Your search found 15871 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 11575-11932:

S. P. D. In humaniorum artium studiis usuvenire solet, CARDINALIS AMPLISSIME, ut eam quam quisque profitetur, patere latissime facultatem putet, atque ita cum reliquis fere omnibus doctrinis colligatam ac nexam esse, ut qui rite illam assequi velit, caeteris omnibus ornatum atque instructum esse oporteat. Neque enim aut perfectus Orator aut excellens Historicus videtur iis, qui earundem artium leges definierunt, qui non omnium rerum scientiam

In humaniorum artium studiis usuvenire solet, CARDINALIS AMPLISSIME, ut eam quam quisque profitetur, patere latissime facultatem putet, atque ita cum reliquis fere omnibus doctrinis colligatam ac nexam esse, ut qui rite illam assequi velit, caeteris omnibus ornatum atque instructum esse oporteat. Neque enim aut perfectus Orator aut excellens Historicus videtur iis, qui earundem artium leges definierunt, qui non omnium rerum scientiam animo comprehenderit. Quae eo usque ad reliquas etiam artes dimanavit opinio, ut

amplissimoque munere sit versandum, jura Populis stabilienda, in societate multitudo continenda, Religionis cultus ritusque servandi, nonne in hanc tantorum Operum administratione erit eidem doctrinarum omnium cognitio comparanda, ut una divinarum atque humanarum rerum scientiam omnem complexa esse videatur? Quae quidem unde suppetere adjumenta ei possint, minime video, nisi eidem cum universa Philosophia maxima intercedat necessitudo, ut si illius conjunctione praesidioque careat, nulla profecto esse possit. Neque vero haec a me ita dicuntur, quasi non a Stoicorum opinione vehementer

omnium cognitio comparanda, ut una divinarum atque humanarum rerum scientiam omnem complexa esse videatur? Quae quidem unde suppetere adjumenta ei possint, minime video, nisi eidem cum universa Philosophia maxima intercedat necessitudo, ut si illius conjunctione praesidioque careat, nulla profecto esse possit. Neque vero haec a me ita dicuntur, quasi non a Stoicorum opinione vehementer dissentiam, qui Sapientem solum Regem esse disputabant; neque cum qui intra parietes atque in Academiae umbra latuisset, subito capessendae Reipublicae Regnique gerendi scientiam consecutum existimo; sed illud

adjumenta ei possint, minime video, nisi eidem cum universa Philosophia maxima intercedat necessitudo, ut si illius conjunctione praesidioque careat, nulla profecto esse possit. Neque vero haec a me ita dicuntur, quasi non a Stoicorum opinione vehementer dissentiam, qui Sapientem solum Regem esse disputabant; neque cum qui intra parietes atque in Academiae umbra latuisset, subito capessendae Reipublicae Regnique gerendi scientiam consecutum existimo; sed illud statuo optimos Reges, optimos Regum Adjutores atque Administros

pene Parentum atque Auctorum Sapientiae laudes tantopere enituissent, nisi tam praestanter Civitati praefuissent, ut sine summo doctrinae praesidio id consequi crederentur non potuisse. Cum vero ad nostram aetatem me referrem, multa quoque exempla occurebant, nostraque memoria multos esse Reges noveram, quorum singularis in Philosophiam amor praedicaretur. Sed me movet praesertim atque excitat praestantissimum Sapientiae specimen, quod in BENEDICTI XIV Pontificis Optimi Maximi laudibus percurrendis recensendaque vita elucet. Jam enim ipsam Veritatis arcem illo ad summae

ad honores percipiendos, quam ad nova obeunda munera revocaverit, et Provincia ipsa cumulatissimo te comprobationis prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a te, quasi otiosus antea fueris,

nova etiam expedienda negotia tempus tibi deesse vel occupatissimo potest. Litteris quoque inter tot tantasque, quae te diu noctuque distinent cogitationes, nescio quid, aliquid tamen concedis temporis. Vetus illa quidem nonnullorum est opinio, falsa tamen ac contemnenda, otiosorum tantum hominum esse ac vulgarium tractare litteras, quas Principibus Viris in publicarum rerum procuratione versantibus minus decoras esse putandum sit. Faluntur profecto, qui haec ita existimant. Compendiariam quandam esse viam per haec studia ad virtutem ad laudem ad gloriam Optimus novit atque

diu noctuque distinent cogitationes, nescio quid, aliquid tamen concedis temporis. Vetus illa quidem nonnullorum est opinio, falsa tamen ac contemnenda, otiosorum tantum hominum esse ac vulgarium tractare litteras, quas Principibus Viris in publicarum rerum procuratione versantibus minus decoras esse putandum sit. Faluntur profecto, qui haec ita existimant. Compendiariam quandam esse viam per haec studia ad virtutem ad laudem ad gloriam Optimus novit atque amplissimus quisque; cum praesertim bene provisum ante sit, ne quid privatis studiis de opera publica detrahatur. Quarum

quidem nonnullorum est opinio, falsa tamen ac contemnenda, otiosorum tantum hominum esse ac vulgarium tractare litteras, quas Principibus Viris in publicarum rerum procuratione versantibus minus decoras esse putandum sit. Faluntur profecto, qui haec ita existimant. Compendiariam quandam esse viam per haec studia ad virtutem ad laudem ad gloriam Optimus novit atque amplissimus quisque; cum praesertim bene provisum ante sit, ne quid privatis studiis de opera publica detrahatur. Quarum igitur vides indolem, amas Litteras ac foves, quae te praesidia sibi et decora patrocinio tuo

ornatiorem in dies atque ampliorem facis. Hinc eximios in omni doctrinarum genere fructus a te percipi norunt omnes, qui sermonibus aliquando tuis interfuerunt. Equidem ipse, cum primum te salutandi venerandique gratia adiissem, ad reliqua animi ornamenta tantum a te philosophiae studium adjunctum esse comperi, quantum, qui te ignorarent, nunquam in tam occupata impeditaque vita esse posse arbitrarentur. Cum enim philosophari tibi mecum placuisset (quem Philosophum fortasse esse crederes, cum meum de Philosophia tibi librum

a te percipi norunt omnes, qui sermonibus aliquando tuis interfuerunt. Equidem ipse, cum primum te salutandi venerandique gratia adiissem, ad reliqua animi ornamenta tantum a te philosophiae studium adjunctum esse comperi, quantum, qui te ignorarent, nunquam in tam occupata impeditaque vita esse posse arbitrarentur. Cum enim philosophari tibi mecum placuisset (quem Philosophum fortasse esse crederes, cum meum de Philosophia tibi librum obtulissem), tam gravibus verbis sententiisque tam apte et composite de obscuritate

ornamenta tantum a te philosophiae studium adjunctum esse comperi, quantum, qui te ignorarent, nunquam in tam occupata impeditaque vita esse posse arbitrarentur. Cum enim philosophari tibi mecum placuisset (quem Philosophum fortasse esse crederes, cum meum de Philosophia tibi librum obtulissem), tam gravibus verbis sententiisque tam apte et composite de obscuritate Naturae rerumque causis disserebas, ut nisi te magis aliae Principe Viro dignae extollerent atque efferrent Virtutes, inter illustriores aetatis hujusce Philosophos

crederes, cum meum de Philosophia tibi librum obtulissem), tam gravibus verbis sententiisque tam apte et composite de obscuritate Naturae rerumque causis disserebas, ut nisi te magis aliae Principe Viro dignae extollerent atque efferrent Virtutes, inter illustriores aetatis hujusce Philosophos esse te censendum non ambigerem. Mirifice te audiens in opinione confirmabar mea, nemini magis quam publicas res administranti convenire Philosophiam. Hac igitur de causa cum Liber hic meus esset iterum in lucem proditurus, tibi potissimum Eminentissime ac Doctissime Princeps nuncupandum esse duxi.

esse te censendum non ambigerem. Mirifice te audiens in opinione confirmabar mea, nemini magis quam publicas res administranti convenire Philosophiam. Hac igitur de causa cum Liber hic meus esset iterum in lucem proditurus, tibi potissimum Eminentissime ac Doctissime Princeps nuncupandum esse duxi. Utinam tanto muneri non omnino imparem, tuoque, cui inscribitur, Nomine non plane indignum Tu ipse Judex optimus existimes; quod profecto facies, si non rem, sed studium voluntatemque meam pro humanitate tua consideres. Ille sane, quantum in me virium facultatisque fuit, renovata opera

tanto muneri non omnino imparem, tuoque, cui inscribitur, Nomine non plane indignum Tu ipse Judex optimus existimes; quod profecto facies, si non rem, sed studium voluntatemque meam pro humanitate tua consideres. Ille sane, quantum in me virium facultatisque fuit, renovata opera mihi enitendum esse censui, ut emendatior quam ante et venustior procederet: Novis praeterea tum rationum tum experimentorum accessionibus auctum esse volui. Quemadmodum enim Imperii sui fines magis profert Philosophia, atque excrescit ipsa quotidie, sic et Libri hujus pomoeria, ut ita dicam, dilatrare

facies, si non rem, sed studium voluntatemque meam pro humanitate tua consideres. Ille sane, quantum in me virium facultatisque fuit, renovata opera mihi enitendum esse censui, ut emendatior quam ante et venustior procederet: Novis praeterea tum rationum tum experimentorum accessionibus auctum esse volui. Quemadmodum enim Imperii sui fines magis profert Philosophia, atque excrescit ipsa quotidie, sic et Libri hujus pomoeria, ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque

ut emendatior quam ante et venustior procederet: Novis praeterea tum rationum tum experimentorum accessionibus auctum esse volui. Quemadmodum enim Imperii sui fines magis profert Philosophia, atque excrescit ipsa quotidie, sic et Libri hujus pomoeria, ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque ornamentum; si praeterea favore eundem tuo, ut confido, ac benevolentia fueris prosecutus, et ipsi ad summam laudem nihil deerit, et mihi accidere

BENEDICTE FRATER, facilius tibi significare possum, quam in eo, quod a me postulas, morem gerere: cum enim ita tibi sim conjunctus, ut eadem, quae ad te pertinent, mea quoque intersint, putem oportere me potius aliorum de te judicia expectare, quam affirmare quidpiam. Sed quoniam non me tanti esse novi, ut, si mea me fallat opinio, nimis sit poenitendum, praesertim cum id mea in te benevolentia fiat, malui ab aliis fortasse reprehendi, quam a te obsequendi voluntatem desiderari. Itaque operae pretium te fecisse existimo, quod Philosophiam versibus persecutus sis, rem nempe gravissimam

adhibuerint; et, quasi ea, quae ipsi traderent, per se satis essent ampla atque illustria, nihil minus elaborarint, quam ut eadem non incompte dicerentur: quo pacto liberales animos a discendo averterunt, nedum invitarint, eo, ut opinor, decepti, quod cum solam dicendi venustatem rem esse levissimam putarent, eandem etiam gravibus sententiis doctrinaeque adjunctam nihil afferre momenti arbitrati sunt: Quae quidem docendi ratio Sapientium animis, qui rerum ipsarum atque ordinis pulchritudinem intelligunt, satisfacere fortasse poterat: at cum Philosophia hominum vitae utilissima

animos fuit accommodanda, resque gravissimae, ut in omnium mentes facile influerent, cum hilaritate sermonis conjungendae. Quid enim crebrius videmus, quam ea, quae venuste atque eleganter mandantur litteris, in oculis omnium ac manibus esse? Quae vero ex eo genere tam libenter legimus audiamus atque ediscimus, quam quae carminibus scripta sunt? Quod qui fieret, nisi Poetae potissimum ex eorum artis instituto delectationem praeseferrent? Sed ut illorum asperum atque austerum docendi genus improbamus, ita horum quoque inanes

aliis fere, nisi qui ab eadem disciplina essent, legi solita: nunc eorumdem cognoscendorum cui non ea in dicendo venustas mirificam cupiditatem excitat? Verumtamen, quo magis hanc in illo praestantiam admiramur, accidit, ut eo molestius feramus tantam elegantiam tam absurdis sententiis adhibitam esse, et quae optima erat ratio et praeclare ad juvandum instituta, eam opinionibus nequissimis esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque

Verumtamen, quo magis hanc in illo praestantiam admiramur, accidit, ut eo molestius feramus tantam elegantiam tam absurdis sententiis adhibitam esse, et quae optima erat ratio et praeclare ad juvandum instituta, eam opinionibus nequissimis esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque ostenderem optimam in scribendi iniisse viam, quod Philosophiam carminibus tradideris, neque mihi, quibus id confirmarem, et exemplorum copia et probatorum

et nonnulla transferas ad ejus rationem, cujus e fontibus praecipue rem hauris) neque ea versibus convenissent, quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum

libenter dicerem, si aut ulla ejus laudibus per me fieri posset accessio, aut non vererer, ne, si uberius de illo dicerem, viderer idcirco id facere, ut amplior inde pars laudis tanquam cum illo communicatae tibi redundare possit. Nam ego quidem semper duxi non exiguum esse meritum eorum, qui, quae ab aliis sapienter sunt inventae, ita reddere possint, ut in communem usum ea derivent; et si utilitate rem metiamur, eos fere aeque ac doctrinae Auctores ipsos benemereri de bonis artibus. Sed horum qualiscumque sit laus (neque enim quidquam affirmare ausim, ne tua

possint, ut in communem usum ea derivent; et si utilitate rem metiamur, eos fere aeque ac doctrinae Auctores ipsos benemereri de bonis artibus. Sed horum qualiscumque sit laus (neque enim quidquam affirmare ausim, ne tua causa facere videar), eam quidem omnem eximie ac singulariter a te comparatam esse existimo. Tanquam enim ex adytis Philosophiae ad omnium utilitatem optimas disciplinas eduxisti. Nam cum in tanta luce res obscuriores collocaveris, severioribus tantam elegantiam conciliaveris; ea, quae tantummodo mentibus eorum,

luce res obscuriores collocaveris, severioribus tantam elegantiam conciliaveris; ea, quae tantummodo mentibus eorum, qui gravioribus studiis detineri solent, hactenus erant reservata, transtulisti etiam ad minus eruditorum cognitionem. Atque hic equidem non fateri non possum me nunquam arbitratum esse res tam impeditas tamque difficiles tam aperte ac dilucide dici potuisse. Quae enim in soluta oratione, atque ubi verborum quae rebus accommodata sint in promtu est copia, non satis commode ac vix clare dicuntur, eadem et carminibus et breviter atque ita perspicue sunt a te reddita, ut non ab

dici potuisse. Quae enim in soluta oratione, atque ubi verborum quae rebus accommodata sint in promtu est copia, non satis commode ac vix clare dicuntur, eadem et carminibus et breviter atque ita perspicue sunt a te reddita, ut non ab iis, qui rem fuse ac copiose agunt, plura desideres. Hujusmodi esse censeo, quaecumque de Metaphysicis rebus libro primo tradita sunt: ubi, quidquid de Mente hominis, quidquid de Divinae Naturae atque aliarum rerum informatis atque innatis notionibus dici solent, satis explanate describis. Quae vero altero libro de universa Mundi dispositione, quae exinde de

te solum dilucide, sed venuste etiam ac satis splendide sunt dicta. Etsi enim non ambitiose res excolantur, neque temere positi apparatus redundent; inest tamen suus rei cuique cultus atque adhibitus comis quidam ac simplex decor, ut facile Lucretii rationem in scribendo assecutum te esse quis possit agnoscere. Elucent vero aliquando inter doctrinam ac severiores sententias apte positi quidam hilariores atque amoeniores ornatus, qui videntur animum reficere et reddere ad caetera cognoscenda alacriorem. Ex

alia hujusmodi obrepserunt, purgemus. Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis

via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere,

sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint

percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua

omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse

hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu

Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit,

cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum

Corporum existentiam probat ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a

ex eo, quod eorum speciebus afficitur Animus; propterea suum Animum alligatum esse uni corpori, in qua conjunctione Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim

atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in extensione probet, ex ejusdem Corporis dissolutione Animum, qui simplex sit, disolvi atque interire non posse concludit; aliisque id argumentis confirmat ad versum 1349. Deinde respondet iis, qui sibi objicere possint, Animum pro varia corporis

in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu 1513. quasdam in nobis affectiones et ad Animum et ad Corpus pertinere, ut sunt praesertim eae, quae a sensibus proficiscuntur: Corpus nempe in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis

eae, quae a sensibus proficiscuntur: Corpus nempe in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis cognosci, non comprehendi; Corpori nos deditos hebetiores ad illum cognoscendum reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante

in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis cognosci, non comprehendi; Corpori nos deditos hebetiores ad illum cognoscendum reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit.

aversari; ad caetera, quae media sunt, vel expetenda vel fugienda liberum esse suoque arbitratu moveri; innatas ei quoque esse plurimarum rerum notiones; per has Deum a nobis cognosci, non comprehendi; Corpori nos deditos hebetiores ad illum cognoscendum reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit. LIBRI SECUNDI ARGUMENTUM Nihil Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum

reddi. Postremo culpa primorum Parentum nos esse corruptos corporique nimis addictos deflet, statumque eorum, ante quam a Deo descivissent, describit. LIBRI SECUNDI ARGUMENTUM Nihil Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non

vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit de motu, cujus quantitatem semper in rebus servari probat. Naturae Leges quibus moventur corpora considerat: harum Primam ait esse. Corpus in illo semper statu, in quo semel positum sit, permanere, donec ab externa causa ab eo removeatur: Alteram, Corpus, dum movetur, recta linea moveri oportere, nisi occursu aliorum corporum deflectatur: Tertiam demum, Corpus, dum in alterum incidit, tantum motus illi impertiri, quantum

fulgere: Terram quoque receptos a Sole radios reflectere. A versu 574. quo discrimine fixae ab eriantibus stellis distinguantur, pronunciat: quaeque aptior ratio fit ad harum motus explicandos proponens inquirere ad Copernicanum Systema delabitur. Docet Solem fixum immotumque esse, vi vero sua caeli partes, quas fluidas ait, circa se rotare; proinde innatantes hoc fluenti aethere Planetas circumagi; Terram quoque eodem impetu raptam ferri. Viciniores Soli partes celerius, remotiores vero tardius, ut in vorticibus sit, moveri;

impetu raptam ferri. Viciniores Soli partes celerius, remotiores vero tardius, ut in vorticibus sit, moveri; propterea, ut quique ei propior Planetarum est, citius orbes suos peragere. Saturno quoqoe Jovi ac Terrae suam vim suosque peculiares vortices esse; illum quinque Satellites, Jovem vero quatuor obire: medium quoque Saturnum orbe quodam suspenso circum tanquam annulo cinclum conspici: Lunam demum a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo

peragere. Saturno quoqoe Jovi ac Terrae suam vim suosque peculiares vortices esse; illum quinque Satellites, Jovem vero quatuor obire: medium quoque Saturnum orbe quodam suspenso circum tanquam annulo cinclum conspici: Lunam demum a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et

minui, neque ad Martem pervenire posse: tandem Solem interjectu Lunae non omnibus Terrae partibus obscurari; contra Lunam omnibus aeque inconspicuam in defectu reddi ad vers. 972. disserit. Diende ad Axem Eclipticae inclinari Axem Terrae; atque hunc semper sibi parallelum esse, ubicumque loci Terra sit; inde varias anni tempestates fieri explicat. A vers. 1085. ex diurno Terrae in Ortum motu Sidera converti in Occasum nobis apparere: Martem viciniorem interdum remotiorem: Venerem quoque et Mercurium nunc citeriorem, nunc ulteriorem esse. His subjungitur

semper sibi parallelum esse, ubicumque loci Terra sit; inde varias anni tempestates fieri explicat. A vers. 1085. ex diurno Terrae in Ortum motu Sidera converti in Occasum nobis apparere: Martem viciniorem interdum remotiorem: Venerem quoque et Mercurium nunc citeriorem, nunc ulteriorem esse. His subjungitur directionum stationum et regressionum Planetarum ad vers. 1157. explicatio. Tum non obstare diurno Terrae motui lapsus corporum deorsum recta, ut apparet, cadentium, neque ejusdem motui annuo officere Siderum inerratium inter se et respectu Terrae non mutatos situs

descriptiones Siderum fixorum continentur. Hoc loca refelluntur ii, qui ab aspectu Siderum futura preadicunt. Viam Lacteam ex confertissimarum stellarum multitudine confici ait. Fixa Sidera videri inaequalia propter inaequalem eorum a nobis distantiam; eaque primae Magnitudinis esse, quae nobis vicinicia sunt; et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam

sunt; et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in

in axem, cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedendi habent; cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedent habent; non recedunt tamen, cum superiores semper impedimento sint in ferioribus: in quo particularum effugere contendentium nisu naturam lucis ait esse positam. Tum a Vers. 210. declarat unius Vorticis polum contigui Vorticis Eclipticae obversum esse; proinde primi Elementi materies elabens (potest enim ea per sphaerularum intervalia exitus sibi viam reperire) per unius Eclipticam in alterius polos influit. Ea, ubi per polum

majorem vim a medio Vortice recedent habent; non recedunt tamen, cum superiores semper impedimento sint in ferioribus: in quo particularum effugere contendentium nisu naturam lucis ait esse positam. Tum a Vers. 210. declarat unius Vorticis polum contigui Vorticis Eclipticae obversum esse; proinde primi Elementi materies elabens (potest enim ea per sphaerularum intervalia exitus sibi viam reperire) per unius Eclipticam in alterius polos influit. Ea, ubi per polum utrumque largius immissa in medium confluit, subito occursu moveri simul celeriter et rotari debet; hinc Astrum in

circa Astrum orbes a Vortics materie ipsique innatantibus Planetis confici: fors id etiam a Vorticum figura pendere ad ellipticam accedente propter aliorum inaequalem Vorticum ad latera compressionem. Porro proximiores centro particulas ab Astri vi celerius remotioribus moveri, ideoque minoris eas esse molis oportet; secus enim longius recederent. Haec molis et celeritatis ratio ad finem usque Vorticis non perseverat; ibi enim extremas ocyus paulo inferioribus moveri, et utrasque aequali mole constare ostendit. Deinde a Vers. 337. Tertii Elementi naturam explicare pergens hanc

vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior materies Astrum densissime circumtexerit, et ejus Vorticis motus elanguescet, et a fortiori vi finitimi Vorticis una cum Astro abripietur: hinc Cometam esse ait, cum abreptum hoc Astrum ita compactum est, ut vim habeat ex alio Vortice in alium elabendi. Multorum hoc loco de Cometis sententiae referuntur ad. Vers. 733. Quod si minus solidis contextum sit maculis Astrum, ut in alio Vortice alicubi cum ejus circumfluente materia libretur,

abreptum hoc Astrum ita compactum est, ut vim habeat ex alio Vortice in alium elabendi. Multorum hoc loco de Cometis sententiae referuntur ad. Vers. 733. Quod si minus solidis contextum sit maculis Astrum, ut in alio Vortice alicubi cum ejus circumfluente materia libretur, hoc Planetam esse stato circuitu permeantem asserit. Haec est Planetarum nostri Vorticis origo. Quoniam vero in Planetis et Cometis inclusum macularum crustis primum Elementum agitatur adhuc, et torquetur, hi quoque circa se agi debent, et converti: hinc diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel

recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo et Terrae rotunda figura prodit ab hujusmodi particulis eam circumundique prementibus. Gravitatem corporibus minorem sub Aequatore, quam sub Polis esse a celeriori in his, in illo tardiori Pendulorum motu deprehendi ait; idque ea de causa fieri, quod sub Aequatore major terrestrium corporum ex diurna Terrae conversione motus plus gravitatis detrahat, quam sub Polis. Tum a vers. 1077. cur corpora alia aquis innatent, alia iis

plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A

et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet

fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur, cur affusa aqua Calx farveat, et cur silex chalybe et ligna lignis percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut

saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua

luxu, vel in varia aeris eorum meatus pervadentis dispositione constitunt. Cum igitur interiorem narium membranam illi percellunt, propagatus ad cerebrum usque hujusmodi motus convenientem in Anima sensum excitat. A vers. 796. sonum qui Auditus fibras percutit, nihil aliud esse, quam celeres aeris fremitus probat. Ejus reflexione ac repulsu Echo et vocalem Tubam explicat. Lentiore hujusmodi fremitu sonum ait fieri graviorem, eodem frequentiore acutiorem; ex utroque autem convenienter inter se permixo fieri Harmoniam; ubi

singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii naturam essectus describit. Postremo dissolvi oportere Hominum corpora ex ipsa eorum constitutione deducit, omnibusque proinde obeundun esse. LIBRI SEXTI ARGUMENTUM NATURA rerum hactenus explicata ad Morum doctrinam transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis

transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse ita nobis insitum. Ut ab ejus quaerendi studio averti et cessare nequeamus. Videmus vero erroribus variis plerosque

a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse ita nobis insitum. Ut ab ejus quaerendi studio averti et cessare nequeamus. Videmus vero erroribus variis plerosque decipi: aliis Divitas frandi esse, quibusdam Honioes, nonnullis Potentiam, plerisque Gloriam, multis Voluptatem; quod

quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse ita nobis insitum. Ut ab ejus quaerendi studio averti et cessare nequeamus. Videmus vero erroribus variis plerosque decipi: aliis Divitas frandi esse, quibusdam Honioes, nonnullis Potentiam, plerisque Gloriam, multis Voluptatem; quod hujusmodi rebus, quas quique concupiscunt, adeptis se beatos fore putent. Ita sit, ut in quaerendo Bono illusi a recto tramite deflectant, cum in rebus non summis summum Bonum collocent, idemque

se beatos fore putent. Ita sit, ut in quaerendo Bono illusi a recto tramite deflectant, cum in rebus non summis summum Bonum collocent, idemque natura sua simplex atque unum sejungant quodammodo ac dividant. Igitur cum in hisce rebus illud a nobis inveniri non possit, oportet deum ipsum ultimum esse Bonorum Finem, et cum nobis unum expetendum proposuisse; cujus cum infinita Natura sit, eadem explere nostrorum animorum desiderium potest. Sed in hoc mortalis vitae cursu optare tantum Bonum ac sperare possumus, id plene assequi, in eoque acquiescere non valemus: interim tamen relicta nobis

tamen relicta nobis hic est quaedam etsi non perfecta Beatitudo, quae in fana mente ac tranquilla sita est. His latius explicatis, nostrorum Actuum, quos ad ultimum Finem dirigere nos oportet, naturam ad vers. 572. considerat; tum Regulam, ac normam, ad quam eos componere debemus, ait esse aeternam supremae Rationis Legem, a qua Naturae Lex manavit: praecipuum hujus Legis scitum esse, ut Deum ipsum amemus, eique omnia referamus: Ab hujusmodi praescripto recedere plerosque, qui decepti sensibus inhaerescunt, ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A

sita est. His latius explicatis, nostrorum Actuum, quos ad ultimum Finem dirigere nos oportet, naturam ad vers. 572. considerat; tum Regulam, ac normam, ad quam eos componere debemus, ait esse aeternam supremae Rationis Legem, a qua Naturae Lex manavit: praecipuum hujus Legis scitum esse, ut Deum ipsum amemus, eique omnia referamus: Ab hujusmodi praescripto recedere plerosque, qui decepti sensibus inhaerescunt, ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas

esse, ut Deum ipsum amemus, eique omnia referamus: Ab hujusmodi praescripto recedere plerosque, qui decepti sensibus inhaerescunt, ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas esse immutabiles, quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde

ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas esse immutabiles, quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens

quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes Affectus esse malos afferebant, animi proinde morbos appellabant. Porro Virtutis definitionem, ejusque partitionem in Prudentiam, Justitiam,

avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes Affectus esse malos afferebant, animi proinde morbos appellabant. Porro Virtutis definitionem, ejusque partitionem in Prudentiam, Justitiam, Fortitudinem, et Temperantiam tradit; et sejunctim singulas ad vers. 1988. fusius describit. Tum ut Virtutibus ait honcitari animos atque ornari,

ad vers. 1988. fusius describit. Tum ut Virtutibus ait honcitari animos atque ornari, ita foedari contra ac corrumpi vitiis, idque fieri cum a Deo aversi ad creatas res convertimur: peccata non esse paria: ea ab errore mentis proficisci: cum enim alicujus boni specie repente quis percellitur, suam assensionem non usque eo cohibet, donec rem eam perspiciat mens, atque ex omni parte consideret, et expetendane sit, an vitanda, definiat; sed praeceps ruit in illud, quod semel Boni speciem

suam assensionem non usque eo cohibet, donec rem eam perspiciat mens, atque ex omni parte consideret, et expetendane sit, an vitanda, definiat; sed praeceps ruit in illud, quod semel Boni speciem praesetulit, et judicium mentis antevertit. Tandem rebus omnibus perpensis hoc vere sapientis esse statuit, ac firmat, in hoc mortalis vitae cursu in id, quod Summum atque Aeternum est, operam omnem impendere.

72   Et jam, docta Cohors, tibi protinus ipse, quod instat,
73  Cunctarum incipiam rationem evolvere rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu tamen his adhibe dictis aures animumque;

106   Hujus ego servata legens vestigia longe
107  Principio edico, Naturae in templa serena
108  Si juvat admitti, atque illa gaudere reperta,
109  Omnibus esse tibi dubitantum in limine primo
110  De rebus, quas nosse prius te cumque putabas:
111  Non id propterea, quia rebus nulla vel extent
112  Vera, ea vel possint nulla ratine patere;

oculi a rebus variosque in luce colores
174   Accipinut, tremulus pulsis sonat auribus aer.
175  Inde sit, ut lucem temere, et cum luce colorem
176  Rebus inesse putemus, et auras esse sonantes,
177  Et gelidam glaciem, flammisque vigere calorem
178  Assimilem nostro, quem tum manus excita sentit:
179  Praedita mollitie quoque vellera, praedita multa
180  Marmora

205  Veri prima fides inest si sensibus ullis,
206  Quae fieri sensus demonstrant: cum tamen omnis
207  Posse eadem fieri ratio cujusque refutet.
208  Ergo, si tollas rationem, opus esse fatendum est,
209  Nobis ut sensus (quamvis non claudicet ipse)
210  Causa sit errandi: nimirum judicii expers
211  Dum sibi, quam par est, plus arrogat immoderate.
212  Ut si

caetera sume,
220  Quae sua quisque tibi dant ordine convenienti.

221   Et tamen usque adeo primis haesere tenaces
222  Sensibus haud pauci Sapientum, in rebus ut esse
223  Nil usquam, quod non ipsi sensere, reantur.
224  Quapropter, quoniam nil, praeter corpus et ejus
225  Eventum, sensus possit pertingere nostros;
226  Nullam aliam in rebus, quae

nostros;
226  Nullam aliam in rebus, quae non sit corpus et ejus
227  Eventum, pugnant naturam existere posse:
228  Usque adeo longe progressi, ut non minus esse
229  Corporeas dicant animas, quam caetera, terram,
230  Aëra ventosum, lapides, arbusta, liquores.
231  Et quoniam, solido si constet corpore, ut aurum,
232  Mens non possit, ut

229  Corporeas dicant animas, quam caetera, terram,
230  Aëra ventosum, lapides, arbusta, liquores.
231  Et quoniam, solido si constet corpore, ut aurum,
232  Mens non possit, ut est, sic velox esse, repente
233  Permeet ut maria et terras caelumque profundum;
234  Laevibus idcirco persubtilem atque minutes
235  Perquam corporibus dicunt constare creatam,
236  Qua neque mobilius

omnia versu.

279   Dic porro, mea si causando docta refellis,
280  Unde fit, ut, veteri nostraque aetate vocamus 280
281  Nomine quos pulchro, et Sapientes credimus esse,
282  Scilicet inter se tanto ut discrimine rerum,
283  Quas docuere, recedentes penitusque repulsi
284  Dissideant, atque in pugnas in bella ferantur
285  Ardentes? Quaenam hos

se distent ratione, necesse est.

290   Aspice praeterea gentes a gentibus ipsas
291  Non tantum varia caeli regione locique
292  Aut lingua aut habitu aut diversas moribus esse,
293  Quantum inter sese de rebus mente videndis
294  Judicio pugnant; nunquam quod possit, opinor,
295  Esse, nisi omnino fallantur in inveniendis

varia caeli regione locique
292  Aut lingua aut habitu aut diversas moribus esse,
293  Quantum inter sese de rebus mente videndis
294  Judicio pugnant; nunquam quod possit, opinor,
295  Esse, nisi omnino fallantur in inveniendis
296  Veri, quod quaerunt, rationibus, et procul errent.

297   His accedit; uti vario pro tempore vitae

332  Influent in mentem, tuque hac laetabere parte.
333  Nec Verum in rebus facile est reperire: ea certe est
334  Gloria paucorum, quos non sine convenienti
335  Ordine notitiis scimus rerum esse potitos.
336  Nos horum, si quid cupimus fecisse, necesse est
337  Observata sequi vestigia certa viai.
338  Frustra Pasiphaes Prolem Taurique biformem
339  Immani letho stravisset

345  Nam secus errandi nunquam foret, aeternumque
346  Mansisset coeca labyrinthi indagine clausus.

347   Quapropter, quoniam naturam inquirere rerum
348  Coepimus, esse opus est aliquod, quod prendere primo
349  Impete possimus mentis, liquidumque patensque
350  Principum veri, quod nos ad caetera ducat
351  Paulatim a primis et notis progredientes

367  Sit, quae fallatur; nam si non esset, eadem,
368  Qua non est, falli porro ratione nequiret,
369  Cum nihilo nil conveniat: quapropter oportet,
370  Mens ut non possit, dum se putat esse, refelli.
371  Et quamvis dubitare queam, num scilicet ipse
372  Et loquar et videam, dum saepe videre loquique
373  Me reor; assimili tamen haud ratione valebo
374  Ambigere

377  Res Menti, ipsa sibi quam sit, quae plurima circa
378  Ambigat, aut erret, se circa non valet unquam
379  Falli, dum sese per se sibique intima novit.
380  Confiteare opus est igitur, quae cogitat, esse
381  Mentem, et propterea, dum sese cogitat esse,
382  Non falli; neque enim, quod non est, fallitur unquam.

383   Nunc animum advertas, quid ab his deducere

378  Ambigat, aut erret, se circa non valet unquam
379  Falli, dum sese per se sibique intima novit.
380  Confiteare opus est igitur, quae cogitat, esse
381  Mentem, et propterea, dum sese cogitat esse,
382  Non falli; neque enim, quod non est, fallitur unquam.

383   Nunc animum advertas, quid ab his deducere pergo.
384  Nos, quia percipimus, certum est extare; neque

392  Et non confusa clarebit imagine veri,
393  Verum erit usque adeo, non unquam ut fallere possit:
394  Nam si posset, eadem illum ratione valeret
395  Fallere, qui sese retur, dum cogitat, esse;
396  Quod non posse quidem docui, res ipsaque per se
397  Jam patet. Ergo illud, quod clara in mente tuemur,
398  In nullas poterit nos unquam inducere

clara in mente tuemur,
398  In nullas poterit nos unquam inducere fraudes.
399  Inde tibi elucet, rerum id non posse quod extat
400  Non extare simul; nihili nihil esse; suaque
401  Majus parte, quod est totum, parque omnibus esse.
402  Caetera de genere hoc tibi possim commemorare
403  Plurima; sed facile a paucis tibi commemoratis
404  Tutemet

398  In nullas poterit nos unquam inducere fraudes.
399  Inde tibi elucet, rerum id non posse quod extat
400  Non extare simul; nihili nihil esse; suaque
401  Majus parte, quod est totum, parque omnibus esse.
402  Caetera de genere hoc tibi possim commemorare
403  Plurima; sed facile a paucis tibi commemoratis
404  Tutemet agnoscis, quo verum defluat amne.
405  Quare, perspicua in se

468   Quare, quod superest, Summi quam mente tenemus
469  Notitiam, a Primo Summoque recepimus ipsa.
470  At Summum hoc merito Numen vocitare Deumque
471  Suemus; namque illo majus nihil esse putandum.
472  Ergo extare Deum debes Numenque fateri;
473  Quandoquidem debes, quod Summum est, esse fateri:
474  Quin Ipsum nostram praesene involvere mentem
475  In

470  At Summum hoc merito Numen vocitare Deumque
471  Suemus; namque illo majus nihil esse putandum.
472  Ergo extare Deum debes Numenque fateri;
473  Quandoquidem debes, quod Summum est, esse fateri:
474  Quin Ipsum nostram praesene involvere mentem
475  In sese, et diae radiis effulgere lucis.

476   Praeterea vel Mens, quam certo existere

dedisset,
480  (Quod magis huic facile est, qui sese eduxit, ut esset,
481  A nihilo) parti neque passa suisset ab ulla
482  Deficere. Ergo aliquam, quae mentem effecerit. Extra
483  Esse Potestatem magnam fateamur oportet.
484  Rursus id inquiro, Natura haec altera major
485  Unde sit? A sese si constat, summa profecto
486  Est eadem; sin quae praestantior altera, ut esset,

in summa sistendum, unde omnia pendent,
489  Natura, quam nos Numenque vocamus.

490   Postremo Summi, cujus nos intus habere
491  Sentimus speciem, ad naturam pertinet esse:
492  Quod non extat enim, nihil est; distantia proinde est
493  A nihilo certe summa infinitaque Summi.
494  Ergo extare Deum debes Numenque fateri.

Deum debes Numenque fateri.

495   Neu tibi sit fraudi, quod nos Numenque Deumque
496  Dicamus, tu fac subjungas nomen utrumque
497  Uno, quod Summum et Supremum diximus esse:
498  Nam, quod Supremum est et Summum, excellere debet
499  Longe alios supra, quod non nisi convenit Uni.
500  Tum, si plura forent paria haec, quae Summa

512  Est latere extensum, quod non sine partibus ulla,
513  Si bene pervideas, fieri ratione putabis.
514  Illud praeterea, quod non est corpus, oportet
515  Aut nihil, aut mens sit: neque enim queat esse quid ultra,
516  Percipio; at supra Summum nihil esse negatum est;
517  Spiritus illud erit quapropter Vitaque Mensque.

518   Immutabile item, quia Summum est, Numen

513  Si bene pervideas, fieri ratione putabis.
514  Illud praeterea, quod non est corpus, oportet
515  Aut nihil, aut mens sit: neque enim queat esse quid ultra,
516  Percipio; at supra Summum nihil esse negatum est;
517  Spiritus illud erit quapropter Vitaque Mensque.

518   Immutabile item, quia Summum est, Numen oportet
519  Esse: suis etenim quodcumque e finibus

516  Percipio; at supra Summum nihil esse negatum est;
517  Spiritus illud erit quapropter Vitaque Mensque.

518   Immutabile item, quia Summum est, Numen oportet
519  Esse: suis etenim quodcumque e finibus exit
520  Mutatum, certe in melius, contrave, necesse est
521  Vertat se in pejus; quod Summum utrumque refutat.
522  Adde, quod hoc fines nullos habet, unde recedat

nil possit ut illius usquam
541  Effugisse Potestatem, longeque recêsse.
542  Scilicet haec summi natura immensa requirit.

543   Quin etiam aeternum, quod Summum est, esse fateri
544  Cogimur. Ante pedes (da sic colludere paulum)
545  Illius ante pedes fractis inglorius alis
546  Annus, et immotum jacet alta per otia Tempus:
547  Tempus enim fit, ubi

545  Illius ante pedes fractis inglorius alis
546  Annus, et immotum jacet alta per otia Tempus:
547  Tempus enim fit, ubi quid nos mutarier ipsis
548  Cernimus in rebus: transactum dicimus esse,
549  Quod fuit ante, nec est in re, quae mobilis extat;
550  Ac tum deinde, quod instat, in illud prospicientes,
551  Est nec adhuc in re, venturum nominitamus.
552  Scilicet

559  Praesens, dum felix et tota simul fruitur se
560  Vita carens pariter fine omni principioque.

561   Hinc quoque perfacili poterit ratione patere
562  Esse infinitum, quod Summum est; non numerorum
563  More, quibus serie permagna quamlibet auctis
564  Adde unum, crescent; uno minuentur ademto.
565  Quin magnum poteris guttatim tempore longo

tempore longo
566  Exhaurire, licet terram circum ambiat omnem,
567  Oceanum, quia habet, quod sese siniat, ultra.
568  Nunc, extra Summum quoniam nihil esse viddemus,
569  (Nec foret id Summum, si quid finiret id extra)
570  Non habet extremum: nullo ergo fine tenetur.
571  Unde animo tollas quantumvis, non tamen illuc
572  Pervenies,

urbesque lacusque
648  Fluminaque et longo fugientes ordine montes;
649  Nec clivo superest ullus labor exsuperato:
650  Sic postquam tibi, quod multum referre videbis,
651  Constitit esse Deum, Naturaque summa reperta est,
652  Caetera perspicua poteris, quaecumque supersunt,
653  Luce palam cognosse; velis convertere tantum
654  Huc aciem mentis, quo te mea dicta vocabunt.

quae praedita mole videntur,
656  Pervideamus, utrum constantia sint in rebus.

657   Principio, semper cum mentem ad corpora verto,
658  Nil aliud novi naturam corporis esse,
659  Quam quod se simul in longum atque extendit in altum,
660  Et latum pariter constat: neque fingere possum
661  Illius usque adeo minimum extremumque, quod ullas
662  Non

664  Respiciat terram, et quibus aurea caeli.
665  Tactu id saepe licet, quodcumque est, sensisicisque
666  Usurpare oculis nequeam; tamen usque necesse est
667  Partibus extensam naturam corporis esse.

668   Hinc mihi perspicuum est existere corpora posse:
669  Namque quod extensum est, ulla ratione videri

Namque quod extensum est, ulla ratione videri
670  Haudquaquam oppôstum poterit tibi discrepitansque
671  Existentibus a rebus, non possit ut unquam
672  Esse, quod extensum est: igitur dum constitit illud
673  Posse existere, erit revera extare probandum.

674   Et primo tactu contingere plurima saepe,
675  Cernere res coram,

681  Saepe tamen sensu, quae non velit ipsa, reluctans
682  Percipit, ut propiore manus cum laeditur igne.
683  Non igitur, quamvis mens omnia sentiat, omnis
684  Ipsa sibi causa est sensus: quare esse fatendum est
685  Quiddam extra, sensus quod concitet impellatque:
686  Quod porro extensum nisi sit, non possit, opinor,
687  Hac ratione animum pariter sensumque movere.

perpetuo proin tota denique vita
693  Erraremus eas revera extare putantes,
694  Gauderet nostros falsis illudere sensus
695  Numen imaginibus; ratio quod vera refutat,
696  Qua prius esse Deum docui Verumque Bonumque.
697  Constantes igitur quae nos extare videmus
698  Corpora per sensus, eadem illa extare necesse est.

699   Et quia, quae nosmet

738  Mulceat at suavis placide transmissa voluptas:
739  Inque vicem motus animi, mentisque sequatur
740  Imperium corpus subito parere jubenti,
741  Temporis inter nil videatur ut esse, paratum.
742  At nulla hoc peragi posset ratione profecto,
743  Isto ni penitus mens sit cum corpore juncta,
744  Ut tali simul e consensu prodeat unum,
745  Unum id, nos Hominem

742  At nulla hoc peragi posset ratione profecto,
743  Isto ni penitus mens sit cum corpore juncta,
744  Ut tali simul e consensu prodeat unum,
745  Unum id, nos Hominem quod dicimus esse: duabus
746  Quapropter naturam Hominis constare necesse est
747  Rebus, nimirum quae sunt corpusque animusque
748  Inter se pariter conjuncti et conciliati.

747  Rebus, nimirum quae sunt corpusque animusque
748  Inter se pariter conjuncti et conciliati.

749   Hoc poterit sese pacto cognoscere quivis
750  Esse Hominem: sed quid certa ratione putandum
751  De reliquis, Homines pariter quos credimus esse,
752  Accipe. Non vultus non membra simillima nostris,
753  Non quod respirent auras, quod edantque,

conjuncti et conciliati.

749   Hoc poterit sese pacto cognoscere quivis
750  Esse Hominem: sed quid certa ratione putandum
751  De reliquis, Homines pariter quos credimus esse,
752  Accipe. Non vultus non membra simillima nostris,
753  Non quod respirent auras, quod edantque, bibantque,
754  Atque pari nostra motu moveantur, et ipsis
755  Quod resonent

753  Non quod respirent auras, quod edantque, bibantque,
754  Atque pari nostra motu moveantur, et ipsis
755  Quod resonent verbis vocum flexuque moraque
756  Distinctis, facient, merito dicantur ut esse
757  De genere humano; quoniam nil detegit horum
758  Intus inesse animam; nam posse hos ire videtur
759  Corpus item in motus, sine vita quamlibet extet.
760  At neque quod vitae

781  Cujus in aëre consistit natura agitato,
782  Verum etiam vocis sub signo nomina rerum,
783  Notitiaeque tuae bene respondentia verba:
784  Tutemet haec eadem quoniam es tibi conscius esse
785  In te mentis opus tantum, fateare necesse est
786  Hac ratione, aliis etiam vivata quod adsit
787  Vis animae, per quam fundant ea verba, quibus res
788  Significent tibi non

dat tempora scire per aures
794  Constans aut ferro aut dentato machina ligno
795  Prorsus corporea et non ullo praedita sensu;
796  Sic quoque si, humanum quod corpus nominitamus,
797  Esse putes adeo digestum dispositumque,
798  Ut per se voces, quas non intelligat ipsum,
799  Edere possit, uti digitis pulsata peritis
800  Vocalis cithara, aut silvestris fistula cantus

procedant interiori?
813  Quilibet apta tibi reddet responsa petenti
814  Quidvis, cum libuit; rationem inquirere noscet
815  Deducens alid ex alio, pravisque relictis
816  Esse bonum dicet sectandum praeque ferendum,
817  Dicet item, quid sit pulchrum, quid consonet illi
818  Veri notitiae, quam nos in mente tenemus.
819  Denique multa tibi regionum, quas peragravit

823  Astrorum cursus itidem memorabit et alto
824  Mensuris comprensa suis labentia caelo
825  Sidera; nec doctae deerit facundia linguae.
826  I nunc, et, simili quos cernimus esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus esse repugna
828  De genere hoc Homines, qualem es te conscius esse.

829   Nunc age, et omnigenûm quae constant corpora

et alto
824  Mensuris comprensa suis labentia caelo
825  Sidera; nec doctae deerit facundia linguae.
826  I nunc, et, simili quos cernimus esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus esse repugna
828  De genere hoc Homines, qualem es te conscius esse.

829   Nunc age, et omnigenûm quae constant corpora rerum
830  Omnia non semper saeclis aeterna

825  Sidera; nec doctae deerit facundia linguae.
826  I nunc, et, simili quos cernimus esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus esse repugna
828  De genere hoc Homines, qualem es te conscius esse.

829   Nunc age, et omnigenûm quae constant corpora rerum
830  Omnia non semper saeclis aeterna fuisse
831  Innumerabilibus, sed quae Divina Potestas

839  Principium tenuisse sui videatur, oportet,
840  De nihiloque creata, nec usque aeterna fuisse.
841  Quapropter, qui cunctarum primordia rerum
842  Esse aeterna ferunt, per seque existere posse,
843  Insanire putem priscorum corda Virorum,
844  Quorum cum primis Epicurus Democritusque est
845  In patriis ambo viventes molliter hortis.

862  Si queat haec pariter semperque aeterna fuisse,
863  Nonne pari ratione queat quoque summa videri?
864  Quod quoniam pugnat, pariter pugnare, creatae
865  Quae fuerint quondam, aeternas res esse, necesse est.
866  Aeternum summae quapropter totius Omne
867  Non fuit; ast illam semper Deus infinita
868  Natura excedens durando vincere debet.

sola terrae
873  Non possent lucem e caelo servare receptam,
874  Usque novum nisi Sol largiri haud definat ignem;
875  Omnipotens ita quae primo dedit esse Voluntas
876  Rebus, perpetuo maneant ut deinde creatae,
877  Desinere haudquaquam semper res debet easdem,
878  Ut sint, velle: igitur nihil est servare creata,
879  Nimirum quam

nihilum revoluta repente rediret,
905  Inque suo penitus consumta periret inani.

906   Quod superest, non est ratio scruposa probare,
907  Provida res omnes, queis jam dedit esse creatis,
908  Perpetuumque creat servans, Divina Voluntas
909  Ordine quod suavi regat et ratione potenti.
910  Principio, omnigenis constat de partibus

multis condensave; nunquam
947  Efficies, per se sit ut illa necesse moveri.
948  Non se igitur possunt, alio nisi mota, movere.
949  At porro causam hanc motus fateare necesse est
950  Esse Deum, quoniam non possent illa moveri
951  Diversis translata locis, nisi semper ab illo
952  Diversis eadem illa locis sarvante creentur.
953  Quare cum

1055  Nubibus imperitat, ventos regit, aëra mutat:
1056  Quin et gignendis genitalia semina rebus
1057  Praestat; vique sua foecundat, nutrit, et auget.
1058  Quorum qui nosset bene causas, esse pateret
1059  Naturam (quamquam maternum nomen adepta est)
1060  Nil nisi protelum causarum continuatum,
1061  Quae per se facere haud quidquam potuere, sed omnes
1062  A prima

medios annellos manet ad imos.
1069  Quin ipsum hoc, seriem quod dico continuatam
1070  Causarum a prima, dici ne forte rearis
1071  Propterea, credas revera in rebus ut illas
1072  Esse; licet videnatur enim res saepe movere,
1073  Haud tamen ut moveant, illis largita profecto
1074  Vis ulla est; verum sancitae a Numine leges
1075  Cum poscunt motum, res quaeque moventur ab Uno,

1189  Neu quis ab hac usquam rationum indagine possit
1190  Evasisse loci, penitusque ex parte perire
1191  Omni Hominem dicat, nihil ut super illius extet;
1192  Immortalem Animae naturam simplicis esse
1193  Nunc reddenda mihi est ratio: tu percipe dicta.

1194   E parti naturam Animae quacumque tuaris,
1195  Nil illam, nisi rem quae cogitat, esse videbis:

Animae naturam simplicis esse
1193  Nunc reddenda mihi est ratio: tu percipe dicta.

1194   E parti naturam Animae quacumque tuaris,
1195  Nil illam, nisi rem quae cogitat, esse videbis:
1196  Nec recipit Mens posse aliud consistere Mentem;
1197  Sive sit illa sciens etenim dubitansve volensve,
1198  Oderit, optet, amet, metuat quoque, gaudeat, atque

impellitur atque movetur,
1215  Percita Mens illo motu impulsuque tenetur,
1216  Nimirum semper sentire coacta dolorem
1217  Sive voluptatem vario pro corporis ictu:
1218  Propterea esse sui compos, in seque redire,
1219  Interdumque vacare sibi nequit. Humida mollis
1220  Porro materies vestigia nulla cerebri
1221  Pressa tenere valet, velut undae inscripta fluenti:

in rebus, cogitet: et ni
1242  Cogitet, existens nulla ratione videri
1243  Possit; quandoquidem haec natura reperta est.

1244   Quod superest, corpus, quod supra diximus esse
1245  Partibus extensam multis rem per loca multa,
1246  Quamlibet exiguum nulla ratione profecto
1247  Jam poterit simplex fieri Mens, atque Animaï

per loca multa,
1246  Quamlibet exiguum nulla ratione profecto
1247  Jam poterit simplex fieri Mens, atque Animaï
1248  Verti in naturam, et sic res quae cogitat esse.
1249  Namque quod extensum est, partes invertere, formam
1250  Et variare situm, varios quoque reddere motus,
1251  Augeri minui scindi valet, adde alias res
1252  His similes:

1251  Augeri minui scindi valet, adde alias res
1252  His similes: at qua ratione et quousque secari
1253  Debet, quos unquam motus dare, seque figuras
1254  In quas vertere, uti possit, quae cogitat, esse
1255  Mens, et notitia Veri potiatur et Aequi,
1256  Et Summum Pulchrumque intelligat, Ordinis atque
1257  Justitiae leges agnoscat, gaudeat illis,
1258  Falli indignetur, flagret

nexarum consonat ordo?
1270  At quocumque modo partes connectere pergas
1271  Corporeas, semper distare a Mente necesse est.

1272   Non igitur, vivum corpus quia desint esse,
1273  Aeternos nec tale potest durare per annos,
1274  Mens, erit, ut pariter finito tempore constet,
1275  Et longo extingui tum demum debeat aevo.

disperit omnis,
1280  Constitit unde aliquid jam totum: tertia mortis
1281  Nulla via est. A Mens quoniam est a corpore longe
1282  Distans, extensam pariter non esse probatum est
1283  Partibus aut ullis constantem compositamque.
1284  Non igitur poterit corrumpi, dissolüique
1285  A rerum plagis neque longo vincier aevo.
1286  Dicere at, in

magis inficiandum
1293  Debere omnem Animae naturam nobilioris
1294  Deficere et penitus letho cessare peremtam.
1295  Namque ea non alia posset ratione perire,
1296  Quam si nunc Animam esse volens divina Potestas
1297  Mutetur porro, et ne sit, velit, atque ideo Mens
1298  Concidat in nihilum: sed supra ostendimus esse
1299  Nos tibi quandoquidem per se immutabile Summum,

1295  Namque ea non alia posset ratione perire,
1296  Quam si nunc Animam esse volens divina Potestas
1297  Mutetur porro, et ne sit, velit, atque ideo Mens
1298  Concidat in nihilum: sed supra ostendimus esse
1299  Nos tibi quandoquidem per se immutabile Summum,
1300  Certa erit haud unquam verisimile esse putandum
1301  Id summa voluisse Deum virtute creare,
1302  Tempore post parvo

1297  Mutetur porro, et ne sit, velit, atque ideo Mens
1298  Concidat in nihilum: sed supra ostendimus esse
1299  Nos tibi quandoquidem per se immutabile Summum,
1300  Certa erit haud unquam verisimile esse putandum
1301  Id summa voluisse Deum virtute creare,
1302  Tempore post parvo quod dein dissolvere vellet.
1303  Nos iterum atque iterum Mentem quapropter oportet

1310  Anxia quo ingenti trahitur dulcedine, Verum
1311  Invenit haud unquam; qua pleno flumine manat,
1312  Attingit modice, et sitiens conviva recedit.
1313  Nec pariter felix valet esse, ubi tempore parvo
1314  Deficiet: quid enim felix, nisi constet in aevum?
1315  Indidit hoc etiam nobis Natura, velimus
1316  Semper ut aeterna per terram

nisi omni,
1344  Nimirum quod nos semper docet illa, careret.
1345  Scilicet emissas nervo stridente sagittas
1346  Unam si videas semper contingere ferro
1347  Omnes rem, dubio procul esse fateberis illam
1348  Erectam in signum, quo ferrum missile tendat.

1349   At pueris, inquis, pariter cum corpore crescit

1452  Non habeant partes, natura at simplice constent,
1453  Unde fluunt, quaecumque cluent in corpore quovis
1454  Officia, atque illis, qua fiant singula, agendi
1455  Esse potestatem quandam, sed cuique suam, ne
1456  Sint prorsus paria, at varie discreta vicissim,
1457  Ut numeri, inter se; varias componere possint
1458  Ut rerum formas; neque possint incolumi re

1458  Ut rerum formas; neque possint incolumi re
1459  Permutari, et eundem in ea servare vigorem:
1460  Seu probat ille etiam, haec magni cur machina mundi
1461  Non melior, quam fit, queat esse; educere Numen
1462  Nempe aliam si tum potuisset, pulchrior ista
1463  Quae foret, hanc ipsam, abjecta meliore, quid esset,
1464  Cur legeret? neque enim Ratio secus ulla videtur

educere Numen
1462  Nempe aliam si tum potuisset, pulchrior ista
1463  Quae foret, hanc ipsam, abjecta meliore, quid esset,
1464  Cur legeret? neque enim Ratio secus ulla videtur
1465  Esse, ut sufficiat: metiri hac omnia debent,
1466  Haec illi ad Verum via, et hinc certissima rerum
1467  Argumenta petit; reddi hac tum denique retur
1468  Pervia quaeque suae divina humanaque menti, et

erunt timor ira voluptas
1534  Et genus hoc aliae res, quae corpusque animamque
1535  Afficiunt una, ut possint utriusque vocari.
1536  Illa etiam rerum retinentia, quodque valemus
1537  Esse diu memores, poterit commune videri.
1538  Omnia quae mihi qua siant ratione modoque,
1539  Cum res poscet, eris clarandum. Plurima vero
1540  Expers corporeo per se gerit auxiliatu

1540  Expers corporeo per se gerit auxiliatu
1541  Vis Animae intra se, nam per se intelligit, et vult.

1542   Vult, et amat summum, quo felix possit adepto
1543  Esse, Bonum, sequiturque suum, quem condita propter
1544  Est, Finem, atque ultro sequitur, sed amare necesse est.
1545  Praetereaque, ut amet seseque suumque, necesse est,
1546  Esse, sine his quoniam finem non

1543  Esse, Bonum, sequiturque suum, quem condita propter
1544  Est, Finem, atque ultro sequitur, sed amare necesse est.
1545  Praetereaque, ut amet seseque suumque, necesse est,
1546  Esse, sine his quoniam finem non possit âpisci
1547  Illum, ubi summa Boni ratio est, quod oportet amare.
1548  His contraria item rationem propter eandem
1549  Debes, non possit quod non odisse, fateri:

summeque remotum est.
1552  At quod se mediis interserit intervallis
1553  Hinc atque hinc, neque sic rationes oppositorum
1554  Attingit, totum videatur ut unius esse
1555  Extremi alterius saltem sine particula, illud
1556  Nolendi contraque volendi erit usque potestas,
1557  Pulchro appellamus quam nomine Libertatem,
1558  Mentis et Arbitrium;

1557  Pulchro appellamus quam nomine Libertatem,
1558  Mentis et Arbitrium; cujus sibi conscia Mens est
1559  Talibus in rebus, quas summi utriusque locatas
1560  Inter distantes metas bene novimus esse.
1561  Cum volimus quid eorum, opus est, ratione velimus,
1562  Qua bona sunt; contra, cum quid procul aversamur,
1563  Ad mala respicimus. Sed qui sit denique rectus

inflectere nobis
1570  Posse datum est, varis atque in res irrequietum
1571  Dirigere, ut libuit: nimirum haec insita vis est.

1572   Hinc Animam agnosces rasae non esse tabellae,
1573  Ut dicunt, similem, quae nullam gestet ab ortu
1574  Impressam rerum speciem, nullamque receptet
1575  Notitiam sensu sine corporis, unde figuret
1576  In varias

Auctor.
1580  Principio, (quis enim lateat se?) quae sua, novit,
1581  Sit natura sibi per se manifesta; neque ullis,
1582  Quam sibi sit, praesens magis et magis intima rebus
1583  Esse potest; ideo specierum hic corporearum
1584  Non eget auxilio: tum porro novit et illa,
1585  Quorum in se formas habet, e quibus omnis aperte
1586  Notitia exorta est; atque hac ab origine rebus

1606  Non secus ac, quae sit triquetra aut quadrata figura
1607  Sive rotunda, tenent omnes, clareque scientes
1608  Percipiunt; sed non omnes, quod quamque sequatur
1609  Naturam, agnoscunt, (esse hoc comprendere dico)
1610  Ex infinitis, possunt quae ad quamque referri,
1611  Quaeque fluunt de natura cujusque: sed horum
1612  Plurima Mensores quamvis non omnia dicunt;

funditus omnis.

1619   At nos Naturam tantum cognoscimus illam.
1620  Est adeo praesens Animae Deus, ut neque possit
1621  Extra ipsum penitus Mens vivere nostra neque esse.
1622  Scilicet ille suo circum ambit lumine totam
1623  Collustrans, densasque infusa luce tenebras
1624  Ejicit, et Veri fontem dat origine prima

subsit item melioribus omne, quod infra est.
1650  Quapropter quoniam non tali lege creatam
1651  Dicere fas, quid jam superest, nisi solvere poenas,
1652  Dicendum, quas proinde aliquod scelus esse secutas
1653  Est opus? at nullum potuit scelus esse, nisi omni
1654  Parte recusârit sese illa, ut postulat aequum,
1655  Subjicere Auctori: quae sic violaverat ergo

1650  Quapropter quoniam non tali lege creatam
1651  Dicere fas, quid jam superest, nisi solvere poenas,
1652  Dicendum, quas proinde aliquod scelus esse secutas
1653  Est opus? at nullum potuit scelus esse, nisi omni
1654  Parte recusârit sese illa, ut postulat aequum,
1655  Subjicere Auctori: quae sic violaverat ergo
1656  Sanctas justitiae leges aeternaque

45  Ad proprias valeant causas, atque omnia constent,
46  Expediam: tamen ante tibi memorare juvabit
47  Quaedam, quae cunctis praemitti postulat ordo:
48  Nimirum, quoniam naturam corporis esse
49  Diximus extensam, quae restant, percipe porro.

50   Et primo triplicem mensuram poscere corpus;
51  Nam triplici extensum quodvis ratione necesse est,

51  Nam triplici extensum quodvis ratione necesse est,
52  Scilicet in longum et latum atque excurrit in altum.
53  Quare ubicumque triplex fuerit mensura, fatendum est
54  Corpus id esse, licet minimum; velut haud minus aër
55  Illud erit, parva possis quod claudere testa,
56  Quam quod in immenso circum diffunditur orbe.

57   Nec magis extensum est

extensum, cum laxa foramina junxit.

75   Corporis et spatii porro nomina quanquam
76  Diverso distincta sono, tamen una utriusque
77  Est natura, utrumque suis quia partibus esse
78  Extensum pariter sensuque et mente videmus.
79  Quod magis ut liquidum fiat, facilisque sequatur
80  Haec mea dicta fides, rem sic ostendere pergam
81  Exemplo lapidis: fac,

89  Mutata haudquaquam natura corpora dici.
90  Quid demum lapide ex illo remanere fatendum?
91  Quid? nisi quod spatium est, metiri quod valeamus.
92  Et quia adhuc corpus compellimur esse fateri,
93  Propterea spatii natura et corporis una est.

94   Proinde videre licet non mixtum rebus inane;
95  Nam foret extensum, spatio quod convenit atque

104  Nil tum proinde, quod intersit, superare necesse est,
105  Propterea spatio quoque, quod fuit ante, vacabit.
106  Quapropter laterum coëuntes undique costae
107  Jungentur, quoniam medium nihil esse videtur.
108  Nos tamen arbitrio vulgi persaepe vocamus
109  Illud inane, quod est sine re, quam debet habere:
110  Aequor uti vacuum est, cum nullo pisce natatur,
111  Aut

fieri quod posse patebit,
151  Si tibi firmaro, quod non videantur habere
152  Ullum corporibus finem Natura secandis.

153   Nonne, quod extensum est, (ut corporis esse probavi
154  Jam tibi naturam) ratio cujusque receptat
155  Posse suas scindi in partes, quas debet habere?
156  Tum quoque eas partes, longe tenuissima quamvis
157  Corpora sint,

Proinde nec est credas immixtum ut rebus inane,
269  Omnia ne variis plena undique motibus obstent.

270   Namque in Natura motum quis perneget esse?
271  Qui si non esset, starent mare flumina venti,
272  Ipsaque iners Natura quiescet, et genitali
273  Haudquidquam coetu rerum foecunda crearet
274  Principio; quidquam neque

herbarum vivida mater
278  Profert res teneras, gremioque educit in auras,
279  Aptaque, uti crescant, paulatim alimenta ministrat.
280  Quare nonne vides Naturae multa moveri
281  Esse opus omnino? sine motu ingloria staret.

282   At porro motus fit, ubi vicina relinquens,
283  Quaeque quieta manent, fingive quieta valerent,
284  Corpus finitimas

videtur;
305  Ocyor in parvo fit enim, fit tardior idem,
306  Cum dispertitur per magnum corporis augmen.
307  Omnis poscit enim ratio, ut divina Potestas,
308  Quam supera ostensum est esse immutabile Summum,
309  Quem motum primo tum rerum effecit in ortu,
310  Legibus haudquaquam mutatis fervet eundem.

311   Has mihi nunc leges, quae sint, par dicere

445  Conspicias si forte Virum procul ipse remotus,
446  Non illum Pueris te coram adstantibus ausis
447  Conferre et tenui constantem dicere mole;
448  Quanquam oculi et Pueris tibi mostrant esse minorem.
449  Quare vestiganda tibi est distantia primum,
450  Quae sit ea a nobis ad sidera; quae quia valde
451  Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452  Luna sua

quae quia valde
451  Ad Lunam brevis est, neque caetera mole videtur
452  Luna sua tantum superare, exceditur ipsa
453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454  Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?
455  Terraïque globum superantis corpora Lunae.
456  Comperies ratione pari multo esse minorem
457  Sole, minorem aliis, verum non omnibus astris.

453  Quantum in mensuris spationarum; nonne necesse est
454  Exiguam esse inter caelestia corpora Lunam?
455  Terraïque globum superantis corpora Lunae.
456  Comperies ratione pari multo esse minorem
457  Sole, minorem aliis, verum non omnibus astris.

458   Protinus inter se quo distent ordine nosce.
459  Et primo Maja Geniti quod dicitur astrum

482  Ipsum quapropter Terraï corpus ab ortu
483  Littus ad occiduum quam longe extenditur, omne
484  Si tibi sideris procul aspiceretur ab oris,
485  Aut nihil aut tenui puncto par esse videres.
486  Non igitur poteris tam parvo a corpore Terrae
487  Metiri spatium, quo astrorum scena recessit.
488  Et quis proinde vetet, falsique redarguat, illa
489  Pene infinitis

520  Sidera non tenui puncto majora videri.

521   At quia tantum illa Lunam fulgere tuemur,
522  Qua Solem de parte videt, fateare, necesse est,
523  Esse Nothon; propriam neque enim de corpore lucem
524  Jactat, at objecto susceptam a Sole remittit.
525  Praeterea multae Lunaï in corpore quid sunt
526  Nigrantes maculae? nisi magnae corpus in ejus

525  Praeterea multae Lunaï in corpore quid sunt
526  Nigrantes maculae? nisi magnae corpus in ejus
527  Projectae hinc illinc umbrae: nam collibus illam
528  Extantem multis et montibus esse putandum est:
529  Proinde illam adversa Solis de parte necesse est
530  Projicere in valles magnis de montibus umbras.
531  His accedit, uti vario quoque corpore constet,

mox deteget aetas.

621   Quare age, et intenta jam percipe mente, quod instat.
622  Principio Solem propria qui luce coruscat,
623  Ut supera ostensum est, nostrae fac ut esse rearis
624  Assimilem flammae, quae vi motuque agitatur
625  Usque adeo vehementer, ut omni fortior extet
626  Corpore mobiliorque; ita magna percita motus
627  Vi, quaecumque furens

634  Nec loca permutet variis regionibus errans;
635  Signa velut caelum rutilant quae fixa per altum.

636   Debet materies proporro fluvida caeli
637  Esse; etenim solida si constent omnia mole,
638  Quae supera tuimur caeli in regione patere,
639  Qua ratione queant palantia sidera ferri?
640  Num cuneis debent et acuta cuspide praese

658  Perfluidum hoc caelum conjunctam amplexibus ambit)
659  Debet ab illius circumferri impete, et una
660  Immotam lustrare moventis lampada Solis.
661  Non tamen hic agitare loco scelus esse rearis
662  Tellurem, Vestamque sua e statione movere,
663  Propterea, quod in hoc quid mundo fiat eorum,
664  Non doceo, at fieri quid possit, ut omnia constent.
665  Deinde quod

662  Tellurem, Vestamque sua e statione movere,
663  Propterea, quod in hoc quid mundo fiat eorum,
664  Non doceo, at fieri quid possit, ut omnia constent.
665  Deinde quod immotam nihilo minus esse fateri
666  Possumus, immotam quam sit fateare necessum
667  Esse ratem nullo religatam ad littora morsu,
668  Quam neque propellant venti, neque palmula ponto
669  Trudat in

quid mundo fiat eorum,
664  Non doceo, at fieri quid possit, ut omnia constent.
665  Deinde quod immotam nihilo minus esse fateri
666  Possumus, immotam quam sit fateare necessum
667  Esse ratem nullo religatam ad littora morsu,
668  Quam neque propellant venti, neque palmula ponto
669  Trudat in aequoreis haerentem partibus isdem;
670  Unda licet tacito secum illam deferat aestu.

aëris aestus
673  Vortice corripiat rapido, circumque revolvat,
674  Orbibus ut medium repetitis versa coronent
675  Solem; qui rapide quoniam movet omnia circum,
676  Nonne vides opus esse, ut quae pars aetheris illi
677  Est vicina magis, properantior exagitetur,
678  Contra tarda meet, longumque absumat eundo
679  Tempus, quae caeli pars est a

906  Scilicet et phrygios Curetas semivirosque
907  Dictaeis memorant Corybantes montibus (orbem
908  Cum plenum inciperet ferrugine condere nigra
909  Deficiens) magnum miseratos esse laborem:
910  Propter enim magici vim carminis esse putabant
911  Contectam subito tenebris aegreque ferentem
912  Deduci in terram et rhombum parere moventi.
913  Concava propterea

907  Dictaeis memorant Corybantes montibus (orbem
908  Cum plenum inciperet ferrugine condere nigra
909  Deficiens) magnum miseratos esse laborem:
910  Propter enim magici vim carminis esse putabant
911  Contectam subito tenebris aegreque ferentem
912  Deduci in terram et rhombum parere moventi.
913  Concava propterea certatim tympana palmis
914  Pulsabant omnes, atque

919  Quod si eadem nostra quoque nos aetate lateret,
920  Forsitan insanam [quis contra spondeat Auctor?]
921  Nos quoque stultitiam victi sequeremur eorum,
922  Illud idem, vel, quod moveat magis, esse putantes:
923  Saltem propterea trepido terrore repletis
924  Triste aliquod monstris portendi talibus omen
925  Contingens metus ipse fidem sibi conciliaret.
926  Cecropius morbo

corpus versatile Terrae
981  A geminis transire polis, et concava caeli
982  Productum recta regione utrinque per auras
983  Tangere: fac pariter loca partibus esse rearis
984  In caeli oppositis, quae (ut fert natura polorum)
985  Aequis hinc illinc spatiis disjuncta recedant
986  Orbe a signifero, medioque ea nectier axe,
987  Illum propterea

1194  Et ratio, dicunt, reclamat vera, quod orbis
1195  Annuus, immani ductu quem Terra peragrat,
1196  Collatus spatiis, quibus Astra immota recedunt,
1197  Debeat exiguo puncto par esse videri.
1198  Hi tandem ut vincant, certa cognoscre debent
1199  Id ratione, quod objectant, verumque fateri
1200  Ast id quis certa verum ratione notavit?
1201  Contra

1367  Partu enixa parens sub eodem sidere (si qua est
1368  Astrorum tandem in terras hominesque potestas)
1369  Omnibus unanimes in rebus consimilesque
1370  Moribus atque habitu fortuna et viribus esse
1371  Debent, atque isdem studiisque locisque teneri,
1372  Aegroti pariter fieri pariterque valentes,
1373  Et pariter debent eadem ire in funera tandem.
1374  Cum persaepe quidem

per vitrea septa tuborum
1387  Immittant radios, nulla ratione videri
1388  Possint, prorsus uti veteres latuere per annos.
1389  Haec igitur, cum se contingere plurima, et uno
1390  Esse in concilio veluti congressa videntur,
1391  Quandoquidem speciem nebularum immittere sensus
1392  Desuper ad nostros pergunt. Nebulosa vocantur.
1393  Lactea

caelo extenditur, illac
1394  Ire ad concilium Divos cecinere Tonantis,
1395  Queis etiam Superûm de Gente et sedibus horum
1396  Falsa fuit veri in speciem cecinisse voluptas.
1397  Esse hunc candorem nil constitit, innumerarum
1398  Ni congesta simul stellarum lumina perquam
1399  Tenuia, quae faciunt oculis albescere caelum.
1400  Idque tibi manifesta palam res indicat, ex quo

tubos lustrare repertum est.
1402  Cum tamen hac in re, quae nunc ita constat aperta,
1403  Ante Viri incertis varie rationibus omnes
1404  Errassent: ni Democriti sententia solers
1405  Esse, quod est, dubia tantum conjecerit in re.

1406   Impare praeterea fulgentia mole videntur
1407  Sidera; quandoquidem non aequis omnia distant
1408  A nobis spatiis; cum

1416  Tertia sic porro, quaeque his super edita constant,
1417  Perpetuoque alia atque alia ordine lucis ut ipsa
1418  Decrescunt auctu, numero sic crescere debent.,
1419  Ut prope jam possint esse infinita videri.

1420   Hic me sorte velis superis descendere ab astris,
1421  Atque peragrato Tellurem invisere Caelo,
1422  Quam colimus, quae digna magis, quam

1420   Hic me sorte velis superis descendere ab astris,
1421  Atque peragrato Tellurem invisere Caelo,
1422  Quam colimus, quae digna magis, quam sidera quaevis,
1423  Esse videntur, ut in nostro sit carmine princeps;
1424  Quandoquidem merito maternum nomen adepta est;
1425  Sustinet ut quae nos, et opimo munere nutrit.

opimo munere nutrit.
1426  Dicendum est igitur qua sit constata figura,
1427  Quique habitent circum, numeret quot denique partes.

1428   Principio in speciem glomeraminis esse rotundam
1429  Est opus; haud simplex ratio quod monstrat apertum.
1430  Atque mihi vel cum primis illa esse videtur,
1431  Deficiente quod in Luna compareat Orbis
1432  Caecus

quot denique partes.

1428   Principio in speciem glomeraminis esse rotundam
1429  Est opus; haud simplex ratio quod monstrat apertum.
1430  Atque mihi vel cum primis illa esse videtur,
1431  Deficiente quod in Luna compareat Orbis
1432  Caecus propter eam, quam tellus projicit, umbram.
1433  Quod si terra foret triquetra aut quadrata, videri

1438  Rectum proinde latus simul aspiceretur et umbrae
1439  Angulus in Lunae facie, cum deficit, atra.
1440  Quod quoniam non fit, Terram par dicere non est
1441  Quadratam aut triquetram aut cujusvis esse figurae,
1442  Hoc genus, alterius, tantum sed proinde globosam
1443  Consimilemque pilae magnae sateare, necesse est.

1444   Praeterea Tellus si plana pateret ab

tum demum, ubi utrique reversi
1479  Hac ratione viae Tellurem denique, quantum est
1480  Longa, peragrarint, illos vidisse dierum
1481  Plus unam, pariterque hos una luce minores
1482  Esse fatereris: fieri quod posse negares,
1483  Haec si plana foret Tellus, fierique necesse est
1484  Si convexa sit, et circumflectatur in orbem.

1485   Nec mihi inaequales

montes et montibus addita summis
1487  Oppida, quae apparent sese inter condere nubes,
1488  Collata ingenti cum Terrae totius auctu,
1489  Exiguus pulvis convexa per aera rotarum
1490  Esse videbuntur, vel si quid tenuius extat.

1491   Ne tamen idcirco Terram aeque a parte rotundam
1492  Esse putes omni; media nam forsitan illa

1489  Exiguus pulvis convexa per aera rotarum
1490  Esse videbuntur, vel si quid tenuius extat.

1491   Ne tamen idcirco Terram aeque a parte rotundam
1492  Esse putes omni; media nam forsitan illa
1493  Excrevit paulo convexior in regione,
1494  A geminis compressa polis; fors planior illic
1495  Est, et longa polo

Ingentes multique lacus, et ditibus undis
1611  Flumina opima rigant horum spatia ampla locorum.

1612   Dehinc oculos et ad hanc nostrae, quae dicitur Orbis
1613  Esse vetus, Terrae partem circumfer, et Afros
1614  Europaeque Asiaeque immania regna recense.
1615  Prima Hominum sedes atque altrix prima fuisse
1616  Fertur Terra ferax Asiae: his praegrandibus oris

crepidine junctos.

1624   Africa deinde subit nigro contincta colore,
1625  Vasta quidem Tellus, sed non ita culta, videtur
1626  Quae regione sui media deserta prope esse.
1627  Namque ibi arenosi montes campique feruntur
1628  Instabiles, et saecla tenent invisa ferarum.
1629  Nilus eam pluvia et caelesti humore carentem

est conditus Orbis,
71  Praecessisse Chaos confusaque materiaï
72  Semina, quae longo fuerint mox tempore motu
73  Digesta in varias paulatim disposituras:
74  Talem sed primo [simul esse incoepit] ab ortu
75  Crede fuisse Orbem, qualis nunc saecula constat
76  Post elapsa, statim rationis et ordinis hujus
77  Nimirum Tellus et Sol et Sidera primo
78  Extabant ortu

82  Sed plena jam aetate et mole et viribus aucti.

83   Et quo pervidas magis haec, reminiscere Summi,
84  Exorta unde omnis res constitit, infinitam
85  Esse Potestatem: ratio proin vera reposcit,
86  Perfectum parti subito quod prodiit omni,
87  Quidquid ab illius constat virtute profectum:
88  Longe aliter quam qui Divûm simulacra perenni

118  Unde velut certo de semine Sidera Caelum
119  Undarumque sales liquidi Tellusque videri
120  Possit, et unde omnis demum Natura coorta,
121  Quamvis non ita res exortas esse reamur?
122  Proinde magis, quae sit rerum Natura, patebit,
123  Quam cum constat, uti fuerit res quaeque creata.

124   Porro cum summa potuissent Numinis arte

magis, quae sit rerum Natura, patebit,
123  Quam cum constat, uti fuerit res quaeque creata.

124   Porro cum summa potuissent Numinis arte
125  Haec infinitis rationibus esse coorta;
126  Eligere e numero tanto quamcumque relictum
127  Quis neget arbitrio nobis, veramque fateri?
128  Dum tamen omne, quod ex illa deducere pergo,
129  Rebus, quas caelo

132   Totius hanc, constant unde omnia, materiaï
133  Summam, ubi de nihilo jam extabat condita, rere
134  Protinus in partes divisam esse innumerales;
135  Rere et partes in motum protinus isse,
136  Qui modo mensura in rebus servatur eadem;
137  Nam neque adaugescit quidquam, neque deperit inde:
138  Scilicet et

150  Excutere angululos (parti pars officiebat
151  Quandoquidem motu), fieri tum proinde rotunda,
152  Ut pila, quam Pueri volvunt per strata viarum.
153  Quod sic exciderat de partibus, esse necesse est
154  Id minimum et quascumque potens variare figuras;
155  Ut tali ratione queat replere, pilarum
156  Inter particulas quod possit inane videri.

decussae particularum
159  Dispersaeque scobes, quas Prima Elementa vocamus;
160  Altera volventum dicunt Elementa pilarum.
161  At quae Tertia sunt, tibi post manifesta patebit
162  Esse ea, quae propter molem crassamque figuram
163  Non possunt properanter agi, motuque cieri
164  Perfacili, duo quo jam percipis altera ferri.
165  His tribis omne, quod est, rerum constare necesse est:

at fluvida deinde Pilarum
168  Particulis constat caeli natura rotundis;
169  Denique Tellurem Lunam Stellasque vagantes
170  Tertia constituunt Elementa. His plura negamus
171  Esse opus ad rerum Naturam: namque tuamur
172  Convestire sua cum Solem et Sidera luce
173  Omnia, luminibus caelum praebere meatum,
174  Rejicere at lumen Terram Stellasque vagantes;

173  Omnia, luminibus caelum praebere meatum,
174  Rejicere at lumen Terram Stellasque vagantes;
175  Nonne tibi totidem naturas Principiorum,
176  Unde tria haec constent, reperire opus esse videtur?

177   Praeterea, fractis quod motu particularum
178  Decidit angululis, Elementum, ubi copia multis
179  Ejus adaugescit dissecta erasque plagis,

tenui quae pondere constant,
193  Ut paleae et culmi fragiles siccataque sole
194  Herbarum folia et ramorum fragmina parva?

195   Namque, prius quoniam Naturae diximus esse
196  Legem,ut, circuitu quae corpora cumque moventur,
197  A circumductae media regione viaï
198  Nitantur fugere, et recto se avertere cursu;
199  Ut lapis, in fundae qui

medio Lucis natura profusae est
209  Undique per magni regiones Vorticis omnes.

210   Turbinis in motu porro cujusque, Polorum
211  Rere loca extremis hinc illinc partibus esse;
212  Circa ea materies etenim convertitur omnis:
213  Ut sic deinde queas cognoscere, qualis inesse
214  Vorticibus rapidis tactus per mutua possit.
215  Namque polo alterius si

219  Officiente inter se cursu praepedientur
220  Mutua; et hac magni fient ratione tumultus
221  Materiae tanta in turba celerique rotatu.
222  Quare, quod superest, ita debent esse locati
223  Inter se, ut gemina medius tibi parte polorum
224  Contingat Vortex alios regionibus illis,
225  Quas geminis utrinque polis distare videmus.

267  Protinus offensu circa se turbine magno
268  Volvetur, liquidumque illa ratione fluensque
269  Constituet corpus; debet quod proinde rotundum
270  Esse: rotatur enim se circa; hoc dicimus Astrum:
271  Quod circumpositas quia turbinis impete magno
272  Impulsuque Pilas, Elementa secunda, valenti
273   Arjetat, hisque auget proin

284   Denique consimili pariter ratione fatendum est,
285  Si de parte Scobi pateat magis exitus una,
286  Astrum non medio statuendum in Vorticis orbe
287  Esse; quia a medio plus partem accedet ad illam,
288  Liberior primo patet exitus unde Elemento.
289  Idcirco aestivo Tellus mage tempore distat,
290  Horrida quam brumae per frigora, Solis ab igne:

a radiis fit descendentibus, atqui
307  Et mage condensis, gelido quam frigore brumae,
308  Cum Terram obliqua tangunt ratione meantes.

309   Porro particulae, quas diximus esse Elementi
310  De numero alterius quavis de parte rotundas,
311  Quae magis accedunt medios ad Turbinis aestus,
312  Esse magis celeres debent, atque ocyus ire,
313  Quam reliquae, a

309   Porro particulae, quas diximus esse Elementi
310  De numero alterius quavis de parte rotundas,
311  Quae magis accedunt medios ad Turbinis aestus,
312  Esse magis celeres debent, atque ocyus ire,
313  Quam reliquae, a medio quae Vortice longius absunt,
314  Propterea, primi quia fortius exagitantur
315  Viribus a validis Elementi, ideoque minores

atque ocyus ire,
313  Quam reliquae, a medio quae Vortice longius absunt,
314  Propterea, primi quia fortius exagitantur
315  Viribus a validis Elementi, ideoque minores
316  Debent esse: etenim majori mole vel aequa
317  Si sint cum reliquis, supra quae tardius errant,
318  Debebunt alias subito super insiluisse,
319  Atque aliis longe magis usque recedere: nam vis

usque recedere: nam vis
320  Major inesset ob id, motus pernicior illis
321  Quandoquidem est, circumque suo ocyus orbe feruntur.

322   Augminis haec ratio, qua scilicet esse remotas
323  Majores opus est partes, per Vorticis omnes
324  Non valet extendi regiones: namque necesse est
325  Post ingens spatium tum demum existere partes
326  Mole pari, atque

337   Nunc, quoniam docui, quae prima secundaque rerum
338  Sint Elementa, et qua motus ratione ferantur,
339  Tertia jam illorum quae natura, tuamur.
340  Nec me animi certe fallit, quod tristior esse
341  Haec ratio plerumque videtur, qua tibi motus,
342  Vorticibus rapidis quales sint, edere pergo;
343  Tandem ut turbinibus jam jam lassata teneri
344  Mens facile haud possit

393  Oppositis quaecumque polorum a partibus acta
394  Corpora sunt, ut item cieantur ab impete motus
395  Oppositi: porro motu sulcique striaeque
396  Quandoquidem fiunt, pariter de partibus esse
397  Oppositis perarata retortaque corpora debent.

398   Quae compulsa polis dein corpora cum venere
399  In medium, sit ubi, supera ut claravimus, Astrum,

vertier Astrum:
418  Haerentes illi maculae nam conspiciuntur
419  Occidere a nobis nimirum et rursus oriri
420  Haud spatiis inter sese variantibus: ergo
421  A Solis motu circumlatae esse videri
422  Debent: perque dies quia ter prope in orbe novenos
423  Perstant, idcirco tanto Sol tempore circa
424  Se peragit gyrum, et magno rotat impete lucem.

longe qui Vorticis in regiones
521  Procurrit magnas; magis quia viribus illa
522  Ejiciuntur, uti longe procurrere possint.
523  Aër nec penitus forma queat ille rotunda
524  Esse; sed in morem lentis mage tollitur illis
525  Partibus, a geminis quae distant scilicet aeque
526  Solis utrinque polis: nam corpora fortius illinc
527  Ejiciuntur, uti longe procurrere possint.

fulgentes luce Cometae.
573  Sed primo, supera paulo quae dicta, revolve.
574  Nimirum quod, quae a media regione remotae
575  Vorticis, has partes propioribus esse fatendum
576  Majores multo, motuque minore cieri.
577  Nec ratio haec omnes debet, velut ante probatum,
578  Vorticis extendi in regiones: namque necesse est
579  Post ingens

mediorum immensa locorum.

628   Ut tamen in dubiis varia est sententia rebus;
629  Contendunt multi vaga Vortice Sidera nostro,
630  Ut Venus et Mavors et Juppiter, esse Cometas,
631  Qui magnos circa Solem rapiantur in orbes,
632  At non circuitus media in regione manentem,
633  Verum vicinos nunc illi accedere, contra
634  Abductos spatiis nunc

est
668  Corpora textura, Phoebeo ut tacta calore
669  Ingentes possint facile exhalare vapores
670  In speciem sumi, flammis velut humida ligna.
671  Quod magis ut veri noscas simile esse: videntur
672  Hi tractus longum, prope cum Sol, crescere semper
673  In spatium, et partem caeli comprendere magnam;
674  Cum procul est, contra curtato incedere tractu
675  Per

694  Haerentes Veterum, quorum sententia veri
695  Instar habet normae, tam prona mente sequuntur
696  Saepe etiam errantes, velut ipsa Oracula Divûm:
697  Non deerunt, inquam, qui jam nihil esse Cometas
698  Contendant, quam, quos exhalat Terra, vapores
699  Sublatos superas tenui cum corpore in auras;
700  Nubila uti nebulaeque Astra genuntur:
701  Magnopere in qua mî

referant inopini luminis ejus?
724  Tempore cum nullo terrae regionibus ullis
725  Non interveniant felicia tristibus, atque
726  Intermixta malis non sint bona, quae videantur
727  Esse novam caelo comitata secutaque lucem.
728  Praesertim cum, quod summa ratione creatum est
729  Numinis, esse nequit, nisi totius utilitatem
730  Propter Summaï, atque bono servarier ejus:

tristibus, atque
726  Intermixta malis non sint bona, quae videantur
727  Esse novam caelo comitata secutaque lucem.
728  Praesertim cum, quod summa ratione creatum est
729  Numinis, esse nequit, nisi totius utilitatem
730  Propter Summaï, atque bono servarier ejus:
731  Namque suo prodest Toti pars, ipsaque partem
732  Pars aliam juvat, ut secum non dissonet Omne.

solida, majoribus intervallis
803  A medio distent; vicinius illa locentur
804  Queis solidi minus est auctus. Et mole minori,
805  Quam Tellus, quamvis Mars sit, magis ipse videtur
806  Esse tamen solidus, cum plus a Sole recedat:
807  Majorum libratur enim cum mole Pilarum.
808  Praeterea mage quae distant, ea segnius orbem
809  Conficiunt, quam quae Soli vicina feruntur;

se totum agitata revolvit,
829  Ut docui: quoniam, si concipis ante fuisse
830  Astrum, quod nunc est Tellus, fateare necesse est,
831  Primi materiem crusta jam clausam Elementi
832  Esse sub hac, nihilo-minus acri concita motu
833  Quae Terrae molem ratione volutet eadem,
834  Qua quondam, fluidum dum Tellus constitit Astrum.
835  Propterea ratione pari quoque Sidera volvi

Puer, ut vultu semper conversus eandem
851  Aspiciat: toties uno semel orbe revolvi
852  Ipsum se circa [tu motum adverte] notabis.
853  Scilicet ex una si Lunam parte rearis
854  Esse magis solidam, parte hac exabit, inesse
855  Fortior ut cui vis debet, qua Vortice tentat
856  Effugere e medio; faciemque voluta, necccesse est,
857  Propterea vertat, cui sit minor impetus,

886  Summaque ab his pariter, quoniam sunt utraque nexa
887  A mediis; ut agant, opus est, et agantur ab ipsis
888  Disjunctis etiam disjuncta remotaque rebus.
889  Quo magis inter se distant, hic mutuus esse
890  Impulsus debet minor, at violentior inter
891  Corpora, quae spatiis non sunt distantia tantis.
892  Quapropter Luna, et quae sunt errantia caelo
893  Sidera, quandoquidem a

1034  Et quia libratis nituntur viribus aeque
1035  Undique, libratis pariter premere undique debent
1036  Viribus hanc Terrae molem, quae proinde rotunda est.
1037  Noscere ut hinc possis mirum non esse, quod illi,
1038  Quos retro in terra scimus requiescere pôsta,
1039  Recidere e Terris non possint in loca Caeli
1040  Inferiora; velut neque possunt corpora nostra
1041  Haec

in orbem,
1216  Unde tibi exoritur Gravitas, et Pondera rerum
1217  Exoriuntur, uti docui, jam percipe porro
1218  Quod superest, aliud quoque Terrae corpora circum
1219  Materiae genus esse, polo uae transit ab uno
1220  Cardinis oppositam in regionem, atque esse retortas
1221  Hujus paticulas: ut ab his cognoscere possis
1222  Naturam Lapidis,

1217  Exoriuntur, uti docui, jam percipe porro
1218  Quod superest, aliud quoque Terrae corpora circum
1219  Materiae genus esse, polo uae transit ab uno
1220  Cardinis oppositam in regionem, atque esse retortas
1221  Hujus paticulas: ut ab his cognoscere possis
1222  Naturam Lapidis, quem nos Magneta vocamus;
1223  Scilicet unde habeat, grave ferrum ut

rapi sursum cupis atque teneri,
1393  Exesum scabra constet rubigine; claudit
1394  Omnes namque vias rubigo, atque invia ferri
1395  Intervalla facit: quapropter viribus expers
1396  Esse Lapis, neque enim rapiet, videatur oportet;
1397  Cum labes nigro in ferro vitiumque sit omne.
1398  Quod nisi percaveas, toties experta licet te
1399  Fallet vis Lapidis, coramque rubescere coget

1588  Nomina vestra sua decorum cum luce feruntur,
1589  Aeternisque vigent monumentis insita Famae,
1590  Atque suo inscribens sacravit Gloria templo.
1591  Jam quoniam per vos licet esse, ut dicar Amicus
1592  Vester ego optârim pariter; decus inde sequetur
1593  Ingens et nostris non deerit gloria Musis.
1594  Tum permulta etiam possem miranda referre,

1652  Si commotus erit plus nostro in corpore sanguis,
1653  Unde calor nobis oritur, quam motae Elemento
1654  Particulae a primo sint, quam contingimus, undae;
1655  Frigida tum nobis esse unda videbitur ipso
1656  Contactu; quamvis illi natura caloris
1657  Insit commotas ob partes: idque videtur
1658  Propterea, calida unda minus quia corpore nostro est,
1659  Mens

nexu magis usque tenaci
1750  Haerebunt: subito ut non possint effluere extra,
1751  Effluere ut possunt undae vinique liquores.
1752  Viscosi, genus hoc, olei natura videtur
1753  Esse, fluit celeri quod multo tardius unda.
1754  Est ratio haud simplex, possis qua noscere, quantum
1755  Humidis augescat status aëris omnibus horis,
1756  Decrescatque; facit quem sic variare vaporum

putes e primis atque secundis
1789  Inter se mixtis Elementis) exagitari,
1790  Scilicet in proclive volubilis ut procursus
1791  Sic valeat fieri: lymphae sed definit humor
1792  Esse fluens, sese in glaciem cum vertit inertem;
1793  Propterea quia tum non amplius exagitantur
1794  Particulae a motu subtilis materiaї.
1795  Praeterea ad speciem nulla ratione vel arte

1812  Nec tibi calcata Bacchi liquor iret ab uva.
1813  Duraque praeterea quae sunt, ut robora ferri
1814  Ut validi silices ut saxa adamantina constant,
1815  Debent immotis et se tangentibus esse
1816  Praedita particulis, subtilique aethere et auris
1817  Omni a parte premi, atque arcte conjuncta teneri.
1818  Vis circumpositis nimirum magna premendi
1819  Est auris, ut

animorum, ortique timores:
1979  Scilicet Eoam ne puppis naufraga mercem
1980  Merset aquis; furum ne res sublata repente
1981  Pauperet insidiis: argento auroque carere
1982  Esse putant etenim summum extremumque malorum,
1983  Nec nimium misera distare ab imagine lethi;
1984  Proin vigilare magis nummos super, inque cubare
1985  Assuescunt, nulli fidentes, suspiciosi.

1989  Ut fiant dites, nec, qua ratione, morari.
1990  Adde, quod haec inter fortunae munera saepe
1991  Ambitio exoritur, misere quae tristibus omnem
1992  Exercet curis vitam: namque esse putantes
1993  Rem prae doctrina prae viribus ingenioque
1994  Prae virtute etiam, praeferrier omnibus ardent;
1995  Nil opibus quoniam rentur sibi deese paratis.
1996  Finis

2003  Et multas animi magno cumulare labore
2004  Divitias, quas ingratîs tum deinde relinquent,
2005  Nonne hoc desipere est? quanto se angore metuque
2006  Discruciant animi, cum se subit esse creatos
2007  Mortales, atque extremam properare citatos
2008  Ad metam, quae cuncta adimat tot denique vitae
2009  Commoda, pro! tanto dudum quaesita labore?
2010  Nam neque

2023  Illo correpti Agricolae lucemque laboremque
2024  Efflant per noctem, neque mentem somnia turbant.
2025  Dulcius ipsi etiam dapibus satiantur inemtis,
2026  Quam Reges, nunquam esse fames quos ulla coëgit;
2027  Namque famem, ut placeant, epulas condire necesse est.
2028  Denique divitiis sine magnis plurima possunt
2029  Delicias etiam substernere: si tamen aequa

laborum
23  Jam cursu in medio mentem persaepe reflecto
24  Respiciens, cura quaecumque exegimus acri;
25  Et me, nescio quae, perfundit grata voluptas,
26  Scilicet et noctes vigilatas esse diesque
27  Exactos, quibus id studio praestante movebam,
28  Ut de natura rerum obscurisque repertis
29  Concinerem, quantum licet, aptis carmina verbis;
30  Jamque eluctatum veluti

quibus id studio praestante movebam,
28  Ut de natura rerum obscurisque repertis
29  Concinerem, quantum licet, aptis carmina verbis;
30  Jamque eluctatum veluti de syrtibus illis
31  Esse juvat: contra sed cum reminiscor earum
32  Quae superant, rerum, et quantum quoque restet agendum,
33  Et quam difficile obscuras res carmine puro
34  Clarare;

96  Praetereaque potest in crebra foramina rerum
97  Insinuarier ingressu; madefactaque reddit,
98  Quaecumque humentis naturae corpore tangit:
99  Quod facere haud valeat, si partibus esse globosis
100  Compositam dicas, quae non haerescere possent
101  Rebus, at excussae caderent subitoque volutae
102  In proclive. Sequetur eam

121  Quam bene constiterit regione aequata superna.
122  Neve labor rationem horum causamque fatiget
123  Quaerendi, tali rem protinus accipe pacto.
124  Finge in Aquis arcte connexas esse columnas
125  De fundo ad summum surgentes, quae, quia constant
126  Omnes materia liquidi ex humoris eadem,
127  Ponderis ejusdem pariter sunt: quaelibet harum
128  Proinde premunt

516  Usque ministret aquas Fluviorum, subter et illos
517  Semper perpetuis extantes impleat undis.
518  Sunt tibi deinde Lacus, qui Flumina multa receptant,
519  At nullum emittunt: quo de genere esse videtur
520  Hyrcanum magnis clausum undique montibus aequor;
521  Sulphureusque Lacus, qui dicitur Asphaltites,
522  Jordanis magnas venientes excipit undas,
523  Contra suetus

534  Excipiant Fluvios nisi subter, et usque recentes
535  Suppeditentur aquae, supera quas reddere possint.
536  Postremo excipiunt venientia Flumina multi,
537  Et simul emittunt extra; velut esse Lemanum
538  Scimus, quem Rhodani transmittunt desuper undae.
539  Nec tamen immotis venientes transque meantes
540  Immiscentur aquis: quod mirum haud esse videbis
541  Propterea,

537  Et simul emittunt extra; velut esse Lemanum
538  Scimus, quem Rhodani transmittunt desuper undae.
539  Nec tamen immotis venientes transque meantes
540  Immiscentur aquis: quod mirum haud esse videbis
541  Propterea, levior quia Fluminis unda jacentem
542  Immotamque Lacus properans superinnatat undam.
543  Denique, quod restat quaerendum, percipe

rarior aestu:
818  Proin vesica levis distenditur inque tumescit,
819  Ut crepitu magno tandem rumpatur, ad ignem.
820  Utque magis quoque pervalidas cognoscere vires
821  Aëris esse queas, tali rem funditus omnem
822  Percipe ab exemplo: licet ignorare profecto
823  Id nequeas: nam saepe reor vidisse, vel illud
824  Audîsse a multis saltem inter mira relatum:

sese spatia in majora repente
917  Extendunt, quia non aliis extrinsecus auris
918  Urgentur, bullasque inflant spumantis aquaї.
919  Incipe jam veris rationibus Aëris auras
920  Esse leves prorsus dediscere: nam Puerorum
921  Perfacile errorem teneris hunc mentibus aetas
922  Imbibit, e terris ubi eas consurgere cernit,
923  Et supra caput aetheriis diffundier oris.

nam Puerorum
921  Perfacile errorem teneris hunc mentibus aetas
922  Imbibit, e terris ubi eas consurgere cernit,
923  Et supra caput aetheriis diffundier oris.
924  Dico itaque esse gravem, tenuem licet atque fluentem
925  Aëra, quod tali nunc est ratione probandum.
926  Longus et ex una bene clausus parte, rigenti
927  Sit tubus e vitro, quem repleat unda supinum;

vase videbis,
952  Quam non compressas, plus pendere; proinde fatendum est
953  Aëra, qui propior nos ambit, et undique circum
954  Funditur in terras, spissumque gravemque superno
955  Esse magis, quia ab hoc urgetur, comprimiturque.
956  Aër propterea non aeque pendit ubique:
957  Summis namque locis minus est gravitatis in illo.
958  Altior ad montis radices scilicet imas,

mediae possint loca fervida Terrae?
1010  Quapropter Venti, mediam qui frigore perflat
1011  Perpetuo Zonam semper directus ab Ortu
1012  Solis in Occasum, multiplex causa videri
1013  Esse potest. Primo, quoniam convertitur axem
1014  Versa super Tellus, seseque volutat in Ortum
1015  Semper ab Occasu, motus velocior illis
1016  Partibus efficitur, quae plus a cardine utroque

1069  Quis jam posse neget ventos consurgere iisdem,
1070  Undique qui variis oriuntur partibus orbis?
1071  Inter eos tamen, et Ventum, qui frigore Zonam
1072  Temperat ardentem, quidquam discriminis esse
1073  Novimus haud aliud, nisi quod, quae causa perennem
1074  Hunc facit, haec alios eadem nunc murmura flantes
1075  Edere dat, sonitum nunc et consopit eorum;
1076  Haud secus ac

comburit Atabulus acri
1128  Frigore, uti Calabrum regionem infestat Iapyx,
1129  Cecropias ut item Sciron contristat Athenas.
1130  Horum causa queunt sublati a Sole vapores
1131  Esse e fluminibus lacubusve marive propinquo;
1132  Qui certas, poscente loci ratione situque,
1133  Protinus in partes aestu impellente ferantur.
1134  De genere hoc, Ventos extructae montibus altis

halitus aut vapor ullus
1595  (Nempe ut disjunctis terrae a regionibus illo
1596  Flamma ex attritu valeat succensa videri)
1597  Usque loci conscendat eo, tenuissimus aër
1598  Quo vix esse queat? neque enim reflectitur inde
1599  Noctu Phoebei radiorum luminis ulla
1600  Lux, tenebras quae vel paulum disrumpere possit.
1601  Hinc etiam ratio tibi eorum salsa, necesse est,

1776  Nos neque possemus nostri meminisse, neque ullas
1777  Aut oculis lacrymas aut pectore fundere vota.
1778  At neque, sancta Deûm si templa fuisset adire
1779  Mens nobis, tali in fortuna ut debuit esse,
1780  Usquam inventa forent totam quaesita per Urbem;
1781  Omnia namque solo misere prostrata jacebant
1782  Omnia Templa Theatra Lares et publica tecta
1783  Undique

160  Admonet afficiens; illa omnia persentiscit.
161  Multi praeterea, quibus haec minus apta movendum
162  Arridet ratio ad corpus sensusque ciendos,
163  Concipiunt super in nobis quendam esse vaporem
164  Naturae perquam tenuis perquamque minutae et
165  Mobilis egregie, venti est ut caeca potestas,
166  Illum et sanguineis progignier ex elementis:
167  Namque ubi

liquor undique rodit;
473  Seque, facit, vertant dissutaque disque soluta
474  Protinus albentem in succum longeque liquori
475  Consimilem lactis. Quibus id tamen esse videtur
476  Fermenti genus in nobis merito inficiandum,
477  A motu repetunt omnem rem, viscera semper
478  Quo concussa terunt epulas, et mollia reddunt
479  Pabula, quo pariter

revertitur in cor.
520  Quod superest, Sensus, age, delbamur ad ipsos.
521  Constituit Sensus Animae Natura ministros,
522  Custodesque velut pro corporis arce tuenda
523  Esse dedit, per eos quoniam Mens judicat, extra
524  Quae sunt in rebus, quae dira inimicaque nobis
525  Perniciem intentant, ut ferrea cuspis ut ignes
526  Praecipitesque loci fugiendaque caetera quae sunt.

ratione colores,
550  Quos uno pariter vocitamus nomine, ut atros
551  Aut ferrugineos virides quoque caeruleosque,
552  Si dicam similes, quos tu te percipis intra
553  Aspiciens, non esse meis; falsine repente
554  Arguar, atque errans veluti ignoransque refellar?
555  Nimirum haec Oculis cum, non videamus eisdem,
556  Sed qui dissimili textura forsitan intus

cum caeditur ictu,
589  Aut cum forte manus propiore excutitur igne,
590  Nonne vides, intus Sensus vis illa molesti
591  Vivida quam subito Mentem ciet, atque dolore
592  Admonet esse malam sibi rem: subito excita magnam
593  Illa adhibet curam, tam diram vitet ut aegri
594  Corporis aerumnam: fieri num posset id ipsum
595  Tam facili pacto tam promte, si sine Sensu

si sine Sensu
596  Mens sola ratione malum cognosceret intus?
597  Et licet hic Sensus videatur fallere mentis
598  Propter opinatus, quos addimus, inde dolorem
599  Non animae, verum esse manus dum credimus illum;
600  Attamen hunc ipsum servandi corporis ergo
601  Protinus errorem nobis juvat insinuari:
602  Tunc etenim properamus eam, quae caeditur, igne
603  Sive

611  Undas demisso pertentat fune profundas,
612  Ne puppim ad cautes scopulorum illidat opertas;
613  Ille quidem, quantum fundum super ipsa carina
614  Innatet, et coecum, si sit, docet esse perîclum.
615  Ast ubi se pelago puppis dedit, Oceanique
616  Sulcat adunca vias; imum contingere fundum
617  Quamvis interdum demisso pondere funis
618  Non valeat, quantum nec

fundum
617  Quamvis interdum demisso pondere funis
618  Non valeat, quantum nec aquae signare profundae
619  Sit spatium, tamen a scopulis et syrtibus aequor
620  Id tutum docet esse, quod unum noscere refert.
621  Eja age nunc, Sensus quo pacto quisque sua re
622  Afficiatur, habe. Primo non sedibus unis
623  Ipse nec in certis Tactus regionibus haeret:

variantia multa saporum.
723  Si pugnat linguae fibras et vellicet esca,
724  Fit sapor acer, uti piper est acceptaque mensis
725  Allia Messorum; salsum, si rodat easdem,
726  Dicimus esse cibum; dulcem, si leniter atque
727  Suaviter attingat penetretque foramina succus,
728  Mellis uti lactisque liquor tractatur in ore
729  Jucundo sensu: sed contra absynthia tetra

Mens sentiscit Odores.
796  At Sonus auditur, cum nostras concitus aures
797  Ingreditur, sensumque sua vi percutit aër:
798  Nam praeter celeres motus fremitusque trementis
799  Aëris esse nihil Sonitus natura videtur.
800  Idque palam ut constet, citharae fac ut icta sonantis
801  Chorda tremat; celeri motam ratione videbis
802  Atque iterum atque iterum vibrari: in quaque necesse est

videtur.
800  Idque palam ut constet, citharae fac ut icta sonantis
801  Chorda tremat; celeri motam ratione videbis
802  Atque iterum atque iterum vibrari: in quaque necesse est
803  Esse ex impulsu valido tum parte tremorem:
804  Dum tremor est, poteris liquidos haurire sonores
805  Auribus: illa pari quoniam facit intremat aër
806  Commotus fremitu: porro compesce manenti

826  Et facere aëriae pariter vibrentur ut aurae:
827  Mollia quapropter vix opportuna tremori
828  Sunt, et vix Sonitus, ut plumbum lanaque, reddunt.
829  Et quae densa magis quoque sunt, magis esse sonora
830  (Si tamen interea constent paria omnia) debent;
831  Plures quandoquidem partes quatiuntur ab ictu.
832   Aic quoque vividior defert et densior aër

1034  Proptereaque Sonos sit certos apta ciendi
1035  Illa tremore suo, diversos altera, tantum
1036  Quaeque suos, veluti diviso munere, reddat.
1037  Nec nova res auras naturae haud simplicis esse
1038  Aërias, siquidem foecundant omnia late
1039  Omnibus et vires et vitam suppeditantes;
1040  Nec non e rebus sibi jungunt tenuia quaeque
1041  Abrasa, in varios atque

1216  At longe tenui propiores augmine contra
1217  Reddere res oculis, quae sunt convexa, videbis.
1218  Quapropter Speculum, facies cui plana nitensque est,
1219  Unum prae reliquis mendax non esse videtur:
1220  Fidum hinc exposcunt ornantes ora Puellae
1221  Consilium, Juvenum aspectus cum fallere ficta
1222  Vultus saepe student forma Veneresque

1259  Multiplices, opus est, gigni fateare Colores,
1260  Exilit in varios vario ut de corpore motus
1261  Lumen ab offensu: quod uti cognoscere possis,
1262  Percipe nil aliud radiorum luminis esse
1263  Naturam (liceat supera quoque dicta referre),
1264  Quam nisum medio fugiendi a Sole pilarum,
1265  Alterius, memini, quas diximus esse Elementi.
1266  Ergo percussum faciat si

1262  Percipe nil aliud radiorum luminis esse
1263  Naturam (liceat supera quoque dicta referre),
1264  Quam nisum medio fugiendi a Sole pilarum,
1265  Alterius, memini, quas diximus esse Elementi.
1266  Ergo percussum faciat si corpus (ut illud
1267  Constat inaequali contextum fronte), pilarum
1268  Se circa ut rapide reflexa Elementa rotentur;
1269  Prodibit Ruber

dissimili motu impulsuque cieri
1284  Quamque sua pro natura debere fatendum;
1285  Corpora proin vario collustrant tincta lepore.
1286  Haec veris propiora, tamen non vera fateri
1287  Esse potes; quoniam non clarant de genere horum,
1288  Quid fiat, verum fieri quid possit: at ipsum
1289  Jam quoque, quid fiat, quid verum denique constet
1290  De

est Oculorum, quae sita paulo
1545  Longius a nobis jam sunt, non posse videre,
1546  Proptereaque oculos nimium inclinare tuendo.
1547  Hujus causa mali pariter contraria debet
1548  Esse, quia anterior nimium convexa tumescit
1549  Pars Oculi, longeque intus membrana recessit
1550  Ultima: proinde minus distracti a corpore longe
1551  Amoto radii venientes ante coibunt

minus distracti a corpore longe
1551  Amoto radii venientes ante coibunt
1552  Refracti variis Oculorum humoribus, ipsam
1553  Quam tangant tunicam. Quapropter corpora debent
1554  Esse propinqua, queant difracta ut lumina multum
1555  In nostras acies immittere, proptereaque
1556  Efficere, ut coëant membrana denique in ima.
1557  Eximius vitris idcirco, concava quae sunt,

1595  Fusca magis fieri, mage quae removentur: oportet
1596  Proin disjuncta magis, quae sunt mage fusca videri,
1597  Hac Oculos fallunt Pictores arte tuentum,
1598  Res aliis alias mage rebus ut esse remotas
1599  Credamus, licet in tabula simulentur eadem:
1600  Quandoquidem fusco tingunt distantia fuco
1601  Propterea hibernus cana nive Juppiter agros
1602  Spargit ubi et

1641  Noctis Aves coecis intectae luce latebris.
1642  Hinc dubia plus luce vident, neque lumina Solis
1643  Clara ferunt alti, nimium quibus ampla patescit,
1644  Et nequit arctari sat Pupula: latior esse
1645  At quibus haud possit contra nimis arcta, necesse est,
1646  Hi mediae valeant Oculis in luce diei;
1647  Languidior porro tenebras lux inferat atras.
1648  Corpore Sol nobis

possit contra nimis arcta, necesse est,
1646  Hi mediae valeant Oculis in luce diei;
1647  Languidior porro tenebras lux inferat atras.
1648  Corpore Sol nobis majori Lunaque multo
1649  Esse videtur, ubi caeli jam finibus haerent
1650  Extremi, quo se tollunt conduntve sub undas,
1651  In medii quam cum consurgunt culmina Mundi:
1652  Nam vel ab occasu veniens tunc illa vel ortu

tunc ea sidera distant,
1661  Alti quam cum se suspendunt cardine caeli.
1662  Nam mole pari haud aequis si corpora distent
1663  A nobis spatiis, debet minus esse videri,
1664  Quod magis abductum est, majore sed augmine contra,
1665  Quod propius: quoniam extremis de finibus hujus
1666  Emissi radii sese breviore secabunt
1667  Percuso

1679  Angulus hic; possunt adeo distare remota
1680  Corpora, uti spatiis vanescat denique magnis
1681  Angulus omnis, et omnis item quoque corporis auctus;
1682  Illud ut exiguo tantum par esse videri
1683  Puncto possit: uti sunt caelo fixa micanti
1684  Sidera, quae spatiis immanibus edita distant.
1685  Tum quoque si longe multangula corpora spectes,
1686  Quadratasque

1683  Puncto possit: uti sunt caelo fixa micanti
1684  Sidera, quae spatiis immanibus edita distant.
1685  Tum quoque si longe multangula corpora spectes,
1686  Quadratasque procul turres, fit, ut esse rotundas
1687  Dicas, si qua fides oculis est: namque videbis
1688  Tornatae in morem molis constare rotundas:
1689  Asperitatis enim, cum longe est, angulus omnis
1690  Disperit, et

1764  Atque ita propterea corpus Mens concipit unum.
1765  Non aliter, quam si dextrae laevaeque duobus
1766  Conjunctis tangas digitis rem quamlibet, una
1767  Esse, licet sensu duplici tractata, videtur.
1768  Proinde, hos quo scribo versus, si lumina tantum
1769  Utraque defigo in calamum, duplicata videntur
1770  Caetera tum circum, libri lumenque lucernae:

1771  Nam quoniam coëunt Oculorum, conveniuntque
1772  In calamo tantum radii, non posse putandum est
1773  Corporis alterius pariter contingere frontem
1774  Atque coire simul, simplex videatur ut esse.
1775  Tum si connivent Oculi, lacrymisque madescunt,
1776  Ad latera hinc illinc radii de lumine flammae
1777  Exire, et ferri circum in diversa videntur
1778  Propterea, quoniam

aestuat intus
1857  Pectore; servatur stomachi tenor, omnia in omnes
1858  Ut possit concocta ciborum didere partes.
1859  Denique corpus ita est affectum dispositumque,
1860  Difficile esse nihil prorsum ut videatur Amanti:
1861  Nam simul ac Animum commovit amabile quiddam,
1862  Protinus e cerebro multi fluit aura vaporis
1863  In cor et stomachi nervos, ut pabula possit

contraque molesto
1905  Tristamur languore, malo praesente Dolentes
1906  Cum premimur, moestasque educit causa querelas.
1907  Saepe tamen fit, uti molestique hilaresque sine ulla
1908  Esse quidem causa nobis videamur; ut aegri
1909  Cum sumus, aut nigro tempestas nubila caelo est,
1910  Nubila Tristitia nobis mens aegraque constat.
1911  Contra, nescio quae, perfundunt Gaudia mentem,

1911  Contra, nescio quae, perfundunt Gaudia mentem,
1912  Sanum si valeat corpus, caeloque sereno
1913  Rideat alma dies: neque causam advertimus ejus
1914  Laetitiae: nihil illa aliud tamen esse videtur,
1915  Quam, quod sancitum est, animae cum corpore foedus,
1916  Corpore uti sano valeat, languente sit aegra.
1917  Est quaedam in nobis tamen et moerere Voluptas;

1918  Quandoquidem tali cum sanguis et aura vaporum
1919  Multa sit in motu, qualem percepta requirit
1920  Res, et conveniat status illi corporis omnis;
1921  Convenienter ab his menti se motibus esse
1922  Suave erit affectam: nam mutua foedera poscunt,
1923  Saepe ut corporeis Mens concors motibus extet.
1924  Propterea in luctu cum nos sumus inque Dolore,
1925  Propter Amicorum

1923  Saepe ut corporeis Mens concors motibus extet.
1924  Propterea in luctu cum nos sumus inque Dolore,
1925  Propter Amicorum vel fata inopina vel ictus
1926  Vulneris exceptos, tristes nos esse juvabit:
1927  Tum, qui circumstant Solantes, odimus, atque
1928  Verba recusamus, quae non sint apta dolenti
1929  Suaviter unam animo, quae laesit, commeditantes
1930  Rem, neque

dissolvere corpus,
2008  Non possunt numero constare, nisi innumerali.
2009  Undique aperta patet via Mortis, et undique lethum
2010  Imminet, ut merito mortalia saecla feramur
2011  Esse Homines, diras tot nostro in corpore pestes
2012  Qui gerimus; vitae nil ut promittere nobis,
2013  Quamlibet et juvenes et forti corpore freti,
2014  Possimus celerem venturi in temporis horam.

39  Summum atque extremum posuisse, at quamlibet illuc
40  Tendere, quo lubeat, quo raptet coeca voluptas.
41  Talia qui fingit, vesano effutiat ore
42  Multa, licet, simili ratione: haud esse potentem
43  In rebus Dominum, praesit qui providus Orbi,
44  Omnia fortuitus sed Casibus edita dicat
45  Constare, atque eadem servari a Casibus isdem.
46  Quod quoniam a vera

49  Eductam e nihilo divina a Mente probavi,
50  Quid superest? nisi, non temere et non forte creatos
51  Cum videas Homines summa at ratione, putare
52  Certum directos in Finem hos esse Bonumque,
53  Scilicet extremum in Finem, ad quem cuncta referri
54  Est opus, a nobis quae fiunt cumque (neque ipse
55  Praeterea rem se supera referatur ad ullam),
56  Scilicet

fuere,
79  Contra, quae nimium placuerunt ante cupita,
80  Longe aversari, et mutarier omnibus horis;
81  Attamen oblito nunquam, quod quaerimus unum
82  Effugit ex animo, ut felices esse velimus,
83  Inque Bonum ruere anplexu, et conjungier una.
84  Propterea, cum res varie mutentur, oportet,
85  Tempore pro vario gratae videantur ut esse
86  Ingrataeque:

82  Effugit ex animo, ut felices esse velimus,
83  Inque Bonum ruere anplexu, et conjungier una.
84  Propterea, cum res varie mutentur, oportet,
85  Tempore pro vario gratae videantur ut esse
86  Ingrataeque: ideo nunc aversamur easdem,
87  Nunc cupimus nobis: epulas ut rejicit a se
88  Jam Conviva satur, vacuus quas ante petebat.
89  Impia praeterea cui turpant crimina

ideo nunc aversamur easdem,
87  Nunc cupimus nobis: epulas ut rejicit a se
88  Jam Conviva satur, vacuus quas ante petebat.
89  Impia praeterea cui turpant crimina vitam,
90  Esse bona ex aliqua debent ea parte videri:
91  Nam vel jucundo mentem praesentia sensu
92  Concutiunt, specie seu captant utilitatis;
93  Este Bonum stulte multis quod utrumque videtur.

100  Quam quod avent sitiuntque Boni namque acris egestas
101  Turpis item fama et contemtus vitaque coeno
102  Se velut involvens letho pejora videntur:
103  Proinde putant finem cunctorum hoc esse malorum.
104  Nil faciunt Homines in vita denique, quidquid
105  Illud sit, fieri quod ab his tueare, vel in te
106  Experiare, Boni nisi summi propter amorem.
107  Aspice dentatam,

112  Sic quoque multa gerunt Homines, variisque moventur
113  Rebus, at ex una tamen omnia origine pendent,
114  Quod sibi quisque Bonum summum velit, appetat unum.
115  Summum deinde Bonum nil novimus esse, nisi illud,
116  Quod bene cum teneas, aliud non amplius optes:
117  Omnia quandoquidem, quae sunt bona, continet unum
118  In sese; siquidem si quidquam forte bonorum

plerique sua properant ratione; nec una
123  Omnibus est via: nam certo de tramite pellit
124  Palantes veriis illudens partibus error.
125  Multi cum videant summum, nullius egere,
126  Esse Bonum, solas illud praestare putantes
127  Divitias, inhiant quaerendo protinus auro
128  Insatiabiliter. Summum revertentur (ut aequum est);
129  Jam quoniam plerique Bonum (venerabile namque est)

Bonum (venerabile namque est)
130  Certant ad magnos avidi succedere Honores;
131  Seque putant ideo, cum sunt in Honore, beatos.
132  Noscentes alii, cui summa Potentia, summum
133  Esse Bonum, fieri subito voluere Potentes,
134  Seu Reges magnis seu regibus esse secundi.
135  Praeterea haud pauci cupiunt vel pace vel armis
136  Vel quovis

ideo, cum sunt in Honore, beatos.
132  Noscentes alii, cui summa Potentia, summum
133  Esse Bonum, fieri subito voluere Potentes,
134  Seu Reges magnis seu regibus esse secundi.
135  Praeterea haud pauci cupiunt vel pace vel armis
136  Vel quovis magno claros se reddere facto,
137  Sublimi rapiens quos ingens Gloria curru
138  Evehat in caelum,

cupiunt vel pace vel armis
136  Vel quovis magno claros se reddere facto,
137  Sublimi rapiens quos ingens Gloria curru
138  Evehat in caelum, summoque in culmine Famae
139  Collocet. Esse Bonum multis res denique laeta
140  Cum videatur (et id jam debeat esse videri);
141  Propterea fit, uti, jucundum est quidquid, anhelent,
142  Inque Voluptates ardescant quaslibet: illae

137  Sublimi rapiens quos ingens Gloria curru
138  Evehat in caelum, summoque in culmine Famae
139  Collocet. Esse Bonum multis res denique laeta
140  Cum videatur (et id jam debeat esse videri);
141  Propterea fit, uti, jucundum est quidquid, anhelent,
142  Inque Voluptates ardescant quaslibet: illae
143  Quandoquidem, ut rentur, laetos redduntque beatos.
144  His

vita,
153  Ignorat. Veras utinam de pectore voces
154  Ejicerent illi, quibus est res ampla; fateri
155  Deceptos rerum a specie et fulgoribus auri
156  Protinus audires, miseros quibus esse necesse est
157  Haud minus, ac inopis si vitae incommoda ferrent.
158  Scilicet haud Hominum dives Fortuna quit unquam
159  Naturam mutare, Deûmque in conditionem
160  Vertere

205  Sublimem multa patefactae luce diei
206  Nequitiam illustrant, melius quae ignota lateret.
207  Propterea dignos num cultu, propter Honores,
208  Indignos quos remur Honoribus, esse putandum?
209  Quae magis ut videas, age, magno munere functus
210  Quantumvis, Titulisque gravis si forte remotas
211  Deveniat terras et longe barbara regna;
212  Num subito

222  Si libeat Vulgo, nec longo tempore perdunt.
223  Scilicet arbitrio populi surguntque caduntque
224  Et non re constant sed nomine; fingimus illos
225  Ipsi, et propterea quia fingimus, esse putamus.
226  Ergo cum propriae naturam lucis Honores
227  Non habeant, subito venerandum ut reddere possint,
228  Qui potiatur, et hunc possint formare beatum;
229  Non erit, ut

252  Sit fatius, velle imperio quam regna tenere.
253  His permulta potes vetera atque recentia rebus
254  Suppeditare tibi (scis namque) exempla probandis;
255  Donec luce palam constet non esse Potentes,
256  Quos penes imperium populorum est. Parte revolve,
257  Si vacat, ex alia quoque rem, et sic inspice mecum.
258  Dicere Felicem nequeas summeque Potentem,
259  Si quid

late sub sidere caeli
261  Imperitant, tantum sua nunquam extendere posse
262  Regna videbis, uti non semper plura supersint,
263  Quam teneant; inopes ideo videantur, oportet,
264  Esse prius, summe quam propter regna Potentes.
265  Plura potestatem longe cum semper ad illam
266  Deficiant, quam quae regnando possideantur.
267  Audin Pellaeum Juvenem, cui tota subacta est

270  Scilicet angusto terrae quod limite Regna
271  Arctârit natura sibi sua: namque putabat,
272  Democriti quod prisca docet sententia, multos
273  Esse alios aliis Summaї in partibus Orbes
274  Atque alias etiam gentes et Saecla virorum
275  Non a se vincenda suique expertia juris.
276  Indoluit, quod eo sese minus esse Potentem,

multos
273  Esse alios aliis Summaї in partibus Orbes
274  Atque alias etiam gentes et Saecla virorum
275  Non a se vincenda suique expertia juris.
276  Indoluit, quod eo sese minus esse Potentem,
277  Longe quo partis superessent plura, videret.
278  Adjice praeterea pacem turbantia bella,
279  Tot comites Regum curas aegrosque timores.
280  Hicne Potens, multus cui

ista beatos
342  Efficere unquam Homines, Naturae intendere justam
343  Cessamus litem et contra inclamare querelis,
344  Omnia praeposuit quod denique saecla ferarum,
345  Et dedit esse magis multo felicia nobis?
346  Tum desiderii quae denique finis? an ille,
347  Pectore qui torquet crucians, restinguitur ardor?
348  Nonne nova ardescit magis usque cupidine pectus,

380  Quo sibi felicem tum possit fingere vitam:
381  Praesertim si quid magnum mirumque novumque
382  Objiciatur, in id rapimur vehementer aventes;
383  Nam fore, detur uti nobis tunc esse beatis,
384  Speramus. Quoniam vero natura bonorum,
385  Hoc genus, est, ut, si careamus, habere repente
386  Percupiat Mens; post subito si nempe potita est,
387  Taedeat illorum;

cum contigit illud, avemus;
399  Et sitis in vita semper nos torret hiantes.
400  Haud tamen hoc ipsum longe non utile nobis;
401  Quaerere nimirum semper, quod deficit, aegroque
402  Esse animo, nullisque diu requiescere rebus,
403  Ex omni nequeant quae reddere parte beatos;
404  Ut sic jam specie falsorum et fraude bonorum
405  Detecta, Verum tandem Summumque quod extat,

supersit?
418  Quis? nisi, quod Summum est quod Simplex denique et Unũ.
419  Nil aliud porro Simplex Summumque, nisi ingens
420  Numinis, ut docui, Natura est. Ergo necesse est
421  Esse Deum nobis summum Finemque Bonumque.
422  Praeterea quidquid finitum est, quamlibet amplum,
423  Nostra explere potest haud unquam corda: valemus
424  Ulterius quoniam quoque vota extendere semper.

439  Possumus in terris, nec summo hic Fine potiri
440  Haud minus at miseros inter magnosque labores
441  Fortunaeque vices et vitae incommoda multa
442  Esse datum est aliqua saltem ratione beatos,
443  Etsi non summa, et felici vivere fato.
444  Id fit, ubi sana et tranquilla mente vigemus.
445  Sana quidem Mens est, cum recte judicat ipsa,

apricos,
538  Contectam Cephalus foliis et cespite denso
539  Vidit post dumos latitantem arbustaque Procrin
540  Forte suam infelix, timidamque, heu tristia fata!
541  Credidit esse feram: certo tum protinus ictu,
542  Ut ratus in praedam, contorquet missile telum,
543  Et ferit: humanam propior jam denique vocem,
544  Uxorisque suae

546  Causa quidem lethi Cephalus fuit; attamen insons
547  Invitusque suos sub Tartara misit Amores.
548  Mens porro vult sponte tamen non libera semper
549  Plurima: Libertas siquidem nihil esse videtur,
550  Quam res posse agere, et contra, velut ipsa tulit Mens,
551  Non agere: haec nostrae jam porro in utrumque potestas
552  Dicitur Arbitrium Mentis; quo saepe caremus,

potestas
552  Dicitur Arbitrium Mentis; quo saepe caremus,
553  Scilicet in summum cum Finem tendimus omnes
554  Extremumque Bonum: namque illud oportet amare;
555  Quandoquidem nos esse necesse est velle beatos;
556  Id cupide quamvis et semper sponte velimus.
557  At non Arbitrio, non Libertate caremus
558  Rebus item in multis, quae non Bona summa videri
559  Esse

nos esse necesse est velle beatos;
556  Id cupide quamvis et semper sponte velimus.
557  At non Arbitrio, non Libertate caremus
558  Rebus item in multis, quae non Bona summa videri
559  Esse queunt, aliqua sed deficientia parte:
560  Nam quoniam partimque bonae partimque videri
561  Esse malae possunt, optari posse fatendum est
562  Propterea a nobis, et contra posse repelli.

non Libertate caremus
558  Rebus item in multis, quae non Bona summa videri
559  Esse queunt, aliqua sed deficientia parte:
560  Nam quoniam partimque bonae partimque videri
561  Esse malae possunt, optari posse fatendum est
562  Propterea a nobis, et contra posse repelli.
563  Hoc ita conspicuum Mens conscia vociferatur
564  In nobis, ut nulla queat res vincere contra,

a nobis, et contra posse repelli.
563  Hoc ita conspicuum Mens conscia vociferatur
564  In nobis, ut nulla queat res vincere contra,
565  Desipere insano non illos corde putantes
566  Esse opus omnino, Mens semper ut ipsa necessum
567  Intestinum habeat cunctis in rebus agendis;
568  Vel quia sideris subjectam aspectibus illam
569  Rentur, et Astrorum certa sub lege teneri;

573  Normaque, conferri cui nobis semper eosdem
574  Est opus, ut qui sint, possimus noscere, recti,
575  Contra mendose qui fiant: namque vocamus
576  Illos esse bonos, qui primae protinus apti
577  Per sese constant mensurae, conveniuntque;
578  At pravos, olli qui dissensere, malosque
579  Dicimus. Aeternae jam summa est Regula Lagis,

est adeo a vera ratione repulsus,
612  Truncus uti et stolido constans e marmore moles,
613  Protinus ut sese non intra sentiat ipsam
614  Nil aliud sibi Naturam clamare, nisi unum
615  Esse Bonum summe, quod summum est, semper amandum
616  Atque ut perpetuo sine cordis vivere motu
617  Non valet humanum corpus; sine amore Voluntas
618  Sic non esse potest, non vivere: corpus at usque

clamare, nisi unum
615  Esse Bonum summe, quod summum est, semper amandum
616  Atque ut perpetuo sine cordis vivere motu
617  Non valet humanum corpus; sine amore Voluntas
618  Sic non esse potest, non vivere: corpus at usque
619  Ut vigeat sanum, mensura temporis aequa
620  Compositos semper motus cor edat, oportet;
621  Est itidem nostro mensura in amore modusque,

629  Quandoquidem quae sunt ea nostra, recepimus ipsi
630  Propterea a summo cunctorum Auctore bonorum.
631  Protinus aeternae summus quoque postulat Ordo
632  Legis, uti simili nobis quos esse videmus
633  Mortales alios natura, propter eundem
634  Tum pariter Finem atque ab eodem Auctore creatos;
635  Hos uno, quo nos, ut complectamur amore,
636  Postulat, at Finem

Auctore creatos;
635  Hos uno, quo nos, ut complectamur amore,
636  Postulat, at Finem communem propter: amoris
637  Hujus et alterius cujusviscumque profecto
638  Ille quidem causa esse et meta novissima debet,
639  Qui tantum se propter amandus: id ultima namque
640  Exposcit summi Finis natura Bonique.
641  Hunc tibi propterea rebus praeferre Voluntas
642  Ultro

magis ipsa minusve recedunt,
661  Extremique juvant ut nos in gaudia Finis.
662  Neu tu rebus ab his reputes hic forsan, Amorem
663  Non purum in nobis, omni neque labe carentem
664  Esse; Bonum quoniam, quia suave est conveniensque,
665  Tendimus in summum, summum cum Numen amamus.
666  Namque ea vel puri natura videtur Amoris,
667  Nullis prorsus uti rebus queat ipse teneri,

summo nimirum Auctore bonorum.
713  Haud aliam, credo, ob causam jam stulta Vetustas
714  Numina thuricremis olim sacraverat aris
715  Ingenti numero: siquidem, quodcumque videbant
716  Esse voluptati sibi, protinus illud amabant,
717  Nec non divino quoque dignabantur honore.
718  Principio Solem ac Lunam Stellasque micantes
719  Olim sunt Homines venerati: namque putabant

sibi, protinus illud amabant,
717  Nec non divino quoque dignabantur honore.
718  Principio Solem ac Lunam Stellasque micantes
719  Olim sunt Homines venerati: namque putabant
720  Esse Potestates praeclaras scilicet illas,
721  Unde bona effluerent in terras: deinde per omnes
722  Dilapsi res, quidquid erat tunc utile vitae,
723  Protinus addebant templis, votisque colebant:

agnoscere, quidquid
741  Consonet Atrificis summo, contraque repugnet
742  Fini, nimirum quid turpe et constet honestum.
743  Illinc propterea novit Mens, non faciendum
744  Esse aliis id, quod fieri sibi nolit ab illis:
745  Proin odisse homines, furari, occidere, sanctam
746  Non servare fidem non foedus, iniqua pacisci,
747  Fallere,

746  Non servare fidem non foedus, iniqua pacisci,
747  Fallere, non animum benefactis reddere gratum,
748  Non facile auxilium praestare, ubi possit, egenti,
749  Esse malum vetitumque, quod a Ratione, quod aequa
750  Ordinis aeterni pugnans a Lege recedit.
751  Quanquam aliquae fuerint quondam (et nunc esse ferantur)
752  Gentes, quae diro viventes more ferarum

748  Non facile auxilium praestare, ubi possit, egenti,
749  Esse malum vetitumque, quod a Ratione, quod aequa
750  Ordinis aeterni pugnans a Lege recedit.
751  Quanquam aliquae fuerint quondam (et nunc esse ferantur)
752  Gentes, quae diro viventes more ferarum
753  De genere illorum quaedam non esse putarent,
754  Ut mala sunt, sed multa probarent impia facta.
755  Sic fuit infestis

750  Ordinis aeterni pugnans a Lege recedit.
751  Quanquam aliquae fuerint quondam (et nunc esse ferantur)
752  Gentes, quae diro viventes more ferarum
753  De genere illorum quaedam non esse putarent,
754  Ut mala sunt, sed multa probarent impia facta.
755  Sic fuit infestis habitata latronibus olim,
756  Hi fuerant Populi, Germania; plausibus illos
757  Tollebant

jam deinde quid ipsos
887  Ad mores faciant Affectus, inspiciendum est.
888  Hi tibi sunt animae Motus, ut diximus ante,
889  Concita queis sequitur, quidquid se percipit intra
890  Esse bonum, vitatque malum, quodcumque videtur.
891  Protinus hic vultu se Stoica Turba severo
892  Objicit, et cunctis purgate Affectibus aegras,
893  Inclamat, mentes; ac si mala ocnstet eorum

vultu se Stoica Turba severo
892  Objicit, et cunctis purgate Affectibus aegras,
893  Inclamat, mentes; ac si mala ocnstet eorum
894  Natura, atque animos, ut morbi corpora, vexent:
895  Esse nec hoc aliam, credo, putat ob rationem,
896  Quam male quod videat plerumque Affectibus uti
897  Commotis Homines, et diram mentibus inde
898  Perniciem inferri: quod jam ratione recedit

videat plerumque Affectibus uti
897  Commotis Homines, et diram mentibus inde
898  Perniciem inferri: quod jam ratione recedit
899  Tam procul a vera, quam si quoque crura manusque
900  Esse malas, oculosque et linguam evellite, clamet:
901  Namque Homines persaepe mali convertere in usus
902  Crura manusque solent et linguam et lumina pravos.
903  Tu tamen, O, resonans strepitu quem Porticus

966  Excussis sed qui dominae Rationis habenis,
967  Ac velut indomiti veterino e semine pulli,
968  Insultant, turbasque cient sine lege furentes.
969  Aemula sic animum quae vis movet, esse videtur
970  Tum bona, virtutem cum tantum imitarier optat
971  Alterius; quoniam Rationis fraena momordit:
972  Prava sed est, faciat si moestam aegrescere mentem
973  Propterea

997  Aspicias, vulgo viridantia cuncta tueris,
998  Aurea sed, flavo si spectes omnia vitro;
999  Motibus haud aliter, queis Mens corpusque cietur
1000  Pro variis varias opus est res esse videri.
1001  Propterea a nulla, quamvis sit, parte videri
1002  Turpe potest, penitus sed pulchrum, si quid amatur;
1003  Ast odio si quid contra siet, undique turpe est.

1030  Nam vitare plagis ne Mens cadat indupedita,
1031  Non tam difficile est, quam captam retibus ipsis
1032  Exire et validos contra perrumpere nodos.
1033  Postremo nihil esse putem hac praesentius in re,
1034  Quam nostris parce (namque hinc impelimur) uti
1035  Sensibus, illecebras vitare, animumque retractum
1036  Rebus ab externis, magni nos unde tumultus

atque
1195  Sit Fortis pariter, sit Prudens: jurane Princeps
1196  Aequa dabit facile illecebris corruptus et auro,
1197  Tentarique minis qui possit, et inscius aequi?
1198  Vera neque esse potest Prudentia, quae sibi nullis
1199  Temperat in votis ignava et iniqua: quod ipsum
1200  Dicere de reliquis possis Virtutibus: ergo
1201  Nulla deficiens de parti plenaque Virtus

1227  Proditur Historia, atque omnes evolvere fastos.
1228  Tum super his Animus praesentia noscere debet;
1229  Quae rerum natura, status quis temporis extet
1230  Ingeniumque Virûm: nec non opus esse futura
1231  Quis neget ex aliis, quae jam sunt, quaeque fuere,
1232   Conijicere, atque ita res acri praevertere mente,
1233  Propterea ut possis ratione educere multa,

1311  Ipsa etenim genus humanum Natura coëgit,
1312  Alter ut alterius nimirum semper egeret
1313  Auxilii, inter se caperentque et mutua ferrent
1314  Subsidia, et solis unquam non esse liceret:
1315  Propterea in pagos urbes et regna coacti
1316  Convenere Viri; possent ubi moribus isdem
1317  Atque isdem pariter sese inter legibus uti.
1318  Nam cum principio

hae semper ut omnibus una
1323  Voce eademque loqui: nam si sine legibus esset,
1324  Perpetua mortale Genus se clade repente
1325  Mutua conficeret. Quasdam quin esse necesse est
1326  Latronum leges; neque enim ulla posse vel illos,
1327  Qui scelere atque malis pascuntur, vivere certum est
1328  Justitiae sine particula: si namque quis horum

1375  An mage, qui suffert, an qui ferus intulit ipsam?
1376  Forte putes, videas illum cum flere querique,
1377  Hunc animo contra nimium insultare feroci,
1378  Omne malum soli, patitur qui scilicet, esse.
1379  Et tamen hunc longe miserum minus esse fateri
1380  Debes, alterius factis qui urgetur iniquis,
1381  Quam qui injustitiae; namque hinc injuria manat,
1382  Obruit indigno

1376  Forte putes, videas illum cum flere querique,
1377  Hunc animo contra nimium insultare feroci,
1378  Omne malum soli, patitur qui scilicet, esse.
1379  Et tamen hunc longe miserum minus esse fateri
1380  Debes, alterius factis qui urgetur iniquis,
1381  Quam qui injustitiae; namque hinc injuria manat,
1382  Obruit indigno foedans se crimine; pejus
1383  Quo nullum

fateri
1380  Debes, alterius factis qui urgetur iniquis,
1381  Quam qui injustitiae; namque hinc injuria manat,
1382  Obruit indigno foedans se crimine; pejus
1383  Quo nullum queat esse malum, nec reddere possit
1384  Proinde magis miserum: quare fatearis oportet,
1385  Vulnera quo graviora animi, quam corporis extant
1386  Nimirum, laedi tanto crudelius illum,

1446  Si licet, atque aliis si mos sua saepe Poëtis
1447  Jactare, hic de me nolim non dicere, tales,
1448  Blandiri seu mi voluit Natura benigna,
1449  Seu fors illa fuit, me scilicet esse Parentes
1450  Sortitum, ut primos remeando detur ad ortus
1451  Si, queiscumque velim nasci, non regius esse
1452  Ambirem sanguis, neque Croesi divitis haeres.
1453  Hos ego non

1448  Blandiri seu mi voluit Natura benigna,
1449  Seu fors illa fuit, me scilicet esse Parentes
1450  Sortitum, ut primos remeando detur ad ortus
1451  Si, queiscumque velim nasci, non regius esse
1452  Ambirem sanguis, neque Croesi divitis haeres.
1453  Hos ego non alios legerem. Quam magna duobus
1454  Tollendi fuit illa mei, quam grataque cura,
1455  Quam dulcis magnusque

1471  Natis, ut par est, atque ut meruere, colantur;
1472  Incolumesque superstitibus gaudere piisque
1473  Possint in longam pariter placidamque senectam.
1474  Poscit Justitiae quoque Virtus, esse colendos,
1475  Doctrina qui sunt aetate et honore priores,
1476  Propterea, quoniam debet reverentia dignos
1477  Usque sequi. Nunquam velle et pugnantia veris
1478  Dicere,

1584  Justaque sunt ea sola, bonum si propter honestum
1585  Mutuus hinc amor atque illinc reddatur amori.
1586  Utile sin spectent, vel quod delectet, oportet,
1587  Protinus ut nomen commutent; esse videri
1588  Cum nequeant sua quaerentes sibi commoda Amici:
1589  Si namque utilitas, vel quae jucunda fuere,
1590  Deficiant; fieri variis quod saepe necesse est
1591  In rebus,

in munera pacis,
1623  His interseruit rebus mala multa, dolorum
1624  Infestam segetem; morsu quae suscitet acri,
1625  Admoneatque animum, quaerendum scilicet illud
1626  Esse Bonum, summum quod constat perpetuumque.
1627  Propterea quantis, dum tanto in turbine vita est,
1628  Hic Animus curis, corpusque doloribus aegrit,
1629  Quisnam erit, ignoret qui vivens, quamlibet idem

1655  At caveas ne te, cum fortiter egeris, ardor
1656  Extollat nimium, atque alios super evehat omnes
1657  Despectantem animis cunctorum facta superbis,
1658  Solus uti cupias sic princeps esse videri:
1659  Difficile est etenim cunctis praestare volentem
1660  Ullo jure pati te vincier, assuetusque
1661  Cedere nulli Animus potius superare volet vi,
1662  Quam par

Animus potius superare volet vi,
1662  Quam par justitia fieri: hinc injuria manat.
1663  Vera animi Virtus tantum sibi quaerit honesta,
1664  Et princeps vult esse, nec, ut videatur, id optat,
1665  Nec, de se ignarum quid vulgus praedicet, audit:
1666  Lubricus hic certe locus est, consistere vix ut
1667  Possit, qui magnis persaepe laboribus audax

1753  Omnia quas pariter sectantur saecla ferarum;
1754  Ut gula quas poscit, turpesque libidinis aestus.
1755  Bellua propterea, qui non sibi temperat istis,
1756  Dicitur, ejusdem quoniam e genere esse videtur
1757  Naturae, pariter dum moribus utitur isdem.
1758  Proinde cibis nimiis haec abstinet, ingluviemque
1759  Atque avidos Virtus moderatur sobria potus;
1760  Quandoquidem

1770  Ultorisque animi Clemens ut leniat aestus:
1771  Ipsa sua ratione regit risusque jocosque;
1772  Utitur his etenim, postquam gravioribus ipsis
1773  Jam satis est factum studiis: ast esse facetum
1774  Debet et ingenuum, quoniam vetat ipsa profusum,
1775  Ludendi genus omne; facit quoque corporis omnes
1776  Componi motus, et verba decentia poscit:
1777  Munda sit ut

a
1813  Rerum Auctore recedit, et obliviscitur ejus.
1814  Quaenam est Naturae magis, omni et dissona legi,
1815  Denique cum pulchro quae res magis ordine pugnat?
1816  Nec porro paria esse queunt peccata videri;
1817  Sed graviora aliis quaedam levioraque constant,
1818  Ut magis a recta ratione minusque recedunt.
1819  Propterea non est dicendum, quod leve furtum

1841  Sese posse putat, suaque illo vota replere,
1842  Illi posthabitis haeret conjuncta futuris
1843  Omnibus; haec longe quanquam potiora videntur.
1844  Consimile est etiam modo quod delectat, et esse
1845  Nunc sibi quod valde Mens utile fingit, amare et
1846  Velle frui subito, nec, quae sint consequa, prorsus
1847  Noscere; nimirum quanti vexare fluentes
1848  Ex illo possint

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report