9. Jakovlye, 21. Iulii 1798.
5324. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
28 Capitulum
idem quod tu exemptionis privilegium sibi arrogat, et tamen, dum comitatus protervos
Sancto-Simonenses capi et puniri fecit, nec se movit nec per id iura sua laesa esse
existimavit.
29 Patere ut pro iure amicitiae, quae inter nos viget, coniecturam meam tibi
ingenue aperiam. 30 Invalescit in dies magis opinio illa publici quod aliqui e
tuis officialibus concitent Colapianos tuos subditos ne se contributioni submittant.
31 Si qui eorum hac de causa intercepti sunt, gravis
5325. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Status Regni? 2 Ac de eo quidem constat quod Hungaria quattuor Status
habeat; verum qui illi sint, in eo discrepat ipse stylus curialis.
3 Ingressus articulorum Diaetalium omnesque publicae comitatuum expositiones
hunc titulum gerunt: Nos universitas praelatorum, baronum,
magnatum, et nobilium. 4 Si e stylo hoc Status
definiri deberent, aut barones distinctum a magnatibus Statum efficere, aut si id non
concedatur, tres tantum Status in
5326. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
seu aristocratica, uti Venetiis, seu demum democratica
, ut olim in parvis Graeciae republicis vigebat, arbitrarium imperium natura sua secum fert
quia, si eadem persona vel idem corpus et legislativam et
executivam (nos enim iudicialem tantum pro parte executivae
reputamus) potestatem exerceat, iam omnia unice ad eius arbitrium referuntur,
nulla lex stabilis adeoque nulla etiam aut personae libertas, aut
proprietatis securitas
5327. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de
eo: quaenam reipsa sint constitutionalia obiecta, conveniatur.
6 Constitutio est nomen quod recentius in Europa invaluit.
7 Id quod nos nunc per hoc vocabulum intelligimus antea publicistae aliarum
gentium per formam gubernii, nos per leges fundamentales
exprimebamus; si aut princeps, aut aliquod corpus civium, aut ipse etiam populus totum summum
imperium vi arripiant, tunc
5328. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
reipsa sint constitutionalia obiecta, conveniatur.
6 Constitutio est nomen quod recentius in Europa invaluit.
7 Id quod nos nunc per hoc vocabulum intelligimus antea publicistae aliarum
gentium per formam gubernii, nos per leges fundamentales
exprimebamus; si aut princeps, aut aliquod corpus civium, aut ipse etiam populus totum summum
imperium vi arripiant, tunc nulla constitutio exsistere potest, sed enascitur arbitraria
monarchia, aristocratia vel democratia quae, nisi
5329. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Ita, ut alias constitutiones
praetereamus, in monarchia temperata, si summum imperium ita dividatur ut
legislativa potestas principi et nationi communis sit, executiva demptis fors
aliquot obiectis soli principi reservetur, gratialis (hanc enim nos tertiam
summi imperii partem statuimus, cum iudicialis, qua parte regulatur, ad
legislativam, qua parte autem exercetur, ad executivam potestatem pertineat),
gratialis, inquam, demptis pariter paucis obiectis principi pariter deferatur,
5330. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quem et quomodo competentia eidem iura debeant exerceri? 16 Et cum
princeps ipse per se executivam potestatem exercere non possit, per quas vias,
id est an per singulares se repraesentantes personas vel per gradatim coordinanda corpora
(qualia apud nos sunt stabilita per leges dicasteria et politica et iudicialia, uti et
congregationes comitatuum et civitatum aliorumque distinctas portas habentium iurisdictionum
magistratus) eam debeat exercere? 17 Si hoc postremum, an omnia, aut quae,
corpora, per quae
5331. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
non accedat, quod horum nihil mutari possit.
36 Prima propositio ex exemplis iam comprobata est et e principio illo
plana efficitur quod nihil sit in rebus humanis quod non eodem modo dissolvi possit quo
coaluit; sunt quidem qui contrariam sententiam apud nos iam lege stabilitam esse ex articulo
8-o 1741. contendant, cum ibi dicatur quod fundamentalia (id est
constitutionalia) Statuum iura sub sensum diplomaticae clausulae: prout super
eorum usu et intellectu regio et communi Statuum consensu
5332. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
30-o
1 Ad 9-num; noster leges perferendi modus in eo ab usu aliorum populorum
differt quod alibi singularia repraesentantum individua singulares tantum et specificas leges
sua serie in comitiis proponant, id quod illi motiones vocant, apud nos singulus
Ablegatus propositiones suorum committentium secum adferat et, postquam hae discussae sunt,
eae, quae pluralitatis suffragia obtinuerunt, in uno plerumque corpore Principi proponi
soleant; sicut vicissim Princeps omnes, quas illis comitiis perferri cupit,
5333. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
illis comitiis perferri cupit, propositiones una
Statibus transmittere solet. 2 Et ideo apud alios populos necessum prorsus
fuit certum ordinem stabilire, quae particulares illae tot repraesentantum
motiones seu propositiones assumi debeant, apud nos, ubi nihil interest quid
prius, quid tardius assumatur, cum omnia gravamina simul Principi proponantur, si quod vero
particulare obiectum extra gravamina se offerat, id alioquin semper scripto proponi, scriptum
autem tale alioquin, antequam in consultationem assumatur,
5334. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
regula opus fuit; Galli, cum sint
loquaciores, iam eam rationem inire debuerunt ut, qui de obiecto aliquo perorare velit,
pridie apud praesidem se insinuare, hic vero sequenti die eodem ordine, quo se insinuarunt,
eos ad perorandum admittere debeat. 4 Nisi apud nos deputati ea adinvicem
discretione utantur ut sibi vocem mutuo cedant, hic
quoque necessum erit aliquem ordinem stabilire. 5 Forte ille per circulos
defigi posset, ita tamen ut horum serie absoluta etiam civitatibus suus per
5335. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
uti et Regnis his, certus consiliariorum numerus ita
determinetur ut enascitura imposterum vacantia nonnisi ex individuis concernentis circuli aut
Regnis nostris suppleri possit. 5 Et quia plerumque fieri solet ut enata
vacantia antea repleatur quam vel eius fama ad nos aut alios remotiores comitatus Hungariae
pertingat, constituendum censetur ut Consilium aut enatam vacantiam concernenti districtui
statim notificare proportionatumque pro recursibus tempus constituere, aut omnes inter medio
etiam tempore recurrentes praenotare datoque pro
5336. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Brevis notitia quibus artibus libertatem Ungaricam domus Austriaca pessumdedit primumque
haereditariam, mox etiam despoticam imperii formam introduxit.
§ 1.
1 Primum id nos accipere oportet Ungaros, avidum natura libertatis populum,
etsi creatis regibus, non omnem tamen ex integro potestatem iis concesisse; retinuere sibi
non pauca de suprema potestate rerumque summam non apud principem solum sed una penes
optimates esse voluere.
5337. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
specioso, ne dissensiones in amplius gliscant, praetextu,
insigni ludibrio, comitia dissolvit. 2 Quid faciat sic ludificatum infelix
regnum dum non modo premi se omni calamitatum genere, sed et desperandum esse de remedio
videt? 3 Sane mirari nos minime decet si de iusta tandem defensione coepit
cogitare; dux tantum et author defuit cum Rudolphus, vel id indignatus quod Ungari mala sua
quaeri ausi fuissent, quoniam de universis se non poterat vindicare, in Lutheranos, partem
utpote infirmiorem, detonavit, quasi
5338. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
hereditariam regiminis formam cum despotica confudit. 2 Turbata effreni
militum licentia cuncta regni iura, habita contemptui nobilitas, palatinus pro mediatore
aulae servus effectus, impositum auctumque absque comitiis tributum (quod quantum nos
vocitamus). 3 Ingens nobilitatis numerus fisci potentia fortunis exutus est.
4 Cuius rei id solum exemplum sufficiat quod Vayus Belae donationem
producens, ut subscriptionem eam regis fuisse scripturam probet, sit coactus.
5 Quid
5339. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
(inquiebat ille) caesaris in Ungaros
clementiam vel inde potissimum elucere quod pro amore, quo in Ungariam fertur, istud quoque
regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias regimine vellet gubernare.
6 Moribus itaque et institutis Austriacis nos nos ultro conformare oportere;
innumera esse in vetere iuris patrii corpore inutilia, antiquata, erronea, igitur eo abiecto
in novas authoritate caesarea per destinatos idoneos Austriacos ferendas leges consensum
praeberi oportere. 7 Ingentem, quem habet
5340. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
(inquiebat ille) caesaris in Ungaros
clementiam vel inde potissimum elucere quod pro amore, quo in Ungariam fertur, istud quoque
regnum eodem quo Austriam aliasque hereditarias provincias regimine vellet gubernare.
6 Moribus itaque et institutis Austriacis nos nos ultro conformare oportere;
innumera esse in vetere iuris patrii corpore inutilia, antiquata, erronea, igitur eo abiecto
in novas authoritate caesarea per destinatos idoneos Austriacos ferendas leges consensum
praeberi oportere. 7 Ingentem, quem habet regnum,
5341. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
prostratam, principemque ad despoticam illam, quam hodiedum
retinet, potentiam evectum esse; scivere nempe ambitiosa illa ingenia sibi subici illos
optimates et in se regem, si absolutam potentiam consequatur, esse ab iis adorandum.
6 Et hac de causa nuperrime apud nos quoque Leopoldum caesarem ministri sui,
ut effractis, quos lex et vetus consuetudo regiae potestati posuerat cancellis conculcatisque,
quas iure etiam iurando, dum inauguraretur, confirmaverat, nobilium privilegiis ad despoticam
illam
5342. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
(cuius contrarium supra ostensum est)
adeoque poena aeternae damnationis dignus est; sed praescindendo, inquam, ab eo, tenent
melioris notae authores bullam Caenae, qua primum ea librorum prohibitio
introducta est, apud nos minime esse acceptatam, propterea quod quoad nos, qui in medio
haereticorum vivimus, adeoque illorum libris etiam
5 post libris etiam del. in MSto saepe
passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc
5343. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
adeoque poena aeternae damnationis dignus est; sed praescindendo, inquam, ab eo, tenent
melioris notae authores bullam Caenae, qua primum ea librorum prohibitio
introducta est, apud nos minime esse acceptatam, propterea quod quoad nos, qui in medio
haereticorum vivimus, adeoque illorum libris etiam
5 post libris etiam del. in MSto saepe
passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc modo nimirum multae animae
periculo
5344. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
illorum libris etiam
5 post libris etiam del. in MSto saepe
passim uti debemus, rationabilitate destituatur cum hoc modo nimirum multae animae
periculo damnationis exponeretur; ob quam causam ne id quidem apud nos locum habet quod
catholico cum haeretica nuptias contrahere non sit permissum. 6 Denique res
non substitit in illa bulla Caenae, sed subinde exsurrexit illa congregatio
velut dicasterium revidendis libris ordinatum, quale omnia etiam alia bene
5345. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sponte mea et hactenus fugi et semper imposterum enim fugiam; quos autem praeter eiusmodi
concilium Tridentinum damnavit, salva cum profundissima submissione concilii authoritate,
quoniam quoad hoc nec bulla Caenae, nec praedicta concilii institutio apud nos
(uti nec poterat) est acceptata tolero, quae denique congregatio illa del indice
nescio qua authoritate condemnavit, legere scrupulo prorsus non duco.