescit in infinitum, dum ea intensitas ob id ipsum ejus decrementum augetur in infinitum. Eorum omnium oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis partibus ejus sectionis, ac posset investigari problema huc


89997. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejusmodi vim definiendam assumere quantitatem radiorum percellentium oculum, quae non pendet a sola intensitate radiorum, sed etiam a spatiolo, ad quod appellunt et a quo reflexi discedunt ad oculum. Spatiolum autem id decrescit in infinitum, dum ea intensitas ob id ipsum ejus decrementum augetur in infinitum. Eorum omnium oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis partibus ejus sectionis, ac posset investigari problema huc pertinens: quae sit distantia ab axe, in qua percipi deberet maxima luminis


89998. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

appellunt et a quo reflexi discedunt ad oculum. Spatiolum autem id decrescit in infinitum, dum ea intensitas ob id ipsum ejus decrementum augetur in infinitum. Eorum omnium oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis partibus ejus sectionis, ac posset investigari problema huc pertinens: quae sit distantia ab axe, in qua percipi deberet maxima luminis vis. Verum iis itidem omissis, ut minus certis et altioribus, dicemus illud tantummodo, videri omnino, quod ingens saltem augmentum intensitatis


89999. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ob id ipsum ejus decrementum augetur in infinitum. Eorum omnium oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis partibus ejus sectionis, ac posset investigari problema huc pertinens: quae sit distantia ab axe, in qua percipi deberet maxima luminis vis. Verum iis itidem omissis, ut minus certis et altioribus, dicemus illud tantummodo, videri omnino, quod ingens saltem augmentum intensitatis luminis in accessu ad centrum debeat efficere, ut ibi, nisi quid obstet impedimenti, ut nubes, debeat etiam


90000. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

partibus ejus sectionis, ac posset investigari problema huc pertinens: quae sit distantia ab axe, in qua percipi deberet maxima luminis vis. Verum iis itidem omissis, ut minus certis et altioribus, dicemus illud tantummodo, videri omnino, quod ingens saltem augmentum intensitatis luminis in accessu ad centrum debeat efficere, ut ibi, nisi quid obstet impedimenti, ut nubes, debeat etiam percipi lumen majus quam in distantia ab ipso centro aliquanto majore.


90001. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

maxima luminis vis. Verum iis itidem omissis, ut minus certis et altioribus, dicemus illud tantummodo, videri omnino, quod ingens saltem augmentum intensitatis luminis in accessu ad centrum debeat efficere, ut ibi, nisi quid obstet impedimenti, ut nubes, debeat etiam percipi lumen majus quam in distantia ab ipso centro aliquanto majore. 34 Praeter ea inaequalitatis capita, quae dicta sunt, adest aliud, quod hic exprimitur et cujus limites deinde designantur, quantum


90002. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic exprimitur et cujus limites deinde designantur, quantum possunt sine schemate, quo delineato res evaderet evidentissima et admodum facilis intellectu. Nimirum illud spatium clausum inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc et inde e diametro oppositis.


90003. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

delineato res evaderet evidentissima et admodum facilis intellectu. Nimirum illud spatium clausum inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc et inde e diametro oppositis. 35 Schema, quod id exhiberet, esset


90004. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc et inde e diametro oppositis. 35 Schema, quod id exhiberet, esset hujusmodi: haberetur circulus exprimens orbem Terrae et alius aliquanto major ipsi


90005. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod id exhiberet, esset hujusmodi: haberetur circulus exprimens orbem Terrae et alius aliquanto major ipsi concentricus exprimens terminum atmosphaerae terrestris; tum duo anguli, alter exprimens conum factum a radiis tangentibus exteriorem circulum, alter exprimens conum factum a radiis in atmosphaera ita incurvatis, ut contingant orbem ipsius Terrae. Hi autem multo citius uniri debent. Delineato enim axe conorum transeunte per centrum Terrae et per ipsorum conorum apices, axis coni interioris, eo conclusus, erit pars quinta totius axis coni exterioris, reliquis quatuor


90006. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

versus Terram, reliquae autem binae versus verticem et, quod inde facile deducitur, e novem aequalibus partibus superficiei ipsius coni exterioris quatuor extabunt supra versus cuspidem hujus novi tertii coni, eo inclusae, et reliquae quinque remanebunt extra ipsum inferius Terram versus. Ac in eadem fere ratione dividetur ab hac nova tertii coni superficie ipsum spatium inclusum inter priores binos conus, per quod distrahitur, uti diximus, lumen in atmosphaera nostra refractum. Jam vero ex hisce binis partibus hujusce spatii illa, quae remaneat infra


90007. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

extabunt supra versus cuspidem hujus novi tertii coni, eo inclusae, et reliquae quinque remanebunt extra ipsum inferius Terram versus. Ac in eadem fere ratione dividetur ab hac nova tertii coni superficie ipsum spatium inclusum inter priores binos conus, per quod distrahitur, uti diximus, lumen in atmosphaera nostra refractum. Jam vero ex hisce binis partibus hujusce spatii illa, quae remaneat infra superficiem coni tertii Terram versus, habebit lumen simplex delatum ex altera tantummodo atmosphaerae parte. Pars reliqua, quae extat supra eandem superficiem versus


90008. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nostra refractum. Jam vero ex hisce binis partibus hujusce spatii illa, quae remaneat infra superficiem coni tertii Terram versus, habebit lumen simplex delatum ex altera tantummodo atmosphaerae parte. Pars reliqua, quae extat supra eandem superficiem versus apicem, habebit in omnibus suis punctis lumen geminatum proveniens e binis partibus oppositis atmosphaerae terrestris. Ad quaevis autem puncta axis deferetur lumen collectum ex omnibus punctis circuli integri atmosphaerae.


90009. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae est pars quinta 111; intersectio autem illa superficiei coni tertii cum superficie primi ad distantiam 37, quae est pars tertia numeri 111. Distantia autem Lunae est diametrorum 30, media inter 22 et 37. Quare si Luna recta tendat * ad axem communem conis omnibus, quod accidit in eclipsibus centralibus, primo quidem ingreditur illud spatium, quod habet lumen simplex ex unica parte, donec nimirum versatur inter superficiem coni primi et tertii. Tum ultra hujusce tertii superficiem incedit per spatium habens lumen e binis partibus oppositis, donec ex eo tertio cono


90010. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

donec ex eo tertio cono egressa deveniat iterum ad spatium, quod habet lumen simplex, et inde egrediatur ad lucem plenam. 37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia


90011. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lucem plenam. 37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol in apogeo,


90012. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum


90013. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius anteriorem


90014. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hinc et inde in illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio, quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius anteriorem incipere ingredi in conum illum inversum, in


90015. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo * corr. ex tendant et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius anteriorem incipere ingredi in conum illum inversum, in quo habetur lumen duplicatum. Et e contrario, cum pars anterior ejus disci incipiet egredi ex umbra, tum partem ejus posteriorem debere egredi penitus ex eodem cono inverso duplex habente lumen.


90016. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

* corr. ex tendant et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius anteriorem incipere ingredi in conum illum inversum, in quo habetur lumen duplicatum. Et e contrario, cum pars anterior ejus disci incipiet egredi ex umbra, tum partem ejus posteriorem debere egredi penitus ex eodem cono inverso duplex habente lumen.


90017. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis. Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius anteriorem incipere ingredi in conum illum inversum, in quo habetur lumen duplicatum. Et e contrario, cum pars anterior ejus disci incipiet egredi ex umbra, tum partem ejus posteriorem debere egredi penitus ex eodem cono inverso duplex habente lumen.


90018. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

umbra, tum partem ejus posteriorem debere egredi penitus ex eodem cono inverso duplex habente lumen. 38 Inde autem deducuntur mutationes, quae ex ejusmodi theoria haberi debent in lumine illo maligno, quod Luna habere solet in eclipsibus. Initio quidem, quo Luna magis immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca, ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter longius ac cum majore inaequalitate refractionum


90019. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

penitus ex eodem cono inverso duplex habente lumen. 38 Inde autem deducuntur mutationes, quae ex ejusmodi theoria haberi debent in lumine illo maligno, quod Luna habere solet in eclipsibus. Initio quidem, quo Luna magis immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca, ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia radiorum. Deinde cum


90020. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

38 Inde autem deducuntur mutationes, quae ex ejusmodi theoria haberi debent in lumine illo maligno, quod Luna habere solet in eclipsibus. Initio quidem, quo Luna magis immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca, ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci


90021. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quo Luna magis immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca, ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero aliquandiu processerit, erit clarior in binis marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior


90022. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero aliquandiu processerit, erit clarior in binis marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios transmissos per altiorem atmosphaerae partem adeoque ob rationes toties dictas minus attenuatos. In media


90023. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

majore divergentia radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero aliquandiu processerit, erit clarior in binis marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios transmissos per altiorem atmosphaerae partem adeoque ob rationes toties dictas minus attenuatos. In media autem umbra erit multo clarior prope


90024. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

erit clarior in binis marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios transmissos per altiorem atmosphaerae partem adeoque ob rationes toties dictas minus attenuatos. In media autem umbra erit multo clarior prope centrum et multo obscurior circa margines, cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem. Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis,


90025. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios transmissos per altiorem atmosphaerae partem adeoque ob rationes toties dictas minus attenuatos. In media autem umbra erit multo clarior prope centrum et multo obscurior circa margines, cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem. Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis, alter erit in situ luminis transmissi per altiorem atmosphaeram. Haec


90026. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In media autem umbra erit multo clarior prope centrum et multo obscurior circa margines, cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem. Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis, alter erit in situ luminis transmissi per altiorem atmosphaeram. Haec ad totum pertinent Lunae discum. Sed si consideretur unicum punctum disci lunaris, id punctum initio, dum umbram subit, erit minus obscurum. Tum obscuritas crescet, donec


90027. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

umbra erit multo clarior prope centrum et multo obscurior circa margines, cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem. Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis, alter erit in situ luminis transmissi per altiorem atmosphaeram. Haec ad totum pertinent Lunae discum. Sed si consideretur unicum punctum disci lunaris, id punctum initio, dum umbram subit, erit minus obscurum. Tum obscuritas crescet, donec deveniat ad loca luminis duplicati, ubi


90028. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae discum. Sed si consideretur unicum punctum disci lunaris, id punctum initio, dum umbram subit, erit minus obscurum. Tum obscuritas crescet, donec deveniat ad loca luminis duplicati, ubi obscuritas decrescet usque ad medium. Tum iterum crescet usque ad certum limitem ac iterum decrescet in accessu ad marginem exteriorem prioris coni. 39 Quae diximus, pertinent ad eclipses centrales. In eclipsibus autem partialibus, in quibus Luna non immergitur tota, res aliter se


90029. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

usque ad medium. Tum iterum crescet usque ad certum limitem ac iterum decrescet in accessu ad marginem exteriorem prioris coni. 39 Quae diximus, pertinent ad eclipses centrales. In eclipsibus autem partialibus, in quibus Luna non immergitur tota, res aliter se habebit. Limbus interior erit obscurior nec ulla ejus pars deveniet ad loca luminis duplicati, quae nimirum diximus distare a margine Lunae per intervallum circiter aequale ejus diametro.


90030. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

usque ad certum limitem ac iterum decrescet in accessu ad marginem exteriorem prioris coni. 39 Quae diximus, pertinent ad eclipses centrales. In eclipsibus autem partialibus, in quibus Luna non immergitur tota, res aliter se habebit. Limbus interior erit obscurior nec ulla ejus pars deveniet ad loca luminis duplicati, quae nimirum diximus distare a margine Lunae per intervallum circiter aequale ejus diametro.


90031. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

40 Ex iis, quae dicta sunt, facile redditur ratio plurium phaenomenorum, quae saepe observantur ut illius, quod saepe notavi ego ipse; quod nimirum aliquanto post immersionem totalem incipiat augeri plurimum lumen ipsius Lunae, quae saepe in media eclipsi ita inclarescat, ut etiam ejus maculae discerni possint. Et ea quidem phaenomena haberentur semper, uti theoria requirit, si semper atmosphaera terrestris circumquaque esset serena sine ullis nubibus hinc et inde in illo circulo terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna


90032. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

totalem incipiat augeri plurimum lumen ipsius Lunae, quae saepe in media eclipsi ita inclarescat, ut etiam ejus maculae discerni possint. Et ea quidem phaenomena haberentur semper, uti theoria requirit, si semper atmosphaera terrestris circumquaque esset serena sine ullis nubibus hinc et inde in illo circulo terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna visum. Sed quoniam saepissime habentur nebulae crassiores, quae plus luminis intercipiant ac nubes, quae illius transitum penitus impediant, et eae sunt hac illac dispersae sine ullo ordine, satis patet debere etiam in Luna haberi


90033. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hinc et inde in illo circulo terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna visum. Sed quoniam saepissime habentur nebulae crassiores, quae plus luminis intercipiant ac nubes, quae illius transitum penitus impediant, et eae sunt hac illac dispersae sine ullo ordine, satis patet debere etiam in Luna haberi saepe mutationes luminis admodum irregulares, ut sine ullo ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce destitutae penitus nigrescant. Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam montium juga, ut eorum,


90034. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

luminis admodum irregulares, ut sine ullo ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce destitutae penitus nigrescant. Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem.


90035. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem. 41 Sunt tamen quaedam phaenomena, quae videntur debere constanter haberi


90036. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quaedam montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem. 41 Sunt tamen quaedam phaenomena, quae videntur debere constanter haberi semper, ut illud, quod hic exprimitur: nimirum illa pars Lunae,


90037. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illuc advenit lumen transmissum per altiorem atmosphaerae terrestris partem, ad quam nec montes assurgunt nec nubes. 42 Hic redditur ratio phaenomeni, quod aliquando invenitur in monumentis astronomiae, quo Luna in eclipsi ita evaserit obscura, ut videri omnino desierit. Id quidem provenire potest etiam ab aere imminente observatori, cujus illa pars, quae Lunam respicit, habeat majorem vaporum copiam. Quae nebula, si non late extendatur, apparebunt alibi fixae eodem


90038. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per altiorem atmosphaerae terrestris partem, ad quam nec montes assurgunt nec nubes. 42 Hic redditur ratio phaenomeni, quod aliquando invenitur in monumentis astronomiae, quo Luna in eclipsi ita evaserit obscura, ut videri omnino desierit. Id quidem provenire potest etiam ab aere imminente observatori, cujus illa pars, quae Lunam respicit, habeat majorem vaporum copiam. Quae nebula, si non late extendatur, apparebunt alibi fixae eodem tempore admodum vividae, quin omnino


90039. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

desierit. Id quidem provenire potest etiam ab aere imminente observatori, cujus illa pars, quae Lunam respicit, habeat majorem vaporum copiam. Quae nebula, si non late extendatur, apparebunt alibi fixae eodem tempore admodum vividae, quin omnino Luna appareat. Et id quidem oportet acciderit in nonnullis casibus, in quibus eodem tempore nonnullis observatoribus Luna prorsus disparuit, dum alii longe alibi positi eandem adhuc satis illustratam viderint luce illa per atmosphaeram transmissa. Verum aliquando fieri potest, ut Luna omne prorsus lumen amittat sita etiam in axe umbrae, si


90040. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

provenire potest etiam ab aere imminente observatori, cujus illa pars, quae Lunam respicit, habeat majorem vaporum copiam. Quae nebula, si non late extendatur, apparebunt alibi fixae eodem tempore admodum vividae, quin omnino Luna appareat. Et id quidem oportet acciderit in nonnullis casibus, in quibus eodem tempore nonnullis observatoribus Luna prorsus disparuit, dum alii longe alibi positi eandem adhuc satis illustratam viderint luce illa per atmosphaeram transmissa. Verum aliquando fieri potest, ut Luna omne prorsus lumen amittat sita etiam in axe umbrae, si nimirum omnis illa


90041. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oportet acciderit in nonnullis casibus, in quibus eodem tempore nonnullis observatoribus Luna prorsus disparuit, dum alii longe alibi positi eandem adhuc satis illustratam viderint luce illa per atmosphaeram transmissa. Verum aliquando fieri potest, ut Luna omne prorsus lumen amittat sita etiam in axe umbrae, si nimirum omnis illa atmosphaerae pars, per quam radii deberent deferri ad ipsam, densis obducta nubibus, omnes radios praeripiat. 43 Ostenditur hic, cur id


90042. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsam, densis obducta nubibus, omnes radios praeripiat. 43 Ostenditur hic, cur id phaenomenum debeat esse rarissimum: quia nimirum, uti etiam diximus lib. II. adn. 14, non potest in tam ingenti tractu simul ubique coelum esse nubilum. Deest enim fere materies tam multis nubibus simul procreandis et desunt ea, quae ad vapores inflandos requiruntur, qui in nubes dilatentur. Atque idcirco, dum alibi obductum est coelum et imbres decidunt densissimi, alibi solet esse purus


90043. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic, cur id phaenomenum debeat esse rarissimum: quia nimirum, uti etiam diximus lib. II. adn. 14, non potest in tam ingenti tractu simul ubique coelum esse nubilum. Deest enim fere materies tam multis nubibus simul procreandis et desunt ea, quae ad vapores inflandos requiruntur, qui in nubes dilatentur. Atque idcirco, dum alibi obductum est coelum et imbres decidunt densissimi, alibi solet esse purus aer et Sol vividissimus. 44 Rationi superiori, quae


90044. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae generalis est, accedit peculiaris ratio petita a diversa admodum constitutione earum partium Terrae, quibus imminet atmosphaera, quae radios ad Lunam transmittit. Eae partes pertinent ad marginem hemisphaerii terrestris e Luna visi. Porro quotiescunque Luna versatur inter tropicos, quod in eclipsibus fit fere semper, in quibus ea parum admodum potest recedere ab ecliptica, quae intra tropicos continetur tota, ille circulus, qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in ipso aequatore, is circulus transit per ipsos


90045. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

peculiaris ratio petita a diversa admodum constitutione earum partium Terrae, quibus imminet atmosphaera, quae radios ad Lunam transmittit. Eae partes pertinent ad marginem hemisphaerii terrestris e Luna visi. Porro quotiescunque Luna versatur inter tropicos, quod in eclipsibus fit fere semper, in quibus ea parum admodum potest recedere ab ecliptica, quae intra tropicos continetur tota, ille circulus, qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in


90046. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quotiescunque Luna versatur inter tropicos, quod in eclipsibus fit fere semper, in quibus ea parum admodum potest recedere ab ecliptica, quae intra tropicos continetur tota, ille circulus, qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in altero hemisphaerio est hyems vel autumnus, in altero esse aetatem vel ver. Adeoque si alibi in eo circulo coelum est nubilum, admodum probabile est alibi simul esse serenum, et proinde fere semper aliquod


90047. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

semper, in quibus ea parum admodum potest recedere ab ecliptica, quae intra tropicos continetur tota, ille circulus, qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in altero hemisphaerio est hyems vel autumnus, in altero esse aetatem vel ver. Adeoque si alibi in eo circulo coelum est nubilum, admodum probabile est alibi simul esse serenum, et proinde fere semper aliquod lumen ad Lunam deveniet.


90048. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab ecliptica, quae intra tropicos continetur tota, ille circulus, qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in altero hemisphaerio est hyems vel autumnus, in altero esse aetatem vel ver. Adeoque si alibi in eo circulo coelum est nubilum, admodum probabile est alibi simul esse serenum, et proinde fere semper aliquod lumen ad Lunam deveniet.


90049. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in altero hemisphaerio est hyems vel autumnus, in altero esse aetatem vel ver. Adeoque si alibi in eo circulo coelum est nubilum, admodum probabile est alibi simul esse serenum, et proinde fere semper aliquod lumen ad Lunam deveniet. 45 Hoc episodium sponte mihi obvenit ex


90050. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex occasione ipsa nec unquam magis quam tum expertus sum illud facit indignatio versus. Exponenda est autem occasio ipsa, ut ea, quae plures ejusdem episodii partes respiciunt, percipi possint. Anno 1751 dimensus sum una cum P. Christophoro Maire, doctissimo viro e nostra Societate et summo in primis ac diligentissimo astronomo, basim octo circiter milliariorum in ipsa veteri Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis.


90051. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

indignatio versus. Exponenda est autem occasio ipsa, ut ea, quae plures ejusdem episodii partes respiciunt, percipi possint. Anno 1751 dimensus sum una cum P. Christophoro Maire, doctissimo viro e nostra Societate et summo in primis ac diligentissimo astronomo, basim octo circiter milliariorum in ipsa veteri Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis. Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc


90052. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis. Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi et diametro. Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi


90053. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi et diametro. Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur, uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel minus, pro majore vel minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere demum non aequam penitus formam. Tum autem figura et magnitudo Terrae determinantur per


90054. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere demum non aequam penitus formam. Tum autem figura et magnitudo Terrae determinantur per binos gradus; si ea supponatur elliptica, aliter per plures. Et quidem plurimi requiruntur, si habeatur irregularitas aliqua, quam ego haberi censeo in Telluris figura. Ipsam hujus basis dimensionem fusius exposui in volumine De litteraria expeditione per Pontificiam ditionem opusculo I, cap. 2. et opusculo 4. cap. 3. Bis autem eandem dimensionem coacti abrumpere, Martio ac Aprili mense, ob


90055. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Tum autem figura et magnitudo Terrae determinantur per binos gradus; si ea supponatur elliptica, aliter per plures. Et quidem plurimi requiruntur, si habeatur irregularitas aliqua, quam ego haberi censeo in Telluris figura. Ipsam hujus basis dimensionem fusius exposui in volumine De litteraria expeditione per Pontificiam ditionem opusculo I, cap. 2. et opusculo 4. cap. 3. Bis autem eandem dimensionem coacti abrumpere, Martio ac Aprili mense, ob ingentem coeli inclementiam, quae quidem ibi eo anni tempore nunquam solet esse tanta, vix


90056. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Bis autem eandem dimensionem coacti abrumpere, Martio ac Aprili mense, ob ingentem coeli inclementiam, quae quidem ibi eo anni tempore nunquam solet esse tanta, vix demum cum successu absolvimus mense Maio. Secundae dimensionis tempore superiores versus elucubraveram tam in ipsa vespertina commoratione in Albana urbe, in quam nos recipiebamus per noctem, quam inter equitandum, ut tempus fallerem. Et postremos quidem perfeceram ipso mane ejus diei, quo demum censui abrumpendum omnino opus, quod pluribus jam vicibus intermissum fuerat superioribus diebus imbrium


90057. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

abrumpere, Martio ac Aprili mense, ob ingentem coeli inclementiam, quae quidem ibi eo anni tempore nunquam solet esse tanta, vix demum cum successu absolvimus mense Maio. Secundae dimensionis tempore superiores versus elucubraveram tam in ipsa vespertina commoratione in Albana urbe, in quam nos recipiebamus per noctem, quam inter equitandum, ut tempus fallerem. Et postremos quidem perfeceram ipso mane ejus diei, quo demum censui abrumpendum omnino opus, quod pluribus jam vicibus intermissum fuerat superioribus diebus imbrium vi, ac Romam redeundum.


90058. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Martio ac Aprili mense, ob ingentem coeli inclementiam, quae quidem ibi eo anni tempore nunquam solet esse tanta, vix demum cum successu absolvimus mense Maio. Secundae dimensionis tempore superiores versus elucubraveram tam in ipsa vespertina commoratione in Albana urbe, in quam nos recipiebamus per noctem, quam inter equitandum, ut tempus fallerem. Et postremos quidem perfeceram ipso mane ejus diei, quo demum censui abrumpendum omnino opus, quod pluribus jam vicibus intermissum fuerat superioribus diebus imbrium vi, ac Romam redeundum. Instrumenta expedita jam


90059. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jam fuerant et dimensioni molestissimae data opera per duas horas, cum ingens nos repente procella oppressit, coelo circumquaque obducto nubibus, grandine primum densissima, tum imbre effuso praecipiti, qui ad plures horas perduravit obstinatissimus. Aegre nos recepimus in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta. Cum et


90060. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

coelo circumquaque obducto nubibus, grandine primum densissima, tum imbre effuso praecipiti, qui ad plures horas perduravit obstinatissimus. Aegre nos recepimus in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta. Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis jam mensis progressus esset et


90061. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

morem), ac progredi ex aedibus non permitteret, assedi ad angulum foedissimae longioris mensae, ad cujus caput plures rustici comessantes et compotantes assederant. Et ex impetu quodam ac animi aegritudine priores centum circiter versus effudi ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli totum ad cardinalem Valentium, primum pontificis administrum. De quo ibi expeditionis nimirum meae et auctore primo et fautore perpetuo, ut et de ipso summo


90062. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aedibus non permitteret, assedi ad angulum foedissimae longioris mensae, ad cujus caput plures rustici comessantes et compotantes assederant. Et ex impetu quodam ac animi aegritudine priores centum circiter versus effudi ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli totum ad cardinalem Valentium, primum pontificis administrum. De quo ibi expeditionis nimirum meae et auctore primo et fautore perpetuo, ut et de ipso summo pontifice, adeo honorifica mentio


90063. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

46 Appia via, apud veteres etiam Romanos celebratissima, marmore omnis constrata erat, ut et reliquae militares Romanorum viae. Et plures ipsius tractus adhuc illaesi conservantur, potissimum in mediis Pontinis paludibus aqua obruti. Is tractus Romae proximus ante hosce 30 annos adhuc satis bene conservatus visebatur, licet alia ad ejus latus via per inferiores campos frequentari jam soleret passim. Quam ipsam ob causam ea deinde marmora sunt eruta et in Urbem delata ad consternenda


90064. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

conservantur, potissimum in mediis Pontinis paludibus aqua obruti. Is tractus Romae proximus ante hosce 30 annos adhuc satis bene conservatus visebatur, licet alia ad ejus latus via per inferiores campos frequentari jam soleret passim. Quam ipsam ob causam ea deinde marmora sunt eruta et in Urbem delata ad consternenda Urbis ipsius compita nova illa tam eleganti methodo, quadratulis inde efformatis. Tum, cum ibi basim metirer, visebantur identidem ejus viae vestigia et bini lapidum assurgentium ordines, quibus et rectilineis prorsus et inter se parallelis ea olim concludebatur,


90065. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

methodo, quadratulis inde efformatis. Tum, cum ibi basim metirer, visebantur identidem ejus viae vestigia et bini lapidum assurgentium ordines, quibus et rectilineis prorsus et inter se parallelis ea olim concludebatur, adhuc passim supererant. Verum alicubi, erutis iis etiam limitibus, in ipso viae loco, lapidibus aratro summotis, messis succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur duplex ingentium ruderum series, e veteribus sepulchris omni ornamento spoliatis et magna ex parte dirutis, quae apud veteres Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in


90066. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in ipso viae loco, lapidibus aratro summotis, messis succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur duplex ingentium ruderum series, e veteribus sepulchris omni ornamento spoliatis et magna ex parte dirutis, quae apud veteres Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in proximo aderant pastorum mapalia, a quorum canibus in quanto periculo quodam die fuerim constitutus, exposui in eodem primo opusculo Expeditionis litterariae num. 109. ut et aliud multo gravius vitae periculum, quod ibidem subii in summo Metellae sepulchro ad basis initium, ligneo ponte,


90067. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur duplex ingentium ruderum series, e veteribus sepulchris omni ornamento spoliatis et magna ex parte dirutis, quae apud veteres Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in proximo aderant pastorum mapalia, a quorum canibus in quanto periculo quodam die fuerim constitutus, exposui in eodem primo opusculo Expeditionis litterariae num. 109. ut et aliud multo gravius vitae periculum, quod ibidem subii in summo Metellae sepulchro ad basis initium, ligneo ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num.


90068. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

duplex ingentium ruderum series, e veteribus sepulchris omni ornamento spoliatis et magna ex parte dirutis, quae apud veteres Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in proximo aderant pastorum mapalia, a quorum canibus in quanto periculo quodam die fuerim constitutus, exposui in eodem primo opusculo Expeditionis litterariae num. 109. ut et aliud multo gravius vitae periculum, quod ibidem subii in summo Metellae sepulchro ad basis initium, ligneo ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num. 132.


90069. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in proximo aderant pastorum mapalia, a quorum canibus in quanto periculo quodam die fuerim constitutus, exposui in eodem primo opusculo Expeditionis litterariae num. 109. ut et aliud multo gravius vitae periculum, quod ibidem subii in summo Metellae sepulchro ad basis initium, ligneo ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num. 132. 47 In laudibus tanti pontificis (erat is Benedictus XIV) hic


90070. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut et aliud multo gravius vitae periculum, quod ibidem subii in summo Metellae sepulchro ad basis initium, ligneo ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num. 132. 47 In laudibus tanti pontificis (erat is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine


90071. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num. 132. 47 In laudibus tanti pontificis (erat is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus est convalescere,


90072. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus est convalescere, inter publicam totius Urbis gratulationem typis impressi, adjectis adnotationibus, quibus praecipua ejus gesta carminibus proposita magis illustrarentur. Notissimum est ejus patriam fuisse Bononiam, tot doctorum


90073. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inter publicam totius Urbis gratulationem typis impressi, adjectis adnotationibus, quibus praecipua ejus gesta carminibus proposita magis illustrarentur. Notissimum est ejus patriam fuisse Bononiam, tot doctorum hominum parentem, ac sedem. Notissima est itidem ipsius pontificis doctrina, in jure potissimum, ac editorum operum multitudo et pretium. 48 Silvius cardinalis Valentius, immortalis memoriae vir, quo idem summus pontifex usus est primario administro,


90074. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

48 Silvius cardinalis Valentius, immortalis memoriae vir, quo idem summus pontifex usus est primario administro, secretarium status appellant, usque ad ejus obitum, qui pontificis ipsius mortem biennio fere praecessit et in quem unum alia multa praecipua sane munera congesserat, erat enim inter caetera camerarius, ut appellant, et praefectus Congregationi de propaganda fide. Ita autem eo in omnibus sui principatus negotiis utebatur, ut omnino videretur pontificia sibi decreta tantummodo et librorum


90075. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

administro, secretarium status appellant, usque ad ejus obitum, qui pontificis ipsius mortem biennio fere praecessit et in quem unum alia multa praecipua sane munera congesserat, erat enim inter caetera camerarius, ut appellant, et praefectus Congregationi de propaganda fide. Ita autem eo in omnibus sui principatus negotiis utebatur, ut omnino videretur pontificia sibi decreta tantummodo et librorum conscribendorum ac edendorum curam reservasse, reliquis omnibus sui regiminis partibus ipsi uni relictis. Quo spectat illud quo nempe ministro securus docto potes indulgere


90076. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

relictis. Quo spectat illud quo nempe ministro securus docto potes indulgere labori. Nulla autem mihi suppetunt satis idonea vocabula, quibus tantum virum pro merito celebrare possim, cujus et perspicacissimam mentis vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa itidem vitae integritas atque


90077. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis amicorum confabulationes, quibus animum a tot curis fatigatum recrearet. Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum. Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola nuncupatoria opusculi de Turbine, quod eidem inscripsi, quam in Stayanae Philosophiae voluminibus et in opere de Expeditione litteraria per pontificiam ditionem, cujus, ut paullo superius monui, is primus et auctor fuit et fautor. Ipse enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici


90078. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quibus animum a tot curis fatigatum recrearet. Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum. Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola nuncupatoria opusculi de Turbine, quod eidem inscripsi, quam in Stayanae Philosophiae voluminibus et in opere de Expeditione litteraria per pontificiam ditionem, cujus, ut paullo superius monui, is primus et auctor fuit et fautor. Ipse enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam,


90079. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fatigatum recrearet. Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum. Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola nuncupatoria opusculi de Turbine, quod eidem inscripsi, quam in Stayanae Philosophiae voluminibus et in opere de Expeditione litteraria per pontificiam ditionem, cujus, ut paullo superius monui, is primus et auctor fuit et fautor. Ipse enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit,


90080. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et auctor fuit et fautor. Ipse enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et volumen


90081. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit. Petierat Lusitaniae rex Joannes V. decem e nostra Societate mathematicos a nostro supremo praeside, praepositum generalem appellamus, qui in Brasiliam navigarent et mappam delinearent regionum cum Hispanis commutandarum ac limites definirent. Ego me ad opus obtuleram ei, qui regium legatum agebat tum Romae apud pontificem eratque itidem e Societate nostra, ea conditione, ut mihi simul liceret metiri meridiani gradum, quem cum


90082. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ea conditione, ut mihi simul liceret metiri meridiani gradum, quem cum Quitensi conferrem definito paullo ante a Parisiensibus academicis. Et quidem non solum annuerat ipse, sed facultatem illico ab ipso praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt. Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen


90083. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

conferrem definito paullo ante a Parisiensibus academicis. Et quidem non solum annuerat ipse, sed facultatem illico ab ipso praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt. Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem


90084. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a Parisiensibus academicis. Et quidem non solum annuerat ipse, sed facultatem illico ab ipso praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt. Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem legi apud Agnellium, celebrem


90085. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt. Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem legi apud Agnellium, celebrem Mantuanum historicum, qui de hac familia loquens, antiquiorem alium historicum ejus et nobilitatis


90086. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ipsius autem patriae laudes paucis quidem versibus, sed et maximas sane complexus sum et verissimas, quod omnino novit, quicumque geographorum opera perlegat et Ragusinorum litteraria monumenta evolvat. A barbarie incultissima undecunque circumsepti, et severiores disciplinas et humaniores in primis litteras diligentissime excolimus tam Latino idiomate quam Illyrico, quo domi utimur. Omitto vetustiores ut Marinum Ghetaldum, inter geometras celebrem illo ipso tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum Gradium, elegantissimum Latinum poetam eo ipso


90087. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tam Latino idiomate quam Illyrico, quo domi utimur. Omitto vetustiores ut Marinum Ghetaldum, inter geometras celebrem illo ipso tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum Gradium, elegantissimum Latinum poetam eo ipso superiore saeculo, quo usque adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae; Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus


90088. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illo ipso tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum Gradium, elegantissimum Latinum poetam eo ipso superiore saeculo, quo usque adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae; Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et


90089. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eo ipso superiore saeculo, quo usque adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae; Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et


90090. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum successu. 49 Quae huc pertinent, acciderunt ante tres circiter menses. Quae quidem exposui in opere toties nominato De expeditione litteraria, opusculo I. Atque inde huc transferam, quae habentur num. 102, 103, 105. (La version de ce texte est prise de la traduction imprimée à Paris l'an 1770, chez la veuve Tilliard). Sub finem Januarii mensis anni 1751 ad


90091. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

expeditione litteraria, opusculo I. Atque inde huc transferam, quae habentur num. 102, 103, 105. (La version de ce texte est prise de la traduction imprimée à Paris l'an 1770, chez la veuve Tilliard). Sub finem Januarii mensis anni 1751 ad Tiberis ostium missi sumus, ubi in postrema exundatione Tibris praecedenti mense repagula omnia labefactaverat, quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se


90092. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

105. (La version de ce texte est prise de la traduction imprimée à Paris l'an 1770, chez la veuve Tilliard). Sub finem Januarii mensis anni 1751 ad Tiberis ostium missi sumus, ubi in postrema exundatione Tibris praecedenti mense repagula omnia labefactaverat, quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et


90093. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

de ce texte est prise de la traduction imprimée à Paris l'an 1770, chez la veuve Tilliard). Sub finem Januarii mensis anni 1751 ad Tiberis ostium missi sumus, ubi in postrema exundatione Tibris praecedenti mense repagula omnia labefactaverat, quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et utrumque Tiberis


90094. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

(bis nimirum per eos menses intra Urbem exundavit Tibris, sed per inferiores campos septies se effudit, quam ob rem posui illud: Jam toties indignatus caput extulit). Abest is locus a Portuensi urbe binis passuum millibus nec ullas fere habet aedes praeter publicas quasdam et arctas et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad


90095. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inferiores campos septies se effudit, quam ob rem posui illud: Jam toties indignatus caput extulit). Abest is locus a Portuensi urbe binis passuum millibus nec ullas fere habet aedes praeter publicas quasdam et arctas et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad ostii ipsius tutelam ac reparationem pecunia publica conductarum


90096. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

millibus nec ullas fere habet aedes praeter publicas quasdam et arctas et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad ostii ipsius tutelam ac reparationem pecunia publica conductarum versabantur. Ubi primum erupit fluvius, ita brevi excrevit, ut casas omnes et tuguria occuparet. Nostrae etiam domus atrium


90097. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pecunia publica conductarum versabantur. Ubi primum erupit fluvius, ita brevi excrevit, ut casas omnes et tuguria occuparet. Nostrae etiam domus atrium impleverat aqua et jam scalis ad superius tabulatum conscendebat, non sine aliquorum metu, ne nos obrueret. Quod in tanta maris vicinia, quo se aquarum moles effundebat, fieri omnino non poterat, nisi forte ipsarum aquarum vis convulsas potius aedes evertisset. Longe gravius a fame periculum: per octo integros dies obsessi constitimus. Et nobis quidem annona non defuisset, sed miserabilis nos angebat tot


90098. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sed miserabilis nos angebat tot inopum turba omni alimento destituta; cum quibus, quaecumque parata pro nobis fuerant, partiri erat opus. Admodum difficulter ad Portuensem urbem contra fluminis impetum per undantes campos naviculam misimus, ut panem adveheret. Sed vix ullus ibidem inventus panis, in urbe nimirum penitus diruta, intra quam vix nunc quidem viginti homines vivant. Ipse ille pistor, qui panem rusticis circumjacentibus et ipsum ostium Tiberinum incolentibus sufficit, profugerat per eos dies aere alieno gravis nec farinae quidquam nec frumenti reliquerat. Res erat sane


90099. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui panem rusticis circumjacentibus et ipsum ostium Tiberinum incolentibus sufficit, profugerat per eos dies aere alieno gravis nec farinae quidquam nec frumenti reliquerat. Res erat sane commiseratione dignissima, et quae lacrymas vel invitis eliceret, cum tantam miserorum turbam videremus in summis tuguriis, in cymbarum malis pallentes trepidantesque ac panem inclamantes exaudiremus. Ingravescente malo, et Tiberis tumore obfirmato, de nuncio Romam mittendo per affusos campos, neque enim contra fluminis impetum licebat ascendere, diu consultatum. Ac demum


90100. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

circumjacentibus et ipsum ostium Tiberinum incolentibus sufficit, profugerat per eos dies aere alieno gravis nec farinae quidquam nec frumenti reliquerat. Res erat sane commiseratione dignissima, et quae lacrymas vel invitis eliceret, cum tantam miserorum turbam videremus in summis tuguriis, in cymbarum malis pallentes trepidantesque ac panem inclamantes exaudiremus. Ingravescente malo, et Tiberis tumore obfirmato, de nuncio Romam mittendo per affusos campos, neque enim contra fluminis impetum licebat ascendere, diu consultatum. Ac demum aegre inventus est,


90101. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

VI. 1 Totius hujusce postremi libri argumentum est color, qui plerumque apparet rubeus in Luna deficiente. Dicitur autem lucemque coloret aeriis deflexam auris, quia superiore libro ostentum est lumen, quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut


90102. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1 Totius hujusce postremi libri argumentum est color, qui plerumque apparet rubeus in Luna deficiente. Dicitur autem lucemque coloret aeriis deflexam auris, quia superiore libro ostentum est lumen, quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut infra videbimus, componitur e diversis coloratis filis, quae, ubi ab aliis separantur, suum singula colorem exhibent, omnia vero simul unita


90103. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1 Totius hujusce postremi libri argumentum est color, qui plerumque apparet rubeus in Luna deficiente. Dicitur autem lucemque coloret aeriis deflexam auris, quia superiore libro ostentum est lumen, quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut infra videbimus, componitur e diversis coloratis filis, quae, ubi ab aliis separantur, suum singula colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt.


90104. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plerumque apparet rubeus in Luna deficiente. Dicitur autem lucemque coloret aeriis deflexam auris, quia superiore libro ostentum est lumen, quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut infra videbimus, componitur e diversis coloratis filis, quae, ubi ab aliis separantur, suum singula colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt. Porro jure Newtonus ipse hic invocatur, a cujus immortali theoria repetuntur rationes hujus


90105. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

singula colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt. Porro jure Newtonus ipse hic invocatur, a cujus immortali theoria repetuntur rationes hujus phaenomeni. Illud autem Tu decus Angligenum atque humanae gloria gentis, quod ante hosce novem annos conscripsi in Italia inscius inscriptionis ejus sepulchralis, quam huc delatus inveni ad ejus tumulum auctoritate publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In


90106. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

theoria repetuntur rationes hujus phaenomeni. Illud autem Tu decus Angligenum atque humanae gloria gentis, quod ante hosce novem annos conscripsi in Italia inscius inscriptionis ejus sepulchralis, quam huc delatus inveni ad ejus tumulum auctoritate publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus


90107. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

repetuntur rationes hujus phaenomeni. Illud autem Tu decus Angligenum atque humanae gloria gentis, quod ante hosce novem annos conscripsi in Italia inscius inscriptionis ejus sepulchralis, quam huc delatus inveni ad ejus tumulum auctoritate publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae


90108. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in Italia inscius inscriptionis ejus sepulchralis, quam huc delatus inveni ad ejus tumulum auctoritate publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae naturalis principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet.


90109. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae naturalis principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet. 2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam


90110. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae naturalis principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet. 2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam appellant, ipse deprehendit primus, et ex


90111. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quadrati distantiae, quam exposui lib. I. adn. 45(44). Eam autem tractavit ut phaenomenum quoddam vel naturae legem, cujus causa ignoretur. Et idcirco posui illud Attracta arcano foedere. Addidi vacuas per auras, ut exprimerem fluidum illum aethereum, * in quo planetarum motus peraguntur, quod ita tenue est, ut resistentiam sensibilem non pariat; ac proinde sint quidem aurae, sed aequivalentes vacuo spatio. Newtonus enim non admisit verum vacuum, cum habeat inter caetera illud Princ. I, 2: Majora autem planetarum et cometarum corpora in spatiis


90112. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in quo planetarum motus peraguntur, quod ita tenue est, ut resistentiam sensibilem non pariat; ac proinde sint quidem aurae, sed aequivalentes vacuo spatio. Newtonus enim non admisit verum vacuum, cum habeat inter caetera illud Princ. I, 2: Majora autem planetarum et cometarum corpora in spatiis minus resistentibus motus suos conservant diutius. 3 Si nulla ejusmodi gravitas haberetur, abirent planetae per rectas lineas: curvatura orbitae provenit a perpetuo nisu


90113. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

deflectentis. Medium autem immobile, circa quod renovant gyros aeternos, est centrum commune gravitatis, * corr. ex aetherum quod solum remanet immobile, ut innuimus lib. I, adn. 42(41) juxta elegantissimum theorema a Newtono inventum: quod, si quotcumque corpora impellantur utcumque et agant in se invicem viribus mutuis contrariis et aequalibus quibuscumque, debeat illud punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa


90114. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

elegantissimum theorema a Newtono inventum: quod, si quotcumque corpora impellantur utcumque et agant in se invicem viribus mutuis contrariis et aequalibus quibuscumque, debeat illud punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis circa illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant


90115. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

theorema a Newtono inventum: quod, si quotcumque corpora impellantur utcumque et agant in se invicem viribus mutuis contrariis et aequalibus quibuscumque, debeat illud punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis circa illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant Solis centrum


90116. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis circa illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant Solis centrum immobile. Gyri autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque


90117. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Gyri autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque exigua, orbitas turbat nonnihil, sed satis proxime, cum perturbationes sint admodum exiguae. Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem. Quo casu omnes gyri omnino renovarentur et essent natura sua aeterni. Fortasse resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab attractionibus mutuis, et ex


90118. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

* corr. ex 89. N. Janković lib. I, motus fortasse accelerarentur. Et fortasse haec distributio massarum, distantiarum, eccentricitatum, quae videtur prorsus arbitraria, erat ad id necessaria. Quidquid sit de ea vel suspicione vel coniectura, periodus ejusmodi deberet esse in immensum longior anno Platonico, cum tam multae nobis jam innotescant inaequalitates, quae nullam prae se ferant proportionem accuratam per numeros exprimibilem. Quae quidem si vere incommensurabiles sunt invicem, nulla unquam periodus accurata haberi potest.


90119. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

4 Newtonus itidem omnium primus veram cometarum theoriam deprehendit, et ab ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in suis calculis. De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis et crinibus egimus lib. I. adn. 29. ** ** corr. ex 15. N. Janković Porro Newtonus deprehendit, quo fugiant, cum ostenderit, quo pacto


90120. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Adhuc tamen Newtonus invenit causam ejusmodi perturbationis, nimirum gravitatem generalem mutuam Jovis et Saturni. Hic adhibui illam eorum veluti reconciliationem per attractionem mutuam post iras veteres, quam innui lib. I. adn. 32(31). Eo respexi in versu, quem adjeci ad designandum illud opus de more, ubi id ad Academiam sine meo nomine transmisi. Erat autem is: Olim irae, nunc turbat amor natumque patremque. Si non haberetur velocitas tangentialis nec gravitas in Solem, vi mutuae gravitatis Jupiter et Saturnus ad


90121. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

veteres, quam innui lib. I. adn. 32(31). Eo respexi in versu, quem adjeci ad designandum illud opus de more, ubi id ad Academiam sine meo nomine transmisi. Erat autem is: Olim irae, nunc turbat amor natumque patremque. Si non haberetur velocitas tangentialis nec gravitas in Solem, vi mutuae gravitatis Jupiter et Saturnus ad se invicem accederent et convenirent in centro communi gravitatis. Ea velocitate pergunt describere suas orbitas fere circulares et a se invicem recedunt, cum Jupiter moveatur celerius. Nova autem conjunctio fit post annos circiter 20. Cum


90122. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illud opus de more, ubi id ad Academiam sine meo nomine transmisi. Erat autem is: Olim irae, nunc turbat amor natumque patremque. Si non haberetur velocitas tangentialis nec gravitas in Solem, vi mutuae gravitatis Jupiter et Saturnus ad se invicem accederent et convenirent in centro communi gravitatis. Ea velocitate pergunt describere suas orbitas fere circulares et a se invicem recedunt, cum Jupiter moveatur celerius. Nova autem conjunctio fit post annos circiter 20. Cum enim tempus periodicum Saturni sit annorum proxime 30, is annis 20 percurrit respectu Solis


90123. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

7 Maris aestum derivari itidem a mutua gravitate Newtoniana innuimus lib. I. adn. 20. Intricatissimi phaenomeni, quod usque adeo torserat philosophorum ingenia, explicationem primus omnium invenit Newtonus ac lib. III Principiorum evolvit. Eam theoriam mirum in modum promoverunt Mac-Laurinus, Eulerus, Bernoullius in iis dissertationibus, quae habentur inter praemio donatas ab academia Parisiensi anno 1740. Et quidem hic postremus ipsas etiam diurnas anticipationes et posticipationes felicissime sane eruit e theoria gravitatis, exhibita elegantissima


90124. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Newtoniana innuimus lib. I. adn. 20. Intricatissimi phaenomeni, quod usque adeo torserat philosophorum ingenia, explicationem primus omnium invenit Newtonus ac lib. III Principiorum evolvit. Eam theoriam mirum in modum promoverunt Mac-Laurinus, Eulerus, Bernoullius in iis dissertationibus, quae habentur inter praemio donatas ab academia Parisiensi anno 1740. Et quidem hic postremus ipsas etiam diurnas anticipationes et posticipationes felicissime sane eruit e theoria gravitatis, exhibita elegantissima analytica solutione problematis, quo quaeritur locus


90125. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

donatas ab academia Parisiensi anno 1740. Et quidem hic postremus ipsas etiam diurnas anticipationes et posticipationes felicissime sane eruit e theoria gravitatis, exhibita elegantissima analytica solutione problematis, quo quaeritur locus Terrae intermedius inter loca subjecta Soli et Lunae, in quo ex utriusque actione conjuncta debet consequi maxima intumescentia. Cujus quidem problematis solutionem e sola geometria petitam cum simplicissima constructione geometrica dedi ego in Romano Litteratorum diario.


90126. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

analytica solutione problematis, quo quaeritur locus Terrae intermedius inter loca subjecta Soli et Lunae, in quo ex utriusque actione conjuncta debet consequi maxima intumescentia. Cujus quidem problematis solutionem e sola geometria petitam cum simplicissima constructione geometrica dedi ego in Romano Litteratorum diario. 8 Newtono itidem debetur theoria figurae Telluris ad polos compressae et elevatae ad aequatorem. Ubi Richerus anno 1672 deprehendit gravitatis vim


90127. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vim minorem sub aequatore quam versus polos, Hugenius et Newtonus deduxerunt inde compressionem figurae Telluris ad polos, et figuram determinarunt debitam vi centrifugae ortae a rotatione diurna. Sed Hugenius solvit problema pro casu gravitatis constantis et directae ad unicum centrum, in quo id problema est admodum facile. At Newtonus determinavit calculo quantitatem compressionis etiam pro casu gravitatis mutuae particularum omnium, posita materia Telluris homogenea, licet figuram ipsam determinare non potuerit. Quam deinde determinavit Mac-Laurinus elegantissime.


90128. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

calculo quantitatem compressionis etiam pro casu gravitatis mutuae particularum omnium, posita materia Telluris homogenea, licet figuram ipsam determinare non potuerit. Quam deinde determinavit Mac-Laurinus elegantissime. Perquisitionem promoverunt plurimum deinde multi, inter quos eminent in primis Clairautius et D'Alambertus. Quid in eo genere solius Geometriae ope praestiterim et ego, etiam pro casu nuclei heterogenei, videre poterit, qui velit, opusculo 5 mei operis de Expeditione litteraria, ubi et illud fuse exposui, quod lib. IV(V) adn. 45 indicavi, cur ego quidem suspicer


90129. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pro casu gravitatis mutuae particularum omnium, posita materia Telluris homogenea, licet figuram ipsam determinare non potuerit. Quam deinde determinavit Mac-Laurinus elegantissime. Perquisitionem promoverunt plurimum deinde multi, inter quos eminent in primis Clairautius et D'Alambertus. Quid in eo genere solius Geometriae ope praestiterim et ego, etiam pro casu nuclei heterogenei, videre poterit, qui velit, opusculo 5 mei operis de Expeditione litteraria, ubi et illud fuse exposui, quod lib. IV(V) adn. 45 indicavi, cur ego quidem suspicer ejusmodi figuram esse admodum


90130. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

IV(V) adn. 45 indicavi, cur ego quidem suspicer ejusmodi figuram esse admodum irregularem. 9 Ex ipsa theoria gravitatis pendet etiam genuina determinatio inaequalitatis gravitatis in diversis Terrae locis. Newtonus pro casu figurae Terrae ellipticae invenit in eodem lib. III. Principiorum debere incrementa vis gravitatis ab aequatore ad polos sequi rationem duplicatam sinus latitudinis locorum. Quam quidem rationem observationes exhibent satis proxime.


90131. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

irregularem. 9 Ex ipsa theoria gravitatis pendet etiam genuina determinatio inaequalitatis gravitatis in diversis Terrae locis. Newtonus pro casu figurae Terrae ellipticae invenit in eodem lib. III. Principiorum debere incrementa vis gravitatis ab aequatore ad polos sequi rationem duplicatam sinus latitudinis locorum. Quam quidem rationem observationes exhibent satis proxime. Quae cum non praestent idem in incrementis graduum meridiani, ut deberent, ego


90132. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pro casu figurae Terrae ellipticae invenit in eodem lib. III. Principiorum debere incrementa vis gravitatis ab aequatore ad polos sequi rationem duplicatam sinus latitudinis locorum. Quam quidem rationem observationes exhibent satis proxime. Quae cum non praestent idem in incrementis graduum meridiani, ut deberent, ego inde argumentum deduxi in eodem opusculo Expeditionis litterariae, quod denotat irregularitatem Terrae pendere a dispositione irregulari partium potius proxima superficiei quam alte infra ipsam defossa.


90133. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Principiorum debere incrementa vis gravitatis ab aequatore ad polos sequi rationem duplicatam sinus latitudinis locorum. Quam quidem rationem observationes exhibent satis proxime. Quae cum non praestent idem in incrementis graduum meridiani, ut deberent, ego inde argumentum deduxi in eodem opusculo Expeditionis litterariae, quod denotat irregularitatem Terrae pendere a dispositione irregulari partium potius proxima superficiei quam alte infra ipsam defossa.


90134. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Terrae pendere a dispositione irregulari partium potius proxima superficiei quam alte infra ipsam defossa. 10 Exposuimus lib. I. adn. 21. motum communem omnium astrorum lentissimum in orientem circa polos eclipticae et diximus adnot. 25. vocari eum motum etiam praecessionem aequinoctiorum. Cujus ipsius nominis rationem ibidem exhibuimus. Eum Newtonus deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod


90135. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

10 Exposuimus lib. I. adn. 21. motum communem omnium astrorum lentissimum in orientem circa polos eclipticae et diximus adnot. 25. vocari eum motum etiam praecessionem aequinoctiorum. Cujus ipsius nominis rationem ibidem exhibuimus. Eum Newtonus deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via


90136. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via instituit, et tam ipsam praecessionem aequinoctiorum quam ejus inaequalitatem, ex qua pendet alius perquam exiguus astrorum motus a Bradleyo detectus, invenit ipsis observationibus admodum conformem. Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono


90137. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praecessionem aequinoctiorum quam ejus inaequalitatem, ex qua pendet alius perquam exiguus astrorum motus a Bradleyo detectus, invenit ipsis observationibus admodum conformem. Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono debetur, qui primus docuit, unde is motus proveniat, et viam exhibuit in ea perquisitione adhibendam. 11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio


90138. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et viam exhibuit in ea perquisitione adhibendam. 11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica.


90139. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica. 12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et


90140. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica. 12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et protulit, non solum fuerunt olim nihilo minus incognita, quam quae pertinent ad gravitatem generalem, sed


90141. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et diversa ac permanens filorum coloratorum natura derivari posset. Haec autem philosophiae Newtonianae pars minus sublimiore geometria indigens, vulgo etiam est notior. Quae cum ipsis quoque puellis nota dicitur, alluditur ad Algarotti opus, quod ipse inscripsit Il Neutonianismo per le Dame, in quo is potissimum egit de luce et coloribus. 13 Newtonus invenit illud, ut innuimus supra adn. 1, radium luminis constare filis quamplurimis diversae naturae. Quae fila ope


90142. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

luminis constare filis quamplurimis diversae naturae. Quae fila ope prismatis a se invicem separata contemplatus, invenit discrimen ipsum illorum filorum et naturam singulorum, constantem potissimum binis proprietatibus, quarum utraque hic nobis necessaria est ad explicandum ruborem Lunae in eclipsibus. Utranque hic attigi, inferius autem fuse explico et experimentis confirmo. 14 Prima proprietas filorum luminis: permanens refrangibilitatis gradus in


90143. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae in eclipsibus. Utranque hic attigi, inferius autem fuse explico et experimentis confirmo. 14 Prima proprietas filorum luminis: permanens refrangibilitatis gradus in singulis conjunctus cum permanente colore. Et haec quidem est vulgo notior ac ope prismatum demonstratur. 15 Secunda proprietas: vices facilioris transmissus et facilioris


90144. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vulgo notior ac ope prismatum demonstratur. 15 Secunda proprietas: vices facilioris transmissus et facilioris reflexionis, ex quibus pendet tota naturalium colorum theoria, quae in communibus physicae institutionibus vel prorsus omittitur vel vix attingitur. Radius luminis, ut infra videbimus, dum progreditur, acquirit binas dispositiones contrarias, quas mutat per vices post certa intervalla, quae pro aliis coloratis filis in iisdem circumstantiis


90145. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

colorum theoria, quae in communibus physicae institutionibus vel prorsus omittitur vel vix attingitur. Radius luminis, ut infra videbimus, dum progreditur, acquirit binas dispositiones contrarias, quas mutat per vices post certa intervalla, quae pro aliis coloratis filis in iisdem circumstantiis et in aliis circumstantiis pro eodem etiam colorato filo diversa sunt. Et si is radius adveniat ad novi medii superficiem cum altera ex iis dispositionibus, facilius reflectitur, si autem cum altera, facilius transmittitur ingrediens hoc novum medium. Ea omnia hic


90146. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

communibus physicae institutionibus vel prorsus omittitur vel vix attingitur. Radius luminis, ut infra videbimus, dum progreditur, acquirit binas dispositiones contrarias, quas mutat per vices post certa intervalla, quae pro aliis coloratis filis in iisdem circumstantiis et in aliis circumstantiis pro eodem etiam colorato filo diversa sunt. Et si is radius adveniat ad novi medii superficiem cum altera ex iis dispositionibus, facilius reflectitur, si autem cum altera, facilius transmittitur ingrediens hoc novum medium. Ea omnia hic attigi.


90147. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

16 Newtonus proposuit admodum simplicem constructionem problematis, quo quaeratur species et intensitas coloris, qui oriri debet ex mixtione datae quantitatis radiorum speciei datae. Et ea solutione est usus ad determinandam seriem colorum, quos exhibent laminae sensim attenuatae, ut in bullis ex aqua crassa conflatis, quas nominavimus lib. III(IV) adn. 14, et in coloribus crassarum laminarum. Quae series inventae sunt admodum conformes phaenomenis. Hujus constructionis fundamentum, quod ipse prorsus suppressit, exhibui in mea dissertatione de lumine


90148. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et intensitas coloris, qui oriri debet ex mixtione datae quantitatis radiorum speciei datae. Et ea solutione est usus ad determinandam seriem colorum, quos exhibent laminae sensim attenuatae, ut in bullis ex aqua crassa conflatis, quas nominavimus lib. III(IV) adn. 14, et in coloribus crassarum laminarum. Quae series inventae sunt admodum conformes phaenomenis. Hujus constructionis fundamentum, quod ipse prorsus suppressit, exhibui in mea dissertatione de lumine edita anno 1748, ubi tamen ipsi constructioni adhibendam omnino censui correctionem quandam debitam


90149. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

laminae sensim attenuatae, ut in bullis ex aqua crassa conflatis, quas nominavimus lib. III(IV) adn. 14, et in coloribus crassarum laminarum. Quae series inventae sunt admodum conformes phaenomenis. Hujus constructionis fundamentum, quod ipse prorsus suppressit, exhibui in mea dissertatione de lumine edita anno 1748, ubi tamen ipsi constructioni adhibendam omnino censui correctionem quandam debitam inversioni numerorum quorundam, quam puto Newtono effugisse, quod ipsum arbitror me ibidem demonstrasse. In sua autem dissertatione de lumine P. Carolus Benvenutus,


90150. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fundamentum, quod ipse prorsus suppressit, exhibui in mea dissertatione de lumine edita anno 1748, ubi tamen ipsi constructioni adhibendam omnino censui correctionem quandam debitam inversioni numerorum quorundam, quam puto Newtono effugisse, quod ipsum arbitror me ibidem demonstrasse. In sua autem dissertatione de lumine P. Carolus Benvenutus, Societatis nostrae vir doctissimus, calculis ex illa mea correctione restitutis invenit series colorum observationibus itidem admodum conformes.


90151. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

17 Ex superioribus Principiis illud deduxit Newtonus, e radiis datam materiae laminam ingressis, ubi deferuntur ad finem ejusdem laminae, alios reflecti et alios progredi; prout nimirum eo appulerint in certo gradu dispositionis facilioris reflexionis vel facilioris transmissus. Inde autem determinavit pro data quavis crassitudine, qui radii debeant reflecti, qui vero progredi; tum, qui color oriri debeat ex mixtione reflexorum, qui ex mixtione transmissorum. Et vero, ut infra videbimus,


90152. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Si illa intervalla adsint, est opacum. Colorem autem habebit eum, quem exposcit crassitudo lamellarum, ex quibus ejus particulae constant. Quae crassitudo saepe definitur determinate ex illis superioribus seriebus superioris adnotat(ionis). Et quidem si particulae multo densiores sunt inclusae in vacuo vel in medio multo rariore, color est permanens; si particulae rariores vel vacuum in medio densiore, color est variabilis. Posui autem plura exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum.


90153. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adsint, est opacum. Colorem autem habebit eum, quem exposcit crassitudo lamellarum, ex quibus ejus particulae constant. Quae crassitudo saepe definitur determinate ex illis superioribus seriebus superioris adnotat(ionis). Et quidem si particulae multo densiores sunt inclusae in vacuo vel in medio multo rariore, color est permanens; si particulae rariores vel vacuum in medio densiore, color est variabilis. Posui autem plura exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum.


90154. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lamellarum, ex quibus ejus particulae constant. Quae crassitudo saepe definitur determinate ex illis superioribus seriebus superioris adnotat(ionis). Et quidem si particulae multo densiores sunt inclusae in vacuo vel in medio multo rariore, color est permanens; si particulae rariores vel vacuum in medio densiore, color est variabilis. Posui autem plura exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum. 19 In binis voluminibus


90155. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rariores vel vacuum in medio densiore, color est variabilis. Posui autem plura exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum. 19 In binis voluminibus haud ita magnis, nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum


90156. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est variabilis. Posui autem plura exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum. 19 In binis voluminibus haud ita magnis, nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad


90157. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum. 19 In binis voluminibus haud ita magnis, nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter


90158. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

19 In binis voluminibus haud ita magnis, nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur


90159. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

voluminibus haud ita magnis, nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali,


90160. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit


90161. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia


90162. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis


90163. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis evolutionem ex legibus gravitatis et totam luminis


90164. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis evolutionem ex legibus gravitatis et totam luminis theoriam, facile percipiet nullis laudibus satis celebrari posse ejus in remp(ublicam) litterariam promerita.


90165. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis evolutionem ex legibus gravitatis et totam luminis theoriam, facile percipiet nullis laudibus satis celebrari posse ejus in remp(ublicam) litterariam promerita. Promeretur sane poeticam hanc apotheosim potiore jure quam tot mendacia veterum numina, quae adhuc ad carmen adornandum invocantur. Libri ab eo relicti, sunt quaedam velut oracula, a quibus responsa redduntur vera, non mendacia illa, quae dabantur per


90166. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adhuc tamen componitur ex innumeris filis diversae naturae. Eorum autem filorum singula habent suum innatum colorem et suum itidem innatum refrangibilitatis gradum, quem ego exprimo per vires et amorem callis recti, cum alia magis, alia minus ab hoc recto itinere detorqueantur, ubi appellant in eodem prorsus angulo ad eadem media adeoque diversa vi resistant mutationi directionis sui motus. 21 De luminis refractione et vi refringente egimus lib.


90167. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diximus, illud requiritur, ut radius deveniat ad superficiem dirimentem duo media heterogenea et deveniat obliquus. Si enim ingrediatur per lineam perpendicularem, nulla habetur refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus


90168. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad superficiem dirimentem duo media heterogenea et deveniat obliquus. Si enim ingrediatur per lineam perpendicularem, nulla habetur refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset


90169. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

obliquus. Si enim ingrediatur per lineam perpendicularem, nulla habetur refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum


90170. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nulla habetur refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla haberetur refractio. Verum rarissima sunt


90171. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla haberetur refractio. Verum rarissima sunt corpora, quae eo pacto accedant ad aequalitatem virium, et fortasse nulla omnino sunt, quae ejusmodi aequalitatem habeant omnino accuratam.


90172. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae velocius moverentur. Nam ea vis ageret breviore tempore adeoque minorem gigneret motum, qui praeterea cum majore praecedente motu compositus minorem induceret deflexionem novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet),


90173. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praecedente motu compositus minorem induceret deflexionem novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus


90174. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

induceret deflexionem novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non


90175. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa


90176. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa celeritate, sed et illud facile demonstratur velocitatem post quamvis diversam


90177. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa celeritate, sed et illud facile demonstratur velocitatem post quamvis diversam refractionem fore diversam, etiam si ante eam aequalis fuisset. Hinc est admodum probabile haberi utrumque


90178. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa celeritate, sed et illud facile demonstratur velocitatem post quamvis diversam refractionem fore diversam, etiam si ante eam aequalis fuisset. Hinc est admodum probabile haberi utrumque simul etiam in eo lumine, quod per tenuissimam aetheris substantiam primo emissum deferatur ad primum medium refringens. 24 Haec fila ita separata per refractionem, si ad oculum deveniant


90179. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

25 Jam vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius


90180. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

25 Jam vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic


90181. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum appellat ad superficiem


90182. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum appellat ad superficiem quamcumque, quae in plena luce soleat esse coloris cujuscumque, sed appellat ipsum solum, ad quod requiritur, ut illa superficies collocata sit in loco penitus obscuro, ad quem nulli radii adveniant praeter illum, in illa superficie non apparebit ille color solitus illius superficiei, sed color debitus illi filo


90183. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum appellat ad superficiem quamcumque, quae in plena luce soleat esse coloris cujuscumque, sed appellat ipsum solum, ad quod requiritur, ut illa superficies collocata sit in loco penitus obscuro, ad quem nulli radii adveniant praeter illum, in illa superficie non apparebit ille color solitus illius superficiei, sed color debitus illi filo luminis separato.


90184. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum appellat ad superficiem quamcumque, quae in plena luce soleat esse coloris cujuscumque, sed appellat ipsum solum, ad quod requiritur, ut illa superficies collocata sit in loco penitus obscuro, ad quem nulli radii adveniant praeter illum, in illa superficie non apparebit ille color solitus illius superficiei, sed color debitus illi filo luminis separato. 26 Haec fila diversae naturae in quovis tenuissimo radio albo


90185. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radii adveniant praeter illum, in illa superficie non apparebit ille color solitus illius superficiei, sed color debitus illi filo luminis separato. 26 Haec fila diversae naturae in quovis tenuissimo radio albo sunt ita multa, ut numerum omnem videantur excedere. Ductus enim ille luminis colorati, in quem is radius dividitur, videtur esse prorsus continuus adeoque divisibilis in infinitum. Est sane admodum ingens eorum filorum numerus, quorum singula diversum habent


90186. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illi filo luminis separato. 26 Haec fila diversae naturae in quovis tenuissimo radio albo sunt ita multa, ut numerum omnem videantur excedere. Ductus enim ille luminis colorati, in quem is radius dividitur, videtur esse prorsus continuus adeoque divisibilis in infinitum. Est sane admodum ingens eorum filorum numerus, quorum singula diversum habent refrangibilitatis gradum et colorem innatum. Adhuc tamen inter hosce diversos colores innatos multi ita parum a se invicem


90187. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

26 Haec fila diversae naturae in quovis tenuissimo radio albo sunt ita multa, ut numerum omnem videantur excedere. Ductus enim ille luminis colorati, in quem is radius dividitur, videtur esse prorsus continuus adeoque divisibilis in infinitum. Est sane admodum ingens eorum filorum numerus, quorum singula diversum habent refrangibilitatis gradum et colorem innatum. Adhuc tamen inter hosce diversos colores innatos multi ita parum a se invicem differunt, ut eodem nomine nominentur. Rubei, exempli gratia,


90188. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diversa nomina sunt imposita, sunt septem adeoque septem sunt primitivi et simplices colores: rubeus, aureus, flavus, viridis, caeruleus, indicus, violaceus. Quorum ordinem facile memoria retinebit, qui ex initialibus litteris barbaram sibi vocem efformet rafuciu et meminerit viridem u esse in medio, non in fine. Ea, quae ad enumerationem adornandam adjecta sunt, patent fere omnia. Flavas esse et ita a poetis appellari aristas jam messi matura satis constat. A caeruleo colore appellata sunt caerula ponti a veteribus. Sed is non habetur, si undae a ventis


90189. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sunt imposita, sunt septem adeoque septem sunt primitivi et simplices colores: rubeus, aureus, flavus, viridis, caeruleus, indicus, violaceus. Quorum ordinem facile memoria retinebit, qui ex initialibus litteris barbaram sibi vocem efformet rafuciu et meminerit viridem u esse in medio, non in fine. Ea, quae ad enumerationem adornandam adjecta sunt, patent fere omnia. Flavas esse et ita a poetis appellari aristas jam messi matura satis constat. A caeruleo colore appellata sunt caerula ponti a veteribus. Sed is non habetur, si undae a ventis excitatae spumas


90190. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

parum differt a caeruleo, cum quo etiam confundi solet, quemadmodum et flavus cum aureo, ut idcirco aliquando illa septem genera colorum primitivorum reducantur ad quinque. Violaceus est ita languidus et nigricans, ut accedat plurimum ad nigrum, qui est defectus totius luminis, et umbram, in quam is color desinit, qui est postremus. Quoniam is maxime omnium refringitur, habebit omnino celeritatem omnium minimam, si etiam a celeritate diversa pendet diversa refrangibilitas. Idcirco autem etiam obscurus is erit, quia, si celeritas luminis esset prorsus nulla, nulla itidem haberetur


90191. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

color desinit, qui est postremus. Quoniam is maxime omnium refringitur, habebit omnino celeritatem omnium minimam, si etiam a celeritate diversa pendet diversa refrangibilitas. Idcirco autem etiam obscurus is erit, quia, si celeritas luminis esset prorsus nulla, nulla itidem haberetur impressio in oculum, quod pertinet ad tenebras et nigredinem. 27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum


90192. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illa Newtoni constructio, de qua egimus adn. 16. Color autem compositus aliquando est admodum similis cuipiam e simplicibus ita, ut oculus discrimen non agnoscat, si eos simul intueatur sibi etiam invicem proximos. Sed ad eos discernendos opus sit nova refractione, quae compositum dissolvit in sua fila primigenia, simplicem autem relinquit semper unicum sine ulla nova distractione. At aliquando color compositus differt plurimum ab omnibus simplicibus. Ubi conjungantur simul duo vel tres non ita a se invicem remoti, oritur color intermedius inter ipsos. Sic


90193. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intermedius inter ipsos. Sic caeruleus et flavus commixti aequis partibus exhibent intermedium viridem, viridis et aureus flavum itidem intermedium. Ac ex extremis, rubeo nimirum et violaceo, oriuntur colores quidam purpurei admodum diversi ab omnibus simplicibus. Origo autem unica colorum omnium in Newtoni theoria est sola mixtio quorundam ex filis illis coloratis primigeniis praeter album, qui est omnium conjunctio, et nigrum, qui est omnium defectus. Hic tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an


90194. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est sola mixtio quorundam ex filis illis coloratis primigeniis praeter album, qui est omnium conjunctio, et nigrum, qui est omnium defectus. Hic tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in


90195. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnium defectus. Hic tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa


90196. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus


90197. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam


90198. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam


90199. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam


90200. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et


90201. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur


90202. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum


90203. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum Newtonianis; ac ita


90204. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum Newtonianis; ac ita acceptus color est in ipsa luce. Pronum est autem videre, cur bini colores eandem impressionem faciant, quam tantundem radiorum intermediorum;


90205. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum Newtonianis; ac ita acceptus color est in ipsa luce. Pronum est autem videre, cur bini colores eandem impressionem faciant, quam tantundem radiorum intermediorum; prorsus, ni fallor, ut eundem sensum excitant impositi humero bini


90206. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum Newtonianis; ac ita acceptus color est in ipsa luce. Pronum est autem videre, cur bini colores eandem impressionem faciant, quam tantundem radiorum intermediorum; prorsus, ni fallor, ut eundem sensum excitant impositi humero bini lapides, alter


90207. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum Newtonianis; ac ita acceptus color est in ipsa luce. Pronum est autem videre, cur bini colores eandem impressionem faciant, quam tantundem radiorum intermediorum; prorsus, ni fallor, ut eundem sensum excitant impositi humero bini lapides, alter unius librae, alter trium, ac bini duarum singuli; 4° coloris nomine accipitur illa


90208. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

humero bini lapides, alter unius librae, alter trium, ac bini duarum singuli; 4° coloris nomine accipitur illa dispositio, quam habet certus certi corporis textus ad reflectenda certa colorata fila, ex quorum compositione oriatur certa illa impressio, quae certam illam ideam excitet. Et in hoc sensu accipitur nomen coloris a pictoribus, qui ad certos inducendos colores certas substantias adhibent. In quo sensu colores sunt in rebus ipsis. 28 Huc usque proposita est


90209. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illa dispositio, quam habet certus certi corporis textus ad reflectenda certa colorata fila, ex quorum compositione oriatur certa illa impressio, quae certam illam ideam excitet. Et in hoc sensu accipitur nomen coloris a pictoribus, qui ad certos inducendos colores certas substantias adhibent. In quo sensu colores sunt in rebus ipsis. 28 Huc usque proposita est proprietas radiorum luminis pertinens ad refrangibilitatem et colores. Transeundum est nunc ad eandem probandam.


90210. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

certus certi corporis textus ad reflectenda certa colorata fila, ex quorum compositione oriatur certa illa impressio, quae certam illam ideam excitet. Et in hoc sensu accipitur nomen coloris a pictoribus, qui ad certos inducendos colores certas substantias adhibent. In quo sensu colores sunt in rebus ipsis. 28 Huc usque proposita est proprietas radiorum luminis pertinens ad refrangibilitatem et colores. Transeundum est nunc ad eandem probandam. Quod ante quam praestem,


90211. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

proposita est proprietas radiorum luminis pertinens ad refrangibilitatem et colores. Transeundum est nunc ad eandem probandam. Quod ante quam praestem, propono methodum recte philosophandi. Hypotheses prorsus arbitrariae nunc quidem a bonis physicis rejiciuntur omnes ac in naturam inquiritur per observationes et experimenta. Observationes fiunt spectando id, quod natura per se ipsam sponte exhibet. Hujusmodi sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas


90212. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnes ac in naturam inquiritur per observationes et experimenta. Observationes fiunt spectando id, quod natura per se ipsam sponte exhibet. Hujusmodi sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare


90213. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

naturam inquiritur per observationes et experimenta. Observationes fiunt spectando id, quod natura per se ipsam sponte exhibet. Hujusmodi sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque


90214. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque investigationis genus conatus sum exprimere hisce versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico more principia quaedam generalia et leges generales, ex quibus pendent


90215. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sum exprimere hisce versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico more principia quaedam generalia et leges generales, ex quibus pendent reliqua naturae phaenomena, quae inde per synthesim deducuntur. Cujus generis bina egregia sane exempla Newtonus dedit in gravitate generali et natura radiorum luminis, tam analysi quam synthesi usus prorsus admirabili. Porro aliquando observationes et experimenta immediate nobis exhibent principia, quae quaerimus. Sed aliquando etiam hypotheses in auxilium vocamus, non tamen penitus arbitrarias, sed conformes


90216. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

deducuntur. Cujus generis bina egregia sane exempla Newtonus dedit in gravitate generali et natura radiorum luminis, tam analysi quam synthesi usus prorsus admirabili. Porro aliquando observationes et experimenta immediate nobis exhibent principia, quae quaerimus. Sed aliquando etiam hypotheses in auxilium vocamus, non tamen penitus arbitrarias, sed conformes iis, quae observantur et quae supplentes immediatarum observationum defectum viam investigationi sternant, tanquam divinantibus; ut, si ea, quae ex ipsis deducuntur, inveniamus re ipsa, easdem retineamus et progrediamur ad nova


90217. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

observationum defectum viam investigationi sternant, tanquam divinantibus; ut, si ea, quae ex ipsis deducuntur, inveniamus re ipsa, easdem retineamus et progrediamur ad nova consectaria; secus vero, ipsas rejiciamus. Et quidem plerumque hanc esse arbitror methodum omnium aptissimam in physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens


90218. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

arbitror methodum omnium aptissimam in physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens de rectilinea luminis propagatione, ac in Stayanae Philosophiae tomo I, agens de generalibus proprietatibus corporum, et de vi inertiae in primis, tomo vero II agens de totius astronomiae constitutione.


90219. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens de rectilinea luminis propagatione, ac in Stayanae Philosophiae tomo I, agens de generalibus proprietatibus corporum, et de vi inertiae in primis, tomo vero II agens de totius astronomiae constitutione. 29 Primum ex


90220. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens de rectilinea luminis propagatione, ac in Stayanae Philosophiae tomo I, agens de generalibus proprietatibus corporum, et de vi inertiae in primis, tomo vero II agens de totius astronomiae constitutione. 29 Primum ex instrumentis necessariis ad hanc luminis theoriam demonstrandam est prisma, quod fieri solet


90221. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

29 Primum ex instrumentis necessariis ad hanc luminis theoriam demonstrandam est prisma, quod fieri solet triangulare, sed satis esset etiam cujuscumque figurae, dummodo haberentur binae facies planae et politae, ad se invicem inclinatae in angulo non ita exiguo. Quid haec forma praestet et cur vitra binis superficiebus planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum


90222. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod fieri solet triangulare, sed satis esset etiam cujuscumque figurae, dummodo haberentur binae facies planae et politae, ad se invicem inclinatae in angulo non ita exiguo. Quid haec forma praestet et cur vitra binis superficiebus planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii


90223. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et


90224. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae


90225. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est.


90226. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est.


90227. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est. 30 Lens etiam adhibetur in ejusmodi experimentis, ut paullo infra videbimus ad radios homogeneos colligendos et ab heterogeneis magis separandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet


90228. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad radios homogeneos colligendos et ab heterogeneis magis separandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua. 31 Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius succedit res,


90229. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

heterogeneis magis separandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua. 31 Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius succedit res, si nigro panno obducantur parietes, ne


90230. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua. 31 Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius succedit res, si nigro panno obducantur parietes, ne ulli habeantur radii, sive directi, sive reflexi, praeter unicum, circa quem experimentum capitur, qui per tenue foramen intra conclave ipsum admittitur. Et id quidem


90231. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praeter unicum, circa quem experimentum capitur, qui per tenue foramen intra conclave ipsum admittitur. Et id quidem utcumque expressi. Illud addi posset, quod pertinet ad reddendam faciliorem observationem experimenti: extra fenestram collocari solet speculum mobile, in quo radius ita reflectatur, ut deinde ingrediatur conclave ipsum directione, quae sit maxime commoda. Quae directio conservatur per motum ipsius speculi, licet interea moveatur Sol. Est autem et machina motum habens ita temperatum per rotas dentatas et pendulum, ut speculum ipsi affixum sponte


90232. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ouvrage qui est déja prêt). 32 Radius Solis, qui ingreditur per illud foramellum, habet figuram conicam, cujus basis ante ingressum est discus Solis et vertex ipsum foramellum, in quo radii decussantur in ingressu ac intra conclave efformant alterum conum rectum priori ad verticem oppositum. Hinc si is radius excipiatur plano perpendiculari ad ejus axem, habetur imago Solis circularis. Si jam ad ipsum foramen applicetur prisma ita, ut una ex ejus


90233. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

32 Radius Solis, qui ingreditur per illud foramellum, habet figuram conicam, cujus basis ante ingressum est discus Solis et vertex ipsum foramellum, in quo radii decussantur in ingressu ac intra conclave efformant alterum conum rectum priori ad verticem oppositum. Hinc si is radius excipiatur plano perpendiculari ad ejus axem, habetur imago Solis circularis. Si jam ad ipsum foramen applicetur prisma ita, ut una ex ejus superficiebus excipiat


90234. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hinc si is radius excipiatur plano perpendiculari ad ejus axem, habetur imago Solis circularis. Si jam ad ipsum foramen applicetur prisma ita, ut una ex ejus superficiebus excipiat ipsum radium oblique- quae autem obliquitas sit omnium optima, dicetur paullo inferius- in illa ipsa superficie radius ingrediens refringitur accedendo ad perpendiculum et ea refractione dividuntur colorata fila, refractis omnium maxime violaceis, omnium minime rubeis. Sed cum differentia refractionum sit exigua, angulus, quo continentur fila omnia pertinentia ad radium e quovis dato


90235. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

fila, refractis omnium maxime violaceis, omnium minime rubeis. Sed cum differentia refractionum sit exigua, angulus, quo continentur fila omnia pertinentia ad radium e quovis dato Solis puncto digressum, est exiguus, et cum itidem iter intra prisma sit exiguum, separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum


90236. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est exiguus, et cum itidem iter intra prisma sit exiguum, separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi, per quam advenit. Adeoque distantia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret


90237. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi, per quam advenit. Adeoque distantia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus


90238. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi, per quam advenit. Adeoque distantia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies


90239. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad


90240. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem


90241. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem.


90242. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

causam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia


90243. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e


90244. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet


90245. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Verum si planum illud fuerit ad sensum perpendiculare radio tendenti ad medium spectrum, ellipticitas erit perquam exigua et insensibilis. Omnium vividissima et distinctissima evadit forma hujusce spectri, si prisma ita objiciatur cono radioso, ut ejus axis post ingressum in ipsum prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem refringentem. Ea positio facile acquiritur convertendo prisma circa proprium axem. Qua conversione movebitur ipsum spectrum progrediens aliquandiu, tum regrediens. Illa


90246. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem refringentem. Ea positio facile acquiritur convertendo prisma circa proprium axem. Qua conversione movebitur ipsum spectrum progrediens aliquandiu, tum regrediens. Illa positio, in qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio. 33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia


90247. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem refringentem. Ea positio facile acquiritur convertendo prisma circa proprium axem. Qua conversione movebitur ipsum spectrum progrediens aliquandiu, tum regrediens. Illa positio, in qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio. 33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta


90248. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

axem. Qua conversione movebitur ipsum spectrum progrediens aliquandiu, tum regrediens. Illa positio, in qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio. 33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis,


90249. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde


90250. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi


90251. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi gradus coloris ejusdem. 34 Ad majorem


90252. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi gradus coloris ejusdem. 34 Ad majorem igitur separationem adhibetur lens vitrea, quae apponitur prope prisma in distantia a foramine, quae sit major radio curvaturae ipsius lentis. Illa lens sine prismate excipiens radios omnes transeuntes per illud exiguum foramen, debet illos colligere in quoddam exiguum spatiolum et velut punctum physicum (Les rayons qui passent par un point du trou formeront


90253. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

34 Ad majorem igitur separationem adhibetur lens vitrea, quae apponitur prope prisma in distantia a foramine, quae sit major radio curvaturae ipsius lentis. Illa lens sine prismate excipiens radios omnes transeuntes per illud exiguum foramen, debet illos colligere in quoddam exiguum spatiolum et velut punctum physicum (Les rayons qui passent par un point du trou formeront réelment ce point physique, et l'image résultante de tous ces points sera un petit cercle dont le diametre sera à celui du trou comme leurs distances de la lentille. Mais ce cercle


90254. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

passent par un point du trou formeront réelment ce point physique, et l'image résultante de tous ces points sera un petit cercle dont le diametre sera à celui du trou comme leurs distances de la lentille. Mais ce cercle sera aussi une espece de point physique quand le trou sera très-petit) in certa quadam distantia juxta id, quod diximus lib. II(III), adn. 40(8) et 41(9). Quae distantia, ut ibi diximus, eo minor debet esse, quo lens magis distabit a foramine. Hinc imago Solis, quae sine illa lente deberet esse circulus quidam, nec ita


90255. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quadam distantia juxta id, quod diximus lib. II(III), adn. 40(8) et 41(9). Quae distantia, ut ibi diximus, eo minor debet esse, quo lens magis distabit a foramine. Hinc imago Solis, quae sine illa lente deberet esse circulus quidam, nec ita exiguus, in distantia aliquanto majore a foramine, et eo major, quo ea distantia est major, evadit sine prismate punctum tenue. Accedente jam prismate oritur statim illa eadem series imaginum, quae constituebat spectrum. Sed hae imagines sunt totidem veluti puncta, quot filorum species. Habetur igitur et


90256. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sine prismate punctum tenue. Accedente jam prismate oritur statim illa eadem series imaginum, quae constituebat spectrum. Sed hae imagines sunt totidem veluti puncta, quot filorum species. Habetur igitur et intensitas luminis, collectis a lente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in spatiolum perquam exiguum, et separatio filorum heterogeneorum facta a prismate, quod alias imagines ab aliis removet. Pro spectro lato oritur tenuis velut funiculus distinctus coloribus admodum vividis et satis puris.


90257. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

35 Post hujusmodi accuratiorem separationem habentur jam colores admodum simplices, circa quos experimenta institui possint. Licebit enim excipere spectrum coloratum papyro crassiore, in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis


90258. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Licebit enim excipere spectrum coloratum papyro crassiore, in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur mirum primo aspectu, ad quamcumque superficiem corporis cujuscumque deflectatur, semper retinebit colorem suum, uti supra innuimus adn. 25. et hic exemplis illustratur. Duo tantummodo hic iterum adnotanda: primo


90259. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exclusionem omnis alterius luminis, praeter illum radium simplicem, circa quem observatio instituitur. Aliter enim non apparebit is solus radius, sed mixtum quoddam ex eo et reliquis aliunde allapsis; deinde illud, colorem fore vividum, cum radius adducitur ad superficiem corporis, quod in pleno lumine solet exhibere illum ipsum colorem, quem is radius innatum habet- ut si radius rubeus cadat supra minium- et multo languidior, cum adducitur ad alias superficies- ut si idem cadat supra frondem viridem vel violam. Id autem inde omnino provenit, quod, ubi radius integer


90260. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rubeus cadat supra minium- et multo languidior, cum adducitur ad alias superficies- ut si idem cadat supra frondem viridem vel violam. Id autem inde omnino provenit, quod, ubi radius integer allabitur ad superficiem cujuspiam corporis, ea quidem reflectit omnium generum fila aliquot, sed in multo majore copia illud, quod habet innatum eum colorem, quem exhibet id corpus. Quod quidem non modo explicat illud phaenomenum, sed ab eo directe et immediate probatur.


90261. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnia subducendo illa oculis, nigerrimo nimirum colore inficiens; qui non est color, sed omnium colorum defectus. Radius itidem coloratus simplex et bene separatus a reliquis omnibus confundit itidem omnia objecta ea inficiens illo colore unico, quem habet innatum, sed non subducit oculo. In eo, quod tollatur omne discrimen, conveniunt. Sed in eo discrepant, quod alterum adimit omnem positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem. 37 Si pro uno


90262. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

colore inficiens; qui non est color, sed omnium colorum defectus. Radius itidem coloratus simplex et bene separatus a reliquis omnibus confundit itidem omnia objecta ea inficiens illo colore unico, quem habet innatum, sed non subducit oculo. In eo, quod tollatur omne discrimen, conveniunt. Sed in eo discrepant, quod alterum adimit omnem positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem. 37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti


90263. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Radius itidem coloratus simplex et bene separatus a reliquis omnibus confundit itidem omnia objecta ea inficiens illo colore unico, quem habet innatum, sed non subducit oculo. In eo, quod tollatur omne discrimen, conveniunt. Sed in eo discrepant, quod alterum adimit omnem positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem. 37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti plures simul radii simplices quicumque et in quacumque


90264. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quod tollatur omne discrimen, conveniunt. Sed in eo discrepant, quod alterum adimit omnem positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem. 37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti plures simul radii simplices quicumque et in quacumque quantitate, quae dabitur ex data magnitudine et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra


90265. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem. 37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti plures simul radii simplices quicumque et in quacumque quantitate, quae dabitur ex data magnitudine et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa, poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur


90266. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam Newtonus proposuit, respondeat phaenomenis. Invenitur autem illud, si omnia fila a prismate separata colligantur simul, oriri colorem album. Id autem mihi primum indicium fuit correctionis adhibendae solutioni Newtoni, quam innui adn. 16. Si enim in ejus constructione adhibeantur omnes radii separati a prismate, non redit accurate color albus, nisi numeri in ea adhibiti mutentur certa quadam ratione, quam in illa dissertatione exhibui. Adhuc tamen correctio fere semper admodum exiguam variationem inducit. Unde provenit illud, ut ad


90267. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

si omnia fila a prismate separata colligantur simul, oriri colorem album. Id autem mihi primum indicium fuit correctionis adhibendae solutioni Newtoni, quam innui adn. 16. Si enim in ejus constructione adhibeantur omnes radii separati a prismate, non redit accurate color albus, nisi numeri in ea adhibiti mutentur certa quadam ratione, quam in illa dissertatione exhibui. Adhuc tamen correctio fere semper admodum exiguam variationem inducit. Unde provenit illud, ut ad sensum cum utriusque constructionis calculo congruant phaenomena.


90268. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

simul, oriri colorem album. Id autem mihi primum indicium fuit correctionis adhibendae solutioni Newtoni, quam innui adn. 16. Si enim in ejus constructione adhibeantur omnes radii separati a prismate, non redit accurate color albus, nisi numeri in ea adhibiti mutentur certa quadam ratione, quam in illa dissertatione exhibui. Adhuc tamen correctio fere semper admodum exiguam variationem inducit. Unde provenit illud, ut ad sensum cum utriusque constructionis calculo congruant phaenomena.


90269. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum utriusque constructionis calculo congruant phaenomena. 38 Exposita hac diversae refrangibilitatis theoria, pronum jam est videre alteram e binis causis, quae ruborem inducunt in Lunam deficientem. Concipiantur radii illi omnes, qui refracti in atmosphaera terrestri praetervolant siti in plano quopiam transeunte per axem umbrae. Supremus quidem, cujuscumque coloris sit, pergit irrefractus. Ex infimis violacei refringuntur omnium maxime, rubei omnium minime, adeoque


90270. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

38 Exposita hac diversae refrangibilitatis theoria, pronum jam est videre alteram e binis causis, quae ruborem inducunt in Lunam deficientem. Concipiantur radii illi omnes, qui refracti in atmosphaera terrestri praetervolant siti in plano quopiam transeunte per axem umbrae. Supremus quidem, cujuscumque coloris sit, pergit irrefractus. Ex infimis violacei refringuntur omnium maxime, rubei omnium minime, adeoque violacei omnium maxime descendunt intra ipsam umbram et appellunt ad


90271. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

38 Exposita hac diversae refrangibilitatis theoria, pronum jam est videre alteram e binis causis, quae ruborem inducunt in Lunam deficientem. Concipiantur radii illi omnes, qui refracti in atmosphaera terrestri praetervolant siti in plano quopiam transeunte per axem umbrae. Supremus quidem, cujuscumque coloris sit, pergit irrefractus. Ex infimis violacei refringuntur omnium maxime, rubei omnium minime, adeoque violacei omnium maxime descendunt intra ipsam umbram et appellunt ad punctum axis maxime propinquum Terrae.


90272. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium colorum fila. Sed quoniam rubea minus distrahuntur et disperguntur per minus spatium, ipsa in ejusmodi mixtura praevalent adeoque ille color compositus debet ad rubeum accedere.


90273. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium colorum fila. Sed quoniam rubea minus distrahuntur et disperguntur per minus spatium, ipsa in ejusmodi mixtura praevalent adeoque ille color compositus debet ad rubeum accedere. 39 Haec causa, quam primo loco proposui, praestat aliquid, sed non ita multum. Nam discrimen


90274. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

39 Haec causa, quam primo loco proposui, praestat aliquid, sed non ita multum. Nam discrimen illud refractionis radiorum extremorum, rubei et violacei, est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis


90275. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

proposui, praestat aliquid, sed non ita multum. Nam discrimen illud refractionis radiorum extremorum, rubei et violacei, est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum expressi. (Quand j'ai composé ces vers on n'avoit pas encore fait la découverte que j'expose


90276. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non ita multum. Nam discrimen illud refractionis radiorum extremorum, rubei et violacei, est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum expressi. (Quand j'ai composé ces vers on n'avoit pas encore fait la découverte que j'expose dans la continuation du


90277. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

extremorum, rubei et violacei, est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum expressi. (Quand j'ai composé ces vers on n'avoit pas encore fait la découverte que j'expose dans la continuation du numéro). Eulerus non differentiae rationem constantem,


90278. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum expressi. (Quand j'ai composé ces vers on n'avoit pas encore fait la découverte que j'expose dans la continuation du numéro). Eulerus non differentiae rationem constantem, sed relationem quandam


90279. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quorum objectivum vitrum constaret binis meniscis aquam includentibus, quod successum non habuit. (Après la découverte de Dolond (sic!) dont je vais parler, Euler a donné des Ouvrages excellens sur ce nouveau sujet). Dollondus longe majore successu aliquanto posterius invenit illud, in aliis substantiis aliam esse, paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2. Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et curvaturae majoris. Quae simul conjuncta


90280. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

(Après la découverte de Dolond (sic!) dont je vais parler, Euler a donné des Ouvrages excellens sur ce nouveau sujet). Dollondus longe majore successu aliquanto posterius invenit illud, in aliis substantiis aliam esse, paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2. Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum. (Quand j'écrivois ces notes à


90281. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

(sic!) dont je vais parler, Euler a donné des Ouvrages excellens sur ce nouveau sujet). Dollondus longe majore successu aliquanto posterius invenit illud, in aliis substantiis aliam esse, paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2. Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum. (Quand j'écrivois ces notes à Londres, cette découverte étoit


90282. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

je vais parler, Euler a donné des Ouvrages excellens sur ce nouveau sujet). Dollondus longe majore successu aliquanto posterius invenit illud, in aliis substantiis aliam esse, paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2. Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum. (Quand j'écrivois ces notes à Londres, cette découverte étoit toute


90283. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2. Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum. (Quand j'écrivois ces notes à Londres, cette découverte étoit toute récente. J'ai trouvé depuis et démontré dans un de mes Mémoires, que deux substances ne réunissent que deux seules couleurs; les autres débordent toujours, quoique beaucoup


90284. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

distractionis debitae illis ipsis vitrorum frustis, quae adhibentur. Quod ingenti olim astronomorum commodo cedet. Fieri posset, ut distractio, quam atmosphaera inducit, sit adhuc major illa 1/27 parte, quam diximus. Et tunc haec etiam causa majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio, multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae. Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn.


90285. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae institutionibus vel tantummodo leviter attingantur vel etiam penitus omittantur. 40 Proponitur ipsa haec proprietas luminis: quaevis


90286. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ejusmodi vicissitudinem binarum proprietatum omnino haberi immediate, uti diximus, evincunt experimenta. Quae autem sit earum causa physica, incertum est. Plures innuo, quarum nonnullas Newtonus profert, ut hypotheses quasdam, ad satisfaciendum iis, qui non possunt in animum sibi inducere, ut aliquod factum in physica admettant, quin aliquam ejus causam concipiant. 41 Prima petitur ab impressione facta in medium, per quod lumen


90287. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

binarum proprietatum omnino haberi immediate, uti diximus, evincunt experimenta. Quae autem sit earum causa physica, incertum est. Plures innuo, quarum nonnullas Newtonus profert, ut hypotheses quasdam, ad satisfaciendum iis, qui non possunt in animum sibi inducere, ut aliquod factum in physica admettant, quin aliquam ejus causam concipiant. 41 Prima petitur ab impressione facta in medium, per quod lumen progreditur. Ea quidem est Newtoni, sed mihi


90288. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

iis, qui non possunt in animum sibi inducere, ut aliquod factum in physica admettant, quin aliquam ejus causam concipiant. 41 Prima petitur ab impressione facta in medium, per quod lumen progreditur. Ea quidem est Newtoni, sed mihi videtur parum probabilis. Est autem hujusmodi: in medio, per quod lumen progreditur, fortasse excitari undas quasdam, quae celerius propagentur quam ipsum lumen progrediatur et praevertant radium usque ad ejus medii finem,


90289. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ejus causam concipiant. 41 Prima petitur ab impressione facta in medium, per quod lumen progreditur. Ea quidem est Newtoni, sed mihi videtur parum probabilis. Est autem hujusmodi: in medio, per quod lumen progreditur, fortasse excitari undas quasdam, quae celerius propagentur quam ipsum lumen progrediatur et praevertant radium usque ad ejus medii finem, ubi particula luminis facilius transmittatur per illam superficiem vel reflectatur retro, prout invenerit undam sibi


90290. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radium usque ad ejus medii finem, ubi particula luminis facilius transmittatur per illam superficiem vel reflectatur retro, prout invenerit undam sibi faventem vel contrariam. Minus autem probabilis videtur mihi haec causa, quia credo evinci posse radium luminis nullam resistentiam pati in medio homogeneo, quam puto debere haberi, si ab iis undis determinaretur potius ad reflexionem quam ad transitum. 42 Reliquae ex illis, quas propono, pendent a forma et motu


90291. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

43 Prima ex iis est hujusmodi. Si, dum particula luminis progreditur, gyret circa proprium axem et obvertat superficiei novi medii jam alteram faciem, jam alteram, ipsae autem diversae positiones facierum diversam inducant virium summam, quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum respectu cujusdam


90292. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

iis est hujusmodi. Si, dum particula luminis progreditur, gyret circa proprium axem et obvertat superficiei novi medii jam alteram faciem, jam alteram, ipsae autem diversae positiones facierum diversam inducant virium summam, quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero


90293. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

autem in diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero e binis mediis- appellens cum altero polo posset facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti facilius. 44 Potest etiam haberi alternatio quaedam in celeritate


90294. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

praevalentis in altero e binis mediis- appellens cum altero polo posset facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti facilius. 44 Potest etiam haberi alternatio quaedam in celeritate particularum progredientium orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in


90295. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti facilius. 44 Potest etiam haberi alternatio quaedam in celeritate particularum progredientium orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent. Eae causae in


90296. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

44 Potest etiam haberi alternatio quaedam in celeritate particularum progredientium orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent. Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla quaedam et in


90297. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quaedam in celeritate particularum progredientium orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent. Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa.


90298. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent. Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa.


90299. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent. Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa. 45 Hanc


90300. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in summa actionum, quas particulae medii non accurate continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent. Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa. 45 Hanc causam proposui in mea dissertatione de lumine, ex qua etiam facile derivari


90301. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

per idem medium possunt compensari post intervalla quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa. 45 Hanc causam proposui in mea dissertatione de lumine, ex qua etiam facile derivari potest illud, cur maxima luminis pars refringatur et reflectatur regulariter certa lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta,


90302. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam facile derivari potest illud, cur maxima luminis pars refringatur et reflectatur regulariter certa lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione diversa sit. Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione particulae facta per fermentationem corporis


90303. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

reflectatur regulariter certa lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione diversa sit. Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere


90304. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione diversa sit. Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem


90305. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione diversa sit. Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea


90306. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnino in ipsa prima emissione particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum


90307. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

corporis emittentis lumen, ubi non omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et


90308. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

omnia puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam


90309. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

prorsus velocitatem emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis. Ejus autem lex in


90310. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis. Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex


90311. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis. Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem


90312. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis. Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam. Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem


90313. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis. Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam. Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem expansione et contractione oscillatoria accidet sane id quod


90314. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidam accessus ad se invicem et recessus punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis. Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam. Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem expansione et contractione oscillatoria accidet sane id quod in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum circa maximam


90315. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam. Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem expansione et contractione oscillatoria accidet sane id quod in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad


90316. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

puncta eadem constituentia particulam. Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem expansione et contractione oscillatoria accidet sane id quod in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad superficiem dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et


90317. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oscillatoria accidet sane id quod in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad superficiem dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem


90318. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad superficiem dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in


90319. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

deveniet ad superficiem dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo


90320. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo incidentiae adeoque dispersionem


90321. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo incidentiae adeoque dispersionem irregularem. Haec fusius exposui in mea physicae


90322. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo incidentiae adeoque dispersionem irregularem. Haec fusius exposui in mea physicae naturalis theoria Viennae impressa.


90323. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rationem sinuum, multo minor. Sed tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo incidentiae adeoque dispersionem irregularem. Haec fusius exposui in mea physicae naturalis theoria Viennae impressa.


90324. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo incidentiae adeoque dispersionem irregularem. Haec fusius exposui in mea physicae naturalis theoria Viennae impressa. 46 Omisi hic rationes, quas conantur proferre ii, qui lumen putant consistere in undis fluidi elastici ut sonum, tum quia puto


90325. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Haec fusius exposui in mea physicae naturalis theoria Viennae impressa. 46 Omisi hic rationes, quas conantur proferre ii, qui lumen putant consistere in undis fluidi elastici ut sonum, tum quia puto omnino lumen consistere in progressu particularum emissarum, non in undis ejusmodi, tum quia in theoria undarum non nisi infelicissimam rationem reddi arbitror hujusce proprietatis luminis. Sed quaecumque sit causa, effectus,


90326. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

theoria Viennae impressa. 46 Omisi hic rationes, quas conantur proferre ii, qui lumen putant consistere in undis fluidi elastici ut sonum, tum quia puto omnino lumen consistere in progressu particularum emissarum, non in undis ejusmodi, tum quia in theoria undarum non nisi infelicissimam rationem reddi arbitror hujusce proprietatis luminis. Sed quaecumque sit causa, effectus, uti diximus, immediate ostenditur ab observationibus, quae exhibent


90327. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

46 Omisi hic rationes, quas conantur proferre ii, qui lumen putant consistere in undis fluidi elastici ut sonum, tum quia puto omnino lumen consistere in progressu particularum emissarum, non in undis ejusmodi, tum quia in theoria undarum non nisi infelicissimam rationem reddi arbitror hujusce proprietatis luminis. Sed quaecumque sit causa, effectus, uti diximus, immediate ostenditur ab observationibus, quae exhibent binas hasce dispositiones, cum quarum altera


90328. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

46 Omisi hic rationes, quas conantur proferre ii, qui lumen putant consistere in undis fluidi elastici ut sonum, tum quia puto omnino lumen consistere in progressu particularum emissarum, non in undis ejusmodi, tum quia in theoria undarum non nisi infelicissimam rationem reddi arbitror hujusce proprietatis luminis. Sed quaecumque sit causa, effectus, uti diximus, immediate ostenditur ab observationibus, quae exhibent binas hasce dispositiones, cum quarum altera lumen facilius reflectitur,


90329. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

effectus, uti diximus, immediate ostenditur ab observationibus, quae exhibent binas hasce dispositiones, cum quarum altera lumen facilius reflectitur, cum altera facilius transmittitur per superficiem dirimentem bina media heterogenea. Porro notandum illud facilius, quod itidem expressi semper in versu, quia non sunt binae dispositiones, cum quarum altera omnino habeatur semper reflexio et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut


90330. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex iis facilius redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16. 47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et discriminis fontes sunt tres: diversum


90331. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cujus mentionem feci supra adn. 16. 47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et discriminis fontes sunt tres: diversum medium, in quo radius progreditur, diversus angulus, in quo radius advenit ad superficiem refringentem, et diversa natura ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia. Satis est hic illud


90332. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et discriminis fontes sunt tres: diversum medium, in quo radius progreditur, diversus angulus, in quo radius advenit ad superficiem refringentem, et diversa natura ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia. Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium


90333. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est semper eadem, et discriminis fontes sunt tres: diversum medium, in quo radius progreditur, diversus angulus, in quo radius advenit ad superficiem refringentem, et diversa natura ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia. Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad


90334. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

refringentem, et diversa natura ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia. Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis.


90335. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem


90336. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vicium eo esse majora, quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora


90337. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quo medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro secunda, eo itidem majora esse, quo radius ingreditur magis inclinatus ad superficiem dirimentem bina media; pro tertia lege, in radiis magis refrangibilibus intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla


90338. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intervalla esse multo minora in violaceis quam in rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla loci in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro


90339. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rubeis. Innuo autem originem hujus discriminis: id vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla loci in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in


90340. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel provenit ex eo, quod radii magis refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla loci in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in colore rubeo et violaceo est ingens, in diversis filis ejusdem coloris est


90341. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

refrangibiles moveantur lentius adeoque, licet aequalibus intervallis temporis succedant sibi invicem binae dispositiones contrariae in omnibus radiis, tamen minora sint intervalla loci in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in colore rubeo et violaceo est ingens, in diversis filis ejusdem coloris est itidem aliquod, licet sit


90342. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in magis refrangibilibus; vel provenit etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in colore rubeo et violaceo est ingens, in diversis filis ejusdem coloris est itidem aliquod, licet sit exiguum. 48 Transitur hic ad exponenda experimenta, ex quibus Newtonus


90343. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam ex eo, quod ipsa dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere. Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in colore rubeo et violaceo est ingens, in diversis filis ejusdem coloris est itidem aliquod, licet sit exiguum. 48 Transitur hic ad exponenda experimenta, ex quibus Newtonus propositam luminis proprietatem deduxit, quae


90344. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic explicandum seligitur. 49 Experimentum est hujusmodi. Assumitur lens vitrea convexa, quae debet esse curvaturae perquam exiguae, cujusmodi nimirum sunt lentes objectivae in telescopiis dioptricis ingentibus plurimorum pedum juxta ea, quae diximus lib. II(III) num. 45(13). Huic superponitur altera ejusmodi lens vel vitrum satis accurate planum, quod priorem illam lentem contingat in medio. Contactum illum voco osculum, et quidem pressum non


90345. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

perquam exiguae, cujusmodi nimirum sunt lentes objectivae in telescopiis dioptricis ingentibus plurimorum pedum juxta ea, quae diximus lib. II(III) num. 45(13). Huic superponitur altera ejusmodi lens vel vitrum satis accurate planum, quod priorem illam lentem contingat in medio. Contactum illum voco osculum, et quidem pressum non in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio


90346. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in telescopiis dioptricis ingentibus plurimorum pedum juxta ea, quae diximus lib. II(III) num. 45(13). Huic superponitur altera ejusmodi lens vel vitrum satis accurate planum, quod priorem illam lentem contingat in medio. Contactum illum voco osculum, et quidem pressum non in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et


90347. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

plurimorum pedum juxta ea, quae diximus lib. II(III) num. 45(13). Huic superponitur altera ejusmodi lens vel vitrum satis accurate planum, quod priorem illam lentem contingat in medio. Contactum illum voco osculum, et quidem pressum non in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi


90348. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

num. 45(13). Huic superponitur altera ejusmodi lens vel vitrum satis accurate planum, quod priorem illam lentem contingat in medio. Contactum illum voco osculum, et quidem pressum non in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula


90349. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illam lentem contingat in medio. Contactum illum voco osculum, et quidem pressum non in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut


90350. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et quidem pressum non in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est


90351. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

stricto geometrico sensu, in quo circulus vel alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque


90352. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum physicum, non accurate mathematicum juxta


90353. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse exposui in mea Philosophiae naturalis


90354. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse exposui in mea Philosophiae naturalis theoria. Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in


90355. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exposui in mea Philosophiae naturalis theoria. Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella aeris, cujus itidem crassitudo eo erit major, quo magis recedetur a centro. 50 Eius lamellae quanta sit


90356. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mea Philosophiae naturalis theoria. Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella aeris, cujus itidem crassitudo eo erit major, quo magis recedetur a centro. 50 Eius lamellae quanta sit crassitudo in


90357. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In illo autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella aeris, cujus itidem crassitudo eo erit major, quo magis recedetur a centro. 50 Eius lamellae quanta sit crassitudo in quovis loco, facile admodum determinatur. Ad ejusmodi determinationem prodesset plurimum schema geometricum, sed conor hic sine ipso schemate methodum ejus determinationis exponere. * corr. ex discitur Consideretur primo casus is, in quo combinetur superficies lentis


90358. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lamellae quanta sit crassitudo in quovis loco, facile admodum determinatur. Ad ejusmodi determinationem prodesset plurimum schema geometricum, sed conor hic sine ipso schemate methodum ejus determinationis exponere. * corr. ex discitur Consideretur primo casus is, in quo combinetur superficies lentis utrinque aeque convexae cum superficie vitri plani, et concipiantur tres lineae. Prima sit diameter sphaericitatis superficiei ejus lentis; secunda distantia ejus puncti, in quo quaeritur crassitudo lamellae a centro illo, in quo fit contactus; tertia sit


90359. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exponere. * corr. ex discitur Consideretur primo casus is, in quo combinetur superficies lentis utrinque aeque convexae cum superficie vitri plani, et concipiantur tres lineae. Prima sit diameter sphaericitatis superficiei ejus lentis; secunda distantia ejus puncti, in quo quaeritur crassitudo lamellae a centro illo, in quo fit contactus; tertia sit crassitudo ipsa quaesita. Illa prior est utique linea, quae pertunderet orbem, ad quem ea superficies est tornata, descendens recta per ejus centrum; secunda est chorda arcus intercepti inter punctum contactus


90360. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Consideretur primo casus is, in quo combinetur superficies lentis utrinque aeque convexae cum superficie vitri plani, et concipiantur tres lineae. Prima sit diameter sphaericitatis superficiei ejus lentis; secunda distantia ejus puncti, in quo quaeritur crassitudo lamellae a centro illo, in quo fit contactus; tertia sit crassitudo ipsa quaesita. Illa prior est utique linea, quae pertunderet orbem, ad quem ea superficies est tornata, descendens recta per ejus centrum; secunda est chorda arcus intercepti inter punctum contactus et punctum superficiei, cui respondet crassitudo


90361. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quaesita; tertia est illud intervallum, quo id punctum distat a superficie plana alterius vitri. Quae quidem designat hiatum illum. Jam vero hae tres quantitates sunt continue proportionales. Nimirum prima toties continet secundam, quoties secunda continet tertiam. Nam in circulo est diameter ad chordam ut chorda ad perpendicularem demissam ex altero extremo ejusdem arcus in tangentem ductam per alterum extremum. Porro si e tribus quantitatibus continue proportionalibus innotescant priores binae, facile invenitur tertia per illam, quae


90362. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidem designat hiatum illum. Jam vero hae tres quantitates sunt continue proportionales. Nimirum prima toties continet secundam, quoties secunda continet tertiam. Nam in circulo est diameter ad chordam ut chorda ad perpendicularem demissam ex altero extremo ejusdem arcus in tangentem ductam per alterum extremum. Porro si e tribus quantitatibus continue proportionalibus innotescant priores binae, facile invenitur tertia per illam, quae in arithmetica dicitur regula aurea, dividendo nimirum quadratum secundae per primam.


90363. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in circulo est diameter ad chordam ut chorda ad perpendicularem demissam ex altero extremo ejusdem arcus in tangentem ductam per alterum extremum. Porro si e tribus quantitatibus continue proportionalibus innotescant priores binae, facile invenitur tertia per illam, quae in arithmetica dicitur regula aurea, dividendo nimirum quadratum secundae per primam. Tota res igitur eo reducitur, ut innotescant priores duae. Prima autem facile invenitur, cum sit quamproxime aequalis duplae longitudini ejus tubi, pro quo illa potest esse lens


90364. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Vienne, la maniere de déterminer, par une opération très-simple, pour toute espece de lentille isoscele ou non, et les deux rayons de sphéricité et la force réfractive du verre). Secunda mensura assumi potest ope circini et definiri ejus magnitudo ope cujuspiam scalae ejus generis, cujus in metallicis regulis solent insculpi plures. Quamobrem et tertia illa mensura quaesita obtinebitur per illam regulam auream, quam innuimus. 51 Superior determinatio exhibet


90365. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

52 Ex ipsa superiore determinatione facile deducitur illud, distantiam binarum superficierum a se invicem sive crassitudinem lamellae inclusae esse ut quadratum distantiae a contactu, nimirum in dupla distantia a contactu quadruplam, in decupla centuplam. Deductio est facilis. Nam ex natura proportionis continuae quadratum illius chordae mediae proportionalis aequatur producto ex diametro convexitatis sphaerae, ad quam vitrum est tornatum, et crassitudinis. Hoc productum est ut sola


90366. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

52 Ex ipsa superiore determinatione facile deducitur illud, distantiam binarum superficierum a se invicem sive crassitudinem lamellae inclusae esse ut quadratum distantiae a contactu, nimirum in dupla distantia a contactu quadruplam, in decupla centuplam. Deductio est facilis. Nam ex natura proportionis continuae quadratum illius chordae mediae proportionalis aequatur producto ex diametro convexitatis sphaerae, ad quam vitrum est tornatum, et crassitudinis. Hoc productum est ut sola crassitudo, cum illa diameter constanter


90367. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

53 Proponitur jam ipsum experimentum, quod ordinatius instituetur hoc pacto. Excipiatur filum tenue et simplex coloris cujuspiam illis binis vitris conjunctis. Et primo quidem adducatur ad centrum, ubi habetur contactus vitrorum. Tum ipsa vitra paullatim moveantur in latus. Pars ejus fili reflexa in prima et secunda superficie primi vitri regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi inter vitra. Porro de hac ejus fili parte constabit initio


90368. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jam ipsum experimentum, quod ordinatius instituetur hoc pacto. Excipiatur filum tenue et simplex coloris cujuspiam illis binis vitris conjunctis. Et primo quidem adducatur ad centrum, ubi habetur contactus vitrorum. Tum ipsa vitra paullatim moveantur in latus. Pars ejus fili reflexa in prima et secunda superficie primi vitri regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi inter vitra. Porro de hac ejus fili parte constabit initio quidem ipsam, ubi excipitur prope


90369. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi inter vitra. Porro de hac ejus fili parte constabit initio quidem ipsam, ubi excipitur prope contactum, transire ultra lamellam aeris et ingredi secundum vitrum. Deinde in certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc major, incipiet id filum luminis transmitti et


90370. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

initio quidem ipsam, ubi excipitur prope contactum, transire ultra lamellam aeris et ingredi secundum vitrum. Deinde in certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc major, incipiet id filum luminis transmitti et ingredi vitrum secundum. Aliquanto ulterius incipiet regredi atque ita porro alternis vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum.


90371. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

prope contactum, transire ultra lamellam aeris et ingredi secundum vitrum. Deinde in certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc major, incipiet id filum luminis transmitti et ingredi vitrum secundum. Aliquanto ulterius incipiet regredi atque ita porro alternis vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum. Nimirum, dum aliqua particula luminis


90372. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

est adhuc major, incipiet id filum luminis transmitti et ingredi vitrum secundum. Aliquanto ulterius incipiet regredi atque ita porro alternis vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum. Nimirum, dum aliqua particula luminis ingreditur velum aeris, est in vice facilioris transmissus. Donec lamella est tenuior quam sit unum intervallum oppositarum dispositionum, etiam in fine lamellae est in vice facilioris transmissus et proinde pergit. At ubi crassitudo jam uni intervallo aequalis est facta, adveniens ad finem lamellae habet dispositionem


90373. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

atque ita porro alternis vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum. Nimirum, dum aliqua particula luminis ingreditur velum aeris, est in vice facilioris transmissus. Donec lamella est tenuior quam sit unum intervallum oppositarum dispositionum, etiam in fine lamellae est in vice facilioris transmissus et proinde pergit. At ubi crassitudo jam uni intervallo aequalis est facta, adveniens ad finem lamellae habet dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum


90374. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum. Nimirum, dum aliqua particula luminis ingreditur velum aeris, est in vice facilioris transmissus. Donec lamella est tenuior quam sit unum intervallum oppositarum dispositionum, etiam in fine lamellae est in vice facilioris transmissus et proinde pergit. At ubi crassitudo jam uni intervallo aequalis est facta, adveniens ad finem lamellae habet dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum cum dispositione


90375. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adveniens ad finem lamellae habet dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur tribus intervallis et in fine lamellae habetur dispositio facilioris reflexionis et regreditur. Atque ita porro debet progredi vel regredi, prout crassitudo aequivalet numero intervallorum pari vel impari.


90376. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur tribus intervallis et in fine lamellae habetur dispositio facilioris reflexionis et regreditur. Atque ita porro debet progredi vel regredi, prout crassitudo aequivalet numero intervallorum pari vel impari.


90377. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

reflexionis et regreditur. Atque ita porro debet progredi vel regredi, prout crassitudo aequivalet numero intervallorum pari vel impari. 54 Quoniam licet determinare loca ipsa, in quibus fit illa transmissio vel reflexio, licebit ex proportione adnotat(ionis) 50. determinare ipsas lamellae crassitudines in iis locis et constabit mutationem dispositionis fieri post intervalla aequalia. Verum haec intervallorum aequalitas deprehendetur etiam sine


90378. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

impari. 54 Quoniam licet determinare loca ipsa, in quibus fit illa transmissio vel reflexio, licebit ex proportione adnotat(ionis) 50. determinare ipsas lamellae crassitudines in iis locis et constabit mutationem dispositionis fieri post intervalla aequalia. Verum haec intervallorum aequalitas deprehendetur etiam sine calculo, quo ipsae crassitudines definiantur, atque id ope theorematis propositi adn. 52. Si nimirum notentur distantiae a


90379. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

iis locis et constabit mutationem dispositionis fieri post intervalla aequalia. Verum haec intervallorum aequalitas deprehendetur etiam sine calculo, quo ipsae crassitudines definiantur, atque id ope theorematis propositi adn. 52. Si nimirum notentur distantiae a contactu, in quibus habetur medium luminis transmissi et reflexi per vices, invenientur eae distantiae ejusmodi, ut earum quadrata habeant rationem numerorum naturalium 1, 2, 3, 4. Quam eandem rationem idcirco habebunt et ipsae aeris crassitudines.


90380. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

numerorum naturalium 1, 2, 3, 4. Quam eandem rationem idcirco habebunt et ipsae aeris crassitudines. 55 Si jam inclinentur vitra ita, ut filum luminis ingrediatur illud velum aeris in diversis angulis, vel si loco aeris includatur aliud medium intra illa vitra, ut aqua vel oleum vel alius quispiam liquor, invenietur intervalla esse majora caeteris paribus, ubi angulus inclinationis ad superficiem est minor vel ubi medium est densius. Et licebit determinare legem etiam


90381. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab ipsorum radiorum natura diversa, de quo mox agendum. 56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud: haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in magis refrangibilibus. Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus


90382. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mox agendum. 56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud: haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in magis refrangibilibus. Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (J'ai


90383. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud: haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in magis refrangibilibus. Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (J'ai trouvé depuis ce tems-là que ce rapport des degrés de la réfrangibilité aux divisions d'un monocorde, n'est presque jamais exact, et je


90384. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

58 Proponitur illud, quod accidit, ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum fila ejusdem coloris, quae per prisma separata ab aliis et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares


90385. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

58 Proponitur illud, quod accidit, ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum fila ejusdem coloris, quae per prisma separata ab aliis et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit


90386. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

accidit, ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum fila ejusdem coloris, quae per prisma separata ab aliis et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit circellus eodem colore coloratus.


90387. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

coloris puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum fila ejusdem coloris, quae per prisma separata ab aliis et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit circellus eodem colore coloratus. Coloratos orbes efficient radii circumquaque


90388. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit circellus eodem colore coloratus. Coloratos orbes efficient radii circumquaque transmissi ultra lamellam; obscuri respondebunt spatiis, in quibus nulli radii transmittuntur, reflexi nimirum retro juxta


90389. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit circellus eodem colore coloratus. Coloratos orbes efficient radii circumquaque transmissi ultra lamellam; obscuri respondebunt spatiis, in quibus nulli radii transmittuntur, reflexi nimirum retro juxta adn. 53. Eadem vicissitudo orbium coloratorum eodem


90390. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit circellus eodem colore coloratus. Coloratos orbes efficient radii circumquaque transmissi ultra lamellam; obscuri respondebunt spatiis, in quibus nulli radii transmittuntur, reflexi nimirum retro juxta adn. 53. Eadem vicissitudo orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita citra vitra lumen reflexum. Sed in


90391. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in quibus nulli radii transmittuntur, reflexi nimirum retro juxta adn. 53. Eadem vicissitudo orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt penitus nigri; deveniet enim eo aliqua pars luminis reflexi a superficiebus primi vitri, sed erunt obscuriores orbibus, ad quos deveniet lumen reflexum a posteriore


90392. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adn. 53. Eadem vicissitudo orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt penitus nigri; deveniet enim eo aliqua pars luminis reflexi a superficiebus primi vitri, sed erunt obscuriores orbibus, ad quos deveniet lumen reflexum a posteriore parte lamellae inclusae. Adeoque apparebit alternatio orbium


90393. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt penitus nigri; deveniet enim eo aliqua pars luminis reflexi a superficiebus primi vitri, sed erunt obscuriores orbibus, ad quos deveniet lumen reflexum a posteriore parte lamellae inclusae. Adeoque apparebit alternatio orbium eorundem.


90394. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alternatio orbium eorundem. 59 Diximus, quae accidant, ubi adveniat radius purus coloris certi cujuslibet. Hic autem proponitur id, quod observatur, ubi lumen album plenum incidat in ea vitra. Tunc nascuntur plures quarundam velut iridum ordines. Cum enim alii colorati radii aliam crassitudinem requirant, ut transmittantur potius vel reflectantur, combinationes diversae oriuntur diversorum colorum vel transeuntium vel regredientium, ex quibus oritur color compositus alibi


90395. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ex quibus oritur color compositus alibi alius. Et alicubi accidet etiam, ut nulli radii transmittantur vel nulli a fine lamellae reflectantur, ac proinde habeantur et fasciae obscurae; alibi vero transmittantur omnes et oriatur color albus. Illud autem hic notandum in primis, quod color compositus, qui oritur ex radiis transmissis per certum vitrorum circulum, at exceptis in charta illa ulteriore, observatur admodum diversus ab eo, qui efformatur in charta citeriore ab iis, qui inde reflectuntur, uti patet debere omnino contingere.


90396. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel nulli a fine lamellae reflectantur, ac proinde habeantur et fasciae obscurae; alibi vero transmittantur omnes et oriatur color albus. Illud autem hic notandum in primis, quod color compositus, qui oritur ex radiis transmissis per certum vitrorum circulum, at exceptis in charta illa ulteriore, observatur admodum diversus ab eo, qui efformatur in charta citeriore ab iis, qui inde reflectuntur, uti patet debere omnino contingere. Praeterea notandum et illud: dum lamina a margine, ubi ob hiatum amplissimum est maxime crassa, attenuatur


90397. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alibi vero transmittantur omnes et oriatur color albus. Illud autem hic notandum in primis, quod color compositus, qui oritur ex radiis transmissis per certum vitrorum circulum, at exceptis in charta illa ulteriore, observatur admodum diversus ab eo, qui efformatur in charta citeriore ab iis, qui inde reflectuntur, uti patet debere omnino contingere. Praeterea notandum et illud: dum lamina a margine, ubi ob hiatum amplissimum est maxime crassa, attenuatur perpetuo in accessu ad centrum, debent oriri certae quaedam series colorum


90398. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illa ulteriore, observatur admodum diversus ab eo, qui efformatur in charta citeriore ab iis, qui inde reflectuntur, uti patet debere omnino contingere. Praeterea notandum et illud: dum lamina a margine, ubi ob hiatum amplissimum est maxime crassa, attenuatur perpetuo in accessu ad centrum, debent oriri certae quaedam series colorum compositorum tam ex radiis transmissis quam ex reflexis. Quae series debent respondere illis principiis, quae praemisimus, ita ut illi determinati colores sibi succedant, quos requirit illa attenuatio continua et qui calculo


90399. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quos requirit illa attenuatio continua et qui calculo inito definiri possunt. Et quidem res ita succedit. Newtonus enim eas series computavit, uti supra diximus adn. 16. et P. Benvenutus calculum ex correcta constructione restituit. Ac ipsi calculo inveniuntur conformes illae series, quae in ejusmodi experimento observantur, quod quidem omnem hanc theoriam confirmat mirum in modum. 60 Laminae crassae colores non separant ut laminae tenues, sed tam in lumine


90400. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quidem res ita succedit. Newtonus enim eas series computavit, uti supra diximus adn. 16. et P. Benvenutus calculum ex correcta constructione restituit. Ac ipsi calculo inveniuntur conformes illae series, quae in ejusmodi experimento observantur, quod quidem omnem hanc theoriam confirmat mirum in modum. 60 Laminae crassae colores non separant ut laminae tenues, sed tam in lumine transmisso quam in reflexo habetur commixtum omne colorum genus. Cujus rei ratio ex


90401. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

series, quae in ejusmodi experimento observantur, quod quidem omnem hanc theoriam confirmat mirum in modum. 60 Laminae crassae colores non separant ut laminae tenues, sed tam in lumine transmisso quam in reflexo habetur commixtum omne colorum genus. Cujus rei ratio ex principiis, quae praemisimus, est admodum manifesta. Nimirum ejusdem coloris fila, ut initio diximus, in radio albo sunt quamplurima, ac ea habent exiguum quidem, sed tamen aliquod


90402. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

experimento observantur, quod quidem omnem hanc theoriam confirmat mirum in modum. 60 Laminae crassae colores non separant ut laminae tenues, sed tam in lumine transmisso quam in reflexo habetur commixtum omne colorum genus. Cujus rei ratio ex principiis, quae praemisimus, est admodum manifesta. Nimirum ejusdem coloris fila, ut initio diximus, in radio albo sunt quamplurima, ac ea habent exiguum quidem, sed tamen aliquod discrimen in longitudine


90403. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

60 Laminae crassae colores non separant ut laminae tenues, sed tam in lumine transmisso quam in reflexo habetur commixtum omne colorum genus. Cujus rei ratio ex principiis, quae praemisimus, est admodum manifesta. Nimirum ejusdem coloris fila, ut initio diximus, in radio albo sunt quamplurima, ac ea habent exiguum quidem, sed tamen aliquod discrimen in longitudine intervalli inter binas vices. Hoc discrimen post duo, vel tria, vel quatuor intervalla duplicatum, triplicatum vel quadruplicatum adhuc remanet exiguum, ut idcirco omnia ejusdem coloris fila,


90404. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quam in reflexo habetur commixtum omne colorum genus. Cujus rei ratio ex principiis, quae praemisimus, est admodum manifesta. Nimirum ejusdem coloris fila, ut initio diximus, in radio albo sunt quamplurima, ac ea habent exiguum quidem, sed tamen aliquod discrimen in longitudine intervalli inter binas vices. Hoc discrimen post duo, vel tria, vel quatuor intervalla duplicatum, triplicatum vel quadruplicatum adhuc remanet exiguum, ut idcirco omnia ejusdem coloris fila, quae initio habebant eandem dispositionem, in fine habere debeant itidem eandem ad


90405. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exiguum quidem, sed tamen aliquod discrimen in longitudine intervalli inter binas vices. Hoc discrimen post duo, vel tria, vel quatuor intervalla duplicatum, triplicatum vel quadruplicatum adhuc remanet exiguum, ut idcirco omnia ejusdem coloris fila, quae initio habebant eandem dispositionem, in fine habere debeant itidem eandem ad sensum. At post ingentem numerum intervallorum illud discrimen multiplicatum per eundem numerum id efficiet, ut aliud filum habeat duo, vel decem, vel centum, ac etiam mille intervalla plura quam aliud quodpiam coloris ejusdem.


90406. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

intervallorum illud discrimen multiplicatum per eundem numerum id efficiet, ut aliud filum habeat duo, vel decem, vel centum, ac etiam mille intervalla plura quam aliud quodpiam coloris ejusdem. Quamobrem si lamina massae perspicuae fuerit satis crassa, ut ingens habeatur in ea numerus intervallorum, inter fila coloris ejusdem cujuscumque simul ingressa primam superficiem alia mutabunt dispositionem vicium numero pari, alia impare; illa habebunt in fine laminae dispositionem eandem quam in ingressu, haec oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia


90407. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Quamobrem si lamina massae perspicuae fuerit satis crassa, ut ingens habeatur in ea numerus intervallorum, inter fila coloris ejusdem cujuscumque simul ingressa primam superficiem alia mutabunt dispositionem vicium numero pari, alia impare; illa habebunt in fine laminae dispositionem eandem quam in ingressu, haec oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia transmittentur per secundam superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex


90408. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

lamina massae perspicuae fuerit satis crassa, ut ingens habeatur in ea numerus intervallorum, inter fila coloris ejusdem cujuscumque simul ingressa primam superficiem alia mutabunt dispositionem vicium numero pari, alia impare; illa habebunt in fine laminae dispositionem eandem quam in ingressu, haec oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia transmittentur per secundam superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex qua constant specula vel quae applicatur


90409. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia transmittentur per secundam superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex qua constant specula vel quae applicatur fenestris, dividatur in duos similes ingresso et constantes iisdem colorum speciebus, quorum alter transmittitur, et alter reflectitur. 61 Ubi vero lamella est tenuis, ut contineat pauca


90410. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

61 Ubi vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se res habet. Cum discrimen inter diversa fila ejusdem coloris sit exiguum, idem erit pro omnibus numerus intervallorum in eo tractu, nimirum vel pro omnibus par, et transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis


90411. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

62 Hic jam habetur id, quod initio innuimus, nimirum posse computari, et a Newtono computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris tum transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur


90412. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

computari, et a Newtono computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris tum transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur lamella aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo


90413. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Newtono computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris tum transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur lamella aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo crescentem, donec


90414. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illae eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur lamella aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui


90415. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aquae pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur lamella aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud, quod theoria requirit,


90416. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad centrum habeatur lamella aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud, quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei


90417. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud, quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei citeriore exhibet unum colorem, dum continuatur ad partem ulteriorem, quae transpicitur intra globum et ex qua radii ad oculum deveniunt


90418. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud, quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei citeriore exhibet unum colorem, dum continuatur ad partem ulteriorem, quae transpicitur intra globum et ex qua radii ad oculum deveniunt transmissi, non exhibere eundem colorem, sed illum, quem requirunt radii residui eorum, qui priorem exhibebant.


90419. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

corpora opaca et pellucida ac inter ea, quae habent colorem variabilem et ea, quae constantem, ut et origo discriminis inter diversos colores permanentes diversorum corporum. 64 In primis, quod pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod in corporibus opacis non habeantur pori rectilinei, qui transitum permittant radiis progredientibus. Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione


90420. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ea, quae constantem, ut et origo discriminis inter diversos colores permanentes diversorum corporum. 64 In primis, quod pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod in corporibus opacis non habeantur pori rectilinei, qui transitum permittant radiis progredientibus. Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus,


90421. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

64 In primis, quod pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod in corporibus opacis non habeantur pori rectilinei, qui transitum permittant radiis progredientibus. Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc


90422. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod in corporibus opacis non habeantur pori rectilinei, qui transitum permittant radiis progredientibus. Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate


90423. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non habeantur pori rectilinei, qui transitum permittant radiis progredientibus. Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in quavis linea, et lineae numero infinitae


90424. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi


90425. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In ea enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi fusius exposui, quodvis corpus trans aliud


90426. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

indivisibilibus et inextensis, a se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi fusius exposui, quodvis corpus trans aliud quodvis transiret liberrime sine ullo verae


90427. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi fusius exposui, quodvis corpus trans aliud quodvis transiret liberrime sine ullo verae compenetrationis periculo, si nullae adessent vires agentes etiam in aliqua distantia, quarum inaequalitas perturbaret ejusmodi motum, vel si tanta imprimi posset velocitas, quanta satis esset ad reddendum insensibilem earum virium effectum. Caeterum cujuscunque corporis partes tenues, sed adhuc in immensum crassiores particulis luminis,


90428. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

si nullae adessent vires agentes etiam in aliqua distantia, quarum inaequalitas perturbaret ejusmodi motum, vel si tanta imprimi posset velocitas, quanta satis esset ad reddendum insensibilem earum virium effectum. Caeterum cujuscunque corporis partes tenues, sed adhuc in immensum crassiores particulis luminis, sunt pellucidae, quod optime norunt ii, qui microscopia adhibent. Adeoque per illas particulae luminis inveniunt rectilineos meatus quaquaversum. Dispositio diversa ipsarum particularum discriminat corpora opaca a diaphanis et meatus nimii potius


90429. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

officiunt progressui libero luminis. Si enim habeantur inserta inter particulas corporis spatiola justae cujusdam magnitudinis vacua vel etiam plena materia densitatis satis diversae, et potissimum si particulae ipsae sint scabrae et superficiei irregularis, fit opacum atque id idcirco, quod in transitu ab uno quovis medio ad aliud diversae naturae habentur et reflexiones et refractiones, quae progressum rectilineum luminis impediunt, cogendo ipsum motibus admodum perturbatis errare per internam corporis substantiam, donec etiam uniantur fortasse plures luminis particulae cum


90430. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

motibus admodum perturbatis errare per internam corporis substantiam, donec etiam uniantur fortasse plures luminis particulae cum particulis ipsius corporis. 65 Res facile patet in vitro utcumque pellucido, quod, si contundatur in pulverem, evadit opacum, radiis detortis a rectilineo itinere tam in ingressu quam in egressu cujusvis particulae. Quin immo etiam sine scabritie, quam inducit illa contusio, facili experimento ostendi potest


90431. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

corporis substantiam, donec etiam uniantur fortasse plures luminis particulae cum particulis ipsius corporis. 65 Res facile patet in vitro utcumque pellucido, quod, si contundatur in pulverem, evadit opacum, radiis detortis a rectilineo itinere tam in ingressu quam in egressu cujusvis particulae. Quin immo etiam sine scabritie, quam inducit illa contusio, facili experimento ostendi potest diaphaneitatem minui per detractionem materiae, quae deberet


90432. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum particulis ipsius corporis. 65 Res facile patet in vitro utcumque pellucido, quod, si contundatur in pulverem, evadit opacum, radiis detortis a rectilineo itinere tam in ingressu quam in egressu cujusvis particulae. Quin immo etiam sine scabritie, quam inducit illa contusio, facili experimento ostendi potest diaphaneitatem minui per detractionem materiae, quae deberet illam augere, si opacitas proveniret ab obstaculis, in quae lumen


90433. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ipsius corporis. 65 Res facile patet in vitro utcumque pellucido, quod, si contundatur in pulverem, evadit opacum, radiis detortis a rectilineo itinere tam in ingressu quam in egressu cujusvis particulae. Quin immo etiam sine scabritie, quam inducit illa contusio, facili experimento ostendi potest diaphaneitatem minui per detractionem materiae, quae deberet illam augere, si opacitas proveniret ab obstaculis, in quae lumen incurrat; e contrario


90434. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

itinere tam in ingressu quam in egressu cujusvis particulae. Quin immo etiam sine scabritie, quam inducit illa contusio, facili experimento ostendi potest diaphaneitatem minui per detractionem materiae, quae deberet illam augere, si opacitas proveniret ab obstaculis, in quae lumen incurrat; e contrario autem induci vel augeri per additionem novae materiae, quae deberet nova addere impedimenta. Si nimirum plures laminae vitreae bene politae conjungantur ita, ut se contingant, constituent unicam laminam pellucidam. Sed si alternae subducantur relictis


90435. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

augeri per additionem novae materiae, quae deberet nova addere impedimenta. Si nimirum plures laminae vitreae bene politae conjungantur ita, ut se contingant, constituent unicam laminam pellucidam. Sed si alternae subducantur relictis alternis, pelluciditas vel erit nulla vel perquam exigua. Nam in egressu cujusvis laminae pars luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta


90436. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

alternis, pelluciditas vel erit nulla vel perquam exigua. Nam in egressu cujusvis laminae pars luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in ejus poris. Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus,


90437. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in ejus poris. Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus, virium inaequalitate ibi detorquente radios, hic nisu circumquaque aequali permittente liberum


90438. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in ejus poris. Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus, virium inaequalitate ibi detorquente radios, hic nisu circumquaque aequali permittente liberum progressum rectilineum et uniformem.


90439. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in ejus poris. Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus, virium inaequalitate ibi detorquente radios, hic nisu circumquaque aequali permittente liberum progressum rectilineum et uniformem. 66 Quod ad colores


90440. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

66 Quod ad colores variabiles pertinet, bina sunt eorum genera et binae causae. Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur. Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli


90441. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

66 Quod ad colores variabiles pertinet, bina sunt eorum genera et binae causae. Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur. Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli exposito. Nam


90442. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur. Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio


90443. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur. Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio pendeat etiam


90444. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur. Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio pendeat etiam a tenuitate lamellae et vacuolo spatio incluso. Nam pili sunt quidam tubulus,


90445. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Soli exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio pendeat etiam a tenuitate lamellae et vacuolo spatio incluso. Nam pili sunt quidam tubulus, atque id ea ratione, quam exponemus in sequenti adnotatione. Quam ob causam apposui illud fors dicens Sic fors et tenues fucantur saepe capilli. 67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo


90446. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

exponemus in sequenti adnotatione. Quam ob causam apposui illud fors dicens Sic fors et tenues fucantur saepe capilli. 67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo columbae, in cauda pavonis et aliis pluribus corporibus, quae pro varia sui positione ad oculum diversos in eadem sui parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si adsit lamella tenuis, vacua vel


90447. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

adnotatione. Quam ob causam apposui illud fors dicens Sic fors et tenues fucantur saepe capilli. 67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo columbae, in cauda pavonis et aliis pluribus corporibus, quae pro varia sui positione ad oculum diversos in eadem sui parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus


90448. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo columbae, in cauda pavonis et aliis pluribus corporibus, quae pro varia sui positione ad oculum diversos in eadem sui parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis inclusa in materia densiore vel pinguiore, color est variabilis; si densior vel


90449. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pluribus corporibus, quae pro varia sui positione ad oculum diversos in eadem sui parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis inclusa in materia densiore vel pinguiore, color est variabilis; si densior vel pinguior in vacuo vel intra materiam minus densam et pinguem, color est constans. Ejus rei causa est hujusmodi. In primo casu radius ingrediens lamellam illam tenuiorem vel minus pinguem refringitur


90450. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis inclusa in materia densiore vel pinguiore, color est variabilis; si densior vel pinguior in vacuo vel intra materiam minus densam et pinguem, color est constans. Ejus rei causa est hujusmodi. In primo casu radius ingrediens lamellam illam tenuiorem vel minus pinguem refringitur recedendo a perpendiculo et accedendo ad positionem ipsius superficiei refringentis.


90451. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Si adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis inclusa in materia densiore vel pinguiore, color est variabilis; si densior vel pinguior in vacuo vel intra materiam minus densam et pinguem, color est constans. Ejus rei causa est hujusmodi. In primo casu radius ingrediens lamellam illam tenuiorem vel minus pinguem refringitur recedendo a perpendiculo et accedendo ad positionem ipsius superficiei refringentis. Unde fit, ut via radii intra lamellam sit longior quam esset, si nulla haberetur refractio. Et idcirco pro varia


90452. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

varia est longitudo viae intra ipsam lamellam. Et habita ratione hujus longitudinis et longitudinis intervalli inter binas dispositiones oppositas particularum luminis debitae illis diversis inclinationibus invenitur, pro diversa directione incidentiae admodum diversum esse numerum intervallorum in motu per lamellam adeoque longe alios esse colores, qui in alia inclinatione transmittuntur vel reflectuntur. E contrario, ubi lamella tenuis est multo densior vel pinguior medio circumjacente, refractio in ingressu fit per accessum ad perpendiculum. Adeoque utcumque


90453. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

hujus longitudinis et longitudinis intervalli inter binas dispositiones oppositas particularum luminis debitae illis diversis inclinationibus invenitur, pro diversa directione incidentiae admodum diversum esse numerum intervallorum in motu per lamellam adeoque longe alios esse colores, qui in alia inclinatione transmittuntur vel reflectuntur. E contrario, ubi lamella tenuis est multo densior vel pinguior medio circumjacente, refractio in ingressu fit per accessum ad perpendiculum. Adeoque utcumque magna sit inclinatio radii incidentis, via intra lamellam est


90454. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

directione incidentiae admodum diversum esse numerum intervallorum in motu per lamellam adeoque longe alios esse colores, qui in alia inclinatione transmittuntur vel reflectuntur. E contrario, ubi lamella tenuis est multo densior vel pinguior medio circumjacente, refractio in ingressu fit per accessum ad perpendiculum. Adeoque utcumque magna sit inclinatio radii incidentis, via intra lamellam est parum remota a via perpendiculari omnium brevissima, et longitudo intervalli est ejusmodi, ut idem sit intervallorum numerus pro quovis determinato colore, adeoque iidem


90455. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

68 Hinc autem constat illud, quod initio proposueramus, Newtonum deprehendisse aliquid etiam de interno particularum textu ex sua luminis theoria. Plumae, quae colorem variabilem exhibent, habere debent spatiola vel vacua vel plena tenui materia, inclusa in materia crassiore, ex qua constant, et idcirco sunt ita leves. Contra corpora, quae habent colorem constantem pro quavis positione oculi, cujusmodi plura hic enumerantur, debent habere densiores vel pinguiores particulas immersas in vacuo circumjacente vel aere aut quavis rariore materia.


90456. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

debent spatiola vel vacua vel plena tenui materia, inclusa in materia crassiore, ex qua constant, et idcirco sunt ita leves. Contra corpora, quae habent colorem constantem pro quavis positione oculi, cujusmodi plura hic enumerantur, debent habere densiores vel pinguiores particulas immersas in vacuo circumjacente vel aere aut quavis rariore materia. 69 Huc usque expositum est vario ludant quae corpora opaca tuentem, quae servent certum... colorem. Hic jam exponitur


90457. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

colorem. Hic jam exponitur quem servent quaeque colorem, nimirum cur alia alium constantem colorem habeant. Id constat a crassitudine particularum. Lamina certae exiguae crassitudinis certum colorem exhibet reflectendo juxta adn. 61. Qui color pro alia crassitudine est alius. Si ea frangitur in exigua frustula, quae tamen singula servent priorem illam crassitudinem, reflectent itidem singula colorem eundem. Quare et corpus ex ejusmodi frustulis compositum habebit colorem constanter eundem, aliud nimirum alium colorem pro diversa crassitudine lamellarum, ex quibus constat.


90458. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et corpus ex ejusmodi frustulis compositum habebit colorem constanter eundem, aliud nimirum alium colorem pro diversa crassitudine lamellarum, ex quibus constat. 70 Aeque facile in eadem theoria percipitur, qui fiat, ut quaedam corpora progressu temporis colorem mutent. Id fiet vel admissa nova materia, qua particulae fiant crassiores vel pinguiores, ut ubi poma vel flores maturitatem et colores acquirunt, vel amissa parte veteris materiae, ut ubi liquore per


90459. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

temporis colorem mutent. Id fiet vel admissa nova materia, qua particulae fiant crassiores vel pinguiores, ut ubi poma vel flores maturitatem et colores acquirunt, vel amissa parte veteris materiae, ut ubi liquore per expirationem amisso siccantur folia, quae saepe colorem viridem mutant in rubeum, tum etiam in nigrum. Ac Newtonus definivit etiam ex hujusmodi successione colorum, ad quam e seriebus computatis pro diversa tenuium lamellarum crassitudine pertineant quaedam corpora, et proinde cujus determinate sint crassitudinis earum particulae. Compressa


90460. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mutent. Id fiet vel admissa nova materia, qua particulae fiant crassiores vel pinguiores, ut ubi poma vel flores maturitatem et colores acquirunt, vel amissa parte veteris materiae, ut ubi liquore per expirationem amisso siccantur folia, quae saepe colorem viridem mutant in rubeum, tum etiam in nigrum. Ac Newtonus definivit etiam ex hujusmodi successione colorum, ad quam e seriebus computatis pro diversa tenuium lamellarum crassitudine pertineant quaedam corpora, et proinde cujus determinate sint crassitudinis earum particulae. Compressa etiam florum folia


90461. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

pertineant quaedam corpora, et proinde cujus determinate sint crassitudinis earum particulae. Compressa etiam florum folia nigrorem acquirunt et ad ignem nigrescunt ligna. Ac aliae ejusmodi mutationes observantur plures, quae, ubi accidunt, indicant* mutationem factam in ipsa crassitudine vel pinguedine particularum. 71 Ad reddendam rationem coloris rubei, qui in Luna deficiente observatur, praeter hanc generalem theoriam binarum luminis


90462. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

mutationes observantur plures, quae, ubi accidunt, indicant* mutationem factam in ipsa crassitudine vel pinguedine particularum. 71 Ad reddendam rationem coloris rubei, qui in Luna deficiente observatur, praeter hanc generalem theoriam binarum luminis dispositionum redeuntium per vices et colorum inde provenientium in lamellis tenuibus ac particulis corporum oportet praeterea considerare naturam atmosphaerae terrestris, per quam transeunt radii, qui ad Lunam


90463. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

71 Ad reddendam rationem coloris rubei, qui in Luna deficiente observatur, praeter hanc generalem theoriam binarum luminis dispositionum redeuntium per vices et colorum inde provenientium in lamellis tenuibus ac particulis corporum oportet praeterea considerare naturam atmosphaerae terrestris, per quam transeunt radii, qui ad Lunam abeunt. Atmosphaera est referta vaporibus, qui, si satis intumescant ob aliquam e rationibus hic propositis, aucta jam mole


90464. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et flavi, et reliqui ex ordine ac postremi omnium, imminuta jam plurimum vaporum mole, violacei transeunt, et redit sua pelluciditas atmosphaerae. 72 Nunquam omnes vapores, qui in atmosphaera terrestri innatant, ad eam tenuitatem deveniunt, ut relinquant viam prorsus liberam omnibus lucis radiis. Si ingens numerus remanet vaporum ejus magnitudinis, ut omnia colorum fila reflectant, remanet quidam pallor et ea, quae appellatur caligo. Si vero exiguus admodum sit eorum


90465. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

violaceis, indicis, caeruleis radiis. 73 Ad hanc rem intimius percipiendam proponitur hic considerandus unicus unius vaporis globulus, ex cujus consideratione patebit illud, in lumine ab atmosphaera serena reflexo debere praevalere colores maxime refrangibiles, et in transmisso per ipsam colores minime refrangibiles. Nam globulus, qui possit reflectere radium rubeum, poterit reflectere reliquos omnes. Globuli autem plures, qui poterunt reflectere violaceum vel alios


90466. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

73 Ad hanc rem intimius percipiendam proponitur hic considerandus unicus unius vaporis globulus, ex cujus consideratione patebit illud, in lumine ab atmosphaera serena reflexo debere praevalere colores maxime refrangibiles, et in transmisso per ipsam colores minime refrangibiles. Nam globulus, qui possit reflectere radium rubeum, poterit reflectere reliquos omnes. Globuli autem plures, qui poterunt reflectere violaceum vel alios quosvis, non poterunt rubeum vel quemvis se minus refrangibilem. Si


90467. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eosdem reflectet ingressos aliquanto magis ad latus, qui quidem percurrent chordas aequales ad sensum intervallo violacei. Nam et omnes chordae sunt minores diametro, atque eo minores, quo remotiores, et intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum habet in quovis radio minus refrangibili pro quovis magis refrangibili. Contra vero, si globulus habeat diametrum aequalem uni intervallo radii violacei, habebit et diametrum et quamvis chordam minorem intervallo rubei vel cujusvis minus refrangibilis. Quare is quidem reflectet


90468. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et quicumque reflectit rubeos, reflectat etiam violaceos; multi autem violaceos reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam eorundem globorum multitudinem, ut nulli jam fere violacei supersint nec indici vel caerulei. Quo casu praevalebunt virides in radiis ulterius reflexis et rubei adhuc magis in transmissis. 75 Observationem Halleyi, quae hic exponitur, adhibet Newtonus ipse in Optica ad hanc theoriam confirmandam. Is in


90469. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

etiam violaceos; multi autem violaceos reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam eorundem globorum multitudinem, ut nulli jam fere violacei supersint nec indici vel caerulei. Quo casu praevalebunt virides in radiis ulterius reflexis et rubei adhuc magis in transmissis. 75 Observationem Halleyi, quae hic exponitur, adhibet Newtonus ipse in Optica ad hanc theoriam confirmandam. Is in urinatoria machina ad ingentem maris


90470. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel caerulei. Quo casu praevalebunt virides in radiis ulterius reflexis et rubei adhuc magis in transmissis. 75 Observationem Halleyi, quae hic exponitur, adhibet Newtonus ipse in Optica ad hanc theoriam confirmandam. Is in urinatoria machina ad ingentem maris profunditatem delatus accepit per machinae fenestram radium Solis directum, qui erat admodum rubeus, aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro


90471. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in radiis ulterius reflexis et rubei adhuc magis in transmissis. 75 Observationem Halleyi, quae hic exponitur, adhibet Newtonus ipse in Optica ad hanc theoriam confirmandam. Is in urinatoria machina ad ingentem maris profunditatem delatus accepit per machinae fenestram radium Solis directum, qui erat admodum rubeus, aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum et in


90472. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Is in urinatoria machina ad ingentem maris profunditatem delatus accepit per machinae fenestram radium Solis directum, qui erat admodum rubeus, aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem


90473. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem susceptis, quibus omnibus immortalem sibi famam conciliavit.


90474. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

marina potissimum densior et salinis particulis plena, longe plura luci obstacula praebet quam aer. Hinc coelum nunquam solemus videre viride. Si vapores sunt crassiores, reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore admodum saturo. At multi etiam ex violaceis pergunt transmitti et, si iter non sit ita longum, per atmosphaeram, multi adhuc habentur in radio directo. Quam ob causam radius compositus e


90475. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore admodum saturo. At multi etiam ex violaceis pergunt transmitti et, si iter non sit ita longum, per atmosphaeram, multi adhuc habentur in radio directo. Quam ob causam radius compositus e transmissis interdiu flavescit vel ad aureum colorem accedit. Si autem multo longius sit iter, ut jam exiguus supersit violaceorum numerus, tum vero directus radius rubescit plurimum. Quam ob causam primo mane vel summo vespere aliquando


90476. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

numerus, tum vero directus radius rubescit plurimum. Quam ob causam primo mane vel summo vespere aliquando rubentem admodum videmus Solem vel Lunam. Nam, uti superius etiam monuimus lib. IV(V). adn. 26, quo Sol est obliquior, eo est longior via radii per atmosphaeram. Et quidem ea Sole in horizonte sito est quamplurimis vicibus longior quam eodem sito prope zenith. Interdiu, ex. gr. ex mille rubeis et mille violaceis reflectuntur 100 violacei et 10 rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio violaceorum ad rubeos est


90477. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

26, quo Sol est obliquior, eo est longior via radii per atmosphaeram. Et quidem ea Sole in horizonte sito est quamplurimis vicibus longior quam eodem sito prope zenith. Interdiu, ex. gr. ex mille rubeis et mille violaceis reflectuntur 100 violacei et 10 rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10. Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent. At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem,


90478. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

violaceis reflectuntur 100 violacei et 10 rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10. Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent. At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem, reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae


90479. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10. Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent. At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem, reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum, si satis vaporosum sit coelum.


90480. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rubeorum ad violaceos 11 ad 10. Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent. At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem, reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum, si satis vaporosum sit coelum.


90481. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

11 ad 10. Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent. At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem, reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum, si satis vaporosum sit coelum.


90482. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

reflectunt omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum, si satis vaporosum sit coelum. 77 Patet jam hinc causa rubei coloris Lunae. Radii, qui in Lunam incurrunt, sunt ii, qui longissimo tractu per atmosphaeram transmittuntur. Intra quam primo descendunt Terram versus, tum ab ea ascendunt praetervolantes. Hinc, si satis vaporosum sit coelum in ea Terrae parte, per quam radii transeunt, debet omnino Lunae iis radiis illustratae idem


90483. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

77 Patet jam hinc causa rubei coloris Lunae. Radii, qui in Lunam incurrunt, sunt ii, qui longissimo tractu per atmosphaeram transmittuntur. Intra quam primo descendunt Terram versus, tum ab ea ascendunt praetervolantes. Hinc, si satis vaporosum sit coelum in ea Terrae parte, per quam radii transeunt, debet omnino Lunae iis radiis illustratae idem accidere, quod nubibus illustratis a Sole delitescente infra horizontem, atque id ipsum multo magis.


90484. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radiis illustratae idem accidere, quod nubibus illustratis a Sole delitescente infra horizontem, atque id ipsum multo magis. 78 Postremi hujusce episodii fundamentum omne consistit in veterum mythologia. Phoebus, Diana, Vesta erant apud ipsos Sol, Luna et Terra. Satis enim constat veteres nomine Vestae Terram saepe intellexisse. Luna in plenilunio nobis lucidissima apparet et Solis quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma


90485. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

78 Postremi hujusce episodii fundamentum omne consistit in veterum mythologia. Phoebus, Diana, Vesta erant apud ipsos Sol, Luna et Terra. Satis enim constat veteres nomine Vestae Terram saepe intellexisse. Luna in plenilunio nobis lucidissima apparet et Solis quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in venatione habere solet, quae et hymnum ea occasione canant. De quo hymno dicemus


90486. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et Terra. Satis enim constat veteres nomine Vestae Terram saepe intellexisse. Luna in plenilunio nobis lucidissima apparet et Solis quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in venatione habere solet, quae et hymnum ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra. Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat. Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa


90487. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

solet, quae et hymnum ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra. Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat. Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida. Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario


90488. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

et sordida. Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam


90489. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum


90490. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in


90491. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur insultans. Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter


90492. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non


90493. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non nisi perquam exiguus est Terrae tractus, qui nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et


90494. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non nisi perquam exiguus est Terrae tractus, qui nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late


90495. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

caeteris paribus, tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non nisi perquam exiguus est Terrae tractus, qui nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit


90496. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non nisi perquam exiguus est Terrae tractus, qui nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram


90497. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

eclipseos solaris in Terra et lunaris in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta adn. 37. lib. III(IV). Hinc non nisi perquam exiguus est Terrae tractus, qui nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in eadem perstat. Haec physicae veritates praebent


90498. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

nigrescit in eclipsi Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in eadem perstat. Haec physicae veritates praebent responsum Vestae, quae Dianae reprobat superbiam ex luce aliena, nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam


90499. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in eadem perstat. Haec physicae veritates praebent responsum Vestae, quae Dianae reprobat superbiam ex luce aliena, nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis obscurare.


90500. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in eadem perstat. Haec physicae veritates praebent responsum Vestae, quae Dianae reprobat superbiam ex luce aliena, nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis obscurare. Sed ob ejusdem corporis exiguam molem nihil aliud effecerat nisi moderare fulgorem nimium pallore venustiore et ornare vultum exiguo nigranti


90501. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis obscurare. Sed ob ejusdem corporis exiguam molem nihil aliud effecerat nisi moderare fulgorem nimium pallore venustiore et ornare vultum exiguo nigranti naevo. Porro, ubi Luna jam est immersa in umbra, occupat coeli partem maxime distantem a loco Solis. Adeoque tum Phoebus, Dianae frater, abest longeque alia regione moratur, ubi idcirco potest dici et immemor, qui nihil cogitet de labore sororis tam longe positae. Terra autem interjecta inter Solem et Lunam tum


90502. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

qui nihil cogitet de labore sororis tam longe positae. Terra autem interjecta inter Solem et Lunam tum omnino impedit, ne se mutuo videre possint; adeoque aspectum tanti interjecta doloris hostis dura negat questusque eludit inanes. Fuga comitum in subitis tenebris, equorum perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae res


90503. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de Endymione mentionem feci. Pleraque autem ex iis, quae protuli, communissima sunt et notissima. Fabulati sunt veteres eam uno partu editam cum fratre Phoebo, sed ante ipsum, statim egisse obstetricem matri, cujus


90504. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

Fabulati sunt veteres eam uno partu editam cum fratre Phoebo, sed ante ipsum, statim egisse obstetricem matri, cujus doloribus perterrita virginitatis colendae consilium susceperit. Notissimum est eam a prima aetate fuisse venatricem. In Gigantum bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus. Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in curam traditi Nymphae


90505. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

In Gigantum bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus. Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen. Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem


90506. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus. Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen. Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis


90507. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen. Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis assiduis iter impedivit. Oraculi responsum acceptum est Dianae iram placari non posse, nisi regis filia immolaretur. Cum tamen a patre jam jam immolanda esset, Diana contenta illo ipso tanto


90508. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

resuscitati ac in curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen. Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis assiduis iter impedivit. Oraculi responsum acceptum est Dianae iram placari non posse, nisi regis filia immolaretur. Cum tamen a patre jam jam immolanda esset, Diana contenta illo ipso tanto dolore patris filiam surripuit substituta in ejus loco


90509. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis assiduis iter impedivit. Oraculi responsum acceptum est Dianae iram placari non posse, nisi regis filia immolaretur. Cum tamen a patre jam jam immolanda esset, Diana contenta illo ipso tanto dolore patris filiam surripuit substituta in ejus loco cerva eamque transtulit in Tauridem, ubi sacerdotis munere functa Orestem fratrem immolandum agnovit ac cum eo aufugit occiso etiam, ut quidam addunt, Thoante tyranno. Surripuit autem ipsum Dianae simulacrum, quod in lignorum fasce absconditum secum abstulit. Sunt autem qui addant


90510. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

immisit ac procellis assiduis iter impedivit. Oraculi responsum acceptum est Dianae iram placari non posse, nisi regis filia immolaretur. Cum tamen a patre jam jam immolanda esset, Diana contenta illo ipso tanto dolore patris filiam surripuit substituta in ejus loco cerva eamque transtulit in Tauridem, ubi sacerdotis munere functa Orestem fratrem immolandum agnovit ac cum eo aufugit occiso etiam, ut quidam addunt, Thoante tyranno. Surripuit autem ipsum Dianae simulacrum, quod in lignorum fasce absconditum secum abstulit. Sunt autem qui addant illud ipsum simulacrum deinde delatum


90511. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

contenta illo ipso tanto dolore patris filiam surripuit substituta in ejus loco cerva eamque transtulit in Tauridem, ubi sacerdotis munere functa Orestem fratrem immolandum agnovit ac cum eo aufugit occiso etiam, ut quidam addunt, Thoante tyranno. Surripuit autem ipsum Dianae simulacrum, quod in lignorum fasce absconditum secum abstulit. Sunt autem qui addant illud ipsum simulacrum deinde delatum esse ab ipsa Ariciam, ubi celebre apud Romanos fuit Dianae templum et sacer lucus. Caledonii apri fabella itidem est notissima. Eurynome et Callisto, nymphae Dianae


90512. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

illud ipsum simulacrum deinde delatum esse ab ipsa Ariciam, ubi celebre apud Romanos fuit Dianae templum et sacer lucus. Caledonii apri fabella itidem est notissima. Eurynome et Callisto, nymphae Dianae comites, inventae gravidae poenam ab ipsa dea subierunt, altera versa in avem, altera in ursam. Sed illi humanam deinde formam restituit, hanc in coelum transtulit, ubi ea est Ursa major ac etiam Phoenices nomine appellatur. Quod ad Metabum et Camillam pertinet, habetur apud Virgilium lib. XI. Metabus regno pulsus dum fugeret cum infante


90513. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

deinde delatum esse ab ipsa Ariciam, ubi celebre apud Romanos fuit Dianae templum et sacer lucus. Caledonii apri fabella itidem est notissima. Eurynome et Callisto, nymphae Dianae comites, inventae gravidae poenam ab ipsa dea subierunt, altera versa in avem, altera in ursam. Sed illi humanam deinde formam restituit, hanc in coelum transtulit, ubi ea est Ursa major ac etiam Phoenices nomine appellatur. Quod ad Metabum et Camillam pertinet, habetur apud Virgilium lib. XI. Metabus regno pulsus dum fugeret cum infante Camilla, invenit


90514. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

apud Romanos fuit Dianae templum et sacer lucus. Caledonii apri fabella itidem est notissima. Eurynome et Callisto, nymphae Dianae comites, inventae gravidae poenam ab ipsa dea subierunt, altera versa in avem, altera in ursam. Sed illi humanam deinde formam restituit, hanc in coelum transtulit, ubi ea est Ursa major ac etiam Phoenices nomine appellatur. Quod ad Metabum et Camillam pertinet, habetur apud Virgilium lib. XI. Metabus regno pulsus dum fugeret cum infante Camilla, invenit Amasenum fluvium aquis turgentem ob praecedentes imbres.


90515. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

ob praecedentes imbres. Quem cum aliter transmittere non posset nisi natando, alligavit parvulam hastae et obduxit arboris cortice ac voto Dianae nuncupato futuram virginem et venatricem, projecit hastam ipsam, quae haesit felicissime et patri filiam servavit. Cum Aruns eam in bello contra Trojanos interfecturus esset, fatis ita poscentibus, Opim Diana, unam e comitibus nymphis, summisit, quae mortem heroinae ulcisceretur, atque ea Aruntem caesa virgine fugientem assecuta telo interfecit. Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam


90516. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

contra Trojanos interfecturus esset, fatis ita poscentibus, Opim Diana, unam e comitibus nymphis, summisit, quae mortem heroinae ulcisceretur, atque ea Aruntem caesa virgine fugientem assecuta telo interfecit. Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam imprudens in antro nudam vidisset, in quod inter venandum secesserat, ab ea in cervum conversus a suis ipsius canibus laceratus et suorum telis confixus interiit. Quam omnem fabulam elegantissime persequitur Ovid. Metam. lib. III. Quod sub hymni finem poscitur,


90517. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

esset, fatis ita poscentibus, Opim Diana, unam e comitibus nymphis, summisit, quae mortem heroinae ulcisceretur, atque ea Aruntem caesa virgine fugientem assecuta telo interfecit. Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam imprudens in antro nudam vidisset, in quod inter venandum secesserat, ab ea in cervum conversus a suis ipsius canibus laceratus et suorum telis confixus interiit. Quam omnem fabulam elegantissime persequitur Ovid. Metam. lib. III. Quod sub hymni finem poscitur, id omnino pertinet ad


90518. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]

unam e comitibus nymphis, summisit, quae mortem heroinae ulcisceretur, atque ea Aruntem caesa virgine fugientem assecuta telo interfecit. Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam imprudens in antro nudam vidisset, in quod inter venandum secesserat, ab ea in cervum conversus a suis ipsius canibus laceratus et suorum telis confixus interiit. Quam omnem fabulam elegantissime persequitur Ovid. Metam. lib. III. Quod sub hymni finem poscitur, id omnino pertinet ad Dryadas et Oreadas, nemorum et montium deas:


Bibliographia locorum inventorum

Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].


More search results (batches of 100)
First 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 Last

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report


Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.