Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: et Your search found 155641 occurrences
First 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 140653-140694:140653. Anonymus. Declaratio ex parte nunciorum... [page 33 | Paragraph | Section]
ex parte nunciorum Regni Croatiae * , quoad inducendam
Hungaricam linguam. (s. l., a. et t.)
[1790]
1 Hic subintelliguntur Regna Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae: quod
semel, pro semper dictum esto.
Si quid Constitutionale dici potest, tunc illud profecto est, quod inde
ab incunabulis Regni, octo saeculorum spatio, non per periodicas vices, sed
quotidiano, neque unquam hactenus interrupto usu
quod inde
ab incunabulis Regni, octo saeculorum spatio, non per periodicas vices, sed
quotidiano, neque unquam hactenus interrupto usu observatum fuit. Jam vero
nemo inficiari potest, talem in Hungaria fuisse, usum illum, ut omnes non modo Juridicae, sed et Politicae cujuscumque demum speciei Expeditionis Lingua
Latina fiant. Falluntur ii, qui Hungaris Institutum hoc eam necessitatem expressisse arbitrantur, quod nullo adhuc apud Saeculares Litterarum usu, Expeditiones
Publicae, Ecclesiasticis, aut
non
tantum e Comitatibus, sed ex ipsis etiam Civitatibus Latino Idiomate expeditas fuisse, omnia ejus temporis, quae exstant, monumenta abunde testentur,
quod si unica adoptatae per Hungaros, in Publicis, Linguae Latinae causa,
defectus Litterarum, et Linguae Hungaricae Imperfectio fuissent, certe intra
400 ferme qui inde a Sigismundo effluxerunt annos, cessante causa,
cessasset etiam effectus, et Lingua Hungarica jam dudum in Expeditionibus
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
quod si unica adoptatae per Hungaros, in Publicis, Linguae Latinae causa,
defectus Litterarum, et Linguae Hungaricae Imperfectio fuissent, certe intra
400 ferme qui inde a Sigismundo effluxerunt annos, cessante causa,
cessasset etiam effectus, et Lingua Hungarica jam dudum in Expeditionibus
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
inhaerens, et nostris etiam temporibus subsistens causa fuisse, quae usum Latini
Idiomatis, et nascente Regno statim invexit, et ad nostra usque
Imperfectio fuissent, certe intra
400 ferme qui inde a Sigismundo effluxerunt annos, cessante causa,
cessasset etiam effectus, et Lingua Hungarica jam dudum in Expeditionibus
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
inhaerens, et nostris etiam temporibus subsistens causa fuisse, quae usum Latini
Idiomatis, et nascente Regno statim invexit, et ad nostra usque tempora
annos, cessante causa,
cessasset etiam effectus, et Lingua Hungarica jam dudum in Expeditionibus
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
inhaerens, et nostris etiam temporibus subsistens causa fuisse, quae usum Latini
Idiomatis, et nascente Regno statim invexit, et ad nostra usque tempora
etiam effectus, et Lingua Hungarica jam dudum in Expeditionibus
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
inhaerens, et nostris etiam temporibus subsistens causa fuisse, quae usum Latini
Idiomatis, et nascente Regno statim invexit, et ad nostra usque tempora
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
inhaerens, et nostris etiam temporibus subsistens causa fuisse, quae usum Latini
Idiomatis, et nascente Regno statim invexit, et ad nostra usque tempora
Publicis introducta fuisset. Debuit itaque alia, jam cum primordio Regni
inhaerens, et nostris etiam temporibus subsistens causa fuisse, quae usum Latini
Idiomatis, et nascente Regno statim invexit, et ad nostra usque tempora
hunc cum
tam vasto, quod occuparunt, Regno contenderit, facile profecto comperiet,
genuinam adoptatae Linguae Latinae causam in hoc ipso cubare. Multiplicationem enim gentis Hungarae sub Ducibus continuae ferme, quas in
sub
primis vero Regibus, frequentissima cum Civilia, tum externa bella,
impediverunt, ita ut si omnes in unum se contrahere voluissent Hungari, vix
aliquot Comitatibus impopulandis suffecissent. Et hoc fuit, quod Hungaris primo
statim occupati Regni tempore neccessitatem injecit, ut nullos, nisi quos in
Pugna caeperunt Slavos in servitutem redegerint, verum adscitos in armorum
societatem, jure Civitatis donarint. Hoc deinde etiam Geysam ultimum
Ducem, et
Et hoc fuit, quod Hungaris primo
statim occupati Regni tempore neccessitatem injecit, ut nullos, nisi quos in
Pugna caeperunt Slavos in servitutem redegerint, verum adscitos in armorum
societatem, jure Civitatis donarint. Hoc deinde etiam Geysam ultimum
Ducem, et S. Stephanum primum Regem coegit, ut exteros, qui deserti adhuc
soli felicitate allecti, in Hungariam copiosi immigrabant, sub nomine hospitum peculiari prosecuti sint protectione, huc S. Stephanus respexit, dum Libr.
I. Cap. 6. Regnum unius
ut exteros, qui deserti adhuc
soli felicitate allecti, in Hungariam copiosi immigrabant, sub nomine hospitum peculiari prosecuti sint protectione, huc S. Stephanus respexit, dum Libr.
I. Cap. 6. Regnum unius labii infirmum esse pronunciavit, et curam hospitum Emerico filio tantopere commendavit, hoc apud posteriores Reges
effecit, ut integras exterorum Colonias, varus privilegiis excultas in diversis
Regni partibus, et quidem potissimum in confiniis illocarint, veluti Bissenos in partibus
I. Cap. 6. Regnum unius labii infirmum esse pronunciavit, et curam hospitum Emerico filio tantopere commendavit, hoc apud posteriores Reges
effecit, ut integras exterorum Colonias, varus privilegiis excultas in diversis
Regni partibus, et quidem potissimum in confiniis illocarint, veluti Bissenos in partibus Austriae vicinioribus, Saxones in Conterminis Poloniae Scepusiacis oris, et Ruthenos in adjacentibus partim Poloniae partim Moldaviae
Regionibus, Flandrenses vero
Reges
effecit, ut integras exterorum Colonias, varus privilegiis excultas in diversis
Regni partibus, et quidem potissimum in confiniis illocarint, veluti Bissenos in partibus Austriae vicinioribus, Saxones in Conterminis Poloniae Scepusiacis oris, et Ruthenos in adjacentibus partim Poloniae partim Moldaviae
Regionibus, Flandrenses vero seu Belgas in Superioribus Tibisci oris: solis
Jazigibus, et Cumanis velut ejusdem cum Hungaris originis in meditulium Regni receptis. Hoc denique,
in partibus Austriae vicinioribus, Saxones in Conterminis Poloniae Scepusiacis oris, et Ruthenos in adjacentibus partim Poloniae partim Moldaviae
Regionibus, Flandrenses vero seu Belgas in Superioribus Tibisci oris: solis
Jazigibus, et Cumanis velut ejusdem cum Hungaris originis in meditulium Regni receptis. Hoc denique, desolato subinde post cladem Mohachianam
Regno, nostra jam tempestate non tantum Regibus, sed ipsis etiam potentioribus
Dynastis, illud Consilium expressit, ut deserta sua
omnes a diversis ab Hungarico labio populis habitatae, quas Hungari, Romanorum more, in formam
Provinciae non redigebant, sed suis Legibus, suis institutis, suo Idiomate
uti permissas, Societatis tantum vinculo adstringere solebant.
Sane et Reges salubre Regno Consilium susceperunt dum impopulationem, quam per solos nativos sufficientem sperare non poterant, per adscitos exteros provexerunt, et Hungari causae publicae bene consuluerunt, quod in
tanta Idiomatum diversitate, in tam restricto Linguae Hungaricae
Legibus, suis institutis, suo Idiomate
uti permissas, Societatis tantum vinculo adstringere solebant.
Sane et Reges salubre Regno Consilium susceperunt dum impopulationem, quam per solos nativos sufficientem sperare non poterant, per adscitos exteros provexerunt, et Hungari causae publicae bene consuluerunt, quod in
tanta Idiomatum diversitate, in tam restricto Linguae Hungaricae usu, Latinam
Linguam in pertractatione publicorum negotiorum adoptaverint, eandemque, si
non diserta lege, facto certe octo Saeculorum
ratio non admittit, ut ignotum Idioma longe majori populi parti uno
ictu obtrudatur. Verum Populum hac in re in nullam venire posse considerationem obvertitur. Indulgeamus id de rusticis, qui alioquin ipsum etiam latinum
Idioma ignorant; assumamus tantum in censum Civitates, et Comitatus, et apparebit,
eandem quoad hos ipsos stare proportionem. Tunc enim linguae Hungaricae
usus non jam cum Slavica, aut Germanica, sed cum Latina
contendi debet. Connumerentur in omnibus Comitatibus, et Civitatibus illi,
admittit, ut ignotum Idioma longe majori populi parti uno
ictu obtrudatur. Verum Populum hac in re in nullam venire posse considerationem obvertitur. Indulgeamus id de rusticis, qui alioquin ipsum etiam latinum
Idioma ignorant; assumamus tantum in censum Civitates, et Comitatus, et apparebit,
eandem quoad hos ipsos stare proportionem. Tunc enim linguae Hungaricae
usus non jam cum Slavica, aut Germanica, sed cum Latina
contendi debet. Connumerentur in omnibus Comitatibus, et Civitatibus illi, qui
ad
in censum Civitates, et Comitatus, et apparebit,
eandem quoad hos ipsos stare proportionem. Tunc enim linguae Hungaricae
usus non jam cum Slavica, aut Germanica, sed cum Latina
contendi debet. Connumerentur in omnibus Comitatibus, et Civitatibus illi, qui
ad gravissimas etiam publicas expeditiones Latino Idiomate conficiendas prompti
sunt, cum iis, qui idem in Hungarica Lingua, praestare se paratos non tam dicunt, quam reipsa etiam capaces sunt; et apparebit, hos ne tertiam quidem
partem, relate ad
contendi debet. Connumerentur in omnibus Comitatibus, et Civitatibus illi, qui
ad gravissimas etiam publicas expeditiones Latino Idiomate conficiendas prompti
sunt, cum iis, qui idem in Hungarica Lingua, praestare se paratos non tam dicunt, quam reipsa etiam capaces sunt; et apparebit, hos ne tertiam quidem
partem, relate ad illos efficere; algebunt certe, sudabuntque multi ex iis ipsis,
qui instantaneam linguae Hungaricae Introductionem summa contentione sustinent, si ipsis gravior aliquis labor Hungarice
et apparebit, hos ne tertiam quidem
partem, relate ad illos efficere; algebunt certe, sudabuntque multi ex iis ipsis,
qui instantaneam linguae Hungaricae Introductionem summa contentione sustinent, si ipsis gravior aliquis labor Hungarice
extrahent; non
sufficit enim ad hoc contracta ex quotidiano usu sensa sua exprimendi facilitas,
non popularis illa eloquentia; necessum insuper est, ut multum in optimis
Hungaricis Scriptoribus versandis, studium, tempusque quis collocarit; ut omnes
abstrusos, et exquisitos, qui in objectis publicis
non popularis illa eloquentia; necessum insuper est, ut multum in optimis
Hungaricis Scriptoribus versandis, studium, tempusque quis collocarit; ut omnes
abstrusos, et exquisitos, qui in objectis publicis
publicas prompte adparare possit. Non interest autem Reipublicae,
ut cursus negotiorum publicorum vel hoc nomine adhaereat; itaque sicut in
aliis Regnis, ubi unicum toti populo commune est Idioma, vernaculam linguam
etiam in negotiorum publicorum pertractatione inducere, et pronum et utile
fuit, ita a contrario in Hungaria id perfici, nec Reipublicae utilitas, nec
Res ipsa admittit.
Quid si insuper Hungaria relate ad adnexas Provincias
adparare possit. Non interest autem Reipublicae,
ut cursus negotiorum publicorum vel hoc nomine adhaereat; itaque sicut in
aliis Regnis, ubi unicum toti populo commune est Idioma, vernaculam linguam
etiam in negotiorum publicorum pertractatione inducere, et pronum et utile
fuit, ita a contrario in Hungaria id perfici, nec Reipublicae utilitas, nec
Res ipsa admittit.
Quid si insuper Hungaria relate ad adnexas Provincias
fuit, ita a contrario in Hungaria id perfici, nec Reipublicae utilitas, nec
Res ipsa admittit.
Quid si insuper Hungaria relate ad adnexas Provincias
efficiunt, ac ex his quidem nunc unica jam Croatia Hungariae
superest, in hac autem nullus prorsus Hungaricae linguae, non tantum
apud Plebem, sed ne quidem apud honoratiores usus existit; his Hungaricam
uno ictu obtrudere gravius foret, quam Gallicam et Italicam: harum
enim pluribus e Nobilitate et Clero Copia est. Id autem inde evenit, quia
Gallica et Italica jam dudum sunt linguae eruditae; Hungarica ne hodiedum quidem eo provecta est. Adhuc in transferendis tantum melioribus
superest, in hac autem nullus prorsus Hungaricae linguae, non tantum
apud Plebem, sed ne quidem apud honoratiores usus existit; his Hungaricam
uno ictu obtrudere gravius foret, quam Gallicam et Italicam: harum
enim pluribus e Nobilitate et Clero Copia est. Id autem inde evenit, quia
Gallica et Italica jam dudum sunt linguae eruditae; Hungarica ne hodiedum quidem eo provecta est. Adhuc in transferendis tantum melioribus
apud Plebem, sed ne quidem apud honoratiores usus existit; his Hungaricam
uno ictu obtrudere gravius foret, quam Gallicam et Italicam: harum
enim pluribus e Nobilitate et Clero Copia est. Id autem inde evenit, quia
Gallica et Italica jam dudum sunt linguae eruditae; Hungarica ne hodiedum quidem eo provecta est. Adhuc in transferendis tantum melioribus
Copia est. Id autem inde evenit, quia
Gallica et Italica jam dudum sunt linguae eruditae; Hungarica ne hodiedum quidem eo provecta est. Adhuc in transferendis tantum melioribus
versatur, neque hactenus magna quaepiam et originalia opera
produxit.
Obvertitur quidem Croatas eadem facilitate majori autem emolumento
linguam Hungaricam condiscere posse, qua alias peregrinas condidicerunt. Verum
non hac lege Hungaros inter et Croatas societas coaluit, aequanimius tunc
ipsi Hungari cogitabant,
cum per id Croatae a Communione gerendorum in Hungaria Magistratuum, quae pro ipsis per fundamentales Regni
Leges stabilita est, indirecte excluderentur. Nec sufficit, ut Croatica porro
etiam latine pertractentur. Nisi enim omnia praeterea alia, quae et Hungariam,
et Croatiam in communi respiciunt, latine tractentur, ii, qui ex parte Croatiae
Dicasteriis Hungaricis assidebunt, in
quid itaque mirum? si Croatica natio eundem de moderno
inducendae linguae Hungaricae projecto, sensum foveat. Huic enim perinde est:
an ad Germanicam? vel Hungaricam? an a Rege? vel a ConStatibus cogatur.
Et adhuc de Croatia tantum sermo vertitur. Quid si insuper respiciamus
Bosniam, Serviam, Bulgariam, Valachiam, Moldaviam,
Galliciam, Lodomeriam, quae omnes a Populis Slavici labii habitantur;
quae omnes sub Instituto pertractandorum lingua Latina
Moldaviam,
Galliciam, Lodomeriam, quae omnes a Populis Slavici labii habitantur;
quae omnes sub Instituto pertractandorum lingua Latina publicorum negotiorum
principio cum Hungaria coaluerunt: quas omnes Hungariae postliminio
reapplicari constans et commune omnium votum semper fuit. De Gallicia
actu in casu versamur, proponatur illi: eam non secus quam si linguam Hungaricam
in pertractatione publicorum negotiorum adoptaverit, Hungariae reapplicari
possit; et videbimus, eam ipsam potius unionem
postliminio
reapplicari constans et commune omnium votum semper fuit. De Gallicia
actu in casu versamur, proponatur illi: eam non secus quam si linguam Hungaricam
in pertractatione publicorum negotiorum adoptaverit, Hungariae reapplicari
possit; et videbimus, eam ipsam potius unionem deprecaturam, quam
conditionem hanc amplexuram esse.
Qui nunc Galliciae, idem postea singulae Deo auspice Hungariae
reapplicandae provinciae sensus erit. Idem nunc Dalmatiae,
videbimus, eam ipsam potius unionem deprecaturam, quam
conditionem hanc amplexuram esse.
Qui nunc Galliciae, idem postea singulae Deo auspice Hungariae
reapplicandae provinciae sensus erit. Idem nunc Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae: nimirum linguam Latinam in Hungaria esse
Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae: nimirum linguam Latinam in Hungaria esse
Latinae in publicis usum sine unanimi omnium Hungariae
Comitatuum, et Civitatum consensu, qui nunc
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.