Your search found 443 occurrences

Retrieve all occurrences

Click here for a KWIC Report

Occurrences 213-312:

Tropos qui noverunt, agnoscunt in literis Sanctis: eorumque scientia, ad eas intelligendas, aliquantum adiuvantur. Sed hic eos ignaris tradere non decet, ne artem Grammaticam docere videamur. Extra sane ut discantur admoneo: quamvis iam superius id admonuerim, in secundo libro, ubi de Linguarum necessaria cognitione disserui. Nam literae, a quibus ipsa Grammatica nomen accepit ( γράμματα enim Graeci literas vocant) signa utique sonorum sunt, ad articulatam vocem, qua loquimur, pertinentium. Istorum autem Troporum non solum exempla sicut omnium,

in omnibus, sicut et prius fuit, cuus regni ac gloriae non erit finis aut modus. 1. Cor. 2 et 15. ¶ Harum quatuor Monarchiarum subditi omnes sumus, aut fuimus, licet sese invicem hostiliter oppugnent, et destruant. Et extribus primis aliquid adhuc habemus: ex prima vitam hanc, eique necessaria: ex secunda, peccatum et mortem: ex tertia, remedia peccati ac mortis; id est, iustitiam et vitam. Vae illi, qui ex quarta aliquid retinuerit, etiamsi tantum character sit, aut nomen: Apoc. 14. Beatus autem ille, qui in ultima fuerit repertus.

et cap. 2 ac 3. valde solicite monet suum Timotheum, ut veram doctrinam incorrupte propaget. Caveamus igitur omni studio ac vigilantia, ne a simplicitate fidei in Christum ulla ratione aut occasione seducamur, sicut Evam serpens seduxit: 2. Cor. 11. 53 Omnibus modis necessaria ac salutaris admonitio est Pauli ad Colossen. 2, cum iubet ut caveamus, ne decipiamur in caelesti doctrina per philosophiam: ubi non solum de pseudophilosophia, sed et de verae philosophiae abusu imposturaque loquitur Apostolus. Non enim dici potest, quam facile nobis stultaeque

vel in minimo ab eis recedamus. 54 Nec tamen interea fanaticos homines sequi debemus, quasi humanae scientiae sint prorsus inutiles, aut etiam noxiae ad cognitionem Sacrarum literarum et doctrinae caelestis. Oportet enim discere linguas, et eruditas Grammaticas. Utilis, ac plane etiam necessaria est Dialectica ac Rhetorica, et reliquae Philosophiae cognitio. Nec valet obiectio, quod ista Apostoli non didicerint. acceperunt enim illi cognitionem linguarum, et aliarum utilium rerum, ex dono Spiritus sancti. Videmus etiam hodie multos alioqui rudes ita caelesti quodam

Eodem facit, quod interdum eis obscuras parabolas proponit, quas cum vident se suo Marte intelligere non posse, ipsum consulere coguntur. Sic patitur eos vexari disputationibus Pharisaeorum, et fatigari irrito conatu eiiciendi mali Spiritus. 56 Examinatio, post institutionem necessaria est. Sic enim fit discipulus attentior, et videt quid sibi desit, quamque recte doctrinam perceperit: Diligentius eam etiam expendit, et veluti ruminatam concoquit. Hanc crebro Christus exercet. ut cum quaerit, Vos quem me esse dicitis? aut, Intelligitisne parabolam? 57 Sed

et denique, quia cito erant illinc alio migraturi, quid ibi cum immobilibus bonis agerent? Forte etiam multos movit prophetia Christi de devastatione Ierosolymae, dutius illius gentis, ut tanto libentius sua venderent. Nunc sane etiam, si adesset maior fratrum copia aliquo loco, nec possent necessaria acquirere, tenerentur ditiores vel omnia sua in eos impendere. Sic quod Petrus Ananiam et Saphiram interfecit, pro loci ac temporis ratione factum videri potest utomnes scirent divinam vim illis hominibus adesse, eamque Ecclesiam regere: Neminem posse Deum fallere: et denique

Theologiae corpus commode comprehendi ac tradi non possit, quod prius sunt in ea exponenda posterior a natura, quam priora, cum tamen illoram noticia ex horum expositione dependeat: utile tamen fuerit et hanc delineationem contemplari, quod cum incipiat ab iis quae nobis sunt priora, seu magis necessaria, magisque nota, cernimus hic quae nam sint ei proximae causae ut media, per quae ad id pervenire queamus, de quo maxime angimur ac quaerere solemus. Semper enim cognita re necessaria, aut fine aliquo, de eius proximis causis aut modo parandi quaerimus: quas cum audivimus, quaerimus

utile tamen fuerit et hanc delineationem contemplari, quod cum incipiat ab iis quae nobis sunt priora, seu magis necessaria, magisque nota, cernimus hic quae nam sint ei proximae causae ut media, per quae ad id pervenire queamus, de quo maxime angimur ac quaerere solemus. Semper enim cognita re necessaria, aut fine aliquo, de eius proximis causis aut modo parandi quaerimus: quas cum audivimus, quaerimus ulterius et de illarum causarum causis, atque ita semper retrogradimur, donec tandem ad aliqua certa initia perveniamus, unde actionem conatamque nostrum ordimur, ac progredimur, ad

illud Deuteron. 25, Non obligabis os bovi trituranti. Nam in speciem absurdum videtur, de ea re praecipere. Quotusquisque enim solet bovi obligare os? Itaque rectissime interpretatur Apostolus, eo per allegoriam significari, fideliter laborantibus in Evangelii ministerio, haud deneganda vitae necessaria. Tertio, necessitas cogit allegoriam adhibere, quando sensus Grammaticus pugnat cum sana doctrina, vel adversatur bonis moribus. Praecipit Christus Matth. 5, ut oculum sive pedemqui offendiculi causa existit, eruas, abscindas, abs te proiicias. Sed quando sine peccato, quod hic verbis

evidentissima est. ut enim medicus emplastrum aut aliam medicinam ad vulnus morbumve attemperat: sic Prophetae, et alii serii fidique doctores, suas conciones ad sui temporis difficultates, vitia, errores et idololatrias, earumque omnium rerum circumstantias accommodant. Quare perinde necessaria est temporum totiusque status ac rerum cognitio cuiusvis prophetae, ad intelligendas eius conciones: ac medicaminis adbibiti ratio non aliter perspici expendique potest, nisi perspecto morbo, eiusque omnibus circumstantiis. Oportet igitur pernosse statum Ecclesiae ac reipublicae,

omnes vehementer debent, ut magni eas faciant, nec oscitanter perlegant. Caeterum haec in summa observare, in illis per Apostolum admonemur: Consolationes inquam, doctrinam, redargutiones, correctiones, institutiones, alias admonitiones dictas: quae omnia ad salutem et conducunt, et sunt perquam necessaria. Atque ad haec capita referuntur. quaecunque usquam alibi sunt de Scripturarum usu prodita. Atqui operaeprecium est videamus, quomodo proprie haec capita distinguantur, et quid appellationes eae sibi velint. Quid παρωμης seu consolatio

paucis reddere, eamque simpliciter infigere auditorum animis Inde excerpit primarios aliquot locos, quibus diutius inhaeret, atque explanat luculenter. Id autem ita, ut accommodet omnia praesenti Ecclesiarum statui, maximeque ad insculpendum mentibus religionis nostrae dogmata cognitu necessaria: deinde ad damnandos corruptos hominum mores, atque ad inducendum ad vitae puritatem, veramque sanctimoniam. Quare in Locis communibus de Fide, de vera invocatione divini nominis, de charitate, de obedientia, de beneficentia, de oratione, de ieiunio, de patientia, de cruce ferenda,

satis esset ad permovendos homines, ad agnoscendum tam promptum thesaurum caelestis sapientiae. Ea igitur Bibliorum harmonia rectissime poterit studiosus sincerae Theologiae uti, eoque omnia quae in Sacris literis occurrunt referre, aut etiam adscribere, quae sibi magis utilia aut necessaria deprehendent. Nec tamen peccabit, si quis sibi etiam breviorem aliquam consignationem locorum secundum praecipuas materias aut articulos confecerit, prout vel industria, vel etiam utilitas eius tulerit. Si enim sic sibi totam Scripturam in certa loca ac quaestiones distribuerit, tum

sententiae contextae ullam particulam. Nam et haec duo talia esse perhibentur. Dicunt enim Racha indignantis esse vocem, Osanna laetantis. Sed non propter haec pauca, quae notare atque interrogare facilimum est: sed propter diversitates, ut dictum est, interpretum, illarum linguarum est cognitio necessaria. Qui enim Scripturas ex Hebraea lingua in Graecam verterunt linguam, numerari possunt, Latini autem interpretes nullo modo. Ut enim cuique primis fidei temporibus in manus venit codex Graecus, et aliquantulum facultatis sibimet utriusque linguae habere videbatur, ausus est interpretari.

etiam hinc demonstravit impiae conatus audaciae, quod et adversus eas quae tanta noticiae mole firmatae sunt, sese erigere non praetermisit. RABANUS, DE UNIVERSO SCRIBENS. Propter obscuritatem sanctarum Scripturarum, trium linguarum cognitio necessaria est, ut ad alteram recurratur, si aliquam dubitationem nominis vel interpretationis sermo unius linguae attulerit. Haec ille. CONCILIUM VIENNENSE IN GALLIA CELEBRATUM, QUOD REFERTUR CLEMEN. 2. TIT. DE MAGISTRIS. Sollicite statuit

et modum non habet: et quod spirituale est, id a specie corporalium exemploque diversum est. Tamen cum de naturis caelestibus sermo est, illa ipsa quae sensu mentium continentur, usu communi et naturae et sermonis sunt eloquenda: non utique dignitati Dei congrua: sed ingenii nostri imbecillitati necessaria, rebus scilicet verbisque nostris ea quae et sentimus et intelligimus locuturi. Atque haec sicut primo libello testati sumus, nunc quoque idcirco a nobis commemorata sunt, ut cum aliquid ex humanis comparationibus proferimus, non secundum naturas corporales de Deo sentire credamur, nec

nostri Iesu Christi bene locutus, cum dixisset, Audi caelum, et auribus percipe terra: [?:- ] , Quoniam Dominus locutus est. Et post aliqua, quae querelis maximis increpabantur, dixit: Os enim Domini locutum est haec. Haec ergo omnia Dei verba sunt: sed declaratio sermonum maxime necessaria est. Sunt enim sub velamine opinionis alterius praedicata, sunt secundum Apostolum allegorumena, sunt comparativis significationibus amphibola. Testis est Dominus, haec eadem per Esaiam ita dicta esse, Iudaeis infidelibus exprobrans

Apostoli, etc. Ad eundem epistola 3. Tanta est enim Christianorum profunditas literarum, ut in eis quotidie proficerem, si eas solas ab ineunte pueritia, usque ad decrepitam senectutem maximo ocio, summo studio, meliore ingenio conarer addiscere. Non quod ad ea quae necessaria sunt saluti, tanta in eis perveniatur difficultate: sed cum quisque ibi fidem tenuerit, sine qua pie recteque non vivitur, tam multa, tamque multiplicibus mysteriorum vocabulis et umbraculis opaca intelligenda proficientibus restant. tantaque non solum in verbis, quibus ista dicta sunt,

visus est etiam Iesus stans ad dextram Dei, et non est visus a populo. vidit Isaias dominum Sabaoth, sed alius videre non potuit: quia cum placuit, apparuit. Ambrosii sententiam confirmat August. ep. 112. ad Paulinam. Distinctio ambiguorum, quae in pronunciando aut in pungendo sit, necessaria est sacrae Scripturae intelligentiae. Id autem sit ex locis planis et fidei regula, Ecclesiaeque autoritate. August. De doctrina lib. 3. cap. 2. et 3.

EXPLICATIO. Cum verba propria faciunt ambiguam Scripturam, primo providendum est, ne

quadringenti anni ad id quod dictum est, Peregrinum erit semen tuum in terra non propria: quia sine in terra Canaan, sive in Aegypto, peregrinum erat illud semen, antequam haereditate sumerent terram ex promissione Dei. Sacra Scriptura non est multiloqua in his, quae non sunt multum necessaria. Chrysost. in Act. Apostolorum, Homil. 15.

EXPLICATIO. In Actibus Apostolorum, Stephanus cum de vocatione Abrahae a Domino ageret, patris Abrahae non meminit: sed hoc solum nos docuit, quod videns abire filium, ierit cum eo. Quod autem amplius non

et incommutabili natura digna et sentiamus et loquamur: quod quaedam sint in Sacris literis, quae de Deo humano more tradantur. Ad quae recte intelligenda cum caligent humani intellectus oculi, in varios errores incidere plerosque scimus. At contra nunc adversarii clamant, non omnia ad credendum necessaria in Scriptura comprehensa esse. Quae Deo tribuant sacrae Literae, ex Dionysio cap. de divin. nomin. et ex Damasceno de orthodoxa fide lib. primo, cap. 15, petantur.

EXPLICATIO. In sacris eloquiis edocemur, quod Deus

propter fastidium. August. in Psal. 8.

EXPLICATIO. Ecclesia et sagena et area dicitur in Evangelio, et vinea, et in Psalmis torcular, et his multa similia. In area sive torculari nihil aliud agitur, nisi ut fructus ab integumentis purgentur, quae necessaria erant, ut nascerentur, et crescerent, atque ad maturitatem vel messis vel vindemiae pervenirent. His ergo vel integumentis vel sustentaculis, id est, paleis in area, frumento et vinaceis, in torcularibus vina exuuntur: sicut in Ecclesia a multitudine secularium hominum, quae simul cum

vel messis vel vindemiae pervenirent. His ergo vel integumentis vel sustentaculis, id est, paleis in area, frumento et vinaceis, in torcularibus vina exuuntur: sicut in Ecclesia a multitudine secularium hominum, quae simul cum bonis congregatur, quibus ut nascerentur, et apti fierent verbo divino, necessaria erat illa multitudo. Id agitur, ut spirituali amore per operationem ministrorum Dei separentur. Agitur enim nunc, ut non loco, sed affectu interim separentur boni a malis, quamvis simul in Ecclesiis, quantum attinet ad corporalem praesentiam, conversentur. Aliud autem erit tempus, quo

erant, tempus notavit, dicens: In diebus illis. Non enim quasi continuo haec secutura monstraret, His posuit: sed Illis, inquit, diebus, in quibus certe ista contingerent. Vide regulam de vocibus metas significantibus. Significatio Scripturae sacrae, quae non videntur necessaria, indaganda est solertilectori. Augustinus contra Faustum, lib. 2.

EXPLICATIO. Si quis nostrum, qui Hebraeas literas ignoramus, id est, ipsos vocum characteres, videret eas in pariete conscriptas honorato aliquo loco: quis esset tam excors, ut eo modo

ubique epistolarum suarum nomen suum praeponit. Quid ita? Quod illi quidem praesentibus scribebant, atque supervacanea illis erat praesentiae suae declaratio. Paulus autem e longinquo literas mittebat, et sub epistolari figura: iccirco necessaria erat nominis additio. Quod si in ea quam ad Hebraeos scripsit epistola, secus fecit, id suo quodam proprio consilio facit. Nam quod inimico essent Hebraei erga illum animo, ut ne e prooemiis audito eius nomine sermoni aditum occluderent, illorum audientiam occultanda nominis sui

significare putanda sunt: sed propter illa quae aliquid significant, etiam ea quae nihil significant, attexerunt. August. 16. de civit. Dei, cap. 2.

EXPLICATIO. Solo vomere terra proscinditur. Sed ut hoc fieri possit, caetera arari membra sunt necessaria. Et soll nerui in citharis atque huiusmodi vasis Musicis aptantur ad cantum. Sed ut aptari possint, insunt et caete ra in compaginibus organorum, quae non percutiuntur a canentibus: sed ea quae percussa sonant, his connectuntur. Ita in prophetica historia dicuntur et aliqua, quae nihil

35. De doctrina rationalium in hoc seculo. Cap. 36. Quae servanda sint in Scripturarum intelligentia. Cap. 37. Unde libri religionis Catholicae asserantur. Cap. 38. Ubi sit fides religionis necessaria. Cap. 39. Quoniam satis dictum est de iis quae ad ipsam superficiem Scripturae proprie pertinent, nunc agetur de rebus ipsis, quas nos sacra Scriptura docet. Visum vero mihi est, non habita ratione veteris partitionis, nec vel

est, sicut nec et immortale, nec invisibile. Alius enim modus est, quo haec verba soli divinitati conveniunt: alius, quo de creaturis loquimur, sicut animabus vel angelis. Quomodo sex diebus Deus dicitur operatus esse, et septimo die requievisse? Si nec faciens aliquid laborat, ut necessaria ei requies credatur: nec aliquando cessat, Domino in Evangelio dicente: Pater meus usque modo operatur, et ego operor? Septimo die requievisse dicitur Deus, non a creando: quippe cum quotidie ex eius dispensatione ac providentia omnis creatura renovetur aut constet. Sed hoc

sunt, ut circumcisio: aut parno tempore, ut Mannae perceptio. Alia est differentia legum: quae aut aliquid praecipiunt: ut, Honora patrem tuum: aut aliquid vetant: at, Non occides, Non moechaberis. Tertia differentia est: quod alia sunt per se utilia, alia propter alia necessaria. Per se utilia sunt, Dei proximique dilectio. Propter alia necessaria sunt: ut, Non occides. Homicidio enim dilectio fratris expellitur. et observatio sabbati. In eius enim observatione commemoratio est quietis Dei ab operatione creaturarum: in qua celebritate, Dei ut

est differentia legum: quae aut aliquid praecipiunt: ut, Honora patrem tuum: aut aliquid vetant: at, Non occides, Non moechaberis. Tertia differentia est: quod alia sunt per se utilia, alia propter alia necessaria. Per se utilia sunt, Dei proximique dilectio. Propter alia necessaria sunt: ut, Non occides. Homicidio enim dilectio fratris expellitur. et observatio sabbati. In eius enim observatione commemoratio est quietis Dei ab operatione creaturarum: in qua celebritate, Dei ut conditoris, dilectio significabatur. Quarta differentia est: quod quaedam

eorum quae per acceptationes et figuras, praedictiones, quae praedicta sunt ad postremum, miracula iugiter facta, donec Scriptura ipsa susciperetur a gentibus: de qua hoc nunc ad maximum miraculum sufficit, quod ab omnibus suscepta cognoscitur. Ubi sit fides religionis necessaria. Caput XXXIX. Si divinae Scripturae probationibus sufficiunt, quid necessaria sit religioni fides? Fides nostra super ratione quidem est, non tamen temerarie et irrationabiliter adsumitur. Ea enim quae ratio edocet, fides intelligit. Et ubi ratio defecerit, fides

miracula iugiter facta, donec Scriptura ipsa susciperetur a gentibus: de qua hoc nunc ad maximum miraculum sufficit, quod ab omnibus suscepta cognoscitur. Ubi sit fides religionis necessaria. Caput XXXIX. Si divinae Scripturae probationibus sufficiunt, quid necessaria sit religioni fides? Fides nostra super ratione quidem est, non tamen temerarie et irrationabiliter adsumitur. Ea enim quae ratio edocet, fides intelligit. Et ubi ratio defecerit, fides praecurrit. Non enim utcunque audita credimus, sed ea quae ratio non improbat.

quinetiam ubi nulli sunt numeri, mutant literas in numeros, et inde sibi pro arbitrio mysteria comminiscuntur. Quod genus fanatismi duplici de causa impium est. Primum quia verum ac genuinum, seu Grammaticum sacrarum Literarum sensum negligit, imo et proculcat, quasi in eo non contineatur omnis necessaria sapientia. Deinde dat occasionem ad quosvis errores ac deliria. Sciamus igitur, in nullis numeris sacrarum Literarum esse certa, et necessario scrutanda mysteria, quasi aliud quid ibi quam quod textus prae se fert, fingendum sit: praeterquam Apocal. 11, ubi numerus bestiae dicitur esse

est audiri rem quam tantum existere eam: plus videri quam audiri: omnium plurimum insuper palpari. Sic Paulus exaggerat Corinthiorum fastuosum tumorem. 1. Cor. 4, Iam saturati estis, iam ditati estis, sine nobis regnum adepti estis. Primus enim gradus est non esse egenum, sed habere necessaria: secundus, esse divitem: tertius, fieri regem, qui est summus gradus terrenorum bonorum. Talem illi sibi statum in Spiritualibus somniabant. Alias auxesin dicunt, cum rem minorem significantiore voce notamus: ut, Occidisti hominem, pro, laesisti. De qua supra in Tropis

18, Dominus fortitudo mea, petra mea, et munitio mea, liberator meus, Deus meus, et robur meum, in quo sperabo: clypeus meus, et cornu salutis meae, atque refugium meum. Erasmus putat in Copia esse expolitam probationem, aut argumentationem explicatam, additis suis confirmationibus, et necessaria illustratione, retusisque obiectionibus. Quod alii Epicherema nominant. EXPOLITIONIS admodum variae species sunt, plurimumque eis Scriptura utitur: ut Matt. 7, versu ut primum dicit, Non omnis qui dicit Domine, Domine, salvabitur. Mox idem ferme synonymia quadam urget:

patriarchas facere Deus dicitur, non sane proprie propter eorum merita, ut Papistae intelligunt: sed propter promissionem ipsis datam, qua Deus semetipsis et eorum posteris obligaverat per semen benedictum, Matth. 6, Haec omnia gentes curant, pro, sic: substantia pro accidente: curant enim certe necessaria vitae etiam pii: quia in sudore vultus iubentur comedere panem, et operari manibus suis, etc. Sed non sic curant, ut ibi prohibetur, nempe cum quadam desperatione et anxietate, diffidentia Dei, nimiaque aviditate et spiritualium neglectione. Sic exponere possis, quod Psalm.

aestimantes sese non indigere vero pane, qui est Christus, tentantes se fieri iustos suis viribus, suisque meritis et operibus. Econtrario pauperes spiritu appellantur. 4 Haec diligentia cum in omnibus aliis vocabulorum significatis, praesertim figuratis, probe expendendis utilis ac necessaria est, tum praesertim in Metaphoris, quae magis sunt arbitrariae caeteris vocabulorum abusionibus. Alias enim aliter vox ab alia re ad aliam plane pro arbitrio utentium traducitur, adeo ut hac ratione quotidie Latina, Graeca, aut aliarum linguarum vocabula novare summa libertate liceat.

soliciti esse de crastino, id est, valde excruciari solicitudine, Luc. 12, Nolite quaerere quid edatis aut bibatis, haec omnia gentes quaerunt: id est, nolite nimium solicite anxieque ista quaerere, desperantes de Deo vos nutrituro, et neglecta iustitia. Alioqui Paulus propriis manibus quaesivit necessaria, et iussit alios laborare quaerentes honeste victum et vestitum. Marc. 6, In quamcunque domum intraveritis, manete ibi, donec inde exeatis: id est, prorsus inde abeatis, donec simul et ex ipsa civitate exeatis. Matt. 10, Nolite soliciti esse, quomodo aut quid loquamini. Non prohibet

praesertim in contentione accidit. Gal. 2, Quod si quaerentes iustificari in Christo, invenimur et ipsi peccatores. Num igitur Christus minister peccati est? pro, Si per solum Christum vere ac plene iustificari non possumus, sed oportet etiam Moysen aut bona opera ei opem ferre, eaque prorsus necessaria sunt ad salutem, sicut vestri pseudo apostoli docent: sequetur profecto eum non esse plenum ac perfectum destructorem peccati, nec posse ad plenum quenquam salvare: imo sequetur ferme eum esse potius promotorem et ministrum peccati, quam expiatorem aut abolitorem. Hoc idem

non ponam in te. Deut. 13, Post Deum vestrum ibitis, ipsum timebitis, praecepta eius observabitis, voci eius obedietis, ipsum coletis, et ei adhaerebitis. Neque tamen haec congeries aut inculcatio inutilis est, quin potius humanae ruditati ac stupori rerumque magnitudini ac necessitati prorsus necessaria. Ad Pleonasmum etiam referri posset, quod crebro in Prophetis, crebrius vero in Psalmis eadem sententia bis, aliquando etiam ter, iam affirmative, mox negative inculcatur. Saepe enim Hebraei non solum per alteram contrariam aliquid asseverant, sed etiam per alteram in sensu

rebus per se intelligamus. Ut cum laudatur villicus iniquitatis, Rechabitae, spoliatio Aegyptiorum, et caedes Cananaeorum, furor Chaldaeorum et Assyriorum in puniendis Iudaeis, communio rerum initio Actorum, quae in illa tanta copia revera studiosorum Theologiae fuit non solum utilis, sed etiam necessaria. Toti enim erant in id studium intenti, mox per orbem terrarum ad propagationem Evangelii dispergendi, idque non tantum viri, sed et mulieres. ASSERTIVA CONDITIONALITER, ET CONTRA! Assertiva saepe conditionaliter proponuntur. Si abiero ad patrem,

iam ita se quasi aliud agendo insinuavit, ut et benevolentiam, et attentionem, et docilitatem in auditoribus excitaverit. Tractat vero Paulus non tantum bono, sed etiam prorsus necessario consilio in hac artificiosa inscriptione et subscriptione ea omnia, quae maxime erant initio necessaria, nempe descriptionem tum sui, tum et doctrinae, tum denique servatoris, quem eis proponere velit. Ut enim audiatur, idque cum attentione et quadam reverentia, aut religiositate, oportet eum indicare, se esse quasi quendam singularem legatum viventis Dei ad totum genus humanum: ut etiam

hoc quasi externum inter illa duo coniunctissima? quea vult cito auditoris animum expedire cogitantem et tacite illi obiicientem. Si conatus es venire, cur non venisti? Quia etiam vult sententiae scopum aut finem sui propositi indicanti, nempe ut aliquid boni inter vos effice rem, plura ac maxime necessaria porro adiungere, videlicet, quam sit sui muneris omnibus prodesse Evagelio, et quam res praestans ac efficax sit Evangelion. Qua ratione commodissime ad suum principale institutum progressus est. Illud vero de causis impedientibus profectionem, non ita valde necesse est prolixius

suum intermissum opus praedicandae contritionis regreditur, concludens omnes esse perditissimos peccatores, sive sint Iudaei, sive gentes. ANANTAPODOTON ET ANACOLUTHON. Anantapodota etiam aliquo modo ad ordinem Sententiarum referre possis. Est enim quaedam necessaria harmonia aut consonantia non tantum in rebus, sed etiam in sermone, ut sequentia praecedentibus respondere ac consonare debeant. Quod si non fiat, tum molesta, tum et obscura fit oratio. Vocant vero Grammatici hanc figuram tum Anacoluthon, tum et Anantapodoton, id est, non sequens, aut,

et custodieris omnia statuta eius: omnem infirmitatem quam posui in Aegypto, non ponam in te. Deut. 13, Post Deum vestrum ibitis, ipsum timebitis, praecepta eius observabitis, voci eius obedietis, ipsum coletis, et ei adhaerebitis. Neque tamen haec Congeries aut inculcatio inutilis, aut non necessaria est humanae ruditati et tarditati. Est etiam quoddam Epanalepticum genus repetitionum in sacris Literis usitatum post interpositas digressiones, quod ad perspicuitatem plurimum facit. De cuius quibusdam speciebus ac exemplis quaedam adiiciam. Perusitatum est

etc. Repetit autem sic: Quare tradidit eos Deus in passiones ignominiosas. Nam et mulieres eorum, immutaverunt, etc. Verum haec sane ad Epanalepsin reiiciantur. Cum orationem aliquam inchoant, saepe admodum vel multis verbis illud principium onerant, ut aliqua necessaria de eo subiecto dicant, illudve pro dignitate describant, vel etiam statim in aliquam coniunctam materiam delabuntur: inde accidit, ut commode illius principalis iam inchoatae propositionis reliquam partem principio annectere non possint. Coguntur igitur iterum novam orationis formam

monendi sunt potius quam docendi, ut in eo quodiam sciant, agendo non torpeant, et rebusas. sensum, quas veras esse fatentur, accommodent, maioribus dicendi viribus opus est. Ibi obsecrationes et increpationes, concitationes et coercitiones, et quaecunque alia valent ad commovendos animos, sunt necessaria. Et haec quidem cuncta quae dixi, omnes fere homines in iis quae loquendo agunt, facere non quiescunt. Sed cum alii faciant obtuse, deformiter, frigide, alii acute, ornate, vehementer illum ad hoc opus unde agimus, iam oportet accedere, qui potest disputare vel dicere

acutissimas de nescio quibus cavernis, unde non sperabatur, eruit et ostendit, dum adversarii convincit errorem, et docet falsum esse, quod ab illo dici videbatur invictum: maxime quando adest ei quoddam decus non appetitum, sed quodammodo naturale: et quando nonnulla non iactatiuncula, sed quasi necessaria, atque (ut ita dicam) ipsis rebus extorta numerositas clausularum, tantas acclamationes excitat, ut vix intelligatur esse submissa. Non enim quia neque incedit ornata, neque armata, sed tanquam nuda congreditur, ideo non adversarium nervis lacertisque collidit, et obsistentem subruit, ac

spes ac expectatio animi per externos gestus indicatur: ut, Sicut oculi ancillae ad manus dominae suae, sic oculi nostri ad te, donec miserearis nostri. Alius dixisset: Sicut ancillae servae pensum et demensum, victum et amictum expectant tantum a sua domina: sic nos a te Deus omnia bona nobisque necessaria et salutaria, a te solo expectamus. sed altera locutio motum solicitudinemque animi coram spectandam proponit. Hoc modo per illum externum gestum saepissime animi spes expectatioque indicatur in

Ioannes subindicat, ne pusilli Christi in infinita volumina detrahantur. Ob quam causam etiam Ius civile (quod solis doctis scriptum est) ob ingentem prolixitatem olim Iustinianus abbreviare coactus est. Ingens igitur utilitas est, quod in brevi volumine, certoque loco, omnia ad religionem scitu necessaria, quae incidunt, aut omnino incidere possunt, reperiri copiosissime queant. Facit etiam illa artificiosa brevitas mirifice ad memoriae subsidium. nam (sicut Galenus de Historica aut definitiva methodo dicit) pauca illa primaria capita ob ipsam paucitatem facile memoria

nos Deus docere: Igitur cogimur eam loqui volentes nolentes. Maior est principium totius vitae moralis, praesertim in populo Dei: quin et Socrates eam sententiam in sua Apologia coram iudicibus urget, aitque se eam vitae suae praeferre. Minor vero propriam certissimamque experientiam citat, unde necessaria conclusio sequitur, quam sibi impossibile prorsus esse protestantur. Hinc igitur summa brevitas, tum et plane divina quaedam efficacitas sermonis sacri expendatur, quae hîc vere contigit Apostolis iuxta promissionem Christi: Dabo vobis os et sapientiam, cui resistere omnes

vim, cum voluit, sicut Ezechiel dicit, alias se fuisse mutum, cap. 3. alias facundum, cap. 24. et David inquit, Dñe labia mea aperies. Fieri etiam potest, ut ea comparatione quadam dicantur, quod adversarii eius multo erant ipso loquaciores: non quod ipse necessaria facundia destitueretur: sicut ipse minatur, se reversum velle cognoscere non garrulitatem, sed virtutem eorum. Tribuit alioqui ipsemet Apostolus seductoribus Rom. 16. χριστολογίας et

si credamus Augustino, libro quarto de Doctrina Christiana, non prorsus destitutam esse iusta ratione dicendi: non quod is eloquentiam captaverit, sed quod ea sapientiam eius comitata sit. Nam is indicatur apposite dicere, qui praeclarissimarum rerum tractationem suscepit, et omnia ea dicit quae necessaria sunt, neque illa tractat aliter quam oportuit. Augustino subscribit Chrysostomus, lib. 4 de Sacerdotio, ubi distinguit eloquentiam, quod alia sit praestigiatrix, ad quam homines obstupescunt, cum videant tolli quae sunt infima, et poni sublimia, fucis haec agit, et imposturis: hanc in

aliena lingua sensus profundos non valuisse proferre. Quam Hieronymi sententiam mitigari vellem. Puto enim Spiritum sanctum ita moderatum fuisse cum linguas tum calamos Apostolorum, ut quae ad salutem fuerunt necessaria, quam commode atque explicate tradiderint. Quod si quando videantur haerere in dicendo, id proveniebat ex magnitudine ac sublimitate rerum, quae tractabantur, quibus inter homines pares voces et pares locutiones difficilime inveniuntur. Deinde cum homines adhuc satis carnales et infirmos

ibi Dominus, ut exigendo perfectissimam iustitiam obedientiae, et legis austeritatem severitatemque declarando homines faciat desperare de lege, eiusque iustitia ac salute: et monstret se esse illum verum legis impletorem, apud quem sit illa longe exuberantissima iustitia, ad salutem modis omnibus necessaria, quaerenda. Sic Luc. 7, in disputatione cum Pharisiaeo; operum iustitiam peccatrici detrahente, monstrat Christus esse et aliam iustitiam, in remissione peccatorum consistentem, qua sit illa illa peccatrix iam longe mundior ac iustior facta, quam ipsemet Pharisaeus de opinione

partim per gratiam aut Christum salvemur. quae est Papistarum sententia, et fermae omnium haereticorum. Sed sciat Lector, Mosen ipsum ablegare auditores ad alium quendam meliorem prophetam aut praeceptorem, qui sit modis omnibus audiendus. Discrimen ergo legis et Evangelii, vera et omnibus modis necessaria clavis Scripturae est. Agnoscamus igitur legalem morem in praedicatione bonorum operum. 26 Nisi quis duas facies Moysis agnoscat, non perveniet usque ad veritatem. Haerebit enim perpetuo in velo praetenso faciei Mosis, ac sic putabit, deierabitque illam ipsam esse veram ac

quin misericordia Dei eam condonare, ac ex thesauro Christi per imputationem supplere possit. Innumeri enim infantes et alii sine confessione salvantur: ut dictum est. 9 Quidam conciliator lucis ac tenebrarum, nunc hac interpretatione Maiorismum excusare molitur, Bona opera sunt necessaria ad salutem: id est, sub poena amissionis aeternae salutis tenentur omnes bona opera facere, et mala vitare. Respondeo: Posterior sententia non aequivalet priori. Nam prior cum illis adiunctis sui authoris expositionibus, Impossibibile est quenquam sine bonis operibus servari. Nemo unquam

enim de infantibus aut pueris vel sero conversis facies? Sit ergo talis Regula: Laudatio bonorum operum incitet omnes viventes ad recte agendum, non morientes, aut alio qui contritos ad desperandum. Bona opera prosunt habentibus, non incutiant desperationem non habentibus, quasi ea ita prorsus necessaria sint ad salutem, ut impossibile sit, sine eis quenquam servari, et nemo unquam sit sine eis servatus: et Maior perniciose errat et seducit in sua impia Postilla. 14 Duo sunt perfectionis aut iustitiae gradus: alter summus et absolutissimus, ac in hominum vitam non cadens,

a lege, non esse sub lege, sed super legem, non debere ullo modo urgeri ac gravari a lege. Quod illi quasi habitualiter, seu (ut ita dicam) inhaerenter intelligunt, quasi ita semel sit liberatus ab ea perfecte, ut eam porro sentire nullo modo debeat. Verum hîc duplex restrictio necessaria est: altera, quod solummodo ratione maledictionis ac benedictionis a lege simus liberati, ne ea nos vel damnet vel iustificet, vel ullo modo in iustificatione ac salute impedire queat: non quod ei non debeamus in posterum obedientiam, aut inde eam discere non oporteat. Secundo

et constitutionem aut formationem totius religionis ac populi sui: quae liberatio et formatio proprie illam veram ac futuram liberationem pingebat et significabat, ut quaecunque in hac tantarum rerum inchoatione aguntur aut dicuntur, tanquam eximia, spiritualem liberationem adumbrantia, scituque necessaria, summa diligentia observanda sint. Deinde, quod quaerit Moses de nomine Dei, non humana quadam curiositate aut temeritate fit, alioqui Deus ei non tam diligenter respondisset, nec rem tantam ob eius stultam quaestionem suscepisset exponendam, sed divina plane voluntate ac

Deum, fore Meschiam. Verisimile vero est, omnes primarias promissiones patribus datas de benedicto semine aut Meslia, diligenter â Mose in sua historia annotatas esse. Nam ea fuit vel nobilissima, maximeque necessaria hominibus materia historiae ab eo conscribendae. Non ergo eis indicaverat Deus sensum nominis sacro sancti Iehova Ero et Erit: nec dixerat eis clare, Ego ipse Deus vester Ero illud benedictum semen in quo benedicentur omnes gentes. Utuero maxime sciverint Messiam fore Deum:

est longe maximus, in omnibus artibus primo observantur. Quod si etiam frequentissimum usum necessitatemque spectavit, facile animadvertit, non solum dictionem, sed ne unam quidem sonituum coniunctionem, seu, ut clarius dicamus, syllabam sine vocalibus constare posse. Maxime igitur necessaria quaeque, quae nimirum ipsae sunt vocales, primum excogitata sunt, minus autem necessaria postea. In omnibus enim artibus primum utilitas necessitasque spectari solet, postea de num commoditas. Unde et apud Graecos, et apud Latinos quaedam minus necessariae literae longo tempore postea

usum necessitatemque spectavit, facile animadvertit, non solum dictionem, sed ne unam quidem sonituum coniunctionem, seu, ut clarius dicamus, syllabam sine vocalibus constare posse. Maxime igitur necessaria quaeque, quae nimirum ipsae sunt vocales, primum excogitata sunt, minus autem necessaria postea. In omnibus enim artibus primum utilitas necessitasque spectari solet, postea de num commoditas. Unde et apud Graecos, et apud Latinos quaedam minus necessariae literae longo tempore postea additae esse commemorantur. Hoc ordine etiam Plato in Philebo literas inventas

confirmatur, quod videlicet Deus voluerit clare ac diserte legem suam scriptam extare in suo populo. Quare proculdubio curavit expressissime eam vocalibus et consonantibus conscribi. Ac ut maxime antea vocales non extitissent, tamen tunc Deus eas commonstrasset. Qui enim tam multa alia minus necessaria, minusque diu duratura in fabrica tabernaculi aliisque tam accurate Moysi commonstravit ac revelavit, ille scilicet hanc tam utilem rem non commonstrasset? Quin tam industrios artifices spiritu suo ad illud externum opus imbuit, ille ad hanc multo magis necessariam rem non excitasset?

cinantur aut potius somniant, varios iam esse libros, ut Postillas, Institutiones, Enchiridia, Locos, Catechismos, Methodos, Compendia et similes, in quos si translatum, quicquid usquam boni in sacris Literis contineatur: idque tum ordine, tum sermone ita sibi apto, ut ibi summa facilitate omnia necessaria plena manu haurire, et in sinum suum infundere queant, quae in sacris Literis veluti frustulatim ingenti labore vix colligerent. Quare ambages sacrarum Literarum minus curandas esse censent: sed tantum in solis illis suis compendiariis scriptis diu noctuque versantur, eaque institutione

explicentur. Neque enim tantam quaestionum multitudinem ac diversitatem imperitus auditor vel percipere, vel memoria retinere posset: multo etiam minus in suum aliquem idoneum usum convertere. Quare id solum prudens fidusque doctor Ecclesiae agit, ut aliquot praecipua, et maxime utilia, aut etiam necessaria praecepta aut sententias in unoquoque capite aut dogmate, articulo aut textu deligat, easque auditori ante oculos proponat, et veluti in manus domum secum auferendas, ac in suum usum utilitatemque collocandas tradat, et opportune ac importune, vel usque ad taedium inculcet.

uno aliquo certo constanter persistant, ne totum colloquium incertum fluctuet. 12 Omni diligentia caveantur digressiones, praesertim prolixiores, ad quascunque demum materias, etiamsi sint prorsus negotio vicinae, modo non sint ad examinandam veritatem propositarum sententiarum extreme necessaria. 13 Ideo non liceat etiam alteri parti ad alterius digressionem prolixius et plenius respondere, sed hoc solum sufficiat, ostendisse perspicue adversarium extra septa digressum esse, et aliena a scopo ac praesenti argumento aut sententia, quae nonc examinanda est, attulisse.

responsionem, expositionem eius petere ab interrogante, vel ipsi eam exponere, quonammodo ipse eam intelligat: et porro quaerere, an is sensus aut mens quaestionis aut interrogantis sit, aut alius. 21 Interrogatus de re aut sententia ad praesentem controversiam pertinente ac necessaria, teneatur omnino clare et apposite respondere, quid sentiat, affirmet aut neget, aut disputationes sese invicem et auditores ac iudices utrunque intelligant: ne occultando alteruter perpetuo ludificetur alterum, et semper elabatur veluti lubrica anguilla, aut sepia suo atramento

in Colloquio Vuormaciensi, Scripturam esse materiam litis. At Deus illam, teste Davide, Paulo et Petro, ut lucernam pedibus nostris, et regulam normamque omnis litis ac iudicii proposuit, sequique severissime sub comminatione aeterni exitii mandavit. 3 Vociferantur, non omnia necessaria esse in ea comprehensa. At Spiritus Sanctus eam dicit posse quemvis plene ad salutem instituere, in omni genere institutionis, atque adeo integrum perfectumque, ac ad omne bonum opus aptum hominem in Christo formare. Haec enim eius verba sunt 2. Tim. 3: At tu persistito in his quae

id quod Christus dicit: Non enim veni salvere legem, sed adimplere: Nihilominus, ut legimus in Act. Apost. cap. 15. etc. Si igitur illud Apostolorum et discipulorum concilium universalem Ecclesiam repraesentabat, habuitque potestatem statuendi, aliqua esse necessaria pro illo tempore, et etiam facultatem mutandi ea, multaque alia statuit, quibus adhaerere tenemur, eaque negantes haeretici censemur: Ergo (nota bene) pari ratione quodlibet generale concilium in spiritu congregatum, universalem Ecclesiam repraesentat, et est supremum tribunal, (nota

subtrahis, quae Apostoli voluerunt omnibus esse obvia? Apage, bona verba: non subtrahimus Scripturam a fidelibus, sed nolumus ut homines carnales et inextricati crudam eam potius devorent, quam comedant. Audiant Praelatos, Prophetas et Ecclesiae doctores: ab illis discant quae sibi necessaria sunt. Scriptura sacra lux est, fatemur: sed non omnibus comprehensa, sed paulatim ostendenda possessio est totius Ecclesiae, non cuius libet privati: in quo certe non parum hallucinatus est Erasmus, et quotquot eum in hac parte se quuti sunt. Non omnia quae in Scriptura

nusquam in Scripturis non est obvia nostris oculis, expressissimum verbum Dei est. O'impudentiam, aliud est doctrina a Deo proposita, aliud virtutes. Et: Si una haec charitas absit, inania: si una haec adsit, plena sunt omnia. Sola haec est, quae ad salutem sufficit, et ad eam sic est necessaria, nihil ut sit quod quisquam speret, quod posset assequi absque charitate. Hoc igitur verbum consummans et brevians, verbum salvificans, verbum charitatis et dilectionis tam expressum est et dilucidum, ut illud etiam absque Scripturis disci scribat Clemens presbyter Alexandrinus, cum sit

esse originalem corruptionem asserit. At isti omni talia dicenti anathema decernunt, Cogita tu Christiane lector, qualemnam Religionem ab eis expectare possis. In altero decreto eiusdem sessionis, sic de officio Episcoporum decernunt. Quia vero Christianae Reipub. non minus necessaria est praedicatio Evangelii, quam lectio, et hoc est praecipuum Episcoporum munus: statuit et decrevit eadem sancta synodus, omnes Episcopos, archiepisc. primates, et omnes alios Ecclesiarum Praelatos teneri per seipsos, si legitime impediti non fuerint, ad praedicandum sanctum Iesu

Dei pronuncietur? Ubi dabunt etiam elementum, divinitus ordinatum confirmationi, coniugio, ordinationi aut poenitentiae? cum certum sit, sine divinitus ordinato et mandato ac verbo sacramenta non esse, nec esse posse. Iubent etiam credere, ista sua septem Sacramenta esse ad salutem necessaria. At contra ipsimet decernunt, coniugium ordinatis esse non tantum non necessarium ad salutem, sed etiam plane perniciosum. Sic nec ordinatio iudicatur ad salutem necessaria. Denique anathematizant eos, qui negant Sacramenta esse ex opere operato efficacia, et conferre gratiam

ac verbo sacramenta non esse, nec esse posse. Iubent etiam credere, ista sua septem Sacramenta esse ad salutem necessaria. At contra ipsimet decernunt, coniugium ordinatis esse non tantum non necessarium ad salutem, sed etiam plane perniciosum. Sic nec ordinatio iudicatur ad salutem necessaria. Denique anathematizant eos, qui negant Sacramenta esse ex opere operato efficacia, et conferre gratiam etiam non credentibus. At contra tota Scriptura contendit, omnia bona, praesertim spiritualia, et ad gratiam Christi pertinentia, per fidem accipi: contra

et insuper ferream vocem, ut poetae exclamare solent. 1 Aiunt enim esse ambiguam et obscuram, quam etiam summi doctores intelligere nequeant. Hinc liquido sequitur, frustra eam legi, et in ea sudari: et alium doctorem ac doctrinam clare loquentem audiendum esse. 2 Non omnia necessaria in ea comprehensa. Quare illa deficientia, aliunde nempe ab ipsis et eorum conciliabulis petenda esse. Discamus ergo Dei et verae Religionis cognitionem ex plenis institutionibus, relictis istis

nunc blasphemant. Si materia et occasio litis est, non illa certe nos expediet ex dubiis, sed augebit tantum lites. Ergo prorsus a norma et luce iudicii Ecclesiae Religionisque amoveatur. 8 Spiritus sanctus revelat, et revelabit omnibus temporibus sanctissimis Praelatis, quae erunt necessaria: quia non recedet verbum a Propheta, nec lex a Sacerdotibus. Audiamus ergo ipsos, et negligamus Scripturam: quandoquidem tam potenter spiritu Dei reguntur. 9 Non omnia dogmata Religionis esse praescripta in Bibliis, sed innumera per manus tradita. Traditiones ergo audiendas

hoc seculo. Cap. XXXVI. ibid. Quae servanda sint in Scripturarum intelligentia. Cap. XXXVII. ibid. Unde libri religionis Catholicae afferantur. Cap XXXVIII. ibid. Ubi sit fides religionis necessaria. Cap. XXXIX. ibid. ¶ De partibus orationis. Tractatus III. 133 De nomine 134 De nomine appellativo 135 De comparativis et superlativis 140 De verbo 141 De participiis 146

qui 112 allusio quid 171. quibus modis fiat. ibid. ambiguitas in quibus locutionibus facile dissolvatur 165 ambiguitates quales in Sacris meris reperiantur 174 ambiguorum distinctio Scripturae S. intelligentiae necessaria 85 Ambrosius quando floruerit 311. quo nomine ab Hieronymo reprehensus 48 Ambrosii de ieiunio quadragesimali sententia 311. locus 281 Amos quo tempore vixerit 55 amphibologia cur non inter tropos recensenda 165. in

ibid. ceremonialis lex quomodo sese velaverit. ibid. ceremonialia ubi moralibus praeferantur 24 Ceres Hebraeice Hores, quid significet 390 Cereri Rom. olim ieiunasse 306 charitas ad salutem necessaria 425. nostra erga Deum unde oriatur 325. legis consummatio 164. quomodo maxima virtutum 24 Christus agnus Dei tollens peccata mundi 428. 429. ante omnem creationem genitus 169. caput corporis ecclesiae 287. causa ut videntes caeci fiant 162. 163. cum

summa 59. 60. in Evangelistis quid peculiariter observandum. ibid. rerum summarum maxima varietas. ibid. Euchitarum error 46 Euclidis propositiones quales 253 Eusebii locus 270. examinatio post institutionem necessaria 11 exaudire 185 exclamatio ab epiphonemate quid differat 177 exclamationum motus 271 excludentes sententiae quam naturam aliquando induant 170 exclusivae particulae quomodo intelligendae. ibid.

quo peccator ad remissionem peccatorum pervenit 325. manus mendica 324. qua ratione efficiat bona opera 326. quatenus iustificet 318. quid 345. eius primariae partes duae. ibid. quid sophistis 342. quomodo nobis imputetur ad iustitiam 229. religionis ubi necessaria 132. sola iustificat 215. verbum et sacramentum quomodo dicantur salvare nos 319 fidei causa quae 34. 35. donum quomodo nobis contingat 349. iustitia quae sit 327. iustitiam requirere verbi Dei cognitionem 437. 438. natura a Paulo exposita 386.

plurimum iuvat intelligentiam literarum S. 104 cum Historia quid doctrinae simplici commune 123 in Historia sanctorum patrum doctrina ab eorum vita distinguenda 50. ratio. ibid. historiarum gentilium cognitio theologo necessaria 339 ad Historiarum sacrarum lectionem quae necessaria 50. 51 in Historiis patrum quae observanda. ibid. sacris ratio temporum summe habenda. ibid. historiographorum in scribendo modus et ratio 49

cum Historia quid doctrinae simplici commune 123 in Historia sanctorum patrum doctrina ab eorum vita distinguenda 50. ratio. ibid. historiarum gentilium cognitio theologo necessaria 339 ad Historiarum sacrarum lectionem quae necessaria 50. 51 in Historiis patrum quae observanda. ibid. sacris ratio temporum summe habenda. ibid. historiographorum in scribendo modus et ratio 49 Homerus natura poeta 263 Homeri locus 186. sermo in

394 instrumenti circumstantia 21 instrumentis saepe tribui quod agentis est 320 insultantis figura 212 institutio efficacissima quae 12 institutionis Christi finis 430 post Institutionem examinatio necessaria 12 ante Institutionem utilis exploratio. ibid. intellectivae potentiae 376 intellectus sacri eloquii qua libratione pensandus 94 intellectus et voluntatis inversio 370 intellectum dat afflictio

potentiae 376 intellectus sacri eloquii qua libratione pensandus 94 intellectus et voluntatis inversio 370 intellectum dat afflictio 6 intellectum et voluntatem principalia esse in homine 381 intelligentia quadruplex necessaria, in Scripturis S. utiliter versaturis 49 intendendi adverbia Hebraeis nonnun quam addenda aut subintelligenda 187 interrogationis figuratae species Quintilianus quasnam recenseat 212 interrogationis usus 211 interrogationem

quomodo peccatum augeat 163 lex quomodo per Mosen data 183. 184 lex quomodo salutifera 164 legis et Evangelii conciones quare plerumque coniungantur 29. concordia et discrimen, certiss clavis Sacrae Scripturae 3. concordia quae 3. discrimen, necessaria Scripturae clavis 316. discrimen quomodo Paulus illustraverit. 348. doctrina ubi coniunctim explicatur, exempla 29. officia diversissima 29. finis 348. 349 ex Legis ignoratione quae mala sequantur 385 legis impossibilitas 429. interpres

Scripturae S. non omnium tractationem permitti omnibus aetatibus apud Hebraeos 106 in Libris sacris quaedam ex gentilium libris assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100 lingua Graeca et Hebraea ad cognitionem sacrarum literarum necessaria 75. 76. in epist. Pauli ad Corinth. quid appelletur 119 linguae prophetiae cognitio quibus necessaria 393. sacrae phrasis 263 linguae cur sint discendae 388 linguarum certarum verba quaedam in alterius linguae usum per

ex gentilium libris assumpta inveniri 101. non scripta, per ea quae scripta sunt, tractanda 100 lingua Graeca et Hebraea ad cognitionem sacrarum literarum necessaria 75. 76. in epist. Pauli ad Corinth. quid appelletur 119 linguae prophetiae cognitio quibus necessaria 393. sacrae phrasis 263 linguae cur sint discendae 388 linguarum certarum verba quaedam in alterius linguae usum per interpretationem non transferri 75. cognitio quam sit necessaria 387. quantum beneficium mortalibus in religione praebeat 385.

quid appelletur 119 linguae prophetiae cognitio quibus necessaria 393. sacrae phrasis 263 linguae cur sint discendae 388 linguarum certarum verba quaedam in alterius linguae usum per interpretationem non transferri 75. cognitio quam sit necessaria 387. quantum beneficium mortalibus in religione praebeat 385. 386. singulare Dei donum 383. Theologiae studioso necessaria 85. 86 ex Linguarum cognitione theologiam summa commoda habere 386 linguarum fontes consulendi 16. 17.

cur sint discendae 388 linguarum certarum verba quaedam in alterius linguae usum per interpretationem non transferri 75. cognitio quam sit necessaria 387. quantum beneficium mortalibus in religione praebeat 385. 386. singulare Dei donum 383. Theologiae studioso necessaria 85. 86 ex Linguarum cognitione theologiam summa commoda habere 386 linguarum fontes consulendi 16. 17. peritiae obtinendae decretum 387. trium cognitio cur Theologo necessaria 74. 75. utilitas 384 linguis

385. 386. singulare Dei donum 383. Theologiae studioso necessaria 85. 86 ex Linguarum cognitione theologiam summa commoda habere 386 linguarum fontes consulendi 16. 17. peritiae obtinendae decretum 387. trium cognitio cur Theologo necessaria 74. 75. utilitas 384 linguis originariis summam authoritatem deberi 426 liptote 169 liptotes usus in Sacris 222 litae apud Homerum cur claudae rugosaeque fingantur 281 literae intellectus 418. 419.

88. ubi Christus nascendus, solis Davidi et Micheae revelatus 110. 111 loci circumstantia 21 loci in speciem pugnantes conciliandi 69. 70 loca obscuriora quomodo sint exponenda 167. 168 locorum collatio in S. literis summe necessaria 22. 23. S. contradictiones conciliandi ratio 23. contrarietas in quo sita. ibid. in Locis controversis necessario probationes troporum adducendae 167. 168 luctum corporis externum quatenus Deus probet 305 Ludovici

uti 197 in Metaphoris, similitudinibus et allegoriis quis usus potissimus 226 in Metaphoricis significationibus quae cautio observanda 197 metastasis 176 meteora in Iudaea qualia 331 meteororum cognitio theologo necessaria 329 methodus analytica quae 35. definitiva quae 35. synthetica 33. synthetica Theologiae maxime propria ibid. tractationis Scripturarum scholasticae 67. 68. inde methodi Paulinae caput primarium 291. solertissimus artifex,

132. Christianae certitudinis demonstrationes 439. confirmatio 444. veritas et divinitas unde probetur. ibid. Religionis Christianae veritas unde appareat 443. veritatem quae probent 445. 446. controversiae quomodo dirimendae 422. fides ubi necessaria 132. verae fines 444. verae totius clavis et lux quae 29. 30 Religionem qua praxi Antichristus Ecclesiam Christi pessumdederit 436 Remedia, difficultatis et obscuritatis Scripturae S. medentia 4. 5 remissio nostra, fructus verae

malae cum bonis collatae, non mox per omnia laudari 202. mediae cur interdum laudentur vel vituperentur 306 res prorsus nullae quomodo denotentur 183. 184. quando fieri dicantur 235 ad Rerum cognitionem gradus quis 14 rerum cognitio ante omnia necessaria 327. copia in Sacris unde sit 239. 240. consideratio 131. et sententiarum in sacris literis copia maxima 284. 285 in Rerum gestarum narratione quid observandum 95 rerum in Theologia iuxta Augustinum divisio 78. 79. natura quomodo observanda

nitendum 417. 418. idioma 111. ignorantia Dei 70. in pluribus locis consuetudo 107. innumerae brevitatis rationes 282. inscitia, erroris origo 406. 407 ad Scripturae intellectum verum et conciliationes quae conducibilia 25 Scripturae S. intelligentiae necessaria ambiguorum distinctio 85. interpretes 1. interpretum mos 90. interpretatio optima quae 95 ad Scripturae S. lectionem adhortatio Damasceni 83 a Scripturae S. lectione an imperitiores arcendi 5 Scripturae S. liber quomodo scriptus

aberrare levius, quam illam falsam credere 94. 95 Scripturae sensuum et interpretationum dissonantia ingens in patribus 404. sermo cui similis 106. qualis 278. quatenus simplex 269. obscurior 1. caussae. ib. sermonis diligens cura habenda 8. significatio, non necessaria visa, indagata solerti lectori 107 in Scripturae singulis vocibus non raro singula argumenta contineri 284. studio ardens zelus et diligentia mandata 9 Scripturae S. sua idiomata 85. summa honestas quae 392. summa quae 6. totius clavis quae

necessitatis caussae tres 46. 47. per quatuor sensus enarrandi origo unde 42. 43. tractandi ratio duplex 66. 67 in Scripturis S. allegoriarum ubi locus 39. 40. inde. auditus, et auribus percipere quid 111. Canonicis quis modus tenendus 120. collatio locorum summe necessaria 22. 23 ex Scripturis S. collecta, perinde habenda, ac si in illis scripta essent 96 in Scripturis expositio literalis ubi maxime commendetur 95 latentia multa aperta, haereticis Ecclesiam oppugnantibus 99. multa figurate et aenigmatice interpretanda,

sapiendum supra quam oportet 11. omnia figurate dici credentes falli 12. omnibus quid observandum 108. quomodo vera aliquando taceantur 106 ex Scripturis S. ratiocinandi aliquid quaedam ratio 40 in Scripturis S. utiliter versaturis, quadruplex intelligentia necessaria 43 Seculi praesentis faciendi causa quae 132 ad Seculum futurum pertinentia quae 128 in Seculo hoc rationalium doctrina, quot modis peragatur 132 sedere quando Deus dicatur 199 semen Abrahae quomodo servetur

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences

Click here for a KWIC Report