Your search found 155641 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 114299-116074:

STAY RAGUSINO VERSIBUS TRADITAE LIBRI SEX EDITIO SECUNDA AUCTIOR ET EMENDATIOR ROMAE MDCCXLVII. EX TYPOGRAPHIA PALLADIS EXCUDEBANT NICOLAUS ET MARCUS PALEARINI SUPERIORUM FACULTATE.

SEX EDITIO SECUNDA AUCTIOR ET EMENDATIOR ROMAE MDCCXLVII. EX TYPOGRAPHIA PALLADIS EXCUDEBANT NICOLAUS ET MARCUS PALEARINI SUPERIORUM FACULTATE. Mandare quemquam litteris cogitationes tuas, qui eas nec disponere, nec illustrare possit, nec delectatione aliqua allicere lectorem, hominis est

SUPERIORUM FACULTATE. Mandare quemquam litteris cogitationes tuas, qui eas nec disponere, nec illustrare possit, nec delectatione aliqua allicere lectorem, hominis est intemperanter abutentis et otio et litteris. Cic. Tuscul. Disp. lib. I. EMINENTISSIMO AC REVERENDISSIMO PRINCIPI SILVIO CARD. VALENTI S. R. E. CAMERARIO ET SECRETARIO

SUPERIORUM FACULTATE. Mandare quemquam litteris cogitationes tuas, qui eas nec disponere, nec illustrare possit, nec delectatione aliqua allicere lectorem, hominis est intemperanter abutentis et otio et litteris. Cic. Tuscul. Disp. lib. I. EMINENTISSIMO AC REVERENDISSIMO PRINCIPI SILVIO CARD. VALENTI S. R. E. CAMERARIO ET SECRETARIO STATUS.

abutentis et otio et litteris. Cic. Tuscul. Disp. lib. I. EMINENTISSIMO AC REVERENDISSIMO PRINCIPI SILVIO CARD. VALENTI S. R. E. CAMERARIO ET SECRETARIO STATUS. BENEDICTUS STAY S. P. D. In humaniorum artium studiis usuvenire solet, CARDINALIS AMPLISSIME, ut eam quam quisque profitetur,

parietes atque in Academiae umbra latuisset, subito capessendae Reipublicae Regnique gerendi scientiam consecutum existimo; sed illud statuo optimos Reges, optimos Regum Adjutores atque Administros Philosophiae opera potissimum informari, et si quando contigerit, ut qui causarum ordinem rationemque intelligat, idem summae rerum gerendarum praeficiatur, tunc et florentissimum Imperii Statum et beatas Respublicas fore. Quae cum affirmem, non is sum, qui non videam, quam arduum sit ac difficile praeesse caeteris, omnia suo arbitratu

sed illud statuo optimos Reges, optimos Regum Adjutores atque Administros Philosophiae opera potissimum informari, et si quando contigerit, ut qui causarum ordinem rationemque intelligat, idem summae rerum gerendarum praeficiatur, tunc et florentissimum Imperii Statum et beatas Respublicas fore. Quae cum affirmem, non is sum, qui non videam, quam arduum sit ac difficile praeesse caeteris, omnia suo arbitratu movere, Civium animos aequitate moderari, atque idem quam pene exhibeat speciem quandam ipsius Naturam omnem moventis ac

optimos Regum Adjutores atque Administros Philosophiae opera potissimum informari, et si quando contigerit, ut qui causarum ordinem rationemque intelligat, idem summae rerum gerendarum praeficiatur, tunc et florentissimum Imperii Statum et beatas Respublicas fore. Quae cum affirmem, non is sum, qui non videam, quam arduum sit ac difficile praeesse caeteris, omnia suo arbitratu movere, Civium animos aequitate moderari, atque idem quam pene exhibeat speciem quandam ipsius Naturam omnem moventis ac temperantis Dei. Sed cujus animus

contemplatus, quibusque legibus conversiones Siderum Maria ac Tellus obtemperent, penitus perspexerit, magno quodam ordinis ac legum splendore imbutus atque illustratus, cum ad haec humana descenderit, quae vincula sint societatum, quae jura Populorum, quae Civitatum instituta, facile cognoscet, et ad exprimendam in Republica imitandamque Mundi gubernationem sentiet mirificos impetus. Cumque Dei ipsius amplam atque excellentem notitiam formamque effinxerit, et perviderit naturam Animorum nostrorum, tum et Religionem caeremoniis optime vallatam tuebitur, modumque rerum agendarum atque

cum ad haec humana descenderit, quae vincula sint societatum, quae jura Populorum, quae Civitatum instituta, facile cognoscet, et ad exprimendam in Republica imitandamque Mundi gubernationem sentiet mirificos impetus. Cumque Dei ipsius amplam atque excellentem notitiam formamque effinxerit, et perviderit naturam Animorum nostrorum, tum et Religionem caeremoniis optime vallatam tuebitur, modumque rerum agendarum atque humanae libertatis usum sapientissimis decretis statuet ac definiet. Haec mihi saepius mecum cogitanti permulta ex vetustissimis repetita temporibus exempla sese animo

sint societatum, quae jura Populorum, quae Civitatum instituta, facile cognoscet, et ad exprimendam in Republica imitandamque Mundi gubernationem sentiet mirificos impetus. Cumque Dei ipsius amplam atque excellentem notitiam formamque effinxerit, et perviderit naturam Animorum nostrorum, tum et Religionem caeremoniis optime vallatam tuebitur, modumque rerum agendarum atque humanae libertatis usum sapientissimis decretis statuet ac definiet. Haec mihi saepius mecum cogitanti permulta ex vetustissimis repetita temporibus exempla sese animo offerebant, quae sententiam

propositam videmus. Tua quoque eximia ac praestans excitat me Virtus, CARDINALIS AMPLISSIME, quem cum idem Pontifex optimo judicio elegerit Imperii ac Voluntatis Administrum suae, fecit, ut in hoc quasi rerum humanarum theatro uberrimos, quos a Philosophia habes, fructus palam explicare possis, et cum publica re communicare. Jam pridem edita sunt a te hujusmodi non otiosae non umbratilis Philosophiae luculentissima in negotiis peragendis monumenta. Quis enim non cum summa admiratione praeclarissimorum quibus antea perfunctus

Philosophiae luculentissima in negotiis peragendis monumenta. Quis enim non cum summa admiratione praeclarissimorum quibus antea perfunctus es, munerum recordetur? Cui non legationes ad exteras Nationes occurrant tuae ita a te gestae, ut peracris consilii, et singularis prudentiae splendore oculos in te omnium subito converteris? Quid quod et ab universa, in qua postremo versatus es, Provincia, et a quo eandem susceperas, superiore Pontifice, brevi tantam commendationem es consecutus, ut virtutibus ille permotus tuis te diutius abesse non passus in

monumenta. Quis enim non cum summa admiratione praeclarissimorum quibus antea perfunctus es, munerum recordetur? Cui non legationes ad exteras Nationes occurrant tuae ita a te gestae, ut peracris consilii, et singularis prudentiae splendore oculos in te omnium subito converteris? Quid quod et ab universa, in qua postremo versatus es, Provincia, et a quo eandem susceperas, superiore Pontifice, brevi tantam commendationem es consecutus, ut virtutibus ille permotus tuis te diutius abesse non passus in Purpuratorum Principum Collegium meritissimo cooptatum non tam ad mercedem laborum

quibus antea perfunctus es, munerum recordetur? Cui non legationes ad exteras Nationes occurrant tuae ita a te gestae, ut peracris consilii, et singularis prudentiae splendore oculos in te omnium subito converteris? Quid quod et ab universa, in qua postremo versatus es, Provincia, et a quo eandem susceperas, superiore Pontifice, brevi tantam commendationem es consecutus, ut virtutibus ille permotus tuis te diutius abesse non passus in Purpuratorum Principum Collegium meritissimo cooptatum non tam ad mercedem laborum atque ad honores percipiendos, quam ad nova obeunda munera

susceperas, superiore Pontifice, brevi tantam commendationem es consecutus, ut virtutibus ille permotus tuis te diutius abesse non passus in Purpuratorum Principum Collegium meritissimo cooptatum non tam ad mercedem laborum atque ad honores percipiendos, quam ad nova obeunda munera revocaverit, et Provincia ipsa cumulatissimo te comprobationis prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae

meritissimo cooptatum non tam ad mercedem laborum atque ad honores percipiendos, quam ad nova obeunda munera revocaverit, et Provincia ipsa cumulatissimo te comprobationis prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant

comprobationis prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a te, quasi otiosus antea fueris, ita sustinentur, ut nulli rei desis, nihil non tractes ita, ut tractandum a te omnes Boni expectant

prosequens testimonio tam cito ereptum sibi atque avulsum doluerit. Quanta deinde de te omnium spes expectatioque fuerit, et quam eidem abunde fit a te satisfactum, illud argumento esse potest, quod cum maximarum rerum administrationes tibi tantae sint commissae, ut singulae virum et non inertem et industrium satis reddere possint occupatum, te nec opprimant nec perturbent universae. Cumque novi tibi quotidie accedant ac cumulentur labores, a te, quasi otiosus antea fueris, ita sustinentur, ut nulli rei desis, nihil non tractes ita, ut tractandum a te omnes Boni expectant maxime atque

Compendiariam quandam esse viam per haec studia ad virtutem ad laudem ad gloriam Optimus novit atque amplissimus quisque; cum praesertim bene provisum ante sit, ne quid privatis studiis de opera publica detrahatur. Quarum igitur vides indolem, amas Litteras ac foves, quae te praesidia sibi et decora patrocinio tuo comparari gaudent. Domum videmus tuam lectissima instructam Bibliotheca, quam novis undique conquisitis voluminibus ornatiorem in dies atque ampliorem facis. Hinc eximios in omni doctrinarum genere fructus a te percipi norunt omnes, qui sermonibus aliquando tuis

tam occupata impeditaque vita esse posse arbitrarentur. Cum enim philosophari tibi mecum placuisset (quem Philosophum fortasse esse crederes, cum meum de Philosophia tibi librum obtulissem), tam gravibus verbis sententiisque tam apte et composite de obscuritate Naturae rerumque causis disserebas, ut nisi te magis aliae Principe Viro dignae extollerent atque efferrent Virtutes, inter illustriores aetatis hujusce Philosophos esse te censendum non ambigerem. Mirifice te audiens in opinione confirmabar mea, nemini magis quam

tuoque, cui inscribitur, Nomine non plane indignum Tu ipse Judex optimus existimes; quod profecto facies, si non rem, sed studium voluntatemque meam pro humanitate tua consideres. Ille sane, quantum in me virium facultatisque fuit, renovata opera mihi enitendum esse censui, ut emendatior quam ante et venustior procederet: Novis praeterea tum rationum tum experimentorum accessionibus auctum esse volui. Quemadmodum enim Imperii sui fines magis profert Philosophia, atque excrescit ipsa quotidie, sic et Libri hujus pomoeria, ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed

virium facultatisque fuit, renovata opera mihi enitendum esse censui, ut emendatior quam ante et venustior procederet: Novis praeterea tum rationum tum experimentorum accessionibus auctum esse volui. Quemadmodum enim Imperii sui fines magis profert Philosophia, atque excrescit ipsa quotidie, sic et Libri hujus pomoeria, ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque ornamentum; si praeterea favore eundem tuo, ut confido, ac benevolentia fueris

pomoeria, ut ita dicam, dilatrare mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque ornamentum; si praeterea favore eundem tuo, ut confido, ac benevolentia fueris prosecutus, et ipsi ad summam laudem nihil deerit, et mihi accidere in hac re optabilius nihil unquam aut gloriosius poterit. Vale. CHRISTOPHORUS STAY

mihi fas esse non dubitavi. Sed qualiscumque is est, maximum illi certe a tuo Nomine decus accedet atque ornamentum; si praeterea favore eundem tuo, ut confido, ac benevolentia fueris prosecutus, et ipsi ad summam laudem nihil deerit, et mihi accidere in hac re optabilius nihil unquam aut gloriosius poterit. Vale. CHRISTOPHORUS STAY BENEDICTO FRATRI

satis ornate eleganterque disserendo ad audiendum excitabant homines tum loci tum sermonis jucunditate. Hujusmodi instituto si stetissent ii, qui mox eas disciplinas professi sunt, minus inculta fortasse tandiu ea studia jacuissent: nosti enim, qualem iis speciem plerique quam asperam adhibuerint; et, quasi ea, quae ipsi traderent, per se satis essent ampla atque illustria, nihil minus elaborarint, quam ut eadem non incompte dicerentur: quo pacto liberales animos a discendo averterunt, nedum invitarint, eo, ut opinor, decepti, quod cum solam dicendi venustatem rem esse

institutione deflectere? Nam Veteres humanissimam artem non ad delectandum tantummodo (ut nunc ea abutimur) adhibuerunt; sed idcirco praeclare invenerunt, ut, quae maxime jucunditate traheret, eadem esset ad juvandum aptissima. Proinde seu Patriae commodum seu cujusquam rei utilitas postularet, et in Rebuspublicis constituendis et in condendis legibus et in popularium animis ad fortitudinem excitandis eam praesertim usurpaverunt. Eo consilio ipsam etiam Philosophiam carminibus et coli coeptam et mox traditam quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu

humanissimam artem non ad delectandum tantummodo (ut nunc ea abutimur) adhibuerunt; sed idcirco praeclare invenerunt, ut, quae maxime jucunditate traheret, eadem esset ad juvandum aptissima. Proinde seu Patriae commodum seu cujusquam rei utilitas postularet, et in Rebuspublicis constituendis et in condendis legibus et in popularium animis ad fortitudinem excitandis eam praesertim usurpaverunt. Eo consilio ipsam etiam Philosophiam carminibus et coli coeptam et mox traditam quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum

non ad delectandum tantummodo (ut nunc ea abutimur) adhibuerunt; sed idcirco praeclare invenerunt, ut, quae maxime jucunditate traheret, eadem esset ad juvandum aptissima. Proinde seu Patriae commodum seu cujusquam rei utilitas postularet, et in Rebuspublicis constituendis et in condendis legibus et in popularium animis ad fortitudinem excitandis eam praesertim usurpaverunt. Eo consilio ipsam etiam Philosophiam carminibus et coli coeptam et mox traditam quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum praecepta atque ad vitae

traheret, eadem esset ad juvandum aptissima. Proinde seu Patriae commodum seu cujusquam rei utilitas postularet, et in Rebuspublicis constituendis et in condendis legibus et in popularium animis ad fortitudinem excitandis eam praesertim usurpaverunt. Eo consilio ipsam etiam Philosophiam carminibus et coli coeptam et mox traditam quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum praecepta atque ad vitae urbanioris cultum. Quae res propter vetustatem etiam in errorem fabulae traducta est; atque hinc fortasse nonnulli fuisse perhibentur,

esset ad juvandum aptissima. Proinde seu Patriae commodum seu cujusquam rei utilitas postularet, et in Rebuspublicis constituendis et in condendis legibus et in popularium animis ad fortitudinem excitandis eam praesertim usurpaverunt. Eo consilio ipsam etiam Philosophiam carminibus et coli coeptam et mox traditam quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum praecepta atque ad vitae urbanioris cultum. Quae res propter vetustatem etiam in errorem fabulae traducta est; atque hinc fortasse nonnulli fuisse perhibentur, qui sono

quis ignorat? Scimus primos fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum praecepta atque ad vitae urbanioris cultum. Quae res propter vetustatem etiam in errorem fabulae traducta est; atque hinc fortasse nonnulli fuisse perhibentur, qui sono testudinis atque cantu et feras mansuefacerent, et saxa in muros urbis congregarent. Sed ut haec antiqua nimis omittamus, cum jam Graecia artium studiis maxime floreret, accepimus Parmenidem Xenophanem Empedoclem atque alios illius memoriae complures

fuisse Poetas, qui a feritate atque agresti victu revocassent homines ad morum praecepta atque ad vitae urbanioris cultum. Quae res propter vetustatem etiam in errorem fabulae traducta est; atque hinc fortasse nonnulli fuisse perhibentur, qui sono testudinis atque cantu et feras mansuefacerent, et saxa in muros urbis congregarent. Sed ut haec antiqua nimis omittamus, cum jam Graecia artium studiis maxime floreret, accepimus Parmenidem Xenophanem Empedoclem atque alios illius memoriae complures Philosophiam versibus

eam praecipue Italiae partem, quae Graecia Magna dicta est, divulgaturos fuisse, nisi hunc morem in his tractandis disciplinis ipsi potissimum tenuissent; quos traditum est adjecisse carminibus fides etiam atque cantus? Quae quidem praeclare eorum rationi convenire poterant, quippe qui ab Harmonia et numeris omnia repeterent. Verum horum omnium nulla pene monumenta ob longinquitatem temporum ad nos transmissa sunt. Unius extat, atque ad nos usque dimanavit Lucretii venustissimum opus; cujus eo libentius mentionem facio, quod eum in scribendo secutus sis ipse. Quem Musarum etiam minime

ad nos usque dimanavit Lucretii venustissimum opus; cujus eo libentius mentionem facio, quod eum in scribendo secutus sis ipse. Quem Musarum etiam minime studiosum non ad legendum trahant ea, quae ab ipso versibus sunt reddita? Cui non illa antiquioris sermonis urbanitas mire placeat? Ab Epicuro et ab Epicureis quae ante illum tradebantur, scimus propter incompositum dicendi genus non ab aliis fere, nisi qui ab eadem disciplina essent, legi solita: nunc eorumdem cognoscendorum cui non ea in dicendo venustas mirificam cupiditatem excitat? Verumtamen, quo magis hanc in illo praestantiam

fere, nisi qui ab eadem disciplina essent, legi solita: nunc eorumdem cognoscendorum cui non ea in dicendo venustas mirificam cupiditatem excitat? Verumtamen, quo magis hanc in illo praestantiam admiramur, accidit, ut eo molestius feramus tantam elegantiam tam absurdis sententiis adhibitam esse, et quae optima erat ratio et praeclare ad juvandum instituta, eam opinionibus nequissimis esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque

disciplina essent, legi solita: nunc eorumdem cognoscendorum cui non ea in dicendo venustas mirificam cupiditatem excitat? Verumtamen, quo magis hanc in illo praestantiam admiramur, accidit, ut eo molestius feramus tantam elegantiam tam absurdis sententiis adhibitam esse, et quae optima erat ratio et praeclare ad juvandum instituta, eam opinionibus nequissimis esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque ostenderem optimam in scribendi

accidit, ut eo molestius feramus tantam elegantiam tam absurdis sententiis adhibitam esse, et quae optima erat ratio et praeclare ad juvandum instituta, eam opinionibus nequissimis esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque ostenderem optimam in scribendi iniisse viam, quod Philosophiam carminibus tradideris, neque mihi, quibus id confirmarem, et exemplorum copia et probatorum Virorum auctoritas deesset: sed ut in re non necessaria

esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque ostenderem optimam in scribendi iniisse viam, quod Philosophiam carminibus tradideris, neque mihi, quibus id confirmarem, et exemplorum copia et probatorum Virorum auctoritas deesset: sed ut in re non necessaria diutius non moror. Venio ad Philosophiae, quam pertractasti, genus. Ego cum hisce nostris temporibus Philosophiam a tot doctissimis Viris illustratam atque ornatam considero, cujus aptius quam Cartesii

esse depravatam. Multa adhuc hoc loco afferre possem, quibus et res graves atque utiles jucunde atque ornate oportere conscribi probarem, teque ostenderem optimam in scribendi iniisse viam, quod Philosophiam carminibus tradideris, neque mihi, quibus id confirmarem, et exemplorum copia et probatorum Virorum auctoritas deesset: sed ut in re non necessaria diutius non moror. Venio ad Philosophiae, quam pertractasti, genus. Ego cum hisce nostris temporibus Philosophiam a tot doctissimis Viris illustratam atque ornatam considero, cujus aptius quam Cartesii rationem versibus reddendam

versibus reddendam suscepisses, ex his omnibus video neminem. Nam etsi eorum etiam, qui post illum eamdem excoluerunt, multa egregia quidem ac praeclara sint inventa atque instituta; tamen si haec potius reddere voluisses (quamquam nec interdictum tibi putas, ne horum etiam pleraque desumas, et nonnulla transferas ad ejus rationem, cujus e fontibus praecipue rem hauris) neque ea versibus convenissent, quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse

neque ea versibus convenissent, quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille Princeps atque instaurator hujusmodi studiorum, atque

quippe quae calculis ac Geometriae rationibus nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille Princeps atque instaurator hujusmodi studiorum, atque

nimis sunt impedita, neque cum hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille Princeps atque instaurator hujusmodi studiorum, atque e situ ac squalore in

hi fere omnes Philosophiae potius partem aliquam attigerint quam universam pertractarint, eadem satis esse potuissent Naturam rerum omnem persequenti. Quae vero a Cartesio traduntur, et seriem rerum omnem suppeditant, et nescio quomodo liberalius sunt dicta et versibus magis accommodata. Quid quod et Viri eximium ac singulare in Philosophiam meritum adjicere aliquid debuit, ut eum potissimum exornare velles. Fuit ille Princeps atque instaurator hujusmodi studiorum, atque e situ ac squalore in claritatem atque lucem has optimas

atque investiganda Natura? An Experientiam, qua maxime res geri potuit, excoluerunt? At nefas (opinor) putaverunt religiosi homines tentare atque scrutari Naturam; proinde experimentis omnino pepercerunt. In scholis potius detenti sunt, ut causas rerum, quas ignorarent, ipsi fingerent, et disputando ac disserendo Naturae opera intelligerent, quae mehercule, nisi manibus contrectentur atque usurpentur oculis, nunquam cognoscuntur. Accedebat ad haec Unius auctoritas, cui omnium animi obsequebantur. Erat hic velut positus Veri quaerendi finis, ut quae mens unius videre non

cui omnium animi obsequebantur. Erat hic velut positus Veri quaerendi finis, ut quae mens unius videre non potuisset, ea consequi jam se quisque desperaret. Proinde quid mirum, si effectum est his artibus, ut nihil tandiu procederent in rerum investigatione, imo ut paulatim obscurarent omnia et confunderent? Vidit enimvero Vir doctissimus patere latius Naturae amplitudinem, quam ut eam unius mens omnem capere posset; proinde hujusmodi circumscriptos rationi fines repudiavit, sustulit, abjecit: eam autem iniit Veri quaerendi viam, quae Naturam ipsam quodammodo propius oculis admoveret;

Vidit enimvero Vir doctissimus patere latius Naturae amplitudinem, quam ut eam unius mens omnem capere posset; proinde hujusmodi circumscriptos rationi fines repudiavit, sustulit, abjecit: eam autem iniit Veri quaerendi viam, quae Naturam ipsam quodammodo propius oculis admoveret; Geometriam enim et ducem ac magistram rerum Experientiam velut duo lumina Philosophiae adjunxit. Quarum beneficio et ille auxit eam disciplinam tot praestantissimis repertis, et aliorum deinde opera ac studiis eo crevit eadem atque processit, ut nunc tandem

posset; proinde hujusmodi circumscriptos rationi fines repudiavit, sustulit, abjecit: eam autem iniit Veri quaerendi viam, quae Naturam ipsam quodammodo propius oculis admoveret; Geometriam enim et ducem ac magistram rerum Experientiam velut duo lumina Philosophiae adjunxit. Quarum beneficio et ille auxit eam disciplinam tot praestantissimis repertis, et aliorum deinde opera ac studiis eo crevit eadem atque processit, ut nunc tandem illud merito quis usurpaverit, quod a Platone dici solitum accepimus, se Diis maximas habere

viam, quae Naturam ipsam quodammodo propius oculis admoveret; Geometriam enim et ducem ac magistram rerum Experientiam velut duo lumina Philosophiae adjunxit. Quarum beneficio et ille auxit eam disciplinam tot praestantissimis repertis, et aliorum deinde opera ac studiis eo crevit eadem atque processit, ut nunc tandem illud merito quis usurpaverit, quod a Platone dici solitum accepimus, se Diis maximas habere gratias, quod eum vivere fecissent, quando Philosophia potissimum vigeret. Etenim brevi tempore fere una haec aetas nostra

aliorum industria ac labore compertum est, eis tribuere, qui primi incredibili ausu Oceanum praetergressi novas terras ac regiones compererunt; eodem jure arbitror, quidquid in Philosophia aliorum opera mox cognovimus, eum sibi vindicare posse, qui veri inquirendi aperuit viam caeteris, et facem praetulit. Plura de Cartesio libenter dicerem, si aut ulla ejus laudibus per me fieri posset accessio, aut non vererer, ne, si uberius de illo dicerem, viderer idcirco id facere, ut amplior inde pars laudis tanquam cum illo communicatae tibi redundare possit. Nam

ne, si uberius de illo dicerem, viderer idcirco id facere, ut amplior inde pars laudis tanquam cum illo communicatae tibi redundare possit. Nam ego quidem semper duxi non exiguum esse meritum eorum, qui, quae ab aliis sapienter sunt inventae, ita reddere possint, ut in communem usum ea derivent; et si utilitate rem metiamur, eos fere aeque ac doctrinae Auctores ipsos benemereri de bonis artibus. Sed horum qualiscumque sit laus (neque enim quidquam affirmare ausim, ne tua causa facere videar), eam quidem omnem eximie ac singulariter a te comparatam esse existimo. Tanquam enim ex adytis

cognitionem. Atque hic equidem non fateri non possum me nunquam arbitratum esse res tam impeditas tamque difficiles tam aperte ac dilucide dici potuisse. Quae enim in soluta oratione, atque ubi verborum quae rebus accommodata sint in promtu est copia, non satis commode ac vix clare dicuntur, eadem et carminibus et breviter atque ita perspicue sunt a te reddita, ut non ab iis, qui rem fuse ac copiose agunt, plura desideres. Hujusmodi esse censeo, quaecumque de Metaphysicis rebus libro primo tradita sunt: ubi, quidquid de Mente hominis, quidquid de Divinae Naturae atque aliarum rerum

hic equidem non fateri non possum me nunquam arbitratum esse res tam impeditas tamque difficiles tam aperte ac dilucide dici potuisse. Quae enim in soluta oratione, atque ubi verborum quae rebus accommodata sint in promtu est copia, non satis commode ac vix clare dicuntur, eadem et carminibus et breviter atque ita perspicue sunt a te reddita, ut non ab iis, qui rem fuse ac copiose agunt, plura desideres. Hujusmodi esse censeo, quaecumque de Metaphysicis rebus libro primo tradita sunt: ubi, quidquid de Mente hominis, quidquid de Divinae Naturae atque aliarum rerum informatis atque

facile Lucretii rationem in scribendo assecutum te esse quis possit agnoscere. Elucent vero aliquando inter doctrinam ac severiores sententias apte positi quidam hilariores atque amoeniores ornatus, qui videntur animum reficere et reddere ad caetera cognoscenda alacriorem. Ex quibus ego rebus omnibus, si quid animi mei conjectura prospicere possum, non dubitem, quin eam, quae Scriptoribus a frequentia legentium praecipua proficiscitur commendatio, facillime sis ipse consecuturus: cum enim gravissimae disciplinae

solent, fortasse a severioribus studiis ad haec hilariora non gravate animum traducent. Quod cum abunde satis, ut auguror, successerint, velim, ut non hanc praeteritorum tibi studiorum mercedem tanquam ac metam constitutam existimes, sed proposito veluti praemio ad novos te cursus excitari putes, et si me auctore ad quidpiam non aegre te conferas, potissimum suadeam, ut quoniam exoratus jam est Apollo, praesentesque sunt Musae, continuo earum favore uti pergens in aliud hujusmodi argumentum laborem impendere non abnuas, et Nevvtonianam etiam Philosophiam ad Musarum modos transferre

sed proposito veluti praemio ad novos te cursus excitari putes, et si me auctore ad quidpiam non aegre te conferas, potissimum suadeam, ut quoniam exoratus jam est Apollo, praesentesque sunt Musae, continuo earum favore uti pergens in aliud hujusmodi argumentum laborem impendere non abnuas, et Nevvtonianam etiam Philosophiam ad Musarum modos transferre aggrediaris. Novi equidem et quanta sit operis difficultas, et quam pene sit desperandum ea versibus assequi posse, quae nonnisi Mathematicorum sermone expediri videmus; sed facit, ut te horter ipsamet rei tam arduae praestantia ac

quidpiam non aegre te conferas, potissimum suadeam, ut quoniam exoratus jam est Apollo, praesentesque sunt Musae, continuo earum favore uti pergens in aliud hujusmodi argumentum laborem impendere non abnuas, et Nevvtonianam etiam Philosophiam ad Musarum modos transferre aggrediaris. Novi equidem et quanta sit operis difficultas, et quam pene sit desperandum ea versibus assequi posse, quae nonnisi Mathematicorum sermone expediri videmus; sed facit, ut te horter ipsamet rei tam arduae praestantia ac magnitudo; et ex eo, quod hactenus in quamplurimis fere aeque difficilioribus praestitisti,

potissimum suadeam, ut quoniam exoratus jam est Apollo, praesentesque sunt Musae, continuo earum favore uti pergens in aliud hujusmodi argumentum laborem impendere non abnuas, et Nevvtonianam etiam Philosophiam ad Musarum modos transferre aggrediaris. Novi equidem et quanta sit operis difficultas, et quam pene sit desperandum ea versibus assequi posse, quae nonnisi Mathematicorum sermone expediri videmus; sed facit, ut te horter ipsamet rei tam arduae praestantia ac magnitudo; et ex eo, quod hactenus in quamplurimis fere aeque difficilioribus praestitisti, conjiciens, idem etiam in hoc

etiam Philosophiam ad Musarum modos transferre aggrediaris. Novi equidem et quanta sit operis difficultas, et quam pene sit desperandum ea versibus assequi posse, quae nonnisi Mathematicorum sermone expediri videmus; sed facit, ut te horter ipsamet rei tam arduae praestantia ac magnitudo; et ex eo, quod hactenus in quamplurimis fere aeque difficilioribus praestitisti, conjiciens, idem etiam in hoc praestare te posse confido. Ne tamen imparati ad rem veniant, qui haec legent, atque ut omnium rerum seriem non explicatam (secus

confido. Ne tamen imparati ad rem veniant, qui haec legent, atque ut omnium rerum seriem non explicatam (secus enim commentario opus esset) sed indicatam praevideant, Argumenta ad singulos libros tuos scribere volui; ex quo appareat, me, et si valde mea opera te juvare non potuerim, omnino tamen tibi deesse noluisse. Vale. APPROBATIO.

accedens auspicatur Opus ab invocatione Divinae SAPIENTIAE, per quam, quidquid est, factum ordinatumque est: pergit deinde nuncupare libros suos Nobilibus atque Eruditis Viris, quibuscum sibi eorumdem studiorum consuetudo intercedebat: in quotidianis enim congressionibus simul Mathematicis et Philosophicis disciplinis operam dabant: quin, ut fatetur ipse illi iidem auctores ei fuerunt, ut hanc sibi conscribendae versibus Philosophiae provinciam sumeret. A versu 72. ad versum 106. totius Operis Argumentum breviter proponit; et Cartesium, cujus rationes sequitur,

congressionibus simul Mathematicis et Philosophicis disciplinis operam dabant: quin, ut fatetur ipse illi iidem auctores ei fuerunt, ut hanc sibi conscribendae versibus Philosophiae provinciam sumeret. A versu 72. ad versum 106. totius Operis Argumentum breviter proponit; et Cartesium, cujus rationes sequitur, laudat. Tum rem ipsam aggresius, antequam aliquid certi in Philosophia statuatur, de rebus omnibus dubitationem instituit: ut ita Mentem ab erroribus et praejudicatis opinionibus, quae vel ob aetatis imbecillitatem vel ob temeritatem in judicando

A versu 72. ad versum 106. totius Operis Argumentum breviter proponit; et Cartesium, cujus rationes sequitur, laudat. Tum rem ipsam aggresius, antequam aliquid certi in Philosophia statuatur, de rebus omnibus dubitationem instituit: ut ita Mentem ab erroribus et praejudicatis opinionibus, quae vel ob aetatis imbecillitatem vel ob temeritatem in judicando atque alia hujusmodi obrepserunt, purgemus. Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum

vel ob temeritatem in judicando atque alia hujusmodi obrepserunt, purgemus. Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque

Mox ad comparandam rerum cognitionem veniens ea proposita Veri quaerendi via, ut a notis ad ignota procedatur, a versu 353. hoc sibi certum indubitatumque primo occurrere ait: Ego cogito, ergo sum; et quoniam non alia de causa sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers.

sibi manifestum id esse videt, quam quod claram ejus et distinctam perceptionem habet, quidquid clare distincteque percipitur, verum esse agnoscit, omnium proin certissimarum cognitionum principium esse hujusmodi claram distinctamque perceptionem. Summae perfectaeque Naturae notitiam inesse menti et eandem a nobis clare percipi docet a vers. 420. deducit inde hanc excellentem Naturam Deum esse, proinde ipsum existere, Unum esse sine partibus, Immutabilem, cui denique summa sint omnia, quaecumque ipsi attribui necesse est. A versu 657. Corporum existentiam probat ex eo,

Hominis naturam positam esse affirmat; praeter se alios etiam esse Homines ex eorum cogitationes nobiscum in sermone communicatis deducit. Mundum creatum esse a Deo, cui uni per se esse convenit, ab eoque servari atque administrari demonstrat a versu 829. pravasque de Natura, Fortuna, et Fato opiniones tollit, eosque arguit, qui a rerum gubernatione Deum amovent: quos refellens ad Animorum immortalitatem demonstrandam deducitur a versu 1194. Cum enim Animi naturam in cogitatione sitam esse, Corporis vero in extensione probet, ex ejusdem Corporis dissolutione Animum,

sit, disolvi atque interire non posse concludit; aliisque id argumentis confirmat ad versum 1349. Deinde respondet iis, qui sibi objicere possint, Animum pro varia corporis affectione varie affici, proinde illius interitu interiturum: explicat legem conjunctionis inter Animum et Corpus, qua, quomodo altero affecto alterum allici oporteat, sancitum sit; ubi et Leibnizii Harmoniam praestabilitam exponit ac rejicit; dataque opportunitate in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu

confirmat ad versum 1349. Deinde respondet iis, qui sibi objicere possint, Animum pro varia corporis affectione varie affici, proinde illius interitu interiturum: explicat legem conjunctionis inter Animum et Corpus, qua, quomodo altero affecto alterum allici oporteat, sancitum sit; ubi et Leibnizii Harmoniam praestabilitam exponit ac rejicit; dataque opportunitate in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu 1513. quasdam in nobis affectiones et ad Animum et ad Corpus pertinere, ut

allici oporteat, sancitum sit; ubi et Leibnizii Harmoniam praestabilitam exponit ac rejicit; dataque opportunitate in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu 1513. quasdam in nobis affectiones et ad Animum et ad Corpus pertinere, ut sunt praesertim eae, quae a sensibus proficiscuntur: Corpus nempe in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad

sancitum sit; ubi et Leibnizii Harmoniam praestabilitam exponit ac rejicit; dataque opportunitate in ejusdem Entia, ut vocat, simplicia, atque in alia breviter digreditur. Infert a versu 1513. quasdam in nobis affectiones et ad Animum et ad Corpus pertinere, ut sunt praesertim eae, quae a sensibus proficiscuntur: Corpus nempe in iis tantum moveri, Animum percipere. Propria vero esse Animi velle atque intelligere, amare summum Bonum necessario atque expetere, contra summum malum odio habere atque aversari; ad caetera, quae media

LIBRI SECUNDI ARGUMENTUM Nihil Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit

SECUNDI ARGUMENTUM Nihil Homini jucundius esse ait, quam in caelestium rerum contemplatione versari. De Mundi dispositione se acturum pollicitus praemitit explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit de motu, cujus quantitatem semper

explicationem naturae corporis, quae in hoc sita est, ut in longum latum et profundum extendatur; proinde et spatium; cui triplex semper hujusmodi dimensio convenit, a corpore non differre afferit: quamobrem vacuum omne a rebus excludit. Quo pacto res in Pleno moveri possint, explicat; ubi et corpora sine ullo termino secari posse ostendit. A Versu 270. agit de motu, cujus quantitatem semper in rebus servari probat. Naturae Leges quibus moventur corpora considerat: harum Primam ait esse. Corpus in illo semper statu, in quo semel positum sit, permanere, donec ab externa

Jovi ac Terrae suam vim suosque peculiares vortices esse; illum quinque Satellites, Jovem vero quatuor obire: medium quoque Saturnum orbe quodam suspenso circum tanquam annulo cinclum conspici: Lunam demum a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret,

a Terrae vortice raptari. Reliquis item Planetis suos esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam

esse posse Satellites, imo et fixis Sideribus suos Planetas suspicatur. Postremo Terrae, praeter motum quo circa Solem agitur, inesse etiam alterum, quo ipsa circa se vertitur; illo Annum, hoc Diem fieri. A vers. 783. varias lucus et figurae mutitiones in Luna explicat. Tum ut Lunae et Solis defectus demonstret, annuum Terrae circa Solem motae cursum per duodecim Eclipticae signa describit. Orbem, quem Luna suo motu conficit, ab Eclipticae via variae hinc atque inde declinare ostendit, proinde ab hoc orbe Eclipticam intersecari in duobus punctis, qui vocantur Nodi. Fit itaque

punctis, qui vocantur Nodi. Fit itaque Lunae defectus, cum ea e regione Solis in Nodo vel prope Nodum versatur, terra interposita umbram in eam projiciente: Sol vero deficit, cum Luna item in Nodo radios ejus interjecta nobis intercipit. Ab ignorantia hujusmodi causarum proficisci superstitiosas et pravas de rebus opiniones, pluribus exemplis docet. Umbram Terrae, cum minor haec sit Sole, progrediendo usque minui, neque ad Martem pervenire posse: tandem Solem interjectu Lunae non omnibus Terrae partibus obscurari; contra Lunam omnibus aeque inconspicuam in defectu reddi ad vers.

Eclipticae inclinari Axem Terrae; atque hunc semper sibi parallelum esse, ubicumque loci Terra sit; inde varias anni tempestates fieri explicat. A vers. 1085. ex diurno Terrae in Ortum motu Sidera converti in Occasum nobis apparere: Martem viciniorem interdum remotiorem: Venerem quoque et Mercurium nunc citeriorem, nunc ulteriorem esse. His subjungitur directionum stationum et regressionum Planetarum ad vers. 1157. explicatio. Tum non obstare diurno Terrae motui lapsus corporum deorsum recta, ut apparet, cadentium, neque ejusdem motui annuo officere Siderum inerratium

Terra sit; inde varias anni tempestates fieri explicat. A vers. 1085. ex diurno Terrae in Ortum motu Sidera converti in Occasum nobis apparere: Martem viciniorem interdum remotiorem: Venerem quoque et Mercurium nunc citeriorem, nunc ulteriorem esse. His subjungitur directionum stationum et regressionum Planetarum ad vers. 1157. explicatio. Tum non obstare diurno Terrae motui lapsus corporum deorsum recta, ut apparet, cadentium, neque ejusdem motui annuo officere Siderum inerratium inter se et respectu Terrae non mutatos situs ostenditur. Versibus, qui a

nunc citeriorem, nunc ulteriorem esse. His subjungitur directionum stationum et regressionum Planetarum ad vers. 1157. explicatio. Tum non obstare diurno Terrae motui lapsus corporum deorsum recta, ut apparet, cadentium, neque ejusdem motui annuo officere Siderum inerratium inter se et respectu Terrae non mutatos situs ostenditur. Versibus, qui a 1237. sequuntur, descriptiones Siderum fixorum continentur. Hoc loca refelluntur ii, qui ab aspectu Siderum futura preadicunt. Viam Lacteam ex confertissimarum stellarum multitudine confici ait. Fixa Sidera videri inaequalia

Siderum fixorum continentur. Hoc loca refelluntur ii, qui ab aspectu Siderum futura preadicunt. Viam Lacteam ex confertissimarum stellarum multitudine confici ait. Fixa Sidera videri inaequalia propter inaequalem eorum a nobis distantiam; eaque primae Magnitudinis esse, quae nobis vicinicia sunt; et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et

et totidem fere Solis vorticem circumdare, quot aequales globi medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque

medium globum circumtangere possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit: inter Perioecos Antoecos et Antipodas

possunt: his ordinem siderum secundi Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit: inter Perioecos Antoecos et Antipodas diserimina

Honoris superaddi, atque ita deinceps ad vers. 1420. A calestium rerum contemplatione ad Terrae figuram explicandam devenit; illam rotundam esse, et ex ejus umbra in disco Lunae, cum haec deficit, observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit: inter Perioecos Antoecos et Antipodas diserimina explicat. Demum a vers. 1575.

observata, et ex siderum elevatione et depressione pro vario regionum situ, et ex aliis hujusmodi argumentis pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit: inter Perioecos Antoecos et Antipodas diserimina explicat. Demum a vers. 1575. Terrae totius partitionem, et regionum ac marium descriptionem ad finem usque persequitur. LIBRI TERTII

pronunciat. Non decernit vero, an sphaerica prorsus sit, an ad sphaeroidis potius longae vel latae figuram accedat. Tum Terrae in quinque Zonas divisionem peragit: inter Perioecos Antoecos et Antipodas diserimina explicat. Demum a vers. 1575. Terrae totius partitionem, et regionum ac marium descriptionem ad finem usque persequitur. LIBRI TERTII ARGUMENTUM GALLIAM ob multa laudat, ob id vero praesertim, quod ea Cartesium

LIBRI TERTII ARGUMENTUM GALLIAM ob multa laudat, ob id vero praesertim, quod ea Cartesium tulerit, cujus etiam laudes ad Vers. 63. persequitur. Post descriptam in libro superiori Mundi hujus dispositionem, causas ejus et principia se traditurum in hoc promittit: et quamvis exortum Mundi nulla primordia antecesserint, cum a Deo is statim perfecte atque absolute conditus fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A

ARGUMENTUM GALLIAM ob multa laudat, ob id vero praesertim, quod ea Cartesium tulerit, cujus etiam laudes ad Vers. 63. persequitur. Post descriptam in libro superiori Mundi hujus dispositionem, causas ejus et principia se traditurum in hoc promittit: et quamvis exortum Mundi nulla primordia antecesserint, cum a Deo is statim perfecte atque absolute conditus fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies

fuerit; tamen permagni referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies omnis, ex qua haec rerum universitas componitur, fuit initio divisia in innumerabiles particulas, quae et seorsim circa se ipsas et simul circa puncta quaedam motae fuerunt; unde tot Vortices, quot erant ea puncta, effecti. Rotatu particularum circa se ipsas angulos atteri, easque in sphaerularum figuras reduci oportuit: quod vero vacaret inter globos, id particulas attritu excisas replere. Jam duo

referre ait, quibus a primordiis proditurus fuisset, ut omnia, quae in eo nunc fiunt, rite peragantur, exquirere. A versu. 132. igitur haec habet: Materies omnis, ex qua haec rerum universitas componitur, fuit initio divisia in innumerabiles particulas, quae et seorsim circa se ipsas et simul circa puncta quaedam motae fuerunt; unde tot Vortices, quot erant ea puncta, effecti. Rotatu particularum circa se ipsas angulos atteri, easque in sphaerularum figuras reduci oportuit: quod vero vacaret inter globos, id particulas attritu excisas replere. Jam duo hinc Elementa rerum

attritu excisas replere. Jam duo hinc Elementa rerum suppetunt: Primum, minutiores illae ex attritu angulorum. Partes: Alterum, ipsi Globi. Tertium quoque crassius minusque motui accommodatum debere constare ex eo deducit, quod tria corporum genera in rebus animadvertimus, lucida nempe, pellucida, et opaca. Ubi primi Elementi copia repletis Pilarum intervallis superavit, hanc redundantem in axem, cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedendi habent; cum in gyrum moveantur, majorem vim a medio Vortice recedent habent; non recedunt tamen, cum superiores semper impedimento sint

Vorticis Eclipticae obversum esse; proinde primi Elementi materies elabens (potest enim ea per sphaerularum intervalia exitus sibi viam reperire) per unius Eclipticam in alterius polos influit. Ea, ubi per polum utrumque largius immissa in medium confluit, subito occursu moveri simul celeriter et rotari debet; hinc Astrum in centro gignitur: nonnunquam vero neque id in axis medio fieri, neque in ipso axe perstare demonstratur; hinc Excentricos circa Astrum orbes a Vortics materie ipsique innatantibus Planetis confici: fors id etiam a Vorticum figura pendere ad ellipticam accedente

confici: fors id etiam a Vorticum figura pendere ad ellipticam accedente propter aliorum inaequalem Vorticum ad latera compressionem. Porro proximiores centro particulas ab Astri vi celerius remotioribus moveri, ideoque minoris eas esse molis oportet; secus enim longius recederent. Haec molis et celeritatis ratio ad finem usque Vorticis non perseverat; ibi enim extremas ocyus paulo inferioribus moveri, et utrasque aequali mole constare ostendit. Deinde a Vers. 337. Tertii Elementi naturam explicare pergens hanc confici docet ex primi Elementi particulis inter se complicatis,

ad latera compressionem. Porro proximiores centro particulas ab Astri vi celerius remotioribus moveri, ideoque minoris eas esse molis oportet; secus enim longius recederent. Haec molis et celeritatis ratio ad finem usque Vorticis non perseverat; ibi enim extremas ocyus paulo inferioribus moveri, et utrasque aequali mole constare ostendit. Deinde a Vers. 337. Tertii Elementi naturam explicare pergens hanc confici docet ex primi Elementi particulis inter se complicatis, atque in crassiorem excrescentibus molem, quae per globorum intervalla transiens in Striae figuram

in Astrum pervenit, eique maculas offundit. Hae idcirco in Sole observantur: atque ex earum Soli inhaerentium conversione Solem quoque circa se converti deductur. Hujusmodi maculas diu non permanere, sed alias absumi, alias rursus generari videmus; hinc sit, ut Solis lux interdum valde imminatur, et nonnulla fixa sidera aliquando nobis prorsus obtegnatur, aliquando et nova appareant. Striata hujusmodi materies non semper Soli inhaeret, sed ejus vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior

atque ex earum Soli inhaerentium conversione Solem quoque circa se converti deductur. Hujusmodi maculas diu non permanere, sed alias absumi, alias rursus generari videmus; hinc sit, ut Solis lux interdum valde imminatur, et nonnulla fixa sidera aliquando nobis prorsus obtegnatur, aliquando et nova appareant. Striata hujusmodi materies non semper Soli inhaeret, sed ejus vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior materies Astrum densissime circumtexerit, et ejus Vorticis motus

maculas diu non permanere, sed alias absumi, alias rursus generari videmus; hinc sit, ut Solis lux interdum valde imminatur, et nonnulla fixa sidera aliquando nobis prorsus obtegnatur, aliquando et nova appareant. Striata hujusmodi materies non semper Soli inhaeret, sed ejus vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior materies Astrum densissime circumtexerit, et ejus Vorticis motus elanguescet, et a fortiori vi finitimi Vorticis una cum Astro abripietur: hinc Cometam esse ait, cum

prorsus obtegnatur, aliquando et nova appareant. Striata hujusmodi materies non semper Soli inhaeret, sed ejus vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior materies Astrum densissime circumtexerit, et ejus Vorticis motus elanguescet, et a fortiori vi finitimi Vorticis una cum Astro abripietur: hinc Cometam esse ait, cum abreptum hoc Astrum ita compactum est, ut vim habeat ex alio Vortice in alium elabendi. Multorum hoc loco de Cometis sententiae referuntur ad. Vers. 733. Quod si

nova appareant. Striata hujusmodi materies non semper Soli inhaeret, sed ejus vi saepe rejecta et dispersa longius procurrit, eique, ut Terrae aer, circumfunditur. Haec ad Vers. 551. Si quando vero ea crassior materies Astrum densissime circumtexerit, et ejus Vorticis motus elanguescet, et a fortiori vi finitimi Vorticis una cum Astro abripietur: hinc Cometam esse ait, cum abreptum hoc Astrum ita compactum est, ut vim habeat ex alio Vortice in alium elabendi. Multorum hoc loco de Cometis sententiae referuntur ad. Vers. 733. Quod si minus solidis contextum sit maculis

Cometis sententiae referuntur ad. Vers. 733. Quod si minus solidis contextum sit maculis Astrum, ut in alio Vortice alicubi cum ejus circumfluente materia libretur, hoc Planetam esse stato circuitu permeantem asserit. Haec est Planetarum nostri Vorticis origo. Quoniam vero in Planetis et Cometis inclusum macularum crustis primum Elementum agitatur adhuc, et torquetur, hi quoque circa se agi debent, et converti: hinc diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur,

solidis contextum sit maculis Astrum, ut in alio Vortice alicubi cum ejus circumfluente materia libretur, hoc Planetam esse stato circuitu permeantem asserit. Haec est Planetarum nostri Vorticis origo. Quoniam vero in Planetis et Cometis inclusum macularum crustis primum Elementum agitatur adhuc, et torquetur, hi quoque circa se agi debent, et converti: hinc diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus

alio Vortice alicubi cum ejus circumfluente materia libretur, hoc Planetam esse stato circuitu permeantem asserit. Haec est Planetarum nostri Vorticis origo. Quoniam vero in Planetis et Cometis inclusum macularum crustis primum Elementum agitatur adhuc, et torquetur, hi quoque circa se agi debent, et converti: hinc diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum,

diurna Terrae circa se conversio: Lunam quoque semel circa se revolvi, dum periodum peragit suam, observari ait. Terrae vero axis ad Eclipticam idcirco inclinatur, quia directionem sui eandem conservat, quae illi fuit, ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea

ante quam Tellus a Solis absorberetur Vortice. Demum errorum, qui in Planetis et praesertim in Luna servantur, retionem reddit. A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo et Terrae rotunda figura prodit ab hujusmodi particulis eam circumundique prementibus. Gravitatem corporibus minorem sub Aequatore, quam sub Polis esse a celeriori in

A vers. 946. de corporum Gravitate agit, cujus causam repetit a globulis secundi Elementi a centro motus, quod idem Terrae centrum est, recedere nitentibus, et caetera corpora deorsum renovato semper impulsu trudentibus: idcirco enim ea lapsus suos per quadrata temporum accelerant: imo et Terrae rotunda figura prodit ab hujusmodi particulis eam circumundique prementibus. Gravitatem corporibus minorem sub Aequatore, quam sub Polis esse a celeriori in his, in illo tardiori Pendulorum motu deprehendi ait; idque ea de causa fieri, quod sub Aequatore major terrestrium corporum ex

his, in illo tardiori Pendulorum motu deprehendi ait; idque ea de causa fieri, quod sub Aequatore major terrestrium corporum ex diurna Terrae conversione motus plus gravitatis detrahat, quam sub Polis. Tum a vers. 1077. cur corpora alia aquis innatent, alia iis submergantur, demonstrat; et motus piscium sursum deorsumque explicat. Corpora tantum sub aquis amittere ponderis, ait, quantum par aquae moles habet gravitatis: hinc diversam in variis liquoribus gravitatem itemque in solidis deprehendi posse. Demum Vectis exemplo corpora valde gravia facile moveri ad Vers.

ad Vers. 1214. ostenditur. Nunc ad Magnetis vim explicandam transiens haec habet: quoniam ab uno Terrae polo in alterum striata materies perpetuo fluit, cadem per Magnetis corpus viam sibi accommodatam facile invenit; idque pervadendo ad polum suo cursu dirigit; quin imo egrediendo et regrediendo parvum vorticem circa idem, ut circa Terram, conficit. Hinc infertur, cur Magnes a Magnete, ut varie alter alteri obversus est, nunc trahatur, nunc rejiciatur. Porro si ferrum Magneti admoveatur, ab hoc fluens materia in illo sibi meatus construit: unde et ferrum a Magnete tactum in

dirigit; quin imo egrediendo et regrediendo parvum vorticem circa idem, ut circa Terram, conficit. Hinc infertur, cur Magnes a Magnete, ut varie alter alteri obversus est, nunc trahatur, nunc rejiciatur. Porro si ferrum Magneti admoveatur, ab hoc fluens materia in illo sibi meatus construit: unde et ferrum a Magnete tactum in Polum convertitur, et cum juxta situm est, ab illo trahitur. Hoc loco aliorum etiam corporum vim Electricam explicat. Quae omnia ad versum 1615. persequitur. Jam ex supra constitutis principiis manant variae

vorticem circa idem, ut circa Terram, conficit. Hinc infertur, cur Magnes a Magnete, ut varie alter alteri obversus est, nunc trahatur, nunc rejiciatur. Porro si ferrum Magneti admoveatur, ab hoc fluens materia in illo sibi meatus construit: unde et ferrum a Magnete tactum in Polum convertitur, et cum juxta situm est, ab illo trahitur. Hoc loco aliorum etiam corporum vim Electricam explicat. Quae omnia ad versum 1615. persequitur. Jam ex supra constitutis principiis manant variae corporum affectiones: Calor ex perturbata

constitutis principiis manant variae corporum affectiones: Calor ex perturbata particularum corporis, quas primi vis Elementi commovit, agitatione proficiscitur; contra frigus vel a quiete particularum vel ab earum recto motu repetendum est. Tum a versu 1741. unde corpora alia humida et liquentia sint, alia dura, quaedam vero pellucida, quaedam opaca fuse declarat. Postremo corpora a corporibus non alio docet differre, quam diversa partium, quibus componuntur, dispositione. Sub finem digrediens Metalla in praeposteros usus converti damnat, et nimiam hominum in conquirendis

1741. unde corpora alia humida et liquentia sint, alia dura, quaedam vero pellucida, quaedam opaca fuse declarat. Postremo corpora a corporibus non alio docet differre, quam diversa partium, quibus componuntur, dispositione. Sub finem digrediens Metalla in praeposteros usus converti damnat, et nimiam hominum in conquirendis divitiis anxietatem redarguit. LIBRI QUATRI ARGUMENTUM SE jam medii Operis labore perfunctum cogitatio *** quae adhuc pertractanda restant,

SE jam medii Operis labore perfunctum cogitatio *** quae adhuc pertractanda restant, ait animum despondere; recreari tamen officii sui erga nobiles Viros, quibus haec nuncupat, recordatione, iisque placendi fluido excitari. Protinus, ut aquae aeris et ignis, de quibus hoc libro acturus est, utilitates commemoravit, singillatim eorum naturam explicare a Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se

recordatione, iisque placendi fluido excitari. Protinus, ut aquae aeris et ignis, de quibus hoc libro acturus est, utilitates commemoravit, singillatim eorum naturam explicare a Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae

placendi fluido excitari. Protinus, ut aquae aeris et ignis, de quibus hoc libro acturus est, utilitates commemoravit, singillatim eorum naturam explicare a Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae celerius effluunt; sic

ignis, de quibus hoc libro acturus est, utilitates commemoravit, singillatim eorum naturam explicare a Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae celerius effluunt; sic in Terrae Vortice, ubi Luna suo corpore iter fluenti

Ver. 84. aggreditur. Aquam igitur docet laevibus oblongis ac flexibilibus particulis constare; proinde facile fluere, et madefacere corpora, et in vapores resolvi, tum in planitiem se componere, et aeque undique librari. Porro a vers. 180. cur Maris aquae salibus corrupta sit, inquirit; et cur eadem fluat ac refluat, hanc affert explicationem: ut in fluminum alveis, ubi a pontium mole coarctantur, undae celerius effluunt; sic in Terrae Vortice, ubi Luna suo corpore iter fluenti aetheris materiae arctavit, ea materies vi connitens per impeditiorem viam subjectas Oceani aquas

ubi Luna suo corpore iter fluenti aetheris materiae arctavit, ea materies vi connitens per impeditiorem viam subjectas Oceani aquas premit, simulque Terram paulum illa impressione repellit: hinc in oppositis Terrae partibus fluere Maria necesse est, refluere vero, cum Luna ab illo loco digreditur. Et quoniam Orbis Vorticis Terrae ellipticus est, cum Luna in graciliore ejus parte (quod in Oppositionibus et in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus hujusmodi maxime sub proximis

subjectas Oceani aquas premit, simulque Terram paulum illa impressione repellit: hinc in oppositis Terrae partibus fluere Maria necesse est, refluere vero, cum Luna ab illo loco digreditur. Et quoniam Orbis Vorticis Terrae ellipticus est, cum Luna in graciliore ejus parte (quod in Oppositionibus et in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus hujusmodi maxime sub proximis Aequatori locis, qua Lunae est via, contingunt; et quo quaeque magis ab illo distant Maria, minus agitari

est, cum Luna in graciliore ejus parte (quod in Oppositionibus et in Conjunctionibus fit) versatur, arctam per se viam magis obstruens solito majores Aestus efficit, praefertim in Aequinoctiis vi Solis accedente. Aestus hujusmodi maxime sub proximis Aequatori locis, qua Lunae est via, contingunt; et quo quaeque magis ab illo distant Maria, minus agitari oportet. A vers: 298. tres affert de Fontium origine Philosophorum sententias; primam, quam refellit, eorum, qui maris aquam terrae insinuatam, ejusque purgatam meatibus in Fontes derivant; alteram asserentium eandem maris aquam

origine Philosophorum sententias; primam, quam refellit, eorum, qui maris aquam terrae insinuatam, ejusque purgatam meatibus in Fontes derivant; alteram asserentium eandem maris aquam in cavos terrae sinus illapsam ejus calore in vapores resolvi, qui post relictis salibus in guttas revertuntur, et manant in Fontes; tertiam quae pluviis et solutis nivibus Fontium originem refert: huic potissimum assentitur, eamque plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris

quam refellit, eorum, qui maris aquam terrae insinuatam, ejusque purgatam meatibus in Fontes derivant; alteram asserentium eandem maris aquam in cavos terrae sinus illapsam ejus calore in vapores resolvi, qui post relictis salibus in guttas revertuntur, et manant in Fontes; tertiam quae pluviis et solutis nivibus Fontium originem refert: huic potissimum assentitur, eamque plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers.

revertuntur, et manant in Fontes; tertiam quae pluviis et solutis nivibus Fontium originem refert: huic potissimum assentitur, eamque plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant,

refert: huic potissimum assentitur, eamque plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad

plurimis probat argumentis. His subjungitur a vers. 543. Nubium Pluviarum Nivis Grandinis et Roris explicatio. Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A

Aërem, de quo a vers. 726. pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de

pergit dicere, tenuibus quibusdam et flexibilibus silis ait componi; hinc fluidum esse, et, si comprimatur, conniti, ut se restituat, ac dilatet. Hujusmodi Elastica vis in aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem

aliis etiam corporibus explicatur: hoc loco Sclopetum, ut vocant, Pneumaticum, et Boyli machina deferibitur, et pleraque eorum, quae in ea ad probandam vim aeris experimenta siunt, afferuntur. A vers. 919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia

919. Aëri quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis:

quoque gravitatem inesse suam probat ex aqua in tubis suspensa, et ab illo extra premente sustentata; idque ad vers. 994. Mox de Ventis agit: illos ipsum Aërem fluentem esse, eumque fluere, cum vel a Solis calore, vel a vaporibus agitatur, ostendit. Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur,

Ventorum nomina et plagas designat; et cur quidam certis lucis statisque temporibus flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur, cur affusa aqua Calx farveat, et cur silex chalybe et ligna lignis percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut speculo concavo collectis excitari asserit. Tum a Vers. 1401. Pulveris pyrii

flent, atque alia hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur, cur affusa aqua Calx farveat, et cur silex chalybe et ligna lignis percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut speculo concavo collectis excitari asserit. Tum a Vers. 1401. Pulveris pyrii compositionem ejusque, cum accenditur, vires persequitur. Ab hoc propter

hujusmodi ad Vers. 1244. demonstrat. Reliquum jam est, ut Ignis natura declaretur: hanc sitam esse docet in celeri ac perturbato primi Elementi motu corporum particulas dissolventis et abripientis: facile porro explicatur, cur affusa aqua Calx farveat, et cur silex chalybe et ligna lignis percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut speculo concavo collectis excitari asserit. Tum a Vers. 1401. Pulveris pyrii compositionem ejusque, cum accenditur, vires persequitur. Ab hoc propter similitudinem pertransit ad

percussa scintillas emittant. Fraeterea Ignem a Solis radiis vitrea lente aut speculo concavo collectis excitari asserit. Tum a Vers. 1401. Pulveris pyrii compositionem ejusque, cum accenditur, vires persequitur. Ab hoc propter similitudinem pertransit ad Tonitru Fulguris et Fulminis causas exquirendas, in quibus ad Vers. 1538. immoratur. Haec excipit Ignium, quos vocant Fatuos, atque hujusmodi aliorum explicatio. A Vers. 1564. ad Vers. 1624. Aurora Borealis describitur, ejusque causa repetitur a Solis atmosphaera, quae ubi longius

1624. Aurora Borealis describitur, ejusque causa repetitur a Solis atmosphaera, quae ubi longius procurrens Terrae Vorticem contingit, ab ejus correpta impetu in polos projicitur, ubi a Sole collustrata apparet. Demum Ignes sub terra produci ait; hinc a plerisque montibus flammas eructari, et terram persaepe tremere deducit; variosque terra subversae anno MDCLXVII. VIII. Id. Apr. non inelegantem descriptionem. LIBRI QUINTI

expressam ejus imaginem exhibere. Toto itaque hoc libro Hominis naturam consideraturus jam ab ejus generatione atque exortu incipit: idque a vers. 65. ad 116. Tum Animam in cerebro locat, unde per totum corpus nervorum propagines diffunduntur, per quos ipsa corpus impellit ac movet, et externarum rerum admonetur. Accedunt et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi

itaque hoc libro Hominis naturam consideraturus jam ab ejus generatione atque exortu incipit: idque a vers. 65. ad 116. Tum Animam in cerebro locat, unde per totum corpus nervorum propagines diffunduntur, per quos ipsa corpus impellit ac movet, et externarum rerum admonetur. Accedunt et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et

per quos ipsa corpus impellit ac movet, et externarum rerum admonetur. Accedunt et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio

admonetur. Accedunt et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi

et spiritus, quos Animales vocant, qui de purgatiori sanguine effecti totum corpus pervadunt celeriter, ac mobilitant, rerumque species in cerebrum deferunt, in eoque imprimunt. Ab horum spirituum varietate, et diversa cerebri fibrarum constitutione diversi sunt Hominum mores et ingenia; unde et singulae aetates Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac

Hominis inter se praecipue differunt. A vers. 248. praeteritorum nos reminisci docet propter spirituum excursum per impressa rerum in cerebro vestigia; itemque a saepe repetitio eorum per nervos transitu agendi aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad progrediendum apto motu disserit. A versu 345. vigilare nos ait, cum spirituum copia nervos omnes intendes sensus ad res percipiendas excitat; iisdem deficientibus delassari et somno corripi; somniare vero ob eorum incertum perturbatumque per cerebrum

aliquid facilitatem a nobis acquiri: ubi de labrorum ac linguae ad loquendum et de nervorum ac musculorum ad progrediendum apto motu disserit. A versu 345. vigilare nos ait, cum spirituum copia nervos omnes intendes sensus ad res percipiendas excitat; iisdem deficientibus delassari et somno corripi; somniare vero ob eorum incertum perturbatumque per cerebrum motum ab illis quoque capitis morbos, vertigines, virium defectum, atque insaniam saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes

omnes intendes sensus ad res percipiendas excitat; iisdem deficientibus delassari et somno corripi; somniare vero ob eorum incertum perturbatumque per cerebrum motum ab illis quoque capitis morbos, vertigines, virium defectum, atque insaniam saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum

sensus ad res percipiendas excitat; iisdem deficientibus delassari et somno corripi; somniare vero ob eorum incertum perturbatumque per cerebrum motum ab illis quoque capitis morbos, vertigines, virium defectum, atque insaniam saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum

iisdem deficientibus delassari et somno corripi; somniare vero ob eorum incertum perturbatumque per cerebrum motum ab illis quoque capitis morbos, vertigines, virium defectum, atque insaniam saepe oriri ad vers. 450. docet. Famem deinde et sitim et ciborum in stomacho concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et

concoctionem, et, quo pacto corporis partes nutriantur, explicat; ac circuitionem sanguinis describit. Ad sensus delapsus a vers. 520. ad vers. 621. disputat, nobis eos a Natura datos esse non ad veritates rerum cognoscendas, sed ad tuendum conservandumque corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua motus per nervos ad ipsius Animae sedem defertur. Affert hoc loco doloris et voluptatis

corpus (facile enim et compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua motus per nervos ad ipsius Animae sedem defertur. Affert hoc loco doloris et voluptatis discrimen, et hujusmodi alia. A vers. 704. ad 748. Gustum praecipue in linguae fibris collocat, variasque saporum species enumerat. Porro ad Olfactum transiens agit de Odoribus, qui vel in perpetuo particularum certis e corporibus est luxu, vel in varia aeris

compendiaria quadam via de rebus, quae vel obesse vel prodesse possint, nos admonent). Tum de iis seorsum acturus, primo Tactum, qui per totum corpus diffunditur, progigni docet in extima cute, a qua motus per nervos ad ipsius Animae sedem defertur. Affert hoc loco doloris et voluptatis discrimen, et hujusmodi alia. A vers. 704. ad 748. Gustum praecipue in linguae fibris collocat, variasque saporum species enumerat. Porro ad Olfactum transiens agit de Odoribus, qui vel in perpetuo particularum certis e corporibus est luxu, vel in varia aeris eorum meatus pervadentis

constitunt. Cum igitur interiorem narium membranam illi percellunt, propagatus ad cerebrum usque hujusmodi motus convenientem in Anima sensum excitat. A vers. 796. sonum qui Auditus fibras percutit, nihil aliud esse, quam celeres aeris fremitus probat. Ejus reflexione ac repulsu Echo et vocalem Tubam explicat. Lentiore hujusmodi fremitu sonum ait fieri graviorem, eodem frequentiore acutiorem; ex utroque autem convenienter inter se permixo fieri Harmoniam; ubi et rationem reddit, cur de duabus chordis aequalibus et

aeris fremitus probat. Ejus reflexione ac repulsu Echo et vocalem Tubam explicat. Lentiore hujusmodi fremitu sonum ait fieri graviorem, eodem frequentiore acutiorem; ex utroque autem convenienter inter se permixo fieri Harmoniam; ubi et rationem reddit, cur de duabus chordis aequalibus et aeque tensis, percussa altera, altera pariter exultet, et sonum edat. Tum observari docet sonum, sive tenuior sit sive fortior, sive feratur fecundis sive adversis ventis, aequali semper tempore per aequale prope spatium propagari, et

et vocalem Tubam explicat. Lentiore hujusmodi fremitu sonum ait fieri graviorem, eodem frequentiore acutiorem; ex utroque autem convenienter inter se permixo fieri Harmoniam; ubi et rationem reddit, cur de duabus chordis aequalibus et aeque tensis, percussa altera, altera pariter exultet, et sonum edat. Tum observari docet sonum, sive tenuior sit sive fortior, sive feratur fecundis sive adversis ventis, aequali semper tempore per aequale prope spatium propagari, et velocitatem ejus vix quidquam progrediendo imminui: Hinc ad

ait fieri graviorem, eodem frequentiore acutiorem; ex utroque autem convenienter inter se permixo fieri Harmoniam; ubi et rationem reddit, cur de duabus chordis aequalibus et aeque tensis, percussa altera, altera pariter exultet, et sonum edat. Tum observari docet sonum, sive tenuior sit sive fortior, sive feratur fecundis sive adversis ventis, aequali semper tempore per aequale prope spatium propagari, et velocitatem ejus vix quidquam progrediendo imminui: Hinc ad eorum corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt,

et rationem reddit, cur de duabus chordis aequalibus et aeque tensis, percussa altera, altera pariter exultet, et sonum edat. Tum observari docet sonum, sive tenuior sit sive fortior, sive feratur fecundis sive adversis ventis, aequali semper tempore per aequale prope spatium propagari, et velocitatem ejus vix quidquam progrediendo imminui: Hinc ad eorum corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et

et velocitatem ejus vix quidquam progrediendo imminui: Hinc ad eorum corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et refractio. Ob refractionis radiorum rationem et remus sub undis videtur fractus, et sidera suos exortus anticipare, obitusque postponere; neque illa eo, quo apparent, loci revera sunt: tum convexis transmissi radii vitris colliguntur, concavis disperguntur. Per reflexionem vero res in speculo

imminui: Hinc ad eorum corporum, quae sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et refractio. Ob refractionis radiorum rationem et remus sub undis videtur fractus, et sidera suos exortus anticipare, obitusque postponere; neque illa eo, quo apparent, loci revera sunt: tum convexis transmissi radii vitris colliguntur, concavis disperguntur. Per reflexionem vero res in speculo repraesentantur, in eoque tantum ultra, quantum

sonum pariter cum fulgore reddunt, cognoscendam a nobis distantiam ducimur. Quod jam superest, Visus naturam explicaturus a vers. 1098. varias lucis affectiones considerat; cujusmodi est ejus reflexio et refractio. Ob refractionis radiorum rationem et remus sub undis videtur fractus, et sidera suos exortus anticipare, obitusque postponere; neque illa eo, quo apparent, loci revera sunt: tum convexis transmissi radii vitris colliguntur, concavis disperguntur. Per reflexionem vero res in speculo repraesentantur, in eoque tantum ultra, quantum sunt citra, videntur. Inde quoque

radii vitris colliguntur, concavis disperguntur. Per reflexionem vero res in speculo repraesentantur, in eoque tantum ultra, quantum sunt citra, videntur. Inde quoque oriuntur Colores: candida apparent enim corpora, quae omnes in omnem partem radios reflectunt; nigra contra, quae paucissimos: et cum lucis elementa a corporibus reflexa pro varia eorum superficie varie circa se rotentur, et moveantur, variis corpora perfundi Coloribus necesse est. Hic Newtoni quoque de Coloribus rationem breviter declarat. Post quaedam de Iride, nonnulla de Halonibus, et de Pareliis ad vers.

in eoque tantum ultra, quantum sunt citra, videntur. Inde quoque oriuntur Colores: candida apparent enim corpora, quae omnes in omnem partem radios reflectunt; nigra contra, quae paucissimos: et cum lucis elementa a corporibus reflexa pro varia eorum superficie varie circa se rotentur, et moveantur, variis corpora perfundi Coloribus necesse est. Hic Newtoni quoque de Coloribus rationem breviter declarat. Post quaedam de Iride, nonnulla de Halonibus, et de Pareliis ad vers. 1430. habet. His explicatis de Oculi structura agit. In intima ejus membrana, quam Retinam

nigra contra, quae paucissimos: et cum lucis elementa a corporibus reflexa pro varia eorum superficie varie circa se rotentur, et moveantur, variis corpora perfundi Coloribus necesse est. Hic Newtoni quoque de Coloribus rationem breviter declarat. Post quaedam de Iride, nonnulla de Halonibus, et de Pareliis ad vers. 1430. habet. His explicatis de Oculi structura agit. In intima ejus membrana, quam Retinam vocant, res exteriores ait pingi, atque exprimi, velut pignuntur in obserate domus interiore pariete, vel in objecta charta radiis per lentem vitream transmissis: ea figura

pignuntur in obserate domus interiore pariete, vel in objecta charta radiis per lentem vitream transmissis: ea figura per nervum Opticum cerebrum Animae sedem concuti, Animamque percipere. Porro cognosces, cur quidam, praesertim Senes, propriora minus distincte videant, nonnulli contra remotiora: et quo pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii,

charta radiis per lentem vitream transmissis: ea figura per nervum Opticum cerebrum Animae sedem concuti, Animamque percipere. Porro cognosces, cur quidam, praesertim Senes, propriora minus distincte videant, nonnulli contra remotiora: et quo pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii naturam essectus describit. Postremo

nervum Opticum cerebrum Animae sedem concuti, Animamque percipere. Porro cognosces, cur quidam, praesertim Senes, propriora minus distincte videant, nonnulli contra remotiora: et quo pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii naturam essectus describit. Postremo dissolvi oportere Hominum corpora ex ipsa eorum constitutione deducit,

Animae sedem concuti, Animamque percipere. Porro cognosces, cur quidam, praesertim Senes, propriora minus distincte videant, nonnulli contra remotiora: et quo pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii naturam essectus describit. Postremo dissolvi oportere Hominum corpora ex ipsa eorum constitutione deducit, omnibusque proinde

pacto rerum, quas tuemur, distantias percipiamus; et pro variis distantiis quare varia nobis eorum magnitudo figura et motus videatur; et cur duobus oculis singulae res non duplices appareant. A vers. 1784. Affectum originem tradens, Admirationis, Amoris, Odii, Desiderii, Tristitiae, et Gaudii naturam essectus describit. Postremo dissolvi oportere Hominum corpora ex ipsa eorum constitutione deducit, omnibusque proinde obeundun esse. LIBRI SEXTI

esse. LIBRI SEXTI ARGUMENTUM NATURA rerum hactenus explicata ad Morum doctrinam transit; atque ut in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem

in re maxime necessaria, et quae magis nostra referat, quam omnium extra positarum rerum cognitio, SAPIENTIAM iterum invocat Justitae ac Legum Magistram. Deinde a versu 26. ad 465. haec habet. Nobis, ne vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse ita nobis insitum. Ut ab ejus quaerendi studio averti et cessare nequeamus. Videmus vero erroribus variis plerosque decipi: aliis

vagi atque incerti in rebus temere circumferamur, necesse est esse a Deo propositum et constitutum aliquem ultimum bonorum Finem, ad quem nostra omnia referamus, quemque unum ex omnibus expetamus. Hujumsmodi summi Boni desiderium experimur esse ita nobis insitum. Ut ab ejus quaerendi studio averti et cessare nequeamus. Videmus vero erroribus variis plerosque decipi: aliis Divitas frandi esse, quibusdam Honioes, nonnullis Potentiam, plerisque Gloriam, multis Voluptatem; quod hujusmodi rebus, quas quique concupiscunt, adeptis se beatos fore

Ita sit, ut in quaerendo Bono illusi a recto tramite deflectant, cum in rebus non summis summum Bonum collocent, idemque natura sua simplex atque unum sejungant quodammodo ac dividant. Igitur cum in hisce rebus illud a nobis inveniri non possit, oportet deum ipsum ultimum esse Bonorum Finem, et cum nobis unum expetendum proposuisse; cujus cum infinita Natura sit, eadem explere nostrorum animorum desiderium potest. Sed in hoc mortalis vitae cursu optare tantum Bonum ac sperare possumus, id plene assequi, in eoque acquiescere non valemus: interim tamen relicta nobis hic est quaedam etsi

recedere plerosque, qui decepti sensibus inhaerescunt, ac fruuntur rebus, quae nobis ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas esse immutabiles, quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de

ad usum vitae tantummodo date sunt. A vers. 728. docet primas Naturae leges omnium mentibus insitas ignorari non posse; eas esse immutabiles, quippe quae non ex hominum consensione, sed ex ipso Ordine et summa Ratione nata sunt; inde nobis conscientiam esse, quae semper recta suadeat, et a pravis avertat: oportuisse vero homines, cum Naturae legibus non obsequerentur, aliquo praesentioris poenae metu cohiberi; proinde humanas leges esse constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes

constitutas. A vers. 886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes Affectus esse malos afferebant, animi proinde morbos appellabant. Porro Virtutis definitionem, ejusque partitionem in Prudentiam, Justitiam, Fortitudinem, et Temperantiam tradit; et sejunctim singulas ad vers. 1988. fusius describit. Tum ut Virtutibus ait honcitari animos atque ornari, ita foedari contra ac corrumpi vitiis, idque fieri cum a Deo aversi ad

886. ad 1114. de Affectibus, quantum ad Mores ipsos referri possint, agens contra Stoicos disputat, qui omnes Affectus esse malos afferebant, animi proinde morbos appellabant. Porro Virtutis definitionem, ejusque partitionem in Prudentiam, Justitiam, Fortitudinem, et Temperantiam tradit; et sejunctim singulas ad vers. 1988. fusius describit. Tum ut Virtutibus ait honcitari animos atque ornari, ita foedari contra ac corrumpi vitiis, idque fieri cum a Deo aversi ad creatas res

contra ac corrumpi vitiis, idque fieri cum a Deo aversi ad creatas res convertimur: peccata non esse paria: ea ab errore mentis proficisci: cum enim alicujus boni specie repente quis percellitur, suam assensionem non usque eo cohibet, donec rem eam perspiciat mens, atque ex omni parte consideret, et expetendane sit, an vitanda, definiat; sed praeceps ruit in illud, quod semel Boni speciem praesetulit, et judicium mentis antevertit. Tandem rebus omnibus perpensis hoc vere sapientis esse statuit, ac firmat, in hoc mortalis vitae cursu in id, quod Summum atque Aeternum est, operam omnem

ea ab errore mentis proficisci: cum enim alicujus boni specie repente quis percellitur, suam assensionem non usque eo cohibet, donec rem eam perspiciat mens, atque ex omni parte consideret, et expetendane sit, an vitanda, definiat; sed praeceps ruit in illud, quod semel Boni speciem praesetulit, et judicium mentis antevertit. Tandem rebus omnibus perpensis hoc vere sapientis esse statuit, ac firmat, in hoc mortalis vitae cursu in id, quod Summum atque Aeternum est, operam omnem impendere.

atque uberis alma
2  Naturae Genitrix, magnum, SAPIENTIA, Numen;
3  Quam Pater haud aevo nec majestate secundam
4  Edidit aeterna foecundae in imagine mentis
5  Progeniem; per te causae et sua semina rebus
6  Seminibusque suus vigor et vis indita vitae:
7  Tu Dea, tu pulchri Ratio ordinis, omnia nectis
8  Mensuris elementa suis, numerisque revincis.
9  Terra tibi foetus,

SAPIENTIA, Numen;
3  Quam Pater haud aevo nec majestate secundam
4  Edidit aeterna foecundae in imagine mentis
5  Progeniem; per te causae et sua semina rebus
6  Seminibusque suus vigor et vis indita vitae:
7  Tu Dea, tu pulchri Ratio ordinis, omnia nectis
8  Mensuris elementa suis, numerisque revincis.
9  Terra tibi foetus, tibi debent sidera lucem:
10  Tu facis, ut

elementa suis, numerisque revincis.
9  Terra tibi foetus, tibi debent sidera lucem:
10  Tu facis, ut caleant ignes, tu caerula ponti
11  Diffundis, caelumque levi circumtegis aura:
12  Et facis, ut certo volvantur tempora cursu
13  Per motus distincta suos, vicibusque recurrant.
14  Mentibus humanis tu certa et summa voluptas:
15  Nam simul atque tuum longe splendescere lumen

ponti
11  Diffundis, caelumque levi circumtegis aura:
12  Et facis, ut certo volvantur tempora cursu
13  Per motus distincta suos, vicibusque recurrant.
14  Mentibus humanis tu certa et summa voluptas:
15  Nam simul atque tuum longe splendescere lumen
16  Incipit, et lucis radios ostendis amicae,
17  Ardet inexpleta cupidum dulcedine pectus
18  Teque sequi, visaque

tempora cursu
13  Per motus distincta suos, vicibusque recurrant.
14  Mentibus humanis tu certa et summa voluptas:
15  Nam simul atque tuum longe splendescere lumen
16  Incipit, et lucis radios ostendis amicae,
17  Ardet inexpleta cupidum dulcedine pectus
18  Teque sequi, visaque frui, semperque potiri.
19  Inde animo aetherios avidi conscendimus orbes,

17  Ardet inexpleta cupidum dulcedine pectus
18  Teque sequi, visaque frui, semperque potiri.
19  Inde animo aetherios avidi conscendimus orbes,
20  Siderasque procul metas lustramus, et ignes,
21  Et liquidi salis aequor, et aëris, et loca terrae, et
22  Quaerenti quaecumque patent, scrutamus avari,
23  Correptique ardore tui: nam quid sola terrae

cupidum dulcedine pectus
18  Teque sequi, visaque frui, semperque potiri.
19  Inde animo aetherios avidi conscendimus orbes,
20  Siderasque procul metas lustramus, et ignes,
21  Et liquidi salis aequor, et aëris, et loca terrae, et
22  Quaerenti quaecumque patent, scrutamus avari,
23  Correptique ardore tui: nam quid sola terrae
24  Quid

pectus
18  Teque sequi, visaque frui, semperque potiri.
19  Inde animo aetherios avidi conscendimus orbes,
20  Siderasque procul metas lustramus, et ignes,
21  Et liquidi salis aequor, et aëris, et loca terrae, et
22  Quaerenti quaecumque patent, scrutamus avari,
23  Correptique ardore tui: nam quid sola terrae
24  Quid mare quid caelum quid demum

18  Teque sequi, visaque frui, semperque potiri.
19  Inde animo aetherios avidi conscendimus orbes,
20  Siderasque procul metas lustramus, et ignes,
21  Et liquidi salis aequor, et aëris, et loca terrae, et
22  Quaerenti quaecumque patent, scrutamus avari,
23  Correptique ardore tui: nam quid sola terrae
24  Quid mare quid caelum quid demum sidera et

18  Teque sequi, visaque frui, semperque potiri.
19  Inde animo aetherios avidi conscendimus orbes,
20  Siderasque procul metas lustramus, et ignes,
21  Et liquidi salis aequor, et aëris, et loca terrae, et
22  Quaerenti quaecumque patent, scrutamus avari,
23  Correptique ardore tui: nam quid sola terrae
24  Quid mare quid caelum quid demum sidera et ignes

et loca terrae, et
22  Quaerenti quaecumque patent, scrutamus avari,
23  Correptique ardore tui: nam quid sola terrae
24  Quid mare quid caelum quid demum sidera et ignes
25  Nos caperent, nisi sancta tui vestigia, per quae
26  Te cupide sequimur, quo inducis cumque, referrent?
27  Denique te propter nocturnis invigilamus
28  Pallentes libris,

sancta tui vestigia, per quae
26  Te cupide sequimur, quo inducis cumque, referrent?
27  Denique te propter nocturnis invigilamus
28  Pallentes libris, somnoque epulisque relictis
29  Et Sociûm turba gaudentum. Sufficis una,
30  Una licet longe tenues quaesita per umbras
31  Sufficis. O! illo quantum gaudere licebit
32  Tempore, cum te ipsam non per simulacra, sed ore,

35  Sed, te dum rebus longe speculamur in ipsis,
36  Tota tibi quoniam paret, quam pandere versu
37  Aggredior, Natura; tuo mihi Numine praesens,
38  Quo sine nil oritur, neque pulchrum et amabile quidquam est,
39  Adsis; pectus et hoc veris rationibus imple
40  Illabens, facilisque tuum da, Diva, leporem
41  Versibus in nostris, conor quos pangere magnis
42  SORGORUM

ipsis,
36  Tota tibi quoniam paret, quam pandere versu
37  Aggredior, Natura; tuo mihi Numine praesens,
38  Quo sine nil oritur, neque pulchrum et amabile quidquam est,
39  Adsis; pectus et hoc veris rationibus imple
40  Illabens, facilisque tuum da, Diva, leporem
41  Versibus in nostris, conor quos pangere magnis
42  SORGORUM de Gente Viris: hos inclita tollit

40  Illabens, facilisque tuum da, Diva, leporem
41  Versibus in nostris, conor quos pangere magnis
42  SORGORUM de Gente Viris: hos inclita tollit
43  Nobilitas, his ingenium divinius, et mens
44  Rerum notitiis praefulget i omnibus, omni
45  Hos tu, Diva, tua voluisti excellere laude.
46  Eja igitur Vos, doctrinae qui templa tenetis
47  Edita jampridem ingressi, si

rerum
48  Cura sinit nostras etiam non spernere Musas,
49  Eja agite, hos vultu facili mea dona labores,
50  MARINE, atque ANTONI, illo, quo saepe soletis
51  Me meaque, excipite; et, quamvis sint tenuia dona,
52  Non inopem laudate animum: quin estis et hujus
53  Vos partim Auctores Operis; (pars altera nosta est)
54  Nam Vos et suasistis, et id potuistis ob usum

49  Eja agite, hos vultu facili mea dona labores,
50  MARINE, atque ANTONI, illo, quo saepe soletis
51  Me meaque, excipite; et, quamvis sint tenuia dona,
52  Non inopem laudate animum: quin estis et hujus
53  Vos partim Auctores Operis; (pars altera nosta est)
54  Nam Vos et suasistis, et id potuistis ob usum
55  Suavis amicitiae; (vobis concedere quidvis
56  Par erat)

51  Me meaque, excipite; et, quamvis sint tenuia dona,
52  Non inopem laudate animum: quin estis et hujus
53  Vos partim Auctores Operis; (pars altera nosta est)
54  Nam Vos et suasistis, et id potuistis ob usum
55  Suavis amicitiae; (vobis concedere quidvis
56  Par erat) idcirco est opus ad vos vestra referri.
57  Vos etiam nec spe nec nobilitate minores,

51  Me meaque, excipite; et, quamvis sint tenuia dona,
52  Non inopem laudate animum: quin estis et hujus
53  Vos partim Auctores Operis; (pars altera nosta est)
54  Nam Vos et suasistis, et id potuistis ob usum
55  Suavis amicitiae; (vobis concedere quidvis
56  Par erat) idcirco est opus ad vos vestra referri.
57  Vos etiam nec spe nec nobilitate minores,

69  Multa aliis verbis, quam quae sibi vindicat usus)
70  Versibus illustrare nova atque obscura reperta,
71  Multa ideo possunt attentam exposcere mentem.

72   Et jam, docta Cohors, tibi protinus ipse, quod instat,
73  Cunctarum incipiam rationem evolvere rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?

attentam exposcere mentem.

72   Et jam, docta Cohors, tibi protinus ipse, quod instat,
73  Cunctarum incipiam rationem evolvere rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu

73  Cunctarum incipiam rationem evolvere rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu tamen his adhibe dictis aures animumque;
79  Dum maria et terras circumfusumque peragro
80  Aëra, sidereique vagor

evolvere rerum,
74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu tamen his adhibe dictis aures animumque;
79  Dum maria et terras circumfusumque peragro
80  Aëra, sidereique vagor per moenia mundi.

74  Principio inquirens, quae sensu et mente videntur
75  Esse in Natura, num sint? tum quodque quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu tamen his adhibe dictis aures animumque;
79  Dum maria et terras circumfusumque peragro
80  Aëra, sidereique vagor per moenia mundi.
81  Invenies etiam,

quid extet?
76  Quid Deus, atque Animus, quid Corpora? Et unde coorta
77  Et quibus a causis, et qua ratione? vacantes
78  Tu tamen his adhibe dictis aures animumque;
79  Dum maria et terras circumfusumque peragro
80  Aëra, sidereique vagor per moenia mundi.
81  Invenies etiam, teque hoc longe omnibus unum
82  Plus capiet, per quae felix consistere possit
83  Vita

circumfusumque peragro
80  Aëra, sidereique vagor per moenia mundi.
81  Invenies etiam, teque hoc longe omnibus unum
82  Plus capiet, per quae felix consistere possit
83  Vita hominum, et rerum rectus quid flagitet usus,
84  Quae finis sit summa Boni, quo tendere oportet.

85   Gallus Homo nobis ea mente animoque sagaci
86  Omnia pervidit: non illum monstra,

aut tristia Centaurorum
88  Saecla peragrantem naturae lustra latentis
89  Obvia compressere minaci murmure contra
90  Horrificisque Virum formis. Vis vivida caelum
91  Vicit, et hinc lucem nobis felicibus audens
92  Extulit auspiciis, et pulsis orbe tenebris
93  Naturae caecam patefecit callidus artem.

compressere minaci murmure contra
90  Horrificisque Virum formis. Vis vivida caelum
91  Vicit, et hinc lucem nobis felicibus audens
92  Extulit auspiciis, et pulsis orbe tenebris
93  Naturae caecam patefecit callidus artem.

94   Hunc Deus, ipse Deus mundo et tibi, Gallia, multum
95  Indulgens plane est illo dare tempore

92  Extulit auspiciis, et pulsis orbe tenebris
93  Naturae caecam patefecit callidus artem.

94   Hunc Deus, ipse Deus mundo et tibi, Gallia, multum
95  Indulgens plane est illo dare tempore visus,
96  Quo vis caeca hominum stygiis suffusa venenis
97  Tollere de medio Numen, penitusqu receptum
98  Infixumque

100  Aut quibus infestum monstris purgaverat Orbem
101  Claviger Alcides, aut Diva quibus jaculatrix
102  Usa in montiferos Phoebo cum fratre Gigantes;
103  Sed rationum illud suscepit pondere, et ipsa
104  Naturae specie, dum veri luce corusca
105  Fulgurat, et caecae praepandit lumina menti.

106   Hujus ego servata legens vestigia longe

aut Diva quibus jaculatrix
102  Usa in montiferos Phoebo cum fratre Gigantes;
103  Sed rationum illud suscepit pondere, et ipsa
104  Naturae specie, dum veri luce corusca
105  Fulgurat, et caecae praepandit lumina menti.

106   Hujus ego servata legens vestigia longe
107  Principio edico, Naturae in templa serena
108  Si juvat admitti, atque illa gaudere

129  Omnia ni parier rationis ad acre vocentur
130  Judicium, atque alte quoque singula dispiciantur,
131  Constet uti, Veri species quae certa, modoque
132  Quo distet falsis, quid et haec illamque fit inter.

133   Tu, reor, haud aliter facias quoque, si tibi quisquam
134  Aurea multa ferat, quae se debere fatetur,
135  Multa ex argento

143  Aequior in rebus, queis mens ditescere possit?
144  Cum minus intersit, flavo ne fallar in auro,
145  Quam ne quid falso mens judicet, incertumque
146  Fluctuet in tenebris ignara et luce maligna.

147   Quare age, et errorum fontes penetremus ad ipsos,
148  Illorum et causas penitus nos insinuantes
149  Evolvamus: erit multae id seges utilitatis,

144  Cum minus intersit, flavo ne fallar in auro,
145  Quam ne quid falso mens judicet, incertumque
146  Fluctuet in tenebris ignara et luce maligna.

147   Quare age, et errorum fontes penetremus ad ipsos,
148  Illorum et causas penitus nos insinuantes
149  Evolvamus: erit multae id seges utilitatis,
150  Pectora doctrinae sancto dum lumine gaudent

Quam ne quid falso mens judicet, incertumque
146  Fluctuet in tenebris ignara et luce maligna.

147   Quare age, et errorum fontes penetremus ad ipsos,
148  Illorum et causas penitus nos insinuantes
149  Evolvamus: erit multae id seges utilitatis,
150  Pectora doctrinae sancto dum lumine gaudent
151  Perfundi, puroque haurire a fonte liquores.

qui non prius omne, quod intra est,
153  Excutiat falsum. Jam mentem adverte sagacem.

154   Principio rerum species, quas hausimus alte
155  Tum, cum prima novis aetas fuit et rationis
156  Indiga mens, longe ex animo posuisse necesse est.
157  Tunc etenim, ut quaevis male firmo per loca gressu
158  Repsimus instabiles, et humum plerumque petentes,
159  Sic

155  Tum, cum prima novis aetas fuit et rationis
156  Indiga mens, longe ex animo posuisse necesse est.
157  Tunc etenim, ut quaevis male firmo per loca gressu
158  Repsimus instabiles, et humum plerumque petentes,
159  Sic levis et nullo rationis pondere certae
160  Mens firmata ferebatur, quocumque labantem
161  Rerum impellebat variantia, seque

156  Indiga mens, longe ex animo posuisse necesse est.
157  Tunc etenim, ut quaevis male firmo per loca gressu
158  Repsimus instabiles, et humum plerumque petentes,
159  Sic levis et nullo rationis pondere certae
160  Mens firmata ferebatur, quocumque labantem
161  Rerum impellebat variantia, seque plicabat
162  Errorum in nodos caecis

cedunt mollis tangenti vellera lanae;
173  Lucem oculi a rebus variosque in luce colores
174   Accipinut, tremulus pulsis sonat auribus aer.
175  Inde sit, ut lucem temere, et cum luce colorem
176  Rebus inesse putemus, et auras esse sonantes,
177  Et gelidam glaciem, flammisque vigere calorem
178  Assimilem nostro, quem tum manus excita sentit:

oculi a rebus variosque in luce colores
174   Accipinut, tremulus pulsis sonat auribus aer.
175  Inde sit, ut lucem temere, et cum luce colorem
176  Rebus inesse putemus, et auras esse sonantes,
177  Et gelidam glaciem, flammisque vigere calorem
178  Assimilem nostro, quem tum manus excita sentit:
179  Praedita mollitie quoque vellera, praedita multa

174   Accipinut, tremulus pulsis sonat auribus aer.
175  Inde sit, ut lucem temere, et cum luce colorem
176  Rebus inesse putemus, et auras esse sonantes,
177  Et gelidam glaciem, flammisque vigere calorem
178  Assimilem nostro, quem tum manus excita sentit:
179  Praedita mollitie quoque vellera, praedita multa
180  Marmora duritie: velut idem sensus inesset

183  Rerum multimodas motusque simul variantes
184  Exoritur varius nobis quoque multiplexque
185  Sensus, ut est variis a rebus percitus extra.

186   Adde, quod et nostros multi nil fallere sensus
187  Contendant: (quibus hoc ultro concedere possim:
188  Sensus enim haud aliter rerum nos admonet omnis,
189  Ac ipse a rebus fuerat commotus: eandem

210  Causa sit errandi: nimirum judicii expers
211  Dum sibi, quam par est, plus arrogat immoderate.
212  Ut si regula certa, potes qua nosceri rectum
213  Quid fit, quid contra curvum, et nil talia praeter,
214  Exoptes etiam, ut tibi pondera mensurasque
215  Demonstret rerum, longe a ratione ferere.
216  Nimirum sic est per foedera naturaï
217  Dispositum, ut rem

218  Res bene, ut alterius, nisi prave, non metat arvum.
219  Judicio sensus absistant: caetera sume,
220  Quae sua quisque tibi dant ordine convenienti.

221   Et tamen usque adeo primis haesere tenaces
222  Sensibus haud pauci Sapientum, in rebus ut esse
223  Nil usquam, quod non ipsi sensere, reantur.
224  Quapropter, quoniam nil, praeter corpus et ejus

221   Et tamen usque adeo primis haesere tenaces
222  Sensibus haud pauci Sapientum, in rebus ut esse
223  Nil usquam, quod non ipsi sensere, reantur.
224  Quapropter, quoniam nil, praeter corpus et ejus
225  Eventum, sensus possit pertingere nostros;
226  Nullam aliam in rebus, quae non sit corpus et ejus
227  Eventum, pugnant naturam existere posse:

223  Nil usquam, quod non ipsi sensere, reantur.
224  Quapropter, quoniam nil, praeter corpus et ejus
225  Eventum, sensus possit pertingere nostros;
226  Nullam aliam in rebus, quae non sit corpus et ejus
227  Eventum, pugnant naturam existere posse:
228  Usque adeo longe progressi, ut non minus esse
229  Corporeas dicant animas, quam caetera, terram,

228  Usque adeo longe progressi, ut non minus esse
229  Corporeas dicant animas, quam caetera, terram,
230  Aëra ventosum, lapides, arbusta, liquores.
231  Et quoniam, solido si constet corpore, ut aurum,
232  Mens non possit, ut est, sic velox esse, repente
233  Permeet ut maria et terras caelumque profundum;
234  Laevibus idcirco persubtilem atque minutes

230  Aëra ventosum, lapides, arbusta, liquores.
231  Et quoniam, solido si constet corpore, ut aurum,
232  Mens non possit, ut est, sic velox esse, repente
233  Permeet ut maria et terras caelumque profundum;
234  Laevibus idcirco persubtilem atque minutes
235  Perquam corporibus dicunt constare creatam,
236  Qua neque mobilius quidquam neque tenuius extat;

237  Assimilemque putant igni ventisque citatis,
238  Omnia qui penetrant late loca pervolitantes.
239  Quod quantum a vera avulsum ratione recedat,
240  Perspicuum tibi posterius faciemus, et hanc rem
241  Ipso a principio repetentes expediemus.

242   Nunc locus est quoque in his illud tibi dicere rebus,
243  Mentem saepe suis nimirum praecipitanter

262  Nominibus, cupiens tantum se scire videri.

263   Consimili ratione, videt cum pondera ferri
264  A magnete rapi sursum, et conjucta teneri;
265  Sortitus lapis est vim ferro convenientem,
266  Inquit, et aeterni sancitum foedus amoris,
267  Ut vicina velint jungi, metuantque revelli.

263   Consimili ratione, videt cum pondera ferri
264  A magnete rapi sursum, et conjucta teneri;
265  Sortitus lapis est vim ferro convenientem,
266  Inquit, et aeterni sancitum foedus amoris,
267  Ut vicina velint jungi, metuantque revelli.

268   Jam ne vides igitur, nos quanta pericula fraudum
269  Circumstent? Quantum prope re

270  Quo magis est nobis dubitandum. Nec tibi possum
271  Errorum latebras omnes penitusque repostos
272  Insinuare aditus, omnesque ostendere rimas:
273  Nam me alia expectant cunctantem; forsitan et te
274  Jam piget, et quereris longum promissa morari.
275  Sed patere, adjiciam quoque pauca e pluribus, addi
276  Quae possunt, dictis penitus tua tota fides sit
277  Ut conrasa

Nec tibi possum
271  Errorum latebras omnes penitusque repostos
272  Insinuare aditus, omnesque ostendere rimas:
273  Nam me alia expectant cunctantem; forsitan et te
274  Jam piget, et quereris longum promissa morari.
275  Sed patere, adjiciam quoque pauca e pluribus, addi
276  Quae possunt, dictis penitus tua tota fides sit
277  Ut conrasa meis; tum dein ad caetera pergam

ingenuo concinnans omnia versu.

279   Dic porro, mea si causando docta refellis,
280  Unde fit, ut, veteri nostraque aetate vocamus 280
281  Nomine quos pulchro, et Sapientes credimus esse,
282  Scilicet inter se tanto ut discrimine rerum,
283  Quas docuere, recedentes penitusque repulsi
284  Dissideant, atque in pugnas in bella ferantur

de rebus mente videndis
294  Judicio pugnant; nunquam quod possit, opinor,
295  Esse, nisi omnino fallantur in inveniendis
296  Veri, quod quaerunt, rationibus, et procul errent.

297   His accedit; uti vario pro tempore vitae
298  Nos quam a nobis longe distemus in annis
299  Nunc quam praeteritis multum diversa sequentes,

297   His accedit; uti vario pro tempore vitae
298  Nos quam a nobis longe distemus in annis
299  Nunc quam praeteritis multum diversa sequentes,
300  Post et venturo longe mutabimur aevo.
301  Quin et saepe die pugnantia sector eodem:
302  Nimirum modo flectit amor, modo concitat ira,
303  Et modo lenem animum reddit jucunda voluptas.

uti vario pro tempore vitae
298  Nos quam a nobis longe distemus in annis
299  Nunc quam praeteritis multum diversa sequentes,
300  Post et venturo longe mutabimur aevo.
301  Quin et saepe die pugnantia sector eodem:
302  Nimirum modo flectit amor, modo concitat ira,
303  Et modo lenem animum reddit jucunda voluptas.
304  Quare nostra modis variis mens mota, necesse est,

multum diversa sequentes,
300  Post et venturo longe mutabimur aevo.
301  Quin et saepe die pugnantia sector eodem:
302  Nimirum modo flectit amor, modo concitat ira,
303  Et modo lenem animum reddit jucunda voluptas.
304  Quare nostra modis variis mens mota, necesse est,
305  Ut varium tueatur, et in diversa feratur.

306   De plano potes hinc

302  Nimirum modo flectit amor, modo concitat ira,
303  Et modo lenem animum reddit jucunda voluptas.
304  Quare nostra modis variis mens mota, necesse est,
305  Ut varium tueatur, et in diversa feratur.

306   De plano potes hinc igitur cognoscere, longe
307  Quam nos a Veri regionibus absistamus
308  Multis in rebus: quapropter, fallere multae

quas circa erramus aperte,
312  Nimirum verae pro vi rationis ut omnes
313  Rursum expendantur: neque porro expendier omnes
314  Possunt, et veram revocarier ad rationem,
315  Ni, quarum nos cumque sumus rerum ante potiti
316  Notitiam nil jam penitus nunc scire reamur.
317  Et veluti, juncto postquam bove verterit arva

neque porro expendier omnes
314  Possunt, et veram revocarier ad rationem,
315  Ni, quarum nos cumque sumus rerum ante potiti
316  Notitiam nil jam penitus nunc scire reamur.
317  Et veluti, juncto postquam bove verterit arva
318  Pinguia, et infelix excoxerit omne per ignem
319  Herbarum vitium tribulos loliumque Colonus,
320  Proscissae mandat frumenti semina terrae,

ad rationem,
315  Ni, quarum nos cumque sumus rerum ante potiti
316  Notitiam nil jam penitus nunc scire reamur.
317  Et veluti, juncto postquam bove verterit arva
318  Pinguia, et infelix excoxerit omne per ignem
319  Herbarum vitium tribulos loliumque Colonus,
320  Proscissae mandat frumenti semina terrae,
321  Inversoque solo penitus tegit; haud ea certe

semina terrae,
321  Inversoque solo penitus tegit; haud ea certe
322  Prodigus ut perdat, (non ruri prodiga vivunt
323  Pectora) sed plenas illinc visurus aristas
324  Crescentes, et messe domum impleturus opima:
325  Sic bene majori commutat foenore sortem.
326  Tu quoque cunctarum sic obliviscere rerum:
327  Neu semper sit opus dubitare, incertaque rerum

fecisse, necesse est
337  Observata sequi vestigia certa viai.
338  Frustra Pasiphaes Prolem Taurique biformem
339  Immani letho stravisset Cecropidarum
340  Aegides longe fortissimus, et sua nunquam
341  Narrasset sese pereunti facta Puellae
342  Fortia, ni tandem labyrinthaeos maeandros,
343  Et coecum tecti ducentia fila secutus
344  Explicuisset iter: per flexus

letho stravisset Cecropidarum
340  Aegides longe fortissimus, et sua nunquam
341  Narrasset sese pereunti facta Puellae
342  Fortia, ni tandem labyrinthaeos maeandros,
343  Et coecum tecti ducentia fila secutus
344  Explicuisset iter: per flexus reddita finis
345  Nam secus errandi nunquam foret, aeternumque
346  Mansisset coeca labyrinthi indagine clausus.

348  Coepimus, esse opus est aliquod, quod prendere primo
349  Impete possimus mentis, liquidumque patensque
350  Principum veri, quod nos ad caetera ducat
351  Paulatim a primis et notis progredientes
352  Ad non nota et ope alterius noscenda prioris.

353   Quare age, quae nostrae primordia notitiai
354  Sint, et quam solidae nitantur caetera

quod prendere primo
349  Impete possimus mentis, liquidumque patensque
350  Principum veri, quod nos ad caetera ducat
351  Paulatim a primis et notis progredientes
352  Ad non nota et ope alterius noscenda prioris.

353   Quare age, quae nostrae primordia notitiai
354  Sint, et quam solidae nitantur caetera moli,
355  Percipe: nempe omnis ratio hinc

351  Paulatim a primis et notis progredientes
352  Ad non nota et ope alterius noscenda prioris.

353   Quare age, quae nostrae primordia notitiai
354  Sint, et quam solidae nitantur caetera moli,
355  Percipe: nempe omnis ratio hinc exordia sumit,
356  Non Animum, quamvis de cunctis ambigat anceps,
357  Ambigere incerta de se unquam posse timore,

Se reperit, quocumque parat se denique frustra
363  Evasisse loci: nam conscia vociferatur
364  Mens intus, claraque magis se luce videndam
365  Exibet, et sibi se dubitanti existere monstrat.
366  Quod si illam falli dicas, tamen usque necesse est
367  Sit, quae fallatur; nam si non esset, eadem,
368  Qua non est, falli porro ratione nequiret,

nam si non esset, eadem,
368  Qua non est, falli porro ratione nequiret,
369  Cum nihilo nil conveniat: quapropter oportet,
370  Mens ut non possit, dum se putat esse, refelli.
371  Et quamvis dubitare queam, num scilicet ipse
372  Et loquar et videam, dum saepe videre loquique
373  Me reor; assimili tamen haud ratione valebo
374  Ambigere incertus, num sim; dum saepe videre

porro ratione nequiret,
369  Cum nihilo nil conveniat: quapropter oportet,
370  Mens ut non possit, dum se putat esse, refelli.
371  Et quamvis dubitare queam, num scilicet ipse
372  Et loquar et videam, dum saepe videre loquique
373  Me reor; assimili tamen haud ratione valebo
374  Ambigere incertus, num sim; dum saepe videre
375  Mi videor, tecumque loqui, tibique edere versus,

nequiret,
369  Cum nihilo nil conveniat: quapropter oportet,
370  Mens ut non possit, dum se putat esse, refelli.
371  Et quamvis dubitare queam, num scilicet ipse
372  Et loquar et videam, dum saepe videre loquique
373  Me reor; assimili tamen haud ratione valebo
374  Ambigere incertus, num sim; dum saepe videre
375  Mi videor, tecumque loqui, tibique edere versus,

plurima circa
378  Ambigat, aut erret, se circa non valet unquam
379  Falli, dum sese per se sibique intima novit.
380  Confiteare opus est igitur, quae cogitat, esse
381  Mentem, et propterea, dum sese cogitat esse,
382  Non falli; neque enim, quod non est, fallitur unquam.

383   Nunc animum advertas, quid ab his deducere pergo.
384  Nos, quia

385  Id potuit nobis unquam innotescere pacto,
386  Ni quia perspicuam manifestamque ejus habemus
387  Notitiam, qua nos ipsum non posse videmus
388  Non extare Animum, dum vult dum percipit et se
389  Cogitat, aut aliud quodcumque facit ratione
390  Non alia certe, quam quod sit, et absit inani
391  A nihilo: quare manifesto lumine quidquid
392  Et non confusa clarebit

387  Notitiam, qua nos ipsum non posse videmus
388  Non extare Animum, dum vult dum percipit et se
389  Cogitat, aut aliud quodcumque facit ratione
390  Non alia certe, quam quod sit, et absit inani
391  A nihilo: quare manifesto lumine quidquid
392  Et non confusa clarebit imagine veri,
393  Verum erit usque adeo, non unquam ut fallere possit:
394  Nam si posset,

dum vult dum percipit et se
389  Cogitat, aut aliud quodcumque facit ratione
390  Non alia certe, quam quod sit, et absit inani
391  A nihilo: quare manifesto lumine quidquid
392  Et non confusa clarebit imagine veri,
393  Verum erit usque adeo, non unquam ut fallere possit:
394  Nam si posset, eadem illum ratione valeret
395  Fallere, qui sese retur, dum cogitat, esse;

umbra,
411  Obruit atque omnes simili nigrore colores,
412  Ut neque Purpura Sidonio conticta nitore
413  Concharum quidquam plebeja a veste recedat;
414  Nec veris lepor et pratorum gloria flores,
415  Desponsae unde suo capiti dant serta Puellae,
416  Aut adamantina lux digitis gestata Potentum
417  Exsuperent terrae horrorem brumalis et atras

414  Nec veris lepor et pratorum gloria flores,
415  Desponsae unde suo capiti dant serta Puellae,
416  Aut adamantina lux digitis gestata Potentum
417  Exsuperent terrae horrorem brumalis et atras
418  Cimmeriis herbas in vallibus: omnia namque
419  Unum consimili forma velamen inumbrat.

420   Haec bene cognita si tibi sunt, ut opinor, et alte

horrorem brumalis et atras
418  Cimmeriis herbas in vallibus: omnia namque
419  Unum consimili forma velamen inumbrat.

420   Haec bene cognita si tibi sunt, ut opinor, et alte
421  Vera recepta animo, sequere ad majora paratum
422  Ferre pedes: certum namque est mihi te comitante
423  Omnis ferre alacrem susceptae dura viaï,
424  Donec ad extremum

modo velle recusat;
428  Contemplatur item meditans; incognita quaerit;
429  Tum super addubitat; vix multo pauca labore
430  Detegit ignorans infinitum omne, quod ultra est;
431  Et se plura quidem notis nescire fatetur:
432  Multaque praeterea, quae non habet, optat habere
433  Ingenti desiderio percussa repente.
434  Denique saepe malo

432  Multaque praeterea, quae non habet, optat habere
433  Ingenti desiderio percussa repente.
434  Denique saepe malo turbatur moesta dolore
435  Saepe metu, et nunquam votorum in fine quiescit
436  Propter egestatem, sibi quae cupit ipsa, bonorum.
437  Quare deficere in multis se conscia novit:
438  Quod nullo posset de se cognoscere pacto,

recedere longe,
442  Ut medio penitus dirimantur ab infinito.
443  Inde sit, ut facies, cum primum aetatis agunt ver,
444  Virgineas facies florentique ora tuentes
445  Pulchra vocemus, et haec aliis praestare putemus
446  Judice non alio, qualis Priameïus ille,
447  Cui Venus ante alias placuit Dea, Pastor in Ida;
448  Ipsa sed specie Pulchri, quod mente tenemus:

certe est
459  Deficere in magis atque omnibus e genere omni.
460  Nec nostri docuisse ea potuere Parentes,
461  Quos ex natura consistere scimus eadem
462  Ac nosmet pariter finita et deficiente.
463  Nec fuit a rebus postremo haurire potestas
464  Notitiam Summi; cum quas natura locavit
465  In promptu, nobis sint longe deteriores:

putandum.
472  Ergo extare Deum debes Numenque fateri;
473  Quandoquidem debes, quod Summum est, esse fateri:
474  Quin Ipsum nostram praesene involvere mentem
475  In sese, et diae radiis effulgere lucis.

476   Praeterea vel Mens, quam certo existere novi,
477  Hoc habet a sese, major Natura vel olli
478  Largita est: at id ipsa sibi concedere

476   Praeterea vel Mens, quam certo existere novi,
477  Hoc habet a sese, major Natura vel olli
478  Largita est: at id ipsa sibi concedere nunquam
479  Evaluit, quonam et simul omnia summa dedisset,
480  (Quod magis huic facile est, qui sese eduxit, ut esset,
481  A nihilo) parti neque passa suisset ab ulla
482  Deficere. Ergo aliquam, quae mentem effecerit. Extra

494  Ergo extare Deum debes Numenque fateri.

495   Neu tibi sit fraudi, quod nos Numenque Deumque
496  Dicamus, tu fac subjungas nomen utrumque
497  Uno, quod Summum et Supremum diximus esse:
498  Nam, quod Supremum est et Summum, excellere debet
499  Longe alios supra, quod non nisi convenit Uni.
500  Tum, si plura forent paria

495   Neu tibi sit fraudi, quod nos Numenque Deumque
496  Dicamus, tu fac subjungas nomen utrumque
497  Uno, quod Summum et Supremum diximus esse:
498  Nam, quod Supremum est et Summum, excellere debet
499  Longe alios supra, quod non nisi convenit Uni.
500  Tum, si plura forent paria haec, quae Summa vocamus,
501  Diversa inter se

non quit coalescere Summum.

509   Est igitur summi simplex natura reperta
510  Numinis: omnis erit quapropter corporis expers:
511  Corpus enim pariter supraque infraque et ab omni
512  Est latere extensum, quod non sine partibus ulla,
513  Si bene pervideas, fieri ratione putabis.
514  Illud praeterea, quod non est corpus, oportet
515  Aut nihil, aut

utrumque refutat.
522  Adde, quod hoc fines nullos habet, unde recedat
523  Egrediens; nec habet, quo se deferre, quod ipsum
524  Non sit idem, possit: quare immutabile Summum est.
525  Et pariter debes proinde immortale fateri.

526   Qui tibi possit item Pulchrum Verumque Bonumque
527  Non id, quod Summum est, summa ratione videri,
528  Si quidquam est

id, quod Summum est, summa ratione videri,
528  Si quidquam est usquam pulchri verique bonique,
529  Tale quod ex aliqua saltem tibi parte videtur?

530   Adde, quod et caelum et terras pelagusque profundum
531  Et quocumque oculos circumfers, numine complet
532  Immenso locus ipse sibi Deus, omniaque uno
533  Continet amplexu, sed non extensus, ut aether,

quod Summum est, summa ratione videri,
528  Si quidquam est usquam pulchri verique bonique,
529  Tale quod ex aliqua saltem tibi parte videtur?

530   Adde, quod et caelum et terras pelagusque profundum
531  Et quocumque oculos circumfers, numine complet
532  Immenso locus ipse sibi Deus, omniaque uno
533  Continet amplexu, sed non extensus, ut aether,

Si quidquam est usquam pulchri verique bonique,
529  Tale quod ex aliqua saltem tibi parte videtur?

530   Adde, quod et caelum et terras pelagusque profundum
531  Et quocumque oculos circumfers, numine complet
532  Immenso locus ipse sibi Deus, omniaque uno
533  Continet amplexu, sed non extensus, ut aether,
534  Per loca, qui

534  Per loca, qui circum mundi latera omnia fusus
535  Stelliferi ad metas extollitur arduus orbis,
536  Sic tamen, ut teneat majori parte loci plus,
537  Parte minore sui minus, et non omnis ubique.
538  Omnibus omnis adest Deus, et videt omnia passim
539  Nuda et aperta sibi, quae rerum cumque geruntur,
540  Queis sunt cumque locis; nil possit ut illius usquam

fusus
535  Stelliferi ad metas extollitur arduus orbis,
536  Sic tamen, ut teneat majori parte loci plus,
537  Parte minore sui minus, et non omnis ubique.
538  Omnibus omnis adest Deus, et videt omnia passim
539  Nuda et aperta sibi, quae rerum cumque geruntur,
540  Queis sunt cumque locis; nil possit ut illius usquam
541  Effugisse Potestatem, longeque recêsse.

arduus orbis,
536  Sic tamen, ut teneat majori parte loci plus,
537  Parte minore sui minus, et non omnis ubique.
538  Omnibus omnis adest Deus, et videt omnia passim
539  Nuda et aperta sibi, quae rerum cumque geruntur,
540  Queis sunt cumque locis; nil possit ut illius usquam
541  Effugisse Potestatem, longeque recêsse.
542  Scilicet haec summi natura immensa requirit.

543   Quin etiam aeternum, quod Summum est, esse fateri
544  Cogimur. Ante pedes (da sic colludere paulum)
545  Illius ante pedes fractis inglorius alis
546  Annus, et immotum jacet alta per otia Tempus:
547  Tempus enim fit, ubi quid nos mutarier ipsis
548  Cernimus in rebus: transactum dicimus esse,
549  Quod fuit ante, nec est in re, quae mobilis extat;

Summum est,
556  Nec divina quies motu variatur ab ullo,
557  Temporis est expers etiam aeternumque repertum:
558  Scilicet immotum non unquam elabitur illinc
559  Praesens, dum felix et tota simul fruitur se
560  Vita carens pariter fine omni principioque.

561   Hinc quoque perfacili poterit ratione patere
562  Esse infinitum, quod Summum est; non

589  Usquam amittebam dubiarum in nocte viarum,
590  Notitiam ante omnem quas sponte ingressus inibam.
591  Ipsa doces, Numen, dum sese conspicit intra
592  Contemplans summam Naturam et id omne quod Ipsum est,
593  Par sibi quod genuit Verbum, foecundaque semper
594  Mens generat, semper sese quia conspicit intra.
595  Hanc Prolem Pater aeternum complexus amavit,

602  Tallia velle animo sed vestigare sagaci
603  Funditus insanae nimia est audacia mentis;
604  Interea tanto quam prae fulgore necesse est
605  Caligare mage, et preperire in luce tenebras.
606  Et jam, quod superest, pergam contexere dictis.

607   Praeterea summi debet Natura videri
608  Numinis Omnipotens, ut possit, quodquod in

velle animo sed vestigare sagaci
603  Funditus insanae nimia est audacia mentis;
604  Interea tanto quam prae fulgore necesse est
605  Caligare mage, et preperire in luce tenebras.
606  Et jam, quod superest, pergam contexere dictis.

607   Praeterea summi debet Natura videri
608  Numinis Omnipotens, ut possit, quodquod in illa
609  Menta gerit, facere: at

610  Cunctarum formas; quare omnia posse fatendum est.
611  Non illi labor ullus erit facere atque creare;
612  Nam, quaecumque velit, subito facta atque creata
613  Exoriuntur, et e nihilo venientia constant.
614  Nec mora, quod libuit (satis ipsi velle) peractum est.

615   Nec finita potest potremo mens cohibere
616  Summum infinitum: nam, si

vano.
630  Aequius a parvi cum Pastor vertice collis
631  Jactet se spatio propiori cernere Solem,
632  Quam qui humiles campis sedere aut vallibus imis;
633  Cum magis ad Solem collati et sidera distent
634  Illi inter se, quam Sapiens a plebe minuta,
635  Si simul ad Summum collati respiciantur.

636   Haec

639  Caetera perfacili poteris cognoscere nisu,
640  Nam veluti excelsi qui clivum montis anhelans
641  Difficili ascensu Sole impendente per aestum
642  Vix tandem exsuperarit, et est jam rupe potitus
643  Suprema, fessus quamvis et languidus artus
644  Convertens oculos huc illuc detegit omnem
645  Subter planitiem camporum et vallium opaca,
646  Nec non et

640  Nam veluti excelsi qui clivum montis anhelans
641  Difficili ascensu Sole impendente per aestum
642  Vix tandem exsuperarit, et est jam rupe potitus
643  Suprema, fessus quamvis et languidus artus
644  Convertens oculos huc illuc detegit omnem
645  Subter planitiem camporum et vallium opaca,
646  Nec non et longo spatio diducta locorum
647  Prospicit et pelagi

aestum
642  Vix tandem exsuperarit, et est jam rupe potitus
643  Suprema, fessus quamvis et languidus artus
644  Convertens oculos huc illuc detegit omnem
645  Subter planitiem camporum et vallium opaca,
646  Nec non et longo spatio diducta locorum
647  Prospicit et pelagi fluctus urbesque lacusque
648  Fluminaque et longo fugientes ordine montes;
649  Nec clivo superest

et est jam rupe potitus
643  Suprema, fessus quamvis et languidus artus
644  Convertens oculos huc illuc detegit omnem
645  Subter planitiem camporum et vallium opaca,
646  Nec non et longo spatio diducta locorum
647  Prospicit et pelagi fluctus urbesque lacusque
648  Fluminaque et longo fugientes ordine montes;
649  Nec clivo superest ullus labor exsuperato:

quamvis et languidus artus
644  Convertens oculos huc illuc detegit omnem
645  Subter planitiem camporum et vallium opaca,
646  Nec non et longo spatio diducta locorum
647  Prospicit et pelagi fluctus urbesque lacusque
648  Fluminaque et longo fugientes ordine montes;
649  Nec clivo superest ullus labor exsuperato:
650  Sic postquam tibi, quod multum referre videbis,

huc illuc detegit omnem
645  Subter planitiem camporum et vallium opaca,
646  Nec non et longo spatio diducta locorum
647  Prospicit et pelagi fluctus urbesque lacusque
648  Fluminaque et longo fugientes ordine montes;
649  Nec clivo superest ullus labor exsuperato:
650  Sic postquam tibi, quod multum referre videbis,
651  Constitit esse Deum, Naturaque summa reperta est,

657   Principio, semper cum mentem ad corpora verto,
658  Nil aliud novi naturam corporis esse,
659  Quam quod se simul in longum atque extendit in altum,
660  Et latum pariter constat: neque fingere possum
661  Illius usque adeo minimum extremumque, quod ullas
662  Non habeat partes, quarum altera non sit ad ortum,
663  Non sit ad occasum versa altera, tum quibus

661  Illius usque adeo minimum extremumque, quod ullas
662  Non habeat partes, quarum altera non sit ad ortum,
663  Non sit ad occasum versa altera, tum quibus imam
664  Respiciat terram, et quibus aurea caeli.
665  Tactu id saepe licet, quodcumque est, sensisicisque
666  Usurpare oculis nequeam; tamen usque necesse est
667  Partibus extensam naturam corporis esse.

671  Existentibus a rebus, non possit ut unquam
672  Esse, quod extensum est: igitur dum constitit illud
673  Posse existere, erit revera extare probandum.

674   Et primo tactu contingere plurima saepe,
675  Cernere res coram, sonitusque audire videmur.
676  Et licet hic sensus nos intra in mente genatur
677  Omnis, ut audire est nimirum, resque videre,

673  Posse existere, erit revera extare probandum.

674   Et primo tactu contingere plurima saepe,
675  Cernere res coram, sonitusque audire videmur.
676  Et licet hic sensus nos intra in mente genatur
677  Omnis, ut audire est nimirum, resque videre,
678  Tangereque: in plures quoniam se vertere formas
679  Mens potis est, dum res varias ratione revolvit

concitet impellatque:
686  Quod porro extensum nisi sit, non possit, opinor,
687  Hac ratione animum pariter sensumque movere.
688  Corpora sunt igitur, quae nos extensa vocamus,
689  Et vere existunt in rebus, certaque constant.

690   Tum, quando sensu semper constante vigemus
691  Res circa, rerum si nil existeret harum,
692  Et nos perpetuo proin tota

689  Et vere existunt in rebus, certaque constant.

690   Tum, quando sensu semper constante vigemus
691  Res circa, rerum si nil existeret harum,
692  Et nos perpetuo proin tota denique vita
693  Erraremus eas revera extare putantes,
694  Gauderet nostros falsis illudere sensus
695  Numen imaginibus; ratio quod vera refutat,
696  Qua

696  Qua prius esse Deum docui Verumque Bonumque.
697  Constantes igitur quae nos extare videmus
698  Corpora per sensus, eadem illa extare necesse est.

699   Et quia, quae nosmet circumstant corpora, eosdem
700  Semper per sensus variis distantia formis
701  Inter se, et longe in multis diversa videntur;
702  Illud erit, quod idem, dum magnis partibus extat

per sensus, eadem illa extare necesse est.

699   Et quia, quae nosmet circumstant corpora, eosdem
700  Semper per sensus variis distantia formis
701  Inter se, et longe in multis diversa videntur;
702  Illud erit, quod idem, dum magnis partibus extat
703  Corpus et innumeris, vario harum conciliatu
704  Ordine contextu et

corpora, eosdem
700  Semper per sensus variis distantia formis
701  Inter se, et longe in multis diversa videntur;
702  Illud erit, quod idem, dum magnis partibus extat
703  Corpus et innumeris, vario harum conciliatu
704  Ordine contextu et motu variare figuras
705  Debeat, atque alia, in quibus haec differre videmus
706  Ante oculos posita,

se, et longe in multis diversa videntur;
702  Illud erit, quod idem, dum magnis partibus extat
703  Corpus et innumeris, vario harum conciliatu
704  Ordine contextu et motu variare figuras
705  Debeat, atque alia, in quibus haec differre videmus
706  Ante oculos posita, atque ideo diversa vocamus
707  Inter se; quamvis unum sint omnia corpus,

corpus, quod dicimus Omne.

721   Contemplator item, sic quoddam semper adesse
722  Nobis corpus, uti quo tandem cumque locorum
723  Progrediamur, id assidue comitetur, et unquam
724  Non absit longe a nobis, ut multa, relictum.
725  Quin super auxilio est, quoties tentare quid extra
726  Collibuit; motu illius quaecumque movemur
727  In loca; at immoto

circum reserante; per aures
729  Illus audimus voces; tum mollia quaeque,
730  Duraque item, sicccas glebas, frigentia saxa,
731  Humoremque liquentem opera contingimus ejus;
732  Et sentimus item per nares ejus odorem;
733  Ut demum pepigisse queat cum mente videri,
734  Ut cum affectum aliqua fuerit re protinus ipsa
735  Adsit ibi excubiis veluti Mens excita vimque

745  Unum id, nos Hominem quod dicimus esse: duabus
746  Quapropter naturam Hominis constare necesse est
747  Rebus, nimirum quae sunt corpusque animusque
748  Inter se pariter conjuncti et conciliati.

749   Hoc poterit sese pacto cognoscere quivis
750  Esse Hominem: sed quid certa ratione putandum
751  De reliquis, Homines pariter quos credimus esse,

751  De reliquis, Homines pariter quos credimus esse,
752  Accipe. Non vultus non membra simillima nostris,
753  Non quod respirent auras, quod edantque, bibantque,
754  Atque pari nostra motu moveantur, et ipsis
755  Quod resonent verbis vocum flexuque moraque
756  Distinctis, facient, merito dicantur ut esse
757  De genere humano; quoniam nil detegit horum
758  Intus inesse animam; nam

quibus, aut sopitos somnia ludunt,
790  At ratione animi certa penitusque valente.

791   Sed si sorte putes nihil horum a corpore posse
792  Non fieri, horarum numeros et ut indice certo
793  Monstrat, et ut sonitu dat tempora scire per aures
794  Constans aut ferro aut dentato machina ligno
795  Prorsus corporea et non ullo praedita sensu;
796  Sic

At ratione animi certa penitusque valente.

791   Sed si sorte putes nihil horum a corpore posse
792  Non fieri, horarum numeros et ut indice certo
793  Monstrat, et ut sonitu dat tempora scire per aures
794  Constans aut ferro aut dentato machina ligno
795  Prorsus corporea et non ullo praedita sensu;
796  Sic quoque si, humanum quod corpus nominitamus,

posse
792  Non fieri, horarum numeros et ut indice certo
793  Monstrat, et ut sonitu dat tempora scire per aures
794  Constans aut ferro aut dentato machina ligno
795  Prorsus corporea et non ullo praedita sensu;
796  Sic quoque si, humanum quod corpus nominitamus,
797  Esse putes adeo digestum dispositumque,
798  Ut per se voces, quas non intelligat ipsum,
799  Edere

pulsata peritis
800  Vocalis cithara, aut silvestris fistula cantus
801  Dat ventis animata, licet non audiat ipsa,
802  Quod canit; haec, inquam, fieri si forte rearis,
803  Falleris, et vera procul a ratione recedis.
804  Illa etenim moles motus constanter eosdem
805  Temporis, et numerum servabit in ordine primo:
806  Nec quascumque voles horas

non audiat ipsa,
802  Quod canit; haec, inquam, fieri si forte rearis,
803  Falleris, et vera procul a ratione recedis.
804  Illa etenim moles motus constanter eosdem
805  Temporis, et numerum servabit in ordine primo:
806  Nec quascumque voles horas pro tempore quovis
807  Illa tuo dabit arbitrio, sed quas feret intus
808  Dispositae: inter se

sed quas feret intus
808  Dispositae: inter se contextus materiaï.
809  Nonne vides contra, quam a certa lege solutae
810  Temporis, humano voces quae ex ore feruntur,
811  Sint, et quam propria se libertate moventis
812  Causae a principio procedant interiori?
813  Quilibet apta tibi reddet responsa petenti
814  Quidvis, cum libuit; rationem inquirere noscet

820  Intervalla vias caelum moresque virosque
821  Narrabit memor; ac queiscumque vacaverit, artes,
822  Scilicet arma tibi ventosque marisque procellas,
823  Astrorum cursus itidem memorabit et alto
824  Mensuris comprensa suis labentia caelo
825  Sidera; nec doctae deerit facundia linguae.
826  I nunc, et, simili quos cernimus esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus

tibi ventosque marisque procellas,
823  Astrorum cursus itidem memorabit et alto
824  Mensuris comprensa suis labentia caelo
825  Sidera; nec doctae deerit facundia linguae.
826  I nunc, et, simili quos cernimus esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus esse repugna
828  De genere hoc Homines, qualem es te conscius esse.

829   Nunc age, et omnigenûm

nunc, et, simili quos cernimus esse figura
827  Nobiscum, obsistens rationibus esse repugna
828  De genere hoc Homines, qualem es te conscius esse.

829   Nunc age, et omnigenûm quae constant corpora rerum
830  Omnia non semper saeclis aeterna fuisse
831  Innumerabilibus, sed quae Divina Potestas
832  Ipsa prior cunctis et per se prima creârit,

829   Nunc age, et omnigenûm quae constant corpora rerum
830  Omnia non semper saeclis aeterna fuisse
831  Innumerabilibus, sed quae Divina Potestas
832  Ipsa prior cunctis et per se prima creârit,
833  Percipe. Quaecumque in rebus constare videntur,
834  Non sunt Summa; etenim Summum est, ut diximus, unum,
835  Quod per se nullius existere debet.
836  Ast

847  Egregie multis in rebus, ob id tamen unum
848  Magnopere errantes merito insanisse videntur.
849  Haud aliter quam qui suspensam stare catenam
850  In liquido tantum velit aëre, tentet et auris
851  Innixam fabricare domum atque educere caelo.

852   Neve Deum mihi jam pergas contendere, rerum
853  Quidquid id est, potuisse aeterno educere ab aevo,

866  Aeternum summae quapropter totius Omne
867  Non fuit; ast illam semper Deus infinita
868  Natura excedens durando vincere debet.

869   Non minus et, per quem rerum natura creata est
870  Omnis, uti maneat, servari debet ab illo.
871  Nam veluti aetherio perfusi lumine campi
872  Aëris et vitrei fluctus maris et sola terrae

869   Non minus et, per quem rerum natura creata est
870  Omnis, uti maneat, servari debet ab illo.
871  Nam veluti aetherio perfusi lumine campi
872  Aëris et vitrei fluctus maris et sola terrae
873  Non possent lucem e caelo servare receptam,
874  Usque novum nisi Sol largiri haud definat ignem;

869   Non minus et, per quem rerum natura creata est
870  Omnis, uti maneat, servari debet ab illo.
871  Nam veluti aetherio perfusi lumine campi
872  Aëris et vitrei fluctus maris et sola terrae
873  Non possent lucem e caelo servare receptam,
874  Usque novum nisi Sol largiri haud definat ignem;
875  Omnipotens ita quae primo dedit

891  Non manus Artificis penitus consistere fecit
892  Omne, quod in signo est, nec ab omni parte creavit;
893  Materies etenim signi omnis constitit ante
894  Aut inter silvas foliis et cortice tecta,
895  Aut inclusa ima terra Pariisque rigens in
896  Rupibus; utque prius, quam formaretur in ora,
897  Indiga nil artis potuit constare, necesse est,
898  Post etiam ut

non est ratio scruposa probare,
907  Provida res omnes, queis jam dedit esse creatis,
908  Perpetuumque creat servans, Divina Voluntas
909  Ordine quod suavi regat et ratione potenti.
910  Principio, omnigenis constat de partibus Orbis
911  Ignibus atque undis et mobilis aëris auris
912  Et solida pariter terra; quae singula cum sint

908  Perpetuumque creat servans, Divina Voluntas
909  Ordine quod suavi regat et ratione potenti.
910  Principio, omnigenis constat de partibus Orbis
911  Ignibus atque undis et mobilis aëris auris
912  Et solida pariter terra; quae singula cum sint
913  Distantem longe naturam, ut cernere cuique est,
914  Sortita, haudquamquam formam coalescere in unam

creat servans, Divina Voluntas
909  Ordine quod suavi regat et ratione potenti.
910  Principio, omnigenis constat de partibus Orbis
911  Ignibus atque undis et mobilis aëris auris
912  Et solida pariter terra; quae singula cum sint
913  Distantem longe naturam, ut cernere cuique est,
914  Sortita, haudquamquam formam coalescere in unam
915  Convenienter et inter se connexa ligari

auris
912  Et solida pariter terra; quae singula cum sint
913  Distantem longe naturam, ut cernere cuique est,
914  Sortita, haudquamquam formam coalescere in unam
915  Convenienter et inter se connexa ligari
916  Per se fortuitis potuissent motibus unquam,
917  Ni Chaos hoc ingens atque haec variantia rerum
918  Suprema tum primum a Mente diremta fuisset

ligari
916  Per se fortuitis potuissent motibus unquam,
917  Ni Chaos hoc ingens atque haec variantia rerum
918  Suprema tum primum a Mente diremta fuisset
919  Formarum aeterna ratione et lege suarum.
920  Nec sic diversae possint res continuato
921  Ordine temporibus certis spatiisque moveri,
922  Certaque Naturae non unquam in foedera ferri,
923  Ni vigil intera Mens

Sub leges per se pugnantem legibus Orbem,
926  Discordesque liget concordi foedere patres.

927   Praeterea, Mundo fieri quodcumque videmus,
928  (Nubila enim fiunt et agentes nubila venti
929  Et tempestates caelo terraque coortae,
930  Per campos late fruges arbustaque crescunt,
931  Alituum proles generetur quadrupedumque
932  Necnon

926  Discordesque liget concordi foedere patres.

927   Praeterea, Mundo fieri quodcumque videmus,
928  (Nubila enim fiunt et agentes nubila venti
929  Et tempestates caelo terraque coortae,
930  Per campos late fruges arbustaque crescunt,
931  Alituum proles generetur quadrupedumque
932  Necnon squammigerûm nec non serpentia saecla

undique in omnes?
962  Errat item his addens aeterno ea percita motu
963  Saepe in concilium genitale coire, suoque
964  Edere res omnes concursu, ut caeca tulit sors;
965  Nimirum sic et terram mare sidera caelum,
966  Quae nos incolimus, quae sic digesta tuemur
967  Ordinibus numeris, sine lege sine arte coorta
968  Tantum materiae confuso conciliatu.
969  Quae fieri

novabit?
1011  Ut neque robora roboribus prognata vetustis
1012  Distent, atque oleae crescat de stirpe virentis
1013  Non ulmus non celsa abies non vitis Iacchi,
1014  Ast olea et ramis et trunco et fronde priori
1015  Assimilis? nihil ut mentita immensa vetustas
1016  Sit rebus, quascumque novat? nihil innumerarum,
1017  Quas Fors condiderit, rerum omni de genere unquam

1011  Ut neque robora roboribus prognata vetustis
1012  Distent, atque oleae crescat de stirpe virentis
1013  Non ulmus non celsa abies non vitis Iacchi,
1014  Ast olea et ramis et trunco et fronde priori
1015  Assimilis? nihil ut mentita immensa vetustas
1016  Sit rebus, quascumque novat? nihil innumerarum,
1017  Quas Fors condiderit, rerum omni de genere unquam

1011  Ut neque robora roboribus prognata vetustis
1012  Distent, atque oleae crescat de stirpe virentis
1013  Non ulmus non celsa abies non vitis Iacchi,
1014  Ast olea et ramis et trunco et fronde priori
1015  Assimilis? nihil ut mentita immensa vetustas
1016  Sit rebus, quascumque novat? nihil innumerarum,
1017  Quas Fors condiderit, rerum omni de genere unquam

1025  Si tamen has ullis quis sensibus usurpare,
1026  Vermesque innumero numero quoque lumina nostra
1027  Plane elabentes animo mirante recense:
1028  Qui, quoniam vivunt, nervos et sanguinem et ossa
1029  Fibrasque et venas debent et viscera habere,
1030  Non secus ac Elephas aut Bos aut fortis Equi vis;
1031  Quas res in magnis adeo constare minutas

1025  Si tamen has ullis quis sensibus usurpare,
1026  Vermesque innumero numero quoque lumina nostra
1027  Plane elabentes animo mirante recense:
1028  Qui, quoniam vivunt, nervos et sanguinem et ossa
1029  Fibrasque et venas debent et viscera habere,
1030  Non secus ac Elephas aut Bos aut fortis Equi vis;
1031  Quas res in magnis adeo constare minutas
1032  Miramur, neque

usurpare,
1026  Vermesque innumero numero quoque lumina nostra
1027  Plane elabentes animo mirante recense:
1028  Qui, quoniam vivunt, nervos et sanguinem et ossa
1029  Fibrasque et venas debent et viscera habere,
1030  Non secus ac Elephas aut Bos aut fortis Equi vis;
1031  Quas res in magnis adeo constare minutas
1032  Miramur, neque nostra imitari possumus arte.

1026  Vermesque innumero numero quoque lumina nostra
1027  Plane elabentes animo mirante recense:
1028  Qui, quoniam vivunt, nervos et sanguinem et ossa
1029  Fibrasque et venas debent et viscera habere,
1030  Non secus ac Elephas aut Bos aut fortis Equi vis;
1031  Quas res in magnis adeo constare minutas
1032  Miramur, neque nostra imitari possumus arte.
1033  Hunc

1038   Hic tibi multa quidem falso conficta feruntur:
1039  Nam, quia dant motus occultis plurima causis,
1040  Hoc genus est herbas de terra exire recentes
1041  Post hiemem, aestivis augeri a Solibus, et jam
1042  Aetatis firmas maturae sumere vires,
1043  Omnibus his terra succos alimentaque rebus
1044  Submittente locis aptis et tempore certo;

hiemem, aestivis augeri a Solibus, et jam
1042  Aetatis firmas maturae sumere vires,
1043  Omnibus his terra succos alimentaque rebus
1044  Submittente locis aptis et tempore certo;
1045  Exin Naturam nos appellare solemus
1046  Communem veluti Matrem, quae provida cunctas
1047  Cum populis urbes plantasque amplexa ferasque et

1044  Submittente locis aptis et tempore certo;
1045  Exin Naturam nos appellare solemus
1046  Communem veluti Matrem, quae provida cunctas
1047  Cum populis urbes plantasque amplexa ferasque et
1048  Squammigerum genus et volucres alit ubere multo;
1049  Nec non et subter telluris viscera lapsa
1050  Flumina dat multis excurrere fontibus extra,
1051  Succenditque locis

1045  Exin Naturam nos appellare solemus
1046  Communem veluti Matrem, quae provida cunctas
1047  Cum populis urbes plantasque amplexa ferasque et
1048  Squammigerum genus et volucres alit ubere multo;
1049  Nec non et subter telluris viscera lapsa
1050  Flumina dat multis excurrere fontibus extra,
1051  Succenditque locis multis sola, condit et altis

1046  Communem veluti Matrem, quae provida cunctas
1047  Cum populis urbes plantasque amplexa ferasque et
1048  Squammigerum genus et volucres alit ubere multo;
1049  Nec non et subter telluris viscera lapsa
1050  Flumina dat multis excurrere fontibus extra,
1051  Succenditque locis multis sola, condit et altis
1052  Terraï procul usque reposta metalla tenebis:

1048  Squammigerum genus et volucres alit ubere multo;
1049  Nec non et subter telluris viscera lapsa
1050  Flumina dat multis excurrere fontibus extra,
1051  Succenditque locis multis sola, condit et altis
1052  Terraï procul usque reposta metalla tenebis:
1053  Quin caeli magnas extenditur in regiones,
1054  Sole diem et multo collustrat sidere noctem,
1055  Nubibus imperitat,

extra,
1051  Succenditque locis multis sola, condit et altis
1052  Terraï procul usque reposta metalla tenebis:
1053  Quin caeli magnas extenditur in regiones,
1054  Sole diem et multo collustrat sidere noctem,
1055  Nubibus imperitat, ventos regit, aëra mutat:
1056  Quin et gignendis genitalia semina rebus
1057  Praestat; vique sua foecundat, nutrit, et auget.

reposta metalla tenebis:
1053  Quin caeli magnas extenditur in regiones,
1054  Sole diem et multo collustrat sidere noctem,
1055  Nubibus imperitat, ventos regit, aëra mutat:
1056  Quin et gignendis genitalia semina rebus
1057  Praestat; vique sua foecundat, nutrit, et auget.
1058  Quorum qui nosset bene causas, esse pateret
1059  Naturam (quamquam maternum nomen adepta est)

1054  Sole diem et multo collustrat sidere noctem,
1055  Nubibus imperitat, ventos regit, aëra mutat:
1056  Quin et gignendis genitalia semina rebus
1057  Praestat; vique sua foecundat, nutrit, et auget.
1058  Quorum qui nosset bene causas, esse pateret
1059  Naturam (quamquam maternum nomen adepta est)
1060  Nil nisi protelum causarum continuatum,
1061  Quae per se facere

nomen adepta est)
1060  Nil nisi protelum causarum continuatum,
1061  Quae per se facere haud quidquam potuere, sed omnes
1062  A prima pendent Causa, quae singula per se
1063  Et movet, et facit, ut moveant; velut ipse catenam
1064  Si parte ex una teneas, agitesque, necesse est
1065  Annellos per pendentes ad caetera motus
1066  Ordine demisso descendat, qui tamen idem

adepta est)
1060  Nil nisi protelum causarum continuatum,
1061  Quae per se facere haud quidquam potuere, sed omnes
1062  A prima pendent Causa, quae singula per se
1063  Et movet, et facit, ut moveant; velut ipse catenam
1064  Si parte ex una teneas, agitesque, necesse est
1065  Annellos per pendentes ad caetera motus
1066  Ordine demisso descendat, qui tamen idem

1078  Quare opus est, caveas, Naturae ne tibi nomen
1079  Sit fraudi, fuit ut multis, qui plurima rerum
1080  Dum fieri in terris pariter caeloque tuentur,
1081  Omnem vim rebus Naturam suppeditare, et
1082  Omnia divino fieri sine Numine rentur.
1083  Usque adeo ignaros abducit devius error.

1084   Praeterea ignotis causis quaecumque videntur

videntur
1085  Incertisque locis fieri nec tempore certo,
1086  Quae possunt quoque diversa ratione geri res,
1087  Fortunae referunt. Quoties laudare fecundam
1088  Audi Dites, et magnam dicere Divam
1089  Marmoreis dignam templis et thure Sabaeo.
1090  Contra alii tristes in eam convicia jactant 1090
1091  Saevam appellantes excordem e semine diro

certo,
1086  Quae possunt quoque diversa ratione geri res,
1087  Fortunae referunt. Quoties laudare fecundam
1088  Audi Dites, et magnam dicere Divam
1089  Marmoreis dignam templis et thure Sabaeo.
1090  Contra alii tristes in eam convicia jactant 1090
1091  Saevam appellantes excordem e semine diro
1092  Eumenidum. Veteres illam cecinere Poëtae
1093  Incertam

1091  Saevam appellantes excordem e semine diro
1092  Eumenidum. Veteres illam cecinere Poëtae
1093  Incertam vultu pedibusque globosa prementem
1094  Cumque suo ruitura volumina pondere, et orbes
1095  Volventem ambiguos dextra laevaque rotarum,
1096  Saepe quidem multos opibus pollere docentes,
1097  Ima qui nuper fuerant in plebe locati,
1098  Et, modo qui magni Reges,

ruitura volumina pondere, et orbes
1095  Volventem ambiguos dextra laevaque rotarum,
1096  Saepe quidem multos opibus pollere docentes,
1097  Ima qui nuper fuerant in plebe locati,
1098  Et, modo qui magni Reges, vix jam ultima vitae
1099  Servare amissis aliis sibi; discere ut inde
1100  Possint non opibus non illi sidere regnis,
1101  Ignotaque sati haud animum demittere terra;

regnis,
1101  Ignotaque sati haud animum demittere terra;
1102  Discere praeterea, non haec bona posse beatos
1103  Efficere unquam homines, quae puncto tempore possunt
1104  Elabi, et vacuam potientis linquere dextram.
1105  Illa eadem Assyriis quondam Persisque relictis
1106  Et leviter Macedûm res pervolitavit et arma
1107  Fertilis Aegypti; celerique citissima cursu

bona posse beatos
1103  Efficere unquam homines, quae puncto tempore possunt
1104  Elabi, et vacuam potientis linquere dextram.
1105  Illa eadem Assyriis quondam Persisque relictis
1106  Et leviter Macedûm res pervolitavit et arma
1107  Fertilis Aegypti; celerique citissima cursu
1108  Regna peragravit Syriae Boreamque nivalem
1109  Algentesque Getas et Mauros sole perustos,

1103  Efficere unquam homines, quae puncto tempore possunt
1104  Elabi, et vacuam potientis linquere dextram.
1105  Illa eadem Assyriis quondam Persisque relictis
1106  Et leviter Macedûm res pervolitavit et arma
1107  Fertilis Aegypti; celerique citissima cursu
1108  Regna peragravit Syriae Boreamque nivalem
1109  Algentesque Getas et Mauros sole perustos,
1110  Et Latinum Imperium

relictis
1106  Et leviter Macedûm res pervolitavit et arma
1107  Fertilis Aegypti; celerique citissima cursu
1108  Regna peragravit Syriae Boreamque nivalem
1109  Algentesque Getas et Mauros sole perustos,
1110  Et Latinum Imperium provexit, et extulit alte
1111  Denique de magno ruituras culmine Vires.
1112  Nac tandem positis usquam

Macedûm res pervolitavit et arma
1107  Fertilis Aegypti; celerique citissima cursu
1108  Regna peragravit Syriae Boreamque nivalem
1109  Algentesque Getas et Mauros sole perustos,
1110  Et Latinum Imperium provexit, et extulit alte
1111  Denique de magno ruituras culmine Vires.
1112  Nac tandem positis usquam talaribus alas
1113  Exuit, aut

1107  Fertilis Aegypti; celerique citissima cursu
1108  Regna peragravit Syriae Boreamque nivalem
1109  Algentesque Getas et Mauros sole perustos,
1110  Et Latinum Imperium provexit, et extulit alte
1111  Denique de magno ruituras culmine Vires.
1112  Nac tandem positis usquam talaribus alas
1113  Exuit, aut stabilem fixit mansura locum,

1117  Omnis enim Mundo, quaecumque inopina videtur
1118  Forte tibi res accidere, haud unquam quit oriri,
1119  Rem nisi praecedat sua causa; ideoque necesse est
1120  Nil temere exoriatur, et intereat; licet ipsi
1121  Nec quod principium quimus novisse sit ortus,
1122  Nec quae discidium pariat res, dissolüatque.

1123   Illud in his iterumque tibi est

1123   Illud in his iterumque tibi est iterumque cavendum;
1124  Dum moneo, ne quid Fortunae fortuitisque
1125  Casibus attribuas, ne te in contraria vertas,
1126  Et Fatum in rebus non evitabile Fatum
1127  Protinus admittas; semper florentis Homeri
1128  Ut Musa aeternis exponit versibus edens.
1129  Pelides Socios mortemque ulturus Amici,

diesque
1131  Insedabiliter, dum fertur in Hectora magnum
1132  Aere nitens supraque Viri caput arma coruscans,
1133  Accepit longam dextra omnipotente sagittam
1134  Juppiter et sancta Astraeae praescripta secutus
1135  Hinc atque inde pari intervallo sata Virorum
1136  Utraque suspendit visurus, quem velit illo
1137  Tempore Parca mori: tua sed graviora fuere

tendere bello
1147  Saepe quidem multos videas in provida Mentis
1148  Consilia aeternae, atque antiquo more Gigantum
1149  Conari rerum Dominum exturbare potenti
1150  E solio, rapere et mundi quas flectit habenas,
1151  Scilicet ut vita sic liberiore fruantur
1152  Impia Gens; tanta est scelerosae audacia mentis:
1153  Quod metuunt, tollunt Numen, longeve remotum

scire,
1157  Aut summam res ulla queat turbare quietem:
1158  Justitiamque nihil rentur, nisi nomen inane.
1159  Quod si justitia est, dicunt, si denique justus
1160  Rector agit Mundum, et nostra haec mortalia curat,
1161  Unde erit unde, adeo ut vivant impune Nocentes?
1162  Nec pro justitia merces aut praemia dentur
1163  Ulla Bonis? Quin paupertas durique labores

aliis dant pocula tetra
1175  Absynthî, aut acri saevire in membra videntur
1176  Praecincti ferro laniantes more ferarum;
1177  At mites aliis succos dulcemque liquorem
1178  Nectareum et latices mellis lactisque propinant:
1179  Atque ea cura, etiam si posse valescere nullo
1180  Quem videt auxilio, jactatum haud deserit Aegrum,
1181  Donec

agnoscere possis.
1204  Quaeris, materno num clausus cogitet insana
1205  In gremio, aetheriis aut nuper redditus oris.
1206  Tum porro, quanam fieri queat id ratione,
1207  Ut nostri, et quod tum, vere si cogitat infans,
1208  Mente volutatum est, nunquam meminisse queamus.

1209   Ut primum in parvos dispôsti corporis artus
1210  Vis Animae ingressa est,

1209   Ut primum in parvos dispôsti corporis artus
1210  Vis Animae ingressa est, subito jam cogitat infans:
1211  Sed quoniam propter novitatem corporis ejus
1212  Et teneros artus et membra recentia (sensus
1213  Res extra facile ut possunt impellere) semper
1214  Rebus ab externis impellitur atque movetur,
1215  Percita Mens

1209   Ut primum in parvos dispôsti corporis artus
1210  Vis Animae ingressa est, subito jam cogitat infans:
1211  Sed quoniam propter novitatem corporis ejus
1212  Et teneros artus et membra recentia (sensus
1213  Res extra facile ut possunt impellere) semper
1214  Rebus ab externis impellitur atque movetur,
1215  Percita Mens illo motu

tum
1223  Gessimus insantes, nunquam meminisse valemus,
1224  Atque illis vere sine mente videmur in annis.
1225  Est etiam Mens saepe Virum quoque florida ut intus
1226  Evanescere, et extra se videatur abire:
1227  Et, cum vi concussa aliqua mox se ipsa recepit,
1228  Conscia nullarum rerum, quas volverit, illo
1229  Nil egisse recordetur se tempore, nullos

meminisse valemus,
1224  Atque illis vere sine mente videmur in annis.
1225  Est etiam Mens saepe Virum quoque florida ut intus
1226  Evanescere, et extra se videatur abire:
1227  Et, cum vi concussa aliqua mox se ipsa recepit,
1228  Conscia nullarum rerum, quas volverit, illo
1229  Nil egisse recordetur se tempore, nullos
1230  Sopito motus animo sensusque fuisse.

1238  Nil putat, atque ideo velut evanescit, abitque,
1239  Ut queat intra se nil tum volvisse videri.
1240  Quapropter ratio est haec semper vera, quod omni
1241  Tempore, quo Mens est in rebus, cogitet: et ni
1242  Cogitet, existens nulla ratione videri
1243  Possit; quandoquidem haec natura reperta est.

1244   Quod superest, corpus, quod supra diximus esse

extensam multis rem per loca multa,
1246  Quamlibet exiguum nulla ratione profecto
1247  Jam poterit simplex fieri Mens, atque Animaï
1248  Verti in naturam, et sic res quae cogitat esse.
1249  Namque quod extensum est, partes invertere, formam
1250  Et variare situm, varios quoque reddere motus,
1251  Augeri minui scindi valet, adde alias res

poterit simplex fieri Mens, atque Animaï
1248  Verti in naturam, et sic res quae cogitat esse.
1249  Namque quod extensum est, partes invertere, formam
1250  Et variare situm, varios quoque reddere motus,
1251  Augeri minui scindi valet, adde alias res
1252  His similes: at qua ratione et quousque secari
1253  Debet, quos unquam motus dare, seque figuras

1249  Namque quod extensum est, partes invertere, formam
1250  Et variare situm, varios quoque reddere motus,
1251  Augeri minui scindi valet, adde alias res
1252  His similes: at qua ratione et quousque secari
1253  Debet, quos unquam motus dare, seque figuras
1254  In quas vertere, uti possit, quae cogitat, esse
1255  Mens, et notitia Veri potiatur et Aequi,
1256  Et Summum

adde alias res
1252  His similes: at qua ratione et quousque secari
1253  Debet, quos unquam motus dare, seque figuras
1254  In quas vertere, uti possit, quae cogitat, esse
1255  Mens, et notitia Veri potiatur et Aequi,
1256  Et Summum Pulchrumque intelligat, Ordinis atque
1257  Justitiae leges agnoscat, gaudeat illis,
1258  Falli indignetur, flagret virtutis amore,

1252  His similes: at qua ratione et quousque secari
1253  Debet, quos unquam motus dare, seque figuras
1254  In quas vertere, uti possit, quae cogitat, esse
1255  Mens, et notitia Veri potiatur et Aequi,
1256  Et Summum Pulchrumque intelligat, Ordinis atque
1257  Justitiae leges agnoscat, gaudeat illis,
1258  Falli indignetur, flagret virtutis amore,
1259  Sidera mensuris

ratione et quousque secari
1253  Debet, quos unquam motus dare, seque figuras
1254  In quas vertere, uti possit, quae cogitat, esse
1255  Mens, et notitia Veri potiatur et Aequi,
1256  Et Summum Pulchrumque intelligat, Ordinis atque
1257  Justitiae leges agnoscat, gaudeat illis,
1258  Falli indignetur, flagret virtutis amore,
1259  Sidera mensuris caelique coërceat orbes?

1272   Non igitur, vivum corpus quia desint esse,
1273  Aeternos nec tale potest durare per annos,
1274  Mens, erit, ut pariter finito tempore constet,
1275  Et longo extingui tum demum debeat aevo.

1276   Praeterea mors est, seu cum revoluta perit res
1277  In nihilum penitusque a nulla parte superstes;
1278  Seu cum disjunctis

Summaque creata?
1291  Quod si Summa manet rerum omnis corporearum
1292  Morte carens penitus, tanto magis inficiandum
1293  Debere omnem Animae naturam nobilioris
1294  Deficere et penitus letho cessare peremtam.
1295  Namque ea non alia posset ratione perire,
1296  Quam si nunc Animam esse volens divina Potestas
1297  Mutetur porro, et ne sit, velit, atque ideo Mens

nobilioris
1294  Deficere et penitus letho cessare peremtam.
1295  Namque ea non alia posset ratione perire,
1296  Quam si nunc Animam esse volens divina Potestas
1297  Mutetur porro, et ne sit, velit, atque ideo Mens
1298  Concidat in nihilum: sed supra ostendimus esse
1299  Nos tibi quandoquidem per se immutabile Summum,
1300  Certa erit haud unquam verisimile esse putandum

1309  Mens votis frustrata suis? hic namque, quod optat,
1310  Anxia quo ingenti trahitur dulcedine, Verum
1311  Invenit haud unquam; qua pleno flumine manat,
1312  Attingit modice, et sitiens conviva recedit.
1313  Nec pariter felix valet esse, ubi tempore parvo
1314  Deficiet: quid enim felix, nisi constet in aevum?
1315  Indidit hoc etiam nobis Natura, velimus

penitus si extingui morte sua Mens?

1319   Praeterea illa animis unde insita poena Nocentum,
1320  Quae miseros, quamvis metuant hic nulla Potentes
1321  Supplicia, et luxu regali corpora curent,
1322  Attamen heu miseros torquet noctesque diesque,
1323  Unde erit? unde sibi mens conscia dissonet illi
1324  Fortunae, et veluti districtus pendeat ensis

Potentes
1321  Supplicia, et luxu regali corpora curent,
1322  Attamen heu miseros torquet noctesque diesque,
1323  Unde erit? unde sibi mens conscia dissonet illi
1324  Fortunae, et veluti districtus pendeat ensis
1325  In caput, inter opes ea tetro angore laboret?
1326  Nimirum quia nos agnoscere praeque videre
1327  Ipsa facit Natura, quid haec post fata futuro

illam
1348  Erectam in signum, quo ferrum missile tendat.

1349   At pueris, inquis, pariter cum corpore crescit
1350  Mens, et ubi vires firmat robustior aetas,
1351  Consilii constans etiam illa animique vigore est:
1352  Obtusis demum quassati ubi viribus artus
1353  Jam cecidere senectutis sub mole labantes,

1351  Consilii constans etiam illa animique vigore est:
1352  Obtusis demum quassati ubi viribus artus
1353  Jam cecidere senectutis sub mole labantes,
1354  Deficit Ingenii vis, et Mens lapsa senescit:
1355  Haudquaquam videas rationum id demere pondus,
1356  Foedere si tali Mentem cum corpore junctam
1357  Agnoscas, tali consensu, subsit ut omne
1358  Imperio

ut omne
1358  Imperio Mentis corpus, motusque det illos,
1359  Quos in membra Animae velit exercere Potestas;
1360  Inque vicem sit opus Mentem sentire valentes
1361  Corporeos ictus, et ad omnes evigilare
1362  Illius impulsus, ut talia cogitet ipsa,
1363  Qualibus afficitur conjunctum foedere tali
1364  Corpus ab externis plagis: ideoque vigenti
1365  Corpore Mens

foedere tali
1364  Corpus ab externis plagis: ideoque vigenti
1365  Corpore Mens vigeat, languenti langueat illo.
1366  Inde fit, ut, vini cum venas vis penetravit
1367  Acris, et ardorem per cunctos dididit artus,
1368  Sanguine turbato turbetur vis animaï,
1369  Claudicet ingenium, madeat mens, impediantur
1370  Notitiae rerum cum libertate, neque ulla

1374  Usque adeo vini vehemens violentia Mentem
1375  Percutit interdum, brevis ut vesania fiat.
1376  Hujus item rationis erit vesania jugis.
1377  Adde gravis fomnum lethargi, et caetera; quorum
1378  Vis Animam et pariter corpus perturbat, ut acri
1379  Jactentur pariter morbo, pariterque valescant.
1380  Nimirum quia juncta suo cum corpore Mens est

Mentem
1375  Percutit interdum, brevis ut vesania fiat.
1376  Hujus item rationis erit vesania jugis.
1377  Adde gravis fomnum lethargi, et caetera; quorum
1378  Vis Animam et pariter corpus perturbat, ut acri
1379  Jactentur pariter morbo, pariterque valescant.
1380  Nimirum quia juncta suo cum corpore Mens est
1381  Illa lege, pati plagas ut corporis omnes

perturbat, ut acri
1379  Jactentur pariter morbo, pariterque valescant.
1380  Nimirum quia juncta suo cum corpore Mens est
1381  Illa lege, pati plagas ut corporis omnes
1382  Debeat, et motus ejus sentire valentes.

1383   Foederis hanc legem, qua rerum discrepitantes
1384  Sunt inter se naturae per mutua nexae,

Foederis hanc legem, qua rerum discrepitantes
1384  Sunt inter se naturae per mutua nexae,
1385  Corpus uti atque Anima est, sanxit Deus; unde habet omnes
1386  Et sensus Anima, ipsa suos et corpora motus.

1387   Sunt tamen hic, facili qui non ita tendere gressu
1388  Sese posse putant, quo se purissima Veri
1389  Ostendit Regio; sed

rerum discrepitantes
1384  Sunt inter se naturae per mutua nexae,
1385  Corpus uti atque Anima est, sanxit Deus; unde habet omnes
1386  Et sensus Anima, ipsa suos et corpora motus.

1387   Sunt tamen hic, facili qui non ita tendere gressu
1388  Sese posse putant, quo se purissima Veri
1389  Ostendit Regio; sed sentibus omnia duris

plena laboris
1393  Errare ambagesque sequi, res plena pericli est;
1394  At contra pronum ac tutum decurrere recta.
1395  Ergo hi non Animam jungi cum corpore rentur,
1396  Non agere et fungi sese inter posse vicissim
1397  Naturas tam dissimiles, sed quamque sine ullo
1398  Alterius respectu, et opis nullius egentem
1399  Per se, quidquid agit, facere, et sua munera tantum

recta.
1395  Ergo hi non Animam jungi cum corpore rentur,
1396  Non agere et fungi sese inter posse vicissim
1397  Naturas tam dissimiles, sed quamque sine ullo
1398  Alterius respectu, et opis nullius egentem
1399  Per se, quidquid agit, facere, et sua munera tantum
1400  Exercere, ut fert intus cujusque potestas:
1401  Dum vult nimirum, dum percipit ipsa sua vi

1396  Non agere et fungi sese inter posse vicissim
1397  Naturas tam dissimiles, sed quamque sine ullo
1398  Alterius respectu, et opis nullius egentem
1399  Per se, quidquid agit, facere, et sua munera tantum
1400  Exercere, ut fert intus cujusque potestas:
1401  Dum vult nimirum, dum percipit ipsa sua vi
1402  Mens intus, proprios educit et elicit actus
1403  Ordine

1399  Per se, quidquid agit, facere, et sua munera tantum
1400  Exercere, ut fert intus cujusque potestas:
1401  Dum vult nimirum, dum percipit ipsa sua vi
1402  Mens intus, proprios educit et elicit actus
1403  Ordine perpetuo nexos, quem nulla potest vis
1404  Vertere; namque statu de primo, cum fuit orta,
1405  Ilicet exoritur ratio, cur deinde sequatur
1406  Alter et

et elicit actus
1403  Ordine perpetuo nexos, quem nulla potest vis
1404  Vertere; namque statu de primo, cum fuit orta,
1405  Ilicet exoritur ratio, cur deinde sequatur
1406  Alter et hinc alter status ejus, et usque perennis
1407  Illorum series certa ratione fluentum
1408  Quapropter nihil in Mentem de corpore migrat;
1409  Nam si vel nullum corpus foret, haud minus illa

1403  Ordine perpetuo nexos, quem nulla potest vis
1404  Vertere; namque statu de primo, cum fuit orta,
1405  Ilicet exoritur ratio, cur deinde sequatur
1406  Alter et hinc alter status ejus, et usque perennis
1407  Illorum series certa ratione fluentum
1408  Quapropter nihil in Mentem de corpore migrat;
1409  Nam si vel nullum corpus foret, haud minus illa
1410  Omnia

quaevis,
1414  Ollis ut per se quaedam vis insit agendi.
1415  Ergo non alios motus fluere inde necesse est,
1416  Verum quos tantum fluere inde videmus, eorum
1417  Ut fert natura et contextus principiorum,
1418  Scilicet in quovis ratio indita corpore quaedam est,
1419  Ex uno transire statu qua deinde per omnes
1420  Ordine perpetuo se

id eligit idem
1432  E numero tanto, Menti quod consonet apte,
1433  Corpus; ut hinc motus ejus videantur oriri
1434  Mentis ab imperio, rerumque a corpore nasci
1435  Notitiae, et partem nostri se mutua quamque
1436  Afficere inter se; cum nullum jungat easdem
1437  Commerci genus et nullius foedera legis.

1438   Quae cum audis, licet in multis male

videantur oriri
1434  Mentis ab imperio, rerumque a corpore nasci
1435  Notitiae, et partem nostri se mutua quamque
1436  Afficere inter se; cum nullum jungat easdem
1437  Commerci genus et nullius foedera legis.

1438   Quae cum audis, licet in multis male tuta videri
1439  Haec possit ratio atque incerto pondere nutans,
1440  Illa tamen vehementer ob id

videri
1439  Haec possit ratio atque incerto pondere nutans,
1440  Illa tamen vehementer ob id suspecta necesse est
1441  Sit tibi, quod tanto fuerit quaesita labore
1442  Tam procul, et tantos per flexus ducta per orbes,
1443  Ut se ipsa impediat facile, involvatque tenebris.
1444  Nempe hic ingenium prius admireris et artem,
1445  Ullam quam retegas speciem aut vestigia Veri,

1441  Sit tibi, quod tanto fuerit quaesita labore
1442  Tam procul, et tantos per flexus ducta per orbes,
1443  Ut se ipsa impediat facile, involvatque tenebris.
1444  Nempe hic ingenium prius admireris et artem,
1445  Ullam quam retegas speciem aut vestigia Veri,
1446  Cujus forma quidem simplex se lumine prodit
1447  Ipsa suo, quoties visum convertimus illuc.

suam, ne
1456  Sint prorsus paria, at varie discreta vicissim,
1457  Ut numeri, inter se; varias componere possint
1458  Ut rerum formas; neque possint incolumi re
1459  Permutari, et eundem in ea servare vigorem:
1460  Seu probat ille etiam, haec magni cur machina mundi
1461  Non melior, quam fit, queat esse; educere Numen
1462  Nempe aliam si tum potuisset, pulchrior ista

1463  Quae foret, hanc ipsam, abjecta meliore, quid esset,
1464  Cur legeret? neque enim Ratio secus ulla videtur
1465  Esse, ut sufficiat: metiri hac omnia debent,
1466  Haec illi ad Verum via, et hinc certissima rerum
1467  Argumenta petit; reddi hac tum denique retur
1468  Pervia quaeque suae divina humanaque menti, et
1469  Quaecumque in mundo constant, quaecumque vel extra.

1465  Esse, ut sufficiat: metiri hac omnia debent,
1466  Haec illi ad Verum via, et hinc certissima rerum
1467  Argumenta petit; reddi hac tum denique retur
1468  Pervia quaeque suae divina humanaque menti, et
1469  Quaecumque in mundo constant, quaecumque vel extra.

1470   Sed jam digressum paulum in mea claustra necesse est
1471  Me recipi. Ergo inter corpusque Animamque

locumque sit alter.
1480  Ast ulla in vivo nusquam est pars corpore, Menti
1481  Quae non jungatur; quoniam quacumque ciebis
1482  Corpus parte, novo subito Mens percita sensu
1483  Et perculsa, illam plagarum corporis ad vim
1484  Vertit se, multumque agitata a parte tenetur:
1485  Idque alia longe ratione, ac saepe tuentur
1486  Rectores

multumque agitata a parte tenetur:
1485  Idque alia longe ratione, ac saepe tuentur
1486  Rectores fractum puppis latus, illa minaci
1487  Turbine si dudum quassata et fluctibus atris
1488  Hiscat aquas sorbens, seu cursu naufraga caecas
1489  Indicat in Syrtes, scopuloque haerescat acuto:
1490  Experietur enim tum sensum Natua doloris
1491  Illi

caecas
1489  Indicat in Syrtes, scopuloque haerescat acuto:
1490  Experietur enim tum sensum Natua doloris
1491  Illi dissimilem, proprium cum vulnere corpus
1492  Perculsum est, et sanguis aperto exundat hiatu.

1493   Praeterea quoque scire licet, quod vivida pars est
1494  Corporis, ad sensum proin et magis apta ciendum,
1495  Sive voluptatis sensus

proprium cum vulnere corpus
1492  Perculsum est, et sanguis aperto exundat hiatu.

1493   Praeterea quoque scire licet, quod vivida pars est
1494  Corporis, ad sensum proin et magis apta ciendum,
1495  Sive voluptatis sensus sit sive doloris,
1496  Quae fibrisque magis constat nervisque referta.
1497  Ac veluti arborei de trunco et stipite rami

1494  Corporis, ad sensum proin et magis apta ciendum,
1495  Sive voluptatis sensus sit sive doloris,
1496  Quae fibrisque magis constat nervisque referta.
1497  Ac veluti arborei de trunco et stipite rami
1498  Proveniunt, sic et de humenti tota cerebro
1499  Copia nervorum partes in corporis omnes
1500  Diffusa est, longoque extenditur undique nexu
1501  Infima

apta ciendum,
1495  Sive voluptatis sensus sit sive doloris,
1496  Quae fibrisque magis constat nervisque referta.
1497  Ac veluti arborei de trunco et stipite rami
1498  Proveniunt, sic et de humenti tota cerebro
1499  Copia nervorum partes in corporis omnes
1500  Diffusa est, longoque extenditur undique nexu
1501  Infima conjungens summis animaeque fovens vi.

commercia partem
1503  Impediantur, opus, non sensu polleat ullo
1504  Pars, erit, ac si sit praecisa a corpore toto.
1505  Quapropter liquido deprendis, vita quod omnis
1506  Corporis et sensus fons omnis principiumque
1507  In parvo capitis media regione cerebro
1508  Insit, proinde magis Mens illa parte tenetur:
1509  Sentit, et externos impulsus excipit illic,

vita quod omnis
1506  Corporis et sensus fons omnis principiumque
1507  In parvo capitis media regione cerebro
1508  Insit, proinde magis Mens illa parte tenetur:
1509  Sentit, et externos impulsus excipit illic,
1510  Illinc, quos libut, motum dispertit in artus.
1511  Quare Animae est sedes cerebrum, a quo sensus in omne
1512  Defertur corpus diffusis undique nervis.

1513   Quapropter jam multa vides communia habere
1514  Inter se Mentem corpusque, ut cernere lucem est,
1515  Tangere, odorari, atque cibos gustare palato,
1516  Et sonitus audire: tamen discrimen id extat,
1517  Illa omnem sensum quod possidet intus eorum,
1518  Perque oculos aures linguam naresque manusque
1519  Gustat, odoratur, videt, et contingit, et audit;

1516  Et sonitus audire: tamen discrimen id extat,
1517  Illa omnem sensum quod possidet intus eorum,
1518  Perque oculos aures linguam naresque manusque
1519  Gustat, odoratur, videt, et contingit, et audit;
1520  At corpus sensu caret omni, et non alia re
1521  Fungitur, in variis varie quam partibus ictum
1522  Quod moveat varie quoque

1516  Et sonitus audire: tamen discrimen id extat,
1517  Illa omnem sensum quod possidet intus eorum,
1518  Perque oculos aures linguam naresque manusque
1519  Gustat, odoratur, videt, et contingit, et audit;
1520  At corpus sensu caret omni, et non alia re
1521  Fungitur, in variis varie quam partibus ictum
1522  Quod moveat varie quoque Mentem, quae

possidet intus eorum,
1518  Perque oculos aures linguam naresque manusque
1519  Gustat, odoratur, videt, et contingit, et audit;
1520  At corpus sensu caret omni, et non alia re
1521  Fungitur, in variis varie quam partibus ictum
1522  Quod moveat varie quoque Mentem, quae varianti
1523  Percipit idcirco sensu, quaecumque lacessunt.
1524  Nam si

1531  Idcirco quia non illis est percita rebus
1532  Mens, ad quam sensus, quicumque est, pertinet omnis.

1533   Ejus item rationis erunt timor ira voluptas
1534  Et genus hoc aliae res, quae corpusque animamque
1535  Afficiunt una, ut possint utriusque vocari.
1536  Illa etiam rerum retinentia, quodque valemus
1537  Esse diu memores, poterit commune videri.

1538  Omnia quae mihi qua siant ratione modoque,
1539  Cum res poscet, eris clarandum. Plurima vero
1540  Expers corporeo per se gerit auxiliatu
1541  Vis Animae intra se, nam per se intelligit, et vult.

1542   Vult, et amat summum, quo felix possit adepto
1543  Esse, Bonum, sequiturque suum, quem condita propter
1544  Est, Finem, atque ultro sequitur, sed amare

Cum res poscet, eris clarandum. Plurima vero
1540  Expers corporeo per se gerit auxiliatu
1541  Vis Animae intra se, nam per se intelligit, et vult.

1542   Vult, et amat summum, quo felix possit adepto
1543  Esse, Bonum, sequiturque suum, quem condita propter
1544  Est, Finem, atque ultro sequitur, sed amare necesse est.
1545  Praetereaque, ut amet seseque suumque, necesse

ut unius esse
1555  Extremi alterius saltem sine particula, illud
1556  Nolendi contraque volendi erit usque potestas,
1557  Pulchro appellamus quam nomine Libertatem,
1558  Mentis et Arbitrium; cujus sibi conscia Mens est
1559  Talibus in rebus, quas summi utriusque locatas
1560  Inter distantes metas bene novimus esse.
1561  Cum volimus quid eorum, opus est, ratione velimus,

1579  Illam notitiis, illam qui condidit, Auctor.
1580  Principio, (quis enim lateat se?) quae sua, novit,
1581  Sit natura sibi per se manifesta; neque ullis,
1582  Quam sibi sit, praesens magis et magis intima rebus
1583  Esse potest; ideo specierum hic corporearum
1584  Non eget auxilio: tum porro novit et illa,
1585  Quorum in se formas habet, e quibus omnis aperte

1581  Sit natura sibi per se manifesta; neque ullis,
1582  Quam sibi sit, praesens magis et magis intima rebus
1583  Esse potest; ideo specierum hic corporearum
1584  Non eget auxilio: tum porro novit et illa,
1585  Quorum in se formas habet, e quibus omnis aperte
1586  Notitia exorta est; atque hac ab origine rebus
1587  Nomina dat, quae si numeris atque ordine constent,

ipsum penitus Mens vivere nostra neque esse.
1622  Scilicet ille suo circum ambit lumine totam
1623  Collustrans, densasque infusa luce tenebras
1624  Ejicit, et Veri fontem dat origine prima
1625  Omnis se Veri fontem reperire volenti
1626  Quaerentique Animae. Nescit Lux illa latere,
1627  Ingrediturque volens, et aquarum divitis instar

luce tenebras
1624  Ejicit, et Veri fontem dat origine prima
1625  Omnis se Veri fontem reperire volenti
1626  Quaerentique Animae. Nescit Lux illa latere,
1627  Ingrediturque volens, et aquarum divitis instar
1628  Fluminis exundans oculos rigat, implet apertos.
1629  Atque utinam altius evectos audacia felix
1630  In Solem hunc oculos converteret, unde fluentes

1628  Fluminis exundans oculos rigat, implet apertos.
1629  Atque utinam altius evectos audacia felix
1630  In Solem hunc oculos converteret, unde fluentes
1631  Exciperent radios et purae fulgura lucis,
1632  Nec sic noctis amans et prona jaceret humi Mens;
1633  Quae quia corporeae est inclusa in carcere molis,
1634  Nocte tenetur in hac ultro, sequiturque tenebras,

1629  Atque utinam altius evectos audacia felix
1630  In Solem hunc oculos converteret, unde fluentes
1631  Exciperent radios et purae fulgura lucis,
1632  Nec sic noctis amans et prona jaceret humi Mens;
1633  Quae quia corporeae est inclusa in carcere molis,
1634  Nocte tenetur in hac ultro, sequiturque tenebras,
1635  Et magis atque magis loca caligantia quaerit

lucis,
1632  Nec sic noctis amans et prona jaceret humi Mens;
1633  Quae quia corporeae est inclusa in carcere molis,
1634  Nocte tenetur in hac ultro, sequiturque tenebras,
1635  Et magis atque magis loca caligantia quaerit
1636  Indupedita suo caecarum errore viarum.
1637  Infelix! caeli interea neque suspicere audet
1638  Templa serena, neque illius vim sustinet almae

1639  Lucis sueta inopem trahere in caligine vitam.

1640   At non cum primo naturam conderet ejus,
1641  Assimilemque sibi Numen puramque crearet,
1642  Et magis atque magis quae supra corporis omnem
1643  Naturam excellat, tam dura lege putandum est
1644  Illam corporeis voluisse involvere vinclis;
1645  At Dominae voluit famulari corpus et omnes

1642  Et magis atque magis quae supra corporis omnem
1643  Naturam excellat, tam dura lege putandum est
1644  Illam corporeis voluisse involvere vinclis;
1645  At Dominae voluit famulari corpus et omnes
1646  Corporeos ultro motus parere jubenti.
1647  Namque ea justitiae vis est, is debitus ordo,
1648  Ut quod naturam est fortitum nobiliorem,
1649  Praesit, subsit item

nativo corpore creti
1665  Nascimur. Hi sortem vitae tenuere beatam,
1666  Integra adhuc dum nostra fuit natura sub ortu.
1667  Libera tunc Animi regnabat in omne potestas
1668  Corpus, et hoc totis parebat partibus uni,
1669  Fibraeque nervique atque edita claustra cerebri
1670  Et tenuis puri vapor almus sanguinis omnis
1671  Nil inconsulta tentabat Mente, neque ullos

fuit natura sub ortu.
1667  Libera tunc Animi regnabat in omne potestas
1668  Corpus, et hoc totis parebat partibus uni,
1669  Fibraeque nervique atque edita claustra cerebri
1670  Et tenuis puri vapor almus sanguinis omnis
1671  Nil inconsulta tentabat Mente, neque ullos
1672  Non mandante Anima motus dabat, extera quamvis
1673  Multimodo rerum facies impelleret ictu

ullos
1672  Non mandante Anima motus dabat, extera quamvis
1673  Multimodo rerum facies impelleret ictu
1674  Corpus, ut hinc sensu posset variante moveri
1675  Mens intus, si vellet, et hinc sentire dolorem
1676  Sive voluptatem pro plaga et frigora et aestum.
1677  Omnia quae nullo vitabat libera nisu
1678  Usque adeo, nil ut plagis aut ictibus ullis
1679  Divinae

1673  Multimodo rerum facies impelleret ictu
1674  Corpus, ut hinc sensu posset variante moveri
1675  Mens intus, si vellet, et hinc sentire dolorem
1676  Sive voluptatem pro plaga et frigora et aestum.
1677  Omnia quae nullo vitabat libera nisu
1678  Usque adeo, nil ut plagis aut ictibus ullis
1679  Divinae posset vel paulum Lucis ab haustu
1680  Lucis inocciduae

1673  Multimodo rerum facies impelleret ictu
1674  Corpus, ut hinc sensu posset variante moveri
1675  Mens intus, si vellet, et hinc sentire dolorem
1676  Sive voluptatem pro plaga et frigora et aestum.
1677  Omnia quae nullo vitabat libera nisu
1678  Usque adeo, nil ut plagis aut ictibus ullis
1679  Divinae posset vel paulum Lucis ab haustu
1680  Lucis inocciduae turbatam

libertate triumpho
1695  Captivam indecore trahier plerumque, rebelles
1696  Cum Dominam invadunt vi multa immanibus ausis
1697  Corporei motus, oriturque miserrima contra
1698  Seditio et bellum magno turbante tumultu.
1699  Jam nunc illius vitae sortisque beatae
1700  Heu! neque reliquiae superant: quin ipsa vetustas
1701  Invidit seris dilecta Nepotibus arva

1699  Jam nunc illius vitae sortisque beatae
1700  Heu! neque reliquiae superant: quin ipsa vetustas
1701  Invidit seris dilecta Nepotibus arva
1702  Elysii antiqui; fines disjecit, et altos
1703  Confudit campis montes et vallibus agros.
1704  Ipsum etiam Fontem, mediis qui maximus arvis
1705  Ingentes quatuor diversis partibus amnes
1706  Telluris magno e gremio

beatae
1700  Heu! neque reliquiae superant: quin ipsa vetustas
1701  Invidit seris dilecta Nepotibus arva
1702  Elysii antiqui; fines disjecit, et altos
1703  Confudit campis montes et vallibus agros.
1704  Ipsum etiam Fontem, mediis qui maximus arvis
1705  Ingentes quatuor diversis partibus amnes
1706  Telluris magno e gremio atque undantibus antris
1707  Fundebat

arvis
1705  Ingentes quatuor diversis partibus amnes
1706  Telluris magno e gremio atque undantibus antris
1707  Fundebat ditem stringentes gurgite terram,
1708  Abrupit: prisca cessere et ab origine longe
1709  Discreti inter se fluvii et capita altera aquarum
1710  Sortiti. Euxinas propior jam Phasis in undas
1711  Volvitur irrumpens, atque auri dives Araxes

1706  Telluris magno e gremio atque undantibus antris
1707  Fundebat ditem stringentes gurgite terram,
1708  Abrupit: prisca cessere et ab origine longe
1709  Discreti inter se fluvii et capita altera aquarum
1710  Sortiti. Euxinas propior jam Phasis in undas
1711  Volvitur irrumpens, atque auri dives Araxes
1712  Divitias jam non ab eodem fonte receptas

SECUNDUS

1  Suave peregrinas Gentes atque extera Regna
2  Trans mare trans montes mutato visere caelo,
3  Egregiasque Urbes lustrando atque Oppida multa
4  Et monumenta Virum et Populorum ediscere mores.
5  Suave etiam, quibus haec visendi externa potestas
6  Deficit, ex fastis Veterumque annalibus omnes
7  Transactae aetatis res noscere gestaque Regum

1  Suave peregrinas Gentes atque extera Regna
2  Trans mare trans montes mutato visere caelo,
3  Egregiasque Urbes lustrando atque Oppida multa
4  Et monumenta Virum et Populorum ediscere mores.
5  Suave etiam, quibus haec visendi externa potestas
6  Deficit, ex fastis Veterumque annalibus omnes
7  Transactae aetatis res noscere gestaque Regum

Populorum ediscere mores.
5  Suave etiam, quibus haec visendi externa potestas
6  Deficit, ex fastis Veterumque annalibus omnes
7  Transactae aetatis res noscere gestaque Regum
8  Bella et fortunas et quis datus exitus armis.
9  Sed nil suavius est, humili quam assurgere terra
10  Altius in caelum, nullaque a parte tenere
11  Interclusum Animum, qui libertate sua se

mores.
5  Suave etiam, quibus haec visendi externa potestas
6  Deficit, ex fastis Veterumque annalibus omnes
7  Transactae aetatis res noscere gestaque Regum
8  Bella et fortunas et quis datus exitus armis.
9  Sed nil suavius est, humili quam assurgere terra
10  Altius in caelum, nullaque a parte tenere
11  Interclusum Animum, qui libertate sua se
12  Undique

assurgere terra
10  Altius in caelum, nullaque a parte tenere
11  Interclusum Animum, qui libertate sua se
12  Undique victor agat, totumque feratur in Orbem,
13  Imaque summaque et in medio quae pôsta revolvat,
14  Atque alium intra se similem comprendere Mundum
15  Possit, eumque pari hoc exemplar grande secutus
16  In partes ratione suas disponere pergat.

cum millibus atque Elephantis
21  Fluctibus in mediis belli, seu pace vacantes.
22  Nam cum suspicimus rutilantia sidere multo
23  Templa super Solisque vias Lunamque meantem,
24  Et venit in mentem causarum atque ordinis hujus,
25  Omnia tum, vulgus plausu quaecumque secundo
26  Excipit, evictos Populos diffusa per Orbem
27  Imperia et regum vires titulosque Potentum

vias Lunamque meantem,
24  Et venit in mentem causarum atque ordinis hujus,
25  Omnia tum, vulgus plausu quaecumque secundo
26  Excipit, evictos Populos diffusa per Orbem
27  Imperia et regum vires titulosque Potentum
28  Marmoreas etiam moles laqueataque tecta,
29  Haec, inquam, nihilo tunc sunt miranda magis, quam
30  Quae Pueri peragunt ludentes, aedificantque.

facere hic pro tali denique oportet
34  Natura? num divitiis certare parandis
35  Noctes atque dies? infestumne ambitionis
36  Luctari per iter potius, quam exordia rerum
37  Dispicere et causas, qua quid ratione geratur,
38  Et lustrare plagas Mundi, et deferrier illuc,
39  Unde gradus summam ad Naturam pervius extat?

40   Nunc age, quo pacto Summaï

num divitiis certare parandis
35  Noctes atque dies? infestumne ambitionis
36  Luctari per iter potius, quam exordia rerum
37  Dispicere et causas, qua quid ratione geratur,
38  Et lustrare plagas Mundi, et deferrier illuc,
39  Unde gradus summam ad Naturam pervius extat?

40   Nunc age, quo pacto Summaï totius Omne
41  Digestum, et qua hujus

parandis
35  Noctes atque dies? infestumne ambitionis
36  Luctari per iter potius, quam exordia rerum
37  Dispicere et causas, qua quid ratione geratur,
38  Et lustrare plagas Mundi, et deferrier illuc,
39  Unde gradus summam ad Naturam pervius extat?

40   Nunc age, quo pacto Summaï totius Omne
41  Digestum, et qua hujus possint ratione videri

38  Et lustrare plagas Mundi, et deferrier illuc,
39  Unde gradus summam ad Naturam pervius extat?

40   Nunc age, quo pacto Summaï totius Omne
41  Digestum, et qua hujus possint ratione videri
42  Connexae partes inter sese atque locatae,
43  Ut sic astrorum concursus tempora motus
44  Annorumque vices tempestatumque reduci
45  Ad proprias

47  Quaedam, quae cunctis praemitti postulat ordo:
48  Nimirum, quoniam naturam corporis esse
49  Diximus extensam, quae restant, percipe porro.

50   Et primo triplicem mensuram poscere corpus;
51  Nam triplici extensum quodvis ratione necesse est,
52  Scilicet in longum et latum atque excurrit in altum.
53  Quare ubicumque triplex fuerit mensura, fatendum

extensam, quae restant, percipe porro.

50   Et primo triplicem mensuram poscere corpus;
51  Nam triplici extensum quodvis ratione necesse est,
52  Scilicet in longum et latum atque excurrit in altum.
53  Quare ubicumque triplex fuerit mensura, fatendum est
54  Corpus id esse, licet minimum; velut haud minus aër
55  Illud erit, parva possis quod claudere testa,

quod in immenso circum diffunditur orbe.

57   Nec magis extensum est corpus, cum rarius extat;
58  Rarius est etenim, laxata foramina cum plus
59  Aëris accipiunt, et plus disjuncta recedunt:
60  Densius at contra fit, cum minus intus apertum
61  Contraxitque vias, aurarumque expulit extra
62  Naturam: proin corpus idem conservat eandem
63  In se

72  Spongia quae replet, mensuris: proptereaque
73  Non tibi majus erit corpus, cum rarius extat,
74  Nec minus extensum, cum laxa foramina junxit.

75   Corporis et spatii porro nomina quanquam
76  Diverso distincta sono, tamen una utriusque
77  Est natura, utrumque suis quia partibus esse
78  Extensum pariter sensuque et mente videmus.
79  Quod

75   Corporis et spatii porro nomina quanquam
76  Diverso distincta sono, tamen una utriusque
77  Est natura, utrumque suis quia partibus esse
78  Extensum pariter sensuque et mente videmus.
79  Quod magis ut liquidum fiat, facilisque sequatur
80  Haec mea dicta fides, rem sic ostendere pergam
81  Exemplo lapidis: fac, ut illi mente rigorem
82  Demas;

81  Exemplo lapidis: fac, ut illi mente rigorem
82  Demas; corpus erit tum molle, ut mollia multa
83  Corpora sunt: ullo porro sine finge colore;
84  Corpus adhuc remanebit, ut undae corpus et aër:
85  Dehinc sine pondere eum demta gravitate recense;
86  Corporeamne minus tum, quam levis ignis, habebit
87  Naturam? frigus quoque tolle, et tolle calorem,
88  Atque alia e

84  Corpus adhuc remanebit, ut undae corpus et aër:
85  Dehinc sine pondere eum demta gravitate recense;
86  Corporeamne minus tum, quam levis ignis, habebit
87  Naturam? frigus quoque tolle, et tolle calorem,
88  Atque alia e genere hoc, sine queis permulta videmus
89  Mutata haudquaquam natura corpora dici.
90  Quid demum lapide ex illo remanere fatendum?
91  Quid? nisi

sine queis permulta videmus
89  Mutata haudquaquam natura corpora dici.
90  Quid demum lapide ex illo remanere fatendum?
91  Quid? nisi quod spatium est, metiri quod valeamus.
92  Et quia adhuc corpus compellimur esse fateri,
93  Propterea spatii natura et corporis una est.

94   Proinde videre licet non mixtum rebus inane;
95  Nam foret extensum,