Your search found 109468 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 94731-95719:

Si hoc obtinuisti, excidet animo meo ea aegritudo quam eo nomine, qua sincerus tuus amicus, contraxeram. 7 Reliqua omnia plana tibi erunt. 8 Ex hac occasione quaeso te, amice, ut mihi mediam libram optimae, quae haberi potest, chinae, sed non in pulvere, verum in cortice, ita etiam unum vitrellum Von Hoffmanischen Tropfen adferas. 9 Commendavit mihi frequentiorem horum usum Hormayer. 10 Pretium tibi reduci cum gratitudine deponam. 11 De aliis rebus coram.

excidet animo meo ea aegritudo quam eo nomine, qua sincerus tuus amicus, contraxeram. 7 Reliqua omnia plana tibi erunt. 8 Ex hac occasione quaeso te, amice, ut mihi mediam libram optimae, quae haberi potest, chinae, sed non in pulvere, verum in cortice, ita etiam unum vitrellum Von Hoffmanischen Tropfen adferas. 9 Commendavit mihi frequentiorem horum usum Hormayer. 10 Pretium tibi reduci cum gratitudine deponam. 11 De aliis rebus coram.

Jakovlye, 9. Septembris 1794. Excellentissime (NAZ, EAE, vol. 113, nr. 125.) et Illustrissime Domine Episcope mihi singulariter colendissime. 1 Banalis armorum praefectura expressam in adnexo 2,1 in adnexo] Adnexum deest. ad commissionem incorporatoriam eius insinuato quaerimoniam proponit. 2 Ut illa in proxima commissionis sessione meritorie assumi possit, insinuatum hoc

Excellentissime (NAZ, EAE, vol. 113, nr. 125.) et Illustrissime Domine Episcope mihi singulariter colendissime. 1 Banalis armorum praefectura expressam in adnexo 2,1 in adnexo] Adnexum deest. ad commissionem incorporatoriam eius insinuato quaerimoniam proponit. 2 Ut illa in proxima commissionis sessione meritorie assumi possit, insinuatum hoc Excellentiae

1 Banalis armorum praefectura expressam in adnexo 2,1 in adnexo] Adnexum deest. ad commissionem incorporatoriam eius insinuato quaerimoniam proponit. 2 Ut illa in proxima commissionis sessione meritorie assumi possit, insinuatum hoc Excellentiae Vestrae ea cum officiosa requisitione in originali communicandum duxi ut eadem responsum suum penes remissionem originalis proximius submittere haud

ad commissionem incorporatoriam eius insinuato quaerimoniam proponit. 2 Ut illa in proxima commissionis sessione meritorie assumi possit, insinuatum hoc Excellentiae Vestrae ea cum officiosa requisitione in originali communicandum duxi ut eadem responsum suum penes remissionem originalis proximius submittere haud gravetur. 3 In reliquo iugi cum veneratione persisto Excellentiae Vestrae humillimus servus Nicolaus Skerlecz, manu

assumi possit, insinuatum hoc Excellentiae Vestrae ea cum officiosa requisitione in originali communicandum duxi ut eadem responsum suum penes remissionem originalis proximius submittere haud gravetur. 3 In reliquo iugi cum veneratione persisto Excellentiae Vestrae humillimus servus Nicolaus Skerlecz, manu propria Jakovlye, 9. Septembris 1794. A tergo: Perceptum 12. Septembris 1794. Nr. 137.

Precor ut valetudo tibi constanter faveat et negotia tua optatum obtineant cursum. 3 E Francisco, qui me his diebus inviserat, didici te commissionem petiturum coram qua de sparsis contra te calumniis te purges. 4 Ut vel capita calumniarum harum in forma probante proferre possis, debes habere copiam capitularis et Briglevichianae instantiae; quae enim adversus te verbo spargebantur, quis horum author fuerit, id tu nunquam probabis; adversarii autem tui se illa procudisse impudenter pernegabunt.

id tu nunquam probabis; adversarii autem tui se illa procudisse impudenter pernegabunt. 5 Quae tamen illos Viennae coram individuis altiorum instantiarum sparsisse certo comperies; si tales, a quibus ea didicisti, in manipulationem negotii huius influent aut secus, ut ad eos provocare possis, tibi ultro indulgebunt, puto quod tuto assumere et refutare possis. 6 Reliqua forte narrative induci possent, ut ostendas quod per atroces eiusmodi calumnias nil aliud quaesierint quam ut

indulgebunt, puto quod tuto assumere et refutare possis. 6 Reliqua forte narrative induci possent, ut ostendas quod per atroces eiusmodi calumnias nil aliud quaesierint quam ut reiectis tuis salutaribus ordinationibus (dedit enim mihi Franciscus eas perlegendas) in priori sua dissolutione et disordine permaneant. 7 Videbis quod totus illorum scopus futurus sit ut decreta tua seriatim in revisionem non assumantur, sed totum opus, tanquam novatorium et moderno tempori minus accomodum, reiciatur. 8 Et

eiusmodi calumnias nil aliud quaesierint quam ut reiectis tuis salutaribus ordinationibus (dedit enim mihi Franciscus eas perlegendas) in priori sua dissolutione et disordine permaneant. 7 Videbis quod totus illorum scopus futurus sit ut decreta tua seriatim in revisionem non assumantur, sed totum opus, tanquam novatorium et moderno tempori minus accomodum, reiciatur. 8 Et ideo ad hoc antevertum omnes tuos conatus intendere et urgere debes quod, vel ad id determinandum an opus re ipsa inidoneis huic tempori

Si hanc viam ingredieris, metuo ne negotio ad plures annos extrahendo ansam praebeas. 12 Reminiscere quanto tempore vel commissio de bonis tuis Banaticis duraverit. 13 Interea possunt locales circumstantiae eam ultro suadere. 14 Qua re hac in re consilio localium amicorum tibi utendum puto. 15 Si commissionem impetraveris an non expediret ut agas quo adversarii decreta illa, quae pro tam periculosa innovatione habeant, in specifico baptisent, tu desuper

suadere. 14 Qua re hac in re consilio localium amicorum tibi utendum puto. 15 Si commissionem impetraveris an non expediret ut agas quo adversarii decreta illa, quae pro tam periculosa innovatione habeant, in specifico baptisent, tu desuper audiaris et commissio illa ante omnia determinet: an, et quae sint illa decreta, et tum primum obiecta calumniarum ingrediatur? 16 Quamcunque demum viam iniveris, praecipue tibi commendo ut in scriptis et productis tuis

tam periculosa innovatione habeant, in specifico baptisent, tu desuper audiaris et commissio illa ante omnia determinet: an, et quae sint illa decreta, et tum primum obiecta calumniarum ingrediatur? 16 Quamcunque demum viam iniveris, praecipue tibi commendo ut in scriptis et productis tuis brevis sis et nihil seu dicas seu producas quod ad substantiam rei omnino non pertineat. 17 Exhorrui quando a Francisco intellexi te ingentem cistam actorum tecum abstulisse. 18 Pertinet id quidem ad supremam cautelam, cum

postremo ipsa actorum mole etiam clara alias puncta obscurabis. 20 Haec mihi sollicitudo illa dictavit qua angor ne fortasse iustissima licet causa tua minus optatum successum obtineat. 21 Aliud est quod ab amicitia tua maiorem in modum exorem. 22 P. Maidachich scribit mihi desperatam litteram et me coniurat ut, quidquid possum, ad eius e violento, in quo constituitur, statu eliberationem conferam. 23 Commovit me eius littera, cum facile mihi imaginer qualis sit cruciatus

ne fortasse iustissima licet causa tua minus optatum successum obtineat. 21 Aliud est quod ab amicitia tua maiorem in modum exorem. 22 P. Maidachich scribit mihi desperatam litteram et me coniurat ut, quidquid possum, ad eius e violento, in quo constituitur, statu eliberationem conferam. 23 Commovit me eius littera, cum facile mihi imaginer qualis sit cruciatus inter monachos, quos ille prioribus suis factis adeo infensos sibi reddidit, vivere debere. 24 Opportune evenit ut, cum litterae

professione, sed quod dictus agens hanc tanquam longam et dispendiosam viam dissuadeat, e converso suadeat illi ut petat sui saecularizationem. 27 Adiecit Franciscus ad hanc obtinendam nil aliud opus esse quam ut tu illi testimonium scriptum edas quod illum in tuam dioecesim suscipere velis. 28> Aliquis vero illi titulum mensae det. <29 Posterius ego ilico in me recepi. 30 Restat ut tu primum ad hominem hunc ab ulteriori, in quam secus certe delabetur, infelicitate praeservandum etiam e charitate

sui saecularizationem. 27 Adiecit Franciscus ad hanc obtinendam nil aliud opus esse quam ut tu illi testimonium scriptum edas quod illum in tuam dioecesim suscipere velis. 28> Aliquis vero illi titulum mensae det. <29 Posterius ego ilico in me recepi. 30 Restat ut tu primum ad hominem hunc ab ulteriori, in quam secus certe delabetur, infelicitate praeservandum etiam e charitate proximi praestes. 31 Quare te impense oro, velis testimonium hoc Francisco ocius

nil aliud opus esse quam ut tu illi testimonium scriptum edas quod illum in tuam dioecesim suscipere velis. 28> Aliquis vero illi titulum mensae det. <29 Posterius ego ilico in me recepi. 30 Restat ut tu primum ad hominem hunc ab ulteriori, in quam secus certe delabetur, infelicitate praeservandum etiam e charitate proximi praestes. 31 Quare te impense oro, velis testimonium hoc Francisco ocius transmittere, una eum iubere ut negotium hoc medio tui agentis Romani

etiam nomine tuo, ea de causa quod alioquin defectu cooperatorum labores. 32 Si autem putas id tibi non licere propter resolutionem regiam, indulge adminus Francisco ut ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id 4,33 id ad] ad id ad ad salvandum in periculo etiam salutis animae constitutum hominem facturus sis. 34 Ceterum quartum, quintum et sextum tomum Schmittii

regiam, indulge adminus Francisco ut ille nomine ipsius Maidachich per agentem tuum rem agat. 33 Testimonium de illo in dioecesim tuam assumendo tibi fraudi esse non poterit, cum id 4,33 id ad] ad id ad ad salvandum in periculo etiam salutis animae constitutum hominem facturus sis. 34 Ceterum quartum, quintum et sextum tomum Schmittii accepi. 35> Sed quantum recordor, prodiit etiam septimus et octavus. <36 Si ita est, quaeso te, procura mihi etiam illos.

nempe descriptionem Bottany Bay et historiam itineris Angli, si bene recordor, Alzil, qui post Kockium octo annis occidentales Americae oras perlustravit. 39 De successu negotiorum tuorum si tibi molestum est me de tempore in tempus edocere, mihi sat erit si eum Francisco breviter indicaveris, una eidem commiseris ut id mecum communicet. 40 Vale. Jakovlye, 21. Octobris 1794.

Chare amice! 1 Cum (NAZ, EAE, vol. 113, nr. 132.) necessitates aedificii xenodochialis urgeant, ipse quoque raptim respondeo. 2 Gratiam tibi habeo pro grato nuncio oroque te maiorem in modum, ut per Bedek. urgeas quo resolutio haec quo ocius expediatur. 3 Nisi enim pecuniam Buda ad summum usque finem Februarii accipiamus, non poterimus debito tempore continuationi aedificii manum admovere. 4> Galyuff iam heri rediit.

Nisi enim pecuniam Buda ad summum usque finem Februarii accipiamus, non poterimus debito tempore continuationi aedificii manum admovere. 4> Galyuff iam heri rediit. <5 De Vukasovichio an Viennae vel alicubi in via remanserit, necdum potui explorare. 6 Prior graves cum suo statim adventu obiectiones passus est, quod res Capituli segniter curaverint. 7 At ille omnem culpam in Vukass. reiecit eumque neglectis Capituli rebus matrimonia tantumque cognatorum,

<5 De Vukasovichio an Viennae vel alicubi in via remanserit, necdum potui explorare. 6 Prior graves cum suo statim adventu obiectiones passus est, quod res Capituli segniter curaverint. 7 At ille omnem culpam in Vukass. reiecit eumque neglectis Capituli rebus matrimonia tantumque cognatorum, resque suae familiae et Directoratum studiorum curasse affirmavit; atque ita prima, quam ego in antecessum ominabar, scaena iam evenit. 8 Superest altera ut, si Taisp. prostratum

obiectiones passus est, quod res Capituli segniter curaverint. 7 At ille omnem culpam in Vukass. reiecit eumque neglectis Capituli rebus matrimonia tantumque cognatorum, resque suae familiae et Directoratum studiorum curasse affirmavit; atque ita prima, quam ego in antecessum ominabar, scaena iam evenit. 8 Superest altera ut, si Taisp. prostratum videant, hunc tanquam omnium malorum authorem gravibus criminationibus universi insectentur. 9 Videbis quod hanc quoque scaenam adhuc ludent. 10

sponte ad tuum fundum transferas. 14 Quoad secundum, scire cuperem an resolutio, qua ipsi proba imponitur, iam effective — et si ita, quando — publicata, et an eidem aliquis terminus praefixus sit? 15 Secus enim ille hoc negotium in annum extrahet. 16 Utinam res eo perduci possit ut is iuxta opinionem Consilii actione coram nobis conveniatur! 17 De instantia anonymi vehementer sollicitus sum; nisi enim et hanc diluas, existimationem tuam necdum in tuto penitus collocasti.

Secus enim ille hoc negotium in annum extrahet. 16 Utinam res eo perduci possit ut is iuxta opinionem Consilii actione coram nobis conveniatur! 17 De instantia anonymi vehementer sollicitus sum; nisi enim et hanc diluas, existimationem tuam necdum in tuto penitus collocasti. 18 Si communicationem eius nulla ratione obtinere potes, forte posses illam per indirectum ita subvertere ut, postquam ad merita instantiae Gotsceianae responderis, subiungas quod Brig. praeterea haec et haec in publicum et forte etiam

existimationem tuam necdum in tuto penitus collocasti. 18 Si communicationem eius nulla ratione obtinere potes, forte posses illam per indirectum ita subvertere ut, postquam ad merita instantiae Gotsceianae responderis, subiungas quod Brig. praeterea haec et haec in publicum et forte etiam altissimo loco sparserit et, calumnias licet, has aliquam etiam impressionem fecisse observes, ideo quod illas quoque elidere necessarium existimaveris. 19 Quaeso, informa te an ex Historia episcoporum

Mea te humanissime reveretur. <27 Vale meque ut facis ama. Zagrabiae, 1794. 10. Decembris 28 Hic aliquis sparserat lectorem ex alio capitulo nominatum et Taisp. eo translatum esse propterea quod in instantia 13 canonicorum allegetur nullum officii huius capacem esse. 29 Res haec adversarios tuos mirum in modum torsit donec falsitatem rumoris huius detexerunt. 6.

28 Hic aliquis sparserat lectorem ex alio capitulo nominatum et Taisp. eo translatum esse propterea quod in instantia 13 canonicorum allegetur nullum officii huius capacem esse. 29 Res haec adversarios tuos mirum in modum torsit donec falsitatem rumoris huius detexerunt. 6. Jakovlye, 28. Octobris 1797. Chare amice, 1 Et

Et (NAZ, EAE, sv. 114, br. 140.) utramque tuam et libros et duo Journal accepi, sed tum premebat me gravis catharalis alteratiae, 6,1 alteratiae sic quae in causa fuit quod utique tardius respondeam. 2> Girtaneri continuatio rite procedit. <3 Sed, quantum memini, Schillerianae collectionis tomum 13, quem mihi nunc submisisti, iam habes; continet enim

duplicata submittat. 5 Patieris e contra ut te de urgendis, quae tibi adhuc desunt, continuationibus admoneam. 6 Archenholzii Brittische Annalen necdum completum habes. 7 Deest tibi secundus tomus itineris Vaillantii in Africam. 8 E duplici Germanica, quam tenes, collectione itinerum interea certe aliquis tomus prodierit, adminus ex una; nam Forsterianam per mortem eius adhaesisse puto. 9 Hos defectus ut adurgeas, non tantum tua,

proximiora Americae litora pertentebat, diaria; forte continuatio Robertsonii, Americanae suae historiae, iam prodiverunt. 11 Forte e continuatione itinerum, quae post Cookium ad septentrionali-occidentalem Americam suscepta sunt, aut de progressu coloniae in Bottany Bay nova aliqua relatio edita est. 12 Nullum etiam habes systematicum de revolutione Americana scriptorem; duorum autem titulos e litterariis novis tibi ipse suppeditavi. 13 De his per modernam occasionem tibi procurandis te reflectendum

est. 12 Nullum etiam habes systematicum de revolutione Americana scriptorem; duorum autem titulos e litterariis novis tibi ipse suppeditavi. 13 De his per modernam occasionem tibi procurandis te reflectendum existimavi. 14 Impegi etiam nuper in Hamburgensibus Novis in recensionem admodum honorificam duorum authorum, nempe Bulov Der freye Staat von Nort America in seinen neuen Zustande, Berlin, et von Desodoard Philosophische Geiste der franzoesischen Revolution, 2 tom. in

de revolutione Americana scriptorem; duorum autem titulos e litterariis novis tibi ipse suppeditavi. 13 De his per modernam occasionem tibi procurandis te reflectendum existimavi. 14 Impegi etiam nuper in Hamburgensibus Novis in recensionem admodum honorificam duorum authorum, nempe Bulov Der freye Staat von Nort America in seinen neuen Zustande, Berlin, et von Desodoard Philosophische Geiste der franzoesischen Revolution, 2 tom. in 8-vo. 15 Hos ut tibi

suppeditavi. 13 De his per modernam occasionem tibi procurandis te reflectendum existimavi. 14 Impegi etiam nuper in Hamburgensibus Novis in recensionem admodum honorificam duorum authorum, nempe Bulov Der freye Staat von Nort America in seinen neuen Zustande, Berlin, et von Desodoard Philosophische Geiste der franzoesischen Revolution, 2 tom. in 8-vo. 15 Hos ut tibi praeferenter procures, eo magis tibi suadeo quod exiguo pretio veniant et quod id, postquam iam de pace (de qua

in Hamburgensibus Novis in recensionem admodum honorificam duorum authorum, nempe Bulov Der freye Staat von Nort America in seinen neuen Zustande, Berlin, et von Desodoard Philosophische Geiste der franzoesischen Revolution, 2 tom. in 8-vo. 15 Hos ut tibi praeferenter procures, eo magis tibi suadeo quod exiguo pretio veniant et quod id, postquam iam de pace (de qua immortales sint Omnipotenti gratiae) iam constat, tanto tutius praestare possis.

te facturum esse scripseras, certo crediderim. 24 Quare significa mihi quid demum de tuo reditu constitueris; nosti enim quod ardeam desiderio te ocius amplectendi. 25> De novis non est quod tibi significem. <26 Ego in rustico meo otio, quantum per valetudinem licet, scriptitando tempus fallo. 27 Cum redieris, communicabo tibi Dissertationem de congregationibus Regni Sclavoniae, cui nunc supremum manum impono. 28 Vale meque, ut

8. Jakovlye, 28. Aprilis 1798. Chare amice! 1 Agnosco (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 32.) amicitiam tuam in eo quod primis statim adventus tui diebus tantum temporis decerpere volueris ut me litteris tuis convenire possis. 2 Gratias etiam tibi refero pro novis quae mihi significasti. 3 Sunt quidem et haec tristia, magis tamen me sollicitum habent ea quae

2 Gratias etiam tibi refero pro novis quae mihi significasti. 3 Sunt quidem et haec tristia, magis tamen me sollicitum habent ea quae postea cum legato Gallico evenerunt. 4 Quaeso te significa mihi an spes supersit rem hanc ita componendi ne in bellum erumpat? 5 Uti et an, prout hic fertur, idem eodem plane die legatus Gallicus etiam Berolini attentarit? 6 Et si ita, quo eventu? 7> Turca etiam apparatus bellicos in dies magis intendit. <8 Non possum in animum meum

te significa mihi an spes supersit rem hanc ita componendi ne in bellum erumpat? 5 Uti et an, prout hic fertur, idem eodem plane die legatus Gallicus etiam Berolini attentarit? 6 Et si ita, quo eventu? 7> Turca etiam apparatus bellicos in dies magis intendit. <8 Non possum in animum meum inducere ut tantam vim contra unum bassam parari credam. 9 Non possum etiam mihi persuadere quod apparatus hi contra Moscoviam dirigantur. 10> Metuo proinde ne haec nobis propinentur.

componendi ne in bellum erumpat? 5 Uti et an, prout hic fertur, idem eodem plane die legatus Gallicus etiam Berolini attentarit? 6 Et si ita, quo eventu? 7> Turca etiam apparatus bellicos in dies magis intendit. <8 Non possum in animum meum inducere ut tantam vim contra unum bassam parari credam. 9 Non possum etiam mihi persuadere quod apparatus hi contra Moscoviam dirigantur. 10> Metuo proinde ne haec nobis propinentur. <11 Leva me, si potes, hac etiam

proinde ne haec nobis propinentur. <11 Leva me, si potes, hac etiam sollicitudine. 12> De Reinvetler hactenus nihil. <13 Si intellexeris mihi consulto non responderi, quaeso te significa mihi causam huius aenigmatis. 14 Ad meam in causa Pethoiana instantiam resolutio aut iam prodivit aut certe proxime emanabit. 15 Rogo te ut iam discedentem rogavi. 16 Si quid conferre potes ad id ut proiectum internae hospitalis regulationis per Vlassichium, negotium vero de erigendo novo

per Vlassichium, negotium vero de erigendo novo capitalis huiatis scholae aedificio per Langium proximius conficiatur, rem publico utilem, mihi gratam praestabis. 17 Significa mihi adminus an aliquid, et si ita, quo eventu in rem hanc egeris? 18 Homo tuus circa transferendos ad Novum hospitale tuos pauperes in deputatione se aliter, atque nos concertaveramus, declaravit. 19 Dixit ille quod tu unum tantum pauperem eo mittere, reliquos in moderno aedificio alere velis; de

Langium proximius conficiatur, rem publico utilem, mihi gratam praestabis. 17 Significa mihi adminus an aliquid, et si ita, quo eventu in rem hanc egeris? 18 Homo tuus circa transferendos ad Novum hospitale tuos pauperes in deputatione se aliter, atque nos concertaveramus, declaravit. 19 Dixit ille quod tu unum tantum pauperem eo mittere, reliquos in moderno aedificio alere velis; de deponendo vero aestimationali aedificii huius pretio se nullam a te accepisse instructionem.

an aliquid, et si ita, quo eventu in rem hanc egeris? 18 Homo tuus circa transferendos ad Novum hospitale tuos pauperes in deputatione se aliter, atque nos concertaveramus, declaravit. 19 Dixit ille quod tu unum tantum pauperem eo mittere, reliquos in moderno aedificio alere velis; de deponendo vero aestimationali aedificii huius pretio se nullam a te accepisse instructionem. 20 Quare deputatio illum requisivit ut tuam de eo mentem per litteras exquirat. 21 Optassem quidem ut in

reliquos in moderno aedificio alere velis; de deponendo vero aestimationali aedificii huius pretio se nullam a te accepisse instructionem. 20 Quare deputatio illum requisivit ut tuam de eo mentem per litteras exquirat. 21 Optassem quidem ut in proposito tuos pauperes eorsum 8,21 tuos Kolanović ] duos MS | eorsum] seorsum Kolanović mittendi, quod mihi manifestaveras, perstitisses. 22 Interea, si iam de eo aliter

totum, iam altissimo etiam foro approbatum, fundationalium xenodochii capitalium schema, praesertim cum tuo exemplo iam Capitulum etiam vacillare incipiat circa aedificii sui seu licitationem seu exsolutionem. 23 Et cum propter reliquas circa transferendos in festo sanctae Margarethae pauperes dispositiones tuam hac in re 8,23 hac in re] in addidi mentem quantocius scire intersit, quaeso te rescribe proximius et mihi et tuo homini. 24

capitalium schema, praesertim cum tuo exemplo iam Capitulum etiam vacillare incipiat circa aedificii sui seu licitationem seu exsolutionem. 23 Et cum propter reliquas circa transferendos in festo sanctae Margarethae pauperes dispositiones tuam hac in re 8,23 hac in re] in addidi mentem quantocius scire intersit, quaeso te rescribe proximius et mihi et tuo homini. 24 Propter certam combinationem, quam hic describere taediosum foret, scire

iam Capitulum etiam vacillare incipiat circa aedificii sui seu licitationem seu exsolutionem. 23 Et cum propter reliquas circa transferendos in festo sanctae Margarethae pauperes dispositiones tuam hac in re 8,23 hac in re] in addidi mentem quantocius scire intersit, quaeso te rescribe proximius et mihi et tuo homini. 24 Propter certam combinationem, quam hic describere taediosum foret, scire cupio an societas canalem Colapianum sequente

Capitulum etiam vacillare incipiat circa aedificii sui seu licitationem seu exsolutionem. 23 Et cum propter reliquas circa transferendos in festo sanctae Margarethae pauperes dispositiones tuam hac in re 8,23 hac in re] in addidi mentem quantocius scire intersit, quaeso te rescribe proximius et mihi et tuo homini. 24 Propter certam combinationem, quam hic describere taediosum foret, scire cupio an societas canalem Colapianum sequente anno

canalem Colapianum sequente anno effective resumptura sit? 25> Id tu ab ipso comite Aponyi tutissime rescire potes. <26 Quare quaeso te, fac me de eo certiorem, uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? 27 Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur. 28 Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua

Litoralis, praesertim in linea vectigalis? 27 Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur. 28 Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua Minerva memorabile illud brochure, quod de Potemkin prodiit, per frusta edat. 29 Ego non dubito quod brochure illud etiam secus haberi possit, si adsit homo qui illud perquirere et constituere sciat. 30 Cum tu habeas eiusmodi hominem,

ad delevit auctor illum libellum de Catharina Secunda, quem mihi dedisti. 31 Non obliviscaris ultimam, quae de Bottany Bay exstat, relationem procurare. 32 Accipiet indubie colonia illa notabilia e conspiratione, quae in Irlandia detecta est, supplementa. 33 Forte detectio haec meditatum a Gallis descensum evanescere faciet; ego enim in eam nunc delapsus sum opinionem quod hi descensum unice sub spe conspirationis huius decreverint. 34 Ego per hanc paucorum

obliviscaris ultimam, quae de Bottany Bay exstat, relationem procurare. 32 Accipiet indubie colonia illa notabilia e conspiratione, quae in Irlandia detecta est, supplementa. 33 Forte detectio haec meditatum a Gallis descensum evanescere faciet; ego enim in eam nunc delapsus sum opinionem quod hi descensum unice sub spe conspirationis huius decreverint. 34 Ego per hanc paucorum licet adhuc dierum rusticationem vires meas recepi et commode valeo. 35 Cupio ut tu quoque sanus agas et confectis

ut facis, ama. Jakovlye, 28. Aprilis 1798. 9. Jakovlye, 21. Iulii 1798. Chare amice! 1 In (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 49) praeiudicium iteratarum legum hactenus nullus Croata potuit penetrare ad Septemviratum; nullus autem propiorem ad id spem habere potuit, quam noster Millos qui antea per octo, ut credo, annos in nostra

1 In (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 49) praeiudicium iteratarum legum hactenus nullus Croata potuit penetrare ad Septemviratum; nullus autem propiorem ad id spem habere potuit, quam noster Millos qui antea per octo, ut credo, annos in nostra Districtuali tabula, nunc vero in Regia, iam in undecimum annum servit. 2 Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae vacantiae in Septemviratu enatae fuissent,

EAE, vol. 115, nr. 49) praeiudicium iteratarum legum hactenus nullus Croata potuit penetrare ad Septemviratum; nullus autem propiorem ad id spem habere potuit, quam noster Millos qui antea per octo, ut credo, annos in nostra Districtuali tabula, nunc vero in Regia, iam in undecimum annum servit. 2 Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae vacantiae in Septemviratu enatae fuissent,

vol. 115, nr. 49) praeiudicium iteratarum legum hactenus nullus Croata potuit penetrare ad Septemviratum; nullus autem propiorem ad id spem habere potuit, quam noster Millos qui antea per octo, ut credo, annos in nostra Districtuali tabula, nunc vero in Regia, iam in undecimum annum servit. 2 Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae vacantiae in Septemviratu enatae fuissent, porrexit ille

antea per octo, ut credo, annos in nostra Districtuali tabula, nunc vero in Regia, iam in undecimum annum servit. 2 Nuper dum ad semel novae 9,2 novae Kolanović ] ovae MS; fortasse duae vacantiae in Septemviratu enatae fuissent, porrexit ille instantiam, una et palatini patrocinium imploravit, qui id illi benigne addixit. 3 Sed tunc Bernath, titulo religionis (quia praedecessor eius fuit acatholicus), Németh vero ex alia

eius fuit acatholicus), Németh vero ex alia politica causa nominati sunt. 4 Nunc improvisa huius promotio novam vacantiam facit, pro qua palatinus nullum adhuc praenotatum. 9,4 praenotatum] sic; fortasse auctori in animo erat praenotatum habet 5 Quare repetit Millos suam instantiam et palatini patrocinium denuo implorat. 6 Putat tamen ad optatum eventum plurimum conferre posse, si tu quoque vices tuas suis locis et modis interponas.

posse, si tu quoque vices tuas suis locis et modis interponas. 7 Ut id facias, hac posta, ut mihi dixit, te exorat, rogavit tamen me, ut ego quoque id tibi velim commendare. 8 Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod

Facio id tanto libentius et quod ipse quoque anxie desiderem ut Croatam in illo quoque dicasterio collocatum videre possim, et quod te ipsa hac de causa id libenter praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis; modum et canales, per quos id efficere

praestiturum sperem. 9 Chare amice, nisi tu id tibi cordi sumas, per reliquos, qui nunc in altioribus subseliis sedent, gentiles nostros nullus unquam Croata ad aliquod Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis; modum et canales, per quos id efficere possis, non est quod tibi suggeram. 11 Haec tibi usus rerum et grave, quo polles, iudicium ultro indicabunt. 12 Pro aliqua tantum tui directione tibi

vacantiarum instantiam eius sustinebat et cui ille nunc etiam Viennam scribit. 13 Si haec littera illum Viennae deprehendet, posses rem cum illo concertare; sin, posses fortasse apud communem tibi et Amadeo amicum Sau... 9,13 Sau...] In MS-to quattuor puncta. agere. 14 Si negotium succederet, posses eadem occasione efficere ut Millosio Iosephus Petrovich vel, si huic ius suum publicum adhuc obstat, ille, quem iudicares,

vel, si huic ius suum publicum adhuc obstat, ille, quem iudicares, gentilis noster succedat. 15 Ne quid tamen dissimulem, cum Németh valde parum Germanice sciat, vereor ut collatum sibi munus acceptet. 16 Puto tamen interesse ut tu negotium in omnem casum urgeas; si enim Németh officium deprecabitur, forte eo rem perducere poteris ut adminus pro proxima vacantia Millos praenotetur. 17 Ita ego quondam operabar, donec propior eram ad prima subsellia, et successit mihi quod complures gentiles nostros

pro proxima vacantia Millos praenotetur. 17 Ita ego quondam operabar, donec propior eram ad prima subsellia, et successit mihi quod complures gentiles nostros provexerim. 18 Tu maiorem adhuc ac ego quondam influxum habere potes. 19> Utere illo in bonum Patriae. <20 Non exiquum, crede mihi, exinde solatium in senectute tua capies. 21 Vale meque ut facis ama. Jakovlye, 21. Iulii 1798.

donec propior eram ad prima subsellia, et successit mihi quod complures gentiles nostros provexerim. 18 Tu maiorem adhuc ac ego quondam influxum habere potes. 19> Utere illo in bonum Patriae. <20 Non exiquum, crede mihi, exinde solatium in senectute tua capies. 21 Vale meque ut facis ama. Jakovlye, 21. Iulii 1798. 10. Jakovlye, 4. Augusti 1798.

10. Jakovlye, 4. Augusti 1798. Chare amice! 1 Non (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 52.) tui oblivione factum est quod in postremis meis nullam promissae lucubrationis mentionem iniecerim, sed quia puduit me quod datam fidem tam diu non expleverim. 2 Impediverunt id variae, partim sanitatis, partim domesticae circumstantiae, quas hic recensere nihil interest, effeceruntque quod non

admoverim. 3 Si, ut olim, pomeridianis etiam et vespertinis horis laborare possem, absolverem illam intra paucos dies. 4 Nunc, cum mane tantum mihi liceat laborare, 10,3-4 Si... laborare] Notata in MS-to | eripiat] eripeat adeoque, si quae alia occupatio tempus hoc mihi eripiat, tota illa dies perdita sit, non possum praevidere tempus quo laborem absolvam. 5 Accelerabo tamen illum quoad potero. 6 Ut moram quadamtenus

6 Ut moram quadamtenus compensem, praemitto unum statisticum punctum de quo publicum rite informari 10,6 praemitto... informari] Notata in MS-to moderni praesertim temporis ratio exposcit et quod authori gratum futurum spero. 7> Dum rem Milossii agis, Patriae inservis. <8 Commoda huic porro etiam tuam operam. 9 Satis consequeremur si

De alio Croata ad Tabulam regiam promovendo alia occasione agi posset. 11 Quamquam non possim combinare ea, quae de supernumerariis scribis, cum iam sub hoc regnante duo novi supernumerarii creati sint, adeoque nihil mihi videatur obstare quominus etiam in casum promotionis Milossii aliquis gentilis noster supernumerarius renuntietur. 12 De confecta cum Gallis pace iam plures etiam alii credibiles nuntios acceperunt. 13> Immo iam condiciones eius sparguntur. <14 Ego tamen non possum id

noster supernumerarius renuntietur. 12 De confecta cum Gallis pace iam plures etiam alii credibiles nuntios acceperunt. 13> Immo iam condiciones eius sparguntur. <14 Ego tamen non possum id combinare cum continua et severa transportandi in Italiam frumenti adursione. 15 Ut benignae menti satisfiat, comitatus meus vires suas adeo intendit quod vix decem vecturae in toto comitatu domi remanserint, ita quod ipsum hospitalis laborem ea de causa abrumpere debuerim. 16 Cum eaedem vecturae plane

13> Immo iam condiciones eius sparguntur. <14 Ego tamen non possum id combinare cum continua et severa transportandi in Italiam frumenti adursione. 15 Ut benignae menti satisfiat, comitatus meus vires suas adeo intendit quod vix decem vecturae in toto comitatu domi remanserint, ita quod ipsum hospitalis laborem ea de causa abrumpere debuerim. 16 Cum eaedem vecturae plane usque Segniam et respective Bucari prodere debeant, atterentur certo vires contribuentium, quia plus expendent quam defixa pro singulo

hospitalis laborem ea de causa abrumpere debuerim. 16 Cum eaedem vecturae plane usque Segniam et respective Bucari prodere debeant, atterentur certo vires contribuentium, quia plus expendent quam defixa pro singulo centenario merces efficiat, nam praeter pabuli in partibus illis caristiam reparatio currus, frequentior equorum soleatio notabiles sumptus requiret. 17 Peribunt certe etiam complura animalia, de horum autem indemnizatione nullam hactenus assecurationem habemus. 18 Ni id fiat, redigentur ad incitas

Peribunt certe etiam complura animalia, de horum autem indemnizatione nullam hactenus assecurationem habemus. 18 Ni id fiat, redigentur ad incitas animalium illorum posessores, id autem incassationem contributionis difficilem efficiet. 19> Amade in investigatione strenue procedit. <20 Vellet illam terminare ante 20. huius; pro hac enim die congregationem comitatui suo praefixit. 21 Cum tamen aliqui testes remoti habitent, nescio an eos interea arcessere poterit. 22 Hic quoque instantiam

intrabo quia pro 17-ma congregationem praefixi. 25 Quae de tuis hominibus incaptivatis scribis, mihi hactenus non constabant. 26 Ego nec tuo, nec ullius alterius iuris gladii privilegio cupio derogare cum illud in lege fundatum esse sciam. 27 Quod si autem propter renitentiam erga publicas dispositiones capti sunt, habebis ipse tantum aequitatis ut agnoscas id rite factum esse neque eos tibi in hoc casu resignari posse. 28 Capitulum idem quod tu exemptionis

Ego nec tuo, nec ullius alterius iuris gladii privilegio cupio derogare cum illud in lege fundatum esse sciam. 27 Quod si autem propter renitentiam erga publicas dispositiones capti sunt, habebis ipse tantum aequitatis ut agnoscas id rite factum esse neque eos tibi in hoc casu resignari posse. 28 Capitulum idem quod tu exemptionis privilegium sibi arrogat, et tamen, dum comitatus protervos Sancto-Simonenses capi et puniri fecit, nec se movit nec per id iura sua laesa esse existimavit. 29 Patere ut pro

et tamen, dum comitatus protervos Sancto-Simonenses capi et puniri fecit, nec se movit nec per id iura sua laesa esse existimavit. 29 Patere ut pro iure amicitiae, quae inter nos viget, coniecturam meam tibi ingenue aperiam. 30 Invalescit in dies magis opinio illa publici quod aliqui e tuis officialibus concitent Colapianos tuos subditos ne se contributioni submittant. 31 Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis suspicio mihi suboritur quod idem officialis tuus, qui eos ad id te inscio

tuos subditos ne se contributioni submittant. 31 Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis suspicio mihi suboritur quod idem officialis tuus, qui eos ad id te inscio sufflaminabat, metuens ne per illos prodatur, apud te agat ut illos reclames. 32 In hunc autem casum vides ipse quod comitatus tibi deferre non possit, immo quod ad eius officium pertineat authorem culposae huius machinationis detegere et promeritae poenae subicere. 33 Ut primum urbem intravero, investigabo fundate totum hoc negotium et, quod

1 Casu (NAZ, EAE, vol. 115, nr. 77.) (quem tibi coram aperiam), sed certo mihi innotuit, quod comes Amade me loco movere et officium hoc pro se impetrare velit. 2 Spargebat ille iam Pesthini sub finem termini quod in hoc comitatu plurimi disordines vigeant, sed per amicum meum adursus ut aliquem in specifico indicet, nihil adferre potuit, quam quod acta particularium congregationum in generalibus non referantur. 3 Et hoc est mendacium quod

(quem tibi coram aperiam), sed certo mihi innotuit, quod comes Amade me loco movere et officium hoc pro se impetrare velit. 2 Spargebat ille iam Pesthini sub finem termini quod in hoc comitatu plurimi disordines vigeant, sed per amicum meum adursus ut aliquem in specifico indicet, nihil adferre potuit, quam quod acta particularium congregationum in generalibus non referantur. 3 Et hoc est mendacium quod per conditum in singula generali congregatione De relatis particularium

2 Spargebat ille iam Pesthini sub finem termini quod in hoc comitatu plurimi disordines vigeant, sed per amicum meum adursus ut aliquem in specifico indicet, nihil adferre potuit, quam quod acta particularium congregationum in generalibus non referantur. 3 Et hoc est mendacium quod per conditum in singula generali congregatione De relatis particularium congregationum actis articulum evidenter refelli potest. 4 Praevideo ego quod ille praetensos disordines

disordines vigeant, sed per amicum meum adursus ut aliquem in specifico indicet, nihil adferre potuit, quam quod acta particularium congregationum in generalibus non referantur. 3 Et hoc est mendacium quod per conditum in singula generali congregatione De relatis particularium congregationum actis articulum evidenter refelli potest. 4 Praevideo ego quod ille praetensos disordines tantum pro forma obtendat; non ignorat enim quod si hi mihi in specifico

per conditum in singula generali congregatione De relatis particularium congregationum actis articulum evidenter refelli potest. 4 Praevideo ego quod ille praetensos disordines tantum pro forma obtendat; non ignorat enim quod si hi mihi in specifico obiciantur, ego ad singulum facile sim responsurus cum nulla prorsus sit pars publicae administrationis ad quam curas meas non extenderim. 5 Verum arripiet ille praetextum meae surditiei et cum hoc (ut nunc potens est) finem suum facile assequetur.

veterana tua erga me amicitia te exorandum duxi ut tu quoque illum, quantum potes, ad id persuadeas, eidemque ingenue aperias quod ad id per me sis 10,8 sis] sim requisitus. 9 Proponas illi quod mihi negotiosa occupatio iam in naturam transiverit; quod hoc sit unicum senectutis meae solatium; quod ille etiam in Hungaria commodiorem sibi comitatum proximius obtinere possit. 10 Quod si tamen omnibus his non moveretur, utere quaeso ipsis his argumentis apud amicum tuum I. et, si potes,

id persuadeas, eidemque ingenue aperias quod ad id per me sis 10,8 sis] sim requisitus. 9 Proponas illi quod mihi negotiosa occupatio iam in naturam transiverit; quod hoc sit unicum senectutis meae solatium; quod ille etiam in Hungaria commodiorem sibi comitatum proximius obtinere possit. 10 Quod si tamen omnibus his non moveretur, utere quaeso ipsis his argumentis apud amicum tuum I. et, si potes, impedi ne Amade scopum suum assequatur. 11 Si hic propositum suum

11 Si hic propositum suum adurserit, 10,11 Inter suum et adurserit sex verba rasa. non poterit Cancellariam simpliciter praeterire. 12 Quare oro te maiorem in modum ut ipsum etiam cancellarium, quem mihi bene cupere scio, ea de re in omnem eventum praevenias. 13> Scio te etiam Amadeo amicitia iungi. <14 Cum tamen ille de lucro captando, ego tantum de damno vitando agam et cum me inter et te antiquius amicitiae

10,11 Inter suum et adurserit sex verba rasa. non poterit Cancellariam simpliciter praeterire. 12 Quare oro te maiorem in modum ut ipsum etiam cancellarium, quem mihi bene cupere scio, ea de re in omnem eventum praevenias. 13> Scio te etiam Amadeo amicitia iungi. <14 Cum tamen ille de lucro captando, ego tantum de damno vitando agam et cum me inter et te antiquius amicitiae vinculum intercedat, spero te potiorem huius, quam illius, rationem

vinculum intercedat, spero te potiorem huius, quam illius, rationem habiturum. 15 Quod si tamen potentia Amadei omnibus his praevaleret, tum vero te per sacrum amicitiae titulum obtestor ut eum disponas quo ille tecum collaboret ut eos adminus, qui in similli casu Sigraio concessi sunt, favores consequar, nempe integrum salarium et comendatiam. 16 Ego Amadeum nunquam offendi, spero proinde quod id omnino facturus sit. 17 Utprimum de tota re certi quid

ferme hebdomadas tenuit. 20 Post octo dies passus sum recidivam, a qua non nisi ante paucos dies liberatus sum. 21 Nunc autem video serotinum iam laborem futurum. 22> Denique senectus ipsa est morbus. <23 Nunquam amplius eiusmodi laborem in me recipiam. 24> Chare amice! Tu nimis diu abes. <25 Quas hinc inde corrasi amoenas lectiones, iam omnes exhausi. 26 Debeo autem has quaerere quia seriae lectioni 11,26 seriae lectioni] corr. auctor ex

tu ipse credes dum tibi reduci data, quae hac de re habeo, indicavero. 2 Si bonam suam fidem sustinere voluit, poterat declarare, quod id ille tantum pro casu meae mortis intellexerit. 3 Nunc dum rem adeo evidentem negat, immerito sane querulatur me in characterem suum iniurium fuisse. 4 Ut ut sit de eo, si ego sentirem quod surdities mea me ab explendis muneris mei partibus re ipsa impediat, ea sum honestate quod ego ipse iubilationem cum aliqua diuturni mei servitii remuneratione peterem.

ipsa impediat, ea sum honestate quod ego ipse iubilationem cum aliqua diuturni mei servitii remuneratione peterem. 5 Nunc ad ipsa comitatus acta tuto possum provocare quod omnes administrationis publicae partes ad eum ordinem reduxerim, et porro etiam conservem, qui in paucis comitatibus viget. 6 Probat hoc vel illud quod, qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in

5 Nunc ad ipsa comitatus acta tuto possum provocare quod omnes administrationis publicae partes ad eum ordinem reduxerim, et porro etiam conservem, qui in paucis comitatibus viget. 6 Probat hoc vel illud quod, qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu

qui in paucis comitatibus viget. 6 Probat hoc vel illud quod, qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu reperitur. 8 Ego negotium contributionis ita intricatum deprehendi quod non nisi improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum

quod, qui me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu reperitur. 8 Ego negotium contributionis ita intricatum deprehendi quod non nisi improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum currentem reducere potuerim, in quo illud hodiedum

me suffodere conantur, nullum specificum in aliqua administrationis parte defectum adferre sciant, sed vel falsos vel violenter detortos disordines mihi obiciant. 7 Ego archivum in disornatissimo statu deprehendi, reduxi, et conservo illud in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu reperitur. 8 Ego negotium contributionis ita intricatum deprehendi quod non nisi improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum currentem reducere potuerim, in quo illud hodiedum conservo.

reduxi, et conservo illud in tali ordine qui in nullo forte alio comitatu reperitur. 8 Ego negotium contributionis ita intricatum deprehendi quod non nisi improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum currentem reducere potuerim, in quo illud hodiedum conservo. 9 Ego negotium viarum per commissariaticam administrationem ad merum arbitrium reductum ad normalia principia revocavi et in his illud per celebrandam bis singulo anno viarum deputationem conservari procuro. 10 Scio

improbo per me ipsum suscepto labore post triennium illud ad statum currentem reducere potuerim, in quo illud hodiedum conservo. 9 Ego negotium viarum per commissariaticam administrationem ad merum arbitrium reductum ad normalia principia revocavi et in his illud per celebrandam bis singulo anno viarum deputationem conservari procuro. 10 Scio comiti Amade id etiam relatum fuisse quod processuales non attenta publica dispositione, quas ipsis lubet, vias reparari curent. 11 Verum si vult, convincam ego

Amade id etiam relatum fuisse quod processuales non attenta publica dispositione, quas ipsis lubet, vias reparari curent. 11 Verum si vult, convincam ego illum per acta publica quod hoc perinde falsum sit, sicuti et illud quod acta particularium congregationum in generalibus non referantur. 12 Ego regulatum iudiciorum tam civilium quam et criminalium cursum per id sustineo quod seriem utriusque ordinis causarum mihi quotannis exhiberi curem et, sicubi protellationem

seriem utriusque ordinis causarum mihi quotannis exhiberi curem et, sicubi protellationem observem, procedentem urgere non intermittam. 13 Denique ne negotia adhaereant, ego de congregatione ad congregationem scontro fieri curo et cum impossibile sit, sicut in dicasteriis, ita etiam in comitatu, ne complures restantiae enascantur, ut illa adminus, quae urgentiora sunt, expediantur, omnimode adurgeo. 14 Hi sunt quinque cardines circa quos publica comitatus administratio potissimum versatur. 15

causarum mihi quotannis exhiberi curem et, sicubi protellationem observem, procedentem urgere non intermittam. 13 Denique ne negotia adhaereant, ego de congregatione ad congregationem scontro fieri curo et cum impossibile sit, sicut in dicasteriis, ita etiam in comitatu, ne complures restantiae enascantur, ut illa adminus, quae urgentiora sunt, expediantur, omnimode adurgeo. 14 Hi sunt quinque cardines circa quos publica comitatus administratio potissimum versatur. 15 Ostendant mihi inimici quod

in comitatu, ne complures restantiae enascantur, ut illa adminus, quae urgentiora sunt, expediantur, omnimode adurgeo. 14 Hi sunt quinque cardines circa quos publica comitatus administratio potissimum versatur. 15 Ostendant mihi inimici quod in hos propter meam surditiem aliqui defectus arrepserint et ego victas dabo manus. 16 Cum hoc non possint, illi alios vagos defectus mihi volunt imputare. 17 Dicunt quod propter meam nimiam indulgentiam magistratuales, ac praesertim vicecomes et notarius,

18 Hic enimvero ad propriam tuam notitiam tuto possum provocare. 19 Recordaberis enim quod hactenus id potius mihi obiectum fuerit quod nimis despotice agam. 20 Ita cum alii me despotismi, alii e converso remissionis arguant, evidens est quod in utroque medium teneam, id est quod magistratuales quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes

19 Recordaberis enim quod hactenus id potius mihi obiectum fuerit quod nimis despotice agam. 20 Ita cum alii me despotismi, alii e converso remissionis arguant, evidens est quod in utroque medium teneam, id est quod magistratuales quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse non reviderem, posset me dubium

remissionis arguant, evidens est quod in utroque medium teneam, id est quod magistratuales quidem placide, sed in re officii severe tractem. 21 Dicunt quod aliquae comitatus repraesentationes asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit. 23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de singula eius expressione rationem

asperiori calamo appositae sint. 22 Si aut ego ipse diutius in dicasteriis non servivissem, aut omnes momentosiores repraesentationes ipse non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit. 23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de singula eius expressione rationem reddere. 24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad personalitates descendatur. 25 Hoc vero una tantum vice evenit, in negotio

non reviderem, posset me dubium subire an non id re ipsa quandoque evenerit. 23 Nunc, si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de singula eius expressione rationem reddere. 24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad personalitates descendatur. 25 Hoc vero una tantum vice evenit, in negotio Zamersiensi, in quo et ego et ordinarius vicecomes interessabar, in hoc enim tuus Petrovich et senator Spissich se mutuis conviciis re ipsa prosciderunt.

si quae mihi repraesentatio in specifico obiciatur, paratus sum de singula eius expressione rationem reddere. 24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad personalitates descendatur. 25 Hoc vero una tantum vice evenit, in negotio Zamersiensi, in quo et ego et ordinarius vicecomes interessabar, in hoc enim tuus Petrovich et senator Spissich se mutuis conviciis re ipsa prosciderunt. 26 Verum ut primum id ego intellexi, disposui continuo ut unus e fiscalibus sessionibus continuo

specifico obiciatur, paratus sum de singula eius expressione rationem reddere. 24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad personalitates descendatur. 25 Hoc vero una tantum vice evenit, in negotio Zamersiensi, in quo et ego et ordinarius vicecomes interessabar, in hoc enim tuus Petrovich et senator Spissich se mutuis conviciis re ipsa prosciderunt. 26 Verum ut primum id ego intellexi, disposui continuo ut unus e fiscalibus sessionibus continuo intersit et contra

eius expressione rationem reddere. 24 Dicunt denique quod propter meam surditiem in congregationibus saepe ad personalitates descendatur. 25 Hoc vero una tantum vice evenit, in negotio Zamersiensi, in quo et ego et ordinarius vicecomes interessabar, in hoc enim tuus Petrovich et senator Spissich se mutuis conviciis re ipsa prosciderunt. 26 Verum ut primum id ego intellexi, disposui continuo ut unus e fiscalibus sessionibus continuo intersit et contra excedentem 12,26 excedentem]

peculiariter cordi sunt, institutis aliquid dicam. 30 Ego collapsam paene sub commissariatica administratione rem sericeam ita restitui ut superiora dicasteria eius directionem etiam per reliquos duos comitatus superiores mihi concrediderint. 31 Cum hac in re nemo eas notitias habere possit, quas ego, qui hoc negotium inde a triginta annis continuo ferme manipulo, nisi ego directionem hanc duobus adminus annis adhuc retineam et ad currentem pedem reducam, vereor admodum ne institutum hoc notabile capiat detrimentum.

supervenerit, futuro aestate et xenodochium et nosocomium aperiri possit. 35 Cum proiectum regulationis ego ipse apposuerim, vereor ut illud alter ita feliciter, ut ego, ad effectum perducere possit. 36 Negotium cassae orphanotrophialis in celebranda mense Novembri congregatione ad motum ponere constitui. 37 Negotium hoc nihilo minoribus, quam cassa xenodochialis fuit, difficultatibus implexum est. 38 Agnoscunt omnes quod negotium xenodochii non nisi per me, qui de cassis regnicolaribus

37 Negotium hoc nihilo minoribus, quam cassa xenodochialis fuit, difficultatibus implexum est. 38 Agnoscunt omnes quod negotium xenodochii non nisi per me, qui de cassis regnicolaribus inde ab earum origine usque meum ad Tabulam regiam transitum in Consilio retuli eo, quo pertigimus, perduci potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum finem perduci possit. 40 Atque, ut omnia haec perficiam, non nisi biennio, aut ad summum triennio opus habeo.

haec perficiam, non nisi biennio, aut ad summum triennio opus habeo. 41 Quare si haec omnia iis, qui ad clavum sunt, debite ob oculos ponas, agnoscent indubie publici interesse ut ego per hoc adminus tempus (si adhuc Deus tam diu vitam prolongare dignatus fuerit) in officio conserver. 42 Ut autem id re ipsa praestes, per veteranam nostram amicitiam te etiam atque etiam oro. Vale. Jakovlye, 16. Octobris 1798.

sint, etiam a Camerae praeside intellexi. 4 Hic vir hac occasione sincerum omnino meum amicum esse ostendit. 13,4 sincerum... esse] auctor pronomen se omisisse videtur 5 Video quod in illo aetas ipsa obfirmet constantiam et infractam animi honestatem. 6 De praetenso illo Anschuss res ita se habet. 7 Nosti ipse quod imminente iam urbi nostrae inimico, cives tui et capitulares, qui alias civitatenses aversantur,

res ita se habet. 7 Nosti ipse quod imminente iam urbi nostrae inimico, cives tui et capitulares, qui alias civitatenses aversantur, conspiraverint quod nullum currum supellectile oneratum, immo nec ullum alicuius considerationis hominem Zagrabia dimittere velint et in hunc finem ad omnes exitus vigilias authoritate propria collocarint. 8 Nosti quod 26-ta Martii anni praeteriti primum cives regiae civitatis tricesimatorem Pale cum cassa regia, sequenti vero die, mane, cives tui currum tuum archivo episcopali, ut tu mihi

anni praeteriti primum cives regiae civitatis tricesimatorem Pale cum cassa regia, sequenti vero die, mane, cives tui currum tuum archivo episcopali, ut tu mihi nuntiasti, oneratum detinuerint. 13,8 cives tui... detinuerint] Notata in MS-to. 9 Successit quidem mihi quod utriusque ordinis vigilias amoveri procurarim. 10 Quia tamen fermentationem civium necdum resedisse intellexi, proposui in celebrata eadem die congregatione ut pro sessione sequentis diei

13,8 cives tui... detinuerint] Notata in MS-to. 9 Successit quidem mihi quod utriusque ordinis vigilias amoveri procurarim. 10 Quia tamen fermentationem civium necdum resedisse intellexi, proposui in celebrata eadem die congregatione ut pro sessione sequentis diei (omni enim die sessionem celebravi) cives omnium trium iurisdictionum ad palatium comitatus convocentur, ibidem insubordinatio haec, quod vigilias propria authoritate constituere praesumpserint, improbetur et,

celebravi) cives omnium trium iurisdictionum ad palatium comitatus convocentur, ibidem insubordinatio haec, quod vigilias propria authoritate constituere praesumpserint, improbetur et, ut ab his imposterum abstineant, efficaciter disponantur. 11 Cum comitatus nullam in cives regiae civitatis iurisdictionem habeat, ut desideratum effectum obtineam eo rem egi ut pro sessione hac totus civitatis magistratus compareat et cum comitatensi mixtim consideat. 12 Res haec optatum omnino effectum produxit; licet enim cives omnium

13 Hoc ergo est illud praetensum Anschuss. 14 Protocollum sessionis huius eadem die Excelso Consilio staffetaliter submissum, neque tamen ulla per illud reflexio eatenus unquam obmota fuit. 15 Res haec in praesentia 300, si non plurium hominum acta est. 16 Coalitio illa civium nulla alia ratione dissolvi poterat. 17 Et tamen inimici mei nunc primum factum hoc per odiosum terminum Anschuss mihi in crimen imputare conantur. 18

unquam obmota fuit. 15 Res haec in praesentia 300, si non plurium hominum acta est. 16 Coalitio illa civium nulla alia ratione dissolvi poterat. 17 Et tamen inimici mei nunc primum factum hoc per odiosum terminum Anschuss mihi in crimen imputare conantur. 18 Vides quorsum iam processerit impudens eorum malignitas. 19 De te miror quod te hac 13,19 hac] repetitum in re memoria adeo deseruerit; eadem enim die

odiosum terminum Anschuss mihi in crimen imputare conantur. 18 Vides quorsum iam processerit impudens eorum malignitas. 19 De te miror quod te hac 13,19 hac] repetitum in re memoria adeo deseruerit; eadem enim die apud te fui et tibi totam sessionis illius oeconomiam explicui. 20 Si aliquam mihi amicitiam praestare vis, invia illos, apud quos rumor ille de illo odioso Anschuss invaluit, ad dictum protocollum et

deseruerit; eadem enim die apud te fui et tibi totam sessionis illius oeconomiam explicui. 20 Si aliquam mihi amicitiam praestare vis, invia illos, apud quos rumor ille de illo odioso Anschuss invaluit, ad dictum protocollum et videbunt qualia mendacia in re adeo publica et evidenti contra me spargantur; una reflecte eos quod hinc metiri possint quam fidem adhibere possint aliis sinistris rumoribus qui de privatis meis factis per inimicos meos sparguntur. 21 Quod de magnatum et cleri per magistratuales

tibi competentem satisfactionem. 26> Cum parochis magistratuales familiariter versari solent. <27 Restant itaque soli canonici. 28 Hi olim 13,26-27 soli... olim] Notata in MS-to. per hospitalitatem suam maiorem, quam quae characteri suo competit, reverentiam conciliaverant. 29 Postquam ab illa cessarunt, quid mirum si existimatio etiam eorum diminuta est?

Cum parochis exigua mihi intercedit consuetudo. <36 Canonico nulli certe ansam dedi de non exhibito per me competenti honore. 37> Hactenus de odiosis. <38 Iam ad amoeniora. 39> Iter Perousii cum voluptate tero. <40 Sed in hoc ad atlantem frequenter provocatur. 41> Habesne etiam illum? <42 Sin, habes mancum opus. 43 Si ita, significa mihi an et hunc isthuc iam submiseris, ut illum a Salecz 13,43 a

frequenter provocatur. 41> Habesne etiam illum? <42 Sin, habes mancum opus. 43 Si ita, significa mihi an et hunc isthuc iam submiseris, ut illum a Salecz 13,43 a Salecz] Notata in MS-to. petere possim. Non dubito etiam quin Galli publicato hoc, quod multas novas detectiones continet, itinere, novam etiam Globi Teraquei mappam excudi curaverint, in qua et praecedentes et istae novae detectiones

13,43 a Salecz] Notata in MS-to. petere possim. Non dubito etiam quin Galli publicato hoc, quod multas novas detectiones continet, itinere, novam etiam Globi Teraquei mappam excudi curaverint, in qua et praecedentes et istae novae detectiones exprimantur. 45 Habebis rem pretiosam si hanc quoque tibi procuraveris. 46 Non obliviscaris etiam ultimam, quae de Botany Bay Londini prodiit, relationem procurare. 47 Comes Amade cras in

in qua et praecedentes et istae novae detectiones exprimantur. 45 Habebis rem pretiosam si hanc quoque tibi procuraveris. 46 Non obliviscaris etiam ultimam, quae de Botany Bay Londini prodiit, relationem procurare. 47 Comes Amade cras in congregatione comitatus publicabit benignam resolutionem quoad Pale et Gyumlia. 48 Feci cum illo sincerizationem, pollicitusque mihi est, quod imposterum deferendos ad se mihi praeiudiciosos 13,48 praeiudiciosos Kolanović ]

Asperger affectu hunc, licet se longe iuniorem, pro vacante archidiaconatu apud te sustineat. 50 Putans ille quod commendatio mea apud te adhuc aliquod pondus habeat rogavit me ut eius instantiam tibi commendarem. 51 Ego vero non tam in eo confisus, quam quod iustum putem ne seniori et in meritis, si non superiori, certe pari, praeiudicetur, preces eius omnino commendandas existimavi. Vale. Zagrabiae, 2-a Decembris 1798.

longe iuniorem, pro vacante archidiaconatu apud te sustineat. 50 Putans ille quod commendatio mea apud te adhuc aliquod pondus habeat rogavit me ut eius instantiam tibi commendarem. 51 Ego vero non tam in eo confisus, quam quod iustum putem ne seniori et in meritis, si non superiori, certe pari, praeiudicetur, preces eius omnino commendandas existimavi. Vale. Zagrabiae, 2-a Decembris 1798.

diserte determinanda. §-o 1-o 1 Ut Diaeta rite organizetur, ante omnia determinari debet quot et qui sint Status Regni? 2 Ac de eo quidem constat quod Hungaria quattuor Status habeat; verum qui illi sint, in eo discrepat ipse stylus curialis. 3 Ingressus articulorum Diaetalium omnesque publicae comitatuum expositiones hunc titulum gerunt: Nos universitas praelatorum, baronum, magnatum, et

Nos universitas praelatorum, baronum, magnatum, et nobilium. 4 Si e stylo hoc Status definiri deberent, aut barones distinctum a magnatibus Statum efficere, aut si id non concedatur, tres tantum Status in Hungaria admitti deberent; quorum neutrum congruit spiritui constitutionis. 5 E converso in omnibus actis Diaetalibus, dum Deputati ad qualemcunque functionem peragendam exmittuntur, semper ita exprimi solet: e praelatis NN; e

4 Si e stylo hoc Status definiri deberent, aut barones distinctum a magnatibus Statum efficere, aut si id non concedatur, tres tantum Status in Hungaria admitti deberent; quorum neutrum congruit spiritui constitutionis. 5 E converso in omnibus actis Diaetalibus, dum Deputati ad qualemcunque functionem peragendam exmittuntur, semper ita exprimi solet: e praelatis NN; e magnatibus (subintellectis eo etiam baronibus ) NN; e Statu nobilium NN; e

magnates eundem, nobiles e contra et civitates distinctum Statum efficiunt, sicque Hungaria hos quattuor Status numerat, id quod reipsa etiam systemati constitutionis nostrae apprime congruit. 7 Iam evidens in stylo publico contrarietas videtur non esse porro tollenda, verum stabilito semel eo quod praelati primum, barones et magnates alterum, nobiles tertium, et civitates quartum Statum constituant,

Qualis interna comitiorum politia inducenda sit? Principia ad quae deliberatio de organizanda Diaeta exigi debet. 9 Ut primum caput fundate determinari possit, praemittenda sunt illa principia e quibus emergentes hac in re quaestiones tuto decidi possint; haec autem in sequentibus concentrantur. 10 Constat diplomatice comitia Regni inde ab exordio usque ad Mariam Primam viritim fuisse convocata, sub hac primum vestigium exstat quod 1385. de singulis

sit? Principia ad quae deliberatio de organizanda Diaeta exigi debet. 9 Ut primum caput fundate determinari possit, praemittenda sunt illa principia e quibus emergentes hac in re quaestiones tuto decidi possint; haec autem in sequentibus concentrantur. 10 Constat diplomatice comitia Regni inde ab exordio usque ad Mariam Primam viritim fuisse convocata, sub hac primum vestigium exstat quod 1385. de singulis Comitatibus (verba sunt diplomatis)

legislativae, dum aliquam regulationem suscipit, nec lex, nec usus obstare possit; ubi tamen diserta lex praexstitit, hanc non nisi e subversante reali aliqua causa mutari expedit; usum, si temporis iniuria aut partium studio irrepsit, abrogare, si proficuus censeatur, in disertam legem referre interest. 12 Certum enim est publicam Regni administrationem propter usus eiusmodi qui, quia diserta lege non sunt definiti, loco et tempore variare solent, fluctuare; his praemissis

interest. 12 Certum enim est publicam Regni administrationem propter usus eiusmodi qui, quia diserta lege non sunt definiti, loco et tempore variare solent, fluctuare; his praemissis Quibus ius suffragii in Diaeta porro etiam relinqui expediat? — Statui praelatorum ius personalis suffragii porro etiam relinquendum. §-o 3-o 1 Relate ad obiectum A. erunt fortasse aliqui qui praelatos imposterum per

quot 3.6 quot] quod Supremis Comitibus concedi debeant? 7 Si vero stabilita ultro Baronum et Supremorum Comitum personali evocatione repraesentantibus praelatorum votum curiatum admittatur, res in substantia ad idem recideret ac si omnes personaliter compareant. 8 Solet quidem obverti quod ratio cultus divini non admittat ut omnes episcopi tanto tempore a diaecesibus suis absint. 9 Verum organizata semel Diaeta hae non erunt amplius ita

Titulares episcopi porro ad comitia non evocandi. §-o 4-o 1 Quod Statum praelatorum adtinet, titulares episcopos primo sub periodo Austriaca invectos, sed nec in hac epocha ulla diserte lege iure personalis suffragii in comitiis donatos fuisse constat. 2 Hi itaque non ex systemate constitutionis, sed e posteriori eoque haud adeo antiquo usu sessionem habent. 3 Cum potestatem

episcopi porro ad comitia non evocandi. §-o 4-o 1 Quod Statum praelatorum adtinet, titulares episcopos primo sub periodo Austriaca invectos, sed nec in hac epocha ulla diserte lege iure personalis suffragii in comitiis donatos fuisse constat. 2 Hi itaque non ex systemate constitutionis, sed e posteriori eoque haud adeo antiquo usu sessionem habent. 3 Cum potestatem legislativam non tantum usus, sed ne lex quidem ipsa liget, id

sit, et fors re ita exposcente adhuc augeri possit; cum episcopi uniti postremis comitiis iure personalis suffragii donati sint, et horum etiam numerus successive augendus praevideatur; cum denique Graecis etiam non unitis iure civitatis donatis horum episcopi sessionem in Diaeta indubie sint postulaturi, ipsa certe aequilibrii Status praelatorum cum Statu magnatum ratio suadere non videtur ut titulares episcopi ultro etiam ad Diaetas evocentur, praesertim si ea, quam mox de magnatibus deprompturi sumus, opinio

Praeposito Zagrabiensi sua sessio relinquenda. §-o 5-o 1 Praepositus Zagrabiensis ex cathegoria officii non refertur quidem ad Statum praelatorum, et de hoc vulgaris traditio viget quod propter evulsam ab evangelicis in comitiis 1625-ti, dum in negotio religionis fervidius peroraret, barbam sessionem inter praelatos per articulum 61. obtinuerit; verum id se secus habere diplomatice constat. 2 Nimirum occupata a Venetis Aurana unicum, quod e bonis prioratus huius

sua sessio relinquenda. §-o 5-o 1 Praepositus Zagrabiensis ex cathegoria officii non refertur quidem ad Statum praelatorum, et de hoc vulgaris traditio viget quod propter evulsam ab evangelicis in comitiis 1625-ti, dum in negotio religionis fervidius peroraret, barbam sessionem inter praelatos per articulum 61. obtinuerit; verum id se secus habere diplomatice constat. 2 Nimirum occupata a Venetis Aurana unicum, quod e bonis prioratus huius Augusta Domus Austriaca retinuit,

Gore, praepositurae Zagrabiensi cum titulo Gubernatoris Prioratus Auranae collatum fuit. 3 Iam vero priorem hunc inde a prima regum periodo pro legali magnate habitum fuisse constat. 4 Itaque praepositus Mikulich in comitiis 1625. sibi qua Priorem Auranae repraesentanti sessionem assignari petiit, et petito eius Status, forte ad sustentandum Regni Hungariae in bona prioratus ius detulerunt; nulla itaque ratio videtur quare hic elargito sibi forte e ratione

a prima regum periodo pro legali magnate habitum fuisse constat. 4 Itaque praepositus Mikulich in comitiis 1625. sibi qua Priorem Auranae repraesentanti sessionem assignari petiit, et petito eius Status, forte ad sustentandum Regni Hungariae in bona prioratus ius detulerunt; nulla itaque ratio videtur quare hic elargito sibi forte e ratione Status favore privetur. 5 Sicut enim noxias abolere, ita innoxias leges conservare ipsa legislationis natura suadet.

ordinum horum antea superari debet quam de sessione ipsis relinquenda agatur. Titulares comites et barones porro ad comitia non evocandi. §-o 7-o 1 Relate ad Statum magnatum. In prima et secunda regum epocha pro magnatibus non nisi Barones Regni et Comites Parochianos, id est Supremos Comites, habitos fuisse palam est. 2 Constat quidem diplomatice quod iam in prima regum epocha, qui minimae alicuius rei regiae curam

§-o 7-o 1 Relate ad Statum magnatum. In prima et secunda regum epocha pro magnatibus non nisi Barones Regni et Comites Parochianos, id est Supremos Comites, habitos fuisse palam est. 2 Constat quidem diplomatice quod iam in prima regum epocha, qui minimae alicuius rei regiae curam habuit, iam titulum comitis talis rei gesserit, veluti comes falconariorum, comes praeconum, comes piscatorum, comes clitellariorum, comes

iam comitem udvornicorum , primo ad Statum nobilium elevat; constat etiam quod perpetui liberi comites, qui nec Barones Regni, nec Supremi Comites fuerunt, iam sub Bella Quarto et Stephano Quinto viguerint; verum horum etiam praerogativa non in titulari magnatis charactere sed in eo consistebat quod populus talis dominii, in quo ipsis titulus perpetui liberi comitis concedebatur, a iurisdictione Supremorum et Vice-Comitum exemptus, iudicatui tribunalis ipsius talis domini terrestris subiectus fuerit, id quod

, primo ad Statum nobilium elevat; constat etiam quod perpetui liberi comites, qui nec Barones Regni, nec Supremi Comites fuerunt, iam sub Bella Quarto et Stephano Quinto viguerint; verum horum etiam praerogativa non in titulari magnatis charactere sed in eo consistebat quod populus talis dominii, in quo ipsis titulus perpetui liberi comitis concedebatur, a iurisdictione Supremorum et Vice-Comitum exemptus, iudicatui tribunalis ipsius talis domini terrestris subiectus fuerit, id quod postea per Mathiam decreti sexti

etiam quod perpetui liberi comites, qui nec Barones Regni, nec Supremi Comites fuerunt, iam sub Bella Quarto et Stephano Quinto viguerint; verum horum etiam praerogativa non in titulari magnatis charactere sed in eo consistebat quod populus talis dominii, in quo ipsis titulus perpetui liberi comitis concedebatur, a iurisdictione Supremorum et Vice-Comitum exemptus, iudicatui tribunalis ipsius talis domini terrestris subiectus fuerit, id quod postea per Mathiam decreti sexti articulo 12-o abrogatum est.

iurisdictione Supremorum et Vice-Comitum exemptus, iudicatui tribunalis ipsius talis domini terrestris subiectus fuerit, id quod postea per Mathiam decreti sexti articulo 12-o abrogatum est. 4 Constat praeterea quod in primis duabus epochis viguerint titulares bani aliique ministeriales barones, uti sunt dapiferorum, agazonum etc. magistri, et ideo in partis 1-mae titulo 93. dicitur quod si vero magnas vel solo nomine baro fuerit; verum non

articulo 12-o abrogatum est. 4 Constat praeterea quod in primis duabus epochis viguerint titulares bani aliique ministeriales barones, uti sunt dapiferorum, agazonum etc. magistri, et ideo in partis 1-mae titulo 93. dicitur quod si vero magnas vel solo nomine baro fuerit; verum non constat an titularis eiusmodi baronatus ius suffragii inter magnates tribuerit, et si tribuit, apparet quod titulus realis alicuius officii, quales fuerunt Baronatus

comitis potior reputetur quam baronis. 7 An ab eo statim tempore quo etiam Hungari titulum magnatis praevia ratione procurare coeperunt, vel tardius, et quando, titularibus his baronibus et comitibus ius suffragii in Tabula Magnatum concessum fuerit, ne quidem e condito post octo a Palffy pro comitis titulo facta recommendatione annos articulo 1-o ante coronationem 1608. satis apparet; nam et ibi magnatum universim tantum mentio sit, quin appareat an per hos lex tantum

intelligat. 8 Utcunque sit, hi iure hoc longo iam tempore gaudent, neque interest hoc eos privare, nisi realis quaepiam causa subversetur. 9 Iam vero dum usus titularibus comitibus et baronibus personale ius suffragii in Diaeta tribuere coepit, hi certe pauci tantum adhuc eotum in Hungaria numerabantur; nunc numerus eorum ita auctus est ut, si omnes personaliter comparerent, non tantum Statum praelatorum, sed ipsum etiam nobilium votis longe excederent.

iam tempore gaudent, neque interest hoc eos privare, nisi realis quaepiam causa subversetur. 9 Iam vero dum usus titularibus comitibus et baronibus personale ius suffragii in Diaeta tribuere coepit, hi certe pauci tantum adhuc eotum in Hungaria numerabantur; nunc numerus eorum ita auctus est ut, si omnes personaliter comparerent, non tantum Statum praelatorum, sed ipsum etiam nobilium votis longe excederent. 10 Quantas praeterea et quam molestas quaestiones

rex vel regales dimittere possit, nempe: qui sint iam a parentibus divisi et proprium possessorium teneant, qui e contra certam tantum pensionem accipiant; an ex indivisis fratribus uterque, vel tantum senior debeat evocari; an viduae in genere, in specie vero tales, quae nulla propria bona habent, sed maritalibus iure tantum viduali immanent, evocari debeant? 11 Porro personale titularium magnatum votum constitutioni ipsi adversari videatur; haec enim exigit ut omnes Status

regales dimittere possit, nempe: qui sint iam a parentibus divisi et proprium possessorium teneant, qui e contra certam tantum pensionem accipiant; an ex indivisis fratribus uterque, vel tantum senior debeat evocari; an viduae in genere, in specie vero tales, quae nulla propria bona habent, sed maritalibus iure tantum viduali immanent, evocari debeant? 11 Porro personale titularium magnatum votum constitutioni ipsi adversari videatur; haec enim exigit ut omnes Status iisdem iuribus,

iisdem iuribus, iisdem praerogativis utantur. 12 Praelatis, Baronibus et Supremis Comitibus non ex respectu personae, sed legalium, quas gerunt, dignitatum ius singularis suffragii lex diserte attribuit, characterem titularis magnatis in Hungaria eadem hactenus ne canonizavit quidem; proinde cum nobiles, quorum aliqui ampliora quam nonnulli magnates possessoria habent, iure suffragii tantum per repraesentantes gaudeant, si titularibus magnatibus personale votum diserte

magnates possessoria habent, iure suffragii tantum per repraesentantes gaudeant, si titularibus magnatibus personale votum diserte attribueretur, iam laederetur constitutionalis praerogativarum aequalitas. 13 Accedit quod, cum in Superiori Tabula vota viritim emittantur, ratio ipsa admittere non videatur ut unius titularis, quandoque vix maiorennis comitis aut baronis personale votum tanti habeatur quanti Iudicis Curiae, Bani, aliorumque primorum Regni Magistratuum. 14

ac huic quidem maxime conforme esset ut personale titularium comitum 7.14 comitum addidi et baronum votum sufferatur. 15 E converso comitatus inter hos et nobiles promiscue, prout in quem maiorem confidentiam habuerint, suos repraesentantes exigant. 16 Si tamen potestati legislativae visum fuerit hos etiam ad cathegoriam legalium magnatum referre, ad hoc ut inter Statum magnatum et praelatorum aequilibrium conservetur,

dedisse constat, nimirum ut praesto sit iudicium si quem ad tertium, ut dicimus, diem evocare necessum sit. 3 Cum institutum hoc aequilibrium Statuum non turbet, nulla subversari ratio videtur ut ab eo recedatur, praesertim cum in casu etiam contrario vices gerentibus et protonotariis sessio et votum alioquin relinqui deberet. Uti et capitulis et conventibus quae praerogativa fidedignitatis gaudent. §-o 9-o

Hungaricae naturae repugnat; haec enim, ut illam, quae Statibus competit, legislationis partem debite aequilibret, e primis duobus Statibus unum, e posteriori alterum corpus efformavit. 5 Non possunt itaque primi duo Status ita dividi ut singuli pars una in Superiori, pars alia in Inferiori Tabula suffragium habeat. 6 Et si Inferior Tabula omnes Regni Status complectatur, tum Superior ipso facto supervacanea efficeretur; donec naevus iste, qui certe temporum iniuria irrepsit, emendetur, impossibile erit, ut mox

repugnat; haec enim, ut illam, quae Statibus competit, legislationis partem debite aequilibret, e primis duobus Statibus unum, e posteriori alterum corpus efformavit. 5 Non possunt itaque primi duo Status ita dividi ut singuli pars una in Superiori, pars alia in Inferiori Tabula suffragium habeat. 6 Et si Inferior Tabula omnes Regni Status complectatur, tum Superior ipso facto supervacanea efficeretur; donec naevus iste, qui certe temporum iniuria irrepsit, emendetur, impossibile erit, ut mox videbimus, iustam

credibilia concredidit, non qua membra cleri, sed qua fidedignitates sessionem et votum retineant. 2 Reliqua, sicut et alii nobiles, per Ablegatos comitatuum repraesententur; clerus enim ut clerus nunquam proprium in constitutione Hungarica Statum effecit. 3 Soli episcopi Statum praelatorum constituunt, capitula tanquam unus possessionatus nobilis considerantur. 4 Et ideo hactenus etiam non in Superiori, sed in Inferiori Tabula sessionem habebant. 5

repraesententur; clerus enim ut clerus nunquam proprium in constitutione Hungarica Statum effecit. 3 Soli episcopi Statum praelatorum constituunt, capitula tanquam unus possessionatus nobilis considerantur. 4 Et ideo hactenus etiam non in Superiori, sed in Inferiori Tabula sessionem habebant. 5 Nulla ergo publica ratio subversatur quare, cum ditissimi etiam nobiles per Ablegatos comitatuum repraesententur, capitula et conventus (nisi, ut iam diximus,

clerus enim ut clerus nunquam proprium in constitutione Hungarica Statum effecit. 3 Soli episcopi Statum praelatorum constituunt, capitula tanquam unus possessionatus nobilis considerantur. 4 Et ideo hactenus etiam non in Superiori, sed in Inferiori Tabula sessionem habebant. 5 Nulla ergo publica ratio subversatur quare, cum ditissimi etiam nobiles per Ablegatos comitatuum repraesententur, capitula et conventus (nisi, ut iam diximus, fidedignitatis

religiosorum. §-o 11-o 1 Praepositi, abbates, et superiores religiosorum ordinum possessionati ad Statum praelatorum perinde non referuntur, adeoque pro membris Status nobilium reputari debent, prouti et reipsa in Inferiori Tabula sessionem tenent. 2 Iam quae ratio subesse posset ut unus abbas, unus praepositus, unus religiosorum aliquot superior personali voto gaudeat, ubi tot milia nobilium, quorum singulus singulo horum, et ratione Status et praerogativarum

per duos tantum Ablegatos repraesententur. Ablegati absentum Magnatum cessent. §-o 12-o 1 Nihil tamen magis irregulare est quam Ablegati absentum magnatum in Tabula Inferiori; an ante 1608-vum vel legales magnates, id est Barones Regni et Supremi Comites, ius habuerint in casu absentiae repraesentantem suum ad comitia mittendi, non constat; nullum enim hactenus eius rei vestigium erutum est. 2 Hoc anno legis

cessent. §-o 12-o 1 Nihil tamen magis irregulare est quam Ablegati absentum magnatum in Tabula Inferiori; an ante 1608-vum vel legales magnates, id est Barones Regni et Supremi Comites, ius habuerint in casu absentiae repraesentantem suum ad comitia mittendi, non constat; nullum enim hactenus eius rei vestigium erutum est. 2 Hoc anno legis articulus quippe 1-mus ipsis ius hoc attribuit et sessionem ipsis in Tabula Inferiori assignavit. 3 Cum lex

id est Barones Regni et Supremi Comites, ius habuerint in casu absentiae repraesentantem suum ad comitia mittendi, non constat; nullum enim hactenus eius rei vestigium erutum est. 2 Hoc anno legis articulus quippe 1-mus ipsis ius hoc attribuit et sessionem ipsis in Tabula Inferiori assignavit. 3 Cum lex iterum generali tantum magnatum vocabulo utatur, an legales tantum magnates, vel titulares etiam comites et barones intellexerit, merito dubitari potest. 4 Interea usus illam etiam ad hos

usus illam etiam ad hos extendit. 5 Quam inconsequens sit seu lex seu usus iste vel inde apparet quod repraesentanti ibi sessio tantum competat ubi illam habere deberet ille, quem repraesentat. 6 Ablegati comitatuum et civitatum ideo in Inferiori Tabula sessionem habent quia, si omnes nobiles et civitates, quos et quas repraesentant, comparerent, suam perinde ibidem sessionem obtinerent; si proinde repraesentantibus seu legalium seu titularium magnatum sessio admitti deberet, deberent illam non

in Inferiori Tabula sessionem habent quia, si omnes nobiles et civitates, quos et quas repraesentant, comparerent, suam perinde ibidem sessionem obtinerent; si proinde repraesentantibus seu legalium seu titularium magnatum sessio admitti deberet, deberent illam non in 12.6 in addidi inferiori, sed in superiori tabula obtinere. 7 Quod quantas post se traheret inconvenientias, suapte patet. 8 Sunt

quia, si omnes nobiles et civitates, quos et quas repraesentant, comparerent, suam perinde ibidem sessionem obtinerent; si proinde repraesentantibus seu legalium seu titularium magnatum sessio admitti deberet, deberent illam non in 12.6 in addidi inferiori, sed in superiori tabula obtinere. 7 Quod quantas post se traheret inconvenientias, suapte patet. 8 Sunt praeterea alia eaque gravia motiva quae totum

comparerent, suam perinde ibidem sessionem obtinerent; si proinde repraesentantibus seu legalium seu titularium magnatum sessio admitti deberet, deberent illam non in 12.6 in addidi inferiori, sed in superiori tabula obtinere. 7 Quod quantas post se traheret inconvenientias, suapte patet. 8 Sunt praeterea alia eaque gravia motiva quae totum absentum Ablegatorum institutum retineri non posse

pro curiatis, id est pro votis Status magnatum reputari deberent, vel connumerari ad vota Status nobilium ideo quia Ablegati hi absentum ex hoc Statu leguntur. 11 Primum stare non potest quia secus Status magnatum duplici voto gauderet, uno in Superiori, altero in Inferiori Tabula, quod ipsi constitutionis naturae repugnat. 12 Sed nec alterum subsistere potest; quid enim magis inconsequens quam ut magnas, si ipse adsit, intra suum Statum, si repraesentantem mittat, intra Statum nobilium votum

id est pro votis Status magnatum reputari deberent, vel connumerari ad vota Status nobilium ideo quia Ablegati hi absentum ex hoc Statu leguntur. 11 Primum stare non potest quia secus Status magnatum duplici voto gauderet, uno in Superiori, altero in Inferiori Tabula, quod ipsi constitutionis naturae repugnat. 12 Sed nec alterum subsistere potest; quid enim magis inconsequens quam ut magnas, si ipse adsit, intra suum Statum, si repraesentantem mittat, intra Statum nobilium votum emittat? 13

magnas, si ipse adsit, intra suum Statum, si repraesentantem mittat, intra Statum nobilium votum emittat? 13 Deinde pro absentum Ablegatis mittuntur plerumque homines minoris spherae, iuvenes vix e scholis egressi, aliique, quorum humeri necdum ita invaluerunt ut in gravi legislationis obiecto cum fructu versari possint; et ideo, cum numerus eorum magnus sit, quem effectum copia horum hominum in comitiis producat, notius est quam ut multis explicari debeat. 14 Sane numquam Diaeta rite organizabitur nisi

mittuntur plerumque homines minoris spherae, iuvenes vix e scholis egressi, aliique, quorum humeri necdum ita invaluerunt ut in gravi legislationis obiecto cum fructu versari possint; et ideo, cum numerus eorum magnus sit, quem effectum copia horum hominum in comitiis producat, notius est quam ut multis explicari debeat. 14 Sane numquam Diaeta rite organizabitur nisi Tabula Inferior ad duos, comitatuum nempe et civitatum Status reducatur, sicut Superior Tabula e duobus aliis,

certe ratio subversatur. Oppidorum Haidonicalium et Iazigum vota Statui civitatum adnumeranda. §-o 14-o 1 Hactenus nemini ius suffragii in Diaeta concessum fuit nisi nobilitari praerogativa frueretur; civitates ipsae, uti hoc iure frui possint, per fictionem legis singulae pro uno nobili declaratae sunt; ac in hoc quidem constitutio Hungarica ab omnibus aliis temperatarum monarchiarum constitutionibus,

§-o 14-o 1 Hactenus nemini ius suffragii in Diaeta concessum fuit nisi nobilitari praerogativa frueretur; civitates ipsae, uti hoc iure frui possint, per fictionem legis singulae pro uno nobili declaratae sunt; ac in hoc quidem constitutio Hungarica ab omnibus aliis temperatarum monarchiarum constitutionibus, praeter Polonicam, multum abludit. 2 Postremis tandem comitiis agnitum fuit interesse ipsius constitutionis ut aliquae florentiores etiamsi ignobiles communitates iure

§-o 15-o 1 Iam quoad 15.1 quoad] quo ad B: nisi status quaestionis quoad obiectum hoc rite defigatur, nunquam illud fundate exhaurietur. 2 Iam vero status quaestionis non in eo versatur an comitatus et civitates eam, quam ipsis libet, activitatem tribuere adeoque eam vel ampliare vel restringere possint; id enim tritum illud axioma, quod mandatarius non nisi eam habeat potestatem, quam ipsi mandans concedit, extra dubium ponit; verum in eo

non in eo versatur an comitatus et civitates eam, quam ipsis libet, activitatem tribuere adeoque eam vel ampliare vel restringere possint; id enim tritum illud axioma, quod mandatarius non nisi eam habeat potestatem, quam ipsi mandans concedit, extra dubium ponit; verum in eo quaestio versatur an reipublicae intersit ut simul constituta potestas legislativa restrictos tantum ad praescripta puncta mandatariatus acceptare observareque debeat, et an ipsi Ablegati a praescripta sibi sententia, etiamsi seu circumstantias interea mutatas videant,

hoc autem admisso, quod suapte sequatur delegatos non nisi eas, quae ipsis praescriptae sunt, sententias sustinere debere; si enim contrarium agant, possunt sibi committentes continuo per eorum revocationem subvenire. 6 4-o, quod, si aut non praevisus in eorum instructionibus casus occurrat, aut respectu praescriptae sibi alicuius sententiae medio tempore circumstantias mutari contingat, possint novam a principali suo commissionem expetere. 7 Ad haec ferme momenta recidunt omnia ea quae iam apud alias

aut respectu praescriptae sibi alicuius sententiae medio tempore circumstantias mutari contingat, possint novam a principali suo commissionem expetere. 7 Ad haec ferme momenta recidunt omnia ea quae iam apud alias gentes multis paginis hanc in rem disputata sunt, et tamen sententia haec nec cum principiis constitutionis Hungaricae nec cum natura legislationis cohaerere videtur. 8 Relate ad 1-mum, in Hungaria unam legislativae potestatis partem Princeps, aliam omnes quattuor Regni Status in

Ad haec ferme momenta recidunt omnia ea quae iam apud alias gentes multis paginis hanc in rem disputata sunt, et tamen sententia haec nec cum principiis constitutionis Hungaricae nec cum natura legislationis cohaerere videtur. 8 Relate ad 1-mum, in Hungaria unam legislativae potestatis partem Princeps, aliam omnes quattuor Regni Status in comitiis congregati habent. 9 Dudum iam in constitutionale principium abivit illud quod Statum nobilium relate ad comitia non efficiant omnia nobilium individua, sed

hanc in rem disputata sunt, et tamen sententia haec nec cum principiis constitutionis Hungaricae nec cum natura legislationis cohaerere videtur. 8 Relate ad 1-mum, in Hungaria unam legislativae potestatis partem Princeps, aliam omnes quattuor Regni Status in comitiis congregati habent. 9 Dudum iam in constitutionale principium abivit illud quod Statum nobilium relate ad comitia non efficiant omnia nobilium individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro repraesentantibus suis delegerunt.

constitutionis Hungaricae nec cum natura legislationis cohaerere videtur. 8 Relate ad 1-mum, in Hungaria unam legislativae potestatis partem Princeps, aliam omnes quattuor Regni Status in comitiis congregati habent. 9 Dudum iam in constitutionale principium abivit illud quod Statum nobilium relate ad comitia non efficiant omnia nobilium individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro repraesentantibus suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in comitiis

Dudum iam in constitutionale principium abivit illud quod Statum nobilium relate ad comitia non efficiant omnia nobilium individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro repraesentantibus suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert

quod Statum nobilium relate ad comitia non efficiant omnia nobilium individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro repraesentantibus suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis

individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro repraesentantibus suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen illam non potest exercere; licet enim etiam in

Itaque penes hos etiam solos, si in comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen illam non potest exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status partialiter concurrant, certum tamen est quod comitatibus nulla

legislativae, in quantum haec Statui huic competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen illam non potest exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status partialiter concurrant, certum tamen est quod comitatibus nulla pars legislativae potestatis competat, quia secus etiam in comitatibus nihil sine

in regno electivo status quidem conferunt regiam potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen illam non potest exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status partialiter concurrant, certum tamen est quod comitatibus nulla pars legislativae potestatis competat, quia secus etiam in comitatibus nihil sine auspiciis Principem decerni posset, et tunc Hungaria non esset monarchia cuius caput

partem potestatis legislativae in comitiis exercendi, ipsa tamen illam non potest exercere; licet enim etiam in comitatibus omnes quattuor Regni Status partialiter concurrant, certum tamen est quod comitatibus nulla pars legislativae potestatis competat, quia secus etiam in comitatibus nihil sine auspiciis Principem decerni posset, et tunc Hungaria non esset monarchia cuius caput est Princeps, membra vero quattuor Regni Status praescripta legibus forma in comitiis congregati, sed efficeret corpus e pluribus eadem gubernii forma gaudentibus

tamen est quod comitatibus nulla pars legislativae potestatis competat, quia secus etiam in comitatibus nihil sine auspiciis Principem decerni posset, et tunc Hungaria non esset monarchia cuius caput est Princeps, membra vero quattuor Regni Status praescripta legibus forma in comitiis congregati, sed efficeret corpus e pluribus eadem gubernii forma gaudentibus provinciis conflatum, quale exempli causa in Hollandia septem foederatae provinciae constituunt. 12 Quod exercitium illius, quae Statum nobilium respicit,

decerni posset, et tunc Hungaria non esset monarchia cuius caput est Princeps, membra vero quattuor Regni Status praescripta legibus forma in comitiis congregati, sed efficeret corpus e pluribus eadem gubernii forma gaudentibus provinciis conflatum, quale exempli causa in Hollandia septem foederatae provinciae constituunt. 12 Quod exercitium illius, quae Statum nobilium respicit, legislativae potestatis partis ipsis comitatuum repraesentantibus in comitiis competat, inde etiam patet quod reliqui etiam duo Status,

gubernii forma gaudentibus provinciis conflatum, quale exempli causa in Hollandia septem foederatae provinciae constituunt. 12 Quod exercitium illius, quae Statum nobilium respicit, legislativae potestatis partis ipsis comitatuum repraesentantibus in comitiis competat, inde etiam patet quod reliqui etiam duo Status, praelatorum nempe et magnatum, ad elargiendas Ablegatis instructiones perinde concurrant et tamen, postquam hi in comitiis in unum congregantur, ibidem personali

Statum nobilium respicit, legislativae potestatis partis ipsis comitatuum repraesentantibus in comitiis competat, inde etiam patet quod reliqui etiam duo Status, praelatorum nempe et magnatum, ad elargiendas Ablegatis instructiones perinde concurrant et tamen, postquam hi in comitiis in unum congregantur, ibidem personali voto gaudeant, adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt, obiectis

respicit, legislativae potestatis partis ipsis comitatuum repraesentantibus in comitiis competat, inde etiam patet quod reliqui etiam duo Status, praelatorum nempe et magnatum, ad elargiendas Ablegatis instructiones perinde concurrant et tamen, postquam hi in comitiis in unum congregantur, ibidem personali voto gaudeant, adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt, obiectis vota depromere

reliqui etiam duo Status, praelatorum nempe et magnatum, ad elargiendas Ablegatis instructiones perinde concurrant et tamen, postquam hi in comitiis in unum congregantur, ibidem personali voto gaudeant, adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt, obiectis vota depromere possint; ab horum exemplo videtur lex reliquos etiam duos Status, nobilium et civitatum, in eorum Ablegatis ita

instructiones perinde concurrant et tamen, postquam hi in comitiis in unum congregantur, ibidem personali voto gaudeant, adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt, obiectis vota depromere possint; ab horum exemplo videtur lex reliquos etiam duos Status, nobilium et civitatum, in eorum Ablegatis ita personificare voluisse ut, sicut primorum duorum Statuum individua, ita horum etiam

adeoque ibidem et sententias, quas in comitatu sustinuerunt, si deinde secus persuadeantur, mutare, et de novis, quae in comitatibus praevisa non fuerunt, obiectis vota depromere possint; ab horum exemplo videtur lex reliquos etiam duos Status, nobilium et civitatum, in eorum Ablegatis ita personificare voluisse ut, sicut primorum duorum Statuum individua, ita horum etiam repraesentantes personali voto in comitiis gaudeant. 13 Iam vero ut primum exercitium potestatis legislativae ipsis comitatuum et civitatum

fuerunt, obiectis vota depromere possint; ab horum exemplo videtur lex reliquos etiam duos Status, nobilium et civitatum, in eorum Ablegatis ita personificare voluisse ut, sicut primorum duorum Statuum individua, ita horum etiam repraesentantes personali voto in comitiis gaudeant. 13 Iam vero ut primum exercitium potestatis legislativae ipsis comitatuum et civitatum Ablegatis competit, suapte sequitur quod instructiones, quas a comittentibus suis accipiunt, tantum consultivae esse debeant, non

esse debeant, non imperativae; id est quod Ablegati singulum instructionis suae punctum, nisi novis argumentis, aut per mutatas interea circumstantias aliter persuadeantur, sustinere, neque ab illis ex ullo personali suo motivo recedere queant; in negotiis tamen, quae praeter suam instructionem occurrunt, aut si circumstantias temporis aliud exigere videant, vota iuxta prudens suum arbitrium pro bono communi depromere et possint et debeant. 14 Et certe id ipsa legislationis natura

iuxta prudens suum arbitrium pro bono communi depromere et possint et debeant. 14 Et certe id ipsa legislationis natura exigere videtur; dum Princeps aut etiam privati negotia aliqua per delegatos tractant, negotia eiusmodi plerumque in paucis capitibus consistere solent; in his limitati mandatariatus facile locum habent; si enim seu aliquid impraevisi occurrat, seu circa iam mandata sibi negotia circumstantias mutari contingat, mandatarius novas super his instructiones eo facilius impetrare

pro bono communi depromere et possint et debeant. 14 Et certe id ipsa legislationis natura exigere videtur; dum Princeps aut etiam privati negotia aliqua per delegatos tractant, negotia eiusmodi plerumque in paucis capitibus consistere solent; in his limitati mandatariatus facile locum habent; si enim seu aliquid impraevisi occurrat, seu circa iam mandata sibi negotia circumstantias mutari contingat, mandatarius novas super his instructiones eo facilius impetrare potest quod plerumque rem habeat cum

proposita sibi obiecta citius determinare solet; aut si etiam cum mandatariis moralis alicuius corporis, quales sunt respublicae, negotium tractetur, non nisi pauca eiusmodi moralia corpora ad idem negotium influere soleant. 15 In Diaeta non pauca aliqua capita, veluti in tractatibus inter potentias suscipi solitis, verum universa legislationis obiecta occurrunt; committentes repraesentantum non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates, adeoque 99 non

solet; aut si etiam cum mandatariis moralis alicuius corporis, quales sunt respublicae, negotium tractetur, non nisi pauca eiusmodi moralia corpora ad idem negotium influere soleant. 15 In Diaeta non pauca aliqua capita, veluti in tractatibus inter potentias suscipi solitis, verum universa legislationis obiecta occurrunt; committentes repraesentantum non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates, adeoque 99 non singulares personae, sed

occurrunt; committentes repraesentantum non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates, adeoque 99 non singulares personae, sed mere moralia corpora. 16 Si horum omnium repraesentantes in omni casu non praeviso, in casu praeterea, ubi circa iam mandata sibi negotia circumstantiae mutantur, novas a comittentibus suis accipere deberent commissiones, ex identitate rationis deberent hanc tunc etiam exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci

repraesentantum non sunt tres quattuorve, uti inter potentias evenire solet, sed 53 comitatus, 46 civitates, adeoque 99 non singulares personae, sed mere moralia corpora. 16 Si horum omnium repraesentantes in omni casu non praeviso, in casu praeterea, ubi circa iam mandata sibi negotia circumstantiae mutantur, novas a comittentibus suis accipere deberent commissiones, ex identitate rationis deberent hanc tunc etiam exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci audiunt argumenta, quae

circa iam mandata sibi negotia circumstantiae mutantur, novas a comittentibus suis accipere deberent commissiones, ex identitate rationis deberent hanc tunc etiam exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci audiunt argumenta, quae ipsos quidem movent, sed in comitatibus, dum talis sententia stabiliretur, in medium prolata non fuerunt; nullus enim vir honoratus contrariam sensui suo sententiam tueri potest nisi ad id altiori potestate cogatur. 17 Si vel haec in reflexionem sumantur, facile apparebit quam fluctuans,

novas a comittentibus suis accipere deberent commissiones, ex identitate rationis deberent hanc tunc etiam exposcere quando contra commissas sibi sententias talia adduci audiunt argumenta, quae ipsos quidem movent, sed in comitatibus, dum talis sententia stabiliretur, in medium prolata non fuerunt; nullus enim vir honoratus contrariam sensui suo sententiam tueri potest nisi ad id altiori potestate cogatur. 17 Si vel haec in reflexionem sumantur, facile apparebit quam fluctuans, quam interminabilis evaderet comitiorum

adduci audiunt argumenta, quae ipsos quidem movent, sed in comitatibus, dum talis sententia stabiliretur, in medium prolata non fuerunt; nullus enim vir honoratus contrariam sensui suo sententiam tueri potest nisi ad id altiori potestate cogatur. 17 Si vel haec in reflexionem sumantur, facile apparebit quam fluctuans, quam interminabilis evaderet comitiorum manipulatio, si limitatis eiusmodi mandatariatibus locus admitteretur. 18 Corpus legislationis Hollandiae tantum e

locus admitteretur. 18 Corpus legislationis Hollandiae tantum e septem foederatis provinciis consistit et tamen, quia harum repraesentantes non nisi cum limitato eiusmodi mandatariatu exmittuntur eaque de causa in singulo proposito superius casu novas a committentibus suis accipere debent inviationes, deliberationes comitiorum illorum adeo lentae sunt ut id pro intrinseco constitutionis Hollandicae vitio merito exponatur, et reipsa respublica tristes morae huius effectus iam

a committentibus suis accipere debent inviationes, deliberationes comitiorum illorum adeo lentae sunt ut id pro intrinseco constitutionis Hollandicae vitio merito exponatur, et reipsa respublica tristes morae huius effectus iam saepius experta sit. 19 Quid fieret in Hungaria si 99 moralia, forte in obiectis legislationis necdum ita, ut sunt septem Hollandicae provinciae, versata corpora de singulo novo obiecto, de singula circumstantia, de singulo argumento, si haec nova sint, deliberare deberent; nonne

deliberationes comitiorum illorum adeo lentae sunt ut id pro intrinseco constitutionis Hollandicae vitio merito exponatur, et reipsa respublica tristes morae huius effectus iam saepius experta sit. 19 Quid fieret in Hungaria si 99 moralia, forte in obiectis legislationis necdum ita, ut sunt septem Hollandicae provinciae, versata corpora de singulo novo obiecto, de singula circumstantia, de singulo argumento, si haec nova sint, deliberare deberent; nonne omnis Diaeta et taedio tam diuturnae morae et

legislationis necdum ita, ut sunt septem Hollandicae provinciae, versata corpora de singulo novo obiecto, de singula circumstantia, de singulo argumento, si haec nova sint, deliberare deberent; nonne omnis Diaeta et taedio tam diuturnae morae et profundendarum in repraesentantes expensarum gravitate infructuose dissolvi, nonne sensim constitutio ipsa everti deberet? 20 Solet quidem argumento hinc id obverti quod sufficiat si pluralitas instructionum singuli huius Status sit conformis, et tunc minoritas iam non

everti deberet? 20 Solet quidem argumento hinc id obverti quod sufficiat si pluralitas instructionum singuli huius Status sit conformis, et tunc minoritas iam non debeat recurrere pro novis instructionibus; raro autem eventurum sit ut instructiones plane in aequalibus ratis pro una et pro alia sententia conveniant. 21 Verum potest evenire et evenit certe frequenter ut obiectum aliquod non nisi exigua aliqua instructionum seu comitatuum, seu civitatum pluralitas determinaverit de quo reliqui comitatus aut

pro una et pro alia sententia conveniant. 21 Verum potest evenire et evenit certe frequenter ut obiectum aliquod non nisi exigua aliqua instructionum seu comitatuum, seu civitatum pluralitas determinaverit de quo reliqui comitatus aut civitates nihil statuerunt; in casu hoc reliquorum omnium comitatuum et civitatum repraesentantes privarentur voto positivo circa talia obiecta quia non possent ad comittentes suos pro instructione recurrere, proprium autem votum ipsis depromere non liceret, id quod ipsi naturae

et civitatum repraesentantes privarentur voto positivo circa talia obiecta quia non possent ad comittentes suos pro instructione recurrere, proprium autem votum ipsis depromere non liceret, id quod ipsi naturae liberae constitutionis repugnat; in hac enim omnis qui ius habet ad legislationem concurrendi debet etiam potestate gaudere ad singulum obiectum positivo suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut aut Princeps proponat, aut secus circumstantiae temporis talia obiecta in Diaeta

repugnat; in hac enim omnis qui ius habet ad legislationem concurrendi debet etiam potestate gaudere ad singulum obiectum positivo suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut aut Princeps proponat, aut secus circumstantiae temporis talia obiecta in Diaeta evolvant quae nullius seu comitatus seu civitatis instructionem ingressa sunt. 23 In his adminus casibus in sententia limitatorum mandatariatuum ad 99 illa moralia corpora tamen recursus fieri deberet, quod solum omnes illas, quas

ad singulum obiectum positivo suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut aut Princeps proponat, aut secus circumstantiae temporis talia obiecta in Diaeta evolvant quae nullius seu comitatus seu civitatis instructionem ingressa sunt. 23 In his adminus casibus in sententia limitatorum mandatariatuum ad 99 illa moralia corpora tamen recursus fieri deberet, quod solum omnes illas, quas supradiximus, tristes sequellas produceret. 24 Quid multa? Si Ablegati non essent nisi

suo voto influendi. 22 Deinde evenit saepe ut aut Princeps proponat, aut secus circumstantiae temporis talia obiecta in Diaeta evolvant quae nullius seu comitatus seu civitatis instructionem ingressa sunt. 23 In his adminus casibus in sententia limitatorum mandatariatuum ad 99 illa moralia corpora tamen recursus fieri deberet, quod solum omnes illas, quas supradiximus, tristes sequellas produceret. 24 Quid multa? Si Ablegati non essent nisi organa suorum comittentium et

Si novum quodpiam obiectum emerserit, illud significent continuo omnibus comitatibus et civitatibus et, postquam responsa confluxerint, eodem quo supra modo procedant, et sic prodibit sine tot sumptibus et cum lucro temporis illius, quod in consultationibus consumitur, eadem Diaetalis manipulatio quae prodiret, si instructiones Ablegatorum pro imperativis declarentur neque illis admittatur votum personale. 27 Et haec sunt gravia illa momenta quae limitatis

neque illis admittatur votum personale. 27 Et haec sunt gravia illa momenta quae limitatis mandatariatibus adversantur. 28 Gravissimum tamen contra illos argumentum experientia ipsa suppeditat; hanc enim in deliberationibus publicis tutiorem ipso ratiocinio ducem esse constat; constitutio Anglica iam ante saeculum constabilita est, in hac nullus datur limitatis mandatariatibus locus, immo repraesentantes neque aliquas a committentibus suis instructiones

adversantur. 28 Gravissimum tamen contra illos argumentum experientia ipsa suppeditat; hanc enim in deliberationibus publicis tutiorem ipso ratiocinio ducem esse constat; constitutio Anglica iam ante saeculum constabilita est, in hac nullus datur limitatis mandatariatibus locus, immo repraesentantes neque aliquas a committentibus suis instructiones accipiunt, et tamen feliciter subsistit. 29 Nostro aevo, sub oculis nostris enatae sunt duae novae constitutiones eaeque non temperatae, ut

in hac nullus datur limitatis mandatariatibus locus, immo repraesentantes neque aliquas a committentibus suis instructiones accipiunt, et tamen feliciter subsistit. 29 Nostro aevo, sub oculis nostris enatae sunt duae novae constitutiones eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto legislationis viris haec quaestio. 30 Et

a committentibus suis instructiones accipiunt, et tamen feliciter subsistit. 29 Nostro aevo, sub oculis nostris enatae sunt duae novae constitutiones eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto legislationis viris haec quaestio. 30 Et tamen utrobique pro illimitatis mandatariatibus decisa est.

accipiunt, et tamen feliciter subsistit. 29 Nostro aevo, sub oculis nostris enatae sunt duae novae constitutiones eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto legislationis viris haec quaestio. 30 Et tamen utrobique pro illimitatis mandatariatibus decisa est. 31 Certe etiam in Hungaria

enatae sunt duae novae constitutiones eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto legislationis viris haec quaestio. 30 Et tamen utrobique pro illimitatis mandatariatibus decisa est. 31 Certe etiam in Hungaria et ratio publici et formandae tanto magis constitutionis studium et ipsa salus reipublicae exigere

in Galliis disputata fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto legislationis viris haec quaestio. 30 Et tamen utrobique pro illimitatis mandatariatibus decisa est. 31 Certe etiam in Hungaria et ratio publici et formandae tanto magis constitutionis studium et ipsa salus reipublicae exigere videtur ut instructiones comitatuum et civitatum non pro imperativis, sed pro consultivis diserta eaque constitutionali lege

sed pro consultivis diserta eaque constitutionali lege declarentur. 32 Argumenta, quae pro contraria sententia superius attulimus, iam per motiva nostrae opinionis omnia soluta sunt, praeter metum illum ne forte repraesentantes in transversum abripiantur; verum et hunc allegata Angliae, Americae, et Galliae exempla evertunt eritque id ipsum novo incitamento ne Ablegati ad Diaetas partium studio, sed ex genuina promovendae causae publicae consideratione legantur.

Angliae, Americae, et Galliae exempla evertunt eritque id ipsum novo incitamento ne Ablegati ad Diaetas partium studio, sed ex genuina promovendae causae publicae consideratione legantur. Norma votizationis per capita etiam in Tabula Inferiori stabiliri debet. §-o 16-o 1 In Systemate modernarum temperatarum constitutionum non nisi dupplex dari potest suffragia edendi modus, nimirum aut per capita aut per status.

Diaetas partium studio, sed ex genuina promovendae causae publicae consideratione legantur. Norma votizationis per capita etiam in Tabula Inferiori stabiliri debet. §-o 16-o 1 In Systemate modernarum temperatarum constitutionum non nisi dupplex dari potest suffragia edendi modus, nimirum aut per capita aut per status. 2 Nulla unquam aut de novo instituta aut restaurata constitutio fuit quin quaestio de

aequilibrii fulciebant. 4 Qui posteriori favebant, eo nitebantur fundamento quod singuli ad comitia evocati votum eiusdem ponderis esse debeat et pro sensu nationis non nisi id accipi possit quod pluralitate votorum omnium in complexo sumptorum ablegatorum concluditur. 5 Ubique tamen demum pro votizatione per capita conclusum est; soli Poloni ius conclusae totius Diaetae sistendi singulo nobili detulerant, sed et hi tristibus, quae ex instituto hoc

capita conclusum est; soli Poloni ius conclusae totius Diaetae sistendi singulo nobili detulerant, sed et hi tristibus, quae ex instituto hoc dimanarunt, sequellis edocti recentissimis comitiis votizationem per capita adoptarunt. 6 Verum hac in re aliam subit considerationem quaestio de constituenda inter ipsa ad invicem eiusdem tabulae commembra votizatione, aliam item illa: quomodo vota singulae in complexo sumpta tabulae ad invicem considerari debeant; prima tantum ad praesens propositum pertinet, altera ad

sequellis edocti recentissimis comitiis votizationem per capita adoptarunt. 6 Verum hac in re aliam subit considerationem quaestio de constituenda inter ipsa ad invicem eiusdem tabulae commembra votizatione, aliam item illa: quomodo vota singulae in complexo sumpta tabulae ad invicem considerari debeant; prima tantum ad praesens propositum pertinet, altera ad quaestionem aequilibrii inter ipsa corpora legislativa, de quo continuo agemus, refertur. 7 Itaque quoad 16.6

votum pro affirmativa, alterius pro negativa concludat, quod certe frequenter eveniret; tunc ipso facto inactivum redderetur totius tabulae votum, id quod absque convulsione exercitii potestatis legislativae fieri non potest. 8 Iam vero in Hungaria singula tabula duos adeoque aequali numero status continet; natura proinde sua debet votizatio per capita in singula tabula stabiliri. 9 Et vero usus iste in Tabula Magnatum reipsa viget, lex ipsa, articulus quippe ***

ipso facto inactivum redderetur totius tabulae votum, id quod absque convulsione exercitii potestatis legislativae fieri non potest. 8 Iam vero in Hungaria singula tabula duos adeoque aequali numero status continet; natura proinde sua debet votizatio per capita in singula tabula stabiliri. 9 Et vero usus iste in Tabula Magnatum reipsa viget, lex ipsa, articulus quippe *** 16.8 quippe… decreti] articuli et decreti numerus deesse videtur Vladislai

convulsione exercitii potestatis legislativae fieri non potest. 8 Iam vero in Hungaria singula tabula duos adeoque aequali numero status continet; natura proinde sua debet votizatio per capita in singula tabula stabiliri. 9 Et vero usus iste in Tabula Magnatum reipsa viget, lex ipsa, articulus quippe *** 16.8 quippe… decreti] articuli et decreti numerus deesse videtur Vladislai *** decreti formam hanc universim praescribit.

reipsa viget, lex ipsa, articulus quippe *** 16.8 quippe… decreti] articuli et decreti numerus deesse videtur Vladislai *** decreti formam hanc universim praescribit. 10 Quominus in Inferiori Tabula hactenus usu venerit, diversa impedimenta, quibus removendis nunquam manus admota fuit, effecerunt. 11 Nihil proinde reliquum videretur quam ut id disquiratur quomodo impedimenta haec, quorum aliqua iam supra §-phis 10-o, 11-o et 12-o

Tabulam Inferiorem procurari possit? 12 Cum tamen non desint qui inordinatum modernum usum porro etiam retinendum arbitrentur, iuvat ipsam etiam quaestionem, an nimirum ordinatam votizationis normam etiam in tabula inferiori introduci expediat, paucis exhaurire. 13 Qui negativam sustinent, eo unice nituntur argumento quod per confusum suffragia edendi modum singulares personae minus exponantur sicque aequilibrium legislationis inter principem et status

quam hic tuto cognosci possit. 16 Id autem ut efficiatur, exigit ipsa mixtae legislationis natura, exigit ratio conservandae constitutionis, exigunt denique graves, quod modernus confusus suffragia edendi modus post se trahit, abusus. 17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec princeps nec status ipsi, sed nec eorum repraesentantes aliud pro sensu et voto nationis habere possunt nisi id, in quod maiorem statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto

possit. 16 Id autem ut efficiatur, exigit ipsa mixtae legislationis natura, exigit ratio conservandae constitutionis, exigunt denique graves, quod modernus confusus suffragia edendi modus post se trahit, abusus. 17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec princeps nec status ipsi, sed nec eorum repraesentantes aliud pro sensu et voto nationis habere possunt nisi id, in quod maiorem statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto constare potest quia

graves, quod modernus confusus suffragia edendi modus post se trahit, abusus. 17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec princeps nec status ipsi, sed nec eorum repraesentantes aliud pro sensu et voto nationis habere possunt nisi id, in quod maiorem statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18 Ex

modus post se trahit, abusus. 17 In legislatione enim in qua status partem habent, nec princeps nec status ipsi, sed nec eorum repraesentantes aliud pro sensu et voto nationis habere possunt nisi id, in quod maiorem statuum partem consensisse constat; in moderno confuso suffragia edendi modo id nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18 Ex his ipsis sunt qui nec pectus ita firmum, nec vocem

edendi modo id nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18 Ex his ipsis sunt qui nec pectus ita firmum, nec vocem ita sonoram habent ut in tam vasto cubili, in illo multitudinis strepitu audientiam sibi possint procurare. 19 Itaque eventus deliberationum ab iis unice ferme pendet quibus aut utrumque hoc donum aut pectus adminus ita firmum obtigit ut, si plures eiusmodi (quamquam pluralitatem longe

nunquam tuto constare potest quia natura paucis illud popularis eloquentiae donum elargita est ut ex arena de proposito sibi argumento diserte perorare possint. 18 Ex his ipsis sunt qui nec pectus ita firmum, nec vocem ita sonoram habent ut in tam vasto cubili, in illo multitudinis strepitu audientiam sibi possint procurare. 19 Itaque eventus deliberationum ab iis unice ferme pendet quibus aut utrumque hoc donum aut pectus adminus ita firmum obtigit ut, si plures eiusmodi (quamquam pluralitatem longe adhuc non

deliberationum ab iis unice ferme pendet quibus aut utrumque hoc donum aut pectus adminus ita firmum obtigit ut, si plures eiusmodi (quamquam pluralitatem longe adhuc non efficientes) voces suas uniant, ipsi pluralitati clamoribus suis imponere possint. 20 Ut id in facto ipso appareat, deberet tantum aliquoties periculum fieri ut ea, quae prius iuxta modernum modum iam pro conclusis habebantur, denuo liberis votis subiiciantur, et apparerent certe plerumque contraria ab iis, quae iam pro decisis habebantur, conclusa.

institutis carere cogatur. 24 Abusus, quos modernus modus secum fert, describere odiosum foret, effectus eorum sunt quod per hos existimatio gentis Hungarae grave apud exteros detrimentum patiatur; dein quod sacrum legislationis ius profanetur; in moderno enim confuso suffragia emittendi modo occasionem habent homines, qui nonnisi auditores esse deberent, clamores suos etiam cum minori Ablegatorum parte coniungendi sicque exercitium potestatis legislativae, quod ipsos non respicit et pro quo nec sufficientem habent

modo occasionem habent homines, qui nonnisi auditores esse deberent, clamores suos etiam cum minori Ablegatorum parte coniungendi sicque exercitium potestatis legislativae, quod ipsos non respicit et pro quo nec sufficientem habent capacitatem, usurpandi; sed de hoc in politia comitiorum uberius. Quod ut perficiatur, impedimenta, quae obstant, tolli debent. §-o 17-o 1 Itaque nihil iam reliqui est quam ut id disquiramus qualiter ea, quae

uberius. Quod ut perficiatur, impedimenta, quae obstant, tolli debent. §-o 17-o 1 Itaque nihil iam reliqui est quam ut id disquiramus qualiter ea, quae individuali votizationi in Inferiori Tabula obstant, sufferri possint? 2 Impedimenta haec ad tria capita recidunt, 1-o: quod ad tabulam hanc repraesentantes etiam privatorum admissi sint, veluti capitulorum fideidignitatis praerogativa non gaudentium, et absentum

horum vota votis Ablegati unius comitatus, qui plura saepe millia nobilium repraesentat, aequiparari non posse luce meridiana clarius est; ac his quidem impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio per capita etiam in Inferiori Tabula stabiliri; id autem secus perfici non potest quam si haec (demptis paucis illis, pro quibus, ut supra diximus, legalis ratio subversatur, individuis) e

non posse luce meridiana clarius est; ac his quidem impedimentis non secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio per capita etiam in Inferiori Tabula stabiliri; id autem secus perfici non potest quam si haec (demptis paucis illis, pro quibus, ut supra diximus, legalis ratio subversatur, individuis) e meris repraesentantibus, ut apud alios populos usu venit, consistat.

et civitates discrimen, nimirum quod aliquorum Ablegati plures, alii pauciores committentes repraesentent. 6 Istud iam maiorem tantisper subit considerationem. 7 Verum inaequalitas haec committentium etiam in Anglia et forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget, varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8 Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur;

nimirum quod aliquorum Ablegati plures, alii pauciores committentes repraesentent. 6 Istud iam maiorem tantisper subit considerationem. 7 Verum inaequalitas haec committentium etiam in Anglia et forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget, varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8 Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur; haec autem per

committentes repraesentent. 6 Istud iam maiorem tantisper subit considerationem. 7 Verum inaequalitas haec committentium etiam in Anglia et forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget, varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8 Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur; haec autem per classificationem comitatuum obtineri posse videtur ita ut iis

primae classis duos, 2-ae unum deputatum habeant, 3-tiae classis duae unum alternative ex singula civitate ablegatum mittere possint. 10 Equidem nec hac quidem ratione genuina illa et geometrica proportio stabilietur, accedetur tamen ad eum, qui in complicatione obiecti huius possibilis est, modum, sicque tandem omnium, ut supra ostendimus, populorum, qui partem legislationis habent, exemplo ordinata votizationis ratio etiam in Inferiori Tabula introducetur. Expedit

ratione genuina illa et geometrica proportio stabilietur, accedetur tamen ad eum, qui in complicatione obiecti huius possibilis est, modum, sicque tandem omnium, ut supra ostendimus, populorum, qui partem legislationis habent, exemplo ordinata votizationis ratio etiam in Inferiori Tabula introducetur. Expedit nationem in plures status dispescere, sicque plura constituere corpora legislativa. §-o 18-o 1 Iam quoad

complicatione obiecti huius possibilis est, modum, sicque tandem omnium, ut supra ostendimus, populorum, qui partem legislationis habent, exemplo ordinata votizationis ratio etiam in Inferiori Tabula introducetur. Expedit nationem in plures status dispescere, sicque plura constituere corpora legislativa. §-o 18-o 1 Iam quoad 18.1 quoad] quo ad obiectum D, conservandum nempe inter ipsa legislativa corpora

Iam quoad 18.1 quoad] quo ad obiectum D, conservandum nempe inter ipsa legislativa corpora aequlibrium, iam primum meminisse oportet quod hic non de aequilibrio inter duos eiusdem tabulae status agatur; quod si enim personalis in utraque tabula votizatio, ut paulo supra diximus, inducatur, obiecto huic iam prospectum est. 2 In eo tantum quaestio versatur quomodo primum inter duas ad invicem tabulas, tum inter principem et status in complexo sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua

ipsa legislativa corpora aequlibrium, iam primum meminisse oportet quod hic non de aequilibrio inter duos eiusdem tabulae status agatur; quod si enim personalis in utraque tabula votizatio, ut paulo supra diximus, inducatur, obiecto huic iam prospectum est. 2 In eo tantum quaestio versatur quomodo primum inter duas ad invicem tabulas, tum inter principem et status in complexo sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua et principi et statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere

eiusdem tabulae status agatur; quod si enim personalis in utraque tabula votizatio, ut paulo supra diximus, inducatur, obiecto huic iam prospectum est. 2 In eo tantum quaestio versatur quomodo primum inter duas ad invicem tabulas, tum inter principem et status in complexo sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua et principi et statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere possit? 3 Cum tamen iam id etiam in quaestionem vocari soleat an in illa etiam imperii

inter duas ad invicem tabulas, tum inter principem et status in complexo sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua et principi et statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere possit? 3 Cum tamen iam id etiam in quaestionem vocari soleat an in illa etiam imperii forma, in qua pars legislativae potestatis principi, pars populo competit, hunc in plures status dispescere expediat; quaestione vero hac negative superata, supervacanea evaderit omnis

tum inter principem et status in complexo sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua et principi et statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere possit? 3 Cum tamen iam id etiam in quaestionem vocari soleat an in illa etiam imperii forma, in qua pars legislativae potestatis principi, pars populo competit, hunc in plures status dispescere expediat; quaestione vero hac negative superata, supervacanea evaderit omnis de inducendo inter ipsos status

sumptos aequilibrium ita induci possit ut sua et principi et statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere possit? 3 Cum tamen iam id etiam in quaestionem vocari soleat an in illa etiam imperii forma, in qua pars legislativae potestatis principi, pars populo competit, hunc in plures status dispescere expediat; quaestione vero hac negative superata, supervacanea evaderit omnis de inducendo inter ipsos status aequilibrio disceptatio, licet

statibus, quam illis constitutio attribuit, legislationis pars sarta tectaque permanere possit? 3 Cum tamen iam id etiam in quaestionem vocari soleat an in illa etiam imperii forma, in qua pars legislativae potestatis principi, pars populo competit, hunc in plures status dispescere expediat; quaestione vero hac negative superata, supervacanea evaderit omnis de inducendo inter ipsos status aequilibrio disceptatio, licet nostram hac quoque de re sententiam paucis exponere.

negative superata, supervacanea evaderit omnis de inducendo inter ipsos status aequilibrio disceptatio, licet nostram hac quoque de re sententiam paucis exponere. 4 Omnis pura imperii forma, sive illa monarchica sit, ut olim in Gallia, seu aristocratica, uti Venetiis, seu demum democratica , ut olim in parvis Graeciae republicis vigebat, arbitrarium imperium natura sua secum fert quia, si eadem persona vel idem corpus et legislativam et

disceptatio, licet nostram hac quoque de re sententiam paucis exponere. 4 Omnis pura imperii forma, sive illa monarchica sit, ut olim in Gallia, seu aristocratica, uti Venetiis, seu demum democratica , ut olim in parvis Graeciae republicis vigebat, arbitrarium imperium natura sua secum fert quia, si eadem persona vel idem corpus et legislativam et executivam (nos enim iudicialem tantum pro parte executivae reputamus) potestatem exerceat, iam

Arbitrium hoc pro subditis individuis eo magis oppressivum evadit quo numerosius est corpus illud quod simul legislativam, simul executivam potestatem exercet; nam ea est humani animi condicio ut is omnes actiones suas ad proprium interesse referre, haecque imbecillitas in ipso etiam legislationis actu eidem subrepere soleat. 6 Itaque si solus princeps et legislativam et executivam potestatem exerceat, unius ad summum personae interesse cum communi totius populi bono in collisionem venire potest; et ideo, si tales semper

suas ad proprium interesse referre, haecque imbecillitas in ipso etiam legislationis actu eidem subrepere soleat. 6 Itaque si solus princeps et legislativam et executivam potestatem exerceat, unius ad summum personae interesse cum communi totius populi bono in collisionem venire potest; et ideo, si tales semper principes haberi possent qui omne proprium interesse sacrificent et unice commune subditi sibi populi bonum pro scopo sibi praefigant, si hi praeterea tales semper habere possent ministros qui nihil unquam de proprio suo

et legislativam et executivam exerceant potestatem, perferendis pro communi totius populi bono legibus iam tot individuorum privatum interesse obsistere solet e quot individuis senatus conflatur, et adhuc spiritus corporis, id est interesse totius in concreto ordinis optimatum, semper in bilancem venit, adeoque in pura aristocratia et longe pauciores adhuc quam in illimitata monarchia toti populo vere proficuae leges perferuntur et minus iuste effectuantur. 8 Pura democratia ne dari quidem potest,

potestatem, perferendis pro communi totius populi bono legibus iam tot individuorum privatum interesse obsistere solet e quot individuis senatus conflatur, et adhuc spiritus corporis, id est interesse totius in concreto ordinis optimatum, semper in bilancem venit, adeoque in pura aristocratia et longe pauciores adhuc quam in illimitata monarchia toti populo vere proficuae leges perferuntur et minus iuste effectuantur. 8 Pura democratia ne dari quidem potest, impossibile enim est ut totus

pro communi totius populi bono legibus iam tot individuorum privatum interesse obsistere solet e quot individuis senatus conflatur, et adhuc spiritus corporis, id est interesse totius in concreto ordinis optimatum, semper in bilancem venit, adeoque in pura aristocratia et longe pauciores adhuc quam in illimitata monarchia toti populo vere proficuae leges perferuntur et minus iuste effectuantur. 8 Pura democratia ne dari quidem potest, impossibile enim est ut totus populus non tantum leges ferat, sed

privatum interesse obsistere solet e quot individuis senatus conflatur, et adhuc spiritus corporis, id est interesse totius in concreto ordinis optimatum, semper in bilancem venit, adeoque in pura aristocratia et longe pauciores adhuc quam in illimitata monarchia toti populo vere proficuae leges perferuntur et minus iuste effectuantur. 8 Pura democratia ne dari quidem potest, impossibile enim est ut totus populus non tantum leges ferat, sed et eas exsequatur; verum pro pura democratia illud

leges perferuntur et minus iuste effectuantur. 8 Pura democratia ne dari quidem potest, impossibile enim est ut totus populus non tantum leges ferat, sed et eas exsequatur; verum pro pura democratia illud reputatur ubi nullo ordinum discrimine totus in complexo populus potestatem legislativam arripuit, licet executionem legum distinctis iisque determinatis magistratibus concrediderit. 9 In hac imperii forma quot 18.9 quot] quod ferme capita populus numerat, tot

non tantum leges ferat, sed et eas exsequatur; verum pro pura democratia illud reputatur ubi nullo ordinum discrimine totus in complexo populus potestatem legislativam arripuit, licet executionem legum distinctis iisque determinatis magistratibus concrediderit. 9 In hac imperii forma quot 18.9 quot] quod ferme capita populus numerat, tot privata interesse communi bono adversantur, pauci enim semper sunt e populo qui non suum, sed commune bonum spectent; inde

forma quot 18.9 quot] quod ferme capita populus numerat, tot privata interesse communi bono adversantur, pauci enim semper sunt e populo qui non suum, sed commune bonum spectent; inde tantae in hac gubernii forma turbae, tot internae discordiae quae in aperta plerumque civilia bella errumpere solent, inde tam facilis ad anarchiam lapsus, ita ut haec inter omnes tres puras imperii formas pro maxime vitiosa reputetur, iamque civitate donatum sit

quod ferme capita populus numerat, tot privata interesse communi bono adversantur, pauci enim semper sunt e populo qui non suum, sed commune bonum spectent; inde tantae in hac gubernii forma turbae, tot internae discordiae quae in aperta plerumque civilia bella errumpere solent, inde tam facilis ad anarchiam lapsus, ita ut haec inter omnes tres puras imperii formas pro maxime vitiosa reputetur, iamque civitate donatum sit politicum illud axioma: democratiam simplicem ne subsistere

constitutionem efformandam susceperunt, legislatores, et ideo, qui vel pro tantisper aut extenso aut corrupto populo leges dictarunt, ut intentum publicae felicitatis scopum obtineant iam democratiam aristocratia temperavere, diviserunt nempe cives in duas classes, primam constituere e paucioribus qui alios prudentia, usu rerum gerendarum, quodque inde suapte sequi solet, opibus praecellebant, quos senatores patricios aut optimates vocavere, hisque et honoris et authoritatis praerogativam attribuerunt.

primam constituere e paucioribus qui alios prudentia, usu rerum gerendarum, quodque inde suapte sequi solet, opibus praecellebant, quos senatores patricios aut optimates vocavere, hisque et honoris et authoritatis praerogativam attribuerunt. 11 In aliam classem reliquum populum coniecere; omne autem hoc institutum eo unice direxere ut in exercitio legislationis optimatum authoritas impetui copiosae multitudinis, numerus autem populi ambitioni optimatum obsistere possit, sicque per distinctum sibique oppositum

suapte sequi solet, opibus praecellebant, quos senatores patricios aut optimates vocavere, hisque et honoris et authoritatis praerogativam attribuerunt. 11 In aliam classem reliquum populum coniecere; omne autem hoc institutum eo unice direxere ut in exercitio legislationis optimatum authoritas impetui copiosae multitudinis, numerus autem populi ambitioni optimatum obsistere possit, sicque per distinctum sibique oppositum duorum distinctorum statuum interesse aequilibrium illud enascatur quod utrumque statum non nisi

optimatum authoritas impetui copiosae multitudinis, numerus autem populi ambitioni optimatum obsistere possit, sicque per distinctum sibique oppositum duorum distinctorum statuum interesse aequilibrium illud enascatur quod utrumque statum non nisi ad eas, quae pure in commune bonum tendunt, leges perferendas compellat. 12 Verum ne hoc quidem instituto scopum suum assecuti sunt veteres legislatores; eventus enim ipse ostendit quod nec optimatum authoritas continendo, donec viritim ad comitia confluebant, populo par

popularem auram captandi probe tenuerunt, populo ipso ad assequendum propositum suum facilime uti potuerint; omnes enim veteres respublicae aut plebis licentia per anarchiam et internas discordias interierunt, aut ambitiosi alicuius optimatis potentia per civilia bella in illimitatam monarchiam sunt commutata. 13 Itaque ut huic aequilibrii defectui subveniatur, primum ea ratio inita est per recentiores legislatores ut non totus populus, sed tantum certus eius repraesentantum numerus in partem legislationis vocetur, dein ut ad

alicuius optimatis potentia per civilia bella in illimitatam monarchiam sunt commutata. 13 Itaque ut huic aequilibrii defectui subveniatur, primum ea ratio inita est per recentiores legislatores ut non totus populus, sed tantum certus eius repraesentantum numerus in partem legislationis vocetur, dein ut ad evitanda, quae naturalis potentiorum optimatum ad arripiendam supremam potestatem nisus producebat, mala, regia dignitas uni familiae per constitutionem ipsam deferatur sicque compositus ex omnibus tribus simplicibus reipublicae

modernorum publici statum sensu, procurando communi totius nationis bono, adeo conveniens videtur ut nuper Coloniae Americanae, licet nec distinctionem statuum nec regiam dignitatem admiserint, ad assequendum tamen necessarium per tam extensum, ut illae occupant, terrenum in administratione publica aequilibrium distincta a repraesentantibus populi duo corpora stabiliverint quorum unum, nempe Senatus Superior, eadem ferme, quam in temperatis monarchiis optimates habent, Authoritate gaudeat, aliud, nempe Gubernator,

dignitatem admiserint, ad assequendum tamen necessarium per tam extensum, ut illae occupant, terrenum in administratione publica aequilibrium distincta a repraesentantibus populi duo corpora stabiliverint quorum unum, nempe Senatus Superior, eadem ferme, quam in temperatis monarchiis optimates habent, Authoritate gaudeat, aliud, nempe Gubernator, eadem ferme iura exerceat quae in temperatis monarchiis principi deferri solent, eo solo discrimine quod et Gubernator et membra Superioris Senatus magistratus suos non

distincta a repraesentantibus populi duo corpora stabiliverint quorum unum, nempe Senatus Superior, eadem ferme, quam in temperatis monarchiis optimates habent, Authoritate gaudeat, aliud, nempe Gubernator, eadem ferme iura exerceat quae in temperatis monarchiis principi deferri solent, eo solo discrimine quod et Gubernator et membra Superioris Senatus magistratus suos non nisi definitis per legem annis retinere possint, his vero praeterlapsis alia iterum individua iis suffici debeant. 15

non nisi parvo angustis limitibus constricto et puris adhuc moribus praedito populo conveniat, quam hoc Gallorum facto; e defectu enim intermedii inter principem et populum status, qui effervescentes repraesentantum multitudinis impetus cohibere et moderari possit, in tantam inciderunt anarchiam ut omnis personae et proprietatis civium securitas penitus eversa sit utve secuta inde in ipsam nationem damna vix saeculum sarcire possit, neque Apollinis tripode opus sit ad hoc ut tuto liceat ominari quod Galli

intermedii inter principem et populum status, qui effervescentes repraesentantum multitudinis impetus cohibere et moderari possit, in tantam inciderunt anarchiam ut omnis personae et proprietatis civium securitas penitus eversa sit utve secuta inde in ipsam nationem damna vix saeculum sarcire possit, neque Apollinis tripode opus sit ad hoc ut tuto liceat ominari quod Galli constitutionem suam per intermedium aliquem inter principem et populum statum sponte adhuc sua temperabunt aut, si in praesenti gubernii forma

eversa sit utve secuta inde in ipsam nationem damna vix saeculum sarcire possit, neque Apollinis tripode opus sit ad hoc ut tuto liceat ominari quod Galli constitutionem suam per intermedium aliquem inter principem et populum statum sponte adhuc sua temperabunt aut, si in praesenti gubernii forma praestiterint, continuis internis agitationibus adeo labefactabuntur ut regio eorum exteris demum hostibus praeda cedat. 17 Vel ex his satis apparet quod omnes summi imperii partes uni seu individuo seu corpori concredere

quod omnes summi imperii partes uni seu individuo seu corpori concredere securitatis personae proprietatisque civium non intersit, sed quod has inter principem et populum partiri expediat; quod id tutissime perfici possit si populus per repraesentantes suos in partem legislationis vocetur; quod in hoc casu debeat aliquis inter duo haec legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed inter ipsos etiam ad invicem

seu individuo seu corpori concredere securitatis personae proprietatisque civium non intersit, sed quod has inter principem et populum partiri expediat; quod id tutissime perfici possit si populus per repraesentantes suos in partem legislationis vocetur; quod in hoc casu debeat aliquis inter duo haec legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed inter ipsos etiam ad invicem status aequilibrio cura suscipi

legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed inter ipsos etiam ad invicem status aequilibrio cura suscipi debeat. 18 Superest ut, qualiter id in Hungaria praestari possit, paucis expediamus. Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit? §-o 19-o 1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem

debeat. 18 Superest ut, qualiter id in Hungaria praestari possit, paucis expediamus. Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit? §-o 19-o 1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem videtur illud quod non duos, ut in Anglia, nec tres, uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum Tabulas contracti sint; cum singula

expediamus. Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit? §-o 19-o 1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem videtur illud quod non duos, ut in Anglia, nec tres, uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum Tabulas contracti sint; cum singula harum duos contineat; denique cum in utraque personalis, ut iam ostendimus, votizatio

Qualiter aequilibrium inter Status ipsos induci possit? §-o 19-o 1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem videtur illud quod non duos, ut in Anglia, nec tres, uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum Tabulas contracti sint; cum singula harum duos contineat; denique cum in utraque personalis, ut iam ostendimus, votizatio induci possit, res haec eandem

inter Status ipsos induci possit? §-o 19-o 1 Inducendo in Hungaria inter Status aequilibrio obstare quidem videtur illud quod non duos, ut in Anglia, nec tres, uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum Tabulas contracti sint; cum singula harum duos contineat; denique cum in utraque personalis, ut iam ostendimus, votizatio induci possit, res haec eandem subit considerationem ac si duos tantum

obstare quidem videtur illud quod non duos, ut in Anglia, nec tres, uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum Tabulas contracti sint; cum singula harum duos contineat; denique cum in utraque personalis, ut iam ostendimus, votizatio induci possit, res haec eandem subit considerationem ac si duos tantum Status Hungaria numeraret. 3 Hoc praemisso triplex tantum quoad inducendum inter Status aequilibrium ratio iniri potest: prima est ea quam

intercedendi, quod technico termino liberum veto appellare solemus, gaudeat. 4 Altera est ut numerus statuum inaequalis, exempli causa ternarius, praelatorum nempe, magnatum, et populi, uti antea in Gallia fuit, defigatur; suffragia per status colligantur idque pro sensu nationis habeatur in quod duo adminus status consenserint; ultima demum ut omnes simul congregati status vota viritim edant sicque totius corporis votorum pluralitas

Altera est ut numerus statuum inaequalis, exempli causa ternarius, praelatorum nempe, magnatum, et populi, uti antea in Gallia fuit, defigatur; suffragia per status colligantur idque pro sensu nationis habeatur in quod duo adminus status consenserint; ultima demum ut omnes simul congregati status vota viritim edant sicque totius corporis votorum pluralitas concludat. 5 Angli duplicem sibi per hoc institutum scopum proposuerunt, primum ut

decisis inferioris Tabulae tribuatur, ipso facto privarentur duo Regni Status, praelatorum nempe et magnatum, iure proponendi, quo tamen semper gavisi sunt. 8 Obtinuit quidem etiam in Hungaria mos ille ut ius propositionis maxima in parte apud Tabulam Inferiorem resideat; quae enim improprio nomine hactenus gravamina vocabamus, nil aliud sunt quam propositiones de quibus Status leges perferri exoptarent. 9 Quod

ipso facto privarentur duo Regni Status, praelatorum nempe et magnatum, iure proponendi, quo tamen semper gavisi sunt. 8 Obtinuit quidem etiam in Hungaria mos ille ut ius propositionis maxima in parte apud Tabulam Inferiorem resideat; quae enim improprio nomine hactenus gravamina vocabamus, nil aliud sunt quam propositiones de quibus Status leges perferri exoptarent. 9 Quod si tamen Superiori Tabulae e re visum fuit ut

aliquam Inferiori Tabulae faciat propositionem, numquam id ipsi negabatur; non expedit itaque vetustum hoc institutum commutare nisi gravis aliqua causa et praesens utilitas subversetur, haec autem vix, ac ne vix quidem assignari potest. 10 In Anglia rex ipse caret iure propositionis et, si subsidia petat aut aliud quid proponere velit, per ministrum suum (qui ipsa hac de causa ut districtus alicuius repraesentantem in Inferiori Tabula agere possit, semper procurare solet) per ministrum, inquam,

haec autem vix, ac ne vix quidem assignari potest. 10 In Anglia rex ipse caret iure propositionis et, si subsidia petat aut aliud quid proponere velit, per ministrum suum (qui ipsa hac de causa ut districtus alicuius repraesentantem in Inferiori Tabula agere possit, semper procurare solet) per ministrum, inquam, suum, non qua talem, sed qua loci talis repraesentantem id perficere solet. 11 Ut primum sola Inferior Tabula totam nationem repraesentat, ut primum rex

solet) per ministrum, inquam, suum, non qua talem, sed qua loci talis repraesentantem id perficere solet. 11 Ut primum sola Inferior Tabula totam nationem repraesentat, ut primum rex ipse iure propositionis non gaudet, in consequens certe fuisset illud Camerae Superiori, id est Tabulae Optimatum, quae perinde pro distincto a natione corpore consideratur, deferre. 12 A contrario ergo in Hungaria, ubi rex iure propositionis gaudet, ubi nationem omnes simul

repraesentat, ut primum rex ipse iure propositionis non gaudet, in consequens certe fuisset illud Camerae Superiori, id est Tabulae Optimatum, quae perinde pro distincto a natione corpore consideratur, deferre. 12 A contrario ergo in Hungaria, ubi rex iure propositionis gaudet, ubi nationem omnes simul sumpti Status repraesentant, inconsequens foret ius hoc duobus Regni Statibus denegare. 13 Quoad 19.13 Quoad] Quo ad

13 Quoad 19.13 Quoad] Quo ad alteram modalitatem: ubi Status inaequali numero constituti et tamen iisdem praerogativis donati sunt, quaestio inducendi inter eos aequilibrii facile absolvitur; si unicus sit, ut nunc in Gallia, status, omnis quaestio sponte evanescit; si tres sint et suffragia per status stabiliantur, ipsa votorum curiatorum pluralitas aequilibrium inter status suapte inducit. 14 Ut haec aequilibrii modalitas in Hungaria induci possit,

si unicus sit, ut nunc in Gallia, status, omnis quaestio sponte evanescit; si tres sint et suffragia per status stabiliantur, ipsa votorum curiatorum pluralitas aequilibrium inter status suapte inducit. 14 Ut haec aequilibrii modalitas in Hungaria induci possit, deberent praevie aut Status ad tres reduci aut plane ad quinque multiplicari. 15 Neutrum est impracticabile; ad tres enim possent reduci vel ita ut Status praelatorum cum Statu magnatum

praevie aut Status ad tres reduci aut plane ad quinque multiplicari. 15 Neutrum est impracticabile; ad tres enim possent reduci vel ita ut Status praelatorum cum Statu magnatum pro eodem reputetur, veluti in Anglia, ubi episcopi non qua tales, sed qua lords, id est magnates, ius suffragii habent, reliqui duo in suo esse permaneant; vel vero ita ut Status quidem praelatorum pro distincto porro etiam consideretur, sed Status

ad tres enim possent reduci vel ita ut Status praelatorum cum Statu magnatum pro eodem reputetur, veluti in Anglia, ubi episcopi non qua tales, sed qua lords, id est magnates, ius suffragii habent, reliqui duo in suo esse permaneant; vel vero ita ut Status quidem praelatorum pro distincto porro etiam consideretur, sed Status magnatum et nobilium, qui alioquin honoris tantum praerogativa differunt, in unum redigatur.

ius suffragii habent, reliqui duo in suo esse permaneant; vel vero ita ut Status quidem praelatorum pro distincto porro etiam consideretur, sed Status magnatum et nobilium, qui alioquin honoris tantum praerogativa differunt, in unum redigatur. 16 Numerus Statuum post illum, quem ultima Diaeta iam fecit, passum ad quinque ea ratione augeri posset ut ab exemplo oppidorum Haidonicalium et Iazigum omnibus florentioribus ignobilibus

ea ratione augeri posset ut ab exemplo oppidorum Haidonicalium et Iazigum omnibus florentioribus ignobilibus communitatibus ius suffragii tribuatur et ex eorum repraesentantibus quintus Status efformetur. 17 In primo casu tria, in posteriori quinque plane distincta conclavia erigenda forent ad hoc ut suffragia per Status commode colligi possint. 18 Verum nec haec aequilibrii modalitas Hungariae convenire videtur; iam primum multiplicare Status nil

posset ut ab exemplo oppidorum Haidonicalium et Iazigum omnibus florentioribus ignobilibus communitatibus ius suffragii tribuatur et ex eorum repraesentantibus quintus Status efformetur. 17 In primo casu tria, in posteriori quinque plane distincta conclavia erigenda forent ad hoc ut suffragia per Status commode colligi possint. 18 Verum nec haec aequilibrii modalitas Hungariae convenire videtur; iam primum multiplicare Status nil aliud est quam rem

ad hoc ut suffragia per Status commode colligi possint. 18 Verum nec haec aequilibrii modalitas Hungariae convenire videtur; iam primum multiplicare Status nil aliud est quam rem natura sua implexam magis adhuc intricare; si enim tanta est in conciliandis vel duarum Tabularum sententiis difficultas, tantum temporis dispendium, tot colluctationes, quid fieret si tres aut plane quinque Status et totidem Tabulae constituantur, et singulum obiectum in totidem locis discuti debeat.

adhuc intricare; si enim tanta est in conciliandis vel duarum Tabularum sententiis difficultas, tantum temporis dispendium, tot colluctationes, quid fieret si tres aut plane quinque Status et totidem Tabulae constituantur, et singulum obiectum in totidem locis discuti debeat. 19 Videntur certe maiores nostri eo respexisse dum, licet quattuor plane Status constituerint, Tabulas tamen seu conclavia duo tantum stabiliverunt; ea enim re id effecerunt ut, si Tabulae hae debite organizentur, res ad idem

plane Status constituerint, Tabulas tamen seu conclavia duo tantum stabiliverunt; ea enim re id effecerunt ut, si Tabulae hae debite organizentur, res ad idem demum recidat ac si duo tantum Status exsisterent. 20 Potest quidem considerationi huic id obverti quod in systemate inaequalis Statuum numeri, seu hic in terno seu in quino defigatur, idem obiectum in omnibus conclavibus eodem tempore discuti posset et, postquam singulus Status suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed sola

duo tantum stabiliverunt; ea enim re id effecerunt ut, si Tabulae hae debite organizentur, res ad idem demum recidat ac si duo tantum Status exsisterent. 20 Potest quidem considerationi huic id obverti quod in systemate inaequalis Statuum numeri, seu hic in terno seu in quino defigatur, idem obiectum in omnibus conclavibus eodem tempore discuti posset et, postquam singulus Status suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed sola suffragiorum numeratione opus foret, id quod minus

ea enim re id effecerunt ut, si Tabulae hae debite organizentur, res ad idem demum recidat ac si duo tantum Status exsisterent. 20 Potest quidem considerationi huic id obverti quod in systemate inaequalis Statuum numeri, seu hic in terno seu in quino defigatur, idem obiectum in omnibus conclavibus eodem tempore discuti posset et, postquam singulus Status suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed sola suffragiorum numeratione opus foret, id quod minus temporis exigeret quam vel

hae debite organizentur, res ad idem demum recidat ac si duo tantum Status exsisterent. 20 Potest quidem considerationi huic id obverti quod in systemate inaequalis Statuum numeri, seu hic in terno seu in quino defigatur, idem obiectum in omnibus conclavibus eodem tempore discuti posset et, postquam singulus Status suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed sola suffragiorum numeratione opus foret, id quod minus temporis exigeret quam vel modernae inter duas tantum Tabulas concertationes;

suffragium suum edidit, nulla amplius concertatione, sed sola suffragiorum numeratione opus foret, id quod minus temporis exigeret quam vel modernae inter duas tantum Tabulas concertationes; verum nisi diversi hi Status, postquam etiam singulus eorum se iam defixit, iterum in unum congrediantur et in simultanea iam consultatione obiectum denuo excutiant, nunquam certe ita accommodae communi bono leges perferentur uti perlatae fuissent si omnes in unum convenissent; potest enim et plerumque solet unus Status ex una, alter ex alia, tertius ex

nulla amplius concertatione, sed sola suffragiorum numeratione opus foret, id quod minus temporis exigeret quam vel modernae inter duas tantum Tabulas concertationes; verum nisi diversi hi Status, postquam etiam singulus eorum se iam defixit, iterum in unum congrediantur et in simultanea iam consultatione obiectum denuo excutiant, nunquam certe ita accommodae communi bono leges perferentur uti perlatae fuissent si omnes in unum convenissent; potest enim et plerumque solet unus Status ex una, alter ex alia, tertius ex tertia, ad quam alter nec

concertationes; verum nisi diversi hi Status, postquam etiam singulus eorum se iam defixit, iterum in unum congrediantur et in simultanea iam consultatione obiectum denuo excutiant, nunquam certe ita accommodae communi bono leges perferentur uti perlatae fuissent si omnes in unum convenissent; potest enim et plerumque solet unus Status ex una, alter ex alia, tertius ex tertia, ad quam alter nec reflexit, parte idem obiectum considerare. 21 In eiusmodi autem casu eveniret non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status

nunquam certe ita accommodae communi bono leges perferentur uti perlatae fuissent si omnes in unum convenissent; potest enim et plerumque solet unus Status ex una, alter ex alia, tertius ex tertia, ad quam alter nec reflexit, parte idem obiectum considerare. 21 In eiusmodi autem casu eveniret non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status sententiam suam commutet si videat gravia omnino et decretoria esse illa argumenta quae in consultatione sua nec in reflexionem venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod

alia, tertius ex tertia, ad quam alter nec reflexit, parte idem obiectum considerare. 21 In eiusmodi autem casu eveniret non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status sententiam suam commutet si videat gravia omnino et decretoria esse illa argumenta quae in consultatione sua nec in reflexionem venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod pluralitas Tabularum obiectum aliquod iam deciderit, idem tamen communi rursus omnium Statuum deliberationi substerni debeat, tunc iam certum efficitur quod pluralitas

ad quam alter nec reflexit, parte idem obiectum considerare. 21 In eiusmodi autem casu eveniret non raro ut sicut privatus, ita etiam integer Status sententiam suam commutet si videat gravia omnino et decretoria esse illa argumenta quae in consultatione sua nec in reflexionem venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod pluralitas Tabularum obiectum aliquod iam deciderit, idem tamen communi rursus omnium Statuum deliberationi substerni debeat, tunc iam certum efficitur quod pluralitas conclavium, in quae Status pro

sua nec in reflexionem venerunt; iam vero si id stabiliatur ut non obstante eo quod pluralitas Tabularum obiectum aliquod iam deciderit, idem tamen communi rursus omnium Statuum deliberationi substerni debeat, tunc iam certum efficitur quod pluralitas conclavium, in quae Status pro casu inaequalis numeri dispesci deberent, eo maiorem iniciat moram quo plura eiusmodi conclavia exstant. 22 Haec autem suapte exsistere deberent quamprimum Status sunt inaequali numero et aequilibrium inter eos per vota curiata stabiliri

Maior adhuc est, quam modalitati huic ius propositionis adfert, difficultas; si enim seu tres ternis seu quinque quinis distincti conclavibus Status constituantur, ius propositionis vel omnibus vel aliquibus, vel uni tantum, ut in Anglia, Statui concredi deberet; si omnibus, quo plures erunt distinctae Tabulae, eo maior propositionum copia comitia inundabit, quae non nisi magno et temporis et expensarum dispendio superari poterunt. 24 Certe institutum hoc eo demum rem perduceret ut

quod tamen constitutio Hungarica nunquam adoptavit. 25 Si uni aut aliquibus tantum Statibus ius propositionis tribuatur, quae ratio adferri poterit quare huic aut his, et non aliis etiam Statibus idem ius concedatur? 26 Percurramus omnes, quae in systemate reducendorum ad inaequalem numerum Statuum fieri possunt, combinationes, et apparebit quod in nulla harum ius propositionis ad unum solum aut aliquos tantum Status restringi possit. 27 Si Status praelatorum cum magnatibus uniatur, nobilium vero

ius propositionis tribuatur, quae ratio adferri poterit quare huic aut his, et non aliis etiam Statibus idem ius concedatur? 26 Percurramus omnes, quae in systemate reducendorum ad inaequalem numerum Statuum fieri possunt, combinationes, et apparebit quod in nulla harum ius propositionis ad unum solum aut aliquos tantum Status restringi possit. 27 Si Status praelatorum cum magnatibus uniatur, nobilium vero et civium ultro separatus persistat, concedeturne soli civium, vel soli nobilium, vel duobus his

Statuum conclusis intercedendi ius relinqueretur, ipsius etiam inter Principem et nationem aequilibrii arbiter efficeretur. 30 Si e repraesentantibus ignobilium quintus Status efformetur, eaedem perinde redeunt quaestiones, eadem responsa, etsi in hoc etiam systemate ius propositionis omnibus Statibus ex aequo attribuatur. 31 Illud insuper incoveniens consequetur quod aucto proponentium numero comitia et complicatiora et diuturniora efficerentur. 32 Restat itaque tertia tantum

incoveniens consequetur quod aucto proponentium numero comitia et complicatiora et diuturniora efficerentur. 32 Restat itaque tertia tantum inducendi inter Status aequilibrii modalitas quae, et quod Hungariae omnino conveniat, et quomodo practice in effectum deduci possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde

comitia et complicatiora et diuturniora efficerentur. 32 Restat itaque tertia tantum inducendi inter Status aequilibrii modalitas quae, et quod Hungariae omnino conveniat, et quomodo practice in effectum deduci possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde conformis ille in praeambulo omnium decretorum Diaetalium

32 Restat itaque tertia tantum inducendi inter Status aequilibrii modalitas quae, et quod Hungariae omnino conveniat, et quomodo practice in effectum deduci possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde conformis ille in praeambulo omnium decretorum Diaetalium stylus: postquam iidem Status certos articulos unanimi eorum

et quod Hungariae omnino conveniat, et quomodo practice in effectum deduci possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde conformis ille in praeambulo omnium decretorum Diaetalium stylus: postquam iidem Status certos articulos unanimi eorum consensu conclusos nobis (nempe regi) praesentassent &c; inde introductus vetustissimus

deduci possit, iuvat paucis explanare; in Hungaria, ut iam diximus, non unus aliquis particularis Status, uti in Anglia, totam nationem repraesentat; non potest itaque pro sensu nationis haberi nisi illud in quod pluralitas omnium Statuum consentit; inde conformis ille in praeambulo omnium decretorum Diaetalium stylus: postquam iidem Status certos articulos unanimi eorum consensu conclusos nobis (nempe regi) praesentassent &c; inde introductus vetustissimus sessionum mixtarum usus. 33 Ipsum itaque etiam

decretorum Diaetalium stylus: postquam iidem Status certos articulos unanimi eorum consensu conclusos nobis (nempe regi) praesentassent &c; inde introductus vetustissimus sessionum mixtarum usus. 33 Ipsum itaque etiam inter Status aequilibrium in alio fundari non potest, quam in modo quo pluralitas votorum relate ad omnes Status cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota

iidem Status certos articulos unanimi eorum consensu conclusos nobis (nempe regi) praesentassent &c; inde introductus vetustissimus sessionum mixtarum usus. 33 Ipsum itaque etiam inter Status aequilibrium in alio fundari non potest, quam in modo quo pluralitas votorum relate ad omnes Status cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si

usus. 33 Ipsum itaque etiam inter Status aequilibrium in alio fundari non potest, quam in modo quo pluralitas votorum relate ad omnes Status cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus

modo quo pluralitas votorum relate ad omnes Status cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene

cognosci possit; cum Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene ordinata constitutionis forma tolerari non potest; natio enim debet habere voluntatem circa omnia

Hungaria 19.33 cum Hungaria] cum in Hungaria quattuor Status habeat, id per vota curiata, id est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene ordinata constitutionis forma tolerari non potest; natio enim debet habere voluntatem circa omnia ea, quae ipsam

est, si singuli in complexo Status vota enumerentur, praestari non posse supra ostendimus; si enim duo Status in unam, alii in aliam sententiam concedant, tunc aut non adesset modus voluntatem totius nationis explorandi, aut res Principem decisioni substerni deberet; primum in bene ordinata constitutionis forma tolerari non potest; natio enim debet habere voluntatem circa omnia ea, quae ipsam directe respiciunt, obiecta, itaque debet etiam modus adesse voluntatem hanc explorandi. 34 Alterum perinde admitti non potest; Princeps enim

simul sumptis corporibus legislativis, sed illi tantum, qui potiorem eius partem habet, conducant; verbo iam Status retenta solum forma, reipsa omni legislationis exercitio privantur; nihil igitur reliqui esse apparet quam ut, ubi duae Tabulae ad invicem discrepant, omnes in unum Status conveniant, ibi negotium denuo discutiatur sicque personalibus omnium membrorum votis definiatur. 37 Fiet hac ratione ut graviora obiecta per simultaneas consultationes melius quam per partiales discutiantur; ut

Status conveniant, ibi negotium denuo discutiatur sicque personalibus omnium membrorum votis definiatur. 37 Fiet hac ratione ut graviora obiecta per simultaneas consultationes melius quam per partiales discutiantur; ut congregatis in unum corpus Statibus singula individua plus commune nationis bonum quam Status sui spiritum, qui, dum res in propria Tabula agitatur, plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno

37 Fiet hac ratione ut graviora obiecta per simultaneas consultationes melius quam per partiales discutiantur; ut congregatis in unum corpus Statibus singula individua plus commune nationis bonum quam Status sui spiritum, qui, dum res in propria Tabula agitatur, plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius

discutiantur; ut congregatis in unum corpus Statibus singula individua plus commune nationis bonum quam Status sui spiritum, qui, dum res in propria Tabula agitatur, plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non

in unum corpus Statibus singula individua plus commune nationis bonum quam Status sui spiritum, qui, dum res in propria Tabula agitatur, plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status,

nationis bonum quam Status sui spiritum, qui, dum res in propria Tabula agitatur, plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status, qui, donec seorsim agunt, nationem non repraesentant, sed

plerumque obrepere solet, respiciant; ut, licet aliqua bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status, qui, donec seorsim agunt, nationem non repraesentant, sed per nationem ipsam, quam omnes simul constituti Status reipsa

bono publico minus proficua sententia, dum res in propria Tabula agitaretur, in uno aliove Statu pluralitatem obtinuerit, re tamen in simultanea consultatione melius discussa complura ipsius huius Status individua in meliorem sententiam transeant sicque prior sententia in ipso hoc Statu pluralitatem amittat; ut leges non per Status, qui, donec seorsim agunt, nationem non repraesentant, sed per nationem ipsam, quam omnes simul constituti Status reipsa repraesentant, perlatae esse dicantur; fiet denique ut et pars

Tabularum discrimine unicum ex omnibus Statibus corpus, quod semper una consideat, semper simultaneas suscipiat deliberationes, semper suffragia una edat, efformandum esse arbitraremur. 38 Provide sane maiores nostri instituerunt ut omne grave obiectum primum in Inferiori Tabula discutiatur, dein vero huius conclusum Superiori referatur quo haec illud expendere et aut eidem assentiri, aut aliam etiam sententiam Inferiori Tabulae proponere possit; gravissima enim sunt, quae hoc Institutum porro

conclusum Superiori referatur quo haec illud expendere et aut eidem assentiri, aut aliam etiam sententiam Inferiori Tabulae proponere possit; gravissima enim sunt, quae hoc Institutum porro etiam retinendum esse suadent, argumenta. 39 Iam primum omnes in unum conclave Status compingere nil ferme aliud est quam sublato Statuum discrimine unicum efformare. 40 Quod quam tristes in Gallia producat effectus, neminem latet. 41 Deinde usu omnium saeculorum compertum est quod, quo maior est suffragia

possit; gravissima enim sunt, quae hoc Institutum porro etiam retinendum esse suadent, argumenta. 39 Iam primum omnes in unum conclave Status compingere nil ferme aliud est quam sublato Statuum discrimine unicum efformare. 40 Quod quam tristes in Gallia producat effectus, neminem latet. 41 Deinde usu omnium saeculorum compertum est quod, quo maior est suffragia edentium numerus, eo magis confusae esse soleant susceptae ab iis in prima, ut ita dicam, manu consultationes; quod omne

sublato Statuum discrimine unicum efformare. 40 Quod quam tristes in Gallia producat effectus, neminem latet. 41 Deinde usu omnium saeculorum compertum est quod, quo maior est suffragia edentium numerus, eo magis confusae esse soleant susceptae ab iis in prima, ut ita dicam, manu consultationes; quod omne copiosum eiusmodi corpus saepe pauci oratores, popularis aliquando rumor, quandoque ephemerus aut metus, aut gaudium ita abripere soleat ut a scopo communis boni longissime recedat; denique quod ipsa hac de

quod primos multitudinis illius impetus intercessione sua sistere, aestum autem eius, si perduret, partim mora, partim consiliorum suorum gravitate temperare possit. 42 Nunc dum Inferior Tabula tantum nobilium et civitatum Statum continet, iam in eum assurgit numerum ut adferendo per Tabulam Superiorem eiusmodi temperamento in omnibus comitiis saepius 19.42 saepius manus altera in margine addidit opus fuerit, quid fieret si omnes adhuc Status in unam

autem eius, si perduret, partim mora, partim consiliorum suorum gravitate temperare possit. 42 Nunc dum Inferior Tabula tantum nobilium et civitatum Statum continet, iam in eum assurgit numerum ut adferendo per Tabulam Superiorem eiusmodi temperamento in omnibus comitiis saepius 19.42 saepius manus altera in margine addidit opus fuerit, quid fieret si omnes adhuc Status in unam tabulam pro perpetuo redigantur, praesertim si usus titulares magnates porro

42 Nunc dum Inferior Tabula tantum nobilium et civitatum Statum continet, iam in eum assurgit numerum ut adferendo per Tabulam Superiorem eiusmodi temperamento in omnibus comitiis saepius 19.42 saepius manus altera in margine addidit opus fuerit, quid fieret si omnes adhuc Status in unam tabulam pro perpetuo redigantur, praesertim si usus titulares magnates porro etiam evocandi stabiliatur; si incondita haec multitudo omnia legislationis obiecta in prima,

iam in eum assurgit numerum ut adferendo per Tabulam Superiorem eiusmodi temperamento in omnibus comitiis saepius 19.42 saepius manus altera in margine addidit opus fuerit, quid fieret si omnes adhuc Status in unam tabulam pro perpetuo redigantur, praesertim si usus titulares magnates porro etiam evocandi stabiliatur; si incondita haec multitudo omnia legislationis obiecta in prima, ut dicimus, manu concertare deberet; si nullum eminentius et minus numerosum corpus exstaret

altera in margine addidit opus fuerit, quid fieret si omnes adhuc Status in unam tabulam pro perpetuo redigantur, praesertim si usus titulares magnates porro etiam evocandi stabiliatur; si incondita haec multitudo omnia legislationis obiecta in prima, ut dicimus, manu concertare deberet; si nullum eminentius et minus numerosum corpus exstaret quod aestum impetumque multitudinis huius temperare posset? 43 Certe si non ruina patriae, iactura adminus communionis, quam Status in potestate legislativa

omnia legislationis obiecta in prima, ut dicimus, manu concertare deberet; si nullum eminentius et minus numerosum corpus exstaret quod aestum impetumque multitudinis huius temperare posset? 43 Certe si non ruina patriae, iactura adminus communionis, quam Status in potestate legislativa habent, inde necessario consequi deberet. 44 Obvertet forte aliquis quod idem evenire possit si etiam in gravioribus tantum obiectis Status in unum congregentur. 45 Et fieret sane si in his etiam obiectis absque

multitudinis huius temperare posset? 43 Certe si non ruina patriae, iactura adminus communionis, quam Status in potestate legislativa habent, inde necessario consequi deberet. 44 Obvertet forte aliquis quod idem evenire possit si etiam in gravioribus tantum obiectis Status in unum congregentur. 45 Et fieret sane si in his etiam obiectis absque illa, quae nunc viget, praeparatione deliberationes statim in sessione mixta suscipiantur. 46 Si e contra omnia prius in Tabula Inferiori

43 Certe si non ruina patriae, iactura adminus communionis, quam Status in potestate legislativa habent, inde necessario consequi deberet. 44 Obvertet forte aliquis quod idem evenire possit si etiam in gravioribus tantum obiectis Status in unum congregentur. 45 Et fieret sane si in his etiam obiectis absque illa, quae nunc viget, praeparatione deliberationes statim in sessione mixta suscipiantur. 46 Si e contra omnia prius in Tabula Inferiori pertractentur, vel aestus multitudinis, si

adminus communionis, quam Status in potestate legislativa habent, inde necessario consequi deberet. 44 Obvertet forte aliquis quod idem evenire possit si etiam in gravioribus tantum obiectis Status in unum congregentur. 45 Et fieret sane si in his etiam obiectis absque illa, quae nunc viget, praeparatione deliberationes statim in sessione mixta suscipiantur. 46 Si e contra omnia prius in Tabula Inferiori pertractentur, vel aestus multitudinis, si quis exardescat, moderatorum Ablegatorum consiliis

deberet. 44 Obvertet forte aliquis quod idem evenire possit si etiam in gravioribus tantum obiectis Status in unum congregentur. 45 Et fieret sane si in his etiam obiectis absque illa, quae nunc viget, praeparatione deliberationes statim in sessione mixta suscipiantur. 46 Si e contra omnia prius in Tabula Inferiori pertractentur, vel aestus multitudinis, si quis exardescat, moderatorum Ablegatorum consiliis iam ibi defervescet, vel si totum illud corpus reipsa abripi contingat, Superior Tabula,

evenire possit si etiam in gravioribus tantum obiectis Status in unum congregentur. 45 Et fieret sane si in his etiam obiectis absque illa, quae nunc viget, praeparatione deliberationes statim in sessione mixta suscipiantur. 46 Si e contra omnia prius in Tabula Inferiori pertractentur, vel aestus multitudinis, si quis exardescat, moderatorum Ablegatorum consiliis iam ibi defervescet, vel si totum illud corpus reipsa abripi contingat, Superior Tabula, quae iuxta propositam superius sententiam minime esset numerosa, primum

sustineat, et tunc, ut aequilibrium inter Status conservetur, neve vota duorum Statuum per solam Superioris Tabulae intercessionem inactiva reddantur, aut Superior etiam Tabula sensui Inferioris accedere, aut subversantem quaestionem simultaneae omnium Statuum in sessione mixta deliberationi et suffragiis substernere debet. Qualiter inter Principem et Status §-o 20-o 1> Iam de ipso inter Principem et Status aequilibrio. <2 Cum

Cum hic non de efformanda aut restauranda constitutione agatur, quaestio illa, qualiter inter ipsam potestatem legislativam et executivam aequilibrium induci possit, ad nostrum propositum non spectat. 3 Id tantum superest expendendum, cum Princeps unam, Status in complexo sumpti alteram potestatis legislativae partem habeant, qualiter inter hos in ipso legislationis exercitio aequilibrium conservari possit? 4 Cum et Princeps et Status ius reciprocum habeant et proponendi legem et propositam per alteram partem non

inter ipsam potestatem legislativam et executivam aequilibrium induci possit, ad nostrum propositum non spectat. 3 Id tantum superest expendendum, cum Princeps unam, Status in complexo sumpti alteram potestatis legislativae partem habeant, qualiter inter hos in ipso legislationis exercitio aequilibrium conservari possit? 4 Cum et Princeps et Status ius reciprocum habeant et proponendi legem et propositam per alteram partem non acceptandi, id est ius et propositionis et intercessionis, quod veto appelare

Princeps praeter mediam legislationis partem non haberet insuper totam ferme potestatem executivam, supervacaneum foret de alio aequilibrio cogitare. 5 Nunc cum ea sit vis potestatis executivae ut multiplices habeat concurrentia ad legislationem Statuum individua in suam partem pertrahendi modos, id autem si fiat, iam inefficax reddatur illa, quae Statibus competit, pars legislativae potestatis, et omnia demum ad Principem arbitrium recidere debeant, omnes populi, qui temperata gubernii forma gaudent, amplius aliquid in ipso

individua in suam partem pertrahendi modos, id autem si fiat, iam inefficax reddatur illa, quae Statibus competit, pars legislativae potestatis, et omnia demum ad Principem arbitrium recidere debeant, omnes populi, qui temperata gubernii forma gaudent, amplius aliquid in ipso legislationis exercitio nationi tribuendum existimarunt, ad hoc ut per id vis executivae, quam Princeps habet, potestatis temperetur. 6 Angli per negatum Principi ius propositionis, Galli per suspensivum tantum, quod

executivae, quam Princeps habet, potestatis temperetur. 6 Angli per negatum Principi ius propositionis, Galli per suspensivum tantum, quod Principi attribuere, veto, id efficere statuerunt. 7 Verum neuter ex his modis in Hungaria locum habere potest; Hungari enim iam per pactum illud, quo Augustae Domui Austriacae haereditatem detulere, regi omnia ea, quibus tunc gaudebat, iura confirmarunt; iam vero certum est regi tunc et ius propositionis et absolutum veto competiisse; non

spatium numero articuli inscribendo, ut videtur sententiam suam tuentur. 10 Qui hanc Statuum propositionibus, quas improprie omnino gravamina appellamus, vindicare volunt, legem illam contrario usu abrogatam, et in subsequis comitiis semper gravamina Statuum prius superata ac tum demum propositiones regias de subsidiis definitas fuisse sustinent. 11 Quaestionem hanc in omnibus etiam recentioribus comitiis agitatam, numquam tamen diserta lege decisam fuisse acta ipsa

omnino gravamina appellamus, vindicare volunt, legem illam contrario usu abrogatam, et in subsequis comitiis semper gravamina Statuum prius superata ac tum demum propositiones regias de subsidiis definitas fuisse sustinent. 11 Quaestionem hanc in omnibus etiam recentioribus comitiis agitatam, numquam tamen diserta lege decisam fuisse acta ipsa testantur. 12 Usus plerumque eo inclinavit ut utriusque ordinis propositiones simultanee ferme pertractae 20.12 pertractae] fortasse

finalis tamen Statuum circa proposita per Principem subsidia determinatio plerumque praecesserit supremum Principis ad Statuum propositiones responsum. 13 Interest itaque ut obiectum hoc tandem diserta lege determinetur; interest ut per illud iustum in exercitio legislationis aequilibrium inter Principem et Status stabiliatur. 14 Iam vero id res ipsa non patitur ut utriusque corporis legislativi propositiones simultanee et uno eodemque tempore definiantur; si Principis seu de subsidiis seu de aliis obiectis

stabiliatur. 14 Iam vero id res ipsa non patitur ut utriusque corporis legislativi propositiones simultanee et uno eodemque tempore definiantur; si Principis seu de subsidiis seu de aliis obiectis factae propositiones primum decidi debent, cum Status sponte sua in eas proniores esse soleant, utique a mero Principis aut ministrorum suorum arbitrio pendebit an vel alicui Statuum propositioni assensum praebere velit, sicque tota illa, qua Status in legislatione gaudent, communio suapte evanescet. 15 E contra si Princeps

seu de aliis obiectis factae propositiones primum decidi debent, cum Status sponte sua in eas proniores esse soleant, utique a mero Principis aut ministrorum suorum arbitrio pendebit an vel alicui Statuum propositioni assensum praebere velit, sicque tota illa, qua Status in legislatione gaudent, communio suapte evanescet. 15 E contra si Princeps praevie rem cum Statibus de illorum propositionibus conficiat, tanto certior erit de Statuum in suas propositiones assensu quanto faciliorem se exhibuit in acceptandis iustis Statuum

an vel alicui Statuum propositioni assensum praebere velit, sicque tota illa, qua Status in legislatione gaudent, communio suapte evanescet. 15 E contra si Princeps praevie rem cum Statibus de illorum propositionibus conficiat, tanto certior erit de Statuum in suas propositiones assensu quanto faciliorem se exhibuit in acceptandis iustis Statuum propositionibus. 16 Et, si (quod nec supponere quidem licet) Status se nihilominus difficiliores praeberent, habet Princeps vi executivae, quae ipsi competit, potestatis

sicque tota illa, qua Status in legislatione gaudent, communio suapte evanescet. 15 E contra si Princeps praevie rem cum Statibus de illorum propositionibus conficiat, tanto certior erit de Statuum in suas propositiones assensu quanto faciliorem se exhibuit in acceptandis iustis Statuum propositionibus. 16 Et, si (quod nec supponere quidem licet) Status se nihilominus difficiliores praeberent, habet Princeps vi executivae, quae ipsi competit, potestatis mille modos Status in suam sententiam pertrahendi, quos Status

assensu quanto faciliorem se exhibuit in acceptandis iustis Statuum propositionibus. 16 Et, si (quod nec supponere quidem licet) Status se nihilominus difficiliores praeberent, habet Princeps vi executivae, quae ipsi competit, potestatis mille modos Status in suam sententiam pertrahendi, quos Status pro casu contrariae sententiae non habent. 17 Ipsa itaque iustitia, ipsa recta in exercitio potestatis legislativae proportio exigit ut prius Statuum, dein Principis propositiones in comitiis superentur.

licet) Status se nihilominus difficiliores praeberent, habet Princeps vi executivae, quae ipsi competit, potestatis mille modos Status in suam sententiam pertrahendi, quos Status pro casu contrariae sententiae non habent. 17 Ipsa itaque iustitia, ipsa recta in exercitio potestatis legislativae proportio exigit ut prius Statuum, dein Principis propositiones in comitiis superentur. An constitutionalia obiecta comitialibus deliberationibus

competit, potestatis mille modos Status in suam sententiam pertrahendi, quos Status pro casu contrariae sententiae non habent. 17 Ipsa itaque iustitia, ipsa recta in exercitio potestatis legislativae proportio exigit ut prius Statuum, dein Principis propositiones in comitiis superentur. An constitutionalia obiecta comitialibus deliberationibus subiicienda sint? §-o 21-o 1> Iam quoad obiectum E.

3 Affirmativa inconcusso illo argumento sustinetur quod, sicut aliae leges, ita etiam constitutio per illius, quo condebatur, temporis corpus legislativum stabilita fuerit; iam vero certum est quod, sicut una generatio in aliam, ita etiam corpus legislativum unius temporis in aliud, quod idem ius posteriori tempore exercet, adeo absolutum imperium non habeat ut isthoc de illius institutis nihil audeat commutare. 4 Negativa vicissim gravi illa consideratione sustinetur quod, si

inconcusso illo argumento sustinetur quod, sicut aliae leges, ita etiam constitutio per illius, quo condebatur, temporis corpus legislativum stabilita fuerit; iam vero certum est quod, sicut una generatio in aliam, ita etiam corpus legislativum unius temporis in aliud, quod idem ius posteriori tempore exercet, adeo absolutum imperium non habeat ut isthoc de illius institutis nihil audeat commutare. 4 Negativa vicissim gravi illa consideratione sustinetur quod, si ipsa constitutionalia obiecta novis semper

deliberationibus subiacerent, status reipublicae continuo fluctuaret, quo nihil perniciosus, seu libertatem personae, seu proprietatis securitatem spectes, civibus evenire potest. 5 Videtur itaque quaestio haec nec in unam nec in aliam partem generaliter decidi posse, verum mediam viam ita esse ineundam ut utriusque oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de eo: quaenam reipsa sint constitutionalia obiecta,

subiacerent, status reipublicae continuo fluctuaret, quo nihil perniciosus, seu libertatem personae, seu proprietatis securitatem spectes, civibus evenire potest. 5 Videtur itaque quaestio haec nec in unam nec in aliam partem generaliter decidi posse, verum mediam viam ita esse ineundam ut utriusque oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de eo: quaenam reipsa sint constitutionalia obiecta,

verum mediam viam ita esse ineundam ut utriusque oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de eo: quaenam reipsa sint constitutionalia obiecta, conveniatur. 6 Constitutio est nomen quod recentius in Europa invaluit. 7 Id quod nos nunc per hoc vocabulum intelligimus antea publicistae aliarum gentium per formam gubernii, nos per leges fundamentales exprimebamus; si aut princeps, aut aliquod corpus civium, aut ipse etiam populus

totum summum imperium vi arripiant, tunc nulla constitutio exsistere potest, sed enascitur arbitraria monarchia, aristocratia vel democratia quae, nisi postea adminus seu expressus seu tacitus illius, qui antea aliquam summi imperii partem tenebat, consensus accedat, unice in vi fundatur. 8 E converso si populus ipse seu principi omnes summi imperii partes sponte deferat, seu illas in corpus aliquod patriciorum ultro transferat, seu denique, statim ac primam sibi imperii formam efformaret, 21.8

vel democratia quae, nisi postea adminus seu expressus seu tacitus illius, qui antea aliquam summi imperii partem tenebat, consensus accedat, unice in vi fundatur. 8 E converso si populus ipse seu principi omnes summi imperii partes sponte deferat, seu illas in corpus aliquod patriciorum ultro transferat, seu denique, statim ac primam sibi imperii formam efformaret, 21.8 efformaret] ex constitueret corr. manus altera eas sibi reservet, iam tunc exsistit

corr. manus altera eas sibi reservet, iam tunc exsistit arbitraria quidem, quia pura, sed constitutionalis seu monarchia, seu aristocratia, seu democratia; constitutionis tamen significatio maximam in mixtis seu temperatis imperii formis proprietatem habet, v.g. si populus exercitium summi imperii inter se et aliquod corpus civium, quod deinde statum optimatum efficit, vel inter hoc et insuper inter principem dividat.

seu morali corpori, et quae pars exercendi summi imperii competat. 11 Illae vero, quae modum ipsum, quo singulum hoc corpus ius suum exercere debeant, constitutionales vocantur. 12 Denique illae, quae impedimenta ponunt ne unum corpus in alterius iura involare sicque iustum inter illa aequilibrium subsistere possit, praesidia constitutionis appellantur. 13 Ita, ut alias constitutiones praetereamus, in monarchia temperata, si summum imperium ita dividatur ut

12 Denique illae, quae impedimenta ponunt ne unum corpus in alterius iura involare sicque iustum inter illa aequilibrium subsistere possit, praesidia constitutionis appellantur. 13 Ita, ut alias constitutiones praetereamus, in monarchia temperata, si summum imperium ita dividatur ut legislativa potestas principi et nationi communis sit, executiva demptis fors aliquot obiectis soli principi reservetur, gratialis (hanc enim nos tertiam summi imperii partem statuimus, cum

additu praestare debeat, v.g. an solam coronationem vel etiam iuratam de conservanda constitutione sponsionem? 14 Si princeps ad ista obligetur, quae interea etiam, dum haec praestiterit, iura possit exercere? 15 Si principem aut minorennem, praesertim in haereditaria successione, esse contingat, aut mortuo principe legalis eius successor longius absit, per quem et quomodo competentia eidem iura debeant exerceri? 16 Et cum princeps ipse per se executivam potestatem exercere non possit, per quas

an, et qualiter, iis intercedere possit, ita ut tamen executiva potestas principis sarta et tecta conservetur; cum privilegiorum collatio ad gratialem summi imperii partem referatur, privilegium vero sit exemptio a lege communi, adeoque per eorum collationem in iacturam communionis legislativae potestatis, quae nationi competit, agi possit, qui limites exercitio collationis privilegiorum poni debeant? 19 Denique nisi comitia sint perpetua, an principi provisionales leges

detrimenti pariatur? 21 Haec relate ad principem. 22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis

22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum

ut haec pariter delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum nihilominus aequilibrium inter eos ita

delata sibi per constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum nihilominus aequilibrium inter eos ita conservari

exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum nihilominus aequilibrium inter eos ita conservari possit ut tamen omnes status aequalem reipsa in

an repraesentantes horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in plura, et in quot, corpora dividi debeant; an singuli status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum nihilominus aequilibrium inter eos ita conservari possit ut tamen omnes status aequalem reipsa in legislatione partem habeant; quae pars cui statui in administratione publica competat; an omnia indiscriminatim onera publica per omnes

status in singulis cameris separatim deliberare vel plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum nihilominus aequilibrium inter eos ita conservari possit ut tamen omnes status aequalem reipsa in legislatione partem habeant; quae pars cui statui in administratione publica competat; an omnia indiscriminatim onera publica per omnes civium classes supportari debeant, vel vero cura securitatis externae, id est onus militandi aliquibus, onus e contra tributorum aliis

plures ad unam cameram contrahi sicque unum ex iis corpus effici possit; quomodo statibus in distincta corpora divisis iustum nihilominus aequilibrium inter eos ita conservari possit ut tamen omnes status aequalem reipsa in legislatione partem habeant; quae pars cui statui in administratione publica competat; an omnia indiscriminatim onera publica per omnes civium classes supportari debeant, vel vero cura securitatis externae, id est onus militandi aliquibus, onus e contra tributorum aliis civium classibus deferenda sit?

oporteat donec de eorum augmento agatur; an numerus intertenendae pro ratione circumstantiarum militiae per potestatem legislativam determinari vel soli potestatis executivae arbitrio relinqui; an iurisdictio militaris a politica simpliciter separari, vel vero etiam milites in obiectis pure civilibus politicae iurisdictioni subiacere debeant; omnes tamen super his etiam aliisque similibus obiectis conditae leges, quia magnum cum ipso exercendae legislativae et executivae potestatis modo nexum habent, passim pro constitutionalibus

25 Reliqua aut ad internam publicae administrationis formam, aut ad definienda singulorum civium ad invicem iura, aut ad specificas exsequentibus corporibus aut individuis inviationes praescribendas referuntur et in politicas, sub quibus etiam religionariae et ecclesiasticae obiecta civilia afficientes continentur, oeconomicas, iudiciales tam civiles quam criminales, et militares relate ad obiecta civilia dividi solent. 26 Si ex

commutata fuisse ostenderimus, apparebit certe quod haec etiam omnia comitialibus deliberationibus subiaceant. 27 Id autem facile omnino praestari potest. 28 Et ne minus notas, quia longo vetustatis intervallo a nobis remotas, quas Graecae respublicae in constitutionibus suis de tempore in tempus suscipiebant, mutationes memoremus, habebant Dani adeo vitiosam partium summi imperii partitionem, id est constitutionem, ut hanc communi suo bono adversari natio ipsa agnoverit. 29 Poterant illi vitia

certe quod haec etiam omnia comitialibus deliberationibus subiaceant. 27 Id autem facile omnino praestari potest. 28 Et ne minus notas, quia longo vetustatis intervallo a nobis remotas, quas Graecae respublicae in constitutionibus suis de tempore in tempus suscipiebant, mutationes memoremus, habebant Dani adeo vitiosam partium summi imperii partitionem, id est constitutionem, ut hanc communi suo bono adversari natio ipsa agnoverit. 29 Poterant illi vitia eius emendare, poterant illam aliter

communi suo bono adversari natio ipsa agnoverit. 29 Poterant illi vitia eius emendare, poterant illam aliter organizare, poterant novam et causae publicae utiliorem summi imperii partitionem constituere; maluerunt tamen nostro iam saeculo omni, quam antea natio in summo imperio habuit, parti cedere, totumque absque ulla restrictione in Principem transferre, id est illimitatam constituere monarchiam. 30 Cum id non vi, sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse

illi vitia eius emendare, poterant illam aliter organizare, poterant novam et causae publicae utiliorem summi imperii partitionem constituere; maluerunt tamen nostro iam saeculo omni, quam antea natio in summo imperio habuit, parti cedere, totumque absque ulla restrictione in Principem transferre, id est illimitatam constituere monarchiam. 30 Cum id non vi, sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse individua reluctata sint, iure factum esse negari non potest; fingamus iam

sed libero potioris nationis partis facto evenerit, licet pauca fortasse individua reluctata sint, iure factum esse negari non potest; fingamus iam quod natio Danica nunc iterum monarchiae temperatae systema exoptet et Princeps absque ulla vi, ulla seditione in illud ultro consentiat: quis negabit legalem futuram hanc populi illius constitutionem? 31 Apparet itaque quod constitutio ipsa non tantum modificari, temperari, restaurari, sed et simpliciter abrogari et alias iterum restitui possit si liber et spontaneus

constitutionalibus legibus et praesidiis constitutionis omnis quaestio cessat; libet tantum id uno adhuc aliove domestico exemplo illustrare. 33 Primitivum et constitutionale fuit Hungarorum institutum ut singulus nobilis ius suffragii in Diaeta exerceat; ab eo tamen iam ante multa saecula recessum et institutum repraesentantum adoptatum fuit; constitutionalis certe Hungariae fuit lex quod sit regnum electivum, et tamen ab ea 1687. in favorem masculini, anno vero 1723. in favorem feminei sexus Augustae

fuit Hungarorum institutum ut singulus nobilis ius suffragii in Diaeta exerceat; ab eo tamen iam ante multa saecula recessum et institutum repraesentantum adoptatum fuit; constitutionalis certe Hungariae fuit lex quod sit regnum electivum, et tamen ab ea 1687. in favorem masculini, anno vero 1723. in favorem feminei sexus Augustae Domus Austriacae recessum fuit; constitutionale denique fuit Hungariae institutum ut nullum individuum, nulla communitas, quae praerogativa nobilitari non gaudet, iure suffragii in

ut singulus nobilis ius suffragii in Diaeta exerceat; ab eo tamen iam ante multa saecula recessum et institutum repraesentantum adoptatum fuit; constitutionalis certe Hungariae fuit lex quod sit regnum electivum, et tamen ab ea 1687. in favorem masculini, anno vero 1723. in favorem feminei sexus Augustae Domus Austriacae recessum fuit; constitutionale denique fuit Hungariae institutum ut nullum individuum, nulla communitas, quae praerogativa nobilitari non gaudet, iure suffragii in Diaeta gaudere possit, et

et tamen ab ea 1687. in favorem masculini, anno vero 1723. in favorem feminei sexus Augustae Domus Austriacae recessum fuit; constitutionale denique fuit Hungariae institutum ut nullum individuum, nulla communitas, quae praerogativa nobilitari non gaudet, iure suffragii in Diaeta gaudere possit, et tamen recens terminatis comitiis Iazigibus, Cumanis, et oppidis Haidonicalibus sessio et votum admissa sunt. 34 Ut aliquod etiam de vicinis populis exemplum adferamus, apud Polonos onera publica per

quorum interest, consensu mutari possint; e contra 2-o si vel unius legislativi corporis assensus non accedat, quod horum nihil mutari possit. 36 Prima propositio ex exemplis iam comprobata est et e principio illo plana efficitur quod nihil sit in rebus humanis quod non eodem modo dissolvi possit quo coaluit; sunt quidem qui contrariam sententiam apud nos iam lege stabilitam esse ex articulo 8-o 1741. contendant, cum ibi dicatur quod fundamentalia (id est constitutionalia) Statuum iura sub sensum

Diaetaliter conventum fuerit, non cadant; verum vel lex haec ad sola Statuum iura restringitur, et tunc est inconsequens, vel ad iura etiam Principis omniaque usque adeo constitutionalia obiecta, cum horum omnium par sit ratio, extendi debet, et tunc et in clare superius demonstrata principia impingit, et non modo aliorum populorum, sed propriis etiam, quae supra adtulimus, exemplis adversatur. 37 Debet proinde haec quoque lex eo tantum sensu accipi quod ad alterandam constitutionalem legem pro communi consensu

elucescit quod nulla sit pars constitutionis, nulla lex constitutionalis, quae non ius aliquod unius e legislativis corporibus involvat. 39 Iam vero nemo quaesito iure, nisi ipse consentiat, absque iniustitia privari potest. 40 Sunt quidem qui hoc in genere nescio quas inter privatos et corpora legislativa distinctiones somniant; verum omnes hae distinctiones Machiavelismum olent; iustitia semper eadem est, nec admittit exceptionem personarum. 41 Ut pacta serventur, aut mutuo tantum Consensu dissolvantur,

pluralitas locum habere potest, secus possent tres Status adversus quartum coalescere eundemque omnibus iuribus exuere, dein iterum duo contra tertium, et sic constitutio, quae mutuo consensu coaluit, per partiales tantum eiusmodi dissensus everteretur. 46 Hac in re Princeps cum quattuor regni Statibus eandem iterum subit considerationem ac si unum individuum cum societate e quattuor hominibus conflata contraheret, quae peculiares pro singulo suo individuo favores stipulata fuisset; sicut enim tota haec societas nihil de favoribus

constitutionale institutum certe tunc tantum consentient quando id commune bonum reipsa exposcere agnoscent. 50 Per omnes autem Status non id intelligimus ut omnia singuli Status individua debeant consentire, id est quod unicum singuli Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia omnium Statuum individua in idem consentiant.

ut omnia singuli Status individua debeant consentire, id est quod unicum singuli Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia omnium Statuum individua in idem consentiant. 51 Id tantum existimamus quod in constitutionalibus obiectis suffragia non per personalia omnium promiscue Statuum individua, sed per Status edi debeant; quod ad

Status membrum, ut olim in Polonia, vel certe pauca admodum individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia omnium Statuum individua in idem consentiant. 51 Id tantum existimamus quod in constitutionalibus obiectis suffragia non per personalia omnium promiscue Statuum individua, sed per Status edi debeant; quod ad votum unius Status conflandum tres quartae aut adminus duae tertiae requirantur;

individua totius Status votum morari possint; hoc enim idem foret ac constitutionalia pro inalterabilibus declarare, cum in obviis etiam obiectis vix unquam eveniat ut omnia omnium Statuum individua in idem consentiant. 51 Id tantum existimamus quod in constitutionalibus obiectis suffragia non per personalia omnium promiscue Statuum individua, sed per Status edi debeant; quod ad votum unius Status conflandum tres quartae aut adminus duae tertiae requirantur; denique quod ita conflata omnium Statuum vota et ipse

sed per Status edi debeant; quod ad votum unius Status conflandum tres quartae aut adminus duae tertiae requirantur; denique quod ita conflata omnium Statuum vota et ipse praeterea Princeps consentire debeant ad hoc ut aliquid e constitutionalibus obiectis, quod seu Statuum in communi seu alicuius Status in particulari ius involvit, alterari possit. 52 E contra, etiamsi omnia omnium Statuum vota concurrant, quod de constitutionali Principis iure sine eius annutu nihil detrahi possit. 53 Et ideo non possumus

ad votum unius Status conflandum tres quartae aut adminus duae tertiae requirantur; denique quod ita conflata omnium Statuum vota et ipse praeterea Princeps consentire debeant ad hoc ut aliquid e constitutionalibus obiectis, quod seu Statuum in communi seu alicuius Status in particulari ius involvit, alterari possit. 52 E contra, etiamsi omnia omnium Statuum vota concurrant, quod de constitutionali Principis iure sine eius annutu nihil detrahi possit. 53 Et ideo non possumus probare eorum sententiam qui

qui constitutionalia obiecta activitati Ablegatorum seu repraesentantum subtrahenda et, si de aliquo eiusmodi obiecto quaestio occurrat, hanc ad committentes comitatus et civitates, id est ipsum nationis corpus remittendam, neque in eo secus mutationem admittendam esse arbitrantur quam si omnes omnium comitatuum et civitatum sententiae consentiant. 54 Iam enim supra §-o 4-o ostendimus quod totum corpus nationis partem illam legislationis, qua primitus gaudebat, constitutionali sancito

in eo secus mutationem admittendam esse arbitrantur quam si omnes omnium comitatuum et civitatum sententiae consentiant. 54 Iam enim supra §-o 4-o ostendimus quod totum corpus nationis partem illam legislationis, qua primitus gaudebat, constitutionali sancito in Status ita transtulerit ut illam primi quidem duo Status personaliter, reliqui duo per repraesentantes exerceant. 55 Non possunt itaque iam Status constitutionaliter congregati 21.55 post congregati deleta

55 Non possunt itaque iam Status constitutionaliter congregati 21.55 post congregati deleta sequentia: quo ad ullum, etiam constitutionale objectum hoc iure suo privari. 56 Deinde in hac sententia dupplex efficeretur legislatio, una per comitia, alia per dispersum corpus nationis, quod apud nullum hactenus populum obtinuit. 57 Denique partialis eiusmodi dispersae per tam vastum regnum nationis deliberatio et naturae legislationis repugnat

quod apud nullum hactenus populum obtinuit. 57 Denique partialis eiusmodi dispersae per tam vastum regnum nationis deliberatio et naturae legislationis repugnat et mille abusibus ansam praebere posset. De externa comitiorum politia ac in specie de ordine hospitiorum. §-o 22-o 1 Superest ut ultimum adhuc seu sub F. obiectum expediamus. 2 Politia Diaetae perinde sicut aliorum obiectorum in externam, et

De externa comitiorum politia ac in specie de ordine hospitiorum. §-o 22-o 1 Superest ut ultimum adhuc seu sub F. obiectum expediamus. 2 Politia Diaetae perinde sicut aliorum obiectorum in externam, et internam referuntur. 3 Ad illam referuntur 1-o ordo hospitiorum; 2-o debita de victualibus iusto pretio aquirendis provisio; 3-o adaptatio conclavium ita ut 22.3 post ut

emittere possint; 4-o facilitas accessus et recessus ad conclavia; 5-o securitas. 4 Ad internam spectat 6-o libertas nuntiorum; 7-o silentium auditorum; 8-o authoritas praesidum, ut effervescentibus fortasse ipsis Statibus eos ad ordinem reducere possit; 9-o ordo in proponendis, quae sub consultationes cadunt, obiectis; denique 10-o modus quo consulentes sententias suas ordinate depromere possint. 5 Relate ad 1-mum, frequentes in omni Diaeta circa assignatorum Statibus quarteriorum defectus querelae

effervescentibus fortasse ipsis Statibus eos ad ordinem reducere possit; 9-o ordo in proponendis, quae sub consultationes cadunt, obiectis; denique 10-o modus quo consulentes sententias suas ordinate depromere possint. 5 Relate ad 1-mum, frequentes in omni Diaeta circa assignatorum Statibus quarteriorum defectus querelae enascuntur, et reipsa complures iustam saepe quaerulandi causam habent; ad id evitandum expediret fortasse pro ratione characteris singuli individui certam competentiam defigere.

Ad 2-dum; haec ad internam potius administrationem quam ad Diaetalem provisionem refertur. 2 Solet enim plerumque Consilium per consuetas publicatorias victualium advectionem promovere, localis autem magistratus civicus ea, quae ad politiam fori pertinent, in eiusmodi casibus diligenter curare solet. De adaptatione ipsius conclavis. §-o 24-o 1 Ad 3-tium; omnes, qui libera constitutione gaudent, populi comitiales suas

§-o 24-o 1 Ad 3-tium; omnes, qui libera constitutione gaudent, populi comitiales suas consultationes exceptis paucis magis delicatis obiectis palam et manifeste peragere consueverunt. 2 Usum hunc, qui etiam in Hungaria hactenus semper viguit, porro etiam retinendum esse suadet ipsa ratio constitutionis; itaque conclave, in quo sessiones celebrantur, ita adaptari debet ut non tantum pro activis Diaetae membris, sed et pro auditoribus commode possit

populi comitiales suas consultationes exceptis paucis magis delicatis obiectis palam et manifeste peragere consueverunt. 2 Usum hunc, qui etiam in Hungaria hactenus semper viguit, porro etiam retinendum esse suadet ipsa ratio constitutionis; itaque conclave, in quo sessiones celebrantur, ita adaptari debet ut non tantum pro activis Diaetae membris, sed et pro auditoribus commode possit deservire, et tamen hi ab illis ita sint separati ne aliquam Diaetalibus individuis molestiam facessant.

nuntiis reservato pro auditoribus superior ambitus, vulgo galleria, quae concurrere solitos auditores capiat, construatur; et quia de eo etiam providere necessum est ut nuntii semet ad invicem commode audire possint, conclave ipsum et sedilia in formam amphitheatri ita disponenda esse censentur ut sedium ordo per successivos gradus assurgat. 4 Et cum Tabula Magnatum minimum, Statuum longe maiorem, sessio mixta maximum individuorum numerum efficiat, ad evitanda incommoda illa, ne aut nimirum

commensurata conclavia constituenda esse censeremus. De facilitando ad domum comitialem accessu et recessu. §-o 25-o 1 Ad 4-tum; ut et molestia omnis et quivis sinistri, qui in tanto curruum et equitum numero facile evenire possunt, casus antevertantur, debet necessarius quoad 25.1 quoad] quo ad | detulit add. manus altera ipsum accessum et

evenire possunt, casus antevertantur, debet necessarius quoad 25.1 quoad] quo ad | detulit add. manus altera ipsum accessum et recessum ordo stabiliri; curam hanc iam usus ipse in Hungaria magistro ianitorum regalium detulit, verum cum ille absque aliqua manu hoc officium explere non possit, de hac vero assumenda variae quaestiones obmoveri soleant, diserte statuendum censetur ut ille e comitatensibus Haidonibus et equitibus tot assumere possit

attributum iis salvi conductus beneficium iam prospexerunt, neque aliud superest quam ut eorum observationi intendatur. 2 Et his ferme punctis exterior comitiorum politia absolvitur. De libertate in edendis suffragiis. §-o 27-o 1 Ad 6-tum; libertas in edendis suffragiis iam ad interiorem politiam spectat. 2 Huic duo impedimenta poni possunt: primum si comitia bellici alicuius apparatus imagine

observationi intendatur. 2 Et his ferme punctis exterior comitiorum politia absolvitur. De libertate in edendis suffragiis. §-o 27-o 1 Ad 6-tum; libertas in edendis suffragiis iam ad interiorem politiam spectat. 2 Huic duo impedimenta poni possunt: primum si comitia bellici alicuius apparatus imagine constringantur, dein si nuntii propter edita libere suffragia aliquam seu in persona, seu in officio etiam suo, si

1 Ad 6-tum; libertas in edendis suffragiis iam ad interiorem politiam spectat. 2 Huic duo impedimenta poni possunt: primum si comitia bellici alicuius apparatus imagine constringantur, dein si nuntii propter edita libere suffragia aliquam seu in persona, seu in officio etiam suo, si quod gerunt, molestiam pati possint; ad utrumque praecavendum constituendum censemus primum ut ad locum comitiorum nulla maior, quam quae regiae dignitatis splendori debetur, militia contrahatur, campamenta vero ne quidem sub titulo

Ad 6-tum; libertas in edendis suffragiis iam ad interiorem politiam spectat. 2 Huic duo impedimenta poni possunt: primum si comitia bellici alicuius apparatus imagine constringantur, dein si nuntii propter edita libere suffragia aliquam seu in persona, seu in officio etiam suo, si quod gerunt, molestiam pati possint; ad utrumque praecavendum constituendum censemus primum ut ad locum comitiorum nulla maior, quam quae regiae dignitatis splendori debetur, militia contrahatur, campamenta vero ne quidem sub titulo exercitii

regiae dignitatis splendori debetur, militia contrahatur, campamenta vero ne quidem sub titulo exercitii militaris prope ad locum comitiorum cogi possint; dein ne ullus nuntiorum propter editum qualecunque suffragium, nisi forte illud ad perturbandam publicam pacem tendat, in persona aut officio suo turbari possit. De silentio auditorum. §-o 28-o 1 Ad 7-mum; sicut omnes, qui libera constitutione gaudent, populi ad comitiales consultationes

§-o 28-o 1 Ad 7-mum; sicut omnes, qui libera constitutione gaudent, populi ad comitiales consultationes auditores promiscue admittunt, ita vicissim inviolabile ab ipsis silentium stricte exigunt; nullus enim maior in comitiis abusus vel cogitari potest quam si sacrum illud exercitii legislationis ius, quod natio unice in suorum repraesentantum sinum deposuit, per privatos usurpetur qui plerumque nec prima legislationis principia didicerunt, et qui

constitutione gaudent, populi ad comitiales consultationes auditores promiscue admittunt, ita vicissim inviolabile ab ipsis silentium stricte exigunt; nullus enim maior in comitiis abusus vel cogitari potest quam si sacrum illud exercitii legislationis ius, quod natio unice in suorum repraesentantum sinum deposuit, per privatos usurpetur qui plerumque nec prima legislationis principia didicerunt, et qui saepissime nec quaestionis, de qua agitur, statum intelligunt; usurpatur autem illud si auditoribus voces

oporteat; quare statuenda censetur mulcta pecuniaria eaque non nihil gravior contra omnem auditorem qui de comitiali, quod tractatur, obiecto aut vocem emittere, aut clamorem attollere sustinuerit; et ut lex haec effectui mancipetur, constituendi censentur commissarii, qui in galleriis continuo obambulent et praevaricatores huius legis praesidi denuncient; hic vero cognito summarie facto statutam mulctam ab eodem irremissibiliter exigat cassae publicae inferendam. De sedando comitiorum

denuncient; hic vero cognito summarie facto statutam mulctam ab eodem irremissibiliter exigat cassae publicae inferendam. De sedando comitiorum aestu. §-o 29-o 1 Ad 8-vum; in comitiis ita numerosis, ut nostra sunt, nullum est magis arduum interioris politiae obiectum quam invenire modum quo effervescens quandoque nuntiorum multitudo et prompte et efficaciter sedari possit. 2 Quod id praesidis authoritati deferri debeat, in id omnes,

Ad 8-vum; in comitiis ita numerosis, ut nostra sunt, nullum est magis arduum interioris politiae obiectum quam invenire modum quo effervescens quandoque nuntiorum multitudo et prompte et efficaciter sedari possit. 2 Quod id praesidis authoritati deferri debeat, in id omnes, qui libera constitutione gaudent, populi consenserunt. 3 Verum in modo, quo ille officium hoc suum explere possit, quin tamen laedat suffragiorum libertatem, diversas vias iniverunt; alii ut percussa baculo mensa, alii ut campanulae sonitu praeses

politiae obiectum quam invenire modum quo effervescens quandoque nuntiorum multitudo et prompte et efficaciter sedari possit. 2 Quod id praesidis authoritati deferri debeat, in id omnes, qui libera constitutione gaudent, populi consenserunt. 3 Verum in modo, quo ille officium hoc suum explere possit, quin tamen laedat suffragiorum libertatem, diversas vias iniverunt; alii ut percussa baculo mensa, alii ut campanulae sonitu praeses nuntiis silentium imperare possit, constituerunt. 4 Verum enato graviori

inde constitutioni imminere potest, periculum. De ordine assumendarum materiarum. §-o 30-o 1 Ad 9-num; noster leges perferendi modus in eo ab usu aliorum populorum differt quod alibi singularia repraesentantum individua singulares tantum et specificas leges sua serie in comitiis proponant, id quod illi motiones vocant, apud nos singulus Ablegatus propositiones suorum committentium secum

ordine assumendarum materiarum. §-o 30-o 1 Ad 9-num; noster leges perferendi modus in eo ab usu aliorum populorum differt quod alibi singularia repraesentantum individua singulares tantum et specificas leges sua serie in comitiis proponant, id quod illi motiones vocant, apud nos singulus Ablegatus propositiones suorum committentium secum adferat et, postquam hae discussae sunt, eae, quae pluralitatis suffragia obtinuerunt, in uno plerumque corpore Principi proponi soleant;

singulares tantum et specificas leges sua serie in comitiis proponant, id quod illi motiones vocant, apud nos singulus Ablegatus propositiones suorum committentium secum adferat et, postquam hae discussae sunt, eae, quae pluralitatis suffragia obtinuerunt, in uno plerumque corpore Principi proponi soleant; sicut vicissim Princeps omnes, quas illis comitiis perferri cupit, propositiones una Statibus transmittere solet. 2 Et ideo apud alios populos necessum prorsus fuit certum ordinem stabilire, quae particulares

assumi debeant, apud nos, ubi nihil interest quid prius, quid tardius assumatur, cum omnia gravamina simul Principi proponantur, si quod vero particulare obiectum extra gravamina se offerat, id alioquin semper scripto proponi, scriptum autem tale alioquin, antequam in consultationem assumatur, dictari solet, omnis de ordine assumendarum materiarum cura supervacanea videtur. 3 Denique De ordine edendorum suffragiorum. §-o 31-o 1

Idaeae Circa regulandam Consilii manipulationem 1. 1 Consilium cum et magna et complicata sit machina, nisi proportionata moli vis motrix adsit, in languorem, 1,1 languorem] langviorem nisi vero tanta obiectorum et departamentorum diversitas ipsa ordinata manipulationis ratione planior efficiatur, in confusionem prolabi debet. 2 Vis motrix in referentibus

et magna et complicata sit machina, nisi proportionata moli vis motrix adsit, in languorem, 1,1 languorem] langviorem nisi vero tanta obiectorum et departamentorum diversitas ipsa ordinata manipulationis ratione planior efficiatur, in confusionem prolabi debet. 2 Vis motrix in referentibus residet, quae tamen deinde tota in praeside concentratur. 3 Huic vero praecipuum praestare subsidium potest director cancellariae, nimirum si per eum concentrata veluti in prima manu negotia

vis motrix adsit, in languorem, 1,1 languorem] langviorem nisi vero tanta obiectorum et departamentorum diversitas ipsa ordinata manipulationis ratione planior efficiatur, in confusionem prolabi debet. 2 Vis motrix in referentibus residet, quae tamen deinde tota in praeside concentratur. 3 Huic vero praecipuum praestare subsidium potest director cancellariae, nimirum si per eum concentrata veluti in prima manu negotia ad praesidem deferantur. 4 Hic cum

1,1 languorem] langviorem nisi vero tanta obiectorum et departamentorum diversitas ipsa ordinata manipulationis ratione planior efficiatur, in confusionem prolabi debet. 2 Vis motrix in referentibus residet, quae tamen deinde tota in praeside concentratur. 3 Huic vero praecipuum praestare subsidium potest director cancellariae, nimirum si per eum concentrata veluti in prima manu negotia ad praesidem deferantur. 4 Hic cum sit anima totius machinae, ut vis motrix moli

planior efficiatur, in confusionem prolabi debet. 2 Vis motrix in referentibus residet, quae tamen deinde tota in praeside concentratur. 3 Huic vero praecipuum praestare subsidium potest director cancellariae, nimirum si per eum concentrata veluti in prima manu negotia ad praesidem deferantur. 4 Hic cum sit anima totius machinae, ut vis motrix moli respondeat, non tantum conclusa dirigere, sed et totum negotiorum complexum demptis currentibus minutiis pervidere, in deliberationibus moderationem

si per eum concentrata veluti in prima manu negotia ad praesidem deferantur. 4 Hic cum sit anima totius machinae, ut vis motrix moli respondeat, non tantum conclusa dirigere, sed et totum negotiorum complexum demptis currentibus minutiis pervidere, in deliberationibus moderationem tueri, impedire unius alteriusve praepotentiam, ne quid adhaereat, intendere, quae prae aliis expedienda sint, determinare debet. 5 Gravis sane et operosus, seu aetas seu eminentia eorum, qui consilio praefici solent, spectetur,

protocolli et ordinate elaborata exhibitorum tabella, tum dexteritas directoris cancellariae multum alleviare potest. 7 Inductio protocolli currentis unice ab arbitrio praesidis, elaboratio ordinatae tabellae exhibitorum a dexteritate versati hoc in genere unius individui dependet. 8 Ut director quoad complexum negotiorum praesidi subsidio esse possit, primum pares operi huic humeros habere debet, deinde non videtur currentibus minutiis occupandus, verum pro elaboratione magis arduorum negotiorum

verum pro elaboratione magis arduorum negotiorum reservandus; dispensandus etiam videtur ab operosa, sed minus necessaria omnium expeditionum subscriptione, vel maxime vero ab eo ne solus emanentium aut absentium consiliariorum supplentem agat. 9 Acta, quae nunc in officio exhibitorum aperiuntur, demptis rescriptis regiis et iis, quas sibi praeses reservaret, materiis, fortasse expediret ut per directorum aperiantur, eidemque officium exhibitorum semper ad manus sit, quod praeter generalem exhibitorum tabellam omnia acta in tabellas

quae nunc in officio exhibitorum aperiuntur, demptis rescriptis regiis et iis, quas sibi praeses reservaret, materiis, fortasse expediret ut per directorum aperiantur, eidemque officium exhibitorum semper ad manus sit, quod praeter generalem exhibitorum tabellam omnia acta in tabellas periodicorum, cumularium, et currentium negotiorum sub inviatione directoris dispescat. 10 Hac potissimum ratione et reflexoriorum exactitudo procurari et negotiorum

15 Selectum quandoque intercepit gradualis ab infimis officiis promotio. 16 Mechanismum exterioris manipulationis edoctus quandoque et sibi et consilio persuadet se parem esse et internae rerum manipulationi. 17 Scio reperiri interdum etiam in statu subalterno privilegiata quaedam talenta, quae natura ipsa ad altiora efformavit. 18 Sicut haec negligere, ita illa, quae externe tantum nitent, aut nonnisi diuturnitate servitii comendantur, interno gremio admovere non expedit.

efformavit. 18 Sicut haec negligere, ita illa, quae externe tantum nitent, aut nonnisi diuturnitate servitii comendantur, interno gremio admovere non expedit. 1,18 expedit] expediti 19 Pro iis, qui in externa manipulatione aetatem cum laude consumpserunt, alia et quidem in linea utili praemia constituenda putarem. 20 Selectum consiliariorum fortasse mercedis etiam exilitas impedit, praesertim cum consilium in limite Regni constituatur. 21 Inde

tantum nitent, aut nonnisi diuturnitate servitii comendantur, interno gremio admovere non expedit. 1,18 expedit] expediti 19 Pro iis, qui in externa manipulatione aetatem cum laude consumpserunt, alia et quidem in linea utili praemia constituenda putarem. 20 Selectum consiliariorum fortasse mercedis etiam exilitas impedit, praesertim cum consilium in limite Regni constituatur. 21 Inde fit ut periphaeria selectus ferme ad aliquot adsitos comitatus

19 Pro iis, qui in externa manipulatione aetatem cum laude consumpserunt, alia et quidem in linea utili praemia constituenda putarem. 20 Selectum consiliariorum fortasse mercedis etiam exilitas impedit, praesertim cum consilium in limite Regni constituatur. 21 Inde fit ut periphaeria selectus ferme ad aliquot adsitos comitatus restringatur, nimirum cum solum advicinantium bonorum subsidium penes moderna stipendia consiliarios indemnes reddere possit. 22 Maxima tamen pars

ad aliquot adsitos comitatus restringatur, nimirum cum solum advicinantium bonorum subsidium penes moderna stipendia consiliarios indemnes reddere possit. 22 Maxima tamen pars agendorum consilii mediocrem tantum capacitatem, verum diligentiam et methodum in manipulatione requirit. 23 Haec usu ipso, si semel methodicus toti corpori dicasterii tonus detur, etiam per referentes mediocris capacitatis condisci potest. 24 Est certum genus referentum, cetera operosum et ingeniosum, sed, quod sicut a

methodicus toti corpori dicasterii tonus detur, etiam per referentes mediocris capacitatis condisci potest. 24 Est certum genus referentum, cetera operosum et ingeniosum, sed, quod sicut a natura inditam habet disordinatam cogitandi rationem, ita eandem in ipsa negotiorum manipulatione exserit. 25 Anteacta praepostere combinat, conclusa format obliqua, saepe ad corticem adhaeret, opinionem tamen suam petitis e longinquo argumentis subtiliter solet sustinere. 26 Horum conclusa eo dificilius est

civitatum negotia ad plures rubricarum subdivisiones referri. 36 E contra navigatio Dravi, qua comitatus Hungariae respicit, uni, qua Croatiae, alteri assignata fuit, cum tamen constet obiectum hoc discerpi non posse. 37 Agenda consilii nunc in 46 amplius rubricas discerpta indeque, nescio quali cum combinatione, quinque vel sex materiae uni consiliario assignatae sunt. 38 Generalis haec materiarum consignatio adeo arcane servatur ut nulli consiliariorum eius copia fiat. 39 Usus tamen ipse

meam ab infra peculiariter depromam opinionem. 41 Distributio materiarum cum per generales tantum rubricas fieri possit, ad iudicium protocollistae exhibitorum pertinet singularia negotia ad concernentes generales rubricas revocare. 42 Qua quidem in re defectus quandoque intercedit. 43 Quare hoc subsellio iudiciosum hominem collocandum puto qui, si fluctuet, ulteriorem a cancellariae directore expetere debeat inviationem. 44 Hanc materiarum distributionem stabilem haud esse posse vel inde

2. De manipulatione interiori. 1 Si instructio consilii systematice compilata inque eius conformitate manipulatio instructa et propagata fuisset, non esset fortasse quod in hoc genere desiderari posset. 2 Nunc certe complura sunt quae emendari posse videntur. 3 Iam primum discutiendum videtur an decem, quae actu subsistunt, commisiones ultro conservandae, aut penitus abrogandae, vel quot et quae retinendae

discutiendum videtur an decem, quae actu subsistunt, commisiones ultro conservandae, aut penitus abrogandae, vel quot et quae retinendae sint? 4 Si moles agendorum et copiosus consiliariorum numerus spectetur, tempus vix suppetiturum apparebit ut omnia in pleno referantur. 5 In pleno unum obiectum, quod pertractatur, omnes occupat. 6 Contra consulentibus in una commissione quattuor aut quinque consiliariis, tredecim aliis vacat alia interea negotia praeparare. 7 Accedit quod pleraeque

actu subsistunt, commisiones ultro conservandae, aut penitus abrogandae, vel quot et quae retinendae sint? 4 Si moles agendorum et copiosus consiliariorum numerus spectetur, tempus vix suppetiturum apparebit ut omnia in pleno referantur. 5 In pleno unum obiectum, quod pertractatur, omnes occupat. 6 Contra consulentibus in una commissione quattuor aut quinque consiliariis, tredecim aliis vacat alia interea negotia praeparare. 7 Accedit quod pleraeque commissiones per positivas benignas

retinendae sint? 4 Si moles agendorum et copiosus consiliariorum numerus spectetur, tempus vix suppetiturum apparebit ut omnia in pleno referantur. 5 In pleno unum obiectum, quod pertractatur, omnes occupat. 6 Contra consulentibus in una commissione quattuor aut quinque consiliariis, tredecim aliis vacat alia interea negotia praeparare. 7 Accedit quod pleraeque commissiones per positivas benignas resolutiones stabilitae sint, quodve intra pauciora et de statu ac nexu talium obiectorum iam

8 Ego tamen omnes commissiones ad generalia illa quattor agendorum capita, nimirum publico-politica, publico-oeconomica, publico-ecclesiastica, et commissariatico-exactoralia ita reducendas existimarem ut, primo, praeparatoriae omnes dispositiones in pleno referantur, adeoque, secundo, substantialis tantum negotiorum determinatio ad commissiones relegentur; immo, tertio, ipsa substantialis 2,8 secundo, substantialis] substantialis corr. ex materia | ipsa substantialis] substantialis

2,8 secundo, substantialis] substantialis corr. ex materia | ipsa substantialis] substantialis corr. ex materia determinatio, nisi aut anteactis et acclusis complicata sit, adeoque longiorem requirat combinationem, in pleno pertractetur. 9 Restat quinta adhuc, quae commune omnium instrumentum esse debet, commissio rationaria; verum huius intuitu ea fortasse iniri ratio posset ut commissio haec non constituat distinctum corpus, verum director exactoratus (accidentale enim

debet, commissio rationaria; verum huius intuitu ea fortasse iniri ratio posset ut commissio haec non constituat distinctum corpus, verum director exactoratus (accidentale enim est quod modo idem exactor et consiliarius sit) cum adiungendo sibi e consiliariis socio res calculi in concernentibus semper commissionibus referant. 10 Superest ut ipsae hae commissiones ad praescriptum in supplemento benignae instructionis ordinem reducantur, praesides domestica protocolla seu praescriptas illic exhibitorum tabellas rite servare

corpus, verum director exactoratus (accidentale enim est quod modo idem exactor et consiliarius sit) cum adiungendo sibi e consiliariis socio res calculi in concernentibus semper commissionibus referant. 10 Superest ut ipsae hae commissiones ad praescriptum in supplemento benignae instructionis ordinem reducantur, praesides domestica protocolla seu praescriptas illic exhibitorum tabellas rite servare easdemque praesidi consilii cum fine mensis semper exhibere debeant quo is cognoscere possit num et quid adhuc adhaereat.

existimarem; non diffusas illas et quae circa mechanismum paene totae versantur, qualis superiori anno pro oeconomica ad multas fileras formata fuit, sed breves et systematicas quae circa substantiam singuli obiecti practicas referentibus dent inviationes. 12 In hunc vero finem necessaria praevie foret systematica omnium praeexstantium benignorum normalium compilatio, talis nimirum qualem dominus secretarius Paszthory in materia studiorum elaboravit. 13 Nam quae pro commissione oeconomica facta est compilatio magis

quae circa substantiam singuli obiecti practicas referentibus dent inviationes. 12 In hunc vero finem necessaria praevie foret systematica omnium praeexstantium benignorum normalium compilatio, talis nimirum qualem dominus secretarius Paszthory in materia studiorum elaboravit. 13 Nam quae pro commissione oeconomica facta est compilatio magis anteactorum quam normalium formam habet. 14 Recenset enim multis verbis quid intimatum, quid per aliquam iurisdictionem relatum sit; ubi vero normalem re

facta est compilatio magis anteactorum quam normalium formam habet. 14 Recenset enim multis verbis quid intimatum, quid per aliquam iurisdictionem relatum sit; ubi vero normalem re ipsa resolutionem exprimere deberet, paucis attingit: emanasse resolutionem in tali merito, quae certa puncta adnexa habebat. 15 Succincta et ordinata eiusmodi normalium compilatio magno veteranis etiam consiliariis subsidio foret, pro novis vero prorsus necessaria videtur. 16 Secus enim multum temporis perdent dum ea sibi

et ordinata eiusmodi normalium compilatio magno veteranis etiam consiliariis subsidio foret, pro novis vero prorsus necessaria videtur. 16 Secus enim multum temporis perdent dum ea sibi nota reddant, interea vero aut confundent negotia, aut multum temporis et in publico et in commissionibus extrahent. 17 Ne vero liber eiusmodi normalium pro more dispereat, peculiari secretarii commissionis fidei ita concredi deberet ut illum nulli nisi erga reversales audeat extradare. 18 Porro de eo etiam

eiusmodi normalium compilatio magno veteranis etiam consiliariis subsidio foret, pro novis vero prorsus necessaria videtur. 16 Secus enim multum temporis perdent dum ea sibi nota reddant, interea vero aut confundent negotia, aut multum temporis et in publico et in commissionibus extrahent. 17 Ne vero liber eiusmodi normalium pro more dispereat, peculiari secretarii commissionis fidei ita concredi deberet ut illum nulli nisi erga reversales audeat extradare. 18 Porro de eo etiam singularis adhibenda

cancellariae conventientissime concredi posse videretur. 20 Haec de Coordinatione Commissionum. 21> Relate ad internam Consilii manipulationem. <22 Observavi ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non methodicus, sed mechanicus tonus viguerit. 23 Mechanismum hunc ego in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum, qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum

Relate ad internam Consilii manipulationem. <22 Observavi ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non methodicus, sed mechanicus tonus viguerit. 23 Mechanismum hunc ego in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum, qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod saepe tales interrogentur

ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non methodicus, sed mechanicus tonus viguerit. 23 Mechanismum hunc ego in eo potissimum colloco quod non collimetur ad realem servitii scopum, qui in eo consistit ut negotia ordinata adeoque breviori via ad effectum dirigantur, sed tantum ut quisque a se opus ea, qua potest, ratione expediat. 24 Inde fit quod saepe tales interrogentur qui non deberent, ii vero, qui interrogari debent, non ita, ut deberent,

et aliquot methodicorum consiliariorum exemplis induci potest. 26 Haud parum tamen ad id collaturum videtur si scripta (efformatis praevie per subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae, sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series anteactorum in voto nectitur, non describantur de verbo ad verbum antecedentes dispositiones et relationes, sed compendio succus tantum et substantia chronologice exprimatur,

videtur si scripta (efformatis praevie per subalternos extractibus) vota inducantur; si aliqui referentes edoceantur quod consiliarius qua talis non relationes in forma correspondentiae, sed vota facere debeat; denique si id potissimum inculcetur ut, dum series anteactorum in voto nectitur, non describantur de verbo ad verbum antecedentes dispositiones et relationes, sed compendio succus tantum et substantia chronologice exprimatur, immo vota ipsa absque illis verborum ambagibus breviter elaborentur. 27 Restat ut

adhuc de periodicis et cumularibus negotiis observationem subiungam. 28 Per periodica ea intelligo quae omni anno, omni semestri, 2,27 post semestri del. quandoque immo et de quindena in quindenam referri debent. 29 Per cumularia ea intelligo in quibus omnes, aut certe pleraeque iurisdictiones audiuntur, et quae propterea ad cumulum reponi solent dum omnes conveniant. 30 In utriusque huius generis negotiis defectus

Per periodica ea intelligo quae omni anno, omni semestri, 2,27 post semestri del. quandoque immo et de quindena in quindenam referri debent. 29 Per cumularia ea intelligo in quibus omnes, aut certe pleraeque iurisdictiones audiuntur, et quae propterea ad cumulum reponi solent dum omnes conveniant. 30 In utriusque huius generis negotiis defectus facillime enascuntur nisi in separatis, quas iam proiectavi, tabellis consignentur, e

quandoque immo et de quindena in quindenam referri debent. 29 Per cumularia ea intelligo in quibus omnes, aut certe pleraeque iurisdictiones audiuntur, et quae propterea ad cumulum reponi solent dum omnes conveniant. 30 In utriusque huius generis negotiis defectus facillime enascuntur nisi in separatis, quas iam proiectavi, tabellis consignentur, e quibus uno obtutu appareat quae iurisdictiones iam retulerint, quae non item. 31 E periodicis, quae semestrales sunt, plerasque

debent. 29 Per cumularia ea intelligo in quibus omnes, aut certe pleraeque iurisdictiones audiuntur, et quae propterea ad cumulum reponi solent dum omnes conveniant. 30 In utriusque huius generis negotiis defectus facillime enascuntur nisi in separatis, quas iam proiectavi, tabellis consignentur, e quibus uno obtutu appareat quae iurisdictiones iam retulerint, quae non item. 31 E periodicis, quae semestrales sunt, plerasque in annuas relationes convertendas existimarem, veluti de moris,

In utriusque huius generis negotiis defectus facillime enascuntur nisi in separatis, quas iam proiectavi, tabellis consignentur, e quibus uno obtutu appareat quae iurisdictiones iam retulerint, quae non item. 31 E periodicis, quae semestrales sunt, plerasque in annuas relationes convertendas existimarem, veluti de moris, de salicibus, de causis civilibus et criminalibus, etc. cum quod scriptionis hac ratione fieret compendium, tum quod 2,31 tum quod] quod add. manus altera

hac ratione fieret compendium, tum quod 2,31 tum quod] quod add. manus altera accipiendarum certius relationum effectus procuraretur. 32 Cumulares si tabellariter fieri debent, postquam convenerunt, in unam tabellam redigi et aliquando cum, aliquando sine reflexionibus Suae Maiestati submitti consueverunt. 33 Si non sint tabellares, per frusta, prouti veniunt, repraesentari solent. 34 Cum eiusmodi frustatim submissarum relationum nullus in

in unam tabellam redigi et aliquando cum, aliquando sine reflexionibus Suae Maiestati submitti consueverunt. 33 Si non sint tabellares, per frusta, prouti veniunt, repraesentari solent. 34 Cum eiusmodi frustatim submissarum relationum nullus in Excelsa Cancellaria usus fieri possit, abhinc vero nil nisi praeparati eorsum submittere conveniat, ego has quoque relationes nonnisi postquam confluxerunt, praevie combinatas cum opinione submittendas puto. 35 Scio in tanto iurisdictionum subalternarum numero et

frustatim submissarum relationum nullus in Excelsa Cancellaria usus fieri possit, abhinc vero nil nisi praeparati eorsum submittere conveniat, ego has quoque relationes nonnisi postquam confluxerunt, praevie combinatas cum opinione submittendas puto. 35 Scio in tanto iurisdictionum subalternarum numero et morositate longius ad id tempus requiri. 36 Verum sufficiens ea in re compulsivum medium praebere possunt iam proiectatae tabellae. 37 Unica hoc in genere difficultas subversatur quod cumulares

submittere conveniat, ego has quoque relationes nonnisi postquam confluxerunt, praevie combinatas cum opinione submittendas puto. 35 Scio in tanto iurisdictionum subalternarum numero et morositate longius ad id tempus requiri. 36 Verum sufficiens ea in re compulsivum medium praebere possunt iam proiectatae tabellae. 37 Unica hoc in genere difficultas subversatur quod cumulares eiusmodi materiae saepe debilioribus consiliariis obtingant quorum vires excedit eas debite combinare, ab iis vero absque

opinione submittendas puto. 35 Scio in tanto iurisdictionum subalternarum numero et morositate longius ad id tempus requiri. 36 Verum sufficiens ea in re compulsivum medium praebere possunt iam proiectatae tabellae. 37 Unica hoc in genere difficultas subversatur quod cumulares eiusmodi materiae saepe debilioribus consiliariis obtingant quorum vires excedit eas debite combinare, ab iis vero absque cordolio eorum eotum aufferi non possint. 38 Verum et huic

eorum eotum aufferi non possint. 38 Verum et huic difficultati sapientia praesidis mederi potest. 39 Denique ad compendium internae manipulationis et id pertinere videtur ut innumeris illis de receptione in concivilitatem et coetum recursibus finis imponatur; civitatibusque iniungatur ut omnes, nisi iustae et meritoriae exceptioni obnoxii sint, suscipere debeant. 40 Ita fiet ut non omnes qui petunt, sed ii tantum, qui per civitates iam remoti sunt, recurrant.

3. De secretariis. 1 Relate ad ordinationem externarum partium secretarii et concipistae praecipuam obtinent considerationem. 2 Ad illorum munus pertinere videtur vota seu referentum, seu commissionum in conceptum redigere. 3 His incumbere videtur conceptus seu ex benignis mandatis, seu ex protocollis expedire; cum enim demptis paucis intricatioribus negotiis consiliarii anteactorum seriem texere non soleant, sed meritoria tantum vota depromere, maius utique et

videtur conceptus seu ex benignis mandatis, seu ex protocollis expedire; cum enim demptis paucis intricatioribus negotiis consiliarii anteactorum seriem texere non soleant, sed meritoria tantum vota depromere, maius utique et iudicium et capacitas requiritur pro his votis in conceptum redigere, 3,3 redigere] sic quam in expediendis e benignis mandatis et protocollis, ubi iam parata est tota expeditionis oeconomia, conceptibus. 4 Et tamen in praesens usus contra obtinet.

negotiis consiliarii anteactorum seriem texere non soleant, sed meritoria tantum vota depromere, maius utique et iudicium et capacitas requiritur pro his votis in conceptum redigere, 3,3 redigere] sic quam in expediendis e benignis mandatis et protocollis, ubi iam parata est tota expeditionis oeconomia, conceptibus. 4 Et tamen in praesens usus contra obtinet. 5 Quare id emendandum existimarem. 4. De protocollistatu

requiritur pro his votis in conceptum redigere, 3,3 redigere] sic quam in expediendis e benignis mandatis et protocollis, ubi iam parata est tota expeditionis oeconomia, conceptibus. 4 Et tamen in praesens usus contra obtinet. 5 Quare id emendandum existimarem. 4. De protocollistatu consilii. 1 Inducto currenti protocollo, si tabella exhibitorum rite instituatur, et individui huius et

De protocollistatu exhibitorum. 1 Tabella exhibitorum, si periodica et cumularia separatim consignentur, et simplicior ac nunc esse et omnia etiam conclusa continere adeoque ipsum protocollum supplere potest. 2 Quare protocollistam hunc, in casum etiam cessaturi protocolli interioris, una cum suo adiuncto et hoc fine, sed et fine connotandarum inviationum consessibus interesse debere puto. 3 Ut copiosa, quae confluunt, exhibita in tempore concernentibus consiliariis transmitti possint,

supplere potest. 2 Quare protocollistam hunc, in casum etiam cessaturi protocolli interioris, una cum suo adiuncto et hoc fine, sed et fine connotandarum inviationum consessibus interesse debere puto. 3 Ut copiosa, quae confluunt, exhibita in tempore concernentibus consiliariis transmitti possint, duobus adiunctis, qui vel paragraphos benignorum rescriptorum transcribant, eget. 4 Ne vero resolutiones aliaque exhibita privatis pro mercede communicare possint, officio huic cubiculum in ipsa directoris

confluunt, exhibita in tempore concernentibus consiliariis transmitti possint, duobus adiunctis, qui vel paragraphos benignorum rescriptorum transcribant, eget. 4 Ne vero resolutiones aliaque exhibita privatis pro mercede communicare possint, officio huic cubiculum in ipsa directoris habitatione assignandum, modernum vero totum personale mutandum existimarem. 5 Denique ut res rite procedat et consiliarii magis tempestive ac nunc acta acquirant, hic quoque, uti in camera fit, statuendam censerem pro clausura exhibitorum

mercede communicare possint, officio huic cubiculum in ipsa directoris habitatione assignandum, modernum vero totum personale mutandum existimarem. 5 Denique ut res rite procedat et consiliarii magis tempestive ac nunc acta acquirant, hic quoque, uti in camera fit, statuendam censerem pro clausura exhibitorum certam diem, exceptis tamen mandatis urgentibus iudicio directoris cancellariae definiendis. 6. De expeditoratu. 1> Naevi officii huius ad duo capita

exhibitorum certam diem, exceptis tamen mandatis urgentibus iudicio directoris cancellariae definiendis. 6. De expeditoratu. 1> Naevi officii huius ad duo capita referuntur. <2 Primo, quod proportio in distributione laborum non observetur. 3 Secundo, quod nullus in Manipulatione ordo vigeat. 4 Primum, si idoneus una et dissinteressatus constituatur expeditor, suapte corrigetur. 5 Hactenus enim ea, ubi aliqua sperari poterat discretio,

cancellariae definiendis. 6. De expeditoratu. 1> Naevi officii huius ad duo capita referuntur. <2 Primo, quod proportio in distributione laborum non observetur. 3 Secundo, quod nullus in Manipulatione ordo vigeat. 4 Primum, si idoneus una et dissinteressatus constituatur expeditor, suapte corrigetur. 5 Hactenus enim ea, ubi aliqua sperari poterat discretio, sponte detinebantur, porro cancellistae libertatem se pro lubitu absentandi

ad dexteritatem directoris cancellariae pertinebit. 7 Quod per accuratum scontro facillime obtinebitur. 8 Praemittenda tamen erit instructio circa id ne adnexa haud voluminosa, et quorum usus frequenter recurrit, uti hactenus, in originali submittantur; ita etiam ut iam expedita acta cum suis adnexis ordinatius reponantur ne, uti hactenus toties, perdantur. 9 Activitatem officii huius non parum retardat tot individuorum ad alia departamenta

ita etiam ut iam expedita acta cum suis adnexis ordinatius reponantur ne, uti hactenus toties, perdantur. 9 Activitatem officii huius non parum retardat tot individuorum ad alia departamenta translatio, sed de hoc in coordinatione status personalis uberius; de amphibio vero expeditoratus registraturae departamento sub immediate sequenti rubrica. 7. De regestratura. 1> Nullum departamentum regulationem magis deposcit. <2

De regestratura. 1> Nullum departamentum regulationem magis deposcit. <2 Tria sunt archiva: Consilii, Studiorum et Croaticum. 3 Nullus inter haec nexus, diversi regestrantes, claves difformes, quarum tamen nulla regulata est. 4 In ipso Consilii Archivo quot individua, tot ferme claves, et hanc quisque secretam ferme pro se ita servat ut eo absente alter in eius departamento nihil possit reperire. 5 Archivum Studiorum cum coepit, regestrantibus nulla instructio, nulla clavis data, sed tota

Studiorum et Croaticum. 3 Nullus inter haec nexus, diversi regestrantes, claves difformes, quarum tamen nulla regulata est. 4 In ipso Consilii Archivo quot individua, tot ferme claves, et hanc quisque secretam ferme pro se ita servat ut eo absente alter in eius departamento nihil possit reperire. 5 Archivum Studiorum cum coepit, regestrantibus nulla instructio, nulla clavis data, sed tota regestratio eorum arbitrio relicta fuit. 6 Inde factum ut his mutatis successores titubaverint, mutaverint aliqua,

ut exinde iam non nisi fortuito referatur. 7 Croaticum ordinate certe regestratum est, sed non per clavem fasciculorum, sed instrumentorum, quae clavis vastitati actorum Consilii huius convenire non potest. 8 Multa de manipulatione regestraturae in instructione Consilii, in eius supplemento, et in confecto circa Archivum Croaticum protocollo continentur, sed quae theoretice nimis dicta practicam regestrationis manipulationem vix possunt regulare. 9 Quare ego omnia archiva coadunanda, clavim Excelsae

nisi fortuito referatur. 7 Croaticum ordinate certe regestratum est, sed non per clavem fasciculorum, sed instrumentorum, quae clavis vastitati actorum Consilii huius convenire non potest. 8 Multa de manipulatione regestraturae in instructione Consilii, in eius supplemento, et in confecto circa Archivum Croaticum protocollo continentur, sed quae theoretice nimis dicta practicam regestrationis manipulationem vix possunt regulare. 9 Quare ego omnia archiva coadunanda, clavim Excelsae Cancellariae adoptandam,

7 Croaticum ordinate certe regestratum est, sed non per clavem fasciculorum, sed instrumentorum, quae clavis vastitati actorum Consilii huius convenire non potest. 8 Multa de manipulatione regestraturae in instructione Consilii, in eius supplemento, et in confecto circa Archivum Croaticum protocollo continentur, sed quae theoretice nimis dicta practicam regestrationis manipulationem vix possunt regulare. 9 Quare ego omnia archiva coadunanda, clavim Excelsae Cancellariae adoptandam, decretorium pro inchoanda nova

Cancellariae individuum pro inducendo hoc mechanismo evocandum, ac sic demum praecedentia acta incipiendo a postremo anno retrograde novae clavi conformanda esse existimarem. 10 Eadem occasione regulandam etiam Sic dictam expediturae regestraturam quae in praesens inutili certe labore occupatur. 11 Clavis huius eadem esse deberet cum principali regestratura, immo ego vice-regestratorem, postquam novam manipulationem edidicerit, isthuc collocandum existimarem; secus enim duplicatus

suppleri deberent. 3 Singula commissio suo secretario, concipista, et cancellista providenda sicque actuarii commissionum abrogandi videntur, adeoque cum actu non nisi tres sint concipistae, unus adhuc benigne adiciendus videretur. 4 E converso, cum in hoc systemate longe plures quam antea e pleno dimanarent expeditiones, iam vero et his et commissionibus quattuor secretarii vix sufficerent, duo adhuc aut adminus unum secretarium titulo etiam infirmitatis, vel legalis absentiae benigne adiciendum existimarem.

relinquendi, immo fortasse titulo tabellae periodicae et cumularis unus adhuc cancellista addendus foret. 7 Cum tamen inducta exhibitorum clausura cancellistae hi haud semper occuparentur, tam hi quam ad alia departamenta applicandi cancellistae ad residuum tempus in cancellis exigendum generaliter adstringi deberent. 8> Expeditor hactenus quattuor individua occupavit. <9 Pendebit a regulanda per directorem cancellariae interiori manipulatione an totidem eidem ultro relinquendi sint, vel an non labor hic per

<9 Pendebit a regulanda per directorem cancellariae interiori manipulatione an totidem eidem ultro relinquendi sint, vel an non labor hic per tres expleri possit. 10 Urbariale departamentum hactenus duo accessistas occupabat. 11 Hi in hoc systemate ad cancellos reduci, e converso operaturo in expeditura vice-regestratori tres adiungi deberent. 12> Regestratura unicum hactenus accessistam occupabat. <13 Et vero pro currenti manipulatione vix

interiori manipulatione an totidem eidem ultro relinquendi sint, vel an non labor hic per tres expleri possit. 10 Urbariale departamentum hactenus duo accessistas occupabat. 11 Hi in hoc systemate ad cancellos reduci, e converso operaturo in expeditura vice-regestratori tres adiungi deberent. 12> Regestratura unicum hactenus accessistam occupabat. <13 Et vero pro currenti manipulatione vix ultra, aut uno ad summum indigeret.

et septem accessistas habet. 16 Et tamen dominus exactor auctionem individuorum continuo urget. 17 Commissariatus provincialis non nisi unum secretarium et duos cancellistas occupat. 18 Quare tam hoc quam et exactoratu in statu quo relicto, praescindendo item ab officialibus, utpote expeditore, regestratore, et suo vices gerente protocollista, concipistis, secretariis, et consiliariis, sequens duci posse bilanx videtur. 19 Consilium habet 12 cancellistas et 18 accessistas,

item ab officialibus, utpote expeditore, regestratore, et suo vices gerente protocollista, concipistis, secretariis, et consiliariis, sequens duci posse bilanx videtur. 19 Consilium habet 12 cancellistas et 18 accessistas, adeoque 30 individua; in moderna providentia nonnisi 7 cancellistas et 12 accessistas, adeoque universim 19, ad cancellos habet. 20 Et ideo tot diurnistis et fileratistis uti, porro tam notabiles in typographum impensas facere debet. 21 In hoc systemate tres ad

19 Consilium habet 12 cancellistas et 18 accessistas, adeoque 30 individua; in moderna providentia nonnisi 7 cancellistas et 12 accessistas, adeoque universim 19, ad cancellos habet. 20 Et ideo tot diurnistis et fileratistis uti, porro tam notabiles in typographum impensas facere debet. 21 In hoc systemate tres ad exhibitorum, tres ad expedituram, quinque ad regestraturam applicatis non nisi undecim subiecta occuparentur, et adhuc tres ad exhibitorum applicandorum saepe usus fieri posset; per consequens

adeoque 30 individua; in moderna providentia nonnisi 7 cancellistas et 12 accessistas, adeoque universim 19, ad cancellos habet. 20 Et ideo tot diurnistis et fileratistis uti, porro tam notabiles in typographum impensas facere debet. 21 In hoc systemate tres ad exhibitorum, tres ad expedituram, quinque ad regestraturam applicatis non nisi undecim subiecta occuparentur, et adhuc tres ad exhibitorum applicandorum saepe usus fieri posset; per consequens remanerent pro cancellis 19 individua. 22 Quid,

systemate tres ad exhibitorum, tres ad expedituram, quinque ad regestraturam applicatis non nisi undecim subiecta occuparentur, et adhuc tres ad exhibitorum applicandorum saepe usus fieri posset; per consequens remanerent pro cancellis 19 individua. 22 Quid, quod in praesens omnes ad quamcunque commissionem applicati statim a cancellis remaneant, quod sublato actuariatu aeque cessaret. 23 Verum quidem est quod in hoc systemate unus adhuc secretarius, unus concipista, et unus regestratoris adiunctus induci deberet.

saepe usus fieri posset; per consequens remanerent pro cancellis 19 individua. 22 Quid, quod in praesens omnes ad quamcunque commissionem applicati statim a cancellis remaneant, quod sublato actuariatu aeque cessaret. 23 Verum quidem est quod in hoc systemate unus adhuc secretarius, unus concipista, et unus regestratoris adiunctus induci deberet. 24 Verum secretarii antea etiam quinque praefuerunt; protocollista cum 900 florenorum salario cessaret, adeoque fundum pro quarto concipista, et adiciendis

1 Summe generalia totius administrationis capita ad politicum, oeconomicum, militare, et iudiciale referuntur. 2 Singulum hoc genus diversas negotiorum species complectitur quae iterum in complura individualia capita dividuntur. 3 Publico-Politica et coniungi et dividi possunt; nimirum si ad illa referantur ea, quae totum in concreto statum publicum, ad hoc, quae singulares politicae administrationis partes concernunt.

referuntur. 2 Singulum hoc genus diversas negotiorum species complectitur quae iterum in complura individualia capita dividuntur. 3 Publico-Politica et coniungi et dividi possunt; nimirum si ad illa referantur ea, quae totum in concreto statum publicum, ad hoc, quae singulares politicae administrationis partes concernunt. 4 Sub classem politicorum etiam ecclesiastica religionaria et litteraria veniunt quamquam vulgari acceptione distinctum genus

existimentur. 5 Oeconomica negotia tres maxime generales species complectuntur: oeconomiam publicam, commercialia, et politiam. 6 Sub nomine militarium in administratione politica tantum commissariatica et exactoralia venire possunt. 7 Hoc solutionem, illud vero officium provisionem militiae curat. 8 Iuridica extra sphaeram quidem Consilii constituuntur.

ne alicui iustitiae administratio denegetur et ut eadem praescripta legibus forma administretur, ad politicam pertineat manipulationem, virtute benignae Consilio elargitae instructionis duo haec puncta deberent quidem per illud manipulari, usus tamen invaluit ut Consilium in eiusmodi obiecta, nisi per positivum benignum Mandatum huc invientur, se non imittat. 10 Proinde si res in abstracto assumatur, distributio materiarum iuxta expositas 12 negotiorum generales species videtur quidem ordinatissime fieri posse; quia tamen

virtute benignae Consilio elargitae instructionis duo haec puncta deberent quidem per illud manipulari, usus tamen invaluit ut Consilium in eiusmodi obiecta, nisi per positivum benignum Mandatum huc invientur, se non imittat. 10 Proinde si res in abstracto assumatur, distributio materiarum iuxta expositas 12 negotiorum generales species videtur quidem ordinatissime fieri posse; quia tamen usus rerum plerumque methodicas eiusmodi partitiones excludit, habita ad praxim reflexione omnia negotia in

Proinde si res in abstracto assumatur, distributio materiarum iuxta expositas 12 negotiorum generales species videtur quidem ordinatissime fieri posse; quia tamen usus rerum plerumque methodicas eiusmodi partitiones excludit, habita ad praxim reflexione omnia negotia in ecclesiastica, commissariatica, politica, et oeconomica dividenda videntur. 9,10 in ecclesiastica… videntur] manu altera adscriptum | ecclesiastica] eccleastica

usus rerum plerumque methodicas eiusmodi partitiones excludit, habita ad praxim reflexione omnia negotia in ecclesiastica, commissariatica, politica, et oeconomica dividenda videntur. 9,10 in ecclesiastica… videntur] manu altera adscriptum | ecclesiastica] eccleastica 11 Prima negotiorum classis universim in ecclesiastica et religionaria

politica, et oeconomica dividenda videntur. 9,10 in ecclesiastica… videntur] manu altera adscriptum | ecclesiastica] eccleastica 11 Prima negotiorum classis universim in ecclesiastica et religionaria dividenda videtur. 12 Negotia dispensationum in matrimoniis, et a votis sollemnibus, abusus item, qui in

eccleastica 11 Prima negotiorum classis universim in ecclesiastica et religionaria dividenda videtur. 12 Negotia dispensationum in matrimoniis, et a votis sollemnibus, abusus item, qui in re indulgentiarum, piarum peregrinationum, et confraternitatum irrepserunt, ad religionaria potius, quam ecclesiastica pertinere videbantur.

in ecclesiastica et religionaria dividenda videtur. 12 Negotia dispensationum in matrimoniis, et a votis sollemnibus, abusus item, qui in re indulgentiarum, piarum peregrinationum, et confraternitatum irrepserunt, ad religionaria potius, quam ecclesiastica pertinere videbantur. 13 Ecclestiastica omnia ad sex capita revocanda existimantur: 1mo

irrepserunt, ad religionaria potius, quam ecclesiastica pertinere videbantur. 13 Ecclestiastica omnia ad sex capita revocanda existimantur: 1mo ad negotia cum Sede Apostolica vertentia, 2do ad disciplinam ecclesiasticam in genere spectantia, 3tio Ad negotia episcopos et eorum diaeceses, 4to parochias, 5to religiosos ordines, 6to Ad fundorum piorum administrationem concernentia. 14

3tio Ad negotia episcopos et eorum diaeceses, 4to parochias, 5to religiosos ordines, 6to Ad fundorum piorum administrationem concernentia. 14 Singula haec rubrica quae in individuo negotio involat consignatio sub A. 9,14 post involat deletum eadem | sub A.] addidit manus altera remonstrat. 15 Negotium tamen asyli inde exmissum est quod determinatis iam

quod determinatis iam suprema potestate asyli casibus magis ad politica spectare videatur. 16 Ecclesiastica Graeci non uniti ritus negotia ad concernentes rubricas sua serie illata sunt quoniam natura sua re ipsa huc referuntur. 17 Rubricam sextam in administrationem et inspectionem iterum dividere oportuit, quoniam natura piarum fundationum, quarum administratio immediata aliis incumbit, id exigebat. 18 Cum respectivas, quae certe numerosae sunt, rationes ipsi huic departamento

19 Commissariatus provincialis circa provisionem militiae, exactoratus circa conservandum eius fundum, seu contributionem, versatur, et ideo proximam habent connexionem. 20 Provisio militiae in amictu, annona, habitatione seu dislocatione, et promotione seu transennis, ad commissariatum provincialem, quoad fundum eiusdem solutionis ad exactoratum refertur. 21 Huius iterum agenda ad tria summa capita

contributionis. 22 Habet tamen singulum hoc departamentum particularia quaedam obiecta quae propter connexionem materiae eo referuntur, et quae consignatio sub B. individualiter exhibet. 23 Publico-politica in publica, politica et litteraria dividi possunt. 24 Ad publica generatim ea, quae ad nexum cum Augusta Aula vel 9,24 Augusta… vel] in margine manu

Publico-politica in publica, politica et litteraria dividi possunt. 24 Ad publica generatim ea, quae ad nexum cum Augusta Aula vel 9,24 Augusta… vel] in margine manu altera | quae ad] ad addidi exteris provinciis pertinent, politica et sanitatis referuntur. 25 Politica potissimum regulandam comitatuum et

et promptam iustitiae, praesertim vindicativae, administrationem comprehendunt. 26 Litteraria ad universitatem, scholas Latinas et nationales referuntur. 27 Singulum iterum hoc obiectum in politica, oeconomica et litteraria dividitur. 28 Habet tamen singula haec classis particularia quaedam obiecta, quae consignatio sub C. individualiter exhibet. 29 Producta et artefacta domestica augere et perficere ad

exhibebit] addidit manus altera A. I. Classis religionario-ecclesiasticorum. I.1 Religionaria. (4tae) 1-o De novatoribus in rebus fidei coercendis. (4tae) 2-o De procuranda festorum et ieiuniorum observatione. (4tae) 3-o De apostatis et catholicorum seductoribus. (3tiae) A.I.1,4 (3tiae)] ex 4tae correxit manus

(4tae) 7-o De sepulturae modo non unitorum. (4tae) 8-o De prolium Iudaicarum violenta abreptione. (4tae) 9-o De baptismo per obstetrices collato aut conferendo. (4tae) 10-o De dispensatione in rebus matrimonialibus et a votis solennibus. (4tae) 11-o De controversiis quoad spiritualem in personas militares iurisdictionem. (4tae) 12-o Circa emeritos militares qualiter copulandos. (4tae) 13-o De abusibus, qui in re indulgentiarum, piarum

violenta abreptione. (4tae) 9-o De baptismo per obstetrices collato aut conferendo. (4tae) 10-o De dispensatione in rebus matrimonialibus et a votis solennibus. (4tae) 11-o De controversiis quoad spiritualem in personas militares iurisdictionem. (4tae) 12-o Circa emeritos militares qualiter copulandos. (4tae) 13-o De abusibus, qui in re indulgentiarum, piarum peregrinationum, confraternitatum, benedictionum, et concionum irrepserunt, corrigendis.

10-o De dispensatione in rebus matrimonialibus et a votis solennibus. (4tae) 11-o De controversiis quoad spiritualem in personas militares iurisdictionem. (4tae) 12-o Circa emeritos militares qualiter copulandos. (4tae) 13-o De abusibus, qui in re indulgentiarum, piarum peregrinationum, confraternitatum, benedictionum, et concionum irrepserunt, corrigendis. (1mae) 14-o Negotium revisoratus librorum.

confraternitatum, benedictionum, et concionum irrepserunt, corrigendis. (1mae) 14-o Negotium revisoratus librorum. I.2 Ecclesiastica, et in specie negotia cum Sede Apostolica vertentia, veluti (2dae) 15-o Negotium reservationum aut aliarum ex concordatis deductarum praetensionum. (4tae) 16-o Recursus pro benigne impertiendo placeto regio. (4tae) 17-o De honoribus aut

(4tae) 17-o De honoribus aut titulis per Sedem Romanam collatis, veluti Protonotarii Apostolici etc. (4tae) 18-o De praeconisandis novis episcopatibus. II. Negotia disciplinam ecclesiasticam in genere respicientia. (4tae) 19-o De instituenda ordinata publicatione et procuranda exacta observatione benignarum resolutionum in rebus publico-ecclesiasticis. (4tae) 20-o De determinando a proportione populi missarum numero. (2dae) 21-o

De praeconisandis novis episcopatibus. II. Negotia disciplinam ecclesiasticam in genere respicientia. (4tae) 19-o De instituenda ordinata publicatione et procuranda exacta observatione benignarum resolutionum in rebus publico-ecclesiasticis. (4tae) 20-o De determinando a proportione populi missarum numero. (2dae) 21-o Causae irregularitatis et suspensionis a ministerio. (4tae) 22-o De censuris ecclesiasticis et excommunicatione. (2dae) 23-o

et acquisitionum ecclesiasticorum. (2dae) 25-o Revisio directoriorum. (4tae) 26-o Negotia Congressus nationis Illyricae. III. Negotia episcopos aut capitula in particulari concernentia. (2dae) 27-o Erectionis, divisionis, dotationis, aut e converso cum alio unionis archi- et episcopatum. (2dae) 28-o Materiae exemptionis a potestate et iurisdictione ordinarii episcopi. (2dae) 29-o Obiectum

episcopatum. (2dae) 28-o Materiae exemptionis a potestate et iurisdictione ordinarii episcopi. (2dae) 29-o Obiectum revindicationis parochiarum et districtuum exteris episcopis subiectarum. (2dae) 30-o Negotium internae regulationis et in statu bono conservationis seminariorum iunioris cleri. (2dae) 31-o De recursibus quoad abusus potestatis ecclesiae contra episcopos et consistoria formandis. (2dae) 32-o Res diiudicationis statutorum cathedralium episcoporum. (4tae)

De recursibus quoad abusus potestatis ecclesiae contra episcopos et consistoria formandis. (2dae) 32-o Res diiudicationis statutorum cathedralium episcoporum. (4tae) 33-o Obiecta beneficia simplicia tangentia. (3tiae) 34-o De fundo instructo in beneficiis collationi regiae subiectis. (4tae) 35-o De proventibus si quos extranei praelati e diaecesibus Hungariae perciperent. (4tae) 36-o De visitationibus per episcopos non unitos faciendis. (4tae) 37-o De horum proventibus, ac in specie

fundo instructo in beneficiis collationi regiae subiectis. (4tae) 35-o De proventibus si quos extranei praelati e diaecesibus Hungariae perciperent. (4tae) 36-o De visitationibus per episcopos non unitos faciendis. (4tae) 37-o De horum proventibus, ac in specie dimnicza et konak dictis. IV. Negotia Parochias Concernentia. (2dae) 38-o Obiecta quaestionis iuris patronatus et dotationis ecclesiarum. (1mae) 39-o Negotium novarum inducendarum,

quae stabilientur, regulando activo et passivo statu. (1mae) 47-o De sufferenda penitus aut adminus restringenda mendicatione. (1mae) 48-o De regulanda eorum interna disciplina ad normam perfectae communitatis. (3tiae) 49-o De defigendo personarum in claustris numero. (2dae) 50-o De discutiendo religiosorum instituto et statutis provincialibus, exindeque formanda ipsarum provinciarum regulatione quoad limites, capitula, electionem superiorum etc. (3tiae) 51-o De sufferendo

De sufferendo provinciarum religiosarum cum exteris nexu et dependentia. (4tae) 52-o Obiectum praescriptae ad depositionem professionis aetatis. (4tae) 53-o Negotium carcerum claustralium. (4tae) 54-o Particularium investigationum super emergentibus in claustris disordinibus. (2dae) 55-o De tertiariis aut aliis eiusmodi confraternitatibus sufferendis et aliis nefors in hac parte subsistentibus abusibus corrigendis. (4tae) 56-o Obiecta transpositionis pecuniarum Romam, aut ad extraneas religiosorum

aetatis. (4tae) 53-o Negotium carcerum claustralium. (4tae) 54-o Particularium investigationum super emergentibus in claustris disordinibus. (2dae) 55-o De tertiariis aut aliis eiusmodi confraternitatibus sufferendis et aliis nefors in hac parte subsistentibus abusibus corrigendis. (4tae) 56-o Obiecta transpositionis pecuniarum Romam, aut ad extraneas religiosorum aedes. VI. De piis fundis, et quidem: a) de iis qui administrationi commissionis

curatas, deficientum, confraternitates, A.VI,59 quibusvis]-vis postea addidit manus altera | post confraternitates deletum correctorias concernentibus. (4tae) 60-o De harum, si in bonis subsistant, procuranda recta administratione; si vero capitalia sunt, citra scitum consilii non edictione, secura elocatione, et frugali dispositione. (3tiae) 61-o De rationibus universas pias fundationes concernentibus in tempore exigendis,

(4tae) 60-o De harum, si in bonis subsistant, procuranda recta administratione; si vero capitalia sunt, citra scitum consilii non edictione, secura elocatione, et frugali dispositione. (3tiae) 61-o De rationibus universas pias fundationes concernentibus in tempore exigendis, revidendis, et rectificandis. (4tae) 62-o De infantibus ad xenodochium Szechenianum suscipiendis. (3tiae) 63-o De subsidio ecclesiastico ad cassam parochorum et fortificatorium. (4tae) 64-o De inalienabili fundo nationis

(2dae) 4-o De promotione bellicae supellectilis. (4tae) 5-o Negotia amictuum militarium. (4tae) 6-o De domibus pulverariis, et annonariis. (4tae) 7-o De pulvere pirio et coctura salis nitri. (4tae) 8-o De dislocatione cum in plano, tum artiori. (3tiae) 9-o De cassarnis, domibus quarterialibus, et magazinis. (2dae) 10-o De statutione tironum. (4tae) 11-o De conductione et locis collectaculorum militarium. (4tae) 12-o

De aequa contributionis repartitione. (3tiae) 27-o De systemate conscriptionis, dicationis, et repartitionis quanti. (4tae) 28-o De querelis contra improportionatam contributionem positis. (4tae) 29-o De ignobilibus etiam in locis praedialibus ad ecclesias pertinentibus contributioni subiiciendis. (4tae) 30-o De armalistarum conscriptione et taxatione. (3tiae) 31-o De rectificatione portarum. (3tiae) 32-o De

(3tiae) 34-o De perceptorum instructione et manipulatione. (3tiae) 35-o De rationibus, replicis, restantiis, et convictionibus perceptorum comitatuum et civitatum. (4tae) 36-o De executionibus domesticis et militaribus, praecavendisque ea in re excessibus. (4tae) 37-o De collectis impediendis. (3tiae) 38-o De bimestralibus cassae, restantium vero locorum semestralibus tabellis. (4tae) 39-o De cassis contributionalibus visitandis, secretis vero non servandis.

45-o De servitoribus et operis publicis ad privatos usus non applicandis. (4tae) 46-o De praeiuncturis magistratualium. (3tiae) 47-o De domibus comitatuum aliisque accessoriis aedificiis erigendis. (3tiae) 48-o De habitationibus magistratualium in comitatibus, ubi possessionata nobilitas non habetur, erigendis. (3tiae) 49-o De relaxanda locis damnificatis contributione. (3tiae) 50-o De charitativo subsidio ab exteris provinciis Hungariae locis submisso.

7-o De auferendis a rusticis armis. (4tae) 8-o De impedienda e Regno emigratione, de emissariis, falsis conductoribus, et eorum fautoribus. (4tae) 9-o De correspondentia ad exteras provincias, praesertim Romam. (4tae) 10-o De haereditatibus in exteris provinciis adeundis. (4tae) 11-o De re monetaria, seu de earum devalvatione, eductione, et adulteratione. (4tae) 12-o Negotia turmae praetorianae. (4tae) 13-o Negotia domus fiduciariae.

comitatensis. (4tae) 1-o De restaurationibus comitatuum intra legalem terminum celebrandis, de qualitatibus et electione candidatorum. (4tae) 2-o De incompatibilitate privatorum officiorum cum comitatensibus. (4tae) 3-o De Supremorum Comitum in comitatibus residentia. (3tiae) 4-o De delationibus contra magistratus publicos factis seu in concreto, seu in particulari. (4tae) 5-o De archivis comitatuum regestrandis. (1mae) 6-o De negotio

(4tae) 2-o De incompatibilitate privatorum officiorum cum comitatensibus. (4tae) 3-o De Supremorum Comitum in comitatibus residentia. (3tiae) 4-o De delationibus contra magistratus publicos factis seu in concreto, seu in particulari. (4tae) 5-o De archivis comitatuum regestrandis. (1mae) 6-o De negotio urbariali. (1mae) 7-o De investigatione nobilitatis. ! De aedificiis publicis. ! De

(4tae) 2-o De incompatibilitate privatorum officiorum cum comitatensibus. (4tae) 3-o De Supremorum Comitum in comitatibus residentia. (3tiae) 4-o De delationibus contra magistratus publicos factis seu in concreto, seu in particulari. (4tae) 5-o De archivis comitatuum regestrandis. (1mae) 6-o De negotio urbariali. (1mae) 7-o De investigatione nobilitatis. ! De aedificiis publicis. ! De pupillis.

De prompta iustitiae, praesertim vindicativae, observatione. (5tae) 20-o De tabella causarum civilium. (4tae) 21-o De observatione limitationis taxarum iudiciarium. (4tae) 22-o De quaestionibus iuris gladii in genere. ! De regulandis carceribus. C.2.III De… carceribus titulus numeris carens postea adscriptum manu altera (4tae) 23-o De torturae

(4tae) 26-o De carnificum et horum filiorum cohonestatione. (4tae) 27-o De fraudulentis damnificationibus et imposturis. (6tae) 28-o De profugis publicandis. IV. Accessoria (4tae) 29-o De conscriptis in Germanicis Provinciis perquirendis. (4tae) 30-o De negotiis imponendi vel reservandi sequestri politici. (4tae) 31-o De venatione ad sensum legis reducenda. C.2.IV,31 post reducenda deleta tria titula, videlicet

24-o De procuranda librorum distractione et procurando typhographiae incremento. (3tiae) 25-o De rationibus respectivis rectificandis. II. Quoad Latinas scholas. (2dae) 26-o Praeter eadem obiecta in linea politica: de convictuum saecularium regulatione. (2dae) 27-o De novorum lycaeorum inductione aut veterum sublatione. (4tae) 28-o De magistris expleto probationis anno decreto regio muniendis. (4tae) 29-o In linea litteraria: de singula

26-o Praeter eadem obiecta in linea politica: de convictuum saecularium regulatione. (2dae) 27-o De novorum lycaeorum inductione aut veterum sublatione. (4tae) 28-o De magistris expleto probationis anno decreto regio muniendis. (4tae) 29-o In linea litteraria: de singula classe separato magistro providenda. (4tae) 30-o De observanda per magistros grammaticales per omnes tres classes gradatione. (4tae) 31-o In linea oeconomica: de reversalibus seu de securisandis,

anno decreto regio muniendis. (4tae) 29-o In linea litteraria: de singula classe separato magistro providenda. (4tae) 30-o De observanda per magistros grammaticales per omnes tres classes gradatione. (4tae) 31-o In linea oeconomica: de reversalibus seu de securisandis, quae ordinibus resignata sunt, bonis et supellectili mobili. III. Quoad scholas nationales. (4tae) 32-o De inspectoris, directoris, et magistrorum

supellectili mobili. III. Quoad scholas nationales. (4tae) 32-o De inspectoris, directoris, et magistrorum capitalis scholae denominatione aut amotione. (1mae) 33-o Politica: de inducendis in omnia earum capacia loca scholis nationalibus et de contractibus cum civitatibus et communitatibus ineundis. (2dae) 34-o Litteraria: de procuranda stabilitae methodi observatione. (3tiae) 35-o Oeconomica: de stabilienda magistrorum dote.

(4tae) 3-o De propaganda trifolii inseminatione. (4tae) 4-o De melioranda tabacae cultura. (5tae) 5-o De implantatione salicum. (5tae) 6-o De propagatione mororum et culturae serici. (5tae) 7-o De promovenda re pecuaria et in specie de propagatione equorum altioris structurae. (4tae) 8-o De propagatione ovium et lanae cultura. (4tae) 9-o De mineris in bonis privatorum repertis. (4tae) 10-o De ferri pretio et ferripolarum circa materiale hoc instantiis.

salicum. (5tae) 6-o De propagatione mororum et culturae serici. (5tae) 7-o De promovenda re pecuaria et in specie de propagatione equorum altioris structurae. (4tae) 8-o De propagatione ovium et lanae cultura. (4tae) 9-o De mineris in bonis privatorum repertis. (4tae) 10-o De ferri pretio et ferripolarum circa materiale hoc instantiis. (4tae) 11-o De aurilotura. (4tae) 12-o De salis defectu antevertendo, erigendis depositoriis, et antevertenda

11-o De aurilotura. (4tae) 12-o De salis defectu antevertendo, erigendis depositoriis, et antevertenda per visitationes praevaricatione. (4tae) 13-o De carbonibus bituminosis et terra fossili perquirenda. (3tiae) 14-o De utilibus mechanicis, ac in specie nativis murariis et fabris lignariis inducendis. (4tae) 15-o De exsiccandis stagnis et paludibus. Post D.I,15 deleti duo sequentes tituli: (3tiae) 16-o De praevaricanda lue pecorum, (2dae) 17-o De

(3tiae) 16-o De praevaricanda lue pecorum, (2dae) 17-o De inducenda schola veterinaria II. Obiecta commercialia. (1mae) 18-o Omnia navigationem seu maritimam seu fluvialem concernentia obiecta adeoque in particulari repurgatio fluviorum. (2dae) 19-o Erectio canalium commercialium. (4tae) 20-o Tabellae abeuntium et advenientium e Littorali Hungarico navium. (4tae) 21-o Tabellae in- et eductarum mercium. D.II,20

navigationem seu maritimam seu fluvialem concernentia obiecta adeoque in particulari repurgatio fluviorum. (2dae) 19-o Erectio canalium commercialium. (4tae) 20-o Tabellae abeuntium et advenientium e Littorali Hungarico navium. (4tae) 21-o Tabellae in- et eductarum mercium. D.II,20 et D.II,21 (4tae) corr. ex (5tae) (4tae) 22-o Negotium matriculae nautarum. (2dae) 23-o Viarum, et in specie Carolinae, conservatio.

navium. (4tae) 21-o Tabellae in- et eductarum mercium. D.II,20 et D.II,21 (4tae) corr. ex (5tae) (4tae) 22-o Negotium matriculae nautarum. (2dae) 23-o Viarum, et in specie Carolinae, conservatio. (3tiae) 24-o Negotium promovendae per viam Carolinam vecturationis. (4tae) 25-o Negotium eius impopulationis. (4tae) 26-o Negotium pontis aut nauli Carlostadiensis. (2dae) 27-o Recursus quaestorum fabricam aut

manu altera (5tae) 39-o De nocivis feris, avibus, et insectis exstirpandis. (3tiae) 40-o De ordine incendiario. (4tae) 41-o De regulatione famulitii. (4tae) 42-o De lusibus vetitis et hac in re praevaricatoribus. (4tae) 43-o De ordine molari. (2dae) 44-o De vagabundis eliminandis, et vagis opificum sodalibus ad statum alimentationis ponendis. (2dae) 45-o De mendicorum regulatione. (3tiae) 46-o De observatione ponderum

46-o De observatione ponderum et mensurarum. (3tiae) 47-o De limitatione rerum primae necessitatis utpote carnium, panis etc. (4tae) 48-o De mercede murariorum, et fabrorum lignariorum defigenda. (2dae) 49-o De munditie et securitate in civitatibus inducenda. 10 Reflexiones. 1 Primo: ex his materiis aliae sunt 1mae frequentes et operosae, 2ae aliae

quae tantum tunc referenti laborem praebent quando generalis tabella conficitur, si referens (quod pauci faciunt) eam reflexionibus suis velit comitari, denique 6ae materiae quae tantum publicatione indigent, et quae nullum referenti laborem causant; ad quae cum in distributione materiarum reflectere oporteat, singulae materiae numerus, ad quam classem pertinet, additus est. 10,1 pro rarae correxit aliquid manus altera, sed legi non potest | 5ae] 5o | 6ae] 6o | et quae] et corr.

aut rara aut facilis laboris; vel vero vicissim. 8 Quare ut recta servetur proportio, distributio materiarum frequentius rectificari debet. 9 Quarto: pleraeque omnes hae materiae et planae et intricatae sunt, id est possunt aliquando in pleno referri, aliquando debent ad commissionem relegari. 10 Utrum expediat, in pleno semper determinandum videtur; si ea, quae tantum pro informatione invianda sunt, aut secus passum pure praeparatorium efficiunt, ad currens protocollum invientur, remanebit adhuc

distributio materiarum frequentius rectificari debet. 9 Quarto: pleraeque omnes hae materiae et planae et intricatae sunt, id est possunt aliquando in pleno referri, aliquando debent ad commissionem relegari. 10 Utrum expediat, in pleno semper determinandum videtur; si ea, quae tantum pro informatione invianda sunt, aut secus passum pure praeparatorium efficiunt, ad currens protocollum invientur, remanebit adhuc sufficiens tempus pro omnibus reliquis obiectis in duabus per hebdomadam consilii

relegari. 10 Utrum expediat, in pleno semper determinandum videtur; si ea, quae tantum pro informatione invianda sunt, aut secus passum pure praeparatorium efficiunt, ad currens protocollum invientur, remanebit adhuc sufficiens tempus pro omnibus reliquis obiectis in duabus per hebdomadam consilii sessionibus pertractandis. 10,10 pertractandis] pertractantis 11 Quinto: id si inducatur, cum omnes materiae ad quattuor

11 Quinto: id si inducatur, cum omnes materiae ad quattuor generales classes referantur, commissiones nonnisi totidem stabiliendas esse apparet. 12 Sexto: in singula harum quattuor classium sunt materiae quae mixtae evadere possunt, nimirum si cum aerario camerali, cassa domestica civitatum, et cum re vectigalis, aut aliis obiectis nexum habeant, et vastius habeant 10,12

cassa domestica civitatum, et cum re vectigalis, aut aliis obiectis nexum habeant, et vastius habeant 10,12 habeant bis ex habeat correxit manus altera substratum quam ut per in- et reinsinuata celerius possit expediri. 13 Quare ultra superiores quinta adhuc, seu politico-camerali commissione opus esse apparet. 14 Septimo: cum praesidium commissionis ecclesiasticae eminentissimus primas,

politicae praesidium Comiti Tavernico, politico- vero cameralis Comiti Thesaurario 10,14 post Tavernico deleta sequentia: qua gremiali excelsi Consilii consiliario | qua… consiliario] in margine adscriptum manu altera qua gremiali excelsi Consilii consiliario attribuatur, omnibus commissionibus provisum erit. 15 Octavo: singula haec commissio unum secretarium et concipistam exigere et

secretarium et concipistam exigere et protocolla per secretarios conficienda; e converso conceptus tam commissionales quam e pleno, demptis momentosioribus, per concipistas apponendi videntur. 16 Nono: protocolla exhibitorum domestica, prouti in supplemento benignae instructionis praescripta sunt, per commissionum praesides accurate servari 10,16 servari corr. ex servanda et praesidi Consilii cum fine singuli mensis accurate exhiberi deberent.

accurate exhiberi deberent. 17 Secus precarius praesidum 10,17 praesidum] praesidium commissionis status et negotiorum commissionalium inantiquatio nunquam antevertetur. 18 Decimo: urbarialia in moderna adhuc providentia et negotia investigationis nobilium adhuc adeo vasta sunt ut unius referentis vires excedant. 19 Quare haec porro quoque inter omnes repartienda censentur. 20 Undecimo: restat tantum finalis quaestio: an 18

commissionem constituant, vel vero opportunius videatur materias omnes inter consiliarios, uti hactenus, promiscue, servata tamen proportione, ita distribuere ut prouti assignata alicui materia ad commissionem relegata fuerit, ita eandem in concernente commissione referre debeat? 21 Contra primam opinionem obstare videtur quod hac ratione consiliarii in unica tantum administrationis parte formarentur. 22 Contra secundam pugnat quod consiliarii in uno semper obiecto versati longe solidius

uti hactenus, promiscue, servata tamen proportione, ita distribuere ut prouti assignata alicui materia ad commissionem relegata fuerit, ita eandem in concernente commissione referre debeat? 21 Contra primam opinionem obstare videtur quod hac ratione consiliarii in unica tantum administrationis parte formarentur. 22 Contra secundam pugnat quod consiliarii in uno semper obiecto versati longe solidius negotia tractarent, promptius expedirent, et se mutuo facilius supplerent. 23 Quare cum motivum contra primam

commissionem relegata fuerit, ita eandem in concernente commissione referre debeat? 21 Contra primam opinionem obstare videtur quod hac ratione consiliarii in unica tantum administrationis parte formarentur. 22 Contra secundam pugnat quod consiliarii in uno semper obiecto versati longe solidius negotia tractarent, promptius expedirent, et se mutuo facilius supplerent. 23 Quare cum motivum contra primam opinionem allatum ea ratione satis enervetur, si tantum voluminosiora negotia ad commissiones relegentur,

uno semper obiecto versati longe solidius negotia tractarent, promptius expedirent, et se mutuo facilius supplerent. 23 Quare cum motivum contra primam opinionem allatum ea ratione satis enervetur, si tantum voluminosiora negotia ad commissiones relegentur, reliqua in pleno pertractentur, ipsae commissionum elucubrationes in pleno meritorie referantur, ego priori sententiae adstipulandum puto. 24 Duodecimo: iam vero qui ad quas commissiones destinandi, quomodo negotia inter eos subdividenda, altiori

promptius expedirent, et se mutuo facilius supplerent. 23 Quare cum motivum contra primam opinionem allatum ea ratione satis enervetur, si tantum voluminosiora negotia ad commissiones relegentur, reliqua in pleno pertractentur, ipsae commissionum elucubrationes in pleno meritorie referantur, ego priori sententiae adstipulandum puto. 24 Duodecimo: iam vero qui ad quas commissiones destinandi, quomodo negotia inter eos subdividenda, altiori determinationi substerno. 25 Superest ut adhuc

quae tamen magis specifice ad sequentia tria principia reducuntur: — primo, ad negotia politica quae aliquas ex aerario camerali hactenus necdum assignatas erogationes requirunt, veluti subsidia commercii, navigationis, erectio pontium et viarum in bonis cameralibus etc. — secundo, quae cum negotio vectigalis aut re tricesimali nexum habent, veluti elevatio iam defixae quoad aliquas merces tariffae, excessus tricesimatorum etc. — tertio, quae aliquas e

erogationes requirunt, uti et successio ab intestato deficientium exsociatorum 5-o negotia abolitorum ordinum 6-o negotia cassae commercialis Croaticae adeoque influentes etiam eo quaestorum Ottomanicorum, si in praevaricatione deprehendantur, fiscalitates 7-o negotium adrepartitionis et incassationis subsidii ecclesiastici 8-o quotta cassae parochorum tempore vacantium beneficiorum 9-o inductio scholarum nationalium in bona cameralia 10-o e

etiam eo quaestorum Ottomanicorum, si in praevaricatione deprehendantur, fiscalitates 7-o negotium adrepartitionis et incassationis subsidii ecclesiastici 8-o quotta cassae parochorum tempore vacantium beneficiorum 9-o inductio scholarum nationalium in bona cameralia 10-o e civitatensibus in specifico horsum pertinent omnia voluminosa sane elibertationem alicuius civitatis concomitantia negotia 11-o negotia internam civitatis regulationem erga positas eatenus querela tangentia quae cassam etiam

deprehendantur, fiscalitates 7-o negotium adrepartitionis et incassationis subsidii ecclesiastici 8-o quotta cassae parochorum tempore vacantium beneficiorum 9-o inductio scholarum nationalium in bona cameralia 10-o e civitatensibus in specifico horsum pertinent omnia voluminosa sane elibertationem alicuius civitatis concomitantia negotia 11-o negotia internam civitatis regulationem erga positas eatenus querela tangentia quae cassam etiam domesticam ferme semper involvunt 12-o obiecta

civitatis concomitantia negotia 11-o negotia internam civitatis regulationem erga positas eatenus querela tangentia quae cassam etiam domesticam ferme semper involvunt 12-o obiecta politiae quae erogationes aliquas requirunt 13-o obiecta sanitatis in quantum aeque erogationes involvunt 14-o regulatio taxae concivilitatis 15-o de reluendis a contributione publica elibertatis fundis 16-o de suspendendis ab officio et salario renitentibus magistratibus 17-o de inductione scholarum nationalium

in quantum aeque erogationes involvunt 14-o regulatio taxae concivilitatis 15-o de reluendis a contributione publica elibertatis fundis 16-o de suspendendis ab officio et salario renitentibus magistratibus 17-o de inductione scholarum nationalium in civitates 18-o de statutis civitatum 19-o de confectione vectigalis, et elevatione tariffae in quantum in politicum influxum haberet 20-o de excessibus tricesimatorum. 3 Tertio: omnia haec negotia, si plana

contributione publica elibertatis fundis 16-o de suspendendis ab officio et salario renitentibus magistratibus 17-o de inductione scholarum nationalium in civitates 18-o de statutis civitatum 19-o de confectione vectigalis, et elevatione tariffae in quantum in politicum influxum haberet 20-o de excessibus tricesimatorum. 3 Tertio: omnia haec negotia, si plana habeant substrata, per insinuata, si vero vastioribus actis implicata, per commissionem mixtam concertentur; immo si

publica elibertatis fundis 16-o de suspendendis ab officio et salario renitentibus magistratibus 17-o de inductione scholarum nationalium in civitates 18-o de statutis civitatum 19-o de confectione vectigalis, et elevatione tariffae in quantum in politicum influxum haberet 20-o de excessibus tricesimatorum. 3 Tertio: omnia haec negotia, si plana habeant substrata, per insinuata, si vero vastioribus actis implicata, per commissionem mixtam concertentur; immo si

negotium aliquod ad mixtum congressum relegatum fuerit, id porro etiam per insinuata mutuo significetur. 7 Septimo: referens alterutrius dicasterii, ut primum scriptum super substrata materia votum confecerit, illud illico una cum actis referenti in eadem materia alterius dicasterii consiliario cum expressione diei erga reversales submittat. 8 Hic vero ut primum illud reviderit, aeque cum expressione diei praesidi transmittat. 9 Octavo:

diei praesidi transmittat. 9 Octavo: praeses, si res urgeat, statim atque acta revolverit, sin, dum sufficientes pro una commissione materias habuerit, commissionem celebret, negotia ordinate pertractari, protocollum vero, antequam subscribat, in sequenti sessione perlegi curet. 10 Nono: protocolla ad rationem illius, a quo negotium originem non duxit, dicasterii describantur quidem, hoc suam super illo opinionem alteri dicasterio more hactenus solito per insinuata, Suae vero

significet; protocollum tamen Suae Maiestati non nisi per illud, a quo negotium originem habuit, dicasterium repraesentetur. 11 E converso 12 Decimo: si dicasterium illud assenserit, penes huius significationem, in effectum benignae normalis de 18a Iunii anni labentis emanatae dispositionis, una de factis per se eatenus dispositionibus aliud edoceat. De

Locumtenentiale leges patriae iam praestiterunt dum illi et custodiam legum et earum effectuationis modum principi quidem proponendum, subalternis vero iurisdictionibus praescribendum detulerunt. 3 Itaque donec illud se his limitibus continet, nulla ulteriori hac in re indiget organizatione. 4 Si eos praetergrediatur, salva est comitatibus vel ex ultimae Diaetae articulo illud non modo officii sui admonendi, sed in subsequa etiam Diaeta conveniendi facultas. 5 Itaque relate ad hoc obiectum nulla ulteriori

praescribendum detulerunt. 3 Itaque donec illud se his limitibus continet, nulla ulteriori hac in re indiget organizatione. 4 Si eos praetergrediatur, salva est comitatibus vel ex ultimae Diaetae articulo illud non modo officii sui admonendi, sed in subsequa etiam Diaeta conveniendi facultas. 5 Itaque relate ad hoc obiectum nulla ulteriori organizatione opus esse videtur. §-o 2-o. Si tamen in organizationem internam defectus irrepant, de iis a comitatibus potest

vel ex ultimae Diaetae articulo illud non modo officii sui admonendi, sed in subsequa etiam Diaeta conveniendi facultas. 5 Itaque relate ad hoc obiectum nulla ulteriori organizatione opus esse videtur. §-o 2-o. Si tamen in organizationem internam defectus irrepant, de iis a comitatibus potest admoneri. 1 Quoad 2,1 Quoad] Quo ad alterum obiectum, seu internam manipulationem: in quantum haec ad mechanismum dicasterialem

§-o 2-o. Si tamen in organizationem internam defectus irrepant, de iis a comitatibus potest admoneri. 1 Quoad 2,1 Quoad] Quo ad alterum obiectum, seu internam manipulationem: in quantum haec ad mechanismum dicasterialem refertur, eius organizatio ad executivam potius quam legislativam potestatem pertinere videtur. 2 Huic enim graviora obiecta incumbunt quam ut individuali illa departamentorum coordinatione, eorum adinvicem nexu, aut forma

organizatio ad executivam potius quam legislativam potestatem pertinere videtur. 2 Huic enim graviora obiecta incumbunt quam ut individuali illa departamentorum coordinatione, eorum adinvicem nexu, aut forma referadarum se possit occupare. 3 Quod si tamen in intrinsecam etiam hanc organizationem defectus aliquos irrepsisse comitatus observent, veluti si inadaequatas sibi dari inviationes, aut eas, dum a comitatibus petuntur, nimis diu protrahari, vel vero si intimata post plures a dato Consilii, e quo emanarunt, hebdomadas, aut

definire; subalterni enim status numerum, quem pro ratione circumstantiarum iam augere, iam minuere interest, determinare iterum ad executivam refertur potestatem. 2 Ac leges quidem nostrae non tantum numerum consiliariorum in viginti duobus defixerunt, sed illud etiam provide sane constituerunt, ut hi ex omnibus regni partibus deligantur. 3 Verum id quod aliis generaliter tantum conceptis ordinationibus evenire solet, ut raro in realem effectum perducantur, id quoque huic legi evenisse

Ac leges quidem nostrae non tantum numerum consiliariorum in viginti duobus defixerunt, sed illud etiam provide sane constituerunt, ut hi ex omnibus regni partibus deligantur. 3 Verum id quod aliis generaliter tantum conceptis ordinationibus evenire solet, ut raro in realem effectum perducantur, id quoque huic legi evenisse experimur. 4 Interest itaque ut lex haec iam ad specificum reducatur, et singulo circulo Hungariae, uti et Regnis his, certus consiliariorum numerus ita determinetur ut enascitura imposterum vacantia

leges id de consiliariis tantum disponant ut ex omnibus regni partibus deligi debeant, cum tamen eadem prorsus ratio etiam pro subalternis officiis pugnet, cumve tanto plura pro consiliarii munere capacia individua singulus districtus habiturus sit si iuventus sua etiam in subalternis officiis formata fuerit, censemus totam prioris paragraphi dispositionem etiam ad subalterna officia extendendam esse. §-o 5-o. Praeses nomine Consilii nil ausit expedire quod in pleno non concluditur. 1

districtus habiturus sit si iuventus sua etiam in subalternis officiis formata fuerit, censemus totam prioris paragraphi dispositionem etiam ad subalterna officia extendendam esse. §-o 5-o. Praeses nomine Consilii nil ausit expedire quod in pleno non concluditur. 1 Iam relate ad tertium obiectum: Consilium ad extra operatur dum aut principi repraesentat, aut apud subalternas iurisdictiones disponit. 2 Ut certo constare possit quod, quidquid seu sursum seu deorsum

leges ipsam subscriptionis formam satis praescripserunt: nimirum ut expeditiones Consilii ad hoc, ut efficaces sint, et per praesidem et per directorem cancellariae et per secretarium subscribi debeant. 3 Et tamen viguit aliquando abusus ille ut multa, quae in dicasterio pertractata non fuerunt, nomine Consilii fuerint expedita; quare ne abusus hic ullo unquam tempore revehi possit, diserta lege cavendum videtur, ne praesidium sub onere reddendae in Diaetae rationis quidquam nomine Consilii expedire ausit quod non in pleno eius

subscribi debeant. 3 Et tamen viguit aliquando abusus ille ut multa, quae in dicasterio pertractata non fuerunt, nomine Consilii fuerint expedita; quare ne abusus hic ullo unquam tempore revehi possit, diserta lege cavendum videtur, ne praesidium sub onere reddendae in Diaetae rationis quidquam nomine Consilii expedire ausit quod non in pleno eius consessu pertractatum et conclusum sit. §-o 6-o. Et quidem libera votorum pluralitate. 1 Denique ideo

ut multa, quae in dicasterio pertractata non fuerunt, nomine Consilii fuerint expedita; quare ne abusus hic ullo unquam tempore revehi possit, diserta lege cavendum videtur, ne praesidium sub onere reddendae in Diaetae rationis quidquam nomine Consilii expedire ausit quod non in pleno eius consessu pertractatum et conclusum sit. §-o 6-o. Et quidem libera votorum pluralitate. 1 Denique ideo leges nostrae tam numerosum constituerunt dicasterium, ideo

sit. §-o 6-o. Et quidem libera votorum pluralitate. 1 Denique ideo leges nostrae tam numerosum constituerunt dicasterium, ideo pluralitatem votorum ad hoc, ut determinatio aliqua in factum Consilii transeat, requisiverunt, ne quid unius aut paucorum arbitrio agi possit. 2 Iam vero nisi in gravioribus praesertim obiectis vota singulorum exquirantur, nisi in his plena libertas regnet, debent utique omnia ad unius aut paucorum tantum arbitrium

1 Denique ideo leges nostrae tam numerosum constituerunt dicasterium, ideo pluralitatem votorum ad hoc, ut determinatio aliqua in factum Consilii transeat, requisiverunt, ne quid unius aut paucorum arbitrio agi possit. 2 Iam vero nisi in gravioribus praesertim obiectis vota singulorum exquirantur, nisi in his plena libertas regnet, debent utique omnia ad unius aut paucorum tantum arbitrium recidere. 3 Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec

constituerunt dicasterium, ideo pluralitatem votorum ad hoc, ut determinatio aliqua in factum Consilii transeat, requisiverunt, ne quid unius aut paucorum arbitrio agi possit. 2 Iam vero nisi in gravioribus praesertim obiectis vota singulorum exquirantur, nisi in his plena libertas regnet, debent utique omnia ad unius aut paucorum tantum arbitrium recidere. 3 Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec continuo suscipi debeat, et licet pluralitas unam sententiam adoptet, in

in his plena libertas regnet, debent utique omnia ad unius aut paucorum tantum arbitrium recidere. 3 Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec continuo suscipi debeat, et licet pluralitas unam sententiam adoptet, in gravioribus tamen negotiis consiliarii illi, qui de illa non convincuntur, vota sua separare non tantum possint, sed et debeant. Brevis notitia quibus artibus libertatem Ungaricam domus Austriaca

esse voluere. 2 Sic dispertita regem inter et optimates pacis bellique potestas ut nec bellum inire nec foedus constituere illi sine his integrum foret; sic leges ferendi, tributa et vectigalia augendi vel minuendi facultas ita principi est attributa nihil ut in eo genere praeter optimatum consensum constituere possit. 3 Quid, quod optimates ipsi ita parum regiae potestati sunt obnoxii ut nullo in eos principi arbitrii iure relicto severitati legum, quae et ipsum principem pro modulo suo ex aequo ligant, sint subiecti.

foret; sic leges ferendi, tributa et vectigalia augendi vel minuendi facultas ita principi est attributa nihil ut in eo genere praeter optimatum consensum constituere possit. 3 Quid, quod optimates ipsi ita parum regiae potestati sunt obnoxii ut nullo in eos principi arbitrii iure relicto severitati legum, quae et ipsum principem pro modulo suo ex aequo ligant, sint subiecti. 4 Accedit palatini (quem ipsum, ut et conservatores coronae, quod non rex, sed ipsi eligant optimates, magnae libertatis locum habet) par

optimates, magnae libertatis locum habet) par fere principi authoritas, Austriacis semper invisa; qui adeo supra ceteros est elatus ut regem inter et regnum de lege mediator sit eiusque sit muneris civiles, si quos oriri contingat, tumultus componere, cunctis, qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac quemadmodum regnum in suis libertatibus, sic regem in suis iuribus conservare. 5 Multa alia sunt quae ostendant supremam potestatem in principe ex toto non residere,

ceteros est elatus ut regem inter et regnum de lege mediator sit eiusque sit muneris civiles, si quos oriri contingat, tumultus componere, cunctis, qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac quemadmodum regnum in suis libertatibus, sic regem in suis iuribus conservare. 5 Multa alia sunt quae ostendant supremam potestatem in principe ex toto non residere, proprietateque coronae penes regnum semper permanente solum eius usum principi esse.

et regnum de lege mediator sit eiusque sit muneris civiles, si quos oriri contingat, tumultus componere, cunctis, qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac quemadmodum regnum in suis libertatibus, sic regem in suis iuribus conservare. 5 Multa alia sunt quae ostendant supremam potestatem in principe ex toto non residere, proprietateque coronae penes regnum semper permanente solum eius usum principi esse. § 2.

componere, cunctis, qui uspiam in Ungaria sint, exercitibus praeesse, principis orphani tutorem agere, invigilare legibus, ac quemadmodum regnum in suis libertatibus, sic regem in suis iuribus conservare. 5 Multa alia sunt quae ostendant supremam potestatem in principe ex toto non residere, proprietateque coronae penes regnum semper permanente solum eius usum principi esse. § 2. 1 Has tantas talesque Ungarorum libertates, ut primum solio irrepsit, domus Austriaca,

quod brevissime expedio. § 3. 1 A funesta Mohachii clade, quo tanquam ferali ictu afflicta concidit Ungaria, exigui illi, qui supererant, optimates, ut regno consulerent in campum Rákos pro more congregati, insignem bello meritis virum Ioannem Zapolium, prius Transylvaniae ducem, sibi in regem praefecere, quod vel ipsi devincti Austriacae domui authores infitiari non praesumunt. 2 Stephanus Bathorius, potens in vulgus vir, caecus

1 A funesta Mohachii clade, quo tanquam ferali ictu afflicta concidit Ungaria, exigui illi, qui supererant, optimates, ut regno consulerent in campum Rákos pro more congregati, insignem bello meritis virum Ioannem Zapolium, prius Transylvaniae ducem, sibi in regem praefecere, quod vel ipsi devincti Austriacae domui authores infitiari non praesumunt. 2 Stephanus Bathorius, potens in vulgus vir, caecus rabie ob praelatum sibi Zapolium, ilico ad viduae reginae, quam Ferdinandi Primi imperatoris sororem occisus nuper

ut regno consulerent in campum Rákos pro more congregati, insignem bello meritis virum Ioannem Zapolium, prius Transylvaniae ducem, sibi in regem praefecere, quod vel ipsi devincti Austriacae domui authores infitiari non praesumunt. 2 Stephanus Bathorius, potens in vulgus vir, caecus rabie ob praelatum sibi Zapolium, ilico ad viduae reginae, quam Ferdinandi Primi imperatoris sororem occisus nuper ad Mohachium Ludovicus rex funesto Ungariae matrimonio sibi coniunxerat, partes transiit regnumque, cum pro se non potuisset, Ferdinando

reginae, quam Ferdinandi Primi imperatoris sororem occisus nuper ad Mohachium Ludovicus rex funesto Ungariae matrimonio sibi coniunxerat, partes transiit regnumque, cum pro se non potuisset, Ferdinando coepit procurare. 3 Nec defuit sibi Ferdinandus, etsi gravi in imperio bello implicitus, et qui ante Mohachianam cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca misere iam alioquin dilacerato, ut suae ambitioni deserviret, eo non obstante bello novam belli facem misso valido in Ungariam

etsi gravi in imperio bello implicitus, et qui ante Mohachianam cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca misere iam alioquin dilacerato, ut suae ambitioni deserviret, eo non obstante bello novam belli facem misso valido in Ungariam exercitu inferre non dubitavit, cepitque ante omnia Posonium et indictis per reginam (quod monstrum!) comitiis regem se fecit proclamari. 4 Ita primum Ungarico solio domus Austriaca irrepsit, quo iure, quis non videt? 5 Frustra illa ad

comitiis regem se fecit proclamari. 4 Ita primum Ungarico solio domus Austriaca irrepsit, quo iure, quis non videt? 5 Frustra illa ad foedera nescio quae Mathiam inter et Uladislaum, ac Fridericum imperatorem inita recurrit quibus tributum sit illi, in casum quo ii sine liberis decesissent, ius in Ungariam, quasi vero Mathias aut quispiam alter mortalium de corona sine regno potuisset disponere, aut hereditarium iam tum fuisset Ungariae regnum. 6 Sed ut ulterius procedamus: postquam se regem eligi vi

Ita primum Ungarico solio domus Austriaca irrepsit, quo iure, quis non videt? 5 Frustra illa ad foedera nescio quae Mathiam inter et Uladislaum, ac Fridericum imperatorem inita recurrit quibus tributum sit illi, in casum quo ii sine liberis decesissent, ius in Ungariam, quasi vero Mathias aut quispiam alter mortalium de corona sine regno potuisset disponere, aut hereditarium iam tum fuisset Ungariae regnum. 6 Sed ut ulterius procedamus: postquam se regem eligi vi fecisset Ferdinandus, eodem exercitu ulterius

Quid faciat regno per nefas pulsus infelix princeps? 8 Postquam omnium Christianorum regum nequiquam implorasset auxilia, praemissa Clementi pontifici excusatione Solimanni Turcarum caesaris opem efflagitavit, nec incassum: quippe imperator ipse cum valido in Ungariam traiecit exercitu et totum peregrini magis quam hostis instar brevi peragrans regnum ad ipsa Viennae moenia victor exercitum admovit. 9 Perfidiam quidem istam atque infidelitatem domus Austriaca proclamavit ast, cum ei rei causam ipsa praebuerit,

infidelitatem domus Austriaca proclamavit ast, cum ei rei causam ipsa praebuerit, nemini iustius alii quam sibi ipsi potest imputare. 10 Ac Solimannus quidem commota specie belli sacri a Ferdinando universa Christianitate Vienna repulsus fuit, redux tamen miranda in barbaro magnanimitate reductum Budam Zapolium absque omni tributo regem Ungariae restituit. 11 Non tulit id Ferdinandus nec ante ad pacem animum adiecit quam ingenti a vizirio proelio fuisset profligatus. 12

ad pacem animum adiecit quam ingenti a vizirio proelio fuisset profligatus. 12 Zapolius et ipse bello fessus, cedens, quod oportuit, necessitati, acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat, Ferdinandus Ungariae partes retineret, cetera sibi cederent dum in humanis esset; post fata in Ferdinandum pariter devolverentur; quasi esset ipsi ius aliquod regnum electione post mortem suam privandi. 13 Sed haec res ut ceciderit, postea videamus. 14 Interea Ferdinandus, vix exiguae Ungariae partis

a vizirio proelio fuisset profligatus. 12 Zapolius et ipse bello fessus, cedens, quod oportuit, necessitati, acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat, Ferdinandus Ungariae partes retineret, cetera sibi cederent dum in humanis esset; post fata in Ferdinandum pariter devolverentur; quasi esset ipsi ius aliquod regnum electione post mortem suam privandi. 13 Sed haec res ut ceciderit, postea videamus. 14 Interea Ferdinandus, vix exiguae Ungariae partis possesor, ostendit tamen ilico

postea videamus. 14 Interea Ferdinandus, vix exiguae Ungariae partis possesor, ostendit tamen ilico animum quem fovebat, nec quievit donec hereditatem per fas et nefas declarari procuraret (5:1547.) 3,14 5:1547] in margine irrito sane conatu, ut ipse per electionem filii sui facto proprio comprobavit. 15 Primus iste quoad hereditatem fuit domus Austriacae conatus; quam autem subvertendis legibus transferendaeque ab optimatibus in se omnis

5:1547] in margine irrito sane conatu, ut ipse per electionem filii sui facto proprio comprobavit. 15 Primus iste quoad hereditatem fuit domus Austriacae conatus; quam autem subvertendis legibus transferendaeque ab optimatibus in se omnis potestatis Ferdinandus operam dederit, articuli 4:1554; 3, 4, 5:1559; 34. et 37:1563. satis testantur. 16 Sub eo vetus illud domus Austriacae consilium originem habuit supprimendi palatinatus, sub eo inducti contra leges patrias externi

eo inducti contra leges patrias externi milites, Ungaris nihilominus quam Turcae funesti, sub eo denique statim coeptum contemptui haberi Ungaricum nomen, ut appareat Ungaricae libertatis excidium una cum domus Austriacae regimine incepisse et, ex quo domus istius imperium in Ungaria cepit, regem et regnum in diversa distractos, illum semper subversioni legum exitioque libertatis, hoc conservationi eius studuisse. 17 Quae res tantis postea civilibus bellis causam dedit, non religionis diversitas aut, ut Austriaci per

milites, Ungaris nihilominus quam Turcae funesti, sub eo denique statim coeptum contemptui haberi Ungaricum nomen, ut appareat Ungaricae libertatis excidium una cum domus Austriacae regimine incepisse et, ex quo domus istius imperium in Ungaria cepit, regem et regnum in diversa distractos, illum semper subversioni legum exitioque libertatis, hoc conservationi eius studuisse. 17 Quae res tantis postea civilibus bellis causam dedit, non religionis diversitas aut, ut Austriaci per contumeliam dictitant,

se esse Ungari ultro confitentur. 19 Quin potius confiteantur Austriaci se solos cum evocati Turcae, tum tantorum belli malorum causas esse, qui, ut destructa Ungarorum libertate ad libidinem possent dominari, toties eam gentem (quod facile praevidere poterant) in arma aut imprudenter aut malitiose impellere contra ius iurandum contra humana divinaeque iura non dubitarunt. § 4. 1 Sed ut regrediamur; mortuo Zapolio existimavit Ferdinandus se vigore illius nescio

imprudenter aut malitiose impellere contra ius iurandum contra humana divinaeque iura non dubitarunt. § 4. 1 Sed ut regrediamur; mortuo Zapolio existimavit Ferdinandus se vigore illius nescio cuius foederis in alia quoque regni parte successurum, ast Ungari utentes iure, quod ipsis Zapolii conventio auferre haud valebat, filium eius Sigismundum in cunis adhuc vagientem in regem elegere. 2 Cuncta ilico Ferdinandus commovit

Sed ut regrediamur; mortuo Zapolio existimavit Ferdinandus se vigore illius nescio cuius foederis in alia quoque regni parte successurum, ast Ungari utentes iure, quod ipsis Zapolii conventio auferre haud valebat, filium eius Sigismundum in cunis adhuc vagientem in regem elegere. 2 Cuncta ilico Ferdinandus commovit perduellionemque rursus inclamitans diciones Sigismundi populabundus invasit ut adeo impar resistendo pusilli mater Isabella ad Solimannum iterum confugere sit coacta.

Zapolio existimavit Ferdinandus se vigore illius nescio cuius foederis in alia quoque regni parte successurum, ast Ungari utentes iure, quod ipsis Zapolii conventio auferre haud valebat, filium eius Sigismundum in cunis adhuc vagientem in regem elegere. 2 Cuncta ilico Ferdinandus commovit perduellionemque rursus inclamitans diciones Sigismundi populabundus invasit ut adeo impar resistendo pusilli mater Isabella ad Solimannum iterum confugere sit coacta. 3 Adfuit ille; at tum primo

nec tum quietus, quod armis non poterat, fraude consequi nitebatur ut totam sub suam potestatem redigeret Ungariam. 6 Itaque persuadet nescio quibus fraudibus Isabellam uti dicionibus suis concederet, Sigismundus autem regis nomine abstineret, amplissimas eum in finem at vanas, pro more Austriaco, pollicitationes adiungens. 7 Solimannus specie defendendae Isabellae, re ipsa quod sua multum intererat per accessionem Transylvaniae potentiam domus Austriacae in vicino adeo non adaugeri, misso exercitu, depulsis

Sigismundus autem regis nomine abstineret, amplissimas eum in finem at vanas, pro more Austriaco, pollicitationes adiungens. 7 Solimannus specie defendendae Isabellae, re ipsa quod sua multum intererat per accessionem Transylvaniae potentiam domus Austriacae in vicino adeo non adaugeri, misso exercitu, depulsis Austriacis, facili negotio Isabellam et Sigismundum in suas restituit diciones, magnoque cum gaudio incolarum Transylvaniae restituit. § 5. 1 Tum demum vidit

adiungens. 7 Solimannus specie defendendae Isabellae, re ipsa quod sua multum intererat per accessionem Transylvaniae potentiam domus Austriacae in vicino adeo non adaugeri, misso exercitu, depulsis Austriacis, facili negotio Isabellam et Sigismundum in suas restituit diciones, magnoque cum gaudio incolarum Transylvaniae restituit. § 5. 1 Tum demum vidit Ferdinandus quam invita (ut dicitur) Minerva successionem fecerit declarari, reliqua sibi vix exigua

restituit. § 5. 1 Tum demum vidit Ferdinandus quam invita (ut dicitur) Minerva successionem fecerit declarari, reliqua sibi vix exigua Ungariae parte eaque ob oppressiones, quas supra docuimus, ita in eum animata ut nihil minus posset sperare quam permissuros post fata sua Hungaros ut suus vi eius declarationis filius succedat. 2 Quid fecit? Imitatus vestigia patrum suorum, qui per continuam filiorum electionem iam centum antea annis domui Austriacae

animata ut nihil minus posset sperare quam permissuros post fata sua Hungaros ut suus vi eius declarationis filius succedat. 2 Quid fecit? Imitatus vestigia patrum suorum, qui per continuam filiorum electionem iam centum antea annis domui Austriacae hereditatem in imperio sub vano electionis nomine stabiliverunt, ipse etiam se vivo Maximilianum filium eligi procuravit, sane cum consueto regnum in cunctis suis libertatibus conservandi iuramento; qua deinde arte omnes eius successores ad Leopoldi usque tempora usi sunt; qui tandem ad

Quid fecit? Imitatus vestigia patrum suorum, qui per continuam filiorum electionem iam centum antea annis domui Austriacae hereditatem in imperio sub vano electionis nomine stabiliverunt, ipse etiam se vivo Maximilianum filium eligi procuravit, sane cum consueto regnum in cunctis suis libertatibus conservandi iuramento; qua deinde arte omnes eius successores ad Leopoldi usque tempora usi sunt; qui tandem ad evertendam penitus libertatem fato datus funestus Ungariae rex et hereditatem et despoticum imperium iuxta stabilivit.

6,1 Martem divino pro Ma*tem, cum littera singula legi non possit regum iudicem confugit. 3 Perduellionem exclamant his Austriaci et ruptum foedus, consueti sua scelera in aliorum culpam conferre; at eos ipsos causam funesto sane illi bello dedisse quis non videt? 4 Adfuit rursus cum tercentis armatorum milibus pro Zapolio Solimmannus stetissetque caro Austriacis una muliercula ni plus quam stupenda universo orbi Nicolai Zrinii

stupenda universo orbi Nicolai Zrinii virtute tam diu ad Szigethum fuisset detentus donec fato suo secutam Zrinii mortem abunde compensavit. 5 Tum vero facile fuit Maximiliano a Selymo, qui Solimanno successerat, homine minime bellicoso et alioquin vel invito in Venetos tendenti pacem impetrare, qua relictis Zapolio, quas hactenus possederat, dicionibus, cum tradendae sibi Maximiliani sorori insisteret, repente eum "seu fato" (ut inquit Florus Polonicus) "seu veneno properata mors abstulit." 6 Quod mirum minime fuisset

quod suis fraudibus, quibus Isabellam e Transylvania eiecerunt, obstare voluisset, non curata purpurae sanctitate, spreta religione, contempto humano divinoque iure gladio perimi curaverunt. § 7. 1 Sublato hunc in modum Zapolio Transylvanii ipsis acquiescentibus Austriacis Ioannem Bathorium cum successione sibi in principem praefecere, cui Stephanus filius successit, mox a Polonis renitente nequiquam Maximiliano electus; huic Christophorus, isti Sigismundus, qui cum Rudolpho,

sanctitate, spreta religione, contempto humano divinoque iure gladio perimi curaverunt. § 7. 1 Sublato hunc in modum Zapolio Transylvanii ipsis acquiescentibus Austriacis Ioannem Bathorium cum successione sibi in principem praefecere, cui Stephanus filius successit, mox a Polonis renitente nequiquam Maximiliano electus; huic Christophorus, isti Sigismundus, qui cum Rudolpho, Maximiliani filio, vivo adhuc patre ab Ungaris Austriaco dolo pro successore electo ita egit ut nec pacem

declarari fecerit principatum icto cum Rudolpho anno 1606. solenni foedere quo haec omnia continentur eiusque insuper hereditas confirmatur. 2 Verum ne tum quidem defuit Austriacus dolus; persuasere nescio quomodo Bathorium quoque ut Transylvania decedat, aureos in Silesia montes ipsi pollicitantes; at enim delusum ut se vidit Bathorius, receptam ilico armis Transylvaniam fratri tradidit cardinali, ipse in Poloniam sive taedio humanarum vicissitudinum sive secretiori quadam de causa profectus. 3 Miscuere illico armis

Verum ne tum quidem defuit Austriacus dolus; persuasere nescio quomodo Bathorium quoque ut Transylvania decedat, aureos in Silesia montes ipsi pollicitantes; at enim delusum ut se vidit Bathorius, receptam ilico armis Transylvaniam fratri tradidit cardinali, ipse in Poloniam sive taedio humanarum vicissitudinum sive secretiori quadam de causa profectus. 3 Miscuere illico armis omnia Austriaci ut recipere possent Transylvaniam sublatoque horrendo facinore cardinali iam iam voti damnabantur cum inclinato rursus in Bathorium

ipse in Poloniam sive taedio humanarum vicissitudinum sive secretiori quadam de causa profectus. 3 Miscuere illico armis omnia Austriaci ut recipere possent Transylvaniam sublatoque horrendo facinore cardinali iam iam voti damnabantur cum inclinato rursus in Bathorium populari favore ingenti cum applausu e Polonia receptus est. § 8. 1 Nec conquiescere Austriaca arma dum cedente tandem fatis Bathorio, quod tam efflictim cupiverant, Transylvania potirentur.

§ 8. 1 Nec conquiescere Austriaca arma dum cedente tandem fatis Bathorio, quod tam efflictim cupiverant, Transylvania potirentur. 2 Tum demum libere coepit saevire Austriacus furor; cum nullum iam in vivos crudelitatis genus superesset, in mortuos saevitum fuisse indubitata tradunt monumenta; nempe subiugata iam Transylvania Ungariam, Austriam inter et illam mediam, nullum respuere posse servitutis iugum existimabant. 3 Protrita omnia regni iura, violatae

§ 8. 1 Nec conquiescere Austriaca arma dum cedente tandem fatis Bathorio, quod tam efflictim cupiverant, Transylvania potirentur. 2 Tum demum libere coepit saevire Austriacus furor; cum nullum iam in vivos crudelitatis genus superesset, in mortuos saevitum fuisse indubitata tradunt monumenta; nempe subiugata iam Transylvania Ungariam, Austriam inter et illam mediam, nullum respuere posse servitutis iugum existimabant. 3 Protrita omnia regni iura, violatae militari licentia nobilitatis

servitutis iugum existimabant. 3 Protrita omnia regni iura, violatae militari licentia nobilitatis libertates (3:1598), inducta rursus externorum dominatio, clausae gentilibus dignitates, palatini munus rursus suppressum, ut iam cuique liceat existimare an non in tanta legum ruina lex Andreae periuro principi resistendi tribuens facultatem locum habere debuerit et effectum. 4 In tanta tamen ruina patriae silebant adhuc leves (ut volunt Austriaci) et nati ad perduellionem Ungari, satis non fuit tantis obrui malis;

inducta rursus externorum dominatio, clausae gentilibus dignitates, palatini munus rursus suppressum, ut iam cuique liceat existimare an non in tanta legum ruina lex Andreae periuro principi resistendi tribuens facultatem locum habere debuerit et effectum. 4 In tanta tamen ruina patriae silebant adhuc leves (ut volunt Austriaci) et nati ad perduellionem Ungari, satis non fuit tantis obrui malis; oportuit et de remedio antea desperare. 5 Quod brevi Rudolphus palam fecit indictis comitiis quo de gerendo adversus Turcas

Rudolphus palam fecit indictis comitiis quo de gerendo adversus Turcas bello consuleretur. 6 Sed enim mederi antea suis volebant malis Ungari, remedium tantarum calamitatum postulabant. 7 Hic sive data occasione, sive incitati arte aulae Lutherani suam in regno sectam stabiliri, ademptas restitui ecclesias postulabant. 8 Quo loco, quoniam mentio incidit Lutheranorum, praeterire sine fraude non possumus qua Austriacorum arte aucta haec in Ungaria haeresis tantis bellis praetextum, Austriacis autem facilem

7 Hic sive data occasione, sive incitati arte aulae Lutherani suam in regno sectam stabiliri, ademptas restitui ecclesias postulabant. 8 Quo loco, quoniam mentio incidit Lutheranorum, praeterire sine fraude non possumus qua Austriacorum arte aucta haec in Ungaria haeresis tantis bellis praetextum, Austriacis autem facilem stabiliendae hereditatis absolutaeque dominationis dederit modum. 9 Ingens fuit, antequam domus Austriaca irrepsisset, legum in Lutheranos

arte aucta haec in Ungaria haeresis tantis bellis praetextum, Austriacis autem facilem stabiliendae hereditatis absolutaeque dominationis dederit modum. 9 Ingens fuit, antequam domus Austriaca irrepsisset, legum in Lutheranos severitas, (54:1523) vitae fortunarumque rei habebantur. 10 Recessit ab eo rigore statim Ferdinandus, sive quod imperii Lutheranos, quibuscum ingens tum illi negotium fuit, metueret, sive quod unice stabiliendae hereditati despoticoque imperio

gauderet 8,10 gauderet] corr. auctor ex gaudebat diversitate religionis gliscentem Ungarorum dissensionem eos ad antevertenda sua consilia minus fortes reddere. 11 Eadem fuit cunctorum eius successorum in Lutheranos indulgentia dum fere Catholicorum numerum exaequassent. 12 Tum vero praeclaro hoc suo opere Austriaci, principes videlicet (ut iactitant) valde religiosi, uti coeperunt semper religionis motivo, cum opus foret, Ungaros in diversa distrahentes.

cunctorum eius successorum in Lutheranos indulgentia dum fere Catholicorum numerum exaequassent. 12 Tum vero praeclaro hoc suo opere Austriaci, principes videlicet (ut iactitant) valde religiosi, uti coeperunt semper religionis motivo, cum opus foret, Ungaros in diversa distrahentes. 13> Erat quod a regno petendum haberet princeps? <14 Templa, scholae, universitates Lutheranis promittebantur. 15 Fuit id semel obtentum? 16 Iam nulla de iis mentio; ut esset catholicis quoque quod eos

13> Erat quod a regno petendum haberet princeps? <14 Templa, scholae, universitates Lutheranis promittebantur. 15 Fuit id semel obtentum? 16 Iam nulla de iis mentio; ut esset catholicis quoque quod eos consoletur, cuncta in horum favorem dicebantur. 17 Coeperat violatas libertates regnum lamentari? 18 Instigati sunt Lutherani suas praetensiones ne omitterent, catholici ne cederent; sic vigente privatim discordia minus publico poterat indulgeri querelis. 19

religioni bellum, pro fide catholica pugnari clamitabatur; quasi vero omnium, quae unquam gessit Ungaria, bellorum civilium non fuerit causa principalis libertatum regni violatio, quibus quod Lutherani quoque pars non exigua Ungarorum interfuerint, illorum in regno stabilimentum ex accidenti interveniebat. 21 Atque his artibus Austriacorum stabilita in regno pestis illa praeclarum suas intentiones aulae exsequendi semper modum dedit. § 9. 1 Quod vel

bellorum civilium non fuerit causa principalis libertatum regni violatio, quibus quod Lutherani quoque pars non exigua Ungarorum interfuerint, illorum in regno stabilimentum ex accidenti interveniebat. 21 Atque his artibus Austriacorum stabilita in regno pestis illa praeclarum suas intentiones aulae exsequendi semper modum dedit. § 9. 1 Quod vel his, de quibus loqui coeperamus, comitiis palam factum est; nam ut primum intuitu religionis in diversa abire

stabilita in regno pestis illa praeclarum suas intentiones aulae exsequendi semper modum dedit. § 9. 1 Quod vel his, de quibus loqui coeperamus, comitiis palam factum est; nam ut primum intuitu religionis in diversa abire Ungaros aula conspexit ne, quas memoravimus, regni querelis indulgeri cogeretur, specioso, ne dissensiones in amplius gliscant, praetextu, insigni ludibrio, comitia dissolvit. 2 Quid faciat sic ludificatum infelix regnum dum non modo premi se omni

§ 9. 1 Quod vel his, de quibus loqui coeperamus, comitiis palam factum est; nam ut primum intuitu religionis in diversa abire Ungaros aula conspexit ne, quas memoravimus, regni querelis indulgeri cogeretur, specioso, ne dissensiones in amplius gliscant, praetextu, insigni ludibrio, comitia dissolvit. 2 Quid faciat sic ludificatum infelix regnum dum non modo premi se omni calamitatum genere, sed et desperandum esse de remedio videt? 3 Sane mirari nos minime decet si de iusta tandem

desperandum esse de remedio videt? 3 Sane mirari nos minime decet si de iusta tandem defensione coepit cogitare; dux tantum et author defuit cum Rudolphus, vel id indignatus quod Ungari mala sua quaeri ausi fuissent, quoniam de universis se non poterat vindicare, in Lutheranos, partem utpote infirmiorem, detonavit, quasi publicas ipsi consultationes turbassent, ultusque privatorum supplicio regni totius querelas est. 4 Tum vero alienatis Lutheranorum quoque animis vix Bocskaius, quem

quasi publicas ipsi consultationes turbassent, ultusque privatorum supplicio regni totius querelas est. 4 Tum vero alienatis Lutheranorum quoque animis vix Bocskaius, quem privatae iniuriae caesari infestum reddiderant, hostilem in eum animum ostendit, cum ilico ab eo adversus caesarem universum regnum stetit coegereque armis, cum aequitate non potuissent, caesarem Ungari exactius ut tandem eorum libertates observarentur, sufferretur extranea dominatio, palatinus demum post annos quattuordecim

5 Hae sunt foederis illius, quod anno 1606. ictum est, condiciones, ut appareat easdem et belli causas fuisse. 6 Eo foedere libera permansit Bocskaio, quam sub iugum miserant Austriaci, Transylvaniae possesio, Lutherani, ut suas etiam haberent partes, in regnum per legem recepti sunt. § 10. 1 Ita avulsa ab Austriacis Transylvania Mathias, qui Rudolpho successit, non satis habuit animi ut iam contra libertatem Ungarorum quidpiam attentaret, omnem tantum

ingerere, verbo iis artibus uti quibus facillimum pro omni eventu sibi faceret accessum. 3 Sed enim sors secus tulit, nam, ut est continua rerum humanarum vicissitudo, non solum Mathiae artes optato effectu caruere, sed et Betlenius, qui post non nullos Bocskaio in Transylvania successerat, Ferdinandum secundum Mathiae successorem regno pariter exuit et corona. 4 Bello huic artes potissimum illae, quibus Transylvaniam affectabant Ungari, causam dederunt, accessit foedus Ungariam inter et Bohemiam 1606-to ictum, quo ad

Betlenii foedera praetexens 10,8 praetexens] corr. manus altera ex praetendens a morte eius Transylvaniam, quae iam olim ad Ungariam spectaverat, ad se redire debere praetendebat. 10 Igitur quo eam in provinciae formam redigeret, misit validas adversus Rakoczium copias, quas tamen ille insigni virtute profligavit. 11 Nec ultra Suevicis rebus distento caesari Transylvaniae vacare integrum fuit. 12 Verum enimvero vix rebus contra Gallos Suevosque

misit validas adversus Rakoczium copias, quas tamen ille insigni virtute profligavit. 11 Nec ultra Suevicis rebus distento caesari Transylvaniae vacare integrum fuit. 12 Verum enimvero vix rebus contra Gallos Suevosque prospere compositis ilico in oppressionem tantum Ungaricae libertatis intendit. 13 Ita regis felicitas funesta semper regni libertati fuit. 14 Ad Rakoczium Ungari ilico confugere, qui rem melioribus tentans proposuit primum aulae regni querelas

Ungaricae libertatis intendit. 13 Ita regis felicitas funesta semper regni libertati fuit. 14 Ad Rakoczium Ungari ilico confugere, qui rem melioribus tentans proposuit primum aulae regni querelas remediumque postulavit. 15 At illa distracto in alia Turca nihil sibi metuens a Transylvano surda aure cuncta accepit; cum Rakoczius ab Ungaris etiam adiutus insignibus aliquot proeliis ad pacem reddendasque Ungaris libertates feliciter compulit. 16 Ita percusso foedere nihil postea sive in Transylvaniam,

At illa distracto in alia Turca nihil sibi metuens a Transylvano surda aure cuncta accepit; cum Rakoczius ab Ungaris etiam adiutus insignibus aliquot proeliis ad pacem reddendasque Ungaris libertates feliciter compulit. 16 Ita percusso foedere nihil postea sive in Transylvaniam, sive in Ungarorum libertatem ad Leopoldi usque tempora tentatum. § 11. 1 Is demum fatalis Ungariae rex cuncta simul perfecit: sub iugum tandem Austriacum misit Transylvaniam, stabilivit

alia Turca nihil sibi metuens a Transylvano surda aure cuncta accepit; cum Rakoczius ab Ungaris etiam adiutus insignibus aliquot proeliis ad pacem reddendasque Ungaris libertates feliciter compulit. 16 Ita percusso foedere nihil postea sive in Transylvaniam, sive in Ungarorum libertatem ad Leopoldi usque tempora tentatum. § 11. 1 Is demum fatalis Ungariae rex cuncta simul perfecit: sub iugum tandem Austriacum misit Transylvaniam, stabilivit hereditatem, despoticum prorsus

§ 11. 1 Is demum fatalis Ungariae rex cuncta simul perfecit: sub iugum tandem Austriacum misit Transylvaniam, stabilivit hereditatem, despoticum prorsus imperium ex integro induxit. 2 Primus eius conatus fuit cunctarum, quas in Ungaria possidebat Rakoczius, urbium occupatio, nulla sane alia causa quam quod is a Suevis contra Polonos, quos defendebat Leopoldus, stetisset. 3 Nulla hic foederis, quo Ungaria Transylvaniam defendere obligabatur, nulla precum, quas Rakoczius interposuit,

quam quod is a Suevis contra Polonos, quos defendebat Leopoldus, stetisset. 3 Nulla hic foederis, quo Ungaria Transylvaniam defendere obligabatur, nulla precum, quas Rakoczius interposuit, ratio habita fuit. 4 Pluris erat caesari quocunque praetextu in Hungaria, 11,3 in Hungaria] in margine addita in qua supremis viribus tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra

Leopoldus, stetisset. 3 Nulla hic foederis, quo Ungaria Transylvaniam defendere obligabatur, nulla precum, quas Rakoczius interposuit, ratio habita fuit. 4 Pluris erat caesari quocunque praetextu in Hungaria, 11,3 in Hungaria] in margine addita in qua supremis viribus tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra regni leges, tum adversus votum Ungarorum, qui pro

3 Nulla hic foederis, quo Ungaria Transylvaniam defendere obligabatur, nulla precum, quas Rakoczius interposuit, ratio habita fuit. 4 Pluris erat caesari quocunque praetextu in Hungaria, 11,3 in Hungaria] in margine addita in qua supremis viribus tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra regni leges, tum adversus votum Ungarorum, qui pro intercedente

Transylvaniam defendere obligabatur, nulla precum, quas Rakoczius interposuit, ratio habita fuit. 4 Pluris erat caesari quocunque praetextu in Hungaria, 11,3 in Hungaria] in margine addita in qua supremis viribus tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra regni leges, tum adversus votum Ungarorum, qui pro intercedente foedere succurri potius Rakoczio contra Polonum

tyrannidem occupare constituerat, se posse stabilire. 5 Atque id ipsum etiam exteris ducibus et extraneo milite, cum contra regni leges, tum adversus votum Ungarorum, qui pro intercedente foedere succurri potius Rakoczio contra Polonum voluerunt, perfecit, ac in palatini authoritatem iam tum involavit. 6 Ad occupandam deinde Transylvaniam animum adiecit quod alienatis ob susceptam catholicam religionem a Rakoczio filio superioris Transylvanorum, quorum pars longe maxima acatholica fuit, animis Kemenius, constitutus

a Rakoczio filio superioris Transylvanorum, quorum pars longe maxima acatholica fuit, animis Kemenius, constitutus eius adhuc minorennis tutor, nefanda perfidia pro se volens occupare Transylvaniam, eundem evocasset. 7 Verum secuti meliora consilia Transylvani in Apafium communi voto consensere significavereque Leopoldo nihil amplius sibi caesareo milite opus esse futurosque in armis contra omnes qui eos turbare non dubitarent. 8 Turca quoque offensus hoc caesaris prioribus adeo adverso foederibus facto bellum coepit

eius adhuc minorennis tutor, nefanda perfidia pro se volens occupare Transylvaniam, eundem evocasset. 7 Verum secuti meliora consilia Transylvani in Apafium communi voto consensere significavereque Leopoldo nihil amplius sibi caesareo milite opus esse futurosque in armis contra omnes qui eos turbare non dubitarent. 8 Turca quoque offensus hoc caesaris prioribus adeo adverso foederibus facto bellum coepit meditari. 9 Caesar consultaturus de eius gerendi ratione comitia indixit ac, quoniam ad opprimendam, ut

quidem insigni proelio Turcam ad Sanctum Gothardum profligavit deditque ingentem toti Christianitati spem futurum ut Turcae maxima quaeque acciperent detrimenta, cum caesar utilitatis tantum suae studiosus pacem ilico adversus omnium opinionem fecit. 15 Nullam in eo foedere Ungari partem, contra omnia regni iura, contra praestitum a caesare in coronatione sua iuramentum, habuere, intellexere post pauculum adversus se, non pro se pacem illam factam esse; nam Turca per universam ilico Ungariam tributum exigere coepit, cumque ad

toti Christianitati spem futurum ut Turcae maxima quaeque acciperent detrimenta, cum caesar utilitatis tantum suae studiosus pacem ilico adversus omnium opinionem fecit. 15 Nullam in eo foedere Ungari partem, contra omnia regni iura, contra praestitum a caesare in coronatione sua iuramentum, habuere, intellexere post pauculum adversus se, non pro se pacem illam factam esse; nam Turca per universam ilico Ungariam tributum exigere coepit, cumque ad caesarem Ungari recurrissent, dare tantum prohibebantur. 16 Petiere igitur

victualia pro externo milite et aes pro aedificandis praesidiis, id est applicandum ab ipsis Ungaris libertatis iugulo ferrum, petebatur. 20 At ii amplius etiam quam unquam alias de libertate solliciti (quod iniecto per externum militem freno, negata palatini in locum Veselenii electione, sublato, ut non pauci ferebant, Austriaca fraude, qui potissimum timebatur, heroe Nicolao Zrinio, palam ferebatur aulam aperte se liberare velle ab omnibus iis qui inducendo despotico imperio obstare potuissent), surdi ad illa, sinceram

§ 12. 1 Et hic demum fatalis ille ictus est quo nullo sceleris genere ab aula praetermisso prostrata tandem concidit Ungaria apparebitque ex eo potissimum, quod a principio proposuimus, quibus artibus prostrata Ungarica libertate despoticum in Ungariam imperium Austriaci induxerint. 2 Quod ut magis appareat, nosse oportet vivo adhuc Veselenio palatino Zrinium, Nadasdium, Frangepanum, caeterosque maiores ordinis proceres secreto tractasse ut, quoniam Leopoldus ex binis iam uxoribus nullam proles

Austriaci induxerint. 2 Quod ut magis appareat, nosse oportet vivo adhuc Veselenio palatino Zrinium, Nadasdium, Frangepanum, caeterosque maiores ordinis proceres secreto tractasse ut, quoniam Leopoldus ex binis iam uxoribus nullam proles habens defecturus in semine putabatur, eo mortuo divisis inter se comitatibus, communibus eos regendo legibus novam reipublicae formam constituerent. 3 Ignotum id aulae ad haec usque tempora fuit cum vix re cognita laeta datam sibi tandem perdendi eos, quorum potentia timebatur,

formam constituerent. 3 Ignotum id aulae ad haec usque tempora fuit cum vix re cognita laeta datam sibi tandem perdendi eos, quorum potentia timebatur, occasionem, ad capiendum Zrinium Csaktornyam ilico militem expedivit. 4 Negavit ille se quidquam in caesarem perpetrasse missoque obside filio, data fide se quoque venturum, iam veniam Viennae obtinuerat cum pressus nihilominus a caesareo milite fuga sibi una cum Frangepanio consulere est coactus delatusque ad vicinum comitem Kérium, violato hospitalitatis iure,

simul cum altero Viennam missus est; Rakoczius, Zrinio sanguine iunctus, anxius eius periculo ilico superiorem Ungariam commovit cum caesar obstricta caesarea fide daturum se Zrinio libertatem promisit si Rakoczium arma deponere procurasset. 5 Fecit id ille; at in vicem praemii pro Austriaca fidelitate arctiorem custodiam tulit. 6 Data est Rakoczio venia ea lege ut in omnes arces suas (quod unice spectabat tum aula) caesarea praesidia acciperet. 7 Ungari, cum iam alias saepe, ut palatinum sufficeret, caesarem

commovit cum caesar obstricta caesarea fide daturum se Zrinio libertatem promisit si Rakoczium arma deponere procurasset. 5 Fecit id ille; at in vicem praemii pro Austriaca fidelitate arctiorem custodiam tulit. 6 Data est Rakoczio venia ea lege ut in omnes arces suas (quod unice spectabat tum aula) caesarea praesidia acciperet. 7 Ungari, cum iam alias saepe, ut palatinum sufficeret, caesarem petiissent, tum hoc tempore per legatos ilico caesarem obsecravere creando ut palatino iudicandisque laesae

petiissent, tum hoc tempore per legatos ilico caesarem obsecravere creando ut palatino iudicandisque laesae maiestatis reis, quos de lege per comitia oportuerat iudicari (Vladislai decretum 1:53), comitia indiceret. 8 Ille pro responso innumerabilem tantum in Ungariam militiam induxit citavitque non tanquam ad comitia vocaret, sed velut ad iudicium, territam iam Zrinii Frangepanique carcere et tanto exercitu nobilitatem, impulitque tandem ut in cunctas Ungariae urbes praesidia acciperent cum nunquam antea ullam Ungariae

1:53), comitia indiceret. 8 Ille pro responso innumerabilem tantum in Ungariam militiam induxit citavitque non tanquam ad comitia vocaret, sed velut ad iudicium, territam iam Zrinii Frangepanique carcere et tanto exercitu nobilitatem, impulitque tandem ut in cunctas Ungariae urbes praesidia acciperent cum nunquam antea ullam Ungariae arcem externum praesidium insedisset, acturus nempe apertis viribus si confictum perduellionis crimen non substitisset. 9 Itum deinde ad privatorum arces e quibus haud pauci iugo non

e quibus haud pauci iugo non asueti omnino restitere; quod ulteriorem rebellionis praetextum Austriacis postea subministravit. 10 Veselenius e horum numero palatini illius filius Tököliusque fuere; qui tamen omnes in mentem caesaris vi adacti sunt. 11 Multi ex his in Transylvaniam in suprema necessitate se recepere; e quibus Tökölius, civilis, quod postea secutum est, belli author, mortuo sub obsidione patre fuit. § 13.

quod ulteriorem rebellionis praetextum Austriacis postea subministravit. 10 Veselenius e horum numero palatini illius filius Tököliusque fuere; qui tamen omnes in mentem caesaris vi adacti sunt. 11 Multi ex his in Transylvaniam in suprema necessitate se recepere; e quibus Tökölius, civilis, quod postea secutum est, belli author, mortuo sub obsidione patre fuit. § 13. 1 In tantis calamitatibus Ungari, ne quid

praetextum Austriacis postea subministravit. 10 Veselenius e horum numero palatini illius filius Tököliusque fuere; qui tamen omnes in mentem caesaris vi adacti sunt. 11 Multi ex his in Transylvaniam in suprema necessitate se recepere; e quibus Tökölius, civilis, quod postea secutum est, belli author, mortuo sub obsidione patre fuit. § 13. 1 In tantis calamitatibus Ungari, ne quid relinquerent intentati, cum

vi adacti sunt. 11 Multi ex his in Transylvaniam in suprema necessitate se recepere; e quibus Tökölius, civilis, quod postea secutum est, belli author, mortuo sub obsidione patre fuit. § 13. 1 In tantis calamitatibus Ungari, ne quid relinquerent intentati, cum caesar comitia pervicaciter denegasset, diaetam ipsi creando palatino Cassoviam indixere, quod regni lex (3:1608.) id ipsis indulgeret. 2 At caesar pro novo laesae maiestatis crimine id accepit.

altera illuc proficisci exercitu, subito ea comitia dissipavit; captus deinde Nadasdius truncatusque capite; quem ex intervallo Zrinius Frangepanusque sunt consecuti; sane nullius ceterum criminis rei quam quod supra memoravimus, et quod praesidia caesarea, id est ferrum in proprium iugulum, suapte recipere in arces suas denegarint. 4 Nam ea, quae Austriaci praesertim Nadasdio obiectabant, sublatam veneno coniugem, infectos caesareos fontes, paratum imperatori venenum, pluraque eiusmodi puerilia, leviora sane sunt quod ut refutari

subito ea comitia dissipavit; captus deinde Nadasdius truncatusque capite; quem ex intervallo Zrinius Frangepanusque sunt consecuti; sane nullius ceterum criminis rei quam quod supra memoravimus, et quod praesidia caesarea, id est ferrum in proprium iugulum, suapte recipere in arces suas denegarint. 4 Nam ea, quae Austriaci praesertim Nadasdio obiectabant, sublatam veneno coniugem, infectos caesareos fontes, paratum imperatori venenum, pluraque eiusmodi puerilia, leviora sane sunt quod ut refutari mereantur. 5 Zrinio

papaverum capita demessuit ut voti facilius damnarentur. § 14. 1 Itaque vix sublatis iis rursus Posonium nobilitatem citavit ubi, etsi pars admodum exigua adfuit, quod plerique, prospicientes quod futurum erat, in Transylvaniam aufugerant meliora tempora praestolaturi, 14,1 praestolaturi] praestolatura caesar tamen tanquam supremam operi manum adiecturus se tandem aperte declaravit ac vi absolutae potestatis et supremi

praestolaturi, 14,1 praestolaturi] praestolatura caesar tamen tanquam supremam operi manum adiecturus se tandem aperte declaravit ac vi absolutae potestatis et supremi dominii, quod per compressam rebellionem se in Ungariam acquisivisse iactitabat, certa pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint

tamen tanquam supremam operi manum adiecturus se tandem aperte declaravit ac vi absolutae potestatis et supremi dominii, quod per compressam rebellionem se in Ungariam acquisivisse iactitabat, certa pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas

se tandem aperte declaravit ac vi absolutae potestatis et supremi dominii, quod per compressam rebellionem se in Ungariam acquisivisse iactitabat, certa pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas palatini, inductus

dominii, quod per compressam rebellionem se in Ungariam acquisivisse iactitabat, certa pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas palatini, inductus ad continendam, ut dictitabant Austriaci, in fide rebellem gentem

pro intertenendo milite vectigalia mandavit facturus (ut ipse in diplomate inquiebat) experientiam an, qui in eum tam graviter deliquissent, suam hoc facto oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas palatini, inductus ad continendam, ut dictitabant Austriaci, in fide rebellem gentem Teutonicus ordo eorumque magistro, quod palatinum concernit de lege, vice regis munus

oboedientiam, qui autem in fide perstiterint, perseverantiam sint contestaturi. 2 Ita demum mutata omnis in Ungaria regiminis forma, sublata comitia, supressa dignitas palatini, inductus ad continendam, ut dictitabant Austriaci, in fide rebellem gentem Teutonicus ordo eorumque magistro, quod palatinum concernit de lege, vice regis munus delatum. § 15. 1 Quo loco, quoniam factum illud tot sceleribus, periurio, crudelitate, avaritia,

eam fuisse rebellionem dicunt, primum dici peto quo fundamento id asserere possunt; nam quod secreta illa rempublicam post mortem caesaris constituendi consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset, tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt. 4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite exposcentis opinionem itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos

peto quo fundamento id asserere possunt; nam quod secreta illa rempublicam post mortem caesaris constituendi consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset, tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt. 4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite exposcentis opinionem itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos Ungaros indictam diaetam

consilia attinet, id primum rebellio dici non potest quod de tempore, quo nullum amplius sive caesari, sive domui eius ius in Ungariam fuisset, tractabatur; deinde in id pauci tantum e praecipuis proceribus consenserunt. 4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite exposcentis opinionem itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos Ungaros indictam diaetam 15,4 diaetam] in margine addidit auctor | concessum] ex

proceribus consenserunt. 4 Quod autem sive priorem illam, qua in caesaris victualia pro externo milite exposcentis opinionem itum non est, sive posteriorem creando palatino per ipsos Ungaros indictam diaetam 15,4 diaetam] in margine addidit auctor | concessum] ex permissum corr. auctor pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum

ipsos Ungaros indictam diaetam 15,4 diaetam] in margine addidit auctor | concessum] ex permissum corr. auctor pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum Ungariam insurexisse; an non id ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe

diaetam] in margine addidit auctor | concessum] ex permissum corr. auctor pertinet, id lege concessum, naturalis etiam se defendendi ratio iis in circumstantiis pertinebat. 5 Cedo enim universam in Leopoldum Ungariam insurexisse; an non id ipsis tam lex Andreae quam naturalis ratio permittebat, non solum crudeliter a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe expositis, sed et ab ipso eiusque praesertim militia multis modis oppressis?

a Leopoldo omni Turcarum furori absque omni sive auxilii, sive remedii spe expositis, sed et ab ipso eiusque praesertim militia multis modis oppressis? 6 Lege itaque admisso ipsis facto non potuerunt tam enormis rebellionis accusari ut propterea cunctos eos in servitutem redigere potuisset. § 16. 1 Sed avertamus tandem mentem a tam funesto obiecto videamusque quomodo Ungari priorem reipublicae formam armis rursus recuperarint. 2 Ingens, quam in

cunctos eos in servitutem redigere potuisset. § 16. 1 Sed avertamus tandem mentem a tam funesto obiecto videamusque quomodo Ungari priorem reipublicae formam armis rursus recuperarint. 2 Ingens, quam in Transylvaniam, ut Leopoldi tyrannidem evitaret, profugisse diximus, nobilitas secreto ab Apafio eius regionis principe adiuta ilico iusta sane, si unquam alias, recuperandae libertatis adversum Leopoldum arma sumpsit, quinquennioque integro absque omni externo auxilio

ut Leopoldi tyrannidem evitaret, profugisse diximus, nobilitas secreto ab Apafio eius regionis principe adiuta ilico iusta sane, si unquam alias, recuperandae libertatis adversum Leopoldum arma sumpsit, quinquennioque integro absque omni externo auxilio fortiter in armis perstitit, factura procul dubio maiores progressus ni inter duces Tökölium Veseliniumque orta contentio ad arma usque prorupisset dum captus ac in Transylvaniam missus Veselinius liberam reliquit Tökölio supremam authoritatem.

Leopoldum arma sumpsit, quinquennioque integro absque omni externo auxilio fortiter in armis perstitit, factura procul dubio maiores progressus ni inter duces Tökölium Veseliniumque orta contentio ad arma usque prorupisset dum captus ac in Transylvaniam missus Veselinius liberam reliquit Tökölio supremam authoritatem. 3 Leopoldus multum metuens, ne tracto in Tökölii partes Turca regnum una totum deficeret, mitius ilico cum Ungaris agere Lutheranosque praesertim promissis allicere coepit,

factura procul dubio maiores progressus ni inter duces Tökölium Veseliniumque orta contentio ad arma usque prorupisset dum captus ac in Transylvaniam missus Veselinius liberam reliquit Tökölio supremam authoritatem. 3 Leopoldus multum metuens, ne tracto in Tökölii partes Turca regnum una totum deficeret, mitius ilico cum Ungaris agere Lutheranosque praesertim promissis allicere coepit, interea nihil aliud secreto meditans quam quomodo suscitata inter adversarios discordia supremam, quam se armis acquisivisse declaraverat,

armis acquisivisse declaraverat, potestatem posset sustinere. 16,3 supremam… posset] postea scripsit auctor pro supremam pote declaratam et supremam potestatem armis acquisitam 4 Itaque ante omnia motum in Transylvania, cuius principem favere Tökölio iam ipse quoque perspexerat, suscitavit significavitque suo apud Turcas legato causam ut illic rebellium quoquo modo sustineret. 5 Quo tamen nihil aliud est consecutus quam ut re patefacta Apafius Tököliusque,

favere Tökölio iam ipse quoque perspexerat, suscitavit significavitque suo apud Turcas legato causam ut illic rebellium quoquo modo sustineret. 5 Quo tamen nihil aliud est consecutus quam ut re patefacta Apafius Tököliusque, cum bello gerendo, tum pertrahendo in suas partes Turcae diligentius incubuerint. 6 Capta igitur Leutschovia flexusque tandem est in eorum partem Turca. 7 Quae res Leopoldum Turcae resistere imparem, ut serio tandem cum Tökölio de pace ageret, coegit. 8 Misit ille

illic rebellium quoquo modo sustineret. 5 Quo tamen nihil aliud est consecutus quam ut re patefacta Apafius Tököliusque, cum bello gerendo, tum pertrahendo in suas partes Turcae diligentius incubuerint. 6 Capta igitur Leutschovia flexusque tandem est in eorum partem Turca. 7 Quae res Leopoldum Turcae resistere imparem, ut serio tandem cum Tökölio de pace ageret, coegit. 8 Misit ille suos Posonium legatos petiitque ante omnia comitia convocari, pristinam imperii formam regno restitui, expulso

regimine se obtinere non posse perspiceret, comitia anno 1681. indixit quibus restitutae rursus Ungaris cunctae libertates, expulso ordine Teutonico creatus palatinus, miles exterus ob imminens a Turca ingens bellum permissus quidem in regno, at constituta lex ut facta pace ilico excederet, obligatus etiam Leopoldus ne quidquam sine Ungaris de pace tractaret cum Turca. 13 Si modo ad persolvendum, quod Tökölius, si cum Leopoldo transegisset, obligaverat, aes consentire Leopoldus, ut

vi extortum pessima fide restituens id acerrime denegavit, nolens nempe salvum esse eum a quo postea, dum extortam rursus destruere pergeret libertatem, metuere debuisset. § 17. 1 Itaque Tökölius accepta in coniugem Rakoczii principis vidua partim quod necessitas et pacta sua iam sic ferebant, partim quod nullis Leopoldi semper, cum sua utilitas exigeret, perfidi promissis crederet, etsi ab Austriacis saepissime tentabatur sepositis cunctis pacis consiliis stricto foedere

utilitas exigeret, perfidi promissis crederet, etsi ab Austriacis saepissime tentabatur sepositis cunctis pacis consiliis stricto foedere cum Turca iunctus futurusque, at tributarius, Ungariae, si eam occupasset, rex salvis omnibus Ungarorum libertatibus cum Turca in Ungariam irrupit. 2 Ungari restituti veteris gubernii esca, quicunque comitiis praesto fuerant, allecti perduellem appellantes Tökölium acriter pro Leopoldo steterunt. 3 Ille vero periculo anxius universam iterum motum religioni bellum praetendens

in Ungariam irrupit. 2 Ungari restituti veteris gubernii esca, quicunque comitiis praesto fuerant, allecti perduellem appellantes Tökölium acriter pro Leopoldo steterunt. 3 Ille vero periculo anxius universam iterum motum religioni bellum praetendens in sui auxilium commovit Europam. 4 At enim nullum adhuc eorum in Ungariam pervenerat cum Tökölius captis iam aliquot urbibus Cassoviam comitia indixit data integra sincere consultandi libertate et eos etiam, qui caesari paruissent, invitans. 5

comitiis praesto fuerant, allecti perduellem appellantes Tökölium acriter pro Leopoldo steterunt. 3 Ille vero periculo anxius universam iterum motum religioni bellum praetendens in sui auxilium commovit Europam. 4 At enim nullum adhuc eorum in Ungariam pervenerat cum Tökölius captis iam aliquot urbibus Cassoviam comitia indixit data integra sincere consultandi libertate et eos etiam, qui caesari paruissent, invitans. 5 Leopoldus, Austriacae nunquam immemor astutiae, non modo id suis Ungaris non

paruissent, invitans. 5 Leopoldus, Austriacae nunquam immemor astutiae, non modo id suis Ungaris non denegavit, verum suum etiam illuc misit legatum, nempe quo Tökölium quoquo modo suspectum Turcae redderet. 6 Verum nequiquam; soluta quippe, ut in tanta geniorum diversitate facile praevideri poterat, absque positiva aliqua determinatione comitia, Tökölius suum cursum est prosecutus. 7 Ac quamquam Leopoldo iam aucto auxiliis sexaginta amplius militum milia forent, tamen caesareo exercitu cum Turca

aucto auxiliis sexaginta amplius militum milia forent, tamen caesareo exercitu cum Turca comittere non auso Turca Tököliusque 17,7 Tököliusque] Tekeliusque ad Viennae usque moenia pervenere. 8 Tum demum conspirante in Tökölii exitium universa Christianitate profligatus depulsusque Vienna Turca, simul universa ilico Ungaria, si Tökölianos excipias, quibus tam formidabili potentiae resistere integrum non fuit, pro caesare se declaravit. 9 Tum vero Tökölius lapsis in

in Tökölii exitium universa Christianitate profligatus depulsusque Vienna Turca, simul universa ilico Ungaria, si Tökölianos excipias, quibus tam formidabili potentiae resistere integrum non fuit, pro caesare se declaravit. 9 Tum vero Tökölius lapsis in deteriora rebus suis redire cum caesare iterum 17,9 iterum] ab auctore postea additum in gratiam per Polonum, verum nequiquam, tentavit. 10 Data tamen

non fuit, pro caesare se declaravit. 9 Tum vero Tökölius lapsis in deteriora rebus suis redire cum caesare iterum 17,9 iterum] ab auctore postea additum in gratiam per Polonum, verum nequiquam, tentavit. 10 Data tamen fautoribus et asseclis suis, si certo tempore ad caesarem rediissent, impunitas multos ab eo avertit, Transylvania tantum scutum Ungaricae libertatis adversus caesarem hactenus fuit, Budam, Albam

si certo tempore ad caesarem rediissent, impunitas multos ab eo avertit, Transylvania tantum scutum Ungaricae libertatis adversus caesarem hactenus fuit, Budam, Albam Regalem, multasque alias urbes Turca possidebat; cum tandem captus religionis hamo Apafius Transylvanus ac in foedus sanctum appellatum, quod Leopoldus, papa, Venetique adversus Turcam pepigerant, traductus est ea lege, uti salva Transylvanis permaneret electio, bellum communibus viribus gereretur, ac Apafius victualia, caesar aes militi suo in Transylvania bellanti praestaret,

hamo Apafius Transylvanus ac in foedus sanctum appellatum, quod Leopoldus, papa, Venetique adversus Turcam pepigerant, traductus est ea lege, uti salva Transylvanis permaneret electio, bellum communibus viribus gereretur, ac Apafius victualia, caesar aes militi suo in Transylvania bellanti praestaret, Apafius tamen semper supremam in eos obtineret authoritatem. 11 Quod quam incaute ab Apafio factum sit, postea apparebit. 12> Interea cuncta ilico adversa Turcae fluxere. <13 Capta Buda amplius saeculo

quod Leopoldus, papa, Venetique adversus Turcam pepigerant, traductus est ea lege, uti salva Transylvanis permaneret electio, bellum communibus viribus gereretur, ac Apafius victualia, caesar aes militi suo in Transylvania bellanti praestaret, Apafius tamen semper supremam in eos obtineret authoritatem. 11 Quod quam incaute ab Apafio factum sit, postea apparebit. 12> Interea cuncta ilico adversa Turcae fluxere. <13 Capta Buda amplius saeculo a Turcis posessa, reportata saepe de eo victoria, verbo, universa quod

victoria, verbo, universa quod vix sperare ausa fuerat Christianitas, Ungaria exactus Turca. § 18. 1 Vix haec Leopoldo felicitas affulsit cum ilico pro more suo pessima quaeque de Ungaria coepit cogitare; nempe in ea armorum felicitate putavit advenisse tandem tempus quo vetus illud Austriacorum proiectum hereditariam reddendi Ungariam in finem perduceret. 2 Quid faciat? Declarata nuper suprema potestas peius successerat 18,2

§ 18. 1 Vix haec Leopoldo felicitas affulsit cum ilico pro more suo pessima quaeque de Ungaria coepit cogitare; nempe in ea armorum felicitate putavit advenisse tandem tempus quo vetus illud Austriacorum proiectum hereditariam reddendi Ungariam in finem perduceret. 2 Quid faciat? Declarata nuper suprema potestas peius successerat 18,2 post successerat verba duo aut tria delevit auctor, fortasse quam ut redire

eorum, qui condemnati sunt, insignes catholici fuere. 6 Delegat itaque Eperiesiense contra iura regni, contra ius iurandum ex meris extraneis iisque flagitosissimis perditissimisque mortalium compositum iudicium sacrilegus imperator. 7 Erigitur media in urbe obductum lugubri panno theatrum, dilatantur carceres, triginta amplius adducuntur carnifices, miles toto regno veluti venaturus eos, qui inducendae hereditati obsistere potuissent, emittitur discuritque, omnis urbis carceres primoribus regni complentur. 8

sufficiat nosse nulla die, usque dum voti damnaretur Leopoldus, vacatum esse, saepe autem etiam quadraginta uno die ab imperitis legum crudelissimique imperatoris crudelioribus ministris caesos fuisse. 9 Et adhuc neget aliquis ullum sceleris genus ab Austriacis in Ungariam fuisse praetermissum quando ipsi iurati Austriae scriptores eam rebellionem non nisi in privatis quorundam querelis, quod peius quam unquam antea ab Austriaco milite tum Ungari tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo

quadraginta uno die ab imperitis legum crudelissimique imperatoris crudelioribus ministris caesos fuisse. 9 Et adhuc neget aliquis ullum sceleris genus ab Austriacis in Ungariam fuisse praetermissum quando ipsi iurati Austriae scriptores eam rebellionem non nisi in privatis quorundam querelis, quod peius quam unquam antea ab Austriaco milite tum Ungari tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo impunitas, siquid in eo homine fuisset fidei et humanitatis, abstergere

Et adhuc neget aliquis ullum sceleris genus ab Austriacis in Ungariam fuisse praetermissum quando ipsi iurati Austriae scriptores eam rebellionem non nisi in privatis quorundam querelis, quod peius quam unquam antea ab Austriaco milite tum Ungari tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo impunitas, siquid in eo homine fuisset fidei et humanitatis, abstergere 18,9 abstergere] abstere debuisset, constitisse? 10 Quis enim unquam in tanto captorum numero

fuisse praetermissum quando ipsi iurati Austriae scriptores eam rebellionem non nisi in privatis quorundam querelis, quod peius quam unquam antea ab Austriaco milite tum Ungari tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo impunitas, siquid in eo homine fuisset fidei et humanitatis, abstergere 18,9 abstergere] abstere debuisset, constitisse? 10 Quis enim unquam in tanto captorum numero armatus deprehensus est, aut cui praeter innocentia ob morientem libertatem

tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo impunitas, siquid in eo homine fuisset fidei et humanitatis, abstergere 18,9 abstergere] abstere debuisset, constitisse? 10 Quis enim unquam in tanto captorum numero armatus deprehensus est, aut cui praeter innocentia ob morientem libertatem suspiria maior infidelitatis proba est allata? 11 Protrita itaque legum sanctitas, confusa humana divinaque iura, nulla in capiendo, nulla in examinando, nulla in

10 Quis enim unquam in tanto captorum numero armatus deprehensus est, aut cui praeter innocentia ob morientem libertatem suspiria maior infidelitatis proba est allata? 11 Protrita itaque legum sanctitas, confusa humana divinaque iura, nulla in capiendo, nulla in examinando, nulla in danda tortura ratio aut modus. 12 Prout quis illustrior aut opibus magis conspicuus, ita facilius avaritiae crudelitatique Austriacae immolabatur. 13 Dii boni! quantis solum VIVAT PETRUS capite

Quis enim unquam in tanto captorum numero armatus deprehensus est, aut cui praeter innocentia ob morientem libertatem suspiria maior infidelitatis proba est allata? 11 Protrita itaque legum sanctitas, confusa humana divinaque iura, nulla in capiendo, nulla in examinando, nulla in danda tortura ratio aut modus. 12 Prout quis illustrior aut opibus magis conspicuus, ita facilius avaritiae crudelitatique Austriacae immolabatur. 13 Dii boni! quantis solum VIVAT PETRUS capite stetit, quod

in tanto captorum numero armatus deprehensus est, aut cui praeter innocentia ob morientem libertatem suspiria maior infidelitatis proba est allata? 11 Protrita itaque legum sanctitas, confusa humana divinaque iura, nulla in capiendo, nulla in examinando, nulla in danda tortura ratio aut modus. 12 Prout quis illustrior aut opibus magis conspicuus, ita facilius avaritiae crudelitatique Austriacae immolabatur. 13 Dii boni! quantis solum VIVAT PETRUS capite stetit, quod initiales posterioris vocis

exstirpata nobilitate Ungarica, laborante factionibus Turcia, 18,16 Turcia] corr. auctor ex Transylvania Transylvania per caesareos contra foedus, quod supra memoravimus, ita oppressa ut Apafius princeps e metropoli in privatam se debuerit recipere posessionem, perfecturus tandem, quod tam diu Austriaca ambiverat superbia, comitia Posonium convocat Leopoldus, non tanquam esset id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis sunt, "pristinae felicitatis aviti

foedus, quod supra memoravimus, ita oppressa ut Apafius princeps e metropoli in privatam se debuerit recipere posessionem, perfecturus tandem, quod tam diu Austriaca ambiverat superbia, comitia Posonium convocat Leopoldus, non tanquam esset id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis sunt, "pristinae felicitatis aviti sui Regni Ungariae, fatu illud etiam salutare sibi occurisse remedium ut Iosephum in futurum eorum hereditarium regem coronari faceret." 17 Vix crederes in tanto discrimine dubitare

ambiverat superbia, comitia Posonium convocat Leopoldus, non tanquam esset id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis sunt, "pristinae felicitatis aviti sui Regni Ungariae, fatu illud etiam salutare sibi occurisse remedium ut Iosephum in futurum eorum hereditarium regem coronari faceret." 17 Vix crederes in tanto discrimine dubitare adhuc Ungaros ausos fuisse; occupata caesareo milite cuncta praesidia, oppressa Transylvania, Eperiesiensis laniena magis adhuc

id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis sunt, "pristinae felicitatis aviti sui Regni Ungariae, fatu illud etiam salutare sibi occurisse remedium ut Iosephum in futurum eorum hereditarium regem coronari faceret." 17 Vix crederes in tanto discrimine dubitare adhuc Ungaros ausos fuisse; occupata caesareo milite cuncta praesidia, oppressa Transylvania, Eperiesiensis laniena magis adhuc eo tempore exercita. 18 Sed enim vehemens est amor libertatis; non

milite cuncta praesidia, oppressa Transylvania, Eperiesiensis laniena magis adhuc eo tempore exercita. 18 Sed enim vehemens est amor libertatis; non dubitavere solum, sed et aperte caesari renuntiavere se quidem Iosephum in regem eligere non recusare, at liberam velle sibi remanere eligendi semper potestatem; ceterum petere se ut mox confecta pace omnis externus miles praesidiis simul et Ungaria excedat. 19 Attonitus ea libertate Ungarorum caesar vidit alia via quam metu sibi

munera oblata; ingens avarissimo cuique aes praestitum. 21 Lutheranis libertas summa, scholae universitates, ostentata, Draskovichius curiae iudex, cum flecti nullatenus posset, scripta veneno epistola est peremptus. 22 Ita demum, at pro masculo solum, in hereditatem Ungaria consensit, ea expressa lege ut, quamquam hereditario regno, libertates tamen cunctae iis permanerent. 23 Consensit in id pro more Austriaco fallax Leopoldus, solennem solum Andreae legem, qua dabatur, si in libertates regni princeps

iudex, cum flecti nullatenus posset, scripta veneno epistola est peremptus. 22 Ita demum, at pro masculo solum, in hereditatem Ungaria consensit, ea expressa lege ut, quamquam hereditario regno, libertates tamen cunctae iis permanerent. 23 Consensit in id pro more Austriaco fallax Leopoldus, solennem solum Andreae legem, qua dabatur, si in libertates regni princeps involasset, armis etiam sine infidelitatis nota ei resistendi Ungaris potestas, excepit. 24 Nimirum relicta questus libertate obediendi

Ita demum, at pro masculo solum, in hereditatem Ungaria consensit, ea expressa lege ut, quamquam hereditario regno, libertates tamen cunctae iis permanerent. 23 Consensit in id pro more Austriaco fallax Leopoldus, solennem solum Andreae legem, qua dabatur, si in libertates regni princeps involasset, armis etiam sine infidelitatis nota ei resistendi Ungaris potestas, excepit. 24 Nimirum relicta questus libertate obediendi necessitatem Regno imposuit et, cum omnia large aula promitteret, cuncta violandi sibi

reservavit facultatem. 25 Non poterat tam delicato caesaris petito quiquam Ungarorum sine discrimine fortunarum 18,26 fortunarum] scr. auctor pro vitae capitisque reluctari. 26 Itaque comitia quidem in id consensere, Tökölius autem cum iis, qui sibi adhaerebant, acriter est protestatus libertatem tot saeculis observatem pulsa Leopoldi tyrannide, maxima nobilitatis parte ea autem, quae remanserat, vi, metu, minis, promissis coacta sufferri haud potuisse. 27

observatem pulsa Leopoldi tyrannide, maxima nobilitatis parte ea autem, quae remanserat, vi, metu, minis, promissis coacta sufferri haud potuisse. 27 Quis enim credat post data tot pervertendae libertatis ab Austriacis indicia Ungaros, ni coacti fuissent, in id consensuros? § 19. 1 Utcunque sit, Leopoldus, qui non tam vano hereditatis nomini tantas prodegerat astutias, quam ut tandem, quod peiuscule nuper illi successerat, inducta despotica regiminis

omne Austriacae superbiae frenum. § 20. 1 Et adhuc vel levem eam umbram libertatis, quae post tanta facinora remansit, Ungaris Austria invidit. 2 Itaque, quo vetus illud suum consilium penitus in effectum deduceret, novam fraudem est commenta. 3 Cogit igitur exiguum nobilitatis Viennae conventum contra datum regno ius iurandum sacrilegus imperator nec iam occulte, ast palam, ut in leges, mores, instituta, regimen, verbo in cuncta Austriaca Ungari ultro

invidit. 2 Itaque, quo vetus illud suum consilium penitus in effectum deduceret, novam fraudem est commenta. 3 Cogit igitur exiguum nobilitatis Viennae conventum contra datum regno ius iurandum sacrilegus imperator nec iam occulte, ast palam, ut in leges, mores, instituta, regimen, verbo in cuncta Austriaca Ungari ultro concederent, eos cohortatur. 20,3 eos cohortatur] corr. auctor ex est cohortatus 4 Minister eius consilii et instrumentum Kolonicsius

illud suum consilium penitus in effectum deduceret, novam fraudem est commenta. 3 Cogit igitur exiguum nobilitatis Viennae conventum contra datum regno ius iurandum sacrilegus imperator nec iam occulte, ast palam, ut in leges, mores, instituta, regimen, verbo in cuncta Austriaca Ungari ultro concederent, eos cohortatur. 20,3 eos cohortatur] corr. auctor ex est cohortatus 4 Minister eius consilii et instrumentum Kolonicsius primas sive promissis, sive religionis

est cohortatus 4 Minister eius consilii et instrumentum Kolonicsius primas sive promissis, sive religionis praetextu captus fuit qui primo statim concessu caesaris mentem adhortabundus exposuit. 5 Paternam (inquiebat ille) caesaris in Ungaros clementiam vel inde potissimum elucere quod pro amore, quo in Ungariam fertur, istud quoque regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias regimine vellet gubernare. 6 Moribus itaque et institutis Austriacis nos nos ultro conformare

et instrumentum Kolonicsius primas sive promissis, sive religionis praetextu captus fuit qui primo statim concessu caesaris mentem adhortabundus exposuit. 5 Paternam (inquiebat ille) caesaris in Ungaros clementiam vel inde potissimum elucere quod pro amore, quo in Ungariam fertur, istud quoque regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias regimine vellet gubernare. 6 Moribus itaque et institutis Austriacis nos nos ultro conformare oportere; innumera esse in vetere iuris patrii corpore inutilia, antiquata,

vel inde potissimum elucere quod pro amore, quo in Ungariam fertur, istud quoque regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias regimine vellet gubernare. 6 Moribus itaque et institutis Austriacis nos nos ultro conformare oportere; innumera esse in vetere iuris patrii corpore inutilia, antiquata, erronea, igitur eo abiecto in novas authoritate caesarea per destinatos idoneos Austriacos ferendas leges consensum praeberi oportere. 7 Ingentem, quem habet regnum, nobilitatis numerum magis oneri quam usui

regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias regimine vellet gubernare. 6 Moribus itaque et institutis Austriacis nos nos ultro conformare oportere; innumera esse in vetere iuris patrii corpore inutilia, antiquata, erronea, igitur eo abiecto in novas authoritate caesarea per destinatos idoneos Austriacos ferendas leges consensum praeberi oportere. 7 Ingentem, quem habet regnum, nobilitatis numerum magis oneri quam usui esse; quare minorem quidem nobilitatem in rusticitatem redigendam, maiorem ex more

antiquata, erronea, igitur eo abiecto in novas authoritate caesarea per destinatos idoneos Austriacos ferendas leges consensum praeberi oportere. 7 Ingentem, quem habet regnum, nobilitatis numerum magis oneri quam usui esse; quare minorem quidem nobilitatem in rusticitatem redigendam, maiorem ex more Austriaco in barones comitesque elevandam fore. 8 Postremo debere sublatis comitiis continuum stabiliri vectigal quod pro discretione sua caesar minuere possit vel augere.

caesarea per destinatos idoneos Austriacos ferendas leges consensum praeberi oportere. 7 Ingentem, quem habet regnum, nobilitatis numerum magis oneri quam usui esse; quare minorem quidem nobilitatem in rusticitatem redigendam, maiorem ex more Austriaco in barones comitesque elevandam fore. 8 Postremo debere sublatis comitiis continuum stabiliri vectigal quod pro discretione sua caesar minuere possit vel augere. 9 Perierat tum Ungaria tam turpem propria sponte subiens

stabiliri vectigal quod pro discretione sua caesar minuere possit vel augere. 9 Perierat tum Ungaria tam turpem propria sponte subiens servitutem ni Szeczenii Coloczensis archiepiscopi virtus obstitisset. 10 Is enim in palatinum Esterhazium, qui eadem probabat, invectus praeclarum (inquiebat) eum esse regem inter et regnum mediatorem, opportunum ad consultandum de tantis negotiis illum locum. 11 Et recordaretur (subiciens) infamiam lege 3:1222, 1:1504. statutam esse contra

de tantis negotiis illum locum. 11 Et recordaretur (subiciens) infamiam lege 3:1222, 1:1504. statutam esse contra eos quicunque de eiusmodi, quae tunc subversabantur, negotiis extra diaetam tractare non dubitarent. 20,11 3… 1504.] in margine | post de del. auctor rebus | tractare] pro consultare scr. auctor 12 Nimirum iustum esse ut de nobilitate regnicolarum tanto maiorum sanguine comparata pro sua palatinus