Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: et Your search found 155641 occurrences
First 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 129728-132401:129728. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]
AD POTENTISSIMUM GALLIAE REGEM LUDOVICUM XVI EPISTOLA DEDICATORIA
129729. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]
AD POTENTISSIMUM GALLIAE REGEM LUDOVICUM XVI EPISTOLA DEDICATORIA
129730. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]
129731. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section] rex magne, tua jam reddita fulgent
129732. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]
129733. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]
129734. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section]
129735. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 5 | Paragraph | Section] ingentes tot ponto innare carinas
129736. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]
129737. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section] populos tua provida tantum
129738. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section] tenues non dedignaris arenas.
129739. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section] ornata novo nunc denique cultu.
129740. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]
129741. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]
129742. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]
129743. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]
129744. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 7 | Paragraph | Section]
129745. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section] latera Oceanum fundoque sub imo
129746. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section] fides, mea scripta docebunt. 12
129747. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section]
129748. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section]
129749. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section] et formas tornandis lentibus aptas
129750. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 9 | Paragraph | Section]
129751. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]
129752. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]
129753. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section] Cum subito nova lux oculis sese obtulit atque
129754. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section] ignota mihi. Tenues volat ecce per auras
129755. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 11 | Paragraph | Section]
129756. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 13 | Paragraph | Section]
129757. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 13 | Paragraph | Section] sit menti sententia, pandit:
129758. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 13 | Paragraph | Section] ait, astriferosque orbes percurrite, flammas,
129759. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 13 | Paragraph | Section] aviae egregias laudes ex parte reposcit,
129760. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 13 | Paragraph | Section]
129761. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]
129762. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section] spondetque brevi nova munera genti
129763. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section] brevi nova munera genti
129764. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 15 | Paragraph | Section]
subita nitidos ferrugine vultus
neges, solita seu fraudes luce sororem.
4
germen, meritissime docti
naturae arcana latentis
vastae comperta effundit in oras.
atque imis adducere sydera terris?
sydera terris?
notas alibi melius super aere rigenti
Mea carmina vestri
mihi astrorum nexus viresque ministrat,
queis sese ignes per mutua turbant;
inseritur mihi celsus Olympo
atque aures adhibete canenti,
trepidum assensu vatem firmate secundo!
vatem firmate secundo!
scrutari ante omnia sedes
oras
semper tremulaque in luce coruscant
atque intervalla tuenti
aegre vincunt jam fessa tenebras.
liceat spatium superare immane volatu
superare immane volatu
tamen et formas omnes et nomina pandat
stellis ardet fulgentibus ingens
Eoo advectis e littore gemmis
illam signis fulgentibus unam
nitens aurato vellere dorsum.
dorsum.
fidens dorsoque patenti.
trepidat dejectaque dorso
perit! Immiti et moriens dat nomina ponto.
ardentibus aris
cornua frontis.
superas sedes. Cum Castore Pollux
geminis nam fratribus unam
dives arista.
pater atque hominum rex
quae tenues procul hinc elata per auras
tenues procul hinc elata per auras
astris superi coeloque locarunt:
astris superi coeloque locarunt:
puer et saxo Andromede religata rigenti
saxo Andromede religata rigenti
e vertice terras.
amplectier orbem
consurgit in aethera fronte.
et totum circum aethera lustrat oberrans.
totum circum aethera lustrat oberrans.
quoque incertam mutant errantia sedem
ignis
ferale Gradivi
Tum Mavors, tum deinde Jovis tardique parentis
noctis tristesque tenebras.
demissoque humilem regit aethere currum.
bissenas integer orbis
illo est,
cometas.
damni, solatia parva, coronam.
suae natum vittae patremque corona
coeli de parte nitebit.
oculos ignaraque rerum
vix unquam tibi se Cyllenius ignis
se Cyllenius ignis
oculos percellet acutos.
et tanti radiis sese explicat ignis.
currumque Aurora paravit
puro profudit ab aethere flores.
radiorum et cuspis acuta
perreptantem et inania furta parantem.
Norunt pueri innuptaeque puellae
quae sydera sedes
disjuncta in margine mundi,
immotum, sive quietis
dum te jubet unda rotatu
jubet unda rotatu
undas montesque remotos
in aethere summo
immotum circa te volvier atque
recedere et urbes
succos.
repellit
pastor sua tempora novit
directus in oras
temporis arctis.
et gyro coit integer uno.
sub Libyco mirabitur aethera in altum
Sydera Tellurisque sinu spectator ab imo
circum
lucis tractu si celsus ab alto
vel jam ruitura sub undas,
ad imum.
fixis coeloque feruntur eodem.
24
coeli per dorsum immane ruentem
per dorsum immane ruentem
ad Austrum.
primus bissenaque coelo
nunc etiam auspiciis felicibus annum.
imparibus noctem,discriminat horis
levis aura per herbas
immurmurat
raptum qui tempore propter amoenas
falces atque horrea complet.
spumat vindemia labris.
humo propior serpit, se tarda senectus
utraque
Niliaco qua marmore sive rigenti
qui vix aequo discedat ab orbe
autem et gressu vix impare singula cernit
quidem cohibere gradum suspectat; et imum
gradum suspectat; et imum
vix discedat callis ab orbe,
quae se vasto sublimia coelo
majore feruntur,
quaeram
cum per sydera vexit Apollo.
assurgit tristique exaestuat igne
Mars lentior indiget annis.
quidem tristi senio jam fractus et ampla,
retinet, capitis decus olim insigne superbi,
sydera caudas
socia agmina rursum
isdem Phoeboque citatos
ordine calles.
vix veri praebet vestigia motus.
Memnonias jam progrediuntur in oras,
e Tellure tuentem.
gradibusque aequis se ferre per auras
procul caudas protendere, dum se
in luce diei.
restincto se condere noctis in umbra;
citatos
invida sedem
ferre volatu,
in auras.
calle feruntur
qua fascia signis,
in illis
positu Telluris ad ignem
jamque hac
leges 36
quas Phoebum obeuntia servant
Phoeben quoque. Non tamen illam
ac medio procurrit longior axis,
currus
crassum.
callemque magis properare per imum.
tamen in summo bijugos mora vertice tardat,
discriminat annum.
sese et, quantum inde recedat,
dorso amplectitur alto.
jamque hinc jamque inde recedit.
vectam
comiti aethereas utramque per oras
terras quo circuit, orbis.
deprendere motum:
tibi celsam puppim leget, ad latus idem
viam cum fratre nitenti
cornua signis.
adstringunt calles fratrisque sororisque
ardentia signa.
feruntur
fraternum transgressa est Cynthia callem
callem ducitur axis
atque
nonus dum desinit annus.
spatia expandens, sensim languescit eundo
expandens, sensim languescit eundo
simul causa utraque nisum.
hinc celsis e montibus horrida in imas
e montibus horrida in imas
undarum se mole effundit in aequor.
effundit in aequor.
proxima Terrae,
jamque hinc jamque inde impulsibus urget
divamque errare vagantem
vagantem
easdem semper in oras
quidquam alternos positus turbaret et orbem,
positus turbaret et orbem,
callis cursumque per auras
47
scilicet orbem
nodos.
divina magnus dum mente Britannus
divina magnus dum mente Britannus
et Phoebes et mutua vincula Phoebi
radiorum imbres ignemque receptum,
radiis propioribus atque fugata
atque fugata
etiam diri repetunt e fonte cometae
fuscis horrescant atra tenebris.
radiis ac non sua lumina vibrat,
horrida vultum
positos cum sensim mense novato
in auras
sub fratre feratur,
ad orbem
vidisse Promethea fama est,
atque in parvum inflectier orbem,
egressos finibus orbis
caligine tristi
obliquos laeva de parte jugales
plenoque nitentem
ut circum undique coelum
recitanti adessent cardinales amplissimi Franciscus
Landius ac Joannes Franciscus Albanus, post syderum enumerationem haec adjecta ad
versum 207:
sylvas inter pecorumque magistros
magistros
ardua montis
relligio coelo meliore locavit,
humili mutastis amictu;
fluitante relicta.
incultumque mapale
truncis.
saepe Tybris, cui saepe canenti
absentem, nunc Roma receptum
etiam isto in culmine divas,
53
quem magnus ab alto
felicia stamina vitae
nullo nervos pulsante canoros,
modulamen avenae
ingentia tecta
ardua sylvis
velati nigrantem lampada Solis
primum teque astra per ardua vexi
irroret crassum terrasque patentes;
dies novies ternos velocior orbem
vigil mecum resque ordine disce!
Accipe. Nam coeptis praesens aspirat Apollo
dubiam teneat sententia mentem,
jacentes
dorso falcemque imitarier atque
Titan caput altus ab undis
tempore somnos.
procul, aeternis ac torrida flammis
illaeso Titan fervescit ab igne
5
quid opus longinqua sequi famamque volantem
visa remotis?
Suspice et obscuro late rutilantia coelo
sydus et igne
coeli haud unquam radiantem ostendit ab arce,
Phoebus ab alto
sagittas
alto.
defendit radios Solemque recondit,
ne fixa alte aut errantia credas
credas
jubar gremioque sub imo
in axem
funera gentes,
terras, Titanis et ignem
Phoebi margo qua prospicit oras.
vicenis rursum de partibus unam
protenderet augmine formam.
scrutari ac terris adducere Olympum,
vetustas
vitris ad sydera molem
nostris,
Uranie, minus illo tempore culta,
11
aversis Terrae de partibus, alter,
findit campos et adurit arenas,
vides? Celeri dum Tellus acta rotatu
alter contra referetur in oras.
obveniet pariter vel latius aeque.
in Sole videndam
Sole videndam
opacum,
celsus summo Titan se tollat Olympo,
circum effundat revolubile dorsum,
fausto intulerit sese omine, longum
ustis ardet arenis.
tantas imo nubes alit Aeolus antro
alit Aeolus antro
si vita superstes,
aderunt, namque hos jam nunc servantur in usus
irrorat teneros aspergine flores.
suos viva mirari in imagine vultus
Irim.
divam sub lampade Solis
fugientia inertem
cavans cumque ultima dorsi
interponere, dumque
tunc tantum accedere possint,
ad Solem, rarissima nodos
nihil hinc, nihil inde recedat
mediam sese inserit atque
geminos nectentibus orbes
procul oppositas coeli spectantibus oras.
vel se demittet ad Austrum
cernes volitare per aethera currus.
terrasque tenebris
axe.
illac cursum contendit et acres
22
et, si partes anni bissenaque Lunae
urgens bijugos currumque volantem.
Incipies frontemque dei velante sorore
frontemque dei velante sorore
primo tenuatae cornua Lunae
astra
quo diva emergit in auras
aestivis vix se demittere ad Austrum,
viai.
humiles Austri si se inclinarat in oras,
radiantia tollet ad Ursam.
iterare laborem,
adeo vultum cum Phoebo juncta nigrantem
tenebris.
jaculis Phoebus configet acutis.
* corr. ex se luce tuentem.
luce tuentem.
pars magna subit perque intima aquai
puris alii lymphis et fonte quieto
adhibent succos, quibus alba papyrus
sentit perarata disertos
aut pingui perlita fumo
umbrae molemque tueri
refert fratrem ac nocturnas discutit umbras.
jubar circum undique et ignes
brevior, breviore figura
circum undique limbus
27
quae rutilo cum divum effingimus ora
ac vultum crinesque corona
tibi prodet opacam
Solem
margine Phoebum
oppositum latus umbra tenebris.
tardat quoque lentior umbra.
At dea parte in utraque
ad medium sublimior orbem
cum forte die Sol deficit, umbra
die Sol deficit, umbra
umbra
sunt umbrae communia. Diva nigranti
tristi ferrugine contegit umbra,
fixos errantesque aetheris ignes
fundat plenoque effulgeat orbe,
atque avertere dorso.
res ferveat imo
cuspide contrahit, arctos
Quam saepe secundus
quartus quandoque satelles
aula frequens, quid vanae insignia pompae
servat sub pectore flammas,
conditur ipsa tenebris,
ore.
conum longe protendit; acuto
qua diva meat, ter crassior illius orbe
ex imittit in umbram.
4
Divae frontem, dum parte nigrescit
formam, qua limite curvo
oculis tractum metire ac mentis acutas
tractum metire ac mentis acutas
incurvam, nec flectat in ullum
exhibet ora,
6
moles? Neque enim divae squalentis in ore
Distendi gyrum coni in regione nigrantem.
per artem
audaci nimis incitus oestro,
cui pulvere frontes
Pelusiacam referat sub imagine lentem
ornne retortum
aurei
se demum distantes omne recedunt
ad imum
minutae
se denique fundo
fundo
et mole videmus
contacta tuemur.
si forte jubar secluditur atque
incurvis multo mage frontibus apta,
margo.
armis oculorum acies pervasit ad ipsum
ad ipsum
inspexit et orbem
procul aequore in alto
priori
rectamque figuram
16
qua molis gremio se sistit imago
praetexere inane
munus prodendum duxit, ut ingens
pictae
fixus apex pariter procurrit et aere
quotcumque per omnem
17
hic filorum textus lentusque meatus,
positus metimur, aperto
augent. Quam si fixum concluseris inter
filis.
orbem
quod medio latitat de tramite et ultra
locis isdem cono mensura nigrantem
vel fugerit altior axe
si Phoebus consurgat in aethera vel si
coit umbrifer ipse
summo breviora nigrantis
arctis conclusum finibus orbem.
coelo et contraria acuta
a Phoebi medio per viscera Terrae
signat tibi. Tempore quovis
ab alto
tractus, errare videbis
quondam ferrugine vultum
defectibus ordo.
fraterno diva carebit
terris missas a fratre sagittas
ter fratrem uno velabit in anno,
vel subitis ipsa obruet ora tenebris.
cursumque sororis,
24
tantum Phoebeo se via divae
spatii, quo diva recedit
26
minus a Phoebeo tramine distet
nodo Phoebe distet propiore, nigrantis
Cynthia limbum
pleno nitet ore per auras,
ferme, occiduas et nodus in oras
majore, per axem
in sexto jam denique nodus
medium fratris conive nigrantis
in anno.
* corr. ex denis orbibus ambit
corr. ex denis orbibus ambit
infra
et ditibus aurea venis
monui, exemploque probavi
annus,
tegi vultum Phoebi sinat, ibit in oras
idem 40
sedes repetet cum nodus easdem,
suis penitus nodorum vincula quam se
vincula quam se
pandit plectro fidibusque canoris.
e partibus orbis
simul: omnibus una
cursu
42
faciem in longum partimur et oras
sydus terris coelique a limite distet.
quot partibus orbis
certa a regione recedat
dant noscere, quantum
45
maculis divae turpantibus ora
sua nomina et ingens
fluunt, jacet insula ponto
sibi visam, dum Cynthia deficit, horam
oram.
cum diva tegit, si tempora signes,
ac dextram facilem laevemque papyrum.
totus dum conditur uni,
uni,
totus Titan, ceu diximus ante,
49
terrarum orbem et vasta aequora et urbes
*
* corr. ex sarvata ignotis componimus eruimusque,
et
olim haud vulgi tantum inscia corda, sed illos
faciunt ignes interstingui atque perire.
hunc terris obvertere coeloque
obvertere coeloque
negent audire timendos.
Phoebum, subitis cum terras obruit umbris
cum terras obruit umbris
57
tamen haec semper vanae deliria mentis:
Titan
inflicta suis numenque peremptum.
meritis Tellurem involvere flaminis!
, tibi obducta effusi jam fronte capilli
effusi jam fronte capilli
jam fronte capilli
procul et campos et crassas aeris auras
aethera in altum
aedes.
atque omnis rhombi pallentis imago
sit lumine rhombus.
immani, at majoribus intervallis
Solis radios, queis cingitur orbis
coelo patuloque hiat ore superne.
quadam
magis atque magis jam parte latente
denas si forte resolvas
a dorso protentum longius alto
vanescere demum,
molemque proinde minutam
praebet, qui proximus ora
10
quod et radii, quos vis ea flectit, eundo
torquentur, et ille
hic recto vix quidquam a calle recedit.
memorata lege retortis
veri a ratione recedit,
terris, hoc densior, idem ubi in axem
Lunam simili sic aere cingi
ruituras grandine nubes.
vides, certo quam limite fulgeat oris
sive alterno qui funere fratres
Leonis?
tremorem
vaporem,
sensim
caligine visum
nostro assimilis si fors circumfluus aer
impervia luci
extima frontis imago
perlita luce
eademque
et atri
terras limbus. Sed non tamen illas
ampla lacusque
remittit
scabra Lunai in fronte per undam
radii in tenues dum produnt *
" prodeunt (?) aetheris auras
lucis ductu formaque tuentes
condit,
alios ortus, alias super axe petendum
procedit in auras.
capillos!
e patulis fac naribus ignem
20
queis Luna caret, perfunditur auris
20
queis Luna caret, perfunditur auris
et aura
ut gremio Tellus densosque vapores
levior nubesque relinquit;
in ipsum
caligine tristi
media complectitur annulus umbra
erigitur Phoebumque relinquit
intactis Parnassi per juga dumis
Boreae fulgentem e parte nivalis
et nostri clarissima Pindi
faucibus evomit aurae
novae medio in vultu gignantur, in unam
incedere gyro
25
quaecumque rotata per orbes
magnos agitata per orbes
Extremo vix non immota sub axe
procul dispersa per oras
vincit Phoeboque propinquat;
se attollit in oras;
axem
crines flavi intonsique capilli.
unquam demens, ne posse videri
Phoebi et radiis fulgentibus ardent.
rigida exercent validis incudibus aera
amicos
nitens ferit aurea sydera cuspis.
medium secat aethera signis,
cum Cynthia fronti
tamen ipse suos rhombumque coronamque
Nec si densa deum nubes tegat, astra nitentes
interrupta patens trans nubila, campos
radiis salientibus. Aurea circum
Aurea circum
astrorum tenues atque obruit ignes.
ad undas
lucem dubiis nox prima tenebris,
luce diei
et altas
solido stantem de marmore pontem
immitis diffusa incendia flammae
ergo, hic eadem in plena nunc sydera luce
Garampae
gyro
comas suspexit et imo
canoros
artes
aurea coeli
primum arces urbemque Quirini
lampade Solis,
tuboque rotundae
rotundae
notentur
filo metiris Olympum.
satis aerias sublimi turris in auras
nubila pulsant.
summi ad fastigia tecti
horrentique minax se jactat in umbra,
etiam tenuis tanta sua spicula limbus
oris
bibunt e margine lucem
septis
conum?
campisque aciem defigit acutam,
Titanem involvere velo.
emergis ab umbra
aequali campisque patentibus ultra
puraque nigrantem aspergine conum
et tristem temperat umbram
conclusis carcere in arcto
corpore mentem
quibus, quae forte geruntur
nervos sive ipsa propinquis
sinuosis fluctibus aurae.
aera, ad aures
perque aethera perque
si
ipse tremorem
destinet arces,
quoties rigidi pars extima nervi
tremorem.
non idem impulsibus ipsis
geminis transversi funis utrumque
jubar pulset nervorum, vix tamen ipsa
ac tremor exoriatur
45
quod et frontem media plus parte coruscam
missos intercipit ignes,
rerum admittit species Phoebique sagittas.
tumens, dorso lens excipit inflexosque
igitur mira contexuit arte fenestram
atque
aurea noctem.
protractu aditu pensabit adempti.
quoque, ut obscuram per noctem e culmine tristi
ac fragiles morituri corporis artus
audaci nisu spectare supernos.
rustica plectra
victorem reddidit astris
socios divamque parentem
luce beatos.
medio cessas quid lenius Olympo?
Post serta 1
obductam Phoebi cingentia frontem
quanquam ore, diem, te, diva triformis,
tum sive sub axe latentem
umbra.
hinc illuc puncto transitur in uno?
aurea paulatimque
ingentibus idem
dubiam demum transcurrere detur ad umbram.
umbram.
infractas dorso consistere, et ultra
Ast alius, quamvis sit proximus olli,
pollet eadem
et alto
opacis,
suo qui nomine docti
umbrae similisque, jubar vix excipit ora
6
autem, objecti qua proxima corporis umbra
tum quo magis inde recedit
radios inter, qui misi a lampade Solis
istis,
procul usque remoti
cono tristi dum projicit umbram
fronte minorem
nitida ora triformis
tenuive papyro
mediis rectum aspiceres traducier axem
in axe.
confusae latior alter
quater senas ubi tempora in horas
designat (in imo
exsectusque papyro
diva involvat opacis.
volucrique erectus in ardua mente
attonitum mulcerent gaudia pectus!
pectus!
incommoda belli
represserat hostem,
patriae excidio, defixus inhaeret
effuso sed sanguine mersos
13
nodis et dura compede vincti,
atque notarum
Apollo
et componas omnia cautus
effluet hora
Paulatim, toto lux et redit aurea vultu
detegat umbra.
16
haec penitus, non haec tibi tempora semper
arctis
sororis.
instat.
18
unde genis pallor. Nunc unde per umbram
deflectere tramite lucem.
utraque
in arcto,
aliis male visa locis adscribimus atque
extant.
auras.
Solis ab orbe
in dorsum obliquus densosque vapores
quoniam, primum tenuis, crebrescit, ad imam
eundo
luminis alto
deam tenui quamquam igne colorat.
vero et totidem umbrosi de partibus axis
denso jubar aere tortum.
in axem
horrisonus mentes fragor aeriasque
plenisque exundant flumina ripis;
ater
longe lateque per oras,
auras
auris.
lumen, mulctatum ac debile languet,
despectat Olympo,
objecti partem de luce vapores
tam longum tramite callem)
aspergine tingat?
ardua cursum
29
animadversis nil jam mirabere Phoeben
coelo Felici nomine moles
tentata modis sic caetera longus
et Phoeben perfundat opacam,
plectrum nervosque sonantes
duos: gremio concluditur alter
pervadens idem secat axis utrumque.
sumini exterior legit aeris auras
teretes quod clauditur inter
spatio in toto, tenebrasque nigrantes
interiorem
qua se inter acutos
consignare papyro.
exorietur
quod flexa pererrat
vigil prono spatiumque retortis
secundi
siste sagaci.
quacumque sui regione retortos
quae puri pars altior aetheris auras
attollens, duplicato lumine ubique
et puncto radii junguntur in uno.
dorsum ac coelum suspectat hiatus)
primi demum septis jam libera coni
uno.
penitus nigrantis et infra
primi faciem secat orbe rotundo,
extremam irrumpens ac duplice primum
inversum postrema relinquet
campo ac prono delabere cursu.
caput inferet atro,
atras perfundet luce tenebras.
in mediaque
iisdem.
se nocte recondet
circumvolitant ac partibus isdem
deflexam in vertice lucem
tenues aurae, quo nulla, vaporum
coit radiosque retortos
ad intima coni
penitus nigrescere quondam
immani tendat jubar, axe sub ipso
in campis dispersa Austerque Notusque
dispersa Austerque Notusque
, quod extantem Terrae dorso aeris orbem,
imo
gaudent
Illa gelu, haec Bacchi et Pomonae ditia donis,
jubar aere vultu
si stent immota parentis
vices. Turbata, sed omnis
morantes.
tantam videre Decembres
ardua sydera vexit;
moliris pectore curas.
voluisti, Silvius 48
, undis
nobilitate vetusta
jam olim tibi tanti
curans
Nunc urget opus, nunc ille labores
ab urbe laborem
Tibris, hinc pluvia nivibusque solutis
Quirites
conclusas perque fenestras
inopum et simul ipsa natabant
in aequor
regione repente
meque
et omnia fluctu
colonos,
tristique fame et sic denique perdi,
unda.
pueri et miserae matres ac rustica turba,
ab alveo!
peteret promptamque medelam.
per aequor
callis
obsessas felici navita cursu.
vultu atque avertere demum.
1
cur multo turpatos sanguine vultus
lucemque coloret
Angligenum atque humanae gloria gentis,
longo donec post tempore tristem
suos comitumque catervas.
molles
decusque.
colorato duxerunt stamine et aureo
16
plura simul coeant, quem mixta colorem
stamina cursum,
seu transpiciatur
18
rerum externas et particularum
rosis ardens vultu rubor; unde nigrantes
cur puro niteant candore ligustra.
templa columnis.
tramite nec color unus.
nec color unus.
feruntur in oras,
in oras,
cursu,
vero 24
sociis si singula fila relictis
exoritur series tibi certa colorum
mores. Corpore ab uno
objiciant venienti corpora, semper
discrimina filis
Heu quantis mortalia corda
subit fessis solamen dulce colonis,
alto.
paulatim desinit umbram.
27
hos, adveniunt cum dissociata, colores
atque nova percellat lumina forma.
si jungitur olli
atque ab Apollinis ara.
operi et longas producimus horas.
rubebit,
rutilam qui lampada Solis
jubar et densata coibunt
simul contermina, jungent
fila colorum.
rosas et purpureos hyacinthos;
nigrantes coelo Nox explicat alas
tenebris.
flores pictaeque volucres
suffulta columnis
Telluris in umbra
fila colores.
quae coerulei placida aequora ponti
ima petunt; referentia contra
quae vada caerula pingunt
omne colorum
magis turpique aspergat sanguine divam,
43
in gyrum jactati turbinis instar
fronte feruntur
sese gremio, jam mole minori
46
, certa mutant vice conditionem.
in uno
antevolant fucos positusque vicesque
spatiis majoribus, inter utramque
artibus usus
multa observans, tentamina multa
inter se plurima, demum
cui dorsum hinc scilicet atque hinc
quidquam a fronte recedat.
tendet hiatus.
sese ardua tollit ab imo
orbem;
geminas liceat si nosse priores.
tubo sese tendit bis longior illo,
tenuis transcurritur aurae
vitri massam pervadet. At aucto
spatiis crescentibus aurae,
multo 57
jam plura, licebit
filum admittas, ast ampla aspergine primam
orbes.
et umbrae.
rutilabit fascia fucis
retrove redire coacti,
colorum
repetas mentemque ad singula flectas,
satis, filis ex ingredientibus una
Proinde illa priori
novam ad frontem devenerit, illam
educens. Tenuis dum lamina crescit
dorso dum defluit humor,
colores.
alius constet color, omnia ab uno
omnia lucem
sinunt procedere cursu.
procedere cursu.
nimiique meatus
nihil jam ferme appellit ad oram.
ad oram.
transpicienti.
aere pulso
Ast ubi eodem
parte tuenti
fucos
vel frontibus inclinatis
saepe capilli
queis captat aranea praedam.
nam tramite, cursum
atque magis frontique propinquat;
intervalla colorque
68
Junonis aves, qua syrmate longo
et Idaliae volucres per mollia colla
variante colore,
licet usque amplissima vastam
in denso conclusa minusve
70
particulae admisso pinguescere succo
vel si contra, expirante liquore
vario picti flores ornantur amictu.
virides olim flavescere primum
primum
71
tamen rubeus Phoebes squalentis in umbra
satis lucis natura docebit.
dum praelia venti,
mutantque vices cursumque reflectunt.
contra flavescunt stamina lucis.
brevior, medio quam qui traducitur axis.
referunt violam, ardenti quam tincta rubore
inde insertis crystallus pura fenestris
pontumque coercet.
carpit
aurum
decus, ima profundi
viroris.
coeloque rosas effundit ab alto.
animadversis 77
longi jam meta laboris
vultus.
soror fratri radios diffundit ab alto
aspectu discutit umbras,
ducere pompas.
secum per inane volatu
geminosque immania corpora fratres
aethereas ac nymphae tradis alendum
hanc inseris astris.
morsuque suorum
vestire cacumina fronde!"
jubar noctemque fugatam.
aliena luce superbos
nuper
in umbra,
Insanis moles nam tantula coeptis
tenuisque nitentem
addidit ori.
qua pompa superbo
conum ac tenebras affundit opacas.
deas, namque ordine longo
"miserae succurre sorori!
altis late regina per axem
non sentit habenas."
auctoris manu conscripta invenimus in exemplari Londinensi
in laudem Ageni, praestantissimi viri, reipublicae Genuensis ad aulam Londinensem
legati.
legati.
pingere tractum.
alto.
consumor inani.
in altos
et secura pericli
foedera bello
huc mittendus erat, qui mente sagaci
spe fallitur: aula frequentem
Camoenam
assuetus plectro fidibusque canoris.
fidibusque canoris.
vicinaque quotquot
et Oreades altae
Oreades altae
et nemora et responsant aequoris undae.
|
2 In eclipsi Solis radios solares amittit Terra interceptos a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac Poetarum princeps, et in Olympo aethereo, nimirum in coelo, sit Sol ipse princeps astrorum omnium. 3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem
radios solares amittit Terra interceptos a Luna; in eclipsi Lunae ipsa Luna solares radios amittit a Terra interceptos; quare utrumque argumentum ad Phoebum pertinet, qui quidem jure a poeta astronomo idcirco etiam invocatur, quod idem et in Arcadico Olympo emineat Musarum ac Poetarum princeps, et in Olympo aethereo, nimirum in coelo, sit Sol ipse princeps astrorum omnium. 3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem astronomo.
3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem astronomo. 4 Haec tertia invocatio locum tenet nuncupatoriae epistolae, et idcirco evasit aliquando fusior, ut nimirum exponantur rationes, ob quas Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et
poetae itidem astronomo. 4 Haec tertia invocatio locum tenet nuncupatoriae epistolae, et idcirco evasit aliquando fusior, ut nimirum exponantur rationes, ob quas Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro
et idcirco evasit aliquando fusior, ut nimirum exponantur rationes, ob quas Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis, in quibus plura Societatis membra excellunt maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude nominantur. In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt. Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem
maxime, et plura ex iisdem membris summa cum laude
nominantur.
In primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia
plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt.
Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas
debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur.
In libro II. (
primo libro habetur quoddam universae astronomiae compendium; in ea tum alia
plura Societatis membra, tum in primis Bradleyus, aeternum sibi nomen compararunt.
Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas
debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur.
In libro II. (
aeternum sibi nomen compararunt.
Bradleyo autem ipsi ob nutationem axis et aberrationem luminis felicissime detectas
debet astronomia, quod nunc demum perfici potest, et in dies magis perficitur.
In libro II. (
III.) habetur fusior descriptio telescopii et micrometri: per totam Europam est pervulgata Shorti fama ob egregia ejus telescopia, tam dioptrica, quae objectivum vitrum habent, quam catadioptrica, quae habent speculum metallicum. Is autem non construit tantummodo telescopia, sed et iis optime utitur, satis egregius et astronomus et geometra ac insigne Regalis Societatis membrum. Micrometra illa vetera, quae ocularia dicuntur, filis constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum
descriptio telescopii et micrometri: per totam Europam est pervulgata Shorti fama ob egregia ejus telescopia, tam dioptrica, quae objectivum vitrum habent, quam catadioptrica, quae habent speculum metallicum. Is autem non construit tantummodo telescopia, sed et iis optime utitur, satis egregius et astronomus et geometra ac insigne Regalis Societatis membrum. Micrometra illa vetera, quae ocularia dicuntur, filis constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes
et micrometri: per totam Europam est pervulgata Shorti fama ob egregia ejus telescopia, tam dioptrica, quae objectivum vitrum habent, quam catadioptrica, quae habent speculum metallicum. Is autem non construit tantummodo telescopia, sed et iis optime utitur, satis egregius et astronomus et geometra ac insigne Regalis Societatis membrum. Micrometra illa vetera, quae ocularia dicuntur, filis constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates
metallicum. Is autem non construit tantummodo telescopia, sed et iis optime utitur, satis egregius et astronomus et geometra ac insigne Regalis Societatis membrum. Micrometra illa vetera, quae ocularia dicuntur, filis constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod
membrum. Micrometra illa vetera, quae ocularia dicuntur, filis constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe
ocularia dicuntur, filis constant, quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II.
quorum aliqua, vel saltem unicum, ope cochleae promoventur, et per notas adscriptas divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub
divisionibus habentur omnes minimorum motuum partes. Unde fit, ut exiguas coelestes quantitates eorum ope metiri liceat, ac inde et nomen adepta sunt a Graeco: mikron parvum et metrō, metior. Porro in hoc, et in quovis alio astronomicorum instrumentorum genere, quod cochlearum aequabilem motum et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et
et divisiones in metallo incisas inquirit, Angli artifices ante omnes alios, quotcunque ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum
ubilibet per Europam habentur, longe excellunt. In lib. II. itidem agitur de transitu Veneris sub Sole, quem anno sequenti 1761. habituri sumus, quem quidem Halleyus praedixit primus et commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I.
commoda, quae inde in astronomiam provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus)
provenire possunt, vulgavit. Habetur autem et alia observatio cum ingenti elogio ipsius Halleyi libro V. (VI.). In eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et
et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam ipsius veluti apotheosis cum invocatione et hymno, in quo omnia ejus philosophica comperta continentur. Habetur autem circa ejus finem illud, ad quod
motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam ipsius veluti apotheosis cum invocatione et hymno, in quo omnia ejus philosophica comperta continentur. Habetur autem circa ejus finem illud, ad quod hic alluditur: Dona tibi, tibi thura parat studiosa juventus altaque marmoreis meditatur templa columnis.
Dona tibi, tibi thura parat studiosa juventus altaque marmoreis meditatur templa columnis. 5 Ponuntur hic objecta coelestia eo ordine, quo videri possint, transeundo a stellis fixis et errantibus, quae appareant per noctem, ad Lunam, quae in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro
5 Ponuntur hic objecta coelestia eo ordine, quo videri possint, transeundo a stellis fixis et errantibus, quae appareant per noctem, ad Lunam, quae in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel in spatio vacuo, vel in aura aetherea ita tenui, ut nullam
eo ordine, quo videri possint, transeundo a stellis fixis et errantibus, quae appareant per noctem, ad Lunam, quae in fine lunationis apparet in aurora, ac deinde ad Solem. Et idcirco positum est illud Divae tenuata triformis cornua. Nam cornua in fine lunationis evadunt quotidie tenuiora, et tunc sub auroram Luna oritur. Porro stellae dispersae sunt ad distantias admodum diversas vel in spatio vacuo, vel in aura aetherea ita tenui, ut nullam motibus resistentiam pariat.
6 Stellae aliae dicuntur inerrantes sive fixae, aliae errantes sive planetae. Stellae fixae vividissimum habent lumen, sed scintillant ob exiguitatem diametri apparentis, ob quam a tenuissimis quibusque vaporibus teguntur et reteguntur per vices. Dicuntur fixae, quia servant eandem ad sensum positionem ad se invicem. Olim est creditum eas servare omnino ejusmodi positionem. Verum detecti sunt per telescopia quidam satis exigui quarundam fixarum motus, qui nobis videntur exigui ob immanem distantiam, sed fortasse
pro nullis. Huc usque creditum est nullam haberi methodum ad computandam earum distantiam, cum crederetur nullam haberi ipsarum eam, quam astronomi parallaxim dicunt, ne ab orbe annuo quidem oriundam. At per hos ipsos dies, quibus haec Londini scribimus, dominus Maskelyne, et astronomus et geometra egregius, Societatis Regalis membrum, in postremo congressu Societatis die 26. Jun. 1760, Societati proposuit parallaxim Sirii, quam deduxit ex 18 observationibus Caillii habitis ad Caput Bonae Spei, quae ejusmodi est, ut diameter orbis annui subtendat in Sirio ipso
Huc usque creditum est nullam haberi methodum ad computandam earum distantiam, cum crederetur nullam haberi ipsarum eam, quam astronomi parallaxim dicunt, ne ab orbe annuo quidem oriundam. At per hos ipsos dies, quibus haec Londini scribimus, dominus Maskelyne, et astronomus et geometra egregius, Societatis Regalis membrum, in postremo congressu Societatis die 26. Jun. 1760, Societati proposuit parallaxim Sirii, quam deduxit ex 18 observationibus Caillii habitis ad Caput Bonae Spei, quae ejusmodi est, ut diameter orbis annui subtendat in Sirio ipso angulum
reliquis omnibus fixis lucidior, semper etiam propior est creditus. Habentur sane plurimae observationes aliarum fixarum, quae accedunt ad nostrum zenith, in quibus nulla deprehenditur sensibilis parallaxis. (M. Maskeline a fait ce voyage sans aucune utilitè. Les nuages lui ont caché Vénus, et on a découvert dans l'instrument dont il s' étoit servi pour observer Sirius, un défaut essentiel. Les observations postérieures prouveroient plutôt que cette étoile n'a point de parallaxe). Fixae proprio lumine fulgent, ut Sol. Hinc censentur totidem Soles, et
et on a découvert dans l'instrument dont il s' étoit servi pour observer Sirius, un défaut essentiel. Les observations postérieures prouveroient plutôt que cette étoile n'a point de parallaxe). Fixae proprio lumine fulgent, ut Sol. Hinc censentur totidem Soles, et quae tantummodo ob immanem distantiam tanto minus lucidae appareant quam Sol. Et sane, si possemus satis recedere ab ipso Sole, ipse etiam paullatim minueretur nobis ac demum etiam evanesceret. Si constaret vera ratio luminis alicujus fixae ad lumen Solis, facile definiretur, ad quam
Sirius, un défaut essentiel. Les observations postérieures prouveroient plutôt que cette étoile n'a point de parallaxe). Fixae proprio lumine fulgent, ut Sol. Hinc censentur totidem Soles, et quae tantummodo ob immanem distantiam tanto minus lucidae appareant quam Sol. Et sane, si possemus satis recedere ab ipso Sole, ipse etiam paullatim minueretur nobis ac demum etiam evanesceret. Si constaret vera ratio luminis alicujus fixae ad lumen Solis, facile definiretur, ad quam distantiam oporteret recedere, ut Sol evaderet ejusdem luminis ac illa fixa. Nam lumen
Si constaret vera ratio luminis alicujus fixae ad lumen Solis, facile definiretur, ad quam distantiam oporteret recedere, ut Sol evaderet ejusdem luminis ac illa fixa. Nam lumen est in ea, quam geometrae dicunt rationem reciprocam duplicatam distantiarum. Tentavit id quidem Hugenius, et post illum plures alii, ac nuperrime Bouguerius conatus est eam luminum proportionem invenire. Sed mihi omnes eae methodi suspectae sunt ob plures rationes, quas hic persequi non vacat. Progressi autem sunt iidem ad definiendam ipsarum fixarum distantiam ex eadem ratione luminum, ponendo
ac nuperrime Bouguerius conatus est eam luminum proportionem invenire. Sed mihi omnes eae methodi suspectae sunt ob plures rationes, quas hic persequi non vacat. Progressi autem sunt iidem ad definiendam ipsarum fixarum distantiam ex eadem ratione luminum, ponendo fixas esse Soli aequales. Sed et illud est omnino incertum, cujus verae magnitudinis sint. Nam astronomi appellant stellas magnitudinis primae, secundae, tertiae, ex magnitudine, quae nudo oculo intuenti apparet et quae pendet a sola vi luminis oculum ipsum percellentis. Est admodum probabile alias esse minores, alias majores
iidem ad definiendam ipsarum fixarum distantiam ex eadem ratione luminum, ponendo fixas esse Soli aequales. Sed et illud est omnino incertum, cujus verae magnitudinis sint. Nam astronomi appellant stellas magnitudinis primae, secundae, tertiae, ex magnitudine, quae nudo oculo intuenti apparet et quae pendet a sola vi luminis oculum ipsum percellentis. Est admodum probabile alias esse minores, alias majores Sole, et sine ulla certa relatione magnitudinis cum distantiis dispersas esse per illa immensa intervalla, uti planetae nullam habent certam magnitudinum et distantiarum
est omnino incertum, cujus verae magnitudinis sint. Nam astronomi appellant stellas magnitudinis primae, secundae, tertiae, ex magnitudine, quae nudo oculo intuenti apparet et quae pendet a sola vi luminis oculum ipsum percellentis. Est admodum probabile alias esse minores, alias majores Sole, et sine ulla certa relatione magnitudinis cum distantiis dispersas esse per illa immensa intervalla, uti planetae nullam habent certam magnitudinum et distantiarum relationem. Dictum est eas esse summi ad confinia mundi; nimirum mundi nobis conspicui. Incertum enim omnino
oculo intuenti apparet et quae pendet a sola vi luminis oculum ipsum percellentis. Est admodum probabile alias esse minores, alias majores Sole, et sine ulla certa relatione magnitudinis cum distantiis dispersas esse per illa immensa intervalla, uti planetae nullam habent certam magnitudinum et distantiarum relationem. Dictum est eas esse summi ad confinia mundi; nimirum mundi nobis conspicui. Incertum enim omnino est, quo se protendat mundus, fortasse ultra omnes fixas nobis conspicuas in immensum, si mundi nomine appelletur aggregatum omnium rerum creatarum.
cum suorum oculorum vi, vel etiam cum vi suae imaginationis terminet infinitae potentiae Divini opificis foecunditatem. Posset aggregatum totum rerum sub nostros sensus cadentium esse quaedam exigua particula, granulum quoddam arenulae respectu operis in immensum majoris a D. O. M. procreati, et adhuc nobis ita exiguis id ipsum immensum appareret. 7 Zodiacus, qui in sphaera armillari cernitur ut fascia quaedam, is dividitur in duodecim partes, quae dicuntur signa et
et adhuc nobis ita exiguis id ipsum immensum appareret. 7 Zodiacus, qui in sphaera armillari cernitur ut fascia quaedam, is dividitur in duodecim partes, quae dicuntur signa et continentur binis versibus: Sunt Aries, Taurus, Gemini, Cancer; Leo, Virgo, Libraque, Scorpius, Arcitenens, Caper, Amphora, Pisces. Tria postremum praecedentia dici solent Sagittarius, Capricornus, Aquarius. Nota sunt poetis, quae hic ex mythologia veterum ornandi carminis gratia
Sagittarius, Capricornus, Aquarius. Nota sunt poetis, quae hic ex mythologia veterum ornandi carminis gratia assumuntur. 8 Leo habet binas stellas primae magnitudinis, in corde et in cauda; Virgo unum in spica, quam manu tenet; Scorpius unam in corde: ad eas hic alluditur. Quando Sol ingreditur Libram, est aequinoctium, sive dies noctibus aequales fiunt, atque eo respicitur, quae de hoc signo hic habentur.
nimirum per eclipticam motu annuo, de quo infra. 11 Planetae itidem locum in coelo mutant. Nominantur hic autem tantummodo planetae primarii eodem ordine, quo a Sole distant, et, ut plerumque in toto poemate, mythologicis characteribus designantur. Sunt autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae
11 Planetae itidem locum in coelo mutant. Nominantur hic autem tantummodo planetae primarii eodem ordine, quo a Sole distant, et, ut plerumque in toto poemate, mythologicis characteribus designantur. Sunt autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae Solem ita ambiunt, ut orbita Terrae jaceat ultra orbitas Veneris et Mercurii. Hinc hi duo planetae sunt propiores Soli
hic autem tantummodo planetae primarii eodem ordine, quo a Sole distant, et, ut plerumque in toto poemate, mythologicis characteribus designantur. Sunt autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae Solem ita ambiunt, ut orbita Terrae jaceat ultra orbitas Veneris et Mercurii. Hinc hi duo planetae sunt propiores Soli quam Terra et dicuntur idcirco inferiores ac habent binas conjunctiones opticas cum Sole respectu
Sunt autem Mercurius, Venus, Mars, Jupiter et Saturnus. Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae Solem ita ambiunt, ut orbita Terrae jaceat ultra orbitas Veneris et Mercurii. Hinc hi duo planetae sunt propiores Soli quam Terra et dicuntur idcirco inferiores ac habent binas conjunctiones opticas cum Sole respectu Terrae, alteram, quam dicunt inferiorem, cum jacent respectu Solis ad eandem partem cum Terra ipsa, adeoque respectu Terrae sunt infra Solem,
Innuuntur etiam secundarii planetae postremorum comites, nimirum quatuor satellites Jovis et quinque Saturni. Porro horum planetarum orbitae Solem ita ambiunt, ut orbita Terrae jaceat ultra orbitas Veneris et Mercurii. Hinc hi duo planetae sunt propiores Soli quam Terra et dicuntur idcirco inferiores ac habent binas conjunctiones opticas cum Sole respectu Terrae, alteram, quam dicunt inferiorem, cum jacent respectu Solis ad eandem partem cum Terra ipsa, adeoque respectu Terrae sunt infra Solem, inter ipsam Terram et Solem; alteram conjunctionem habent cum Sole
hi duo planetae sunt propiores Soli quam Terra et dicuntur idcirco inferiores ac habent binas conjunctiones opticas cum Sole respectu Terrae, alteram, quam dicunt inferiorem, cum jacent respectu Solis ad eandem partem cum Terra ipsa, adeoque respectu Terrae sunt infra Solem, inter ipsam Terram et Solem; alteram conjunctionem habent cum Sole superiorem, cum ultra Solem sunt, jacentes respectu ipsius Solis ad partes oppositas, ad quas jacet Terra. Reliqui tres planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed
respectu Terrae sunt infra Solem, inter ipsam Terram et Solem; alteram conjunctionem habent cum Sole superiorem, cum ultra Solem sunt, jacentes respectu ipsius Solis ad partes oppositas, ad quas jacet Terra. Reliqui tres planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu
magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe
jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter aliquando ita emicant, ut et umbram projiciant, quae sensu percipi possit.
In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter aliquando ita emicant, ut et umbram projiciant, quae sensu percipi possit. 12 Cometae etiam circa Solem gyrant,
idcirco dicuntur in hoc casu alta recedere post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter aliquando ita emicant, ut et umbram projiciant, quae sensu percipi possit. 12 Cometae etiam circa Solem gyrant, sed dum planetarum orbitae per angustum coeli spatium
post Phoebum; sunt enim altiora respectu Terrae. In eodem casu per diem sunt supra horizontem cum ipso Sole, et non apparent. In priore autem casu oppositionis supra horizontem sunt per noctem et fulgore suo clarant nonnihil noctem ipsam. Certe Venus et Jupiter aliquando ita emicant, ut et umbram projiciant, quae sensu percipi possit. 12 Cometae etiam circa Solem gyrant, sed dum planetarum orbitae per angustum coeli spatium moventur, quod zodiaci fascia occupat,
12 Cometae etiam circa Solem gyrant, sed dum planetarum orbitae per angustum coeli spatium moventur, quod zodiaci fascia occupat, ipsi habent directiones motuum varias ita, ut aliae orbitae sint etiam aliis perpendiculares, immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem
immo et oppositae motuum directiones habeantur. Ac dum planetae gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum unicam esse putem causam caudae cometicae, saepe ipsas
gyrant in orbibus fere circularibus, illi moventur in ellipsibus admodum oblongis ita, ut in maxima a Sole distantia, quod aphelium dicitur, plurimis vicibus magis distent quam in minima, quae appellatur perihelium, et in illo quidem casu debeant refrigescere plurimum, in hoc incalescere et fere inflammari. Quo calore excitati vapores, dum in atmosphaera Solis ascendunt ad partes Solis oppositas, caudam generant Soli ipsi semper aversam, quam ego cum unicam esse putem causam caudae cometicae, saepe ipsas caudas fumantes appello, vel cum cometas nomino, ad fumum alludo.
magnitudini sive diametro apparenti Solis, nimirum aliquando tantillo major, aliquando minor, utriusque nimirum media diameter apparens parum superat dimidium gradum circuli coelestis. Cum vox gradus apud veteres Latinos non valeat idem, quod nunc apud astronomos, ea vox, et omnia alia artis vocabula apud veteres non usitata, in hoc poemate evitantur. Satis autem hic exprimitur gradus orbis aetherii, nimirum circuli coelestis, cum dicatur quarum ter decies bissenas occupat orbis. Nam si multiplicentur simul ter decem, sive 30, et bissex, sive 12, fiunt 360, quod
quod nunc apud astronomos, ea vox, et omnia alia artis vocabula apud veteres non usitata, in hoc poemate evitantur. Satis autem hic exprimitur gradus orbis aetherii, nimirum circuli coelestis, cum dicatur quarum ter decies bissenas occupat orbis. Nam si multiplicentur simul ter decem, sive 30, et bissex, sive 12, fiunt 360, quod nimirum sunt circuli gradus. At ea aequalitatis apparentia provenit ab immani distantiarum discrimine. Nam Sol ita est magnus, ut ejus diameter sit plusquam triplo major quam distantia Lunae a Terra. Nam diameter Solis continet diametros
360, quod nimirum sunt circuli gradus. At ea aequalitatis apparentia provenit ab immani distantiarum discrimine. Nam Sol ita est magnus, ut ejus diameter sit plusquam triplo major quam distantia Lunae a Terra. Nam diameter Solis continet diametros terrestres circiter 95, et distantia media Lunae a Terra 30. Distantia autem Solis a Terra 19644 semidiametrorum terrestrium, uti diximus in adn. 9, continet distantiam Lunae semidiametrorum 60 vicibus 327 circiter. Qui numerus rotunde, ut ajunt, hic exprimitur per illud Tercentum. (Ce calcul est fondé sur l'opinion
in fine hujus libri, qui huc inserti fuerunt, dum in conventu privato Arcadum Romae hoc libri initium recitaretur coram binis eminentissimis cardinalibus. 15 Lumen, forma et locus, quem occupant, satis distinguit planetas et cometas, tam a fixis quam inter se. De his singillatim quaedam adduntur inferius. Cometae habent quandam pallentem veluti nebulam circa se, quae, si apparet circa ipsos aequalitate sparsa, dicitur coma. Si in longum protenditur, tendit autem
dum in conventu privato Arcadum Romae hoc libri initium recitaretur coram binis eminentissimis cardinalibus. 15 Lumen, forma et locus, quem occupant, satis distinguit planetas et cometas, tam a fixis quam inter se. De his singillatim quaedam adduntur inferius. Cometae habent quandam pallentem veluti nebulam circa se, quae, si apparet circa ipsos aequalitate sparsa, dicitur coma. Si in longum protenditur, tendit autem tum semper ad partes Soli oppositas, dicitur barba
autem tum semper ad partes Soli oppositas, dicitur barba vel cauda, prout dirigitur ad eam plagam, ad quam motu proprio cometa tendit vel ad oppositam. Hinc cometae criniti, barbati vel caudati. Sunt criniti, ubi longe distant extra Solis atmosphaeram vel ubi jacent ferme in directum cum Sole et Terra. Dum ad Solem descendunt, sunt caudati; dum ascendunt ab ipso, barbati. Planetae plerumque non scintillant. Sed tamen, ubi coelum est satis vaporosum, ipsi etiam tremulo quodam lumine subsultant.
non scintillant. Sed tamen, ubi coelum est satis vaporosum, ipsi etiam tremulo quodam lumine subsultant. 16 Jupiter habet, uti diximus, satellites quatuor, Saturnus quinque. Ille et fascias quasdam, ut vittas, ac in iis partes aliquas lucidiores, obscuriores alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in
obscuriores alias videre est; hic annulum latum, quo cingitur in morem coronae ambientis caput. Quae quidem omnia sine telescopiis discernere nequaquam licet. Ad ea ex veterum mythologia alluditur. Mars in perigeo est circiter quintuplo propior Terrae quam circa apogeum, et in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore fere sanguineo; in secundo vero vix a perquam exiguis stellis discernitur. 17 Venus non apparet nisi mane ante
in primo casu ita effulget, ut fere Jovem aequet, sed colore fere sanguineo; in secundo vero vix a perquam exiguis stellis discernitur. 17 Venus non apparet nisi mane ante Solem, et tum appellatur Phosphorus, vel vespere post Solem, quo tempore dicitur Hesperus. Vim luminis habet admodum diversam ob mutatam distantiam a Terra et positionem: aliquando in maxima sui luminis vi cernitur puro coelo interdiu. Id accidit, cum haec primo scriberentur, et ex obscuriore loco
17 Venus non apparet nisi mane ante Solem, et tum appellatur Phosphorus, vel vespere post Solem, quo tempore dicitur Hesperus. Vim luminis habet admodum diversam ob mutatam distantiam a Terra et positionem: aliquando in maxima sui luminis vi cernitur puro coelo interdiu. Id accidit, cum haec primo scriberentur, et ex obscuriore loco Urbis prope Pantheon ac ex ipso templo per illam unicam fenestram concursu hominum spectata est per plures dies.
nisi mane ante Solem, et tum appellatur Phosphorus, vel vespere post Solem, quo tempore dicitur Hesperus. Vim luminis habet admodum diversam ob mutatam distantiam a Terra et positionem: aliquando in maxima sui luminis vi cernitur puro coelo interdiu. Id accidit, cum haec primo scriberentur, et ex obscuriore loco Urbis prope Pantheon ac ex ipso templo per illam unicam fenestram concursu hominum spectata est per plures dies. 18 Mercurius Soli proximus raro admodum
raro admodum cernitur, in maximis nimirum quibusdam elongationibus a Sole. Tum autem vividissimum habet lumen ob ipsam tantam Solis viciniam. 19 Habetur hic motus communis diurnus, et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat
19 Habetur hic motus communis diurnus, et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum. 20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque
hic motus communis diurnus, et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum. 20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris
fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum. 20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris utilissima ad vegetationem, aestus marinus, quo aquae elevantur vel deprimuntur in eodem loco pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere
ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum. 20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris utilissima ad vegetationem, aestus marinus, quo aquae elevantur vel deprimuntur in eodem loco pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur
20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris utilissima ad vegetationem, aestus marinus, quo aquae elevantur vel deprimuntur in eodem loco pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo
elevantur vel deprimuntur in eodem loco pro diversa positione, quam is acquirit ad Solem et Lunam, a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo proxima, et idcirco minimo motu acta, et nunquam occidentis sit aptissima ad designandos cardines horizontis; aliae autem stellae paullo remotiores ab ipso polo aptae sint ad designandas horas per noctem,
a quorum actione in Newtoni theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo proxima, et idcirco minimo motu acta, et nunquam occidentis sit aptissima ad designandos cardines horizontis; aliae autem stellae paullo remotiores ab ipso polo aptae sint ad designandas horas per noctem, quas nimirum rustici et pastores norunt ex solo stellarum aspectu.
theoria pendet figura, quam Tellus debet acquirere ad habendum aequilibrium. Eodem modo circumaguntur circa polos stellae omnes. Unde fit, ut Ursa, potissimum Minor, et potissimum ea ipsius stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo proxima, et idcirco minimo motu acta, et nunquam occidentis sit aptissima ad designandos cardines horizontis; aliae autem stellae paullo remotiores ab ipso polo aptae sint ad designandas horas per noctem, quas nimirum rustici et pastores norunt ex solo stellarum aspectu.
stella, quae, cum in ejus cauda sita sit, appellatur Cynosura, polo proxima, et idcirco minimo motu acta, et nunquam occidentis sit aptissima ad designandos cardines horizontis; aliae autem stellae paullo remotiores ab ipso polo aptae sint ad designandas horas per noctem, quas nimirum rustici et pastores norunt ex solo stellarum aspectu. 21 Omnes stellae, etiam fixae, habent alium motum itidem communem. Sed is alios habet polos, nimirum polos eclipticae, adeoque ejus
21 Omnes stellae, etiam fixae, habent alium motum itidem communem. Sed is alios habet polos, nimirum polos eclipticae, adeoque ejus directio est obliqua respectu directionis motus prioris: fit non in occidentem, sed in orientem, et est lentissimus, cum exigat circiter 25 annorum millia ad unicum gyrum absolvendum. 22 His motibus nulla fit mutatio in positione mutua stellarum, si spectentur a loco quopiam
si spectentur a loco quopiam proximo centro Terrae. Spectanti e superficie ipsius occurrit mutatio quaedam positionis, ob illam, quae ab astronomis dicitur parallaxis, quae astra deprimit. Ea oritur ab obliquitate radii visualis, qui inclinatur ad rectam transeuntem per centrum Terrae et per astrum; adeoque id efficit, ut ipsum astrum non referatur ad illud coeli punctum, ad quod referretur, si spectaretur e centro Terrae. Est autem idcirco parallaxis eo major, quo astrum est remotius a zenith et horizonti propius. Est itidem eo major, quo astrum est propius Terrae, ac idcirco
obliquitate radii visualis, qui inclinatur ad rectam transeuntem per centrum Terrae et per astrum; adeoque id efficit, ut ipsum astrum non referatur ad illud coeli punctum, ad quod referretur, si spectaretur e centro Terrae. Est autem idcirco parallaxis eo major, quo astrum est remotius a zenith et horizonti propius. Est itidem eo major, quo astrum est propius Terrae, ac idcirco in stellis fixis prorsus insensibilis; in planetis omnibus perquam exigua praeter Lunam, in qua aliquando superat unum gradum. Dicitur autem hic despectare astrum is, qui id intuetur, ut exprimatur illud,
de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant.
eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant. 25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21,
cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant. 25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis
in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas cum declinatione et latitudine, syderum loca designant. 25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis mille circiter annis per unum signum ita, ut nunc stellae
25 Omnia signa zodiaci illo motu, de quo egimus adn. 21, processerunt in ortum bis mille circiter annis per unum signum ita, ut nunc stellae Arietis sint, ubi olim erant stellae Tauri, et stellae Piscium successerunt in earum locum. Hinc astronomi distinguunt zodiacum, quem vocant apparentem, ab alio, quem vocant rationalem. Signa zodiaci apparentis sunt partes fasciae coelestis continentes quaedam stellarum fixarum aggregata, contenta quibusdam signis, quas in coelo concipimus
aequinoctiorum. Porro zodiacus prior dicitur apparens, quia oculis ipsis apparent stellae, quibus is constat. Hic autem posterior rationalis, quia eum cum ratione concipimus. Jam vero initium calculorum suorum astronomi solent accipere ab initio hujus rationalis zodiaci, et loca planetarum designant per ipsum rationalem zodiacum. Adeoque in ipso momento aequinoctii verni, a quo annus, apud poetas potissimum, ducit exordium, Sol dicitur esse in principio Arietis.
nunquam egredi. Egreditur autem nonnihil ex theoria gravitatis generalis, quae multas in motus planetarum aberrationes inducit. Sed id quidem ita est exiguum, ut haberi possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam determinat haec ipsa maxima evagatio planetarum in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum
in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima pars. Nominantur hic autem cursus et recursus, nimirum progressiones et retrogradationes planetarum e Terra visorum. 27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent
Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima pars. Nominantur hic autem cursus et recursus, nimirum progressiones et retrogradationes planetarum e Terra visorum. 27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e
visorum. 27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e Sole visi fiunt semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si
27 Planetarum motus visi e Sole sunt admodum regulares, qui e Terra spectantibus apparent perturbatissimi. In primis illorum motus e Sole visi fiunt semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et
et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in
et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e
figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui
alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus.
minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc major spectanti e Sole. Mutatur nimirum haec apparens velocitas in illa, quam geometrae vocant rationem reciprocam duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri, quae dicitur arearum aequalium, per quam area trilinei clausi
adhuc major spectanti e Sole. Mutatur nimirum haec apparens velocitas in illa, quam geometrae vocant rationem reciprocam duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri, quae dicitur arearum aequalium, per quam area trilinei clausi arcu, quem planeta describit dato tempore, et binis rectis ad Solem ductis, est ejusdem semper magnitudinis. Unde fit, ut, si tempuscula assumantur exigua, anguli in ipso Sole, qui apparentem celeritatem metiuntur, sint eo majores, quo minor est longitudo areolae ducta in se ipsam, sive quo quadratum distantiae est minus. Quae quidem jam
binis rectis ad Solem ductis, est ejusdem semper magnitudinis. Unde fit, ut, si tempuscula assumantur exigua, anguli in ipso Sole, qui apparentem celeritatem metiuntur, sint eo majores, quo minor est longitudo areolae ducta in se ipsam, sive quo quadratum distantiae est minus. Quae quidem jam et geometris et astronomis sunt notissima. Verum ob hunc ipsum nexum celeritatum apparentium cum distantiis, distantiarum discrimine existente exiguo, etiam velocitatum discrimen exiguum est.
ad Solem ductis, est ejusdem semper magnitudinis. Unde fit, ut, si tempuscula assumantur exigua, anguli in ipso Sole, qui apparentem celeritatem metiuntur, sint eo majores, quo minor est longitudo areolae ducta in se ipsam, sive quo quadratum distantiae est minus. Quae quidem jam et geometris et astronomis sunt notissima. Verum ob hunc ipsum nexum celeritatum apparentium cum distantiis, distantiarum discrimine existente exiguo, etiam velocitatum discrimen exiguum est.
quam apparentes, intuenti e Sole majores sint in planetis propioribus. Ea Kepleri lex sic exprimitur: quadrata temporum sunt ut cubi distantiarum. Quae autem inde celeritatibus theoremata deducuntur, geometrarum idiomate sic exprimuntur: celeritas realis est in ratione reciproca subduplicata, et apparens in ratione reciproca sesquiplicata distantiae. Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac
cubi distantiarum. Quae autem inde celeritatibus theoremata deducuntur, geometrarum idiomate sic exprimuntur: celeritas realis est in ratione reciproca subduplicata, et apparens in ratione reciproca sesquiplicata distantiae. Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus.
geometrarum idiomate sic exprimuntur: celeritas realis est in ratione reciproca subduplicata, et apparens in ratione reciproca sesquiplicata distantiae. Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus,
distantiae. Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego
ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum
Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et
Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus,
dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis
scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit
et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem
rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate summa et suavitate morum devincit sibi. In quo quidem me nec amicitiae, quae mihi cum eo intercedit maxima, nec communi patriae et communibus, quos habemus, consanguineis plus aequo tribuere novit sane Roma in primis et Italia universa. Ex his Keplerianis legibus deduxit Newtonus gravitatem suam generalem decrescentem in ratione, quam dicimus reciprocam duplicatam distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem,
distantiarum. Quam legem Maupertuisius censuit omnium legum perfectissimam, ad quod hic respexeram. Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane admirabilis, ut jure omnino dici potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet.
Verum ego quidem, posteaquam in mea Philosophiae naturalis theoria, edita Viennae ante hosce duos annos, in eam Maupertuisii opinionem aliquanto diligentius inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane admirabilis, ut jure omnino dici potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet.
planetarii moles ita est sane admirabilis, ut jure omnino dici potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet. 30 Exprimuntur hic numeris, ut ajunt, rotundis distantiae planetarum a Sole et tempora periodica. Apponam ex elementis astronomicis Caillii et tempora periodica et distantias medias in iis partibus, quarum distantia media Terrae habet 10000. Quae quidem partes sunt proxime aequales diametris Terrae, cum adn. 9. habuerimus distantiam Terrae a Sole semidiametrorum 19644
potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet. 30 Exprimuntur hic numeris, ut ajunt, rotundis distantiae planetarum a Sole et tempora periodica. Apponam ex elementis astronomicis Caillii et tempora periodica et distantias medias in iis partibus, quarum distantia media Terrae habet 10000. Quae quidem partes sunt proxime aequales diametris Terrae, cum adn. 9. habuerimus distantiam Terrae a Sole semidiametrorum 19644 adeoque diametrorum proxime decem millium. Sunt autem hujusmodi:
ipse gaudet. 30 Exprimuntur hic numeris, ut ajunt, rotundis distantiae planetarum a Sole et tempora periodica. Apponam ex elementis astronomicis Caillii et tempora periodica et distantias medias in iis partibus, quarum distantia media Terrae habet 10000. Quae quidem partes sunt proxime aequales diametris Terrae, cum adn. 9. habuerimus distantiam Terrae a Sole semidiametrorum 19644 adeoque diametrorum proxime decem millium. Sunt autem hujusmodi:
Saturni 10759 8 95302 Tempus Mercurii expressi per dies undecies octo, nimirum 88, a quo differt per aliquot minuta tantum. Reliqua tempora laxius exprimuntur, sed ad rem poeticam satis proxime: Veneris menses septem; sunt autem computando menses alternos, dierum 31 et 30, menses 7 et dies 10, atque idcirco posui orbem prope complet, ut ostenderem tempus esse paullo longius septem mensibus. Tempus, quo spectatori in Sole posito videtur Terra integram periodum absolvisse, est, uti posui, annus integer; is nimirum, quem astronomi periodicum vocant. Is differt
95302 Tempus Mercurii expressi per dies undecies octo, nimirum 88, a quo differt per aliquot minuta tantum. Reliqua tempora laxius exprimuntur, sed ad rem poeticam satis proxime: Veneris menses septem; sunt autem computando menses alternos, dierum 31 et 30, menses 7 et dies 10, atque idcirco posui orbem prope complet, ut ostenderem tempus esse paullo longius septem mensibus. Tempus, quo spectatori in Sole posito videtur Terra integram periodum absolvisse, est, uti posui, annus integer; is nimirum, quem astronomi periodicum vocant. Is differt paucis minutis
illo communi, quo utimur terricolae, quem astronomi appellant tropicum; qui quidem ad spectatorem in Sole positum non pertinet. Martis tempus superat annos duos per 44 dies, qui tamen non ita multi sunt respectu annorum duorum. Idcirco dictum est indiget geminis annis. Jupiter insumit annos 11 et plusquam 10 menses, nimirum proxime annos 12. Qui numerus ad veritatem accedit magis, cum pro decem annis ponuntur decem hyemes, quae possunt esse integrae decem in annis decem etiam non integris. Saturnus impendit annos 29 et menses 5 1/2, qui hic habentur pro annis triginta, cum tricesimi
Idcirco dictum est indiget geminis annis. Jupiter insumit annos 11 et plusquam 10 menses, nimirum proxime annos 12. Qui numerus ad veritatem accedit magis, cum pro decem annis ponuntur decem hyemes, quae possunt esse integrae decem in annis decem etiam non integris. Saturnus impendit annos 29 et menses 5 1/2, qui hic habentur pro annis triginta, cum tricesimi habeatur fere dimidium. Distantiae expressae sunt per numeros proximos integrorum millium diametrorum Solis, nimirum 4, 7, 10, 15, 52, 95. Caetera satis patent. Numerus autem 52 pro Jove exprimitur per
per quater bissenis addit quattuor, nam quater 12 dant 48; cui numero si addantur 4, habetur 52. 31 In hoc argumentum Terrae in planetario systemate constitutae inter Martem et Venerem, in conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant: Epigramma Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris imperium? Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae, Ille hostem
conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant: Epigramma Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus Partiti humani pectoris imperium? Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae, Ille hostem insequitur torvus et arma quatit. 5 Miraris! Cerne auricomum quonam ordine Solem Disposita in gyrum sydera circumeant. Mercurius propior Phoebo, Venus axe recedit Altior, hinc Veneri proxima Terra subit. Tellurem vasto Mars orbe amplectitur, illum 10 Jupiter, hunc pigri plumbea stella patris. Quos Venerem
veritatem. Annulus ille Saturni est quaedam velut corona immanis, quam ipse Saturnus in suo motu circumfert. Ipse annulus in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni
in Saturnum gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem idcirco Saturnus idem illo superior obliquo despectat lumine.
gravitat juxta Newtonianam theoriam, sed ejusmodi gravitatem minuit gravitas in satellites: quivis satelles auget gravitatem particularum annuli distantium hinc et inde per quartam partem circuli a suo loco. Sed multo magis gravitatem partium jacentium in eadem recta cum ipso hinc et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem idcirco Saturnus idem illo superior obliquo despectat lumine. Haec ex
Newtoni attractionem. 33(32) Cometae orbitas habent admodum oblongas ita, ut fere ab ellipsibus degenerent in parabolas, quae in infinitum abeunt. Sed re vera ellipticae sunt, et cometae ipsi servant easdem leges cum planetis, quod omnibus jam astronomis persuasum est. Hinc respectu Solis nullas habent stationes aut retrogradationes, ut nec planetae. Eorum tamen orbitae non habent aliquem certum zodiacum ut planetae, quod falso Cassinus credidit. Inveniuntur enim
in adnotatione 12. 34(33) Nobis procul a Sole positis motus planetarum necessario maxime irregulares sunt. Hic innuuntur illae, quas astronomi dicunt progressiones, stationes et retrogradationes. 35(34) Multo magis irregulares nobis apparent cometarum motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant,
35(34) Multo magis irregulares nobis apparent cometarum motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum
motus. Aliquando videntur abire per rectas lineas motu aequabili, quando nimirum a Sole magis distant, ubi eorum orbita exiguam curvaturam habet. Et idcirco multi astronomi crediderant ipsos ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia,
ferri in recta linea, vel immanibus circulis quorum omnis pars nobis conspicua assumi potest pro recta. Et ex hac suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et fumantes magis, donec ad Solem ita accedant, ut videri ultra non possint ob nimiam diei vel
suppositione Cassinus futura aliquot cometarum loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et fumantes magis, donec ad Solem ita accedant, ut videri ultra non possint ob nimiam diei vel crepusculi lucem. Quanquam aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium
loca cum successu praedixerat. Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et fumantes magis, donec ad Solem ita accedant, ut videri ultra non possint ob nimiam diei vel crepusculi lucem. Quanquam aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis
Sed eam hypothesim evertit motus aliis temporibus admodum curvilineus, quod accidit circa perihelia. Et ea, quae hic primo loco proponuntur, pertinent ad cometas, qui apparent, dum descendunt ad perihelia, caudati, et primo quidem fere rectilinei, tum sinuati et curvi ac quotidie magis lucidi et fumantes magis, donec ad Solem ita accedant, ut videri ultra non possint ob nimiam diei vel crepusculi lucem. Quanquam aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum; usque adeo
aliquos per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum; usque adeo ingenti lumine emicuerat. Ex opposito, ubi in reditu a Sole apparent barbati, initio quidem maxime et lucidi et fumosi habent motum curvilineum. Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum
per diem etiam videre licet, quod accidit cometae anni 1744, quem ego prope perihelium vidi aliquoties nudo oculo etiam binis horis post Solis ortum; usque adeo ingenti lumine emicuerat. Ex opposito, ubi in reditu a Sole apparent barbati, initio quidem maxime et lucidi et fumosi habent motum curvilineum. Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo
post Solis ortum; usque adeo ingenti lumine emicuerat. Ex opposito, ubi in reditu a Sole apparent barbati, initio quidem maxime et lucidi et fumosi habent motum curvilineum. Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in
Solis ortum; usque adeo ingenti lumine emicuerat. Ex opposito, ubi in reditu a Sole apparent barbati, initio quidem maxime et lucidi et fumosi habent motum curvilineum. Tum videntur ad rectilineum motum magis accedere ac languescere paullatim ob distantiam auctam et a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et
a Sole et a nobis, donec ob luminis tenuitatem videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio accelerationem in
videri desinant per ipsam noctem. Quod quidem accidit omnibus tribus cometis superioris anni, quorum posteriores duo Parisiis vidi, primum Romae, in recessu a Sole perpetuo evanescentes magis. Primus etiam in descensu ad Solem visus est in Saxonia et Parisiis. Porro et velocitatem sui motus mutant plurimum, atque id multo magis respectu Terrae, respectu cujus aliquando motum ipsum jam accelerant, jam retardant, nec vero id semel, ut respectu Solis, respectu cujus mutant solum in ipso perihelio accelerationem in retardationem. Aliquando autem respectu Terrae e
sunt pro exhalationibus fortuitis, quod astronomiae obfuit plurimum, cum idcirco eos veteres astronomi ita neglexerint, ut nullae eorum observationes antiquae supersint, quarum ope determinari possint orbitae cum orbitis, quas nunc observamus, comparandae, ut periodica tempora eruantur inde et reditus tuto praenuncientur. Atque id quidem huc usque non licet nisi in binis, quorum alterum habuimus superiore anno, (nous avertissons ici une fois pour toutes que cette traduction est faite sur l'édition du Londres de 1760; ainsi l'année passée signifie ici l'année 1759) alterum
ici une fois pour toutes que cette traduction est faite sur l'édition du Londres de 1760; ainsi l'année passée signifie ici l'année 1759) alterum juniores astronomi videbunt post hosce triginta annos. Eorum enim periodi breviores sunt, prioris quidem annorum circiter 75, posterioris 130, et idcirco per recentiores observationes inventa est in illo eadem orbita jam quater, in hoc bis. 36(35) De nodis hic agitur, in quibus planetarum orbitae secant eclipticam. Qui
nodi maxime ad eclipses pertinent. Neque enim Luna aut ipsa deficit aut defectum Solis parit, nisi sit nodo proxima, ut nec Mercurius aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus
sit nodo proxima, ut nec Mercurius aut Venus in Sole apparent, nisi eo tempore, quo ipsi conjunguntur, sint in ipsis nodis aut iis proximi. Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat
Cum orbita planetae cujusvis et cujusvis e cometis huc usque observatis sit obliqua ad eclipticam, oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm.
oportet ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa
ipsa ejus planum secet et veluti perforet in binis punctis. In quorum altero transitur ab hemisphaerio australi ad boreale, in altero a boreali ad australe. Ea puncta dicuntur nodi. Et prior quidem dicitur nodus ascendens, posterior vero descendens. Cum planum cujusvis orbitae, et planetariae et cometicae, transeat per Solem, nodi ipsi e Sole spectati apparebunt in punctis coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae
coeli oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi Mercurii et Veneris et quorundam cometarum nodi quidam, tum in motu annuo facto circa ipsum is e Tellure visus apparebit delatus per totum circulum coelestis eclipticae. Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non
oppositis. Jacebit enim uterque in eadem recta transeunte per Solem inter ipsos situm. At respectu Terrae nodus idem apparebit in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi Mercurii et Veneris et quorundam cometarum nodi quidam, tum in motu annuo facto circa ipsum is e Tellure visus apparebit delatus per totum circulum coelestis eclipticae. Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt
in diversis coeli partibus, pro diversa positione Terrae respectu ipsius. Si nodus jaceat intra orbem magnum, uti jacent nodi Mercurii et Veneris et quorundam cometarum nodi quidam, tum in motu annuo facto circa ipsum is e Tellure visus apparebit delatus per totum circulum coelestis eclipticae. Et bini nodi ad eundem planetam pertinentes apparebunt jam coeuntes, jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In
jam admodum a se invicem remoti. Superiorum planetarum nodi non possunt spectari e Terra in eadem coeli parte, sed possunt, immo singulis annis debent bis, nodi inferiorum, quando nimirum Terra sita est in ipsa nodorum recta. In iis cometis, quorum alter nodus distat a Sole minus quam Terra et alter magis, quando ipsa Terra est ex parte nodi propioris, nodus uterque apparet in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis,
in eodem coeli puncto. Quando jacet ex parte remotioris, apparent in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus
in punctis oppositis. Ex his facile est colligere, quid accidat respectu planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse.
planetae visi e Terra illo ipso momento temporis, quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse.
facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse. 37(36) Leges Keplerianae, quas observant planetae primarii respectu Solis, observant et secundarii respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in
satis erit illa indicasse. 37(36) Leges Keplerianae, quas observant planetae primarii respectu Solis, observant et secundarii respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae.
planetae primarii respectu Solis, observant et secundarii respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum
respectu suorum primariorum, nimirum satellites Jovis et Saturni. Inter secundarios planetas numeratur etiam Luna, quae est ipsius Terrae comes vel satelles. Cum tamen ipsa sit pars maxima nostri argumenti, in quo agitur de ipsius et Solis defectibus, oportet aliquanto diutius in ea immorari et innuere saltem praecipua capita ejus theoriae. 38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior
38(37) Primo quidem Lunae orbita est elliptica ut caeterorum planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est
planetarum. Hinc aliquando est remotior in apogeo, aliquando propior in perigeo. In illo casu apparet minor, in hoc major. Et dum ascendit ad apogeum, minuitur ejus celeritas; dum descendit, augetur gravitate, quam habet in Terram, in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia
lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu, diameter apparens est in ratione distantiarum reciproca simplici.
39(38) Totum coelestem circulum, quem Sol percurrit integro anno, Luna absolvit diebus 27, horis 7, minutis 43, secundis 12. Exprimuntur hic dies integri neglectis horis. Sed astronomi considerant quatuor revolutiones Lunae. Prima est ea, quam diximus, et fit respectu fixarum ac appellatur periodica. Secunda fit respectu apogei lunaris, quod progreditur, et est dierum 27, hor. 13, min. 18, sec. 34 ac dicitur anomalistica. Tertia fit respectu alterius e suis nodis, quorum uterque regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes
Luna absolvit diebus 27, horis 7, minutis 43, secundis 12. Exprimuntur hic dies integri neglectis horis. Sed astronomi considerant quatuor revolutiones Lunae. Prima est ea, quam diximus, et fit respectu fixarum ac appellatur periodica. Secunda fit respectu apogei lunaris, quod progreditur, et est dierum 27, hor. 13, min. 18, sec. 34 ac dicitur anomalistica. Tertia fit respectu alterius e suis nodis, quorum uterque regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum
revolutiones Lunae. Prima est ea, quam diximus, et fit respectu fixarum ac appellatur periodica. Secunda fit respectu apogei lunaris, quod progreditur, et est dierum 27, hor. 13, min. 18, sec. 34 ac dicitur anomalistica. Tertia fit respectu alterius e suis nodis, quorum uterque regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est
regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum
sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua
est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum
sit proxima nodo alteri. 41(40) Erit nobis usui in theoria eclipsium evolvenda etiam inclinatio orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum proxime 5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt
nodo alteri. 41(40) Erit nobis usui in theoria eclipsium evolvenda etiam inclinatio orbitae ad eclipticam, ubi angulus habetur graduum proxime 5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5;
5. Angulum appello flexum et hic et alibi cum veteribus, qui in sensu geometrico non solebant angulum nominare. Porro quinque gradus hic duplici ratione exprimuntur: primo quidem quod sint pars nona partis octavae totius circuli. Nam pars octava circuli continentis gradus 360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes quinque orbis aetherei seu circuli coelestis, quarum partium integer circulus continet ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn. 13. Hoc spatio distat Luna ab ecliptica, quando est aeque remota ab utroque nodo. Et eo quidem tempore est
360, sunt gradus 45, et horum pars nona sunt gradus 5; deinde quod sint partes quinque orbis aetherei seu circuli coelestis, quarum partium integer circulus continet ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn. 13. Hoc spatio distat Luna ab ecliptica, quando est aeque remota ab utroque nodo. Et eo quidem tempore est in maxima elongatione ab ipsa ecliptica, quae elongatio maxima aequatur ipsi inclinationi orbitae. Porro praeter 5 gradus habentur fere semper et minuta aliqua. Variatur enim ea inclinatio a gradibus 5 ad gr. 5, min. 18. Idcirco est dictum spatio paullo majore patescit et
ter decies bissenas, nimirum 360 juxta adn. 13. Hoc spatio distat Luna ab ecliptica, quando est aeque remota ab utroque nodo. Et eo quidem tempore est in maxima elongatione ab ipsa ecliptica, quae elongatio maxima aequatur ipsi inclinationi orbitae. Porro praeter 5 gradus habentur fere semper et minuta aliqua. Variatur enim ea inclinatio a gradibus 5 ad gr. 5, min. 18. Idcirco est dictum spatio paullo majore patescit et spatio paullo majore recedet. 42(41) Eodem
Et eo quidem tempore est in maxima elongatione ab ipsa ecliptica, quae elongatio maxima aequatur ipsi inclinationi orbitae. Porro praeter 5 gradus habentur fere semper et minuta aliqua. Variatur enim ea inclinatio a gradibus 5 ad gr. 5, min. 18. Idcirco est dictum spatio paullo majore patescit et spatio paullo majore recedet. 42(41) Eodem tempore, quo Luna, habet hunc motum circa Terram, simul cum ipsa Terra translata debet transferri itidem motu communi circa Solem, sed
ac Terrae. Quia immo nec ea est accurata ellipsis, quod id centrum describit, nec circa Solem immotum describitur ea orbita, sed movetur Sol ipse interea circa centrum commune gravitatis omnium trium. Immo vero ne id quidem centrum commune quiescit, sed aliud, quod est commune planetis omnibus et cometis. Verum ea omnia sunt altioris indaginis, nec huc pertinent, ubi hosce motus exprimimus non penitus accurate, ut astronomi solent, sed proxime, uti decet poetam, adhuc tamen aliquanto accuratius quam communes poetae soleant. Porro ejus motus
sunt altioris indaginis, nec huc pertinent, ubi hosce motus exprimimus non penitus accurate, ut astronomi solent, sed proxime, uti decet poetam, adhuc tamen aliquanto accuratius quam communes poetae soleant. Porro ejus motus apparens fit semper in orientem sine stationibus et retrogradationibus, quas habent quandoque cometae et planetae. 43(42) Bini nodi lunares visi e Terra jacent ad partes coeli oppositas e diametro, cum nimirum planum orbitae
motus exprimimus non penitus accurate, ut astronomi solent, sed proxime, uti decet poetam, adhuc tamen aliquanto accuratius quam communes poetae soleant. Porro ejus motus apparens fit semper in orientem sine stationibus et retrogradationibus, quas habent quandoque cometae et planetae. 43(42) Bini nodi lunares visi e Terra jacent ad partes coeli oppositas e diametro, cum nimirum planum orbitae lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae
cometae et planetae. 43(42) Bini nodi lunares visi e Terra jacent ad partes coeli oppositas e diametro, cum nimirum planum orbitae lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi
43(42) Bini nodi lunares visi e Terra jacent ad partes coeli oppositas e diametro, cum nimirum planum orbitae lunaris transeat per Terram ipsam. Hinc et ex iis, quae superius sunt dicta, facile colligitur id, quod hic enunciatur et quod erit usui infra, ubi ad eclipses ipsas deventum fuerit. Nimirum, si una quaedam conjunctio Lunae cum Sole facta fuerit in aliquo nodo, in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo
in quo ea fuerit simul cum Sole in ecliptica, non posse iterum conjungi cum Sole in nodo, seu potius prope nodum, nisi in septima lunatione, incipiendo numerationem ab illa prima. Nam secunda conjunctio fit in coeli puncto remoto ab illo priore circiter per unum signum, tertia per alterum, et ita porro, ut idcirco septima fiat in loco remoto a loco primae fere per 6 signa, sive per semicirculum, ubi occurrit nodus oppositus. 44(43) Innuuntur hic jam inaequalitates
signa, sive per semicirculum, ubi occurrit nodus oppositus. 44(43) Innuuntur hic jam inaequalitates nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores
44(43) Innuuntur hic jam inaequalitates nonnullae motuum Lunae, qui sunt admodum perturbati potissimum extra novilunia et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu principii
et plenilunia, quae ab astronomis dicuntur syzygiae, nimirum in quadraturis et in octantibus. Nodi orbitae lunaris jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed in singulis conversionibus magis regrediuntur ita, ut in fine singularum conversionum sint aliquanto occidentaliores et idcirco evagentur per totam eclipticam motu, qui respectu principii Arietis absolvitur annis 18, dieb. 224, hor. 5. Id exprimitur per illud Primus ter senis dum evolvitur annus ab annis, quod significat absolvi motum intra annum decimum nonum. Patet autem id, quod
absolvi motum intra annum decimum nonum. Patet autem id, quod additur, Lunam ad eundem nodum redire ante quam absolvat integrum periodum. Occurrit enim nodo regredienti. Linea omnium longissima in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis
alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu principii Arietis absolvunt annis 8, diebus 309, horis 8, min. 20, nimirum sub finem anni noni, quod hic exprimitur.
perturbationum Lunae, quae nimirum est gravitas generalis Newtoniana, quam appellant mutuam generalem attractionem, cujus hae sunt leges: omnia puncta materiae in se mutuo tendunt. Hic nisus non est aliqua physica actio unius puncti in punctum distans, uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor
duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id exprimatur, concipitur hic ea vis tanquam virtus quaedam egressa e singulis particulis et progrediens motu uniformi. Quo casu eo minor debet esse ejus intensitas, quo per majorem sphaerae superficiem circumquaque diffunditur. Superficies autem sphaerarum, uti geometrae demonstrant, crescunt in illa ipsa ratione duplicata distantiae vel ratione simplici quadrati distantiae. Id
quo per majorem sphaerae superficiem circumquaque diffunditur. Superficies autem sphaerarum, uti geometrae demonstrant, crescunt in illa ipsa ratione duplicata distantiae vel ratione simplici quadrati distantiae. Id revera lumini accidit diffuso a puncto radiante, quod motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis
eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa.
ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa.
distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex directa massae attrahentis et reciproca duplicata distantiae ab ipsa massa. 46(45) Ex ea generali attractione deducitur gravitas terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a
terrestrium corporum in Terram. Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum. 47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt
Quae tamen corpora si essent in ea distantia a Luna, ut quadratum distantiae a Terra magis superaret quadratum distantiae a Luna, quam massa Terrae superat massam Lunae, caderent in Lunam, non in Terram. Sic pariter corpora planetis, qui hic enumerantur, et cometis proxima, in ipsa gravitant. Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum. 47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et
Et ex hac mutua generali vi petitur ratio figurae ad sensum sphaericae omnium planetarum. 47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et Luna essent in natura solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum
47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et Luna essent in natura solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem
47(46) Ab hac mutua gravitate proveniunt perturbationes omnes motuum Lunae. Si Terra et Luna essent in natura solae, moverentur in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam
in orbibus ellipticis circa commune gravitatis centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna
centrum immobile. Et planum commune binarum orbitarum ac linea apsidum quiescerent et motus esset admodum regularis. Sed gravitas utriusque in Solem perturbat hosce motus: movetur hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est
hoc systema binorum corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem,
corporum circa ipsum Solem. In quo motu, si Terra et Luna urgerentur viribus aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones
aequalibus et eandem directionem habentibus, eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et
eorum positio respectiva nihil omnino turbaretur. Nam motus communis statum respectivum non turbat. Sed vires, quibus in Solem gravitant, nunquam simul et aequales sunt et cum eadem directione. In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae
In noviluniis luna posita inter Solem et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi
et Terram est propior Soli quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem
quam ipsa Terra, et e contrario in pleniluniis remotior. Hinc in iis casibus directio virium est eadem, sed vires ipsae sunt inaequales: circa quadraturas distantia est eadem, sed directiones convergunt ad Solem, et idcirco diversae sunt; in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis
in reliquis locis omnibus et directiones diversae sunt et distantiae inaequales. Ea inaequalitas inducit perturbationes plurimas, quarum aliquae hic innuuntur. Ea omnia multo fusius pertractavit Stayus in eo secundo volumine, cujus mentio est facta in adnot. 29, ubi ego etiam in adnotationibus et supplementis rem omnem evolvi pluribus. Hic satis est eadem tantummodo innuere. 48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem mutat jam magis
mutat jam magis expansus, jam magis contractus. Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas
accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam regrediendo, sed magis progrediendo. Celeritas quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis
quoque Lunae mutatur ob eas vires perturbatrices, et a quadraturis ad syzygias perpetuo augetur, ab his ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua
est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones diversas ex theoria mutuae gravitatis deductas. Et adhuc aliae minores supersunt plures, quae ad calculum non sunt reductae. Alii alium proponunt
ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones diversas ex theoria mutuae gravitatis deductas. Et adhuc aliae minores supersunt plures, quae ad calculum non sunt reductae. Alii alium proponunt numerum, sed apud omnes occurrunt admodum multae.
Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones diversas ex theoria mutuae gravitatis deductas. Et adhuc aliae minores supersunt plures, quae ad calculum non sunt reductae. Alii alium proponunt numerum, sed apud omnes occurrunt admodum multae. Haec tanta multitudo inaequalitatum id effecit, ut per observationes sine gravitatis theoria nullo modo potuerint ad certas
potuerint ad certas leges reduci motus lunares, potissimum extra syzygias. Newtonus omnium primus rem cum aliquo successu per suam gravitatem generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum trium corporum, quae in se mutuo gravitent vi decrescente in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec ulla adhuc habetur accurata et generalis solutio. Newtonus approximatione usus
gravitatem generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum trium corporum, quae in se mutuo gravitent vi decrescente in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec ulla adhuc habetur accurata et generalis solutio. Newtonus approximatione usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant
in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec ulla adhuc habetur accurata et generalis solutio. Newtonus approximatione usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant identidem plura minuta discriminis. Approximationem provexerunt multo ulterius tabulis inde computatis et editis
accurata et generalis solutio. Newtonus approximatione usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant identidem plura minuta discriminis. Approximationem provexerunt multo ulterius tabulis inde computatis et editis Clerautius, D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis
approximatione usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant identidem plura minuta discriminis. Approximationem provexerunt multo ulterius tabulis inde computatis et editis Clerautius, D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per
usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant identidem plura minuta discriminis. Approximationem provexerunt multo ulterius tabulis inde computatis et editis Clerautius, D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes
D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes correctis. Ubi omnes illae positiones horum trium corporum et orbitae lunaris eodem deveniunt, inaequalitatum ordo idem regreditur, quod quidem non accurate, sed proxime accidit post lunationes 223, post annos 18 et aliquot dies. Quam periodum Hallejus
nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes correctis. Ubi omnes illae positiones horum trium corporum et orbitae lunaris eodem deveniunt, inaequalitatum ordo idem regreditur, quod quidem non accurate, sed proxime accidit post lunationes 223, post annos 18 et aliquot dies. Quam periodum Hallejus idcirco coepit observare primus. De ea occurret sermo inferius in lib. II, adn. 70 (lib.
in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes correctis.
Ubi omnes illae positiones horum trium corporum et orbitae lunaris eodem
deveniunt, inaequalitatum ordo idem regreditur, quod quidem non accurate, sed
proxime accidit post lunationes 223, post annos 18 et aliquot dies. Quam periodum Hallejus idcirco coepit observare primus. De ea occurret sermo inferius
in lib. II, adn. 70 (lib.
non accurate, sed
proxime accidit post lunationes 223, post annos 18 et aliquot dies. Quam periodum Hallejus idcirco coepit observare primus. De ea occurret sermo inferius
in lib. II, adn. 70 (lib.
post annos 18 et aliquot dies. Quam periodum Hallejus idcirco coepit observare primus. De ea occurret sermo inferius
in lib. II, adn. 70 (lib.
adn. 37). Porro mutuam attractionem Terrae, Lunae et Solis expressi per amorem mutuum Vestae, Phoebes et Phoebi mythologia veteri usus de more. Artem autem novam Newtoni appellavi methodum infinitesimalem, uti ab ipso adhibetur, potissimum cum calculo directo et inverso fluxionum ab illo invento, cum quo coincidit differentialis et integralis calculus Leibnitianus. Sed haec innuisse sit satis. 49(48) Certum jam est apud omnes
Terrae, Lunae et Solis expressi per amorem mutuum Vestae, Phoebes et Phoebi mythologia veteri usus de more. Artem autem novam Newtoni appellavi methodum infinitesimalem, uti ab ipso adhibetur, potissimum cum calculo directo et inverso fluxionum ab illo invento, cum quo coincidit differentialis et integralis calculus Leibnitianus. Sed haec innuisse sit satis. 49(48) Certum jam est apud omnes astronomos fixas et Solem habere suum lumen proprium, planetas omnes et cometas
fluxionum ab illo invento, cum quo coincidit differentialis et integralis calculus Leibnitianus. Sed haec innuisse sit satis. 49(48) Certum jam est apud omnes astronomos fixas et Solem habere suum lumen proprium, planetas omnes et cometas reflectere lumen a Sole acceptum. 50(49) Inde facile derivantur omnes tam variae phases Lunae. Sol multo altior ipsa
et integralis calculus Leibnitianus. Sed haec innuisse sit satis. 49(48) Certum jam est apud omnes astronomos fixas et Solem habere suum lumen proprium, planetas omnes et cometas reflectere lumen a Sole acceptum. 50(49) Inde facile derivantur omnes tam variae phases Lunae. Sol multo altior ipsa Luna, uti diximus, et ab ipsa admodum remotus
lumen proprium, planetas omnes et cometas reflectere lumen a Sole acceptum. 50(49) Inde facile derivantur omnes tam variae phases Lunae. Sol multo altior ipsa Luna, uti diximus, et ab ipsa admodum remotus illuminat dimidium circiter ejus superficiei, quod idcirco est lucidum; alio dimidio obscuro, nisi quatenus ipsa ejusmodi obscura pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad
pars circa novilunia illustratur tenui lumine e Terra reflexo, quod appellatur secundarium Lunae. Ipsa autem Luna sita in plenilunio ad partes Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive
Soli oppositas obvertit Terrae eam ipsam faciem lucidam; in novilunio, sita Solem versus, obvertit obscuram; in reliquis positionibus partem obscurae et partem lucidae, a quo pendent omnia phasium phaenomena. Quando pars lucida nobis obversa est exigua, Luna apparet falcata, nimirum in principio et fine lunationis. Ac tum falcis lucidae dorsum semper respicit ipsum Solem, cornibus directis in plagam oppositam. Statim post novilunium, sive initio lunationis, Luna est orientalior ipso Sole ac idcirco occidentem respicit convexitas ipsius falcis, cornibus orientem spectantibus. Contrarium
51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo
51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet.
51(50) Episodii loco hic describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et
describitur iter Promethei in coelum novilunii tempore cum phaenomenis, quae videre debuisset. Terra, quae nobis apparet plana et immensa, e propinquo spectantibus debuisset paullatim apparere magis ac magis rotunda et exigua. Si Mercurius et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae
et Venus fuissent inter Terram et Solem ac extra planum eclipticae, Prometheo per id plenum [SIC-planum?] ascendenti ad Solem debuissent apparere siti extra zodiacum longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent, quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando totum occupat Solis discum, et in qua intercapedines quaedam lucidiores observantur quandoque, quas plures astronomi appellarunt faculas. Porro per ipsas
longissime, eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet.
Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent,
quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando
totum occupat Solis discum, et in qua intercapedines quaedam lucidiores observantur quandoque, quas plures astronomi appellarunt faculas. Porro per ipsas maculas et faculas deprehenditur etiam motus Solis circa proprium axem,
de quo agendum nobis erit libro
maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent,
quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando
totum occupat Solis discum, et in qua intercapedines quaedam lucidiores observantur quandoque, quas plures astronomi appellarunt faculas. Porro per ipsas maculas et faculas deprehenditur etiam motus Solis circa proprium axem,
de quo agendum nobis erit libro
etiam motus Solis circa proprium axem,
de quo agendum nobis erit libro
instituta circa initium hujusce saeculi, quae ab ipsa prima origine plurimum statim inclaruit. Extant autem jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades. Partes plurimas hujusce operis legi in
Insigne Academiae est fistula, praeses dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades. Partes plurimas hujusce operis legi in conventibus, qui solent celebrari singulis hebdomadis Jovis die. Patet autem aditus omnibus, sed soli academici a praeside rogati recitant, et potissimum carmina. Solum enim initio ipsius conventus habetur aliquando oratio seu dissertatio aliqua soluta oratione conscripta. Cum aliquando exordium legerem in uno ex ejusmodi conventibus, adfuerunt ii duo cardinales amplissimi, qui ambo erant inter academicos
qui ambo erant inter academicos adscripti. De quorum futuro adventu cum mane certior essem factus, ea adjeci, quae hic subjicio. Rarius autem ad hebdomadarios hosce conventus cardinales adveniunt, sed publici conventus aliquoties per annum, certo argumento proposito, fiunt cum ingenti et purpuratorum patrum et legatorum et primariae nobilitatis frequentia. 53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum
inter academicos adscripti. De quorum futuro adventu cum mane certior essem factus, ea adjeci, quae hic subjicio. Rarius autem ad hebdomadarios hosce conventus cardinales adveniunt, sed publici conventus aliquoties per annum, certo argumento proposito, fiunt cum ingenti et purpuratorum patrum et legatorum et primariae nobilitatis frequentia. 53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum laude. Quorum ejus
adscripti. De quorum futuro adventu cum mane certior essem factus, ea adjeci, quae hic subjicio. Rarius autem ad hebdomadarios hosce conventus cardinales adveniunt, sed publici conventus aliquoties per annum, certo argumento proposito, fiunt cum ingenti et purpuratorum patrum et legatorum et primariae nobilitatis frequentia. 53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum laude. Quorum ejus studiorum et
et primariae nobilitatis frequentia. 53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum laude. Quorum ejus studiorum et publica aliquot specimina typis edita prostant. Ac licet tum quidem aetate provectior esset et in amplissimum eum ordinem cooptatus, adhuc Musas et Musarum cultores fovebat. Eum, abdicato paullo ante Beneventano archiepiscopatu, Roma cum omnium ordinum litteratorum hominum in primis,
53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum laude. Quorum ejus studiorum et publica aliquot specimina typis edita prostant. Ac licet tum quidem aetate provectior esset et in amplissimum eum ordinem cooptatus, adhuc Musas et Musarum cultores fovebat. Eum, abdicato paullo ante Beneventano archiepiscopatu, Roma cum omnium ordinum litteratorum hominum in primis, gratulatione recuperaverat. Hic ipsi summum pontificatum augurabar de more, cum ei
53(52) Cardinalis Landius tam Romae quam Parisiis, ubi aliquandiu est commoratus, poesim excoluit summa cum laude. Quorum ejus studiorum et publica aliquot specimina typis edita prostant. Ac licet tum quidem aetate provectior esset et in amplissimum eum ordinem cooptatus, adhuc Musas et Musarum cultores fovebat. Eum, abdicato paullo ante Beneventano archiepiscopatu, Roma cum omnium ordinum litteratorum hominum in primis, gratulatione recuperaverat. Hic ipsi summum pontificatum augurabar de more, cum ei proximus crederetur, Benedicto quarto decimo
ordinem cooptatione nobilissimus juvenis avi fratrem imitatus, qui annum agens 52 ad summum supremae dignitatis apicem tanto maturius, quam fieri soleat, evectus est, pari futurae dignitati, quam ei hic itidem auguratus sum, quodammodo velut prolusit. Sed adjeci longos post Nestoris annos, ut et Benedicto XIV longioris vitae tempus et Landio diuturnus ante pontificatus relinqueretur. Gentilitium Albanorum stemma continet stellam tribus montibus imminentem, quam etiam multis in locis et domi et per Urbem triplici corona contectam Clemens ipse XI commonstrat
avi fratrem imitatus, qui annum agens 52 ad summum supremae dignitatis apicem tanto maturius, quam fieri soleat, evectus est, pari futurae dignitati, quam ei hic itidem auguratus sum, quodammodo velut prolusit. Sed adjeci longos post Nestoris annos, ut et Benedicto XIV longioris vitae tempus et Landio diuturnus ante pontificatus relinqueretur. Gentilitium Albanorum stemma continet stellam tribus montibus imminentem, quam etiam multis in locis et domi et per Urbem triplici corona contectam Clemens ipse XI commonstrat quodammodo, validissimum ad virtutes
sum, quodammodo velut prolusit. Sed adjeci longos post Nestoris annos, ut et Benedicto XIV longioris vitae tempus et Landio diuturnus ante pontificatus relinqueretur. Gentilitium Albanorum stemma continet stellam tribus montibus imminentem, quam etiam multis in locis et domi et per Urbem triplici corona contectam Clemens ipse XI commonstrat quodammodo, validissimum ad virtutes incitamentum. Idem vero summus pontifex inter primos Arcades paullo post ejus Academiae institutionem admissus, eam tum quidem fovit atque haud ita multo post,
quodammodo velut prolusit. Sed adjeci longos post Nestoris annos, ut et Benedicto XIV longioris vitae tempus et Landio diuturnus ante pontificatus relinqueretur. Gentilitium Albanorum stemma continet stellam tribus montibus imminentem, quam etiam multis in locis et domi et per Urbem triplici corona contectam Clemens ipse XI commonstrat quodammodo, validissimum ad virtutes incitamentum. Idem vero summus pontifex inter primos Arcades paullo post ejus Academiae institutionem admissus, eam tum quidem fovit atque haud ita multo post, supremam
II. 1 Innuuntur hic ea, quae ex primo libro futura sunt majori usui: Solis admodum remoti motus annuus in orientem per eclipticam et lumen proprium; motus Lunae multo propioris itidem in orientem, sed per orbitam obliquam et celerior ac uno tantummodo ejus hemisphaerio illuminato a Sole cum phasibus inde deductis; nodi demum orbitae lunaris eclipticam secantis in binis punctis, per quae Luna in singulis conversionibus
1 Innuuntur hic ea, quae ex primo libro futura sunt majori usui: Solis admodum remoti motus annuus in orientem per eclipticam et lumen proprium; motus Lunae multo propioris itidem in orientem, sed per orbitam obliquam et celerior ac uno tantummodo ejus hemisphaerio illuminato a Sole cum phasibus inde deductis; nodi demum orbitae lunaris eclipticam secantis in binis punctis, per quae Luna in singulis conversionibus transeat bis.
amittere suum lumen, sed lucem ut prius emittere. 3 Primum ejus rei argumentum. Cum Sol deficit in uno loco Terrae totus, in locis proximis apparet falcatus eodem momento temporis. Et quo remotiora sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere eclipsim Solis, ne partialem quidem. Sed hic provocatur ad
sunt loca, eo minor ejus pars deficit, ita, ut in locis satis remotis totus appareat lucidus de more. Facile est ex astronomicis principiis demonstrare illud, nunquam posse in toto hemisphaerio Terrae simul apparere eclipsim Solis, ne partialem quidem. Sed hic provocatur ad observationem, et quidem ad ipsa nova publica, in quibus saepe imprimatur id etiam, quod ad ejusmodi phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem
4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis animantibus imponat, quae veram noctem advenisse arbitrantur. Cujus rei plura passim exempla prostant apud historicos et in academiarum monumentis.
in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis animantibus imponat, quae veram noctem advenisse arbitrantur. Cujus rei plura passim exempla prostant apud historicos et in academiarum monumentis.
Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis animantibus imponat, quae veram noctem advenisse arbitrantur. Cujus rei plura passim exempla prostant apud historicos et in academiarum monumentis. 5 Secundum rei ejusdem argumentum. Cum Sol deficit etiam totus, apparent planetae omnes, qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli
exempla prostant apud historicos et in academiarum monumentis. 5 Secundum rei ejusdem argumentum. Cum Sol deficit etiam totus, apparent planetae omnes, qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli proximus et ejus luce obrutus delitescebat, tum primum detectus est. Jam vero omnes planetae et cometae fulgent luce Solis, uti vidimus in adn. 48*, lib. I. Igitur Sol pergit tum etiam illos illustrare; adeoque retinet lucem suam. Et idcirco debet aliquid
academiarum monumentis. 5 Secundum rei ejusdem argumentum. Cum Sol deficit etiam totus, apparent planetae omnes, qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli proximus et ejus luce obrutus delitescebat, tum primum detectus est. Jam vero omnes planetae et cometae fulgent luce Solis, uti vidimus in adn. 48*, lib. I. Igitur Sol pergit tum etiam illos illustrare; adeoque retinet lucem suam. Et idcirco debet aliquid interjectum praeripere nobis ipsius
5 Secundum rei ejusdem argumentum. Cum Sol deficit etiam totus, apparent planetae omnes, qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli proximus et ejus luce obrutus delitescebat, tum primum detectus est. Jam vero omnes planetae et cometae fulgent luce Solis, uti vidimus in adn. 48*, lib. I. Igitur Sol pergit tum etiam illos illustrare; adeoque retinet lucem suam. Et idcirco debet aliquid interjectum praeripere nobis ipsius aspectum.
qui sunt supra horizontem et aliquando cometa etiam, qui Soli proximus et ejus luce obrutus delitescebat, tum primum detectus est. Jam vero omnes planetae et cometae fulgent luce Solis, uti vidimus in adn. 48*, lib. I. Igitur Sol pergit tum etiam illos illustrare; adeoque retinet lucem suam. Et idcirco debet aliquid interjectum praeripere nobis ipsius aspectum. 6 Transitur hic ad quaerendum istud aliquid, quod Solem tegit. Et ante quam deveniatur ad Lunam, quae id
illos illustrare; adeoque retinet lucem suam. Et idcirco debet aliquid interjectum praeripere nobis ipsius aspectum. 6 Transitur hic ad quaerendum istud aliquid, quod Solem tegit. Et ante quam deveniatur ad Lunam, quae id praestet, excluduntur omnia alia coelestia corpora, ac primo quidem excluduntur fixae et planetae. 7 Fixas excludit distantia illa ingens, de
6 Transitur hic ad quaerendum istud aliquid, quod Solem tegit. Et ante quam deveniatur ad Lunam, quae id praestet, excluduntur omnia alia coelestia corpora, ac primo quidem excluduntur fixae et planetae. 7 Fixas excludit distantia illa ingens, de qua lib. I. num. 6, et quod lumen habent proprium juxta eundem numerum. Nam ob distantiam interponi non possunt. Et cum
ad Lunam, quae id praestet, excluduntur omnia alia coelestia corpora, ac primo quidem excluduntur fixae et planetae. 7 Fixas excludit distantia illa ingens, de qua lib. I. num. 6, et quod lumen habent proprium juxta eundem numerum. Nam ob distantiam interponi non possunt. Et cum habeant lumen suum, si forte interponerentur, non deficeret lumen in parte Solis obtecta, supplente earum lumine vices luminis solaris. * corr. ex 49
fixae et planetae. 7 Fixas excludit distantia illa ingens, de qua lib. I. num. 6, et quod lumen habent proprium juxta eundem numerum. Nam ob distantiam interponi non possunt. Et cum habeant lumen suum, si forte interponerentur, non deficeret lumen in parte Solis obtecta, supplente earum lumine vices luminis solaris. * corr. ex 49 8 Planetae nec suum
earum lumine vices luminis solaris. * corr. ex 49 8 Planetae nec suum habent lumen nec ita distant. Quas ob causas videntur esse apti ad id praestandum. At Saturnus, Jupiter et Mars juxta num. 11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis
8 Planetae nec suum habent lumen nec ita distant. Quas ob causas videntur esse apti ad id praestandum. At Saturnus, Jupiter et Mars juxta num. 11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19
8 Planetae nec suum habent lumen nec ita distant. Quas ob causas videntur esse apti ad id praestandum. At Saturnus, Jupiter et Mars juxta num. 11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter
videntur esse apti ad id praestandum. At Saturnus, Jupiter et Mars juxta num. 11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso
apti ad id praestandum. At Saturnus, Jupiter et Mars juxta num. 11, lib. I. orbita sua amplectuntur ipsam Terram; adeoque non possunt interponi inter Solem et Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi
Terram. Venus et Mercurius, planetae inferiores juxta num. 11. lib. I. possunt subire inter Solem et Terram, et subeunt saepe, nimirum in singulis conjunctionibus inferioribus, in quibus citra Solem jacent; saepe quidem. Nam in Venere id accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra
menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra per ipsos evitat Solem. Possunt igitur tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob quas non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae transeant sub disco
Possunt igitur tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob quas non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae transeant sub disco Solis, debeant ingredi ex parte ejus orientali et egredi ex occidentali, dum umbra in eclipsibus Solis e contrario incipit ex occidentali et desinit in orientali; secundo, quod ipsorum apparens discus est perquam exiguus respectu disci solaris, cujus idcirco non potest occulere nisi particulam perquam exiguam, nimirum Mercurius minus quam
non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae transeant sub disco Solis, debeant ingredi ex parte ejus orientali et egredi ex occidentali, dum umbra in eclipsibus Solis e contrario incipit ex occidentali et desinit in orientali; secundo, quod ipsorum apparens discus est perquam exiguus respectu disci solaris, cujus idcirco non potest occulere nisi particulam perquam exiguam, nimirum Mercurius minus quam unam e vicies mille ejus partibus, Venus paullo plus quam unam millesimam.
celerius quam Terra. Quamobrem ipsorum motus spectanti e Terra apparebit factus in eadem directione, in qua revera fit. Quae directio apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat
fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur spectanti e Terra debet fieri in occidentem; nimirum ii planetae tum sunt retrogradi respectu Terrae. Solis autem motus propius spectanti e Terra fit in orientem. Igitur, ubi occurrat planeta inferior Soli, debet incurrere in ejus limbum orientalem et egredi ex occidentali. Oppositum autem accidere in eclipsibus Solis, de quibus hic agimus, patet ex observatione. Secundum colligitur facile ex diametris apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in conjunctione invenitur proxime
apparentibus. Diameter apparens Solis superat 30 minuta, diameter apparens Veneris in conjunctione invenitur proxime unius minuti, diameter apparens Mercurii proxime est quinta minuti pars. Quare diameter apparens Solis est ad diametrum apparentem Veneris in ratione majore quam 30 ad 1, et ad diametrum Mercurii circiter ut 150 ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata diametrorum apparentium. Et quadratum 30 est 900 ac quadratum 150 est 22500; quorum primum est paullo minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus
proxime unius minuti, diameter apparens Mercurii proxime est quinta minuti pars. Quare diameter apparens Solis est ad diametrum apparentem Veneris in ratione majore quam 30 ad 1, et ad diametrum Mercurii circiter ut 150 ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata diametrorum apparentium. Et quadratum 30 est 900 ac quadratum 150 est 22500; quorum primum est paullo minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus quam millesimam disci solaris partem, et discus Mercurii non teget unam e viginti millibus partium. Quoniam
apparens Solis est ad diametrum apparentem Veneris in ratione majore quam 30 ad 1, et ad diametrum Mercurii circiter ut 150 ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata diametrorum apparentium. Et quadratum 30 est 900 ac quadratum 150 est 22500; quorum primum est paullo minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus quam millesimam disci solaris partem, et discus Mercurii non teget unam e viginti millibus partium. Quoniam autem tam Veneris quam Mercurii discus in Sole est exigua quaedam nigricans et rotunda macula,
ad 1. Disci autem apparentes sunt ut quadrata diametrorum apparentium. Et quadratum 30 est 900 ac quadratum 150 est 22500; quorum primum est paullo minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus quam millesimam disci solaris partem, et discus Mercurii non teget unam e viginti millibus partium. Quoniam autem tam Veneris quam Mercurii discus in Sole est exigua quaedam nigricans et rotunda macula, idcirco eam appellavi naevum.
minus quam mille, et secundum aliquanto plus quam viginti millia. Adeoque discus Veneris teget paullo plus quam millesimam disci solaris partem, et discus Mercurii non teget unam e viginti millibus partium. Quoniam autem tam Veneris quam Mercurii discus in Sole est exigua quaedam nigricans et rotunda macula, idcirco eam appellavi naevum. 9 Mercurius non tam raro ita sub Sole transit, ut in ejus disco apparere debeat. Id enim intra hoc saeculum habetur vicibus sexdecim.
est propior Veneri cum Sole conjunctae, quae idcirco minore indiget ibidem distantia a nodo, ut e Tellure visa in Solem occurrat. Semel autem huc usque id phaenomenum est observatum (depuis que ce poeme a été composé on l'a observé deux fois, c'est-à-dire, en 1761 et 1769) a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die, quae ipsis stylo vetere usis erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix
indiget ibidem distantia a nodo, ut e Tellure visa in Solem occurrat. Semel autem huc usque id phaenomenum est observatum (depuis que ce poeme a été composé on l'a observé deux fois, c'est-à-dire, en 1761 et 1769) a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die, quae ipsis stylo vetere usis erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius
observé deux fois, c'est-à-dire, en 1761 et 1769) a binis tantummodo mortalibus, hic in Anglia Horoccio et ejus amico Crabtrio, nimirum anno 1639, die, quae ipsis stylo vetere usis erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius autem puriore aere diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in
erat 24 Novembris, sed iuxta receptam jam etiam hic in Anglia Romanam calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius autem puriore aere diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in Sole, cum Solis occasus brevi consecutus observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis,
calendarii correctionem erat 4 Decembris. Et Crabtrius quidem adverso usus coelo vix ipsam in Sole Venerem aspexit, fere sine ullo fructu. Horoccius autem puriore aere diutius aliquanto eandem est contemplatus, verum brevi et ipse tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in Sole, cum Solis occasus brevi consecutus observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id
cum Solis occasus brevi consecutus observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis nimirum 1631 et 1639. Nam telescopia inventa sunt et a Galileo in coelum directa circa annum 1610. Quem annum expressi per illud vix tempore ab illo bis ter septenos, centum numeramus et annos (nimirum 142, cum 2 x 3 x 7 sint 42). Nam hos ego versus conscripsi anno 1752 mense Octobri.
observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis nimirum 1631 et 1639. Nam telescopia inventa sunt et a Galileo in coelum directa circa annum 1610. Quem annum expressi per illud vix tempore ab illo bis ter septenos, centum numeramus et annos (nimirum 142, cum 2 x 3 x 7 sint 42). Nam hos ego versus conscripsi anno 1752 mense Octobri. De iis, quae pertinent ad hosce
de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis nimirum 1631 et 1639. Nam telescopia inventa sunt et a Galileo in coelum directa circa annum 1610. Quem annum expressi per illud vix tempore ab illo bis ter septenos, centum numeramus et annos (nimirum 142, cum 2 x 3 x 7 sint 42). Nam hos ego versus conscripsi anno 1752 mense Octobri. De iis, quae pertinent ad hosce transitus Veneris sub Sole, plurima quidem dici possent scitu dignissima, sed ego hic proponam tantummodo nonnulla magis necessaria et
et annos (nimirum 142, cum 2 x 3 x 7 sint 42). Nam hos ego versus conscripsi anno 1752 mense Octobri. De iis, quae pertinent ad hosce transitus Veneris sub Sole, plurima quidem dici possent scitu dignissima, sed ego hic proponam tantummodo nonnulla magis necessaria et quae facilius possint intelligi. Conjunctiones inferiores Veneris cum Sole, sive occursus Veneris ac Terrae in eadem coeli plaga respectu Solis, sunt admodum frequentes. Habentur enim quinquies intervallo annorum octo, quo Terra absolvit octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum
magis necessaria et quae facilius possint intelligi. Conjunctiones inferiores Veneris cum Sole, sive occursus Veneris ac Terrae in eadem coeli plaga respectu Solis, sunt admodum frequentes. Habentur enim quinquies intervallo annorum octo, quo Terra absolvit octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in
ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab
(quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in
rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem, occursus omnes celebrarentur in iisdem quinque punctis. Et si praeterea nodi Veneris accurate quiescerent, vel nunquam vel semper post quosvis octo annos Venus appareret in Sole. Verum cum id non accurate accidat, fiunt aliquando bini occursus hinc et inde ab altero e binis nodis in distantia ita exigua ab ipso, ut Venus eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis
eclipticae satis proxima in Solem incurrat respectu Terrae. Posteriores autem occursus post reliquos octo annos fiunt in distantia paullo majore ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis quinque occursibus annorum octo perpetuo regrediens advenit ad nodum oppositum, et Venus incurrit in Solem vel bis vel saltem semel. Jam vero nondum ita tum quidem astronomia exculta erat, ut satis certo et accurate praesciri posset ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit
ab eodem nodo nec nisi post plures quam centum annos tertius ex illis quinque occursibus annorum octo perpetuo regrediens advenit ad nodum oppositum, et Venus incurrit in Solem vel bis vel saltem semel. Jam vero nondum ita tum quidem astronomia exculta erat, ut satis certo et accurate praesciri posset ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo et Crabtrius ab ipso admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas
in Solem vel bis vel saltem semel. Jam vero nondum ita tum quidem astronomia exculta erat, ut satis certo et accurate praesciri posset ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo et Crabtrius ab ipso admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae
Jam vero nondum ita tum quidem astronomia exculta erat, ut satis certo et accurate praesciri posset ac praenunciari hoc phaenomenum. Unde factum est, ut anno 1631 nemo Venerem viderit in Sole, anno autem 1639 viderit Horoccius tantummodo et Crabtrius ab ipso admonitus. Et quidem Horoccius ipse calculis secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae pro 4, aliae pro 6.* Hinc ipse
secundum plures tabulas institutis invenerat, juxta nonnullas Venerem eo anno non debere in Solem incurrere, juxta alias debere, sed ita, ut ingens esset discrimen in tempore. Nam id phaenomenum aliae exhibebant pro die 3, aliae pro 4, aliae pro 6.* Hinc ipse observare coepit die secunda et ita obstinato animo perrexit, fere continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes liceret, ut demum die 4, hora 3, min. 25. Venerem viderit ita jam ingressam Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret. Ex iis observationibus et
secunda et ita obstinato animo perrexit, fere continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes liceret, ut demum die 4, hora 3, min. 25. Venerem viderit ita jam ingressam Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret. Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti
continuo labore Solis imaginem contemplatus, ubi per nubes liceret, ut demum die 4, hora 3, min. 25. Venerem viderit ita jam ingressam Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret. Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione.
ingressam Solis discum, ut ipsius limbum interiore contactu adhuc contingeret. Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus
Ex iis observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum
11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione sequenti anno 1761. [SIC-godina?] Is fructus est determinatio distantiae et magnitudinis tam Solis quam omnium et planetarum et cometarum, de qua tum quidem adhuc erant admodum incerti astronomi et quam nunc etiam intra decimam sui partem arbitror minus certo cognitam. (On a trouvé, par les deux derniers passages, que l'erreur étoit même d'un cinquieme.) Censuit
11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione sequenti anno 1761. [SIC-godina?] Is fructus est determinatio distantiae et magnitudinis tam Solis quam omnium et planetarum et cometarum, de qua tum quidem adhuc erant admodum incerti astronomi et quam nunc etiam intra decimam sui partem arbitror minus certo cognitam. (On a trouvé, par les deux derniers passages, que l'erreur étoit même d'un cinquieme.) Censuit autem per hanc observationem definiri
11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione sequenti anno 1761. [SIC-godina?] Is fructus est determinatio distantiae et magnitudinis tam Solis quam omnium et planetarum et cometarum, de qua tum quidem adhuc erant admodum incerti astronomi et quam nunc etiam intra decimam sui partem arbitror minus certo cognitam. (On a trouvé, par les deux derniers passages, que l'erreur étoit même d'un cinquieme.) Censuit autem per hanc observationem definiri posse intra
in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione sequenti anno 1761. [SIC-godina?] Is fructus est determinatio distantiae et magnitudinis tam Solis quam omnium et planetarum et cometarum, de qua tum quidem adhuc erant admodum incerti astronomi et quam nunc etiam intra decimam sui partem arbitror minus certo cognitam. (On a trouvé, par les deux derniers passages, que l'erreur étoit même d'un cinquieme.) Censuit autem per hanc observationem definiri posse intra quinquagesimam sui partem; calculo enim inito ex ea distantia, quam ipse
ad Vallem Hudsoniam, alter in Asia ad Gangis ostia, durationem phaenomeni fore ipsis diversam discrimine minutorum 17. Quod discrimen debet esse majus vel minus, prout distantia vera est minor vel major quam assumpta in calculo, in eadem ratione. Quamobrem, si satis accurate observaretur initium et finis phaenomeni, ad habendam durationem, quam censuit haberi posse intra unum secundum, attributo binis determinationibus errore secundorum duorum, haberetur id temporis discrimen intra quingentesimam sui partem, cum 17 minuta sint paullo plus quam mille secunda. Adeoque et illa distantia
observaretur initium et finis phaenomeni, ad habendam durationem, quam censuit haberi posse intra unum secundum, attributo binis determinationibus errore secundorum duorum, haberetur id temporis discrimen intra quingentesimam sui partem, cum 17 minuta sint paullo plus quam mille secunda. Adeoque et illa distantia haberetur intra eosdem limites determinata. Verum hoc ipso anno, cum Parisiis frequens adessem privatis conventibus Regiae Scientiarum Academiae, ibidem renunciatum est ab Isleo, celeberrimo astronomo, deprehensum esse errorculum in Halleji calculo, qui
locis ab ipso indicatis paucorum admodum minutorum. Unde fit, ut ea loca nullo pacto ad rem idonea sint. Mappam quoque adjecit, in qua unico intuitu facile admodum videre licet, quae loca observationi instituendae sint maxime idonea. Quam ad Regiae Societatis praesidem detuli huc recens advectus et paullo post regiis principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint
Unde fit, ut ea loca nullo pacto ad rem idonea sint. Mappam quoque adjecit, in qua unico intuitu facile admodum videre licet, quae loca observationi instituendae sint maxime idonea. Quam ad Regiae Societatis praesidem detuli huc recens advectus et paullo post regiis principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur,
sint. Mappam quoque adjecit, in qua unico intuitu facile admodum videre licet, quae loca observationi instituendae sint maxime idonea. Quam ad Regiae Societatis praesidem detuli huc recens advectus et paullo post regiis principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil
et paullo post regiis principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil mutandum censui, sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima
ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil mutandum censui, sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum
exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento dissertationem conscriptam detuli ad ipsam Regiam Societatem. Interea, cum hic error detectus sit multo postea quam hi versus conscripti sint et ipsorum epocha in ipsis versibus habeatur, uti et supra vidimus et mox patebit, nihil mutandum censui, sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea
sed monendum tantummodo in adnotationibus rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis remotior ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam, quae sunt hinc et inde a polo, habent directiones oppositas. Porro lentior debet apparere motus Veneris in Sole illi, qui motum aliquem habeat conformem motui
rem jam aliter se habere. Porro duplex est ratio discriminis in duratione phaenomeni observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis remotior ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam, quae sunt hinc et inde a polo, habent directiones oppositas. Porro lentior debet apparere motus Veneris in Sole illi, qui motum aliquem habeat conformem motui Veneris quam illi, qui contrarium, et inter
observati e diversis Terrae locis: prima quidem diversa apparens via Veneris per discum Solis. Nam ea apparebit aliis locis propior centro et idcirco longior, aliis remotior ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam, quae sunt hinc et inde a polo, habent directiones oppositas. Porro lentior debet apparere motus Veneris in Sole illi, qui motum aliquem habeat conformem motui Veneris quam illi, qui contrarium, et inter illos ipsos, qui conformem habent, lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius
ab ipso et brevior. Secunda vero est diversa celeritas motus diurni partium Terrae, quarum etiam, quae sunt hinc et inde a polo, habent directiones oppositas. Porro lentior debet apparere motus Veneris in Sole illi, qui motum aliquem habeat conformem motui Veneris quam illi, qui contrarium, et inter illos ipsos, qui conformem habent, lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius Veneris. Harum rationum posteriorem hanc tantum expressi, constituendo binos observatores Hinc gelido atque inde a Telluris cardine. Nemo autem ignorat cardinem seu
lentior illi, cujus motus conformis minus differt a motu ipsius Veneris. Harum rationum posteriorem hanc tantum expressi, constituendo binos observatores Hinc gelido atque inde a Telluris cardine. Nemo autem ignorat cardinem seu polum esse in media ipsa glaciali zona et extremas illas Americae septentrionalis oras esse rigidissimas, calidissimam autem eam Indiae orientalis plagam. 12 Respectivae distantiae tam planetarum quam eorum cometarum,
quam eorum cometarum, quorum observationes rite institutas habemus, jam a longo tempore innotescunt astronomis. Adeoque absolutae distantiae mutandae sunt omnes in eadem ratione, in qua mutetur distantia Solis. Sed adjeci Phoebe dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur diameter vera et inde superficies ac moles. Quae omnia hic exprimuntur. Sed posui nos certos fore de iis omnibus intra
mutandae sunt omnes in eadem ratione, in qua mutetur distantia Solis. Sed adjeci Phoebe dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur diameter vera et inde superficies ac moles. Quae omnia hic exprimuntur. Sed posui nos certos fore de iis omnibus intra centesimam eorum partem. Censebam enim, cum haec scriberem, ad summum intra quinque secunda posse definiri durationem phaenomeni. Nunc
distantia Solis. Sed adjeci Phoebe dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur diameter vera et inde superficies ac moles. Quae omnia hic exprimuntur. Sed posui nos certos fore de iis omnibus intra centesimam eorum partem. Censebam enim, cum haec scriberem, ad summum intra quinque secunda posse definiri durationem phaenomeni. Nunc autem puto eandem intra limites unius, vel saltem
ipsis versibus exprimitur. 13 De transitu hic agitur, quem habebimus sequenti anno 1761, die sexta Junii, ad quem a fine anni 1752, quo haec scribebam, debebant effluere octo anni et pars anni noni. Porro id ejus anni phaenomenum, ab Hallejo praenunciatum, jamdiu ab astronomis avidissime expectatur. 14 Id quod tum praedixeram, compleri jam video. Unus ex
urbem. De tertio mittendo in Africam agebatur eodem die, quo Parisiis discessi, quod deinde audio etiam omnino decretum esse. Quartus autem se offerebat ad navigandum in Cyprum insulam. Post meum adventum huc Societas Regia decrevit discessum binorum astronomorum ad insulam Sanctae Helenae et aliorum binorum ad Sumatram insulam. Ad quas expeditiones meos quoque impulsus, quos et voce iteravi et scripto, non inutiles fuisse arbitror. Regis autem munificentia ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum
deinde audio etiam omnino decretum esse. Quartus autem se offerebat ad navigandum in Cyprum insulam. Post meum adventum huc Societas Regia decrevit discessum binorum astronomorum ad insulam Sanctae Helenae et aliorum binorum ad Sumatram insulam. Ad quas expeditiones meos quoque impulsus, quos et voce iteravi et scripto, non inutiles fuisse arbitror. Regis autem munificentia ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum maxime. Et ego qui tum de Septentrionali America cogitabam, spero me futurum satis mature
etiam omnino decretum esse. Quartus autem se offerebat ad navigandum in Cyprum insulam. Post meum adventum huc Societas Regia decrevit discessum binorum astronomorum ad insulam Sanctae Helenae et aliorum binorum ad Sumatram insulam. Ad quas expeditiones meos quoque impulsus, quos et voce iteravi et scripto, non inutiles fuisse arbitror. Regis autem munificentia ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum maxime. Et ego qui tum de Septentrionali America cogitabam, spero me futurum satis mature Constantinopoli,
aliorum binorum ad Sumatram insulam. Ad quas expeditiones meos quoque impulsus, quos et voce iteravi et scripto, non inutiles fuisse arbitror. Regis autem munificentia ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum maxime. Et ego qui tum de Septentrionali America cogitabam, spero me futurum satis mature Constantinopoli, quo nimirum brevi iturus sum in Veneti legati comitatu, et ibidem observationem eandem initurum, ad quam ea urbs est satis idonea. (Dans le tems du passage de Vénus nous étions encore à Venice,
ad eas binas expeditiones 1600 Anglicanas libras persolvit. Erit fortasse aliquis in Pacifico mari, quod esset optandum maxime. Et ego qui tum de Septentrionali America cogitabam, spero me futurum satis mature Constantinopoli, quo nimirum brevi iturus sum in Veneti legati comitatu, et ibidem observationem eandem initurum, ad quam ea urbs est satis idonea. (Dans le tems du passage de Vénus nous étions encore à Venice, où le ciel fut couvert de nuages jusqu'à quelques minutes après la fin du phénomene. La Société Royale de Londres m'avoit destiné pour observer le
nous étions encore à Venice, où le ciel fut couvert de nuages jusqu'à quelques minutes après la fin du phénomene. La Société Royale de Londres m'avoit destiné pour observer le passage suivant dans la Californie; un nouvel accident empêcha mon départ. L'Abbé Chappe s'y rendit, et y mourit.) Si his addantur astronomi, qui per totam Angliam, Galliam, Italiam, Germaniam et apud Sinas observationem instituent, habebuntur profecto densae observatorum catervae. Porro tanto observatorum numero est opus, ut, si alicubi nubes observationem turbaverint,
après la fin du phénomene. La Société Royale de Londres m'avoit destiné pour observer le passage suivant dans la Californie; un nouvel accident empêcha mon départ. L'Abbé Chappe s'y rendit, et y mourit.) Si his addantur astronomi, qui per totam Angliam, Galliam, Italiam, Germaniam et apud Sinas observationem instituent, habebuntur profecto densae observatorum catervae. Porro tanto observatorum numero est opus, ut, si alicubi nubes observationem turbaverint, alibi serenum sit coelum, quod ubique simul esse nubilum aut vix potest aut ne vix
20, cujus objectivum vitrum a Christiano Hugenio elaboratum est anno 1682, quo tempore, ut ex ejus vita constat, ipse optima perfecit objectiva vitra. Quod quidem ad ejusmodi observationem est satis idoneum. Verum aptiora sunt multo telescopia catadioptrica, vel etiam dioptrica Dollondiana. Et ea etiam fortasse mecum habebo ad hanc observationem. Vitrum ad formam lentis sphaericae reducitur ope patinae aereae et arenae, quae vitrum terat. Ad postremam polituram adhibetur pulviculus tenuissimus et patinae illi agglutinatur vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis.
optima perfecit objectiva vitra. Quod quidem ad ejusmodi observationem est satis idoneum. Verum aptiora sunt multo telescopia catadioptrica, vel etiam dioptrica Dollondiana. Et ea etiam fortasse mecum habebo ad hanc observationem. Vitrum ad formam lentis sphaericae reducitur ope patinae aereae et arenae, quae vitrum terat. Ad postremam polituram adhibetur pulviculus tenuissimus et patinae illi agglutinatur vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis. Praeter telescopium requiritur ad eandem observationem etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota
Verum aptiora sunt multo telescopia catadioptrica, vel etiam dioptrica Dollondiana. Et ea etiam fortasse mecum habebo ad hanc observationem. Vitrum ad formam lentis sphaericae reducitur ope patinae aereae et arenae, quae vitrum terat. Ad postremam polituram adhibetur pulviculus tenuissimus et patinae illi agglutinatur vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis. Praeter telescopium requiritur ad eandem observationem etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota observatio consistat in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed
dioptrica Dollondiana. Et ea etiam fortasse mecum habebo ad hanc observationem. Vitrum ad formam lentis sphaericae reducitur ope patinae aereae et arenae, quae vitrum terat. Ad postremam polituram adhibetur pulviculus tenuissimus et patinae illi agglutinatur vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis. Praeter telescopium requiritur ad eandem observationem etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota observatio consistat in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc
polituram adhibetur pulviculus tenuissimus et patinae illi agglutinatur vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis. Praeter telescopium requiritur ad eandem observationem etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota observatio consistat in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et
vel charta laevis vel tela tenuissima et uniformis. Praeter telescopium requiritur ad eandem observationem etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota observatio consistat in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I.
etiam egregium horologium oscillatorium, cum tota observatio consistat in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I. Superiores versus conscripseram Arquatae, in oppido sito ad Truenti ripam, quod ad radices Appenini (sic!) jugi occurrit iter facienti
in notando initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I. Superiores versus conscripseram Arquatae, in oppido sito ad Truenti ripam, quod ad radices Appenini (sic!) jugi occurrit iter facienti Nursia Asculum, ibidem triduo detentus a perenni pluvia, uti narravi in
initio et fine tam immersionis quam emersionis, sed potissimum fine illius et initio hujus. Quae momenta ego quidem nunc arbitror definiri posse intra unum vel alterum secundum. Porro horologia primus perfecit et ad summam aequabilitatem perduxit Grahamus, celeberrimus Londinensis et artifex et observator, uti diximus in adnotatione 4. libri I. Superiores versus conscripseram Arquatae, in oppido sito ad Truenti ripam, quod ad radices Appenini (sic!) jugi occurrit iter facienti Nursia Asculum, ibidem triduo detentus a perenni pluvia, uti narravi in primo
ibidem triduo detentus a perenni pluvia, uti narravi in primo opusculo mei voluminis De litteraria expeditione per pontificiam ditionem. Cum equo veherer secundum ipsius Truenti ripam Asculum versus, ipse fluvius suggessit mihi Peneum, Blandusiam, Hippocrenen, quibus hic ad carmen adornandum et demulcendum lectoris animum sum usus. Et ipsi equo insidens hoc episodium elucubravi, ut saepe alias inter equitandum ipsa locorum indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac ipsum locorum ingenium satis
uti narravi in primo opusculo mei voluminis De
litteraria expeditione per pontificiam ditionem. Cum equo veherer secundum
ipsius Truenti ripam Asculum versus, ipse fluvius suggessit mihi Peneum, Blandusiam, Hippocrenen, quibus hic ad carmen adornandum et demulcendum lectoris animum sum usus. Et ipsi equo insidens hoc episodium elucubravi, ut saepe
alias inter equitandum ipsa locorum indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi
sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac
ipsum locorum ingenium satis redolent.
suggessit mihi Peneum, Blandusiam, Hippocrenen, quibus hic ad carmen adornandum et demulcendum lectoris animum sum usus. Et ipsi equo insidens hoc episodium elucubravi, ut saepe
alias inter equitandum ipsa locorum indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi
sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac
ipsum locorum ingenium satis redolent.
elucubravi, ut saepe
alias inter equitandum ipsa locorum indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi
sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac
ipsum locorum ingenium satis redolent.
indoles, sive hilaris seu tristis, imagines mihi
sibi ipsi conformes exhibuit et carmina, quae saepe in ipso conscripsi itinere, ac
ipsum locorum ingenium satis redolent.
(Cet ouvrage a été traduit en françois et
imprimé à Paris, sous le titre de Voyage géografique et astronomique; ce qui
n'annonce pas assez son objet. Le titre latin est
per
pontificiam ditionem ad dimetiendos duos meridiani gradus et corrigendam mappam geographicam.
17 Hic jam ad argumentum regredior
17 Hic jam ad argumentum regredior
regredior
eclipses illas, de quibus hic agitur,
nec a Mercurio nec a Venere provenire.
18 Progredior jam ad excludendos cometas etiam. Sunt nimirum cometae, qui subeant inter Solem et Terram, cujusmodi plures observati sunt. Posset eorum aliquis eo tempore etiam transire per alterum e binis suis nodis et tunc appareret in
ipso Sole. Posset aliquis esse tum ita proximus Terrae, ut ejus apparens magnitudo apparentem Solis magnitudinem superaret, quo casu ipsum Solem totum
18 Progredior jam ad excludendos cometas etiam. Sunt nimirum cometae, qui subeant inter Solem et Terram, cujusmodi plures observati sunt. Posset eorum aliquis eo tempore etiam transire per alterum e binis suis nodis et tunc appareret in
ipso Sole. Posset aliquis esse tum ita proximus Terrae, ut ejus apparens magnitudo apparentem Solis magnitudinem superaret, quo casu ipsum Solem totum contegeret. Verum multae sunt rationes, quae probent eclipses Solis vulgo cognitas,
de quibus hic agimus, non esse tribuendas
de quibus hic agimus, non esse tribuendas ipsis cometis.
Primo quidem raro admodum cometae adveniunt ad partes inferiores orbitarum, quae se ad ingentia intervalla sursum protendunt juxta adn. 12. lib. I. Deinde
nullus fortasse adhuc extitit simul in conjunctione cum Sole et simul satis prope
nodum. Saltem nullam ejusmodi observationem habemus huc usque, sed omnium cometarum, quorum orbitam novimus, conjunctio ejusmodi est celebrata,
cum admodum procul distarent a nodis.
Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret
simul satis prope
nodum. Saltem nullam ejusmodi observationem habemus huc usque, sed omnium cometarum, quorum orbitam novimus, conjunctio ejusmodi est celebrata,
cum admodum procul distarent a nodis.
Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus.
Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et
reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat
luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et
conjunctio ejusmodi est celebrata,
cum admodum procul distarent a nodis.
Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus.
Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et
reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat
luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo.
Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non
cum admodum procul distarent a nodis.
Verum, quod caput est, si id etiam accideret, non idcirco Sol deficeret et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus.
Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et
reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat
luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo.
Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non
appareant intuenti etiam per
et nigranti quodam tanquam velo obtegeretur, uti in ejus eclipsibus fieri cernimus.
Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et
reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat
luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo.
Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non
appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio
intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint perspicui, cui causae id
ejus eclipsibus fieri cernimus.
Nam cometae habent ingentes atmosphaeras et caudas, in quibus refractum et
reflexum lumen id efficit, ut pars etiam cometae a Sole aversa multo plus habeat
luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo.
Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non
appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio
intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint perspicui, cui causae id
phaenomenum perperam tribuerunt nonnulli nobiles etiam
a Sole aversa multo plus habeat
luminis quam superficies Terrae in primo vespertino et ultimo matutino crepusculo.
Et ea est ratio, cur in cometis etiam interjectis inter Solem ac Terram non
appareant intuenti etiam per egregia telecopia phases illae, quas in Venere et Mercurio
intuemur; non illud, quod ipsi cometarum nuclei sint perspicui, cui causae id
phaenomenum perperam tribuerunt nonnulli nobiles etiam astronomi. De his fusius
egi in mea dissertatione de cometis edita anno 1744.
19 Exclusis reliquis omnibus astris relinquitur sola Luna, cui idcirco tribuenda est
causa defectus solaris. Illa nimirum, quae, uti diximus in adn. 50.*
19 Exclusis reliquis omnibus astris relinquitur sola Luna, cui idcirco tribuenda est
causa defectus solaris. Illa nimirum, quae, uti diximus in adn. 50.*
quae, uti diximus in adn. 50.*
dimidiam vero penitus obscuram et nigram, et quae habet apparentem magnitudinem aequalem magnitudini Solis juxta
adn. 13, lib. I. Subit autem singulis mensibus in novilunio inter Solem et Terram
respondens eidem parti zodiaci; quae quidem omnia eodem primo libro praemisimus. Debet nobis tegere et occultare Solem, si in ipso plenilunio non habeat
latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam.
Porro novilunium accidit in fine mensis lunaris, posteaquam Luna ipsa
decrescens attenuavit cornua et evanuit ex oculis obvertens nimirum
libro praemisimus. Debet nobis tegere et occultare Solem, si in ipso plenilunio non habeat
latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam.
Porro novilunium accidit in fine mensis lunaris, posteaquam Luna ipsa
decrescens attenuavit cornua et evanuit ex oculis obvertens nimirum Telluri partem
Soli aversam et idcirco penitus obscuram ac proinde ex oculis evanescens, quod
hisce versibus exprimitur.
20 Hic jam clarius
plenilunio non habeat
latitudinem sive distantiam ab ecliptica vel borealem vel australem satis magnam.
Porro novilunium accidit in fine mensis lunaris, posteaquam Luna ipsa
decrescens attenuavit cornua et evanuit ex oculis obvertens nimirum Telluri partem
Soli aversam et idcirco penitus obscuram ac proinde ex oculis evanescens, quod
hisce versibus exprimitur.
20 Hic jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur
et evanuit ex oculis obvertens nimirum Telluri partem
Soli aversam et idcirco penitus obscuram ac proinde ex oculis evanescens, quod
hisce versibus exprimitur.
20 Hic jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem
primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod
veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et
evanescens, quod
hisce versibus exprimitur.
20 Hic jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem
primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod
veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae
ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et
ab
jam clarius et directe ostenditur, cur non semper in noviluniis habeatur eclipsis, licet tum semper Luna jaceat inter Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem
primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod
veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae
ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et
ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel
penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima.
Terram et Solem; quia nimirum, uti itidem
primo libro diximus in adn. 41, ejus orbita est obliqua ad planum eclipticae, quod
veluti perforat in binis punctis, quae dicuntur nodi, et diriguntur respectu Terrae
ad partes coeli oppositas. Si igitur in ipso novilunio satis distet a nodis, distabit et
ab ecliptica hinc vel inde ac effugiet Solem. Quem e contrario omnino teget vel
penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima.
Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad
id requiritur, ut ejus diameter
e contrario omnino teget vel
penitus vel ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima.
Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad
id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens
Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris.
Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus.
21 Quae diximus huc usque,
ex parte aliqua, si tum fuerit in ipso nodo vel ipsi satis proxima.
Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad
id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens
Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris.
Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus.
21 Quae diximus huc usque, ostendunt posse Solem a Luna tegi atque id
autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad
id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens
Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris.
Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus.
21 Quae diximus huc usque, ostendunt posse Solem a Luna tegi atque id debere
accidere sub conditione hac, ut Luna in novilunio sit simul proxima nodo alteri.
Hic
ad rem conficiendam oportet ostendere tunc ipsam carere latitudine satis magna, nimirum esse
proximam nodo alteri. Id vero sequentibus argumentis evincitur.
Primo quidem pridie ejus diei, quo habetur eclipsis, sub ipsam auroram observari poterit Luna jam admodum tenuis, ut et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus
locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis
latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat
in Austrum,
et postridie in ipso vespertino crepusculo Luna conspicietur cornibus jam novatis. Si autem rite determinetur ejus
locus in coelo, invenietur in utroque casu satis proxima eclipticae, sed cum binis
latitudinibus contrariis: nimirum distabit ab ecliptica in Boream, si prius distabat
in Austrum, et vice versa. Constabit inde inter eos dies, nimirum in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum.
Porro ad definiendum locum Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent,
ut in satis vivido crepusculo, requiruntur instrumenta astronomica, quae hic innuuntur:
in ipso novilunio, vel prope ipsum, transisse per nodum.
Porro ad definiendum locum Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent,
ut in satis vivido crepusculo, requiruntur instrumenta astronomica, quae hic innuuntur: nimirum quadrans aliquis cum divisionibus graduum et minutorum ac
alidada cum dioptris, quo respiciunt illa radio metire atque aere rigenti incisisque
notis; et horologium, quod satis clare exprimitur.
24 Superior observatio
Lunae potissimum, ubi stellae nondum apparent,
ut in satis vivido crepusculo, requiruntur instrumenta astronomica, quae hic innuuntur: nimirum quadrans aliquis cum divisionibus graduum et minutorum ac
alidada cum dioptris, quo respiciunt illa radio metire atque aere rigenti incisisque
notis; et horologium, quod satis clare exprimitur.
24 Superior observatio requirebat instrumenta astronomica. Hic docetur, quo pacto
idem obtineri possit sine ullis instrumentis. Si
24 Superior observatio requirebat instrumenta astronomica. Hic docetur, quo pacto
idem obtineri possit sine ullis instrumentis. Si nimirum per septem circiter dies
ante et post novilunium eclipticum observetur Luna a secunda quadratura mensis
praecedentis ad primam sequentis, licebit ope fixarum definire oculis eclipticam
sive viam Solis. Et in priore illa quadratura Luna distabit maxime ab ecliptica ipsa,
nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos
astronomica. Hic docetur, quo pacto
idem obtineri possit sine ullis instrumentis. Si nimirum per septem circiter dies
ante et post novilunium eclipticum observetur Luna a secunda quadratura mensis
praecedentis ad primam sequentis, licebit ope fixarum definire oculis eclipticam
sive viam Solis. Et in priore illa quadratura Luna distabit maxime ab ecliptica ipsa,
nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos exigit inclinatio ejus orbitae
ad eclipticam et quibus debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40*
a secunda quadratura mensis
praecedentis ad primam sequentis, licebit ope fixarum definire oculis eclipticam
sive viam Solis. Et in priore illa quadratura Luna distabit maxime ab ecliptica ipsa,
nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos exigit inclinatio ejus orbitae
ad eclipticam et quibus debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40*
distabit maxime ab ecliptica ipsa,
nimirum per totos alios quinque circiter gradus, quos exigit inclinatio ejus orbitae
ad eclipticam et quibus debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40*
singulis diebus decrescet magis, et magis ad
eclipticam accedet. Ac ubi post id novilunium jam crescentem intueri licebit per
noctem, observabitur ex opposita eclipticae parte, a qua ita perpetuo recedet, ut
circa posteriores illas quadraturas iterum habeat distantiam ab ecliptica illam maximam et oppositam. Dico autem circa. Nam dimidium mensis synodici, quod
intercedit inter binas quadraturas, est paullo longius quam dimidia revolutio considerata respectu ejusdem nodi, quae intercedit inter binas maximas elongationes
ab ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice
maximam et oppositam. Dico autem circa. Nam dimidium mensis synodici, quod
intercedit inter binas quadraturas, est paullo longius quam dimidia revolutio considerata respectu ejusdem nodi, quae intercedit inter binas maximas elongationes
ab ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice versa, variatur
pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror.
Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse
proximam nodo et proinde
ecliptica. Deinde tempus a quadratura ad novilunium, et vice versa, variatur
pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror.
Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse
proximam nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum
nobis obvertit.
25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae
ad novilunium, et vice versa, variatur
pro varia positione apogei. Sed ista subtiliora in carmine non moror.
Quamobrem inde consequitur eam transisse per nodum circa ipsum novilunium adeoque in ipso novilunio, in quo subit inter Terram et Solem, debuisse esse
proximam nodo et proinde debuisse Solem obtegere dorso illo obscuro, quod tum
nobis obvertit.
25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in
dorso illo obscuro, quod tum
nobis obvertit.
25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in novilunio adeoque subit inter Terram et Solem et semper est
satis proxima nodo adeoque et eclipticae. Unde fit, ut Solem nequaquam evitet.
Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae,
quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil
obscuro, quod tum
nobis obvertit.
25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in novilunio adeoque subit inter Terram et Solem et semper est
satis proxima nodo adeoque et eclipticae. Unde fit, ut Solem nequaquam evitet.
Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae,
quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse
25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in novilunio adeoque subit inter Terram et Solem et semper est
satis proxima nodo adeoque et eclipticae. Unde fit, ut Solem nequaquam evitet.
Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae,
quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole.
25 Superius argumentum desumptum est a loco Lunae, quae tempore eclipseos solaris semper est in novilunio adeoque subit inter Terram et Solem et semper est
satis proxima nodo adeoque et eclipticae. Unde fit, ut Solem nequaquam evitet.
Jam ad alia argumenta fit gradus, desumpta a forma, loco et motu illius umbrae,
quae in ipsa eclipsi Solem paullatim tegit. Cujus observatione diligenti satis manifesto deprehenditur ipsam nihil esse aliud nisi faciem Lunae aversam a Sole.
Sed hic in antecessum illud cavendum proponitur, ne umbra ipsa observetur
nudo oculo, dum
nimis vividum. Atramentum est ad id aptius. Sed multo aptiora sunt
vitra colorata vel fumo illita. Quod fit admovendo ipsa e superiore parte ad flammam lucernae non diu ibi retinendo, ne nimio calore disrumpantur, adeoque pluribus vicibus idem repetendo, ne nimis tenuis sit fuligo, quae adhaeret, et satis
retundendis solaribus radiis impar. Ea vitra et telescopiis aptantur ac eorum ope
tuto et impune ipsum Solem contemplamur.
26 Primo quidem forma circularis et magnitudo
sunt
vitra colorata vel fumo illita. Quod fit admovendo ipsa e superiore parte ad flammam lucernae non diu ibi retinendo, ne nimio calore disrumpantur, adeoque pluribus vicibus idem repetendo, ne nimis tenuis sit fuligo, quae adhaeret, et satis
retundendis solaribus radiis impar. Ea vitra et telescopiis aptantur ac eorum ope
tuto et impune ipsum Solem contemplamur.
26 Primo quidem forma circularis et magnitudo sunt ejusmodi, cujusmodi apparent
in Luna plena. Quin
Quod fit admovendo ipsa e superiore parte ad flammam lucernae non diu ibi retinendo, ne nimio calore disrumpantur, adeoque pluribus vicibus idem repetendo, ne nimis tenuis sit fuligo, quae adhaeret, et satis
retundendis solaribus radiis impar. Ea vitra et telescopiis aptantur ac eorum ope
tuto et impune ipsum Solem contemplamur.
26 Primo quidem forma circularis et magnitudo sunt ejusmodi, cujusmodi apparent
in Luna plena. Quin immo, si tunc Luna sit prope perigeum sive
adhaeret, et satis
retundendis solaribus radiis impar. Ea vitra et telescopiis aptantur ac eorum ope
tuto et impune ipsum Solem contemplamur.
26 Primo quidem forma circularis et magnitudo sunt ejusmodi, cujusmodi apparent
in Luna plena. Quin immo, si tunc Luna sit prope perigeum sive Terrae proxima,
quod an accidat, constare potest, cum constet, ad quam quovis tempore coeli
plagam dirigatur apogeum Lunae et perigeum ipsi oppositum, discus Lunae superat discum Solis,
26 Primo quidem forma circularis et magnitudo sunt ejusmodi, cujusmodi apparent
in Luna plena. Quin immo, si tunc Luna sit prope perigeum sive Terrae proxima,
quod an accidat, constare potest, cum constet, ad quam quovis tempore coeli
plagam dirigatur apogeum Lunae et perigeum ipsi oppositum, discus Lunae superat discum Solis, quem idcirco potest totum tegere ac efficit tum quidem eclipsim totalem, si centra Solis et Lunae jaceant satis proxime in directum cum observatore. Et si satis magnum sit diametrorum apparentium discrimen, per plura
minuta durat
prope perigeum sive Terrae proxima,
quod an accidat, constare potest, cum constet, ad quam quovis tempore coeli
plagam dirigatur apogeum Lunae et perigeum ipsi oppositum, discus Lunae superat discum Solis, quem idcirco potest totum tegere ac efficit tum quidem eclipsim totalem, si centra Solis et Lunae jaceant satis proxime in directum cum observatore. Et si satis magnum sit diametrorum apparentium discrimen, per plura
minuta durat aliquando eclipsis totalis. Sed si Luna sit propior apogeo, tum ejus
diameter apparens est minor quam solaris. Et si ea centra jacent in directum cum
potest, cum constet, ad quam quovis tempore coeli
plagam dirigatur apogeum Lunae et perigeum ipsi oppositum, discus Lunae superat discum Solis, quem idcirco potest totum tegere ac efficit tum quidem eclipsim totalem, si centra Solis et Lunae jaceant satis proxime in directum cum observatore. Et si satis magnum sit diametrorum apparentium discrimen, per plura
minuta durat aliquando eclipsis totalis. Sed si Luna sit propior apogeo, tum ejus
diameter apparens est minor quam solaris. Et si ea centra jacent in directum cum
observatore, habetur eclipsis annularis. Remanet nimirum annulus
tum quidem eclipsim totalem, si centra Solis et Lunae jaceant satis proxime in directum cum observatore. Et si satis magnum sit diametrorum apparentium discrimen, per plura
minuta durat aliquando eclipsis totalis. Sed si Luna sit propior apogeo, tum ejus
diameter apparens est minor quam solaris. Et si ea centra jacent in directum cum
observatore, habetur eclipsis annularis. Remanet nimirum annulus lucidissimus
solaris disci extantis ultra nigrum Lunae discum.
Diameter horizontalis maxima Lunae perigeae in eclipsibus est ex Halleyo min.
33, sec. 36; minima Lunae
illa augeatur secundis circiter 36, haec 28. Ex Commentariis Acad. Paris. ad
annum 1752 diameter apparens maxima Solis est min. 32, sec. 39, minima min.
31, sec. 34, nec ad sensum mutatur mutata Solis altitudine supra horizontem.
Inde constat illud: si recta, quae transit per centra Solis et Lunae, incurrat in
Terram Luna perigea, eclipsim fore ibi semper totalem; si apogea, annularem,
ubicumque sit Sol, cum diameter apparens Lunae perigeae superet omnes diametros apparentes Solis et diameter apparens Lunae apogeae ab iis omnibus superetur. In majore distantia Lunae ab utroque
Solis altitudine supra horizontem.
Inde constat illud: si recta, quae transit per centra Solis et Lunae, incurrat in
Terram Luna perigea, eclipsim fore ibi semper totalem; si apogea, annularem,
ubicumque sit Sol, cum diameter apparens Lunae perigeae superet omnes diametros apparentes Solis et diameter apparens Lunae apogeae ab iis omnibus superetur. In majore distantia Lunae ab utroque extremo erit eclipsis totalis vel annularis, prout diameter apparens Lunae fuerit major vel minor diametro apparente
Solis.
etiam dicunt se gloriam Dei vidisse
in coelo, quemadmodum a pictoribus depingi solet.
28 Consequuntur argumenta a situ illius umbrae, a locis Terrae, quibus eclipsis accidit, et a situ ac motu umbrosi circuli Solem tegentis. Nam si tempore conjunctionis Lunae cum Sole Luna ipsa habuerit latitudinem exiguam borealem, eclipsim
habebunt regiones boreales; si vero australem, australes. Eae autem regiones indicantur hic per constellationes coelestes, quae ipsis
ad medium Solem. Quod si is locus Lunae fuerit borealior vel australior
loco Solis, Luna teget tantummodo partem borealem vel australem ipsius.
29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in
orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem,
progreditur sub Sole ab occidente in orientem.
Solem. Quod si is locus Lunae fuerit borealior vel australior
loco Solis, Luna teget tantummodo partem borealem vel australem ipsius.
29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in
orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem,
progreditur sub Sole ab occidente in orientem.
ipsius.
29 Directio motus hic consideratur. Et Luna et Sol, ut vidimus libro I, moventur in
orientem, sed Luna celerius adeoque in noviluniis ipsum assequitur ex parte occidentis et in orientem transit. Umbra autem itidem, cum abit per medium Solem,
progreditur sub Sole ab occidente in orientem.
30 Accedit hic celeritas. Luna cum diebus circiter 27
30 Accedit hic celeritas. Luna cum diebus circiter 27 percurrat totum coelum, singulis diebus percurrit gradus circiter 13, Sol autem unum circiter gradum. Adeoque motus diurnus Lunae respectu Solis est duodecim circiter graduum. Procurrit igitur singulis horis circiter per dimidium gradum, et dimidii circiter gradus
est diameter apparens Lunae. Quare Luna singulis horis accedit ad Solem ante
conjunctionem vel recedit post ipsam circiter tanto spatio, quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri
circuli sub Sole.
singulis horis accedit ad Solem ante
conjunctionem vel recedit post ipsam circiter tanto spatio, quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri
circuli sub Sole.
Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens
Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec
velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae
positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa
ipsius distantia a Terra.
Solem ante
conjunctionem vel recedit post ipsam circiter tanto spatio, quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri
circuli sub Sole.
Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens
Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec
velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae
positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa
ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in
tanto spatio, quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri
circuli sub Sole.
Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens
Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec
velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae
positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa
ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro
quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri
circuli sub Sole.
Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens
Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec
velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae
positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa
ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum
Sole.
Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens
Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec
velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae
positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa
ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum
conformes calculis observationes.
visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae
positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa
ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum
conformes calculis observationes.
31 Exprimitur hic effectus parallaxeos, de qua egimus lib. I. adn. 22. Est autem in
umbra Solem occulente idem ille, qui
parallaxeos promoventis in orientem quam incrementum ejusdem retrahentis in occidentem est quidam motus in occidentem, quo fit, ut Luna lentius in utroque casu appareat promota motu proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo
lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis.
Idem autem accidit et umbrae tegenti Solem ac idcirco eclipses Solis eo diutius
durant caeteris paribus, quo accidunt propius
proprio in orientem. Quamobrem, quo ipsa est horizonti propior, eo
lentius accedit ad Solem ex parte altera et ex altera recedit ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis.
Idem autem accidit et umbrae tegenti Solem ac idcirco eclipses Solis eo diutius
durant caeteris paribus, quo accidunt propius respectu horizontis. Et in meridianis eclipsibus umbra ipsa nonnihil deprimitur. Haec tanta conformitas horum
omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem
ab ipso. Circa meridianum vero, nobis zonam incolentibus temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis.
Idem autem accidit et umbrae tegenti Solem ac idcirco eclipses Solis eo diutius
durant caeteris paribus, quo accidunt propius respectu horizontis. Et in meridianis eclipsibus umbra ipsa nonnihil deprimitur. Haec tanta conformitas horum
omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem et
Terram, quod demonstrandum susceperamus.
et umbrae tegenti Solem ac idcirco eclipses Solis eo diutius
durant caeteris paribus, quo accidunt propius respectu horizontis. Et in meridianis eclipsibus umbra ipsa nonnihil deprimitur. Haec tanta conformitas horum
omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem et
Terram, quod demonstrandum susceperamus.
32 Luna et fixas saepe tegit, et planetas non raro, sub ipsis transiens, quod multo
manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna
deprimitur. Haec tanta conformitas horum
omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem et
Terram, quod demonstrandum susceperamus.
32 Luna et fixas saepe tegit, et planetas non raro, sub ipsis transiens, quod multo
manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et
quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus
obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna
tanta conformitas horum
omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem et
Terram, quod demonstrandum susceperamus.
32 Luna et fixas saepe tegit, et planetas non raro, sub ipsis transiens, quod multo
manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et
quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus
obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo
susceperamus.
32 Luna et fixas saepe tegit, et planetas non raro, sub ipsis transiens, quod multo
manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et
quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus
obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo
orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est celerior quovis alio motu astri cujusvis). Limbus vero
32 Luna et fixas saepe tegit, et planetas non raro, sub ipsis transiens, quod multo
manifestius apparet ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et
quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus
obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo
orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est celerior quovis alio motu astri cujusvis). Limbus vero orientalis est obscurus ante
plenilunium, et occidentalis post ipsum. Possunt autem
ibi quam in Sole. Tum enim Luna ipsa sub aspectum cadit. Et
quidem ante plenilunium solent ea astra immergi sub Lunam ex parte limbi ejus
obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo
orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est celerior quovis alio motu astri cujusvis). Limbus vero orientalis est obscurus ante
plenilunium, et occidentalis post ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis
inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus
planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter
immergi sub Lunam ex parte limbi ejus
obscuri, et post plenilunium ex parte limbi lucidi. Nam Luna appellit ad ea limbo
orientali, qui praecedit in motu proprio Lunae (is enim fit in orientem et est celerior quovis alio motu astri cujusvis). Limbus vero orientalis est obscurus ante
plenilunium, et occidentalis post ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis
inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus
planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a
duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum
vero orientalis est obscurus ante
plenilunium, et occidentalis post ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis
inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus
planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a
duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam
Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut
quaevis
et occidentalis post ipsum. Possunt autem quaecunque astra nobis
inferiora tegere ea, quae sunt superiora. Adeoque fixae possunt tegi ab omnibus
planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a
duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam
Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut
quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum
fixae possunt tegi ab omnibus
planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a
duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam
Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut
quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum impediat.
magis excolitur.
(33) Après les éclipses du soleil produites par la lune, je prends ici pour épisode celle
que Jupiter souffre de la part de ses quatre satellites, Saturne de ses cinq et de
son anneau. Le premier satellite de Jupiter lui cause une nouvelle éclipse presque
toutes les quarante-deux heures, intervalle plus court que deux jour de la terre et
que cinq de Jupiter, parce que la terre fait sa révolution diurne dans 24 heures, et
Jupiter à peu près dans neuf.
par la lune, je prends ici pour épisode celle
que Jupiter souffre de la part de ses quatre satellites, Saturne de ses cinq et de
son anneau. Le premier satellite de Jupiter lui cause une nouvelle éclipse presque
toutes les quarante-deux heures, intervalle plus court que deux jour de la terre et
que cinq de Jupiter, parce que la terre fait sa révolution diurne dans 24 heures, et
Jupiter à peu près dans neuf. L'ombre de ce satellite sur le disque du Jupiter est si
étendue que nous pouvons la découvrir de la terre par les grandes lunettes et le
télescope, quoique nous soyons à
quatre satellites, Saturne de ses cinq et de
son anneau. Le premier satellite de Jupiter lui cause une nouvelle éclipse presque
toutes les quarante-deux heures, intervalle plus court que deux jour de la terre et
que cinq de Jupiter, parce que la terre fait sa révolution diurne dans 24 heures, et
Jupiter à peu près dans neuf. L'ombre de ce satellite sur le disque du Jupiter est si
étendue que nous pouvons la découvrir de la terre par les grandes lunettes et le
télescope, quoique nous soyons à une distance si énorme. Les éclipses que le
second satellite occasionne dans
plus court que deux jour de la terre et
que cinq de Jupiter, parce que la terre fait sa révolution diurne dans 24 heures, et
Jupiter à peu près dans neuf. L'ombre de ce satellite sur le disque du Jupiter est si
étendue que nous pouvons la découvrir de la terre par les grandes lunettes et le
télescope, quoique nous soyons à une distance si énorme. Les éclipses que le
second satellite occasionne dans Jupiter, reviennent à chaque intervalle de tems
un peu plus long que quatre de nos jours. Les deux autres en produisent plus
rarement, mais ils ne laissent pas que d'en
de nos jours. Les deux autres en produisent plus
rarement, mais ils ne laissent pas que d'en occasionner un bon nombre.
Saturne a aussi un gran nombre d'éclipses causée par ses cinq satellites. Il en
souffre sur-tout une beaucoup plus grande et perpétuelle de la part de son anneau, qui plonge dans l'ombre une tràs-grande partie de son hémisphere lumineux.
Cette partie est quelque fois assez étroite; mais elle est très large quand Saturne
est éloigné des noeuds de son anneau.
tràs-grande partie de son hémisphere lumineux.
Cette partie est quelque fois assez étroite; mais elle est très large quand Saturne
est éloigné des noeuds de son anneau.
Comme ces planetes secondaires sont ordinairement appellées satellites, et
que dans le premier Chant nous avons parlé de l'anneau comme d'un diadème qui
est un reste de l'ancienne royauté de Saturne; comme d'ailleurs Jupiter et Saturne sont très-souvent incommodés de ce nombre de satellites, dont les ombres
troublent pour eux la clarté du jour, j'en ai pris
des noeuds de son anneau.
Comme ces planetes secondaires sont ordinairement appellées satellites, et
que dans le premier Chant nous avons parlé de l'anneau comme d'un diadème qui
est un reste de l'ancienne royauté de Saturne; comme d'ailleurs Jupiter et Saturne sont très-souvent incommodés de ce nombre de satellites, dont les ombres
troublent pour eux la clarté du jour, j'en ai pris occasion de faire une digression
sur les incommodités de la pompe des Cours et sur le bon-heur de la vie champetre.
qui
est un reste de l'ancienne royauté de Saturne; comme d'ailleurs Jupiter et Saturne sont très-souvent incommodés de ce nombre de satellites, dont les ombres
troublent pour eux la clarté du jour, j'en ai pris occasion de faire une digression
sur les incommodités de la pompe des Cours et sur le bon-heur de la vie champetre.
(1) Je commence
(1) Je commence ce Chant par les éclipses de la lune causées par sa rencontre
avec l'ombre de la terre, et ne fais ici qu'indiquer encore une idée poétique de la
vengeance que tire la terre de l'injure qu'elle reçoit de la lune pendant les éclipses du soleil; mais cette idée développée beaucoup plus au long à la fin du
dernier Chant, fait tout le fondement du dernier épisode.
plus au long à la fin du
dernier Chant, fait tout le fondement du dernier épisode.
2(II 34) Umbra Terrae habet figuram ad sensum conicam, cum terminetur a radiis tangentibus Solem et Terram, quae ambo sunt corpora ad sensum sphaerica. Is
conus protenditur ad distantiam a Terra circiter quadruplum distantiae Lunae.
Et ubi per eam Luna transit, ejus crassitudo est circiter tripla diametri lunaris.
Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur
2(II 34) Umbra Terrae habet figuram ad sensum conicam, cum terminetur a radiis tangentibus Solem et Terram, quae ambo sunt corpora ad sensum sphaerica. Is
conus protenditur ad distantiam a Terra circiter quadruplum distantiae Lunae.
Et ubi per eam Luna transit, ejus crassitudo est circiter tripla diametri lunaris.
Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur
pro varia distantia Solis a Terra, et crassitudo coni in regione Lunae pro varia
ipsius longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed
ad sensum sphaerica. Is
conus protenditur ad distantiam a Terra circiter quadruplum distantiae Lunae.
Et ubi per eam Luna transit, ejus crassitudo est circiter tripla diametri lunaris.
Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur
pro varia distantia Solis a Terra, et crassitudo coni in regione Lunae pro varia
ipsius longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed pro carmine numeros
adhibeo crassius determinatos et, ut ajunt, rotundos, qui tamen ipsi aliquando
inveniuntur exacti.
quadruplum distantiae Lunae.
Et ubi per eam Luna transit, ejus crassitudo est circiter tripla diametri lunaris.
Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur
pro varia distantia Solis a Terra, et crassitudo coni in regione Lunae pro varia
ipsius longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed pro carmine numeros
adhibeo crassius determinatos et, ut ajunt, rotundos, qui tamen ipsi aliquando
inveniuntur exacti.
3(II 35) In plenilunio
tripla diametri lunaris.
Eae dimensiones non sunt accuratae nec constantes. Longitudo coni variatur
pro varia distantia Solis a Terra, et crassitudo coni in regione Lunae pro varia
ipsius longitudine et varia distantia Lunae a Terra. Sed pro carmine numeros
adhibeo crassius determinatos et, ut ajunt, rotundos, qui tamen ipsi aliquando
inveniuntur exacti.
3(II 35) In plenilunio Luna est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit
motu obliquo ad viam
3(II 35) In plenilunio Luna est Soli opposita, ubi, si sit prope alterum e nodis, tendit
motu obliquo ad viam Solis sive ad eclipticam, cum ibi eam secet lunaris orbita.
Distat autem parum ab ecliptica, si distet parum a nodo, qui est in ipsa ecliptica,
et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso
eclipticae plano.
4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo,
in ipsa ecliptica,
et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso
eclipticae plano.
4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo,
et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis,
quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum
deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes.
ecliptica,
et idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso
eclipticae plano.
4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo,
et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis,
quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum
deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes.
idcirco incurrit in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso
eclipticae plano.
4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo,
et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis,
quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum
deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes.
in conum illum umbrosum, cujus nimirum axis jacet in ipso
eclipticae plano.
4(II 36) Ea eclipseos lunaris causa probatur itidem ex eo, quod et forma, et magnitudo,
et locus, et motus umbrae, quam cernimus in Luna, congruunt penitus cum iis,
quae debet habere sectio coni umbrosi Terrae in eo situ, in quo est Luna, dum
deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes.
in eo situ, in quo est Luna, dum
deficit. Quae omnia evolvuntur hic deinde per partes.
5(II 37) Incipiendo a figura, si conus, quem geometrae dicunt rectum, qui est vere teres
et non compressus, secetur plano perpendiculari ad axem, sectio, ut patet, est
orbis aequus sive circulus. Quare illud planum, in quo nobis apparet discus
Lunae, ubi incurrit in conum umbrae terrestris, cui est ad sensum perpendicularis (obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum
conum umbrae terrestris, cui est ad sensum perpendicularis (obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum transit axis
ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus
umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam
haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum
(obvertitur enim ad perpendiculum Telluri, per cujus centrum transit axis
ejus coni), debet exhibere formam ejus umbrae circularem. Revera terminus
umbrae, quam videmus, non est in quopiam disco plano, sed in superficie Lunae sphaerica, et idcirco non est circularis, sed duplicis curvaturae et admodum difformis. At is terminus projectus in discum planum, in quo tota hemisphaerii superficies nobis apparet, debet habere eam formam ad sensum, quam
haberet, si ea ipsa superficies esset discus planus. Idcirco dixi aequum illusis
se flectere debet in orbem limbus. Forma enim
38) Jam ad magnitudinem. Ea est tanta, ut solum arcus exiguus umbrae in Lunam
incurrat. Curvatura autem est talis, ut, si rite oculo compleatur, satis appareat
fore diametrum circuli umbrae circiter triplam diametri Lunae, adeoque aream
noncuplam seu ter triplam. Nam areae circulorum, immo et omnium superficierum similium, sunt inter se ut quadrata diametrorum.
Porro diximus circiter triplam esse crassitudinem coni umbrosi in regione
Lunae, adeoque tripla debet itidem esse et diameter sectionis coni umbrosi.
Congruit igitur et magnitudo.
diametri Lunae, adeoque aream
noncuplam seu ter triplam. Nam areae circulorum, immo et omnium superficierum similium, sunt inter se ut quadrata diametrorum.
Porro diximus circiter triplam esse crassitudinem coni umbrosi in regione
Lunae, adeoque tripla debet itidem esse et diameter sectionis coni umbrosi.
Congruit igitur et magnitudo.
7(II 39) Admodum difficile est nudo oculo et pura imaginatione ita continuare arcum
illum umbrae, qui apparet in
Nam areae circulorum, immo et omnium superficierum similium, sunt inter se ut quadrata diametrorum.
Porro diximus circiter triplam esse crassitudinem coni umbrosi in regione
Lunae, adeoque tripla debet itidem esse et diameter sectionis coni umbrosi.
Congruit igitur et magnitudo.
7(II 39) Admodum difficile est nudo oculo et pura imaginatione ita continuare arcum
illum umbrae, qui apparet in Luna, ut inde deprehendi possit ratio ejus diametri
ad
coni umbrosi in regione
Lunae, adeoque tripla debet itidem esse et diameter sectionis coni umbrosi.
Congruit igitur et magnitudo.
7(II 39) Admodum difficile est nudo oculo et pura imaginatione ita continuare arcum
illum umbrae, qui apparet in Luna, ut inde deprehendi possit ratio ejus diametri
ad diametrum Lunae, quod primo loco proposuimus. Idcirco hic proponitur
methodus capiendi accuratius ejus mensuram ope micrometri. Cum haec scriberem, nondum pervulgatum
ad diametrum Lunae, quod primo loco proposuimus. Idcirco hic proponitur
methodus capiendi accuratius ejus mensuram ope micrometri. Cum haec scriberem, nondum pervulgatum fuerat per Europam micrometrum, quod appellant
objectivum, quod Dollondus hic in Anglia vel invenit vel saltem perfecit et telescopiis catadioptricis aptavit. Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita
aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes contrarias ac ita exhibere binas
ejusdem objecti imagines recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum.
Quam ob causam hic egi de alio micrometrorum
capiendi accuratius ejus mensuram ope micrometri. Cum haec scriberem, nondum pervulgatum fuerat per Europam micrometrum, quod appellant
objectivum, quod Dollondus hic in Anglia vel invenit vel saltem perfecit et telescopiis catadioptricis aptavit. Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita
aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes contrarias ac ita exhibere binas
ejusdem objecti imagines recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum.
Quam ob causam hic egi de alio micrometrorum genere, quae dicuntur ocularia
interna et constant filis quibusdam collocatis intra
Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita
aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes contrarias ac ita exhibere binas
ejusdem objecti imagines recedentes a se invicem recessu ipsorum vitrorum.
Quam ob causam hic egi de alio micrometrorum genere, quae dicuntur ocularia
interna et constant filis quibusdam collocatis intra telescopium.
Hoc argumentum a nullo, quod sciam, huc usque Latinis versibus expositum; videtur sane admodum difficile, cum oporteat exhibere constructionem et
usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen
hic egi de alio micrometrorum genere, quae dicuntur ocularia
interna et constant filis quibusdam collocatis intra telescopium.
Hoc argumentum a nullo, quod sciam, huc usque Latinis versibus expositum; videtur sane admodum difficile, cum oporteat exhibere constructionem et
usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen conatus
sum exhibere hic utrumque, quanquam, quod ad telescopia pertinet, persequor
sola telescopia dioptrica, quibus hoc micrometri genus et primo aptatum est et
communius aptari solet, licet et catadioptricis aptetur
versibus expositum; videtur sane admodum difficile, cum oporteat exhibere constructionem et
usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen conatus
sum exhibere hic utrumque, quanquam, quod ad telescopia pertinet, persequor
sola telescopia dioptrica, quibus hoc micrometri genus et primo aptatum est et
communius aptari solet, licet et catadioptricis aptetur nonnunquam.
8(II 40) Primo quidem pro telescopio dioptrico requiritur lens e vitro puro utrinque
sane admodum difficile, cum oporteat exhibere constructionem et
usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen conatus
sum exhibere hic utrumque, quanquam, quod ad telescopia pertinet, persequor
sola telescopia dioptrica, quibus hoc micrometri genus et primo aptatum est et
communius aptari solet, licet et catadioptricis aptetur nonnunquam.
8(II 40) Primo quidem pro telescopio dioptrico requiritur lens e vitro puro utrinque redacta ad formam
oporteat exhibere constructionem et
usum tam telescopii quam micrometri inclusi in ipso. Adhuc tamen conatus
sum exhibere hic utrumque, quanquam, quod ad telescopia pertinet, persequor
sola telescopia dioptrica, quibus hoc micrometri genus et primo aptatum est et
communius aptari solet, licet et catadioptricis aptetur nonnunquam.
8(II 40) Primo quidem pro telescopio dioptrico requiritur lens e vitro puro utrinque redacta ad formam sphaericam politam. Forma sphaericae
8(II 40) Primo quidem pro telescopio dioptrico requiritur lens e vitro puro utrinque redacta ad formam sphaericam politam. Forma sphaericae superficiei inducitur,
uti supra etiam innuimus (lib. II) adn. 16, terendo massam vitream ope crassioris
pulvisculi et patinae sphaericae metallicae. Ad poliendum autem adhibetur pulvisculus tenuissimus.
Porro debet ea lens esse ejusmodi, ut radios ab unico objecti puncto prodeuntes, quos certa lege refringendo detorquet a recto itinere, colligat in unico
itidem puncto. Id praestabit, si
debet ea lens esse ejusmodi, ut radios ab unico objecti puncto prodeuntes, quos certa lege refringendo detorquet a recto itinere, colligat in unico
itidem puncto. Id praestabit, si fuerit vere lens, nimirum utrinque convexa.
Verum idem praestaret, si esset etiam ex altera parte plana vel cava et ex altera
convexa, sed convexitate habente curvaturam majorem sive radium suae
sphaericitatis minorem, quo casu appellari solet meniscus. Sed plerumque fieri
solet utrinque convexa, et quidem aeque convexa. Lentes, quae habent diversas
curvaturas, et menisci, habent semper lentem aequalis
vere lens, nimirum utrinque convexa.
Verum idem praestaret, si esset etiam ex altera parte plana vel cava et ex altera
convexa, sed convexitate habente curvaturam majorem sive radium suae
sphaericitatis minorem, quo casu appellari solet meniscus. Sed plerumque fieri
solet utrinque convexa, et quidem aeque convexa. Lentes, quae habent diversas
curvaturas, et menisci, habent semper lentem aequalis utrinque convexitatis,
quae ipsis respondet ita, ut eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum
praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus,
quae
esset etiam ex altera parte plana vel cava et ex altera
convexa, sed convexitate habente curvaturam majorem sive radium suae
sphaericitatis minorem, quo casu appellari solet meniscus. Sed plerumque fieri
solet utrinque convexa, et quidem aeque convexa. Lentes, quae habent diversas
curvaturas, et menisci, habent semper lentem aequalis utrinque convexitatis,
quae ipsis respondet ita, ut eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum
praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus,
quae habent eandem utrinque convexitatem.
Lens
ita, ut eundem prorsus, quem ipsae praestant, effectum
praestent in ordine ad radios colligendos. Hinc loquemur de illis simplicioribus,
quae habent eandem utrinque convexitatem.
Lens autem ejusmodi colligit in unico puncto radios digressos ab unico puncto
objecti. Et id punctum, in quo radii colliguntur, appellatur focus. Id tamen praestat, si illud punctum objecti distet satis. Nimirum, si concipiatur ejus distantia
infinita, quo casu radii advenientes ad lentem censentur paralleli, focus distat a
lente satis proxime per diametrum ejus sphaerae, cujus
est
figura sphaerica, quae radios etiam homogeneos non colligit accurate in unico
puncto nec per reflexionem nec per refractionem.
Curvas, quae per refractionem colligerent radios homogeneos in unico puncto,
determinavit olim Cartesius; tum methodo multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum induci possent,
tum quia unica ejusmodi curva non inservit adhuc nisi pro radiis digressis ex
unico puncto axis collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae
constructio sit facta. Qua distantia mutata,
digressis ex
unico puncto axis collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae
constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae ipsius.
Secunda ratio est diversa natura radiorum lucis, quae constat filis diversorum colorum, et diversae refrangibilitatis, de qua proprietate luminis agemus
fusius lib. V(VI). Hinc pro radiis ab unico puncto egressis habetur series quaedam focorum ejusmodi, ut omnium minime distet a lente focus radiorum violaceorum, omnium maxime focus rubeorum. Id plurimum obfuit telescopiorum
de qua proprietate luminis agemus
fusius lib. V(VI). Hinc pro radiis ab unico puncto egressis habetur series quaedam focorum ejusmodi, ut omnium minime distet a lente focus radiorum violaceorum, omnium maxime focus rubeorum. Id plurimum obfuit telescopiorum
dioptricorum perfectioni. Et idcirco potissimum telescopia catadioptrica usque
adeo perfectiora sunt communibus dioptricis. Verum recentissimum Dollondi
inventum hoc malum a dioptricis etiam telescopiis avertit. Is enim invenit rationem componendi unicam quasi lentem e binis vitris, altero cavo et altero
convexo ita, ut
dioptricorum perfectioni. Et idcirco potissimum telescopia catadioptrica usque
adeo perfectiora sunt communibus dioptricis. Verum recentissimum Dollondi
inventum hoc malum a dioptricis etiam telescopiis avertit. Is enim invenit rationem componendi unicam quasi lentem e binis vitris, altero cavo et altero
convexo ita, ut omnes radii etiam heterogenei unicum habeant focum. Conjunxit nimirum vitra e massa speciei ita diversae, ut differentia refractionis radiorum rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id
innuisse sit satis.
etiam telescopiis avertit. Is enim invenit rationem componendi unicam quasi lentem e binis vitris, altero cavo et altero
convexo ita, ut omnes radii etiam heterogenei unicum habeant focum. Conjunxit nimirum vitra e massa speciei ita diversae, ut differentia refractionis radiorum rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id
innuisse sit satis.
9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et
rubeorum et violaceorum sit in altera multo major quam in altera. Sed id
innuisse sit satis.
9(II 41) Hinc lens vitrea polita pingit imaginem objecti satis remoti admodum vividam et
distinctam in foco, in quo singula puncta objecti ipsius pinguntur in totidem
punctis. Additur autem illud satis remoti, quia, si objectum non distet magis
quam pro semidiametro sphaericitatis superficiei ipsius lentis, radii, ut diximus,
non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus
ipsius lentis, radii, ut diximus,
non uniuntur. Ea autem imago pingitur sita prorsus contrario ipsi objecto, quia
rectae lineae ductae a diversis objecti punctis per mediam lentem, quae debent
determinare locos sive puncta imaginis respondentia punctis objecti, decussantur in ipsa media lente, et post decussationem abeunt ad partes oppositas iis,
quas habebunt in ipso objecto.
10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor crystallinus, quae
eodem
quas habebunt in ipso objecto.
10(II 42) Intra oculum habetur lens quaedam, quae appellatur humor crystallinus, quae
eodem pacto pingit in fundo oculi imaginem admodum distinctam et inversam
objectorum externorum. De forma oculi redibit sermo in lib.
Porro, si humor crystallinus habet exiguam convexitatem, quod senibus potissimum solet accidere, tum radiis parum detortis, focus nimis distat; adeoque
radii ipsi incurrunt in fundum oculi ante quam uniantur. Ii, qui eo vitio laborant,
dicuntur presbytae. Et ejus vitii remedium est lens convexa oculo admota, quae
radios jam nonnihil introrsum colligat et suppleat defectum exiguae illius curvaturae. Qui autem opposito vitio laborant humoris crystallini nimis turgentis,
dicuntur myopes, et oppositum remedium adhibent vitri cavi oculis admoti. Sed
senibus potissimum solet accidere, tum radiis parum detortis, focus nimis distat; adeoque
radii ipsi incurrunt in fundum oculi ante quam uniantur. Ii, qui eo vitio laborant,
dicuntur presbytae. Et ejus vitii remedium est lens convexa oculo admota, quae
radios jam nonnihil introrsum colligat et suppleat defectum exiguae illius curvaturae. Qui autem opposito vitio laborant humoris crystallini nimis turgentis,
dicuntur myopes, et oppositum remedium adhibent vitri cavi oculis admoti. Sed
hic fit mentio solius lentis convexae adhibitae a presbytis, quia ejus generis est
lens ocularis
quam uniantur. Ii, qui eo vitio laborant,
dicuntur presbytae. Et ejus vitii remedium est lens convexa oculo admota, quae
radios jam nonnihil introrsum colligat et suppleat defectum exiguae illius curvaturae. Qui autem opposito vitio laborant humoris crystallini nimis turgentis,
dicuntur myopes, et oppositum remedium adhibent vitri cavi oculis admoti. Sed
hic fit mentio solius lentis convexae adhibitae a presbytis, quia ejus generis est
lens ocularis eorum telescopiorum, de quibus hic agitur. Cujus lentis inferius
occurrit commemoratio.
Distantia illa nimia foci,
Distantia illa nimia foci, quam pro objectis quibusvis inducit exigua curvatura humoris crystallini in presbytis, habetur in omnibus, vel etiam habetur divergentia radiorum, si objectum nimis admoveatur oculo. Hinc, ut in eo etiam casu
haberi possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa
vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium.
Verum etiam si non ita multum admovetur oculus objecto, potest per lentem
vitream videri distinctum simul et auctum. Sed immensum esset ea omnia persequi, ad quae hic innuenda tantummodo
Hinc, ut in eo etiam casu
haberi possit visio distincta, adhibetur lens convexa, et objectum ex majore illa
vicinia visum apparet multo majus, quae est origo microscopiorum simplicium.
Verum etiam si non ita multum admovetur oculus objecto, potest per lentem
vitream videri distinctum simul et auctum. Sed immensum esset ea omnia persequi, ad quae hic innuenda tantummodo poeticus me quidam impetus abripuit,
ob nexum mutuum horum omnium inter se ita arctum.
11(II
quam habet superficies lentis, est major.
12(II 44) Imago evadit multo magis distincta, si ab eo loco, in quo excipitur, excludatur
omne lumen extraneum reflexum ab atmosphaera et reliquis objectis circumjacentibus, quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum
confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id
lumen externum est satis vividum. Atque idcirco ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad
12(II 44) Imago evadit multo magis distincta, si ab eo loco, in quo excipitur, excludatur
omne lumen extraneum reflexum ab atmosphaera et reliquis objectis circumjacentibus, quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum
confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id
lumen externum est satis vividum. Atque idcirco ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad foramen fenestrae occlusae et
excipi imago in debita distantia intra conclave penitus obscuratum.
quod lumen immixtum lumini transeunti per lentem reddit admodum
confusam et languidam imaginem. Quae quidem omnino etiam evanescit, si id
lumen externum est satis vividum. Atque idcirco ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad foramen fenestrae occlusae et
excipi imago in debita distantia intra conclave penitus obscuratum.
13(II 45) Haec est potissima ratio, cur ad efformandum telescopium adhibeatur tubus, qui
nimirum radios
13(II 45) Haec est potissima ratio, cur ad efformandum telescopium adhibeatur tubus, qui
nimirum radios omnes externos excludat. Apponitur autem in tubi vertice lens
parum admodum convexa, cujus sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus
sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens
objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo
magis convexa inclusa minore tubulo, quae
telescopium adhibeatur tubus, qui
nimirum radios omnes externos excludat. Apponitur autem in tubi vertice lens
parum admodum convexa, cujus sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus
sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso ejus tubi fundo pingatur distincta et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens
objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo
magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus
intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et
et ingens imago objecti, licet situ inverso posita. Ea dicitur lens
objectiva, quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo
magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus
intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti
trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab
imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum
pro iis, qui nec myopes sunt nec
quod obvertatur ipsi objecto. In eo fundo apponitur lens altera multo
magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus
intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti
trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab
imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum
pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem
respectu oculi sit aequalis
In eo fundo apponitur lens altera multo
magis convexa inclusa minore tubulo, quae dicitur ocularis; per quam oculus
intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti
trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab
imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum
pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem
respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut
intuetur imaginem illam in fundo depictam, quam videt distinctam et auctam, uti
trans lentes satis convexas solemus gemmas insculptas intueri et vetera numismata distincta et aucta. Ut autem ea lens id praestet, apponitur in ea distantia ab
imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum
pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem
respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis
objectivae et ocularis mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis
vero, qui sunt
apponitur in ea distantia ab
imagine vitri objectivi, quam poscit ejus curvatura et oculus spectatoris, nimirum
pro iis, qui nec myopes sunt nec presbytae, in distantia, quae citra eam imaginem
respectu oculi sit aequalis semidiametro ejus curvaturae, ut ita bini foci lentis
objectivae et ocularis mutuo congruant, inter utramque lentem constituti; pro iis
vero, qui sunt myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore.
14(II 46) Telescopii ope detecta
myopes vel presbytae, in distantia paullo minore vel majore.
14(II 46) Telescopii ope detecta sunt ea omnia, quae hic innuuntur, nimirum maculae
Solis, quas viderunt Scheinerus et Galileus, omnium primi; Venus falcata et
satellites Jovis, quae vidit Galileus; fasciae Jovis, annulus Saturni et unus ex
ejus satellitibus, quos Hugenius; reliqui quatuor ejus satellites, quos Cassinus
deprehendit primus.
Sed Galileus alio telescopii genere est usus,
minore vel majore.
14(II 46) Telescopii ope detecta sunt ea omnia, quae hic innuuntur, nimirum maculae
Solis, quas viderunt Scheinerus et Galileus, omnium primi; Venus falcata et
satellites Jovis, quae vidit Galileus; fasciae Jovis, annulus Saturni et unus ex
ejus satellitibus, quos Hugenius; reliqui quatuor ejus satellites, quos Cassinus
deprehendit primus.
Sed Galileus alio telescopii genere est usus, quod quidem primo est inventum. Et constat
14(II 46) Telescopii ope detecta sunt ea omnia, quae hic innuuntur, nimirum maculae
Solis, quas viderunt Scheinerus et Galileus, omnium primi; Venus falcata et
satellites Jovis, quae vidit Galileus; fasciae Jovis, annulus Saturni et unus ex
ejus satellitibus, quos Hugenius; reliqui quatuor ejus satellites, quos Cassinus
deprehendit primus.
Sed Galileus alio telescopii genere est usus, quod quidem primo est inventum. Et constat vitro objectivo convexo et oculari concavo posito respectu
oculi ultra
falcata et
satellites Jovis, quae vidit Galileus; fasciae Jovis, annulus Saturni et unus ex
ejus satellitibus, quos Hugenius; reliqui quatuor ejus satellites, quos Cassinus
deprehendit primus.
Sed Galileus alio telescopii genere est usus, quod quidem primo est inventum. Et constat vitro objectivo convexo et oculari concavo posito respectu
oculi ultra locum debitum imagini efformandae. Quae imago idcirco in eo telescopii genere nusquam habetur intra telescopium ipsum. Quod quidem, praeter
alia multa incommoda, reddidit ea telescopia multo minus apta ad
vidit Galileus; fasciae Jovis, annulus Saturni et unus ex
ejus satellitibus, quos Hugenius; reliqui quatuor ejus satellites, quos Cassinus
deprehendit primus.
Sed Galileus alio telescopii genere est usus, quod quidem primo est inventum. Et constat vitro objectivo convexo et oculari concavo posito respectu
oculi ultra locum debitum imagini efformandae. Quae imago idcirco in eo telescopii genere nusquam habetur intra telescopium ipsum. Quod quidem, praeter
alia multa incommoda, reddidit ea telescopia multo minus apta ad astronomiam
excolendam, cum idcirco
quae
quidem per telescopia Galileana videntur situ directo. Sed in astris, quorum
figura est rotunda, id quidem nihil nocet. Adhuc tamen, si libeat restituere objectis suam directionem, adduntur duae aliae lentes vitreae, quae id praestant.
Quae quidem plerumque solent esse priori similes et aequales. Atque id quidem
fieri solet, ubi terrestria objecta intuemur. Sed haec innuisse sit satis, quae ad
rem nostram non faciunt. Et proposita sunt tantummodo ex occasione agendi
de micrometro, quod telescopiis aptatur, ut possit determinari locus, in quo
aptantur fila, quibus id
tamen, si libeat restituere objectis suam directionem, adduntur duae aliae lentes vitreae, quae id praestant.
Quae quidem plerumque solent esse priori similes et aequales. Atque id quidem
fieri solet, ubi terrestria objecta intuemur. Sed haec innuisse sit satis, quae ad
rem nostram non faciunt. Et proposita sunt tantummodo ex occasione agendi
de micrometro, quod telescopiis aptatur, ut possit determinari locus, in quo
aptantur fila, quibus id constat.
16(II 48) Fila,
objectivae,
in quo pingitur imago objecti. Cujus cum intercipiant eam partem, quae ipsis
respondet, apparent in ipso objecto. Initio fiebat reticulum quoddam e filis pluribus
se decussantibus ad angulos rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter se comparabantur distantiae vel magnitudines apparentes objectorum, numerabantur quadratula sive filorum intervalla, quae in ea distantia vel magnitudine continebantur.
Et quidem, si ea distantia vel magnitudo comprehenderet accurate aliquot
ejusmodi intervalla,
rectos. Quo pacto totus telescopii, ut vocant, campus erat divisus in plura exigua quadrata. Et ubi inter se comparabantur distantiae vel magnitudines apparentes objectorum, numerabantur quadratula sive filorum intervalla, quae in ea distantia vel magnitudine continebantur.
Et quidem, si ea distantia vel magnitudo comprehenderet accurate aliquot
ejusmodi intervalla, mensura habebatur accurata. Verum plerumque accidebat,
ut restaret aliquid ex postremo intervallo. Et tum id residuum non nisi incerta
oculorum aestimatione definiebatur methodo utique satis crassa. Ad
sive filorum intervalla, quae in ea distantia vel magnitudine continebantur.
Et quidem, si ea distantia vel magnitudo comprehenderet accurate aliquot
ejusmodi intervalla, mensura habebatur accurata. Verum plerumque accidebat,
ut restaret aliquid ex postremo intervallo. Et tum id residuum non nisi incerta
oculorum aestimatione definiebatur methodo utique satis crassa. Ad amovendum id incommodum additum est filis immobilibus unum vel alterum filum
mobile, quod ope cochleae promoveatur motu parallelo uni e filis fixis. Applicatur enim id filum lamellae perforatae
aestimatione definiebatur methodo utique satis crassa. Ad amovendum id incommodum additum est filis immobilibus unum vel alterum filum
mobile, quod ope cochleae promoveatur motu parallelo uni e filis fixis. Applicatur enim id filum lamellae perforatae in medio, quae promoveri possit ope cochleae et ipsum deferat. Ac pluribus diversis methodis ea applicatio fieri potest.
Verum illud est caput rei, ut filum motu continuo parallelo promoveri possit
antrorsum, retrorsum, et percurrere totum telescopii campum. Interea lamellae
deferenti filum mobile adnexus est indiculus eminens extra
parallelo uni e filis fixis. Applicatur enim id filum lamellae perforatae in medio, quae promoveri possit ope cochleae et ipsum deferat. Ac pluribus diversis methodis ea applicatio fieri potest.
Verum illud est caput rei, ut filum motu continuo parallelo promoveri possit
antrorsum, retrorsum, et percurrere totum telescopii campum. Interea lamellae
deferenti filum mobile adnexus est indiculus eminens extra machinulam, qua
micrometrum constat. Et in ipsius machinulae latere apponuntur divisiones respondentes singularum spirarum crassitudinibus, ubi indiculus ille denotat, quot
integris
methodis ea applicatio fieri potest.
Verum illud est caput rei, ut filum motu continuo parallelo promoveri possit
antrorsum, retrorsum, et percurrere totum telescopii campum. Interea lamellae
deferenti filum mobile adnexus est indiculus eminens extra machinulam, qua
micrometrum constat. Et in ipsius machinulae latere apponuntur divisiones respondentes singularum spirarum crassitudinibus, ubi indiculus ille denotat, quot
integris conversionibus cochleae promotum sit filum. Manubrio autem exteriori
ipsius cochleae adnexus est alter indiculus, qui cum ipsa cochlea convertitur. Et
Et in ipsius machinulae latere apponuntur divisiones respondentes singularum spirarum crassitudinibus, ubi indiculus ille denotat, quot
integris conversionibus cochleae promotum sit filum. Manubrio autem exteriori
ipsius cochleae adnexus est alter indiculus, qui cum ipsa cochlea convertitur. Et
machinulae circulus immobilis, cujus circumferentia divisa in partes aequales
quamplurimas et denotata ab indiculo gyrante exhibet partes revolutionum singularum.
Eo pacto exiguum intervallum crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus
ubi indiculus ille denotat, quot
integris conversionibus cochleae promotum sit filum. Manubrio autem exteriori
ipsius cochleae adnexus est alter indiculus, qui cum ipsa cochlea convertitur. Et
machinulae circulus immobilis, cujus circumferentia divisa in partes aequales
quamplurimas et denotata ab indiculo gyrante exhibet partes revolutionum singularum.
Eo pacto exiguum intervallum crassitudinis unius spirae dividitur in tot particulas, in quot tota ejus circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae
ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam
circuli circumferentia est divisa. Quod quidem, si spirae
ipsius cochleae sint tenues, exiguum etiam telescopii campum dividit in partes
quamplurimas, quae sensu facile percipi possint. Admodum facile cochlea fit,
quae in intervallo aequali diametro campi mediocris telescopii habent 30 spiras.
Et satis exigui circuli circumferentia facile dividitur in 200 partes. Quo pacto
campus telescopii dividitur in partes 6000, quarum binae plus contineant quam
unum minutum secundum, si campus continet minus quam 50 minuta prima,
cum haec aequentur ter mille secundis.
usus est multiplex. Duo autem usus omnium potissimi hic exprimuntur.
Primo quidem ita obvertitur telescopium, ut fixa aliqua, dum motu diurno
promovetur, percurrat accurate aliquod e filis fixis parallelis filo mobili. Ac in ea
positione figitur telescopium omnino immotum et notatur ope horologii momentum temporis, quo illa fixa appellit ad filum medium priori perpendiculare.
Tum expectantur alia astra, seu fixa seu errantia, quae subeant campum telescopii motu itidem diurno. Et ad illa adducitur filum mobile ope cochleae ac
notatur momentum temporis, quo ad illud
fixis parallelis filo mobili. Ac in ea
positione figitur telescopium omnino immotum et notatur ope horologii momentum temporis, quo illa fixa appellit ad filum medium priori perpendiculare.
Tum expectantur alia astra, seu fixa seu errantia, quae subeant campum telescopii motu itidem diurno. Et ad illa adducitur filum mobile ope cochleae ac
notatur momentum temporis, quo ad illud idem immobile perpendiculare appellit id astrum. Adducendo ab hoc situ filum mobile ad filum illud primum immobile, quod prior fixa percurrit, apparet, quantum illud astrum fuerit borealius vel
australius
filum mobile ope cochleae ac
notatur momentum temporis, quo ad illud idem immobile perpendiculare appellit id astrum. Adducendo ab hoc situ filum mobile ad filum illud primum immobile, quod prior fixa percurrit, apparet, quantum illud astrum fuerit borealius vel
australius quam illa fixa. Et ex intervallo temporis inter binos appulsus ad idem
filum perpendiculare immobile et intervallo temporis, quo fixa integram conversionem absolvit, invenitur, quanto fuerit orientalius illud astrum quam illa fixa.
Ut astronomorum utamur vocabulis, definitur per distantiam
perpendiculare appellit id astrum. Adducendo ab hoc situ filum mobile ad filum illud primum immobile, quod prior fixa percurrit, apparet, quantum illud astrum fuerit borealius vel
australius quam illa fixa. Et ex intervallo temporis inter binos appulsus ad idem
filum perpendiculare immobile et intervallo temporis, quo fixa integram conversionem absolvit, invenitur, quanto fuerit orientalius illud astrum quam illa fixa.
Ut astronomorum utamur vocabulis, definitur per distantiam inter filum mobile et immobile differentia declinationis et per differentiam temporis
inter binos appulsus ad idem
filum perpendiculare immobile et intervallo temporis, quo fixa integram conversionem absolvit, invenitur, quanto fuerit orientalius illud astrum quam illa fixa.
Ut astronomorum utamur vocabulis, definitur per distantiam inter filum mobile et immobile differentia declinationis et per differentiam temporis inter binos
appulsus differentia ascensionis rectae. Atque eo pacto determinatur admodum
facile positio planetarum vel cometarum referendo eos ad fixas, quarum loca
jam accurate innotescunt.
Secundus usus
perpendiculare immobile et intervallo temporis, quo fixa integram conversionem absolvit, invenitur, quanto fuerit orientalius illud astrum quam illa fixa.
Ut astronomorum utamur vocabulis, definitur per distantiam inter filum mobile et immobile differentia declinationis et per differentiam temporis inter binos
appulsus differentia ascensionis rectae. Atque eo pacto determinatur admodum
facile positio planetarum vel cometarum referendo eos ad fixas, quarum loca
jam accurate innotescunt.
Secundus usus hic indicatus est is, quo definiuntur
admodum
facile positio planetarum vel cometarum referendo eos ad fixas, quarum loca
jam accurate innotescunt.
Secundus usus hic indicatus est is, quo definiuntur magnitudines apparentes
eorum syderum, quae non apparent instar puncti ut fixae, planetarum nimirum
et cometarum. Includitur discus apparens inter aliquod e filis fixis et filum
mobile ita, ut ea perradant limbum hinc et inde. Ac intervallum inter illa fila,
quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet
illam, quam diametrum apparentem appellamus.
eos ad fixas, quarum loca
jam accurate innotescunt.
Secundus usus hic indicatus est is, quo definiuntur magnitudines apparentes
eorum syderum, quae non apparent instar puncti ut fixae, planetarum nimirum
et cometarum. Includitur discus apparens inter aliquod e filis fixis et filum
mobile ita, ut ea perradant limbum hinc et inde. Ac intervallum inter illa fila,
quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet
illam, quam diametrum apparentem appellamus.
Porro, quo objectum est propius, eo ejus diameter apparens
Secundus usus hic indicatus est is, quo definiuntur magnitudines apparentes
eorum syderum, quae non apparent instar puncti ut fixae, planetarum nimirum
et cometarum. Includitur discus apparens inter aliquod e filis fixis et filum
mobile ita, ut ea perradant limbum hinc et inde. Ac intervallum inter illa fila,
quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet
illam, quam diametrum apparentem appellamus.
Porro, quo objectum est propius, eo ejus diameter apparens est major. Et
quidem, si exigua sit, ut accidit
ita, ut ea perradant limbum hinc et inde. Ac intervallum inter illa fila,
quod deprehenditur per indiculos, adducto deinde filo mobili ad fixum, exhibet
illam, quam diametrum apparentem appellamus.
Porro, quo objectum est propius, eo ejus diameter apparens est major. Et
quidem, si exigua sit, ut accidit in planetis, est major in eadem ratione distantiae
reciproca. Adeoque numeri ab indiculis denotati exprimentes eas apparentes
diametros exprimunt etiam rationem inversam distantiarum.
Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia
propius, eo ejus diameter apparens est major. Et
quidem, si exigua sit, ut accidit in planetis, est major in eadem ratione distantiae
reciproca. Adeoque numeri ab indiculis denotati exprimentes eas apparentes
diametros exprimunt etiam rationem inversam distantiarum.
Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut
ubi adhibentur fila obliqua se decussantia ad angulos semirectos; sunt micrometra ocularia, sed quae dicuntur externa. Et determinant motum regulae deferentis telescopium et propulsae exterius ope cochlearum. Uti et aliud
est major. Et
quidem, si exigua sit, ut accidit in planetis, est major in eadem ratione distantiae
reciproca. Adeoque numeri ab indiculis denotati exprimentes eas apparentes
diametros exprimunt etiam rationem inversam distantiarum.
Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut
ubi adhibentur fila obliqua se decussantia ad angulos semirectos; sunt micrometra ocularia, sed quae dicuntur externa. Et determinant motum regulae deferentis telescopium et propulsae exterius ope cochlearum. Uti et aliud habetur
genus micrometri, quod
eas apparentes
diametros exprimunt etiam rationem inversam distantiarum.
Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut
ubi adhibentur fila obliqua se decussantia ad angulos semirectos; sunt micrometra ocularia, sed quae dicuntur externa. Et determinant motum regulae deferentis telescopium et propulsae exterius ope cochlearum. Uti et aliud habetur
genus micrometri, quod appellatur objectivum, de quo supra in adn. 40(8);
quod filaribus micrometris praestat plurimum, ubi quaerantur diametri apparentes vel exiguae distantiae. Sed
inversam distantiarum.
Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut
ubi adhibentur fila obliqua se decussantia ad angulos semirectos; sunt micrometra ocularia, sed quae dicuntur externa. Et determinant motum regulae deferentis telescopium et propulsae exterius ope cochlearum. Uti et aliud habetur
genus micrometri, quod appellatur objectivum, de quo supra in adn. 40(8);
quod filaribus micrometris praestat plurimum, ubi quaerantur diametri apparentes vel exiguae distantiae. Sed ista non sunt hujus loci, ubi illud tantummodo
Sunt et alii usus micrometri, sunt et alia micrometrorum filarium genera, ut
ubi adhibentur fila obliqua se decussantia ad angulos semirectos; sunt micrometra ocularia, sed quae dicuntur externa. Et determinant motum regulae deferentis telescopium et propulsae exterius ope cochlearum. Uti et aliud habetur
genus micrometri, quod appellatur objectivum, de quo supra in adn. 40(8);
quod filaribus micrometris praestat plurimum, ubi quaerantur diametri apparentes vel exiguae distantiae. Sed ista non sunt hujus loci, ubi illud tantummodo
versibus est expositum, quod ad rem hic
genus micrometri, quod appellatur objectivum, de quo supra in adn. 40(8);
quod filaribus micrometris praestat plurimum, ubi quaerantur diametri apparentes vel exiguae distantiae. Sed ista non sunt hujus loci, ubi illud tantummodo
versibus est expositum, quod ad rem hic pertractatam sufficit et erat tum, cum
haec scriberentur, maxime cognitum.
18(II 50) Hic jam habetur id, in cujus gratiam reliqua praemissa sunt pertinentia ad telescopia et micrometrum. Collocandus est
rem hic pertractatam sufficit et erat tum, cum
haec scriberentur, maxime cognitum.
18(II 50) Hic jam habetur id, in cujus gratiam reliqua praemissa sunt pertinentia ad telescopia et micrometrum. Collocandus est discus Lunae inter aliquod e filis fixis
et filum mobile ad habendam diametrum apparentem Lunae. Tum eodem pacto
capiendum est intervallum inter binas illas cuspides, in quibus circulus umbrae
secat discum Lunae, quae sunt quaedam velut cornua ejus partis Lunae,
cognitum.
18(II 50) Hic jam habetur id, in cujus gratiam reliqua praemissa sunt pertinentia ad telescopia et micrometrum. Collocandus est discus Lunae inter aliquod e filis fixis
et filum mobile ad habendam diametrum apparentem Lunae. Tum eodem pacto
capiendum est intervallum inter binas illas cuspides, in quibus circulus umbrae
secat discum Lunae, quae sunt quaedam velut cornua ejus partis Lunae, quae
remanet lucida. Id intervallum est illa, quam geometrae dicunt
Tum eodem pacto
capiendum est intervallum inter binas illas cuspides, in quibus circulus umbrae
secat discum Lunae, quae sunt quaedam velut cornua ejus partis Lunae, quae
remanet lucida. Id intervallum est illa, quam geometrae dicunt chordam arcus
intercepti inter ea cornua. Qui est arcus et Lunae et umbrae. Sed ad illam rite
capiendam oportet, ut bina illa fila, fixum et mobile, quae debent transire per
illas cuspides seu per illa extrema puncta hujus chordae, habeant directionem
ipsi perpendicularem. Quod facile praestatur efficiendo, ut transeat per ipsa
filum aliquod
eodem pacto
capiendum est intervallum inter binas illas cuspides, in quibus circulus umbrae
secat discum Lunae, quae sunt quaedam velut cornua ejus partis Lunae, quae
remanet lucida. Id intervallum est illa, quam geometrae dicunt chordam arcus
intercepti inter ea cornua. Qui est arcus et Lunae et umbrae. Sed ad illam rite
capiendam oportet, ut bina illa fila, fixum et mobile, quae debent transire per
illas cuspides seu per illa extrema puncta hujus chordae, habeant directionem
ipsi perpendicularem. Quod facile praestatur efficiendo, ut transeat per ipsa
filum aliquod perpendiculare
circulus umbrae
secat discum Lunae, quae sunt quaedam velut cornua ejus partis Lunae, quae
remanet lucida. Id intervallum est illa, quam geometrae dicunt chordam arcus
intercepti inter ea cornua. Qui est arcus et Lunae et umbrae. Sed ad illam rite
capiendam oportet, ut bina illa fila, fixum et mobile, quae debent transire per
illas cuspides seu per illa extrema puncta hujus chordae, habeant directionem
ipsi perpendicularem. Quod facile praestatur efficiendo, ut transeat per ipsa
filum aliquod perpendiculare filo mobili. Demum converso instrumento per unum
quadrantem, ita constitui
seu per illa extrema puncta hujus chordae, habeant directionem
ipsi perpendicularem. Quod facile praestatur efficiendo, ut transeat per ipsa
filum aliquod perpendiculare filo mobili. Demum converso instrumento per unum
quadrantem, ita constitui debet, ut e duobus filis parallelis, mobili et fixo, alterum transeat per ipsa cornua et alterum contingat circulum umbrae. Quem quidem continget ibi, ubi is maxime recedit ab ipsa chorda. Ac eo pacto determinabitur illa, quam geometrae vocant sagittam ejusdem illius arcus circuli umbrae,
quam intercipit discus Lunae, et cujus illa secundo
habeant directionem
ipsi perpendicularem. Quod facile praestatur efficiendo, ut transeat per ipsa
filum aliquod perpendiculare filo mobili. Demum converso instrumento per unum
quadrantem, ita constitui debet, ut e duobus filis parallelis, mobili et fixo, alterum transeat per ipsa cornua et alterum contingat circulum umbrae. Quem quidem continget ibi, ubi is maxime recedit ab ipsa chorda. Ac eo pacto determinabitur illa, quam geometrae vocant sagittam ejusdem illius arcus circuli umbrae,
quam intercipit discus Lunae, et cujus illa secundo loco assumpta erat chorda,
quae sagitta
parallelis, mobili et fixo, alterum transeat per ipsa cornua et alterum contingat circulum umbrae. Quem quidem continget ibi, ubi is maxime recedit ab ipsa chorda. Ac eo pacto determinabitur illa, quam geometrae vocant sagittam ejusdem illius arcus circuli umbrae,
quam intercipit discus Lunae, et cujus illa secundo loco assumpta erat chorda,
quae sagitta metitur spatium, quo arcus ipse ultra suam chordam procurrit.
Hisce observationibus institutis habebitur tota diameter umbrae comparanda
cum diametro Lunae. Nam in omni circulari arcu demonstrant geometrae esse
cum diametro Lunae. Nam in omni circulari arcu demonstrant geometrae esse
ut sagittam ad dimidiam chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum
toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua
illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum.
Et cum habeatur ex prima observatione diameter apparens Lunae, innotescet,
an ea ad diametrum umbrae habeat eam rationem,
arcu demonstrant geometrae esse
ut sagittam ad dimidiam chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum
toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua
illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum.
Et cum habeatur ex prima observatione diameter apparens Lunae, innotescet,
an ea ad diametrum umbrae habeat eam rationem, quam debet habere ad diametrum sectionis coni
in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua
illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum.
Et cum habeatur ex prima observatione diameter apparens Lunae, innotescet,
an ea ad diametrum umbrae habeat eam rationem, quam debet habere ad diametrum sectionis coni umbrosi Terrae. Quae ratio est circiter subtripla. Invenietur autem ita esse ac idcirco innotescet umbram, quam Luna subit in
diversa pro diversis circumstantiis. Ea erit minor caeteris paribus, ubi Sol
fuerit propior Terrae circa suum perigeum vel Luna remotior circa suum apogeum, prorsus ut theoria requirit. Quo enim Sol est propior Terrae, eo conus
umbrae est brevior adeoque arctior in eadem distantia a Terra. Et quo Luna est
remotior a Terra, eo est propior apici coni adeoque pergit per partem ipsius
tenuiorem.
20(II 52) Poterit ope ejusdem micrometri determinari etiam locus ipse
per partem ipsius
tenuiorem.
20(II 52) Poterit ope ejusdem micrometri determinari etiam locus ipse centri illius umbrosi circuli, qui in Luna apparet, cum innotescat, quantum et in qua directione
id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum
ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab
ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in
recta transeunte per centra Solis et
et in qua directione
id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum
ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab
ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in
recta transeunte per centra Solis et Terrae. Licet autem designare oculo viam
Solis sive eclipticam, cum appareant fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque
constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum
comparandum cum centro circuli illius umbrosi.
Illud tamen hic
esse illum
ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab
ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in
recta transeunte per centra Solis et Terrae. Licet autem designare oculo viam
Solis sive eclipticam, cum appareant fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque
constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum
comparandum cum centro circuli illius umbrosi.
Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis
umbrosi Terrae et illud
fixae et nota sit ejus positio ad fixas cumque
constet, in quo puncto eclipticae tum sit Sol, invenietur punctum illi oppositum
comparandum cum centro circuli illius umbrosi.
Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis
umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si
Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e
centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque
puncti locum apparentem, cum, uti supra etiam diximus, parallaxis
confirmant.
22(II 54) Primo quidem nunquam habebitur eclipsis vel Lunae vel Solis, nisi Luna fuerit
satis proxima alterutri e binis suis nodis in plenilunio pro eclipsi ipsius et in
novilunio pro eclipsi Solis. Id quidem patet, cum in majore distantia a nodis
debeat distare etiam ab ecliptica adeoque evitare umbram vel Solem.
Inde autem deducuntur hic plura; primo quidem illud, si Luna in aliqua eclipsi
transeat per mediam umbram Terrae, non
ecliptico plenilunio distat per sex lunares menses.
Deinde illud, nunquam haberi posse eclipsim Lunae in plenilunio, nisi vel in
praecedente vel in sequente novilunio vel in utroque habeatur eclipsis Solis pro
aliqua parte Terrae. Demum, singulis fere annis debere haberi duas eclipses
Solis et duas eclipses Lunae. Habebuntur autem aliquando etiam tres eclipses
utriusque eodem anno.
23(II 55) Proponuntur hic ea, quae inter se comparanda sunt ad demonstranda ea
autem aliquando etiam tres eclipses
utriusque eodem anno.
23(II 55) Proponuntur hic ea, quae inter se comparanda sunt ad demonstranda ea theoremata: sunt autem motus Solis et Lunae, positio et motus nodorum orbitae lunaris, inclinatio orbitae lunaris ad eclipticam, diameter apparens sectionis coni
umbrosi Lunae ac Solis. Ea omnia hic comparabuntur aliquanto crassius per
numeros rotundos de more. Integrum ac ingens volumen requireretur ad pertractanda ea omnia, quae
etiam tres eclipses
utriusque eodem anno.
23(II 55) Proponuntur hic ea, quae inter se comparanda sunt ad demonstranda ea theoremata: sunt autem motus Solis et Lunae, positio et motus nodorum orbitae lunaris, inclinatio orbitae lunaris ad eclipticam, diameter apparens sectionis coni
umbrosi Lunae ac Solis. Ea omnia hic comparabuntur aliquanto crassius per
numeros rotundos de more. Integrum ac ingens volumen requireretur ad pertractanda ea omnia, quae huc pertinent,
orbitae lunaris, inclinatio orbitae lunaris ad eclipticam, diameter apparens sectionis coni
umbrosi Lunae ac Solis. Ea omnia hic comparabuntur aliquanto crassius per
numeros rotundos de more. Integrum ac ingens volumen requireretur ad pertractanda ea omnia, quae huc pertinent, pro dignitate, et omnes casus evolvendos cum accurata determinatione pro singulis.
Hoc autem ordine progredior: propono primum inclinationem orbitae lunaris;
tum ab ipsa deduco distantiam, quam Luna habet ab ecliptica pro data quavis
sua distantia a nodo; deinde propono illud: haberi
autem ordine progredior: propono primum inclinationem orbitae lunaris;
tum ab ipsa deduco distantiam, quam Luna habet ab ecliptica pro data quavis
sua distantia a nodo; deinde propono illud: haberi eclipsim, si in oppositione
cum Sole haec distantia sit minor quam summa diametrorum Lunae et umbrae;
determino hasce semidiametros, unde eruitur distantia a nodo, quae inducit
eclipsim Lunae, ut innotescat, quod sit intervallum, in quo, si contingat
plenilunium, debet haberi eclipsis.
si contingat
plenilunium, debet haberi eclipsis.
24(II 56) Primo loco hic proponitur inclinatio orbitae, quae est paullo major quinque gradibus. Continetur enim inter gradus 5 et gradus 5 ac 18 minuta. Exprimuntur
gradus per partem sextam unius e duodecim partibus totius circuli. Nam pars
duodecima sunt gradus triginta, quorum pars sexta sunt ipsi gradus 5.
26(II 58) Jam vero si distantia centri Lunae ab ecliptica momento, quo ipsa est in oppositione cum Sole, quo nimirum respondet e regione centri sectionis coni umbrosi, est minor quam summa binarum semidiametrorum ipsius Lunae et umbrae, debet incurrere in umbram ipsam. Nam duo circuli, quorum centra distant a se invicem minus quam per summam suarum semidiametrorum, debent
necessario superponi parte sui.
27(II 59) Videndum nunc, quanta sit summa harum semidiametrorum. Diameter Lunae
est circiter dimidii gradus, quae est pars quarta unius e quindecies bissenis.
Nam 15 x 12 sunt 180; adeoque ejusmodi pars totius circuli sunt duo gradus. Et
hujus pars quarta est dimidius gradus. Diameter umbrae est circiter tripla. Quare
ambae diametri simul sunt duorum graduum. Adeoque semidiametri simul sunt
unius circiter gradus, qui est pars una e tricies bissenis, cum 30 x 12 sint 360.
29(II 61) Habebitur igitur eclipsis, si Luna tum distet a nodo minus quam 12 gradibus.
Nam per adn. 57(25) distantia ab ecliptica est circiter pars duodecima distantiae
a nodo. Porro gradus 12 sunt etiam pars una e bis quindenis sive e triginta
partibus totius circuli, cum 30 x 12 sint 360. Et hic erit limes distantiae eclipticae.
Revera is est limes proximus, non accuratus. Qui quidem nec semper est
idem, cum varietur pro varia inclinatione orbitae et varia magnitudine diametrorum apparentium Lunae et umbrae. Sed hic limes proximus tantummodo et
crasso etiam
gradus 12 sunt etiam pars una e bis quindenis sive e triginta
partibus totius circuli, cum 30 x 12 sint 360. Et hic erit limes distantiae eclipticae.
Revera is est limes proximus, non accuratus. Qui quidem nec semper est
idem, cum varietur pro varia inclinatione orbitae et varia magnitudine diametrorum apparentium Lunae et umbrae. Sed hic limes proximus tantummodo et
crasso etiam modo definitus, abunde sane est pro poesi, quae severiores calculos non admittit.
e triginta
partibus totius circuli, cum 30 x 12 sint 360. Et hic erit limes distantiae eclipticae.
Revera is est limes proximus, non accuratus. Qui quidem nec semper est
idem, cum varietur pro varia inclinatione orbitae et varia magnitudine diametrorum apparentium Lunae et umbrae. Sed hic limes proximus tantummodo et
crasso etiam modo definitus, abunde sane est pro poesi, quae severiores calculos non admittit.
30(II 62) Fit jam hic transitus ad
x 12 sint 360. Et hic erit limes distantiae eclipticae.
Revera is est limes proximus, non accuratus. Qui quidem nec semper est
idem, cum varietur pro varia inclinatione orbitae et varia magnitudine diametrorum apparentium Lunae et umbrae. Sed hic limes proximus tantummodo et
crasso etiam modo definitus, abunde sane est pro poesi, quae severiores calculos non admittit.
30(II 62) Fit jam hic transitus ad definiendos limites eclipticos pro eclipsi
positionem, est ad sensum aequale illi spatio, per quod
movetur in latus observator, nimirum tantum, quanta est semidiameter Terrae
eo translata.
Quare distantia centri Lunae ab ecliptica pro limite eclipseos solaris est summa semidiametrorum apparentium Solis ac Lunae et semidiametri apparentis,
quam haberet Terra in Lunam translata, et hinc visa. Quae quidem est eadem ac
semidiameter apparens, quam habet Terra visa e Luna, quam astronomi dicunt
itidem parallaxim horizontalem Lunae.
in latus observator, nimirum tantum, quanta est semidiameter Terrae
eo translata.
Quare distantia centri Lunae ab ecliptica pro limite eclipseos solaris est summa semidiametrorum apparentium Solis ac Lunae et semidiametri apparentis,
quam haberet Terra in Lunam translata, et hinc visa. Quae quidem est eadem ac
semidiameter apparens, quam habet Terra visa e Luna, quam astronomi dicunt
itidem parallaxim horizontalem Lunae.
32(II 64) Horum omnium
ac
semidiameter apparens, quam habet Terra visa e Luna, quam astronomi dicunt
itidem parallaxim horizontalem Lunae.
32(II 64) Horum omnium colligitur jam summa: diameter Lunae et diameter Solis sunt
proxime dimidii gradus singulae, diameter autem Terrae avectae ad Lunam est
circiter duorum graduum. Hinc omnium ejusmodi diametrorum summa est circiter graduum trium adeoque summa semidiametrorum unius gradus cum dimidio.
Fere semper parallaxis illa
cum dimidio.
Fere semper parallaxis illa horizontalis Lunae est aliquanto minor uno gradu;
adeoque Terra avecta ad Lunam occupat minus quam duos gradus. Sed diameter Solis est semper, diameter Lunae plerumque, major dimidio gradu. Hinc
ea se plerumque satis compensant, et aliquando etiam accurate.
Porro, tres illi gradus sunt pars decima partis duodecimae totius circuli. Nam
pars duodecima sunt gradus 30.
33(II 65) Ex
33(II 65) Ex distantia centri Lunae ab ecliptica colligitur distantia a nodo, illam multiplicando per 12 juxta adn. 56(24). Quo pacto habentur gradus 18, qui sunt pars
una e decies binis sive e viginti partibus totius circuli, cum 18 x 20 exhibeat
360. Et sunt bis novem ex iis partibus, quarum circulus integer ter continet
decies bissenas, sive continet semel 30 x 12 vel 360.
34(II 66) Definitis hoc pacto limitibus distantiae a
Dum Luna ab uno vel novilunio vel plenilunio progressa in orientem devenit
ad alterum novilunium vel plenilunium, interea Sol progreditur itidem in orientem fere per duodecimam partem totius eclipticae sive per unum signum. Nam
mensis lunaris est circiter dierum 29 1/2. Et Sol, qui diebus 365 1/4 percurrit
gradus 360, percurrit singulis diebus fere unum gradum; adeoque mense integro lunari paullo minus quam 30 gradus, quos continent singula zodiaci signa.
Nodus autem interea regreditur juxta adn. 44. lib. I, atque id per unum circiter
gradum cum dimidio, quae
35(II 67) Quamobrem si quoddam novilunium vel plenilunium sive conjunctio quaedam
vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet
in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis
nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus
est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel
oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum,
nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet
in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis
nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus
est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel
oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per semicirculum sive per sex signa, quod congruit cum iis, quae dicta sunt in adn. 43.
habebitur ibidem altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae
in plenilunio.
36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope
ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio erit satis proxima nodo
opposito ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi
debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui
sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer
altera eclipsis Solis in novilunio vel Lunae
in plenilunio.
36(II 68) Quod si plenilunium accidat in ipso altero nodo utrolibet vel admodum prope
ipsum, Luna et in praecedenti et in sequenti plenilunio erit satis proxima nodo
opposito ad inducendam eclipsim alicui Terrae loco. Nam dimidiae lunationi
debentur circiter dies 15, quibus Sol discedit a nodo circiter per 15 gradus, qui
sunt ejusmodi partes, ut earum quater senas sive 24 circulus integer contineat
potest illud: si lunaris eclipsis acciderit
satis ante appulsum ad nodum, tum eclipsim solarem debere tantum subsequi;
si post appulsum, praecedere. Nam in primo casu distantia a nodo proximo, ad
quem Sol tendit, debuit esse adhuc major in lunatione praecedenti per alios
circiter 15 gradus; et in secundo distantia a nodo, quem jam fugit, debet esse
major in lunatione sequenti per alios itidem circiter 15 gradus; adeoque major
18 gradibus.
37(II 69) Duo hic
37(II 69) Duo hic deducuntur: primo quidem, circa singulos nodos debere haberi aliquam
Solis eclipsim, ubi Sol ad eos appulerit, posse autem nullam haberi eclipsim
Lunae. Nam singulis mensibus lunaribus Solis motus a nodo est circiter 30
graduum, et spatium, illud quod inducit aliquam eclipsim, est graduum 36, cum
sit graduum 18 hinc et inde a nodo. Quamobrem non potest Sol per id spatium
transire, quin eum alicubi in ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater.
circa singulos nodos debere haberi aliquam
Solis eclipsim, ubi Sol ad eos appulerit, posse autem nullam haberi eclipsim
Lunae. Nam singulis mensibus lunaribus Solis motus a nodo est circiter 30
graduum, et spatium, illud quod inducit aliquam eclipsim, est graduum 36, cum
sit graduum 18 hinc et inde a nodo. Quamobrem non potest Sol per id spatium
transire, quin eum alicubi in ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3
x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum
haberi eclipsim
Lunae. Nam singulis mensibus lunaribus Solis motus a nodo est circiter 30
graduum, et spatium, illud quod inducit aliquam eclipsim, est graduum 36, cum
sit graduum 18 hinc et inde a nodo. Quamobrem non potest Sol per id spatium
transire, quin eum alicubi in ipso assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3
x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a
assequatur Luna et novilunium celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3
x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo.
Quin immo, si eclipsis Solis accidet in ipso nodo, plenilunium praecedens et
sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo. Quae
celebret eclipticum. Gradus autem 36 exprimuntur per illud ter ternas partes quater. Nam 3
x 3 x 4 sunt 36. Deinde habetur illud, posse Lunam transilire in plenilunio nodum utrumvis sine sua eclipsi, cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo.
Quin immo, si eclipsis Solis accidet in ipso nodo, plenilunium praecedens et
sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo. Quae distantia
est major quam
cum spatium inducens ejus eclipsim sit 24 graduum, nimirum 12 hinc et totidem inde a nodo, et inter bina pleniluniorum proximorum loca intercedant 30 circiter gradus diversae distantiae a nodo.
Quin immo, si eclipsis Solis accidet in ipso nodo, plenilunium praecedens et
sequens accidet in distantia graduum circiter 15 ab eodem nodo. Quae distantia
est major quam illa 12 graduum necessaria ad inducendam eclipsim. Inde autem consequitur circa singulos nodos debere omnino haberi aliquam eclipsim
Solis, sed posse non haberi eclipsim Lunae.
38(II 7O) Hinc autem
saltem postremum debeat accidere prope alterum e nodis in
distantia minore quam quae requiritur ad eclipsim. Sunt autem singulis annis
saltem duodecim novilunia; adeoque saltem duo erunt ecliptica.
Quod si paullo post anni initium habeatur novilunium eclipticum, habebitur et
alterum post sex lunares menses, tum et tertium post alios sex, quorum postremus finietur ante finem anni, cum singulis annis habeantur Lunares menses
12 et praeterea circiter 11 dies. Adeoque habebuntur tum tres eclipses solares in
anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis
e nodis in
distantia minore quam quae requiritur ad eclipsim. Sunt autem singulis annis
saltem duodecim novilunia; adeoque saltem duo erunt ecliptica.
Quod si paullo post anni initium habeatur novilunium eclipticum, habebitur et
alterum post sex lunares menses, tum et tertium post alios sex, quorum postremus finietur ante finem anni, cum singulis annis habeantur Lunares menses
12 et praeterea circiter 11 dies. Adeoque habebuntur tum tres eclipses solares in
anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se
immediate consequentibus
adeoque saltem duo erunt ecliptica.
Quod si paullo post anni initium habeatur novilunium eclipticum, habebitur et
alterum post sex lunares menses, tum et tertium post alios sex, quorum postremus finietur ante finem anni, cum singulis annis habeantur Lunares menses
12 et praeterea circiter 11 dies. Adeoque habebuntur tum tres eclipses solares in
anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se
immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens
eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se
tum tres eclipses solares in
anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se
immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens
eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se continuo excipientia distare possint. Sic si in initio et fine quarti et quinti novilunii habeatur
eclipsis, habebitur etiam omnino in fine decimi vel undecimi. Adeoque habebuntur tres eodem anno.
Deinde lunaris eclipsis haberi poterit initio anni, tum post alios sex menses
lunares ac deinde tertio post alios sex ante anni
solares in
anno. Quod quidem potest accidere etiam ex eo, quod in binis noviluniis se
immediate consequentibus habeatur eclipsis, cum nimirum spatium inducens
eclipsim solarem sit majus quam spatium, quo duo novilunia se continuo excipientia distare possint. Sic si in initio et fine quarti et quinti novilunii habeatur
eclipsis, habebitur etiam omnino in fine decimi vel undecimi. Adeoque habebuntur tres eodem anno.
Deinde lunaris eclipsis haberi poterit initio anni, tum post alios sex menses
lunares ac deinde tertio post alios sex ante anni finem. Verum cum
post alios sex menses
lunares ac deinde tertio post alios sex ante anni finem. Verum cum spatium
inducens eclipsim lunarem sit tantummodo graduum 24 minus intervallo inter
bina plenilunia, quod est circiter graduum 30, poterit transilire Luna nodum
alterum, celebratis binis pleniluniis hinc et inde ab ipso in distantia majore quam
quae requiritur ad eclipsim. Et tum poterit elabi annus integer sine binis Lunae
defectibus.
39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses tam
anni finem. Verum cum spatium
inducens eclipsim lunarem sit tantummodo graduum 24 minus intervallo inter
bina plenilunia, quod est circiter graduum 30, poterit transilire Luna nodum
alterum, celebratis binis pleniluniis hinc et inde ab ipso in distantia majore quam
quae requiritur ad eclipsim. Et tum poterit elabi annus integer sine binis Lunae
defectibus.
39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses tam Solis quam Lunae non semper celebrentur in
iisdem punctis eclipticae
Et tum poterit elabi annus integer sine binis Lunae
defectibus.
39(II 71) Inde patet etiam, cur eclipses tam Solis quam Lunae non semper celebrentur in
iisdem punctis eclipticae et qui sit punctorum eclipticorum motus, quae periodus.
Eclipsis non fit nisi prope nodos. Nodi autem in singulis lunationibus regrediuntur ita, ut integrum circulum absolvant post annos circiter 18. Adeoque et
loca, in quibus eclipses fiunt, regredientur ita, ut post annos
quam Lunae non semper celebrentur in
iisdem punctis eclipticae et qui sit punctorum eclipticorum motus, quae periodus.
Eclipsis non fit nisi prope nodos. Nodi autem in singulis lunationibus regrediuntur ita, ut integrum circulum absolvant post annos circiter 18. Adeoque et
loca, in quibus eclipses fiunt, regredientur ita, ut post annos 18 eodem redeant.
Quin immo post annos 9 celebrabuntur eclipses in eadem coeli parte, cum post
dimidiam periodum motus nodorum alter e nodis eo deveniat, quo prius fuerat
alter. Adeoque eclipses ad ipsum pertinentes debeant
pertinentes ad nodum praecedentem.
40(II 72) Una periodus motus nodorum, quae est annorum 18, aequatur fere binis periodis
motus apogei lunaris, quae requirunt annos plus quam 18 et minus quam 19. Hinc
post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem.
Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et
40(II 72) Una periodus motus nodorum, quae est annorum 18, aequatur fere binis periodis
motus apogei lunaris, quae requirunt annos plus quam 18 et minus quam 19. Hinc
post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem.
Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
40(II 72) Una periodus motus nodorum, quae est annorum 18, aequatur fere binis periodis
motus apogei lunaris, quae requirunt annos plus quam 18 et minus quam 19. Hinc
post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem.
Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
ab apogeo. Unde
annorum 18, aequatur fere binis periodis
motus apogei lunaris, quae requirunt annos plus quam 18 et minus quam 19. Hinc
post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem.
Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet
lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium
annos plus quam 18 et minus quam 19. Hinc
post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem.
Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet
lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
18 et minus quam 19. Hinc
post 18 circiter annos et orbita lunaris et nodi redeunt fere ad eandem positionem.
Verum paullo post absolutos 18 annos, paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet
lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
aggressus est
paullo ante quam nodi redeant ad eandem
positionem et paullo post quam apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet
lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae,
apogeum ad eandem positionem redeat secunda
vice, habentur et novilunia et plenilunia fere in eadem distantia tam a nodis quam
ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet
lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223
lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per
illud tribus, et bis centenis, et bis denis.
Si superiorum motuum desiderentur accuratiores numeri, periodus nodorum
est ex
Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per
illud tribus, et bis centenis, et bis denis.
Si superiorum motuum desiderentur accuratiores numeri, periodus nodorum
est ex Elementis Caillii an.
aberrationes motuum lunarium redeunt
fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium
aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per
illud tribus, et bis centenis, et bis denis.
Si superiorum motuum desiderentur accuratiores numeri, periodus nodorum
est ex Elementis Caillii an. 18, dier. 224,
observationum lunarium primus omnium
aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per
illud tribus, et bis centenis, et bis denis.
Si superiorum motuum desiderentur accuratiores numeri, periodus nodorum
est ex Elementis Caillii an. 18, dier. 224, hor. 5. Quod exprimitur per illud dum
novies binis novus additur
Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per
illud tribus, et bis centenis, et bis denis.
Si superiorum motuum desiderentur accuratiores numeri, periodus nodorum
est ex Elementis Caillii an. 18, dier. 224, hor. 5. Quod exprimitur per illud dum
novies binis novus additur annus. Periodus apogei lunaris est an. 8, dier. 309,
hor. 8,
pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et
astronomiae, et geographiae, et nauticae bono.
Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per
illud tribus, et bis centenis, et bis denis.
Si superiorum motuum desiderentur accuratiores numeri, periodus nodorum
est ex Elementis Caillii an. 18, dier. 224, hor. 5. Quod exprimitur per illud dum
novies binis novus additur annus. Periodus apogei lunaris est an. 8, dier. 309,
hor. 8, min. 20. Adeoque
apogei lunaris est an. 8, dier. 309,
hor. 8, min. 20. Adeoque duo ejusmodi periodi sunt an. 17, dierum 254 proxime. Quae cum simul nondum adaequent unam periodum nodorum, idcirco
tempore unius nodorum periodi apogeum Lunae non redibit accurate ad idem
coeli punctum, sed ad ulterius quodpiam. Et idcirco dictum est Restituet sese
atque eadem prope signa reviset, addito illo prope. Menses lunares 223 requirunt
quam proxime annos Julianos 18, dies 14. Idcirco dictum est ubi ter sextus se
vix evolverit annus.
addito illo prope. Menses lunares 223 requirunt
quam proxime annos Julianos 18, dies 14. Idcirco dictum est ubi ter sextus se
vix evolverit annus.
41(II 73) Exposita causa et limitibus ac periodo eclipsium, hic postremo loco proponitur
discrimen inter eclipses Solis ac eclipses Lunae, quod sternit viam ad exponendum
ingentem ipsarum eclipsium usum in geographia et arte nautica. Nimirum singula
phaenomena eclipseos lunaris eodem modo fere accuratissime eodem
41(II 73) Exposita causa et limitibus ac periodo eclipsium, hic postremo loco proponitur
discrimen inter eclipses Solis ac eclipses Lunae, quod sternit viam ad exponendum
ingentem ipsarum eclipsium usum in geographia et arte nautica. Nimirum singula
phaenomena eclipseos lunaris eodem modo fere accuratissime eodem momento
temporis apparent spectatoribus omnibus constitutis in toto eo hemisphaerio terrestri, cui Luna est conspicua. At in Solis eclipsi eodem momento temporis alii
spectatores longe aliud vident.
Ratio discriminis est manifesta. Quia nimirum eclipsis Lunae est defectus
luminis in ipsa Luna immersa in conum umbrosum Terrae. Quem idcirco omnes
simul vident, qui Lunam vident. At eclipsis Solis est defectus luminis emissi a
toto disco Solis vel ab aliqua ejus parte, et intercepti a Luna interposita. Quae
visa e diversis punctis superficiei terrestris refertur ad diversa loca regionis solaris.
Incipitur autem hic a Luna et nominantur initium ac finis eclipseos, et illae,
quas appellant phases, nimirum partes disci lunaris obscuratae,
vident, qui Lunam vident. At eclipsis Solis est defectus luminis emissi a
toto disco Solis vel ab aliqua ejus parte, et intercepti a Luna interposita. Quae
visa e diversis punctis superficiei terrestris refertur ad diversa loca regionis solaris.
Incipitur autem hic a Luna et nominantur initium ac finis eclipseos, et illae,
quas appellant phases, nimirum partes disci lunaris obscuratae, quae definiri
solent per partes diametri Lunae, quam astronomi, ut et Solis diametrum, pro
hisce phasibus exprimendis dividunt in duodecim digitos.
est defectus luminis emissi a
toto disco Solis vel ab aliqua ejus parte, et intercepti a Luna interposita. Quae
visa e diversis punctis superficiei terrestris refertur ad diversa loca regionis solaris.
Incipitur autem hic a Luna et nominantur initium ac finis eclipseos, et illae,
quas appellant phases, nimirum partes disci lunaris obscuratae, quae definiri
solent per partes diametri Lunae, quam astronomi, ut et Solis diametrum, pro
hisce phasibus exprimendis dividunt in duodecim digitos.
terrestris refertur ad diversa loca regionis solaris.
Incipitur autem hic a Luna et nominantur initium ac finis eclipseos, et illae,
quas appellant phases, nimirum partes disci lunaris obscuratae, quae definiri
solent per partes diametri Lunae, quam astronomi, ut et Solis diametrum, pro
hisce phasibus exprimendis dividunt in duodecim digitos.
42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum
solent per partes diametri Lunae, quam astronomi, ut et Solis diametrum, pro
hisce phasibus exprimendis dividunt in duodecim digitos.
42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum
aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde
in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur
borealis et
duodecim digitos.
42(II 74) Proponitur, quid sit longitudo et latitudo geographica. Prior excurrit per totum
aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde
in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur
borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis
diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus appellari
et latitudo geographica. Prior excurrit per totum
aequatoris circulum in orientem, posterior per quadrantem circuli hinc et inde
in Boream vel Austrum versus alterum e polis. Nimirum in globo Terrae habentur bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur
borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis
diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus appellari aequatorem. Omnes semicirculi,
qui abeunt ab altero polo ad alterum, dicuntur meridiani. Et eorum aliquem ad
arbitrium selectum geographi appellant primum meridianum.
bini poli ut in coelo, circa quos fit motus diurnus, quorum alter dicitur
borealis et alter australis. Ab iis aeque distat circulus ille maximus conversionis
diurnae, quem lib. I. adn. 24 diximus appellari aequatorem. Omnes semicirculi,
qui abeunt ab altero polo ad alterum, dicuntur meridiani. Et eorum aliquem ad
arbitrium selectum geographi appellant primum meridianum. Plerumque autem
solet esse is, qui transit per insulam Ferri. Quod apud Gallos lege statutum est
pro geographis omnibus. Meridianus loci cujuspiam, ut Romae vel Londini est
is, qui transit per ipsos polos et eum locum
meridiani. Et eorum aliquem ad
arbitrium selectum geographi appellant primum meridianum. Plerumque autem
solet esse is, qui transit per insulam Ferri. Quod apud Gallos lege statutum est
pro geographis omnibus. Meridianus loci cujuspiam, ut Romae vel Londini est
is, qui transit per ipsos polos et eum locum et determinat tam longitudinem
quam latitudinem geographicam ipsius loci. Nam longitudo geographica dicitur
arcus aequatoris, qui excurrit a primo meridiano in orientem usque ad meridianum loci. Latitudo autem geographica dicitur ille arcus ejusdem meridiani, qui
jacet inter
eorum aliquem ad
arbitrium selectum geographi appellant primum meridianum. Plerumque autem
solet esse is, qui transit per insulam Ferri. Quod apud Gallos lege statutum est
pro geographis omnibus. Meridianus loci cujuspiam, ut Romae vel Londini est
is, qui transit per ipsos polos et eum locum et determinat tam longitudinem
quam latitudinem geographicam ipsius loci. Nam longitudo geographica dicitur
arcus aequatoris, qui excurrit a primo meridiano in orientem usque ad meridianum loci. Latitudo autem geographica dicitur ille arcus ejusdem meridiani, qui
jacet inter aequatorem et ipsum
locum et determinat tam longitudinem
quam latitudinem geographicam ipsius loci. Nam longitudo geographica dicitur
arcus aequatoris, qui excurrit a primo meridiano in orientem usque ad meridianum loci. Latitudo autem geographica dicitur ille arcus ejusdem meridiani, qui
jacet inter aequatorem et ipsum locum, ac est distantia ipsius loci ab aequatore
assumpta in superficie Terrae per arcum circuli maximi perpendicularem ipsi
aequatori. Ipsa latitudo dicitur borealis vel australis, prout locus respectu aequatoris jacet ad Boream vel ad Austrum.
Longitudo et
et ipsum locum, ac est distantia ipsius loci ab aequatore
assumpta in superficie Terrae per arcum circuli maximi perpendicularem ipsi
aequatori. Ipsa latitudo dicitur borealis vel australis, prout locus respectu aequatoris jacet ad Boream vel ad Austrum.
Longitudo et latitudo, quae in Terra assumuntur respectu aequatoris, in coelo
assumuntur respectu eclipticae numerando longitudinem a principio Arietis. Et
quae ad aequatorem eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum
aequatori. Ipsa latitudo dicitur borealis vel australis, prout locus respectu aequatoris jacet ad Boream vel ad Austrum.
Longitudo et latitudo, quae in Terra assumuntur respectu aequatoris, in coelo
assumuntur respectu eclipticae numerando longitudinem a principio Arietis. Et
quae ad aequatorem eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem,
hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia.
Porro cognita longitudine et latitudine loci facile
assumuntur respectu aequatoris, in coelo
assumuntur respectu eclipticae numerando longitudinem a principio Arietis. Et
quae ad aequatorem eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem,
hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia.
Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo
geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam
a principio Arietis. Et
quae ad aequatorem eodem modo referuntur, dicuntur ascensio recta ac declinatio, quod hic innuo ad indicandam diversam eorumdem nominum significationem,
hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia.
Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo
geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo
nominum significationem,
hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia.
Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo
geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis loco, qui existat in ipsa mappa.
hic pro geographia, et superius adn. 18 (lib. II) pro astronomia.
Porro cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo
geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis loco, qui existat in ipsa mappa.
cognita longitudine et latitudine loci facile est invenire punctum in globo
geographico vel mappis, ad quod is locus pertinet, cum in globo habeantur semper delineati aequator et plures meridiani et in mappis etiam particularibus, habeantur itidem lineae, vel saltem numeri, per quos longitudo et latitudo determinentur; quae idcirco facile inveniuntur pro quovis loco, qui existat in ipsa mappa.
43(II 75) Innuuntur hic methodi determinandi latitudinem loci cujuspiam; quod
horizonte aequalis
distantiae zenith ab aequatore adeoque altitudini poli.
Si igitur observetur, quae sit altitudo poli supra horizontem, invenitur latitudo
geographica loci. Porro id facile praestatur ope instrumenti astronomici cujuspiam, quo determinetur, quot gradibus et minutis sydus aliquod elevetur supra
horizontem vel distet. Si enim accipiatur aliqua fixa polo proxima et determinetur ejus altitudo supra horizontem tam maxima, cum ascendit supra polum,
quam minima, cum descendit infra, media inter ipsas erit altitudo poli.
Quin immo
observetur, quae sit altitudo poli supra horizontem, invenitur latitudo
geographica loci. Porro id facile praestatur ope instrumenti astronomici cujuspiam, quo determinetur, quot gradibus et minutis sydus aliquod elevetur supra
horizontem vel distet. Si enim accipiatur aliqua fixa polo proxima et determinetur ejus altitudo supra horizontem tam maxima, cum ascendit supra polum,
quam minima, cum descendit infra, media inter ipsas erit altitudo poli.
Quin immo facilius praestatur id ipsum per unicam observationem vel stellae
cujusvis vel etiam Solis, qua inveniatur
loci, qui sibi id punctum videt ad verticem imminens. Sed oportet
aliunde nosse ex astronomicis tabulis distantiam ejusdem astri a polo, quae pro
fixis vix quidquam mutatur ad sensum intra annum, pro Sole mutatur quidem
plurimum. Sed ad usus nauticos habentur pro singulis diebus computatae et in
tabulas redactae declinationes Solis, quarum complementa ad gradus 90 exhibent distantias a polo.
Porro distantia illa a zenith capienda est, ubi astrum appellit ad meridianum.
Tum enim in eodem meridiano computantur omnes ejusmodi distantiae. Et cum
innotescat
diebus computatae et in
tabulas redactae declinationes Solis, quarum complementa ad gradus 90 exhibent distantias a polo.
Porro distantia illa a zenith capienda est, ubi astrum appellit ad meridianum.
Tum enim in eodem meridiano computantur omnes ejusmodi distantiae. Et cum
innotescat distantia astri a zenith per observationem et a polo per tabulas, innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90,
quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci.
Corrigenda est etiam observatio a refractione, quae omnia
Solis, quarum complementa ad gradus 90 exhibent distantias a polo.
Porro distantia illa a zenith capienda est, ubi astrum appellit ad meridianum.
Tum enim in eodem meridiano computantur omnes ejusmodi distantiae. Et cum
innotescat distantia astri a zenith per observationem et a polo per tabulas, innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90,
quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci.
Corrigenda est etiam observatio a refractione, quae omnia objecta coelestia
elevat. Et quidem habentur tabulae ad id
est, ubi astrum appellit ad meridianum.
Tum enim in eodem meridiano computantur omnes ejusmodi distantiae. Et cum
innotescat distantia astri a zenith per observationem et a polo per tabulas, innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90,
quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci.
Corrigenda est etiam observatio a refractione, quae omnia objecta coelestia
elevat. Et quidem habentur tabulae ad id ipsum computatae. Sed in ipsis versibus praecipua tantummodo quaedam capita attigimus.
astri a zenith per observationem et a polo per tabulas, innotescit distantia quoque poli a zenith, adeoque ejus residuum ad gradus 90,
quae est altitudo poli, et exhibet latitudinem loci.
Corrigenda est etiam observatio a refractione, quae omnia objecta coelestia
elevat. Et quidem habentur tabulae ad id ipsum computatae. Sed in ipsis versibus praecipua tantummodo quaedam capita attigimus.
44(II 76) Longitudo geographica loci cujuspiam facile
44(II 76) Longitudo geographica loci cujuspiam facile definitur per observationem eclipseos lunaris, si ea observatio simul instituta fuerit in eo loco, cujus longitudo
quaeritur, et in alio quopiam, cujus longitudo jam innotescat. Satis est conferre
inter se horas astronomicas eorum locorum, quibus horis observatum est initium, vel finis, vel certa phasis eclipseos. Horae enim singulorum locorum numerantur ab astronomis incipiendo a meridie loci ad meridiem. Porro meridies
Horae enim singulorum locorum numerantur ab astronomis incipiendo a meridie loci ad meridiem. Porro meridies
citius accidit regionibus orientalioribus, cum Sol ad earum meridianum citius
appellat. Hinc eodem momento temporis plures horas numerat locus situs in
meridiano terrestri orientaliore. Et proinde differentia horarum exhibet differentiam positionis meridianorum, adeoque differentiam longitudinum.
Satis est ad id reducere differentiam temporis ad partes aequatoris, quod
facile itidem fit. Cum enim Sol 24 horis totum diurno motu absolvat circulum,
nimirum
Satis est ad id reducere differentiam temporis ad partes aequatoris, quod
facile itidem fit. Cum enim Sol 24 horis totum diurno motu absolvat circulum,
nimirum gradus 360, debentur singulis horis gradus 15. Adeoque unus gradus
respondet 4 minutis, unum minutum quatuor secundis, et ita porro.
45(II 77) Initium et finis eclipseos difficilius satis accurate determinari solent ob confusum umbrae terrestris marginem, qui observationem turbat, potissimum, ubi
absolvat circulum,
nimirum gradus 360, debentur singulis horis gradus 15. Adeoque unus gradus
respondet 4 minutis, unum minutum quatuor secundis, et ita porro.
45(II 77) Initium et finis eclipseos difficilius satis accurate determinari solent ob confusum umbrae terrestris marginem, qui observationem turbat, potissimum, ubi
non videtur simul ingens arcus ipsius umbrae. Phases etiam difficulter admodum intra satis arctos temporis limites observantur, potissimum si Luna non
marginem, qui observationem turbat, potissimum, ubi
non videtur simul ingens arcus ipsius umbrae. Phases etiam difficulter admodum intra satis arctos temporis limites observantur, potissimum si Luna non
incedat nisi per marginem umbrae terrestris. Quo casu lente admodum aliquanto post initium et ante finem phases augentur et minuuntur. Hinc potius adhibentur immersiones et emersiones macularum Lunae, per quarum plures cito
admodum transit margo umbrae. Sunt autem multae ejusmodi maculae in Luna,
quae ope telescopii admodum distinctae apparent, sive sint particulae quaedam
ejus
turbat, potissimum, ubi
non videtur simul ingens arcus ipsius umbrae. Phases etiam difficulter admodum intra satis arctos temporis limites observantur, potissimum si Luna non
incedat nisi per marginem umbrae terrestris. Quo casu lente admodum aliquanto post initium et ante finem phases augentur et minuuntur. Hinc potius adhibentur immersiones et emersiones macularum Lunae, per quarum plures cito
admodum transit margo umbrae. Sunt autem multae ejusmodi maculae in Luna,
quae ope telescopii admodum distinctae apparent, sive sint particulae quaedam
ejus superficiei obscuriores sive
arcus ipsius umbrae. Phases etiam difficulter admodum intra satis arctos temporis limites observantur, potissimum si Luna non
incedat nisi per marginem umbrae terrestris. Quo casu lente admodum aliquanto post initium et ante finem phases augentur et minuuntur. Hinc potius adhibentur immersiones et emersiones macularum Lunae, per quarum plures cito
admodum transit margo umbrae. Sunt autem multae ejusmodi maculae in Luna,
quae ope telescopii admodum distinctae apparent, sive sint particulae quaedam
ejus superficiei obscuriores sive lucidiores. Nam utrumque genus macularum
nomine
jam passim ab astronomis adhibentur. Quae fere omnia desumpta
sunt ab hominibus, qui doctrinae fama innotuerunt vel apud veteres, ut Plato,
Aristoteles, Aristarchus, vel apud recentiores, ut Copernicus, Tycho, Galileus.
Ampliores maculas ipse appellavit maria, ut Mare serenitatis, Mare crisium. Et
insulas quoque habet ut Insulam sinus medii; ad quae hic nomina alluditur.
46(II 78) Quando non habentur binae observationes institutae in binis locis, sed unica in
uno loco
uti
Londini vel Parisiorum, id phaenomenum, quod observatur, debeat accidere.
Conferendo enim horam ejusmodi cum hora loci, in quo observatio instituitur,
determinatur longitudo ejus loci; cujus latitudine pariter determinata per methodos superius expositas invenitur positio ejus loci ignoti. Et eo pacto navis delata
per procellam ad partem Oceani quamcunque, si eclipsim aliquam ibi habeat,
potest nosse, ubi sit, et reliquum cursum dirigere.
Haec quidem methodus vix ullius usus esse poterat ante perfectam astronomiam, cum initium et finis eclipseos notata in
in quo observatio instituitur,
determinatur longitudo ejus loci; cujus latitudine pariter determinata per methodos superius expositas invenitur positio ejus loci ignoti. Et eo pacto navis delata
per procellam ad partem Oceani quamcunque, si eclipsim aliquam ibi habeat,
potest nosse, ubi sit, et reliquum cursum dirigere.
Haec quidem methodus vix ullius usus esse poterat ante perfectam astronomiam, cum initium et finis eclipseos notata in ephemeridibus intra dimidium
etiam quadrantem eoque plus aberrarent a veris. Singula autem minuta temporis
possint errorem
positio ejus loci ignoti. Et eo pacto navis delata
per procellam ad partem Oceani quamcunque, si eclipsim aliquam ibi habeat,
potest nosse, ubi sit, et reliquum cursum dirigere.
Haec quidem methodus vix ullius usus esse poterat ante perfectam astronomiam, cum initium et finis eclipseos notata in ephemeridibus intra dimidium
etiam quadrantem eoque plus aberrarent a veris. Singula autem minuta temporis
possint errorem secum trahere 15 milliariorum geographicorum in positione loci.
Sed jam lunaris theoria ita perfecta est, quemadmodum diximus libro I. adn. 48,
etiam quadrantem eoque plus aberrarent a veris. Singula autem minuta temporis
possint errorem secum trahere 15 milliariorum geographicorum in positione loci.
Sed jam lunaris theoria ita perfecta est, quemadmodum diximus libro I. adn. 48,
ut intra satis arctos limites loca Lunae determinentur. Et proinde eclipsium quoque
phaenomena praedicantur.
Binae difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena,
quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari
in positione loci.
Sed jam lunaris theoria ita perfecta est, quemadmodum diximus libro I. adn. 48,
ut intra satis arctos limites loca Lunae determinentur. Et proinde eclipsium quoque
phaenomena praedicantur.
Binae difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena,
quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac
difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae
summae dominus Irwin, per sellam ita
loca Lunae determinentur. Et proinde eclipsium quoque
phaenomena praedicantur.
Binae difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena,
quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac
difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae
summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per
majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter
ipsam jactationem
difficultates remanent: phaenomeni raritas summa et difficultas summa observandi, potissimum in mari. Sed raritas suppletur per alia phaenomena,
quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac
difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae
summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per
majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter
ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in
terra, teste inter alios Sissono, qui ejus ope
suppletur per alia phaenomena,
quae etiam intra multo arctiores limites et multo certius observari possunt. Ac
difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae
summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per
majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter
ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in
terra, teste inter alios Sissono, qui ejus ope plurimas observationes instituit,
inter quas diametrum apparentem Solis saepe iteratis vicibus assumpsit sine
observari possunt. Ac
difficultatem ea observandi in mari nuper sustulit vir summi ingenii et industriae
summae dominus Irwin, per sellam ita in navi suspensam, ut observationes per
majora telescopia et Dollondianum micrometrum ac per alia instrumenta inter
ipsam jactationem aeque facile et accurate in ipso mari institui possint ac in
terra, teste inter alios Sissono, qui ejus ope plurimas observationes instituit,
inter quas diametrum apparentem Solis saepe iteratis vicibus assumpsit sine
unius minuti secundi discrimine.
satellitum Jovis multo aptiores sunt ad determinandas longitudines,
tum quia sunt frequentiores, tum quia multo certius determinantur, potissimum
eclipses intimi satellitis, cujus theoria est multo magis perfecta, ut ejus eclipses
jam praenunciari possint citra errorem fere unius minuti; et velocitas motus est
tanta, ut multo minus incertum observatorem reddat de momento phaenomeni.
Porro is non solum eclipsim patitur in umbram Jovis incurrens, sed et in ipsum
Jovis corpus umbram projicit, quae longioribus telescopiis deprehendi possit.
In singulis autem conversionibus defectum
satellitis, cujus theoria est multo magis perfecta, ut ejus eclipses
jam praenunciari possint citra errorem fere unius minuti; et velocitas motus est
tanta, ut multo minus incertum observatorem reddat de momento phaenomeni.
Porro is non solum eclipsim patitur in umbram Jovis incurrens, sed et in ipsum
Jovis corpus umbram projicit, quae longioribus telescopiis deprehendi possit.
In singulis autem conversionibus defectum patitur; quae conversiones breviores
sunt duorum dierum intervallo.
Adhiberi possunt etiam eclipses aliorum satellitum, potissimum secundi,
eclipses aliorum satellitum, potissimum secundi, etiam
in mari, si calculus e tabulis initus corrigatur per praecedentes observationes.
(On a depuis réduit les tables du second satellite presque à la même perfection
que celles du premier.) Possunt autem adhiberi etiam conjunctiones cum Jove
et conjunctiones intimi satellitis cum reliquis. Quorum si theoria est minus accurata, motus est lentior. Ut idcirco in Jovis satellitibus non rara, sed admodum
frequens habeatur occasio longitudinis determinandae, quod ut etiam in mari
fieri jam possit, debet Irwino geographia. Ex cujus sella,
minus accurata, motus est lentior. Ut idcirco in Jovis satellitibus non rara, sed admodum
frequens habeatur occasio longitudinis determinandae, quod ut etiam in mari
fieri jam possit, debet Irwino geographia. Ex cujus sella, primo, quod sciam, in
mari eclipses satellitum Jovis sunt observatae et longitudo per illas determinata.
Quod quidem ipse cum Sissono praestitit pluribus vicibus.
Haec methodus deficit per binos circiter menses singulis annis, per quos
Jupiter post Solem latet. At praeterquam quod ingens est sane commodum
posse longitudinem determinare in
Sissono praestitit pluribus vicibus.
Haec methodus deficit per binos circiter menses singulis annis, per quos
Jupiter post Solem latet. At praeterquam quod ingens est sane commodum
posse longitudinem determinare in medio mari per decem singulorum annorum
menses, habentur et alia observationum genera, quae perpetuo usui esse possunt, de quibus mox agemus.
48(II 80) Solis eclipses itidem ad longitudinum determinationem adhibentur, determinando
generalis eclipsium solarium, quam debemus Dominico
Cassino. Delineatur circulus, qui referat peripheriam circuli terrestris terminantis hemisphaerium visum e centro Solis. In eo designantur loca binorum polorum Terrae projectorum in ejus planum, tum projectio circulorum per ipsos
transeuntium et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum
pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit
in
loca binorum polorum Terrae projectorum in ejus planum, tum projectio circulorum per ipsos
transeuntium et designantium horas ad quinos saltem gradus ac parallelorum
pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit
in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum
Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel
penumbrae lunaris, in quo qui existit,
ac parallelorum
pertinentium ad id hemisphaerium. Quae fere semper sunt ellipses praeter unicum omnium horariorum medium, qui meridiem designat et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea, quae exhibet viam ejus puncti, in quo incurrit
in idem planum recta ducta per centrum Solis et Lunae. In quo puncto centrum
Lunae appareret spectatori posito in Sole. Id punctum est centrum umbrae vel
penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout
autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel majorem videt
obtectam Solis partem. At ex
Sole. Id punctum est centrum umbrae vel
penumbrae lunaris, in quo qui existit, videt Solis eclipsem centralem. Prout
autem inde locus quivis magis vel minus distat, minorem vel majorem videt
obtectam Solis partem. At ex astronomico calculo innotescit nexus inter determinatas distantias ejusmodi et partes diametri solaris deficientes.
Ei lineae rectae adscribuntur numeri, qui exprimant horas loci cogniti, pro
quo calculus est institutus. Et concipiuntur loca Terrae motu diurno delata per
illas parallelorum ellipses, quarum quae cuivis loco conveniat, innotescit, si
vel majorem videt
obtectam Solis partem. At ex astronomico calculo innotescit nexus inter determinatas distantias ejusmodi et partes diametri solaris deficientes.
Ei lineae rectae adscribuntur numeri, qui exprimant horas loci cogniti, pro
quo calculus est institutus. Et concipiuntur loca Terrae motu diurno delata per
illas parallelorum ellipses, quarum quae cuivis loco conveniat, innotescit, si
innotescat ejus loci latitudo.
Si jam innotescat ipsius loci etiam longitudo, innotescet differentia ejus meridiei a meridie loci, pro quo
quarum quae cuivis loco conveniat, innotescit, si
innotescat ejus loci latitudo.
Si jam innotescat ipsius loci etiam longitudo, innotescet differentia ejus meridiei a meridie loci, pro quo calculus est institutus, adeoque ejus hora pro
quavis data hora loci ejusdem, et idcirco ejus positio in suo parallelo respondens positioni centri umbrae mobilis, et distantia, ac ex ea solaris eclipseos
quantitas, quae idcirco praenunciari potest. Erit autem centralis in iis locis,
quae delata per suos parallelos appellunt simul cum centro umbrae mobilis ad
aliquam
Si jam innotescat ipsius loci etiam longitudo, innotescet differentia ejus meridiei a meridie loci, pro quo calculus est institutus, adeoque ejus hora pro
quavis data hora loci ejusdem, et idcirco ejus positio in suo parallelo respondens positioni centri umbrae mobilis, et distantia, ac ex ea solaris eclipseos
quantitas, quae idcirco praenunciari potest. Erit autem centralis in iis locis,
quae delata per suos parallelos appellunt simul cum centro umbrae mobilis ad
aliquam intersectionem viae rectilineae ejus centri et paralleli ipsius loci, pro
quo loco
respondens positioni centri umbrae mobilis, et distantia, ac ex ea solaris eclipseos
quantitas, quae idcirco praenunciari potest. Erit autem centralis in iis locis,
quae delata per suos parallelos appellunt simul cum centro umbrae mobilis ad
aliquam intersectionem viae rectilineae ejus centri et paralleli ipsius loci, pro
quo loco distantia illa erit nulla.
Ac si loci longitudo non innotescat, observata autem sit phasis, ex hora observationis innotescit positio ipsius loci in suo parallelo cognito ob cognitam
ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae
viae rectilineae ejus centri et paralleli ipsius loci, pro
quo loco distantia illa erit nulla.
Ac si loci longitudo non innotescat, observata autem sit phasis, ex hora observationis innotescit positio ipsius loci in suo parallelo cognito ob cognitam
ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae debita ei phasi invenitur positio
ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo
calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci
cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti.
sit phasis, ex hora observationis innotescit positio ipsius loci in suo parallelo cognito ob cognitam
ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae debita ei phasi invenitur positio
ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo
calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci
cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti.
Sine constructione generali habentur methodi, per quas, data phasi observata
et latitudine loci ac hora observationis pertinente ad ipsum, et datis elementis
in suo parallelo cognito ob cognitam
ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae debita ei phasi invenitur positio
ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo
calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci
cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti.
Sine constructione generali habentur methodi, per quas, data phasi observata
et latitudine loci ac hora observationis pertinente ad ipsum, et datis elementis
eclipseos ex calculo instituto per tabulas astronomicas pro dato
cognito ob cognitam
ejus latitudinem. Et ex distantia a centro umbrae debita ei phasi invenitur positio
ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo
calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci
cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti.
Sine constructione generali habentur methodi, per quas, data phasi observata
et latitudine loci ac hora observationis pertinente ad ipsum, et datis elementis
eclipseos ex calculo instituto per tabulas astronomicas pro dato quodam loco,
illa semita, quae exhibet horam loci cogniti, pro quo
calculus est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci
cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti.
Sine constructione generali habentur methodi, per quas, data phasi observata
et latitudine loci ac hora observationis pertinente ad ipsum, et datis elementis
eclipseos ex calculo instituto per tabulas astronomicas pro dato quodam loco,
invenitur longitudo loci observationis.
est institutus et constructio facta, adeoque differentiam horarum loci
cogniti et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti.
Sine constructione generali habentur methodi, per quas, data phasi observata
et latitudine loci ac hora observationis pertinente ad ipsum, et datis elementis
eclipseos ex calculo instituto per tabulas astronomicas pro dato quodam loco,
invenitur longitudo loci observationis.
50(II 82) Hisce methodis perfecta est jam
50(II 82) Hisce methodis perfecta est jam plurimum geographia. Sed multum adhuc itineris superest ad absolutam ipsius perfectionem. Id autem sperandum non ab
eclipsibus tantum, sed multo magis a quotidianis Lunae observationibus. Nam
ejus distantiae a Sole et a fixis, si satis accurate determinentur, rem praestare
possunt; et quidem, si calculus uno minuto non aberret in loco Lunae, quo jam
deventum esse diximus libro I. Intra triginta geographica milliaria definitur etiam
sine correspondente observatione longitudo loci, in quo observatio est
est jam plurimum geographia. Sed multum adhuc itineris superest ad absolutam ipsius perfectionem. Id autem sperandum non ab
eclipsibus tantum, sed multo magis a quotidianis Lunae observationibus. Nam
ejus distantiae a Sole et a fixis, si satis accurate determinentur, rem praestare
possunt; et quidem, si calculus uno minuto non aberret in loco Lunae, quo jam
deventum esse diximus libro I. Intra triginta geographica milliaria definitur etiam
sine correspondente observatione longitudo loci, in quo observatio est instituta.
Hujusmodi distantiae observandae
reflexionis. Sed eorum ope res perficitur intra
limites multo laxiores. Ex sella Irwiniana commodissime delicatissimis etiam
instrumentis res perficitur. Saepissime autem Luna transit tam prope aliquam e
fixis satis lucidis, ut Dollondiano micrometro discerni possint una cum ipsa
Luna. Et tunc Irwiniana machina summi erit usus, phaenomenum accuratissime
determinans. Quae quidem machina, si et satellitum Jovis et positionis Lunae ad
fixas habeatur ratio, non rarum admodum, sed frequentissimum habebit usum.
Quanquam in hoc secundo casu pluribus astronomicis calculis opus erit,
delicatissimis etiam
instrumentis res perficitur. Saepissime autem Luna transit tam prope aliquam e
fixis satis lucidis, ut Dollondiano micrometro discerni possint una cum ipsa
Luna. Et tunc Irwiniana machina summi erit usus, phaenomenum accuratissime
determinans. Quae quidem machina, si et satellitum Jovis et positionis Lunae ad
fixas habeatur ratio, non rarum admodum, sed frequentissimum habebit usum.
Quanquam in hoc secundo casu pluribus astronomicis calculis opus erit, ut ex
observatione eruatur longitudo. Calculos instituere ad praedicendam horam
phaenomeni observandi, id
etiam
instrumentis res perficitur. Saepissime autem Luna transit tam prope aliquam e
fixis satis lucidis, ut Dollondiano micrometro discerni possint una cum ipsa
Luna. Et tunc Irwiniana machina summi erit usus, phaenomenum accuratissime
determinans. Quae quidem machina, si et satellitum Jovis et positionis Lunae ad
fixas habeatur ratio, non rarum admodum, sed frequentissimum habebit usum.
Quanquam in hoc secundo casu pluribus astronomicis calculis opus erit, ut ex
observatione eruatur longitudo. Calculos instituere ad praedicendam horam
phaenomeni observandi, id quidem pertinet ad
eam de curru deducendam credebatur, nisi fragor
ejus aures obtunderet. Plurima suppetunt apud veteres potissimum poetas loca,
quae eo respiciant. Quorum sane multa collegit ibidem Ricciolius eruditissime
de more. Ejusmodi est illud
fragor
ejus aures obtunderet. Plurima suppetunt apud veteres potissimum poetas loca,
quae eo respiciant. Quorum sane multa collegit ibidem Ricciolius eruditissime
de more. Ejusmodi est illud
3 Phaenomena eclipseos solaris enumerantur: pallor crepuscularis, astra clariora se prodentia, exigua enim ne tum quidem in conspectum veniunt; lumen circa Solem delitescentem. Quod quidem est duplicis generis. Nam quidam velut annulus ambit locum Solis, qui eo est vividior, quo Soli propior. Et hic quidem solet esse satis amplus,
latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam
tenuissimi annuli et vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in
binas
veniunt; lumen circa Solem delitescentem. Quod quidem est duplicis generis. Nam quidam velut annulus ambit locum Solis, qui eo est vividior, quo Soli propior. Et hic quidem solet esse satis amplus,
latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam
tenuissimi annuli et vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in
binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui
lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam
latitudinem unum etiam gradum superante, licet mentionem faciant astronomi etiam
tenuissimi annuli et vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in
binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui
lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem
Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem
omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem
vel dimidio
ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem
Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem
omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem
vel dimidio tantum detecto habetur dies jam omnino clara et integra.
4 Incipiendo ab annuli causa, eam aliqui desumunt ab illa proprietate luminis, quam
optici appellant inflexionem vel diffractionem. Hic autem innuitur et ipsa proprietas
jam omnino clara et integra.
4 Incipiendo ab annuli causa, eam aliqui desumunt ab illa proprietate luminis, quam
optici appellant inflexionem vel diffractionem. Hic autem innuitur et ipsa proprietas una cum reliquis lucis proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit
per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus
heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars
4 Incipiendo ab annuli causa, eam aliqui desumunt ab illa proprietate luminis, quam
optici appellant inflexionem vel diffractionem. Hic autem innuitur et ipsa proprietas una cum reliquis lucis proprietatibus et ejus causa. Dum radius luminis abit
per medium homogeneum, progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus
heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus,
progreditur per rectam lineam. Si incurrat in corpus
heterogeneum, habet reflexionem, refractionem, diffractionem. Nimirum, si deveniat ad amplam novi corporis superficiem, pars ejus radii reflectitur, pars ingreditur in ipsum corpus, etiam in priores saltem particulas corporis utcumque
opaci et ibi, si non incurrat perpendiculariter, refringitur. Nimirum ingreditur quidem, sed detorquetur a directione sui motus. Quod si perradat tantummodo extremam partem novi corporis, adveniens ad distantiam perquam exiguam, progreditur quidem, sed mutata itidem directione itineris ita, ut alii e
perquam exiguam, progreditur quidem, sed mutata itidem directione itineris ita, ut alii e radiis
e radiis
ab ipso corpore projectam, alii extrorsum ad partes umbrae oppositas.
Causa horum phaenomenorum omnium est mihi, et aliis plurimis, potissimum
Newtonianis, vis quaedam mutua, quae habetur inter lucem et corpora. Haec vis
mihi est mutua inter omnes materiae particulas, et in ingentibus distantiis est attractiva in ratione, ut vocant, reciproca duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum
ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva,
pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis,
Haec vis
mihi est mutua inter omnes materiae particulas, et in ingentibus distantiis est attractiva in ratione, ut vocant, reciproca duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum
ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva,
pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce
duos
duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum
ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva,
pendens ex magnitudine et directione vis pro binis punctis quibuscunque a distantiis, secundum legem quandam expressam per quandam curvam lineam, quam exposui et ad universam applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce
duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem
virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis
applicavi tam mechanicam quam physicam, tum in dissertationibus pluribus, tum in justae molis opere impresso Viennae in Austria ante hosce
duos annos, cui titulus Naturalis philosophiae theoria redacta ad unicam legem
virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et
dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria.
Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis
virium in natura existentium. In particulis corporum pendet vis etiam a numero et
dispositione punctorum, ex quibus eae constant, cum inde pendeant summae virium pertinentium ad omnia punctorum binaria.
Hisce viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in
magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum
agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite
viribus agit lumen in corpora, calorem excitando in eorum fibris, et corpora in lumen, ipsum detorquendo a suo itinere. Vis in exiguis distantiis est ingens, in
magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum
agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam
praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus
ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita,
distantiis est ingens, in
magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum
agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam
praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus
ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis immergatur in
novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem
velocitatem
magnis insensibilis. Dum lumen abit per medium homogeneum, summae actionum
agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam
praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus
ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis immergatur in
novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem
velocitatem accessus perpendicularis ad
actionum
agentium directionibus oppositis aequantur ad sensum et idcirco motum rectilineum non turbant. In distantia exigua a limite dividente media heterogenea jam
praevalet attractio, jam repulsio, et mutatur perpetuo directio et celeritas motus
ejus. Si summa virium repellentium a novo medio et retrahentium in medium praecedens praevaleat atque id ita, ut, ante quam particula luminis satis immergatur in
novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem
velocitatem accessus perpendicularis ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat,
luminis satis immergatur in
novum medium delata ad loca actionum circumquaque aequalium, elidat omnem
velocitatem accessus perpendicularis ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus, habebitur ingressus in novum medium,
sed cum velocitate imminuta, et in casu motus obliqui refractio cum recessu a
perpendiculo. Si praevaleat summa virium oppositarum, habebitur ingressus cum
velocitate aucta, et in casu motus obliqui refractio cum accessu ad perpendiculum.
Ubi radius perstringit tantummodo marginem corporis, detorquetur viribus iisdem, sed
ad id medium, quam habebat prius, fiet reflexio. Si ea summa praevaleat, sed minus, habebitur ingressus in novum medium,
sed cum velocitate imminuta, et in casu motus obliqui refractio cum recessu a
perpendiculo. Si praevaleat summa virium oppositarum, habebitur ingressus cum
velocitate aucta, et in casu motus obliqui refractio cum accessu ad perpendiculum.
Ubi radius perstringit tantummodo marginem corporis, detorquetur viribus iisdem, sed praetervolat et acquirit inflexionem, quae est quaedam inchoata refractio vel reflexio, cum autem vis sit mutua. Dum tenuissimae luminis
obliqui refractio cum recessu a
perpendiculo. Si praevaleat summa virium oppositarum, habebitur ingressus cum
velocitate aucta, et in casu motus obliqui refractio cum accessu ad perpendiculum.
Ubi radius perstringit tantummodo marginem corporis, detorquetur viribus iisdem, sed praetervolat et acquirit inflexionem, quae est quaedam inchoata refractio vel reflexio, cum autem vis sit mutua. Dum tenuissimae luminis particulae
ingentem sui motus mutationem inde acquirunt, corporum fibrae crassiores et
inter se connexae acquirunt solum tremorem quendam.
tantummodo marginem corporis, detorquetur viribus iisdem, sed praetervolat et acquirit inflexionem, quae est quaedam inchoata refractio vel reflexio, cum autem vis sit mutua. Dum tenuissimae luminis particulae
ingentem sui motus mutationem inde acquirunt, corporum fibrae crassiores et
inter se connexae acquirunt solum tremorem quendam.
Hujus theoriae partem tantummodo attingit hic locus.
5 Primum experimentum, ad diffractionem videndam,
partem tantummodo attingit hic locus.
5 Primum experimentum, ad diffractionem videndam, capilli, cujus umbra est multo latior ob radios extrorsus detortos, sed multo minus densa et nigra ob alios
introrsum flexos.
6 Alterum experimentum: radius tenuis intra conclave obscurum excipitur binis
lamellis vel aciebus cultrorum non ita multum distantibus a se
inter quas
transit usque ad ulteriorem papyrum ipsius pars allapsa ad rimam, quam eae relinquunt inter se. Initio igitur, dum binae acies adhuc satis distant a se invicem,
habebitur ductus lucidus unicus respondens illi rimae, sed multo amplior quam
rima ipsa ob radios nimirum detortos hinc et inde prope acies. Accedentibus ad se
invicem illis aciebus, ubi deventum fuerit ad certam distantiam, tum unicus ille
lucidus ductus dividetur in duos separatos ab umbra intermedia. Ea umbra orietur, quia tum nulli radii transibunt recta ad chartam illam, sed radii utrinque
detorti generabunt
ad se
invicem illis aciebus, ubi deventum fuerit ad certam distantiam, tum unicus ille
lucidus ductus dividetur in duos separatos ab umbra intermedia. Ea umbra orietur, quia tum nulli radii transibunt recta ad chartam illam, sed radii utrinque
detorti generabunt illos binos lucidos ductus hic et inde a medio.
7 Eodem igitur pacto hi censent radios Solis detortos circa marginem lunaris globi
devenire ad oculum observatoris et gignere annulum illum lucidum.
detorti generabunt illos binos lucidos ductus hic et inde a medio.
7 Eodem igitur pacto hi censent radios Solis detortos circa marginem lunaris globi
devenire ad oculum observatoris et gignere annulum illum lucidum.
8 Proponitur eclipsis quaedam artificialis, qua solet exhiberi hic annulus a diffractione ortus. Artificialem eclipsim proposuit in Monumentis
artificialis, qua solet exhiberi hic annulus a diffractione ortus. Artificialem eclipsim proposuit in Monumentis Academiae Parisiensis
ad ann. 1715 celeberrimus astronomus Isleus; cujus academici mentionem fecimus lib. II. adn. 11, sed methodo non ita parum diversa ab ea, quam hic exhibui
et quae est multo aptior ad repraesentandam eclipsim Lunae naturalem.
Infra verticem tubi cujuspiam superne aperti suspendatur circulus ex materia
opaca ejus magnitudinis, ut spectata a fundo ejus diameter appareat sub angulo
dimidii gradus; nimirum ut sit circiter ipsa
aperti suspendatur circulus ex materia
opaca ejus magnitudinis, ut spectata a fundo ejus diameter appareat sub angulo
dimidii gradus; nimirum ut sit circiter ipsa diameter una e 114 partibus aequalibus
distantiae ab ipso fundo. In eodem fundo collocetur alter tubulus insertus tubo
priori et mobilis intra ipsum, qui inferne sit clausus et habeat foramen, cui applicari possit oculus et per ipsum suspici ille circulus suspensus. Qui apparebit
major Sole, vel aequalis, vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel minus
intra tubum, ut foramen accedat ad circulum minus, aeque
ejus magnitudinis, ut spectata a fundo ejus diameter appareat sub angulo
dimidii gradus; nimirum ut sit circiter ipsa diameter una e 114 partibus aequalibus
distantiae ab ipso fundo. In eodem fundo collocetur alter tubulus insertus tubo
priori et mobilis intra ipsum, qui inferne sit clausus et habeat foramen, cui applicari possit oculus et per ipsum suspici ille circulus suspensus. Qui apparebit
major Sole, vel aequalis, vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel minus
intra tubum, ut foramen accedat ad circulum minus, aeque vel plus quam requiritur, ut diameter apparens
diameter appareat sub angulo
dimidii gradus; nimirum ut sit circiter ipsa diameter una e 114 partibus aequalibus
distantiae ab ipso fundo. In eodem fundo collocetur alter tubulus insertus tubo
priori et mobilis intra ipsum, qui inferne sit clausus et habeat foramen, cui applicari possit oculus et per ipsum suspici ille circulus suspensus. Qui apparebit
major Sole, vel aequalis, vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel minus
intra tubum, ut foramen accedat ad circulum minus, aeque vel plus quam requiritur, ut diameter apparens circuli sit aequalis diametro apparenti
vel minor, prout ille tubulus protrudetur magis vel minus
intra tubum, ut foramen accedat ad circulum minus, aeque vel plus quam requiritur, ut diameter apparens circuli sit aequalis diametro apparenti Solis.
Post hujusmodi constructionem dirigendus erit tubus in Solem et sistendus ita,
ut Sol motu diurno progrediens deveniat ad ipsum circulum. Si ita dirigatur tubus, ut via centri Solis transeat per centrum circuli, repraesentabitur eclipsis Solis totalis vel annularis, prout diameter apparens circuli fuerit non minor vel minor
diametro apparente Solis.
vel minor
diametro apparente Solis.
Jam vero in casu eclipseos totalis, adhuc circa illum circulum apparebit circumquaque annulus lucidus ortus a radiis inflexis in margine circuli.
Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et
conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a
circulo, apparent circa ipsum circulum annuli lucidi et
Isleus Solem admittit in locum penitus obscurum per exiguum foramen et
conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a
circulo, apparent circa ipsum circulum annuli lucidi et vero etiam colorati. At ii
nascuntur ex diffractione radiorum transeuntium per illud tenue foramen relictum
in tubi vertice. Ad rem apte repraesentandam oportet admittere radios libere advenientes ad circulum suspensum,
et
conum radiorum per id transeuntium excipit in circulo plano exhibente Solis imaginem. Quae potest esse vel major vel minor circulo, prout ipse circulus retrahitur vel protrudetur ad foramen. Ubi imago Solis est minor et tota tegitur a
circulo, apparent circa ipsum circulum annuli lucidi et vero etiam colorati. At ii
nascuntur ex diffractione radiorum transeuntium per illud tenue foramen relictum
in tubi vertice. Ad rem apte repraesentandam oportet admittere radios libere advenientes ad circulum suspensum, uti libere adveniunt radii solares ad Lunam.
continent quamproxime pedes Parisienses 20.000.000, sive partes pollicum centesimas 24.000.000.000. In qua distantia una centesima apparet sub angulo minore duobus minutis quintis. Quae
tenuitas, nisi vis luminis sit admodum ingens, sub sensum omnino non cadit,
annulum autem nec ampliorem illum et languidiorem exhibere potest, qui in eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius gradus, nec arctiorem et
vividiorem, situm intra ipsum, qui adhuc sensibilem crassitudinem habere solet.
Is annulus in eclipsi artificiali illa etiam, quam supra expressi, est admodum sensibilis
apparet sub angulo minore duobus minutis quintis. Quae
tenuitas, nisi vis luminis sit admodum ingens, sub sensum omnino non cadit,
annulum autem nec ampliorem illum et languidiorem exhibere potest, qui in eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius gradus, nec arctiorem et
vividiorem, situm intra ipsum, qui adhuc sensibilem crassitudinem habere solet.
Is annulus in eclipsi artificiali illa etiam, quam supra expressi, est admodum sensibilis ob exiguam distantiam oculi a circulo, in cujus margine fit diffractio, quae
ibi potest gignere annulum crassum per plura
inflectentis. Quare illud lumen,
quod advenit ad spatium ita arctum, distrahitur in immensum in tanto intervallo a
Luna ad Terram, in quo ejus particulae divergentes recedunt a se invicem in
immensum. Quod quidem eum annulum debet reddere prorsus insensibilem.
Est et alia sententia de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno
1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob
scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad
de eodem annulo cum suo experimento, quam eodem anno
1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob
scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad posticas. Verum et
is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus.
11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui
experimento, quam eodem anno
1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob
scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad posticas. Verum et
is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus.
11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non
anno
1715 protulit in iisdem Monumentis Academiae Parisiensis Hireus, observato quodam velut annulo circa globum Soli interpositum, qui oriebatur a radiis, quos ob
scabritiem globi partes anticae limbo proximae reflectebant ad posticas. Verum et
is annulus in Luna esset et tenuis in immensum et languidus.
11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui
serio
in Luna esset et tenuis in immensum et languidus.
11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui
serio affirment se vidisse in Luna, potissimum tempore solaris eclipseos, etiam
fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus
nubes, cum maculae nobis
11 Progredior hic ad sententiam communiorem, quae tribuit illum annulum atmosphaerae, quam in Luna admittunt, qui ita sentiunt. Et quidem non desunt, qui
serio affirment se vidisse in Luna, potissimum tempore solaris eclipseos, etiam
fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus
nubes, cum maculae nobis eaedem semper eodem modo appareant, quis non
videt fulgur et fulmen esse objecta adeo exigua et tam tenuis luminis, ut in tanta
potissimum tempore solaris eclipseos, etiam
fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus
nubes, cum maculae nobis eaedem semper eodem modo appareant, quis non
videt fulgur et fulmen esse objecta adeo exigua et tam tenuis luminis, ut in tanta
distantia nullis omnino telescopiis percipi possint?
Opinioni animo praeconceptae tribuendam puto phaenomeni omnino non existentis perceptionem imaginariam, nisi forte provenerit ab aliquo interno tremore
etiam
fulgura. Quod quidem et Wolfius admittit ac serio profert ad probandam atmosphaerae Lunae. At praeterquam quod nunquam in Luna illustrata a Sole videmus
nubes, cum maculae nobis eaedem semper eodem modo appareant, quis non
videt fulgur et fulmen esse objecta adeo exigua et tam tenuis luminis, ut in tanta
distantia nullis omnino telescopiis percipi possint?
Opinioni animo praeconceptae tribuendam puto phaenomeni omnino non existentis perceptionem imaginariam, nisi forte provenerit ab aliquo interno tremore
fibrarum oculi fatigati diuturna
fibrarum oculi fatigati diuturna applicatione ad telescopium.
12 Atmosphaeram lunarem ego quidem nequaquam admitto. Innuo hic argumenta
nonnulla, quae ipsam impugnant. Verum et haec ipsa fusius et alia nonnulla exposui in mea dissertatione De atmosphaera Lunae. Quibus an satisfecerint, qui eandem atmosphaeram posterioribus annis admittentes expresse ediderunt se meis
omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id
negocii suscipere in
fatigati diuturna applicatione ad telescopium.
12 Atmosphaeram lunarem ego quidem nequaquam admitto. Innuo hic argumenta
nonnulla, quae ipsam impugnant. Verum et haec ipsa fusius et alia nonnulla exposui in mea dissertatione De atmosphaera Lunae. Quibus an satisfecerint, qui eandem atmosphaeram posterioribus annis admittentes expresse ediderunt se meis
omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id
negocii suscipere in se velint, ut rem
a circumjacente aethere, multo densius eodem.
13 Primum argumentum a limite admodum distincto in margine lunaris disci. Qui
margo, ubi est lucidus, apparet distinctissimus, et, ut dicimus, terminatissimus.
Si quis Terram longe prospiceret, videret utique marginem admodum confusum,
lumine in recessu a centro se sensim attenuante una cum ipsa atmosphaera.
nec ullam imaginem satis vividam ejus momentanei interitus totius luminis invenire potui praeter
illam quam hic adhibui bullae illius, quae momento temporis disrupta evanescit.
Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in
sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere.
ejus momentanei interitus totius luminis invenire potui praeter
illam quam hic adhibui bullae illius, quae momento temporis disrupta evanescit.
Sunt quaedam observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in
sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde
atmosphaera nostrae similis
observationes mutationis cujuspiam a nonnullis astronomis aliquando deprehensae et in fixis, de quibus hic agimus, et in planetis, de quibus in
sequenti adnotatione. Sed eae sunt admodum rarae, si comparentur cum oppositis, ut patet ex testimoniis, quae in ea dissertatione protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde
atmosphaera nostrae similis gigneret phaenomena admodum diversa ab iis, quae
dicuntur visa in iis admodum raris observationibus. Persecutus sum ibi diligenter
ea ipsa phaenomena, et curvas, quas videretur
protuli. Vera autem et permanens atmosphaera deberet semper aliquid nec ita parum mutationis gignere. Deinde
atmosphaera nostrae similis gigneret phaenomena admodum diversa ab iis, quae
dicuntur visa in iis admodum raris observationibus. Persecutus sum ibi diligenter
ea ipsa phaenomena, et curvas, quas videretur describere fixa limbo proxima.
Cujus quidem et emersio haberetur ante immersionem ob refractionem ingentem.
Multo rarior atmosphaera adhuc pareret mutationes multo majores quam quae
dicuntur observatae.
Hinc eas ego rariores observationes
nec ita parum mutationis gignere. Deinde
atmosphaera nostrae similis gigneret phaenomena admodum diversa ab iis, quae
dicuntur visa in iis admodum raris observationibus. Persecutus sum ibi diligenter
ea ipsa phaenomena, et curvas, quas videretur describere fixa limbo proxima.
Cujus quidem et emersio haberetur ante immersionem ob refractionem ingentem.
Multo rarior atmosphaera adhuc pareret mutationes multo majores quam quae
dicuntur observatae.
Hinc eas ego rariores observationes explicandas censeo vel per illusionem opticam a telescopiis ortam vel per
pareret mutationes multo majores quam quae
dicuntur observatae.
Hinc eas ego rariores observationes explicandas censeo vel per illusionem opticam a telescopiis ortam vel per aliquid in atmosphaera nostra interpositum; nam
in earum nonnullis alii observatores alibi positi et idem observantes nihil viderunt
ejusmodi; vel alicui parti crassioris atmosphaerae solaris delapsae eo ipso tempore in Lunam, ut eadem est origo aurorae borealis hic apud nos juxta Mairanii
theoriam.
occultatur a Luna, debere esse ita ellipticam, ut axis longior deberet
esse duplus brevioris.
16 Quartum argumentum a limite distinctissimo inter partem Lunae lucidam et obscuram. Quem limitem atmosphaera redderet valde confusum. Illuminarentur enim
partes intermediae lumine reflexo ut in crepusculis, ob quod a nocte ad diem
transiretur sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium
cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut
inter partem Lunae lucidam et obscuram. Quem limitem atmosphaera redderet valde confusum. Illuminarentur enim
partes intermediae lumine reflexo ut in crepusculis, ob quod a nocte ad diem
transiretur sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium
cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut nullo modo sub sensum
cadant. Apud nos perquam exiguum, potissimum in ipso Solis ortu vel occasu est
discrimen luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua,
quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi.
sensim. Apparent in Luna quotidie lucidissimae quorundam montium
cuspides, radicibus et subjecta valle nigerrimis ita, ut nullo modo sub sensum
cadant. Apud nos perquam exiguum, potissimum in ipso Solis ortu vel occasu est
discrimen luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua,
quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi.
17 Quintum argumentum a constanti forma et lumine partium Lunae in eadem positione ad Solem. Quae a nubibus et
occasu est
discrimen luminis in parte montis immediate illustrata a Sole et parte reliqua,
quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi.
17 Quintum argumentum a constanti forma et lumine partium Lunae in eadem positione ad Solem. Quae a nubibus et nivibus mutari deberent, ut diversam omnino
formam prae se ferre debeat Terra diversis temporibus ex iisdem causis. Hoc
argumentum attigimus et supra adn. 11.
a Sole et parte reliqua,
quam illuminant radii ab atmosphaera reflexi.
17 Quintum argumentum a constanti forma et lumine partium Lunae in eadem positione ad Solem. Quae a nubibus et nivibus mutari deberent, ut diversam omnino
formam prae se ferre debeat Terra diversis temporibus ex iisdem causis. Hoc
argumentum attigimus et supra adn. 11.
18 Hic proponitur
17 Quintum argumentum a constanti forma et lumine partium Lunae in eadem positione ad Solem. Quae a nubibus et nivibus mutari deberent, ut diversam omnino
formam prae se ferre debeat Terra diversis temporibus ex iisdem causis. Hoc
argumentum attigimus et supra adn. 11.
18 Hic proponitur mea sententia de fluido homogeneo affuso toti Lunae, quam innui
adn. 12, cum argumento praecipuo, quod me ad sententiam impulit. Est autem
18 Hic proponitur mea sententia de fluido homogeneo affuso toti Lunae, quam innui
adn. 12, cum argumento praecipuo, quod me ad sententiam impulit. Est autem
illud, quod licet totum Lunae discum videamus maxime scabrum et inaequalem,
quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et
obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc
tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus
intra Solem in eclipsi solari apparent admodum
mea sententia de fluido homogeneo affuso toti Lunae, quam innui
adn. 12, cum argumento praecipuo, quod me ad sententiam impulit. Est autem
illud, quod licet totum Lunae discum videamus maxime scabrum et inaequalem,
quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et
obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc
tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus
intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera
impulit. Est autem
illud, quod licet totum Lunae discum videamus maxime scabrum et inaequalem,
quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et
obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc
tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus
intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae
intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum
alii simul
quae inaequalitates se produnt potissimum in limite inter partem illuminatam et
obscuram, ubi inaequalitates usque ad extremum marginem sunt ingentes, adhuc
tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus
intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae
intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum
alii simul viderunt limbum admodum laevem. (On a vu depuis quelque tems plusieurs de ces petites
sunt ingentes, adhuc
tamen totus margo extremus in plenilunio et multo magis margo Lunae obscurus
intra Solem in eclipsi solari apparent admodum aequales et politissimi. Sunt nonnullae observationes, in quibus visa sit una vel altera inaequalitas in limbo Lunae
intra Solem. Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum
alii simul viderunt limbum admodum laevem. (On a vu depuis quelque tems plusieurs de ces petites inégalitées avec des lunettes acromatiques très-fortes; mais
cela ne prouve rien contre mon fluide, car on devroit voir toujours et par-tout des
Sed rarissimae sunt et aliquando ab uno observatore sunt visae, dum
alii simul viderunt limbum admodum laevem. (On a vu depuis quelque tems plusieurs de ces petites inégalitées avec des lunettes acromatiques très-fortes; mais
cela ne prouve rien contre mon fluide, car on devroit voir toujours et par-tout des
inégalitées beaucoup plus grandes: il peut se faire que quelque sommet s'éleve
au-dessus du fluide).
Id phaenomenum plures astronomi cum Galileo repetunt ex eo, quod in extremo
limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus
sommet s'éleve
au-dessus du fluide).
Id phaenomenum plures astronomi cum Galileo repetunt ex eo, quod in extremo
limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios, quorum similes in margine apparerent utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant
per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur.
Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod
transpicimus ejus fundum et in ejus
in extremo
limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios, quorum similes in margine apparerent utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant
per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur.
Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod
transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut
depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At
utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant
per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur.
Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod
transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut
depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At
limes ejus fluidi est aequalis et laevis.
Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad
nos transire
determinant
per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur.
Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod
transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut
depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At
limes ejus fluidi est aequalis et laevis.
Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad
nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum
solidum
facile deducitur.
Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod
transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut
depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At
limes ejus fluidi est aequalis et laevis.
Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad
nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum
solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera
lunari haec omnia
differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At
limes ejus fluidi est aequalis et laevis.
Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad
nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum
solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera
lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla
admodum singularia, quae quandam velut piscium astronomiam a nostra
Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad
nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum
solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera
lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla
admodum singularia, quae quandam velut piscium astronomiam a nostra admodum diversam exhibeant. Est et experimentum phialae vitreae, quam exterius intuenti apparet
illa dissertatione de atmosphaera
lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla
admodum singularia, quae quandam velut piscium astronomiam a nostra admodum diversam exhibeant. Est et experimentum phialae vitreae, quam exterius intuenti apparet crassitudo ejus vitri, si ea impleatur materia crassiore. Sed ipsa
crassitudo sensum effugit, si impleatur pulvisculo tenui vel liquore, quae apparent, tanquam si in extrema vitri superficie sita essent.
apparet crassitudo ejus vitri, si ea impleatur materia crassiore. Sed ipsa
crassitudo sensum effugit, si impleatur pulvisculo tenui vel liquore, quae apparent, tanquam si in extrema vitri superficie sita essent.
Phaenomeni autem ratio repetitur a dioptricae principiis et ad rem praesentem
applicatur. Ac demum ostenditur, quo pacto inde deduci possit non totus ille
amplus annulus, quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae solari ibi tribuo, ut et
hic inferius, verum ille usque adeo magis tenuis et vividus, qui Lunae corpus
ambit. Sed ea omnia satis erit hic
extrema vitri superficie sita essent.
Phaenomeni autem ratio repetitur a dioptricae principiis et ad rem praesentem
applicatur. Ac demum ostenditur, quo pacto inde deduci possit non totus ille
amplus annulus, quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae solari ibi tribuo, ut et
hic inferius, verum ille usque adeo magis tenuis et vividus, qui Lunae corpus
ambit. Sed ea omnia satis erit hic tantummodo innuisse.
19 Reliquis sententiis rejectis originem
Phaenomeni autem ratio repetitur a dioptricae principiis et ad rem praesentem
applicatur. Ac demum ostenditur, quo pacto inde deduci possit non totus ille
amplus annulus, quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae solari ibi tribuo, ut et
hic inferius, verum ille usque adeo magis tenuis et vividus, qui Lunae corpus
ambit. Sed ea omnia satis erit hic tantummodo innuisse.
19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera
ille usque adeo magis tenuis et vividus, qui Lunae corpus
ambit. Sed ea omnia satis erit hic tantummodo innuisse.
19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et immediatius ad Solem spectans. In
sequenti invocatione atmosphaeram concipio, ut in prima invocatione adn. 2,
tanquam Phoebi comam et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus
cum igne. Quibus innuuntur vapores et
Sed ea omnia satis erit hic tantummodo innuisse.
19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et immediatius ad Solem spectans. In
sequenti invocatione atmosphaeram concipio, ut in prima invocatione adn. 2,
tanquam Phoebi comam et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus
cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob
ignem internum.
19 Reliquis sententiis rejectis originem latioris illius annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et immediatius ad Solem spectans. In
sequenti invocatione atmosphaeram concipio, ut in prima invocatione adn. 2,
tanquam Phoebi comam et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus
cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob
ignem internum.
20 Exhibetur hic ortus et
annuli et rhombi repeto ab atmosphaera solari. Quae est origo altior et immediatius ad Solem spectans. In
sequenti invocatione atmosphaeram concipio, ut in prima invocatione adn. 2,
tanquam Phoebi comam et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus
cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob
ignem internum.
20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra,
partem densiorem et propiorem ipsi
et praeterea ut fumos, quos ejus equi efflent e naribus
cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob
ignem internum.
20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra,
partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis
nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur
et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae
innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob
ignem internum.
20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra,
partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis
nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur
et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in
ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis
20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra,
partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis
nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur
et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in
ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et
aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam
veluti rimulas
20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra,
partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis
nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur
et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in
ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et
aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam
veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei
quae habet, ut haec nostra,
partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis
nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur
et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in
ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et
aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam
veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas.
In hoc argumentum
ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis
nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur
et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in
ipso Sole intuemur, et quaedam velut nebula, quae ingentem Solis tractum et
aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam
veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas.
In hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et
tractum et
aliquando totum discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam
veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas.
In hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio:
Epigramma
Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras
Aeternum puro fundit ab axe jubar,
Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde
hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio:
Epigramma
Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras
Aeternum puro fundit ab axe jubar,
Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus;
5 Unde nitent prata et radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore superbit humus;
Fallor? an obscura nitidos caligine vultus
Obruit et maculis turpibus ora notat?
Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos
10
et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio:
Epigramma
Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras
Aeternum puro fundit ab axe jubar,
Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus;
5 Unde nitent prata et radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore superbit humus;
Fallor? an obscura nitidos caligine vultus
Obruit et maculis turpibus ora notat?
Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos
10 Evomit et vultus inficit ipse suos.
Sol nubes habet: o fuscae
in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio:
Epigramma
Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras
Aeternum puro fundit ab axe jubar,
Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus;
5 Unde nitent prata et radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore superbit humus;
Fallor? an obscura nitidos caligine vultus
Obruit et maculis turpibus ora notat?
Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos
10 Evomit et vultus inficit ipse suos.
Sol nubes habet: o fuscae miser incola Terrae,
Tu speres
qui curru ardente per auras
Aeternum puro fundit ab axe jubar,
Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus;
5 Unde nitent prata et radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore superbit humus;
Fallor? an obscura nitidos caligine vultus
Obruit et maculis turpibus ora notat?
Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos
10 Evomit et vultus inficit ipse suos.
Sol nubes habet: o fuscae miser incola Terrae,
Tu speres laetos et sine faece dies?
Traduzione
M'inganno? O pur que, che dal carro ardente
Diffonde puri raggi, onde si adorna
cum Marte pigroque parente
Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus;
5 Unde nitent prata et radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore superbit humus;
Fallor? an obscura nitidos caligine vultus
Obruit et maculis turpibus ora notat?
Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos
10 Evomit et vultus inficit ipse suos.
Sol nubes habet: o fuscae miser incola Terrae,
Tu speres laetos et sine faece dies?
Traduzione
M'inganno? O pur que, che dal carro ardente
Diffonde puri raggi, onde si adorna
Venere, e Cintia, e ogni altro astro lucente
Che sotto il Ciel stellato in Ciel
radii septemplicis ictu
Versicolor picto flore superbit humus;
Fallor? an obscura nitidos caligine vultus
Obruit et maculis turpibus ora notat?
Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos
10 Evomit et vultus inficit ipse suos.
Sol nubes habet: o fuscae miser incola Terrae,
Tu speres laetos et sine faece dies?
Traduzione
M'inganno? O pur que, che dal carro ardente
Diffonde puri raggi, onde si adorna
Venere, e Cintia, e ogni altro astro lucente
Che sotto il Ciel stellato in Ciel soggiorna;
Onde tosto divien lieto e ridente
Ogni vago giardino allor, che aggiorna,
E dal
atmosphaera Solis repeto causam annuli latioris ambientis Solem in eclipsi
totali. Qui eo est minus lucidus, quo magis recedit a limbo Solis, quia, quo atmosphaera est altior, eo etiam est tenuior. Sunt qui dicant inde oriri non posse, quod
sit concentricus Lunae, non Soli. At arctiorem illum et vividiorem annulum esse
concentricum potius Lunae quam Soli, utcumque per observationem determinari
potest, non vero latiorem, cum in eclipsi totali centrum Lunae a centro Solis
parum admodum distet. Nam ejus diameter apparens parum admodum superare
potest diametrum apparentem Solis et nulla
illum et vividiorem annulum esse
concentricum potius Lunae quam Soli, utcumque per observationem determinari
potest, non vero latiorem, cum in eclipsi totali centrum Lunae a centro Solis
parum admodum distet. Nam ejus diameter apparens parum admodum superare
potest diametrum apparentem Solis et nulla pars disci solaris procurrit ultra lunarem.
22 Pro explicanda causa rhombi illius, qui aliquando apparet in eclipsibus, oportet
ostendere, quo pacto ex rotatione circa
22 Pro explicanda causa rhombi illius, qui aliquando apparet in eclipsibus, oportet
ostendere, quo pacto ex rotatione circa proprium axem, quam cum Sole habet
ejus atmosphaera, oriatur vis centrifuga et ob ipsam atmosphaera eadem induat
figuram lentis cujusdam, ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi, cujus
extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus
circa proprium axem, quam cum Sole habet
ejus atmosphaera, oriatur vis centrifuga et ob ipsam atmosphaera eadem induat
figuram lentis cujusdam, ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi, cujus
extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis
amplis Romae prodiit ante hosce 13 annos. Ibi ego, quae huc pertinent,
oriatur figura rhombi, cujus
extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis
amplis Romae prodiit ante hosce 13 annos. Ibi ego, quae huc pertinent, diligentissime evolvi omnia. Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc
satis integra et optima valetudine superiore anno Roma discedens reliqui florentissimum meo
apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali, quod cum alio de iride et meis in utrumque adnotationibus satis
amplis Romae prodiit ante hosce 13 annos. Ibi ego, quae huc pertinent, diligentissime evolvi omnia. Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc
satis integra et optima valetudine superiore anno Roma discedens reliqui florentissimum meo Collegio Romano, domi quidem generalem studiorum praefectum,
foris autem examinatorem, ut appellant, episcoporum et synodalem ac pontificium sacrae poenitentiariae theologum, ante hosce aliquot menses fato ereptum
diligentissime evolvi omnia. Ipsum immortalis ejus carminis auctorem, quem aetate adhuc
satis integra et optima valetudine superiore anno Roma discedens reliqui florentissimum meo Collegio Romano, domi quidem generalem studiorum praefectum,
foris autem examinatorem, ut appellant, episcoporum et synodalem ac pontificium sacrae poenitentiariae theologum, ante hosce aliquot menses fato ereptum
amisimus.
23 Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole suadet ipsa tanta
poenitentiariae theologum, ante hosce aliquot menses fato ereptum
amisimus.
23 Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole suadet ipsa tanta vis caloris ipsius
Solis. Sed et lumen ipsum zodiacale, de quo mox agemus, et cometarum caudae,
quas jam saepe diximus oriri ab ascensu vaporum cometicorum in atmosphaera
Solis, habentur autem etiam in cometis remotioribus a Sole, quam sit Terra, evincunt ipsam protendi, ut hic affirmo, longissime a Sole.
menses fato ereptum
amisimus.
23 Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole suadet ipsa tanta vis caloris ipsius
Solis. Sed et lumen ipsum zodiacale, de quo mox agemus, et cometarum caudae,
quas jam saepe diximus oriri ab ascensu vaporum cometicorum in atmosphaera
Solis, habentur autem etiam in cometis remotioribus a Sole, quam sit Terra, evincunt ipsam protendi, ut hic affirmo, longissime a Sole.
Ejus gravitas in Solem deberet ipsi
explicabitur.
24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae
jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et
observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur
motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo
dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem
ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum
24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae
jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et
observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur
motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo
dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem
ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum ipsa maculas sive
nubes in ea innatantes.
24 In primis Solem converti circa proprium axem satis evincunt maculae ipsius. Eae
jam oriuntur, jam intereunt, una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et
observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur
motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo
dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem
ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum ipsa maculas sive
nubes in ea innatantes.
una in plures discinditur, plures coalescunt in unam et
observantur in partibus admodum diversis. Et tamen omnes semper moventur
motu, qui est circularis circa eundem axem et eadem, saltem proxime, periodo
dierum 25 pro integra conversione. Hic tantus consensus satis evincit rotari Solem
ipsum et secum abripere in gyrum suam atmosphaeram ac cum ipsa maculas sive
nubes in ea innatantes.
25 Quaecumque corpora circulos describunt, concipiunt vim quandam recedendi a
centro,
viam rectam
nec ad orbes curvilineos detorquentur, nisi vi aliqua; quae si abesset, per rectam
omnino abirent.
Hujus vis centrifugae duplex hic argumentum innuitur ab experimentis petitum: vis, qua lapis funda circumactus habenam tendit, quae ipsum in orbe illo
retinet; et impetus, quo resilit aqua aspersa rotae circumactae.
Adduntur leges, quod nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem
tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major. Theorema generale, a
quo pendent quaecumque eo pertinentia Hugenius proposuit, est
nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem
tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major. Theorema generale, a
quo pendent quaecumque eo pertinentia Hugenius proposuit, est hujusmodi: vis
centrifuga in circulis est in ratione composita ex directa duplicata velocitatum et,
reciproca simplici radiorum. Ex eo autem facile deducitur hoc aliud, cujus hic
usus occurrit: si circuli eodem tempore describantur, vis centrifuga est in ratione
directa radiorum sive in ratione directa velocitatum.
26 Si jam concipiatur motus totius massae circa eundem axem, apparebit in quavis
superficie sphaerica haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et
minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in
illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla.
Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major
haberi circulum quendam maximum in medio, in quo celeritas maxima sit, dum circuli propiores polis conversionis ipsius eo minores sunt et
minorem velocitatem habent, quo ad polos magis acceditur. Hinc vis centrifuga in
illo ingenti circulo, qui dicitur aequator, erit major quam in reliquis, et prope polos vis erit ad sensum nulla.
Ea vi tota illa massa dissiparetur, nisi obstaret gravitas in Solem, major eadem
vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis centrifuga est major, plus
detrahitur de ipsa vi gravitatis adeoque pondus remanet majus prope polos
gravitas in Solem, major eadem
vi, quae quidem cohibet massam ipsam. Sed ubi vis centrifuga est major, plus
detrahitur de ipsa vi gravitatis adeoque pondus remanet majus prope polos quam
sub aequatore. Quam ob causam ad habendum aequilibrium debet elevari magis
sub ipso aequatore fluidum et ad polos deprimi, ut majore ipsius fluidi altitudine
compensetur minor singularum partium vis. Inde totum illud fluidum acquirit
formam sphaeroidis compressae sive lentis cujuspiam.
Ego hic unicam rationem exposui aequilibrii sublati, majorem nimirum vim
centrifugam sub
altitudine
compensetur minor singularum partium vis. Inde totum illud fluidum acquirit
formam sphaeroidis compressae sive lentis cujuspiam.
Ego hic unicam rationem exposui aequilibrii sublati, majorem nimirum vim
centrifugam sub aequatore quam prope polos. Sed habetur et altera, quod nimirum
vis centrifuga sub aequatore directe opponitur gravitati, in reliquis locis eo obliquius, quo magis acceditur ad polum. Nam ipsius aequatoris centrum est in ipso
centro sphaerae, ad quod gravitas dirigitur, reliquorum autem circulorum in puncto
axis eo remotiore a centro
27 Jam vero ejusmodi lens si aspiceretur oculo collocato in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere
sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel
aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde
oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem
excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras
requirit,
in ejus axe, appareret circularis, ut patet. At cum obvertat nobis dorsum illud protuberans, debet apparere
sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel
aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde
oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem
excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras
requirit, ut videri possit.
debet apparere
sub forma cujusdam veluti rhombi, oblonga nimirum, binis velut cuspidibus vel
aciebus procurrentibus hinc et inde a medio in partes oppositas. En igitur, unde
oriatur rhombus lucidus hinc et inde a Sole visus aliquando, nimirum in eclipsibus, in quibus minus luminis superest et obscuritas habetur major ob majorem
excessum disci lunaris supra solarem. Nam ejus lumen tenue densiores tenebras
requirit, ut videri possit.
28 Ob eam tenuitatem luminis is
nunquam videri potest interdiu. Nam oculi
ita obruuntur nimia solaris luminis vi ut aures nimio fragore malleorum in officinis ferrariis vel in iis aedificiis, in quibus rotae aquarum vi concitatae terunt lina
ad chartam efformandam, ubi exaudire non licet, nisi clamore maximo, vociferantem. Et haec ipsa est causa, ut infra videbimus, cur stellas etiam interdiu videre non possimus.
29 Ante Solis ortum et post Solis occasum apparent sub zodiaco extremae partes
ejus
ubi exaudire non licet, nisi clamore maximo, vociferantem. Et haec ipsa est causa, ut infra videbimus, cur stellas etiam interdiu videre non possimus.
29 Ante Solis ortum et post Solis occasum apparent sub zodiaco extremae partes
ejus lucidi rhombi certis temporibus, quibus nimirum ante matutinum vel post
vespertinum crepusculum ea zodiaci pars, ad quam ejusmodi materia pertingit,
extat satis elevata supra horizontem, ut crassiores vapores horizonti ipsi proximos
quam ejusmodi materia pertingit,
extat satis elevata supra horizontem, ut crassiores vapores horizonti ipsi proximos effugiat. Ad id requiruntur duo: primo quidem, ut atmosphaera solaris apta
ad reflectendos radios solares protendatur ad satis magnam distantiam a Sole
ipso. Nam diversis annis et multo plus diversis seculis diversa admodum est ejus
extensio ita, ut aliquando lumen zodiacale inde ortum pertingat ad distantiam tantummodo 50 vel 60 graduum a Sole, aliquando vero ultra 100 gradus protendatur;
deinde, ut Sole infra horizontem posito circa initium matutini vel finem
ut Sole infra horizontem posito circa initium matutini vel finem vespertini
crepusculi ea zodiaci pars sit parum obliqua ad horizontem. Notum est enim apud
astronomos aliam esse aliarum zodiaci partium inclinationem ad horizontem. Porro id accidit in hac boreali zona temperata mane per autumnum et vespere verno
tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod
quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a
Sole.
Cum hoc lumen
circa initium matutini vel finem vespertini
crepusculi ea zodiaci pars sit parum obliqua ad horizontem. Notum est enim apud
astronomos aliam esse aliarum zodiaci partium inclinationem ad horizontem. Porro id accidit in hac boreali zona temperata mane per autumnum et vespere verno
tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod
quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a
Sole.
Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et
et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod
quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a
Sole.
Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies
vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet debere itidem videri in
ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente
reflectatur.
sint impedimento, patet debere itidem videri in
ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente
reflectatur.
30 Ex iis, quae dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae semper
lumen emittunt, quod nimio solaris luminis fulgore obruitur interdiu. Si nubes
quaepiam Solem tegat, adhuc lumen a reliqua atmosphaera reflexum impedit, ne
stellae videantur in parte coeli, quae supersit serena. Verum in eclipsi Sol occultatur
Eae semper
lumen emittunt, quod nimio solaris luminis fulgore obruitur interdiu. Si nubes
quaepiam Solem tegat, adhuc lumen a reliqua atmosphaera reflexum impedit, ne
stellae videantur in parte coeli, quae supersit serena. Verum in eclipsi Sol occultatur etiam proximis atmosphaerae partibus et toti superficiei circumjacenti. Idcirco tum apparent ipsae stellae, saltem eae, quae sunt lucidiores.
31 Telescopiorum etiam mediocriorum ope lucidiores stellas interdiu quoque
lucidiores.
31 Telescopiorum etiam mediocriorum ope lucidiores stellas interdiu quoque observant astronomi. Quas ego saepe admodum observavi. Intra tubum est quaedam veluti nox, et objectivum vitrum plures ejusdem stellae radios colligit quam
simplex oculi pupilla possit admittere.
32 Haec adjeci Arimini, dum anno 1752 inirem observationes astronomicas ad
simplex oculi pupilla possit admittere.
32 Haec adjeci Arimini, dum anno 1752 inirem observationes astronomicas ad determinandam magnitudinem gradus meridiani inter urbem Romam et Ariminum in
aedibus comitis Joannis Francisci Garampi, patricii Ariminensis, amicissimi mihi
ab ipsa prima communi adolescentia. Tres autem fixas adhibebam: α Cycni (nam
astronomi post Bayerum Graecis litteris stellas fixas singularum constellationum
designant, incipiendo a lucidioribus),
in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum
loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit
et ipsa observari ante Solis occasum.
Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per
pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius. Secundae fixae observationes
itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum
loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit
et ipsa observari ante Solis occasum.
Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per
pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius. Secundae fixae observationes
paucas admodum tentare potuimus Arimini, et admodum incertas, cum
Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per
pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius. Secundae fixae observationes
paucas admodum tentare potuimus Arimini, et admodum incertas, cum priores
turbatae fuerint a nubibus et nebulis, posteriores a nimia vicinia Solis. Quamobrem eae nulli mihi fuerunt usui ad illam determinationem. Sed reliquarum duarum protuli observationes abunde multas, et quidem Romanas binis anni temporibus institutas. Quae omnes
opere De litteraria expeditione per
pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius. Secundae fixae observationes
paucas admodum tentare potuimus Arimini, et admodum incertas, cum priores
turbatae fuerint a nubibus et nebulis, posteriores a nimia vicinia Solis. Quamobrem eae nulli mihi fuerunt usui ad illam determinationem. Sed reliquarum duarum protuli observationes abunde multas, et quidem Romanas binis anni temporibus institutas. Quae omnes consenserunt intra unius tantum secundi discrimen
a medio, ut
fixae observationes
paucas admodum tentare potuimus Arimini, et admodum incertas, cum priores
turbatae fuerint a nubibus et nebulis, posteriores a nimia vicinia Solis. Quamobrem eae nulli mihi fuerunt usui ad illam determinationem. Sed reliquarum duarum protuli observationes abunde multas, et quidem Romanas binis anni temporibus institutas. Quae omnes consenserunt intra unius tantum secundi discrimen
a medio, ut ibidem videre est.
33 Visuntur adhuc Arimini plura
Quae omnes consenserunt intra unius tantum secundi discrimen
a medio, ut ibidem videre est.
33 Visuntur adhuc Arimini plura veterum Romanorum monumenta, inter quae arcus
insignis et pons. Rubiconem fuisse Arimino proximum constat ex ipso Caesaris
adventu Ariminum paullo postea quam trajecerat Rubiconem ipsum, terminum
Romanis imperatoribus constitutum a rep(ublica), quem praetergredi sine auctoritate senatus nefas esset, ubi is quidem et illud celeberrimum pronunciavit
inter quae arcus
insignis et pons. Rubiconem fuisse Arimino proximum constat ex ipso Caesaris
adventu Ariminum paullo postea quam trajecerat Rubiconem ipsum, terminum
Romanis imperatoribus constitutum a rep(ublica), quem praetergredi sine auctoritate senatus nefas esset, ubi is quidem et illud celeberrimum pronunciavit
jacta est alea, ad quod hic alluditur et quod civilis belli exordium extitit.
34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic
constat ex ipso Caesaris
adventu Ariminum paullo postea quam trajecerat Rubiconem ipsum, terminum
Romanis imperatoribus constitutum a rep(ublica), quem praetergredi sine auctoritate senatus nefas esset, ubi is quidem et illud celeberrimum pronunciavit
jacta est alea, ad quod hic alluditur et quod civilis belli exordium extitit.
34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic protuli in ejus
laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam
Ariminensis. Quae hic protuli in ejus
laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis
juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat
sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque
egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam.
At multo adhuc
artes, quae nobilem optimae indolis
juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat
sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque
egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam.
At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis
excultum studiis. In Bononiensi academia astronomiae sub Eustachio Manfredio,
celeberrimo viro,
in qua cum summa venustate exercebat
sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque
egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam.
At multo adhuc majori erat laudi egregio juveni ingenium summum optimis
excultum studiis. In Bononiensi academia astronomiae sub Eustachio Manfredio,
celeberrimo viro, operam dederat in ipsa adolescentia cum tanto progressu, ut
ejus honorificentissimam
astronomiae sub Eustachio Manfredio,
celeberrimo viro, operam dederat in ipsa adolescentia cum tanto progressu, ut
ejus honorificentissimam mentionem fecerit Manfredius ipse in praefatione suarum
Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem
imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo
ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem
Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago
illa
Manfredio,
celeberrimo viro, operam dederat in ipsa adolescentia cum tanto progressu, ut
ejus honorificentissimam mentionem fecerit Manfredius ipse in praefatione suarum
Ephemeridum. Inde Romam delatus mihique aetate suppar amicitiam mecum iniit, quam deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem
imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo
ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem
Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago
illa ipsa cum circulo ibi
deinde perpetuo et illaesam servavimus et vigentem, servaturi perennem
imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo
ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem
Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago
illa ipsa cum circulo ibi descripto et umbra verticalis lineae cum certa ejus circuli
diametro congrueret. Garampius autem, qui stylo tenui continuo consectabatur
centrum nigricantis exiguae imaginis Mercurii, notabat ejus positionem ipso momento congruentiae, quo a me de eadem
servaturi perennem
imposterum. Transitum Mercurii sub Sole observavit mecum anno 1736, de quo
ego jam tum dissertationem edidi. In ea observatione ego excipiebam imaginem
Solis transmissam per telescopium in tabella contra ipsum ita aptata, ut et imago
illa ipsa cum circulo ibi descripto et umbra verticalis lineae cum certa ejus circuli
diametro congrueret. Garampius autem, qui stylo tenui continuo consectabatur
centrum nigricantis exiguae imaginis Mercurii, notabat ejus positionem ipso momento congruentiae, quo a me de eadem admonebatur. Quod observationis genus
hic ipsis
l'observation beaucoup plus facile).
Regressus in patriam domi suae lineam meridianam duxit ac plura instrumenta
comparavit ad observationes instituendas idonea; inter quae horologium oscillatorium, quo ego ibidem sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua
meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis
idoneo.
Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas.
Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo
beaucoup plus facile).
Regressus in patriam domi suae lineam meridianam duxit ac plura instrumenta
comparavit ad observationes instituendas idonea; inter quae horologium oscillatorium, quo ego ibidem sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua
meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis
idoneo.
Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas.
Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et
sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua
meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis
idoneo.
Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas.
Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et universam jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera
et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis
idoneo.
Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas.
Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et universam jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus
satis
idoneo.
Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas.
Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et universam jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas
indolis
autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas.
Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et universam jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas
indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum
ejus uxor, et filiolus, admirabilis
sane ingenii puer, qui septimo aetatis anno et universam jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas
indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae
germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos
subsecuta mater optima totam
jam Latinam grammaticam egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas
indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae
germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos
subsecuta mater optima totam luctu complevit domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et
egregie sciret et Latinos auctores optime interpretaretur, et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas
indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae
germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos
subsecuta mater optima totam luctu complevit domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam,
et geographiam
calleret mirum in modum; post biennium autem, cum eum a patre Romam adductum vidi, nummos quoque veteres et vetera manuscripta jam bene nosset ac
legeret. Quibus ejus tam multis dotibus accedebat et elegantia oris et suavitas
indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae
germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos
subsecuta mater optima totam luctu complevit domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam
et elegantia oris et suavitas
indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae
germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos
subsecuta mater optima totam luctu complevit domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum,
spei puerum et unicum familiae
germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos
subsecuta mater optima totam luctu complevit domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis
subsecuta mater optima totam luctu complevit domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem
nominis familiae polliceatur. (Il
domum.
Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem
nominis familiae polliceatur. (Il est actuellement nonce apostolique à Vienne et
se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem
nominis familiae polliceatur. (Il est actuellement nonce apostolique à Vienne et sera
par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de
suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem
nominis familiae polliceatur. (Il est actuellement nonce apostolique à Vienne et sera
par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de personnes dans le Sacré
fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam,
ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem
nominis familiae polliceatur. (Il est actuellement nonce apostolique à Vienne et sera
par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de personnes dans le Sacré Collège
seront plus dignes que lui de la thiare.
et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum
sane et doctissimum virum, qui et pietate singulari toti urbi Romae exemplo sit et
operibus editis pluribus omni eruditione plenis jamdiu inclaruerit ac aeternitatem
nominis familiae polliceatur. (Il est actuellement nonce apostolique à Vienne et sera
par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de personnes dans le Sacré Collège
seront plus dignes que lui de la thiare. Le comte son frere a eu plusieurs enfans d'un
second mariage). Cujus quidem familiae memoriam conservabunt omnino, si vixerint, et haec mea carmina, imparia quidem
nonce apostolique à Vienne et sera
par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de personnes dans le Sacré Collège
seront plus dignes que lui de la thiare. Le comte son frere a eu plusieurs enfans d'un
second mariage). Cujus quidem familiae memoriam conservabunt omnino, si vixerint, et haec mea carmina, imparia quidem tantis meritis, sed idonea ad publicam
hanc memoris et grati animi significationem exhibendam.
35 Ex locis maxime obscuris et stellae interdiu
de personnes dans le Sacré Collège
seront plus dignes que lui de la thiare. Le comte son frere a eu plusieurs enfans d'un
second mariage). Cujus quidem familiae memoriam conservabunt omnino, si vixerint, et haec mea carmina, imparia quidem tantis meritis, sed idonea ad publicam
hanc memoris et grati animi significationem exhibendam.
35 Ex locis maxime obscuris et stellae interdiu videri possunt. Inaudieram autem
idem accidere aliquando etiam in observatorii
omnino, si vixerint, et haec mea carmina, imparia quidem tantis meritis, sed idonea ad publicam
hanc memoris et grati animi significationem exhibendam.
35 Ex locis maxime obscuris et stellae interdiu videri possunt. Inaudieram autem
idem accidere aliquando etiam in observatorii Parisiensis cavea illa admodum profunda. Quanquam Parisios delatus superioribus mensibus illud accepi ejus caveae
obscuritatem non esse satis magnam ad id phaenomenum exhibendum. Adhuc
tamen
non esse satis magnam ad id phaenomenum exhibendum. Adhuc
tamen lucidiores fixas inde nudo etiam oculo deprehensurum arbitror coelo satis
sudo quempiam, qui satis acuta polleat oculorum acie.
Magnificentissimae sunt ejus observatorii aedes, ubi Cassinus de Thury et Maraldus, magna nomina, habent instrumenta astronomica et observationes suas
instituunt. Innuuntur hic praecipua ex ejusmodi instrumentis. Solent nimirum haberi in observatoriis globi terrestres et coelestes, quorum posteriores summo
sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis
Adhuc
tamen lucidiores fixas inde nudo etiam oculo deprehensurum arbitror coelo satis
sudo quempiam, qui satis acuta polleat oculorum acie.
Magnificentissimae sunt ejus observatorii aedes, ubi Cassinus de Thury et Maraldus, magna nomina, habent instrumenta astronomica et observationes suas
instituunt. Innuuntur hic praecipua ex ejusmodi instrumentis. Solent nimirum haberi in observatoriis globi terrestres et coelestes, quorum posteriores summo
sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum
telescopia cum micrometris,
acie.
Magnificentissimae sunt ejus observatorii aedes, ubi Cassinus de Thury et Maraldus, magna nomina, habent instrumenta astronomica et observationes suas
instituunt. Innuuntur hic praecipua ex ejusmodi instrumentis. Solent nimirum haberi in observatoriis globi terrestres et coelestes, quorum posteriores summo
sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum
telescopia cum micrometris, quae continent lentes vitreas et fila juxta adn. 4. lib.
I. et 48. lib. II (
Innuuntur hic praecipua ex ejusmodi instrumentis. Solent nimirum haberi in observatoriis globi terrestres et coelestes, quorum posteriores summo
sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum
telescopia cum micrometris, quae continent lentes vitreas et fila juxta adn. 4. lib.
I. et 48. lib. II (
ex ejusmodi instrumentis. Solent nimirum haberi in observatoriis globi terrestres et coelestes, quorum posteriores summo
sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum
telescopia cum micrometris, quae continent lentes vitreas et fila juxta adn. 4. lib.
I. et 48. lib. II (
quorum posteriores summo
sunt usui. Omnino habentur tubi lentibus instructi vitreis tensisque capillis, nimirum
telescopia cum micrometris, quae continent lentes vitreas et fila juxta adn. 4. lib.
I. et 48. lib. II (
vitreas et fila juxta adn. 4. lib.
I. et 48. lib. II (
I. et 48. lib. II (
necessarii sunt orbes secti, nimirum quadrantes et sectores metallici, in quibus et alidada cum telescopio est, quidam radius
mobilis. Sed alterius generis erat ille radius, cujus nomen a veteribus pro astronomia est consecratum, juxta illud Virgilii, lib. VI: coelique meatus describent radio
et surgentia sydera dicent. Demum haberi debent et momenta notantes fluxa rotae
ac rigidis pendentia pondera virgis, nimirum horologia oscillatoria, sine quibus
astronomia excoli nunc quidem omnino non potest.
Praeter eos binos astronomos, quos nominavi, qui quidem ad id
et sectores metallici, in quibus et alidada cum telescopio est, quidam radius
mobilis. Sed alterius generis erat ille radius, cujus nomen a veteribus pro astronomia est consecratum, juxta illud Virgilii, lib. VI: coelique meatus describent radio
et surgentia sydera dicent. Demum haberi debent et momenta notantes fluxa rotae
ac rigidis pendentia pondera virgis, nimirum horologia oscillatoria, sine quibus
astronomia excoli nunc quidem omnino non potest.
Praeter eos binos astronomos, quos nominavi, qui quidem ad id regium observatorium pertinent, mirum sane, quam
virgis, nimirum horologia oscillatoria, sine quibus
astronomia excoli nunc quidem omnino non potest.
Praeter eos binos astronomos, quos nominavi, qui quidem ad id regium observatorium pertinent, mirum sane, quam multi, quam egregii astronomi habeantur nunc quidem in Gallia et potissimum Parisiis, ubi praeter alios complures, qui
ad regiam academiam non pertinent, numerantur in ipsa tam multi primae notae
celeberrimi astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M.
Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point
astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M.
Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point
encore de l'Académie). Quanquam universa gens nihilo minus liberalibus studiis
quam armis dedita, in omni sacrae profanaeque doctrinae genere, et potissimum
is coetus in iis, quae ad naturalem scientiam pertinent, pro qua est institutus, ita
excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes
persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium, D'Alembertum,
Fontainium, quorum
uti nunc summam in me hic in Anglia tot doctissimorum hominum humanitatem experior.
36 Perquam exigua particula solaris disci detecta tantum lumen emittit, ut statim
evanescat et rhombus, et annulus, et fere statim quodcumque etiam lucidissimum
sydus.
37 Hic jam exponitur illud, cur Sole penitus obtecto non habeatur nox obscurissima,
sed quoddam velut
summam in me hic in Anglia tot doctissimorum hominum humanitatem experior.
36 Perquam exigua particula solaris disci detecta tantum lumen emittit, ut statim
evanescat et rhombus, et annulus, et fere statim quodcumque etiam lucidissimum
sydus.
37 Hic jam exponitur illud, cur Sole penitus obtecto non habeatur nox obscurissima,
sed quoddam velut crepusculum.
hic in Anglia tot doctissimorum hominum humanitatem experior.
36 Perquam exigua particula solaris disci detecta tantum lumen emittit, ut statim
evanescat et rhombus, et annulus, et fere statim quodcumque etiam lucidissimum
sydus.
37 Hic jam exponitur illud, cur Sole penitus obtecto non habeatur nox obscurissima,
sed quoddam velut crepusculum. Ratio
37 Hic jam exponitur illud, cur Sole penitus obtecto non habeatur nox obscurissima,
sed quoddam velut crepusculum. Ratio praecipua repetenda est a lumine, quod
reflectit atmosphaera terrestris paullo inde remotior, quae videt aliquam partem
disci solaris et ab illa illuminatur.
Luna projicit umbram conicam determinatam a radiis, qui tangunt et Solem et
Lunam ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso
egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus.
Porro illa
obscurissima,
sed quoddam velut crepusculum. Ratio praecipua repetenda est a lumine, quod
reflectit atmosphaera terrestris paullo inde remotior, quae videt aliquam partem
disci solaris et ab illa illuminatur.
Luna projicit umbram conicam determinatam a radiis, qui tangunt et Solem et
Lunam ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso
egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus.
Porro illa umbra, Sole perigeo et Luna apogea, nunquam ad Terram devenit, et
tunc habetur eclipsis tantummodo annularis.
sed quoddam velut crepusculum. Ratio praecipua repetenda est a lumine, quod
reflectit atmosphaera terrestris paullo inde remotior, quae videt aliquam partem
disci solaris et ab illa illuminatur.
Luna projicit umbram conicam determinatam a radiis, qui tangunt et Solem et
Lunam ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso
egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus.
Porro illa umbra, Sole perigeo et Luna apogea, nunquam ad Terram devenit, et
tunc habetur eclipsis tantummodo annularis. Sole
Luna projicit umbram conicam determinatam a radiis, qui tangunt et Solem et
Lunam ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso
egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus.
Porro illa umbra, Sole perigeo et Luna apogea, nunquam ad Terram devenit, et
tunc habetur eclipsis tantummodo annularis. Sole autem apogeo et Luna perigea,
immergitur illa quidem intra superficiem Terrae, sed ejus crassitudo ibi est perquam exigua ita, ut adhuc sit multo minor illo spatio, ad quod protenditur radius
visualis
conicam determinatam a radiis, qui tangunt et Solem et
Lunam ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso
egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus.
Porro illa umbra, Sole perigeo et Luna apogea, nunquam ad Terram devenit, et
tunc habetur eclipsis tantummodo annularis. Sole autem apogeo et Luna perigea,
immergitur illa quidem intra superficiem Terrae, sed ejus crassitudo ibi est perquam exigua ita, ut adhuc sit multo minor illo spatio, ad quod protenditur radius
visualis intra atmosphaeram terrestrem non solum ex
ipsam. Qui jacet intra eum conum, nihil e Sole videt. Qui autem ex ipso
egreditur, videt partem eo majorem, quo longius abit in latus.
Porro illa umbra, Sole perigeo et Luna apogea, nunquam ad Terram devenit, et
tunc habetur eclipsis tantummodo annularis. Sole autem apogeo et Luna perigea,
immergitur illa quidem intra superficiem Terrae, sed ejus crassitudo ibi est perquam exigua ita, ut adhuc sit multo minor illo spatio, ad quod protenditur radius
visualis intra atmosphaeram terrestrem non solum ex monte aliquo, sed etiam ex
ipsa ima superficie camporum.
cum est maxima, esse semidiametrorum Terrae quamproxime 60, cum est minima quamproxime 58. Distantia autem Lunae a centro Terrae maxima est ex Caillio semidiametrorum 64 2/3, minima 55 3/4. Quae distantiae, si Luna sit in ipso
zenith, dempta una semidiametro, evadunt a superficie Terrae 63 2/3 et 54 3/4.
Patet illas longitudines cadere inter has distantias ideoque umbram Lunae aliquando non devenire ad superficiem Terrae, aliquando in eam immergi.
Jam vero maxima immersio erit, si longitudo coni umbrosi maxima conjungatur cum distantia Lunae minima. Tum vero
superet altitudinem unius milliarii, patet prospectus in campos humiles vel in superficiem maris ultra 100 milliaria. Radius
autem visualis horizontalis per atmosphaeram fertur ultra milliaria 560. Si altitudo
atmosphaerae assumatur, uti plerumque solet, 40 circiter ejusmodi milliariorum,
et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non assurgat, adhuc ille radius visualis protenditur ad milliaria 310, nimirum ultra tercentum millia passuum.
Quamobrem in casu maxime adverso et rarissimo, ad centrum umbrae lunaris
in eo superficiei
uti plerumque solet, 40 circiter ejusmodi milliariorum,
et si consideretur tantummodo pars ejus crassior, quae ultra 12 milliaria non assurgat, adhuc ille radius visualis protenditur ad milliaria 310, nimirum ultra tercentum millia passuum.
Quamobrem in casu maxime adverso et rarissimo, ad centrum umbrae lunaris
in eo superficiei Terrae puncto, in quo eclipsis est centralis, haberi potest lux
reflexa a remotis montibus positis extra conum adeoque illuminatis ab aliqua saltem parte disci solaris. Debet autem omnino haberi lux reflexa a magna parte
crassioris etiam
in eo superficiei Terrae puncto, in quo eclipsis est centralis, haberi potest lux
reflexa a remotis montibus positis extra conum adeoque illuminatis ab aliqua saltem parte disci solaris. Debet autem omnino haberi lux reflexa a magna parte
crassioris etiam atmosphaerae terrestris inde conspicuae et jacentis extra conum.
38 Accedit lux reflexa ab atmosphaera solari, a qua annulum illum et rhombum, qui
tum apparere solent, derivavimus.
lux reflexa a magna parte
crassioris etiam atmosphaerae terrestris inde conspicuae et jacentis extra conum.
38 Accedit lux reflexa ab atmosphaera solari, a qua annulum illum et rhombum, qui
tum apparere solent, derivavimus.
39 Cum hic fiat transitus ad explicandum, cur dimidio etiam Sole obtecto integra fere et
illaesa dies perseveret, innuitur
ab atmosphaera solari, a qua annulum illum et rhombum, qui
tum apparere solent, derivavimus.
39 Cum hic fiat transitus ad explicandum, cur dimidio etiam Sole obtecto integra fere et
illaesa dies perseveret, innuitur phaenomeni causa. Binas autem expono causas inferius, jamdudum physicis admodum notas. Quarum prima repetitur a vi, qua lumen
a dimidio Sole proveniens fibra oculi ita tendit, ut tensio orta a dupla vi fere nihilo sit
major. Quam quidem causam attigi etiam
Utraque pertinet ad constitutionem organorum, quibus utimur ad percipiendas res extra nos positas.
40 Animae sedem, praecipuam saltem, esse in aliqua cerebri parte multi censent. Et
erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum
utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo
ad percipiendas res extra nos positas.
40 Animae sedem, praecipuam saltem, esse in aliqua cerebri parte multi censent. Et
erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum
utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit,
anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam
cerebri parte multi censent. Et
erit admodum probabile, si nomine cerebri intelligatur et cerebellum, quorum
utrumque eodem hic nomine complector, ac multo magis, si addatur ejus continuatio per omnium nervorum originem. Quanquam alii potius eam sedem reponendam putant in solidis tunicarum et nervorum fibris. Quidquid de eo sit,
anima in ipso corpore conclusa, velut in quodam carcere, exteriora objecta non
percipit nisi per motum, qui ab externo sensorio propagatur ad cerebrum. Eam
propagationem fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per
fluxum spirituum
fieri censent alii per ipsum motum fibrarum rigidarum, alii per
fluxum spirituum animalium discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque
sententiam expressi.
Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus
habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae
idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt
per
discurrentium per internos meatus fibrarum. Utramque
sententiam expressi.
Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus
habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae
idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt
per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per
undas in aere
quaedam vis repulsiva, quae
idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt
per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per
undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in odoratu et visu; quorum primum fere omnes physici, secundum
cum Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam, particulas nimirum odoriferas et lucem.
41 Patet
fit in auditu, qui sonum excipit per
undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in odoratu et visu; quorum primum fere omnes physici, secundum
cum Newtono quamplurimi censent percipere substantiam tenuem a rebus emissam, particulas nimirum odoriferas et lucem.
41 Patet omnino ex hac theoria eandem haberi debere perceptionem in anima, si
idem fuerit tremor propagatus ad cerebrum.
42 Tremor propagatus ad cerebrum pendet a tremore impresso fibris sensorii. Tremor
autem hic respondet tensioni fibrae factae per externam illam impulsionem. Ubi
particula luminis advenit ad fibrillam, ea tenditur. Tum elasticitate sua se restituit
et aliquandiu tremit etiam sine novis impulsibus. Quam ob causam aliquando diu
post ingentem luminis vim perceptam clausis etiam oculis videmus lumen. Porro
si tensio fibrae sit exigua, duplicata vi tendente duplicatur ipsa tensio. At ubi
tensio jam est ingens, vis plurimum aucta tensionem nihil
videre est in experimento, quod hic subjicitur. Si funi horizontaliter
distento applicentur in medio exigua pondera, descendet initio ita, ut descensus
sint ad sensum proportionales ponderibus tendentibus. Sed ubi tensio evaserit
ingens, disrumpetur citius quam adhuc multum augeatur tensio illa et descensus.
44 Idem igitur et in oculorum fibris debere accidere satis patet, adeoque patet prima
et potissima phaenomeni causa.
sint ad sensum proportionales ponderibus tendentibus. Sed ubi tensio evaserit
ingens, disrumpetur citius quam adhuc multum augeatur tensio illa et descensus.
44 Idem igitur et in oculorum fibris debere accidere satis patet, adeoque patet prima
et potissima phaenomeni causa.
45 Transitur hic ad secundam causam, quae repetitur a dilatatione pupillae. Et
evaserit
ingens, disrumpetur citius quam adhuc multum augeatur tensio illa et descensus.
44 Idem igitur et in oculorum fibris debere accidere satis patet, adeoque patet prima
et potissima phaenomeni causa.
45 Transitur hic ad secundam causam, quae repetitur a dilatatione pupillae. Et quae
hic proponuntur, satis vulgo sunt cognita, ut globosa oculi
et in oculorum fibris debere accidere satis patet, adeoque patet prima
et potissima phaenomeni causa.
45 Transitur hic ad secundam causam, quae repetitur a dilatatione pupillae. Et quae
hic proponuntur, satis vulgo sunt cognita, ut globosa oculi forma; obscuritas
intra ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media
uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma
45 Transitur hic ad secundam causam, quae repetitur a dilatatione pupillae. Et quae
hic proponuntur, satis vulgo sunt cognita, ut globosa oculi forma; obscuritas
intra ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media
uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris,
sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo
in retina vel choroide,
obscuritas
intra ipsum ob opacitatem scleroticae cum choroide et uveae; foramen in media
uvea, quod dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris,
sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo
in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(
dicimus pupillam, quam tegit cornea pellucida, per quam radii transmissi, ab humore crystallino in primis, qui in forma lentis cujusdam crassioris,
sed pellucidae, pendet inter humorem aqueum et vitreum, collecti in oculi fundo
in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(
vitreum, collecti in oculi fundo
in retina vel choroide, imaginem pingunt objecto externo simillimam et situ inverso positam, juxta ea, quae diximus lib. II. adn. 41(
46 Eam pupillae dilatationem admodum facile videre est in observatione, quae hic
innuitur, admota per noctem oculo candela, tum remota per vices. Statim enim
apparebit alterna contractio et dilatatio pupillae.
47 Ea, saltem ex parte, est ratio phaenomeni, quod saepe omnibus occurrit. Ingressi
in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec
47 Ea, saltem ex parte, est ratio phaenomeni, quod saepe omnibus occurrit. Ingressi
in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum
agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud
accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine,
quae impedit,
47 Ea, saltem ex parte, est ratio phaenomeni, quod saepe omnibus occurrit. Ingressi
in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum
agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud
accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine,
quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec ipsa
saepe omnibus occurrit. Ingressi
in locum obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum
agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud
accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine,
quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec ipsa paullatim
deleatur, fibris ab illa majore tensione et tremore redeuntibus ad quietem aptiorem
obscurum e multo lumine, initio quidem nihil discernimus nec ullum
agnoscimus ex iis, qui ibi sunt et nos vident ac agnoscunt. Sed paullatim clarescunt omnia et post aliquantulum temporis nos etiam omnia distinguimus. Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud
accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine,
quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec ipsa paullatim
deleatur, fibris ab illa majore tensione et tremore redeuntibus ad quietem aptiorem
exiguis etiam impulsibus percipiendis.
Dilatatur nimirum interea pupilla et plures radii ingrediuntur in oculum. Sed et illud
accedit, quod aliquandiu durat impressio major facta a majore externo lumine,
quae impedit, ne illa minor satis commode percipi possit, donec ipsa paullatim
deleatur, fibris ab illa majore tensione et tremore redeuntibus ad quietem aptiorem
exiguis etiam impulsibus percipiendis.
48 Ob ejusmodi dilatationem pupillae illud accedit, ut ratio quantitatis luminis intra
oculum non
etiam impulsibus percipiendis.
48 Ob ejusmodi dilatationem pupillae illud accedit, ut ratio quantitatis luminis intra
oculum non sit eadem ac extra, sed mutetur multo minus et ipsa et claritas visionis, quae ab ipsa pendet, quam exterioris luminis vis. Et cum dimidio Sole
obtecto habetur extra oculum dimidium prioris luminis, intra oculum habetur multo
magis quam dimidium ejus luminis, quod antea habebatur.
impulsibus percipiendis.
48 Ob ejusmodi dilatationem pupillae illud accedit, ut ratio quantitatis luminis intra
oculum non sit eadem ac extra, sed mutetur multo minus et ipsa et claritas visionis, quae ab ipsa pendet, quam exterioris luminis vis. Et cum dimidio Sole
obtecto habetur extra oculum dimidium prioris luminis, intra oculum habetur multo
magis quam dimidium ejus luminis, quod antea habebatur.
48 Ob ejusmodi dilatationem pupillae illud accedit, ut ratio quantitatis luminis intra
oculum non sit eadem ac extra, sed mutetur multo minus et ipsa et claritas visionis, quae ab ipsa pendet, quam exterioris luminis vis. Et cum dimidio Sole
obtecto habetur extra oculum dimidium prioris luminis, intra oculum habetur multo
magis quam dimidium ejus luminis, quod antea habebatur.
49 Sequens episodium
49 Sequens episodium conscripsi eo ipso die quo solenne Ascensionis festum Romae celebrabatur de more. Cum a prandio finem hujusce libri deberem in Arcadum conventu legere, inveni nexum satis ad rem idoneum inter argumentum,
quod pertractabam, et festum, quod agebamus, quem hisce versibus expressi.
Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum
circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent
expressi.
Porro facile est observare, in avibus nocturnis in primis, quemadmodum pupillam immani hiatu aperiant per noctem, quam per diem contrahunt in tenuissimum
circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob
causam in ipsis nocturnis tenebris satis bene vident. Nam semper aliquid luminis,
quod se insinuat per rimas et per intimam etiam murorum substantiam post reflexiones plurimas, penetrat ab aere externo, qui etiam per noctem illustratur a
fixis.
diem contrahunt in tenuissimum
circellum. Idem in felibus observare licet, quae per diem habent oblongam tenuissimam rimulam in pupilla et per noctem aperiunt immanem circulum. Quam ob
causam in ipsis nocturnis tenebris satis bene vident. Nam semper aliquid luminis,
quod se insinuat per rimas et per intimam etiam murorum substantiam post reflexiones plurimas, penetrat ab aere externo, qui etiam per noctem illustratur a
fixis. Accedit, quod plurima corpora tenue lumen emittunt calore naturali agitata.
Sed ejus luminis nos multo minus colligimus quam necessarium est ad satis impellendas
a
fixis. Accedit, quod plurima corpora tenue lumen emittunt calore naturali agitata.
Sed ejus luminis nos multo minus colligimus quam necessarium est ad satis impellendas nostrorum oculorum fibras.
Si ejusmodi haberemus oculi constitutionem, ut pupillam possemus dilatare et
contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab
ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam
nostrorum oculorum fibras.
Si ejusmodi haberemus oculi constitutionem, ut pupillam possemus dilatare et
contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab
ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila ejusmodi facultatem habere ita magnam, ut impune Solem
intueri possit, relicto nimirum perquam exiguo foramello in pupilla, et prolem
ut pupillam possemus dilatare et
contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab
ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila ejusmodi facultatem habere ita magnam, ut impune Solem
intueri possit, relicto nimirum perquam exiguo foramello in pupilla, et prolem
suam ita ad Solem explorare. Quam si videat ejus radios non sustinere, ut se
Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab
ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila ejusmodi facultatem habere ita magnam, ut impune Solem
intueri possit, relicto nimirum perquam exiguo foramello in pupilla, et prolem
suam ita ad Solem explorare. Quam si videat ejus radios non sustinere, ut se
indignam rejiciat.
V.
initio brevissima commemoratio argumenti superioris libri, in quo agebatur de pluribus phaenomenis luminis in eclipsi Solis. Tum innuitur argumentum
hujus, in quo agitur potissimum de phaenomenis luminis, quae accidunt in Lunae
eclipsi: quid sit ille pallor, qui apparet in Luna ante umbram et cur Luna in sua
eclipsi aliquando penitus evanescat ex oculis, quod tamen rarissime accidit,
plerumque autem appareat illuminata, sed luce quadam maligna. Idcirco autem
invocatur hic ipsa Phoebe, ad quam pertinent, quae hic pertractantur.
maligna. Idcirco autem
invocatur hic ipsa Phoebe, ad quam pertinent, quae hic pertractantur.
2 Hic incipit explicatio illius, quam penumbram dicimus, quae in eclipsi Lunae praecedit et sequitur umbram. Primum agitur ex phaenomenis de penumbra in genere.
Umbra, quam corpora a Sole illustrata projiciunt, habet marginem confusum ita,
ut ab umbra densa ad lumen plenum transeatur per tractum semiobscurum. Hic
limes umbrae incertus eo est latior, quo umbra longius projicitur. Ad
3 Ut phaenomeni reddatur ratio, profertur casus, in quo margo umbrae deberet
esse distinctissimus, si nimirum radii erumperent ab unico puncto. Considerentur
enim omnes radii, qui prodeunt ab eo puncto, ut quaedam solidae virgae in infinitum protensae, qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium omne immune a virgis, est umbra totalis, nullo radio
illuc penetrante. Qui ex hac umbra emergat ad virgas, statim abibit ad lumen
plenum ita, ut in ipso initio vis luminis debeat esse eadem, ac in ulterioribus locis,
cum simplices ab
ubique extra illam umbram.
4 Confusi marginis causa est ipsa Solis magnitudo. Sunt enim semper quaedam
loca post corpus opacum, ex quibus nullum videri potest punctum solaris disci,
et ibi est umbra plena. Sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum, et ibi
est lumen plenum. Sunt alia, ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci, et
ibi habetur mixtum quoddam ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor
pars cernitur ipsius disci solaris.
4 Confusi marginis causa est ipsa Solis magnitudo. Sunt enim semper quaedam
loca post corpus opacum, ex quibus nullum videri potest punctum solaris disci,
et ibi est umbra plena. Sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum, et ibi
est lumen plenum. Sunt alia, ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci, et
ibi habetur mixtum quoddam ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor
pars cernitur ipsius disci solaris.
est ipsa Solis magnitudo. Sunt enim semper quaedam
loca post corpus opacum, ex quibus nullum videri potest punctum solaris disci,
et ibi est umbra plena. Sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum, et ibi
est lumen plenum. Sunt alia, ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci, et
ibi habetur mixtum quoddam ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor
pars cernitur ipsius disci solaris.
5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo
semper quaedam
loca post corpus opacum, ex quibus nullum videri potest punctum solaris disci,
et ibi est umbra plena. Sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum, et ibi
est lumen plenum. Sunt alia, ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci, et
ibi habetur mixtum quoddam ex luce et umbra. Quod eo est obscurius, quo minor
pars cernitur ipsius disci solaris.
5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine
nominavi etiam in carmine,
jam lux est fere ita clara ut in luce integra, juxta ea,
quae diximus lib.
in luce integra, juxta ea,
quae diximus lib.
remoti admodum ampla. Et res applicatur penumbrae, quam corpora verticalia projiciunt in
planum horizontale. Concipiantur bini Solis radii, quorum alter egreditur a summo,
alter ab imo disco Solis, qui transeant per summum apicem corporis opaci projicientis umbram. Ii radii ibi se intersecabunt et pergent porro ita, ut, qui venit a puncto
altiore, descendat infra alterum, qui venit ab inferiore. In illa decussatione ii radii
continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem
habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in
opaci projicientis umbram. Ii radii ibi se intersecabunt et pergent porro ita, ut, qui venit a puncto
altiore, descendat infra alterum, qui venit ab inferiore. In illa decussatione ii radii
continebunt angulum, in quo tota penumbra continebitur. Nam infra inferiorem
habebitur totalis umbra, et supra superiorem totalis lux. Anguli autem vertex erit in
eo supremo puncto corporis projicientis umbram, in quo se ii bini radii intersecant.
Jam vero in quovis angulo a binis rectis lineis constituto ipsae lineae initio parum
admodum a se invicem distant eoque minus caeteris paribus, quo
recedunt a se invicem, quo magis recedunt ab illo vertice.
Ac proinde penumbra in exigua distantia a vertice est exigua. Ea vero idcirco
etiam est multo minor, quod ille angulus est exiguus. Est enim aequalis diametro
apparenti Solis, nimirum paullo major dimidio gradu. Sed eadem deinde crescit et
in ingenti distantia evadit ingens.
Facile
sive trigonometrico idiomate, ut est sinus totus ad sinum anguli, quo ille radius inclinatur ad id planum. Inde facile
potest computari magnitudo penumbrae pertinentis ad tectum vel montem, cujus
umbra recipiatur in area horizontali vel in campis, data altitudine ipsius tecti, vel
montis, et elevatione Solis supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam
umbra projicitur.
Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos
campos projiciatur ad distantiam trium milliariorum a vertice, penumbra perpendiculariter excepta erit passuum
ad tectum vel montem, cujus
umbra recipiatur in area horizontali vel in campis, data altitudine ipsius tecti, vel
montis, et elevatione Solis supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam
umbra projicitur.
Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos
campos projiciatur ad distantiam trium milliariorum a vertice, penumbra perpendiculariter excepta erit passuum 27, et excepta in illo plano erit triplo major, nimirum
passuum 81. Unde patet illud, quod superius dictum fuerat multis passibus erres
incertus.
Solis supra horizontem, a quo pendet distantia, ad quam
umbra projicitur.
Si montis altitudo supra campos quosdam sit unius milliarii et umbra in eos
campos projiciatur ad distantiam trium milliariorum a vertice, penumbra perpendiculariter excepta erit passuum 27, et excepta in illo plano erit triplo major, nimirum
passuum 81. Unde patet illud, quod superius dictum fuerat multis passibus erres
incertus.
7 Habentur jam igitur ea omnia, quae
percipienda penitus, quae consequuntur, necessarium esset schema vel saltem id prodesset plurimum. Verum, ut juxta harum adnotationum institutum ab eo
hic abstineamus, curabo, ut sola imaginationis vi res satis intelligi possit schemate ipso tantummodo concepto. Ejus ope facile determinantur et oculo ipso
subjiciuntur termini penumbrae, umbrae et luminis pleni.
Schema, quod pro eclipsi Lunae oculis subjicienda proponi solet, est hujusmodi: habetur in vertice circulus multo major, qui referat Solis globum, in medio
alter minor, qui Terram. Tum ducuntur quatuor
esset schema vel saltem id prodesset plurimum. Verum, ut juxta harum adnotationum institutum ab eo
hic abstineamus, curabo, ut sola imaginationis vi res satis intelligi possit schemate ipso tantummodo concepto. Ejus ope facile determinantur et oculo ipso
subjiciuntur termini penumbrae, umbrae et luminis pleni.
Schema, quod pro eclipsi Lunae oculis subjicienda proponi solet, est hujusmodi: habetur in vertice circulus multo major, qui referat Solis globum, in medio
alter minor, qui Terram. Tum ducuntur quatuor rectae lineae, quarum singulae
contingant utrumque
duci possunt. Quarum binae extrorsum
cadunt respectu utriusque ac eos inter se concludunt ambos. Reliquarum binarum singulae interseruntur inter eosdem binos circulos relinquentes alterum ad
unam plagam, alterum ad alteram. Accedit axis sive recta linea ducta per centra
illorum circulorum et producta longe itidem ultra Terram.
Jam vero priores binae ex illis quatuor tangentibus concurrunt in hoc axe ultra
Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores
duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad
relinquentes alterum ad
unam plagam, alterum ad alteram. Accedit axis sive recta linea ducta per centra
illorum circulorum et producta longe itidem ultra Terram.
Jam vero priores binae ex illis quatuor tangentibus concurrunt in hoc axe ultra
Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores
duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad
contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem.
Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes post earum
contactum
in hoc axe ultra
Terram in cuspidem acutam et exhibent conum umbrae terrestris. Posteriores
duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad
contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem.
Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes post earum
contactum cum orbe Terrae, pertinet ad penumbram, et ex quovis puncto ejus
spatii Sol suspiciatur, Luna tegit aliquam ejus partem. Quidquid autem habetur
extra hosce limites, videt integrum Solem, et proinde habet lumen plenum.
Accederet
duae concurrunt in eodem axe, sed inter binos circulos, ante quam deveniant ad
contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se invicem.
Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes post earum
contactum cum orbe Terrae, pertinet ad penumbram, et ex quovis puncto ejus
spatii Sol suspiciatur, Luna tegit aliquam ejus partem. Quidquid autem habetur
extra hosce limites, videt integrum Solem, et proinde habet lumen plenum.
Accederet ipsi schemati linea transversa exprimens viam centri Lunae projectam in ipsum
a se invicem.
Quidquid spatii concluditur inter illum conum et hasce binas tangentes post earum
contactum cum orbe Terrae, pertinet ad penumbram, et ex quovis puncto ejus
spatii Sol suspiciatur, Luna tegit aliquam ejus partem. Quidquid autem habetur
extra hosce limites, videt integrum Solem, et proinde habet lumen plenum.
Accederet ipsi schemati linea transversa exprimens viam centri Lunae projectam in ipsum schematis planum, quae determinaret amplitudines penumbrae et
umbrae in ipso situ orbitae lunaris.
tegit aliquam ejus partem. Quidquid autem habetur
extra hosce limites, videt integrum Solem, et proinde habet lumen plenum.
Accederet ipsi schemati linea transversa exprimens viam centri Lunae projectam in ipsum schematis planum, quae determinaret amplitudines penumbrae et
umbrae in ipso situ orbitae lunaris.
9 Non limites tantummodo penumbrae proposueramus considerandos, sed et tempus, dicendo multo ante eclipsim apparere pallorem illum. Id tempus
in ipsum schematis planum, quae determinaret amplitudines penumbrae et
umbrae in ipso situ orbitae lunaris.
9 Non limites tantummodo penumbrae proposueramus considerandos, sed et tempus, dicendo multo ante eclipsim apparere pallorem illum. Id tempus facile itidem
definiri potest ope schematis, quod haud ita difficulter concipitur. Constat id binis
circulis concentricis, quorum alter refert sectionem coni umbrae in regione orbitae
Lunae, alter sectionem penumbrae.
cum plures horas
impendat ad omnes illos circulos superandos, qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos.
In hac ipsa recta notari solent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus
Lunae centrum debet appellere ad illa ipsa puncta ejus rectae, quae ita notantur, et
ipsae horae minoribus lineolis et punctulis dividi solent in singula vel quina minuta.
10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae
illos circulos superandos, qui in exiguo schemate picti habentur ob oculos.
In hac ipsa recta notari solent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus
Lunae centrum debet appellere ad illa ipsa puncta ejus rectae, quae ita notantur, et
ipsae horae minoribus lineolis et punctulis dividi solent in singula vel quina minuta.
10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae
habent unicam cuspidem horariam.
cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut
eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus
dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano
nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater
vel quina minuta, ut
eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus
dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano
nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat
in quibus
dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano
nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et
sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos,
duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta
sex horis falli in
hora indicata. Idcirco posui quater senas et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta
numeratione. Credo postea redactum esse ad
et gyro quater intorquetur eodem. Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta
numeratione. Credo postea redactum esse ad ictus vel 12 vel sex.
Nam
reipsa cuspis apud nos in Italia quater gyrat.
Ragusii, me adhuc puero, ingens horologium publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta
numeratione. Credo postea redactum esse ad ictus vel 12 vel sex.
publicum et notabat in circulo
horario et exprimebat ictibus omnes 24 horas. Quas et nos Italico more nominamus, cum dicamus vigesimam tertiam et vigesimam quartam, semihora ante et
semihora post occasum Solis. Illud erat sane incommodum, cum tot minuta requirerentur ad 24 ictus edendos et numerandos, facili admodum errore in tanta
numeratione. Credo postea redactum esse ad ictus vel 12 vel sex.
11 Ad percipiendum fructum ex superiore schemate addi potest circulus
interius perforari debet relicta cuspide, quae centrum denotaret. Ducendo cuspidem ipsam per illam lineam, quae denotat viam centri Lunae,
appareret statim, quanta eclipsis deberet haberi quovis momento temporis. Sed,
quod huc pertinet, facile statim haberi possent momenta, quibus inciperet et desineret Luna mergi tam in penumbram quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis
magna, praestassent quaterni contactus circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur
ipsis versibus.
statim, quanta eclipsis deberet haberi quovis momento temporis. Sed,
quod huc pertinet, facile statim haberi possent momenta, quibus inciperet et desineret Luna mergi tam in penumbram quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis
magna, praestassent quaterni contactus circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur
ipsis versibus.
12 Notissima est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae
deberet haberi quovis momento temporis. Sed,
quod huc pertinet, facile statim haberi possent momenta, quibus inciperet et desineret Luna mergi tam in penumbram quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis
magna, praestassent quaterni contactus circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur
ipsis versibus.
12 Notissima est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae urbis. Qua capta,
cum is a
temporis. Sed,
quod huc pertinet, facile statim haberi possent momenta, quibus inciperet et desineret Luna mergi tam in penumbram quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis
magna, praestassent quaterni contactus circuli mobilis cum singulis et binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur
ipsis versibus.
12 Notissima est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae urbis. Qua capta,
cum is a milite ipsum non agnoscente
est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae urbis. Qua capta,
cum is a milite ipsum non agnoscente confoderetur, dum totus erat in geometrica
quadam contemplatione, de sola schematis confusione dicitur conquestus esse.
Ingentem etiam animi abalienationem quandam a sensibus et geometricam velut
extasim passus erat utique Archimedes ipse, cum nudus e balneo prosiluit inclamans illud suum εὕρηκα inveni. Huc etiam pertinet notissimum illud Italicum
Come lo Geometra, che s'affige. Quanta sit earum contemplationum voluptas, ii
soli norunt, qui ad profundiora
Nuceriam. In quo a prandio digressus Assisio ingens adii
vitae periculum, quod exposui opusculo I. Litterariae expeditionis adn. 94. Nuceriam delatus vespere per effusum imbrem conscripsi in aedibus gubernatoris ejus
urbis, quae pertinent ad Syracusanum excidium, dum fulgurationes perennes et
immanis tonitruum fragor truces mihi ideas suggererent.
13 Iterum hic jure queror de difficultate exprimendi versibus res geometricas et
calculos. Conor tamen praestare,
excidium, dum fulgurationes perennes et
immanis tonitruum fragor truces mihi ideas suggererent.
13 Iterum hic jure queror de difficultate exprimendi versibus res geometricas et
calculos. Conor tamen praestare, quantum per poesim licet, praecipua attingens
capita et calculos crassiores instituens numeris, ut ajunt, rotundis.
14 Lunam ad Solem ex altera
13 Iterum hic jure queror de difficultate exprimendi versibus res geometricas et
calculos. Conor tamen praestare, quantum per poesim licet, praecipua attingens
capita et calculos crassiores instituens numeris, ut ajunt, rotundis.
14 Lunam ad Solem ex altera parte accedere et ex altera recedere, proxime per intervallum aequale diametro apparenti
tamen praestare, quantum per poesim licet, praecipua attingens
capita et calculos crassiores instituens numeris, ut ajunt, rotundis.
14 Lunam ad Solem ex altera parte accedere et ex altera recedere, proxime per intervallum aequale diametro apparenti suo, diximus adn. 30. lib. II. Adeoque idem est
ejus motus respectivus respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli
oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum
igitur dixerimus hic adn.
14 Lunam ad Solem ex altera parte accedere et ex altera recedere, proxime per intervallum aequale diametro apparenti suo, diximus adn. 30. lib. II. Adeoque idem est
ejus motus respectivus respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli
oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum
igitur dixerimus hic adn. 9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse
circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum,
aequale diametro apparenti suo, diximus adn. 30. lib. II. Adeoque idem est
ejus motus respectivus respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli
oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum
igitur dixerimus hic adn. 9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse
circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum,
effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet
pars obscurata usque ad immersionem
30. lib. II. Adeoque idem est
ejus motus respectivus respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli
oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum
igitur dixerimus hic adn. 9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse
circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum,
effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet
pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec
esse
circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum,
effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet
pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec limbus praecedens, tota diametro emensa, adveniat ad finem umbrae et
incipiat emersio, quae durabit itidem circiter per unam horam. Ac demum altera
evolvetur hora usque ad penumbrae finem.
per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum,
effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet
pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec limbus praecedens, tota diametro emensa, adveniat ad finem umbrae et
incipiat emersio, quae durabit itidem circiter per unam horam. Ac demum altera
evolvetur hora usque ad penumbrae finem.
15 Si Lunae orbita sit obliqua ad illos circulos, quod
15 Si Lunae orbita sit obliqua ad illos circulos, quod accidit fere semper, quatuor
tempora ab initio penumbrae ad initium immersionis in umbram, ab hoc ad finem
immersionis, ab initio emersionis ad finem, a fine hujus ad finem penumbrae,
erunt utique longiora. Et mora in umbra totali vel etiam tempus ab initio immersionis ad finem emersionis erunt breviora. Id quidem admodum facile demonstrari potest geometrice ope illius schematis. Patet autem illud, quod hic additur,
saepe fieri, ut orbita lunaris nimis distet a media umbra, ut idcirco pars tantummodo
16 Facile patet, quod hic affirmatur, non semper haberi debere accurate eadem illa
tempora, quae expressimus, sed ea variari intra quosdam certos limites. Pendent
enim a diversa positione Solis et Lunae, quibus mutatis mutantur etiam ipsa. Quo
Sol est propior Terrae, eo ceteris paribus conus umbrae est arctior et conus
penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus
est eorundem
quod hic affirmatur, non semper haberi debere accurate eadem illa
tempora, quae expressimus, sed ea variari intra quosdam certos limites. Pendent
enim a diversa positione Solis et Lunae, quibus mutatis mutantur etiam ipsa. Quo
Sol est propior Terrae, eo ceteris paribus conus umbrae est arctior et conus
penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus
est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum
convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii
ea variari intra quosdam certos limites. Pendent
enim a diversa positione Solis et Lunae, quibus mutatis mutantur etiam ipsa. Quo
Sol est propior Terrae, eo ceteris paribus conus umbrae est arctior et conus
penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus
est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum
convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam
arctior et conus
penumbrae latior in eadem distantia a Terra. Nam radii tangentes globum majorem Solis et minorem Terrae eo debent magis inclinari ad se invicem, quo minus
est eorundem globorum intervallum. Adeoque radii umbram efformantes, cum
convergant, magis convergent in eadem distantia, et radii efformantes penumbram magis divergent. Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam
umbrae quam penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae
circa Solem, quae in distantia minore ab ipso
quam penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae
circa Solem, quae in distantia minore ab ipso est major juxta adn. 28. lib. I.
Adeoque major est celeritas coni umbrosi, quae aequatur celeritati Solis et a qua
pendet celeritas respectiva Lunae respectu ipsius umbrosi coni adeoque tempus.
Varia distantia Lunae a Terra mutat pariter eadem tempora. Nam Luna propior
Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra,
eo magis attenuatur, donec
a Terra, eo magis dilatatur juxta adn.
6. hujus (libri). Ipsa itidem Luna Terrae propior movetur celerius, quod tempus
contrahit.
17 Quod hic innuitur, pendet ab adn. 5. hujus et 39. lib.
plenum. Quin etiam ad lucem satis vividam abunde est multo minor pars solaris disci. Hinc initium penumbrae non solet observari nec per horam
nec vero semihoram ante initium immersionis in umbram, nec penumbrae finis
tanto intervallo temporis post finem immersionis; vix uno quadrante ante et post
pallor in Luna est satis sensibilis.
18 Fit jam hic gradus ad explicandum, cur Luna immersa in ipsam umbram Terrae
habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere
ante et post
pallor in Luna est satis sensibilis.
18 Fit jam hic gradus ad explicandum, cur Luna immersa in ipsam umbram Terrae
habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere semper adhuc videamus.
Id quidem provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad
margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam.
Ea occasione innuitur
gradus ad explicandum, cur Luna immersa in ipsam umbram Terrae
habeat adhuc lumen residuum, quo fit, ut eam et ibi fere semper adhuc videamus.
Id quidem provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad
margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam.
Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et
lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib.
fere semper adhuc videamus.
Id quidem provenit a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad
margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam.
Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et
lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib.
a lumine, quod transit per atmosphaeram Terrae extantem ad
margines hemisphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam.
Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et
lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib.
occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et
lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib.
ad lineam perpendicularem superficiei, in
quam ingreditur. Contra vero, si e medio densiore vel pinguiore transit ad rarius
vel minus pingue, refringitur recedendo a perpendiculo. Quod quidem fit certa
lege, cui innititur tota dioptrica, quae appellatur ratio constans sinuum anguli incidentiae et anguli refracti. Sed ea huc non pertinet. Vis attractiva major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat
magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu
sinuum anguli incidentiae et anguli refracti. Sed ea huc non pertinet. Vis attractiva major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat
magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam,
inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus.
Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum
loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae.
major cogit particulas luminis accedere ad superficiem attrahentem adeoque in ingressu densioris medii accessu continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat
magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam,
inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus.
Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum
loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae
loca nunc ingentes habent olivarum sylvas et egregio oleo sunt celebres nihilo
minus
continuo ad superficiem ita incurvatur via radii, ut evadat
magis erecta ad ipsam superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam,
inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus.
Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum
loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae
loca nunc ingentes habent olivarum sylvas et egregio oleo sunt celebres nihilo
minus quam olim celebraretur Setinum vinum, juxta illud Setinum ardebit in auro.
superficiem. Et e contrario in egressu retracta in ipsam,
inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus.
Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum
loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae
loca nunc ingentes habent olivarum sylvas et egregio oleo sunt celebres nihilo
minus quam olim celebraretur Setinum vinum, juxta illud Setinum ardebit in auro.
inclinatur ad eandem motus ipsius particulae et radius evadit magis obliquus.
Dum nominatur hic oleum, nominantur Telegoni colles et rura Setina, nimirum
loca proxima Tiburi, quam urbem Telegonus condidisse dicitur, et Setiae. Quae
loca nunc ingentes habent olivarum sylvas et egregio oleo sunt celebres nihilo
minus quam olim celebraretur Setinum vinum, juxta illud Setinum ardebit in auro.
19 Ea est ratio, cur lens crystallina radios colligat;
ratio, cur lens crystallina radios colligat; phaenomenum exposuimus lib. II.
adn. 41(
phaenomenum exposuimus lib. II.
adn. 41(
ob curvaturae directiones contrarias in forma lenticulari. Porro, ubi radii solares
colliguntur in foco lentis, ibi et ignem excitant, uti est vulgo notissimum. Et quidem si lens sit satis magna, fere incredibiles sunt effectus radiorum coeuntium:
vegetabilia resolvuntur in cineres, marmora et gemmae calcinantur, metalla liquescunt tempore perquam exiguo.
Fallitur enim visus, cum aliquod objectum transpicimus per vitra obliquis superficiebus terminata, ut trans prismata. Nam in vitris terminatis per superficies
parallelas secunda superficies parit effectum
metalla liquescunt tempore perquam exiguo.
Fallitur enim visus, cum aliquod objectum transpicimus per vitra obliquis superficiebus terminata, ut trans prismata. Nam in vitris terminatis per superficies
parallelas secunda superficies parit effectum prorsus contrarium et aequalem effectui prioris adeoque ipsum corrigit. Sic itidem fallitur, cum oblique intuemur
objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione
ipsum corrigit. Sic itidem fallitur, cum oblique intuemur
objecta sita infra superficiem aquae. In utroque casu mutata directione radii advenientis ad oculum, objecto ipsi tribuimus locum diversum ab eo, quem occupat; eum nimirum, qui jaceat in directione ultima radii subeuntis oculum ipsum.
Et ea est ratio notissimi phaenomeni, quo remus, cujus pars in aquam immergitur,
apparet fractus in ipsa superficie aquae. Cum enim ob refractionem debeamus
punctis remi intra aquam demersi tribuere loca diversa ab iis, quae occupant, non
tribuimus puncta jacentia in directum cum reliquis extra
extantibus.
20 Ex hac refractionis natura illud consequitur, ut, ubi radius luminis e tenuiore
aethere advenit obliquus ad atmosphaeram terrestrem, debeat inflecti introrsum
et refringi accedendo ad perpendiculum. Ipsius autem atmosphaerae dorsum hic
dicitur recurvum, cum debeat ipsa affectare figuram ad sensum sphaericam ut
Terra. Quoniam vero, quo magis acceditur ad superficiem Terrae, eo atmosphaera ipsa est densior ob majorem nimirum pressionem superiorem.
dorsum hic
dicitur recurvum, cum debeat ipsa affectare figuram ad sensum sphaericam ut
Terra. Quoniam vero, quo magis acceditur ad superficiem Terrae, eo atmosphaera ipsa est densior ob majorem nimirum pressionem superiorem. Idcirco radius
ejusmodi perpetuo mutat directionem itineris sui et describit curvam lineam, quae
cavitate respicit ipsam superficiem Telluris.
Jam vero ex omnibus radiis incidentibus in totum hemisphaerium illustratum a
Sole plerique ita incurvati introrsum incidunt in ipsam Terrae superficiem, ubi, si
aliquis oculus illos excipiat,
Jam vero ex omnibus radiis incidentibus in totum hemisphaerium illustratum a
Sole plerique ita incurvati introrsum incidunt in ipsam Terrae superficiem, ubi, si
aliquis oculus illos excipiat, videt Solem ipsum elevatiorem aliquanto quam revera
est supra horizontem. Et ob eam causam mane apparet ortus Solis aliquot minutis
citius et vespere occasus aliquanto serius quam revera accidat. At postremi, versus marginem, evitant globum Terrae et trajecti per atmosphaeram egrediuntur
iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam jam progrediuntur recti,
sed
in totum hemisphaerium illustratum a
Sole plerique ita incurvati introrsum incidunt in ipsam Terrae superficiem, ubi, si
aliquis oculus illos excipiat, videt Solem ipsum elevatiorem aliquanto quam revera
est supra horizontem. Et ob eam causam mane apparet ortus Solis aliquot minutis
citius et vespere occasus aliquanto serius quam revera accidat. At postremi, versus marginem, evitant globum Terrae et trajecti per atmosphaeram egrediuntur
iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam jam progrediuntur recti,
sed directione nova magis inclinata introrsum ad axem coni umbrosi,
ubi, si
aliquis oculus illos excipiat, videt Solem ipsum elevatiorem aliquanto quam revera
est supra horizontem. Et ob eam causam mane apparet ortus Solis aliquot minutis
citius et vespere occasus aliquanto serius quam revera accidat. At postremi, versus marginem, evitant globum Terrae et trajecti per atmosphaeram egrediuntur
iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam jam progrediuntur recti,
sed directione nova magis inclinata introrsum ad axem coni umbrosi, nimirum ad
rectam illam lineam, quae transit per centra Solis et Terrae ac producitur ultra
Terram. Hujusmodi
postremi, versus marginem, evitant globum Terrae et trajecti per atmosphaeram egrediuntur
iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam jam progrediuntur recti,
sed directione nova magis inclinata introrsum ad axem coni umbrosi, nimirum ad
rectam illam lineam, quae transit per centra Solis et Terrae ac producitur ultra
Terram. Hujusmodi sunt ex. gr. illi, per quos aves vident, si eos excipiant, Solem
allapsum ad suum horizontem. Qui si nihil eos sistat in aere, praetervolant effugientes occursum Telluris.
nihil eos sistat in aere, praetervolant effugientes occursum Telluris.
21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere
ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam
positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc
commode discerni possit.
21 Jam vero hinc facile patet hoc lumen, quod advenit ad marginem superficiei atmosphaerae illustratae a Sole et per eam transvolat ac inflectitur ad axem, debere
ingredi intra conum ipsum umbrae terrestris. Et id quidem incurrit in Lunam
positam in ipsa umbra ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc
commode discerni possit.
22 Ut id evidenter pateat, oportet videre,
respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc
commode discerni possit.
22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum
conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam
occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset
opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum licebit.
22 Ut id evidenter pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum
conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam
occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset
opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum licebit.
Concipiatur radius e transvolantibus infimus, qui tangit superficiem Telluris. Is post egressum ex atmosphaera habet angulum inclinationis ad axem coni
oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum
conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam
occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset
opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum licebit.
Concipiatur radius e transvolantibus infimus, qui tangit superficiem Telluris. Is post egressum ex atmosphaera habet angulum inclinationis ad axem coni circiter
quintuplo majorem quam si sine refractione
coni umbrosi esset sine refractione paucis secundis minor diametro apparente Solis,
nimirum dimidii circiter gradus. Adeoque inclinatio radii non refracti ad axem,
quae est dimidia ejus anguli, est circiter quarta pars unius gradus. At refractio
horizontalis syderum est circiter dimidii gradus, et haec duplicatur, dum radius
tangens Terram progreditur usque ad egressum. Unde illa inclinatio augetur per
gradum integrum sive per angulum quadruplum prioris, et evadit angulus inclinationis quintuplo major.
Inde autem facile colligitur hunc radium secare axem umbrae in
quae est dimidia ejus anguli, est circiter quarta pars unius gradus. At refractio
horizontalis syderum est circiter dimidii gradus, et haec duplicatur, dum radius
tangens Terram progreditur usque ad egressum. Unde illa inclinatio augetur per
gradum integrum sive per angulum quadruplum prioris, et evadit angulus inclinationis quintuplo major.
Inde autem facile colligitur hunc radium secare axem umbrae in distantia fere
quintuplo minore a centro Terrae. Calculo enim trigonometrico invenitur axem
umbrae, si Solis diameter apparens assumatur minutorum 31, continere
secare axem umbrae in distantia fere
quintuplo minore a centro Terrae. Calculo enim trigonometrico invenitur axem
umbrae, si Solis diameter apparens assumatur minutorum 31, continere diametros terrestres 111. Quare illa pars quinta continebit proxime diametros 22 sive
ipsam diametrum bis decies et bis. Distantia media Lunae a Terra est juxta adn.
13. lib. I. semidiametrorum proxime 60 adeoque diametrorum 30. Igitur illi radii
refracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad
axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in
in umbram ita, ut deveniant ad
axem etiam ad loca multo inferiora regione Lunae. Adeoque multo magis incurrunt in ipsam. Pars coni umbrae carens omni lumine non assurgit nisi ad 22
circiter diametros Terrae. Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra
hunc conum penitus nigrantem et ipsum evitat.
23 Explicandum nunc illud, cur hoc lumen, quod in Lunam incurrit, sit adeo tenue.
Ratio ejus tenuitatis hic affertur duplex. Prima est, quod vapores, quibus est
sit adeo tenue.
Ratio ejus tenuitatis hic affertur duplex. Prima est, quod vapores, quibus est
plena atmosphaera terrestris, intercipiunt maximam luminis partem, ut idcirco
exigua pars transeat per totam atmosphaeram. Secunda est distractio radiorum,
quorum alii refringuntur magis, alii minus. Et primo quidem loco fuse admodum
pertractantur, quae pertinent ad primum caput.
Ostenditur primo loco atmosphaeram terrestrem esse plenam vaporibus etiam
tum, cum coelum apparet serenum. Vapores ii sub aspectum cadunt, ubi coelum
obruitur nubibus. At accidit nonnunquam,
loco fuse admodum
pertractantur, quae pertinent ad primum caput.
Ostenditur primo loco atmosphaeram terrestrem esse plenam vaporibus etiam
tum, cum coelum apparet serenum. Vapores ii sub aspectum cadunt, ubi coelum
obruitur nubibus. At accidit nonnunquam, ut flante Austro et coelo obducto nubibus densissimis repente incipiat flare Boreas ac nubes ipsae citissime attenuentur
et evanescant ex oculis, quin alio abeant. Saepissime accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte
physico adveniant, hae ad
loco atmosphaeram terrestrem esse plenam vaporibus etiam
tum, cum coelum apparet serenum. Vapores ii sub aspectum cadunt, ubi coelum
obruitur nubibus. At accidit nonnunquam, ut flante Austro et coelo obducto nubibus densissimis repente incipiat flare Boreas ac nubes ipsae citissime attenuentur
et evanescant ex oculis, quin alio abeant. Saepissime accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte
physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex
quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum
alio abeant. Saepissime accidit, ut videamus in medio sereno coelo nubes oriri novas vel veteres evanescere, quin illae ex horizonte
physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex
quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum aer serenus est. Dilatantur
et turgescunt, ubi in nubes coeunt, ac attenuantur, ubi evanescunt. Nam ad reflectendum lumen requiritur certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et
lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt
hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet illos vapores, ex
quibus nubes coalescunt, esse in aere etiam tum, cum aer serenus est. Dilatantur
et turgescunt, ubi in nubes coeunt, ac attenuantur, ubi evanescunt. Nam ad reflectendum lumen requiritur certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et
lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares.
Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et
ex fermentationibus in primis ac admixtione
certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et
lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares.
Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et
ex fermentationibus in primis ac admixtione aliarum substantiarum volatilizatarum
et elevatarum in aerem, potest itidem provenire a calore australium ventorum. Et
tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem molem redigere.
etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares.
Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et
ex fermentationibus in primis ac admixtione aliarum substantiarum volatilizatarum
et elevatarum in aerem, potest itidem provenire a calore australium ventorum. Et
tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem molem redigere.
24 Licet ii vapores ita
lumini reflectendo sunt impares.
Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et
ex fermentationibus in primis ac admixtione aliarum substantiarum volatilizatarum
et elevatarum in aerem, potest itidem provenire a calore australium ventorum. Et
tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem molem redigere.
24 Licet ii vapores ita attenuati evanescant ex oculis et non intercipiant totum lumen,
adhuc tamen
provenire a calore australium ventorum. Et
tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem molem redigere.
24 Licet ii vapores ita attenuati evanescant ex oculis et non intercipiant totum lumen,
adhuc tamen intercipiunt magnam ejus partem. Cujus partis interceptae partem
reflectunt quaquaversus, et partem etiam intra se restinguunt. Lumen reflexum,
potissimum ab atmosphaera, est illud, quod per fenestras ingreditur et domos ac
templa illuminat. Id
24 Licet ii vapores ita attenuati evanescant ex oculis et non intercipiant totum lumen,
adhuc tamen intercipiunt magnam ejus partem. Cujus partis interceptae partem
reflectunt quaquaversus, et partem etiam intra se restinguunt. Lumen reflexum,
potissimum ab atmosphaera, est illud, quod per fenestras ingreditur et domos ac
templa illuminat. Id potissimum patet in nostro Romano templo, quod Pantheon
appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice.
ita attenuati evanescant ex oculis et non intercipiant totum lumen,
adhuc tamen intercipiunt magnam ejus partem. Cujus partis interceptae partem
reflectunt quaquaversus, et partem etiam intra se restinguunt. Lumen reflexum,
potissimum ab atmosphaera, est illud, quod per fenestras ingreditur et domos ac
templa illuminat. Id potissimum patet in nostro Romano templo, quod Pantheon
appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice.
Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum
ingreditur et domos ac
templa illuminat. Id potissimum patet in nostro Romano templo, quod Pantheon
appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice.
Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem multo clarius patet in aurora matutina et vespertino crepusculo, in quibus, Sole infra horizontem delitescente, non aliud habetur lumen quam
illud, quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflectit.
appellarunt veteres, in quo una habetur fenestra horizontalis in medio fornice.
Quae, ubi Solem nubecula obducit, nullos admittit radios praeter eos, quos atmosphaera terrestris reflectit. Et tamen templum ipsum clarissimo lumine illustratur. Idem autem multo clarius patet in aurora matutina et vespertino crepusculo, in quibus, Sole infra horizontem delitescente, non aliud habetur lumen quam
illud, quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflectit.
25 Praeter radios
Sole infra horizontem delitescente, non aliud habetur lumen quam
illud, quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflectit.
25 Praeter radios reflexos, illud arbitror, quod et apud Newtonum me alicubi legisse:
credo multas luminis particulas remanere in ipsis vaporibus veluti irretitas. Plurimis
enim internis reflexionibus eunt et redeunt hac, illac, quod calorem auget excitatis
majoribus tremoribus internis quam unica reflexio excitare possit. Ac in spiras
etiam
25 Praeter radios reflexos, illud arbitror, quod et apud Newtonum me alicubi legisse:
credo multas luminis particulas remanere in ipsis vaporibus veluti irretitas. Plurimis
enim internis reflexionibus eunt et redeunt hac, illac, quod calorem auget excitatis
majoribus tremoribus internis quam unica reflexio excitare possit. Ac in spiras
etiam abire possunt, donec demum et motum amittant ac ipsis particulis vaporum
adhaerescant.
legisse:
credo multas luminis particulas remanere in ipsis vaporibus veluti irretitas. Plurimis
enim internis reflexionibus eunt et redeunt hac, illac, quod calorem auget excitatis
majoribus tremoribus internis quam unica reflexio excitare possit. Ac in spiras
etiam abire possunt, donec demum et motum amittant ac ipsis particulis vaporum
adhaerescant.
26 Hinc illud fit, ut radius, qui ingentem atmosphaerae tractum percurrat, ingentem amittat sui partem. Bouguerius in
percurrat, ingentem amittat sui partem. Bouguerius in opere posthumo de luminis gradatione, quod hoc ipso
anno Caillius vulgavit Parisiis, determinat partim ex observationibus nonnullis, partim
ex hypothesibus, quota pars luminis intercipiatur in dato quovis tractu atmosphaerae
terrestris, immo et aliorum etiam diaphanorum corporum quorumcunque.
Verum hunc defectum radii permeantis longum tractum atmosphaerae terrestris
satis ostendunt ea, quae hic proponuntur, nimirum tanto minor vis radiorum Solis
etiam meridiani per hyemem quam per aestatem, et mare vel vespere
terrestris, immo et aliorum etiam diaphanorum corporum quorumcunque.
Verum hunc defectum radii permeantis longum tractum atmosphaerae terrestris
satis ostendunt ea, quae hic proponuntur, nimirum tanto minor vis radiorum Solis
etiam meridiani per hyemem quam per aestatem, et mare vel vespere quam in meridie. Nam mane quidem vel vespere saepissime Solem ipsum impune admodum
intuemur, cujus vim in meridie ferre omnino non possumus. Id omnino provenit ex
eo, quod radius Solis eo longius iter per atmosphaeram habet, quo obliquior advenit; prorsus ut si acum defigas in
Lunae interciperent inter se unum gradum ejus orbitae lunaris,
sive unam e 360 partibus ipsius. Sed ipsa orbita continet paullo plus quam 360
semidiametros terrestres, cum distantia Lunae a Terra, quae est semidiameter
ejus circuli, sit semidiametrorum terrestrium 60, uti jam toties diximus, et cujusvis circuli peripheria sit paullo major quam tres diametri sive sex semidiametri.
Nam ex Archimede continet quamproxime tres diametros et paullo minus quam
unam septimam ipsius diametri partem. Sexies autem sexaginta sunt 360. Una
igitur ex ejusmodi partibus est circiter aequalis uni
semidiametros terrestres, cum distantia Lunae a Terra, quae est semidiameter
ejus circuli, sit semidiametrorum terrestrium 60, uti jam toties diximus, et cujusvis circuli peripheria sit paullo major quam tres diametri sive sex semidiametri.
Nam ex Archimede continet quamproxime tres diametros et paullo minus quam
unam septimam ipsius diametri partem. Sexies autem sexaginta sunt 360. Una
igitur ex ejusmodi partibus est circiter aequalis uni semidiametro Terrae. Et proinde
radii, intercepti iis binis radiis distantibus a se invicem per solam atmosphaerae
crassitudinem, disperguntur
peripheria sit paullo major quam tres diametri sive sex semidiametri.
Nam ex Archimede continet quamproxime tres diametros et paullo minus quam
unam septimam ipsius diametri partem. Sexies autem sexaginta sunt 360. Una
igitur ex ejusmodi partibus est circiter aequalis uni semidiametro Terrae. Et proinde
radii, intercepti iis binis radiis distantibus a se invicem per solam atmosphaerae
crassitudinem, disperguntur per spatium circiter aequale uni semidiametro Terrae, quod probandum proposueramus.
uni semidiametro Terrae, quod probandum proposueramus.
29 Colligitur jam hic tota vis hujusce argumenti. Id lumen, quod in atmosphaera
terrestri refractum subit umbram Terrae et ad Lunam devenit, dispergitur per
spatium saltem centuplo latius. Nam atmosphaera terrestris omnino non assurgit
ultra 40 millia passuum, quorum singula continent 5 pedes Parisienses, et semidiameter Terrae continet quamproxime 4000 eorundem milliariorum.
Ad designanda
jam hic tota vis hujusce argumenti. Id lumen, quod in atmosphaera
terrestri refractum subit umbram Terrae et ad Lunam devenit, dispergitur per
spatium saltem centuplo latius. Nam atmosphaera terrestris omnino non assurgit
ultra 40 millia passuum, quorum singula continent 5 pedes Parisienses, et semidiameter Terrae continet quamproxime 4000 eorundem milliariorum.
Ad designanda 40 milliaria nominavi pontem, quem sane magnificum Xystus
V. Tiberi imposuit ad quadragesimum ab Urbe lapidem. Unde factum est, ut eum
tunc dixerint ab ejus nomine et adhuc dicant Pontem
5 pedes Parisienses, et semidiameter Terrae continet quamproxime 4000 eorundem milliariorum.
Ad designanda 40 milliaria nominavi pontem, quem sane magnificum Xystus
V. Tiberi imposuit ad quadragesimum ab Urbe lapidem. Unde factum est, ut eum
tunc dixerint ab ejus nomine et adhuc dicant Pontem Felicem. Nam ipse ante
pontificatum appellabatur Felix. Porro cum hunc poematis locum elaborarem,
per ipsum transibam pontem Romam regrediens ex eo itinere, cujus facta est
mentio superius adn. 12. Quod quidem huic expressioni occasionem dedit, ut et
alibi saepe mihi
dixerint ab ejus nomine et adhuc dicant Pontem Felicem. Nam ipse ante
pontificatum appellabatur Felix. Porro cum hunc poematis locum elaborarem,
per ipsum transibam pontem Romam regrediens ex eo itinere, cujus facta est
mentio superius adn. 12. Quod quidem huic expressioni occasionem dedit, ut et
alibi saepe mihi contigit.
30 Ea, quae in superiore calculo assumpta sunt, jamdudum innotuerunt et astronomis et geographis, nimirum distantia Lunae a Terra, magnitudo
est
mentio superius adn. 12. Quod quidem huic expressioni occasionem dedit, ut et
alibi saepe mihi contigit.
30 Ea, quae in superiore calculo assumpta sunt, jamdudum innotuerunt et astronomis et geographis, nimirum distantia Lunae a Terra, magnitudo semidiametri Terrae, longitudo coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem pertinet ad
altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope
adn. 12. Quod quidem huic expressioni occasionem dedit, ut et
alibi saepe mihi contigit.
30 Ea, quae in superiore calculo assumpta sunt, jamdudum innotuerunt et astronomis et geographis, nimirum distantia Lunae a Terra, magnitudo semidiametri Terrae, longitudo coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem pertinet ad
altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope crepusculorum. Et
et geographis, nimirum distantia Lunae a Terra, magnitudo semidiametri Terrae, longitudo coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem pertinet ad
altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope crepusculorum. Et methodus est satis
nota, quam ego exposui in mea dissertatione de aurora boreali et in adnotationibus
ad carmen P. Noceti, de quibus mentionem feci etiam lib.
coni umbrosi ipsius Terrae, quantitas refractionis horizontalis determinans decurtationem coni penitus carentis omni luce. Quod autem pertinet ad
altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope crepusculorum. Et methodus est satis
nota, quam ego exposui in mea dissertatione de aurora boreali et in adnotationibus
ad carmen P. Noceti, de quibus mentionem feci etiam lib.
ad
altitudinem atmosphaerae, id perficitur ope crepusculorum. Et methodus est satis
nota, quam ego exposui in mea dissertatione de aurora boreali et in adnotationibus
ad carmen P. Noceti, de quibus mentionem feci etiam lib.
illustrat Sol, illa altitudo provenit quadruplo minor, sive
eorum milliariorum proxime 10.
Hoc posterius ego quidem probabilius censeo ob aliud etiam argumentum, quod
exposui in mea dissertatione, cui titulus Nova methodus adhibendi phases in eclipsibus lunaribus. Et tunc quadruplo major esset dilatatio illa luminis refracti intra
atmosphaeram terrestrem. Illud tamen hic omnino notandum hanc dilatationis
proportionem pertinere tantummodo ad latitudinem spatii, per quod totum lumen
distrahitur. Verum ratio densitatis luminis, quae pendet ab utraque
31 Multo difficilius est exprimere versibus diversam hujusce luminis distributionem
per ipsum conum umbrosum, a qua pendet diversa ejus intensitas per umbram
Terrae. Quae quidem omnino geometriam requirunt et, si accurate ejusmodi problema solvendum sit, geometriam admodum sublimem.
32 Tres coni considerandi proponuntur. Sed hic incipitur a duobus tantummodo,
quorum alter continetur
ejusmodi problema solvendum sit, geometriam admodum sublimem.
32 Tres coni considerandi proponuntur. Sed hic incipitur a duobus tantummodo,
quorum alter continetur intra alterum et ambo eandem habent axem, nimirum
rectam lineam ductam e centro Solis per centrum Terrae et productam ultra ipsam Terram. Interior terminatur a radiis, qui transierunt per imam partem atmosphaerae terrestris et globum Terrae ipsius tetigerunt ac incurvati per continuam
refractionem ingressi
32 Tres coni considerandi proponuntur. Sed hic incipitur a duobus tantummodo,
quorum alter continetur intra alterum et ambo eandem habent axem, nimirum
rectam lineam ductam e centro Solis per centrum Terrae et productam ultra ipsam Terram. Interior terminatur a radiis, qui transierunt per imam partem atmosphaerae terrestris et globum Terrae ipsius tetigerunt ac incurvati per continuam
refractionem ingressi sunt, uti diximus, in loca debita umbrae terrestri. Exterior
vero terminatur a radiis
Sed hic incipitur a duobus tantummodo,
quorum alter continetur intra alterum et ambo eandem habent axem, nimirum
rectam lineam ductam e centro Solis per centrum Terrae et productam ultra ipsam Terram. Interior terminatur a radiis, qui transierunt per imam partem atmosphaerae terrestris et globum Terrae ipsius tetigerunt ac incurvati per continuam
refractionem ingressi sunt, uti diximus, in loca debita umbrae terrestri. Exterior
vero terminatur a radiis transeuntibus per summam atmosphaeram, quam ita
tetigerunt, ut directionem sui motus servaverint. Qui nimirum sunt omnium
irrefractos ita, ut,
quod spatium continetur inter superficies horum conorum, totum habeat aliquos
e radiis refractis intra atmosphaeram terrestrem, nisi nubes transitum impediant,
de quo casu agemus inferius. Hic secundus conus est conus umbrae, qui adhibetur ab astronomis pro eclipsi Lunae, et est potius conus umbrae atmosphaerae
terrestris quam umbrae ipsius Terrae. Idcirco astronomi, ubi ipsam umbram definiunt, umbrae, quae deberetur soli globo terrestri, addunt aliquid, alii plus, alii
minus, pro diversis sententiis circa ipsius atmosphaerae altitudinem, cujus milliariis singulis
In primis radii, qui magis inflectuntur axem versus, sive qui sunt propiores
cono interiori penitus obscuro, debent esse tenuiores ex duplici capite: nimirum,
quia transmissi per partem atmosphaerae inferiorem plus luminis amittunt in ea
restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem
differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet
caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter
longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus
per partem atmosphaerae inferiorem plus luminis amittunt in ea
restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem
differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet
caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter
longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus obscura adeoque minus diaphana.
Deinde radii prope axem e contrario addensantur idcirco, quod ibi coadunantur
intra spatium multo arctius radii inflexi introrsum
plus luminis amittunt in ea
restincti vel per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem
differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet
caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter
longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus obscura adeoque minus diaphana.
Deinde radii prope axem e contrario addensantur idcirco, quod ibi coadunantur
intra spatium multo arctius radii inflexi introrsum circumquaque a tota fasciola
circulari
per reflexionem distracti, et quia magis divaricantur ob majorem
differentiam inflexionis ortae a refractione. Prima autem ratio duplex adhuc habet
caput. Nam radii, qui transeunt per partem inferiorem atmosphaerae et habent iter
longius intra ipsam, et hoc iter habent in ejus parte magis densa et crassis vaporibus obscura adeoque minus diaphana.
Deinde radii prope axem e contrario addensantur idcirco, quod ibi coadunantur
intra spatium multo arctius radii inflexi introrsum circumquaque a tota fasciola
circulari terrestris atmosphaerae ambiente totam Terram. Ac
transmittunt, horum sectionis annulorum latitudo erit major ob illam distractionem, quae oritur ab inaequali refractione. At longitudo eorum respondens circumferentiae circuli terminantis ipsorum singulos erit minor quam longitudo annulorum atmosphaericorum
superans nonnihil totum ambitum Terrae. Et ea tanto magis decrescet, quanto
magis descendetur ad centrum sectionis, per quod transit axis coni.
Ad habendam rationem intensitatum luminis in iis annulis, oporteret in calculo
involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis
involvere ipsam etiam latitudinem annuli, in quo lumen colligitur, respondentis
annulo *
ab inaequali refractione;
tum et rationem luminis intercepti in itinere per atmosphaeram ad lumen residuum, quod transit. Esset enim intensitas luminis in quovis situ sectionis ad intensitatem luminis solaris in regione Terrae directe, uti est pars residua luminis, quae
transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad
sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt
fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine circuli eam terminantis. Quamobrem si ejusmodi problemata
directe, uti est pars residua luminis, quae
transit, ad lumen totale, et ut est magnitudo annuli atmosphaerici, qui esset ad
sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt
fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine circuli eam terminantis. Quamobrem si ejusmodi problemata resolverentur, haberetur facile ratio, in qua mutatur intensitas luminis in
accessu ad centrum sectionis.
Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam **
Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam **
mentionem fecimus supra
adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram
describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis
altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa
natura exhalationum ***
26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram
describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis
altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa
natura exhalationum ***
iis omnibus omissis, quae itidem sublimiora sunt quam ut huc
pertineant, addam illud tantummodo, quod in poemate innuitur: intensitatem versus centrum sectionis sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in
accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis
et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita
determinans ejus magnitudinem, decrescit in
omissis, quae itidem sublimiora sunt quam ut huc
pertineant, addam illud tantummodo, quod in poemate innuitur: intensitatem versus centrum sectionis sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in
accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis
et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita
determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque
sive versus axem coni omnino crescere compensatis reliquis omnibus damnis ab exiguitate annuli, in quem lumen colligitur. Nam et distractio radiorum et quantitas partis residuae luminis, quae transit, mutantur in
accessu ad axem in ratione utique finita. At circellus terminans annulum sectionis
et definiens ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita
determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa
luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur theoria.
Infinitum id incrementum revera non habebitur, tum quia nec
ejus longitudinem, ac una cum latitudine per distractionem definita
determinans ejus magnitudinem, decrescit in infinitum adeoque intensitas ipsa
luminis in infinitum augetur in accessu ad axem ipsum, si spectetur theoria.
Infinitum id incrementum revera non habebitur, tum quia nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa
Terram in eodem annulo atmosphaerico est prorsus eadem ob diversam atmosphaerae constitutionem, nec Sol est unicum punctum lucidum, sed ex omnibus
disci partibus radii exeunt et totidem habentur coni et axes
non habebitur, tum quia nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa
Terram in eodem annulo atmosphaerico est prorsus eadem ob diversam atmosphaerae constitutionem, nec Sol est unicum punctum lucidum, sed ex omnibus
disci partibus radii exeunt et totidem habentur coni et axes nonnihil a se invicem
divergentes, quot sunt ipsius disci puncta. Multo autem minus percelletur oculus
infinita vi, cum oporteat ad ejusmodi vim definiendam assumere quantitatem radiorum percellentium oculum, quae non pendet a sola intensitate radiorum, sed
etiam
nec Terra et atmosphaera habent formam penitus circularem, nec refractio circumquaque circa
Terram in eodem annulo atmosphaerico est prorsus eadem ob diversam atmosphaerae constitutionem, nec Sol est unicum punctum lucidum, sed ex omnibus
disci partibus radii exeunt et totidem habentur coni et axes nonnihil a se invicem
divergentes, quot sunt ipsius disci puncta. Multo autem minus percelletur oculus
infinita vi, cum oporteat ad ejusmodi vim definiendam assumere quantitatem radiorum percellentium oculum, quae non pendet a sola intensitate radiorum, sed
etiam a spatiolo, ad quod
nonnihil a se invicem
divergentes, quot sunt ipsius disci puncta. Multo autem minus percelletur oculus
infinita vi, cum oporteat ad ejusmodi vim definiendam assumere quantitatem radiorum percellentium oculum, quae non pendet a sola intensitate radiorum, sed
etiam a spatiolo, ad quod appellunt et a quo reflexi discedunt ad oculum. Spatiolum autem id decrescit in infinitum, dum ea intensitas ob id ipsum ejus decrementum augetur in infinitum.
Eorum omnium oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis
oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis partibus ejus sectionis, ac
posset investigari problema huc pertinens: quae sit distantia ab axe, in qua percipi
deberet maxima luminis vis. Verum iis itidem omissis, ut minus certis et altioribus, dicemus illud tantummodo, videri omnino, quod ingens saltem augmentum
intensitatis luminis in accessu ad centrum debeat efficere, ut ibi, nisi quid obstet
impedimenti, ut nubes, debeat etiam percipi lumen majus quam in distantia ab
ipso centro aliquanto majore.
nubes, debeat etiam percipi lumen majus quam in distantia ab
ipso centro aliquanto majore.
34 Praeter ea inaequalitatis capita, quae dicta sunt, adest aliud, quod hic exprimitur
et cujus limites deinde designantur, quantum possunt sine schemate, quo delineato res evaderet evidentissima et admodum facilis intellectu. Nimirum illud spatium clausum inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes.
34 Praeter ea inaequalitatis capita, quae dicta sunt, adest aliud, quod hic exprimitur
et cujus limites deinde designantur, quantum possunt sine schemate, quo delineato res evaderet evidentissima et admodum facilis intellectu. Nimirum illud spatium clausum inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta
alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae
capita, quae dicta sunt, adest aliud, quod hic exprimitur
et cujus limites deinde designantur, quantum possunt sine schemate, quo delineato res evaderet evidentissima et admodum facilis intellectu. Nimirum illud spatium clausum inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta
alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae
terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc
et inde e diametro oppositis.
et cujus limites deinde designantur, quantum possunt sine schemate, quo delineato res evaderet evidentissima et admodum facilis intellectu. Nimirum illud spatium clausum inter superficiem coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta
alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae
terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc
et inde e diametro oppositis.
coni exterioris umbrae atmosphaericae et superficiem coni interioris penitus obscuri dividitur in duas partes. Et ad singula puncta
alterius ex iis partibus defertur lumen refractum in unico puncto atmosphaerae
terrestris, ad singula vero alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc
et inde e diametro oppositis.
35 Schema, quod id exhiberet, esset hujusmodi: haberetur circulus exprimens orbem
Terrae et alius aliquanto major ipsi concentricus exprimens terminum
alterius defertur lumen refractum in binis punctis hinc
et inde e diametro oppositis.
35 Schema, quod id exhiberet, esset hujusmodi: haberetur circulus exprimens orbem
Terrae et alius aliquanto major ipsi concentricus exprimens terminum atmosphaerae terrestris; tum duo anguli, alter exprimens conum factum a radiis tangentibus
exteriorem circulum, alter exprimens conum factum a radiis in atmosphaera ita
incurvatis, ut contingant orbem ipsius Terrae. Hi autem multo
terrestris; tum duo anguli, alter exprimens conum factum a radiis tangentibus
exteriorem circulum, alter exprimens conum factum a radiis in atmosphaera ita
incurvatis, ut contingant orbem ipsius Terrae. Hi autem multo citius uniri debent.
Delineato enim axe conorum transeunte per centrum Terrae et per ipsorum conorum apices, axis coni interioris, eo conclusus, erit pars quinta totius axis coni
exterioris, reliquis quatuor partibus extantibus versus verticem coni ipsius exterioris. Delineatis hisce binis conis producendi essent radii exprimentes interiorem
ultra ipsius verticem. Qui
extantibus versus verticem coni ipsius exterioris. Delineatis hisce binis conis producendi essent radii exprimentes interiorem
ultra ipsius verticem. Qui quidem ita producti tertium conum concludent oppositum ad verticem cono secundo. Qui tertius conus habebit idcirco cuspidem obversam Terrae et hiatum spectantem partes oppositas ipsi Terrae.
Porro superficies hujus tertii coni secabit superficiem coni primi alicubi, cum
haec progrediendo perpetuo dilatetur, illa coarctetur. Hic locus hujus intersectionis maxime hic notandus: latus quodvis productum, adhibendo
progrediendo perpetuo dilatetur, illa coarctetur. Hic locus hujus intersectionis maxime hic notandus: latus quodvis productum, adhibendo eosdem superiores numeros, ita secabit latus coni primi exterioris, ut ejus lateris pars tertia
remaneat versus Terram, reliquae autem binae versus verticem et, quod inde
facile deducitur, e novem aequalibus partibus superficiei ipsius coni exterioris
quatuor extabunt supra versus cuspidem hujus novi tertii coni, eo inclusae, et
reliquae quinque remanebunt extra ipsum inferius Terram versus. Ac in eadem
fere ratione dividetur ab hac nova tertii
latus coni primi exterioris, ut ejus lateris pars tertia
remaneat versus Terram, reliquae autem binae versus verticem et, quod inde
facile deducitur, e novem aequalibus partibus superficiei ipsius coni exterioris
quatuor extabunt supra versus cuspidem hujus novi tertii coni, eo inclusae, et
reliquae quinque remanebunt extra ipsum inferius Terram versus. Ac in eadem
fere ratione dividetur ab hac nova tertii coni superficie ipsum spatium inclusum
inter priores binos conus, per quod distrahitur, uti diximus, lumen in atmosphaera
nostra refractum.
Jam vero ex
36 Quae huc usque sunt dicta, pertinent ad legem, qua lumen illud dividitur per eam
partem coni umbrosi atmosphaerae terrestris. Hic jam exponitur, per quam ejus
spatii partem Luna transeat. Orbita Lunae transit infra illam intersectionem superficiei coni tertii cum primo et supra verticem coni secundi penitus umbrosi. Qui
est vertex communis huic secundo cono et illi tertio nato ex continuatione radiorum ipsius. Retinendo enim eosdem numeros, quos adhibuimus adn. 22, conus
primus protenditur ad distantiam diametrorum Terrae 111, conus secundus ad
distantiam 22,
per eam
partem coni umbrosi atmosphaerae terrestris. Hic jam exponitur, per quam ejus
spatii partem Luna transeat. Orbita Lunae transit infra illam intersectionem superficiei coni tertii cum primo et supra verticem coni secundi penitus umbrosi. Qui
est vertex communis huic secundo cono et illi tertio nato ex continuatione radiorum ipsius. Retinendo enim eosdem numeros, quos adhibuimus adn. 22, conus
primus protenditur ad distantiam diametrorum Terrae 111, conus secundus ad
distantiam 22, quae est pars quinta 111; intersectio autem illa superficiei coni tertii
cum superficie
primus protenditur ad distantiam diametrorum Terrae 111, conus secundus ad
distantiam 22, quae est pars quinta 111; intersectio autem illa superficiei coni tertii
cum superficie primi ad distantiam 37, quae est pars tertia numeri 111. Distantia
autem Lunae est diametrorum 30, media inter 22 et 37. Quare si Luna recta
tendat * ad axem communem conis omnibus, quod accidit in eclipsibus centralibus, primo quidem ingreditur illud spatium, quod habet lumen simplex ex unica
parte, donec nimirum versatur inter superficiem coni primi et tertii. Tum ultra
hujusce tertii
autem Lunae est diametrorum 30, media inter 22 et 37. Quare si Luna recta
tendat * ad axem communem conis omnibus, quod accidit in eclipsibus centralibus, primo quidem ingreditur illud spatium, quod habet lumen simplex ex unica
parte, donec nimirum versatur inter superficiem coni primi et tertii. Tum ultra
hujusce tertii superficiem incedit per spatium habens lumen e binis partibus oppositis, donec ex eo tertio cono egressa deveniat iterum ad spatium, quod habet
lumen simplex, et inde egrediatur ad lucem plenam.
quod habet lumen simplex ex unica
parte, donec nimirum versatur inter superficiem coni primi et tertii. Tum ultra
hujusce tertii superficiem incedit per spatium habens lumen e binis partibus oppositis, donec ex eo tertio cono egressa deveniat iterum ad spatium, quod habet
lumen simplex, et inde egrediatur ad lucem plenam.
37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales
a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes
ad lucem plenam.
37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales
a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in
illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio,
quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars
illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo
* corr. ex tendant
et Sol in
37 Hic affirmatur viam Lunae intra primum conum dividi in tres partes fere aequales
a cono illo tertio inverso adeoque binos ejus viae trientes remanere hinc et inde in
illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio,
quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars
illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo
* corr. ex tendant
et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate
hinc et inde in
illo spatio, quod habet lumen ex unica parte, et trientem medium in illo spatio,
quod id habet ex binis partibus oppositis. Revera si iidem numeri retineantur, pars
illa intermedia invenitur multo major reliquis binis. At ubi Luna versatur in perigeo
* corr. ex tendant
et Sol in apogeo, eadem est illis minor. Idcirco aliquando est accurate aequalis.
Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud
consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius
anteriorem incipere ingredi in conum illum
Idcirco aliquando est accurate aequalis.
Tum vero, cum illa via sit, uti diximus, fere tripla diametri Lunae, facile illud
consequitur, ubi totus Lunae discus desierit ingredi in umbram, tum partem ipsius
anteriorem incipere ingredi in conum illum inversum, in quo habetur lumen duplicatum. Et e contrario, cum pars anterior ejus disci incipiet egredi ex umbra, tum
partem ejus posteriorem debere egredi penitus ex eodem cono inverso duplex
habente lumen.
38 Inde autem
deducuntur mutationes, quae ex ejusmodi theoria haberi debent in
lumine illo maligno, quod Luna habere solet in eclipsibus. Initio quidem, quo Luna
magis immergetur in umbram, eo umbra erit obscurior. Subibit enim sensim loca,
ad quae defertur lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter
longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia
radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero
lux transmissa per crassiorem atmosphaerae partem, et post iter
longius ac cum majore inaequalitate refractionum adeoque majore divergentia
radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero aliquandiu processerit, erit clarior in binis
marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios
transmissos per altiorem atmosphaerae
adeoque majore divergentia
radiorum. Deinde cum jam tota se immerserit in umbram, incipiet pars disci anterior illustrari aliquanto plus, delata nimirum ad loca luminis geminati et satis propiora axi, ubi lumen colligitur. Ubi vero aliquandiu processerit, erit clarior in binis
marginibus et obscurior in medio. Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios
transmissos per altiorem atmosphaerae partem adeoque ob rationes toties dictas
minus attenuatos.
In media autem umbra erit multo
Nam margo interior accipiet lumen duplicatum, exterior vero, adhuc multo propior superficiei primi coni excipiet radios
transmissos per altiorem atmosphaerae partem adeoque ob rationes toties dictas
minus attenuatos.
In media autem umbra erit multo clarior prope centrum et multo obscurior
circa margines, cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem.
Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior
circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis, alter erit in situ
luminis transmissi per altiorem
adeoque ob rationes toties dictas
minus attenuatos.
In media autem umbra erit multo clarior prope centrum et multo obscurior
circa margines, cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem.
Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior
circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis, alter erit in situ
luminis transmissi per altiorem atmosphaeram.
Haec ad totum pertinent Lunae discum. Sed si consideretur unicum punctum
disci lunaris, id punctum initio, dum umbram subit, erit
sunt, facile redditur ratio plurium phaenomenorum, quae saepe
observantur ut illius, quod saepe notavi ego ipse; quod nimirum aliquanto post
immersionem totalem incipiat augeri plurimum lumen ipsius Lunae, quae saepe in
media eclipsi ita inclarescat, ut etiam ejus maculae discerni possint. Et ea quidem
phaenomena haberentur semper, uti theoria requirit, si semper atmosphaera terrestris circumquaque esset serena sine ullis nubibus hinc et inde in illo circulo
terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna visum. Sed quoniam saepissime
habentur nebulae crassiores, quae plus luminis
totalem incipiat augeri plurimum lumen ipsius Lunae, quae saepe in
media eclipsi ita inclarescat, ut etiam ejus maculae discerni possint. Et ea quidem
phaenomena haberentur semper, uti theoria requirit, si semper atmosphaera terrestris circumquaque esset serena sine ullis nubibus hinc et inde in illo circulo
terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna visum. Sed quoniam saepissime
habentur nebulae crassiores, quae plus luminis intercipiant ac nubes, quae illius
transitum penitus impediant, et eae sunt hac illac dispersae sine ullo ordine, satis
patet debere etiam in Luna
si semper atmosphaera terrestris circumquaque esset serena sine ullis nubibus hinc et inde in illo circulo
terrestri, qui terminat hemisphaerium e Luna visum. Sed quoniam saepissime
habentur nebulae crassiores, quae plus luminis intercipiant ac nubes, quae illius
transitum penitus impediant, et eae sunt hac illac dispersae sine ullo ordine, satis
patet debere etiam in Luna haberi saepe mutationes luminis admodum irregulares,
ut sine ullo ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce
destitutae penitus nigrescant.
Fortasse et montium
impediant, et eae sunt hac illac dispersae sine ullo ordine, satis
patet debere etiam in Luna haberi saepe mutationes luminis admodum irregulares,
ut sine ullo ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce
destitutae penitus nigrescant.
Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam
montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum
sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari
irregulares,
ut sine ullo ordine partes aliquae illuminentur plurimum, aliae omni etiam luce
destitutae penitus nigrescant.
Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam
montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum
sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem.
Fortasse et montium diversa positio turbabit theoriam. Altissima enim quaedam
montium juga, ut eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum
sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem.
41 Sunt tamen quaedam phaenomena, quae
eorum, qui ad 4 milliaria assurgunt in America hinc et inde a Quitensi valle, ad eam altitudinem deveniunt, per quam lumen deberet transmitti ad centrum
sectionis umbrae. Et alibi reflexio radiorum Solis in mari ad angulum perquam exiguum potest augere nonnihil lumen in locis positis inter axem et superficiem.
41 Sunt tamen quaedam phaenomena, quae videntur debere constanter haberi semper, ut illud, quod hic exprimitur: nimirum illa pars Lunae, quae erit satis proxima
41 Sunt tamen quaedam phaenomena, quae videntur debere constanter haberi semper, ut illud, quod hic exprimitur: nimirum illa pars Lunae, quae erit satis proxima
margini umbrae, quod accidit limbo praecedenti prope initium immersionis et
emersionis, nunquam erit penitus destituta omni lumine. Nam illuc advenit lumen
transmissum per altiorem atmosphaerae terrestris partem, ad quam nec montes
assurgunt nec nubes.
evaserit obscura, ut videri omnino desierit. Id quidem provenire potest etiam ab aere imminente observatori, cujus illa pars, quae
Lunam respicit, habeat majorem vaporum copiam. Quae nebula, si non late extendatur, apparebunt alibi fixae eodem tempore admodum vividae, quin omnino
Luna appareat. Et id quidem oportet acciderit in nonnullis casibus, in quibus eodem tempore nonnullis observatoribus Luna prorsus disparuit, dum alii longe alibi
positi eandem adhuc satis illustratam viderint luce illa per atmosphaeram transmissa. Verum aliquando fieri potest, ut Luna omne prorsus lumen amittat
43 Ostenditur hic, cur id phaenomenum debeat esse rarissimum: quia nimirum, uti
etiam diximus lib. II. adn. 14, non potest in tam ingenti tractu simul ubique coelum esse nubilum. Deest enim fere materies tam multis nubibus simul procreandis et desunt ea, quae ad vapores inflandos requiruntur, qui in nubes dilatentur.
Atque idcirco, dum alibi obductum est coelum et imbres decidunt densissimi,
alibi solet esse purus aer et Sol vividissimus.
nimirum, uti
etiam diximus lib. II. adn. 14, non potest in tam ingenti tractu simul ubique coelum esse nubilum. Deest enim fere materies tam multis nubibus simul procreandis et desunt ea, quae ad vapores inflandos requiruntur, qui in nubes dilatentur.
Atque idcirco, dum alibi obductum est coelum et imbres decidunt densissimi,
alibi solet esse purus aer et Sol vividissimus.
44 Rationi superiori, quae generalis est, accedit peculiaris ratio petita a diversa admodum
tam ingenti tractu simul ubique coelum esse nubilum. Deest enim fere materies tam multis nubibus simul procreandis et desunt ea, quae ad vapores inflandos requiruntur, qui in nubes dilatentur.
Atque idcirco, dum alibi obductum est coelum et imbres decidunt densissimi,
alibi solet esse purus aer et Sol vividissimus.
44 Rationi superiori, quae generalis est, accedit peculiaris ratio petita a diversa admodum constitutione earum partium Terrae, quibus imminet atmosphaera, quae
e Luna visi. Porro quotiescunque Luna versatur inter tropicos, quod in
eclipsibus fit fere semper, in quibus ea parum admodum potest recedere ab ecliptica, quae intra tropicos continetur tota, ille circulus, qui id hemisphaerium terminat, transit per omnes quinque zonas, quod satis patet. Et quidem si Luna sit in
ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in
altero hemisphaerio est hyems vel autumnus, in altero esse aetatem vel ver. Adeoque si alibi in eo circulo coelum est nubilum, admodum probabile est alibi simul
esse serenum, et
patet. Et quidem si Luna sit in
ipso aequatore, is circulus transit per ipsos polos. Notum est autem, dum in
altero hemisphaerio est hyems vel autumnus, in altero esse aetatem vel ver. Adeoque si alibi in eo circulo coelum est nubilum, admodum probabile est alibi simul
esse serenum, et proinde fere semper aliquod lumen ad Lunam deveniet.
45 Hoc episodium sponte mihi obvenit ex occasione ipsa nec unquam magis quam
tum expertus sum illud facit indignatio versus.
obvenit ex occasione ipsa nec unquam magis quam
tum expertus sum illud facit indignatio versus. Exponenda est autem occasio
ipsa, ut ea, quae plures ejusdem episodii partes respiciunt, percipi possint. Anno
1751 dimensus sum una cum P. Christophoro Maire, doctissimo viro e nostra
Societate et summo in primis ac diligentissimo astronomo, basim octo circiter
milliariorum in ipsa veteri Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit
altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae
occasio
ipsa, ut ea, quae plures ejusdem episodii partes respiciunt, percipi possint. Anno
1751 dimensus sum una cum P. Christophoro Maire, doctissimo viro e nostra
Societate et summo in primis ac diligentissimo astronomo, basim octo circiter
milliariorum in ipsa veteri Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit
altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis.
Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere,
sum una cum P. Christophoro Maire, doctissimo viro e nostra
Societate et summo in primis ac diligentissimo astronomo, basim octo circiter
milliariorum in ipsa veteri Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit
altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis.
Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria
Maire, doctissimo viro e nostra
Societate et summo in primis ac diligentissimo astronomo, basim octo circiter
milliariorum in ipsa veteri Via Appia inter Romanam et Albanam urbem, quae fuit
altera e binis adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis.
Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi
et diametro.
adhibitis ad determinandum meridiani gradum Romam inter et Ariminum interjacentis, et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis.
Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi
et diametro. Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica
et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur,
uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura
et corrigendam mappam geographicam Pontificiae ditionis.
Quem duplicem scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi
et diametro. Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica
et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur,
uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel
minus, pro majore vel minore graduum
scopum nostrorum laborum hic innui: pertinet ad hunc posteriorem illud in tenuique papyro pingere, adhuc dominae quae parent oppida Romae, et ad primum illud Terrae deprendere molem, cum peripheria circuli maximi
et diametro. Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica
et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur,
uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel
minus, pro majore vel minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere
demum non aequam penitus formam. Tum autem
Quae quidem cognoscuntur cognito uno gradu, si Terra sit sphaerica
et gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur,
uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel
minus, pro majore vel minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere
demum non aequam penitus formam. Tum autem figura et magnitudo Terrae
determinantur per binos gradus; si ea supponatur elliptica, aliter per plures. Et
quidem plurimi requiruntur, si habeatur irregularitas aliqua, quam ego haberi censeo in Telluris figura.
gradus ubique aequales sunt. Sed si gradus in diversis locis diversi inveniantur,
uti revera inveniuntur, oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel
minus, pro majore vel minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere
demum non aequam penitus formam. Tum autem figura et magnitudo Terrae
determinantur per binos gradus; si ea supponatur elliptica, aliter per plures. Et
quidem plurimi requiruntur, si habeatur irregularitas aliqua, quam ego haberi censeo in Telluris figura.
Ipsam hujus basis dimensionem fusius exposui in volumine De
oportet ipsius Terrae figura recedat a sphaerica magis vel
minus, pro majore vel minore graduum inaequalitate. Et eo spectat illud deducere
demum non aequam penitus formam. Tum autem figura et magnitudo Terrae
determinantur per binos gradus; si ea supponatur elliptica, aliter per plures. Et
quidem plurimi requiruntur, si habeatur irregularitas aliqua, quam ego haberi censeo in Telluris figura.
Ipsam hujus basis dimensionem fusius exposui in volumine De litteraria expeditione per Pontificiam ditionem opusculo I, cap. 2. et opusculo 4.
aliter per plures. Et
quidem plurimi requiruntur, si habeatur irregularitas aliqua, quam ego haberi censeo in Telluris figura.
Ipsam hujus basis dimensionem fusius exposui in volumine De litteraria expeditione per Pontificiam ditionem opusculo I, cap. 2. et opusculo 4. cap. 3. Bis
autem eandem dimensionem coacti abrumpere, Martio ac Aprili mense, ob ingentem coeli inclementiam, quae quidem ibi eo anni tempore nunquam solet esse
tanta, vix demum cum successu absolvimus mense Maio.
Secundae dimensionis tempore
tempore nunquam solet esse
tanta, vix demum cum successu absolvimus mense Maio.
Secundae dimensionis tempore superiores versus elucubraveram tam in ipsa
vespertina commoratione in Albana urbe, in quam nos recipiebamus per noctem,
quam inter equitandum, ut tempus fallerem. Et postremos quidem perfeceram
ipso mane ejus diei, quo demum censui abrumpendum omnino opus, quod pluribus jam vicibus intermissum fuerat superioribus diebus imbrium vi, ac Romam
redeundum. Instrumenta expedita jam fuerant et dimensioni molestissimae data
opera per duas horas, cum ingens nos
nos recipiebamus per noctem,
quam inter equitandum, ut tempus fallerem. Et postremos quidem perfeceram
ipso mane ejus diei, quo demum censui abrumpendum omnino opus, quod pluribus jam vicibus intermissum fuerat superioribus diebus imbrium vi, ac Romam
redeundum. Instrumenta expedita jam fuerant et dimensioni molestissimae data
opera per duas horas, cum ingens nos repente procella oppressit, coelo circumquaque obducto nubibus, grandine primum densissima, tum imbre effuso praecipiti, qui ad plures horas perduravit obstinatissimus.
Aegre nos recepimus in tabernam,
procella oppressit, coelo circumquaque obducto nubibus, grandine primum densissima, tum imbre effuso praecipiti, qui ad plures horas perduravit obstinatissimus.
Aegre nos recepimus in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi
cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta.
Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis
jam mensis
ad plures horas perduravit obstinatissimus.
Aegre nos recepimus in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi
cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta.
Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis
jam mensis progressus esset et Libycus flaret, qui aerem e calidissimis Africae
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos
in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi
cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta.
Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis
jam mensis progressus esset et Libycus flaret, qui aerem e calidissimis Africae
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos autem Appenini (sic!)
montes videre adhuc erat nivibus obrutos praeter morem), ac
quam appellant Torre di mezza via, ubi equi
cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta.
Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis
jam mensis progressus esset et Libycus flaret, qui aerem e calidissimis Africae
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos autem Appenini (sic!)
montes videre adhuc erat nivibus obrutos praeter morem), ac progredi
mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta.
Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis
jam mensis progressus esset et Libycus flaret, qui aerem e calidissimis Africae
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos autem Appenini (sic!)
montes videre adhuc erat nivibus obrutos praeter morem), ac progredi ex aedibus
non permitteret, assedi ad angulum
in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta.
Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis
jam mensis progressus esset et Libycus flaret, qui aerem e calidissimis Africae
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos autem Appenini (sic!)
montes videre adhuc erat nivibus obrutos praeter morem), ac progredi ex aedibus
non permitteret, assedi ad angulum foedissimae longioris mensae, ad cujus caput
e calidissimis Africae
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos autem Appenini (sic!)
montes videre adhuc erat nivibus obrutos praeter morem), ac progredi ex aedibus
non permitteret, assedi ad angulum foedissimae longioris mensae, ad cujus caput
plures rustici comessantes et compotantes assederant. Et ex impetu quodam ac
animi aegritudine priores centum circiter versus effudi ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli
totum ad
partibus deferens solet esse plerumque calidus (finitimos autem Appenini (sic!)
montes videre adhuc erat nivibus obrutos praeter morem), ac progredi ex aedibus
non permitteret, assedi ad angulum foedissimae longioris mensae, ad cujus caput
plures rustici comessantes et compotantes assederant. Et ex impetu quodam ac
animi aegritudine priores centum circiter versus effudi ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli
totum ad cardinalem Valentium, primum
ad cujus caput
plures rustici comessantes et compotantes assederant. Et ex impetu quodam ac
animi aegritudine priores centum circiter versus effudi ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli
totum ad cardinalem Valentium, primum pontificis administrum. De quo ibi expeditionis nimirum meae et auctore primo et fautore perpetuo, ut et de ipso summo
pontifice, adeo honorifica mentio habebatur.
versus effudi ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli
totum ad cardinalem Valentium, primum pontificis administrum. De quo ibi expeditionis nimirum meae et auctore primo et fautore perpetuo, ut et de ipso summo
pontifice, adeo honorifica mentio habebatur.
46 Appia via, apud veteres etiam Romanos celebratissima, marmore omnis
ac ibidem conscripsi. Reliquum episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli
totum ad cardinalem Valentium, primum pontificis administrum. De quo ibi expeditionis nimirum meae et auctore primo et fautore perpetuo, ut et de ipso summo
pontifice, adeo honorifica mentio habebatur.
46 Appia via, apud veteres etiam Romanos celebratissima, marmore omnis constrata
erat, ut et
episodium partim in itinere inter redeundum in Urbem sub vesperam, partim domi ante quam irem cubitum, perfeci et primo mane nitide exscriptum detuli
totum ad cardinalem Valentium, primum pontificis administrum. De quo ibi expeditionis nimirum meae et auctore primo et fautore perpetuo, ut et de ipso summo
pontifice, adeo honorifica mentio habebatur.
46 Appia via, apud veteres etiam Romanos celebratissima, marmore omnis constrata
erat, ut et reliquae militares
et fautore perpetuo, ut et de ipso summo
pontifice, adeo honorifica mentio habebatur.
46 Appia via, apud veteres etiam Romanos celebratissima, marmore omnis constrata
erat, ut et reliquae militares Romanorum viae. Et plures ipsius tractus adhuc illaesi conservantur, potissimum in mediis Pontinis paludibus aqua obruti. Is tractus
Romae proximus ante hosce 30 annos adhuc satis bene conservatus visebatur,
licet alia ad ejus latus via per inferiores campos frequentari jam
summo
pontifice, adeo honorifica mentio habebatur.
46 Appia via, apud veteres etiam Romanos celebratissima, marmore omnis constrata
erat, ut et reliquae militares Romanorum viae. Et plures ipsius tractus adhuc illaesi conservantur, potissimum in mediis Pontinis paludibus aqua obruti. Is tractus
Romae proximus ante hosce 30 annos adhuc satis bene conservatus visebatur,
licet alia ad ejus latus via per inferiores campos frequentari jam soleret passim.
Quam ipsam ob causam
illaesi conservantur, potissimum in mediis Pontinis paludibus aqua obruti. Is tractus
Romae proximus ante hosce 30 annos adhuc satis bene conservatus visebatur,
licet alia ad ejus latus via per inferiores campos frequentari jam soleret passim.
Quam ipsam ob causam ea deinde marmora sunt eruta et in Urbem delata ad
consternenda Urbis ipsius compita nova illa tam eleganti methodo, quadratulis
inde efformatis. Tum, cum ibi basim metirer, visebantur identidem ejus viae vestigia et bini lapidum assurgentium ordines, quibus et rectilineis prorsus et inter se
parallelis ea olim
via per inferiores campos frequentari jam soleret passim.
Quam ipsam ob causam ea deinde marmora sunt eruta et in Urbem delata ad
consternenda Urbis ipsius compita nova illa tam eleganti methodo, quadratulis
inde efformatis. Tum, cum ibi basim metirer, visebantur identidem ejus viae vestigia et bini lapidum assurgentium ordines, quibus et rectilineis prorsus et inter se
parallelis ea olim concludebatur, adhuc passim supererant. Verum alicubi, erutis
iis etiam limitibus, in ipso viae loco, lapidibus aratro summotis, messis succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur
soleret passim.
Quam ipsam ob causam ea deinde marmora sunt eruta et in Urbem delata ad
consternenda Urbis ipsius compita nova illa tam eleganti methodo, quadratulis
inde efformatis. Tum, cum ibi basim metirer, visebantur identidem ejus viae vestigia et bini lapidum assurgentium ordines, quibus et rectilineis prorsus et inter se
parallelis ea olim concludebatur, adhuc passim supererant. Verum alicubi, erutis
iis etiam limitibus, in ipso viae loco, lapidibus aratro summotis, messis succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur duplex ingentium ruderum series, e veteribus
ob causam ea deinde marmora sunt eruta et in Urbem delata ad
consternenda Urbis ipsius compita nova illa tam eleganti methodo, quadratulis
inde efformatis. Tum, cum ibi basim metirer, visebantur identidem ejus viae vestigia et bini lapidum assurgentium ordines, quibus et rectilineis prorsus et inter se
parallelis ea olim concludebatur, adhuc passim supererant. Verum alicubi, erutis
iis etiam limitibus, in ipso viae loco, lapidibus aratro summotis, messis succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur duplex ingentium ruderum series, e veteribus sepulchris omni ornamento
parallelis ea olim concludebatur, adhuc passim supererant. Verum alicubi, erutis
iis etiam limitibus, in ipso viae loco, lapidibus aratro summotis, messis succreverat. Ex utroque latere fere perpetua adhuc visitur duplex ingentium ruderum series, e veteribus sepulchris omni ornamento spoliatis et magna ex parte dirutis,
quae apud veteres Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in
proximo aderant pastorum mapalia, a quorum canibus in quanto periculo quodam
die fuerim constitutus, exposui in eodem primo opusculo Expeditionis litterariae
num. 109. ut et aliud multo
spoliatis et magna ex parte dirutis,
quae apud veteres Romanos plerumque secus publicas vias erigebantur. Plura in
proximo aderant pastorum mapalia, a quorum canibus in quanto periculo quodam
die fuerim constitutus, exposui in eodem primo opusculo Expeditionis litterariae
num. 109. ut et aliud multo gravius vitae periculum, quod ibidem subii in summo
Metellae sepulchro ad basis initium, ligneo ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num. 132.
47 In
ponte, quem conscenderam, confracto, enarravi ibidem num. 132.
47 In laudibus tanti pontificis (erat is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam
immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi
enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime
excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et
multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus
est
47 In laudibus tanti pontificis (erat is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam
immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi
enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime
excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et
multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus
est convalescere, inter publicam totius Urbis gratulationem typis impressi, adjectis
tanti pontificis (erat is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam
immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi
enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime
excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et
multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus
est convalescere, inter publicam totius Urbis gratulationem typis impressi, adjectis adnotationibus, quibus praecipua ejus gesta carminibus proposita magis illustrarentur. Notissimum est ejus patriam fuisse
pontificis (erat is Benedictus XIV) hic exponendis nequaquam
immorabor. Quas nimirum exposui et in ejus operis nuncupatoria epistola (ipsi
enim, cujus auctoritate et munificentia opus ipsum perfectum est, clementissime
excipienti, nuncupandum censui opus ipsum communi nomine Mairii et meo) et
multo fusius in poemate, quod, ubi primum post extremum vitae periculum visus
est convalescere, inter publicam totius Urbis gratulationem typis impressi, adjectis adnotationibus, quibus praecipua ejus gesta carminibus proposita magis illustrarentur. Notissimum est ejus patriam fuisse Bononiam,
typis impressi, adjectis adnotationibus, quibus praecipua ejus gesta carminibus proposita magis illustrarentur. Notissimum est ejus patriam fuisse Bononiam, tot doctorum hominum
parentem, ac sedem. Notissima est itidem ipsius pontificis doctrina, in jure potissimum, ac editorum operum multitudo et pretium.
48 Silvius cardinalis Valentius, immortalis memoriae vir, quo idem summus pontifex
usus est primario administro, secretarium status appellant, usque ad ejus obitum,
48 Silvius cardinalis Valentius, immortalis memoriae vir, quo idem summus pontifex
usus est primario administro, secretarium status appellant, usque ad ejus obitum,
qui pontificis ipsius mortem biennio fere praecessit et in quem unum alia multa
praecipua sane munera congesserat, erat enim inter caetera camerarius, ut appellant, et praefectus Congregationi de propaganda fide. Ita autem eo in omnibus sui
principatus negotiis utebatur, ut omnino videretur pontificia sibi decreta tantummodo et librorum
memoriae vir, quo idem summus pontifex
usus est primario administro, secretarium status appellant, usque ad ejus obitum,
qui pontificis ipsius mortem biennio fere praecessit et in quem unum alia multa
praecipua sane munera congesserat, erat enim inter caetera camerarius, ut appellant, et praefectus Congregationi de propaganda fide. Ita autem eo in omnibus sui
principatus negotiis utebatur, ut omnino videretur pontificia sibi decreta tantummodo et librorum conscribendorum ac edendorum curam reservasse, reliquis
omnibus sui regiminis partibus ipsi uni relictis. Quo spectat illud
fere praecessit et in quem unum alia multa
praecipua sane munera congesserat, erat enim inter caetera camerarius, ut appellant, et praefectus Congregationi de propaganda fide. Ita autem eo in omnibus sui
principatus negotiis utebatur, ut omnino videretur pontificia sibi decreta tantummodo et librorum conscribendorum ac edendorum curam reservasse, reliquis
omnibus sui regiminis partibus ipsi uni relictis. Quo spectat illud quo nempe ministro securus docto potes indulgere labori.
Nulla autem mihi suppetunt satis idonea vocabula, quibus tantum virum pro
merito
ac edendorum curam reservasse, reliquis
omnibus sui regiminis partibus ipsi uni relictis. Quo spectat illud quo nempe ministro securus docto potes indulgere labori.
Nulla autem mihi suppetunt satis idonea vocabula, quibus tantum virum pro
merito celebrare possim, cujus et perspicacissimam mentis vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac
partibus ipsi uni relictis. Quo spectat illud quo nempe ministro securus docto potes indulgere labori.
Nulla autem mihi suppetunt satis idonea vocabula, quibus tantum virum pro
merito celebrare possim, cujus et perspicacissimam mentis vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem
potes indulgere labori.
Nulla autem mihi suppetunt satis idonea vocabula, quibus tantum virum pro
merito celebrare possim, cujus et perspicacissimam mentis vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et
idonea vocabula, quibus tantum virum pro
merito celebrare possim, cujus et perspicacissimam mentis vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane,
celebrare possim, cujus et perspicacissimam mentis vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua
vim atque capacitatem amplissimam et paratissimam semper in difficillimis quibusque negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se
patere voluit, saepe et ad
negotiis consiliorum multitudinem et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se
patere voluit, saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis
amicorum confabulationes, quibus
et suavissimam indolem ac ingenitam humanitatem suspexit non Roma tantum, sed et universus Christianus orbis. Quibus accessit et
summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se
patere voluit, saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis
amicorum confabulationes, quibus animum a tot curis fatigatum
cultus et, quod caput est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se
patere voluit, saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis
amicorum confabulationes, quibus animum a tot curis fatigatum recrearet.
Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum.
Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in
est, summa
itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus
et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima
sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se
patere voluit, saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis
amicorum confabulationes, quibus animum a tot curis fatigatum recrearet.
Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum.
Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola
nuncupatoria
fatigatum recrearet.
Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum.
Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola
nuncupatoria opusculi de Turbine, quod eidem inscripsi, quam in Stayanae Philosophiae voluminibus et in opere de Expeditione litteraria per pontificiam ditionem, cujus, ut paullo superius monui, is primus et auctor fuit et fautor. Ipse
enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo
possum.
Exhibui quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola
nuncupatoria opusculi de Turbine, quod eidem inscripsi, quam in Stayanae Philosophiae voluminibus et in opere de Expeditione litteraria per pontificiam ditionem, cujus, ut paullo superius monui, is primus et auctor fuit et fautor. Ipse
enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in
quidem, sed admodum tenuem grati animi significationem tam in epistola
nuncupatoria opusculi de Turbine, quod eidem inscripsi, quam in Stayanae Philosophiae voluminibus et in opere de Expeditione litteraria per pontificiam ditionem, cujus, ut paullo superius monui, is primus et auctor fuit et fautor. Ipse
enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et
fuit et fautor. Ipse
enim, uti hic innuo, id ipsum pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus
litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et
volumen complectens totius
pontifici suggessit, ipse fundum ad expensas necessarias invenit, ipse pecuniam, quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus
litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et
volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate
quotiescunque opus haberem, continuo sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus
litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et
volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt.
Hic ipsam occasionem innui, qua me is
voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus
litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et
volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt.
Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et
correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit.
perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus
litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et
volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt.
Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et
correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit. Petierat Lusitaniae rex Joannes
qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et
volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt.
Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et
correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit. Petierat Lusitaniae rex Joannes V. decem e nostra Societate mathematicos a nostro supremo
praeside, praepositum generalem appellamus, qui in Brasiliam navigarent et mappam delinearent regionum cum Hispanis commutandarum ac limites
ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et
correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit. Petierat Lusitaniae rex Joannes V. decem e nostra Societate mathematicos a nostro supremo
praeside, praepositum generalem appellamus, qui in Brasiliam navigarent et mappam delinearent regionum cum Hispanis commutandarum ac limites definirent.
Ego me ad opus obtuleram ei, qui regium legatum agebat tum Romae apud pontificem eratque itidem e Societate nostra, ea conditione, ut mihi simul liceret metiri meridiani gradum, quem cum Quitensi conferrem definito
commutandarum ac limites definirent.
Ego me ad opus obtuleram ei, qui regium legatum agebat tum Romae apud pontificem eratque itidem e Societate nostra, ea conditione, ut mihi simul liceret metiri meridiani gradum, quem cum Quitensi conferrem definito paullo ante a Parisiensibus academicis. Et quidem non solum annuerat ipse, sed facultatem illico ab
ipso praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam,
ut mihi simul liceret metiri meridiani gradum, quem cum Quitensi conferrem definito paullo ante a Parisiensibus academicis. Et quidem non solum annuerat ipse, sed facultatem illico ab
ipso praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet
sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt.
Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex
annis in Lusitania acciderunt.
Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex
ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem legi apud
Agnellium, celebrem Mantuanum historicum, qui de hac familia loquens, antiquiorem alium historicum ejus et nobilitatis et originis testem adhibet. Sed ejus nomen nunc quidem non teneo nec Agnellium hic invenire potui, cujus integrum
locum exscriberem. Sed verba sunt omnino haec:
in Lusitania acciderunt.
Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex
ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem legi apud
Agnellium, celebrem Mantuanum historicum, qui de hac familia loquens, antiquiorem alium historicum ejus et nobilitatis et originis testem adhibet. Sed ejus nomen nunc quidem non teneo nec Agnellium hic invenire potui, cujus integrum
locum exscriberem. Sed verba sunt omnino haec:
Famiglia detta dal Janelli nobilissima e discesa dal' antico Epidauro, oggi Ragugia, Annali di Mantova (scritti
da Scipione Agnello Maffei, lib. II, cap. 7)
oggi Ragugia, Annali di Mantova (scritti
da Scipione Agnello Maffei, lib. II, cap. 7)
7)
131157. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131158. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131159. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131160. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131161. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131162. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131163. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131164. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131165. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131166. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131167. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131168. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131169. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131170. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131171. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131172. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131173. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131174. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131175. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131176. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131177. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131178. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131179. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131180. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131181. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131182. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131183. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131184. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131185. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131186. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131187. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131188. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131189. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131190. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131191. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131192. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131193. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131194. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131195. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131196. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131197. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131198. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131199. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131200. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131201. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131202. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131203. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131204. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131205. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131206. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131207. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131208. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131209. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131210. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131211. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131212. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131213. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131214. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131215. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131216. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131217. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131218. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131219. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131220. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131221. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131222. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131223. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131224. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131225. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131226. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131227. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131228. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131229. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131230. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131231. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131232. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131233. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131234. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131235. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131236. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131237. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131238. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131239. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131240. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131241. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131242. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131243. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131244. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131245. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131246. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131247. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131248. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131249. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131250. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131251. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131252. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131253. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131254. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131255. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131256. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131257. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131258. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131259. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131260. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131261. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131262. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131263. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131264. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131265. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131266. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131267. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131268. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131269. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131270. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131271. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131272. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131273. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131274. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131275. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131276. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131277. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131278. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131279. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131280. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131281. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131282. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131283. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131284. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131285. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131286. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131287. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131288. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131289. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131290. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131291. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131292. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131293. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131294. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131295. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131296. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131297. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131298. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131299. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131300. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131301. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131302. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131303. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131304. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131305. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131306. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131307. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131308. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131309. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131310. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131311. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131312. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131313. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131314. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131315. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131316. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131317. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131318. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131319. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131320. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131321. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131322. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131323. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131324. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131325. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131326. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131327. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131328. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131329. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131330. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131331. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131332. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131333. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131334. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131335. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131336. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131337. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131338. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131339. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131340. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131341. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131342. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131343. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131344. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131345. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131346. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131347. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131348. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131349. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131350. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131351. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131352. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131353. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131354. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131355. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131356. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131357. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131358. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131359. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131360. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131361. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131362. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131363. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131364. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131365. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131366. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131367. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131368. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131369. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131370. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131371. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131372. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131373. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131374. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131375. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131376. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131377. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131378. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131379. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131380. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131381. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131382. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131383. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131384. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131385. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131386. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131387. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131388. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131389. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131390. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131391. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131392. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131393. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131394. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131395. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131396. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131397. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131398. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131399. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131400. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131401. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131402. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131403. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131404. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131405. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131406. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131407. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131408. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131409. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131410. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131411. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131412. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131413. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131414. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131415. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131416. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131417. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131418. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131419. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131420. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131421. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131422. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131423. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131424. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131425. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131426. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131427. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131428. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131429. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131430. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131431. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131432. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131433. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131434. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131435. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131436. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131437. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131438. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131439. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131440. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131441. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131442. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131443. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131444. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131445. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131446. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131447. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131448. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131449. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131450. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131451. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131452. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131453. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131454. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131455. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131456. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131457. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131458. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131459. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131460. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131461. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131462. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131463. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131464. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131465. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131466. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131467. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131468. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
Cantus et e curru Lunam deducere tentat;
Et faciat, si non aera repulsa sonent.
Quae nunc Thessalico Lunam deducere rhombo,
Quae sciet?
131469. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
Cantus et e curru Lunam deducere tentat;
Et faciat, si non aera repulsa sonent.
Quae nunc Thessalico Lunam deducere rhombo,
Quae sciet?
131470. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
Quae nunc Thessalico Lunam deducere rhombo,
Quae sciet?
... Verborum tanta cadit vis,
Tot pariter pelves et tintinnabula dicas
Pulsari. Jam nemo tubas atque aera fatiget:
Una laboranti poterit succurrere Lunae.
131471. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131472. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131473. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131474. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131475. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131476. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131477. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131478. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131479. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131480. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131481. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131482. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131483. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131484. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131485. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131486. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131487. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131488. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131489. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131490. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131491. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131492. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131493. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131494. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131495. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131496. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131497. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131498. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131499. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131500. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131501. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131502. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131503. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131504. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131505. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131506. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131507. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131508. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131509. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131510. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131511. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131512. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131513. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131514. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131515. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131516. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131517. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131518. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131519. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131520. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131521. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131522. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131523. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131524. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131525. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131526. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131527. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131528. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131529. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131530. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131531. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131532. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131533. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131534. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131535. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131536. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131537. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131538. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131539. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131540. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131541. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131542. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131543. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131544. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131545. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131546. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131547. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131548. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131549. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131550. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131551. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131552. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131553. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131554. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131555. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131556. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131557. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131558. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131559. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131560. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131561. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131562. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131563. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131564. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131565. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131566. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131567. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131568. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131569. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131570. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131571. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131572. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131573. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131574. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131575. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131576. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131577. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131578. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131579. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131580. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131581. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131582. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131583. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131584. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131585. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131586. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131587. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131588. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131589. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131590. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131591. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131592. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131593. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131594. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131595. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131596. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131597. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131598. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131599. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131600. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131601. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131602. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131603. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131604. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131605. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131606. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131607. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131608. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131609. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131610. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131611. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131612. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131613. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131614. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131615. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131616. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131617. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131618. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131619. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131620. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131621. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131622. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131623. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131624. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131625. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131626. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131627. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131628. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131629. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131630. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131631. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131632. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131633. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131634. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131635. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131636. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131637. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131638. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131639. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131640. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131641. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131642. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131643. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131644. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131645. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131646. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131647. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131648. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131649. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131650. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131651. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131652. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131653. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131654. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131655. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131656. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131657. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131658. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131659. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131660. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131661. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131662. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131663. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131664. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131665. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131666. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131667. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131668. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131669. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131670. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131671. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131672. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131673. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131674. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131675. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131676. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131677. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131678. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131679. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131680. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131681. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131682. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131683. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131684. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131685. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131686. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131687. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131688. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131689. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131690. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131691. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131692. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131693. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131694. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131695. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131696. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131697. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131698. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131699. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131700. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131701. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131702. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131703. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131704. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131705. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131706. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131707. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131708. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131709. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131710. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131711. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131712. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131713. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131714. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131715. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131716. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131717. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131718. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131719. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131720. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131721. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131722. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131723. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131724. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131725. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131726. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131727. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131728. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131729. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131730. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131731. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131732. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131733. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131734. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131735. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131736. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131737. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131738. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131739. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131740. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131741. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131742. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131743. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131744. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131745. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131746. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131747. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131748. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131749. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131750. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131751. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131752. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131753. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131754. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131755. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131756. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131757. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131758. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131759. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131760. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131761. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131762. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131763. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131764. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131765. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131766. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131767. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131768. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131769. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131770. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131771. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131772. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131773. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131774. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131775. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131776. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131777. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131778. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131779. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131780. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131781. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131782. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131783. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131784. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131785. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131786. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131787. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131788. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131789. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131790. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131791. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131792. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131793. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131794. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131795. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131796. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131797. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131798. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131799. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131800. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131801. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131802. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131803. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131804. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131805. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131806. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131807. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131808. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131809. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131810. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131811. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131812. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131813. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131814. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131815. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131816. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131817. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131818. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131819. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131820. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131821. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131822. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131823. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131824. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131825. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131826. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131827. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131828. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131829. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131830. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131831. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131832. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131833. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131834. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131835. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131836. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131837. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131838. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131839. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131840. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131841. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131842. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131843. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131844. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131845. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131846. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131847. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131848. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131849. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131850. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131851. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131852. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131853. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131854. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131855. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131856. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131857. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131858. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131859. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131860. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131861. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131862. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131863. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131864. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131865. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131866. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131867. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131868. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131869. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131870. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131871. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131872. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131873. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131874. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131875. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131876. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131877. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131878. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131879. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131880. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131881. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131882. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131883. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131884. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131885. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131886. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131887. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131888. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131889. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131890. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131891. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131892. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131893. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131894. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131895. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131896. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131897. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131898. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131899. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131900. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131901. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131902. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131903. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131904. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131905. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131906. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131907. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131908. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131909. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131910. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131911. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131912. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131913. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131914. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131915. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131916. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131917. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131918. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131919. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131920. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131921. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131922. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131923. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131924. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131925. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131926. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131927. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131928. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131929. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131930. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131931. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131932. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131933. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131934. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131935. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131936. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131937. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131938. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131939. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
131940. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
Ipsius autem patriae laudes paucis quidem versibus, sed et maximas sane complexus sum et verissimas, quod omnino novit, quicumque geographorum opera perlegat et Ragusinorum litteraria monumenta evolvat. A barbarie incultissima undecunque circumsepti, et severiores disciplinas et humaniores in primis litteras diligentissime excolimus tam Latino idiomate quam Illyrico, quo domi utimur. Omitto vetustiores ut Marinum Ghetaldum, inter geometras celebrem illo ipso tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum Gradium, elegantissimum Latinum
saeculo, quo usque adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae; Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino
ac depravatae; Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e nostra Societate et oratorem et poetam,
in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e nostra Societate et oratorem et poetam, pluribus impressis speciminibus clarissimum. Vernacula autem
in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e nostra Societate et oratorem et poetam, pluribus impressis speciminibus clarissimum. Vernacula autem nostra lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii
lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e nostra Societate et oratorem et poetam, pluribus impressis speciminibus clarissimum. Vernacula autem nostra lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt.
29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e nostra Societate et oratorem et poetam, pluribus impressis speciminibus clarissimum. Vernacula autem nostra lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt. Qui quidem
plurimi facio, Romae vigentem et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e nostra Societate et oratorem et poetam, pluribus impressis speciminibus clarissimum. Vernacula autem nostra lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt. Qui quidem et Latinis operibus editis hoc nostro saeculo maximam sibi eruditionis et sacrae et profanae famam comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem
et poetam, pluribus impressis speciminibus clarissimum. Vernacula autem nostra lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt. Qui quidem et Latinis operibus editis hoc nostro saeculo maximam sibi eruditionis et sacrae et profanae famam comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem temperare possum, ut domesticam laudem omittam. Circumferuntur enim satis multa elegantissima carmina Petri fratris, quem anno 22
nostra lingua habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt. Qui quidem et Latinis operibus editis hoc nostro saeculo maximam sibi eruditionis et sacrae et profanae famam comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem temperare possum, ut domesticam laudem omittam. Circumferuntur enim satis multa elegantissima carmina Petri fratris, quem anno 22 aetatis suae amisimus, incredibilis juvenem spei. Inter quae versiones
habemus etiam bina epica poemata, egregia sane, Osmaniadem atque Christiadem, et alia quamplurima summi pretii omnium generum, inter quae plura edita ab abbate Giorgio Benedictino plurimum excellunt. Qui quidem et Latinis operibus editis hoc nostro saeculo maximam sibi eruditionis et sacrae et profanae famam comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem temperare possum, ut domesticam laudem omittam. Circumferuntur enim satis multa elegantissima carmina Petri fratris, quem anno 22 aetatis suae amisimus, incredibilis juvenem spei. Inter quae versiones plures et
et profanae famam comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem temperare possum, ut domesticam laudem omittam. Circumferuntur enim satis multa elegantissima carmina Petri fratris, quem anno 22 aetatis suae amisimus, incredibilis juvenem spei. Inter quae versiones plures et Ovidii ex Latino et Molierii ex Gallico Illyricis versibus conscriptae celebrantur. Impressa sunt ante hosce duos annos Annae sororis adhuc viventis Illyrica carmina Venetiis, quae itidem satis bene excepta sunt a nostrae linguae cultoribus. Ac inter poemata P. Caroli Rotii, Societatis nostrae
comparavit. Atque hic mihi haud ita quidem temperare possum, ut domesticam laudem omittam. Circumferuntur enim satis multa elegantissima carmina Petri fratris, quem anno 22 aetatis suae amisimus, incredibilis juvenem spei. Inter quae versiones plures et Ovidii ex Latino et Molierii ex Gallico Illyricis versibus conscriptae celebrantur. Impressa sunt ante hosce duos annos Annae sororis adhuc viventis Illyrica carmina Venetiis, quae itidem satis bene excepta sunt a nostrae linguae cultoribus. Ac inter poemata P. Caroli Rotii, Societatis nostrae scriptoris sane non
adhuc viventis Illyrica carmina Venetiis, quae itidem satis bene excepta sunt a nostrae linguae cultoribus. Ac inter poemata P. Caroli Rotii, Societatis nostrae scriptoris sane non vulgaris, impressa Patavii nitidissimis Comini typis habentur binae Latinae elegiae P. Bartholomei Boscovichii, mei et natura fratris et religioso instituto socii, adhuc superstitis, recusae iterum alibi et habitae inter elegantissima recentiorum scriptorum monumenta. Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum successu.
carmina Venetiis, quae itidem satis bene excepta sunt a nostrae linguae cultoribus. Ac inter poemata P. Caroli Rotii, Societatis nostrae scriptoris sane non vulgaris, impressa Patavii nitidissimis Comini typis habentur binae Latinae elegiae P. Bartholomei Boscovichii, mei et natura fratris et religioso instituto socii, adhuc superstitis, recusae iterum alibi et habitae inter elegantissima recentiorum scriptorum monumenta. Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum successu.
linguae cultoribus. Ac inter poemata P. Caroli Rotii, Societatis nostrae scriptoris sane non vulgaris, impressa Patavii nitidissimis Comini typis habentur binae Latinae elegiae P. Bartholomei Boscovichii, mei et natura fratris et religioso instituto socii, adhuc superstitis, recusae iterum alibi et habitae inter elegantissima recentiorum scriptorum monumenta. Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum successu. 49 Quae huc
impressa Patavii nitidissimis Comini typis habentur binae Latinae elegiae P. Bartholomei Boscovichii, mei et natura fratris et religioso instituto socii, adhuc superstitis, recusae iterum alibi et habitae inter elegantissima recentiorum scriptorum monumenta. Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum successu. 49 Quae huc pertinent, acciderunt ante tres circiter menses. Quae quidem exposui in opere toties nominato De expeditione
Comini typis habentur binae Latinae elegiae P. Bartholomei Boscovichii, mei et natura fratris et religioso instituto socii, adhuc superstitis, recusae iterum alibi et habitae inter elegantissima recentiorum scriptorum monumenta. Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum successu. 49 Quae huc pertinent, acciderunt ante tres circiter menses. Quae quidem exposui in opere toties nominato De expeditione litteraria, opusculo I.
1770, chez la veuve Tilliard). Sub finem Januarii mensis anni 1751 ad Tiberis ostium missi sumus, ubi in postrema exundatione Tibris praecedenti mense repagula omnia labefactaverat, quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et utrumque Tiberis ostium ac oram littoris et maritimarum turrium situs definiremus. Vix
Tibris praecedenti mense repagula omnia labefactaverat, quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et utrumque Tiberis ostium ac oram littoris et maritimarum turrium situs definiremus. Vix eo deveneramus, cum iterum imbribus assiduis confluente undique immani aquarum vi exundare amnis et alveo relicto universos circum campos
quibus in ipso ingressu in Tyrrhenum mare coercetur, ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et utrumque Tiberis ostium ac oram littoris et maritimarum turrium situs definiremus. Vix eo deveneramus, cum iterum imbribus assiduis confluente undique immani aquarum vi exundare amnis et alveo relicto universos circum campos obruere. Quo quidem tempore Roma iterum cymbulas vidit per Urbis
ut naves, velocitate fundum excavante, et aggestas a mari arenas dimovente possit excipere. Eo libenter profecti sumus, tum ut, si quod imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et utrumque Tiberis ostium ac oram littoris et maritimarum turrium situs definiremus. Vix eo deveneramus, cum iterum imbribus assiduis confluente undique immani aquarum vi exundare amnis et alveo relicto universos circum campos obruere. Quo quidem tempore Roma iterum cymbulas vidit per Urbis compita circumcursantes (bis nimirum per eos
imminenti malo remedium se offerret, proderemus et Urbis commercio consuleremus, tum etiam, ut finitima loca et utrumque Tiberis ostium ac oram littoris et maritimarum turrium situs definiremus. Vix eo deveneramus, cum iterum imbribus assiduis confluente undique immani aquarum vi exundare amnis et alveo relicto universos circum campos obruere. Quo quidem tempore Roma iterum cymbulas vidit per Urbis compita circumcursantes (bis nimirum per eos menses intra Urbem exundavit Tibris, sed per inferiores campos septies se effudit, quam ob rem posui illud: Jam toties indignatus caput extulit).
circumcursantes (bis nimirum per eos menses intra Urbem exundavit Tibris, sed per inferiores campos septies se effudit, quam ob rem posui illud: Jam toties indignatus caput extulit). Abest is locus a Portuensi urbe binis passuum millibus nec ullas fere habet aedes praeter publicas quasdam et arctas et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum,
(bis nimirum per eos menses intra Urbem exundavit Tibris, sed per inferiores campos septies se effudit, quam ob rem posui illud: Jam toties indignatus caput extulit). Abest is locus a Portuensi urbe binis passuum millibus nec ullas fere habet aedes praeter publicas quasdam et arctas et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et
urbe binis passuum millibus nec ullas fere habet aedes praeter publicas quasdam et arctas et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad ostii ipsius tutelam ac reparationem pecunia publica conductarum versabantur. Ubi primum erupit fluvius, ita brevi excrevit, ut casas omnes et tuguria occuparet. Nostrae
et humiles, in quibus diversabamur, ac turrim ad ostii tutelam extructam olim in ipso littore, jam arenarum aggestione facta, aliquanto remotiorem ab ipso mari. Caeterum tuguria tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad ostii ipsius tutelam ac reparationem pecunia publica conductarum versabantur. Ubi primum erupit fluvius, ita brevi excrevit, ut casas omnes et tuguria occuparet. Nostrae etiam domus atrium impleverat aqua et jam scalis ad superius tabulatum conscendebat, non
tantummodo visuntur aliqua et stramineae casae, in quibus tum quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad ostii ipsius tutelam ac reparationem pecunia publica conductarum versabantur. Ubi primum erupit fluvius, ita brevi excrevit, ut casas omnes et tuguria occuparet. Nostrae etiam domus atrium impleverat aqua et jam scalis ad superius tabulatum conscendebat, non sine aliquorum metu, ne nos obrueret. Quod in tanta maris vicinia, quo se aquarum moles effundebat, fieri omnino non poterat, nisi forte ipsarum aquarum vis convulsas potius
quidem trecenta circiter capita piscatorum, nautarum et operarum ad ostii ipsius tutelam ac reparationem pecunia publica conductarum versabantur. Ubi primum erupit fluvius, ita brevi excrevit, ut casas omnes et tuguria occuparet. Nostrae etiam domus atrium impleverat aqua et jam scalis ad superius tabulatum conscendebat, non sine aliquorum metu, ne nos obrueret. Quod in tanta maris vicinia, quo se aquarum moles effundebat, fieri omnino non poterat, nisi forte ipsarum aquarum vis convulsas potius aedes evertisset. Longe gravius a fame periculum: per octo integros
tabulatum conscendebat, non sine aliquorum metu, ne nos obrueret. Quod in tanta maris vicinia, quo se aquarum moles effundebat, fieri omnino non poterat, nisi forte ipsarum aquarum vis convulsas potius aedes evertisset. Longe gravius a fame periculum: per octo integros dies obsessi constitimus. Et nobis quidem annona non defuisset, sed miserabilis nos angebat tot inopum turba omni alimento destituta; cum quibus, quaecumque parata pro nobis fuerant, partiri erat opus. Admodum difficulter ad Portuensem urbem contra fluminis impetum per undantes campos naviculam misimus, ut panem
Admodum difficulter ad Portuensem urbem contra fluminis impetum per undantes campos naviculam misimus, ut panem adveheret. Sed vix ullus ibidem inventus panis, in urbe nimirum penitus diruta, intra quam vix nunc quidem viginti homines vivant. Ipse ille pistor, qui panem rusticis circumjacentibus et ipsum ostium Tiberinum incolentibus sufficit, profugerat per eos dies aere alieno gravis nec farinae quidquam nec frumenti reliquerat. Res erat sane commiseratione dignissima, et quae lacrymas vel invitis eliceret, cum tantam miserorum turbam videremus in summis tuguriis, in cymbarum malis
diruta, intra quam vix nunc quidem viginti homines vivant. Ipse ille pistor, qui panem rusticis circumjacentibus et ipsum ostium Tiberinum incolentibus sufficit, profugerat per eos dies aere alieno gravis nec farinae quidquam nec frumenti reliquerat. Res erat sane commiseratione dignissima, et quae lacrymas vel invitis eliceret, cum tantam miserorum turbam videremus in summis tuguriis, in cymbarum malis pallentes trepidantesque ac panem inclamantes exaudiremus. Ingravescente malo, et Tiberis tumore obfirmato, de nuncio Romam mittendo per affusos campos, neque
quidquam nec frumenti reliquerat. Res erat sane commiseratione dignissima, et quae lacrymas vel invitis eliceret, cum tantam miserorum turbam videremus in summis tuguriis, in cymbarum malis pallentes trepidantesque ac panem inclamantes exaudiremus. Ingravescente malo, et Tiberis tumore obfirmato, de nuncio Romam mittendo per affusos campos, neque enim contra fluminis impetum licebat ascendere, diu consultatum. Ac demum aegre inventus est, qui cymbula exigua vectus cum binis remigibus tantum adiret periculi. Qui quidem vix integro die per quinque milliaria ad
citato cursu perrexit. Verum jam ex Urbe magistratus de nobis, de militibus, de tanta inopum turba solliciti ingentem annonae vim validiori navi impositam secundo fluvio demiserant. Quae quidem ad extremam necessitatem adductis peropportune advecta est. Nec ita multo post undarum resedit furor, et Tibris alveo sese suo restituit. VI. 1 Totius hujusce postremi libri argumentum est color, qui
hujusce postremi libri argumentum est color, qui plerumque apparet rubeus in Luna deficiente. Dicitur autem lucemque coloret aeriis deflexam auris, quia superiore libro ostentum est lumen, quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut infra videbimus, componitur e diversis coloratis filis, quae, ubi ab aliis separantur, suum singula colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt. Porro jure Newtonus ipse hic
caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae naturalis principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet. 2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam appellant, ipse deprehendit primus, et ex
illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae naturalis principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet. 2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam appellant, ipse deprehendit primus, et ex Keplerianis legibus
principiis et in Optica. Et exordium sumitur a gravitate generali, quae ad illa priora pertinet. 2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam appellant, ipse deprehendit primus, et ex Keplerianis legibus motuum coelestium deduxit legem directam massae attrahentis et reciprocam quadrati distantiae, quam exposui lib. I. adn. 45(44). Eam autem tractavit ut phaenomenum quoddam vel naturae legem, cujus causa ignoretur. Et idcirco posui illud Attracta arcano foedere.
pertinet. 2 Gravitatem generalem, quam attractionem mutuam appellant, ipse deprehendit primus, et ex Keplerianis legibus motuum coelestium deduxit legem directam massae attrahentis et reciprocam quadrati distantiae, quam exposui lib. I. adn. 45(44). Eam autem tractavit ut phaenomenum quoddam vel naturae legem, cujus causa ignoretur. Et idcirco posui illud Attracta arcano foedere. Addidi vacuas per auras, ut exprimerem fluidum illum
mutuam appellant, ipse deprehendit primus, et ex Keplerianis legibus motuum coelestium deduxit legem directam massae attrahentis et reciprocam quadrati distantiae, quam exposui lib. I. adn. 45(44). Eam autem tractavit ut phaenomenum quoddam vel naturae legem, cujus causa ignoretur. Et idcirco posui illud Attracta arcano foedere. Addidi vacuas per auras, ut exprimerem fluidum illum aethereum, * in quo planetarum motus peraguntur, quod ita tenue est, ut resistentiam sensibilem non pariat; ac proinde sint quidem aurae, sed aequivalentes vacuo
illum aethereum, * in quo planetarum motus peraguntur, quod ita tenue est, ut resistentiam sensibilem non pariat; ac proinde sint quidem aurae, sed aequivalentes vacuo spatio. Newtonus enim non admisit verum vacuum, cum habeat inter caetera illud Princ. I, 2: Majora autem planetarum et cometarum corpora in spatiis minus resistentibus motus suos conservant diutius. 3 Si nulla ejusmodi gravitas haberetur, abirent planetae per rectas lineas: curvatura orbitae
motum deflectentis. Medium autem immobile, circa quod renovant gyros aeternos, est centrum commune gravitatis, * corr. ex aetherum quod solum remanet immobile, ut innuimus lib. I, adn. 42(41) juxta elegantissimum theorema a Newtono inventum: quod, si quotcumque corpora impellantur utcumque et agant in se invicem viribus mutuis contrariis et aequalibus quibuscumque, debeat illud punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis
quod renovant gyros aeternos, est centrum commune gravitatis, * corr. ex aetherum quod solum remanet immobile, ut innuimus lib. I, adn. 42(41) juxta elegantissimum theorema a Newtono inventum: quod, si quotcumque corpora impellantur utcumque et agant in se invicem viribus mutuis contrariis et aequalibus quibuscumque, debeat illud punctum, quod appellatur centrum commune gravitatis omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis
omnium simul vel quiescere perpetuo vel moveri uniformiter in directum. Hinc in Newtoni theoria movetur etiam ipse Sol motu absoluto non rotationis tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis circa illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant Solis centrum immobile. Gyri autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque exigua, orbitas turbat nonnihil, sed satis
tantummodo circa proprium axem, sed etiam translationis circa illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant Solis centrum immobile. Gyri autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque exigua, orbitas turbat nonnihil, sed satis proxime, cum perturbationes sint admodum exiguae. Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce systematis
illud commune centrum gravitatis. In quo ejus theoria differt a Copernico, Galileo et reliquis omnibus, qui ante ipsum movendo Terram posuerant Solis centrum immobile. Gyri autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque exigua, orbitas turbat nonnihil, sed satis proxime, cum perturbationes sint admodum exiguae. Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem. Quo
exigua, orbitas
turbat nonnihil, sed satis proxime, cum perturbationes sint admodum exiguae.
Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce
systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem.
Quo casu omnes gyri omnino renovarentur et essent natura sua aeterni. Fortasse
resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab
attractionibus mutuis, et ex differentia aliqua legis gravitatis a reciproca quadrati
distantiae, juxta adn. 29. *
in qua omnia nostri hujusce
systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem.
Quo casu omnes gyri omnino renovarentur et essent natura sua aeterni. Fortasse
resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab
attractionibus mutuis, et ex differentia aliqua legis gravitatis a reciproca quadrati
distantiae, juxta adn. 29. *
Fortasse
resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab
attractionibus mutuis, et ex differentia aliqua legis gravitatis a reciproca quadrati
distantiae, juxta adn. 29. *
exprimibilem. Quae quidem si vere incommensurabiles sunt invicem, nulla unquam periodus accurata haberi potest. 4 Newtonus itidem omnium primus veram cometarum theoriam deprehendit, et ab ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in suis calculis. De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis
nulla unquam periodus accurata haberi potest. 4 Newtonus itidem omnium primus veram cometarum theoriam deprehendit, et ab ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in suis calculis. De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis et crinibus egimus lib. I. adn. 29. **
omnium primus veram cometarum theoriam deprehendit, et ab
ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo
expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in
suis calculis.
De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis
et crinibus egimus lib. I. adn. 29. **
deprehendit, et ab
ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo
expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in
suis calculis.
De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis
et crinibus egimus lib. I. adn. 29. **
ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo
expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in
suis calculis.
De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis
et crinibus egimus lib. I. adn. 29. **
deprehendit, quo fugiant, cum ostenderit, quo pacto determinari debeat positio axis ad aphelium tendentis. 5 Notissimum erat astronomis ante Newtonum etiam perturbari motus Jovis et Saturni ac eorum satellitum potissimum circa tempus conjunctionis. De quibus perturbationibus loquens Newtonus ipse illud addit ut ad ipsas astronomi haereant. Is quidem nec earum leges definivit, quod fuit argumentum ab academia Parisiensi propositum pro praemio anni 1750, et iterum pro
motus Jovis et Saturni ac eorum satellitum potissimum circa tempus conjunctionis. De quibus perturbationibus loquens Newtonus ipse illud addit ut ad ipsas astronomi haereant. Is quidem nec earum leges definivit, quod fuit argumentum ab academia Parisiensi propositum pro praemio anni 1750, et iterum pro 1752. Qua occasione omnem earum theoriam evolvi opere, quod ibi quidem habuit illud eorum accessit, Eulero referente praemium. Sed paullo post Romae edidi, cum editio ab Academia decreta plus aequo differretur. Quae nunc demum prodibit Parisiis post annos 8, ut audio.
earum theoriam evolvi opere, quod ibi quidem habuit illud eorum accessit,
Eulero referente praemium. Sed paullo post Romae edidi, cum editio ab Academia
decreta plus aequo differretur. Quae nunc demum prodibit Parisiis post annos 8,
ut audio.
post annos 8,
ut audio.
ad computandas aberrationes et tabularum, quae construi possent, formam exhibui. Quae quidem pertinent ad illud problema trium corporum, quod innui lib. I. adn. 48(47). Adhuc tamen Newtonus invenit causam ejusmodi perturbationis, nimirum gravitatem generalem mutuam Jovis et Saturni. Hic adhibui illam eorum veluti reconciliationem per attractionem mutuam post iras veteres, quam innui lib. I. adn. 32(31). Eo respexi in versu, quem adjeci ad designandum illud opus de more, ubi id ad Academiam sine meo nomine transmisi. Erat autem is: Olim
Eo respexi in versu, quem adjeci ad designandum illud opus de more, ubi id ad Academiam sine meo nomine transmisi. Erat autem is: Olim irae, nunc turbat amor natumque patremque. Si non haberetur velocitas tangentialis nec gravitas in Solem, vi mutuae gravitatis Jupiter et Saturnus ad se invicem accederent et convenirent in centro communi gravitatis. Ea velocitate pergunt describere suas orbitas fere circulares et a se invicem recedunt, cum Jupiter moveatur celerius. Nova autem conjunctio fit post annos circiter 20. Cum enim tempus periodicum Saturni sit
ad designandum illud opus de more, ubi id ad Academiam sine meo nomine transmisi. Erat autem is: Olim irae, nunc turbat amor natumque patremque. Si non haberetur velocitas tangentialis nec gravitas in Solem, vi mutuae gravitatis Jupiter et Saturnus ad se invicem accederent et convenirent in centro communi gravitatis. Ea velocitate pergunt describere suas orbitas fere circulares et a se invicem recedunt, cum Jupiter moveatur celerius. Nova autem conjunctio fit post annos circiter 20. Cum enim tempus periodicum Saturni sit annorum proxime 30, is annis 20 percurrit
nunc turbat amor natumque patremque. Si non haberetur velocitas tangentialis nec gravitas in Solem, vi mutuae gravitatis Jupiter et Saturnus ad se invicem accederent et convenirent in centro communi gravitatis. Ea velocitate pergunt describere suas orbitas fere circulares et a se invicem recedunt, cum Jupiter moveatur celerius. Nova autem conjunctio fit post annos circiter 20. Cum enim tempus periodicum Saturni sit annorum proxime 30, is annis 20 percurrit respectu Solis duos trientes zodiaci, sive 8 signa. Jupiter autem orbitam suam duodecim annis absolvit
annos circiter 20. Cum enim tempus periodicum Saturni sit annorum proxime 30, is annis 20 percurrit respectu Solis duos trientes zodiaci, sive 8 signa. Jupiter autem orbitam suam duodecim annis absolvit adeoque circiter singula signa singulis annis percurrit, nimirum 20 annis circulum integrum et 8 signa. Unde fit, ut circa finem signi octavi assequatur Saturnum lentiorem. 6 Lunae aberrationes implicatissimas et earum causam pendentem a mutua gravitate Newtoniana ac ipsius
singulis annis percurrit, nimirum 20 annis circulum integrum et 8 signa. Unde fit, ut circa finem signi octavi assequatur Saturnum lentiorem. 6 Lunae aberrationes implicatissimas et earum causam pendentem a mutua gravitate Newtoniana ac ipsius Newtoni felices conatus et elementa tabularum ad eas computandas ab ipso proposita persecuti sumus lib. I. ab adn. 47(46).
circa finem signi octavi assequatur Saturnum lentiorem. 6 Lunae aberrationes implicatissimas et earum causam pendentem a mutua gravitate Newtoniana ac ipsius Newtoni felices conatus et elementa tabularum ad eas computandas ab ipso proposita persecuti sumus lib. I. ab adn. 47(46). 7 Maris aestum derivari itidem a mutua gravitate Newtoniana innuimus lib. I. adn.
philosophorum ingenia,
explicationem primus omnium invenit Newtonus ac lib.
Newtonus ac lib.
praemio donatas ab academia Parisiensi anno 1740. Et quidem hic postremus ipsas etiam diurnas anticipationes et posticipationes felicissime sane eruit e theoria gravitatis, exhibita elegantissima analytica solutione problematis, quo quaeritur locus Terrae intermedius inter loca subjecta Soli et Lunae, in quo ex utriusque actione conjuncta debet consequi maxima intumescentia. Cujus quidem problematis solutionem e sola geometria petitam cum simplicissima constructione geometrica dedi ego in Romano Litteratorum diario.
e sola geometria petitam cum simplicissima constructione geometrica dedi ego in Romano Litteratorum diario. 8 Newtono itidem debetur theoria figurae Telluris ad polos compressae et elevatae ad aequatorem. Ubi Richerus anno 1672 deprehendit gravitatis vim minorem sub aequatore quam versus polos, Hugenius et Newtonus deduxerunt inde compressionem figurae Telluris ad polos, et figuram determinarunt debitam vi centrifugae ortae a rotatione diurna. Sed Hugenius solvit
8 Newtono itidem debetur theoria figurae Telluris ad polos compressae et elevatae ad aequatorem. Ubi Richerus anno 1672 deprehendit gravitatis vim minorem sub aequatore quam versus polos, Hugenius et Newtonus deduxerunt inde compressionem figurae Telluris ad polos, et figuram determinarunt debitam vi centrifugae ortae a rotatione diurna. Sed Hugenius solvit problema pro casu gravitatis constantis et directae ad unicum centrum, in quo id problema est admodum facile. At Newtonus determinavit
8 Newtono itidem debetur theoria figurae Telluris ad polos compressae et elevatae ad aequatorem. Ubi Richerus anno 1672 deprehendit gravitatis vim minorem sub aequatore quam versus polos, Hugenius et Newtonus deduxerunt inde compressionem figurae Telluris ad polos, et figuram determinarunt debitam vi centrifugae ortae a rotatione diurna. Sed Hugenius solvit problema pro casu gravitatis constantis et directae ad unicum centrum, in quo id problema est admodum facile. At Newtonus determinavit calculo quantitatem compressionis etiam pro casu gravitatis mutuae
anno 1672 deprehendit gravitatis vim minorem sub aequatore quam versus polos, Hugenius et Newtonus deduxerunt inde compressionem figurae Telluris ad polos, et figuram determinarunt debitam vi centrifugae ortae a rotatione diurna. Sed Hugenius solvit problema pro casu gravitatis constantis et directae ad unicum centrum, in quo id problema est admodum facile. At Newtonus determinavit calculo quantitatem compressionis etiam pro casu gravitatis mutuae particularum omnium, posita materia Telluris homogenea, licet figuram ipsam determinare non potuerit. Quam deinde determinavit
compressionis etiam pro casu gravitatis mutuae particularum omnium, posita materia Telluris homogenea, licet figuram ipsam determinare non potuerit. Quam deinde determinavit Mac-Laurinus elegantissime. Perquisitionem promoverunt plurimum deinde multi, inter quos eminent in primis Clairautius et D'Alambertus. Quid in eo genere solius Geometriae ope praestiterim et ego, etiam pro casu nuclei heterogenei, videre poterit, qui velit, opusculo 5 mei operis de Expeditione litteraria, ubi et illud fuse exposui, quod lib. IV(V) adn. 45 indicavi, cur ego quidem suspicer ejusmodi figuram esse
posita materia Telluris homogenea, licet figuram ipsam determinare non potuerit. Quam deinde determinavit Mac-Laurinus elegantissime. Perquisitionem promoverunt plurimum deinde multi, inter quos eminent in primis Clairautius et D'Alambertus. Quid in eo genere solius Geometriae ope praestiterim et ego, etiam pro casu nuclei heterogenei, videre poterit, qui velit, opusculo 5 mei operis de Expeditione litteraria, ubi et illud fuse exposui, quod lib. IV(V) adn. 45 indicavi, cur ego quidem suspicer ejusmodi figuram esse admodum irregularem.
Perquisitionem promoverunt plurimum deinde multi, inter quos eminent in primis Clairautius et D'Alambertus. Quid in eo genere solius Geometriae ope praestiterim et ego, etiam pro casu nuclei heterogenei, videre poterit, qui velit, opusculo 5 mei operis de Expeditione litteraria, ubi et illud fuse exposui, quod lib. IV(V) adn. 45 indicavi, cur ego quidem suspicer ejusmodi figuram esse admodum irregularem. 9 Ex ipsa theoria gravitatis pendet etiam genuina
partium potius proxima superficiei quam alte infra ipsam defossa. 10 Exposuimus lib. I. adn. 21. motum communem omnium astrorum lentissimum in orientem circa polos eclipticae et diximus adnot. 25. vocari eum motum etiam praecessionem aequinoctiorum. Cujus ipsius nominis rationem ibidem exhibuimus. Eum Newtonus deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum
lib. I. adn. 21. motum communem omnium astrorum lentissimum in orientem circa polos eclipticae et diximus adnot. 25. vocari eum motum etiam praecessionem aequinoctiorum. Cujus ipsius nominis rationem ibidem exhibuimus. Eum Newtonus deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via instituit, et tam
libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via instituit, et tam ipsam praecessionem aequinoctiorum quam ejus inaequalitatem, ex qua pendet alius perquam exiguus astrorum motus a Bradleyo detectus, invenit ipsis observationibus admodum conformem. Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono debetur, qui primus docuit, unde is motus proveniat, et
et tam ipsam praecessionem aequinoctiorum quam ejus inaequalitatem, ex qua pendet alius perquam exiguus astrorum motus a Bradleyo detectus, invenit ipsis observationibus admodum conformem. Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono debetur, qui primus docuit, unde is motus proveniat, et viam exhibuit in ea perquisitione adhibendam. 11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est
adhibendam. 11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica. 12 Quae ad luminis naturam
11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica. 12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et protulit, non solum fuerunt olim nihilo minus incognita, quam quae pertinent ad
in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus Optica. 12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et protulit, non solum fuerunt olim nihilo minus incognita, quam quae pertinent ad gravitatem generalem, sed fuerunt omnino multo magis. Nam licet Newtonus et leges et consectaria ejus vis deprehenderit, praefulserant quodammodo velut quaedam aurora, quae Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de
12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et protulit, non solum fuerunt olim nihilo minus incognita, quam quae pertinent ad gravitatem generalem, sed fuerunt omnino multo magis. Nam licet Newtonus et leges et consectaria ejus vis deprehenderit, praefulserant quodammodo velut quaedam aurora, quae Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de motu gravium, Hugenius de vi centrifuga protulerant. At nihil omnino ante ipsum inventum fuerat, quod ego sciam, unde admirabilis ille lucis textus et
12 Quae ad luminis naturam pertinentia Newtonus detexit et protulit, non solum fuerunt olim nihilo minus incognita, quam quae pertinent ad gravitatem generalem, sed fuerunt omnino multo magis. Nam licet Newtonus et leges et consectaria ejus vis deprehenderit, praefulserant quodammodo velut quaedam aurora, quae Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de motu gravium, Hugenius de vi centrifuga protulerant. At nihil omnino ante ipsum inventum fuerat, quod ego sciam, unde admirabilis ille lucis textus et diversa ac
et leges et consectaria ejus vis deprehenderit, praefulserant quodammodo velut quaedam aurora, quae Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de motu gravium, Hugenius de vi centrifuga protulerant. At nihil omnino ante ipsum inventum fuerat, quod ego sciam, unde admirabilis ille lucis textus et diversa ac permanens filorum coloratorum natura derivari posset. Haec autem philosophiae Newtonianae pars minus sublimiore geometria indigens, vulgo etiam est notior. Quae cum ipsis quoque puellis nota dicitur, alluditur ad Algarotti opus, quod ipse inscripsit Il Neutonianismo per le Dame, in
coloratorum natura derivari posset. Haec autem philosophiae Newtonianae pars minus sublimiore geometria indigens, vulgo etiam est notior. Quae cum ipsis quoque puellis nota dicitur, alluditur ad Algarotti opus, quod ipse inscripsit Il Neutonianismo per le Dame, in quo is potissimum egit de luce et coloribus. 13 Newtonus invenit illud, ut innuimus supra adn. 1, radium luminis constare filis quamplurimis diversae naturae. Quae fila ope prismatis a se invicem separata
13 Newtonus invenit illud, ut innuimus supra adn. 1, radium luminis constare filis quamplurimis diversae naturae. Quae fila ope prismatis a se invicem separata contemplatus, invenit discrimen ipsum illorum filorum et naturam singulorum, constantem potissimum binis proprietatibus, quarum utraque hic nobis necessaria est ad explicandum ruborem Lunae in eclipsibus. Utranque hic attigi, inferius autem fuse explico et experimentis confirmo.
a se invicem separata contemplatus, invenit discrimen ipsum illorum filorum et naturam singulorum, constantem potissimum binis proprietatibus, quarum utraque hic nobis necessaria est ad explicandum ruborem Lunae in eclipsibus. Utranque hic attigi, inferius autem fuse explico et experimentis confirmo. 14 Prima proprietas filorum luminis: permanens refrangibilitatis gradus in singulis conjunctus cum permanente colore. Et haec quidem est vulgo notior ac
inferius autem fuse explico et experimentis confirmo. 14 Prima proprietas filorum luminis: permanens refrangibilitatis gradus in singulis conjunctus cum permanente colore. Et haec quidem est vulgo notior ac ope prismatum demonstratur. 15 Secunda proprietas: vices facilioris transmissus et facilioris reflexionis, ex quibus pendet tota naturalium
gradus in singulis conjunctus cum permanente colore. Et haec quidem est vulgo notior ac ope prismatum demonstratur. 15 Secunda proprietas: vices facilioris transmissus et facilioris reflexionis, ex quibus pendet tota naturalium colorum theoria, quae in communibus physicae institutionibus vel prorsus omittitur vel vix attingitur. Radius luminis, ut infra videbimus, dum progreditur, acquirit binas dispositiones contrarias, quas mutat per
in communibus physicae institutionibus vel prorsus omittitur vel vix attingitur. Radius luminis, ut infra videbimus, dum progreditur, acquirit binas dispositiones contrarias, quas mutat per vices post certa intervalla, quae pro aliis coloratis filis in iisdem circumstantiis et in aliis circumstantiis pro eodem etiam colorato filo diversa sunt. Et si is radius adveniat ad novi medii superficiem cum altera ex iis dispositionibus, facilius reflectitur, si autem cum altera, facilius transmittitur ingrediens hoc novum medium. Ea omnia hic attigi.
Radius luminis, ut infra videbimus, dum progreditur, acquirit binas dispositiones contrarias, quas mutat per vices post certa intervalla, quae pro aliis coloratis filis in iisdem circumstantiis et in aliis circumstantiis pro eodem etiam colorato filo diversa sunt. Et si is radius adveniat ad novi medii superficiem cum altera ex iis dispositionibus, facilius reflectitur, si autem cum altera, facilius transmittitur ingrediens hoc novum medium. Ea omnia hic attigi.
autem cum altera, facilius transmittitur ingrediens hoc novum medium. Ea omnia hic attigi.
16 Newtonus proposuit admodum simplicem constructionem problematis, quo quaeratur species et intensitas coloris, qui oriri debet ex mixtione datae quantitatis
radiorum speciei datae. Et ea solutione est usus ad determinandam seriem colorum, quos exhibent laminae sensim attenuatae, ut in bullis ex aqua crassa conflatis, quas nominavimus lib.
16 Newtonus proposuit admodum simplicem constructionem problematis, quo quaeratur species et intensitas coloris, qui oriri debet ex mixtione datae quantitatis
radiorum speciei datae. Et ea solutione est usus ad determinandam seriem colorum, quos exhibent laminae sensim attenuatae, ut in bullis ex aqua crassa conflatis, quas nominavimus lib.
et intensitas coloris, qui oriri debet ex mixtione datae quantitatis
radiorum speciei datae. Et ea solutione est usus ad determinandam seriem colorum, quos exhibent laminae sensim attenuatae, ut in bullis ex aqua crassa conflatis, quas nominavimus lib.
itidem admodum conformes. 17 Ex superioribus Principiis illud deduxit Newtonus, e radiis datam materiae laminam ingressis, ubi deferuntur ad finem ejusdem laminae, alios reflecti et alios progredi; prout nimirum eo appulerint in certo gradu dispositionis facilioris reflexionis vel facilioris transmissus. Inde autem determinavit pro data quavis crassitudine, qui radii debeant reflecti, qui vero progredi; tum, qui color oriri debeat ex mixtione reflexorum, qui ex mixtione
prout nimirum eo appulerint in certo gradu dispositionis facilioris reflexionis vel facilioris transmissus. Inde autem determinavit pro data quavis crassitudine, qui radii debeant reflecti, qui vero progredi; tum, qui color oriri debeat ex mixtione reflexorum, qui ex mixtione transmissorum. Et vero, ut infra videbimus, invenit, ubi laminae sint crassae, omnium colorum fila aliqua tam reflecti quam transmitti et ex utrisque gigni radium allapso similem; sed ubi tenues sint laminae, separari colores. Et ipse colorum series definivit pro variis crassitudinibus, uti superiore numero
determinavit pro data quavis crassitudine, qui radii debeant reflecti, qui vero progredi; tum, qui color oriri debeat ex mixtione reflexorum, qui ex mixtione transmissorum. Et vero, ut infra videbimus, invenit, ubi laminae sint crassae, omnium colorum fila aliqua tam reflecti quam transmitti et ex utrisque gigni radium allapso similem; sed ubi tenues sint laminae, separari colores. Et ipse colorum series definivit pro variis crassitudinibus, uti superiore numero innuimus.
tum, qui color oriri debeat ex mixtione reflexorum, qui ex mixtione transmissorum. Et vero, ut infra videbimus, invenit, ubi laminae sint crassae, omnium colorum fila aliqua tam reflecti quam transmitti et ex utrisque gigni radium allapso similem; sed ubi tenues sint laminae, separari colores. Et ipse colorum series definivit pro variis crassitudinibus, uti superiore numero innuimus. 18 Inde Newtonus deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt
similem; sed ubi tenues sint laminae, separari colores. Et ipse colorum series definivit pro variis crassitudinibus, uti superiore numero innuimus. 18 Inde Newtonus deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae
pro variis crassitudinibus, uti superiore numero innuimus. 18 Inde Newtonus deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae variabilem. Quae omnia inferius explicabuntur singillatim uberius.
innuimus. 18 Inde Newtonus deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae variabilem. Quae omnia inferius explicabuntur singillatim uberius. Si corpus est ita homogeneum, ut non habeantur
18 Inde Newtonus deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae variabilem. Quae omnia inferius explicabuntur singillatim uberius. Si corpus est ita homogeneum, ut non habeantur satis magna intervalla vacua vel diversae densitatis,
18 Inde Newtonus deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae variabilem. Quae omnia inferius explicabuntur singillatim uberius. Si corpus est ita homogeneum, ut non habeantur satis magna intervalla vacua vel diversae densitatis, inter particulas densitatis alterius, id
deduxit et rationem naturalium colorum; qui quidem colores sunt quaedam externae formae corporum, et internum eorundem textum, nimirum magnitudinem et dispositionem particularum, ex quibus ea constant, et discrimen inter corpora pellucida et opaca, inter ea, quae habent colorem permanentem, et ea, quae variabilem. Quae omnia inferius explicabuntur singillatim uberius. Si corpus est ita homogeneum, ut non habeantur satis magna intervalla vacua vel diversae densitatis, inter particulas densitatis alterius, id corpus, cujuscumque densitatis, est pellucidum. Si
id corpus, cujuscumque densitatis, est pellucidum. Si illa intervalla adsint, est opacum. Colorem autem habebit eum, quem exposcit crassitudo lamellarum, ex quibus ejus particulae constant. Quae crassitudo saepe definitur determinate ex illis superioribus seriebus superioris adnotat(ionis). Et quidem si particulae multo densiores sunt inclusae in vacuo vel in medio multo rariore, color est permanens; si particulae rariores vel vacuum in medio densiore, color est variabilis. Posui autem plura exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen
exempla tam colorum permanentium quam variabilium ad carmen adornandum. 19 In binis voluminibus haud ita magnis, nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter
nimirum in eo, quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum
quod continet Principia philosophiae naturalis, et in eo, quo continetur Optica, habentur vera comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis,
comperta maximi momenti ad veram physicam pertinentia, utique multo plura meo quidem judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae*
utique multo plura meo quidem
judicio, quam in monumentis omnium physicorum, qui ipsum praecesserunt. In
iis autem quamplurima et ad geometriam et ad analysim pertinentia continentur, ut
inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi
differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus
opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis,
in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae*
ut
inter caetera fundamentum totius calculi directi et inversi fluxionum, sive calculi
differentialis et integralis. Mirum autem, quam multa alia habeantur in tot aliis ejus
opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis,
in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae*
opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis,
in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae*
generis,
in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae*
litterariam promerita. Promeretur sane poeticam hanc apotheosim potiore jure quam tot mendacia veterum numina, quae adhuc ad carmen adornandum invocantur. Libri ab eo relicti, sunt quaedam velut oracula, a quibus responsa redduntur vera, non mendacia illa, quae dabantur per tripodes et cortinam. 20 Exordium hic desumo a natura radii albi, qui utcunque ad sensum tenuissimus sit et appareat simplex, adhuc tamen componitur ex innumeris filis diversae naturae.
a quibus responsa redduntur vera, non mendacia illa, quae dabantur per tripodes et cortinam. 20 Exordium hic desumo a natura radii albi, qui utcunque ad sensum tenuissimus sit et appareat simplex, adhuc tamen componitur ex innumeris filis diversae naturae. Eorum autem filorum singula habent suum innatum colorem et suum itidem innatum refrangibilitatis gradum, quem ego exprimo per vires et amorem callis recti, cum alia magis, alia minus ab hoc recto itinere
20 Exordium hic desumo a natura radii albi, qui utcunque ad sensum tenuissimus sit et appareat simplex, adhuc tamen componitur ex innumeris filis diversae naturae. Eorum autem filorum singula habent suum innatum colorem et suum itidem innatum refrangibilitatis gradum, quem ego exprimo per vires et amorem callis recti, cum alia magis, alia minus ab hoc recto itinere detorqueantur, ubi appellant in eodem prorsus angulo ad eadem media adeoque diversa vi resistant mutationi directionis sui motus.
hic desumo a natura radii albi, qui utcunque ad sensum tenuissimus sit et appareat simplex, adhuc tamen componitur ex innumeris filis diversae naturae. Eorum autem filorum singula habent suum innatum colorem et suum itidem innatum refrangibilitatis gradum, quem ego exprimo per vires et amorem callis recti, cum alia magis, alia minus ab hoc recto itinere detorqueantur, ubi appellant in eodem prorsus angulo ad eadem media adeoque diversa vi resistant mutationi directionis sui motus.
ab hoc recto itinere detorqueantur, ubi appellant in
eodem prorsus angulo ad eadem media adeoque diversa vi resistant mutationi
directionis sui motus.
21 De luminis refractione et vi refringente egimus lib.
21 De luminis refractione et vi refringente egimus lib.
Porro ad habendam refractionem, ut ibidem diximus, illud requiritur, ut radius deveniat ad superficiem dirimentem duo media heterogenea et deveniat obliquus. Si enim ingrediatur per lineam perpendicularem, nulla habetur refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse
per lineam perpendicularem, nulla habetur refractio, et hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla
hoc exprimitur per illud inclinata subit. Requiritur autem et illud, ut binorum illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla haberetur refractio. Verum rarissima sunt corpora, quae eo pacto
illorum mediorum vis in lumen non sit prorsus eadem, quod vix eveniet in mediis heterogeneis. Ea vis, caeteris paribus, est major in mediis densioribus et itidem, caeteris paribus, major in mediis magis sulphurosis et unctuosis. Quamobrem posset e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla haberetur refractio. Verum rarissima sunt corpora, quae eo pacto accedant ad aequalitatem virium, et fortasse nulla omnino sunt, quae ejusmodi
e binis mediis alterum esse ita densius altero et simul ita minus sulphurosum vel unctuosum, ut vis utriusque esset prorsus eadem. Quo casu in transitu ab altero ad alterum utcumque obliquo nulla haberetur refractio. Verum rarissima sunt corpora, quae eo pacto accedant ad aequalitatem virium, et fortasse nulla omnino sunt, quae ejusmodi aequalitatem habeant omnino accuratam. 22 Igitur ubi radius integer albus deveniat inclinatus ad ejusmodi superficiem ita, ut
22 Igitur ubi radius integer albus deveniat inclinatus ad ejusmodi superficiem ita, ut refractus mutet directionem sui motus, ita distrahitur, ut alia e filis ipsum componentibus refringantur magis, alia minus et proinde per diversas vias progressa recedant a se invicem. 23 Innuuntur binae causae, ex quibus provenire posset hujusmodi diversa refractio. Nam primo quidem, si diversae
minus a recto itinere, quae velocius moverentur. Nam ea vis ageret breviore tempore adeoque minorem gigneret motum, qui praeterea cum majore praecedente motu compositus minorem induceret deflexionem novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem
minorem gigneret motum, qui praeterea cum majore praecedente motu compositus minorem induceret deflexionem novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum
novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non definio, utra sit
ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum varia esse debet), alius in aliis particulis generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine
generaretur motus novus componendus cum priore adeoque alia in aliis mutatio directionis motus compositi. (23)* Hic non definio, utra sit discriminis causa. Verum in secunda parte meae disertationis de lumine puto me demonstrasse id non pendere a sola diversa celeritate, sed et illud facile demonstratur velocitatem post quamvis diversam refractionem fore diversam, etiam si ante eam aequalis fuisset. Hinc est admodum probabile haberi utrumque simul etiam in eo lumine, quod per tenuissimam aetheris substantiam primo emissum deferatur ad primum medium refringens.
24 Haec fila ita separata per refractionem, si ad oculum deveniant singula, sive nimirum moveatur oculus ita, ut alia excipiat post alia, sive excipiantur superficie aliqua pura et candida, ad cujus alias partes alia deferantur, excitant alia colorem alium et oritur certa quaedam series horum colorum, quam paullo inferius proferemus. 25 Jam vero fila
24 Haec fila ita separata per refractionem, si ad oculum deveniant singula, sive nimirum moveatur oculus ita, ut alia excipiat post alia, sive excipiantur superficie aliqua pura et candida, ad cujus alias partes alia deferantur, excitant alia colorem alium et oritur certa quaedam series horum colorum, quam paullo inferius proferemus. 25 Jam vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum,
series horum colorum, quam paullo inferius proferemus. 25 Jam vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas
vero fila singula servant semper post ejusmodi separationem eundem refrangibilitatis gradum, quem habuerunt initio, et eundem colorem. Si nimirum novis superficiebus excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum
excipiantur singula in eodem angulo alia post alia, filum, quod in prima refractione magis refractum est, semper refringitur magis et manet unicum, non iterum in plura discerptum. Servat autem eundem colorem, quem primo habuit, quotcunque novas aut refractiones aut reflexiones habuerit, et, quod infra uberius explicabitur, ubi hae proprietates, quae hic tantummodo proponuntur, confirmabuntur experimentis, si illud filum appellat ad superficiem quamcumque, quae in plena luce soleat esse coloris cujuscumque, sed appellat ipsum solum, ad quod requiritur, ut illa superficies
radio albo sunt ita multa, ut numerum omnem videantur excedere. Ductus enim ille luminis colorati, in quem is
radius dividitur, videtur esse prorsus continuus adeoque divisibilis in infinitum.
Est sane admodum ingens eorum filorum numerus, quorum singula diversum
habent refrangibilitatis gradum et colorem innatum. Adhuc tamen inter hosce
diversos colores innatos multi ita parum a se invicem differunt, ut eodem nomine
nominentur. Rubei,
diversum
habent refrangibilitatis gradum et colorem innatum. Adhuc tamen inter hosce
diversos colores innatos multi ita parum a se invicem differunt, ut eodem nomine
nominentur. Rubei,
colore unius nominis ad colorem alterius transitur per quosdam velut gradus continuos, sive, ut Galli appellant, par nuance, vel, ut Itali, con una sfumatura. Classes horum coloratorum filorum, quibus diversa nomina sunt imposita, sunt septem adeoque septem sunt primitivi et simplices colores: rubeus, aureus, flavus, viridis, caeruleus, indicus, violaceus. Quorum ordinem facile memoria retinebit, qui ex initialibus litteris barbaram sibi vocem efformet rafuciu et meminerit viridem u esse in medio, non in fine. Ea, quae ad enumerationem
horum coloratorum filorum, quibus diversa nomina sunt imposita, sunt septem adeoque septem sunt primitivi et simplices colores: rubeus, aureus, flavus, viridis, caeruleus, indicus, violaceus. Quorum ordinem facile memoria retinebit, qui ex initialibus litteris barbaram sibi vocem efformet rafuciu et meminerit viridem u esse in medio, non in fine. Ea, quae ad enumerationem adornandam adjecta sunt, patent fere omnia. Flavas esse et ita a poetis appellari aristas jam messi matura satis constat. A caeruleo colore appellata sunt caerula ponti a veteribus. Sed is non
caeruleus, indicus, violaceus. Quorum ordinem facile memoria retinebit, qui ex initialibus litteris barbaram sibi vocem efformet rafuciu et meminerit viridem u esse in medio, non in fine. Ea, quae ad enumerationem adornandam adjecta sunt, patent fere omnia. Flavas esse et ita a poetis appellari aristas jam messi matura satis constat. A caeruleo colore appellata sunt caerula ponti a veteribus. Sed is non habetur, si undae a ventis excitatae spumas agant. Coelum itidem, quod, si nebula inficitur, pallescit, si nubibus obtegitur non ita densis, albet; flante Borea
Sed is non habetur, si undae a ventis excitatae spumas agant. Coelum itidem, quod, si nebula inficitur, pallescit, si nubibus obtegitur non ita densis, albet; flante Borea satis serenum, caeruleo plerumque est colore admodum saturo. Quin immo dici censetur caeruleus tanquam caeluleus. Nam et caelum scribitur pro coelum. Indicus parum differt a caeruleo, cum quo etiam confundi solet, quemadmodum et flavus cum aureo, ut idcirco aliquando illa septem genera colorum primitivorum reducantur ad quinque. Violaceus est ita languidus et nigricans, ut accedat plurimum ad nigrum, qui est
pallescit, si nubibus obtegitur non ita densis, albet; flante Borea satis serenum, caeruleo plerumque est colore admodum saturo. Quin immo dici censetur caeruleus tanquam caeluleus. Nam et caelum scribitur pro coelum. Indicus parum differt a caeruleo, cum quo etiam confundi solet, quemadmodum et flavus cum aureo, ut idcirco aliquando illa septem genera colorum primitivorum reducantur ad quinque. Violaceus est ita languidus et nigricans, ut accedat plurimum ad nigrum, qui est defectus totius luminis, et umbram, in quam is color desinit, qui est postremus. Quoniam is maxime omnium
immo dici censetur caeruleus tanquam caeluleus. Nam et caelum scribitur pro coelum. Indicus parum differt a caeruleo, cum quo etiam confundi solet, quemadmodum et flavus cum aureo, ut idcirco aliquando illa septem genera colorum primitivorum reducantur ad quinque. Violaceus est ita languidus et nigricans, ut accedat plurimum ad nigrum, qui est defectus totius luminis, et umbram, in quam is color desinit, qui est postremus. Quoniam is maxime omnium refringitur, habebit omnino celeritatem omnium minimam, si etiam a celeritate diversa pendet diversa refrangibilitas. Idcirco autem etiam
coelum. Indicus parum differt a caeruleo, cum quo etiam confundi solet, quemadmodum et flavus cum aureo, ut idcirco aliquando illa septem genera colorum primitivorum reducantur ad quinque. Violaceus est ita languidus et nigricans, ut accedat plurimum ad nigrum, qui est defectus totius luminis, et umbram, in quam is color desinit, qui est postremus. Quoniam is maxime omnium refringitur, habebit omnino celeritatem omnium minimam, si etiam a celeritate diversa pendet diversa refrangibilitas. Idcirco autem etiam obscurus is erit, quia, si celeritas luminis esset prorsus nulla, nulla itidem
is maxime omnium refringitur, habebit omnino celeritatem omnium minimam, si etiam a celeritate diversa pendet diversa refrangibilitas. Idcirco autem etiam obscurus is erit, quia, si celeritas luminis esset prorsus nulla, nulla itidem haberetur impressio in oculum, quod pertinet ad tenebras et nigredinem. 27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum mixtione compositus. Et huc pertinet
prorsus nulla, nulla itidem haberetur impressio in oculum, quod pertinet ad tenebras et nigredinem. 27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum mixtione compositus. Et huc pertinet illa Newtoni constructio, de qua egimus adn. 16. Color autem compositus aliquando est admodum similis cuipiam e simplicibus ita, ut oculus discrimen non agnoscat, si eos simul intueatur sibi etiam invicem
ad tenebras et nigredinem. 27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum mixtione compositus. Et huc pertinet illa Newtoni constructio, de qua egimus adn. 16. Color autem compositus aliquando est admodum similis cuipiam e simplicibus ita, ut oculus discrimen non agnoscat, si eos simul intueatur sibi etiam invicem proximos. Sed ad eos discernendos opus sit nova refractione, quae compositum
fila primigenia, simplicem autem relinquit semper unicum sine ulla nova distractione. At aliquando color compositus differt plurimum ab omnibus simplicibus. Ubi conjungantur simul duo vel tres non ita a se invicem remoti, oritur color intermedius inter ipsos. Sic caeruleus et flavus commixti aequis partibus exhibent intermedium viridem, viridis et aureus flavum itidem intermedium. Ac ex extremis, rubeo nimirum et violaceo, oriuntur colores quidam purpurei admodum diversi ab omnibus simplicibus. Origo autem unica colorum omnium in Newtoni theoria est sola mixtio
At aliquando color compositus differt plurimum ab omnibus simplicibus. Ubi conjungantur simul duo vel tres non ita a se invicem remoti, oritur color intermedius inter ipsos. Sic caeruleus et flavus commixti aequis partibus exhibent intermedium viridem, viridis et aureus flavum itidem intermedium. Ac ex extremis, rubeo nimirum et violaceo, oriuntur colores quidam purpurei admodum diversi ab omnibus simplicibus. Origo autem unica colorum omnium in Newtoni theoria est sola mixtio quorundam ex filis illis coloratis primigeniis praeter album, qui est omnium
simplicibus. Ubi conjungantur simul duo vel tres non ita a se invicem remoti, oritur color intermedius inter ipsos. Sic caeruleus et flavus commixti aequis partibus exhibent intermedium viridem, viridis et aureus flavum itidem intermedium. Ac ex extremis, rubeo nimirum et violaceo, oriuntur colores quidam purpurei admodum diversi ab omnibus simplicibus. Origo autem unica colorum omnium in Newtoni theoria est sola mixtio quorundam ex filis illis coloratis primigeniis praeter album, qui est omnium conjunctio, et nigrum, qui est omnium defectus.
itidem intermedium. Ac ex extremis, rubeo nimirum et violaceo, oriuntur colores quidam purpurei admodum diversi ab omnibus simplicibus. Origo autem unica colorum omnium in Newtoni theoria est sola mixtio quorundam ex filis illis coloratis primigeniis praeter album, qui est omnium conjunctio, et nigrum, qui est omnium defectus. Hic tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris,
defectus. Hic tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio,
tamen cavendum ab aequivocationibus, ob quas nonnulli physici inutiles quaestiones instituunt, quaerentes, an colores sint in rebus ipsis. Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus
Coloris nomine quatuor inter se admodum diversa denotari solent; nimirum 1° idea illa coloris, quae excitatur in anima et quam immediate cognoscimus, et in hac acceptione color adhibetur in animistica* ac est in ipsa anima; 2° illa impressio, quam lumen allapsum efficit in nostro sensorio, et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima,
et in hac acceptione color est in sensorio ipso ac in physica quandoque in eo etiam sensu adhibetur; 3° illa dispositio, quam habet quidam determinatus luminis radius ad efficiendam quandam determinatam impressionem in organis nostri sensorii, quae quandam determinatam ideam excitet in anima, et in hac acceptione adhibetur ab opticis potissimum Newtonianis; ac ita acceptus color est in ipsa luce. Pronum est autem videre, cur bini colores eandem impressionem faciant, quam tantundem radiorum intermediorum; prorsus, ni fallor, ut eundem sensum excitant impositi humero bini lapides, alter
impositi humero bini lapides, alter unius librae, alter trium, ac bini duarum singuli; 4° coloris nomine accipitur illa dispositio, quam habet certus certi corporis textus ad reflectenda certa colorata fila, ex quorum compositione oriatur certa illa impressio, quae certam illam ideam excitet. Et in hoc sensu accipitur nomen coloris a pictoribus, qui ad certos inducendos colores certas substantias adhibent. In quo sensu colores sunt in rebus ipsis. 28 Huc usque proposita
inducendos colores certas substantias adhibent. In quo sensu colores sunt in rebus ipsis. 28 Huc usque proposita est proprietas radiorum luminis pertinens ad refrangibilitatem et colores. Transeundum est nunc ad eandem probandam. Quod ante quam praestem, propono methodum recte philosophandi. Hypotheses prorsus arbitrariae nunc quidem a bonis physicis rejiciuntur omnes ac in naturam inquiritur per observationes et experimenta. Observationes fiunt
pertinens ad refrangibilitatem et colores. Transeundum est nunc ad eandem probandam. Quod ante quam praestem, propono methodum recte philosophandi. Hypotheses prorsus arbitrariae nunc quidem a bonis physicis rejiciuntur omnes ac in naturam inquiritur per observationes et experimenta. Observationes fiunt spectando id, quod natura per se ipsam sponte exhibet. Hujusmodi sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis
Hypotheses prorsus arbitrariae nunc quidem a bonis physicis rejiciuntur omnes ac in naturam inquiritur per observationes et experimenta. Observationes fiunt spectando id, quod natura per se ipsam sponte exhibet. Hujusmodi sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim
observationes et experimenta. Observationes fiunt spectando id, quod natura per se ipsam sponte exhibet. Hujusmodi sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque investigationis genus
sunt observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque investigationis genus conatus sum exprimere hisce versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico
observationes pertinentes ad astronomiam et historiam naturalem. Experimenta fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque investigationis genus conatus sum exprimere hisce versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico more
fiunt * corr. ex animastica ponendo per artem naturam in eas circumstantias, in quibus debeat agere et nobis ostendere id, quod quaerimus. Quod pertinet ad physicam experimentalem. Porro et ferro et igne utimur ac dissolvimus per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque investigationis genus conatus sum exprimere hisce versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico more principia quaedam generalia et leges generales, ex quibus pendent reliqua naturae
per vim compagem corporum potissimum in chemia, et naturam quodammodo velut torquentes cogimus revelare sua secreta. Utrumque investigationis genus conatus sum exprimere hisce versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico more principia quaedam generalia et leges generales, ex quibus pendent reliqua naturae phaenomena, quae inde per synthesim deducuntur. Cujus generis bina egregia sane exempla Newtonus dedit in gravitate generali et natura radiorum luminis, tam analysi quam synthesi usus prorsus admirabili. Porro aliquando observationes et
versibus. Per ejusmodi investigationes quaerimus analytico more principia quaedam generalia et leges generales, ex quibus pendent reliqua naturae phaenomena, quae inde per synthesim deducuntur. Cujus generis bina egregia sane exempla Newtonus dedit in gravitate generali et natura radiorum luminis, tam analysi quam synthesi usus prorsus admirabili. Porro aliquando observationes et experimenta immediate nobis exhibent principia, quae quaerimus. Sed aliquando etiam hypotheses in auxilium vocamus, non tamen penitus arbitrarias, sed conformes iis, quae observantur
et leges generales, ex quibus pendent reliqua naturae phaenomena, quae inde per synthesim deducuntur. Cujus generis bina egregia sane exempla Newtonus dedit in gravitate generali et natura radiorum luminis, tam analysi quam synthesi usus prorsus admirabili. Porro aliquando observationes et experimenta immediate nobis exhibent principia, quae quaerimus. Sed aliquando etiam hypotheses in auxilium vocamus, non tamen penitus arbitrarias, sed conformes iis, quae observantur et quae supplentes immediatarum observationum defectum viam investigationi sternant, tanquam divinantibus; ut,
et natura radiorum luminis, tam analysi quam synthesi usus prorsus admirabili. Porro aliquando observationes et experimenta immediate nobis exhibent principia, quae quaerimus. Sed aliquando etiam hypotheses in auxilium vocamus, non tamen penitus arbitrarias, sed conformes iis, quae observantur et quae supplentes immediatarum observationum defectum viam investigationi sternant, tanquam divinantibus; ut, si ea, quae ex ipsis deducuntur, inveniamus re ipsa, easdem retineamus et progrediamur ad nova consectaria; secus vero, ipsas rejiciamus. Et quidem plerumque hanc esse arbitror methodum
etiam hypotheses in auxilium vocamus, non tamen penitus arbitrarias, sed conformes iis, quae observantur et quae supplentes immediatarum observationum defectum viam investigationi sternant, tanquam divinantibus; ut, si ea, quae ex ipsis deducuntur, inveniamus re ipsa, easdem retineamus et progrediamur ad nova consectaria; secus vero, ipsas rejiciamus. Et quidem plerumque hanc esse arbitror methodum omnium aptissimam in physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et
sed conformes iis, quae observantur et quae supplentes immediatarum observationum defectum viam investigationi sternant, tanquam divinantibus; ut, si ea, quae ex ipsis deducuntur, inveniamus re ipsa, easdem retineamus et progrediamur ad nova consectaria; secus vero, ipsas rejiciamus. Et quidem plerumque hanc esse arbitror methodum omnium aptissimam in physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei
inveniamus re ipsa, easdem retineamus et progrediamur ad nova consectaria; secus vero, ipsas rejiciamus. Et quidem plerumque hanc esse arbitror methodum omnium aptissimam in physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens de rectilinea luminis propagatione, ac in Stayanae Philosophiae tomo I, agens de generalibus proprietatibus
et progrediamur ad nova consectaria; secus vero, ipsas rejiciamus. Et quidem plerumque hanc esse arbitror methodum omnium aptissimam in physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistolae arcanis notis conscriptae, ubi per attentationem et per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens de rectilinea luminis propagatione, ac in Stayanae Philosophiae tomo I, agens de generalibus proprietatibus corporum, et de vi inertiae in primis, tomo vero
per errores etiam plurimos paullatim et caute progrediendo ad veram ejus theoriam devenitur. Cujus rei specimen admodum luculentum exhibui in mea dissertatione de lumine, agens de rectilinea luminis propagatione, ac in Stayanae Philosophiae tomo I, agens de generalibus proprietatibus corporum, et de vi inertiae in primis, tomo vero II agens de totius astronomiae constitutione. 29 Primum ex instrumentis necessariis ad hanc luminis theoriam demonstrandam est prisma, quod
29 Primum ex instrumentis necessariis ad hanc luminis theoriam demonstrandam est prisma, quod fieri solet triangulare, sed satis esset etiam cujuscumque figurae, dummodo haberentur binae facies planae et politae, ad se invicem inclinatae in angulo non ita exiguo. Quid haec forma praestet et cur vitra binis superficiebus planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est
29 Primum ex instrumentis necessariis ad hanc luminis theoriam demonstrandam est prisma, quod fieri solet triangulare, sed satis esset etiam cujuscumque figurae, dummodo haberentur binae facies planae et politae, ad se invicem inclinatae in angulo non ita exiguo. Quid haec forma praestet et cur vitra binis superficiebus planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio,
etiam cujuscumque figurae, dummodo haberentur binae facies planae et politae, ad se invicem inclinatae in angulo non ita exiguo. Quid haec forma praestet et cur vitra binis superficiebus planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati
planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam
Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino vitri constitutio, quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes
quae debet esse penitus uniformis et carere tam venis quam bullulis inclusis, ne nimirum radii in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est.
in primo ingressu in prisma separati deflectantur, dum permeant ipsam massam vitri, et iterum commisceantur. Pluribus physicis id imposuit, ut Mariotto in Gallia, comiti Rizzetto in Italia, et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Newtonianae de luce et coloribus, quae experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est. 30 Lens etiam adhibetur in ejusmodi experimentis,
prismata apud omnes academias demum jam omnino communiter recepta est. 30 Lens etiam adhibetur in ejusmodi experimentis, ut paullo infra videbimus ad radios homogeneos colligendos et ab heterogeneis magis separandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum convexae, uti sunt nimirum eae, quae adhibentur pro vitro objectivo telescopii augentis imaginem objecti, quod idcirco apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista.
pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua. 31 Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius succedit res, si nigro panno obducantur parietes, ne ulli habeantur radii, sive directi, sive reflexi, praeter unicum, circa quem experimentum capitur, qui per tenue foramen intra conclave ipsum admittitur. Et id quidem utcumque expressi. Illud addi
adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius succedit res, si nigro panno obducantur parietes, ne ulli habeantur radii, sive directi, sive reflexi, praeter unicum, circa quem experimentum capitur, qui per tenue foramen intra conclave ipsum admittitur. Et id quidem utcumque expressi. Illud addi posset, quod pertinet ad reddendam faciliorem observationem experimenti: extra fenestram collocari solet speculum mobile, in quo radius ita reflectatur, ut deinde ingrediatur conclave ipsum directione, quae sit maxime commoda. Quae directio conservatur
ad reddendam faciliorem observationem experimenti: extra fenestram collocari solet speculum mobile, in quo radius ita reflectatur, ut deinde ingrediatur conclave ipsum directione, quae sit maxime commoda. Quae directio conservatur per motum ipsius speculi, licet interea moveatur Sol. Est autem et machina motum habens ita temperatum per rotas dentatas et pendulum, ut speculum ipsi affixum sponte habeat motum necessarium ad conservandam radii reflexi directionem constantem. Quae machina dicitur heliostata, tanquam Solem sistens. (Je me sers à présent d'une méthode beaucoup plus
fenestram collocari solet speculum mobile, in quo radius ita reflectatur, ut deinde ingrediatur conclave ipsum directione, quae sit maxime commoda. Quae directio conservatur per motum ipsius speculi, licet interea moveatur Sol. Est autem et machina motum habens ita temperatum per rotas dentatas et pendulum, ut speculum ipsi affixum sponte habeat motum necessarium ad conservandam radii reflexi directionem constantem. Quae machina dicitur heliostata, tanquam Solem sistens. (Je me sers à présent d'une méthode beaucoup plus simple pour conserver la direction constante du rayon: j'en
la description dans un autre ouvrage qui est déja prêt). 32 Radius Solis, qui ingreditur per illud foramellum, habet figuram conicam, cujus basis ante ingressum est discus Solis et vertex ipsum foramellum, in quo radii decussantur in ingressu ac intra conclave efformant alterum conum rectum priori ad verticem oppositum. Hinc si is radius excipiatur plano perpendiculari ad ejus axem, habetur imago Solis circularis. Si jam ad ipsum foramen applicetur
circularis. Si jam ad ipsum foramen applicetur prisma ita, ut una ex ejus superficiebus excipiat ipsum radium oblique- quae autem obliquitas sit omnium optima, dicetur paullo inferius- in illa ipsa superficie radius ingrediens refringitur accedendo ad perpendiculum et ea refractione dividuntur colorata fila, refractis omnium maxime violaceis, omnium minime rubeis. Sed cum differentia refractionum sit exigua, angulus, quo continentur fila omnia pertinentia ad radium e quovis dato Solis puncto digressum, est exiguus, et cum itidem iter intra prisma sit
refringitur accedendo ad perpendiculum et ea refractione dividuntur colorata fila, refractis omnium maxime violaceis, omnium minime rubeis. Sed cum differentia refractionum sit exigua, angulus, quo continentur fila omnia pertinentia ad radium e quovis dato Solis puncto digressum, est exiguus, et cum itidem iter intra prisma sit exiguum, separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset
omnium minime rubeis. Sed cum differentia refractionum sit exigua, angulus, quo continentur fila omnia pertinentia ad radium e quovis dato Solis puncto digressum, est exiguus, et cum itidem iter intra prisma sit exiguum, separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi,
iter intra prisma sit exiguum, separatio est exigua. Verum in egressu ex altera superficie polita et itidem obliqua viae fili cujuslibet, habetur altera refractio cum recessu a perpendiculo. Si binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi, per quam advenit. Adeoque distantia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob
binae superficies essent parallelae, refractio in egressu esset prorsus aequalis et contraria refractioni in ingressu. Hinc quodvis filum egrederetur per rectam parallelam illi, per quam advenit. Adeoque distantia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua et in progressu radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento. Quam ob causam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum punctum Solis, nulli colores separati apparerent, nisi vitri crassitudo aliquanto major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo
major induceret separationem aliquanto majorem. At in prismate, in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum
sunt ad se invicem obliquae, refractio in egressu diversa est a refractione in ingressu. Hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco distantia a se invicem augetur in progressu semper magis. Et si rite adhibeatur prisma, refractio in egressu ad partes easdem inflectit radios et auget divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet spectrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis
divergentiam ac separationem. Quod exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet spectrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda et alba habetur ductus quidam oblongus et distinctus illis septem primigeniis coloribus. Statim autem ex ipsa ejus spectri forma apparet illud, ipsum componi ex serie ad sensum continua circulorum, quorum singuli referunt imaginem Solis suo determinato colore expressam.
exprimitur per illud magis avia tendent. Hinc ubi ad majorem distantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate, ut ad oppositum parietem, oritur illud, quod appellari solet spectrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda et alba habetur ductus quidam oblongus et distinctus illis septem primigeniis coloribus. Statim autem ex ipsa ejus spectri forma apparet illud, ipsum componi ex serie ad sensum continua circulorum, quorum singuli referunt imaginem Solis suo determinato colore expressam. Ejus enim figura est oblonga; binae
continua circulorum, quorum singuli referunt imaginem Solis suo determinato colore expressam. Ejus enim figura est oblonga; binae frontes terminantur binis semicirculis obvertentibus cavitatem sibi invicem, quorum alter est rubeus, alter violaceus. Latera autem sunt lineae ad sensum rectae et inter se parallelae, quae contingunt et illos extremos circulos et omnes intermedios. Dixi autem circulos, cujus figurae non erit accurate, nisi ad summum unica ex tam multis imaginibus coloratis, ea nimirum, quae habeat filum pertinens ad radium Solis centralem et
referunt imaginem Solis suo determinato colore expressam. Ejus enim figura est oblonga; binae frontes terminantur binis semicirculis obvertentibus cavitatem sibi invicem, quorum alter est rubeus, alter violaceus. Latera autem sunt lineae ad sensum rectae et inter se parallelae, quae contingunt et illos extremos circulos et omnes intermedios. Dixi autem circulos, cujus figurae non erit accurate, nisi ad summum unica ex tam multis imaginibus coloratis, ea nimirum, quae habeat filum pertinens ad radium Solis centralem et transeuntem per centrum foraminis rotundi
determinato colore expressam. Ejus enim figura est oblonga; binae frontes terminantur binis semicirculis obvertentibus cavitatem sibi invicem, quorum alter est rubeus, alter violaceus. Latera autem sunt lineae ad sensum rectae et inter se parallelae, quae contingunt et illos extremos circulos et omnes intermedios. Dixi autem circulos, cujus figurae non erit accurate, nisi ad summum unica ex tam multis imaginibus coloratis, ea nimirum, quae habeat filum pertinens ad radium Solis centralem et transeuntem per centrum foraminis rotundi perpendicularem plano, quo
rectae et inter se parallelae, quae contingunt et illos extremos circulos et omnes intermedios. Dixi autem circulos, cujus figurae non erit accurate, nisi ad summum unica ex tam multis imaginibus coloratis, ea nimirum, quae habeat filum pertinens ad radium Solis centralem et transeuntem per centrum foraminis rotundi perpendicularem plano, quo excipitur. Reliquae omnes erunt ellipticae. Verum si planum illud fuerit ad sensum perpendiculare radio tendenti ad medium spectrum, ellipticitas erit perquam exigua et insensibilis. Omnium vividissima
quae habeat filum pertinens ad radium Solis centralem et transeuntem per centrum foraminis rotundi perpendicularem plano, quo excipitur. Reliquae omnes erunt ellipticae. Verum si planum illud fuerit ad sensum perpendiculare radio tendenti ad medium spectrum, ellipticitas erit perquam exigua et insensibilis. Omnium vividissima et distinctissima evadit forma hujusce spectri, si prisma ita objiciatur cono radioso, ut ejus axis post ingressum in ipsum prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem
et transeuntem per centrum foraminis rotundi perpendicularem plano, quo excipitur. Reliquae omnes erunt ellipticae. Verum si planum illud fuerit ad sensum perpendiculare radio tendenti ad medium spectrum, ellipticitas erit perquam exigua et insensibilis. Omnium vividissima et distinctissima evadit forma hujusce spectri, si prisma ita objiciatur cono radioso, ut ejus axis post ingressum in ipsum prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem refringentem. Ea positio facile acquiritur convertendo
33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris
Nam fila singulorum colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit
circularem, et hi circuli commiscentur alii aliis superpositi. Separatio accurata habebitur utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et
utique solum in iis lateribus rectilineis, quae circulos omnes contingunt. Sed ibi tenuissimum est lumen et sensum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad punctum extremum hinc et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi gradus coloris ejusdem.
et inde solaris disci. In ipsis extremis frontibus erunt itidem purissimi, hinc primus rubeus et inde postremus violaceus. Sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumen. In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum, sed ob eandem erunt commixti colores proximi et multo magis diversi gradus coloris ejusdem. 34 Ad majorem igitur separationem adhibetur lens vitrea, quae apponitur prope prisma in distantia a foramine, quae sit major radio
34 Ad majorem igitur separationem adhibetur lens vitrea, quae apponitur prope prisma in distantia a foramine, quae sit major radio curvaturae ipsius lentis. Illa lens sine prismate excipiens radios omnes transeuntes per illud exiguum foramen, debet illos colligere in quoddam exiguum spatiolum et velut punctum physicum (Les rayons qui passent par un point du trou formeront réelment ce point physique, et l'image résultante de tous ces points sera un petit cercle dont le diametre sera à celui du trou comme leurs distances de la lentille. Mais ce cercle sera aussi une espece de point
quae sit major radio curvaturae ipsius lentis. Illa lens sine prismate excipiens radios omnes transeuntes per illud exiguum foramen, debet illos colligere in quoddam exiguum spatiolum et velut punctum physicum (Les rayons qui passent par un point du trou formeront réelment ce point physique, et l'image résultante de tous ces points sera un petit cercle dont le diametre sera à celui du trou comme leurs distances de la lentille. Mais ce cercle sera aussi une espece de point physique quand le trou sera très-petit) in certa quadam distantia juxta id, quod diximus lib. II(
tous ces points sera un petit cercle dont le diametre
sera à celui du trou comme leurs distances de la lentille. Mais ce cercle sera aussi
une espece de point physique quand le trou sera très-petit) in certa quadam distantia juxta id, quod diximus lib. II(
lib. II(
in distantia aliquanto majore a foramine, et eo major, quo ea distantia est major, evadit sine prismate punctum tenue. Accedente jam prismate oritur statim illa eadem series imaginum, quae constituebat spectrum. Sed hae imagines sunt totidem veluti puncta, quot filorum species. Habetur igitur et intensitas luminis, collectis a lente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in spatiolum perquam exiguum, et separatio filorum heterogeneorum facta a prismate, quod alias imagines ab aliis removet. Pro spectro lato oritur tenuis velut funiculus distinctus coloribus admodum vividis et
Accedente jam prismate oritur statim illa eadem series imaginum, quae constituebat spectrum. Sed hae imagines sunt totidem veluti puncta, quot filorum species. Habetur igitur et intensitas luminis, collectis a lente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in spatiolum perquam exiguum, et separatio filorum heterogeneorum facta a prismate, quod alias imagines ab aliis removet. Pro spectro lato oritur tenuis velut funiculus distinctus coloribus admodum vividis et satis puris.
et intensitas luminis, collectis a lente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in spatiolum perquam exiguum, et separatio filorum heterogeneorum facta a prismate, quod alias imagines ab aliis removet. Pro spectro lato oritur tenuis velut funiculus distinctus coloribus admodum vividis et satis puris. 35 Post hujusmodi accuratiorem separationem habentur jam colores admodum simplices, circa quos experimenta institui possint. Licebit enim excipere spectrum
35 Post hujusmodi accuratiorem separationem habentur jam colores admodum simplices, circa quos experimenta institui possint. Licebit enim excipere spectrum coloratum papyro crassiore, in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur mirum primo aspectu, ad quamcumque superficiem corporis cujuscumque deflectatur, semper
papyro crassiore, in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur mirum primo aspectu, ad quamcumque superficiem corporis cujuscumque deflectatur, semper retinebit colorem suum, uti supra innuimus adn. 25. et hic exemplis illustratur. Duo tantummodo hic iterum adnotanda: primo quidem, ut experimentum satis bene
libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur mirum primo aspectu, ad quamcumque superficiem corporis cujuscumque deflectatur, semper retinebit colorem suum, uti supra innuimus adn. 25. et hic exemplis illustratur. Duo tantummodo hic iterum adnotanda: primo quidem, ut experimentum satis bene succedat, necessariam omnino esse accuratissimam exclusionem omnis alterius luminis, praeter illum radium simplicem, circa quem observatio instituitur. Aliter enim non
tantummodo hic iterum adnotanda: primo quidem, ut experimentum satis bene succedat, necessariam omnino esse accuratissimam exclusionem omnis alterius luminis, praeter illum radium simplicem, circa quem observatio instituitur. Aliter enim non apparebit is solus radius, sed mixtum quoddam ex eo et reliquis aliunde allapsis; deinde illud, colorem fore vividum, cum radius adducitur ad superficiem corporis, quod in pleno lumine solet exhibere illum ipsum colorem, quem is radius innatum habet- ut si radius rubeus cadat supra minium- et multo languidior, cum adducitur ad alias superficies
non apparebit is solus radius, sed mixtum quoddam ex eo et reliquis aliunde allapsis; deinde illud, colorem fore vividum, cum radius adducitur ad superficiem corporis, quod in pleno lumine solet exhibere illum ipsum colorem, quem is radius innatum habet- ut si radius rubeus cadat supra minium- et multo languidior, cum adducitur ad alias superficies- ut si idem cadat supra frondem viridem vel violam. Id autem inde omnino provenit, quod, ubi radius integer allabitur ad superficiem cujuspiam corporis, ea quidem reflectit omnium generum fila aliquot, sed in multo majore copia illud, quod
omnino provenit, quod, ubi radius integer allabitur ad superficiem cujuspiam corporis, ea quidem reflectit omnium generum fila aliquot, sed in multo majore copia illud, quod habet innatum eum colorem, quem exhibet id corpus. Quod quidem non modo explicat illud phaenomenum, sed ab eo directe et immediate probatur. 36 Nox quidem tollendo omne lumen confundit omnia subducendo illa oculis, nigerrimo nimirum colore inficiens; qui non est color, sed omnium colorum defectus.
36 Nox quidem tollendo omne lumen confundit omnia subducendo illa oculis, nigerrimo nimirum colore inficiens; qui non est color, sed omnium colorum defectus. Radius itidem coloratus simplex et bene separatus a reliquis omnibus confundit itidem omnia objecta ea inficiens illo colore unico, quem habet innatum, sed non subducit oculo. In eo, quod tollatur omne discrimen, conveniunt. Sed in eo discrepant, quod alterum adimit omnem positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam
positivam actionem in oculos, alterum relinquit unicam uniformem. 37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti plures simul radii simplices quicumque et in quacumque quantitate, quae dabitur ex data magnitudine et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa, poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur
37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti plures simul radii simplices quicumque et in quacumque quantitate, quae dabitur ex data magnitudine et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa, poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur color compositus, et an solutio problematis, quam Newtonus
37 Si pro uno foramine in illa papyro fiant plura, poterunt transmitti plures simul radii
simplices quicumque et in quacumque quantitate, quae dabitur ex data magnitudine
et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se
invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa,
poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur color compositus, et an solutio problematis, quam Newtonus proposuit,
plures simul radii
simplices quicumque et in quacumque quantitate, quae dabitur ex data magnitudine
et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se
invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa,
poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur color compositus, et an solutio problematis, quam Newtonus proposuit,
quae dabitur ex data magnitudine
et positione singulorum foraminum. Hi radii pergent separati et divergentes a se
invicem ultra illa foramina. Sed si adhibeatur lens altera ultra foramina illa ipsa,
poterunt colligi simul, et tum constabit, qui ex data mixtura oriatur color compositus, et an solutio problematis, quam Newtonus proposuit,
qui refracti in atmosphaera terrestri praetervolant siti in plano quopiam transeunte per axem umbrae. Supremus quidem, cujuscumque coloris sit, pergit irrefractus. Ex infimis violacei refringuntur omnium maxime, rubei omnium minime, adeoque violacei omnium maxime descendunt intra ipsam umbram et appellunt ad punctum axis maxime propinquum Terrae. Hinc illud consequitur, ut radii violacei distrahantur omnium maxime et dispergantur per spatium omnium maximum, rubei vero omnium minime. Ascendendo a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem
pergit irrefractus. Ex infimis violacei refringuntur omnium maxime, rubei omnium minime, adeoque violacei omnium maxime descendunt intra ipsam umbram et appellunt ad punctum axis maxime propinquum Terrae. Hinc illud consequitur, ut radii violacei distrahantur omnium maxime et dispergantur per spatium omnium maximum, rubei vero omnium minime. Ascendendo a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii violacei, superata jam quinta axis parte; deinde violacei et indici
omnium maxime et dispergantur per spatium omnium maximum, rubei vero omnium minime. Ascendendo a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii violacei, superata jam quinta axis parte; deinde violacei et indici simul commixti, tum superius violacei, indici et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper
rubei vero omnium minime. Ascendendo a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii violacei, superata jam quinta axis parte; deinde violacei et indici simul commixti, tum superius violacei, indici et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in
Ascendendo a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii violacei, superata jam quinta axis parte; deinde violacei et indici simul commixti, tum superius violacei, indici et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium
a Tellure per axem coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii violacei, superata jam quinta axis parte; deinde violacei et indici simul commixti, tum superius violacei, indici et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium colorum fila. Sed quoniam rubea
coni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis sine ullis radiis. Tum primi occurrerent soli radii violacei, superata jam quinta axis parte; deinde violacei et indici simul commixti, tum superius violacei, indici et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium colorum fila. Sed quoniam rubea minus distrahuntur et
jam quinta axis parte; deinde violacei et indici simul commixti, tum superius violacei, indici et caerulei; tum ii terni et virides; deinde ii quaterni et flavi, tum ii quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium colorum fila. Sed quoniam rubea minus distrahuntur et disperguntur per minus spatium, ipsa in ejusmodi mixtura praevalent adeoque ille color compositus debet ad rubeum
quini et aurei, ac demum omnes simul. Is autem locus omnium simul adhuc est inferior eo loco axis, ad quem Luna appellit. Et quoniam adhuc ascendendo sursum semper debet occurrere mixtum quoddam ex omnibus coloribus, in Lunam incurrunt omnium colorum fila. Sed quoniam rubea minus distrahuntur et disperguntur per minus spatium, ipsa in ejusmodi mixtura praevalent adeoque ille color compositus debet ad rubeum accedere. 39 Haec causa, quam primo loco proposui, praestat
compositus debet ad rubeum accedere. 39 Haec causa, quam primo loco proposui, praestat aliquid, sed non ita multum. Nam discrimen illud refractionis radiorum extremorum, rubei et violacei, est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in omnibus vitris et
causa, quam primo loco proposui, praestat aliquid, sed non ita multum. Nam
discrimen illud refractionis radiorum extremorum, rubei et violacei, est exiguum.
Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse
ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo
rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in
omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum
expressi.
et violacei, est exiguum.
Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse
ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo
rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in
omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum
expressi.
instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse
ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae et anguli refracti esset in filo
rubeo extremo minor quam in violaceo per 1/27 sui partem. Id quidem ille censuit in
omnibus vitris et vero etiam in omnibus substantiis constanter evenire. Et id ipsum
expressi.
Et id ipsum
expressi.
a donné des Ouvrages excellens sur ce
nouveau sujet). Dollondus longe majore successu aliquanto posterius invenit illud,
in aliis substantiis aliam esse, paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2.
Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et
curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum.
successu aliquanto posterius invenit illud,
in aliis substantiis aliam esse, paribus omnibus caeteris, illam distractionem extremorum colorum ita, ut in quibusdam vitris sit major quam in aliis in ratione 3 ad 2.
Et ex iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et
curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum.
iis vitris construxit bina objectiva vitra alterum cavum, alterum convexum et
curvaturae majoris. Quae simul conjuncta radios omnium colorum colligunt in unicum punctum.
que deux seules couleurs; les autres débordent toujours,
quoique beaucoup moins qu'auparavant. On a fait ensuite des objectifs à trois
verres quoique de deux seules substances, qui ont encore beaucoup mieux réussi)
moins qu'auparavant. On a fait ensuite des objectifs à trois
verres quoique de deux seules substances, qui ont encore beaucoup mieux réussi)
binorum vitrorum pro ratione accuratius determinata distractionis debitae illis ipsis
vitrorum frustis, quae adhibentur. Quod ingenti olim astronomorum commodo cedet.
Fieri posset, ut distractio, quam atmosphaera inducit, sit adhuc major illa 1/27
parte, quam diximus. Et tunc haec etiam causa majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio,
multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae.
Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et
Et tunc haec etiam causa majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio,
multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae.
Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo
ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua
autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila
debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane,
illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio,
multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae.
Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo
ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua
autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila
debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa
theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti
transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo
ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua
autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila
debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa
theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae institutionibus vel tantummodo
leviter attingantur vel etiam penitus omittantur.
de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo
ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua
autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila
debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa
theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae institutionibus vel tantummodo
leviter attingantur vel etiam penitus omittantur.
15. et quam nemo
ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua
autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila
debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa
theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae institutionibus vel tantummodo
leviter attingantur vel etiam penitus omittantur.
40 Proponitur ipsa
conjectura attigerat. Ex qua
autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila
debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa
theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae institutionibus vel tantummodo
leviter attingantur vel etiam penitus omittantur.
40 Proponitur ipsa haec proprietas luminis: quaevis particula luminis, dum
40 Proponitur ipsa haec proprietas luminis: quaevis particula luminis, dum progreditur
spatio eodem, nimirum per medium homogeneum, acquirit alternatim binas dispositiones, quae redeunt post determinata quaedam intervalla et viae et temporis.
Eas redire post intervalla viae aequalia constat immediate ex observationibus et
experimentis, de quibus infra. Redire autem post intervalla temporis aequalia colligi potest ex eo, quod per medium homogeneum lumen debeat moveri uniformiter.
Ejusmodi
40 Proponitur ipsa haec proprietas luminis: quaevis particula luminis, dum progreditur
spatio eodem, nimirum per medium homogeneum, acquirit alternatim binas dispositiones, quae redeunt post determinata quaedam intervalla et viae et temporis.
Eas redire post intervalla viae aequalia constat immediate ex observationibus et
experimentis, de quibus infra. Redire autem post intervalla temporis aequalia colligi potest ex eo, quod per medium homogeneum lumen debeat moveri uniformiter.
Ejusmodi
proprietas luminis: quaevis particula luminis, dum progreditur
spatio eodem, nimirum per medium homogeneum, acquirit alternatim binas dispositiones, quae redeunt post determinata quaedam intervalla et viae et temporis.
Eas redire post intervalla viae aequalia constat immediate ex observationibus et
experimentis, de quibus infra. Redire autem post intervalla temporis aequalia colligi potest ex eo, quod per medium homogeneum lumen debeat moveri uniformiter.
Ejusmodi vicissitudinem binarum proprietatum omnino haberi immediate, uti
diximus, evincunt experimenta. Quae
41 Prima petitur ab impressione facta in medium, per quod lumen progreditur. Ea
quidem est Newtoni, sed mihi videtur parum probabilis. Est autem hujusmodi: in
medio, per quod lumen progreditur, fortasse excitari undas quasdam, quae celerius propagentur quam ipsum lumen progrediatur et praevertant radium usque
ad ejus medii finem, ubi particula luminis facilius transmittatur per illam superficiem vel reflectatur retro, prout invenerit undam sibi faventem vel contrariam.
Minus autem probabilis videtur mihi haec causa, quia credo evinci posse radium
luminis nullam
pati in medio homogeneo, quam puto debere haberi,
si ab iis undis determinaretur potius ad reflexionem quam ad transitum.
42 Reliquae ex illis, quas propono, pendent a forma et motu particularum ipsarum.
43 Prima ex iis est hujusmodi. Si, dum particula luminis progreditur, gyret circa
proprium axem et obvertat superficiei novi medii jam alteram faciem,
ex illis, quas propono, pendent a forma et motu particularum ipsarum.
43 Prima ex iis est hujusmodi. Si, dum particula luminis progreditur, gyret circa
proprium axem et obvertat superficiei novi medii jam alteram faciem, jam alteram, ipsae autem diversae positiones facierum diversam inducant virium summam, quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in
diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua
novi medii jam alteram faciem, jam alteram, ipsae autem diversae positiones facierum diversam inducant virium summam, quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in
diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua
particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum
respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero e binis mediis- appellens
cum altero polo posset facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti
quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in
diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua
particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum
respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero e binis mediis- appellens
cum altero polo posset facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti facilius.
qua
particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum
respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero e binis mediis- appellens
cum altero polo posset facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti facilius.
44 Potest etiam haberi alternatio quaedam in celeritate particularum progredientium
orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae
cum altero transmitti facilius.
44 Potest etiam haberi alternatio quaedam in celeritate particularum progredientium
orta ex actione mutua, quam in se exercent ipsae particulae, et inaequalitate exigua, quae remanet in summa actionum, quas particulae medii non accurate
continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper
modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent.
Eae causae in progressu per idem medium possunt
in summa actionum, quas particulae medii non accurate
continui, adeoque nec prorsus accurate homogenei, non penitus eodem semper
modo dispositae in sphaeram circa particulam progredientem, in eam exercent.
Eae causae in progressu per idem medium possunt compensari post intervalla
quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa.
45 Hanc causam proposui in mea dissertatione de lumine, ex qua etiam facile derivari
potius quam transmissionem vel vice versa.
45 Hanc causam proposui in mea dissertatione de lumine, ex qua etiam facile derivari
potest illud, cur maxima luminis pars refringatur et reflectatur regulariter certa
lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut
quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia
certa
lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut
quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione
diversa sit.
Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione
particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia
puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus
ut
quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam, quae in eadem particula progrediente per idem medium fiat post aequalia tempora, in diversis particulis et in diversa medii mutatione
diversa sit.
Ejus contractionis et dilatationis causa habetur omnino in ipsa prima emissione
particulae facta per fermentationem corporis emittentis lumen, ubi non omnia
puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem
emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem
lumen, ubi non omnia
puncta constituentia particulam possunt acquirere eandem prorsus velocitatem
emissionis. Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per
attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad
se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus
punctorum
Diversa velocitas disrumperet particulam divulsis a se invicem punctis, nisi vis mutua, quae in mea theoria physicae generalis cohaesionem parit per
attractionem in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad
se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus
punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis.
Ejus autem lex in mutatione medii mutari
in majoribus distantiis et repulsionem in minoribus, ipsa puncta ad
se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus
punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis.
Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam.
Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione
ad
se adduceret minuendo celeritatem in punctis velocioribus et augendo in tardioribus, donec vis repulsiva agens in distantiis minoribus gignat effectum oppositum. Eo pacto habebitur oscillatorius quidam accessus ad se invicem et recessus
punctorum particulam componentium adeoque contractio et expansio regularis.
Ejus autem lex in mutatione medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam.
Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate
medii mutari potest ex nova inaequali actione in puncta eadem constituentia particulam.
Jam vero summa virium agentium in particulam, quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem expansione et contractione oscillatoria accidet sane id quod
in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum
circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad superficiem dirimentem
quae pendet a positione punctorum omnium, potest esse admodum diversa pro diversitate figurae ipsius particulae. In illa autem expansione et contractione oscillatoria accidet sane id quod
in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum
circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad superficiem dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio
ad angulos
in omnibus oscillationibus, ut nimirum diu conservetur status idem ad sensum
circa maximam contractionem et maximam expansionem, status autem intermedii celerrime mutentur. Quare maximus particularum numerus deveniet ad superficiem dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio
ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed
tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem
distantiis erunt diversae pro diversis
dirimentem diversa media in illo statu aliquandiu permanente. Et tum habebitur, in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio
ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed
tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem
distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae
reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet
refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo
incidentiae adeoque
in datis distantiis ab ea superficie, data vis, ex quo facile derivatur reflexio
ad angulos aequales vel refractio ad datam rationem sinuum, multo minor. Sed
tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem
distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae
reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet
refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo
incidentiae adeoque dispersionem irregularem.
Haec fusius exposui in mea
minor. Sed
tamen aliquis numerus adveniet in illa mutatione celeri. Et tum vires in iisdem
distantiis erunt diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae
reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet
refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo
incidentiae adeoque dispersionem irregularem.
Haec fusius exposui in mea physicae naturalis theoria Viennae impressa.
cum quarum altera lumen
facilius reflectitur, cum altera facilius transmittitur per superficiem dirimentem
bina media heterogenea. Porro notandum illud facilius, quod itidem expressi semper
in versu, quia non sunt binae dispositiones, cum quarum altera omnino habeatur
semper reflexio et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis
transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et
transmittitur per superficiem dirimentem
bina media heterogenea. Porro notandum illud facilius, quod itidem expressi semper
in versu, quia non sunt binae dispositiones, cum quarum altera omnino habeatur
semper reflexio et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis
transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major
inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem
quod itidem expressi semper
in versu, quia non sunt binae dispositiones, cum quarum altera omnino habeatur
semper reflexio et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis
transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major
inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem
fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem
semper reflexio et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis
transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major
inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem
fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16.
et cum altera transmissio, quo casu semper dimidium luminis
transmitteretur et dimidium reflecteretur, sed tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major
inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem
fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16.
sed tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major
inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem
fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16.
47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et
discriminis
tantummodo alterum ex iis facilius
redditur. Sunt autem et alia, quae rem determinent, ut magis vel minus discrimen
mediorum ac diversa inclinatio incidentiae. Nam et majus discrimen et major
inclinatio determinat majorem radiorum copiam ad reflexionem. Quae quidem
fusius itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16.
47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et
discriminis fontes
itidem exposui et ego et P. Benvenutus in ea dissertatione, cujus mentionem feci supra adn. 16.
47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et
discriminis fontes sunt tres: diversum medium, in quo radius progreditur, diversus angulus, in quo radius advenit ad superficiem refringentem, et diversa natura
ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil
pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente,
47 Longitudo intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et
discriminis fontes sunt tres: diversum medium, in quo radius progreditur, diversus angulus, in quo radius advenit ad superficiem refringentem, et diversa natura
ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil
pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia.
Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo
medium, in quo lumen
intervalli inter binas oppositas dispositiones non est semper eadem, et
discriminis fontes sunt tres: diversum medium, in quo radius progreditur, diversus angulus, in quo radius advenit ad superficiem refringentem, et diversa natura
ipsius radii. Newtonus eas omnes leges determinavit, et primae duae fere nihil
pertinent ad causam coloris rubei in Luna deficiente, quae pendet penitus a tertia.
Satis est hic illud exprimere pro prima lege, intervalla vicium eo esse majora, quo
medium, in quo lumen progreditur, est densius vel pinguius, ceteris paribus; pro
secunda, eo itidem
vel provenit etiam ex eo, quod ipsa
dispositio in aliis mutetur breviore tempore quam in aliis. Puto demonstrari posse
ex ipsis legibus a Newtono definitis rem a solo celeritatis discrimine non pendere.
Porro discrimen hoc intervalli inter binas dispositiones, quod in colore rubeo et
violaceo est ingens, in diversis filis ejusdem coloris est itidem aliquod, licet sit
exiguum.
48 Transitur hic ad exponenda experimenta, ex quibus Newtonus propositam luminis
aliquod, licet sit
exiguum.
48 Transitur hic ad exponenda experimenta, ex quibus Newtonus propositam luminis proprietatem deduxit, quae quidem mira admodum sagacitate instituit et combinavit. E pluribus ejusmodi experimentis praecipuum hic explicandum seligitur.
49 Experimentum est hujusmodi. Assumitur lens vitrea convexa, quae debet esse
curvaturae
sunt lentes objectivae in telescopiis dioptricis ingentibus plurimorum pedum juxta ea, quae diximus lib. II(
in stricto geometrico sensu, in quo circulus vel
alterius curvae arcus dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus
binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu
poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque
dicitur* osculator curvae cujuspiam. In quo casu angulus
binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu
poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim,
casu angulus
binorum arcuum est infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu
poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non
infinities minor angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu
poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae
angulo, quem circulus utcumque ingens continet in contactu cum alio circulo vel cum recta linea, sed osculum in sensu
poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui
sed osculum in sensu
poetico, ut et in lib. IV(V) versu 163 dixi Terrestris dorsi post oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse
exposui in mea Philosophiae naturalis theoria.
Hinc et inde ab
oscula pressa, et
paullo ante tereti figentes oscula domo, ut et alibi. Nam contactus in medio et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse
exposui in mea Philosophiae naturalis theoria.
Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e
vitrorum curvatura,
et
recessus hinc et inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse
exposui in mea Philosophiae naturalis theoria.
Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e
vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et
hic hiatus eo erit crassior, quo magis
inde perquam exiguus est quoddam velut osculum. In casu autem ejusmodi lentium distantia hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse
exposui in mea Philosophiae naturalis theoria.
Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e
vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et
hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu,
hinc et inde est perquam exigua adeoque est osculum pressum. Contactum autem hic itidem, ut et alibi passim, nomino cantactum
physicum, non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse
exposui in mea Philosophiae naturalis theoria.
Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e
vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et
hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo
autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella
non accurate mathematicum juxta ea, quae et alibi hic innui et fuse
exposui in mea Philosophiae naturalis theoria.
Hinc et inde ab illo contactu intermedio habebitur utique hiatus quidam ortus e
vitrorum curvatura, quorum superficies circumquaque distabunt a se invicem. Et
hic hiatus eo erit crassior, quo magis distabit a contactu, qui fit in centro. In illo
autem hiatu habebitur quaedam tenuis velut lamella aeris, cujus itidem crassitudo
eo erit major, quo magis recedetur a centro.
determinationem prodesset plurimum schema geometricum, sed
conor hic sine ipso schemate methodum ejus determinationis exponere.
* corr. ex discitur
Consideretur primo casus is, in quo combinetur superficies lentis utrinque
aeque convexae cum superficie vitri plani, et concipiantur tres lineae. Prima sit
diameter sphaericitatis superficiei ejus lentis; secunda distantia ejus puncti, in quo
quaeritur crassitudo lamellae a centro illo, in quo fit contactus; tertia sit crassitudo ipsa quaesita. Illa prior est utique linea, quae pertunderet orbem, ad quem ea
in quo
quaeritur crassitudo lamellae a centro illo, in quo fit contactus; tertia sit crassitudo ipsa quaesita. Illa prior est utique linea, quae pertunderet orbem, ad quem ea
superficies est tornata, descendens recta per ejus centrum; secunda est chorda
arcus intercepti inter punctum contactus et punctum superficiei, cui respondet
crassitudo quaesita; tertia est illud intervallum, quo id punctum distat a superficie
plana alterius vitri. Quae quidem designat hiatum illum.
Jam vero hae tres quantitates sunt continue proportionales. Nimirum prima
toties continet
priores duae. Prima autem facile
invenitur, cum sit quamproxime aequalis duplae longitudini ejus tubi, pro quo illa
potest esse lens objectiva. Nam ex adn. 40(8) libri II(
quae parum
addat longitudini ipsi. Verum ex opticae principiis ejusmodi longitudo admodum
accurate determinari potest. (J'ai donné depuis dans mes dissertations imprimées
à Vienne, la maniere de déterminer, par une opération très-simple, pour toute
espece de lentille isoscele ou non, et les deux rayons de sphéricité et la force
réfractive du verre). Secunda mensura assumi potest ope circini et definiri ejus
magnitudo ope cujuspiam scalae ejus generis, cujus in metallicis regulis solent
insculpi plures. Quamobrem et tertia illa mensura quaesita obtinebitur per illam
Verum ex opticae principiis ejusmodi longitudo admodum
accurate determinari potest. (J'ai donné depuis dans mes dissertations imprimées
à Vienne, la maniere de déterminer, par une opération très-simple, pour toute
espece de lentille isoscele ou non, et les deux rayons de sphéricité et la force
réfractive du verre). Secunda mensura assumi potest ope circini et definiri ejus
magnitudo ope cujuspiam scalae ejus generis, cujus in metallicis regulis solent
insculpi plures. Quamobrem et tertia illa mensura quaesita obtinebitur per illam
regulam auream, quam innuimus.
potest. (J'ai donné depuis dans mes dissertations imprimées
à Vienne, la maniere de déterminer, par une opération très-simple, pour toute
espece de lentille isoscele ou non, et les deux rayons de sphéricité et la force
réfractive du verre). Secunda mensura assumi potest ope circini et definiri ejus
magnitudo ope cujuspiam scalae ejus generis, cujus in metallicis regulis solent
insculpi plures. Quamobrem et tertia illa mensura quaesita obtinebitur per illam
regulam auream, quam innuimus.
pour toute
espece de lentille isoscele ou non, et les deux rayons de sphéricité et la force
réfractive du verre). Secunda mensura assumi potest ope circini et definiri ejus
magnitudo ope cujuspiam scalae ejus generis, cujus in metallicis regulis solent
insculpi plures. Quamobrem et tertia illa mensura quaesita obtinebitur per illam
regulam auream, quam innuimus.
51 Superior determinatio exhibet crassitudinem lamellae pro casu lentis convexae
impositae
pro casu lentis convexae
impositae superficiei planae, sed ex ipsa facile deducitur determinatio pro casu
binarum lentium. Si enim concipiatur planum, quod utramque superficiem contingat, ibi, ubi contingunt se invicem, obtinebitur superiore methodo distantia
utriuslibet ab eodem plano, et summa ejusmodi distantiarum exhibebit distantiam
lentium a se invicem sive crassitudinem veli aeris interjacentis.
52 Ex ipsa superiore determinatione facile deducitur illud,
ut quadratum
distantiae a contactu, nimirum in dupla distantia a contactu quadruplam, in decupla centuplam. Deductio est facilis. Nam ex natura proportionis continuae quadratum illius chordae mediae proportionalis aequatur producto ex diametro convexitatis sphaerae, ad quam vitrum est tornatum, et crassitudinis. Hoc productum est ut sola crassitudo, cum illa diameter constanter eadem non turbet relationem. Quamobrem oportet ipsa crassitudo sit ut illud quadratum chordae sive
distantiae a contactu.
Hoc theorema adhibetur ad probandum mutari dispositionem
dispositionem particularum luminis post intervalla aequalia, ut mox videbimus.
53 Proponitur jam ipsum experimentum, quod ordinatius instituetur hoc pacto. Excipiatur filum tenue et simplex coloris cujuspiam illis binis vitris conjunctis. Et
primo quidem adducatur ad centrum, ubi habetur contactus vitrorum. Tum ipsa
vitra paullatim moveantur in latus. Pars ejus fili reflexa in prima et secunda superficie primi vitri regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio,
ut mox videbimus.
53 Proponitur jam ipsum experimentum, quod ordinatius instituetur hoc pacto. Excipiatur filum tenue et simplex coloris cujuspiam illis binis vitris conjunctis. Et
primo quidem adducatur ad centrum, ubi habetur contactus vitrorum. Tum ipsa
vitra paullatim moveantur in latus. Pars ejus fili reflexa in prima et secunda superficie primi vitri regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur
jam ipsum experimentum, quod ordinatius instituetur hoc pacto. Excipiatur filum tenue et simplex coloris cujuspiam illis binis vitris conjunctis. Et
primo quidem adducatur ad centrum, ubi habetur contactus vitrorum. Tum ipsa
vitra paullatim moveantur in latus. Pars ejus fili reflexa in prima et secunda superficie primi vitri regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi
inter vitra.
Porro de hac ejus fili parte constabit initio quidem ipsam, ubi excipitur prope
regredietur retro. De hac hic nullam mentionem facio, sed considero tantummodo illam partem, quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi
inter vitra.
Porro de hac ejus fili parte constabit initio quidem ipsam, ubi excipitur prope
contactum, transire ultra lamellam aeris et ingredi secundum vitrum. Deinde in
certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam
ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc
major, incipiet id
quae ingreditur lamellam tenuem aeris inclusi
inter vitra.
Porro de hac ejus fili parte constabit initio quidem ipsam, ubi excipitur prope
contactum, transire ultra lamellam aeris et ingredi secundum vitrum. Deinde in
certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam
ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc
major, incipiet id filum luminis transmitti et ingredi vitrum secundum. Aliquanto
ulterius incipiet regredi
Deinde in
certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam
ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc
major, incipiet id filum luminis transmitti et ingredi vitrum secundum. Aliquanto
ulterius incipiet regredi atque ita porro alternis vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum.
Nimirum, dum aliqua particula luminis ingreditur velum aeris, est in vice facilioris transmissus. Donec lamella est
transmissum, jam regredietur reflexum.
Nimirum, dum aliqua particula luminis ingreditur velum aeris, est in vice facilioris transmissus. Donec lamella est tenuior quam sit unum intervallum oppositarum dispositionum, etiam in fine lamellae est in vice facilioris transmissus et
proinde pergit. At ubi crassitudo jam uni intervallo aequalis est facta, adveniens
ad finem lamellae habet dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde
reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum
cum dispositione facilioris transmissus ac
Donec lamella est tenuior quam sit unum intervallum oppositarum dispositionum, etiam in fine lamellae est in vice facilioris transmissus et
proinde pergit. At ubi crassitudo jam uni intervallo aequalis est facta, adveniens
ad finem lamellae habet dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde
reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum
cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur
dispositionum, etiam in fine lamellae est in vice facilioris transmissus et
proinde pergit. At ubi crassitudo jam uni intervallo aequalis est facta, adveniens
ad finem lamellae habet dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde
reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum
cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur tribus intervallis et in fine lamellae
habetur dispositio
dispositionem oppositam facilioris reflexionis et proinde
reflectitur. Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum
cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur tribus intervallis et in fine lamellae
habetur dispositio facilioris reflexionis et regreditur. Atque ita porro debet progredi vel regredi, prout crassitudo aequivalet numero intervallorum pari vel impari.
Ac relegens idem spatium mutat iterum et appellit ad primum vitrum
cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur tribus intervallis et in fine lamellae
habetur dispositio facilioris reflexionis et regreditur. Atque ita porro debet progredi vel regredi, prout crassitudo aequivalet numero intervallorum pari vel impari.
vitrum
cum dispositione facilioris transmissus ac ipsum ingreditur. Ulterius, ubi crassitudo est duorum intervallorum, iterum est in vice facilioris transmissus et progreditur. Adhuc ulterius crassitudo aequatur tribus intervallis et in fine lamellae
habetur dispositio facilioris reflexionis et regreditur. Atque ita porro debet progredi vel regredi, prout crassitudo aequivalet numero intervallorum pari vel impari.
54 Quoniam licet determinare loca ipsa, in quibus fit
54 Quoniam licet determinare loca ipsa, in quibus fit illa transmissio vel reflexio,
licebit ex proportione adnotat(ionis) 50. determinare ipsas lamellae crassitudines
in iis locis et constabit mutationem dispositionis fieri post intervalla aequalia.
Verum haec intervallorum aequalitas deprehendetur etiam sine calculo, quo
ipsae crassitudines definiantur, atque id ope theorematis propositi adn. 52. Si
nimirum notentur distantiae a contactu, in quibus
fieri post intervalla aequalia.
Verum haec intervallorum aequalitas deprehendetur etiam sine calculo, quo
ipsae crassitudines definiantur, atque id ope theorematis propositi adn. 52. Si
nimirum notentur distantiae a contactu, in quibus habetur medium luminis transmissi et reflexi per vices, invenientur eae distantiae ejusmodi, ut earum quadrata
habeant rationem numerorum naturalium 1, 2, 3, 4. Quam eandem rationem idcirco habebunt et ipsae aeris crassitudines.
atque id ope theorematis propositi adn. 52. Si
nimirum notentur distantiae a contactu, in quibus habetur medium luminis transmissi et reflexi per vices, invenientur eae distantiae ejusmodi, ut earum quadrata
habeant rationem numerorum naturalium 1, 2, 3, 4. Quam eandem rationem idcirco habebunt et ipsae aeris crassitudines.
55 Si jam inclinentur vitra ita, ut filum luminis ingrediatur illud velum aeris in diversis
angulis, vel si loco aeris includatur aliud medium intra
luminis ingrediatur illud velum aeris in diversis
angulis, vel si loco aeris includatur aliud medium intra illa vitra, ut aqua vel oleum
vel alius quispiam liquor, invenietur intervalla esse majora caeteris paribus, ubi
angulus inclinationis ad superficiem est minor vel ubi medium est densius. Et
licebit determinare legem etiam generalem, qua fit ea mutatio longitudinis intervalli, prout pendet ab eo angulo vel a densitate medii, quod quidem Newtonus
praestitit. Verum haec minus faciunt ad rem nostram quam illud discrimen, quod
pendet ab ipsorum radiorum natura diversa, de quo mox
de quo mox agendum.
56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud:
haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in
magis refrangibilibus.
Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (
56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud:
haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in
magis refrangibilibus.
Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (
octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo respondent etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (
Sed haec innuisse tantummodo sit satis.
57 Huc usque exposuimus experimentum, ex quo deduci possunt principia pertinentia
ad hasce vices, quae supra proposueramus et probanda fuerant. Nunc transeundum ad plura egregia sane consectaria, quae inde profluunt et quae plurium phaenomenorum explicationem exhibent ac rationem reddunt colorum naturalium tam permanentium quam variabilium, ex qua demum et rubei Lunae coloris ratio repetitur.
57 Huc usque exposuimus experimentum, ex quo deduci possunt principia pertinentia
ad hasce vices, quae supra proposueramus et probanda fuerant. Nunc transeundum ad plura egregia sane consectaria, quae inde profluunt et quae plurium phaenomenorum explicationem exhibent ac rationem reddunt colorum naturalium tam permanentium quam variabilium, ex qua demum et rubei Lunae coloris ratio repetitur.
principia pertinentia
ad hasce vices, quae supra proposueramus et probanda fuerant. Nunc transeundum ad plura egregia sane consectaria, quae inde profluunt et quae plurium phaenomenorum explicationem exhibent ac rationem reddunt colorum naturalium tam permanentium quam variabilium, ex qua demum et rubei Lunae coloris ratio repetitur.
58 Proponitur illud, quod accidit, ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris
puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum
58 Proponitur illud, quod accidit, ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris
puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum fila ejusdem coloris, quae per
prisma separata ab aliis et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post
decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super
charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in
erit circellus eodem colore coloratus. Coloratos orbes efficient radii circumquaque transmissi ultra lamellam; obscuri respondebunt spatiis, in quibus nulli
radii transmittuntur, reflexi nimirum retro juxta adn. 53.
Eadem vicissitudo orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui
illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita
citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua
ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt
penitus nigri; deveniet
Eadem vicissitudo orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui
illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita
citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua
ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt
penitus nigri; deveniet enim eo aliqua pars luminis reflexi a superficiebus primi
vitri, sed erunt obscuriores orbibus, ad quos deveniet lumen reflexum a posteriore parte lamellae inclusae. Adeoque apparebit alternatio orbium eorundem.
vicissitudo orbium coloratorum eodem illo colore et obscurorum, qui
illos distinguant, apparebit, si vitris paullulum inclinatis capiatur super charta posita
citra vitra lumen reflexum. Sed in medio habebitur circellus, vel potius exigua
ellipsis obscurior. In hoc casu et circelli obscuri et macula in medio non erunt
penitus nigri; deveniet enim eo aliqua pars luminis reflexi a superficiebus primi
vitri, sed erunt obscuriores orbibus, ad quos deveniet lumen reflexum a posteriore parte lamellae inclusae. Adeoque apparebit alternatio orbium eorundem.
Tunc nascuntur plures quarundam velut iridum ordines. Cum enim alii colorati
radii aliam crassitudinem requirant, ut transmittantur potius vel reflectantur, combinationes diversae oriuntur diversorum colorum vel transeuntium vel regredientium, ex quibus oritur color compositus alibi alius. Et alicubi accidet etiam, ut
nulli radii transmittantur vel nulli a fine lamellae reflectantur, ac proinde habeantur
et fasciae obscurae; alibi vero transmittantur omnes et oriatur color albus.
Illud autem hic notandum in primis, quod color compositus, qui oritur ex radiis
ut transmittantur potius vel reflectantur, combinationes diversae oriuntur diversorum colorum vel transeuntium vel regredientium, ex quibus oritur color compositus alibi alius. Et alicubi accidet etiam, ut
nulli radii transmittantur vel nulli a fine lamellae reflectantur, ac proinde habeantur
et fasciae obscurae; alibi vero transmittantur omnes et oriatur color albus.
Illud autem hic notandum in primis, quod color compositus, qui oritur ex radiis
transmissis per certum vitrorum circulum, at exceptis in charta illa ulteriore,
observatur admodum diversus ab eo,
diversae oriuntur diversorum colorum vel transeuntium vel regredientium, ex quibus oritur color compositus alibi alius. Et alicubi accidet etiam, ut
nulli radii transmittantur vel nulli a fine lamellae reflectantur, ac proinde habeantur
et fasciae obscurae; alibi vero transmittantur omnes et oriatur color albus.
Illud autem hic notandum in primis, quod color compositus, qui oritur ex radiis
transmissis per certum vitrorum circulum, at exceptis in charta illa ulteriore,
observatur admodum diversus ab eo, qui efformatur in charta citeriore ab iis, qui
inde
compositus, qui oritur ex radiis
transmissis per certum vitrorum circulum, at exceptis in charta illa ulteriore,
observatur admodum diversus ab eo, qui efformatur in charta citeriore ab iis, qui
inde reflectuntur, uti patet debere omnino contingere.
Praeterea notandum et illud: dum lamina a margine, ubi ob hiatum amplissimum est maxime crassa, attenuatur perpetuo in accessu ad centrum, debent oriri
certae quaedam series colorum compositorum tam ex radiis transmissis quam ex
reflexis. Quae series debent respondere illis principiis, quae praemisimus, ita ut illi
attenuatur perpetuo in accessu ad centrum, debent oriri
certae quaedam series colorum compositorum tam ex radiis transmissis quam ex
reflexis. Quae series debent respondere illis principiis, quae praemisimus, ita ut illi
determinati colores sibi succedant, quos requirit illa attenuatio continua et qui
calculo inito definiri possunt. Et quidem res ita succedit. Newtonus enim eas
series computavit, uti supra diximus adn. 16. et P. Benvenutus calculum ex correcta constructione restituit. Ac ipsi calculo inveniuntur conformes illae series,
quae in ejusmodi experimento observantur, quod
debent oriri
certae quaedam series colorum compositorum tam ex radiis transmissis quam ex
reflexis. Quae series debent respondere illis principiis, quae praemisimus, ita ut illi
determinati colores sibi succedant, quos requirit illa attenuatio continua et qui
calculo inito definiri possunt. Et quidem res ita succedit. Newtonus enim eas
series computavit, uti supra diximus adn. 16. et P. Benvenutus calculum ex correcta constructione restituit. Ac ipsi calculo inveniuntur conformes illae series,
quae in ejusmodi experimento observantur, quod quidem omnem hanc theoriam
confirmat mirum
reflexis. Quae series debent respondere illis principiis, quae praemisimus, ita ut illi
determinati colores sibi succedant, quos requirit illa attenuatio continua et qui
calculo inito definiri possunt. Et quidem res ita succedit. Newtonus enim eas
series computavit, uti supra diximus adn. 16. et P. Benvenutus calculum ex correcta constructione restituit. Ac ipsi calculo inveniuntur conformes illae series,
quae in ejusmodi experimento observantur, quod quidem omnem hanc theoriam
confirmat mirum in modum.
coloris ejusdem cujuscumque simul
ingressa primam superficiem alia mutabunt dispositionem vicium numero pari,
alia impare; illa habebunt in fine laminae dispositionem eandem quam in ingressu,
haec oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia transmittentur per secundam
superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut
radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex
qua constant specula vel quae applicatur fenestris, dividatur in duos similes ingresso et constantes iisdem colorum speciebus, quorum
alia transmittentur per secundam
superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut
radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex
qua constant specula vel quae applicatur fenestris, dividatur in duos similes ingresso et constantes iisdem colorum speciebus, quorum alter transmittitur, et
alter reflectitur.
61 Ubi vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se
reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut
radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex
qua constant specula vel quae applicatur fenestris, dividatur in duos similes ingresso et constantes iisdem colorum speciebus, quorum alter transmittitur, et
alter reflectitur.
61 Ubi vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se
res habet. Cum discrimen inter diversa fila ejusdem coloris sit
61 Ubi vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se
res habet. Cum discrimen inter diversa fila ejusdem coloris sit exiguum, idem erit
pro omnibus numerus intervallorum in eo tractu, nimirum vel pro omnibus par, et
transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila
colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.
vero lamella est tenuis, ut contineat pauca admodum intervalla, longe aliter se
res habet. Cum discrimen inter diversa fila ejusdem coloris sit exiguum, idem erit
pro omnibus numerus intervallorum in eo tractu, nimirum vel pro omnibus par, et
transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila
colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.
erit
pro omnibus numerus intervallorum in eo tractu, nimirum vel pro omnibus par, et
transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila
colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.
62 Hic jam habetur id, quod initio innuimus, nimirum posse computari, et a Newtono
computatam esse ex
nimirum vel pro omnibus par, et
transmittentur omnia, vel pro omnibus impar, et omnia reflectentur. Sed cum fila
colorum distantium a se invicem habeant discrimen multo majus, pro aliis habebitur numerus intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.
62 Hic jam habetur id, quod initio innuimus, nimirum posse computari, et a Newtono
computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris
intervallorum par, pro aliis impar. Et idcirco habebitur divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.
62 Hic jam habetur id, quod initio innuimus, nimirum posse computari, et a Newtono
computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris tum
transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae
eaedem, quae observantur in iis vitris
divisio colorum aliis transmissis et aliis reflexis.
62 Hic jam habetur id, quod initio innuimus, nimirum posse computari, et a Newtono
computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris tum
transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae
eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae
pinguis et
aliis transmissis et aliis reflexis.
62 Hic jam habetur id, quod initio innuimus, nimirum posse computari, et a Newtono
computatam esse ex intervallis determinatis et speciem et quantitatem coloris tum
transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae
eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae
pinguis et crassae; cum
et speciem et quantitatem coloris tum
transmissi, tum reflexi in determinata quavis crassitudine lamellae ac inde speciem coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae
eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae
pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur lamella
aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur
perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo
crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem
coloris compositi ex utrislibet; unde oriantur series orbium coloratorum illae
eaedem, quae observantur in iis vitris vel in bullis, quae fiunt tenui velo aquae
pinguis et crassae; cum ibi eundo a circumferentia ad centrum habeatur lamella
aeris vel alterius liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur
perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo
crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre
est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout
determinatae tenuitatis cujuslibet
liquoris inclusi perpetuo attenuata, et hic cutis ipsa attenuetur
perpetuo ob descensum aquae, quae efformat in fundo bullae guttam perpetuo
crescentem, donec eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre
est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout
determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud,
quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei citeriore exhibet unum colorem, dum
eadem bulla demum disrumpatur. In hac autem bulla videre
est series colorum nascentes in summo vertice, ubi cutis est tenuissima, et prout
determinatae tenuitatis cujuslibet locus descendit, descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud,
quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei citeriore exhibet unum colorem, dum continuatur ad partem ulteriorem, quae transpicitur intra globum et ex qua radii ad oculum deveniunt transmissi, non exhibere eundem colorem, sed illum, quem requirunt radii
descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud,
quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei citeriore exhibet unum colorem, dum continuatur ad partem ulteriorem, quae transpicitur intra globum et ex qua radii ad oculum deveniunt transmissi, non exhibere eundem colorem, sed illum, quem requirunt radii residui eorum, qui priorem
exhibebant.
63 Ex iisdem principiis
transmissi, non exhibere eundem colorem, sed illum, quem requirunt radii residui eorum, qui priorem
exhibebant.
63 Ex iisdem principiis deducitur discrimen inter corpora opaca et pellucida ac inter
ea, quae habent colorem variabilem et ea, quae constantem, ut et origo discriminis inter diversos colores permanentes diversorum corporum.
64 In primis, quod
requirunt radii residui eorum, qui priorem
exhibebant.
63 Ex iisdem principiis deducitur discrimen inter corpora opaca et pellucida ac inter
ea, quae habent colorem variabilem et ea, quae constantem, ut et origo discriminis inter diversos colores permanentes diversorum corporum.
64 In primis, quod pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod
eorum, qui priorem
exhibebant.
63 Ex iisdem principiis deducitur discrimen inter corpora opaca et pellucida ac inter
ea, quae habent colorem variabilem et ea, quae constantem, ut et origo discriminis inter diversos colores permanentes diversorum corporum.
64 In primis, quod pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod in
corporibus opacis non
64 In primis, quod pertinet ad opacitatem, illa sane non provenit ex eo, quod in
corporibus opacis non habeantur pori rectilinei, qui transitum permittant radiis
progredientibus. Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea
theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea
enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a
se invicem distantibus per
Hujus veritatis multa habentur indicia et probationes satis manifestae in communi etiam sententia de continua extensione materiae. Sed in mea
theoria, cujus mentionem feci jam pluribus vicibus, id est omnino evidens. In ea
enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a
se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in
quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero
infinitae in toto spatio
id est omnino evidens. In ea
enim constant corporum particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a
se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in
quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero
infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae
cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi fusius exposui,
particulae punctis prorsus indivisibilibus et inextensis, a
se invicem distantibus per exigua finita intervalla. Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in
quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero
infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae
cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi fusius exposui, quodvis corpus trans
aliud quodvis transiret
Hinc puncta spatii sunt infinities plura punctis materiae infinitate ordinis tertii, cum sint numero infinita in
quavis linea, et lineae numero infinitae in quavis superficie, et superficies numero
infinitae in toto spatio solido. Inde autem facile deducitur esse infinities improbabilem, et quidem infinitate ordinis secundi, occursum cujusvis puncti materiae
cum alio quovis. Quam ob causam, uti alibi fusius exposui, quodvis corpus trans
aliud quodvis transiret liberrime sine ullo verae compenetrationis periculo, si nullae adessent vires agentes etiam in aliqua distantia, quarum
partes tenues, sed adhuc in immensum
crassiores particulis luminis, sunt pellucidae, quod optime norunt ii, qui microscopia adhibent. Adeoque per illas particulae luminis inveniunt rectilineos meatus
quaquaversum. Dispositio diversa ipsarum particularum discriminat corpora opaca
a diaphanis et meatus nimii potius officiunt progressui libero luminis. Si enim
habeantur inserta inter particulas corporis spatiola justae cujusdam magnitudinis
vacua vel etiam plena materia densitatis satis diversae, et potissimum si particulae
ipsae sint scabrae et superficiei irregularis, fit opacum
Dispositio diversa ipsarum particularum discriminat corpora opaca
a diaphanis et meatus nimii potius officiunt progressui libero luminis. Si enim
habeantur inserta inter particulas corporis spatiola justae cujusdam magnitudinis
vacua vel etiam plena materia densitatis satis diversae, et potissimum si particulae
ipsae sint scabrae et superficiei irregularis, fit opacum atque id idcirco, quod in
transitu ab uno quovis medio ad aliud diversae naturae habentur et reflexiones et
refractiones, quae progressum rectilineum luminis impediunt, cogendo ipsum
motibus admodum
discriminat corpora opaca
a diaphanis et meatus nimii potius officiunt progressui libero luminis. Si enim
habeantur inserta inter particulas corporis spatiola justae cujusdam magnitudinis
vacua vel etiam plena materia densitatis satis diversae, et potissimum si particulae
ipsae sint scabrae et superficiei irregularis, fit opacum atque id idcirco, quod in
transitu ab uno quovis medio ad aliud diversae naturae habentur et reflexiones et
refractiones, quae progressum rectilineum luminis impediunt, cogendo ipsum
motibus admodum perturbatis errare per internam corporis substantiam,
particulas corporis spatiola justae cujusdam magnitudinis
vacua vel etiam plena materia densitatis satis diversae, et potissimum si particulae
ipsae sint scabrae et superficiei irregularis, fit opacum atque id idcirco, quod in
transitu ab uno quovis medio ad aliud diversae naturae habentur et reflexiones et
refractiones, quae progressum rectilineum luminis impediunt, cogendo ipsum
motibus admodum perturbatis errare per internam corporis substantiam, donec
etiam uniantur fortasse plures luminis particulae cum particulis ipsius corporis.
corporis spatiola justae cujusdam magnitudinis
vacua vel etiam plena materia densitatis satis diversae, et potissimum si particulae
ipsae sint scabrae et superficiei irregularis, fit opacum atque id idcirco, quod in
transitu ab uno quovis medio ad aliud diversae naturae habentur et reflexiones et
refractiones, quae progressum rectilineum luminis impediunt, cogendo ipsum
motibus admodum perturbatis errare per internam corporis substantiam, donec
etiam uniantur fortasse plures luminis particulae cum particulis ipsius corporis.
constituent unicam laminam pellucidam. Sed si alternae subducantur relictis alternis, pelluciditas vel erit nulla vel perquam exigua. Nam in egressu
cujusvis laminae pars luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam
postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo
magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in
ejus poris.
Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel
habentium
perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in
ejus poris.
Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel
habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus, virium inaequalitate ibi detorquente radios, hic nisu circumquaque aequali permittente liberum progressum rectilineum et uniformem.
66 Quod
Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel
habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus, virium inaequalitate ibi detorquente radios, hic nisu circumquaque aequali permittente liberum progressum rectilineum et uniformem.
66 Quod ad colores variabiles pertinet, bina sunt eorum genera et binae causae.
Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a
ibi detorquente radios, hic nisu circumquaque aequali permittente liberum progressum rectilineum et uniformem.
66 Quod ad colores variabiles pertinet, bina sunt eorum genera et binae causae.
Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a
refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae
guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur.
Eam esse
66 Quod ad colores variabiles pertinet, bina sunt eorum genera et binae causae.
Primum, de quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a
refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae
guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur.
Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem
est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli
exposito. Nam
quo hic agitur, est illud, quod fit per separationem colorum factam a
refractione corporum non habentium facies parallelas, ut in prismate et in aquae
guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur.
Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem
est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli
exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio
pendeat
facies parallelas, ut in prismate et in aquae
guttis iridem exhibentium, ubi pro diverso positu oculi diversus color perspicitur.
Eam esse originem colorum in prismate et in guttis est omnino certum. Eadem
est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli
exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio
pendeat etiam a tenuitate lamellae et vacuolo spatio incluso. Nam pili sunt quidam
tubulus, atque id ea ratione,
Eadem
est fortasse etiam origo colorum, qui apparent in pilis tenuibus et filo araneae Soli
exposito. Nam figura teres potest inducere colorum separationem, etiam per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio
pendeat etiam a tenuitate lamellae et vacuolo spatio incluso. Nam pili sunt quidam
tubulus, atque id ea ratione, quam exponemus in sequenti adnotatione. Quam ob
causam apposui illud fors dicens Sic fors et tenues fucantur saepe capilli.
per refractionem. Sed quoniam ea corpora sunt satis tenuia, fieri potest, ut ibi separatio
pendeat etiam a tenuitate lamellae et vacuolo spatio incluso. Nam pili sunt quidam
tubulus, atque id ea ratione, quam exponemus in sequenti adnotatione. Quam ob
causam apposui illud fors dicens Sic fors et tenues fucantur saepe capilli.
67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo columbae, in
cauda pavonis et aliis pluribus corporibus, quae pro varia sui
ob
causam apposui illud fors dicens Sic fors et tenues fucantur saepe capilli.
67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo columbae, in
cauda pavonis et aliis pluribus corporibus, quae pro varia sui positione ad oculum
diversos in eadem sui parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si
adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis
67 Alterum genus colorum variabilium est illud, quod apparet in collo columbae, in
cauda pavonis et aliis pluribus corporibus, quae pro varia sui positione ad oculum
diversos in eadem sui parte colores exhibent, dum alia corpora permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si
adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis inclusa in
materia densiore vel pinguiore, color est variabilis; si densior vel pinguior in vacuo vel intra materiam minus densam et pinguem, color est constans.
Ejus rei
permanenter eundem semper colorem servant. Id vero pendet a mole et textu particularum. Si
adsit lamella tenuis, vacua vel constans materia minus densa vel pinguis inclusa in
materia densiore vel pinguiore, color est variabilis; si densior vel pinguior in vacuo vel intra materiam minus densam et pinguem, color est constans.
Ejus rei causa est hujusmodi. In primo casu radius ingrediens lamellam illam
tenuiorem vel minus pinguem refringitur recedendo a perpendiculo et accedendo
ad positionem ipsius superficiei refringentis. Unde fit, ut via radii intra lamellam
pinguiore, color est variabilis; si densior vel pinguior in vacuo vel intra materiam minus densam et pinguem, color est constans.
Ejus rei causa est hujusmodi. In primo casu radius ingrediens lamellam illam
tenuiorem vel minus pinguem refringitur recedendo a perpendiculo et accedendo
ad positionem ipsius superficiei refringentis. Unde fit, ut via radii intra lamellam
sit longior quam esset, si nulla haberetur refractio. Et idcirco pro varia inclinatione radii incidentis admodum varia est longitudo viae intra ipsam lamellam. Et
habita ratione hujus longitudinis
rei causa est hujusmodi. In primo casu radius ingrediens lamellam illam
tenuiorem vel minus pinguem refringitur recedendo a perpendiculo et accedendo
ad positionem ipsius superficiei refringentis. Unde fit, ut via radii intra lamellam
sit longior quam esset, si nulla haberetur refractio. Et idcirco pro varia inclinatione radii incidentis admodum varia est longitudo viae intra ipsam lamellam. Et
habita ratione hujus longitudinis et longitudinis intervalli inter binas dispositiones
oppositas particularum luminis debitae illis diversis inclinationibus invenitur, pro
diversa
refringitur recedendo a perpendiculo et accedendo
ad positionem ipsius superficiei refringentis. Unde fit, ut via radii intra lamellam
sit longior quam esset, si nulla haberetur refractio. Et idcirco pro varia inclinatione radii incidentis admodum varia est longitudo viae intra ipsam lamellam. Et
habita ratione hujus longitudinis et longitudinis intervalli inter binas dispositiones
oppositas particularum luminis debitae illis diversis inclinationibus invenitur, pro
diversa directione incidentiae admodum diversum esse numerum intervallorum in
motu per lamellam adeoque longe alios esse
et accedendo
ad positionem ipsius superficiei refringentis. Unde fit, ut via radii intra lamellam
sit longior quam esset, si nulla haberetur refractio. Et idcirco pro varia inclinatione radii incidentis admodum varia est longitudo viae intra ipsam lamellam. Et
habita ratione hujus longitudinis et longitudinis intervalli inter binas dispositiones
oppositas particularum luminis debitae illis diversis inclinationibus invenitur, pro
diversa directione incidentiae admodum diversum esse numerum intervallorum in
motu per lamellam adeoque longe alios esse colores, qui in alia inclinatione
E contrario, ubi lamella tenuis est multo densior vel pinguior medio circumjacente, refractio in ingressu fit per accessum ad perpendiculum. Adeoque utcumque magna sit inclinatio radii incidentis, via intra lamellam est parum remota
a via perpendiculari omnium brevissima, et longitudo intervalli est ejusmodi, ut
idem sit intervallorum numerus pro quovis determinato colore, adeoque iidem
colores ad sensum semper reflectantur, iidem transmittantur et color compositus
sit permanenter idem.
magna sit inclinatio radii incidentis, via intra lamellam est parum remota
a via perpendiculari omnium brevissima, et longitudo intervalli est ejusmodi, ut
idem sit intervallorum numerus pro quovis determinato colore, adeoque iidem
colores ad sensum semper reflectantur, iidem transmittantur et color compositus
sit permanenter idem.
68 Hinc autem constat illud, quod initio proposueramus, Newtonum deprehendisse
aliquid etiam de interno particularum textu ex sua luminis
autem constat illud, quod initio proposueramus, Newtonum deprehendisse
aliquid etiam de interno particularum textu ex sua luminis theoria. Plumae, quae
colorem variabilem exhibent, habere debent spatiola vel vacua vel plena tenui
materia, inclusa in materia crassiore, ex qua constant, et idcirco sunt ita leves.
Contra corpora, quae habent colorem constantem pro quavis positione oculi,
cujusmodi plura hic enumerantur, debent habere densiores vel pinguiores particulas immersas in vacuo circumjacente vel aere aut quavis rariore materia.
crassitudine particularum. Lamina certae exiguae crassitudinis certum colorem exhibet reflectendo
juxta adn. 61. Qui color pro alia crassitudine est alius. Si ea frangitur in exigua
frustula, quae tamen singula servent priorem illam crassitudinem, reflectent itidem singula colorem eundem. Quare et corpus ex ejusmodi frustulis compositum
habebit colorem constanter eundem, aliud nimirum alium colorem pro diversa
crassitudine lamellarum, ex quibus constat.
70 Aeque facile
70 Aeque facile in eadem theoria percipitur, qui fiat, ut quaedam corpora progressu
temporis colorem mutent. Id fiet vel admissa nova materia, qua particulae fiant
crassiores vel pinguiores, ut ubi poma vel flores maturitatem et colores acquirunt,
vel amissa parte veteris materiae, ut ubi liquore per expirationem amisso siccantur folia, quae saepe colorem viridem mutant in rubeum, tum etiam in nigrum. Ac
Newtonus definivit etiam ex hujusmodi successione colorum, ad quam e seriebus
computatis pro diversa tenuium
materiae, ut ubi liquore per expirationem amisso siccantur folia, quae saepe colorem viridem mutant in rubeum, tum etiam in nigrum. Ac
Newtonus definivit etiam ex hujusmodi successione colorum, ad quam e seriebus
computatis pro diversa tenuium lamellarum crassitudine pertineant quaedam corpora, et proinde cujus determinate sint crassitudinis earum particulae.
Compressa etiam florum folia nigrorem acquirunt et ad ignem nigrescunt ligna.
Ac aliae ejusmodi mutationes observantur plures, quae, ubi accidunt, indicant*
mutationem factam in ipsa crassitudine vel
Newtonus definivit etiam ex hujusmodi successione colorum, ad quam e seriebus
computatis pro diversa tenuium lamellarum crassitudine pertineant quaedam corpora, et proinde cujus determinate sint crassitudinis earum particulae.
Compressa etiam florum folia nigrorem acquirunt et ad ignem nigrescunt ligna.
Ac aliae ejusmodi mutationes observantur plures, quae, ubi accidunt, indicant*
mutationem factam in ipsa crassitudine vel pinguedine particularum.
particularum.
71 Ad reddendam rationem coloris rubei, qui in Luna deficiente observatur, praeter
hanc generalem theoriam binarum luminis dispositionum redeuntium per vices et
colorum inde provenientium in lamellis tenuibus ac particulis corporum oportet
praeterea considerare naturam atmosphaerae terrestris, per quam transeunt radii,
qui ad Lunam abeunt.
Atmosphaera est referta vaporibus, qui, si satis intumescant ob aliquam e rationibus hic
adn. 60, omne colorum genus. Hinc ipsi atmosphaerae tollitur pelluciditas vel
penitus, ut per nubes, vel magna ex parte, ut per nebulam.
Ubi moles vaporum satis imminuitur, incipiunt libere transire primi omnium
radii rubei, caeteris adhuc per reflexionem distractis; tum et aurei, et flavi, et
reliqui ex ordine ac postremi omnium, imminuta jam plurimum vaporum mole,
violacei transeunt, et redit sua pelluciditas atmosphaerae.
72 Nunquam omnes
omne colorum genus. Hinc ipsi atmosphaerae tollitur pelluciditas vel
penitus, ut per nubes, vel magna ex parte, ut per nebulam.
Ubi moles vaporum satis imminuitur, incipiunt libere transire primi omnium
radii rubei, caeteris adhuc per reflexionem distractis; tum et aurei, et flavi, et
reliqui ex ordine ac postremi omnium, imminuta jam plurimum vaporum mole,
violacei transeunt, et redit sua pelluciditas atmosphaerae.
72 Nunquam omnes vapores, qui in
genus. Hinc ipsi atmosphaerae tollitur pelluciditas vel
penitus, ut per nubes, vel magna ex parte, ut per nebulam.
Ubi moles vaporum satis imminuitur, incipiunt libere transire primi omnium
radii rubei, caeteris adhuc per reflexionem distractis; tum et aurei, et flavi, et
reliqui ex ordine ac postremi omnium, imminuta jam plurimum vaporum mole,
violacei transeunt, et redit sua pelluciditas atmosphaerae.
72 Nunquam omnes vapores, qui in
ut per nebulam.
Ubi moles vaporum satis imminuitur, incipiunt libere transire primi omnium
radii rubei, caeteris adhuc per reflexionem distractis; tum et aurei, et flavi, et
reliqui ex ordine ac postremi omnium, imminuta jam plurimum vaporum mole,
violacei transeunt, et redit sua pelluciditas atmosphaerae.
72 Nunquam omnes vapores, qui in atmosphaera terrestri innatant, ad eam tenuitatem deveniunt, ut relinquant viam prorsus liberam omnibus
72 Nunquam omnes vapores, qui in atmosphaera terrestri innatant, ad eam tenuitatem deveniunt, ut relinquant viam prorsus liberam omnibus lucis radiis. Si ingens numerus remanet vaporum ejus magnitudinis, ut omnia colorum fila reflectant, remanet quidam pallor et ea, quae appellatur caligo. Si vero exiguus admodum sit eorum numerus et plerique sint adhuc minores quam requiratur ad reflexionem omnium filorum, rubei transmittuntur fere omnes, et idcirco color compositus a radiis directis accedit ad flavum, compositus vero a reflexis ad caeruleum. Sed
terrestri innatant, ad eam tenuitatem deveniunt, ut relinquant viam prorsus liberam omnibus lucis radiis. Si ingens numerus remanet vaporum ejus magnitudinis, ut omnia colorum fila reflectant, remanet quidam pallor et ea, quae appellatur caligo. Si vero exiguus admodum sit eorum numerus et plerique sint adhuc minores quam requiratur ad reflexionem omnium filorum, rubei transmittuntur fere omnes, et idcirco color compositus a radiis directis accedit ad flavum, compositus vero a reflexis ad caeruleum. Sed imminutis plurimum vaporibus, ut rigidissimo flante Borea, saturo caeruleo et
Si ingens numerus remanet vaporum ejus magnitudinis, ut omnia colorum fila reflectant, remanet quidam pallor et ea, quae appellatur caligo. Si vero exiguus admodum sit eorum numerus et plerique sint adhuc minores quam requiratur ad reflexionem omnium filorum, rubei transmittuntur fere omnes, et idcirco color compositus a radiis directis accedit ad flavum, compositus vero a reflexis ad caeruleum. Sed imminutis plurimum vaporibus, ut rigidissimo flante Borea, saturo caeruleo et ad violaceum accedente colore coelum imbuitur, praevalentibus plurimum
inter radios reflexos violaceis,
et plerique sint adhuc minores quam requiratur ad reflexionem omnium filorum, rubei transmittuntur fere omnes, et idcirco color compositus a radiis directis accedit ad flavum, compositus vero a reflexis ad caeruleum. Sed imminutis plurimum vaporibus, ut rigidissimo flante Borea, saturo caeruleo et ad violaceum accedente colore coelum imbuitur, praevalentibus plurimum
inter radios reflexos violaceis, indicis, caeruleis radiis.
73 Ad hanc rem intimius percipiendam
73 Ad hanc rem intimius percipiendam proponitur hic considerandus unicus unius
vaporis globulus, ex cujus consideratione patebit illud, in lumine ab atmosphaera
serena reflexo debere praevalere colores maxime refrangibiles, et in transmisso
per ipsam colores minime refrangibiles. Nam globulus, qui possit reflectere radium rubeum, poterit reflectere reliquos omnes. Globuli autem plures, qui poterunt
reflectere violaceum vel alios quosvis, non poterunt rubeum vel quemvis se minus refrangibilem.
Globuli autem plures, qui poterunt
reflectere violaceum vel alios quosvis, non poterunt rubeum vel quemvis se minus refrangibilem.
Si enim globus quidam habeat diametrum aequalem intervallo unico coloris
rubei, is quidem reflectet radios rubeos transeuntes prope centrum. Et cum fere
* corr. ex iudicant
duplo majus sit id intervallum intervallo violacei, non reflectet radios violaceos
eodem loco transeuntes. At eosdem reflectet ingressos aliquanto magis ad latus,
qui quidem percurrent chordas aequales ad sensum intervallo violacei. Nam et
omnes chordae sunt
prope centrum. Et cum fere
* corr. ex iudicant
duplo majus sit id intervallum intervallo violacei, non reflectet radios violaceos
eodem loco transeuntes. At eosdem reflectet ingressos aliquanto magis ad latus,
qui quidem percurrent chordas aequales ad sensum intervallo violacei. Nam et
omnes chordae sunt minores diametro, atque eo minores, quo remotiores, et
intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum
habet in quovis radio minus refrangibili pro quovis magis refrangibili.
Contra vero, si globulus habeat
id intervallum intervallo violacei, non reflectet radios violaceos
eodem loco transeuntes. At eosdem reflectet ingressos aliquanto magis ad latus,
qui quidem percurrent chordas aequales ad sensum intervallo violacei. Nam et
omnes chordae sunt minores diametro, atque eo minores, quo remotiores, et
intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum
habet in quovis radio minus refrangibili pro quovis magis refrangibili.
Contra vero, si globulus habeat diametrum aequalem uni intervallo radii violacei, habebit et diametrum et quamvis
minores, quo remotiores, et
intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum
habet in quovis radio minus refrangibili pro quovis magis refrangibili.
Contra vero, si globulus habeat diametrum aequalem uni intervallo radii violacei, habebit et diametrum et quamvis chordam minorem intervallo rubei vel cujusvis minus refrangibilis. Quare is quidem reflectet violaceos, quin possit reflectere rubeos vel cujusvis coloris minus refrangibilis.
remotiores, et
intervalla vicium sunt longiora, ubi radii obliquius ingrediuntur. Atque idem locum
habet in quovis radio minus refrangibili pro quovis magis refrangibili.
Contra vero, si globulus habeat diametrum aequalem uni intervallo radii violacei, habebit et diametrum et quamvis chordam minorem intervallo rubei vel cujusvis minus refrangibilis. Quare is quidem reflectet violaceos, quin possit reflectere rubeos vel cujusvis coloris minus refrangibilis.
74 Hinc jam patet illud, quod affirmatum fuerat: ubi temere dispositi jaceant variarum magnitudinum globuli, debere reflecti majorem multitudinem radiorum violaceorum et reliquorum e magis refrangibilibus, et transmitti majorem rubeorum
ac minus refrangibilium, cum nimirum debeant occurrere globuli omnium generum,
et quicumque reflectit rubeos, reflectat etiam violaceos; multi autem violaceos
reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit,
74 Hinc jam patet illud, quod affirmatum fuerat: ubi temere dispositi jaceant variarum magnitudinum globuli, debere reflecti majorem multitudinem radiorum violaceorum et reliquorum e magis refrangibilibus, et transmitti majorem rubeorum
ac minus refrangibilium, cum nimirum debeant occurrere globuli omnium generum,
et quicumque reflectit rubeos, reflectat etiam violaceos; multi autem violaceos
reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam
eorundem globorum
quod affirmatum fuerat: ubi temere dispositi jaceant variarum magnitudinum globuli, debere reflecti majorem multitudinem radiorum violaceorum et reliquorum e magis refrangibilibus, et transmitti majorem rubeorum
ac minus refrangibilium, cum nimirum debeant occurrere globuli omnium generum,
et quicumque reflectit rubeos, reflectat etiam violaceos; multi autem violaceos
reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam
eorundem globorum multitudinem, ut nulli jam fere violacei supersint nec indici
vel caerulei. Quo casu praevalebunt virides in radiis
rubeos, reflectat etiam violaceos; multi autem violaceos
reflectant, quin possint rubeos reflectere. Fieri autem poterit, post satis magnam
eorundem globorum multitudinem, ut nulli jam fere violacei supersint nec indici
vel caerulei. Quo casu praevalebunt virides in radiis ulterius reflexis et rubei adhuc magis in transmissis.
75 Observationem Halleyi, quae hic exponitur, adhibet Newtonus ipse in Optica ad
hanc theoriam confirmandam. Is in urinatoria machina ad
Is in urinatoria machina ad ingentem maris profunditatem delatus accepit per machinae fenestram radium Solis directum, qui
erat admodum rubeus, aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi
viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum
et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in
physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem
accepit per machinae fenestram radium Solis directum, qui
erat admodum rubeus, aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi
viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum
et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in
physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem susceptis, quibus
omnibus immortalem sibi famam conciliavit.
Solis directum, qui
erat admodum rubeus, aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi
viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum
et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in
physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem susceptis, quibus
omnibus immortalem sibi famam conciliavit.
aqua autem visa per radios utique reflexos apparebat ipsi
viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum
et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in
physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem susceptis, quibus
omnibus immortalem sibi famam conciliavit.
viridis, omnino juxta superiorem theoriam. Porro Halleyus ipse excelluit plurimum
et in astronomia tam observationibus quam molestissimis calculis, quibus et tabulas astronomicas pro planetis et cometarum orbitas computavit ac edidit, et in
physica ac historia naturali, quas summa industria et labore excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem susceptis, quibus
omnibus immortalem sibi famam conciliavit.
76 Aqua, marina potissimum
excoluit, clarus itidem itineribus ad observationes ineundas ultra aequatorem susceptis, quibus
omnibus immortalem sibi famam conciliavit.
76 Aqua, marina potissimum densior et salinis particulis plena, longe plura luci obstacula praebet quam aer. Hinc coelum nunquam solemus videre viride. Si vapores sunt crassiores, reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac
nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine
plurimum radii
76 Aqua, marina potissimum densior et salinis particulis plena, longe plura luci obstacula praebet quam aer. Hinc coelum nunquam solemus videre viride. Si vapores sunt crassiores, reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac
nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine
plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore admodum saturo. At multi etiam ex violaceis pergunt transmitti et,
si iter non sit ita longum, per
particulis plena, longe plura luci obstacula praebet quam aer. Hinc coelum nunquam solemus videre viride. Si vapores sunt crassiores, reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac
nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine
plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore admodum saturo. At multi etiam ex violaceis pergunt transmitti et,
si iter non sit ita longum, per atmosphaeram, multi adhuc habentur in radio directo. Quam ob causam radius compositus e transmissis interdiu flavescit vel ad
aureum
obstacula praebet quam aer. Hinc coelum nunquam solemus videre viride. Si vapores sunt crassiores, reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac
nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine
plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore admodum saturo. At multi etiam ex violaceis pergunt transmitti et,
si iter non sit ita longum, per atmosphaeram, multi adhuc habentur in radio directo. Quam ob causam radius compositus e transmissis interdiu flavescit vel ad
aureum colorem accedit. Si autem multo
reflectitur omne radiorum genus, et habentur nubes ac
nebulae vel caligo, uti diximus. Si sunt tenuiores, praevalent in reflexo lumine
plurimum radii violacei. Et idcirco coelum apparet caeruleum, et quidem quandoque colore admodum saturo. At multi etiam ex violaceis pergunt transmitti et,
si iter non sit ita longum, per atmosphaeram, multi adhuc habentur in radio directo. Quam ob causam radius compositus e transmissis interdiu flavescit vel ad
aureum colorem accedit. Si autem multo longius sit iter, ut jam exiguus supersit
violaceorum numerus, tum vero directus radius
supersit
violaceorum numerus, tum vero directus radius rubescit plurimum. Quam ob
causam primo mane vel summo vespere aliquando rubentem admodum videmus
Solem vel Lunam. Nam, uti superius etiam monuimus lib. IV(V). adn. 26, quo Sol
est obliquior, eo est longior via radii per atmosphaeram. Et quidem ea Sole in
horizonte sito est quamplurimis vicibus longior quam eodem sito prope zenith.
Interdiu, ex. gr. ex mille rubeis et mille violaceis reflectuntur 100 violacei et 10
rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio
Solem vel Lunam. Nam, uti superius etiam monuimus lib. IV(V). adn. 26, quo Sol
est obliquior, eo est longior via radii per atmosphaeram. Et quidem ea Sole in
horizonte sito est quamplurimis vicibus longior quam eodem sito prope zenith.
Interdiu, ex. gr. ex mille rubeis et mille violaceis reflectuntur 100 violacei et 10
rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio
violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10.
Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent.
At Sole
monuimus lib. IV(V). adn. 26, quo Sol
est obliquior, eo est longior via radii per atmosphaeram. Et quidem ea Sole in
horizonte sito est quamplurimis vicibus longior quam eodem sito prope zenith.
Interdiu, ex. gr. ex mille rubeis et mille violaceis reflectuntur 100 violacei et 10
rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio
violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10.
Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent.
At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso
via radii per atmosphaeram. Et quidem ea Sole in
horizonte sito est quamplurimis vicibus longior quam eodem sito prope zenith.
Interdiu, ex. gr. ex mille rubeis et mille violaceis reflectuntur 100 violacei et 10
rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio
violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10.
Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent.
At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem,
reflexis jam 990 violaceis et 900
reflectuntur 100 violacei et 10
rubei, adeoque in lumine transmisso habentur 990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio
violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10.
Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent.
At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem,
reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in
lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino
vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt
omne
990 rubei et 900 violacei. Ibi ratio
violaceorum ad rubeos est 10 ad 1, hic ratio rubeorum ad violaceos 11 ad 10.
Quamobrem ibi quamplurimum praevalent violacei, hic rubei parum praevalent.
At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem,
reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in
lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino
vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt
omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum,
si
praevalent violacei, hic rubei parum praevalent.
At Sole sito in horizonte et multo magis eodem demerso alte sub horizontem,
reflexis jam 990 violaceis et 900 rubeis, remanebunt violacei 10, rubei 100 in
lumine reflexo, quod incurrit in nubes, quas cernimus in crepusculo vespertino
vel aurora. Et idcirco iis potissimum temporibus nubes ipsae, quae reflectunt
omne radiorum incidentium genus, nobis apparent rubescentes, atque id plurimum,
si satis vaporosum sit coelum.
infra horizontem, atque id ipsum multo magis.
78 Postremi hujusce episodii fundamentum omne consistit in veterum mythologia.
Phoebus, Diana, Vesta erant apud ipsos Sol, Luna et Terra. Satis enim constat
veteres nomine Vestae Terram saepe intellexisse. Luna in plenilunio nobis lucidissima apparet et Solis quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti
comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in
78 Postremi hujusce episodii fundamentum omne consistit in veterum mythologia.
Phoebus, Diana, Vesta erant apud ipsos Sol, Luna et Terra. Satis enim constat
veteres nomine Vestae Terram saepe intellexisse. Luna in plenilunio nobis lucidissima apparet et Solis quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti
comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in venatione habere solet, quae et hymnum
ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra.
Tum vero
veteres nomine Vestae Terram saepe intellexisse. Luna in plenilunio nobis lucidissima apparet et Solis quodammodo veluti vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti
comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in venatione habere solet, quae et hymnum
ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra.
Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat.
Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida.
Nam in plenilunio
vices gerit per noctem. Quo casu pronum est fingere Dianam sua forma superbientem celebrare festa cum ingenti
comitatu Oreadum ac Dryadum, quas in venatione habere solet, quae et hymnum
ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra.
Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat.
Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida.
Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu
Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram
in venatione habere solet, quae et hymnum
ea occasione canant. De quo hymno dicemus infra.
Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat.
Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida.
Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu
Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum
videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur
insultans.
Porro in
quo hymno dicemus infra.
Tum vero illa quidem omnia astra et ipsam nitidissimam Venerem ingenti lumine longissime superat.
Terra eo tempore visa ex Luna debet apparere nigra, caliginosa et sordida.
Nam in plenilunio Lunam non nisi per noctem videmus. Et ipsa jacens respectu
Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum
videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur
insultans.
Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et
Et ipsa jacens respectu
Terrae ad partes prorsus oppositas non nisi obscuram Terrae ipsius faciem tum
videt. Hinc locus habetur amaris dicteriis, quibus tum Vestam Diana aggrediatur
insultans.
Porro in novilunio e contrario Lunae facies Terrae obversa nigrescit penitus, et
Terra e Luna visa ita effulget ut Luna in plenilunio eoque magis; tum quia est
tantillo propior Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus,
tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In
novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis
Soli Terra in novilunio quam Luna in plenilunio caeteris paribus,
tum quia ipsius superficies est multis vicibus major quam superficies Lunae. In
novilunio autem Luna inducit Terrae defectum Solis rapiens ejus radios. Sed ingens admodum est discrimen inter effectum eclipseos solaris in Terra et lunaris
in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta
adn. 37. lib.
in Terra et lunaris
in Luna. Semidiameter sectionis umbrae in Terra minor est 100 milliariis juxta
adn. 37. lib.
Solis inducta a Luna. Adeoque is est quidam veluti naevus in ejus
vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil
nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae
est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in
eadem perstat. Haec physicae veritates praebent responsum Vestae, quae Dianae
reprobat superbiam ex luce aliena, nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam
nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis
nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam
nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis obscurare. Sed ob ejusdem corporis exiguam molem nihil aliud effecerat nisi moderare fulgorem nimium pallore
venustiore et ornare vultum exiguo nigranti naevo.
Porro, ubi Luna jam est immersa in umbra, occupat coeli partem maxime
distantem a loco Solis. Adeoque tum Phoebus, Dianae frater, abest longeque alia
regione moratur, ubi idcirco potest dici et immemor, qui nihil cogitet de labore
fulgorem nimium pallore
venustiore et ornare vultum exiguo nigranti naevo.
Porro, ubi Luna jam est immersa in umbra, occupat coeli partem maxime
distantem a loco Solis. Adeoque tum Phoebus, Dianae frater, abest longeque alia
regione moratur, ubi idcirco potest dici et immemor, qui nihil cogitet de labore
sororis tam longe positae.
Terra autem interjecta inter Solem et Lunam tum omnino impedit, ne se mutuo
videre possint; adeoque aspectum tanti interjecta doloris hostis dura negat questusque eludit inanes.
Fuga
est immersa in umbra, occupat coeli partem maxime
distantem a loco Solis. Adeoque tum Phoebus, Dianae frater, abest longeque alia
regione moratur, ubi idcirco potest dici et immemor, qui nihil cogitet de labore
sororis tam longe positae.
Terra autem interjecta inter Solem et Lunam tum omnino impedit, ne se mutuo
videre possint; adeoque aspectum tanti interjecta doloris hostis dura negat questusque eludit inanes.
Fuga comitum in subitis tenebris, equorum perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae
interjecta inter Solem et Lunam tum omnino impedit, ne se mutuo
videre possint; adeoque aspectum tanti interjecta doloris hostis dura negat questusque eludit inanes.
Fuga comitum in subitis tenebris, equorum perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et
vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem
ne se mutuo
videre possint; adeoque aspectum tanti interjecta doloris hostis dura negat questusque eludit inanes.
Fuga comitum in subitis tenebris, equorum perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et
vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de
tanti interjecta doloris hostis dura negat questusque eludit inanes.
Fuga comitum in subitis tenebris, equorum perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et
vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de Endymione
mentionem feci. Pleraque autem ex iis,
hostis dura negat questusque eludit inanes.
Fuga comitum in subitis tenebris, equorum perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et
vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de Endymione
mentionem feci. Pleraque autem ex iis, quae protuli, communissima
perturbatio, ruentis currus periculum sponte jam consequuntur, ut et foemineus Dianae furor unguibus se lacerantis et cruentatae juxta veterum morem, qui diis et immoderatos animi motus et
vitia hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de Endymione
mentionem feci. Pleraque autem ex iis, quae protuli, communissima sunt et notissima.
Fabulati sunt veteres eam uno partu editam cum fratre Phoebo, sed
hominum tribuebant. Quod autem pertinet ad hymnum, praecipuas Dianae
res gestas collegi ex poetis et mythologia, ejusmodi autem, ut a Nymphis virginibus in ejus laudem commemorari possint. Quam ob rem nullam de Endymione
mentionem feci. Pleraque autem ex iis, quae protuli, communissima sunt et notissima.
Fabulati sunt veteres eam uno partu editam cum fratre Phoebo, sed ante ipsum, statim egisse obstetricem matri, cujus doloribus perterrita virginitatis colendae consilium susceperit.
Notissimum est eam a prima aetate fuisse venatricem.
Phoebo, sed ante ipsum, statim egisse obstetricem matri, cujus doloribus perterrita virginitatis colendae consilium susceperit.
Notissimum est eam a prima aetate fuisse venatricem.
In Gigantum bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad
victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus.
Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in
curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit
virginitatis colendae consilium susceperit.
Notissimum est eam a prima aetate fuisse venatricem.
In Gigantum bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad
victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus.
Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in
curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen.
Fusius exposui celeberrimam
est eam a prima aetate fuisse venatricem.
In Gigantum bello dicitur ipsa egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad
victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus.
Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in
curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen.
Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon
in venatione interfecisset
egregie se gessisse sagittis suis usa et multum ad
victoriam contulisse; porro ipsorum Gigantum principes erant Porphyrion et Alcioneus.
Hippolyti ab equis distracti et ab Aesculapio rogatu Dianae resuscitati ac in
curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen.
Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon
in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis assiduis iter impedivit.
agnovit ac cum eo aufugit occiso
etiam, ut quidam addunt, Thoante tyranno. Surripuit autem ipsum Dianae simulacrum, quod in lignorum fasce absconditum secum abstulit. Sunt autem qui
addant illud ipsum simulacrum deinde delatum esse ab ipsa Ariciam, ubi celebre
apud Romanos fuit Dianae templum et sacer lucus.
Caledonii apri fabella itidem est notissima. Eurynome et Callisto, nymphae Dianae comites, inventae gravidae poenam ab ipsa dea subierunt, altera versa in
avem, altera in ursam. Sed illi humanam deinde formam restituit, hanc in coelum
transtulit, ubi ea est
ipsum Dianae simulacrum, quod in lignorum fasce absconditum secum abstulit. Sunt autem qui
addant illud ipsum simulacrum deinde delatum esse ab ipsa Ariciam, ubi celebre
apud Romanos fuit Dianae templum et sacer lucus.
Caledonii apri fabella itidem est notissima. Eurynome et Callisto, nymphae Dianae comites, inventae gravidae poenam ab ipsa dea subierunt, altera versa in
avem, altera in ursam. Sed illi humanam deinde formam restituit, hanc in coelum
transtulit, ubi ea est Ursa major ac etiam Phoenices nomine appellatur.
Quod ad Metabum et
et Callisto, nymphae Dianae comites, inventae gravidae poenam ab ipsa dea subierunt, altera versa in
avem, altera in ursam. Sed illi humanam deinde formam restituit, hanc in coelum
transtulit, ubi ea est Ursa major ac etiam Phoenices nomine appellatur.
Quod ad Metabum et Camillam pertinet, habetur apud Virgilium lib. XI. Metabus regno pulsus dum fugeret cum infante Camilla, invenit Amasenum fluvium
aquis turgentem ob praecedentes imbres. Quem cum aliter
Quod ad Metabum et Camillam pertinet, habetur apud Virgilium lib. XI. Metabus regno pulsus dum fugeret cum infante Camilla, invenit Amasenum fluvium
aquis turgentem ob praecedentes imbres. Quem cum aliter
lib. XI. Metabus regno pulsus dum fugeret cum infante Camilla, invenit Amasenum fluvium
aquis turgentem ob praecedentes imbres. Quem cum aliter
invenit Amasenum fluvium
aquis turgentem ob praecedentes imbres. Quem cum aliter
heroinae ulcisceretur, atque ea Aruntem caesa virgine
fugientem assecuta telo interfecit.
Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam imprudens in antro
nudam vidisset, in quod inter venandum secesserat, ab ea in cervum conversus a
suis ipsius canibus laceratus et suorum telis confixus interiit. Quam omnem fabulam elegantissime persequitur Ovid. Metam. lib.
Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam imprudens in antro
nudam vidisset, in quod inter venandum secesserat, ab ea in cervum conversus a
suis ipsius canibus laceratus et suorum telis confixus interiit. Quam omnem fabulam elegantissime persequitur Ovid. Metam. lib.
132178. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132179. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132180. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132181. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132182. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132183. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132184. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132185. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132186. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132187. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132188. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132189. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132190. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132191. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132192. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132193. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132194. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132195. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132196. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132197. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132198. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132199. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132200. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132201. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132202. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132203. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132204. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132205. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132206. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132207. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132208. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132209. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132210. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132211. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132212. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132213. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132214. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132215. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132216. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132217. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132218. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132219. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132220. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132221. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132222. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132223. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132224. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132225. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132226. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132227. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132228. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132229. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132230. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132231. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132232. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132233. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132234. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132235. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132236. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132237. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132238. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132239. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132240. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132241. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132242. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132243. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132244. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132245. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132246. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132247. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132248. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132249. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132250. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132251. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132252. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132253. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132254. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132255. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132256. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132257. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132258. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132259. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132260. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132261. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132262. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132263. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132264. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132265. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132266. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132267. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132268. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132269. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132270. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132271. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132272. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132273. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132274. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132275. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132276. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132277. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132278. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132279. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132280. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132281. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132282. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132283. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132284. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132285. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132286. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132287. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132288. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132289. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132290. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132291. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132292. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132293. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132294. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132295. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132296. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132297. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132298. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132299. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132300. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132301. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132302. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132303. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132304. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132305. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132306. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132307. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132308. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132309. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132310. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132311. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132312. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132313. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132314. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132315. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132316. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132317. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132318. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132319. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132320. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132321. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132322. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132323. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132324. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132325. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132326. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132327. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132328. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132329. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132330. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132331. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132332. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132333. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132334. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132335. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132336. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132337. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132338. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132339. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132340. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132341. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132342. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132343. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132344. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132345. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132346. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132347. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132348. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132349. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132350. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132351. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132352. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132353. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132354. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132355. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132356. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132357. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132358. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132359. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132360. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132361. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132362. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132363. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132364. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132365. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132366. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132367. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132368. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132369. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132370. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132371. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132372. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132373. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132374. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132375. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132376. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132377. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132378. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132379. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132380. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132381. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132382. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132383. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132384. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132385. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132386. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132387. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132388. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132389. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132390. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132391. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132392. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132393. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132394. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132395. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132396. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132397. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132398. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132399. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132400. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 |
Paragraph |
Section]
132401. Bošković, Ruđer. De solis ac lunae defectibus,... [page 321 | Paragraph | Section]
Actaeonis fabula est itidem notissima. Qui cum Dianam imprudens in antro
nudam vidisset, in quod inter venandum secesserat, ab ea in cervum conversus a
suis ipsius canibus laceratus et suorum telis confixus interiit. Quam omnem fabulam elegantissime persequitur Ovid. Metam. lib.
Bošković, Ruđer (1711-1787) [1761], De solis ac lunae defectibus, versio electronica (), 5828 versus, 91294 verborum, Ed. Branimir Glavičić [genre: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [word count] [boskovicrdsld].
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.