Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: et Your search found 155641 occurrences
First 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 40992-44245:40992. Marulić, Marko. De humilitate, versio electronica [Paragraph | Section] Neven Jovanović
itaque opere, quod
olim promiseram, nunc exoluo. Totum hoc, quod offerimus, Christi, Saluatoris nostri,
humanitatem diuinitatemque continet. Videbis primum, quanta ille in terram de cęlo descendens
perferre uoluit, quos labores, quę supplicia, ut pro nostris peccatis ipse iustus et innocens
satisfaceret nosque diabolo erreptos et de terreno ad cęleste habitaculum translatos Deo
coniungeret. Deinde cognosces ea cuncta, quę ipsi contigisse Euangelistarum scriptura testatur,
olim quidem prophetarum oraculis, Legis cerimoniis uariisque rerum euentis fuisse
Totum hoc, quod offerimus, Christi, Saluatoris nostri,
humanitatem diuinitatemque continet. Videbis primum, quanta ille in terram de cęlo descendens
perferre uoluit, quos labores, quę supplicia, ut pro nostris peccatis ipse iustus et innocens
satisfaceret nosque diabolo erreptos et de terreno ad cęleste habitaculum translatos Deo
coniungeret. Deinde cognosces ea cuncta, quę ipsi contigisse Euangelistarum scriptura testatur,
olim quidem prophetarum oraculis, Legis cerimoniis uariisque rerum euentis fuisse significata.
Postremo intelliges, a quanta
Iudei probro contemptuique habuerant, discipuli eius in
cęlum ascendentem uiderunt. Quem Pilatus Herodesque damnauerant, in cęlesti regno ad dexteram
sedit Dei Patris, iterum uenturus, ut iudicet mundum, in quem uenerat iudicandus. Nos ergo, si
cum illo exaltari cupimus, cum illo et humiliemur. Interim uelim, quando ista, quę scripsimus,
perlegeris, quicquid apte *corr. ex appte appositeque dictum
uidebitur, non mihi hoc tribuas, sed ei, qui donauit. Quicquid enim in nobis boni est, a Deo
est. Meum esse fatebor, siquid in disserendo
barbare
positum uel inconcine inconsulteque prolatum. Quale tamen cunque sit istud, quod mittimus, unum
mihi in hoc opere conficiendo propositum extitisse scias: illum ipsum, per quem creati,
redempti saluatique sumus, laude, quam possum maxima, prosequi, quoniam digna non possum, et
simul, dum beneficia, quę nobis contulit, recenseo, ad agendas gratias desides animos impellere
et ad ea, quę pręcipit, perficienda urgere. Quicquid autem pręmii **corr. ex
premii hic labor noster meretur, id totum tecum, cui plurimum debeo, cupio
mihi in hoc opere conficiendo propositum extitisse scias: illum ipsum, per quem creati,
redempti saluatique sumus, laude, quam possum maxima, prosequi, quoniam digna non possum, et
simul, dum beneficia, quę nobis contulit, recenseo, ad agendas gratias desides animos impellere
et ad ea, quę pręcipit, perficienda urgere. Quicquid autem pręmii **corr. ex
premii hic labor noster meretur, id totum tecum, cui plurimum debeo, cupio
communicare. Huiusce autem uoti qua ratione compos effici queam, accipe. Ista, quę ego dudum
impressoribus trade, ut, cum
plurium exemplariorum copia facta fuerit, illi, qui legerint, non mea magis quam Tua opera
excitentur ad eas capessendas uirtutes, quibus uera beatitudo comparatur. Ego igitur seminaui,
tu occabis, tu runcabis. Ego plantaui, tu arbustabis, tu pedabis, ut et seges ipsa lętior
proueniat et uiuiferi palmites per ramos quaque uersum serpendo longe sese porrigant lateque
propagent. Tunc demum fructus ipse, quem Domino pręstante percipere licebit, erit utrique
nostrum communis.
exemplariorum copia facta fuerit, illi, qui legerint, non mea magis quam Tua opera
excitentur ad eas capessendas uirtutes, quibus uera beatitudo comparatur. Ego igitur seminaui,
tu occabis, tu runcabis. Ego plantaui, tu arbustabis, tu pedabis, ut et seges ipsa lętior
proueniat et uiuiferi palmites per ramos quaque uersum serpendo longe sese porrigant lateque
propagent. Tunc demum fructus ipse, quem Domino pręstante percipere licebit, erit utrique
nostrum communis.
tu pedabis, ut et seges ipsa lętior
proueniat et uiuiferi palmites per ramos quaque uersum serpendo longe sese porrigant lateque
propagent. Tunc demum fructus ipse, quem Domino pręstante percipere licebit, erit utrique
nostrum communis.
et cura, sicut facis, ut spiritu magis quam carne ualeas. Hoc enim Christi seruum
decet.
PRAEFATIO
Ad conseruandam animi mansuetudinem uitęque innocentiam et in omni rerum aduersantium
grauitate tolerandi constantiam nihil utilius homini Christiano esse existimo quam Christi,
Saluatoris nostri ac Domini, assumptas pro nobis passiones et ipsam crucis mortem quotidie
cogitare. Dum enim ad memoriam reducuntur ea, quę ille pro nostra salute non modo gerere uerum
etiam ab impiis sustinere uoluit, diuinę erga nos charitatis magnitudo magis innotescit;
pudereque incipit seruum superbię fastu attolli,
sese submisisse. Deus homo factus est, ut hominem suę diuinitatis faceret
participem. Innocens Dominus a seruis damnari sustinuit, ut nos a diaboli seruitute liberaret.
Vincula, alapas, probra, sputa, flagella, spinarum aculeos, arundinis ictus, felis pocula,
clauos denique et lanceam et per uerberum uulnerumque tormenta mortem ipsam subire dignatus
est, ut nos, per peccatum alienatos, per corporis sui sacrificium Deo Patri reconciliaret et
in gratiam, quam nobis olim interdictam dolebamus, restitueret.
Eramus enim
Deus homo factus est, ut hominem suę diuinitatis faceret
participem. Innocens Dominus a seruis damnari sustinuit, ut nos a diaboli seruitute liberaret.
Vincula, alapas, probra, sputa, flagella, spinarum aculeos, arundinis ictus, felis pocula,
clauos denique et lanceam et per uerberum uulnerumque tormenta mortem ipsam subire dignatus
est, ut nos, per peccatum alienatos, per corporis sui sacrificium Deo Patri reconciliaret et
in gratiam, quam nobis olim interdictam dolebamus, restitueret.
Eramus enim filii irę, et
Vincula, alapas, probra, sputa, flagella, spinarum aculeos, arundinis ictus, felis pocula,
clauos denique et lanceam et per uerberum uulnerumque tormenta mortem ipsam subire dignatus
est, ut nos, per peccatum alienatos, per corporis sui sacrificium Deo Patri reconciliaret et
in gratiam, quam nobis olim interdictam dolebamus, restitueret.
Eramus enim filii irę, et per Christum facti sumus filii Dei. Ab inferis reuocati fuimus ad
paradisum, de potestate diaboli redempti beatorum spirituum coepimus esse consortes et,
et per uerberum uulnerumque tormenta mortem ipsam subire dignatus
est, ut nos, per peccatum alienatos, per corporis sui sacrificium Deo Patri reconciliaret et
in gratiam, quam nobis olim interdictam dolebamus, restitueret.
Eramus enim filii irę, et per Christum facti sumus filii Dei. Ab inferis reuocati fuimus ad
paradisum, de potestate diaboli redempti beatorum spirituum coepimus esse consortes et, qui de
terreni quoque habitaculi deliciis primorum parentum culpa pulsi exulabamus, Christo duce
atque autore ad cęleste
et
in gratiam, quam nobis olim interdictam dolebamus, restitueret.
Eramus enim filii irę, et per Christum facti sumus filii Dei. Ab inferis reuocati fuimus ad
paradisum, de potestate diaboli redempti beatorum spirituum coepimus esse consortes et, qui de
terreni quoque habitaculi deliciis primorum parentum culpa pulsi exulabamus, Christo duce
atque autore ad cęleste regnum reducimur mortisque superata conditione immortalitate atque
beatitudine donamur. Vicit ille mortem, cum a mortuis resurrexit, et beatitudinis nobis
esse consortes et, qui de
terreni quoque habitaculi deliciis primorum parentum culpa pulsi exulabamus, Christo duce
atque autore ad cęleste regnum reducimur mortisque superata conditione immortalitate atque
beatitudine donamur. Vicit ille mortem, cum a mortuis resurrexit, et beatitudinis nobis ianuam
per multa secula clausam reserauit, quando hominem, quem assumpserat, cęlo secum intulit atque
ad dexteram Dei Patris gloriose collocauit.
Quis ergo tam grande beneficium, tam inęstimabile donum animo metitus non iam pro uiribus
felicitatis
aditum aperiret, uolens ac libens passus sit?
Cęterum, nequis cum Iudeis erret male de Messię aduentu sentiens, monstrabimus, quicquid
olim in Lege de ipso prędictum erat, in Christo crucifixo fuisse impletum. Postremo loco de
eius resurrectione et ascensione tractabimus, ut tanto promptius labores tolleremus, quanto
maius pręmium in Christo nobis promitti intellexerimus. Totum igitur opus in libros tris erit
diuisum et iuxta materiam singulorum primus dicetur euangelicus, secundus propheticus, tertius
gloriosus.
Lege de ipso prędictum erat, in Christo crucifixo fuisse impletum. Postremo loco de
eius resurrectione et ascensione tractabimus, ut tanto promptius labores tolleremus, quanto
maius pręmium in Christo nobis promitti intellexerimus. Totum igitur opus in libros tris erit
diuisum et iuxta materiam singulorum primus dicetur euangelicus, secundus propheticus, tertius
gloriosus.
LIBER PRIMVS EVANGELICVS
Et quoniam, ut diximus, nihil tantum commodis uitę nostrę confert, quantum
promitti intellexerimus. Totum igitur opus in libros tris erit
diuisum et iuxta materiam singulorum primus dicetur euangelicus, secundus propheticus, tertius
gloriosus.
LIBER PRIMVS EVANGELICVS
Et quoniam, ut diximus, nihil tantum commodis uitę nostrę confert, quantum horum
commemoratio, singula, quę ab Euangelistis fideliter descripta et quę a prophetis prędicta uel
aliquo modo significata fuerint, inuestigare decreui ac fidelibus religiosisque uiris, qui cum
uitia
tertius
gloriosus.
LIBER PRIMVS EVANGELICVS
Et quoniam, ut diximus, nihil tantum commodis uitę nostrę confert, quantum horum
commemoratio, singula, quę ab Euangelistis fideliter descripta et quę a prophetis prędicta uel
aliquo modo significata fuerint, inuestigare decreui ac fidelibus religiosisque uiris, qui cum
uitia cauere tum uirtutibus proficere cupiunt, ut beatitudinem consequantur, legenda
proponere. Quos hortamur, ut abiectis interim terrenarum rerum
modo significata fuerint, inuestigare decreui ac fidelibus religiosisque uiris, qui cum
uitia cauere tum uirtutibus proficere cupiunt, ut beatitudinem consequantur, legenda
proponere. Quos hortamur, ut abiectis interim terrenarum rerum curis ad hęc contemplanda
animum intendant et, quantum pro his omnibus Domino suo debeant, secum, quam dilligentius
possunt, computent atque perpendant. Tu autem, Domine, nobis de Te loqui paratis uolens
propiciusque adsis. Quicquid enim recte instituitur, Tuo indiget auxilio, ut perficiatur.
Vt igitur ab initio
enim recte instituitur, Tuo indiget auxilio, ut perficiatur.
Vt igitur ab initio ordiamur susceptę humanitatis, — hic, qui regnat in cęlo, serui formam
accipere dignatus est in terra; hic, cuius sunt omnia, pauper nasci uoluit, pauper uiuere, ut
documento foret fragilia et caduca bona contemnenda esse quęrentibus perpetua et ęterna. In
Luca scriptum legimus de Maria Virgine, matre eius: Et peperit filium suum primogenitum,
et reclinauit eum in pręsepio, quia non erat eis :*corr. ex
ei locus in
Vt igitur ab initio ordiamur susceptę humanitatis, — hic, qui regnat in cęlo, serui formam
accipere dignatus est in terra; hic, cuius sunt omnia, pauper nasci uoluit, pauper uiuere, ut
documento foret fragilia et caduca bona contemnenda esse quęrentibus perpetua et ęterna. In
Luca scriptum legimus de Maria Virgine, matre eius: Et peperit filium suum primogenitum,
et reclinauit eum in pręsepio, quia non erat eis :*corr. ex
ei locus in diuersorio. Pannis uilibus inuoluitur, cui
qui regnat in cęlo, serui formam
accipere dignatus est in terra; hic, cuius sunt omnia, pauper nasci uoluit, pauper uiuere, ut
documento foret fragilia et caduca bona contemnenda esse quęrentibus perpetua et ęterna. In
Luca scriptum legimus de Maria Virgine, matre eius: Et peperit filium suum primogenitum,
et reclinauit eum in pręsepio, quia non erat eis :*corr. ex
ei locus in diuersorio. Pannis uilibus inuoluitur, cui cęlum
sedes est, in pręsepio, cui terra scabellum pedum eius est, et per quem
dignatus est in terra; hic, cuius sunt omnia, pauper nasci uoluit, pauper uiuere, ut
documento foret fragilia et caduca bona contemnenda esse quęrentibus perpetua et ęterna. In
Luca scriptum legimus de Maria Virgine, matre eius: Et peperit filium suum primogenitum,
et reclinauit eum in pręsepio, quia non erat eis :*corr. ex
ei locus in diuersorio. Pannis uilibus inuoluitur, cui cęlum
sedes est, in pręsepio, cui terra scabellum pedum eius est, et per quem facta sunt omnia, non
fuit illi in
Et peperit filium suum primogenitum,
et reclinauit eum in pręsepio, quia non erat eis :*corr. ex
ei locus in diuersorio. Pannis uilibus inuoluitur, cui cęlum
sedes est, in pręsepio, cui terra scabellum pedum eius est, et per quem facta sunt omnia, non
fuit illi in diuersorio locus. Nemo paupertatem humilitatemque professus iactanter superbiat,
quod multa reliquerit, quod honorabilior cęteris fuerit. Nihil erat isto opulentius, nihil
honorabilius, qui, ut nos ditaret et extolleret, tam egenum,
scabellum pedum eius est, et per quem facta sunt omnia, non
fuit illi in diuersorio locus. Nemo paupertatem humilitatemque professus iactanter superbiat,
quod multa reliquerit, quod honorabilior cęteris fuerit. Nihil erat isto opulentius, nihil
honorabilius, qui, ut nos ditaret et extolleret, tam egenum, tam infimum, quam uides, se nobis
pręstitit.
Et quoniam homo factus Deus esse non desiit, ab angelo nasciturus nunciatur, de Virgine
intacta nascitur, cęlestium spirituum cantu celebratur, a pastoribus adoratur, a magis nouę
stellę
locus. Nemo paupertatem humilitatemque professus iactanter superbiat,
quod multa reliquerit, quod honorabilior cęteris fuerit. Nihil erat isto opulentius, nihil
honorabilius, qui, ut nos ditaret et extolleret, tam egenum, tam infimum, quam uides, se nobis
pręstitit.
Et quoniam homo factus Deus esse non desiit, ab angelo nasciturus nunciatur, de Virgine
intacta nascitur, cęlestium spirituum cantu celebratur, a pastoribus adoratur, a magis nouę
stellę indicio inuenitur oblatisque muneribus ut Deus excolitur.
Deinde exactis diebus
de Virgine
intacta nascitur, cęlestium spirituum cantu celebratur, a pastoribus adoratur, a magis nouę
stellę indicio inuenitur oblatisque muneribus ut Deus excolitur.
Deinde exactis diebus purgationis oblatus est puer in templo secundum Legem primogenitis
dictam et data est hostia: par turturum aut duo pulli columbarum. Hostia hęc inopię et
paupertatis indicium erat. Leuitici enim lex iubet offerri agnum in holocaustum pro filio et
pullum columbę siue turturem. Si agnum — inquit — non poterit, offerat duos
adoratur, a magis nouę
stellę indicio inuenitur oblatisque muneribus ut Deus excolitur.
Deinde exactis diebus purgationis oblatus est puer in templo secundum Legem primogenitis
dictam et data est hostia: par turturum aut duo pulli columbarum. Hostia hęc inopię et
paupertatis indicium erat. Leuitici enim lex iubet offerri agnum in holocaustum pro filio et
pullum columbę siue turturem. Si agnum — inquit — non poterit, offerat duos
turtures uel duos pullos columbarum. Ioseph ergo et Maria intantum inopes
Deinde exactis diebus purgationis oblatus est puer in templo secundum Legem primogenitis
dictam et data est hostia: par turturum aut duo pulli columbarum. Hostia hęc inopię et
paupertatis indicium erat. Leuitici enim lex iubet offerri agnum in holocaustum pro filio et
pullum columbę siue turturem. Si agnum — inquit — non poterit, offerat duos
turtures uel duos pullos columbarum. Ioseph ergo et Maria intantum inopes erant, ut
agnum, quem offerrent, non haberent pręter Agnum ipsum, qui tollit peccata mundi, non
Hostia hęc inopię et
paupertatis indicium erat. Leuitici enim lex iubet offerri agnum in holocaustum pro filio et
pullum columbę siue turturem. Si agnum — inquit — non poterit, offerat duos
turtures uel duos pullos columbarum. Ioseph ergo et Maria intantum inopes erant, ut
agnum, quem offerrent, non haberent pręter Agnum ipsum, qui tollit peccata mundi, non in
templo, sed in cruce offerendum.
Non sit tibi, Christiane, grauis paupertas. Hęc te Dei filio magis similem facit quam
diuitem suę
inopes erant, ut
agnum, quem offerrent, non haberent pręter Agnum ipsum, qui tollit peccata mundi, non in
templo, sed in cruce offerendum.
Non sit tibi, Christiane, grauis paupertas. Hęc te Dei filio magis similem facit quam
diuitem suę diuitię.
Et tunc quidem circumciditur puer, ut iam ab infantia sanguinem suum fundere pro nostra
salute incipiat, qui adultus totum in cruce profusurus erat. Vocatum est — inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
sanguinem suum fundere pro nostra
salute incipiat, qui adultus totum in cruce profusurus erat. Vocatum est — inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus interprętatur Saluator. Vt nos ergo saluaret, et nasci uoluit in carne et in paupertate
uiuere et odia impiorum sustinere. Vere autem Saluatorem esse et Symeon senex et Anna uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis
nostra
salute incipiat, qui adultus totum in cruce profusurus erat. Vocatum est — inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus interprętatur Saluator. Vt nos ergo saluaret, et nasci uoluit in carne et in paupertate
uiuere et odia impiorum sustinere. Vere autem Saluatorem esse et Symeon senex et Anna uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim
qui adultus totum in cruce profusurus erat. Vocatum est — inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus interprętatur Saluator. Vt nos ergo saluaret, et nasci uoluit in carne et in paupertate
uiuere et odia impiorum sustinere. Vere autem Saluatorem esse et Symeon senex et Anna uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim ille a magis didicisset natum
est — inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus interprętatur Saluator. Vt nos ergo saluaret, et nasci uoluit in carne et in paupertate
uiuere et odia impiorum sustinere. Vere autem Saluatorem esse et Symeon senex et Anna uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim ille a magis didicisset natum esse regem
Israhel, dubitauit illo saluo se de
— inquit
— nomen eius Iesus, quod uocatum est ab angelo, priusquam in utero conciperetur.
Iesus interprętatur Saluator. Vt nos ergo saluaret, et nasci uoluit in carne et in paupertate
uiuere et odia impiorum sustinere. Vere autem Saluatorem esse et Symeon senex et Anna uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim ille a magis didicisset natum esse regem
Israhel, dubitauit illo saluo se de regni solio
uidua de
illo prophetando testati sunt, de quo quidem uenturo tot ante seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim ille a magis didicisset natum esse regem
Israhel, dubitauit illo saluo se de regni solio deturbatum iri et cęde ipsum tollere decreuit.
Angeli autem monitu Ioseph cum puero et Maria, matre eius, fugit in Aegyptum. In Aegyptum,
idolis deditam, iam tum Dominus inferebatur colendus, Iudeam relinquens incredulam. Fugit ergo
Saluator noster Herodem, ut se nobis exiberet in salutem, nos
seculis fuerat prophetatum.
Iam primum Herodis persecutionem patitur. Cum enim ille a magis didicisset natum esse regem
Israhel, dubitauit illo saluo se de regni solio deturbatum iri et cęde ipsum tollere decreuit.
Angeli autem monitu Ioseph cum puero et Maria, matre eius, fugit in Aegyptum. In Aegyptum,
idolis deditam, iam tum Dominus inferebatur colendus, Iudeam relinquens incredulam. Fugit ergo
Saluator noster Herodem, ut se nobis exiberet in salutem, nos gentilitio errore liberaret et
in uiam ueritatis dirigeret, nos
Angeli autem monitu Ioseph cum puero et Maria, matre eius, fugit in Aegyptum. In Aegyptum,
idolis deditam, iam tum Dominus inferebatur colendus, Iudeam relinquens incredulam. Fugit ergo
Saluator noster Herodem, ut se nobis exiberet in salutem, nos gentilitio errore liberaret et
in uiam ueritatis dirigeret, nos diabolo erriperet et Deo coniungeret ac de terrenis efficeret
cęlestes *corr. ex celestes , de mortalibus immortales.
Transeamus de pueritia ad iuuentam. Iam trigenarius Dominus noster post baptismi
eius, fugit in Aegyptum. In Aegyptum,
idolis deditam, iam tum Dominus inferebatur colendus, Iudeam relinquens incredulam. Fugit ergo
Saluator noster Herodem, ut se nobis exiberet in salutem, nos gentilitio errore liberaret et
in uiam ueritatis dirigeret, nos diabolo erriperet et Deo coniungeret ac de terrenis efficeret
cęlestes *corr. ex celestes , de mortalibus immortales.
Transeamus de pueritia ad iuuentam. Iam trigenarius Dominus noster post baptismi
consecrationem ieiunio corpus affligere uoluit, ut nos spiritali bono
— baptismum, ut uincamus — fidem, ut
uincendo perseueremus — cibi potusque abstinentiam.
Nec miretur sanctus, si Sathanę sentit insidias. Sanctus sanctorum erat, qui ab eo tentatus
est. Vt autem uincas, omnem uincendi spem in illo colloca, qui solus inuincibilis est et sine
quo uincere potest nemo. Sine me — inquit — nihil potestis facere.
Sed iam, quid aduersus eum ipsi Iudei, inuidię ueneno imbuti, dixerint siue fecerint,
uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum,
uincas, omnem uincendi spem in illo colloca, qui solus inuincibilis est et sine
quo uincere potest nemo. Sine me — inquit — nihil potestis facere.
Sed iam, quid aduersus eum ipsi Iudei, inuidię ueneno imbuti, dixerint siue fecerint,
uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum, tam
asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus.
In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in sabbato et
quia patrem suum dicebat Deum, ęqualem se faciens
ueneno imbuti, dixerint siue fecerint,
uideamus. Et cum omnia pro nostra salute passus sit, credamus nihil esse tam durum, tam
asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus.
In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in sabbato et
quia patrem suum dicebat Deum, ęqualem se faciens Deo. Cum morbos pelleret, cum
demoniis imperaret et multa mira faceret, negare manifesta non poterant; hanc ipsam arguendi
ansam quęsierunt, **corr. ex quesierunt ut sabbati transgressorem
tam durum, tam
asperum, quod pro nomine eius perferre non debeamus.
In Ioannis Euangelio legimus: Persequebantur Iudei Iesum, quia sanabat in sabbato et
quia patrem suum dicebat Deum, ęqualem se faciens Deo. Cum morbos pelleret, cum
demoniis imperaret et multa mira faceret, negare manifesta non poterant; hanc ipsam arguendi
ansam quęsierunt, **corr. ex quesierunt ut sabbati transgressorem
esse dicerent.
Ad probaticam piscinam curato illi, qui duodequadraginta annos ęger
mira faceret, negare manifesta non poterant; hanc ipsam arguendi
ansam quęsierunt, **corr. ex quesierunt ut sabbati transgressorem
esse dicerent.
Ad probaticam piscinam curato illi, qui duodequadraginta annos ęger fuerat et cui tam
diutino langore membris prope mortuis iacenti dixerat Dominus: Surge, tolle grabatum
tuum, et ambula, dixerunt: Sabbatum est, non licet tibi grabatum tollere.
Sed mox a Domino, quod non recte de sabbati obseruatione sentiant, arguuntur:
ut sabbati transgressorem
esse dicerent.
Ad probaticam piscinam curato illi, qui duodequadraginta annos ęger fuerat et cui tam
diutino langore membris prope mortuis iacenti dixerat Dominus: Surge, tolle grabatum
tuum, et ambula, dixerunt: Sabbatum est, non licet tibi grabatum tollere.
Sed mox a Domino, quod non recte de sabbati obseruatione sentiant, arguuntur: Si
circumcisionem — inquit — accipit homo in sabbato, ut non soluatur lex Moysi,
mihi
quod non recte de sabbati obseruatione sentiant, arguuntur: Si
circumcisionem — inquit — accipit homo in sabbato, ut non soluatur lex Moysi,
mihi indignamini, quia totum hominem sanum feci in sabbato? Quasi diceret: Si
circumcidere licet, profecto et sanare licet, quod est pietatis opus.
Deinde Dominus homini a natiuitate cęco die sabbati uisum dedit. Hoc illi sugillant et
dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. O cęca inuidentium
iudicia impudensque arbitrium! Non uident sic
ut non soluatur lex Moysi,
mihi indignamini, quia totum hominem sanum feci in sabbato? Quasi diceret: Si
circumcidere licet, profecto et sanare licet, quod est pietatis opus.
Deinde Dominus homini a natiuitate cęco die sabbati uisum dedit. Hoc illi sugillant et
dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. O cęca inuidentium
iudicia impudensque arbitrium! Non uident sic sentiendo, quod Deum offendant. Iniustum enim
fateantur necesse est, qui legis suę pręuaricatori tantam concesserit potestatem, ut et
et
dicunt: Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. O cęca inuidentium
iudicia impudensque arbitrium! Non uident sic sentiendo, quod Deum offendant. Iniustum enim
fateantur necesse est, qui legis suę pręuaricatori tantam concesserit potestatem, ut et cęcis
possit dare lumen et quouis morbo oppressis sanitatem. Vnde alii dicebant: Quomodo
potest homo peccator hęc signa facere?
Cum pręterea die sabbati per sata pergentes discipuli esurirent spicisque manu confricatis
excussa grana
est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. O cęca inuidentium
iudicia impudensque arbitrium! Non uident sic sentiendo, quod Deum offendant. Iniustum enim
fateantur necesse est, qui legis suę pręuaricatori tantam concesserit potestatem, ut et cęcis
possit dare lumen et quouis morbo oppressis sanitatem. Vnde alii dicebant: Quomodo
potest homo peccator hęc signa facere?
Cum pręterea die sabbati per sata pergentes discipuli esurirent spicisque manu confricatis
excussa grana comederent, ecce — aiunt —
quod non
licet eis facere sabbatis. Falsi autem iudicii conuicti sunt argumento Dauid, qui
famem passus panes propositionis comedit, quibus soli sacerdotes uesci solerent; exemplo etiam
sacerdotum ipsorum, qui in templo sabbatum uiolant multa tunc quidem illic operando et tamen
sine crimine sunt. Se uero et templo maiorem esse asseruit et dominum sabbati affirmauit. Qua
igitur ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati
ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente magistro, qui nihil
Falsi autem iudicii conuicti sunt argumento Dauid, qui
famem passus panes propositionis comedit, quibus soli sacerdotes uesci solerent; exemplo etiam
sacerdotum ipsorum, qui in templo sabbatum uiolant multa tunc quidem illic operando et tamen
sine crimine sunt. Se uero et templo maiorem esse asseruit et dominum sabbati affirmauit. Qua
igitur ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati
ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente magistro, qui nihil eis
illicitum permitteret?
sunt argumento Dauid, qui
famem passus panes propositionis comedit, quibus soli sacerdotes uesci solerent; exemplo etiam
sacerdotum ipsorum, qui in templo sabbatum uiolant multa tunc quidem illic operando et tamen
sine crimine sunt. Se uero et templo maiorem esse asseruit et dominum sabbati affirmauit. Qua
igitur ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati
ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente magistro, qui nihil eis
illicitum permitteret?
Manum hominis aridam sanat,
ratione rectam ac ueram sabbati obseruationem nosse poterant, cum dominum sabbati
ignorarent, uel quomodo discipulis peccandi dabatur locus pręsente magistro, qui nihil eis
illicitum permitteret?
Manum hominis aridam sanat, mulierem duodeuiginti annis inclinatam errigit. Et quod hoc
sabbatis faceret, opprobrabant. Non est autem passus Dominus eos errare, atque etiam sabbatis
licere benefacere docuit. Nam cum nullo prorsus tempore male agere fas sit, bene agendi
officium omni tempore hominibus congruere manifestum est.
omni tempore hominibus congruere manifestum est.
Quin immo uirtutis exercendę occasionem elabi sinere ignauię crimen habetur ociique
somniculosi.
Postremo hydropico ante se constituto Saluator noster dixit, ut Lucas refert, ad Legis
peritos et phariseos: Si licet sabbato curare? At illi tacuerunt. Si enim
annuerent, contraire Legi timebant, sin uero negarent, pietatis operi aduersari arguerentur.
Ipse igitur non expectato responso apprehensum sanauit ac dimisit et ad illos ait: Cuius
uestrum
dixit, ut Lucas refert, ad Legis
peritos et phariseos: Si licet sabbato curare? At illi tacuerunt. Si enim
annuerent, contraire Legi timebant, sin uero negarent, pietatis operi aduersari arguerentur.
Ipse igitur non expectato responso apprehensum sanauit ac dimisit et ad illos ait: Cuius
uestrum asinus uel bos in puteum cadet, et non continuo extrahet illum die sabbati. Ac
si diceret: Si casu aliquo oppresso iumento auxilium est exibendum, ut liberetur, multo magis
homini succurri oportet, propter quem facta sunt iumenta, ut
sabbato curare? At illi tacuerunt. Si enim
annuerent, contraire Legi timebant, sin uero negarent, pietatis operi aduersari arguerentur.
Ipse igitur non expectato responso apprehensum sanauit ac dimisit et ad illos ait: Cuius
uestrum asinus uel bos in puteum cadet, et non continuo extrahet illum die sabbati. Ac
si diceret: Si casu aliquo oppresso iumento auxilium est exibendum, ut liberetur, multo magis
homini succurri oportet, propter quem facta sunt iumenta, ut seruiant ei. Ista de sabbato.
Sed pręter hęc opera Domini nostri
sunt turbę, ut Euangelistę
testantur, dicentes: Nunquam apparuit sic in Israhel. Pharisei uero glorię eius
inuidentes: In Belzebub — inquiunt — principe demoniorum, eiicit
demonia. Rursum demoniacum oculis captum utroque malo curat, et pharisei dixerunt:
Hic non eiicit demones nisi in Belzebub, principe demoniorum.
Tunc quoque inesse ei demonium dicere ausi sunt, cum ille scelus, quod ipsi intra se
uoluebant, detegeret dicens: Quid me quęritis interficere? Poterant iure
demonium dicere ausi sunt, cum ille scelus, quod ipsi intra se
uoluebant, detegeret dicens: Quid me quęritis interficere? Poterant iure quidem
illum Deum esse credere, qui secreta cordis nosset. Sed odii morbo excęcati dissimulare, quod
nequiter parabant, maluerunt et eum, qui cultu dignus erat diuino, contumeliis afficere.
Iterum, cum ad phariseos et scribas diceret: Qui ex Deo est, uerba Dei audit.
Propterea uos non auditis, quia ex Deo non estis, responderunt: Nonne bene
dicimus *corr. ex
Quid me quęritis interficere? Poterant iure quidem
illum Deum esse credere, qui secreta cordis nosset. Sed odii morbo excęcati dissimulare, quod
nequiter parabant, maluerunt et eum, qui cultu dignus erat diuino, contumeliis afficere.
Iterum, cum ad phariseos et scribas diceret: Qui ex Deo est, uerba Dei audit.
Propterea uos non auditis, quia ex Deo non estis, responderunt: Nonne bene
dicimus *corr. ex benedicimus nos, quia Samaritanus
es tu* et demonium
cum ad phariseos et scribas diceret: Qui ex Deo est, uerba Dei audit.
Propterea uos non auditis, quia ex Deo non estis, responderunt: Nonne bene
dicimus *corr. ex benedicimus nos, quia Samaritanus
es tu* et demonium habes? Indignari solent iniqui, cum sua sibi uitia obiici et
exprobrari audiunt. Samaritanus es, inquiunt, hoc est Iudaicę legis semiplenus
sectator. Tales enim tunc Samaritani habebantur. Et demonium habes. Ipse autem
demonum
Propterea uos non auditis, quia ex Deo non estis, responderunt: Nonne bene
dicimus *corr. ex benedicimus nos, quia Samaritanus
es tu* et demonium habes? Indignari solent iniqui, cum sua sibi uitia obiici et
exprobrari audiunt. Samaritanus es, inquiunt, hoc est Iudaicę legis semiplenus
sectator. Tales enim tunc Samaritani habebantur. Et demonium habes. Ipse autem
demonum hominumque dominus mansuetudinis et tollerantię nobis exemplum insinuans, non
nos, quia Samaritanus
es tu* et demonium habes? Indignari solent iniqui, cum sua sibi uitia obiici et
exprobrari audiunt. Samaritanus es, inquiunt, hoc est Iudaicę legis semiplenus
sectator. Tales enim tunc Samaritani habebantur. Et demonium habes. Ipse autem
demonum hominumque dominus mansuetudinis et tollerantię nobis exemplum insinuans, non
maledicta pro maledictis refert, sed tantum se demonium nequaquam habere ait. Contrarius enim
erat demoniis, qui ea de obsessis hominibus eiicere solebat.
Indignari solent iniqui, cum sua sibi uitia obiici et
exprobrari audiunt. Samaritanus es, inquiunt, hoc est Iudaicę legis semiplenus
sectator. Tales enim tunc Samaritani habebantur. Et demonium habes. Ipse autem
demonum hominumque dominus mansuetudinis et tollerantię nobis exemplum insinuans, non
maledicta pro maledictis refert, sed tantum se demonium nequaquam habere ait. Contrarius enim
erat demoniis, qui ea de obsessis hominibus eiicere solebat. Samaritani uero nomen silentio
pręteriit. Samaritanus quippe custos
non
maledicta pro maledictis refert, sed tantum se demonium nequaquam habere ait. Contrarius enim
erat demoniis, qui ea de obsessis hominibus eiicere solebat. Samaritani uero nomen silentio
pręteriit. Samaritanus quippe custos interpretatur. Ipse autem custos noster est et in
periculis uitę defensor et inuocantibus se saluator.
Idem cum dixisset: Amen, amen dico uobis, siquis sermonem meum seruauerit, mortem non
uidebit in ęternum, responderunt: Nunc cognouimus, quia demonium habes. Abraham
mortuus est et
refert, sed tantum se demonium nequaquam habere ait. Contrarius enim
erat demoniis, qui ea de obsessis hominibus eiicere solebat. Samaritani uero nomen silentio
pręteriit. Samaritanus quippe custos interpretatur. Ipse autem custos noster est et in
periculis uitę defensor et inuocantibus se saluator.
Idem cum dixisset: Amen, amen dico uobis, siquis sermonem meum seruauerit, mortem non
uidebit in ęternum, responderunt: Nunc cognouimus, quia demonium habes. Abraham
mortuus est et prophetę, et tu dicis: Siquis sermonem
est et in
periculis uitę defensor et inuocantibus se saluator.
Idem cum dixisset: Amen, amen dico uobis, siquis sermonem meum seruauerit, mortem non
uidebit in ęternum, responderunt: Nunc cognouimus, quia demonium habes. Abraham
mortuus est et prophetę, et tu dicis: Siquis sermonem meum seruauerit, non gustabit mortem in
ęternum. Nunquid tu maior es patre nostro Abraham, qui mortuus est? Semper inuidus
inuenire conatur, ut eius, quem odit, uel recte dicta peruertat uel facta laudabilia malignis
rumoribus
periculis uitę defensor et inuocantibus se saluator.
Idem cum dixisset: Amen, amen dico uobis, siquis sermonem meum seruauerit, mortem non
uidebit in ęternum, responderunt: Nunc cognouimus, quia demonium habes. Abraham
mortuus est et prophetę, et tu dicis: Siquis sermonem meum seruauerit, non gustabit mortem in
ęternum. Nunquid tu maior es patre nostro Abraham, qui mortuus est? Semper inuidus
inuenire conatur, ut eius, quem odit, uel recte dicta peruertat uel facta laudabilia malignis
rumoribus infamet.
conatur, ut eius, quem odit, uel recte dicta peruertat uel facta laudabilia malignis
rumoribus infamet. Christum igitur Dominum, cum uera doceret, demonium habere dixerunt, cum
miracula operaretur, in principe demonum ea ipsum operarari contendebant. Sed, qui erat Dei
sapientia et Dei uirtus, non inuocatione, non ope demonum indigebat, cum eisdem imperaret et
illi iussis eius non parere non possent. Hic igitur, qui tantę potentię erat, poterat impios
detractores repente perdere, sed nostrę infirmitati maluit consulere, ut discamus pati potius
iniuriam
rumoribus infamet. Christum igitur Dominum, cum uera doceret, demonium habere dixerunt, cum
miracula operaretur, in principe demonum ea ipsum operarari contendebant. Sed, qui erat Dei
sapientia et Dei uirtus, non inuocatione, non ope demonum indigebat, cum eisdem imperaret et
illi iussis eius non parere non possent. Hic igitur, qui tantę potentię erat, poterat impios
detractores repente perdere, sed nostrę infirmitati maluit consulere, ut discamus pati potius
iniuriam quam referre.
Pręterea, cum multa uera salutiferaque admonuisset,
maluit consulere, ut discamus pati potius
iniuriam quam referre.
Pręterea, cum multa uera salutiferaque admonuisset, dissensio — ut Ioannes ait
— facta est inter Iudeos propter sermones hos. Dicebant autem multi ex ipsis: Demonium
habet et insanit. Quid eum auditis? Alii dicebant: Hęc uerba non sunt demonium habentis;
nunquid demonium potest cęcorum oculos aperire? Nihil hic respondit Saluator noster,
ut discamus, quoties alii pro nobis recte respondeant, *add.
falsas aliorum
Alii dicebant: Hęc uerba non sunt demonium habentis;
nunquid demonium potest cęcorum oculos aperire? Nihil hic respondit Saluator noster,
ut discamus, quoties alii pro nobis recte respondeant, *add.
falsas aliorum calumnias paruipendere et tacere potius quam aliquid dicere,
contenti contra cauillantes fauore ac beniuolentia bonorum.
Porro Iudeorum immanitas non satis habuit uerbis lacessere Dei filium: ad necandum tandem
inclinantur.
Cum enim ipse uocationem gentium designaret per uiduam illam
fauore ac beniuolentia bonorum.
Porro Iudeorum immanitas non satis habuit uerbis lacessere Dei filium: ad necandum tandem
inclinantur.
Cum enim ipse uocationem gentium designaret per uiduam illam Sareptanam (ut in Luca
legimus), ad quam missus fuit Helias, et per Naman Syrum ab Heliseo leprę morbo curatum,
repleti sunt — inquit — omnes in synagoga ira hęc audientes. Et
surrexerunt et eiecerunt illum extra ciuitatem. Et duxerunt illum usque ad supercilium
montis, supra quem ciuitas illorum erat ędificata,
inclinantur.
Cum enim ipse uocationem gentium designaret per uiduam illam Sareptanam (ut in Luca
legimus), ad quam missus fuit Helias, et per Naman Syrum ab Heliseo leprę morbo curatum,
repleti sunt — inquit — omnes in synagoga ira hęc audientes. Et
surrexerunt et eiecerunt illum extra ciuitatem. Et duxerunt illum usque ad supercilium
montis, supra quem ciuitas illorum erat ędificata, ut precipitarent
eum. De ciuitate eiicitur mundi
Dominus, et omnium
Cum enim ipse uocationem gentium designaret per uiduam illam Sareptanam (ut in Luca
legimus), ad quam missus fuit Helias, et per Naman Syrum ab Heliseo leprę morbo curatum,
repleti sunt — inquit — omnes in synagoga ira hęc audientes. Et
surrexerunt et eiecerunt illum extra ciuitatem. Et duxerunt illum usque ad supercilium
montis, supra quem ciuitas illorum erat ędificata, ut precipitarent
eum. De ciuitate eiicitur mundi
Dominus, et omnium Conditor ducitur, ut
designaret per uiduam illam Sareptanam (ut in Luca
legimus), ad quam missus fuit Helias, et per Naman Syrum ab Heliseo leprę morbo curatum,
repleti sunt — inquit — omnes in synagoga ira hęc audientes. Et
surrexerunt et eiecerunt illum extra ciuitatem. Et duxerunt illum usque ad supercilium
montis, supra quem ciuitas illorum erat ędificata, ut precipitarent
eum. De ciuitate eiicitur mundi
Dominus, et omnium Conditor ducitur, ut de montis crepidine pręcipitetur.
Et
surrexerunt et eiecerunt illum extra ciuitatem. Et duxerunt illum usque ad supercilium
montis, supra quem ciuitas illorum erat ędificata, ut precipitarent
eum. De ciuitate eiicitur mundi
Dominus, et omnium Conditor ducitur, ut de montis crepidine pręcipitetur. Talia autem se non
inuitum pati ostendit, cum inter eos, a quibus ducebatur, non comparuisset. Sequitur enim:
Iesus autem transiens per medium illorum ibat. Discessit itaque ab eis et uenit
Capharnaum,
eiicitur mundi
Dominus, et omnium Conditor ducitur, ut de montis crepidine pręcipitetur. Talia autem se non
inuitum pati ostendit, cum inter eos, a quibus ducebatur, non comparuisset. Sequitur enim:
Iesus autem transiens per medium illorum ibat. Discessit itaque ab eis et uenit
Capharnaum, ciuitatem Galileę ibique docebat populum. Qua certe in re instruit nos ne
tunc quidem, cum aduersariorum persecutionem patimur, cessandum esse ab operibus iustitię.
Ad hęc frequenter etiam lapidibus eum obruere concupierunt. Nam cum in templo
operibus iustitię.
Ad hęc frequenter etiam lapidibus eum obruere concupierunt. Nam cum in templo eos docuisset,
ut Ioannes ait, dixissetque: Antequam Abraham fieret, ego sum. Tulerunt — inquit
— lapides, ut iacerent in eum. Iesus autem abscondit se et exiuit de templo;
illud nempe implens, quod in psalmo est dictum: Odiui ecclesiam malignantium, et cum
impiis non sedebo. Quicquid autem illi ad necem ei inferendam pararant, in nihilum
uertitur. Non enim, quando illi uolebant, sed quando ipsi placuisset,
ut Ioannes ait, dixissetque: Antequam Abraham fieret, ego sum. Tulerunt — inquit
— lapides, ut iacerent in eum. Iesus autem abscondit se et exiuit de templo;
illud nempe implens, quod in psalmo est dictum: Odiui ecclesiam malignantium, et cum
impiis non sedebo. Quicquid autem illi ad necem ei inferendam pararant, in nihilum
uertitur. Non enim, quando illi uolebant, sed quando ipsi placuisset, occidi potuit. Volens
igitur pro salute omnium in ipsum credentium mortem subiit. Alioquin nihil in Dei filium
qui etiam angelorum est dominus. Iudeorum autem mala mens, malus animus,
qui glorię eius inuidendo nec beneficia reputabant nec miraculis mouebantur, tollere illum de
medio festinabant.
Talis nunc est ipsa peccantium ingratitudo. Lapidant Saluatorem cordis sui obduratione, et
ipse absconditur eis. Neque enim faciem illius glorificatam uidere merentur, qui
ad poenitentiam conuerti negligunt. Fugit ille de templo cordis eorum, quia uulpes foueas
habent et uolucres cęli nidos, Filius autem hominis non habet in obstinatis, ubi caput
nunc est ipsa peccantium ingratitudo. Lapidant Saluatorem cordis sui obduratione, et
ipse absconditur eis. Neque enim faciem illius glorificatam uidere merentur, qui
ad poenitentiam conuerti negligunt. Fugit ille de templo cordis eorum, quia uulpes foueas
habent et uolucres cęli nidos, Filius autem hominis non habet in obstinatis, ubi caput
reclinet suum. Poterat quippe Dominus Iudeos sibi tam infensos repente perdere, sed maluit
latere, ut nobis documento esset ne tunc quidem, cum possumus, in aduersantium furorem
uindicare uelle, sed
Filius autem hominis non habet in obstinatis, ubi caput
reclinet suum. Poterat quippe Dominus Iudeos sibi tam infensos repente perdere, sed maluit
latere, ut nobis documento esset ne tunc quidem, cum possumus, in aduersantium furorem
uindicare uelle, sed potius ab eis recedere, et pati magis iniuriam quam inferre.
Iterum idem Euangelista refert, quod sublatis de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit
latere, ut nobis documento esset ne tunc quidem, cum possumus, in aduersantium furorem
uindicare uelle, sed potius ab eis recedere, et pati magis iniuriam quam inferre.
Iterum idem Euangelista refert, quod sublatis de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt,
Iterum idem Euangelista refert, quod sublatis de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem
idem Euangelista refert, quod sublatis de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię,
quod sublatis de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię, sumus ad
de terra lapidibus minati sunt dicenti:
Ego et Pater unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię, sumus ad pluralitatem
unum sumus. Iisdem ferme lapidibus eum postea im Heretici petere ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię, sumus ad pluralitatem personarum. Vnus enim Deus est
in substantia, sed in personis
ausi sunt: Arrius, qui asserit inęqualem esse Patri
Filium, Cherintus et Hebion et Paulus Samosatanus* et Photinus et Heluidius, qui Christum
purum hominem dixerunt, Manicheus et Martion, qui ne hominem quidem, sed phantasma fuisse
putauerunt. At uero ille, qui ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię, sumus ad pluralitatem personarum. Vnus enim Deus est
in substantia, sed in personis trinus est.
Quęsierunt — inquit — eum apprehendere, et exiuit de
ait: Ego et Pater unum sumus, unum referri uoluit
ad simplicitatem substantię, sumus ad pluralitatem personarum. Vnus enim Deus est
in substantia, sed in personis trinus est.
Quęsierunt — inquit — eum apprehendere, et exiuit de manibus eorum.
Teneri igitur non potuit, nisi cum ipse uoluit. Nemo autem potest tenere Iesum odii facibus
ardens. Iccirco est scriptum: Resistit Deus superbis, humilibus autem dat
gratiam.
Hęc aperte quidem in eum machinabantur,
eorum.
Teneri igitur non potuit, nisi cum ipse uoluit. Nemo autem potest tenere Iesum odii facibus
ardens. Iccirco est scriptum: Resistit Deus superbis, humilibus autem dat
gratiam.
Hęc aperte quidem in eum machinabantur, nonnulla autem dolo et simulatione tentantes, ut,
siquid a Lege diuersum pręferret, ueluti prophanum accusarent uel, si omnia efficere nollet,
quę ipsi exigerent, eum, quasi qui non posset, infirmitatis arguerent. Tentantes igitur
quęrunt signum de cęlo, quasi uero non sint ea cuncta de cęlo,
igitur
quęrunt signum de cęlo, quasi uero non sint ea cuncta de cęlo, hoc est a Deo, quę humanas
uires excedunt. ** corr. ex excędunt Vel hoc excogitarunt, ut, si de
cęlo signum non daret, probarent Moyse minorem, qui manna pluere fecit de cęlo, et Iesu Naue,
qui *corr. ex Samosetanus
solem stare coegit, et Helia, qui ignem e cęlo euocauit aduersus quinquagenarios
regis Achab, et rege Iuda Ezechia, cui datum est signum uitę longioris reuersio solis ad
decimam usque umbrę
uires excedunt. ** corr. ex excędunt Vel hoc excogitarunt, ut, si de
cęlo signum non daret, probarent Moyse minorem, qui manna pluere fecit de cęlo, et Iesu Naue,
qui *corr. ex Samosetanus
solem stare coegit, et Helia, qui ignem e cęlo euocauit aduersus quinquagenarios
regis Achab, et rege Iuda Ezechia, cui datum est signum uitę longioris reuersio solis ad
decimam usque umbrę lineam horologii Achaz. Sed nemo istorum se Christum esse professus est,
et talia miracula non sibi, sed Deo
ut, si de
cęlo signum non daret, probarent Moyse minorem, qui manna pluere fecit de cęlo, et Iesu Naue,
qui *corr. ex Samosetanus
solem stare coegit, et Helia, qui ignem e cęlo euocauit aduersus quinquagenarios
regis Achab, et rege Iuda Ezechia, cui datum est signum uitę longioris reuersio solis ad
decimam usque umbrę lineam horologii Achaz. Sed nemo istorum se Christum esse professus est,
et talia miracula non sibi, sed Deo tribuebant. Iesus uero palam se Filium Dei esse dixit,
missum ad oues
solem stare coegit, et Helia, qui ignem e cęlo euocauit aduersus quinquagenarios
regis Achab, et rege Iuda Ezechia, cui datum est signum uitę longioris reuersio solis ad
decimam usque umbrę lineam horologii Achaz. Sed nemo istorum se Christum esse professus est,
et talia miracula non sibi, sed Deo tribuebant. Iesus uero palam se Filium Dei esse dixit,
missum ad oues Israhel, quę perierunt, et Filium hominis, pro hominibus homo factus. Alia
itaque faciebat Deum orando, ut se hominem indicaret, et alia iubendo, ut se Deum probaret.
Sed
cui datum est signum uitę longioris reuersio solis ad
decimam usque umbrę lineam horologii Achaz. Sed nemo istorum se Christum esse professus est,
et talia miracula non sibi, sed Deo tribuebant. Iesus uero palam se Filium Dei esse dixit,
missum ad oues Israhel, quę perierunt, et Filium hominis, pro hominibus homo factus. Alia
itaque faciebat Deum orando, ut se hominem indicaret, et alia iubendo, ut se Deum probaret.
Sed isti increduli non meruerunt uidere, quod petierant, quia fraudulenter petebant, non ut
credant, sed ut cauillentur. Omitto, quod
nemo istorum se Christum esse professus est,
et talia miracula non sibi, sed Deo tribuebant. Iesus uero palam se Filium Dei esse dixit,
missum ad oues Israhel, quę perierunt, et Filium hominis, pro hominibus homo factus. Alia
itaque faciebat Deum orando, ut se hominem indicaret, et alia iubendo, ut se Deum probaret.
Sed isti increduli non meruerunt uidere, quod petierant, quia fraudulenter petebant, non ut
credant, sed ut cauillentur. Omitto, quod iidem isti tentando et non pura animi intentione
interrogarint: si liceat uxorem dimittere, et cum in templo
pro hominibus homo factus. Alia
itaque faciebat Deum orando, ut se hominem indicaret, et alia iubendo, ut se Deum probaret.
Sed isti increduli non meruerunt uidere, quod petierant, quia fraudulenter petebant, non ut
credant, sed ut cauillentur. Omitto, quod iidem isti tentando et non pura animi intentione
interrogarint: si liceat uxorem dimittere, et cum in templo ueluti magister uersaretur: in qua
potestate id faceret, et: an liceret censum dari cęsari. His igitur prętermissis reliqua
consyderemus.
Iesus oblato sibi paralytico:
indicaret, et alia iubendo, ut se Deum probaret.
Sed isti increduli non meruerunt uidere, quod petierant, quia fraudulenter petebant, non ut
credant, sed ut cauillentur. Omitto, quod iidem isti tentando et non pura animi intentione
interrogarint: si liceat uxorem dimittere, et cum in templo ueluti magister uersaretur: in qua
potestate id faceret, et: an liceret censum dari cęsari. His igitur prętermissis reliqua
consyderemus.
Iesus oblato sibi paralytico: Confide, fili — inquit — remittuntur tibi
peccata
non meruerunt uidere, quod petierant, quia fraudulenter petebant, non ut
credant, sed ut cauillentur. Omitto, quod iidem isti tentando et non pura animi intentione
interrogarint: si liceat uxorem dimittere, et cum in templo ueluti magister uersaretur: in qua
potestate id faceret, et: an liceret censum dari cęsari. His igitur prętermissis reliqua
consyderemus.
Iesus oblato sibi paralytico: Confide, fili — inquit — remittuntur tibi
peccata tua. Quidam uero de scribis dixerunt intra se: Hic blasphemat,
dari cęsari. His igitur prętermissis reliqua
consyderemus.
Iesus oblato sibi paralytico: Confide, fili — inquit — remittuntur tibi
peccata tua. Quidam uero de scribis dixerunt intra se: Hic blasphemat,
atque, ut Marcus et Lucas testantur: Quis — inquiunt — potest dimittere
peccata nisi solus Deus? Ipse autem, quem nihil omnino latere poterat, ut in hoc
quoque se Deum probaret: Quid ista cogitatis — inquit — in cordibus
uestris?
dimittere
peccata nisi solus Deus? Ipse autem, quem nihil omnino latere poterat, ut in hoc
quoque se Deum probaret: Quid ista cogitatis — inquit — in cordibus
uestris? Perinde ac si diceret: Si nemo potest dimittere peccata nisi solus Deus, et
ego ea dimitto, cur me purum hominem esse creditis, et non etiam Deum? Si secreta cordium soli
Deo patent, cur me cogitationes uestras reuelantem non agnoscitis? Denique ait: Vt autem
sciatis, quia Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata, tibi dico,
quem nihil omnino latere poterat, ut in hoc
quoque se Deum probaret: Quid ista cogitatis — inquit — in cordibus
uestris? Perinde ac si diceret: Si nemo potest dimittere peccata nisi solus Deus, et
ego ea dimitto, cur me purum hominem esse creditis, et non etiam Deum? Si secreta cordium soli
Deo patent, cur me cogitationes uestras reuelantem non agnoscitis? Denique ait: Vt autem
sciatis, quia Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata, tibi dico,
paralytice, surge, tolle grabatum tuum et uade in domum
esse creditis, et non etiam Deum? Si secreta cordium soli
Deo patent, cur me cogitationes uestras reuelantem non agnoscitis? Denique ait: Vt autem
sciatis, quia Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata, tibi dico,
paralytice, surge, tolle grabatum tuum et uade in domum tuam! Verba sequutus est
euentus, ut constet, qui tam grauem hominis ualitudinem solo uerbo statim sanare potuerit, eum
posse et peccata condonare. Visa igitur paralytici sanitate erubuerunt de illo ultra
contendere.
Sed quoniam inquietum malum
sciatis, quia Filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata, tibi dico,
paralytice, surge, tolle grabatum tuum et uade in domum tuam! Verba sequutus est
euentus, ut constet, qui tam grauem hominis ualitudinem solo uerbo statim sanare potuerit, eum
posse et peccata condonare. Visa igitur paralytici sanitate erubuerunt de illo ultra
contendere.
Sed quoniam inquietum malum est inuidia, quiddam aliud inuenerunt, quod exprobrarent.
Dominus enim a Mattheo conuiuio exceptus una cum publicanis recubuerat. At illi ad
Sed quoniam inquietum malum est inuidia, quiddam aliud inuenerunt, quod exprobrarent.
Dominus enim a Mattheo conuiuio exceptus una cum publicanis recubuerat. At illi ad
discipulos conuersi: Quare
— inquiunt — cum publicanis et peccatoribus manducat magister
uester? Non uiderunt et hoc quidem inepte atque absurde obiici ei, quem fatentur esse
magistrum. Magister quippe et cum peccatoribus uersari debet, ut eos monitis salutaribus ad
poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia
inuenerunt, quod exprobrarent.
Dominus enim a Mattheo conuiuio exceptus una cum publicanis recubuerat. At illi ad
discipulos conuersi: Quare
— inquiunt — cum publicanis et peccatoribus manducat magister
uester? Non uiderunt et hoc quidem inepte atque absurde obiici ei, quem fatentur esse
magistrum. Magister quippe et cum peccatoribus uersari debet, ut eos monitis salutaribus ad
poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis
pręmia consequenda. Tam autem
recubuerat. At illi ad
discipulos conuersi: Quare
— inquiunt — cum publicanis et peccatoribus manducat magister
uester? Non uiderunt et hoc quidem inepte atque absurde obiici ei, quem fatentur esse
magistrum. Magister quippe et cum peccatoribus uersari debet, ut eos monitis salutaribus ad
poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis
pręmia consequenda. Tam autem incongruę obiectioni ipse Dominus respondens ait: Non est
opus ualentibus medicus, sed
— inquiunt — cum publicanis et peccatoribus manducat magister
uester? Non uiderunt et hoc quidem inepte atque absurde obiici ei, quem fatentur esse
magistrum. Magister quippe et cum peccatoribus uersari debet, ut eos monitis salutaribus ad
poenitentiam reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis
pręmia consequenda. Tam autem incongruę obiectioni ipse Dominus respondens ait: Non est
opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum;
publicani et peccatores
reuocet, et cum iustis, ut doceat perseuerantia eis opus esse ad beatitudinis
pręmia consequenda. Tam autem incongruę obiectioni ipse Dominus respondens ait: Non est
opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum;
publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit:
Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce,
pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis:
pręmia consequenda. Tam autem incongruę obiectioni ipse Dominus respondens ait: Non est
opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum;
publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit:
Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce,
pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis:
Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco,
respondens ait: Non est
opus ualentibus medicus, sed male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum;
publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit:
Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce,
pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis:
Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio
iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam
male habentibus. Quasi diceret: Medicus animarum sum;
publicani et peccatores pharmaco indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit:
Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce,
pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis:
Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio
iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus
maxime miserandum est,
indigent disciplinę spiritalis, ut corrigantur. Et subiunxit:
Euntes autem discite, quid est: Misericordiam uolo, et non sacrificium. Disce,
pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis:
Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio
iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus
maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam
uolo — inquit
Disce,
pharisee — inquit — cęce et dux cęcorum, quid hoc sit, quod in Osee* propheta legis:
Misericordiam uolo, et non sacrificium. Tua te scriptura conuinco, tuo te gladio
iugulo. Deus tuus per prophetam clamat: Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus
maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam
uolo — inquit — non sacrificium. Tu autem econtrario te facere satis
putas nolle miserescere et uelle sacrificare. Misericors autem medicus:
clamat: Misericordiam uolo, et tu ab his, quibus
maxime miserandum est, auerteris, dum iustus non esse, sed uideri expetis. Misericordiam
uolo — inquit — non sacrificium. Tu autem econtrario te facere satis
putas nolle miserescere et uelle sacrificare. Misericors autem medicus: Non ueni
— inquit — uocare iustos, sed peccatores. Hoc est non eos, qui non indigent, sed
eos, qui indigent miseratione.
Proprium enim bonitatis diuinę est misereri et parcere, misereri
putas nolle miserescere et uelle sacrificare. Misericors autem medicus: Non ueni
— inquit — uocare iustos, sed peccatores. Hoc est non eos, qui non indigent, sed
eos, qui indigent miseratione.
Proprium enim bonitatis diuinę est misereri et parcere, misereri peccatoribus, parcere
poenitentibus, pertinaces autem et sine fine peccare intendentes poena, quę finem non habet,
punire. Non est itaque iustus, qui hominem in delictis pereuntem cernens negligit, dummodo
illum corripiendo et monendo possit a periculo
ueni
— inquit — uocare iustos, sed peccatores. Hoc est non eos, qui non indigent, sed
eos, qui indigent miseratione.
Proprium enim bonitatis diuinę est misereri et parcere, misereri peccatoribus, parcere
poenitentibus, pertinaces autem et sine fine peccare intendentes poena, quę finem non habet,
punire. Non est itaque iustus, qui hominem in delictis pereuntem cernens negligit, dummodo
illum corripiendo et monendo possit a periculo liberare. Deserit enim primam ac potissimam
iustitię partem, quę est erga
bonitatis diuinę est misereri et parcere, misereri peccatoribus, parcere
poenitentibus, pertinaces autem et sine fine peccare intendentes poena, quę finem non habet,
punire. Non est itaque iustus, qui hominem in delictis pereuntem cernens negligit, dummodo
illum corripiendo et monendo possit a periculo liberare. Deserit enim primam ac potissimam
iustitię partem, quę est erga proximum dilectionis et charitatis.
Idem Dominus filiam cuiusdam principis uiri mortuam suscitaturus deridebatur, quia eam non
mortuam esse, sed dormire responderat.
intendentes poena, quę finem non habet,
punire. Non est itaque iustus, qui hominem in delictis pereuntem cernens negligit, dummodo
illum corripiendo et monendo possit a periculo liberare. Deserit enim primam ac potissimam
iustitię partem, quę est erga proximum dilectionis et charitatis.
Idem Dominus filiam cuiusdam principis uiri mortuam suscitaturus deridebatur, quia eam non
mortuam esse, sed dormire responderat. Dormiebat enim illi soli, quę aliis omnibus mortua
erat. Iussit ergo, ut surgeret, et ueluti a somno excitata statim
partem, quę est erga proximum dilectionis et charitatis.
Idem Dominus filiam cuiusdam principis uiri mortuam suscitaturus deridebatur, quia eam non
mortuam esse, sed dormire responderat. Dormiebat enim illi soli, quę aliis omnibus mortua
erat. Iussit ergo, ut surgeret, et ueluti a somno excitata statim exurrexit. **corr. ex
exurexit O admirandam Domini *corr. ex Osęe
nostri humilitatem nec minus mirabilem pietatem! Qui mortuos faciebat
reuiuiscere, passus est a uiuentibus
a somno excitata statim exurrexit. **corr. ex
exurexit O admirandam Domini *corr. ex Osęe
nostri humilitatem nec minus mirabilem pietatem! Qui mortuos faciebat
reuiuiscere, passus est a uiuentibus derideri, et dum saluare uel unum hominem pergit, a
multis ludibrio haberi sustinuit.
Pręterea, licet omnis iniuria molestior sit, quę ab iis infertur, qui nobis cognatione
aliqua coniuncti sunt, quam quę ab alienis irrogatur, et hanc tamen nobis in exemplum pati
uoluit
reuiuiscere, passus est a uiuentibus derideri, et dum saluare uel unum hominem pergit, a
multis ludibrio haberi sustinuit.
Pręterea, licet omnis iniuria molestior sit, quę ab iis infertur, qui nobis cognatione
aliqua coniuncti sunt, quam quę ab alienis irrogatur, et hanc tamen nobis in exemplum pati
uoluit Dominus noster. Nam in Marco est scriptum, quod Iesus de monte descendens cum apostolis
ingressus est domum conuenitque illic tam frequens turba*, ut non esset refectioni locus.
Et cum — inquit — audissent sui,
coniuncti sunt, quam quę ab alienis irrogatur, et hanc tamen nobis in exemplum pati
uoluit Dominus noster. Nam in Marco est scriptum, quod Iesus de monte descendens cum apostolis
ingressus est domum conuenitque illic tam frequens turba*, ut non esset refectioni locus.
Et cum — inquit — audissent sui, exierunt tenere eum. Dicebant enim,
quoniam in furorem uersus est. Suos appellat Euangelista, uel qui ex eadem tribu erant
uel ex eadem familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium
eum
familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium
eum animos auerterent. Tantum odii in illum propinqui quoque conceperant. Quos Ioannes
Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in
eum.
Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Quos Ioannes
Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in
eum.
Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in
in
eum.
Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio
est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram
quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram bibens et
egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram bibens et locustas tantum ac mel siluestre
uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram bibens et locustas tantum ac mel siluestre comedens
demonium habet, quare
et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram bibens et locustas tantum ac mel siluestre comedens
demonium habet, quare pane ac uino utens homo uorax et ebrius dicitur? Si in solitudine
habitans quasi Sathanę filius reputatur, quare Christus cum hominibus conuersatus ueluti
peccatorum fautor habetur? Ex quo quidem satis patet
eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram bibens et locustas tantum ac mel siluestre comedens
demonium habet, quare pane ac uino utens homo uorax et ebrius dicitur? Si in solitudine
habitans quasi Sathanę filius reputatur, quare Christus cum hominibus conuersatus ueluti
peccatorum fautor habetur? Ex quo quidem satis patet nullum uitę sanctioris propositum apud
scelestos homines laudis habere locum, sed detractionis.
Ex quo quidem satis patet nullum uitę sanctioris propositum apud
scelestos homines laudis habere locum, sed detractionis. Detrahunt *corr. ex
turbato
**corr. ex uinciri
ieiunanti, cauillantur comedentem, et dum uitiis suis fauent, uirtutis cultores
linguę procacitate lacessunt. Hinc est, quod Iudei nullo placati Christi miraculo,
murmurabant de illo — Ioannes ait — eo quod dixisset: Ego sum panis uiuus,
qui de cęlo descendi. Nihil ergo, quod ad
murmurabant de illo — Ioannes ait — eo quod dixisset: Ego sum panis uiuus,
qui de cęlo descendi. Nihil ergo, quod ad diuinitatem eius referri posset, admittere
poterant, quanuis multa etiam ab eo fieri conspicerent, quę supra uim humanam erant, et nulli
nisi Deo factu possibilia esse noscerentur. Quin etiam pati non poterant, quod a plebe
laudaretur atque honoraretur. Iccirco lege publice lata cauerant, ut, siquis eum
confiteretur Christum, extra synagogam fieret. Non satis ergo illis fuit, quod ipsi
synagogam fieret. Non satis ergo illis fuit, quod ipsi
non crederent, alios quoque, ne illum confiteantur, propositę poenę terrore coercebant.
Post hęc, quia nihil in eo accusatione dignum inueniunt, etiam leuissima quęque, ut carpant,
perquirunt. Etenim scribę et pharisei, ut Euangelistę tradunt, notabant discipulos eius, quod
seniorum traditiones non seruarent. Non lauant manus — inquit — quando
panem manducant. Quasi quicquam uero iuuet manus mundare et animum uitiis gerere
inquinatum. Recte itaque
quęque, ut carpant,
perquirunt. Etenim scribę et pharisei, ut Euangelistę tradunt, notabant discipulos eius, quod
seniorum traditiones non seruarent. Non lauant manus — inquit — quando
panem manducant. Quasi quicquam uero iuuet manus mundare et animum uitiis gerere
inquinatum. Recte itaque audiunt, quod ipsi potius parentes suos non honorando mandatum Dei
transgrediantur, et id quidem multo maius crimen esse quam transgredi mandatum seniorum.
Videbant igitur paleam in oculo alieno et in suo trabem non uidebant,
non seruarent. Non lauant manus — inquit — quando
panem manducant. Quasi quicquam uero iuuet manus mundare et animum uitiis gerere
inquinatum. Recte itaque audiunt, quod ipsi potius parentes suos non honorando mandatum Dei
transgrediantur, et id quidem multo maius crimen esse quam transgredi mandatum seniorum.
Videbant igitur paleam in oculo alieno et in suo trabem non uidebant, collabant culicem et
camellum glutiebant, manticam alienorum delictorum semper gerentes in pectore, suorum in
tergo, nunquam de quoque
quicquam uero iuuet manus mundare et animum uitiis gerere
inquinatum. Recte itaque audiunt, quod ipsi potius parentes suos non honorando mandatum Dei
transgrediantur, et id quidem multo maius crimen esse quam transgredi mandatum seniorum.
Videbant igitur paleam in oculo alieno et in suo trabem non uidebant, collabant culicem et
camellum glutiebant, manticam alienorum delictorum semper gerentes in pectore, suorum in
tergo, nunquam de quoque recte iudicando; quanto minus de isto, in quo dolus non erat, in
cuius ore non est inuentum mendacium. Nihil in eo,
gerere
inquinatum. Recte itaque audiunt, quod ipsi potius parentes suos non honorando mandatum Dei
transgrediantur, et id quidem multo maius crimen esse quam transgredi mandatum seniorum.
Videbant igitur paleam in oculo alieno et in suo trabem non uidebant, collabant culicem et
camellum glutiebant, manticam alienorum delictorum semper gerentes in pectore, suorum in
tergo, nunquam de quoque recte iudicando; quanto minus de isto, in quo dolus non erat, in
cuius ore non est inuentum mendacium. Nihil in eo, quod non laude dignum esset, inuenire
camellum glutiebant, manticam alienorum delictorum semper gerentes in pectore, suorum in
tergo, nunquam de quoque recte iudicando; quanto minus de isto, in quo dolus non erat, in
cuius ore non est inuentum mendacium. Nihil in eo, quod non laude dignum esset, inuenire
poterant. Et tamen, quanto laudabilior apparebat, tanto ipsi magis per inuidiam indignabantur
modisque omnibus iam ad necem eius conspirabant.
Lazarum ille de monumento ad uitam excitauerat. Et cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et
ore non est inuentum mendacium. Nihil in eo, quod non laude dignum esset, inuenire
poterant. Et tamen, quanto laudabilior apparebat, tanto ipsi magis per inuidiam indignabantur
modisque omnibus iam ad necem eius conspirabant.
Lazarum ille de monumento ad uitam excitauerat. Et cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient
poterant. Et tamen, quanto laudabilior apparebat, tanto ipsi magis per inuidiam indignabantur
modisque omnibus iam ad necem eius conspirabant.
Lazarum ille de monumento ad uitam excitauerat. Et cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non
indignabantur
modisque omnibus iam ad necem eius conspirabant.
Lazarum ille de monumento ad uitam excitauerat. Et cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt
Et cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est,
qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra
in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium
et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium
potestatis.
Vnus autem
— ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium
potestatis.
Vnus autem ex ipsis, Caiphas nomine, cum
tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et innocentem interficiant. Nec
animaduertunt potentiorem quidem esse illum, ad cuius uocem mortui resurgant quam eos, quorum
armis urbes expugnentur. Hoc enim hominum est, illud supra homines et diuinę proprium
potestatis.
Vnus autem ex ipsis, Caiphas nomine, cum esset pontifex anni illius, dixit eis: Vos
nescitis quicquam nec cogitatis, quia expedit uobis *corr. ex nos , ut unus moriatur homo pro populo, et
non tota gens
est, illud supra homines et diuinę proprium
potestatis.
Vnus autem ex ipsis, Caiphas nomine, cum esset pontifex anni illius, dixit eis: Vos
nescitis quicquam nec cogitatis, quia expedit uobis *corr. ex nos , ut unus moriatur homo pro populo, et
non tota gens pereat. Alio Caiphas animum intendebat regno metuens terreno, alio uerba
spiritaliter intellecta dirigebantur. Vnde sequitur: Hęc autem Caiphas a semetipso non
dixit, sed cum esset pontifex anni illius, prophetauit, quia Iesus moriturus erat pro
tota gens pereat. Alio Caiphas animum intendebat regno metuens terreno, alio uerba
spiritaliter intellecta dirigebantur. Vnde sequitur: Hęc autem Caiphas a semetipso non
dixit, sed cum esset pontifex anni illius, prophetauit, quia Iesus moriturus erat pro gente;
et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum.
Et malis igitur quandoque datur prophetia, sed attende quomodo: ita certe, ut, quod ipsi fando
designent, non intelligant. Caiphas carnaliter ad innocentis necem inclinabatur, Spiritus
spiritaliter intellecta dirigebantur. Vnde sequitur: Hęc autem Caiphas a semetipso non
dixit, sed cum esset pontifex anni illius, prophetauit, quia Iesus moriturus erat pro gente;
et non tantum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum.
Et malis igitur quandoque datur prophetia, sed attende quomodo: ita certe, ut, quod ipsi fando
designent, non intelligant. Caiphas carnaliter ad innocentis necem inclinabatur, Spiritus
autem Sanctus ad mysterium redemptionis nostrę uerba formabat. Porro sancti prophetę, licet
datur prophetia, sed attende quomodo: ita certe, ut, quod ipsi fando
designent, non intelligant. Caiphas carnaliter ad innocentis necem inclinabatur, Spiritus
autem Sanctus ad mysterium redemptionis nostrę uerba formabat. Porro sancti prophetę, licet
multa obscure admodum et perplexe prędicerent, nihil eos ex iis, quę dicta erant, latebat.
Diuersa ergo prophetantium merita diuersos faciunt prophetas. Mali enim sicut boni ad
intelligendum illuminari non merentur. Quid igitur malis prodest prophetare, si non datur
intelligere? Magis itaque optandum
diuersos faciunt prophetas. Mali enim sicut boni ad
intelligendum illuminari non merentur. Quid igitur malis prodest prophetare, si non datur
intelligere? Magis itaque optandum est, ut uitam habeas probram quam linguam prophetantem.
Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem
prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod
timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem
abduxerunt. Nullum quippe diuturnum est regnum, in quo
itaque optandum est, ut uitam habeas probram quam linguam prophetantem.
Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem
prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod
timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem
abduxerunt. Nullum quippe diuturnum est regnum, in quo iniquitas dominatur et bonorum
simplicitas exposita est iniurię.
Sequitur: Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent
habeas probram quam linguam prophetantem.
Timuerunt autem Iudei terrena amittere, et non timebant Dei aduersum se indignationem
prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod
timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem
abduxerunt. Nullum quippe diuturnum est regnum, in quo iniquitas dominatur et bonorum
simplicitas exposita est iniurię.
Sequitur: Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent eum. Quem eum? Qui in
aduersum se indignationem
prouocare hominem persequendo innocentem. Quam ob rem merito quidem illis contigit hoc, quod
timebant. Illorum enim et locum destruxerunt Romani et gentem captiuam in seruitutem
abduxerunt. Nullum quippe diuturnum est regnum, in quo iniquitas dominatur et bonorum
simplicitas exposita est iniurię.
Sequitur: Ab illo ergo die cogitauerunt, ut interficerent eum. Quem eum? Qui in
se credentes saluare uenerat, qui uiam uitę mortalibus monstrabat, qui peccata dimittebat.
Quem eum? Qui
facta penset. Odit amandos, odiendos
amat. Peruerso ducitur iudicio, dum neminem sibi pręferri patitur.
Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in
regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis
suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos
uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores,
pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus
Peruerso ducitur iudicio, dum neminem sibi pręferri patitur.
Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in
regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis
suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos
uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores,
pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum
Iesum
Iesus ergo iam non in* palam ambulabat apud Iudeos, sed abiit — inquit — in
regionem iuxta desertum, in ciuitatem, quę dicitur Effren, et ibi morabatur cum discipulis
suis. Et hoc quidem non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos
uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores,
pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum
Iesum quęsierunt et in eum credentes nondum infestarent. Alioquin
non timore insidiantium sibi Iudeorum. Poterat enim et inter illos
uersari illęsus, si uellet, sed ut suo exemplo nos doceret fas esse nobis fugere persecutores,
pręsertim si ex fuga nostra nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum
Iesum quęsierunt et in eum credentes nondum infestarent. Alioquin contemnenda est uita, dum
defenditur ueritas, quoties proximus tuus Christum, qui ueritas est, negare compellitur.
Post talia, ut Ioannes testatur, ante sex dies Paschę Iesus uenit Bethaniam. Ibi
fecerunt ei
infestarent. Alioquin contemnenda est uita, dum
defenditur ueritas, quoties proximus tuus Christum, qui ueritas est, negare compellitur.
Post talia, ut Ioannes testatur, ante sex dies Paschę Iesus uenit Bethaniam. Ibi
fecerunt ei coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait:
qui ueritas est, negare compellitur.
Post talia, ut Ioannes testatur, ante sex dies Paschę Iesus uenit Bethaniam. Ibi
fecerunt ei coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait: pedes unguento perfusos, illi:
caput; hic: ante sex dies
negare compellitur.
Post talia, ut Ioannes testatur, ante sex dies Paschę Iesus uenit Bethaniam. Ibi
fecerunt ei coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait: pedes unguento perfusos, illi:
caput; hic: ante sex dies Paschę, illi: ante
Ioannes testatur, ante sex dies Paschę Iesus uenit Bethaniam. Ibi
fecerunt ei coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait: pedes unguento perfusos, illi:
caput; hic: ante sex dies Paschę, illi: ante biduum;
hic: in domo Marię
ei coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait: pedes unguento perfusos, illi:
caput; hic: ante sex dies Paschę, illi: ante biduum;
hic: in domo Marię et Marthę, illi: in domo Symonis leprosi.
Quas ob
et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait: pedes unguento perfusos, illi:
caput; hic: ante sex dies Paschę, illi: ante biduum;
hic: in domo Marię et Marthę, illi: in domo Symonis leprosi.
Quas ob res non parua inter Euangeliorum interpretes dissensio est. Origenes sensit operis
huius tres mulieres fuisse autrices: unam, de qua scripserunt Mattheus et Marcus, alteram, de
qua Lucas, aliam, de qua
biduum;
hic: in domo Marię et Marthę, illi: in domo Symonis leprosi.
Quas ob res non parua inter Euangeliorum interpretes dissensio est. Origenes sensit operis
huius tres mulieres fuisse autrices: unam, de qua scripserunt Mattheus et Marcus, alteram, de
qua Lucas, aliam, de qua Ioannes. Hieronymus quoque aliam fuisse censet, quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri
Quas ob res non parua inter Euangeliorum interpretes dissensio est. Origenes sensit operis
huius tres mulieres fuisse autrices: unam, de qua scripserunt Mattheus et Marcus, alteram, de
qua Lucas, aliam, de qua Ioannes. Hieronymus quoque aliam fuisse censet, quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis
sensit operis
huius tres mulieres fuisse autrices: unam, de qua scripserunt Mattheus et Marcus, alteram, de
qua Lucas, aliam, de qua Ioannes. Hieronymus quoque aliam fuisse censet, quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin
qua Lucas, aliam, de qua Ioannes. Hieronymus quoque aliam fuisse censet, quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam.
quoque aliam fuisse censet, quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem
quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas
posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum
ut eadem sit, quę et ante dies sex Paschę in domo Marię et Marthę
pedes unxerit et postea in domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non
biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat, apud quos conuiuatus
esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat, apud quos conuiuatus est Dominus. Matthei autem et
Marci narrationi ipsam Ioannis
Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat, apud quos conuiuatus est Dominus. Matthei autem et
Marci narrationi ipsam Ioannis copulat, ut prius, sicut hic dixit, integro alabastro pedes
unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat, apud quos conuiuatus est Dominus. Matthei autem et
Marci narrationi ipsam Ioannis copulat, ut prius, sicut hic dixit, integro alabastro pedes
unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non potuit, ut eadem hora
utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt
leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat, apud quos conuiuatus est Dominus. Matthei autem et
Marci narrationi ipsam Ioannis copulat, ut prius, sicut hic dixit, integro alabastro pedes
unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non potuit, ut eadem hora
utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt et
in domo Symonis caput perfusum, cum post biduum Pascha celebranda esset. Mihi tamen uidetur
ista quoque exponi posse, ut
apud quos conuiuatus est Dominus. Matthei autem et
Marci narrationi ipsam Ioannis copulat, ut prius, sicut hic dixit, integro alabastro pedes
unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non potuit, ut eadem hora
utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt et
in domo Symonis caput perfusum, cum post biduum Pascha celebranda esset. Mihi tamen uidetur
ista quoque exponi posse, ut dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse
est Dominus. Matthei autem et
Marci narrationi ipsam Ioannis copulat, ut prius, sicut hic dixit, integro alabastro pedes
unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non potuit, ut eadem hora
utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt et
in domo Symonis caput perfusum, cum post biduum Pascha celebranda esset. Mihi tamen uidetur
ista quoque exponi posse, ut dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel,
et
Marci narrationi ipsam Ioannis copulat, ut prius, sicut hic dixit, integro alabastro pedes
unxerit, deinde fracto perfuderit et caput. Sed hoc plane fieri non potuit, ut eadem hora
utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt et
in domo Symonis caput perfusum, cum post biduum Pascha celebranda esset. Mihi tamen uidetur
ista quoque exponi posse, ut dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando
non potuit, ut eadem hora
utrunque factum sit, si ante dies sex Paschę et in domo Marię et Marthę pedes peruncti sunt et
in domo Symonis caput perfusum, cum post biduum Pascha celebranda esset. Mihi tamen uidetur
ista quoque exponi posse, ut dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
Et hi quidem unguenti dispendium quosdam ex discipulis indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit
temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
Et hi quidem unguenti dispendium quosdam ex discipulis indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
Et hi quidem unguenti dispendium quosdam ex discipulis indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem agnosceret, tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
extersit et unguento perunxit et ore est exosculata. Deinde
indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem agnosceret, tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
extersit et unguento perunxit et ore est exosculata. Deinde impetrata uenia ueluti referendę
gratię loco unxisse tantum pedes dicitur et capillis tersisse; ex hac uero consuetudine iam
confidentior facta etiam caput eius perfudisse. Et sane oportuit eam a pedibus ad
Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem agnosceret, tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
extersit et unguento perunxit et ore est exosculata. Deinde impetrata uenia ueluti referendę
gratię loco unxisse tantum pedes dicitur et capillis tersisse; ex hac uero consuetudine iam
confidentior facta etiam caput eius perfudisse. Et sane oportuit eam a pedibus ad caput
peruenire, quę
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem agnosceret, tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
extersit et unguento perunxit et ore est exosculata. Deinde impetrata uenia ueluti referendę
gratię loco unxisse tantum pedes dicitur et capillis tersisse; ex hac uero consuetudine iam
confidentior facta etiam caput eius perfudisse. Et sane oportuit eam a pedibus ad caput
peruenire, quę prioris uitę
sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem agnosceret, tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
extersit et unguento perunxit et ore est exosculata. Deinde impetrata uenia ueluti referendę
gratię loco unxisse tantum pedes dicitur et capillis tersisse; ex hac uero consuetudine iam
confidentior facta etiam caput eius perfudisse. Et sane oportuit eam a pedibus ad caput
peruenire, quę prioris uitę calcata nequitia ad perfectorum fastigium sese
errigebat. Vnguentum igitur preciosum, quod sibi ad
tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
extersit et unguento perunxit et ore est exosculata. Deinde impetrata uenia ueluti referendę
gratię loco unxisse tantum pedes dicitur et capillis tersisse; ex hac uero consuetudine iam
confidentior facta etiam caput eius perfudisse. Et sane oportuit eam a pedibus ad caput
peruenire, quę prioris uitę calcata nequitia ad perfectorum fastigium sese
errigebat. Vnguentum igitur preciosum, quod sibi ad luxum pręparauerat, ad Domini sui cultum
conuertit. Exinde non tam unguenta redolere, sed, quod
nequitia ad perfectorum fastigium sese
errigebat. Vnguentum igitur preciosum, quod sibi ad luxum pręparauerat, ad Domini sui cultum
conuertit. Exinde non tam unguenta redolere, sed, quod multo suauius est, sanctitatem coepit
facta Christi discipula, quę serua fuerat diaboli. Et, si tanta peccatrix, dum eam poenitet,
ad tantam euecta est gratiam, nemo de Dei miseratione desperet.
Iudas uero apostolus cognomento Schariotes: Quare — inquit — hoc
unguentum non ueniit trecentis denariis et datum est egenis? Dixit autem
discipula, quę serua fuerat diaboli. Et, si tanta peccatrix, dum eam poenitet,
ad tantam euecta est gratiam, nemo de Dei miseratione desperet.
Iudas uero apostolus cognomento Schariotes: Quare — inquit — hoc
unguentum non ueniit trecentis denariis et datum est egenis? Dixit autem hoc — ut
Euangelista ait — non quia de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat et loculos
habens ea, quę mittebantur, portabat. Nonne illum tibi imitari uidentur ipsi, qui
sacerdotium ineunt, non pietatis gratia, sed
desperet.
Iudas uero apostolus cognomento Schariotes: Quare — inquit — hoc
unguentum non ueniit trecentis denariis et datum est egenis? Dixit autem hoc — ut
Euangelista ait — non quia de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat et loculos
habens ea, quę mittebantur, portabat. Nonne illum tibi imitari uidentur ipsi, qui
sacerdotium ineunt, non pietatis gratia, sed ut ecclesiastica sibi uendicent bona et ditentur?
Nonne cum
In pontificum uitia
— ut
Euangelista ait — non quia de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat et loculos
habens ea, quę mittebantur, portabat. Nonne illum tibi imitari uidentur ipsi, qui
sacerdotium ineunt, non pietatis gratia, sed ut ecclesiastica sibi uendicent bona et ditentur?
Nonne cum
In pontificum uitia
Iuda furantur, qui, quod sustentandę miserorum uitę distribuere deberent, in suos usus
conuertunt? Canes uenaticos alunt, equos nobiles magno precio comparant, uestibus delicatis
pontificum uitia
Iuda furantur, qui, quod sustentandę miserorum uitę distribuere deberent, in suos usus
conuertunt? Canes uenaticos alunt, equos nobiles magno precio comparant, uestibus delicatis
pompose utuntur, quotidianis conuiuiis intemperanter saginantur. Et cum se repleuerint, foedis
etiam libidinibus indulgent. Non est illis curę, quis pauper fame contabescat, quis algeat
seminudus, quis necessario uitę indigeat sustentamento. Hoccine est ecclesiam Christi regere
an Christi gregem dissipare, dum, quod eius
dum, quod eius
Quęstio
inopię debetur, hoc in deliciis turpis luxurię consumitur? Quęret aliquis, quare
Dominus ei, quem sciebat communis peculii esse suppilatorem, officium istud commiserat.
Fortasse, quia ipse expetiit et Dominus uitium eius, quod alios latebat, dispensationem
postulanti denegando noluit detegere; uel ideo hoc illi concessit, ut furti lucro contentus a
magistri sui proditione, quam parabat, desisteret; uel potius propterea, ne prophanę
uenditionis eius crimen aliqua in parte
commendans opus eius, quia, quo animo peractum fuerat, sciebat, Iudas improbus de
medio coapostolorum suorum se proripiens abiit (ut Euangelistę *corr. ex Euangeliste aiunt) ad principes
sacerdotum: Quid — inquit — uultis mihi dare, et ego uobis eum tradam? At
illi constituerunt ei triginta argenteos. Exinde quęrebat opportunitatem, ut eum
traderet. Abiisti, Iuda nequissime, non inuitatus, non coactus, sed sponte exiens de
sanctorum consortio, de collegio fratrum. Abiisti ad sacerdotes tui
ut
eius auiditate excęcatus non uideres, quantum sceleris, quantum iniquitatis esses admissurus?
Quid opportunitatem quęris, ut illum tradas? Iam uoluntate tradidisti. Quamquam ille pro
salute omnium tradi uoluit, tu tamen electus es, qui non obsequio, sed cupiditate traderes et
auaritię studio ipse subuersus perires.
Iam tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio.
Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum
interficerent. Quare hoc? Nempe,
ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio.
Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum
interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter
illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt; quasi
uero Iesus ipse, qui suscitauit mortuum, suscitare non possit occisum et iterato miraculo
plures etiam conuertere ad sui credulitatem. Cęterum nequaquam egerunt, quod cogitarant. Et
tamen, quasi qui egissent, sic
sacerdotum, ut Lazarum
interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter
illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt; quasi
uero Iesus ipse, qui suscitauit mortuum, suscitare non possit occisum et iterato miraculo
plures etiam conuertere ad sui credulitatem. Cęterum nequaquam egerunt, quod cogitarant. Et
tamen, quasi qui egissent, sic diuinę iustitię damnationem incurrerunt. Quoties enim
decernenti male agere deficit facultas, ipsum uelle pro actione imputatur.
propter
illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt; quasi
uero Iesus ipse, qui suscitauit mortuum, suscitare non possit occisum et iterato miraculo
plures etiam conuertere ad sui credulitatem. Cęterum nequaquam egerunt, quod cogitarant. Et
tamen, quasi qui egissent, sic diuinę iustitię damnationem incurrerunt. Quoties enim
decernenti male agere deficit facultas, ipsum uelle pro actione imputatur.
Post hęc illa quidem fiunt, quę Ioannes commemorat. In crastinum —
uelle pro actione imputatur.
Post hęc illa quidem fiunt, quę Ioannes commemorat. In crastinum — inquit —
turba multa, quę conuenerat ad diem festum, cum audissent, quia uenit Iesus
Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum et processerunt obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in nomine Domini, rex Israhel. Et inuenit — inquit — Iesus
asellum * et sedit super eum, sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę.
Post hęc illa quidem fiunt, quę Ioannes commemorat. In crastinum — inquit —
turba multa, quę conuenerat ad diem festum, cum audissent, quia uenit Iesus
Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum et processerunt obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in nomine Domini, rex Israhel. Et inuenit — inquit — Iesus
asellum * et sedit super eum, sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant
commemorat. In crastinum — inquit —
turba multa, quę conuenerat ad diem festum, cum audissent, quia uenit Iesus
Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum et processerunt obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in nomine Domini, rex Israhel. Et inuenit — inquit — Iesus
asellum * et sedit super eum, sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte
multa, quę conuenerat ad diem festum, cum audissent, quia uenit Iesus
Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum et processerunt obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in nomine Domini, rex Israhel. Et inuenit — inquit — Iesus
asellum * et sedit super eum, sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte oliueti, iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam
asellum * et sedit super eum, sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte oliueti, iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus esset, illo statim assensuro, ut
abducantur. Talia prędicendo sublimitatem suę diuinitatis ostendit, ut et discipuli
inuenirent,
sicut scriptum est: Noli timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte oliueti, iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus esset, illo statim assensuro, ut
abducantur. Talia prędicendo sublimitatem suę diuinitatis ostendit, ut et discipuli
inuenirent, quod ille uellet, et ille, cuius
timere, filia Syon; ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte oliueti, iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus esset, illo statim assensuro, ut
abducantur. Talia prędicendo sublimitatem suę diuinitatis ostendit, ut et discipuli
inuenirent, quod ille uellet, et ille, cuius iumenta erant, soluentibus ea non
ecce rex tuus
uenit sedens super pullum asinę. Plenius quidem hoc enarrant alii Euangelistę. Aiunt
enim missos fuisse a Domino duos discipulos a Monte oliueti, iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus esset, illo statim assensuro, ut
abducantur. Talia prędicendo sublimitatem suę diuinitatis ostendit, ut et discipuli
inuenirent, quod ille uellet, et ille, cuius iumenta erant, soluentibus ea non refragaretur,
iussos, ut irent in castellum et
ibi inuentam asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus esset, illo statim assensuro, ut
abducantur. Talia prędicendo sublimitatem suę diuinitatis ostendit, ut et discipuli
inuenirent, quod ille uellet, et ille, cuius iumenta erant, soluentibus ea non refragaretur,
sed abduci permitteret. Hoc autem factum est, ut sciretur, a quanta celsitudine ad quantam
descenderat humilitatem, ut nos exaltaret, non solum formam serui accipiens, sed
asinam alligatam et pullum cum ea soluerent et ad se adducerent; et, siquis
aliquid dixerit, responderent, quod Domino his opus esset, illo statim assensuro, ut
abducantur. Talia prędicendo sublimitatem suę diuinitatis ostendit, ut et discipuli
inuenirent, quod ille uellet, et ille, cuius iumenta erant, soluentibus ea non refragaretur,
sed abduci permitteret. Hoc autem factum est, ut sciretur, a quanta celsitudine ad quantam
descenderat humilitatem, ut nos exaltaret, non solum formam serui accipiens, sed etiam dorso
uilissimi iumenti insidere non
Hoc autem factum est, ut sciretur, a quanta celsitudine ad quantam
descenderat humilitatem, ut nos exaltaret, non solum formam serui accipiens, sed etiam dorso
uilissimi iumenti insidere non dedignatus. Hinc arguitur ambitio ac fastus eorum, qui
discipulorum uicem in terra gerunt et equos eximios sibi comparant eosque phaleris exornant et
auro, sericis operimentis seque ipsosque tegunt atque his insidendo cum seruorum itidem
equitantium comitatu in publicum procedunt. Quasi uero plus famulis liceat quam ipsorum
Domino, qui dum asello ueheretur, apostoli
quantam
descenderat humilitatem, ut nos exaltaret, non solum formam serui accipiens, sed etiam dorso
uilissimi iumenti insidere non dedignatus. Hinc arguitur ambitio ac fastus eorum, qui
discipulorum uicem in terra gerunt et equos eximios sibi comparant eosque phaleris exornant et
auro, sericis operimentis seque ipsosque tegunt atque his insidendo cum seruorum itidem
equitantium comitatu in publicum procedunt. Quasi uero plus famulis liceat quam ipsorum
Domino, qui dum asello ueheretur, apostoli post illum pedestres ibant, ne pares ei esse
auro, sericis operimentis seque ipsosque tegunt atque his insidendo cum seruorum itidem
equitantium comitatu in publicum procedunt. Quasi uero plus famulis liceat quam ipsorum
Domino, qui dum asello ueheretur, apostoli post illum pedestres ibant, ne pares ei esse
uiderentur. Et quoniam illi, quia se humiliauerunt, exaltati sunt, nonne isti, quia se
exaltant, humiliabuntur? Humiliabat se Dominus noster, et tamen laudatione multorum, qui opera
eius uiderant, carere non poterat.
Obuiam uenit turba, ut scriptum est, uestimenta sua sternens in uia et
Quasi uero plus famulis liceat quam ipsorum
Domino, qui dum asello ueheretur, apostoli post illum pedestres ibant, ne pares ei esse
uiderentur. Et quoniam illi, quia se humiliauerunt, exaltati sunt, nonne isti, quia se
exaltant, humiliabuntur? Humiliabat se Dominus noster, et tamen laudatione multorum, qui opera
eius uiderant, carere non poterat.
Obuiam uenit turba, ut scriptum est, uestimenta sua sternens in uia et palmarum ramos, ita
ut ipse non ad mortem ire, sed iam deuicta morte triumphare uideretur. Vnde et clamabant:
Et quoniam illi, quia se humiliauerunt, exaltati sunt, nonne isti, quia se
exaltant, humiliabuntur? Humiliabat se Dominus noster, et tamen laudatione multorum, qui opera
eius uiderant, carere non poterat.
Obuiam uenit turba, ut scriptum est, uestimenta sua sternens in uia et palmarum ramos, ita
ut ipse non ad mortem ire, sed iam deuicta morte triumphare uideretur. Vnde et clamabant:
Osanna, benedictus, qui uenit in nomine *corr. ex ascellum
Domini, rex Israhel. Osanna in excelsis! Osanna autem
Humiliabat se Dominus noster, et tamen laudatione multorum, qui opera
eius uiderant, carere non poterat.
Obuiam uenit turba, ut scriptum est, uestimenta sua sternens in uia et palmarum ramos, ita
ut ipse non ad mortem ire, sed iam deuicta morte triumphare uideretur. Vnde et clamabant:
Osanna, benedictus, qui uenit in nomine *corr. ex ascellum
Domini, rex Israhel. Osanna in excelsis! Osanna autem »salua nos«
interpretatur. Hoc angebat phariseos, et aiunt: Videtis, quia nihil proficimus.
iam deuicta morte triumphare uideretur. Vnde et clamabant:
Osanna, benedictus, qui uenit in nomine *corr. ex ascellum
Domini, rex Israhel. Osanna in excelsis! Osanna autem »salua nos«
interpretatur. Hoc angebat phariseos, et aiunt: Videtis, quia nihil proficimus. Ecce
mundus totus post eum abiit. Quid inuidetis, miseri, aut quid admiramini, si mundus
post eum abiit, per quem factus est mundus? Quid liuore pleni et mente atque intellectu uacui
ad ipsum accedentes (ut Lucas ait)
Osanna autem »salua nos«
interpretatur. Hoc angebat phariseos, et aiunt: Videtis, quia nihil proficimus. Ecce
mundus totus post eum abiit. Quid inuidetis, miseri, aut quid admiramini, si mundus
post eum abiit, per quem factus est mundus? Quid liuore pleni et mente atque intellectu uacui
ad ipsum accedentes (ut Lucas ait) dicitis: Magister, increpa discipulos tuos!
Quomodo supprimere magistri sui laudes discipuli potuerunt, qui uera docuit, qui salutaria
pręcepit, quem tot mira fecisse nouerant? Accipite ergo, ut magis
qui salutaria
pręcepit, quem tot mira fecisse nouerant? Accipite ergo, ut magis doleatis, ueri magistri
responsum. Dico uobis — inquit — quia, si hi tacuerint, lapides
clamabunt.
Vis nosse, infidelis pharisee, quomodo hi tacuerunt et lapides locuti sunt? Gentibus
Christum euangelizabant et ab impiis interempti conticuerunt. Sed gentes, quę pro diis lapides
colebant ad uerum Deum per apostolicam doctrinam conuersę Christum, Dei filium, confiteri
coeperunt. Potens enim erat Deus de lapidibus istis suscitare
Accipite ergo, ut magis doleatis, ueri magistri
responsum. Dico uobis — inquit — quia, si hi tacuerint, lapides
clamabunt.
Vis nosse, infidelis pharisee, quomodo hi tacuerunt et lapides locuti sunt? Gentibus
Christum euangelizabant et ab impiis interempti conticuerunt. Sed gentes, quę pro diis lapides
colebant ad uerum Deum per apostolicam doctrinam conuersę Christum, Dei filium, confiteri
coeperunt. Potens enim erat Deus de lapidibus istis suscitare Abrahę filios. Itaque primi
facti sunt nouissimi et
et ab impiis interempti conticuerunt. Sed gentes, quę pro diis lapides
colebant ad uerum Deum per apostolicam doctrinam conuersę Christum, Dei filium, confiteri
coeperunt. Potens enim erat Deus de lapidibus istis suscitare Abrahę filios. Itaque primi
facti sunt nouissimi et nouissimi primi, ad nuptias ueri sponsi aqua mutata est in uinum et
aurum obrizum uersum est in scoriam.
Duritiam cordis uestri piissimus Dominus lachrymis prosecutus est et uastationem urbis
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens
lapides
colebant ad uerum Deum per apostolicam doctrinam conuersę Christum, Dei filium, confiteri
coeperunt. Potens enim erat Deus de lapidibus istis suscitare Abrahę filios. Itaque primi
facti sunt nouissimi et nouissimi primi, ad nuptias ueri sponsi aqua mutata est in uinum et
aurum obrizum uersum est in scoriam.
Duritiam cordis uestri piissimus Dominus lachrymis prosecutus est et uastationem urbis
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia,
Potens enim erat Deus de lapidibus istis suscitare Abrahę filios. Itaque primi
facti sunt nouissimi et nouissimi primi, ad nuptias ueri sponsi aqua mutata est in uinum et
aurum obrizum uersum est in scoriam.
Duritiam cordis uestri piissimus Dominus lachrymis prosecutus est et uastationem urbis
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia
obrizum uersum est in scoriam.
Duritiam cordis uestri piissimus Dominus lachrymis prosecutus est et uastationem urbis
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non
uersum est in scoriam.
Duritiam cordis uestri piissimus Dominus lachrymis prosecutus est et uastationem urbis
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent
uestrę prędixit futuram. His enim, quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
quę diximus, idem Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę
Euangelista subiungens ait: Videns
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus
ciuitatem fleuit super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta
super illam dicens: Quia, si cognouisses et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis
postea accidisse Iosephus in
et tu, et quidem in hac die tua,
quę ad pacem tibi! Nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis. Quia uenient dies in te, et
circumdabunt te inimici tui uallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique, et ad
terram prosternent te et filios tuos, qui in te sunt, et non relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis
postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis
relinquent in te lapidem super
lapidem, eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis
postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per
Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum instauratam.
Eos uero et adhuc cernimus patria extorres incertis sedibus per orbem uagari
dispersos. Nunquam antea ne propter idolatriam quidem longiorem
eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Debuit profecto Iudeorum
peruicatiam uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis
postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per
Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum instauratam.
Eos uero et adhuc cernimus patria extorres incertis sedibus per orbem uagari
dispersos. Nunquam antea ne propter idolatriam quidem longiorem seruitutem experti sunt. Nec
tamen errorem
uel poenę denunciatę certissimus euentus confringere. Talia quippe cuncta eis
postea accidisse Iosephus in historia locupletissimus testis est. Et ne ipsi quidem negant per
Vespasianum et Titum, Romanorum duces, euersam fuisse Hierusalem, per Hadrianum instauratam.
Eos uero et adhuc cernimus patria extorres incertis sedibus per orbem uagari
dispersos. Nunquam antea ne propter idolatriam quidem longiorem seruitutem experti sunt. Nec
tamen errorem suum deponere cogi ullis aduersitatibus queunt, ut Christum confiteantur.
Fleuit ergo
Quare autem etiam ista, quę nunc uidemus,
patiantur, declarat dicens, eo quod non cognouerit tempus uisitationis suę. Quia uidelicet
ipsum, qui tot ante seculis eis promissus fuerat, missum non susceperunt, cum pręsertim tot
signa, tot miracula ab illo facta uidissent, et hęc quoque, quę prędixerat futura, ueraciter
contigisse non ignorarent.
Porro Dominus non solum uaticinio se esse maius aliquid, quam quod uidebatur, monstrauit,
uerum etiam uim quandam* proprię potestatis atque uirtutis. Templum enim ingressus (ut omnes
uaticinio se esse maius aliquid, quam quod uidebatur, monstrauit,
uerum etiam uim quandam* proprię potestatis atque uirtutis. Templum enim ingressus (ut omnes
Euangelistę tradunt) flagello de funiculis facto hos illosque feriendo eiiciebat foras, illos
utique, qui uenditare et emere consueuerant offerenda in templo. Mensas nummulariorum
cathedrasque uendentium columbas euertit et dixit eis: Domus mea domus orationis est,
uos autem fecistis illam speluncam latronum. Mira res! Vnum multi fugiunt, nemo
resistit. Necdum tamen diuinitatis
atque uirtutis. Templum enim ingressus (ut omnes
Euangelistę tradunt) flagello de funiculis facto hos illosque feriendo eiiciebat foras, illos
utique, qui uenditare et emere consueuerant offerenda in templo. Mensas nummulariorum
cathedrasque uendentium columbas euertit et dixit eis: Domus mea domus orationis est,
uos autem fecistis illam speluncam latronum. Mira res! Vnum multi fugiunt, nemo
resistit. Necdum tamen diuinitatis uim in homine consyderant, cum pręsertim bis hoc egisset,
semel, quod Ioannes, iterum, quod reliqui
latronum. Mira res! Vnum multi fugiunt, nemo
resistit. Necdum tamen diuinitatis uim in homine consyderant, cum pręsertim bis hoc egisset,
semel, quod Ioannes, iterum, quod reliqui tradunt. Sed in eum, quem toties formidarunt, elapso
mox pauore magis indignantur (ut Marcus et Lucas aiunt) et, in qua potestate hoc faceret,
interrogant. Quasi uero non satis eos edocere possit ipse metus, quo perculsi repugnare non
sunt ausi. Et quoniam nec uirtutem eius experti futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate
Mira res! Vnum multi fugiunt, nemo
resistit. Necdum tamen diuinitatis uim in homine consyderant, cum pręsertim bis hoc egisset,
semel, quod Ioannes, iterum, quod reliqui tradunt. Sed in eum, quem toties formidarunt, elapso
mox pauore magis indignantur (ut Marcus et Lucas aiunt) et, in qua potestate hoc faceret,
interrogant. Quasi uero non satis eos edocere possit ipse metus, quo perculsi repugnare non
sunt ausi. Et quoniam nec uirtutem eius experti futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate hoc faceret,
quod Ioannes, iterum, quod reliqui tradunt. Sed in eum, quem toties formidarunt, elapso
mox pauore magis indignantur (ut Marcus et Lucas aiunt) et, in qua potestate hoc faceret,
interrogant. Quasi uero non satis eos edocere possit ipse metus, quo perculsi repugnare non
sunt ausi. Et quoniam nec uirtutem eius experti futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate hoc faceret, meruerunt audire. Odii autem furiis
agitati (ut quidem Euangelistę testantur) principes sacerdotum et scribę et principes
plebis
perculsi repugnare non
sunt ausi. Et quoniam nec uirtutem eius experti futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate hoc faceret, meruerunt audire. Odii autem furiis
agitati (ut quidem Euangelistę testantur) principes sacerdotum et scribę et principes
plebis quęrebant illum perdere. Nulla quidem alia re commoti, nisi quia honorabilior
ipsis gloriosiorque apparebat, plurimis eum *corr. ex quadam
sequentibus, quos pertimuisse feruntur neque tunc aliquid in
repugnare non
sunt ausi. Et quoniam nec uirtutem eius experti futura prędicentis ac pręsentia exterrentis in
ipsum crediderunt, nec in qua potestate hoc faceret, meruerunt audire. Odii autem furiis
agitati (ut quidem Euangelistę testantur) principes sacerdotum et scribę et principes
plebis quęrebant illum perdere. Nulla quidem alia re commoti, nisi quia honorabilior
ipsis gloriosiorque apparebat, plurimis eum *corr. ex quadam
sequentibus, quos pertimuisse feruntur neque tunc aliquid in illum moliri
non paucos esse, qui de Dei templo speluncam faciant latronum. Templum
Dei est — Apostolus inquit — quod estis uos. Nos ergo templum Dei sumus.
Tunc autem de templo hoc speluncam latronum facimus, cum malis cupidinibus cor nostrum
implemus et, ubi habitare Deum oportuit per continentię cultum, ibi per carnis lasciuiam
diabolum admittimus. Tunc autem flagellat nos Dominus, cum aduersis urgemur, ut non ea, quę
nobis, sed quę Deo placita sunt, sequamur.
Iudei ergo minus perpendentes mirabilia Domini nostri et
et, ubi habitare Deum oportuit per continentię cultum, ibi per carnis lasciuiam
diabolum admittimus. Tunc autem flagellat nos Dominus, cum aduersis urgemur, ut non ea, quę
nobis, sed quę Deo placita sunt, sequamur.
Iudei ergo minus perpendentes mirabilia Domini nostri et iniquo admodum animo ferentes ab eo
se tam ignominiose de templo eiectos, rursum in necem eius inter se consultant, rursum eum
perdere decernunt, a quo erant saluandi, si quicquam mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut
Mattheus, Marcus et Lucas referunt) proposuisset eis
perpendentes mirabilia Domini nostri et iniquo admodum animo ferentes ab eo
se tam ignominiose de templo eiectos, rursum in necem eius inter se consultant, rursum eum
perdere decernunt, a quo erant saluandi, si quicquam mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut
Mattheus, Marcus et Lucas referunt) proposuisset eis parabolam de colonis uineę, qui domini
uineę seruos uerberibus affecerunt filiumque occiderunt extra uineam eiectum, et intulisset:
Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius
dicta
rursum eum
perdere decernunt, a quo erant saluandi, si quicquam mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut
Mattheus, Marcus et Lucas referunt) proposuisset eis parabolam de colonis uineę, qui domini
uineę seruos uerberibus affecerunt filiumque occiderunt extra uineam eiectum, et intulisset:
Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius
dicta intelligerent, subiunxisset: Ideo dico uobis, quia auferetur a uobis regnum et
dabitur genti facienti fructum eius, — cognouerant ipsi Iudeorum
quo erant saluandi, si quicquam mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut
Mattheus, Marcus et Lucas referunt) proposuisset eis parabolam de colonis uineę, qui domini
uineę seruos uerberibus affecerunt filiumque occiderunt extra uineam eiectum, et intulisset:
Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius
dicta intelligerent, subiunxisset: Ideo dico uobis, quia auferetur a uobis regnum et
dabitur genti facienti fructum eius, — cognouerant ipsi Iudeorum principes, quod eis
talia Iesus exprobraret
mentis sanę habuissent. Cum igitur (ut
Mattheus, Marcus et Lucas referunt) proposuisset eis parabolam de colonis uineę, qui domini
uineę seruos uerberibus affecerunt filiumque occiderunt extra uineam eiectum, et intulisset:
Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius
dicta intelligerent, subiunxisset: Ideo dico uobis, quia auferetur a uobis regnum et
dabitur genti facienti fructum eius, — cognouerant ipsi Iudeorum principes, quod eis
talia Iesus exprobraret iniicereque illi manus
domini
uineę seruos uerberibus affecerunt filiumque occiderunt extra uineam eiectum, et intulisset:
Veniet dominus et perdet colonos istos, et dabit uineam aliis; utque apertius
dicta intelligerent, subiunxisset: Ideo dico uobis, quia auferetur a uobis regnum et
dabitur genti facienti fructum eius, — cognouerant ipsi Iudeorum principes, quod eis
talia Iesus exprobraret iniicereque illi manus parabant, sed plebis multitudine deterriti sese
continuerunt. Plebs enim omnis eum ueluti prophetam uenerabatur. Ipse uero scelera
iniicereque illi manus parabant, sed plebis multitudine deterriti sese
continuerunt. Plebs enim omnis eum ueluti prophetam uenerabatur. Ipse uero scelera eorum
commemorans damnabat eos ambitionis, simulationis, auaritię, falsitatis, inconstantię,
crudelitatis in prophetas et in uiros sanctos.
In quo quidem ostendit nihil se timere uim insidiasque illorum, quando, quod illi inique
moliebantur, hoc ultro ipse passurus aduenerat, ut pro peccatis omnium satisfaceret. Vnde et
clamabat (sicut in Ioanne est scriptum): Nunc princeps huius mundi
auaritię, falsitatis, inconstantię,
crudelitatis in prophetas et in uiros sanctos.
In quo quidem ostendit nihil se timere uim insidiasque illorum, quando, quod illi inique
moliebantur, hoc ultro ipse passurus aduenerat, ut pro peccatis omnium satisfaceret. Vnde et
clamabat (sicut in Ioanne est scriptum): Nunc princeps huius mundi eiicietur
foras. Mundi princeps erat diabolus, cum late in omnes idolatras regnaret.
Qui tunc de eiusmodi regno est eiectus, cum gentes conuersę unum uerum Deum colere
(sicut in Ioanne est scriptum): Nunc princeps huius mundi eiicietur
foras. Mundi princeps erat diabolus, cum late in omnes idolatras regnaret.
Qui tunc de eiusmodi regno est eiectus, cum gentes conuersę unum uerum Deum colere coepere.
Et ego — inquit — si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad
meipsum. Exaltatus in cruce, exaltatus in resurrectione, exaltatus in ascensione traxit
ad se sanctos patres de tenebris, gentiles de errore, Iudeos de expectatione, sed illos
duntaxat Iudeos,
exaltatus in ascensione traxit
ad se sanctos patres de tenebris, gentiles de errore, Iudeos de expectatione, sed illos
duntaxat Iudeos, qui eum, quem in Lege promissum expectabant, uenisse crediderunt. Omnia ergo
traxit ad se, quia ex omnibus partem aliquam saluauit. Et nunc quoque trahere non cessat. Vim
ergo ingerit, inquies? Nequaquam, sed bonum illud, quod per nos efficere non possumus, ipso
adiuuante operamur, ipso trahente exequimur.
Hinc iam Domini nostri cum discipulis conuersationem, qua paulo ante, quam ab impiis
quia uenit
hora eius, ut transeat ex hoc mundo ad Patrem, Pascha cum discipulis celebraturus hęc
dicit.
Sed quomodo ante diem festum Paschę,
Quęstio
cum Mattheus dicat: prima die azimorum, et Marcus: primo die
azimorum, quando Pascha immolabant; et Lucas: Venit autem dies azimorum, in qua
necesse erat occidi Pascha. Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi
est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima
Pascha cum discipulis celebraturus hęc
dicit.
Sed quomodo ante diem festum Paschę,
Quęstio
cum Mattheus dicat: prima die azimorum, et Marcus: primo die
azimorum, quando Pascha immolabant; et Lucas: Venit autem dies azimorum, in qua
necesse erat occidi Pascha. Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi
est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur.
Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta
azimorum, et Marcus: primo die
azimorum, quando Pascha immolabant; et Lucas: Venit autem dies azimorum, in qua
necesse erat occidi Pascha. Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi
est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur.
Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero
Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum
aliquid sonent uerba, idem tamen tempus
primo die
azimorum, quando Pascha immolabant; et Lucas: Venit autem dies azimorum, in qua
necesse erat occidi Pascha. Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi
est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur.
Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero
Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum
aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera
quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero
Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum
aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera itaque quintę ferię coena hęc
facta est, et in eadem hora Christus captus. In uespera uero sextę ferię crucifixus, ut et
typicum et uerum agnum uno die immolatum fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine.
Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat
iuxta
Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum
aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera itaque quintę ferię coena hęc
facta est, et in eadem hora Christus captus. In uespera uero sextę ferię crucifixus, ut et
typicum et uerum agnum uno die immolatum fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine.
Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat
iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et
secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum
aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera itaque quintę ferię coena hęc
facta est, et in eadem hora Christus captus. In uespera uero sextę ferię crucifixus, ut et
typicum et uerum agnum uno die immolatum fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine.
Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat
iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et in
prima
ut et
typicum et uerum agnum uno die immolatum fuisse sciamus, alterum in initio, alterum in fine.
Vel fortasse uerior est Burgensis sententia, qui huius quęstionis nodum ita soluit, ut dicat
iuxta antiquam Hebreorum consuetudinem duplicem tunc decimam quartam lunę occurrisse, et in
prima quidem Christum perfecisse uetus sacrificium nouumque instituisse; in
secunda semet in sacrificium Deo Patri obtulisse. Quam computationem idem autor late explicat
in Additionibus commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo inter se differunt
mentionem
fecerunt.
Sed iam, quod instituimus, prosequamur! Per idem ergo tempus, cum discipuli rogarent
Dominum, ubi uellet parari sibi, ut comedat Pascha (magis enim opipare* tunc conuiuari mos
erat): Ite in ciuitatem — respondit — ad quendam, et dicite ei: Magister
dicit: Tempus meum prope est; apud te facio Pascha cum discipulis meis. Iubet, ut
conueniant hominem incertum, quem ignorant, et fortasse, qui primus occurrerit. Marcus enim et
Lucas aiunt: Occurret uobis homo quidam amphoram aquę
Pascha (magis enim opipare* tunc conuiuari mos
erat): Ite in ciuitatem — respondit — ad quendam, et dicite ei: Magister
dicit: Tempus meum prope est; apud te facio Pascha cum discipulis meis. Iubet, ut
conueniant hominem incertum, quem ignorant, et fortasse, qui primus occurrerit. Marcus enim et
Lucas aiunt: Occurret uobis homo quidam amphoram aquę portans. Et discipulis ergo
occurrere fecit hominem, quem uolebat, et eidem occulta inspiratione persuasit, ut ipsos domi
suę conuiuio excipiat. Cumque talia non
erat): Ite in ciuitatem — respondit — ad quendam, et dicite ei: Magister
dicit: Tempus meum prope est; apud te facio Pascha cum discipulis meis. Iubet, ut
conueniant hominem incertum, quem ignorant, et fortasse, qui primus occurrerit. Marcus enim et
Lucas aiunt: Occurret uobis homo quidam amphoram aquę portans. Et discipulis ergo
occurrere fecit hominem, quem uolebat, et eidem occulta inspiratione persuasit, ut ipsos domi
suę conuiuio excipiat. Cumque talia non nisi diuina fiant uirtute, per hoc quoque
ei: Magister
dicit: Tempus meum prope est; apud te facio Pascha cum discipulis meis. Iubet, ut
conueniant hominem incertum, quem ignorant, et fortasse, qui primus occurrerit. Marcus enim et
Lucas aiunt: Occurret uobis homo quidam amphoram aquę portans. Et discipulis ergo
occurrere fecit hominem, quem uolebat, et eidem occulta inspiratione persuasit, ut ipsos domi
suę conuiuio excipiat. Cumque talia non nisi diuina fiant uirtute, per hoc quoque ostendit
potuisse se uim cauere aduersariorum, si uellet.
Et
facio Pascha cum discipulis meis. Iubet, ut
conueniant hominem incertum, quem ignorant, et fortasse, qui primus occurrerit. Marcus enim et
Lucas aiunt: Occurret uobis homo quidam amphoram aquę portans. Et discipulis ergo
occurrere fecit hominem, quem uolebat, et eidem occulta inspiratione persuasit, ut ipsos domi
suę conuiuio excipiat. Cumque talia non nisi diuina fiant uirtute, per hoc quoque ostendit
potuisse se uim cauere aduersariorum, si uellet.
Et fecerunt — inquit Euangelista — discipuli,
Et discipulis ergo
occurrere fecit hominem, quem uolebat, et eidem occulta inspiratione persuasit, ut ipsos domi
suę conuiuio excipiat. Cumque talia non nisi diuina fiant uirtute, per hoc quoque ostendit
potuisse se uim cauere aduersariorum, si uellet.
Et fecerunt — inquit Euangelista — discipuli, sicut constituit illis Iesus,
et parauerunt Pascha. Non inquisierunt, quinam ille esset aut quomodo uocaretur, ad
quem mittebantur. Taciti imperata faciunt. Et tu, monache, istos imitatus, si obedientię
ut ipsos domi
suę conuiuio excipiat. Cumque talia non nisi diuina fiant uirtute, per hoc quoque ostendit
potuisse se uim cauere aduersariorum, si uellet.
Et fecerunt — inquit Euangelista — discipuli, sicut constituit illis Iesus,
et parauerunt Pascha. Non inquisierunt, quinam ille esset aut quomodo uocaretur, ad
quem mittebantur. Taciti imperata faciunt. Et tu, monache, istos imitatus, si obedientię
officio rite defungi cupis, maiorum tuorum iussa exequi matura, nullam iussionis causam
sciscitans
cauere aduersariorum, si uellet.
Et fecerunt — inquit Euangelista — discipuli, sicut constituit illis Iesus,
et parauerunt Pascha. Non inquisierunt, quinam ille esset aut quomodo uocaretur, ad
quem mittebantur. Taciti imperata faciunt. Et tu, monache, istos imitatus, si obedientię
officio rite defungi cupis, maiorum tuorum iussa exequi matura, nullam iussionis causam
sciscitans neque, quorsum id, quod iussum est, spectet, requirens. Non est tuum mandata
scrutari, sed adimplere, quocunque modo scis et potes,
faciunt. Et tu, monache, istos imitatus, si obedientię
officio rite defungi cupis, maiorum tuorum iussa exequi matura, nullam iussionis causam
sciscitans neque, quorsum id, quod iussum est, spectet, requirens. Non est tuum mandata
scrutari, sed adimplere, quocunque modo scis et potes, nisi contraria mandatis Dei fuerint.
Discumbebat — inquit — cum duodecim discipulis suis et edentibus illis
dixit: Amen dico uobis, quia unus uestrum me traditurus est — qui intingit **corr. ex
iungit
causam
sciscitans neque, quorsum id, quod iussum est, spectet, requirens. Non est tuum mandata
scrutari, sed adimplere, quocunque modo scis et potes, nisi contraria mandatis Dei fuerint.
Discumbebat — inquit — cum duodecim discipulis suis et edentibus illis
dixit: Amen dico uobis, quia unus uestrum me traditurus est — qui intingit **corr. ex
iungit mecum manum in paropside ***corr. ex
parapside . Poterat uox ista a tam impio proposito deterrere
hominis tradetur! Bonum erat ei, si natus non fuisset. Hoc
saltem timere debuit sceleratus Iudas. Veruntamen auarum animum nec miracula mouent nec minę
coercent: contemptis omnibus illo pręceps ruit, ubi se lucri aliquid facturum sperat. Hic ergo
aliis tristantibus et singulis: Nunquid ego sum, Domine, respondentibus, audacter
reclamat: Nunquid ego sum, Rabbi?
Post esum agni illa, ut reor, quę Ioannes narrat, fiunt. Surgit — inquit —
Iesus a coena et ponit uestimenta sua. Et cum
ergo
aliis tristantibus et singulis: Nunquid ego sum, Domine, respondentibus, audacter
reclamat: Nunquid ego sum, Rabbi?
Post esum agni illa, ut reor, quę Ioannes narrat, fiunt. Surgit — inquit —
Iesus a coena et ponit uestimenta sua. Et cum accepisset linteum, pręcinxit se. Deinde
misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorum et extergere linteo, quo erat
pręcinctus. O admirandam Saluatoris nostri humilitatem! Deus hominum pedes lauat,
Dominus seruorum extergit
et singulis: Nunquid ego sum, Domine, respondentibus, audacter
reclamat: Nunquid ego sum, Rabbi?
Post esum agni illa, ut reor, quę Ioannes narrat, fiunt. Surgit — inquit —
Iesus a coena et ponit uestimenta sua. Et cum accepisset linteum, pręcinxit se. Deinde
misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorum et extergere linteo, quo erat
pręcinctus. O admirandam Saluatoris nostri humilitatem! Deus hominum pedes lauat,
Dominus seruorum extergit pedes, Magister ad
reclamat: Nunquid ego sum, Rabbi?
Post esum agni illa, ut reor, quę Ioannes narrat, fiunt. Surgit — inquit —
Iesus a coena et ponit uestimenta sua. Et cum accepisset linteum, pręcinxit se. Deinde
misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorum et extergere linteo, quo erat
pręcinctus. O admirandam Saluatoris nostri humilitatem! Deus hominum pedes lauat,
Dominus seruorum extergit pedes, Magister ad discipulorum lutulentos pedes inclinatur. Quis
talia consyderans non ponet
sum, Rabbi?
Post esum agni illa, ut reor, quę Ioannes narrat, fiunt. Surgit — inquit —
Iesus a coena et ponit uestimenta sua. Et cum accepisset linteum, pręcinxit se. Deinde
misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorum et extergere linteo, quo erat
pręcinctus. O admirandam Saluatoris nostri humilitatem! Deus hominum pedes lauat,
Dominus seruorum extergit pedes, Magister ad discipulorum lutulentos pedes inclinatur. Quis
talia consyderans non ponet supercilium, non fastum dimittet, non
nostri humilitatem! Deus hominum pedes lauat,
Dominus seruorum extergit pedes, Magister ad discipulorum lutulentos pedes inclinatur. Quis
talia consyderans non ponet supercilium, non fastum dimittet, non cordis molliet duritiam?
Creator omnium fit famulus eorum, quos creauit. Et aliquem pudebit erga alterum sese gerere
submissius?
Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi
ad discipulorum lutulentos pedes inclinatur. Quis
talia consyderans non ponet supercilium, non fastum dimittet, non cordis molliet duritiam?
Creator omnium fit famulus eorum, quos creauit. Et aliquem pudebit erga alterum sese gerere
submissius?
Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit
ei Petrus: Domine, tu mihi
non cordis molliet duritiam?
Creator omnium fit famulus eorum, quos creauit. Et aliquem pudebit erga alterum sese gerere
submissius?
Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit
ei Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Non lauabis mihi pedes in ęternum. Et Petrus
igitur tantam Domini humilitatem admiratus
omnium fit famulus eorum, quos creauit. Et aliquem pudebit erga alterum sese gerere
submissius?
Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit
ei Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Non lauabis mihi pedes in ęternum. Et Petrus
igitur tantam Domini humilitatem admiratus non sinit sibi ablui pedes. Cum uero
pudebit erga alterum sese gerere
submissius?
Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit
ei Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Non lauabis mihi pedes in ęternum. Et Petrus
igitur tantam Domini humilitatem admiratus non sinit sibi ablui pedes. Cum uero subsequenter
audisset: Nisi lauero te, non
Lauat autem Dominus et extergit discipulorum suorum pedes, ut nos instruat, quam emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit
ei Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Non lauabis mihi pedes in ęternum. Et Petrus
igitur tantam Domini humilitatem admiratus non sinit sibi ablui pedes. Cum uero subsequenter
audisset: Nisi lauero te, non habebis partem mecum, usque adeo separari
emundati
accedere debeamus ad sumendum corporis et sanguinis eius sacramentum. Qui enim manducat et
bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit. Venit ergo ad Symonem Petrum. Et dicit
ei Petrus: Domine, tu mihi lauas pedes? Non lauabis mihi pedes in ęternum. Et Petrus
igitur tantam Domini humilitatem admiratus non sinit sibi ablui pedes. Cum uero subsequenter
audisset: Nisi lauero te, non habebis partem mecum, usque adeo separari a
consortio Domini sui expauit, ut statim mutato proposito responderet: Domine, non
tantam Domini humilitatem admiratus non sinit sibi ablui pedes. Cum uero subsequenter
audisset: Nisi lauero te, non habebis partem mecum, usque adeo separari a
consortio Domini sui expauit, ut statim mutato proposito responderet: Domine, non tantum
pedes, sed et manus et caput. Quasi diceret: Totum me laua a planta pedis usque ad
uerticem capitis; tantum ne me a te separes. Dicit ei Iesus: Qui lotus est, non indiget,
nisi ut pedes lauet, sed est mundus totus. Qui enim Christi baptismo lotus est, totus
mundus est.
humilitatem admiratus non sinit sibi ablui pedes. Cum uero subsequenter
audisset: Nisi lauero te, non habebis partem mecum, usque adeo separari a
consortio Domini sui expauit, ut statim mutato proposito responderet: Domine, non tantum
pedes, sed et manus et caput. Quasi diceret: Totum me laua a planta pedis usque ad
uerticem capitis; tantum ne me a te separes. Dicit ei Iesus: Qui lotus est, non indiget,
nisi ut pedes lauet, sed est mundus totus. Qui enim Christi baptismo lotus est, totus
mundus est.
Tunc ergo Iesus pedes nostros lauat,
cum per passionis suę gratiam nos de terra sublatos cęlestibus inserit. Quare autem ante
passionem lotione ista utitur? Vt eos ad susceptionem tantę futurę gratię pręparet, quibus
post passionem Spiritum Sanctum missurus erat. Et uos mundi estis — inquit —
sed non omnes. Cur ita? Declarat Euangelista dicens: Sciebat enim, quisnam
esset, qui traderet eum. Propterea dixit: Non estis mundi omnes. Latebat ergo inter
agnos lupus, inter homines sanctos spiritus nequam.
enim, quisnam
esset, qui traderet eum. Propterea dixit: Non estis mundi omnes. Latebat ergo inter
agnos lupus, inter homines sanctos spiritus nequam. De quo dicitur: Vnus uestrum diabolus est.
Sequitur: Postquam ergo lauit pedes eorum, accepit uestimenta sua et, cum recubuisset
iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci
ergo inter
agnos lupus, inter homines sanctos spiritus nequam. De quo dicitur: Vnus uestrum diabolus est.
Sequitur: Postquam ergo lauit pedes eorum, accepit uestimenta sua et, cum recubuisset
iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non
agnos lupus, inter homines sanctos spiritus nequam. De quo dicitur: Vnus uestrum diabolus est.
Sequitur: Postquam ergo lauit pedes eorum, accepit uestimenta sua et, cum recubuisset
iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est
Vnus uestrum diabolus est.
Sequitur: Postquam ergo lauit pedes eorum, accepit uestimenta sua et, cum recubuisset
iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui
diabolus est.
Sequitur: Postquam ergo lauit pedes eorum, accepit uestimenta sua et, cum recubuisset
iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui lauet pedes?
iterum, dixit eis: Scitis, quid fecerim uobis? Vos uocatis me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui lauet pedes? Et hoc esse
puto, quod Apostolus pręcipit: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem
me Magister et Domine, et bene
dicitis; sum etenim. Si ergo ego laui pedes uestros, Dominus et Magister, et uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui lauet pedes? Et hoc esse
puto, quod Apostolus pręcipit: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem
Christi. Deponit autem Dominus uestimenta sua et
uos debetis
alter alterius lauare pedes. Exemplum enim dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui lauet pedes? Et hoc esse
puto, quod Apostolus pręcipit: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem
Christi. Deponit autem Dominus uestimenta sua et iterum sumit, ut, quod uerbis
prędicauerat, gestu designet. Dixerat enim, quia crucifigendus esset et a morte
ego feci uobis, ita et
uos faciatis. Humilitatem docet Magister humilis. Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui lauet pedes? Et hoc esse
puto, quod Apostolus pręcipit: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem
Christi. Deponit autem Dominus uestimenta sua et iterum sumit, ut, quod uerbis
prędicauerat, gestu designet. Dixerat enim, quia crucifigendus esset et a morte suscitandus.
Cum igitur corpus suum in cruce mortuum reliquit, tunc deposuit uestimenta
Et, si Dominus non est dedignatus
pedes lauare seruis, quanto minus debet pudere seruum, ut conserui lauet pedes? Et hoc esse
puto, quod Apostolus pręcipit: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem
Christi. Deponit autem Dominus uestimenta sua et iterum sumit, ut, quod uerbis
prędicauerat, gestu designet. Dixerat enim, quia crucifigendus esset et a morte suscitandus.
Cum igitur corpus suum in cruce mortuum reliquit, tunc deposuit uestimenta sua. De cruce autem
sublatus in sepulchro recubuit. Et rursum uestem carnis
lauet pedes? Et hoc esse
puto, quod Apostolus pręcipit: Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem
Christi. Deponit autem Dominus uestimenta sua et iterum sumit, ut, quod uerbis
prędicauerat, gestu designet. Dixerat enim, quia crucifigendus esset et a morte suscitandus.
Cum igitur corpus suum in cruce mortuum reliquit, tunc deposuit uestimenta sua. De cruce autem
sublatus in sepulchro recubuit. Et rursum uestem carnis humanę, quam exuerat, a mortuis
resurgendo assumpsit.
Nunc illo nostra redeat oratio, ubi
Dominus uestimenta sua et iterum sumit, ut, quod uerbis
prędicauerat, gestu designet. Dixerat enim, quia crucifigendus esset et a morte suscitandus.
Cum igitur corpus suum in cruce mortuum reliquit, tunc deposuit uestimenta sua. De cruce autem
sublatus in sepulchro recubuit. Et rursum uestem carnis humanę, quam exuerat, a mortuis
resurgendo assumpsit.
Nunc illo nostra redeat oratio, ubi dicitur: Et cum recubuisset. Ex quo satis
constat, quia post pedum lotionem ad mensam resedit, ut peracto Veteris Legis sacrificio
Cum igitur corpus suum in cruce mortuum reliquit, tunc deposuit uestimenta sua. De cruce autem
sublatus in sepulchro recubuit. Et rursum uestem carnis humanę, quam exuerat, a mortuis
resurgendo assumpsit.
Nunc illo nostra redeat oratio, ubi dicitur: Et cum recubuisset. Ex quo satis
constat, quia post pedum lotionem ad mensam resedit, ut peracto Veteris Legis sacrificio
*corr. ex iustificat
Nouę sacramentum institueret, sicut ab aliis Euangelistis est relatum. Nam in
Luca
hoc Pascha
manducare uobiscum, antequam patiar. Signanter hoc Pascha inquit, quod ad
salutem omnium credentium instituitur; desyderaui manducare uobiscum, ut ante
mortem meam discatis, quomodo uos idem oporteat aliis ministrare in mei memoria et qualiter
uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus
patiar. Signanter hoc Pascha inquit, quod ad
salutem omnium credentium instituitur; desyderaui manducare uobiscum, ut ante
mortem meam discatis, quomodo uos idem oporteat aliis ministrare in mei memoria et qualiter
uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et
ut ante
mortem meam discatis, quomodo uos idem oporteat aliis ministrare in mei memoria et qualiter
uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem
idem oporteat aliis ministrare in mei memoria et qualiter
uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem peccatorum. Ita in Mattheo scriptum. Sacerdotale igitur hoc
aliis ministrare in mei memoria et qualiter
uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem peccatorum. Ita in Mattheo scriptum. Sacerdotale igitur hoc
munus est.
qualiter
uobis conueniat corporis et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem peccatorum. Ita in Mattheo scriptum. Sacerdotale igitur hoc
munus est. Apostolis primum dictum est, ut
et sanguinis mei sacrificium offerre Deo pro omnium, qui in me
credunt, salute.
Coenantibus ergo eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis
et ait: Accipite et comedite! Hoc est corpus meum. Et accipiens calicem gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem peccatorum. Ita in Mattheo scriptum. Sacerdotale igitur hoc
munus est. Apostolis primum dictum est, ut accipiant et comedant et bibant. Illis
accipiens calicem gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem peccatorum. Ita in Mattheo scriptum. Sacerdotale igitur hoc
munus est. Apostolis primum dictum est, ut accipiant et comedant et bibant. Illis iuxta Paulum
a Domino dicitur: Hoc facite in meam commemorationem! Ad illos denique pertinet
confectio mysterii huius atque ministratio, ad quos pertinet peccata dimittere et retinere. Hi
sunt mediatores inter Deum et hominem, per quos
gratias egit et dedit
illis dicens: Bibite ex hoc omnes! Hic est enim sanguis meus Noui Testamenti, qui pro multis
effundetur in remissionem peccatorum. Ita in Mattheo scriptum. Sacerdotale igitur hoc
munus est. Apostolis primum dictum est, ut accipiant et comedant et bibant. Illis iuxta Paulum
a Domino dicitur: Hoc facite in meam commemorationem! Ad illos denique pertinet
confectio mysterii huius atque ministratio, ad quos pertinet peccata dimittere et retinere. Hi
sunt mediatores inter Deum et hominem, per quos hęredes Dei
igitur hoc
munus est. Apostolis primum dictum est, ut accipiant et comedant et bibant. Illis iuxta Paulum
a Domino dicitur: Hoc facite in meam commemorationem! Ad illos denique pertinet
confectio mysterii huius atque ministratio, ad quos pertinet peccata dimittere et retinere. Hi
sunt mediatores inter Deum et hominem, per quos hęredes Dei efficimur, cohęredes autem
Christi.
Quid igitur de tua in nos charitate dicam, Domine Iesu? Parumne erat te de cęlo in terram ad
nos descendisse, in homine assumpto hominibus apparuisse,
est, ut accipiant et comedant et bibant. Illis iuxta Paulum
a Domino dicitur: Hoc facite in meam commemorationem! Ad illos denique pertinet
confectio mysterii huius atque ministratio, ad quos pertinet peccata dimittere et retinere. Hi
sunt mediatores inter Deum et hominem, per quos hęredes Dei efficimur, cohęredes autem
Christi.
Quid igitur de tua in nos charitate dicam, Domine Iesu? Parumne erat te de cęlo in terram ad
nos descendisse, in homine assumpto hominibus apparuisse, ueritatem docuisse, sanitates
fecisse, peccata
in nos charitate dicam, Domine Iesu? Parumne erat te de cęlo in terram ad
nos descendisse, in homine assumpto hominibus apparuisse, ueritatem docuisse, sanitates
fecisse, peccata remisisse, mortem pertulisse, paradisum post te currentibus aperuisse? Das te
insuper nobis in cibum et potum, ut tuę uirtutis, tuę glorię, tuę beatitudinis efficias
participes. Accipimus itaque corpus et sanguinem tuum, Domine, in os nostrum, ut tu in nobis
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es,
hominibus apparuisse, ueritatem docuisse, sanitates
fecisse, peccata remisisse, mortem pertulisse, paradisum post te currentibus aperuisse? Das te
insuper nobis in cibum et potum, ut tuę uirtutis, tuę glorię, tuę beatitudinis efficias
participes. Accipimus itaque corpus et sanguinem tuum, Domine, in os nostrum, ut tu in nobis
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis
fecisse, peccata remisisse, mortem pertulisse, paradisum post te currentibus aperuisse? Das te
insuper nobis in cibum et potum, ut tuę uirtutis, tuę glorię, tuę beatitudinis efficias
participes. Accipimus itaque corpus et sanguinem tuum, Domine, in os nostrum, ut tu in nobis
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et
post te currentibus aperuisse? Das te
insuper nobis in cibum et potum, ut tuę uirtutis, tuę glorię, tuę beatitudinis efficias
participes. Accipimus itaque corpus et sanguinem tuum, Domine, in os nostrum, ut tu in nobis
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et ipsi simus. Tu ille cibus, ille potus es, sine quo
efficias
participes. Accipimus itaque corpus et sanguinem tuum, Domine, in os nostrum, ut tu in nobis
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et ipsi simus. Tu ille cibus, ille potus es, sine quo uiuere nequimus et cum quo semper
nos beatos fore speramus.
Et hymno
itaque corpus et sanguinem tuum, Domine, in os nostrum, ut tu in nobis
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et ipsi simus. Tu ille cibus, ille potus es, sine quo uiuere nequimus et cum quo semper
nos beatos fore speramus.
Et hymno dicto (ut Mattheus inquit)
et nos in te maneamus. Accipimus sub aliena specie, et non aliud esse credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et ipsi simus. Tu ille cibus, ille potus es, sine quo uiuere nequimus et cum quo semper
nos beatos fore speramus.
Et hymno dicto (ut Mattheus inquit) exierunt in montem Oliueti.
Illic prędixit eos in morte sua scandalum,
credimus, quam quod a
te, qui ueritas es, audimus. Quodque oculis non cernimus, hoc fide percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et ipsi simus. Tu ille cibus, ille potus es, sine quo uiuere nequimus et cum quo semper
nos beatos fore speramus.
Et hymno dicto (ut Mattheus inquit) exierunt in montem Oliueti.
Illic prędixit eos in morte sua scandalum, hoc est fidei titubationem passuros fugamque
facturos. Quia
percipimus, ut et
spiritalis alimenti dono et plenę credulitatis merito tibi uniamur, tibi copulemur, atque ubi
tu es, et ipsi simus. Tu ille cibus, ille potus es, sine quo uiuere nequimus et cum quo semper
nos beatos fore speramus.
Et hymno dicto (ut Mattheus inquit) exierunt in montem Oliueti.
Illic prędixit eos in morte sua scandalum, hoc est fidei titubationem passuros fugamque
facturos. Quia scriptum est, inquit: Percutiam pastorem, et dispergentur
oues. Et
Et hymno dicto (ut Mattheus inquit) exierunt in montem Oliueti.
Illic prędixit eos in morte sua scandalum, hoc est fidei titubationem passuros fugamque
facturos. Quia scriptum est, inquit: Percutiam pastorem, et dispergentur
oues. Et cum diceret, quia a morte resurgens pręcessurus esset eos in Galileam,
putabant illum ueluti purum hominem in terra regnaturum, et primo quisque loco se apud regem
fore concupiuit. Hinc sane Lucas ait factam esse inter eos contentionem, quis eorum
hymno dicto (ut Mattheus inquit) exierunt in montem Oliueti.
Illic prędixit eos in morte sua scandalum, hoc est fidei titubationem passuros fugamque
facturos. Quia scriptum est, inquit: Percutiam pastorem, et dispergentur
oues. Et cum diceret, quia a morte resurgens pręcessurus esset eos in Galileam,
putabant illum ueluti purum hominem in terra regnaturum, et primo quisque loco se apud regem
fore concupiuit. Hinc sane Lucas ait factam esse inter eos contentionem, quis eorum uideretur
esse maior. Sed
est fidei titubationem passuros fugamque
facturos. Quia scriptum est, inquit: Percutiam pastorem, et dispergentur
oues. Et cum diceret, quia a morte resurgens pręcessurus esset eos in Galileam,
putabant illum ueluti purum hominem in terra regnaturum, et primo quisque loco se apud regem
fore concupiuit. Hinc sane Lucas ait factam esse inter eos contentionem, quis eorum uideretur
esse maior. Sed humilis Magister humilitatem docuit dicens: Reges gentium dominantur
eorum. Et qui potestatem habent super eos, benefici
illum ueluti purum hominem in terra regnaturum, et primo quisque loco se apud regem
fore concupiuit. Hinc sane Lucas ait factam esse inter eos contentionem, quis eorum uideretur
esse maior. Sed humilis Magister humilitatem docuit dicens: Reges gentium dominantur
eorum. Et qui potestatem habent super eos, benefici uocantur. Vos autem non sic, sed qui
maior est in uobis, fiat sicut minor, et qui pręcessor, sicut ministrator. Male
superbi homines ambitionis suę arrogantiam apostolorum ista contentione se excusare sibi
uidentur. Si enim id
ait factam esse inter eos contentionem, quis eorum uideretur
esse maior. Sed humilis Magister humilitatem docuit dicens: Reges gentium dominantur
eorum. Et qui potestatem habent super eos, benefici uocantur. Vos autem non sic, sed qui
maior est in uobis, fiat sicut minor, et qui pręcessor, sicut ministrator. Male
superbi homines ambitionis suę arrogantiam apostolorum ista contentione se excusare sibi
uidentur. Si enim id liceret, nequaquam a Domino reprehensi fuissent. Vos non
sic, inquit. Vos, qui in me creditis, qui me
uestrę commendati sunt, prouidete. Si hoc ita non feceritis, reprobabit uos Dominus,
humilitatis suę signa non inueniens in uobis. Sin uero* feceritis, uobis quoque dicturus est,
quod tunc discipulis suis dixit: Vos estis, qui permansistis mecum in tentationibus
meis. Et ego dispono uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et *corr.
ex sinuero
bibatis super mensam meam in regno meo, et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus
uos Dominus,
humilitatis suę signa non inueniens in uobis. Sin uero* feceritis, uobis quoque dicturus est,
quod tunc discipulis suis dixit: Vos estis, qui permansistis mecum in tentationibus
meis. Et ego dispono uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et *corr.
ex sinuero
bibatis super mensam meam in regno meo, et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius
quod tunc discipulis suis dixit: Vos estis, qui permansistis mecum in tentationibus
meis. Et ego dispono uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et *corr.
ex sinuero
bibatis super mensam meam in regno meo, et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis,
meus regnum, ut edatis et *corr.
ex sinuero
bibatis super mensam meam in regno meo, et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et
bibatis super mensam meam in regno meo, et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum
bibatis super mensam meam in regno meo, et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni
et sedeatis super thronos
(duodecim) *om. iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De
iudicantes duodecim tribus Israhel. Qui ergo humiliantur cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et
cum Christo
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam saturabuntur. Nonne igitur mirabi
et in tentationibus eius permanent constantes, cum illo et exaltabuntur et per illum
saturabuntur ineffabili dulcedine diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam saturabuntur. Nonne igitur mirabi
diuinę uisionis, et in fine seculi cum illo iudicabunt.
Quod et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam saturabuntur. Nonne igitur mirabi
Quęstio
lis quędam est ista uirtus, cui tantum ac tale propositum est pręmium? Et quoniam
et Apostolus testatur dicens: Angelos iudicabimus. Mensa itaque illa et
regnum et throni non est aliquid materiale, sed spiritale bonum neque corruptioni obnoxium
neque frui; quo frui quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam saturabuntur. Nonne igitur mirabi
Quęstio
lis quędam est ista uirtus, cui tantum ac tale propositum est pręmium? Et quoniam
super duodecim thronos sessuros eos ait, dicet aliquis: Ergo
quidem edere et bibere uocat. De quo alibi dixit: Beati, qui
esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam saturabuntur. Nonne igitur mirabi
Quęstio
lis quędam est ista uirtus, cui tantum ac tale propositum est pręmium? Et quoniam
super duodecim thronos sessuros eos ait, dicet aliquis: Ergo Iudas, qui in numero duodecim
fuit, cum illis sedebit et iudicabit? Sed ad eos dirigitur sermo, qui perseuerarunt in
tentationibus cum Christo, non ad eos, qui pręuaricati sunt sicut Iudas, cuius locum
igitur mirabi
Quęstio
lis quędam est ista uirtus, cui tantum ac tale propositum est pręmium? Et quoniam
super duodecim thronos sessuros eos ait, dicet aliquis: Ergo Iudas, qui in numero duodecim
fuit, cum illis sedebit et iudicabit? Sed ad eos dirigitur sermo, qui perseuerarunt in
tentationibus cum Christo, non ad eos, qui pręuaricati sunt sicut Iudas, cuius locum obtinuit
Barnabas, ut apostolorum duodenus numerus plenus esset et alii apostolici uiri singulis eorum
adherere possent, quorum
aliquis: Ergo Iudas, qui in numero duodecim
fuit, cum illis sedebit et iudicabit? Sed ad eos dirigitur sermo, qui perseuerarunt in
tentationibus cum Christo, non ad eos, qui pręuaricati sunt sicut Iudas, cuius locum obtinuit
Barnabas, ut apostolorum duodenus numerus plenus esset et alii apostolici uiri singulis eorum
adherere possent, quorum uirtutem ante fuissent imitati.
Deinde in Mattheo et in Marco ad eos dicentem audimus:
Postquam resurrexero, pręcedam uos in Galileam. Sed in Luca ad Petrum Symonem:
Ecce
in
tentationibus cum Christo, non ad eos, qui pręuaricati sunt sicut Iudas, cuius locum obtinuit
Barnabas, ut apostolorum duodenus numerus plenus esset et alii apostolici uiri singulis eorum
adherere possent, quorum uirtutem ante fuissent imitati.
Deinde in Mattheo et in Marco ad eos dicentem audimus:
Postquam resurrexero, pręcedam uos in Galileam. Sed in Luca ad Petrum Symonem:
Ecce Sathanas expetiuit uos, ut cribraret sicut triticum. Ego autem rogaui pro te, ut
non deficiat fides tua. Vtrunque
resurrexero, pręcedam uos in Galileam. Sed in Luca ad Petrum Symonem:
Ecce Sathanas expetiuit uos, ut cribraret sicut triticum. Ego autem rogaui pro te, ut
non deficiat fides tua. Vtrunque igitur dictum accipimus, prius ad omnes, deinde ad
Petrum. Et quia iam dixerat: Omnes uos scandalum patiemini in me in ista nocte,
ne propterea desperarent, consolatur eos de sua mox futura resurrectione prędicens **corr. ex predicens seque eis
uidendum promittens, ut deposito erroris scandalo digni fiant
in me in ista nocte,
ne propterea desperarent, consolatur eos de sua mox futura resurrectione prędicens **corr. ex predicens seque eis
uidendum promittens, ut deposito erroris scandalo digni fiant ueritatem uidere.
Respondit Petrus: Et si omnes scandalizati fuerint in te, ego nunquam
scandalizabor.
Sed in Luca ad Petrum etiam dictum adiungitur: Ego autem rogaui pro te, ut non
deficiat fides tua. Ergo et Petrum consolatur, ut post negationem timoris
ueritatem uidere.
Respondit Petrus: Et si omnes scandalizati fuerint in te, ego nunquam
scandalizabor.
Sed in Luca ad Petrum etiam dictum adiungitur: Ego autem rogaui pro te, ut non
deficiat fides tua. Ergo et Petrum consolatur, ut post negationem timoris poenitendo
ad fidem redeat amoris nec omnino diffidat ipso orante, quin exaudiatur et, quod orauerit,
impetret statim. Vnde sequitur: Et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos.
Conuersus utique ad poenitentiam
Sed in Luca ad Petrum etiam dictum adiungitur: Ego autem rogaui pro te, ut non
deficiat fides tua. Ergo et Petrum consolatur, ut post negationem timoris poenitendo
ad fidem redeat amoris nec omnino diffidat ipso orante, quin exaudiatur et, quod orauerit,
impetret statim. Vnde sequitur: Et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos.
Conuersus utique ad poenitentiam confirma cęteros, quorum eris princeps, ut per te confirmati
in proposito fidei perseuerent, cum te post tam grande crimen in gratiam
dictum adiungitur: Ego autem rogaui pro te, ut non
deficiat fides tua. Ergo et Petrum consolatur, ut post negationem timoris poenitendo
ad fidem redeat amoris nec omnino diffidat ipso orante, quin exaudiatur et, quod orauerit,
impetret statim. Vnde sequitur: Et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos.
Conuersus utique ad poenitentiam confirma cęteros, quorum eris princeps, ut per te confirmati
in proposito fidei perseuerent, cum te post tam grande crimen in gratiam receptum uiderint.
Petrus autem, cum pro se Dominum
perseuerent, cum te post tam grande crimen in gratiam receptum uiderint.
Petrus autem, cum pro se Dominum orasse audisset, charitatis eius ardore accensus plus
pręsumere coepit, quam per se poterat pręstare. Domine — inquit — tecum
paratus sum et in carcerem et in mortem ire. At ille (ut Lucas ait) dixit: Dico
tibi, Petre, non cantabit hodie gallus, donec ter abneges nosse me. Et in Mattheo
similiter dicitur: In hac nocte, antequam gallus cantet, ter me negabis. Itidem
in Ioanne:
cum te post tam grande crimen in gratiam receptum uiderint.
Petrus autem, cum pro se Dominum orasse audisset, charitatis eius ardore accensus plus
pręsumere coepit, quam per se poterat pręstare. Domine — inquit — tecum
paratus sum et in carcerem et in mortem ire. At ille (ut Lucas ait) dixit: Dico
tibi, Petre, non cantabit hodie gallus, donec ter abneges nosse me. Et in Mattheo
similiter dicitur: In hac nocte, antequam gallus cantet, ter me negabis. Itidem
in Ioanne: Non cantabit
accensus plus
pręsumere coepit, quam per se poterat pręstare. Domine — inquit — tecum
paratus sum et in carcerem et in mortem ire. At ille (ut Lucas ait) dixit: Dico
tibi, Petre, non cantabit hodie gallus, donec ter abneges nosse me. Et in Mattheo
similiter dicitur: In hac nocte, antequam gallus cantet, ter me negabis. Itidem
in Ioanne: Non cantabit gallus, donec ter me neges. In Marco autem aliter
habetur: In nocte hac, priusquam gallus uocem bis dederit, ter me es
In nocte hac, priusquam gallus uocem bis dederit, ter me es negaturus.
Quęstionem ita equidem soluendam reor, quod alii
Quęstio
tres Euangelistę attenderunt trinę negationis initium tantum, Marcus autem expressit
et finem. Ante primum enim galli cantum coepta est trina negatio, ante secundum peracta.
Discreuit ergo Marcus ipsas negationes. Alii non diuidendo tres totas in prima incluserunt,
ueluti unum corpus efficientes trinę ipsius negationis. Vnde tunc quoque, cum facta est, totam
cantum coepta est trina negatio, ante secundum peracta.
Discreuit ergo Marcus ipsas negationes. Alii non diuidendo tres totas in prima incluserunt,
ueluti unum corpus efficientes trinę ipsius negationis. Vnde tunc quoque, cum facta est, totam
explicant ante galli cantum, licet et post *corr. ex ante primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus
Marcus ipsas negationes. Alii non diuidendo tres totas in prima incluserunt,
ueluti unum corpus efficientes trinę ipsius negationis. Vnde tunc quoque, cum facta est, totam
explicant ante galli cantum, licet et post *corr. ex ante primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus
ueluti unum corpus efficientes trinę ipsius negationis. Vnde tunc quoque, cum facta est, totam
explicant ante galli cantum, licet et post *corr. ex ante primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus nostram
fragilitatem in tentationibus non sufficere,
ipsius negationis. Vnde tunc quoque, cum facta est, totam
explicant ante galli cantum, licet et post *corr. ex ante primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus nostram
fragilitatem in tentationibus non sufficere, nisi diuino iuuetur subsidio,
dicente ipso Dei
et post *corr. ex ante primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus nostram
fragilitatem in tentationibus non sufficere, nisi diuino iuuetur subsidio,
dicente ipso Dei Verbo: Sine me nihil potestis facere.
Deinde secundum eosdem Euangelistas
primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus nostram
fragilitatem in tentationibus non sufficere, nisi diuino iuuetur subsidio,
dicente ipso Dei Verbo: Sine me nihil potestis facere.
Deinde secundum eosdem Euangelistas — uenit Iesus cum
primam
gallus cantauerit et iterum post **corr. ex ante secundam et tertiam,
sicut Marcus affirmat.
Et cum Petrus dixisset ne in mortem quidem eunti se defuturum, similiter omnes dixisse
Mattheus et Marcus aiunt. Veruntamen et hi fugerunt et ille negauit, ut noscamus nostram
fragilitatem in tentationibus non sufficere, nisi diuino iuuetur subsidio,
dicente ipso Dei Verbo: Sine me nihil potestis facere.
Deinde secundum eosdem Euangelistas — uenit Iesus cum illis in uillam uel
in tentationibus non sufficere, nisi diuino iuuetur subsidio,
dicente ipso Dei Verbo: Sine me nihil potestis facere.
Deinde secundum eosdem Euangelistas — uenit Iesus cum illis in uillam uel in prędium,
cui nomen Gethsemani. Et hic est locus monti Oliueti proximus, ubi fuit hortus, in
quem eos ingressos ait Ioannes trans torrentem Cedron. Multa tamen idem pręmittit, quę locutus
est Iesus ad discipulos et ad Patrem. Quę consulto prętermittimus, ut tantum passioni congrua
explicemus.
— uenit Iesus cum illis in uillam uel in prędium,
cui nomen Gethsemani. Et hic est locus monti Oliueti proximus, ubi fuit hortus, in
quem eos ingressos ait Ioannes trans torrentem Cedron. Multa tamen idem pręmittit, quę locutus
est Iesus ad discipulos et ad Patrem. Quę consulto prętermittimus, ut tantum passioni congrua
explicemus.
Videamus primum, quid hoc sit, quod Ioannes ait: Egressus est trans torrentem Cedron
et intrauit in hortum. Cedron moerorem sonat. Transit ergo Christus torrentem
trans torrentem Cedron. Multa tamen idem pręmittit, quę locutus
est Iesus ad discipulos et ad Patrem. Quę consulto prętermittimus, ut tantum passioni congrua
explicemus.
Videamus primum, quid hoc sit, quod Ioannes ait: Egressus est trans torrentem Cedron
et intrauit in hortum. Cedron moerorem sonat. Transit ergo Christus torrentem
moeroris, ut ad regnum ascendat gaudii sempiterni. Oportuit enim pati Christum et sic intrare
in gloriam suam. Falluntur itaque luxurię dediti diuites, qui inter mundi huius uoluptates
diffluendo
explicemus.
Videamus primum, quid hoc sit, quod Ioannes ait: Egressus est trans torrentem Cedron
et intrauit in hortum. Cedron moerorem sonat. Transit ergo Christus torrentem
moeroris, ut ad regnum ascendat gaudii sempiterni. Oportuit enim pati Christum et sic intrare
in gloriam suam. Falluntur itaque luxurię dediti diuites, qui inter mundi huius uoluptates
diffluendo beatitudinem consequi sperant. Non possumus cum Christo ascendere in cęlum, nisi
prius eum secuti fuerimus trans Cedron euntem. Per dura et aspera peruenitur ad
enim pati Christum et sic intrare
in gloriam suam. Falluntur itaque luxurię dediti diuites, qui inter mundi huius uoluptates
diffluendo beatitudinem consequi sperant. Non possumus cum Christo ascendere in cęlum, nisi
prius eum secuti fuerimus trans Cedron euntem. Per dura et aspera peruenitur ad quietem, per
peccatorum moerorem, per carnis afflictionem, per aduersitatum patientiam ad summi boni
possessionem.
Vnde Christus transmisso* Cedrone uenit in hortum, qui etiam paradisus dicitur, ut locum
illum significet deliciarum et ut, unde
Per dura et aspera peruenitur ad quietem, per
peccatorum moerorem, per carnis afflictionem, per aduersitatum patientiam ad summi boni
possessionem.
Vnde Christus transmisso* Cedrone uenit in hortum, qui etiam paradisus dicitur, ut locum
illum significet deliciarum et ut, unde per peccatum eiecti fuimus, per Christi satisfactionem
eodem nos innuat reducendos. Qui enim longo admodum tempore exules fuimus, iam tandem Christo
duce postliminio reuertimur in patriam, non terrenam, sed cęlestem, non temporalem, sed
ęternam.
Illic
fuimus, iam tandem Christo
duce postliminio reuertimur in patriam, non terrenam, sed cęlestem, non temporalem, sed
ęternam.
Illic autem ubi conuenerat Iesus cum discipulis, iussit eos residere, donec ipse paulo
longius digressus preces offeret Deo Patri. Et assumpto Petro filiisque Zebedei Ioanne
et Iacobo abiit. Coram his coepit contristari et moestus esse dicens: Tristis est anima mea
usque ad mortem. Sustinete hic et uigilate mecum. Et progressus pusillum, procidens in faciem
suam orauit dicens: Pater mi **add. ,
reuertimur in patriam, non terrenam, sed cęlestem, non temporalem, sed
ęternam.
Illic autem ubi conuenerat Iesus cum discipulis, iussit eos residere, donec ipse paulo
longius digressus preces offeret Deo Patri. Et assumpto Petro filiisque Zebedei Ioanne
et Iacobo abiit. Coram his coepit contristari et moestus esse dicens: Tristis est anima mea
usque ad mortem. Sustinete hic et uigilate mecum. Et progressus pusillum, procidens in faciem
suam orauit dicens: Pater mi **add. , si possibile *corr. ex
cęlestem, non temporalem, sed
ęternam.
Illic autem ubi conuenerat Iesus cum discipulis, iussit eos residere, donec ipse paulo
longius digressus preces offeret Deo Patri. Et assumpto Petro filiisque Zebedei Ioanne
et Iacobo abiit. Coram his coepit contristari et moestus esse dicens: Tristis est anima mea
usque ad mortem. Sustinete hic et uigilate mecum. Et progressus pusillum, procidens in faciem
suam orauit dicens: Pater mi **add. , si possibile *corr. ex
trasmisso
est,
Iesus cum discipulis, iussit eos residere, donec ipse paulo
longius digressus preces offeret Deo Patri. Et assumpto Petro filiisque Zebedei Ioanne
et Iacobo abiit. Coram his coepit contristari et moestus esse dicens: Tristis est anima mea
usque ad mortem. Sustinete hic et uigilate mecum. Et progressus pusillum, procidens in faciem
suam orauit dicens: Pater mi **add. , si possibile *corr. ex
trasmisso
est, transeat a me calix iste; ueruntamen non sicut ego uolo, sed sicut
iussit eos residere, donec ipse paulo
longius digressus preces offeret Deo Patri. Et assumpto Petro filiisque Zebedei Ioanne
et Iacobo abiit. Coram his coepit contristari et moestus esse dicens: Tristis est anima mea
usque ad mortem. Sustinete hic et uigilate mecum. Et progressus pusillum, procidens in faciem
suam orauit dicens: Pater mi **add. , si possibile *corr. ex
trasmisso
est, transeat a me calix iste; ueruntamen non sicut ego uolo, sed sicut
tu.
Tres
est, transeat a me calix iste; ueruntamen non sicut ego uolo, sed sicut
tu.
Tres assumpsit, ut redemptionem nostram, quam ipse in se perficiebat, opus totius Trinitatis
esse ostenderet. Ad mortem autem iturus mortalis hominis conditionem seruat. Tristatur enim et
orat. Et quoniam separatur ab eis, instruit nos, quoties oratum ire uolumus, ut solitudinem et
quietem quęramus *corr. ex queramus , ne turbę strepitu offensi orandi intentionem laxare cogamur. Eleuatione
enim mentis in Deum nobis opus est,
a me calix iste; ueruntamen non sicut ego uolo, sed sicut
tu.
Tres assumpsit, ut redemptionem nostram, quam ipse in se perficiebat, opus totius Trinitatis
esse ostenderet. Ad mortem autem iturus mortalis hominis conditionem seruat. Tristatur enim et
orat. Et quoniam separatur ab eis, instruit nos, quoties oratum ire uolumus, ut solitudinem et
quietem quęramus *corr. ex queramus , ne turbę strepitu offensi orandi intentionem laxare cogamur. Eleuatione
enim mentis in Deum nobis opus est, quoties **corr. ex
Tres assumpsit, ut redemptionem nostram, quam ipse in se perficiebat, opus totius Trinitatis
esse ostenderet. Ad mortem autem iturus mortalis hominis conditionem seruat. Tristatur enim et
orat. Et quoniam separatur ab eis, instruit nos, quoties oratum ire uolumus, ut solitudinem et
quietem quęramus *corr. ex queramus , ne turbę strepitu offensi orandi intentionem laxare cogamur. Eleuatione
enim mentis in Deum nobis opus est, quoties **corr. ex quotiens precamur, et humilitate cordis, ut, quod
precamur,
nos, quoties oratum ire uolumus, ut solitudinem et
quietem quęramus *corr. ex queramus , ne turbę strepitu offensi orandi intentionem laxare cogamur. Eleuatione
enim mentis in Deum nobis opus est, quoties **corr. ex quotiens precamur, et humilitate cordis, ut, quod
precamur, impetremus. Ob hoc sane ille in faciem procidens orasse dicitur.
Vt autem inter orandum uoluntati nostrę pręferamus diuinam, non sicut ego uolo
— inquit — sed sicut tu. Si enim liberari ab aduersis,
procidens orasse dicitur.
Vt autem inter orandum uoluntati nostrę pręferamus diuinam, non sicut ego uolo
— inquit — sed sicut tu. Si enim liberari ab aduersis, quę patimur, poscimus,
utrum nobis, si liberemur, profuturum sit, ignoramus; et bonum aliquod temporale petendo,
utrum expediat ad animę salutem, nescimus. Talia ergo, si nobis conducibile futurum sit,
uoluntati eius, qui solus nouit omnia, committamus.
Transire quippe a se calicem passionis petiit Iesus, quia pati ut homo exhorrebat, ut
expediat ad animę salutem, nescimus. Talia ergo, si nobis conducibile futurum sit,
uoluntati eius, qui solus nouit omnia, committamus.
Transire quippe a se calicem passionis petiit Iesus, quia pati ut homo exhorrebat, ut
Saluator uolebat, ut Deus disponebat.
Et quoniam recedens a discipulis pręmiserat ***corr. ex premiserat : Sustinete hic et uigilate,
eosdem ab oratione rediens, cum dormientes inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis
una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis
nouit omnia, committamus.
Transire quippe a se calicem passionis petiit Iesus, quia pati ut homo exhorrebat, ut
Saluator uolebat, ut Deus disponebat.
Et quoniam recedens a discipulis pręmiserat ***corr. ex premiserat : Sustinete hic et uigilate,
eosdem ab oratione rediens, cum dormientes inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis
una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos —
inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis.
disponebat.
Et quoniam recedens a discipulis pręmiserat ***corr. ex premiserat : Sustinete hic et uigilate,
eosdem ab oratione rediens, cum dormientes inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis
una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos —
inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et
eosdem ab oratione rediens, cum dormientes inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis
una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos —
inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare
simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem
inuenisset, increpuit dicens: Non potuistis
una hora uigilare mecum? Vigilate et orate, ut non intretis in tentationem! Vos —
inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare
simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem —
sed ne intrent in tentationem, hoc
et orate, ut non intretis in tentationem! Vos —
inquit — qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare
simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem —
sed ne intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.
Nulla quippe securitas est iuxta
— qui profitebamini mori mecum, ne uigilare quidem mecum potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare
simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem —
sed ne intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.
Nulla quippe securitas est iuxta serpentem dormire. Dormiunt autem, qui infirmitatis suę
obliti et in
potuistis. Vigilate et
orate. Sunt enim, qui uigilant et non orant, ut nocturni fures, ut turpes adulteri.
Qui enim facit malum, odit lucem et in tenebris uigilat. Ad sanctos autem pertinet uigilare
simul et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem —
sed ne intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.
Nulla quippe securitas est iuxta serpentem dormire. Dormiunt autem, qui infirmitatis suę
obliti et in semet confidentes orare et a Domino auxilium poscere
et orare, non ideo, ne tententur — necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem —
sed ne intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.
Nulla quippe securitas est iuxta serpentem dormire. Dormiunt autem, qui infirmitatis suę
obliti et in semet confidentes orare et a Domino auxilium poscere contemnunt. Iccirco
sequitur: Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Omnium sane mortalium
caro infirma est, non omnium spiritus promptus, sed talium duntaxat, quales hi erant, ad quos
fit sermo.
— necesse est enim tentari et pugnas sentire mortalem —
sed ne intrent in tentationem, hoc est, ne ab ea superentur.
Nulla quippe securitas est iuxta serpentem dormire. Dormiunt autem, qui infirmitatis suę
obliti et in semet confidentes orare et a Domino auxilium poscere contemnunt. Iccirco
sequitur: Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Omnium sane mortalium
caro infirma est, non omnium spiritus promptus, sed talium duntaxat, quales hi erant, ad quos
fit sermo. Sanctorum enim spiritus promptus
contemnunt. Iccirco
sequitur: Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. Omnium sane mortalium
caro infirma est, non omnium spiritus promptus, sed talium duntaxat, quales hi erant, ad quos
fit sermo. Sanctorum enim spiritus promptus est, obstinatorum autem et infidelium nec spiritus
promptus est nec caro firma. Quando quidem tam carne quam spiritu mortiferę uoluptatis laqueis
sese uolentes inuoluunt neque se inde expedire curant. Agnoscamus igitur carnis nostrę
imbecillitatem et enitamur, ut saltem uoluntas ad bene agendum prompta
enim spiritus promptus est, obstinatorum autem et infidelium nec spiritus
promptus est nec caro firma. Quando quidem tam carne quam spiritu mortiferę uoluptatis laqueis
sese uolentes inuoluunt neque se inde expedire curant. Agnoscamus igitur carnis nostrę
imbecillitatem et enitamur, ut saltem uoluntas ad bene agendum prompta sit. Vt autem prompta
sit, precatione opus est, iuxta illud: Petite, et dabitur uobis.
Hoc quoque Dominus noster suo nos uolens instruere exemplo (ut Euangelista ait) iterum
secundo abiit et orauit:
quam spiritu mortiferę uoluptatis laqueis
sese uolentes inuoluunt neque se inde expedire curant. Agnoscamus igitur carnis nostrę
imbecillitatem et enitamur, ut saltem uoluntas ad bene agendum prompta sit. Vt autem prompta
sit, precatione opus est, iuxta illud: Petite, et dabitur uobis.
Hoc quoque Dominus noster suo nos uolens instruere exemplo (ut Euangelista ait) iterum
secundo abiit et orauit: Pater mi, si non potest hic calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas
et enitamur, ut saltem uoluntas ad bene agendum prompta sit. Vt autem prompta
sit, precatione opus est, iuxta illud: Petite, et dabitur uobis.
Hoc quoque Dominus noster suo nos uolens instruere exemplo (ut Euangelista ait) iterum
secundo abiit et orauit: Pater mi, si non potest hic calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et
opus est, iuxta illud: Petite, et dabitur uobis.
Hoc quoque Dominus noster suo nos uolens instruere exemplo (ut Euangelista ait) iterum
secundo abiit et orauit: Pater mi, si non potest hic calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et
Hoc quoque Dominus noster suo nos uolens instruere exemplo (ut Euangelista ait) iterum
secundo abiit et orauit: Pater mi, si non potest hic calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et relictis illis iterum abiit, et orauit tertio eundem
Euangelista ait) iterum
secundo abiit et orauit: Pater mi, si non potest hic calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et relictis illis iterum abiit, et orauit tertio eundem sermonem.
Tertio orando docet instandum esse precibus, donec, quod
abiit et orauit: Pater mi, si non potest hic calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et relictis illis iterum abiit, et orauit tertio eundem sermonem.
Tertio orando docet instandum esse precibus, donec, quod petimus, impetremus, si tamen, quod
animę
calix transire, nisi bibam illum, fiat
uoluntas tua! Et nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et relictis illis iterum abiit, et orauit tertio eundem sermonem.
Tertio orando docet instandum esse precibus, donec, quod petimus, impetremus, si tamen, quod
animę saluti conferat, petimus. Non ergo orat, ne
nos orando dicimus: Fiat uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et relictis illis iterum abiit, et orauit tertio eundem sermonem.
Tertio orando docet instandum esse precibus, donec, quod petimus, impetremus, si tamen, quod
animę saluti conferat, petimus. Non ergo orat, ne transeat ab eo calix, quem iam assensit, ut
bibat, sed ut nos
uoluntas tua, sicut in cęlo et in
terra! Vt ubique eius uoluntas fiat, qui ubique bonus est et malum uelle omnino non
potest. Et uenit iterum — inquit — et inuenit eos dormientes. Erant enim
eorum oculi grauati. Et relictis illis iterum abiit, et orauit tertio eundem sermonem.
Tertio orando docet instandum esse precibus, donec, quod petimus, impetremus, si tamen, quod
animę saluti conferat, petimus. Non ergo orat, ne transeat ab eo calix, quem iam assensit, ut
bibat, sed ut nos erudiat tunc pręcipue *corr.
si tamen, quod
animę saluti conferat, petimus. Non ergo orat, ne transeat ab eo calix, quem iam assensit, ut
bibat, sed ut nos erudiat tunc pręcipue *corr. ex precipue orandum esse, cum patiendi periculum imminet, ut in
fide constantes inueniamur et magis optemus fideles mori quam infideles uiuere.
Et quid enim magnum pręstamus **corr. ex prestamus , si pro eius nomine morimur, qui prior pro nobis mori
uoluit? Immo, qui, quicquid dixit, quicquid fecit, quicquid passus est, totum in nostrę
ergo orat, ne transeat ab eo calix, quem iam assensit, ut
bibat, sed ut nos erudiat tunc pręcipue *corr. ex precipue orandum esse, cum patiendi periculum imminet, ut in
fide constantes inueniamur et magis optemus fideles mori quam infideles uiuere.
Et quid enim magnum pręstamus **corr. ex prestamus , si pro eius nomine morimur, qui prior pro nobis mori
uoluit? Immo, qui, quicquid dixit, quicquid fecit, quicquid passus est, totum in nostrę
salutis commodum conuertit. Et nos, si pro eius confessione
quam infideles uiuere.
Et quid enim magnum pręstamus **corr. ex prestamus , si pro eius nomine morimur, qui prior pro nobis mori
uoluit? Immo, qui, quicquid dixit, quicquid fecit, quicquid passus est, totum in nostrę
salutis commodum conuertit. Et nos, si pro eius confessione morimur, per ipsum, quem
profitendo morimur, saluamur.
Oranti apparuisse angelum Lucas testatur: Apparuit illi angelus — inquit —
de cęlo confortans eum. Et factus in agonia prolixius
salutis commodum conuertit. Et nos, si pro eius confessione morimur, per ipsum, quem
profitendo morimur, saluamur.
Oranti apparuisse angelum Lucas testatur: Apparuit illi angelus — inquit —
de cęlo confortans eum. Et factus in agonia prolixius orabat. Et factus est sudor eius
sicut guttę sanguinis decurrentis in terram. Hic angelus apparens, dum moestum
consolatur, humanam in Domino Iesu naturam ostendit. Alias accedentes et eidem ministrantes
angeli diuinam in eo naturam testati
si pro eius confessione morimur, per ipsum, quem
profitendo morimur, saluamur.
Oranti apparuisse angelum Lucas testatur: Apparuit illi angelus — inquit —
de cęlo confortans eum. Et factus in agonia prolixius orabat. Et factus est sudor eius
sicut guttę sanguinis decurrentis in terram. Hic angelus apparens, dum moestum
consolatur, humanam in Domino Iesu naturam ostendit. Alias accedentes et eidem ministrantes
angeli diuinam in eo naturam testati sunt. Dei enim Verbum nostra assumpsit
— inquit —
de cęlo confortans eum. Et factus in agonia prolixius orabat. Et factus est sudor eius
sicut guttę sanguinis decurrentis in terram. Hic angelus apparens, dum moestum
consolatur, humanam in Domino Iesu naturam ostendit. Alias accedentes et eidem ministrantes
angeli diuinam in eo naturam testati sunt. Dei enim Verbum nostra assumpsit et sua non
dereliquit, ut in nostris pro nobis ualeret pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis
itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et
Et factus est sudor eius
sicut guttę sanguinis decurrentis in terram. Hic angelus apparens, dum moestum
consolatur, humanam in Domino Iesu naturam ostendit. Alias accedentes et eidem ministrantes
angeli diuinam in eo naturam testati sunt. Dei enim Verbum nostra assumpsit et sua non
dereliquit, ut in nostris pro nobis ualeret pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis
itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et sudat.
Factus — inquit — in agonia prolixius orabat. Hoc est,
in terram. Hic angelus apparens, dum moestum
consolatur, humanam in Domino Iesu naturam ostendit. Alias accedentes et eidem ministrantes
angeli diuinam in eo naturam testati sunt. Dei enim Verbum nostra assumpsit et sua non
dereliquit, ut in nostris pro nobis ualeret pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis
itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et sudat.
Factus — inquit — in agonia prolixius orabat. Hoc est, contentione
quadam animi in oratione perseuerabat, ut et tu
et eidem ministrantes
angeli diuinam in eo naturam testati sunt. Dei enim Verbum nostra assumpsit et sua non
dereliquit, ut in nostris pro nobis ualeret pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis
itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et sudat.
Factus — inquit — in agonia prolixius orabat. Hoc est, contentione
quadam animi in oratione perseuerabat, ut et tu morte imminente feruentius ores, cupidius
ueniam postules Iudici te mox offerendum sciens, qui, quicquid de te
pati et in suis posset nos beatificare. Pro nobis
itaque tristatur, pro nobis orat, pro nobis ardenter orando ęstuat et sudat.
Factus — inquit — in agonia prolixius orabat. Hoc est, contentione
quadam animi in oratione perseuerabat, ut et tu morte imminente feruentius ores, cupidius
ueniam postules Iudici te mox offerendum sciens, qui, quicquid de te statuet, ęternum erit.
Sudans autem Dominus sanguinis guttas nemine uerberante, nonne ostendit, quod uolens passioni
sese offerat, quod sponte uerberantibus quoque
sciens, qui, quicquid de te statuet, ęternum erit.
Sudans autem Dominus sanguinis guttas nemine uerberante, nonne ostendit, quod uolens passioni
sese offerat, quod sponte uerberantibus quoque corpus suum subiiciat, ut susceptis uulneribus
pro nobis sanguinem huberius fundat et redemptionis nostrę precium tanto plenius persoluat,
quanto nos magis diligit? Vna talis gutta satis erat ad eluendum humani generis peccatum, sed
ad testandam sui erga nos amoris magnitudinem, quicquid restabat in corpore, dispersit in
cruce.
Qualiter autem ab
erga nos amoris magnitudinem, quicquid restabat in corpore, dispersit in
cruce.
Qualiter autem ab impiis comprehensus fuerit, quoniam a Ioanne accuratius copiosiusque
describitur, quid ille dicat, consyderemus.
Sciebat — inquit — et Iudas, qui tradebat eum, locum, quia frequenter Iesus
conuenerat illuc cum discipulis suis. Iudas sciebat hortum illum, in quem Iesus cum
discipulis introierat. Ipse ergo Iudas non introierat, indignus fidelium consortio, qui Iustum
iam uendiderat pro argento. Et quia
et Iudas, qui tradebat eum, locum, quia frequenter Iesus
conuenerat illuc cum discipulis suis. Iudas sciebat hortum illum, in quem Iesus cum
discipulis introierat. Ipse ergo Iudas non introierat, indignus fidelium consortio, qui Iustum
iam uendiderat pro argento. Et quia hortus paradisus dicitur, proditione inquinatus paradisum
intrare non potuit. Cum illis ergo, quibus iam adheserat, ad abyssum inferni festinabat. Capi
autem Iesus ibi uoluit, ut pro peccato, quod in paradiso commissum fuerat, satisfacere
inciperet in paradiso.
paradisum
intrare non potuit. Cum illis ergo, quibus iam adheserat, ad abyssum inferni festinabat. Capi
autem Iesus ibi uoluit, ut pro peccato, quod in paradiso commissum fuerat, satisfacere
inciperet in paradiso.
Sequitur: Iudas ergo, cum accepisset cohortem et a pontificibus et phariseis
ministros, uenit illuc cum laternis et facibus et armis. Cum luminaribus
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant
intrare non potuit. Cum illis ergo, quibus iam adheserat, ad abyssum inferni festinabat. Capi
autem Iesus ibi uoluit, ut pro peccato, quod in paradiso commissum fuerat, satisfacere
inciperet in paradiso.
Sequitur: Iudas ergo, cum accepisset cohortem et a pontificibus et phariseis
ministros, uenit illuc cum laternis et facibus et armis. Cum luminaribus
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit
inferni festinabat. Capi
autem Iesus ibi uoluit, ut pro peccato, quod in paradiso commissum fuerat, satisfacere
inciperet in paradiso.
Sequitur: Iudas ergo, cum accepisset cohortem et a pontificibus et phariseis
ministros, uenit illuc cum laternis et facibus et armis. Cum luminaribus
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit et dixit ad
eos: Quem quęritis? Responderunt ei: Iesum
Capi
autem Iesus ibi uoluit, ut pro peccato, quod in paradiso commissum fuerat, satisfacere
inciperet in paradiso.
Sequitur: Iudas ergo, cum accepisset cohortem et a pontificibus et phariseis
ministros, uenit illuc cum laternis et facibus et armis. Cum luminaribus
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit et dixit ad
eos: Quem quęritis? Responderunt ei: Iesum Nazarenum. Dicit
inciperet in paradiso.
Sequitur: Iudas ergo, cum accepisset cohortem et a pontificibus et phariseis
ministros, uenit illuc cum laternis et facibus et armis. Cum luminaribus
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit et dixit ad
eos: Quem quęritis? Responderunt ei: Iesum Nazarenum. Dicit eis Iesus: Ego sum. Stabat et
Iudas — inquit — qui tradebat eum cum ipsis. Vt
et phariseis
ministros, uenit illuc cum laternis et facibus et armis. Cum luminaribus
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit et dixit ad
eos: Quem quęritis? Responderunt ei: Iesum Nazarenum. Dicit eis Iesus: Ego sum. Stabat et
Iudas — inquit — qui tradebat eum cum ipsis. Vt ergo dixit eis: Ego sum,
abierunt retrorsum, et ceciderunt in terram. Quando uoluit, latebat, ne
ueniunt, ne in tenebris lateat, quem quęrunt; cum militibus et armis, nequis eum defendere
audeat. Iesus itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit et dixit ad
eos: Quem quęritis? Responderunt ei: Iesum Nazarenum. Dicit eis Iesus: Ego sum. Stabat et
Iudas — inquit — qui tradebat eum cum ipsis. Vt ergo dixit eis: Ego sum,
abierunt retrorsum, et ceciderunt in terram. Quando uoluit, latebat, ne inueniretur;
quando uoluit, per medium illorum ibat nec comprehendebatur. Nunc uero tempus passioni
itaque sciens omnia, quę uentura erant super eum, processit et dixit ad
eos: Quem quęritis? Responderunt ei: Iesum Nazarenum. Dicit eis Iesus: Ego sum. Stabat et
Iudas — inquit — qui tradebat eum cum ipsis. Vt ergo dixit eis: Ego sum,
abierunt retrorsum, et ceciderunt in terram. Quando uoluit, latebat, ne inueniretur;
quando uoluit, per medium illorum ibat nec comprehendebatur. Nunc uero tempus passioni
statutum obseruans obuiam procedit, se esse eum, quem quęrunt, fatetur. Et ut ostenderet ne
nunc quidem se capi posse, si
Vt ergo dixit eis: Ego sum,
abierunt retrorsum, et ceciderunt in terram. Quando uoluit, latebat, ne inueniretur;
quando uoluit, per medium illorum ibat nec comprehendebatur. Nunc uero tempus passioni
statutum obseruans obuiam procedit, se esse eum, quem quęrunt, fatetur. Et ut ostenderet ne
nunc quidem se capi posse, si uellet, uno uerbo retrocedere cogit cohortem armatam et in
terram ruere. Ego sum, inquit, ut se eiusdem substantię esse cum illo
significaret, qui Moysi nomen eius quęrenti: Ego sum, qui sum, hoc nomen mihi est
ne inueniretur;
quando uoluit, per medium illorum ibat nec comprehendebatur. Nunc uero tempus passioni
statutum obseruans obuiam procedit, se esse eum, quem quęrunt, fatetur. Et ut ostenderet ne
nunc quidem se capi posse, si uellet, uno uerbo retrocedere cogit cohortem armatam et in
terram ruere. Ego sum, inquit, ut se eiusdem substantię esse cum illo
significaret, qui Moysi nomen eius quęrenti: Ego sum, qui sum, hoc nomen mihi est in
ęternum, respondit. Nomen ergo diuinę essentię, quę in Christo erat, ferre nequiuerunt
terram ruere. Ego sum, inquit, ut se eiusdem substantię esse cum illo
significaret, qui Moysi nomen eius quęrenti: Ego sum, qui sum, hoc nomen mihi est in
ęternum, respondit. Nomen ergo diuinę essentię, quę in Christo erat, ferre nequiuerunt
et in terram statim prostrati sunt. Retrorsum abire et in terram cadere proprium est
iniquorum. Retrorsum abis, cum Domino tuo peccas. In terram cadis, cum cęlestium bonorum
oblitus terrena diligis.
Iterum ergo interrogauit eos: Quem quęritis? Illi autem
se eiusdem substantię esse cum illo
significaret, qui Moysi nomen eius quęrenti: Ego sum, qui sum, hoc nomen mihi est in
ęternum, respondit. Nomen ergo diuinę essentię, quę in Christo erat, ferre nequiuerunt
et in terram statim prostrati sunt. Retrorsum abire et in terram cadere proprium est
iniquorum. Retrorsum abis, cum Domino tuo peccas. In terram cadis, cum cęlestium bonorum
oblitus terrena diligis.
Iterum ergo interrogauit eos: Quem quęritis? Illi autem dixerunt: Iesum Nazarenum.
Respondit Iesus: Dixi
Animaduerte diligenter, quid respondeat: Si me quęritis — inquit — sinite
hos abire. Deponite maliciam, desinite peruerse agere, uirtuti exercendę operam date
atque ita, si me quęritis, inuenietis. Fallitur ergo, quisquis inuenire Saluatorem sperat et a
uitiis non recedit. Hic est quidem moralis loci huius sensus; historicum nunc explicemus.
Iesus in discipulos manum protendens: Si me quęritis — inquit — sinite hos
abire. O immensam Domini nostri charitatem! Semet ad necem quęrentibus
tradebat. Dixerat enim: Quemcunque
osculatus fuero, ipse est, tenete eum!
Hypocritę
Tales profecto sunt, qui per beniuolentię simulationem eis, quos diligere se
ostendunt, insidiantur. Tales sunt et hypocritę, qui se Deo seruire gestu habituque testantur
et magis corpori suo seruiunt, dum sub religiosę uitę uelamento collectas elemosinas
hauriendis uoluptatibus turpiter impendunt. Christum aperte osculantur coram populo
precationibus insistendo, ante sanctorum imagines
ipse est, tenete eum!
Hypocritę
Tales profecto sunt, qui per beniuolentię simulationem eis, quos diligere se
ostendunt, insidiantur. Tales sunt et hypocritę, qui se Deo seruire gestu habituque testantur
et magis corpori suo seruiunt, dum sub religiosę uitę uelamento collectas elemosinas
hauriendis uoluptatibus turpiter impendunt. Christum aperte osculantur coram populo
precationibus insistendo, ante sanctorum imagines genua flectendo, uultum modo in terram quasi
humiles
Christum aperte osculantur coram populo
precationibus insistendo, ante sanctorum imagines genua flectendo, uultum modo in terram quasi
humiles demittendo, modo ueluti diuina contemplantes cęlum uersus errigendo. Inde autem semoti
lasciuiunt, tuburcinantur, libidinibus diffluunt et Deum offendere, dum prauę cupidini
indulgent, non dubitant. Et quoniam aliter quam uideri uolunt uiuendo Iudam emulantur, nisi ad
poenitentiam conuersi sese correxerint, cum illo simul inferno poenas dabunt. Porro impii illi
accepto proditoris signo iniecerunt manus in Iesum
ante sanctorum imagines genua flectendo, uultum modo in terram quasi
humiles demittendo, modo ueluti diuina contemplantes cęlum uersus errigendo. Inde autem semoti
lasciuiunt, tuburcinantur, libidinibus diffluunt et Deum offendere, dum prauę cupidini
indulgent, non dubitant. Et quoniam aliter quam uideri uolunt uiuendo Iudam emulantur, nisi ad
poenitentiam conuersi sese correxerint, cum illo simul inferno poenas dabunt. Porro impii illi
accepto proditoris signo iniecerunt manus in Iesum et tenuerunt eum, cuius paulo ante uoce
perterriti ceciderant in
et Deum offendere, dum prauę cupidini
indulgent, non dubitant. Et quoniam aliter quam uideri uolunt uiuendo Iudam emulantur, nisi ad
poenitentiam conuersi sese correxerint, cum illo simul inferno poenas dabunt. Porro impii illi
accepto proditoris signo iniecerunt manus in Iesum et tenuerunt eum, cuius paulo ante uoce
perterriti ceciderant in terram.
Iudę scelus
Sed perpendamus parumper studio diligentiore Iudę scelus, et uidebimus, quam nullo
prorsus malorum hominum immanitas placetur
Porro impii illi
accepto proditoris signo iniecerunt manus in Iesum et tenuerunt eum, cuius paulo ante uoce
perterriti ceciderant in terram.
Iudę scelus
Sed perpendamus parumper studio diligentiore Iudę scelus, et uidebimus, quam nullo
prorsus malorum hominum immanitas placetur beneficio, nullis leniatur blanditiis. Eum, a quo
in apostolatum susceptus fuerat, a quo morbos curandi demoniaque eiiciendi potestatem
acceperat, cuius corpus et sanguinem iam gustauerat, cuius sanctis manibus
parumper studio diligentiore Iudę scelus, et uidebimus, quam nullo
prorsus malorum hominum immanitas placetur beneficio, nullis leniatur blanditiis. Eum, a quo
in apostolatum susceptus fuerat, a quo morbos curandi demoniaque eiiciendi potestatem
acceperat, cuius corpus et sanguinem iam gustauerat, cuius sanctis manibus lutulentos pedes
ablui sibi uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum.
Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti
pro argento, pecunię
sibi uiderat, Iudeis in mortem uendidit, osculo prodidit, in manus tradidit impiorum.
Quid egisti, teterrime Iuda? Quantum criminis, quantum sacrilegii commisisti? Iesum uendidisti
pro argento, pecunię cupiditate superatus; pro argento, inquam, Dominum tuum, benefactorem
tuum, et eo quidem modico admodum atque exili. Triginta argentei tibi chariores
fuerunt quam uita illius, cuius erga te benignitatem nullo referendę gratię precio, nullo auri
argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo sunt, reddidisses, plus iam
quidem modico admodum atque exili. Triginta argentei tibi chariores
fuerunt quam uita illius, cuius erga te benignitatem nullo referendę gratię precio, nullo auri
argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo sunt, reddidisses, plus iam
acceperas et multo plus mox accepturus eras. Vendito autem ob pecunię auaritiam Domino, et
accepta amisisti et a spe promissi futuri boni decidisti.
Osculante ergo Iuda Dominum illi statim manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt,
uincto illudunt, conuitiantur et furore
fuerunt quam uita illius, cuius erga te benignitatem nullo referendę gratię precio, nullo auri
argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo sunt, reddidisses, plus iam
acceperas et multo plus mox accepturus eras. Vendito autem ob pecunię auaritiam Domino, et
accepta amisisti et a spe promissi futuri boni decidisti.
Osculante ergo Iuda Dominum illi statim manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt,
uincto illudunt, conuitiantur et furore conciti ne manibus quidem temperant. Petrus uero in
tanta Domini sui
illius, cuius erga te benignitatem nullo referendę gratię precio, nullo auri
argentique pondere poteras compensare. Si cuncta, quę in mundo sunt, reddidisses, plus iam
acceperas et multo plus mox accepturus eras. Vendito autem ob pecunię auaritiam Domino, et
accepta amisisti et a spe promissi futuri boni decidisti.
Osculante ergo Iuda Dominum illi statim manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt,
uincto illudunt, conuitiantur et furore conciti ne manibus quidem temperant. Petrus uero in
tanta Domini sui iniuria nequaquam cunctandum
acceperas et multo plus mox accepturus eras. Vendito autem ob pecunię auaritiam Domino, et
accepta amisisti et a spe promissi futuri boni decidisti.
Osculante ergo Iuda Dominum illi statim manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt,
uincto illudunt, conuitiantur et furore conciti ne manibus quidem temperant. Petrus uero in
tanta Domini sui iniuria nequaquam cunctandum ratus educto gladio Malchum, pontificis seruum,
ferit dexteramque ei amputat auriculam. Et qui pro se fortasse non repugnaret, pro eo, quem se
chariorem habebat, certare non
manus inferunt in eum, captum uinculis constringunt,
uincto illudunt, conuitiantur et furore conciti ne manibus quidem temperant. Petrus uero in
tanta Domini sui iniuria nequaquam cunctandum ratus educto gladio Malchum, pontificis seruum,
ferit dexteramque ei amputat auriculam. Et qui pro se fortasse non repugnaret, pro eo, quem se
chariorem habebat, certare non timuit. Sed furentis impatientiam arguens repressit Dominus et
iam in alios quoque irruere parantem inhibuit. Conuerte — inquit — gladium
tuum in locum suum. Omnes enim,
tanta Domini sui iniuria nequaquam cunctandum ratus educto gladio Malchum, pontificis seruum,
ferit dexteramque ei amputat auriculam. Et qui pro se fortasse non repugnaret, pro eo, quem se
chariorem habebat, certare non timuit. Sed furentis impatientiam arguens repressit Dominus et
iam in alios quoque irruere parantem inhibuit. Conuerte — inquit — gladium
tuum in locum suum. Omnes enim, qui acceperint gladium, peribunt. An putas, quia non possum
rogare Patrem meum, et exibebit mihi modo plus quam duodecim legiones
non timuit. Sed furentis impatientiam arguens repressit Dominus et
iam in alios quoque irruere parantem inhibuit. Conuerte — inquit — gladium
tuum in locum suum. Omnes enim, qui acceperint gladium, peribunt. An putas, quia non possum
rogare Patrem meum, et exibebit mihi modo plus quam duodecim legiones angelorum? Vel
sicut Ioannes ait: Calicem, quem dat mihi Pater, non uis, ut bibam illum? Quibus
uerbis aperte monstrauit sponte se pati uelle, quod impii per uim inferre decreuerant. Igitur
ne iniuriam quidem
decreuerant. Igitur
ne iniuriam quidem sustinens a benignitatis suę officio abstinuit. Adductoque ad se Malcho
abscissam auriculam tactu restituit ac sanauit.
Deinde ad sacrilegos conuersus: Tanquam ad latronem existis — inquit —
cum gladiis et fustibus comprehendere me. Quotidie apud uos sedebam docens in templo,
et non me tenuistis. Hoc autem — inquit — totum factum est, ut adimplerentur
scripturę prophetarum. Lucas addit: Sed hęc est hora uestra et potestas
tenebrarum. Hęc
abstinuit. Adductoque ad se Malcho
abscissam auriculam tactu restituit ac sanauit.
Deinde ad sacrilegos conuersus: Tanquam ad latronem existis — inquit —
cum gladiis et fustibus comprehendere me. Quotidie apud uos sedebam docens in templo,
et non me tenuistis. Hoc autem — inquit — totum factum est, ut adimplerentur
scripturę prophetarum. Lucas addit: Sed hęc est hora uestra et potestas
tenebrarum. Hęc utique hora uestra est, qua comprehendi et pati uolui, hac ipsa uos in
me
— inquit —
cum gladiis et fustibus comprehendere me. Quotidie apud uos sedebam docens in templo,
et non me tenuistis. Hoc autem — inquit — totum factum est, ut adimplerentur
scripturę prophetarum. Lucas addit: Sed hęc est hora uestra et potestas
tenebrarum. Hęc utique hora uestra est, qua comprehendi et pati uolui, hac ipsa uos in
me infenso animo sęuituri estis. Et hęc est potestas tenebrarum spirituumque reproborum, qui
uos ita obtenebrarunt, ut lucem, quę ad illuminandum omnem hominem uenit,
uos sedebam docens in templo,
et non me tenuistis. Hoc autem — inquit — totum factum est, ut adimplerentur
scripturę prophetarum. Lucas addit: Sed hęc est hora uestra et potestas
tenebrarum. Hęc utique hora uestra est, qua comprehendi et pati uolui, hac ipsa uos in
me infenso animo sęuituri estis. Et hęc est potestas tenebrarum spirituumque reproborum, qui
uos ita obtenebrarunt, ut lucem, quę ad illuminandum omnem hominem uenit, uidere non potestis.
Et quoniam, qui credunt in lucem, filii lucis sunt, uos non
— inquit — totum factum est, ut adimplerentur
scripturę prophetarum. Lucas addit: Sed hęc est hora uestra et potestas
tenebrarum. Hęc utique hora uestra est, qua comprehendi et pati uolui, hac ipsa uos in
me infenso animo sęuituri estis. Et hęc est potestas tenebrarum spirituumque reproborum, qui
uos ita obtenebrarunt, ut lucem, quę ad illuminandum omnem hominem uenit, uidere non potestis.
Et quoniam, qui credunt in lucem, filii lucis sunt, uos non credentes filii estis tenebrarum.
Hęc utique hora uestra est, qua comprehendi et pati uolui, hac ipsa uos in
me infenso animo sęuituri estis. Et hęc est potestas tenebrarum spirituumque reproborum, qui
uos ita obtenebrarunt, ut lucem, quę ad illuminandum omnem hominem uenit, uidere non potestis.
Et quoniam, qui credunt in lucem, filii lucis sunt, uos non credentes filii estis tenebrarum.
Quęstio
Hoc loco quęri* potest, unde tunc Petrus tam audax fuerit, qui postea tam timidus
fuit, ut uoce
quęri* potest, unde tunc Petrus tam audax fuerit, qui postea tam timidus
fuit, ut uoce ancillę perterritus eum, pro quo modo digladiatus est, negarit? Pręsente enim
Domino armatam cohortem non timebat, absente foeminas inermes expauit. Omnis quippe humana
uirtus debilis est et imbecilla, nisi pręsentis Domini iuuetur auxilio. Malchus figuram gerit
Iudeorum; qui aure dextera carent ad intelligentiam Legis spiritalem, sinistram tantum habent,
cum nihil extra historię sensum percipiant. Solis** autem illis mystica patent, quibus ipse
Iesus in credendo
quęritur, quomodo hoc uerum sit, si multi gladio
percutientes aut morbo aut naufragio aut aliquo alio casu pereant. Non de gladio temporali
intelligendum est, sed ęterno, quem Ioannes in Apocalypsi uidit procedere de ore Dei, ex
utraque parte acutum. Potens est enim corpus et animam mittere in gehennam et totum hominem
perdere perditione sempiterna. De hoc satis; cętera uideamus!
Iesu comprehenso discipuli timore perculsi diffugerunt illo relicto. Qui tamen simul cum
Petro dixerant uelle se una cum eo etiam mori. Nondum inerat*** ipsis
sit, si multi gladio
percutientes aut morbo aut naufragio aut aliquo alio casu pereant. Non de gladio temporali
intelligendum est, sed ęterno, quem Ioannes in Apocalypsi uidit procedere de ore Dei, ex
utraque parte acutum. Potens est enim corpus et animam mittere in gehennam et totum hominem
perdere perditione sempiterna. De hoc satis; cętera uideamus!
Iesu comprehenso discipuli timore perculsi diffugerunt illo relicto. Qui tamen simul cum
Petro dixerant uelle se una cum eo etiam mori. Nondum inerat*** ipsis charitas illa, quę foras
perdere perditione sempiterna. De hoc satis; cętera uideamus!
Iesu comprehenso discipuli timore perculsi diffugerunt illo relicto. Qui tamen simul cum
Petro dixerant uelle se una cum eo etiam mori. Nondum inerat*** ipsis charitas illa, quę foras
mittit timorem et de qua gloriabatur Paulus dicens: Diffusa est charitas in cordibus
uestris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis.
His Marcus adiungens ait: Adolescens autem quidam sequebatur illum amictus syndone
super nudo. Et tenuerunt eum. At ille relicta
illa, quę foras
mittit timorem et de qua gloriabatur Paulus dicens: Diffusa est charitas in cordibus
uestris per Spiritum Sanctum, qui datus est nobis.
His Marcus adiungens ait: Adolescens autem quidam sequebatur illum amictus syndone
super nudo. Et tenuerunt eum. At ille relicta syndone nudus profugit ab eis. Quis
fuerit adolescens iste, incertum est. Quidam aiunt fuisse hunc de domo illa, ubi Pascha
celebrauerant, nonnulli Iacobum, fratrem Domini dictum et Iustum cognominatum. Gregorius
pontifex putat fuisse
autem quidam sequebatur illum amictus syndone
super nudo. Et tenuerunt eum. At ille relicta syndone nudus profugit ab eis. Quis
fuerit adolescens iste, incertum est. Quidam aiunt fuisse hunc de domo illa, ubi Pascha
celebrauerant, nonnulli Iacobum, fratrem Domini dictum et Iustum cognominatum. Gregorius
pontifex putat fuisse Ioannem apostolum. Quem tunc quidem iuuenem fuisse longa post
ascensionem Domini ętas testatur. Cęterum, quicunque ille fuerit, *corr. ex
queri
**corr. ex Solus
Cęterum, quicunque ille fuerit, *corr. ex
queri
**corr. ex Solus
***corr. ex iuerat
documento nobis est, ut relictis omnibus, quibus ad seruiendum Deo impedimur,
nudi et expediti fugiamus. Et merebimur esse eius discipuli, qui iubet illos, qui nomine illo
censeri uolunt, ut uendant omnia et precio egenis erogato ipsum sequantur. Pauperis enim
magistri pauper discipulus sit oportet. Vt autem neque inopiam pro Christi nomine neque
supplicia pati
ille fuerit, *corr. ex
queri
**corr. ex Solus
***corr. ex iuerat
documento nobis est, ut relictis omnibus, quibus ad seruiendum Deo impedimur,
nudi et expediti fugiamus. Et merebimur esse eius discipuli, qui iubet illos, qui nomine illo
censeri uolunt, ut uendant omnia et precio egenis erogato ipsum sequantur. Pauperis enim
magistri pauper discipulus sit oportet. Vt autem neque inopiam pro Christi nomine neque
supplicia pati graue sit,
***corr. ex iuerat
documento nobis est, ut relictis omnibus, quibus ad seruiendum Deo impedimur,
nudi et expediti fugiamus. Et merebimur esse eius discipuli, qui iubet illos, qui nomine illo
censeri uolunt, ut uendant omnia et precio egenis erogato ipsum sequantur. Pauperis enim
magistri pauper discipulus sit oportet. Vt autem neque inopiam pro Christi nomine neque
supplicia pati graue sit, meminerimus, quid ille pro peccatis nostris perpessus fuerit.
Tradidit se in manibus iniquorum, irrideri,
rerum
solicitudine soluti? Quid, quęso, faceretis, si pro Christi nomine ad martyrium, ad subeunda
tormenta, ad mortem patiendam euntes cerneretis? Totis, ut equidem reor, uiribus adnixi, ne id
facerent, inhiberetis, obliti tantorum in uos beneficiorum, cuius unius dono et ipsi geniti
estis et filios suscepistis. Cunque sub maledicto Legis essetis, per Euangelii gratiam uos
liberauit, liberatos alit, tuetur, sustentat, ad cęleste regnum possidendum large
liberaliterque inuitat. Quisquis igitur filium suum a proposito monachalis professionis
soluti? Quid, quęso, faceretis, si pro Christi nomine ad martyrium, ad subeunda
tormenta, ad mortem patiendam euntes cerneretis? Totis, ut equidem reor, uiribus adnixi, ne id
facerent, inhiberetis, obliti tantorum in uos beneficiorum, cuius unius dono et ipsi geniti
estis et filios suscepistis. Cunque sub maledicto Legis essetis, per Euangelii gratiam uos
liberauit, liberatos alit, tuetur, sustentat, ad cęleste regnum possidendum large
liberaliterque inuitat. Quisquis igitur filium suum a proposito monachalis professionis
auerterit, ipse se Deo,
filium suum, supra quam oporteat diligendo, propriis manibus trucidasse
arguetur. Quin immo minus foret crudelis, si ei uitam temporalem erriperet, quam ut ęternam
inuideat. Aeternam autem filio uitam inuidet, qui ad seruitium cęlestis regis proficiscenti
uiolenter sese opponit et ab incoepto spiritalis ac salutiferę conuersationis retardat atque
abducere conatur. Videant igitur parentes, quid hac in re facto opus sit, ne
nimis inconsulte natos suos amando et semetipsos et quos genuerunt perditum eant. Hoc certe
ideo admonendum duximus,
inuidet, qui ad seruitium cęlestis regis proficiscenti
uiolenter sese opponit et ab incoepto spiritalis ac salutiferę conuersationis retardat atque
abducere conatur. Videant igitur parentes, quid hac in re facto opus sit, ne
nimis inconsulte natos suos amando et semetipsos et quos genuerunt perditum eant. Hoc certe
ideo admonendum duximus, quia multos in hanc erroris foueam pręcipites ire uidemus, ignaros
quidem, quanto sese implicent cum in filios parricidio, tum in Deum sacrilegio. Cui soli
seruire multo est pręstabilius quam toti
ad seruitium cęlestis regis proficiscenti
uiolenter sese opponit et ab incoepto spiritalis ac salutiferę conuersationis retardat atque
abducere conatur. Videant igitur parentes, quid hac in re facto opus sit, ne
nimis inconsulte natos suos amando et semetipsos et quos genuerunt perditum eant. Hoc certe
ideo admonendum duximus, quia multos in hanc erroris foueam pręcipites ire uidemus, ignaros
quidem, quanto sese implicent cum in filios parricidio, tum in Deum sacrilegio. Cui soli
seruire multo est pręstabilius quam toti terrarum orbi
quidem, quanto sese implicent cum in filios parricidio, tum in Deum sacrilegio. Cui soli
seruire multo est pręstabilius quam toti terrarum orbi imperare. Sed iam ad id, unde digressi
sumus, redeamus!
Comprehensum Iesum ligauerunt (ut Ioannes ait) et adduxerunt eum ad Annam
primum, Caiphę pontificis socerum; mox ad ipsum Caipham, deinde ad Pilatum et Herodem,
ut omnium inique iudicantium contumelias sustineret, qui omnes redimere uenerat, et eo maiore
beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis ultro
quam toti terrarum orbi imperare. Sed iam ad id, unde digressi
sumus, redeamus!
Comprehensum Iesum ligauerunt (ut Ioannes ait) et adduxerunt eum ad Annam
primum, Caiphę pontificis socerum; mox ad ipsum Caipham, deinde ad Pilatum et Herodem,
ut omnium inique iudicantium contumelias sustineret, qui omnes redimere uenerat, et eo maiore
beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis ultro perferret.
Illum ergo uinctum et ad Caipham ductum ex his, qui modo fugerant, secuti sunt Simon
Petrus et
Comprehensum Iesum ligauerunt (ut Ioannes ait) et adduxerunt eum ad Annam
primum, Caiphę pontificis socerum; mox ad ipsum Caipham, deinde ad Pilatum et Herodem,
ut omnium inique iudicantium contumelias sustineret, qui omnes redimere uenerat, et eo maiore
beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis ultro perferret.
Illum ergo uinctum et ad Caipham ductum ex his, qui modo fugerant, secuti sunt Simon
Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga
ipsum
primum, Caiphę pontificis socerum; mox ad ipsum Caipham, deinde ad Pilatum et Herodem,
ut omnium inique iudicantium contumelias sustineret, qui omnes redimere uenerat, et eo maiore
beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis ultro perferret.
Illum ergo uinctum et ad Caipham ductum ex his, qui modo fugerant, secuti sunt Simon
Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga
ipsum commotus, a longe tamen timore prępeditus.* Vrgebat amor, obstabat timor; quid ageret,
nesciebat. Nihilominus
et Herodem,
ut omnium inique iudicantium contumelias sustineret, qui omnes redimere uenerat, et eo maiore
beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis ultro perferret.
Illum ergo uinctum et ad Caipham ductum ex his, qui modo fugerant, secuti sunt Simon
Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga
ipsum commotus, a longe tamen timore prępeditus.* Vrgebat amor, obstabat timor; quid ageret,
nesciebat. Nihilominus sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et
quidem, quia
ductum ex his, qui modo fugerant, secuti sunt Simon
Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga
ipsum commotus, a longe tamen timore prępeditus.* Vrgebat amor, obstabat timor; quid ageret,
nesciebat. Nihilominus sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et
quidem, quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset
Simon
Petrus et alius discipulus, pontifici notus. Sequebatur Petrus Dominum pietate erga
ipsum commotus, a longe tamen timore prępeditus.* Vrgebat amor, obstabat timor; quid ageret,
nesciebat. Nihilominus sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et
quidem, quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
amor, obstabat timor; quid ageret,
nesciebat. Nihilominus sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et
quidem, quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
sum. Hoc ita Ioannes.
Mattheus uero et alii de falsis testibus narrationem pręmittunt. **corr. ex
premittunt
sequebatur, et quiescere non poterat, donec rei finem uideret. Et
quidem, quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
sum. Hoc ita Ioannes.
Mattheus uero et alii de falsis testibus narrationem pręmittunt. **corr. ex
premittunt
Principes — inquit — sacerdotum et omne
poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
sum. Hoc ita Ioannes.
Mattheus uero et alii de falsis testibus narrationem pręmittunt. **corr. ex
premittunt
Principes — inquit — sacerdotum et omne concilium quęrebant falsum
testimonium contra Iesum, ut eum morti traderent: et non inuenerunt, cum multi falsi
an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
sum. Hoc ita Ioannes.
Mattheus uero et alii de falsis testibus narrationem pręmittunt. **corr. ex
premittunt
Principes — inquit — sacerdotum et omne concilium quęrebant falsum
testimonium contra Iesum, ut eum morti traderent: et non inuenerunt, cum multi falsi testes
adessent. O maliuolorum hominum impudens machinatio! Quia innocentem ueritate damnare
nequeunt, mendacio nituntur. Nec tamen inueniunt, quonam
Mattheus uero et alii de falsis testibus narrationem pręmittunt. **corr. ex
premittunt
Principes — inquit — sacerdotum et omne concilium quęrebant falsum
testimonium contra Iesum, ut eum morti traderent: et non inuenerunt, cum multi falsi testes
adessent. O maliuolorum hominum impudens machinatio! Quia innocentem ueritate damnare
nequeunt, mendacio nituntur. Nec tamen inueniunt, quonam credibili saltem commento falsum
fulciant testimonium, ut uerba *corr. ex
saltem commento falsum
fulciant testimonium, ut uerba *corr. ex prepeditus
fidem inuenirent. Nihil ergo Iesus neque dixerat neque fecerat, quod uel ab
inimicis ulla ex parte reprehendi posset. Nouissime autem uenerunt duo falsi testes et
dixerunt: Hic dixit: Possum destruere templum Dei et post triduum reędificare illud.
Et hi quidem dicta peruertunt, quia, quomodo dicta erant, culpa carebant. Ille dixerat:
Soluite templum hoc, hi dicunt: Possum destruere templum Dei. Ille
*corr. ex prepeditus
fidem inuenirent. Nihil ergo Iesus neque dixerat neque fecerat, quod uel ab
inimicis ulla ex parte reprehendi posset. Nouissime autem uenerunt duo falsi testes et
dixerunt: Hic dixit: Possum destruere templum Dei et post triduum reędificare illud.
Et hi quidem dicta peruertunt, quia, quomodo dicta erant, culpa carebant. Ille dixerat:
Soluite templum hoc, hi dicunt: Possum destruere templum Dei. Ille
dixerat: Et ego in triduo suscitabo illud;
fidem inuenirent. Nihil ergo Iesus neque dixerat neque fecerat, quod uel ab
inimicis ulla ex parte reprehendi posset. Nouissime autem uenerunt duo falsi testes et
dixerunt: Hic dixit: Possum destruere templum Dei et post triduum reędificare illud.
Et hi quidem dicta peruertunt, quia, quomodo dicta erant, culpa carebant. Ille dixerat:
Soluite templum hoc, hi dicunt: Possum destruere templum Dei. Ille
dixerat: Et ego in triduo suscitabo illud; hi aiunt: Et post triduum
Hic dixit: Possum destruere templum Dei et post triduum reędificare illud.
Et hi quidem dicta peruertunt, quia, quomodo dicta erant, culpa carebant. Ille dixerat:
Soluite templum hoc, hi dicunt: Possum destruere templum Dei. Ille
dixerat: Et ego in triduo suscitabo illud; hi aiunt: Et post triduum
reędificare illud. Aliud est autem reędificare, aliud suscitare. Hoc ad homines
pertinet, illud ad ędium fabricam. Falsi ergo testes sunt, qui dissimili uerborum structura
alium sensum conantur
reędificare illud.
Et hi quidem dicta peruertunt, quia, quomodo dicta erant, culpa carebant. Ille dixerat:
Soluite templum hoc, hi dicunt: Possum destruere templum Dei. Ille
dixerat: Et ego in triduo suscitabo illud; hi aiunt: Et post triduum
reędificare illud. Aliud est autem reędificare, aliud suscitare. Hoc ad homines
pertinet, illud ad ędium fabricam. Falsi ergo testes sunt, qui dissimili uerborum structura
alium sensum conantur ellicere sermonis eius, quem accusant, quam eum, quem ipse
autem reędificare, aliud suscitare. Hoc ad homines
pertinet, illud ad ędium fabricam. Falsi ergo testes sunt, qui dissimili uerborum structura
alium sensum conantur ellicere sermonis eius, quem accusant, quam eum, quem ipse continet
sermo.
Caiphas autem consurgens et ore ad Iesum conuersus furibundo ac procaci exclamat: Quid
non respondes ad ea, quę isti aduersum te testantur? Sed quoniam nihil prodest
respondere iniquis nullamque accusati defensionem admittentibus, ipse Iesus nullum contratulit
uerbum, tacere satius esse
fatigare. Princeps uero
sacerdotum tacentem ad responsionem prouocabat quęrens ab eo occasionem magis probabilis
accusationis. Adiuro te — inquit — per Deum uiuum, ut dicas nobis, si tu es
Christus, Filius Dei. Tot miraculis eius credere noluit, et nunc uerbis credere se
uelle simulabat. Quod ergo impie quęsiuit, discere manifesto non meruit. Vnde Iesus neque
affirmans neque denegans se esse Christum, Dei Filium: Tu dixisti, respondit.
Suspensumque illum relinquens: Veruntamen — inquit —
gestu, quo uestimenta scidit, uerbis, quibus blasphemum pronunciauit, iudicio, quo
non esse opus testibus dixit, damnandum ostendit. Denique, quid illis, qui accusabant,
uideretur, quęrit. Quasi uero eis, qui accusant, in accusatum proferre sententiam ius esset,
ut idem ipsi et accusatorum fungantur officio et testium et iudicis. Totus ergo iudicii ordo
peruertitur, quoties non ex uero, sed ex odio iudicatur. Reus est mortis,
responderunt. Quid enim aliud respondere poterant ei, qui eadem malicia accusabant? Reum esse
mortis dixerunt, qui
uerbis, quibus blasphemum pronunciauit, iudicio, quo
non esse opus testibus dixit, damnandum ostendit. Denique, quid illis, qui accusabant,
uideretur, quęrit. Quasi uero eis, qui accusant, in accusatum proferre sententiam ius esset,
ut idem ipsi et accusatorum fungantur officio et testium et iudicis. Totus ergo iudicii ordo
peruertitur, quoties non ex uero, sed ex odio iudicatur. Reus est mortis,
responderunt. Quid enim aliud respondere poterant ei, qui eadem malicia accusabant? Reum esse
mortis dixerunt, qui iam tot mortuis uitam dederat.
blasphemum pronunciauit, iudicio, quo
non esse opus testibus dixit, damnandum ostendit. Denique, quid illis, qui accusabant,
uideretur, quęrit. Quasi uero eis, qui accusant, in accusatum proferre sententiam ius esset,
ut idem ipsi et accusatorum fungantur officio et testium et iudicis. Totus ergo iudicii ordo
peruertitur, quoties non ex uero, sed ex odio iudicatur. Reus est mortis,
responderunt. Quid enim aliud respondere poterant ei, qui eadem malicia accusabant? Reum esse
mortis dixerunt, qui iam tot mortuis uitam dederat.
mortis,
responderunt. Quid enim aliud respondere poterant ei, qui eadem malicia accusabant? Reum esse
mortis dixerunt, qui iam tot mortuis uitam dederat.
Quam autem ineffrenata inuidia in illum accensi essent, continuo re ipsa patuit. Vix enim
uerba finierant, et expuere coepere in faciem eius, colaphis eum cędere, palmas ori incutere
et, ut Lucas ait, uultum eius uelare dicentes: Prophetiza, quis est, qui te
percussit? O prępostera eius temporis conditio! Veritas oppressa fuit mendacio, sputis
deturpata maiestas,
malicia accusabant? Reum esse
mortis dixerunt, qui iam tot mortuis uitam dederat.
Quam autem ineffrenata inuidia in illum accensi essent, continuo re ipsa patuit. Vix enim
uerba finierant, et expuere coepere in faciem eius, colaphis eum cędere, palmas ori incutere
et, ut Lucas ait, uultum eius uelare dicentes: Prophetiza, quis est, qui te
percussit? O prępostera eius temporis conditio! Veritas oppressa fuit mendacio, sputis
deturpata maiestas, colaphis cęsa uirtus et cęlestis altitudo ad terram usque humiliata. Quis
hoc
in faciem eius, colaphis eum cędere, palmas ori incutere
et, ut Lucas ait, uultum eius uelare dicentes: Prophetiza, quis est, qui te
percussit? O prępostera eius temporis conditio! Veritas oppressa fuit mendacio, sputis
deturpata maiestas, colaphis cęsa uirtus et cęlestis altitudo ad terram usque humiliata. Quis
hoc audiens non turbatur, non dolore concutitur, non animi indignatione commouetur? Ipse terrę
cęlique Dominus, ipse mundi Opifex, ipsum Dei Verbum, sine quo factum est nihil, hominum
subiicitur arbitrio, seruorum offertur
mundi Opifex, ipsum Dei Verbum, sine quo factum est nihil, hominum
subiicitur arbitrio, seruorum offertur iniuriis, impiorum potestati subditur. Vexatus non
reluctatur, conuitiis lacessitus tacet, cęsus non uindicat. Quid hac humilitate submissius,
quid hac patientia mirabilius? Et cum talia, quę dicta sunt quęque restant dicenda, pro nostra
cum Deo reconciliatione, pro nostra salute ipse Dei Filius ultro sustinuerit, pensemus, quęso,
tantę charitatis magnitudinem et, quantum ei debeamus, agnoscentes, nihil pro amore illius non
tolerandum esse
cęsus non uindicat. Quid hac humilitate submissius,
quid hac patientia mirabilius? Et cum talia, quę dicta sunt quęque restant dicenda, pro nostra
cum Deo reconciliatione, pro nostra salute ipse Dei Filius ultro sustinuerit, pensemus, quęso,
tantę charitatis magnitudinem et, quantum ei debeamus, agnoscentes, nihil pro amore illius non
tolerandum esse meminerimus.
Hoc sane est illud, quod seruos eius coegit opes contemnere, mundo renunciare, castitatem
seruare, iugo sese subiicere perpetuę seruitutis. Hoc est illud, quod apostolos per omnes
quod apostolos per omnes
orbis partes compulit peregrinari, gentium erroribus obuiam ire, ueritatem prędicare*, mortem
non *corr. ex predicare
timere. Hoc est illud, quod sanctos martyres fortiores fecit omnibus tyrannorum
tormentis et nullum supplicii genus pro Christi confessione recusare.
Cęterum impii illi (ut Lucas testatur) etiam uultum eius uelabant, ne blando et super omnia
miti eius aspectu mouerentur ad miserationem. Et: Prophetiza, aiunt, ut illis
exprobrent, qui eum tanquam
ex predicare
timere. Hoc est illud, quod sanctos martyres fortiores fecit omnibus tyrannorum
tormentis et nullum supplicii genus pro Christi confessione recusare.
Cęterum impii illi (ut Lucas testatur) etiam uultum eius uelabant, ne blando et super omnia
miti eius aspectu mouerentur ad miserationem. Et: Prophetiza, aiunt, ut illis
exprobrent, qui eum tanquam prophetam habebant. Ille uero non propheta, sed prophetarum
Dominus ista pro nobis sustinebat. Ligari enim uoluit, ut nostrorum uincula solueret
illud, quod sanctos martyres fortiores fecit omnibus tyrannorum
tormentis et nullum supplicii genus pro Christi confessione recusare.
Cęterum impii illi (ut Lucas testatur) etiam uultum eius uelabant, ne blando et super omnia
miti eius aspectu mouerentur ad miserationem. Et: Prophetiza, aiunt, ut illis
exprobrent, qui eum tanquam prophetam habebant. Ille uero non propheta, sed prophetarum
Dominus ista pro nobis sustinebat. Ligari enim uoluit, ut nostrorum uincula solueret
delictorum, sputis sordidari, ut nos a culpa mundaret, colaphis
Dominus ista pro nobis sustinebat. Ligari enim uoluit, ut nostrorum uincula solueret
delictorum, sputis sordidari, ut nos a culpa mundaret, colaphis cędi, ut eius regnum
euerteret, qui nos in Adam conciderat, uelari ab infidis, ut credentibus ueritatem
manifestaret et, quę Iudeis figurarum inuolucris adumbrata erant, ea nobis in se impleta
demonstraret.
Nos talia recolendo ad Saluatorem nostrum conuersi clamemus, eius in nos benignitatem
perpendentes et nostram lugentes ingratitudinem. Tu, Domine, pro nobis ligaris, nos te
in Adam conciderat, uelari ab infidis, ut credentibus ueritatem
manifestaret et, quę Iudeis figurarum inuolucris adumbrata erant, ea nobis in se impleta
demonstraret.
Nos talia recolendo ad Saluatorem nostrum conuersi clamemus, eius in nos benignitatem
perpendentes et nostram lugentes ingratitudinem. Tu, Domine, pro nobis ligaris, nos te
quotidie offendimus. Tu pro nobis uerbera, sputa, probra pateris, nos pro tui nominis gloria
nullum suscipimus laborem, nullam pati possumus iniuriam. Si ieiunandum est, corporis
imbecillitatem excusamus. Si
pateris, nos pro tui nominis gloria
nullum suscipimus laborem, nullam pati possumus iniuriam. Si ieiunandum est, corporis
imbecillitatem excusamus. Si precationibus insistendum, longioris morę* tedio affecti
cessamus.** Si uigilandum, in capitis phrenesin nos casuros dicimus. Et dum corpori seruimus,
tibi, corporis atque animę autori, debitum famulatum impendere recusamus. Da igitur nobis
fontem lachrymarum, quibus non tuam passionem orbi salutiferam lugeamus, sed nostram in
referenda gratia ignauiam abluere possimus et in nauanda tibi opera
phrenesin nos casuros dicimus. Et dum corpori seruimus,
tibi, corporis atque animę autori, debitum famulatum impendere recusamus. Da igitur nobis
fontem lachrymarum, quibus non tuam passionem orbi salutiferam lugeamus, sed nostram in
referenda gratia ignauiam abluere possimus et in nauanda tibi opera efficiamur diligentiores.
Istis ergo uinculis, quę nobis fauendo sponte pateris, cor nostrum constringe, ut te super
omnia diligat. Istis uerberibus mentem nostram excita, ut semper tua in nos beneficia cogitet.
Istis denique afflictionibus, quas pro
pateris, cor nostrum constringe, ut te super
omnia diligat. Istis uerberibus mentem nostram excita, ut semper tua in nos beneficia cogitet.
Istis denique afflictionibus, quas pro nobis uolens toleras, ad omnia dura pro tuo amore
perferenda nostrum animum constitue atque confirma. Et quos uides propria imbecillitate
deficere, *corr. ex more
**corr. ex cęssamus
da nobis tuę gratię dono constantię robore in te colendo stabiliri et a uia
ueritatis atque iustitię nunquam
perferenda nostrum animum constitue atque confirma. Et quos uides propria imbecillitate
deficere, *corr. ex more
**corr. ex cęssamus
da nobis tuę gratię dono constantię robore in te colendo stabiliri et a uia
ueritatis atque iustitię nunquam discedere.
Sed iam reliqua prosequamur!
Post illa, quę superius dicta sunt, trinam Petri negationem Mattheus et Marcus enarrant,
Lucas uero pręmittit.* Nihil tamen refert, quo ordine aliquid factum sit, cum ab omnibus
da nobis tuę gratię dono constantię robore in te colendo stabiliri et a uia
ueritatis atque iustitię nunquam discedere.
Sed iam reliqua prosequamur!
Post illa, quę superius dicta sunt, trinam Petri negationem Mattheus et Marcus enarrant,
Lucas uero pręmittit.* Nihil tamen refert, quo ordine aliquid factum sit, cum ab omnibus totum
commemoratur. Nos, nequid, quod gestum est, omittamus, Ioannis potius narrationem sequamur. Et
quoniam de prima apostoli negatione diximus, nunc de secunda est
Post illa, quę superius dicta sunt, trinam Petri negationem Mattheus et Marcus enarrant,
Lucas uero pręmittit.* Nihil tamen refert, quo ordine aliquid factum sit, cum ab omnibus totum
commemoratur. Nos, nequid, quod gestum est, omittamus, Ioannis potius narrationem sequamur. Et
quoniam de prima apostoli negatione diximus, nunc de secunda est dicendum.
Stabant — inquit — serui et ministri ad prunas, quia frigus erat, et
calefaciebant se. Erat autem cum eis et Petrus stans et calefaciens se. Petrus, cum
ordine aliquid factum sit, cum ab omnibus totum
commemoratur. Nos, nequid, quod gestum est, omittamus, Ioannis potius narrationem sequamur. Et
quoniam de prima apostoli negatione diximus, nunc de secunda est dicendum.
Stabant — inquit — serui et ministri ad prunas, quia frigus erat, et
calefaciebant se. Erat autem cum eis et Petrus stans et calefaciens se. Petrus, cum
iam negasset se esse Christi discipulum, ministris etiam pontificis intermiscebat se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus
totum
commemoratur. Nos, nequid, quod gestum est, omittamus, Ioannis potius narrationem sequamur. Et
quoniam de prima apostoli negatione diximus, nunc de secunda est dicendum.
Stabant — inquit — serui et ministri ad prunas, quia frigus erat, et
calefaciebant se. Erat autem cum eis et Petrus stans et calefaciens se. Petrus, cum
iam negasset se esse Christi discipulum, ministris etiam pontificis intermiscebat se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus erat. In illis erat perfidię frigus,
gestum est, omittamus, Ioannis potius narrationem sequamur. Et
quoniam de prima apostoli negatione diximus, nunc de secunda est dicendum.
Stabant — inquit — serui et ministri ad prunas, quia frigus erat, et
calefaciebant se. Erat autem cum eis et Petrus stans et calefaciens se. Petrus, cum
iam negasset se esse Christi discipulum, ministris etiam pontificis intermiscebat se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus erat. In illis erat perfidię frigus,
in Petro timoris. Frigescebat iam in
Ioannis potius narrationem sequamur. Et
quoniam de prima apostoli negatione diximus, nunc de secunda est dicendum.
Stabant — inquit — serui et ministri ad prunas, quia frigus erat, et
calefaciebant se. Erat autem cum eis et Petrus stans et calefaciens se. Petrus, cum
iam negasset se esse Christi discipulum, ministris etiam pontificis intermiscebat se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus erat. In illis erat perfidię frigus,
in Petro timoris. Frigescebat iam in pectore eius uicta
Christi discipulum, ministris etiam pontificis intermiscebat se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus erat. In illis erat perfidię frigus,
in Petro timoris. Frigescebat iam in pectore eius uicta metu charitas, eum, quocum se
moriturum promiserat, captum et uinctum et male acceptum uidens, cum illo mori timuit et suum
esse magistrum negauit.
Interim autem, dum Petrus frigescentia membra prunarum calore refouet, pontifex interrogat
Iesum de discipulis suis et doctrina eius. Malignus captator ueluti discere uolens interrogat,
ministris etiam pontificis intermiscebat se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus erat. In illis erat perfidię frigus,
in Petro timoris. Frigescebat iam in pectore eius uicta metu charitas, eum, quocum se
moriturum promiserat, captum et uinctum et male acceptum uidens, cum illo mori timuit et suum
esse magistrum negauit.
Interim autem, dum Petrus frigescentia membra prunarum calore refouet, pontifex interrogat
Iesum de discipulis suis et doctrina eius. Malignus captator ueluti discere uolens interrogat,
et
se, ne
agnosceretur. Stabant ad prunas, quia frigus erat. In illis erat perfidię frigus,
in Petro timoris. Frigescebat iam in pectore eius uicta metu charitas, eum, quocum se
moriturum promiserat, captum et uinctum et male acceptum uidens, cum illo mori timuit et suum
esse magistrum negauit.
Interim autem, dum Petrus frigescentia membra prunarum calore refouet, pontifex interrogat
Iesum de discipulis suis et doctrina eius. Malignus captator ueluti discere uolens interrogat,
et tamen accusandi causas extorquere nititur. De
metu charitas, eum, quocum se
moriturum promiserat, captum et uinctum et male acceptum uidens, cum illo mori timuit et suum
esse magistrum negauit.
Interim autem, dum Petrus frigescentia membra prunarum calore refouet, pontifex interrogat
Iesum de discipulis suis et doctrina eius. Malignus captator ueluti discere uolens interrogat,
et tamen accusandi causas extorquere nititur. De discipulis ergo quęrit, ut seditiosum deferat
eum, qui circa se pręsidia compararet. De doctrina scrutatur, ut, si Mosaicę contrariam esse
deprehenderit, ipsum
et male acceptum uidens, cum illo mori timuit et suum
esse magistrum negauit.
Interim autem, dum Petrus frigescentia membra prunarum calore refouet, pontifex interrogat
Iesum de discipulis suis et doctrina eius. Malignus captator ueluti discere uolens interrogat,
et tamen accusandi causas extorquere nititur. De discipulis ergo quęrit, ut seditiosum deferat
eum, qui circa se pręsidia compararet. De doctrina scrutatur, ut, si Mosaicę contrariam esse
deprehenderit, ipsum tanquam Deo aduersantem morte mulctandum denunciet. Dominus autem sic
extorquere nititur. De discipulis ergo quęrit, ut seditiosum deferat
eum, qui circa se pręsidia compararet. De doctrina scrutatur, ut, si Mosaicę contrariam esse
deprehenderit, ipsum tanquam Deo aduersantem morte mulctandum denunciet. Dominus autem sic
responsum temperauit, ut et uera diceret **corr. ex doceret et illi
accusandi locum non pręberet. ***corr. ex preberet
Ego palam — inquit — locutus sum mundo. Ego semper docui in synagoga et in
templo, quo omnes Iudei conueniunt.
deferat
eum, qui circa se pręsidia compararet. De doctrina scrutatur, ut, si Mosaicę contrariam esse
deprehenderit, ipsum tanquam Deo aduersantem morte mulctandum denunciet. Dominus autem sic
responsum temperauit, ut et uera diceret **corr. ex doceret et illi
accusandi locum non pręberet. ***corr. ex preberet
Ego palam — inquit — locutus sum mundo. Ego semper docui in synagoga et in
templo, quo omnes Iudei conueniunt. Et in occulto *corr. ex premittit
Dominus autem sic
responsum temperauit, ut et uera diceret **corr. ex doceret et illi
accusandi locum non pręberet. ***corr. ex preberet
Ego palam — inquit — locutus sum mundo. Ego semper docui in synagoga et in
templo, quo omnes Iudei conueniunt. Et in occulto *corr. ex premittit
locutus sum nihil. Quid me interrogas? Interroga eos, qui audierunt, quid
locutus sum ipsis. Ecce hi sciunt, quid dixerim ego. Magna profecto innocentię
et uera diceret **corr. ex doceret et illi
accusandi locum non pręberet. ***corr. ex preberet
Ego palam — inquit — locutus sum mundo. Ego semper docui in synagoga et in
templo, quo omnes Iudei conueniunt. Et in occulto *corr. ex premittit
locutus sum nihil. Quid me interrogas? Interroga eos, qui audierunt, quid
locutus sum ipsis. Ecce hi sciunt, quid dixerim ego. Magna profecto innocentię
fiducia, cum quis etiam inimicos in
percussi mansuetudinem
tolerantiamque iniuria affecti incredibilem! Poterat igni imperare, ut exurat percussorem,
sicut exussit*** quinquagenarios regis Achab, qui comprehendere uenerant Heliam prophetam; uel
terrę mandare, ut repenti illum hiatu absorbeat, sicut absorbuit Datan et Abiron, cum Moysi
procaciter insultassent. Poterat denique qualicunque sacrilegi huius nece iniuriam uindicare.
Sed quia pro nostra omniumque salute perferre grauiora uenerat, et hoc non indignanter tulit.
Ne enim**** fecisse aliter ac docuerat uideretur — pręceperat autem:
Heliam prophetam; uel
terrę mandare, ut repenti illum hiatu absorbeat, sicut absorbuit Datan et Abiron, cum Moysi
procaciter insultassent. Poterat denique qualicunque sacrilegi huius nece iniuriam uindicare.
Sed quia pro nostra omniumque salute perferre grauiora uenerat, et hoc non indignanter tulit.
Ne enim**** fecisse aliter ac docuerat uideretur — pręceperat autem: Qui te percusserit
in unam maxillam, offer ei et alteram — ostendit, quid sit alteram maxillam offerre
dicens: Si male locutus sum, perhibe testimonium de
denique qualicunque sacrilegi huius nece iniuriam uindicare.
Sed quia pro nostra omniumque salute perferre grauiora uenerat, et hoc non indignanter tulit.
Ne enim**** fecisse aliter ac docuerat uideretur — pręceperat autem: Qui te percusserit
in unam maxillam, offer ei et alteram — ostendit, quid sit alteram maxillam offerre
dicens: Si male locutus sum, perhibe testimonium de malo, sin autem bene, quid me cędis?
Ille igitur aduersario alteram offert maxillam, qui molli responso eius mitigare tentat
iracundiam. Neque enim
eius mitigare tentat
iracundiam. Neque enim debemus irato rursum maxillam offerre, ne demus ei occasionem iterum
peccandi, si adhuc furere uisus fuerit.
Si male locutus sum, inquit. Quomodo potuit male loqui Dei Verbum aut non bene
loqui Dei uirtus et Dei *corr. ex prestas
**corr. ex inficiantur
***corr. ex exusit
****corr. ex eni
sapientia — Christus? Testimonium perhibe de malo.
dimiserit: de homine,
antequam damnatus esset, poenam ausum sumere. Iniquus igitur pontifex malis ignoscebat,
insontes damnabat — lupus lupis fauebat, agnos persequebatur. Plus apud illum poterat
improborum temeritas quam iustorum modestia. Quales itaque ministri, talis et pręses. Atque
ideo quidem hunc, quem minister tam indigne percusserat, ille mortis reum iudicabat.
Hunc pontificem ego fuisse Caipham puto. Licet enim ad Annam prius ductus fuerit Iesus, tam
parumper tamen ibi moratur, ut alii Euangelistę de Anna tacuerint et de Caipha
talis et pręses. Atque
ideo quidem hunc, quem minister tam indigne percusserat, ille mortis reum iudicabat.
Hunc pontificem ego fuisse Caipham puto. Licet enim ad Annam prius ductus fuerit Iesus, tam
parumper tamen ibi moratur, ut alii Euangelistę de Anna tacuerint et de Caipha tantum locuti
sint. Quidam uero totum hoc de Christi contumeliis et Petri negatione coram Anna gestum
arbitrantur. Sed hęc opinio repugnaret omnino aliorum autoritati Euangelistarum. Sensus autem
superior ęque congruit cunctis quatuor. In atrio igitur Caiphę et
ille mortis reum iudicabat.
Hunc pontificem ego fuisse Caipham puto. Licet enim ad Annam prius ductus fuerit Iesus, tam
parumper tamen ibi moratur, ut alii Euangelistę de Anna tacuerint et de Caipha tantum locuti
sint. Quidam uero totum hoc de Christi contumeliis et Petri negatione coram Anna gestum
arbitrantur. Sed hęc opinio repugnaret omnino aliorum autoritati Euangelistarum. Sensus autem
superior ęque congruit cunctis quatuor. In atrio igitur Caiphę et Iesum contumelias passum
asserimus et Petri negationes factas. Vnde Ioannes,
et de Caipha tantum locuti
sint. Quidam uero totum hoc de Christi contumeliis et Petri negatione coram Anna gestum
arbitrantur. Sed hęc opinio repugnaret omnino aliorum autoritati Euangelistarum. Sensus autem
superior ęque congruit cunctis quatuor. In atrio igitur Caiphę et Iesum contumelias passum
asserimus et Petri negationes factas. Vnde Ioannes, postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum
dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam.
Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens
Quidam uero totum hoc de Christi contumeliis et Petri negatione coram Anna gestum
arbitrantur. Sed hęc opinio repugnaret omnino aliorum autoritati Euangelistarum. Sensus autem
superior ęque congruit cunctis quatuor. In atrio igitur Caiphę et Iesum contumelias passum
asserimus et Petri negationes factas. Vnde Ioannes, postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum
dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam.
Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei:
Nunquid et tu de
igitur Caiphę et Iesum contumelias passum
asserimus et Petri negationes factas. Vnde Ioannes, postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum
dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam.
Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei:
Nunquid et tu de discipulis eius es? Negauit ille et dixit: Non sum. Rursum inquit ei unus ex
seruis pontificis, cognatus eius, cuius abscidit Petrus auriculam: Nonne ego te uidi in horto
cum illo? Iterum ergo (hoc est tertio)
et Petri negationes factas. Vnde Ioannes, postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum
dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam.
Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei:
Nunquid et tu de discipulis eius es? Negauit ille et dixit: Non sum. Rursum inquit ei unus ex
seruis pontificis, cognatus eius, cuius abscidit Petrus auriculam: Nonne ego te uidi in horto
cum illo? Iterum ergo (hoc est tertio) negauit Petrus. Et statim gallus
postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum
dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam.
Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei:
Nunquid et tu de discipulis eius es? Negauit ille et dixit: Non sum. Rursum inquit ei unus ex
seruis pontificis, cognatus eius, cuius abscidit Petrus auriculam: Nonne ego te uidi in horto
cum illo? Iterum ergo (hoc est tertio) negauit Petrus. Et statim gallus
cantauit. Quid agis, quid tergiuersaris, Petre?
se. Dixerunt ergo ei:
Nunquid et tu de discipulis eius es? Negauit ille et dixit: Non sum. Rursum inquit ei unus ex
seruis pontificis, cognatus eius, cuius abscidit Petrus auriculam: Nonne ego te uidi in horto
cum illo? Iterum ergo (hoc est tertio) negauit Petrus. Et statim gallus
cantauit. Quid agis, quid tergiuersaris, Petre? Cum quo mori, cum quo in carcerem ire
profitebare, eum tam repente deseris, tam turpiter fugis, cum te nosse pernegas? Si uitę
periculum times, cur a uita, quę Christus est, discedis? Si mori formidas, cur
uita, quę Christus est, discedis? Si mori formidas, cur negando ab ipso
uitę autore recedis? Trahat hinc exemplum humana fragilitas. Bonum, quod in se c
onfidendo promittit, pręstare* per se non potest; in Deo confidendo ipso adiuuante potest.
Potuit quippe tunc et Petrus, cum Spiritus Sancti ope adiutus Neronis contempsit sęuitiam et
intrepidus, ut crucifigeretur, sustinuit.
Tunc (ut alii Euangelistę narrant) recordatus uerbi Domini de sua negatione et galli cantu
prędicentis,** exiit foras et fleuit amare. Flendo
uitę autore recedis? Trahat hinc exemplum humana fragilitas. Bonum, quod in se c
onfidendo promittit, pręstare* per se non potest; in Deo confidendo ipso adiuuante potest.
Potuit quippe tunc et Petrus, cum Spiritus Sancti ope adiutus Neronis contempsit sęuitiam et
intrepidus, ut crucifigeretur, sustinuit.
Tunc (ut alii Euangelistę narrant) recordatus uerbi Domini de sua negatione et galli cantu
prędicentis,** exiit foras et fleuit amare. Flendo ergo Petrus culpam deleuit,
quam timendo contraxerat. O felices
per se non potest; in Deo confidendo ipso adiuuante potest.
Potuit quippe tunc et Petrus, cum Spiritus Sancti ope adiutus Neronis contempsit sęuitiam et
intrepidus, ut crucifigeretur, sustinuit.
Tunc (ut alii Euangelistę narrant) recordatus uerbi Domini de sua negatione et galli cantu
prędicentis,** exiit foras et fleuit amare. Flendo ergo Petrus culpam deleuit,
quam timendo contraxerat. O felices lachrymę, per quas negatori reddita est gratia, meretrici
uenia, latroni apertus paradisus! Nullum est tam graue crimen, quod ad
Potuit quippe tunc et Petrus, cum Spiritus Sancti ope adiutus Neronis contempsit sęuitiam et
intrepidus, ut crucifigeretur, sustinuit.
Tunc (ut alii Euangelistę narrant) recordatus uerbi Domini de sua negatione et galli cantu
prędicentis,** exiit foras et fleuit amare. Flendo ergo Petrus culpam deleuit,
quam timendo contraxerat. O felices lachrymę, per quas negatori reddita est gratia, meretrici
uenia, latroni apertus paradisus! Nullum est tam graue crimen, quod ad misericordię fontem
recurrentibus non ignoscitur. Illi
Illi duntaxat pereunt, qui, postquam peccauerint, de Dei
misericordia desperant; sicut periit Cayn, sicut*** Iudas, dum se grauius deliquisse putant,
quam ut ueniam mereri possint. Christus autem non uenit uocare iustos ad poenitentiam, sed
peccatores. Neminem ergo repellit pius et misericors Dominus, qui cum spe impetrandę uenię ad
eum supplex accedit.
Exacta deinde nocte illa, qua capto Domino nostro illuserunt atque insultarunt, magis quam
dici queat, nequiter ac ignominiose, mane consilium iniere de morte eius maturanda. Vinctum
ergo, ut
maturanda. Vinctum
ergo, ut morte dignus appareret, Romanorum pręsidi Pontio Pilato tradiderunt.
Tunc (ut Mattheus testatur) proditor Iudas commissi flagitii conscius ac
poenitentia ductus retulit pecuniam, quam acceperat, principibus sacerdotum et senioribus
dicens: Peccaui tradens sanguinem iustum. At illi dixerunt: Quid ad nos? Tu uideris. Et
proiectis argenteis in templo recessit. Et abiens laqueo se suspendit.
Quęstio
Antequam de Iuda, uideamus
Tunc (ut Mattheus testatur) proditor Iudas commissi flagitii conscius ac
poenitentia ductus retulit pecuniam, quam acceperat, principibus sacerdotum et senioribus
dicens: Peccaui tradens sanguinem iustum. At illi dixerunt: Quid ad nos? Tu uideris. Et
proiectis argenteis in templo recessit. Et abiens laqueo se suspendit.
Quęstio
Antequam de Iuda, uideamus de principum exitiali odio in Iesum. Cum tota nocte non
quieuissent illum affligendo, neque die iam
proditor Iudas commissi flagitii conscius ac
poenitentia ductus retulit pecuniam, quam acceperat, principibus sacerdotum et senioribus
dicens: Peccaui tradens sanguinem iustum. At illi dixerunt: Quid ad nos? Tu uideris. Et
proiectis argenteis in templo recessit. Et abiens laqueo se suspendit.
Quęstio
Antequam de Iuda, uideamus de principum exitiali odio in Iesum. Cum tota nocte non
quieuissent illum affligendo, neque die iam oriente quiescere poterant, donec, quomodo ipsum
deliberassent. Sed cum in eum tam *corr. ex tan infensi essent, quare occulte oppressum non
extinxerunt, sed potius publice interficiendum tradiderunt Pilato? Putarunt enim, si palam in
omnium conspectu perimeretur, simul et gloriam eius perituram, quod scilicet ab eius laude
etiam illi auerterentur, qui in eum credebant, uidentes publice damnatum et tanquam uere reum
affici supplicio. Non satis ergo putarunt eum morti tradere, nisi et famam eius, quantum in
ipsis erat, extinxissent. Sed quod illi
occulte oppressum non
extinxerunt, sed potius publice interficiendum tradiderunt Pilato? Putarunt enim, si palam in
omnium conspectu perimeretur, simul et gloriam eius perituram, quod scilicet ab eius laude
etiam illi auerterentur, qui in eum credebant, uidentes publice damnatum et tanquam uere reum
affici supplicio. Non satis ergo putarunt eum morti tradere, nisi et famam eius, quantum in
ipsis erat, extinxissent. Sed quod illi pessimo animo cogitarunt, hoc prouidentia diuina in
maximam patientis gloriam disponebat. Ob hoc nempe omnibus mors eius patere
Putarunt enim, si palam in
omnium conspectu perimeretur, simul et gloriam eius perituram, quod scilicet ab eius laude
etiam illi auerterentur, qui in eum credebant, uidentes publice damnatum et tanquam uere reum
affici supplicio. Non satis ergo putarunt eum morti tradere, nisi et famam eius, quantum in
ipsis erat, extinxissent. Sed quod illi pessimo animo cogitarunt, hoc prouidentia diuina in
maximam patientis gloriam disponebat. Ob hoc nempe omnibus mors eius patere debuit, ut, qui
postea resurrexit, nemo eum a morte resurrexisse dubitaret. Si enim
dubitaret. Si enim occulte occideretur,
plurimi tam de resurrectione eius ambigerent quam de nece incerti essent. Quicquid igitur
Iudei ad obterendum Christi nomen machinati sunt, hoc in uerę resurrectionis efficacius
cessit **corr. ex cęssit argumentum et in luculentiorem resurgentis triumphum.
Quid nunc de te, Iuda miserrime, dicam? Auaritię stimulis inquietatus Dominum tuum
uendidisti et tanto commisso scelere doles, pecuniam acceptam proiicis et simul de uenia
desperas. Quare doles? An quia resurrecturum nunc
Christi nomen machinati sunt, hoc in uerę resurrectionis efficacius
cessit **corr. ex cęssit argumentum et in luculentiorem resurgentis triumphum.
Quid nunc de te, Iuda miserrime, dicam? Auaritię stimulis inquietatus Dominum tuum
uendidisti et tanto commisso scelere doles, pecuniam acceptam proiicis et simul de uenia
desperas. Quare doles? An quia resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse
efficacius
cessit **corr. ex cęssit argumentum et in luculentiorem resurgentis triumphum.
Quid nunc de te, Iuda miserrime, dicam? Auaritię stimulis inquietatus Dominum tuum
uendidisti et tanto commisso scelere doles, pecuniam acceptam proiicis et simul de uenia
desperas. Quare doles? An quia resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse quidem, sed nolle ais, misericordię eius magnitudinem
uendidisti et tanto commisso scelere doles, pecuniam acceptam proiicis et simul de uenia
desperas. Quare doles? An quia resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse quidem, sed nolle ais, misericordię eius magnitudinem denegas. Pro
salute omnium ille et ludibria pati et interimi uoluit, et tu eum in te minus clementem fore
existimasti? Recte te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem
offenderas, rogasses.
Quare doles? An quia resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse quidem, sed nolle ais, misericordię eius magnitudinem denegas. Pro
salute omnium ille et ludibria pati et interimi uoluit, et tu eum in te minus clementem fore
existimasti? Recte te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem
offenderas, rogasses. Sed quoniam tu tibi non pepercisti, nec ille parcere debuit, ut tibi
parcatur nolenti. Laqueo te
resurrecturum nunc recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse quidem, sed nolle ais, misericordię eius magnitudinem denegas. Pro
salute omnium ille et ludibria pati et interimi uoluit, et tu eum in te minus clementem fore
existimasti? Recte te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem
offenderas, rogasses. Sed quoniam tu tibi non pepercisti, nec ille parcere debuit, ut tibi
parcatur nolenti. Laqueo te ipse suspendis, et
recordaris, antehac oblitus? Sed si uirtutem
resurrecturi agnoscis, cur non eadem uirtute etiam tibi crimen remittere eum posse non
confidis? Et si posse quidem, sed nolle ais, misericordię eius magnitudinem denegas. Pro
salute omnium ille et ludibria pati et interimi uoluit, et tu eum in te minus clementem fore
existimasti? Recte te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem
offenderas, rogasses. Sed quoniam tu tibi non pepercisti, nec ille parcere debuit, ut tibi
parcatur nolenti. Laqueo te ipse suspendis, et in laqueum mortis
et interimi uoluit, et tu eum in te minus clementem fore
existimasti? Recte te commissi poeniteret, si de uenia non desperasses, si eum, quem
offenderas, rogasses. Sed quoniam tu tibi non pepercisti, nec ille parcere debuit, ut tibi
parcatur nolenti. Laqueo te ipse suspendis, et in laqueum mortis ęternę lapsus es, non minus
in temet crudelis quam in Dominum ingratus. Vtrunque grande flagitium, sed uenię diffidentia
maioris in Deum infidelitatis signum.
Sequitur: Principes autem sacerdotum acceptis argenteis
Ager figuli est
mundus iste, ager Dei conditoris. Hic redemptus est precio sanguinis Christi. In
sepulturam peregrinorum — in requiem non Iudeę gentis incredulę, sed alienigenorum,
qui in Christum crediderunt. Quibus dicitur: Iam non estis hospites et aduenę, sed estis
ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in
gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in Christum animo faciunt, in nostrum uergit
commodum. Sanguinem illi comparant precio; cuius quidem sanguinis lauacro
Dei conditoris. Hic redemptus est precio sanguinis Christi. In
sepulturam peregrinorum — in requiem non Iudeę gentis incredulę, sed alienigenorum,
qui in Christum crediderunt. Quibus dicitur: Iam non estis hospites et aduenę, sed estis
ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in
gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in Christum animo faciunt, in nostrum uergit
commodum. Sanguinem illi comparant precio; cuius quidem sanguinis lauacro nostri mundantur
animi, ut
Christi. In
sepulturam peregrinorum — in requiem non Iudeę gentis incredulę, sed alienigenorum,
qui in Christum crediderunt. Quibus dicitur: Iam non estis hospites et aduenę, sed estis
ciues sanctorum et domestici Dei. Hi sepulti sunt cum Christo et cum illo resurgunt in
gloria. Cuncta itaque, quę Iudei inimico in Christum animo faciunt, in nostrum uergit
commodum. Sanguinem illi comparant precio; cuius quidem sanguinis lauacro nostri mundantur
animi, ut ęterna *corr. ex etęrna beatitudine digni
beatitudine digni habeantur. Illos igitur ubique condemnat male agendi
uoluntas, quanuis ex eorum actionibus diuina benignitate nobis bona proueniant. Quin etiam
illis, quod impie egerunt, in bonum cederet **corr. ex cęderet , si de commissis dolerent et in Christum credere
uoluissent. Sed uideamus peruersitatem illorum!
Mittunt Iesum cum militibus in prętorium (ut Ioannes ait) et ipsi non
introierunt in prętorium, ut non contaminarentur, sed ut manducarent Pascha. Tunc ergo
illis, quod impie egerunt, in bonum cederet **corr. ex cęderet , si de commissis dolerent et in Christum credere
uoluissent. Sed uideamus peruersitatem illorum!
Mittunt Iesum cum militibus in prętorium (ut Ioannes ait) et ipsi non
introierunt in prętorium, ut non contaminarentur, sed ut manducarent Pascha. Tunc ergo
intrantes hominis alienigenę domum immundi erant. Veruntamen multo maior animi immundities
erat innocentem hominem, tametsi Christum esse ignorarent, in damnationem mortis
multo maior animi immundities
erat innocentem hominem, tametsi Christum esse ignorarent, in damnationem mortis dare quam
pręsidis Romani prętorium ***corr. ex pretorium ingredi.
Camellum ergo glutiunt et culicem colant, minima uitant, et parricidio inquinari non
metuunt.
Exiuit ergo Pilatus ad eos (ut idem Euangelista refert) et dixit: Quam
accusationem affertis aduersus hominem hunc? Haud sane iniusti iudicis fungitur
officio
erat innocentem hominem, tametsi Christum esse ignorarent, in damnationem mortis dare quam
pręsidis Romani prętorium ***corr. ex pretorium ingredi.
Camellum ergo glutiunt et culicem colant, minima uitant, et parricidio inquinari non
metuunt.
Exiuit ergo Pilatus ad eos (ut idem Euangelista refert) et dixit: Quam
accusationem affertis aduersus hominem hunc? Haud sane iniusti iudicis fungitur
officio Pilatus, si ab eo postea non
ex pretorium ingredi.
Camellum ergo glutiunt et culicem colant, minima uitant, et parricidio inquinari non
metuunt.
Exiuit ergo Pilatus ad eos (ut idem Euangelista refert) et dixit: Quam
accusationem affertis aduersus hominem hunc? Haud sane iniusti iudicis fungitur
officio Pilatus, si ab eo postea non desciuisset. Quanuis uinctum uideat Iesum coram se atque
a principibus sacerdotum et senioribus populi adductum, causas tamen inquirit, ob
Pilatus ad eos (ut idem Euangelista refert) et dixit: Quam
accusationem affertis aduersus hominem hunc? Haud sane iniusti iudicis fungitur
officio Pilatus, si ab eo postea non desciuisset. Quanuis uinctum uideat Iesum coram se atque
a principibus sacerdotum et senioribus populi adductum, causas tamen inquirit, ob quas damnari
debeat. Nouerat enim talium delatorum superbiam alieno inuidentium honori et de Iesu iam
fortasse mira quędam audierat. Ideo sententiam suspendebat, donec de crimine certior fieret.
Responderunt illi et
iudicis fungitur
officio Pilatus, si ab eo postea non desciuisset. Quanuis uinctum uideat Iesum coram se atque
a principibus sacerdotum et senioribus populi adductum, causas tamen inquirit, ob quas damnari
debeat. Nouerat enim talium delatorum superbiam alieno inuidentium honori et de Iesu iam
fortasse mira quędam audierat. Ideo sententiam suspendebat, donec de crimine certior fieret.
Responderunt illi et dixerunt: Si non esset hic malefactor, non tibi tradidissemus
eum. Arrogans responsum istud primum falsę delationis fuit inidicium
et senioribus populi adductum, causas tamen inquirit, ob quas damnari
debeat. Nouerat enim talium delatorum superbiam alieno inuidentium honori et de Iesu iam
fortasse mira quędam audierat. Ideo sententiam suspendebat, donec de crimine certior fieret.
Responderunt illi et dixerunt: Si non esset hic malefactor, non tibi tradidissemus
eum. Arrogans responsum istud primum falsę delationis fuit inidicium . Ob
hoc enim solum, quia ab ipsis traditus est iudici, malefactorem intelligi uolunt. Quęnam,
quęso, erant ista
tradere, uiam salutis aperire, regnum Dei propinquum nunciare? Sed quoniam talia
cuncta cum summa autoris laude iactabantur ab omnibus, hoc ipsum erat, quod illis immodici in
eum liuoris fomitem ministrabat. Soli honore digni apparere uolebant, soli primas cathedras
appetebant et salutari ab hominibus magistri. Neminem sibi coęquari patiebantur. Iccirco et
miraculis eius detrahebant, ut Belzebub opera esse dicerent, quę Dei erant.
Offensus tam iniquo responso Pilatus dicit eis: Accipite ergo eum uos et secundum
legem uestram iudicate
cuncta cum summa autoris laude iactabantur ab omnibus, hoc ipsum erat, quod illis immodici in
eum liuoris fomitem ministrabat. Soli honore digni apparere uolebant, soli primas cathedras
appetebant et salutari ab hominibus magistri. Neminem sibi coęquari patiebantur. Iccirco et
miraculis eius detrahebant, ut Belzebub opera esse dicerent, quę Dei erant.
Offensus tam iniquo responso Pilatus dicit eis: Accipite ergo eum uos et secundum
legem uestram iudicate eum! Quasi diceret: Si ordinem recti iudicii peruertitis, uos
potius
soli primas cathedras
appetebant et salutari ab hominibus magistri. Neminem sibi coęquari patiebantur. Iccirco et
miraculis eius detrahebant, ut Belzebub opera esse dicerent, quę Dei erant.
Offensus tam iniquo responso Pilatus dicit eis: Accipite ergo eum uos et secundum
legem uestram iudicate eum! Quasi diceret: Si ordinem recti iudicii peruertitis, uos
potius iudices eius sitis, ut uestra, non mea culpa pereat, qui uestram in eum criminationem
discuti non permittitis. Dixerunt Iudei: Nobis non licet interficere
uos
potius iudices eius sitis, ut uestra, non mea culpa pereat, qui uestram in eum criminationem
discuti non permittitis. Dixerunt Iudei: Nobis non licet interficere quenquam. Os
uestrum condemnat uos, o Iudei. Non negatis uobis non licere interficere quenquam. Et tamen
interfici poscitis innocentem. Si ergo uobis non licet interficere, certe nec interfici
quenquam uelle licet. In illorum autem manibus, qui crucifigunt, qui supplicio afficiunt
Iesum, uestra est u oluntas, uestra mens, uester animus. Nequaquam illi
iuxta
alios Euangelistas, obiicere conati estis, nequid intentatum relinqueretis ad rem celerius
perficiendam, quam inique decreuistis.
Ita enim in Luca scriptum legimus: Coeperunt* autem illum accusare dicentes: Hunc
inuenimus subuertentem gentem nostram et prohibentem tributa dari Cęsari et dicentem se
Christum regem esse. En tibi, quam impudens maliuolorum audacia! Non erubescunt aperte
mentiri, dum ei nocere nituntur, quem odere. Nunquid subuertit gentem, qui eam in uiam
ueritatis dirigit? Aut Cęsari tributa dari
obiicere conati estis, nequid intentatum relinqueretis ad rem celerius
perficiendam, quam inique decreuistis.
Ita enim in Luca scriptum legimus: Coeperunt* autem illum accusare dicentes: Hunc
inuenimus subuertentem gentem nostram et prohibentem tributa dari Cęsari et dicentem se
Christum regem esse. En tibi, quam impudens maliuolorum audacia! Non erubescunt aperte
mentiri, dum ei nocere nituntur, quem odere. Nunquid subuertit gentem, qui eam in uiam
ueritatis dirigit? Aut Cęsari tributa dari prohibet, qui dixit: Date, quę
Aut Cęsari tributa dari prohibet, qui dixit: Date, quę sunt Cęsaris,
Cęsari! Aut se regem dicit,** qui, cum eum regem facere uellent, fugit in montem?
Dolosę autem horum accusationis ne Pilatus quidem ignarus, tantummodo ad regni suspicionem
animum adiecit et interrogat dicens: Tu es rex Iudeorum? Mox etiam hoc
contempsit, nihil ultra quęrens, cum consyderasset fieri quidem non posse, ut regnum ambiat
aut ad dominatum aspiret pauper, humilis nec arma habens, quibus aliena occuparet, nec
pecuniam, qua uulgi sibi (in)***
incipiens a Galilea usque huc. Quia nihil simile ueri obiicere poterant,
clamoribus inualescunt, ac ueluti rabidi canes, cum mordere nequeunt, latratibus terrere
solent, ita illi, dum grauius crimen deferendo nihil proficiunt, ad indignationem concitantur
et ad infirma magis argumenta descendunt. Quid enim mali fuit docere et ad doctrinam, quę
nihil erroris habebat, commouere? Pilatus autem audiens Galileam, interrogauit, si homo
Galileus esset. Et ut cognouit, quod de Herodis potestate esset, remisit eum ad Herodem, qui
ueri obiicere poterant,
clamoribus inualescunt, ac ueluti rabidi canes, cum mordere nequeunt, latratibus terrere
solent, ita illi, dum grauius crimen deferendo nihil proficiunt, ad indignationem concitantur
et ad infirma magis argumenta descendunt. Quid enim mali fuit docere et ad doctrinam, quę
nihil erroris habebat, commouere? Pilatus autem audiens Galileam, interrogauit, si homo
Galileus esset. Et ut cognouit, quod de Herodis potestate esset, remisit eum ad Herodem, qui
et ipse Hierosolymis erat illis diebus. Quęsiuit Pilatus,
dum grauius crimen deferendo nihil proficiunt, ad indignationem concitantur
et ad infirma magis argumenta descendunt. Quid enim mali fuit docere et ad doctrinam, quę
nihil erroris habebat, commouere? Pilatus autem audiens Galileam, interrogauit, si homo
Galileus esset. Et ut cognouit, quod de Herodis potestate esset, remisit eum ad Herodem, qui
et ipse Hierosolymis erat illis diebus. Quęsiuit Pilatus, quomodo se ab innocentis
damnatione liberaret nihilque de obiecto crimine scrutari uoluit, sed tantum, si homo Galileus
esset,
et ad infirma magis argumenta descendunt. Quid enim mali fuit docere et ad doctrinam, quę
nihil erroris habebat, commouere? Pilatus autem audiens Galileam, interrogauit, si homo
Galileus esset. Et ut cognouit, quod de Herodis potestate esset, remisit eum ad Herodem, qui
et ipse Hierosolymis erat illis diebus. Quęsiuit Pilatus, quomodo se ab innocentis
damnatione liberaret nihilque de obiecto crimine scrutari uoluit, sed tantum, si homo Galileus
esset, interrogat. Pręerat autem Galileę rex Herodes. Illi itaque cessit* iudicium in hominem
in hominem
Galileum, ne ipse instantia** principum iniquorum damnare eum cogeretur, in quo nihil
damnatione dignum poterat reperire.
Herodes autem uiso Iesu gauisus est ualde. Erat enim cupiens ex multo tempore uidere
eum, eo quod audierat*** multa de eo et sperabat signum aliquod uidere ab eo fieri.
Omnes illi, qui adhuc dubię fidei sunt, hunc Herodem imitari mihi uidentur. Audiunt multa in
ecclesia de Deo, de angelis, de hominibus sanctis, multa de Veteri, multa de Noua Lege libenti
animo discunt, sed dum ambigunt, an
angelis, de hominibus sanctis, multa de Veteri, multa de Noua Lege libenti
animo discunt, sed dum ambigunt, an uera sint, quę didicerint, miraculorum spectaculis firmari
expetunt, ut uera esse credant, indigni beatitudine illa, de qua dictum est: Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt! Non meruit Herodes signum uidere, quia noluit credere.
Et isti, quia non uident, cupidinibus potius obsequuntur et diuina contemnunt.
Interrogabat Iesum Herodes multis sermonibus. At ipse nihil illi respondebat.
Non enim discendi causa, sed
discunt, sed dum ambigunt, an uera sint, quę didicerint, miraculorum spectaculis firmari
expetunt, ut uera esse credant, indigni beatitudine illa, de qua dictum est: Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt! Non meruit Herodes signum uidere, quia noluit credere.
Et isti, quia non uident, cupidinibus potius obsequuntur et diuina contemnunt.
Interrogabat Iesum Herodes multis sermonibus. At ipse nihil illi respondebat.
Non enim discendi causa, sed tentandi experiundique id agebat. Stabant — inquit —
miraculorum spectaculis firmari
expetunt, ut uera esse credant, indigni beatitudine illa, de qua dictum est: Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt! Non meruit Herodes signum uidere, quia noluit credere.
Et isti, quia non uident, cupidinibus potius obsequuntur et diuina contemnunt.
Interrogabat Iesum Herodes multis sermonibus. At ipse nihil illi respondebat.
Non enim discendi causa, sed tentandi experiundique id agebat. Stabant — inquit —
principes sacerdotum et scribę constanter accusantes
uident, cupidinibus potius obsequuntur et diuina contemnunt.
Interrogabat Iesum Herodes multis sermonibus. At ipse nihil illi respondebat.
Non enim discendi causa, sed tentandi experiundique id agebat. Stabant — inquit —
principes sacerdotum et scribę constanter accusantes eum. Coram Anna, coram
Caipha, coram *corr. ex cęssit
**corr. ex instantiam
***corr. ex audiret
Pilato, coram Herode, quocunque Christus
Coram Anna, coram
Caipha, coram *corr. ex cęssit
**corr. ex instantiam
***corr. ex audiret
Pilato, coram Herode, quocunque Christus ducitur, impiissimi homines eum
sequuntur et accusant, donec reum peragant. Accusari autem se patitur innocens Dominus, ut
nostram, qui peccauimus, fragilitatem excuset et excusatos Deo Patri reconciliet ad gratiam,
quam amisimus, recuperandam. Herodes autem incredulus eorum, quę de Iesu audierat, et simul
accusantium
***corr. ex audiret
Pilato, coram Herode, quocunque Christus ducitur, impiissimi homines eum
sequuntur et accusant, donec reum peragant. Accusari autem se patitur innocens Dominus, ut
nostram, qui peccauimus, fragilitatem excuset et excusatos Deo Patri reconciliet ad gratiam,
quam amisimus, recuperandam. Herodes autem incredulus eorum, quę de Iesu audierat, et simul
accusantium stimulis incitatus, spreuit eum cum suo exercitu. Tales enim serui,
qualis dominus. Et ludibrii probrique causa
homines eum
sequuntur et accusant, donec reum peragant. Accusari autem se patitur innocens Dominus, ut
nostram, qui peccauimus, fragilitatem excuset et excusatos Deo Patri reconciliet ad gratiam,
quam amisimus, recuperandam. Herodes autem incredulus eorum, quę de Iesu audierat, et simul
accusantium stimulis incitatus, spreuit eum cum suo exercitu. Tales enim serui,
qualis dominus. Et ludibrii probrique causa ueste alba induit illum atque ita indutum
remisit ad Pilatum. Et facti sunt — inquit — amici Herodes et Pilatus
fragilitatem excuset et excusatos Deo Patri reconciliet ad gratiam,
quam amisimus, recuperandam. Herodes autem incredulus eorum, quę de Iesu audierat, et simul
accusantium stimulis incitatus, spreuit eum cum suo exercitu. Tales enim serui,
qualis dominus. Et ludibrii probrique causa ueste alba induit illum atque ita indutum
remisit ad Pilatum. Et facti sunt — inquit — amici Herodes et Pilatus in ipsa
die. Nam antea inimici erant ad inuicem. Ex inimicis amici fiunt, ut Christo simul
aduersentur et
Herodes autem incredulus eorum, quę de Iesu audierat, et simul
accusantium stimulis incitatus, spreuit eum cum suo exercitu. Tales enim serui,
qualis dominus. Et ludibrii probrique causa ueste alba induit illum atque ita indutum
remisit ad Pilatum. Et facti sunt — inquit — amici Herodes et Pilatus in ipsa
die. Nam antea inimici erant ad inuicem. Ex inimicis amici fiunt, ut Christo simul
aduersentur et alter, superbia elatus, eum irrideat, alter delatorum uocibus perterritus
damnet.
audierat, et simul
accusantium stimulis incitatus, spreuit eum cum suo exercitu. Tales enim serui,
qualis dominus. Et ludibrii probrique causa ueste alba induit illum atque ita indutum
remisit ad Pilatum. Et facti sunt — inquit — amici Herodes et Pilatus in ipsa
die. Nam antea inimici erant ad inuicem. Ex inimicis amici fiunt, ut Christo simul
aduersentur et alter, superbia elatus, eum irrideat, alter delatorum uocibus perterritus
damnet.
Pilatus tamen adhuc in proposito liberandi eum perseuerans,
Et ludibrii probrique causa ueste alba induit illum atque ita indutum
remisit ad Pilatum. Et facti sunt — inquit — amici Herodes et Pilatus in ipsa
die. Nam antea inimici erant ad inuicem. Ex inimicis amici fiunt, ut Christo simul
aduersentur et alter, superbia elatus, eum irrideat, alter delatorum uocibus perterritus
damnet.
Pilatus tamen adhuc in proposito liberandi eum perseuerans, conuocatis (ut
Lucas ait) principibus sacerdotum et magistratibus et plebe dixit ad illos: Obtulistis
Ex inimicis amici fiunt, ut Christo simul
aduersentur et alter, superbia elatus, eum irrideat, alter delatorum uocibus perterritus
damnet.
Pilatus tamen adhuc in proposito liberandi eum perseuerans, conuocatis (ut
Lucas ait) principibus sacerdotum et magistratibus et plebe dixit ad illos: Obtulistis
mihi hunc hominem quasi auertentem populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam
inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad
illum, et ecce nihil dignum morte
fiunt, ut Christo simul
aduersentur et alter, superbia elatus, eum irrideat, alter delatorum uocibus perterritus
damnet.
Pilatus tamen adhuc in proposito liberandi eum perseuerans, conuocatis (ut
Lucas ait) principibus sacerdotum et magistratibus et plebe dixit ad illos: Obtulistis
mihi hunc hominem quasi auertentem populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam
inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad
illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei.
delatorum uocibus perterritus
damnet.
Pilatus tamen adhuc in proposito liberandi eum perseuerans, conuocatis (ut
Lucas ait) principibus sacerdotum et magistratibus et plebe dixit ad illos: Obtulistis
mihi hunc hominem quasi auertentem populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam
inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad
illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi,
testis est innocentię eius et iudex
principibus sacerdotum et magistratibus et plebe dixit ad illos: Obtulistis
mihi hunc hominem quasi auertentem populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam
inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad
illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi,
testis est innocentię eius et iudex Pilatus. Neuter morte mulctandum censuit, ut minus
excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per
diem autem
et plebe dixit ad illos: Obtulistis
mihi hunc hominem quasi auertentem populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam
inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad
illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi,
testis est innocentię eius et iudex Pilatus. Neuter morte mulctandum censuit, ut minus
excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per
diem autem solennem consueuerat pręses populo dimittere unum
populum. Et ecce ego coram uobis interrogans nullam causam
inuenio in homine isto ex his, in quibus eum accusatis. Sed neque Herodes. Nam remisi uos ad
illum, et ecce nihil dignum morte actum est ei. Et Herodes igitur, inimicus Christi,
testis est innocentię eius et iudex Pilatus. Neuter morte mulctandum censuit, ut minus
excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per
diem autem solennem consueuerat pręses populo dimittere unum ex damnatis, quem postulassent.
Quidam ex his magis insignis fuit
minus
excusabilis sit Iudeorum pertinacia, qui innocentis necem totis obnixi uiribus expetunt. Per
diem autem solennem consueuerat pręses populo dimittere unum ex damnatis, quem postulassent.
Quidam ex his magis insignis fuit Barrabas nomine, latrocinio infamis, seditione notus et
homicidii conuictus. Congregatis ergo illis dixit Pilatus: Quem uultis dimittam uobis,
Barrabam an Iesum, qui dicitur Christus. Sciebat enim, quod per inuidiam tradidissent eum.
Sedente autem illo pro tribunali misit ad eum (ut Mattheus tradit) uxor eius
Congregatis ergo illis dixit Pilatus: Quem uultis dimittam uobis,
Barrabam an Iesum, qui dicitur Christus. Sciebat enim, quod per inuidiam tradidissent eum.
Sedente autem illo pro tribunali misit ad eum (ut Mattheus tradit) uxor eius
dicens: Nihil tibi et iusto illi; multa enim passa sum hodie per uisum propter eum.
Putauit Pilatus, quod saltem in comparatione nequissimi hominis et omnium iudicio damnandi
Iesum potius dimittendum peterent. Ideo illis hanc proposuit optionem. Sed nihil omnino
profecit. Barrabam enim
per inuidiam tradidissent eum.
Sedente autem illo pro tribunali misit ad eum (ut Mattheus tradit) uxor eius
dicens: Nihil tibi et iusto illi; multa enim passa sum hodie per uisum propter eum.
Putauit Pilatus, quod saltem in comparatione nequissimi hominis et omnium iudicio damnandi
Iesum potius dimittendum peterent. Ideo illis hanc proposuit optionem. Sed nihil omnino
profecit. Barrabam enim dimitti postularunt, Iesum autem in crucem agendum atque
necandum omnes pariter succlamabant. Et quo manifestior eorum foret
comparatione nequissimi hominis et omnium iudicio damnandi
Iesum potius dimittendum peterent. Ideo illis hanc proposuit optionem. Sed nihil omnino
profecit. Barrabam enim dimitti postularunt, Iesum autem in crucem agendum atque
necandum omnes pariter succlamabant. Et quo manifestior eorum foret iniquitas, etiam mulier
Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne
condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et
ueluti pro illo stantes minaci uultu
hanc proposuit optionem. Sed nihil omnino
profecit. Barrabam enim dimitti postularunt, Iesum autem in crucem agendum atque
necandum omnes pariter succlamabant. Et quo manifestior eorum foret iniquitas, etiam mulier
Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne
condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et
ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei
capitali persequuntur odio, gentilis foemina
enim dimitti postularunt, Iesum autem in crucem agendum atque
necandum omnes pariter succlamabant. Et quo manifestior eorum foret iniquitas, etiam mulier
Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne
condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et
ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei
capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi
quia Christum,
atque
necandum omnes pariter succlamabant. Et quo manifestior eorum foret iniquitas, etiam mulier
Christi iustitiam attestatur. Nihil tibi et iusto illi, inquit. Hoc est: Caue, ne
condemnes iustum et insontem neci tradas. Ecce somniantem me nocturnę terrent imagines et
ueluti pro illo stantes minaci uultu occurrunt. Hic obseruandum reor: Quare in eum, quem Iudei
capitali persequuntur odio, gentilis foemina pietate mouetur? Fortasse non aliam ob rem, nisi
quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis
quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis
clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur.
Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut
Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum?
Iesus autem, qui prius tacuerat, tunc respondit dicens: A temetipso
hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum
ignarus interrogat?
repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis
clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur.
Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut
Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum?
Iesus autem, qui prius tacuerat, tunc respondit dicens: A temetipso
hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum
ignarus interrogat?
tacuerat, tunc respondit dicens: A temetipso
hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum
ignarus interrogat?
Quęstio
Certe, non ut ipse discat, sed ut pręsentes et posteri sciant ipsius Pilati aduersum
Iudeos contestationem. Respondit enim Pilatus: Nunquid ego Iudeus sum? Vt
uidelicet ad te accusandum mouear sicut illi. Gens tua et ponitifices tui
tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo
Quęstio
Certe, non ut ipse discat, sed ut pręsentes et posteri sciant ipsius Pilati aduersum
Iudeos contestationem. Respondit enim Pilatus: Nunquid ego Iudeus sum? Vt
uidelicet ad te accusandum mouear sicut illi. Gens tua et ponitifices tui
tradiderunt te mihi. Quid fecisti? Respondit ergo Iesus ad ea, quę sibi de regno
affectato obiecta erant: Regnum meum non est de hoc mundo. Si ex hoc mundo esset regnum
meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Iudeis.
Quęstio
Quomodo, Domine, regnum tuum non est de hoc mundo, qui nisi per te regeretur, per te
sustentaretur, non subsisteret in nihilumque redigeretur? Sed tamen regnum tuum, Domine, non
est de hoc mundo; quia mundus iste transit et concupiscentia eius, regnum autem tuum stabile
est et perenne. Non habet successorem, a quo suscipi debeat, non oppugnatorem, a quo per uim
possideatur, non insidiatorem, a quo per * corr. ex hic
f raudem occupetur. Regnum tuum semper
Quomodo, Domine, regnum tuum non est de hoc mundo, qui nisi per te regeretur, per te
sustentaretur, non subsisteret in nihilumque redigeretur? Sed tamen regnum tuum, Domine, non
est de hoc mundo; quia mundus iste transit et concupiscentia eius, regnum autem tuum stabile
est et perenne. Non habet successorem, a quo suscipi debeat, non oppugnatorem, a quo per uim
possideatur, non insidiatorem, a quo per * corr. ex hic
f raudem occupetur. Regnum tuum semper idem est: non mutatur, non minuitur,
nunquam finitur; uni
mundi huius nomine contineri
credimus. Omnes quippe, qui in te non credunt, qui tibi non obediunt, serui diaboli sunt.
Huiuscemodi mundus nequaquam ad regnum tuum, in quo est ęterna perpetuaque beatitudo,
pertinet, sed ad regnum spirituum immundorum, in quo poena est ęterna et perennis.
Si ex hoc mundo — inquit Iesus — esset regnum meum, ministri mei utique
decertarent, ut non traderer Iudeis. Nunc autem regnum meum non est hinc.** Scriptura
ista ita quoque potest exponi, ut, sicut alibi dixit: Non
hoc mundo — inquit Iesus — esset regnum meum, ministri mei utique
decertarent, ut non traderer Iudeis. Nunc autem regnum meum non est hinc.** Scriptura
ista ita quoque potest exponi, ut, sicut alibi dixit: Non ueni iudicare, sed
iudicari, ita et hic: Non ueni regnare in hoc mundo, sed pati pro mundo. Si regnare
uenissem in mundo, ministri mei, angelici spiritus, pugnarent, ne traderer Iudeis. Nunc
autem non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc
est, passionis tempore,
alibi dixit: Non ueni iudicare, sed
iudicari, ita et hic: Non ueni regnare in hoc mundo, sed pati pro mundo. Si regnare
uenissem in mundo, ministri mei, angelici spiritus, pugnarent, ne traderer Iudeis. Nunc
autem non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc
est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet
inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet uiuos et
mortuos, iustos et iniustos.
angelici spiritus, pugnarent, ne traderer Iudeis. Nunc
autem non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc
est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet
inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet uiuos et
mortuos, iustos et iniustos.
Ego — inquit — in hoc natus sum et ad hoc ueni in mundum, ut testimonium
perhibeam ueritati. Hoc est, propterea quidem assumpta humanitate apparui
Nunc
autem non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc
est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet
inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet uiuos et
mortuos, iustos et iniustos.
Ego — inquit — in hoc natus sum et ad hoc ueni in mundum, ut testimonium
perhibeam ueritati. Hoc est, propterea quidem assumpta humanitate apparui hominibus,
ut eos ab errore ad notitiam reducerem
non est regnum meum hinc.*** Notanter et signate dixit nunc, hoc
est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet
inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet uiuos et
mortuos, iustos et iniustos.
Ego — inquit — in hoc natus sum et ad hoc ueni in mundum, ut testimonium
perhibeam ueritati. Hoc est, propterea quidem assumpta humanitate apparui hominibus,
ut eos ab errore ad notitiam reducerem ueritatis, ne inimici
est, passionis tempore, sed erit postea, cum omne iudicium Pater dabit Filio, cum ponet
inimicos scabellum pedum eius. Tunc et regnum eius erit in hoc mundo, ut iudicet uiuos et
mortuos, iustos et iniustos.
Ego — inquit — in hoc natus sum et ad hoc ueni in mundum, ut testimonium
perhibeam ueritati. Hoc est, propterea quidem assumpta humanitate apparui hominibus,
ut eos ab errore ad notitiam reducerem ueritatis, ne inimici laqueis impliciti perirent, sed
his erruti**** saluarentur. *corr. ex
ex hic
****corr. ex erruta
Omnis — inquit — qui ex ueritate est, audit uocem meam. Ille ex
ueritate est, qui in Deum credit, credens audit Christi doctrinam proficitque in credendo et
exercetur in operando. Fides enim sine operibus mortua est, et sine fide impossibile est
placere Deo. Credentes igitur in hac mortali uita sic laboremus laborum Christi memores, ut in
ęterna ex illius consortio fructum metentes in Deo requiescamus.
Pilatus audita
Omnis — inquit — qui ex ueritate est, audit uocem meam. Ille ex
ueritate est, qui in Deum credit, credens audit Christi doctrinam proficitque in credendo et
exercetur in operando. Fides enim sine operibus mortua est, et sine fide impossibile est
placere Deo. Credentes igitur in hac mortali uita sic laboremus laborum Christi memores, ut in
ęterna ex illius consortio fructum metentes in Deo requiescamus.
Pilatus audita ueritatis mentione interrogat: Quid est ueritas?
ut in
ęterna ex illius consortio fructum metentes in Deo requiescamus.
Pilatus audita ueritatis mentione interrogat: Quid est ueritas? Quęsiuit
quidem, sed responsum non expectauit, ut ueritatis cognitione se iam indignum esse ostenderet,
iustum et innocentem non ex ueritate absoluturus, sed potius ex metu plebis obstrepentis
damnaturus. Fatetur nempe nullam se in eo inuenire causam, ob quam esset puniendus. Iudeorum
tamen clamoribus confusus cedendo *corr. ex cędendo eorum furori a iustitia recessit
et innocentem non ex ueritate absoluturus, sed potius ex metu plebis obstrepentis
damnaturus. Fatetur nempe nullam se in eo inuenire causam, ob quam esset puniendus. Iudeorum
tamen clamoribus confusus cedendo *corr. ex cędendo eorum furori a iustitia recessit et, quem iam pluries
insontem esse promulgarat, eum indumento exutum flagris diuerberauit, deinde spinis
pungentibus a militibus coronari arundineque percuti, alapis cędi et omnibus affici iniuriis
passus est, postremo, ut crucifigatur, sustinuit.
Sic enim in Ioanne
tamen clamoribus confusus cedendo *corr. ex cędendo eorum furori a iustitia recessit et, quem iam pluries
insontem esse promulgarat, eum indumento exutum flagris diuerberauit, deinde spinis
pungentibus a militibus coronari arundineque percuti, alapis cędi et omnibus affici iniuriis
passus est, postremo, ut crucifigatur, sustinuit.
Sic enim in Ioanne est scriptum: Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce
adduco (uobis) **add. eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam.
eum indumento exutum flagris diuerberauit, deinde spinis
pungentibus a militibus coronari arundineque percuti, alapis cędi et omnibus affici iniuriis
passus est, postremo, ut crucifigatur, sustinuit.
Sic enim in Ioanne est scriptum: Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce
adduco (uobis) **add. eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam.
Exiuit ergo Iesus portans spineam coronam et purpureum uestimentum. Et dicit eis: Ecce
homo! Intuetur ergo Iudeorum belluina feritas illius, quem
postremo, ut crucifigatur, sustinuit.
Sic enim in Ioanne est scriptum: Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce
adduco (uobis) **add. eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam.
Exiuit ergo Iesus portans spineam coronam et purpureum uestimentum. Et dicit eis: Ecce
homo! Intuetur ergo Iudeorum belluina feritas illius, quem accusabat, caput spinis
cruentatum, reliquum corpus flagellis discissum, cernit probris contumeliisque oneratum,
necdum satiatur. Cum uidissent
sustinuit.
Sic enim in Ioanne est scriptum: Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce
adduco (uobis) **add. eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam.
Exiuit ergo Iesus portans spineam coronam et purpureum uestimentum. Et dicit eis: Ecce
homo! Intuetur ergo Iudeorum belluina feritas illius, quem accusabat, caput spinis
cruentatum, reliquum corpus flagellis discissum, cernit probris contumeliisque oneratum,
necdum satiatur. Cum uidissent (eum) ***add. — inquit
homo! Intuetur ergo Iudeorum belluina feritas illius, quem accusabat, caput spinis
cruentatum, reliquum corpus flagellis discissum, cernit probris contumeliisque oneratum,
necdum satiatur. Cum uidissent (eum) ***add. — inquit — pontifices et ministri,
clamabant: Crucifige, crucifige eum! Sanguinem sitiunt innocentis et, donec totum
hauriant, quiescere nequeunt. Dicit eis Pilatus: Accipite eum uos et crucifigite eum!
Ego non inuenio in eo causam. Tedio an timore uinceris, Pilate, ut hominem
cruentatum, reliquum corpus flagellis discissum, cernit probris contumeliisque oneratum,
necdum satiatur. Cum uidissent (eum) ***add. — inquit — pontifices et ministri,
clamabant: Crucifige, crucifige eum! Sanguinem sitiunt innocentis et, donec totum
hauriant, quiescere nequeunt. Dicit eis Pilatus: Accipite eum uos et crucifigite eum!
Ego non inuenio in eo causam. Tedio an timore uinceris, Pilate, ut hominem omni culpa
uacuum dimittas arbitrio inique accusantium?
necdum satiatur. Cum uidissent (eum) ***add. — inquit — pontifices et ministri,
clamabant: Crucifige, crucifige eum! Sanguinem sitiunt innocentis et, donec totum
hauriant, quiescere nequeunt. Dicit eis Pilatus: Accipite eum uos et crucifigite eum!
Ego non inuenio in eo causam. Tedio an timore uinceris, Pilate, ut hominem omni culpa
uacuum dimittas arbitrio inique accusantium?
Qui testis es innocentię, quare consentis liuentium furori? Cur eum, in quo
Qui testis es innocentię, quare consentis liuentium furori? Cur eum, in quo non inuenis
causam, sustines interfici?
Ego non inuenio — inquit — in eo causam. Responderunt ei Iudei: Nos legem
habemus, et secundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit. Quid agitis, immanes
belluę et omnis expertes rationis? Debet mori, qui mortuos ad uitam reuocat, qui cęcis uisum,
surdis auditum, mutis loquellam et quacunque affectis ęgritudine restituit sanitatem; qui
siccis
Cur eum, in quo non inuenis
causam, sustines interfici?
Ego non inuenio — inquit — in eo causam. Responderunt ei Iudei: Nos legem
habemus, et secundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit. Quid agitis, immanes
belluę et omnis expertes rationis? Debet mori, qui mortuos ad uitam reuocat, qui cęcis uisum,
surdis auditum, mutis loquellam et quacunque affectis ęgritudine restituit sanitatem; qui
siccis pedibus super aquas ambulat; qui quinque panibus quinque milia hominum satiat; quem
natum
— in eo causam. Responderunt ei Iudei: Nos legem
habemus, et secundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit. Quid agitis, immanes
belluę et omnis expertes rationis? Debet mori, qui mortuos ad uitam reuocat, qui cęcis uisum,
surdis auditum, mutis loquellam et quacunque affectis ęgritudine restituit sanitatem; qui
siccis pedibus super aquas ambulat; qui quinque panibus quinque milia hominum satiat; quem
natum angeli nunciant, pastores adorant, stella indicat, magi cum muneribus quęrunt* et in
puero Deum honorant. Debes tamen mori,
uisum,
surdis auditum, mutis loquellam et quacunque affectis ęgritudine restituit sanitatem; qui
siccis pedibus super aquas ambulat; qui quinque panibus quinque milia hominum satiat; quem
natum angeli nunciant, pastores adorant, stella indicat, magi cum muneribus quęrunt* et in
puero Deum honorant. Debes tamen mori, Domine Iesu, non iniquorum odio, sed tua ipsius
uoluntate, ut tui corporis sacrificio nos Deo Patri reconcilies, ut tua morte credentibus
salutem tribuas, ut tuis denique fidelibus plus gratię conferas quam quod primorum parentum
tibi confert, qui
nullius rei indiges, sed nos tecum coniungit, dum pro inęstimabili** tuo beneficio, non
quantum debemus, sed quantum possumus, persoluere nitimur. At quoniam ne id quidem, quod
possumus, efficere satis curamus, quid aliud restat nisi fateri nos esse ingratos, et non
solum ingratos bonum pro bono non reddendo, sed etiam iniurios, tibi, a quo bona omnia
accepimus, peccando, te offendendo, tuis pręceptis ad nostram constitutis perennem
*corr. ex querunt
**corr. ex inestimabili
perennem
*corr. ex querunt
**corr. ex inestimabili
salutem non parendo. De tua tamen bonitate confisi ad te confugimus, tuam
misericordiam imploramus. Ignosce confitentibus, dimitte supplicantibus et, qui pro peccatis
nostris mortem pati uoluisti, eadem pietate suscipe poenitentes et gratiam facere dignare ante
te humiliatis, fragilitatis humanę memor, quę nisi tua ope sustentetur, labatur et corruat
necesse est.
Sed iam redeat, unde digressa est, oratio!
ex inestimabili
salutem non parendo. De tua tamen bonitate confisi ad te confugimus, tuam
misericordiam imploramus. Ignosce confitentibus, dimitte supplicantibus et, qui pro peccatis
nostris mortem pati uoluisti, eadem pietate suscipe poenitentes et gratiam facere dignare ante
te humiliatis, fragilitatis humanę memor, quę nisi tua ope sustentetur, labatur et corruat
necesse est.
Sed iam redeat, unde digressa est, oratio!
Mori debet — inquiunt — quia se Filium Dei
tuam
misericordiam imploramus. Ignosce confitentibus, dimitte supplicantibus et, qui pro peccatis
nostris mortem pati uoluisti, eadem pietate suscipe poenitentes et gratiam facere dignare ante
te humiliatis, fragilitatis humanę memor, quę nisi tua ope sustentetur, labatur et corruat
necesse est.
Sed iam redeat, unde digressa est, oratio!
Mori debet — inquiunt — quia se Filium Dei fecit. O cęcam inuidorum
mentem! Fatentur, quod se Filium Dei faceret, et falso eum id astruere existimant. Si Dei
quę nisi tua ope sustentetur, labatur et corruat
necesse est.
Sed iam redeat, unde digressa est, oratio!
Mori debet — inquiunt — quia se Filium Dei fecit. O cęcam inuidorum
mentem! Fatentur, quod se Filium Dei faceret, et falso eum id astruere existimant. Si Dei
Filius est, cur ei non creditis? Si non est, cur Deum potius non accusatis, qui homini
mendaciter sibi diuinitatem usurpanti tantam concessit uirtutem, ut leprosos curet, cęcos
illuminet, mortuos suscitet, demoniis imperet? Respondebunt
id astruere existimant. Si Dei
Filius est, cur ei non creditis? Si non est, cur Deum potius non accusatis, qui homini
mendaciter sibi diuinitatem usurpanti tantam concessit uirtutem, ut leprosos curet, cęcos
illuminet, mortuos suscitet, demoniis imperet? Respondebunt fortasse, et Naman olim a lepra
curatus est, et a cęcitate Tobias, et a morte uiduę Sareptanę filius excitatus reuixit. Sed
qui id egerunt, se in Dei uirtute id egisse confessi sunt. Nemo se esse Filium Dei dixit, se
puros homines esse uel Dei ministros non negabant. Et, si talis gratia
est, cur ei non creditis? Si non est, cur Deum potius non accusatis, qui homini
mendaciter sibi diuinitatem usurpanti tantam concessit uirtutem, ut leprosos curet, cęcos
illuminet, mortuos suscitet, demoniis imperet? Respondebunt fortasse, et Naman olim a lepra
curatus est, et a cęcitate Tobias, et a morte uiduę Sareptanę filius excitatus reuixit. Sed
qui id egerunt, se in Dei uirtute id egisse confessi sunt. Nemo se esse Filium Dei dixit, se
puros homines esse uel Dei ministros non negabant. Et, si talis gratia uerum fatentibus
conceditur,
Si non est, cur Deum potius non accusatis, qui homini
mendaciter sibi diuinitatem usurpanti tantam concessit uirtutem, ut leprosos curet, cęcos
illuminet, mortuos suscitet, demoniis imperet? Respondebunt fortasse, et Naman olim a lepra
curatus est, et a cęcitate Tobias, et a morte uiduę Sareptanę filius excitatus reuixit. Sed
qui id egerunt, se in Dei uirtute id egisse confessi sunt. Nemo se esse Filium Dei dixit, se
puros homines esse uel Dei ministros non negabant. Et, si talis gratia uerum fatentibus
conceditur, sequitur, quod Christus
fortasse, et Naman olim a lepra
curatus est, et a cęcitate Tobias, et a morte uiduę Sareptanę filius excitatus reuixit. Sed
qui id egerunt, se in Dei uirtute id egisse confessi sunt. Nemo se esse Filium Dei dixit, se
puros homines esse uel Dei ministros non negabant. Et, si talis gratia uerum fatentibus
conceditur, sequitur, quod Christus ueritatis est assertor, qui se Filium Dei libere professus
talia ac tanta operatus sit. Bene igitur de illis prędixit propheta sub persona Domini
loquens: Cognouit bos possessorem suum et asinus
non negabant. Et, si talis gratia uerum fatentibus
conceditur, sequitur, quod Christus ueritatis est assertor, qui se Filium Dei libere professus
talia ac tanta operatus sit. Bene igitur de illis prędixit propheta sub persona Domini
loquens: Cognouit bos possessorem suum et asinus pręsepe domini sui. Israhel autem me
non cognouit. Iudei ergo boue asinoque stupidiores ac feris omnibus crudeliores Iesum
debere mori exclamant, quia Filium Dei se facit, cum ob hoc ipsum magis debuit honorari. Vnde
etiam Pilatus, qui gentilis erat, cum
Dei se facit, cum ob hoc ipsum magis debuit honorari. Vnde
etiam Pilatus, qui gentilis erat, cum audisset hunc sermonem, magis timuit.
Timuit quippe, ne autor fieret eius necis, qui non solum culpa careret, sed etiam Filius Dei
diceretur.
Et ingressus — inquit — prętorium iterum, dicit ad Iesum: Vnde es tu? Iesus
autem responsum non dedit ei. Dicit ergo ei Pilatus: Mihi non loqueris? Nescis, quia
potestatem habeo crucifigere te et potestatem habeo dimittere te? Tuo te ore iniusti
iudicii
careret, sed etiam Filius Dei
diceretur.
Et ingressus — inquit — prętorium iterum, dicit ad Iesum: Vnde es tu? Iesus
autem responsum non dedit ei. Dicit ergo ei Pilatus: Mihi non loqueris? Nescis, quia
potestatem habeo crucifigere te et potestatem habeo dimittere te? Tuo te ore iniusti
iudicii damnas, o Pilate. Potestatem te habere dicis crucifigendi et dimittendi, et tamen,
quem toties culpa carere pronunciaueras, non dimittis, sed crucifigendum
accusatoribus tradis.
dicit ad Iesum: Vnde es tu? Iesus
autem responsum non dedit ei. Dicit ergo ei Pilatus: Mihi non loqueris? Nescis, quia
potestatem habeo crucifigere te et potestatem habeo dimittere te? Tuo te ore iniusti
iudicii damnas, o Pilate. Potestatem te habere dicis crucifigendi et dimittendi, et tamen,
quem toties culpa carere pronunciaueras, non dimittis, sed crucifigendum
accusatoribus tradis.
Respondit Iesus: Non haberes potestatem aduersum me ullam, nisi tibi datum esset
desuper. Falsam hominis iactantiam
Vnde es tu? Iesus
autem responsum non dedit ei. Dicit ergo ei Pilatus: Mihi non loqueris? Nescis, quia
potestatem habeo crucifigere te et potestatem habeo dimittere te? Tuo te ore iniusti
iudicii damnas, o Pilate. Potestatem te habere dicis crucifigendi et dimittendi, et tamen,
quem toties culpa carere pronunciaueras, non dimittis, sed crucifigendum
accusatoribus tradis.
Respondit Iesus: Non haberes potestatem aduersum me ullam, nisi tibi datum esset
desuper. Falsam hominis iactantiam uero retundit
aduersum me ullam, nisi tibi datum esset
desuper. Falsam hominis iactantiam uero retundit responso. Putauit enim Pilatus
potestatem se in Christum habere ex Cęsaris autoritate, a quo pręses constitutus fuerat, sed
audit nihil se in illum habere potuisse, nisi hoc ipsum et Deus uellet et Filius recusaret.
Non ergo homini ab homine data fuit in Christum potestas, sed a Deo, qui sic dilexit
mundum (sicut apostolus ait) ut Filium suum unigenitum daret, ut per eum
illos, qui per peccatum perierant, a perditione redimeret et
nisi tibi datum esset
desuper. Falsam hominis iactantiam uero retundit responso. Putauit enim Pilatus
potestatem se in Christum habere ex Cęsaris autoritate, a quo pręses constitutus fuerat, sed
audit nihil se in illum habere potuisse, nisi hoc ipsum et Deus uellet et Filius recusaret.
Non ergo homini ab homine data fuit in Christum potestas, sed a Deo, qui sic dilexit
mundum (sicut apostolus ait) ut Filium suum unigenitum daret, ut per eum
illos, qui per peccatum perierant, a perditione redimeret et credentes per
et Deus uellet et Filius recusaret.
Non ergo homini ab homine data fuit in Christum potestas, sed a Deo, qui sic dilexit
mundum (sicut apostolus ait) ut Filium suum unigenitum daret, ut per eum
illos, qui per peccatum perierant, a perditione redimeret et credentes per fidem repararet.
Subiungit Dominus et ait: Propterea, qui me tradidit tibi, maius peccatum habet.
Vos sententia ista respicit, falsi delatores. Maius est peccatum uestrum insontem hominem
accusare callidisque criminationibus circumuenire quam iudicis
ab homine data fuit in Christum potestas, sed a Deo, qui sic dilexit
mundum (sicut apostolus ait) ut Filium suum unigenitum daret, ut per eum
illos, qui per peccatum perierant, a perditione redimeret et credentes per fidem repararet.
Subiungit Dominus et ait: Propterea, qui me tradidit tibi, maius peccatum habet.
Vos sententia ista respicit, falsi delatores. Maius est peccatum uestrum insontem hominem
accusare callidisque criminationibus circumuenire quam iudicis condemnare. Grauius deliquit
Iudas, cum Dominum et
et ait: Propterea, qui me tradidit tibi, maius peccatum habet.
Vos sententia ista respicit, falsi delatores. Maius est peccatum uestrum insontem hominem
accusare callidisque criminationibus circumuenire quam iudicis condemnare. Grauius deliquit
Iudas, cum Dominum et magistrum suum prodidit, quam Pilatus, qui Cęsarem timens crucifigi
concessit. Nec Pilatus igitur sine crimine, licet ille (ut in Mattheo legimus) accepta
aqua manus lauerit coram populo dicens: Innocens ego sum a sanguine iusti huius.
Vos
quem iustum esse asseris, liberum non
dimittis? Quid prodest nolle condemnare, si inique oppressum, cum potes, non uis liberare? Nec
tamen immerito is, qui minus peccat, arguit magis peccantes. Ideo: Vos uideritis,
inquit; qui me cogitis iustum in damnationem dare et innocentem, ut crucifigatur, permittere.
Illi autem reclamant: Sanguis eius super nos et super filios nostros. Ista quidem
maledictio super eos Iudeos nunc etiam permanet, qui non credunt. Sanguis enim Christi super
eos est, quos condemnat, et pro
cum potes, non uis liberare? Nec
tamen immerito is, qui minus peccat, arguit magis peccantes. Ideo: Vos uideritis,
inquit; qui me cogitis iustum in damnationem dare et innocentem, ut crucifigatur, permittere.
Illi autem reclamant: Sanguis eius super nos et super filios nostros. Ista quidem
maledictio super eos Iudeos nunc etiam permanet, qui non credunt. Sanguis enim Christi super
eos est, quos condemnat, et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi
permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis
dare et innocentem, ut crucifigatur, permittere.
Illi autem reclamant: Sanguis eius super nos et super filios nostros. Ista quidem
maledictio super eos Iudeos nunc etiam permanet, qui non credunt. Sanguis enim Christi super
eos est, quos condemnat, et pro illis est, quos saluat. Hunc tamen effundi
permisit Pilatus ueritus populi aduersum se reclamantis seditionem. Sed aliud etiam formidando
id egit, ne uidelicet apud Cęsarem accusaretur, si resisteret his, qui Cęsari fauere
uidebantur.
Iudei
fauere
uidebantur.
Iudei enim (ut in Ioannis Euangelio habetur) clamabant dicentes: Si hunc
dimittis, non es amicus Cęsaris. Omnis enim, qui se regem facit, contradicit Cęsari. Pilatus
autem, cum audisset hos sermones, adduxit foras Iesum et sedit pro tribunali, in loco, qui
dicitur litostrotos, * Hebraice autem Gabatha. Videamus primo Iudeorum in accusando
apertum mendacium, deinde Pilati iudicium peruersum. Christum criminabantur, quod se regem
faceret. Sed qua ratione hoc probare poterant de illo? Non
qui elemosinis sustentatur, qui per uicos castellaque discurrendo
nunquam conquiescit, qui turbę in deserto discumbenti ministrat, qui discipulorum suorum pedes
lauat, qui denique, cum eum regem facere uellent, fugit in montem? Hęccine insignia regis
erant an serui potius et inter seruos infimi? Humilitatem enim ipse non modo uerbo, uerum
etiam exemplo docere uenerat, non fastum superbię, non inanis glorię stultam appetitionem. Cum
igitur nullum in illo regię dignitatis argumentum appareret, quomodo dicere poterant, quod se
regem faceret? Nisi
Humilitatem enim ipse non modo uerbo, uerum
etiam exemplo docere uenerat, non fastum superbię, non inanis glorię stultam appetitionem. Cum
igitur nullum in illo regię dignitatis argumentum appareret, quomodo dicere poterant, quod se
regem faceret? Nisi quia maligni homines et in perniciem optimi cuiusque promptissimi, quem
conuenienti criminatione conuincere non poterant, etiam creditu indigna obiiciendo perdere
moliebantur. Nunc Pilati animum excutiamus!
Nulla re alia nisi timore subuersus prudens ac sciens a recto recessit. Ascendit ergo
promptissimi, quem
conuenienti criminatione conuincere non poterant, etiam creditu indigna obiiciendo perdere
moliebantur. Nunc Pilati animum excutiamus!
Nulla re alia nisi timore subuersus prudens ac sciens a recto recessit. Ascendit ergo
iniquitatis tribunal et eum, quem innoxium nouerat, tanquam nocentem damnauit. : corr.
ex licostratos
Quisquis itaque non ex animi sententia, sed ex aliqua mentis perturbatione
iudicat, Pilatum imitatur, magis hominem respiciens quam Deum in iudicando. Talem
Quisquis itaque non ex animi sententia, sed ex aliqua mentis perturbatione
iudicat, Pilatum imitatur, magis hominem respiciens quam Deum in iudicando. Talem autem
iudicem iustus iudex Deus odit ac detestatur, dicente in Prouerbiis Salomone: Et qui
iustificat impium et qui condemnat iustum, abhominabilis est uterque apud Deum. Sedit
autem Pilatus pro tribunali quasi rem diligenti cognitione discussurus, sed tamen sedit in
loco litostrotos, *corr. ex lycostratos
hoc est, in loco
Quisquis itaque non ex animi sententia, sed ex aliqua mentis perturbatione
iudicat, Pilatum imitatur, magis hominem respiciens quam Deum in iudicando. Talem autem
iudicem iustus iudex Deus odit ac detestatur, dicente in Prouerbiis Salomone: Et qui
iustificat impium et qui condemnat iustum, abhominabilis est uterque apud Deum. Sedit
autem Pilatus pro tribunali quasi rem diligenti cognitione discussurus, sed tamen sedit in
loco litostrotos, *corr. ex lycostratos
hoc est, in loco lapidibus strato, sententiam
Hęc fiebat sexta sabbati, quando pręparabant, quibus in sabbato usuri
erant. Sexta autem die homo factus est, sexta die Christus passus, ut pro homine passum
intelligas. Septima die requieuit Deus ab omni opere, quod patrarat. Septima die Christus
requieuit in sepulchro et resurrexit, ut et nos post pręsentium laborum finem cum Christo
resurrecturos speremus in gloria.
Quęstio
Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus
dicat: Erat hora
sexta sabbati, quando pręparabant, quibus in sabbato usuri
erant. Sexta autem die homo factus est, sexta die Christus passus, ut pro homine passum
intelligas. Septima die requieuit Deus ab omni opere, quod patrarat. Septima die Christus
requieuit in sepulchro et resurrexit, ut et nos post pręsentium laborum finem cum Christo
resurrecturos speremus in gloria.
Quęstio
Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus
dicat: Erat hora tertia, quando
Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus
designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt,
ut dicant scriptorum culpa id contigisse apud Gręcos. Nam gamma Gręcum tria denotat, ipsilon
sex. Et quoniam hę litterę similitudinem quandam in se habent, alteram positam fuisse pro
altera atque ita, ubi scriptum est hora sexta, scribendum fuisse hora
tertia.
Tale igitur hora siue tertia siue quasi sexta
Tolle — inquiunt —
crucifige eum! Sępe quidem illis inimicorum iugo oppressis Deus liberatorem
misit, cuius ductu atque auspiciis in libertatem uindicabantur. In neminem autem eorum sic
inuidię furiis exarserunt, ut illum crucifigi optarent; et Iesum, qui eos non ab hominibus,
sed a diaboli seruitute liberare uenerat, crucifigi expetierunt. Non erat, cur in illis, qui
pręcesserunt, plus spei ponerent, quando quidem nulla ab ipsis miracula fieri cernerent uel
admodum pauca. Iesum autem uiderunt leprosos mundantem,
a diaboli seruitute liberare uenerat, crucifigi expetierunt. Non erat, cur in illis, qui
pręcesserunt, plus spei ponerent, quando quidem nulla ab ipsis miracula fieri cernerent uel
admodum pauca. Iesum autem uiderunt leprosos mundantem, cęcos illuminantem, mortuos
suscitantem. Et tamen tantum abfuit, ut ab ipso se saluandos crederent, ut eundem iniuriis
omnibus affectum turpissima crucis morte extinguere maturarent. Quid hac iniquitate nequius?
Quid hoc iudicio peruersius? Nullius unquam tam mira opera neque uidisse neque audisse, et
tamen* nulli unquam
mortuos
suscitantem. Et tamen tantum abfuit, ut ab ipso se saluandos crederent, ut eundem iniuriis
omnibus affectum turpissima crucis morte extinguere maturarent. Quid hac iniquitate nequius?
Quid hoc iudicio peruersius? Nullius unquam tam mira opera neque uidisse neque audisse, et
tamen* nulli unquam sic fuisse infestos atque infensos. Quid hoc fuit, nisi quia pontifices
ipsi, scribę et pharisei (ut ante diximus) plus nimio ambitiosi erant? Primas amabant
cathedras in foro, primos recubitus in coenis, et tanto dignitatis suę fastu intumuerant, ut
turpissima crucis morte extinguere maturarent. Quid hac iniquitate nequius?
Quid hoc iudicio peruersius? Nullius unquam tam mira opera neque uidisse neque audisse, et
tamen* nulli unquam sic fuisse infestos atque infensos. Quid hoc fuit, nisi quia pontifices
ipsi, scribę et pharisei (ut ante diximus) plus nimio ambitiosi erant? Primas amabant
cathedras in foro, primos recubitus in coenis, et tanto dignitatis suę fastu intumuerant, ut
pati omnino non possent alium ullum in populo ęque ac seipsos honorari. Quem ergo sibi publica
plebis ueneratione
unquam tam mira opera neque uidisse neque audisse, et
tamen* nulli unquam sic fuisse infestos atque infensos. Quid hoc fuit, nisi quia pontifices
ipsi, scribę et pharisei (ut ante diximus) plus nimio ambitiosi erant? Primas amabant
cathedras in foro, primos recubitus in coenis, et tanto dignitatis suę fastu intumuerant, ut
pati omnino non possent alium ullum in populo ęque ac seipsos honorari. Quem ergo sibi publica
plebis ueneratione uel pręferri uel ęquari uiderunt, licet innocentem, licet incredibilia solo
uerbo facientem nossent, de medio tollere
ergo sibi publica
plebis ueneratione uel pręferri uel ęquari uiderunt, licet innocentem, licet incredibilia solo
uerbo facientem nossent, de medio tollere decernunt. Ex quo patet quidem istud concupiscendę
inanis glorię uitium neque boni neque ęqui ullam habere rationem, et dum suo satisfacit
affectui, aliorum famam premere, optimo cuique inuidere, quenque honorabiliorem perire cupere.
Hoc tamen boni *corr. ex tam
h abet inuidia, quod prius autorem uexat suum quam alteri mali aliquid inferat.
Animum
alteri mali aliquid inferat.
Animum liuentis interior prius exurit cura, quam ad patrandum facinus, quod meditatur,
prorumpat. Intus indignatio, intus irę rixęque sęuiunt, intus odia grassantur, nec ante se
foras premunt, quam cor illud, in quo natę sunt, acriter exederint. Et quoniam non minus
inuidentem solicitat quam inuisum offendit malignus liuor, nulla magis cauenda est animi
pestis, nullum magis fugiendum uenenum. Hac superatus Cayn* fratrem interemit, Esau suum
persecutus est, filii Iacob suum in seruitutem uendiderunt; Saul Dauidi, a quo
acceperat beneficia, insidiatus est, Absalon patrem regno pellere uoluit. Quid multa? Nullum
est tam grande scelus, a quo abstinet inuidus, dum uoti sui compos fieri intemperanter
affectat. Inuidentes igitur Iudei Saluatoris nostri laudi atque glorię, ad necem illum
expetunt et in crucem agendum esse conclamant.
Dicit eis Pilatus: Regem uestrum crucifigam? Hoc est, si eius miseratione non
mouemini, uidete saltem, ne eius opprobrium ad uos redundet, rege uestro crucifixo.
Respondent pontifices: Non habemus regem nisi
pertimuisse
Pilatum reor, ne contraire Cęsari uideretur, si Cęsarem pro rege se habere clamantium
postulationi non cessisset. Vnde sequitur: Tunc ergo tradidit eis illum, ut
crucifigeretur. Barrabam autem (ut alii Euangelistę tradunt) qui propter homicidium et
seditionem missus fuerat in carcerem, dimisit liberum. Hunc Iudei absolui petierunt, ut eo
etiam damnabiliorem ostenderent esse Iesum. Quicquid ergo ubique (aliquid)** odii et
indignationis erat, totum aduersus Christum congesserunt, ob hoc solum, quod plebs ipsa magis
ei
illum, ut
crucifigeretur. Barrabam autem (ut alii Euangelistę tradunt) qui propter homicidium et
seditionem missus fuerat in carcerem, dimisit liberum. Hunc Iudei absolui petierunt, ut eo
etiam damnabiliorem ostenderent esse Iesum. Quicquid ergo ubique (aliquid)** odii et
indignationis erat, totum aduersus Christum congesserunt, ob hoc solum, quod plebs ipsa magis
ei quam ipsis honorem deferret. Pati enim non poterant sibi pręferri*** quenquam aut haberi
magis ueneratione dignum. Quod ergo tunc inique petendo obtinuerunt, adhuc in perfidia
eos latrocinia sua exercens credere in Christum
non sinit, ut animas perdat. Messiam autem non habent, qui eos hoc periculo liberet, quia,
quem occiderunt, Messiam fuisse negant. Neminem autem ille saluat nisi credentem.
Deinde Ioannes narrans ait: Susceperunt Iesum et duxerunt. Et baiulans sibi crucem
exiuit in eum, qui dicitur, Caluarię locum, Hebraice autem Golgotha, ubi crucifixerunt eum et
cum eo alios duos hinc inde, medium autem Iesum. Pro maiori ludibrio ipsius, qui
crucifigendus erat, humeris crucem portandam imponunt.
sua exercens credere in Christum
non sinit, ut animas perdat. Messiam autem non habent, qui eos hoc periculo liberet, quia,
quem occiderunt, Messiam fuisse negant. Neminem autem ille saluat nisi credentem.
Deinde Ioannes narrans ait: Susceperunt Iesum et duxerunt. Et baiulans sibi crucem
exiuit in eum, qui dicitur, Caluarię locum, Hebraice autem Golgotha, ubi crucifixerunt eum et
cum eo alios duos hinc inde, medium autem Iesum. Pro maiori ludibrio ipsius, qui
crucifigendus erat, humeris crucem portandam imponunt. Gestauit igitur
quia,
quem occiderunt, Messiam fuisse negant. Neminem autem ille saluat nisi credentem.
Deinde Ioannes narrans ait: Susceperunt Iesum et duxerunt. Et baiulans sibi crucem
exiuit in eum, qui dicitur, Caluarię locum, Hebraice autem Golgotha, ubi crucifixerunt eum et
cum eo alios duos hinc inde, medium autem Iesum. Pro maiori ludibrio ipsius, qui
crucifigendus erat, humeris crucem portandam imponunt. Gestauit igitur primo sibi crucem
Iesus. Sed quoniam tota nocte illa afflictus fuerat, lassitudine superatus perferre nequiuit.
qui
crucifigendus erat, humeris crucem portandam imponunt. Gestauit igitur primo sibi crucem
Iesus. Sed quoniam tota nocte illa afflictus fuerat, lassitudine superatus perferre nequiuit.
Fit itaque, quod alii Euangelistę narrant: Angariatur Symon Cyreneus de uilla ueniens et
crucem post Iesum ferre cogitur. Iam, quod Iudei abhorrebant, alienigenę suscipiunt.
De uilla ueniens: de siluestri feritate recedens. Symon, hoc est
obediens, portat crucem et sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et
Angariatur Symon Cyreneus de uilla ueniens et
crucem post Iesum ferre cogitur. Iam, quod Iudei abhorrebant, alienigenę suscipiunt.
De uilla ueniens: de siluestri feritate recedens. Symon, hoc est
obediens, portat crucem et sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et
cohęres *corr. ex coheres Christi. Cyrene enim hęres interpretatur.
Turba quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant
et
crucem post Iesum ferre cogitur. Iam, quod Iudei abhorrebant, alienigenę suscipiunt.
De uilla ueniens: de siluestri feritate recedens. Symon, hoc est
obediens, portat crucem et sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et
cohęres *corr. ex coheres Christi. Cyrene enim hęres interpretatur.
Turba quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę
portat crucem et sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et
cohęres *corr. ex coheres Christi. Cyrene enim hęres interpretatur.
Turba quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et
lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem
dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus
semper
sequitur Iesum, per crucem factus hęres Dei et
cohęres *corr. ex coheres Christi. Cyrene enim hęres interpretatur.
Turba quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et
lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem
dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus
semper ad lachrymas procliuior.
ex coheres Christi. Cyrene enim hęres interpretatur.
Turba quoque multa (secundum Lucam) sequebatur Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et
lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem
dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus
semper ad lachrymas procliuior. Quoniam autem is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium
Iesum, populi
et mulierum, quę plangebant et lamentabantur eum. Quanquam solę mulieres plangere et
lamentari dicuntur, magna tamen etiam populi pars moesto animo sequebatur, sed dolorem
dissimulabat, ne a Iudeis notarentur. Foeminis flere magis liberum erat. Et hic quidem sexus
semper ad lachrymas procliuior. Quoniam autem is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium
salute ad crucem ibat, non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię
Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete et super filios
magis liberum erat. Et hic quidem sexus
semper ad lachrymas procliuior. Quoniam autem is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium
salute ad crucem ibat, non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię
Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete et super filios uestros. Quoniam
ecce uenient dies, in quibus dicent: Beatę steriles, et uentres, qui **corr. ex quę non genuerunt, et
hubera, quę non lactauerunt. Tunc incipient dicere montibus: (Cadite super nos, et
is, qui non inuitus, sed uolens pro omnium
salute ad crucem ibat, non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię
Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete et super filios uestros. Quoniam
ecce uenient dies, in quibus dicent: Beatę steriles, et uentres, qui **corr. ex quę non genuerunt, et
hubera, quę non lactauerunt. Tunc incipient dicere montibus: (Cadite super nos, et
collibus) ***add. Operite nos.
non erat lugendus, Iesus ad illas conuersus dixit: Filię
Hierusalem, nolite flere super me, sed super uos ipsas flete et super filios uestros. Quoniam
ecce uenient dies, in quibus dicent: Beatę steriles, et uentres, qui **corr. ex quę non genuerunt, et
hubera, quę non lactauerunt. Tunc incipient dicere montibus: (Cadite super nos, et
collibus) ***add. Operite nos.
Quia si in uiridi ligno hoc faciunt, in arido quid fiet?
me, sed super uos ipsas flete et super filios uestros. Quoniam
ecce uenient dies, in quibus dicent: Beatę steriles, et uentres, qui **corr. ex quę non genuerunt, et
hubera, quę non lactauerunt. Tunc incipient dicere montibus: (Cadite super nos, et
collibus) ***add. Operite nos.
Quia si in uiridi ligno hoc faciunt, in arido quid fiet? Nolite flere super me —
inquit — filię Hierusalem: animę fideles,
flere super me, cuius mors uestra
est salus, cuius mors mortis repellet autorem, ut, qui hactenus dominatus est, mortuos ab
inferis dimittere, uiuos ab erroribus soluere mox cogatur. Si ergo supplicium meum tanto uobis
erit emolumento, nolite flere, sed gaudete potius. Et cladem illam flete, quę propter multorum
impietatem urbi huic est uentura. Venient enim Romani (ut alibi
dixit) et circumdabunt eam uallo. Tanta autem tunc fiet afflictio, ut matres
uellent non habere filios, quos lugeant, nec sensum, quo
uiuos ab erroribus soluere mox cogatur. Si ergo supplicium meum tanto uobis
erit emolumento, nolite flere, sed gaudete potius. Et cladem illam flete, quę propter multorum
impietatem urbi huic est uentura. Venient enim Romani (ut alibi
dixit) et circumdabunt eam uallo. Tanta autem tunc fiet afflictio, ut matres
uellent non habere filios, quos lugeant, nec sensum, quo tam tristia percipiant, nec uitam,
qua duriora morte pati cogantur. Foris uastabit gladius, intus fames consumet, urbs ipsa
templumque euertetur.
ad poenitentiam nolunt, in ęternum corruent interitum. Vobis autem, qui in me —
inquit — creditis, mala in hac uita pati expedit, ut per eorum patientiam puriores hinc
exeatis. Si enim Christum, qui uiride lignum est, nullam in se habens malicię ariditatem,
oportuit pati et sic intrare in gloriam suam, quanto magis uos, qui non sine peccato, id est,
qui lignum aridum, igni obnoxium estis, pati conuenit, ut in tristibus probati gaudio perfrui
mereamini sempiterno. Nihil quippe aliud sunt seculi huius calamitates nisi ignis ille, qui
iisdem flammis
et sic intrare in gloriam suam, quanto magis uos, qui non sine peccato, id est,
qui lignum aridum, igni obnoxium estis, pati conuenit, ut in tristibus probati gaudio perfrui
mereamini sempiterno. Nihil quippe aliud sunt seculi huius calamitates nisi ignis ille, qui
iisdem flammis et aurum purificat et paleas comburit. Arsit in inferno diues, qui in deliciis
uixerat. Lazarus uero mendicus, qui famis uulnerumque malo torquebatur, in sinu Abrahę fuit
receptus. Nihil illi luxuriosior uita profuit, nihil huic miserrima nocuit. Breue est,
quicquid patimur,
suam, quanto magis uos, qui non sine peccato, id est,
qui lignum aridum, igni obnoxium estis, pati conuenit, ut in tristibus probati gaudio perfrui
mereamini sempiterno. Nihil quippe aliud sunt seculi huius calamitates nisi ignis ille, qui
iisdem flammis et aurum purificat et paleas comburit. Arsit in inferno diues, qui in deliciis
uixerat. Lazarus uero mendicus, qui famis uulnerumque malo torquebatur, in sinu Abrahę fuit
receptus. Nihil illi luxuriosior uita profuit, nihil huic miserrima nocuit. Breue est,
quicquid patimur, ęternum, quo
in inferno diues, qui in deliciis
uixerat. Lazarus uero mendicus, qui famis uulnerumque malo torquebatur, in sinu Abrahę fuit
receptus. Nihil illi luxuriosior uita profuit, nihil huic miserrima nocuit. Breue est,
quicquid patimur, ęternum, quo consolabimur, si boni erimus. Et quoniam per labores peruenitur
ad quietem, longe pręstabilius est aduersitatibus nunc excuti quam uoluptatibus deliniri.
Non est discipulus super magistrum. Si ergo in uiridi ligno hoc faciunt, necesse
est, ut etiam in arido faciant. Si me
per labores peruenitur
ad quietem, longe pręstabilius est aduersitatibus nunc excuti quam uoluptatibus deliniri.
Non est discipulus super magistrum. Si ergo in uiridi ligno hoc faciunt, necesse
est, ut etiam in arido faciant. Si me persecuti sunt, et uos persequentur.
Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et
tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et
uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis
Non est discipulus super magistrum. Si ergo in uiridi ligno hoc faciunt, necesse
est, ut etiam in arido faciant. Si me persecuti sunt, et uos persequentur.
Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et
tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et
uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei
et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem
magistrum. Si ergo in uiridi ligno hoc faciunt, necesse
est, ut etiam in arido faciant. Si me persecuti sunt, et uos persequentur.
Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et
tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et
uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei
et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem
Dominici euentus tunc capitibus
necesse
est, ut etiam in arido faciant. Si me persecuti sunt, et uos persequentur.
Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et
tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et
uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei
et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem
Dominici euentus tunc capitibus eorum incidit, cum a Tito, Romanorum imperatore, euersa
Denique idem ipse c lamat: Qui uult uenire post me, abneget semetipsum, et
tollat crucem suam quotidie, et sequatur me. Falluntur itaque, qui in deliciis et
uoluptatibus uiuendo se cum Christo regnaturos sperant. In deliciis tunc ętatem agebant Iudei
et in uoluptatibus effusi elata ceruice arroganter atque superbe incedebant. Vaticinii autem
Dominici euentus tunc capitibus eorum incidit, cum a Tito, Romanorum imperatore, euersa est
ciuitas, moenia solo ęquata, tot hominum milia cęsa, tot fame
seditionibusque
genus est, quod non illis tunc acciderit. Iesus autem, ut futurę erumnę, quam
denunciabat, fidem faceret, rationabile subiecit argumentum (ut in Luca legitur) dicens:
Eo quod non cognoueris tempus uisitationis tuę. Inuidia nanque excęcauerat
mentes eorum, et Messiam in Lege promissum agnoscere non poterant.
Porro milites trahentes uinctum Dominum ad supplicium, uenerunt in locum, qui dicitur
Golgotha, quod est Caluarię locus. Golgotha Hebraicum est, Latine Caluaria dicitur.
Locus erat extra urbem, ubi rei
quod est Caluarię locus. Golgotha Hebraicum est, Latine Caluaria dicitur.
Locus erat extra urbem, ubi rei plectebantur. Quo postquam est peruentum, dabant ei (ut
Mattheus ait) uinum bibere cum fele mixtum. Marcus dicit: uinum
myrrhatum. Fel et myrrha res gustu amarissimę sunt. Et cum utrunque Euangelistę
commemorent, credimus utrunque mixtum fuisse uino illi, quod Domino bibendum obtulerunt.
Rursum Mattheus ait: Et cum gustasset, noluit bibere. Marcus: Et non
accepit. Non ergo accepit, ut
Golgotha Hebraicum est, Latine Caluaria dicitur.
Locus erat extra urbem, ubi rei plectebantur. Quo postquam est peruentum, dabant ei (ut
Mattheus ait) uinum bibere cum fele mixtum. Marcus dicit: uinum
myrrhatum. Fel et myrrha res gustu amarissimę sunt. Et cum utrunque Euangelistę
commemorent, credimus utrunque mixtum fuisse uino illi, quod Domino bibendum obtulerunt.
Rursum Mattheus ait: Et cum gustasset, noluit bibere. Marcus: Et non
accepit. Non ergo accepit, ut biberet, sed ut gustaret. Gustare
ait) uinum bibere cum fele mixtum. Marcus dicit: uinum
myrrhatum. Fel et myrrha res gustu amarissimę sunt. Et cum utrunque Euangelistę
commemorent, credimus utrunque mixtum fuisse uino illi, quod Domino bibendum obtulerunt.
Rursum Mattheus ait: Et cum gustasset, noluit bibere. Marcus: Et non
accepit. Non ergo accepit, ut biberet, sed ut gustaret. Gustare enim debebat mortis
amaritudinem, utpote cito finiendam, eo quod die tertia de sepulchro surrecturus esset; et non
bibere, bibere enim plus est quam
dicit: uinum
myrrhatum. Fel et myrrha res gustu amarissimę sunt. Et cum utrunque Euangelistę
commemorent, credimus utrunque mixtum fuisse uino illi, quod Domino bibendum obtulerunt.
Rursum Mattheus ait: Et cum gustasset, noluit bibere. Marcus: Et non
accepit. Non ergo accepit, ut biberet, sed ut gustaret. Gustare enim debebat mortis
amaritudinem, utpote cito finiendam, eo quod die tertia de sepulchro surrecturus esset; et non
bibere, bibere enim plus est quam gustare et longiore perficitur mora.
Huic
obtulerunt.
Rursum Mattheus ait: Et cum gustasset, noluit bibere. Marcus: Et non
accepit. Non ergo accepit, ut biberet, sed ut gustaret. Gustare enim debebat mortis
amaritudinem, utpote cito finiendam, eo quod die tertia de sepulchro surrecturus esset; et non
bibere, bibere enim plus est quam gustare et longiore perficitur mora.
Huic poculo similes sunt mundi huius uoluptates. Exterius enim pulchrę uidentur et suaues,
sed interius mortiferę amaritudinis ueneno refertę sunt. Gustant eas Christi serui periculum
noluit bibere. Marcus: Et non
accepit. Non ergo accepit, ut biberet, sed ut gustaret. Gustare enim debebat mortis
amaritudinem, utpote cito finiendam, eo quod die tertia de sepulchro surrecturus esset; et non
bibere, bibere enim plus est quam gustare et longiore perficitur mora.
Huic poculo similes sunt mundi huius uoluptates. Exterius enim pulchrę uidentur et suaues,
sed interius mortiferę amaritudinis ueneno refertę sunt. Gustant eas Christi serui periculum
consyderando, et bibere nolunt, ne in illis moriantur, in
Gustare enim debebat mortis
amaritudinem, utpote cito finiendam, eo quod die tertia de sepulchro surrecturus esset; et non
bibere, bibere enim plus est quam gustare et longiore perficitur mora.
Huic poculo similes sunt mundi huius uoluptates. Exterius enim pulchrę uidentur et suaues,
sed interius mortiferę amaritudinis ueneno refertę sunt. Gustant eas Christi serui periculum
consyderando, et bibere nolunt, ne in illis moriantur, in quibus plurimos quotidie perire
uident.
In loco igitur reorum damnatione infami crucifigunt Dominum
bibere, bibere enim plus est quam gustare et longiore perficitur mora.
Huic poculo similes sunt mundi huius uoluptates. Exterius enim pulchrę uidentur et suaues,
sed interius mortiferę amaritudinis ueneno refertę sunt. Gustant eas Christi serui periculum
consyderando, et bibere nolunt, ne in illis moriantur, in quibus plurimos quotidie perire
uident.
In loco igitur reorum damnatione infami crucifigunt Dominum nostrum, Deo ita disponente, ut,
ubi peccatores a fficiebantur supplicio, ibi per Christi supplicium omnium
quotidie perire
uident.
In loco igitur reorum damnatione infami crucifigunt Dominum nostrum, Deo ita disponente, ut,
ubi peccatores a fficiebantur supplicio, ibi per Christi supplicium omnium
credentium peccata delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad
dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis,
Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc
igitur reorum damnatione infami crucifigunt Dominum nostrum, Deo ita disponente, ut,
ubi peccatores a fficiebantur supplicio, ibi per Christi supplicium omnium
credentium peccata delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad
dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis,
Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur
Iudei, ne
ubi peccatores a fficiebantur supplicio, ibi per Christi supplicium omnium
credentium peccata delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad
dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis,
Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur
Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non
delerentur. Ibi ergo crucifixerunt eum et cum eo duos latrones, alterum ad
dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis,
Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur
Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non
erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur.
Propterea titulus
eum et cum eo duos latrones, alterum ad
dextram eius et alterum ad sinistram. Cruci titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis,
Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur
Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non
erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur.
Propterea titulus non est mutatus dicente
titulum apposuit Pilatus litteris Hebraicis,
Gręcis et Latinis conscriptum: Iesus Nazarenus, rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur
Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non
erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur.
Propterea titulus non est mutatus dicente Pilato: Quod scripsi, scripsi.
Tunc iuxta Ioannis narrationem milites
rex Iudeorum. Tot linguis exarata
est inscriptio, ut et ciues legere possent et aduenę. Hanc quoque inscriptionem cauillabantur
Iudei, ne Christus rex eorum nuncuparetur. Et certe in eo, quod inuidię uitio seruiebant, non
erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur.
Propterea titulus non est mutatus dicente Pilato: Quod scripsi, scripsi.
Tunc iuxta Ioannis narrationem milites acceperunt uestimenta eius et fecerunt quatuor
partes, unicuique militi partem, et tunicam. Erat autem
uitio seruiebant, non
erat eis rex Christus, in eo autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur.
Propterea titulus non est mutatus dicente Pilato: Quod scripsi, scripsi.
Tunc iuxta Ioannis narrationem milites acceperunt uestimenta eius et fecerunt quatuor
partes, unicuique militi partem, et tunicam. Erat autem tunica inconsutilis, desuper contexta
per totum. Dixerunt ergo ad inuicem: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa, cuius
sit. Milites uestimenta sortiuntur, et in cruce pendet nudus ille, qui
autem, quod Creator et Sustentator erat, ubique dominabatur.
Propterea titulus non est mutatus dicente Pilato: Quod scripsi, scripsi.
Tunc iuxta Ioannis narrationem milites acceperunt uestimenta eius et fecerunt quatuor
partes, unicuique militi partem, et tunicam. Erat autem tunica inconsutilis, desuper contexta
per totum. Dixerunt ergo ad inuicem: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa, cuius
sit. Milites uestimenta sortiuntur, et in cruce pendet nudus ille, qui terram uestiuit
aquis, montes arboribus, campos
acceperunt uestimenta eius et fecerunt quatuor
partes, unicuique militi partem, et tunicam. Erat autem tunica inconsutilis, desuper contexta
per totum. Dixerunt ergo ad inuicem: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa, cuius
sit. Milites uestimenta sortiuntur, et in cruce pendet nudus ille, qui terram uestiuit
aquis, montes arboribus, campos frugibus, qui cęlo circumtexit ipsum terrarum orbem,
fulgoribus etiam infima eius et suprema illustrauit. Tantus ergo ac talis ista, quę patitur,
sponte pro nobis subire uoluit; pro nobis homo
ergo ad inuicem: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa, cuius
sit. Milites uestimenta sortiuntur, et in cruce pendet nudus ille, qui terram uestiuit
aquis, montes arboribus, campos frugibus, qui cęlo circumtexit ipsum terrarum orbem,
fulgoribus etiam infima eius et suprema illustrauit. Tantus ergo ac talis ista, quę patitur,
sponte pro nobis subire uoluit; pro nobis homo factus omnia dura atque aspera sustinere
curauit, ut suis poenis pro nostro delicto iustitię satisfaceret diuinę. Vestimenta, hoc est,
mysterium incarnationis eius in
homo factus omnia dura atque aspera sustinere
curauit, ut suis poenis pro nostro delicto iustitię satisfaceret diuinę. Vestimenta, hoc est,
mysterium incarnationis eius in quatuor orbis partes diffunditur. Prędicantibus enim
discipulis in omnem terram exiuit sonus eorum et in fines orbis terrę uerba
eorum. Tunica uero, quia Ecclesię unitatem designat, non scinditur, inconsutilis est,
nequando possit in diuersum dissui, cum sit simplex. Desuper per totum est contexta, quia tota
de cęlo est; cęlesti consistens uirtute, ad unum sorte
Tunica uero, quia Ecclesię unitatem designat, non scinditur, inconsutilis est,
nequando possit in diuersum dissui, cum sit simplex. Desuper per totum est contexta, quia tota
de cęlo est; cęlesti consistens uirtute, ad unum sorte peruenit, ut omnes in unam colligeret
fidem et credentes in charitate coniungeret. Sed obseruandum, quod isti, qui uestimenta inter
se diuidunt et tunicam non scindunt, milites sunt. Qui ergo Christo militant, unitatem non
diuidant et quatuor Euangeliorum pręceptis* uitę curriculum moderentur. His armis contra
diaboli
in diuersum dissui, cum sit simplex. Desuper per totum est contexta, quia tota
de cęlo est; cęlesti consistens uirtute, ad unum sorte peruenit, ut omnes in unam colligeret
fidem et credentes in charitate coniungeret. Sed obseruandum, quod isti, qui uestimenta inter
se diuidunt et tunicam non scindunt, milites sunt. Qui ergo Christo militant, unitatem non
diuidant et quatuor Euangeliorum pręceptis* uitę curriculum moderentur. His armis contra
diaboli *corr. ex preceptis
c arnisque tentamenta pugnent et pugnando
est; cęlesti consistens uirtute, ad unum sorte peruenit, ut omnes in unam colligeret
fidem et credentes in charitate coniungeret. Sed obseruandum, quod isti, qui uestimenta inter
se diuidunt et tunicam non scindunt, milites sunt. Qui ergo Christo militant, unitatem non
diuidant et quatuor Euangeliorum pręceptis* uitę curriculum moderentur. His armis contra
diaboli *corr. ex preceptis
c arnisque tentamenta pugnent et pugnando uincant, si beatitudinis ęternę corona
donari cupiunt.
Dum illi uestimenta
se diuidunt et tunicam non scindunt, milites sunt. Qui ergo Christo militant, unitatem non
diuidant et quatuor Euangeliorum pręceptis* uitę curriculum moderentur. His armis contra
diaboli *corr. ex preceptis
c arnisque tentamenta pugnent et pugnando uincant, si beatitudinis ęternę corona
donari cupiunt.
Dum illi uestimenta sortiuntur, interim Saluator, quoniam et inimicos, ut diligamus,
iusserat, pendens in cruce (ut Lucas tradit) pro suis crucifixoribus deprecatus est Patrem:
Pater, dimitte
curriculum moderentur. His armis contra
diaboli *corr. ex preceptis
c arnisque tentamenta pugnent et pugnando uincant, si beatitudinis ęternę corona
donari cupiunt.
Dum illi uestimenta sortiuntur, interim Saluator, quoniam et inimicos, ut diligamus,
iusserat, pendens in cruce (ut Lucas tradit) pro suis crucifixoribus deprecatus est Patrem:
Pater, dimitte illis — inquit — non enim sciunt, quid faciunt.
Poterat quidem et ipse illis dimittere, sicut dimisit mulieri
uestimenta sortiuntur, interim Saluator, quoniam et inimicos, ut diligamus,
iusserat, pendens in cruce (ut Lucas tradit) pro suis crucifixoribus deprecatus est Patrem:
Pater, dimitte illis — inquit — non enim sciunt, quid faciunt.
Poterat quidem et ipse illis dimittere, sicut dimisit mulieri peccatrici, sed docere uoluit
pro persequentibus debere nos orare et illis, qui nos odio habent, bene optare nec malum pro
malo, sed, quod bonum est, reddere. Quod autem ait: Non enim sciunt, quid
faciunt, ostendit dignum
tradit) pro suis crucifixoribus deprecatus est Patrem:
Pater, dimitte illis — inquit — non enim sciunt, quid faciunt.
Poterat quidem et ipse illis dimittere, sicut dimisit mulieri peccatrici, sed docere uoluit
pro persequentibus debere nos orare et illis, qui nos odio habent, bene optare nec malum pro
malo, sed, quod bonum est, reddere. Quod autem ait: Non enim sciunt, quid
faciunt, ostendit dignum esse uenia ignorantię peccatum. Esse quippe et ignorantię
peccatum Leuiticus probat, ubi uitulum offerre
peccatrici, sed docere uoluit
pro persequentibus debere nos orare et illis, qui nos odio habent, bene optare nec malum pro
malo, sed, quod bonum est, reddere. Quod autem ait: Non enim sciunt, quid
faciunt, ostendit dignum esse uenia ignorantię peccatum. Esse quippe et ignorantię
peccatum Leuiticus probat, ubi uitulum offerre iubetur, qui ignoranter peccauerit. Sed qui
sciens peccat, eum minus esse excusabilem nemo negat acriorique poenitentię dolore indigere,
ut Deo reconcilietur, quem offendit. Iesum autem in cruce confixum ac dure
iubetur, qui ignoranter peccauerit. Sed qui
sciens peccat, eum minus esse excusabilem nemo negat acriorique poenitentię dolore indigere,
ut Deo reconcilietur, quem offendit. Iesum autem in cruce confixum ac dure distensum
miserabiliterque dilaceratum prętereuntes deridebant et cauillabantur, concutientes capita sua
et dicentes: Vah, qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas, salua teipsum;
si Filius Dei es, descende de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit;
sciens peccat, eum minus esse excusabilem nemo negat acriorique poenitentię dolore indigere,
ut Deo reconcilietur, quem offendit. Iesum autem in cruce confixum ac dure distensum
miserabiliterque dilaceratum prętereuntes deridebant et cauillabantur, concutientes capita sua
et dicentes: Vah, qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas, salua teipsum;
si Filius Dei es, descende de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit; seipsum non potest saluum facere. Si rex Israhel
negat acriorique poenitentię dolore indigere,
ut Deo reconcilietur, quem offendit. Iesum autem in cruce confixum ac dure distensum
miserabiliterque dilaceratum prętereuntes deridebant et cauillabantur, concutientes capita sua
et dicentes: Vah, qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas, salua teipsum;
si Filius Dei es, descende de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit; seipsum non potest saluum facere. Si rex Israhel
est, descendat de cruce, et credimus ei.
in cruce confixum ac dure distensum
miserabiliterque dilaceratum prętereuntes deridebant et cauillabantur, concutientes capita sua
et dicentes: Vah, qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas, salua teipsum;
si Filius Dei es, descende de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit; seipsum non potest saluum facere. Si rex Israhel
est, descendat de cruce, et credimus ei. Confidit in Deo: Liberet nunc eum, si uult
(eum).* Dixit enim: Quia Filius Dei sum.
dilaceratum prętereuntes deridebant et cauillabantur, concutientes capita sua
et dicentes: Vah, qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas, salua teipsum;
si Filius Dei es, descende de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit; seipsum non potest saluum facere. Si rex Israhel
est, descendat de cruce, et credimus ei. Confidit in Deo: Liberet nunc eum, si uult
(eum).* Dixit enim: Quia Filius Dei sum. Idipsum (ut Mattheus** et Marcus aiunt)
templum Dei et in triduo illud reędificas, salua teipsum;
si Filius Dei es, descende de cruce. Similiter et principes sacerdotum illudentes cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit; seipsum non potest saluum facere. Si rex Israhel
est, descendat de cruce, et credimus ei. Confidit in Deo: Liberet nunc eum, si uult
(eum).* Dixit enim: Quia Filius Dei sum. Idipsum (ut Mattheus** et Marcus aiunt)
improperabant ei latrones. Parum erat eum per tormenta interimere; linguę quoque
petulantis uenena
cum scribis
et senioribus dicebant: Alios saluos fecit; seipsum non potest saluum facere. Si rex Israhel
est, descendat de cruce, et credimus ei. Confidit in Deo: Liberet nunc eum, si uult
(eum).* Dixit enim: Quia Filius Dei sum. Idipsum (ut Mattheus** et Marcus aiunt)
improperabant ei latrones. Parum erat eum per tormenta interimere; linguę quoque
petulantis uenena uulnerato infundunt. Mouent capita, clamant, exprobrant, signis exterius
ostendunt, quantis interius furiis agitentur. Vah, qui destruis templum
interimere; linguę quoque
petulantis uenena uulnerato infundunt. Mouent capita, clamant, exprobrant, signis exterius
ostendunt, quantis interius furiis agitentur. Vah, qui destruis templum Dei,
dicunt, cum ipsi, quantum in eis erat, destruerent illud in cruce. Et quod illi destruxerant
occidendo, ipse reparauit die tertio mirabiliter resurgendo. Si Filius Dei es, salua te,
descende de cruce. O stulti et tardi corde ad credendum! Si Scripturas, quę datę sunt
uobis, *add.
**corr. ex
agitentur. Vah, qui destruis templum Dei,
dicunt, cum ipsi, quantum in eis erat, destruerent illud in cruce. Et quod illi destruxerant
occidendo, ipse reparauit die tertio mirabiliter resurgendo. Si Filius Dei es, salua te,
descende de cruce. O stulti et tardi corde ad credendum! Si Scripturas, quę datę sunt
uobis, *add.
**corr. ex Matheus
attendere uelletis, illę uobis responderent: Immo, quia Filius Dei est, non se
saluare uenit, sed alios, non de cruce descendere,
**corr. ex Matheus
attendere uelletis, illę uobis responderent: Immo, quia Filius Dei est, non se
saluare uenit, sed alios, non de cruce descendere, sed ascendere in eam, ut in ligno illum
uinceret, qui uicerat in ligno, et uim eius dissiparet. Confitentur, quod alios fecerit
saluos, sed, quod seipsum saluare possit, negant nec agnoscunt uirtutem saluantis. Non enim
corporum morbos tantum curabat, uerum etiam animę peccata dimittebat. Quod si dimittere
peccata diuinę naturę proprium sit,
saluare possit, negant nec agnoscunt uirtutem saluantis. Non enim
corporum morbos tantum curabat, uerum etiam animę peccata dimittebat. Quod si dimittere
peccata diuinę naturę proprium sit, quomodo, qui animas saluat, non potest corpus suum
saluare, si uelit? Sed ille pius et misericors animarum magis quam corporum saluti consulebat,
cum se ultro morti offerret. Deus homo factus est, ut pro homine mori posset. Mori uoluit pro
nobis, ne nos pro nominis eius gloria mori timeamus.
Audiamus adhuc, quid isti stulti et imprudentes polliceantur. Se
saluare, si uelit? Sed ille pius et misericors animarum magis quam corporum saluti consulebat,
cum se ultro morti offerret. Deus homo factus est, ut pro homine mori posset. Mori uoluit pro
nobis, ne nos pro nominis eius gloria mori timeamus.
Audiamus adhuc, quid isti stulti et imprudentes polliceantur. Se in eum credituros aiunt, si
de cruce descendat. Et credere noluerunt, cum de sepulchro uiuus surrexisset. Nunquid plus
erat descendere de cruce adhuc uiuum quam de morte ipsa se propria uirtute liberare? An non
poterat, si uellet, de cruce
cum se ultro morti offerret. Deus homo factus est, ut pro homine mori posset. Mori uoluit pro
nobis, ne nos pro nominis eius gloria mori timeamus.
Audiamus adhuc, quid isti stulti et imprudentes polliceantur. Se in eum credituros aiunt, si
de cruce descendat. Et credere noluerunt, cum de sepulchro uiuus surrexisset. Nunquid plus
erat descendere de cruce adhuc uiuum quam de morte ipsa se propria uirtute liberare? An non
poterat, si uellet, de cruce descendere, qui pendens in cruce credenti ac poenitenti latroni
potuit paradisum donare?
potuit paradisum donare? Amen dico tibi — inquit — hodie mecum eris in
paradiso.
Nam licet ambo illi, qui circa latera eius pendebant, improperassent ei, is tamen, qui a
dextris erat, poenitentia motus se dignum eo supplicio fatebatur et credens dicebat (ut Lucas
testatur): Memento mei, Domine, cum ueneris in regnum tuum. A seruis crucifixum
uidet, et Dominum confitetur; nudum et morientem, et regnaturum credit. Alter a leuo latere
pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum
licet ambo illi, qui circa latera eius pendebant, improperassent ei, is tamen, qui a
dextris erat, poenitentia motus se dignum eo supplicio fatebatur et credens dicebat (ut Lucas
testatur): Memento mei, Domine, cum ueneris in regnum tuum. A seruis crucifixum
uidet, et Dominum confitetur; nudum et morientem, et regnaturum credit. Alter a leuo latere
pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum confessus: Nos —
inquit — digna quidem factis recipimus, hic uero nihil mali gessit. Hac
confessione,
latera eius pendebant, improperassent ei, is tamen, qui a
dextris erat, poenitentia motus se dignum eo supplicio fatebatur et credens dicebat (ut Lucas
testatur): Memento mei, Domine, cum ueneris in regnum tuum. A seruis crucifixum
uidet, et Dominum confitetur; nudum et morientem, et regnaturum credit. Alter a leuo latere
pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum confessus: Nos —
inquit — digna quidem factis recipimus, hic uero nihil mali gessit. Hac
confessione, hac fide, hac poenitudine*
improperassent ei, is tamen, qui a
dextris erat, poenitentia motus se dignum eo supplicio fatebatur et credens dicebat (ut Lucas
testatur): Memento mei, Domine, cum ueneris in regnum tuum. A seruis crucifixum
uidet, et Dominum confitetur; nudum et morientem, et regnaturum credit. Alter a leuo latere
pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum confessus: Nos —
inquit — digna quidem factis recipimus, hic uero nihil mali gessit. Hac
confessione, hac fide, hac poenitudine* inuenit ueniam et
motus se dignum eo supplicio fatebatur et credens dicebat (ut Lucas
testatur): Memento mei, Domine, cum ueneris in regnum tuum. A seruis crucifixum
uidet, et Dominum confitetur; nudum et morientem, et regnaturum credit. Alter a leuo latere
pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum confessus: Nos —
inquit — digna quidem factis recipimus, hic uero nihil mali gessit. Hac
confessione, hac fide, hac poenitudine* inuenit ueniam et de latrone meruit fieri ciuis regni
cęlestis. Inęstimabilis
et regnaturum credit. Alter a leuo latere
pendens blasfemabat, et hic illum increpabat peccatumque suum confessus: Nos —
inquit — digna quidem factis recipimus, hic uero nihil mali gessit. Hac
confessione, hac fide, hac poenitudine* inuenit ueniam et de latrone meruit fieri ciuis regni
cęlestis. Inęstimabilis profecto merces nec tamen paruum fidei meritum. Tunc Christum
confessus est latro, cum apostoli dubitarunt. Sed et hoc obseruatione dignum, quod ille, qui a
dextris *corr. ex penitudine
hic uero nihil mali gessit. Hac
confessione, hac fide, hac poenitudine* inuenit ueniam et de latrone meruit fieri ciuis regni
cęlestis. Inęstimabilis profecto merces nec tamen paruum fidei meritum. Tunc Christum
confessus est latro, cum apostoli dubitarunt. Sed et hoc obseruatione dignum, quod ille, qui a
dextris *corr. ex penitudine
p endebat, saluatur, *corr. ex saluator qui autem a
sinistris, damnatur. In cruce manens Dominus et ab hominibus iudicatus hominum se iudicem
est latro, cum apostoli dubitarunt. Sed et hoc obseruatione dignum, quod ille, qui a
dextris *corr. ex penitudine
p endebat, saluatur, *corr. ex saluator qui autem a
sinistris, damnatur. In cruce manens Dominus et ab hominibus iudicatus hominum se iudicem fore
ostendit, inter agnos medius et hędos. **corr. ex hedos Horum
pręferre ***corr. ex preferre mihi uidentur figuram hi duo, alter
saluatus, alter condemnatus; saluatus, qui ad
a
dextris *corr. ex penitudine
p endebat, saluatur, *corr. ex saluator qui autem a
sinistris, damnatur. In cruce manens Dominus et ab hominibus iudicatus hominum se iudicem fore
ostendit, inter agnos medius et hędos. **corr. ex hedos Horum
pręferre ***corr. ex preferre mihi uidentur figuram hi duo, alter
saluatus, alter condemnatus; saluatus, qui ad dexteram erat, damnatus, qui ad sinistram.
Dextri igitur latronis fidem
erat, damnatus, qui ad sinistram.
Dextri igitur latronis fidem poenitentiamque sequamur, si cum illo paradisum adipisci cupimus.
Leui autem obstinationem deuitemus, ne cum eo damnemur. Prosequamur reliqua!
In Ioanne legimus: Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius
Maria Cleophę et Maria Magdalene. ****corr. ex Magdalenę Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum
igitur latronis fidem poenitentiamque sequamur, si cum illo paradisum adipisci cupimus.
Leui autem obstinationem deuitemus, ne cum eo damnemur. Prosequamur reliqua!
In Ioanne legimus: Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius
Maria Cleophę et Maria Magdalene. ****corr. ex Magdalenę Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum Zebedei, quę a Marco
reliqua!
In Ioanne legimus: Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius
Maria Cleophę et Maria Magdalene. ****corr. ex Magdalenę Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum Zebedei, quę a Marco
Salome *****corr. ex Salomę nominatur. Fuit et hęc nomine Maria,
Salomę quidem filia, sed Iacobi Maioris et Ioannis parens. Hoc ideo
legimus: Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius
Maria Cleophę et Maria Magdalene. ****corr. ex Magdalenę Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum Zebedei, quę a Marco
Salome *****corr. ex Salomę nominatur. Fuit et hęc nomine Maria,
Salomę quidem filia, sed Iacobi Maioris et Ioannis parens. Hoc ideo exposuimus, ne cuiquam
Iesu mater eius et soror matris eius
Maria Cleophę et Maria Magdalene. ****corr. ex Magdalenę Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum Zebedei, quę a Marco
Salome *****corr. ex Salomę nominatur. Fuit et hęc nomine Maria,
Salomę quidem filia, sed Iacobi Maioris et Ioannis parens. Hoc ideo exposuimus, ne cuiquam
Euangelistę diuersa uideantur locuti.
Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum Zebedei, quę a Marco
Salome *****corr. ex Salomę nominatur. Fuit et hęc nomine Maria,
Salomę quidem filia, sed Iacobi Maioris et Ioannis parens. Hoc ideo exposuimus, ne cuiquam
Euangelistę diuersa uideantur locuti.
Stabant ergo iuxta crucem de nece Domini
Marię matris dolor
sui
Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et Iacobi Minoris
mater et Ioseph Iusti. Additur a Mattheo: Et mater filiorum Zebedei, quę a Marco
Salome *****corr. ex Salomę nominatur. Fuit et hęc nomine Maria,
Salomę quidem filia, sed Iacobi Maioris et Ioannis parens. Hoc ideo exposuimus, ne cuiquam
Euangelistę diuersa uideantur locuti.
Stabant ergo iuxta crucem de nece Domini
Marię matris dolor
sui acerrimo affectę dolore. Et ipsum toto corpore crudeliter contusum
Salomę quidem filia, sed Iacobi Maioris et Ioannis parens. Hoc ideo exposuimus, ne cuiquam
Euangelistę diuersa uideantur locuti.
Stabant ergo iuxta crucem de nece Domini
Marię matris dolor
sui acerrimo affectę dolore. Et ipsum toto corpore crudeliter contusum atque confossum
lamentis prosequebantur. Pręcipue uero mater ipsa in passione dulcissimi filii moerore
repleta. Immo ex corde tristes ędebat gemitus, lachrymis distillabat ******corr. ex
distilabat et quodam
dolore. Et ipsum toto corpore crudeliter contusum atque confossum
lamentis prosequebantur. Pręcipue uero mater ipsa in passione dulcissimi filii moerore
repleta. Immo ex corde tristes ędebat gemitus, lachrymis distillabat ******corr. ex
distilabat et quodam animi stupore occupata fari non poterat.
Sustentabatur a mulieribus, ne amissis sensibus debilitatoque corpore in terram rueret.
Interim Mariam Magdalenam in lamenta prorupentem
Magdalenę lamentum
mihi
rueret.
Interim Mariam Magdalenam in lamenta prorupentem
Magdalenę lamentum
mihi audire uideor fusisque lachrymis ita loquentem: Quare me a te separas, piissime
Domine? Viuens uiuentem suscipere dignatus es et in tuum admittere consortium.
Da nunc, ut cum moriente moriar. Da, ut te de terra decedentem sequar, quem secuta sum in
terra manentem. Dimisisti mihi omnia peccata mea. Optimam partem, quę non auferetur, me
elegisse dixisti. Tu illa optima pars es, te super
in illa tecum mori cupiens.
Post hęc, ut reor, ad Iudeos conuersa uociferabatur* dicens: O uos, qui crucifixistis
Dominum meum, quare mihi parcitis, ancillę eius? Illum damnastis innocentem, quare me uiuere
sinitis peccatricem? Vt morte saltem dolorem meum finiam et amorem meum Iesum in tormentis
morientem ultra non uideam. Heu, heu me miseram et infelicem, quod Domino meo moriente uiua
relinquor, quod ipso destituor, in quo uno totum cor meum, totam spem meam fixeram et
collocaram. Cum ergo omni uitę iocunditate, omni solatio, omni
uociferabatur* dicens: O uos, qui crucifixistis
Dominum meum, quare mihi parcitis, ancillę eius? Illum damnastis innocentem, quare me uiuere
sinitis peccatricem? Vt morte saltem dolorem meum finiam et amorem meum Iesum in tormentis
morientem ultra non uideam. Heu, heu me miseram et infelicem, quod Domino meo moriente uiua
relinquor, quod ipso destituor, in quo uno totum cor meum, totam spem meam fixeram et
collocaram. Cum ergo omni uitę iocunditate, omni solatio, omni denique interioris gaudii bono
priuata sim, cur uitę quoque huius usu non priuor?
me uiuere
sinitis peccatricem? Vt morte saltem dolorem meum finiam et amorem meum Iesum in tormentis
morientem ultra non uideam. Heu, heu me miseram et infelicem, quod Domino meo moriente uiua
relinquor, quod ipso destituor, in quo uno totum cor meum, totam spem meam fixeram et
collocaram. Cum ergo omni uitę iocunditate, omni solatio, omni denique interioris gaudii bono
priuata sim, cur uitę quoque huius usu non priuor? Violentas manus uestras in me quoque
iniicite, o Iudei, et uel raptam protinus hic ante crucem interimite uel in ima crucis parte
quod ipso destituor, in quo uno totum cor meum, totam spem meam fixeram et
collocaram. Cum ergo omni uitę iocunditate, omni solatio, omni denique interioris gaudii bono
priuata sim, cur uitę quoque huius usu non priuor? Violentas manus uestras in me quoque
iniicite, o Iudei, et uel raptam protinus hic ante crucem interimite uel in ima crucis parte
clauis configite, ut sub pedibus Domini mei cum ipso simul moriar et, cuius sani conspectu
carere non poteram, eius morientis etiam uulnerum atque necis consors efficiar; simulque ad
illas plantas expirem,
denique interioris gaudii bono
priuata sim, cur uitę quoque huius usu non priuor? Violentas manus uestras in me quoque
iniicite, o Iudei, et uel raptam protinus hic ante crucem interimite uel in ima crucis parte
clauis configite, ut sub pedibus Domini mei cum ipso simul moriar et, cuius sani conspectu
carere non poteram, eius morientis etiam uulnerum atque necis consors efficiar; simulque ad
illas plantas expirem, quas quondam** lachrymis laui, capillis tersi, unguento perunxi,
osculis oppleui, quarum me suauitas recreabat, bonitas consolabatur,
atque necis consors efficiar; simulque ad
illas plantas expirem, quas quondam** lachrymis laui, capillis tersi, unguento perunxi,
osculis oppleui, quarum me suauitas recreabat, bonitas consolabatur, sanctitas exhilarabat.
Cupio sub illis animam hanc efflare, ut Magistri*** et Domini mei, cuius uitę socia fueram, e
uita recedentis comes fiam. His puto aliisque huiusmodi querimoniis Magdalenam fuisse usam.
Neque enim non uehementissime et flere et lamentari in eius morte potuit, quem ardentissime
amabat.
*corr. ex
recreabat, bonitas consolabatur, sanctitas exhilarabat.
Cupio sub illis animam hanc efflare, ut Magistri*** et Domini mei, cuius uitę socia fueram, e
uita recedentis comes fiam. His puto aliisque huiusmodi querimoniis Magdalenam fuisse usam.
Neque enim non uehementissime et flere et lamentari in eius morte potuit, quem ardentissime
amabat.
*corr. ex uociferebatur
**corr. ex quandam
***corr. ex Magister
Martham etiam, sororem eius, ibi
bonitas consolabatur, sanctitas exhilarabat.
Cupio sub illis animam hanc efflare, ut Magistri*** et Domini mei, cuius uitę socia fueram, e
uita recedentis comes fiam. His puto aliisque huiusmodi querimoniis Magdalenam fuisse usam.
Neque enim non uehementissime et flere et lamentari in eius morte potuit, quem ardentissime
amabat.
*corr. ex uociferebatur
**corr. ex quandam
***corr. ex Magister
Martham etiam, sororem eius, ibi affuisse
*corr. ex uociferebatur
**corr. ex quandam
***corr. ex Magister
Martham etiam, sororem eius, ibi affuisse reor, quanuis nomen illius prętermittatur* hic ab
Euangelistis — nam et alię multę illic simul conuenerant, quę non nominantur — et, cum Dominum
pendentem intueretur, dixisse: Dulcissime Domine, meum quondam dignatus es intrare hospitium,
meo refici conuiuio. Redde hospiti
Marthę lamentum
tuę
ex quandam
***corr. ex Magister
Martham etiam, sororem eius, ibi affuisse reor, quanuis nomen illius prętermittatur* hic ab
Euangelistis — nam et alię multę illic simul conuenerant, quę non nominantur — et, cum Dominum
pendentem intueretur, dixisse: Dulcissime Domine, meum quondam dignatus es intrare hospitium,
meo refici conuiuio. Redde hospiti
Marthę lamentum
tuę uicem et me in cruce ista, in qua confixus cruciaris, in sublime
multę illic simul conuenerant, quę non nominantur — et, cum Dominum
pendentem intueretur, dixisse: Dulcissime Domine, meum quondam dignatus es intrare hospitium,
meo refici conuiuio. Redde hospiti
Marthę lamentum
tuę uicem et me in cruce ista, in qua confixus cruciaris, in sublime elatam suscipe,
ut tecum simul patiar, tecum et moriar simul. Sine te uiuere mihi mors est, tecum mori omni
uita dulcius est. Sic Martha, sic alię multę suspirantes gementesque lugebant et miserabili
passione Domini Iesu
Dulcissime Domine, meum quondam dignatus es intrare hospitium,
meo refici conuiuio. Redde hospiti
Marthę lamentum
tuę uicem et me in cruce ista, in qua confixus cruciaris, in sublime elatam suscipe,
ut tecum simul patiar, tecum et moriar simul. Sine te uiuere mihi mors est, tecum mori omni
uita dulcius est. Sic Martha, sic alię multę suspirantes gementesque lugebant et miserabili
passione Domini Iesu crucifixi commotę querebantur.
Sed post hęc Mariam, matrem eius, cum
tuę uicem et me in cruce ista, in qua confixus cruciaris, in sublime elatam suscipe,
ut tecum simul patiar, tecum et moriar simul. Sine te uiuere mihi mors est, tecum mori omni
uita dulcius est. Sic Martha, sic alię multę suspirantes gementesque lugebant et miserabili
passione Domini Iesu crucifixi commotę querebantur.
Sed post hęc Mariam, matrem eius, cum
Marię matris lamentum
uires aliquantulum resumpsisset, quid tandem dixisse putabimus, quibus uerbis intus
coniicere possumus: Heu, heu, fili mi charissime, qualia pateris supplicia? Quam ignominiosa,
quam acerba morte consumeris?** Tametsi sciam mala ista, quę sustines, multorum in te
credentium fore salutem, non possum tamen, quin te in tantis tormentis constitutum cernens
doleam et ingenti replear moerore. Languent uiscera mea in tuis suppliciis, exhulcerantur
pręcordia*** tuorum horrore uulnerum, mortalis opprimit oculos caligo, dum te in patibulo
pendentem aspiciunt. Nihil in me est tristi anxietate uacuum, quod in tuo corpore nihil uideo
a uerbere,
ex precordia
partim liuore, partim cruore foedatę apparent. Manus pedesque sanctissimi clauis
crudeliter perforati sanguinis riuos demittunt in terram, totum in ligno distentum languet
corpus, laxantur cohęrentium iuncturę membrorum et circumquaque distractorum artuum soluitur
compago. Cogor obliuisci bonorum, quę inde secutura sunt, dum te, fili mi, tot mala humiliter
tolerantem intueor. Fieri denique non potest, ut in tam horrendo unici nati spectaculo non
angar, non eiulem, non lachrymis tota distillem.
soluitur
compago. Cogor obliuisci bonorum, quę inde secutura sunt, dum te, fili mi, tot mala humiliter
tolerantem intueor. Fieri denique non potest, ut in tam horrendo unici nati spectaculo non
angar, non eiulem, non lachrymis tota distillem. An alię matres improbos etiam et proteruos
liberos uita defunctos lugent, ego omnium optimum, omnium innocentissimum, inique supplicio
affectum, ego unigenitum, ego totum meum non lugebo ab impiis iniquissime damnatum, sęuissime
excruciatum et iam in morte anhellantem? Ego te, nate, non de homine, sed Spiritu
eiulem, non lachrymis tota distillem. An alię matres improbos etiam et proteruos
liberos uita defunctos lugent, ego omnium optimum, omnium innocentissimum, inique supplicio
affectum, ego unigenitum, ego totum meum non lugebo ab impiis iniquissime damnatum, sęuissime
excruciatum et iam in morte anhellantem? Ego te, nate, non de homine, sed Spiritu Sancto
concepi, sine doloribus peperi teque inuiolata uirginitate in lucem ęditum meis huberibus
alui. Hoc mihi futurum angelus de cęlo missus nunciarat, plenam gratia dixerat et Elizabeth,
cognata mea, cum
damnatum, sęuissime
excruciatum et iam in morte anhellantem? Ego te, nate, non de homine, sed Spiritu Sancto
concepi, sine doloribus peperi teque inuiolata uirginitate in lucem ęditum meis huberibus
alui. Hoc mihi futurum angelus de cęlo missus nunciarat, plenam gratia dixerat et Elizabeth,
cognata mea, cum prophetaret, benedictam inter mulieribus cecinerat. At nunc plena sum
moerore, plena angustiis. Versa est in contrarium benedictio et gratia mutata est in
tribulationem. Ego te genitum in fasciis inuolui, in pręsepio* reclinaui, totis animę meę
in lucem ęditum meis huberibus
alui. Hoc mihi futurum angelus de cęlo missus nunciarat, plenam gratia dixerat et Elizabeth,
cognata mea, cum prophetaret, benedictam inter mulieribus cecinerat. At nunc plena sum
moerore, plena angustiis. Versa est in contrarium benedictio et gratia mutata est in
tribulationem. Ego te genitum in fasciis inuolui, in pręsepio* reclinaui, totis animę meę
affectibus colui ac dilexi. Tu pastoribus nunciatus, tu magis monstratus; utrique ut Deum
adorarunt, ut hominem oculis intuiti sunt. Scio te, fili dulcissime, Deum
in pręsepio* reclinaui, totis animę meę
affectibus colui ac dilexi. Tu pastoribus nunciatus, tu magis monstratus; utrique ut Deum
adorarunt, ut hominem oculis intuiti sunt. Scio te, fili dulcissime, Deum de Deo ante secula
natum, de me assumpta humanitate in tempore genitum, et utrunque in te confitens me Dei et
hominis matrem esse agnosco. Veruntamen, quanto hęc mihi gratia maior, tanto et dolor meus
acrior atque acerbior. Itaque pręteritorum recordatio beneficiorum pręsentis calamitatis
grauitatem non mitigat quidem, sed auget. Veluti cum diuitis
meę
affectibus colui ac dilexi. Tu pastoribus nunciatus, tu magis monstratus; utrique ut Deum
adorarunt, ut hominem oculis intuiti sunt. Scio te, fili dulcissime, Deum de Deo ante secula
natum, de me assumpta humanitate in tempore genitum, et utrunque in te confitens me Dei et
hominis matrem esse agnosco. Veruntamen, quanto hęc mihi gratia maior, tanto et dolor meus
acrior atque acerbior. Itaque pręteritorum recordatio beneficiorum pręsentis calamitatis
grauitatem non mitigat quidem, sed auget. Veluti cum diuitis alicuius opes uis hostilis
utrique ut Deum
adorarunt, ut hominem oculis intuiti sunt. Scio te, fili dulcissime, Deum de Deo ante secula
natum, de me assumpta humanitate in tempore genitum, et utrunque in te confitens me Dei et
hominis matrem esse agnosco. Veruntamen, quanto hęc mihi gratia maior, tanto et dolor meus
acrior atque acerbior. Itaque pręteritorum recordatio beneficiorum pręsentis calamitatis
grauitatem non mitigat quidem, sed auget. Veluti cum diuitis alicuius opes uis hostilis
diripit, eo plus doloris ei accedit, quo plus habuit facultatum. Heu, quid agam misera
animam meam pertransiuit,
gladius angustię, gladius moeroris, gladius *corr. ex presepio
tristitię intolerabilis. Quanquam supplicium tuum, fili charissime, soluat
mundum a peccato, salus sit generis humani, genetrici tamen tuę graue est et importabile,
solicitudinis angorisque plenum. Grata est quidem futura hominum salus, nec ignoro, quia abs
te audiui, te propediem cum immortalitatis gloria surrecturum. Nihilominus hic pręsens
cruciatus tuus et mors tua super omnia mihi tristis est et acerba et tandiu dolenda,
a peccato, salus sit generis humani, genetrici tamen tuę graue est et importabile,
solicitudinis angorisque plenum. Grata est quidem futura hominum salus, nec ignoro, quia abs
te audiui, te propediem cum immortalitatis gloria surrecturum. Nihilominus hic pręsens
cruciatus tuus et mors tua super omnia mihi tristis est et acerba et tandiu dolenda, donec
exoptatus resurrectionis tuę me consoletur dies. Interim doloris impatiens quęrere compellor:
Quare diuinitas tua non aliam inuenit uiam, quę hominum saluti consuleret, qua captiuos de
seruitute
tamen tuę graue est et importabile,
solicitudinis angorisque plenum. Grata est quidem futura hominum salus, nec ignoro, quia abs
te audiui, te propediem cum immortalitatis gloria surrecturum. Nihilominus hic pręsens
cruciatus tuus et mors tua super omnia mihi tristis est et acerba et tandiu dolenda, donec
exoptatus resurrectionis tuę me consoletur dies. Interim doloris impatiens quęrere compellor:
Quare diuinitas tua non aliam inuenit uiam, quę hominum saluti consuleret, qua captiuos de
seruitute liberaret? Quid necesse fuit, ut te tot
tuę graue est et importabile,
solicitudinis angorisque plenum. Grata est quidem futura hominum salus, nec ignoro, quia abs
te audiui, te propediem cum immortalitatis gloria surrecturum. Nihilominus hic pręsens
cruciatus tuus et mors tua super omnia mihi tristis est et acerba et tandiu dolenda, donec
exoptatus resurrectionis tuę me consoletur dies. Interim doloris impatiens quęrere compellor:
Quare diuinitas tua non aliam inuenit uiam, quę hominum saluti consuleret, qua captiuos de
seruitute liberaret? Quid necesse fuit, ut te tot laboribus, tanto
dies. Interim doloris impatiens quęrere compellor:
Quare diuinitas tua non aliam inuenit uiam, quę hominum saluti consuleret, qua captiuos de
seruitute liberaret? Quid necesse fuit, ut te tot laboribus, tanto ludibrio, tam graui
supplicio, tam ignominiosę morti exponeres et me tuosque omnes simul affligeres? At quoniam
istud, quod ab initio fuit decretum, mutari non potest, da saltem, ut te moriente moriar,
quando te patiente nullo modo possum quiescere. Tertia quidem die te surrecturum discipulis
etiam tuis non semel dixisti, sed mora omnis mihi
te patiente nullo modo possum quiescere. Tertia quidem die te surrecturum discipulis
etiam tuis non semel dixisti, sed mora omnis mihi nimio plus est molesta. Citius ergo exurge,
amor meus, citius ad nos redi, dulcedo mea, ut tuos omnes tua morte moestos tua consoletur
suscitatio et tuam miseram matrem tantis liberet animi angustiis. Donec saltem, sicut
prędixisti*, eueniat, interim inquietum erit cor meum, pectus ęstuabit desyderio, oculi
lachrymas effundere non cessabunt, somnum non capient, nihil, quod sibi uisu lętum sit,
spectare poterunt. Solus
meque ingenti anxietudine pene deficientem ab interitu liberare.
Dum his aliisque huiusmodi querelis ante crucem filii sui Beata Virgo fatigaretur, mulieres,
quę aderant, tristem consolari nitebantur. Nam discipuli metu perculsi diffugerant, pręter
Ioannem, qui et ipse lachrymans a latere eius non discedebat. Tunc Saluator et Dominus noster
maternorum uiscerum magis quam membrorum suorum dolorem sentiens, ne illa se penitus ab ipso
deseri putaret, de *corr. ex predixisti
c ruce respiciens affari
liberare.
Dum his aliisque huiusmodi querelis ante crucem filii sui Beata Virgo fatigaretur, mulieres,
quę aderant, tristem consolari nitebantur. Nam discipuli metu perculsi diffugerant, pręter
Ioannem, qui et ipse lachrymans a latere eius non discedebat. Tunc Saluator et Dominus noster
maternorum uiscerum magis quam membrorum suorum dolorem sentiens, ne illa se penitus ab ipso
deseri putaret, de *corr. ex predixisti
c ruce respiciens affari coepit. Sic enim in Euangelio est scriptum: Cum
ergo
maternorum uiscerum magis quam membrorum suorum dolorem sentiens, ne illa se penitus ab ipso
deseri putaret, de *corr. ex predixisti
c ruce respiciens affari coepit. Sic enim in Euangelio est scriptum: Cum
ergo uidisset Iesus matrem et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier,
ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam
discipulus in suam. Ipso uultus gestu et matri ostendebat discipulum et discipulo
matrem. Nam manus ambę clauis ligno
ex predixisti
c ruce respiciens affari coepit. Sic enim in Euangelio est scriptum: Cum
ergo uidisset Iesus matrem et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier,
ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam
discipulus in suam. Ipso uultus gestu et matri ostendebat discipulum et discipulo
matrem. Nam manus ambę clauis ligno confixę tenebantur. Nec multis uerbis opus erat morte
imminente, paucissimis plenam expediuit consolationem. Non dixit:
coepit. Sic enim in Euangelio est scriptum: Cum
ergo uidisset Iesus matrem et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier,
ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam
discipulus in suam. Ipso uultus gestu et matri ostendebat discipulum et discipulo
matrem. Nam manus ambę clauis ligno confixę tenebantur. Nec multis uerbis opus erat morte
imminente, paucissimis plenam expediuit consolationem. Non dixit: Mater, ne materno nomine
audito illa plus doloris conciperet. Ac ne filio se
est scriptum: Cum
ergo uidisset Iesus matrem et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier,
ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam
discipulus in suam. Ipso uultus gestu et matri ostendebat discipulum et discipulo
matrem. Nam manus ambę clauis ligno confixę tenebantur. Nec multis uerbis opus erat morte
imminente, paucissimis plenam expediuit consolationem. Non dixit: Mater, ne materno nomine
audito illa plus doloris conciperet. Ac ne filio se penitus carere, donec ipse a
consolationem. Non dixit: Mater, ne materno nomine
audito illa plus doloris conciperet. Ac ne filio se penitus carere, donec ipse a mortuis
resurgat, putaret, loco sui discipulum reliquit. Vtque etiam ipsum discipulum cęteris fuga
dilapsis permanentem remuneraret, eam, quę Dei et hominis mater erat, illi in matrem reliquit.
Ex illa — inquit — hora accepit eam discipulus in suam; ei se utique in seruitium tradens, ne
saltem famulo careret, quę iam carebat filio. Ob hoc autem Dominus Virginem Ioanni
commendauit, quia et ipse uirgo erat. Palam itaque
remuneraret, eam, quę Dei et hominis mater erat, illi in matrem reliquit.
Ex illa — inquit — hora accepit eam discipulus in suam; ei se utique in seruitium tradens, ne
saltem famulo careret, quę iam carebat filio. Ob hoc autem Dominus Virginem Ioanni
commendauit, quia et ipse uirgo erat. Palam itaque fecit, quam magni precii esset apud Deum
uirginitas. Hanc Christus in se seruauit, in matre elegit, in discipulo dilexit.
Et quoniam inter poenarum, quas patiebatur, angustias de matre curam habuit, nonne in se
monstrare uoluit, quanta
tradens, ne
saltem famulo careret, quę iam carebat filio. Ob hoc autem Dominus Virginem Ioanni
commendauit, quia et ipse uirgo erat. Palam itaque fecit, quam magni precii esset apud Deum
uirginitas. Hanc Christus in se seruauit, in matre elegit, in discipulo dilexit.
Et quoniam inter poenarum, quas patiebatur, angustias de matre curam habuit, nonne in se
monstrare uoluit, quanta diligentia nobis obseruandum sit pręceptum* illud: Honora
patrem tuum et matrem tuam. Hos in necessitate ne tunc quidem deserendos esse, cum
ipsi
uirginitas. Hanc Christus in se seruauit, in matre elegit, in discipulo dilexit.
Et quoniam inter poenarum, quas patiebatur, angustias de matre curam habuit, nonne in se
monstrare uoluit, quanta diligentia nobis obseruandum sit pręceptum* illud: Honora
patrem tuum et matrem tuam. Hos in necessitate ne tunc quidem deserendos esse, cum
ipsi necessitate affligimur, suo exemplo nobis ostendit. Quam igitur grauiter delinquunt, qui,
cum rei domesticę commodis satis abundent, parentum tamen inopiam sua copia adiuuare negligunt
et in illos
patrem tuum et matrem tuam. Hos in necessitate ne tunc quidem deserendos esse, cum
ipsi necessitate affligimur, suo exemplo nobis ostendit. Quam igitur grauiter delinquunt, qui,
cum rei domesticę commodis satis abundent, parentum tamen inopiam sua copia adiuuare negligunt
et in illos se inhumaniter gerunt, a quibus se genitos et educatos fuisse non ignorant.
A sexta autem hora (ut alii Euangelistę tradunt) tenebrę factę sunt super
uniuersam terram usque ad horam nonam. Necesse enim fuit, ut deficiente sole
tunc quidem deserendos esse, cum
ipsi necessitate affligimur, suo exemplo nobis ostendit. Quam igitur grauiter delinquunt, qui,
cum rei domesticę commodis satis abundent, parentum tamen inopiam sua copia adiuuare negligunt
et in illos se inhumaniter gerunt, a quibus se genitos et educatos fuisse non ignorant.
A sexta autem hora (ut alii Euangelistę tradunt) tenebrę factę sunt super
uniuersam terram usque ad horam nonam. Necesse enim fuit, ut deficiente sole iustitię
Christo tenebrę orirentur in cordibus
redempturus Israhel. Pręterea, si Moyse manum suam in cęlum extendente tenebrę *corr. ex
preceptum
horribiles operuerunt terram Aegypti, ita ut per triduum nemo alterum uidere aut
se mouere de loco, in quo erat, potuerit; si Iosue iubente sol et luna refrenato cursu, donec
ille fugientem prosterneret hostem, perstiterunt ipsum tunc diem multo longius, quam alias
solent, protrahentes; si reuersus est sol decem lineis per gradus, per quos descenderat, in
signum protelatę uitę regis Ezechię, cum orasset, — quid
hostem, perstiterunt ipsum tunc diem multo longius, quam alias
solent, protrahentes; si reuersus est sol decem lineis per gradus, per quos descenderat, in
signum protelatę uitę regis Ezechię, cum orasset, — quid mirum, quod idem sol Creatoris sui
passionem senserit et quasi in luctu positus lucem retraxerit radiosque absconderit et
tenebris dederit locum, ut terram contegerent, sicut olim Aegyptum contexerant? Tenebrę illę
mentem pharaonis in obstinatione cęcam indicabant, hę Iudeorum cęcitatem testatę sunt,
ignorantium aduentum sui
alias
solent, protrahentes; si reuersus est sol decem lineis per gradus, per quos descenderat, in
signum protelatę uitę regis Ezechię, cum orasset, — quid mirum, quod idem sol Creatoris sui
passionem senserit et quasi in luctu positus lucem retraxerit radiosque absconderit et
tenebris dederit locum, ut terram contegerent, sicut olim Aegyptum contexerant? Tenebrę illę
mentem pharaonis in obstinatione cęcam indicabant, hę Iudeorum cęcitatem testatę sunt,
ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti
in luctu positus lucem retraxerit radiosque absconderit et
tenebris dederit locum, ut terram contegerent, sicut olim Aegyptum contexerant? Tenebrę illę
mentem pharaonis in obstinatione cęcam indicabant, hę Iudeorum cęcitatem testatę sunt,
ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti
peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę
operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati fuere Iudei, ut prophetarum
de Christo uaticinia noluerint admittere
pharaonis in obstinatione cęcam indicabant, hę Iudeorum cęcitatem testatę sunt,
ignorantium aduentum sui Saluatoris et ipsum, qui eos a peccatis soluere uenerat, ueluti
peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę
operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati fuere Iudei, ut prophetarum
de Christo uaticinia noluerint admittere neque miraculis credere, dum terrenis honoribus
inhiant et tantum inani glorię student. Atque ideo illum tollere de medio uoluerunt, quem a
plebe in dies magis
peccatorem condemnantium. De his tenebris prophetauit Esaias dicens: Ecce tenebrę
operient terram et caligo populos. Vsque adeo obtenebrati fuere Iudei, ut prophetarum
de Christo uaticinia noluerint admittere neque miraculis credere, dum terrenis honoribus
inhiant et tantum inani glorię student. Atque ideo illum tollere de medio uoluerunt, quem a
plebe in dies magis honorari cernebant, ut soli super omnes honorarentur. Sed dum uana mentis
elatione in summum nituntur, in imis iacuerunt. Deposuit enim potentes de sede Dominus et
exaltauit
inhiant et tantum inani glorię student. Atque ideo illum tollere de medio uoluerunt, quem a
plebe in dies magis honorari cernebant, ut soli super omnes honorarentur. Sed dum uana mentis
elatione in summum nituntur, in imis iacuerunt. Deposuit enim potentes de sede Dominus et
exaltauit humiles.
Quoniam autem in die sexta homo est factus, et in ętate mundi sexta, hora diei sexta
Christus pro homine stetit in cruce. Vsque in tertiam horam tenebrę — usque in diem tertium
Christi corpus in sepulchro. Christo in cruce deficere incipiente
uoluerunt, quem a
plebe in dies magis honorari cernebant, ut soli super omnes honorarentur. Sed dum uana mentis
elatione in summum nituntur, in imis iacuerunt. Deposuit enim potentes de sede Dominus et
exaltauit humiles.
Quoniam autem in die sexta homo est factus, et in ętate mundi sexta, hora diei sexta
Christus pro homine stetit in cruce. Vsque in tertiam horam tenebrę — usque in diem tertium
Christi corpus in sepulchro. Christo in cruce deficere incipiente sol in cęlo eclypsim
patitur, et id quidem plena luna contra naturam, ut ipsi
Quoniam autem in die sexta homo est factus, et in ętate mundi sexta, hora diei sexta
Christus pro homine stetit in cruce. Vsque in tertiam horam tenebrę — usque in diem tertium
Christi corpus in sepulchro. Christo in cruce deficere incipiente sol in cęlo eclypsim
patitur, et id quidem plena luna contra naturam, ut ipsi Christo obsequium pręstasse uideatur,
qui erat Dominus naturę et cęlestium, sicut et terrestrium, Opifex atque Moderator.
Circa horam nonam — inquit — clamauit Iesus uoce magna dicens: Heli, Heli,
in cruce. Vsque in tertiam horam tenebrę — usque in diem tertium
Christi corpus in sepulchro. Christo in cruce deficere incipiente sol in cęlo eclypsim
patitur, et id quidem plena luna contra naturam, ut ipsi Christo obsequium pręstasse uideatur,
qui erat Dominus naturę et cęlestium, sicut et terrestrium, Opifex atque Moderator.
Circa horam nonam — inquit — clamauit Iesus uoce magna dicens: Heli, Heli,
lamazabatani? Hoc est: Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me? Hoc quoque supra
naturam est,
tertiam horam tenebrę — usque in diem tertium
Christi corpus in sepulchro. Christo in cruce deficere incipiente sol in cęlo eclypsim
patitur, et id quidem plena luna contra naturam, ut ipsi Christo obsequium pręstasse uideatur,
qui erat Dominus naturę et cęlestium, sicut et terrestrium, Opifex atque Moderator.
Circa horam nonam — inquit — clamauit Iesus uoce magna dicens: Heli, Heli,
lamazabatani? Hoc est: Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me? Hoc quoque supra
naturam est, ut quis moriendo uoce
languent arterię, uix respirare datur, nedum clamare. Clamauit ergo moriens, ut,
dum moritur, se mortis uictorem esse ostenderet, quam primus homo peccando inuexit. Clamauit,
ut posse non mori declararet, si mori nollet. Clamauit, ut, qui in uita miracula fecerat, et
in morte mirabilis appareret.
Quid est autem, quod se a Deo derelictum conqueritur, cum ipse et homo et Deus esset? A
Patre derelictus est, dum subiicitur passioni. Non est autem derelictus, dum nunquam separatur
a Patris unione. Patitur et conqueritur, ut se
se mortis uictorem esse ostenderet, quam primus homo peccando inuexit. Clamauit,
ut posse non mori declararet, si mori nollet. Clamauit, ut, qui in uita miracula fecerat, et
in morte mirabilis appareret.
Quid est autem, quod se a Deo derelictum conqueritur, cum ipse et homo et Deus esset? A
Patre derelictus est, dum subiicitur passioni. Non est autem derelictus, dum nunquam separatur
a Patris unione. Patitur et conqueritur, ut se hominem probet. Paradisum latroni pollicetur,
ut se Deum ostendat. Ideo quoque se derelictum clamat, ut
se mortis uictorem esse ostenderet, quam primus homo peccando inuexit. Clamauit,
ut posse non mori declararet, si mori nollet. Clamauit, ut, qui in uita miracula fecerat, et
in morte mirabilis appareret.
Quid est autem, quod se a Deo derelictum conqueritur, cum ipse et homo et Deus esset? A
Patre derelictus est, dum subiicitur passioni. Non est autem derelictus, dum nunquam separatur
a Patris unione. Patitur et conqueritur, ut se hominem probet. Paradisum latroni pollicetur,
ut se Deum ostendat. Ideo quoque se derelictum clamat, ut consyderemus,
in uita miracula fecerat, et
in morte mirabilis appareret.
Quid est autem, quod se a Deo derelictum conqueritur, cum ipse et homo et Deus esset? A
Patre derelictus est, dum subiicitur passioni. Non est autem derelictus, dum nunquam separatur
a Patris unione. Patitur et conqueritur, ut se hominem probet. Paradisum latroni pollicetur,
ut se Deum ostendat. Ideo quoque se derelictum clamat, ut consyderemus, quanto nos deuinxerit
beneficio, diuinitatem suam sibi subtrahendo, donec suę humanitatis passione pro nobis faciat
satis. Vel se derelictum
diuinitatem suam sibi subtrahendo, donec suę humanitatis passione pro nobis faciat
satis. Vel se derelictum clamat a Deo, dum Iudeorum deflet perfidiam, quia, pro quibus mori
uoluit, eos Dei prohibente iustitia saluare nequit. Illis etiam omnibus, qui Christi
diuinitatem negant et purum hominem fuisse asserunt, Christus a Deo derelictus est. Habent
itaque sibi hominem, qui mori possit, Deum non habent, qui saluare uelit.
Cęterum Christus, dum »Heli, Heli« clamaret, Iudei non Deum ab eo inuocari dixerunt, sed
Heliam, ut imbecillitatis eum
qui mori possit, Deum non habent, qui saluare uelit.
Cęterum Christus, dum »Heli, Heli« clamaret, Iudei non Deum ab eo inuocari dixerunt, sed
Heliam, ut imbecillitatis eum arguant, qui Helię indigeat auxilio. Quidam —
inquit — illic stantes et audientes dicebant: Heliam uocat iste; cum tamen
Heli Hebreum uocabulum sit et Deum signet, sicut etiam Euangelista
interpretatur. Vbi discimus proprium inuidorum esse omnia dicta atque facta eorum, quos odere,
ad deteriorem partem trahere et, quod alii
clamaret, Iudei non Deum ab eo inuocari dixerunt, sed
Heliam, ut imbecillitatis eum arguant, qui Helię indigeat auxilio. Quidam —
inquit — illic stantes et audientes dicebant: Heliam uocat iste; cum tamen
Heli Hebreum uocabulum sit et Deum signet, sicut etiam Euangelista
interpretatur. Vbi discimus proprium inuidorum esse omnia dicta atque facta eorum, quos odere,
ad deteriorem partem trahere et, quod alii laude dignum putant, praua uerborum fuligine
denigrare.
Non est hoc loco prętereunda
stantes et audientes dicebant: Heliam uocat iste; cum tamen
Heli Hebreum uocabulum sit et Deum signet, sicut etiam Euangelista
interpretatur. Vbi discimus proprium inuidorum esse omnia dicta atque facta eorum, quos odere,
ad deteriorem partem trahere et, quod alii laude dignum putant, praua uerborum fuligine
denigrare.
Non est hoc loco prętereunda Ioannis quoque narratio. Ait enim: Postea sciens Iesus,
quod omnia consummata sunt, ut consummaretur Scriptura dixit*: Sitio. Sciens Iesus
omnia sibi
ori eius. Nimiis igitur angoribus
agitatus Dominus coepit sitire. Sitio, inquit. Hinc illi, qui nulla prorsus
mouebantur miseratione, obtulerunt ori eius spongiam arundini superpositam, aceto plenam.
Scilicet parum fuerat ad crucem eunti ac sitienti uinum fele et myrrha mixtum porrexisse, nisi
nunc iterum acetum propinarent in cruce morienti. O flagitium ingens, o impietas omnes uincens
impietates. Os illud fele et aceto potatur, a quo omni melle dulcior fluebat oratio, omni auro
preciosior, omni chrystallo purior, omni medicinę genere
ori eius spongiam arundini superpositam, aceto plenam.
Scilicet parum fuerat ad crucem eunti ac sitienti uinum fele et myrrha mixtum porrexisse, nisi
nunc iterum acetum propinarent in cruce morienti. O flagitium ingens, o impietas omnes uincens
impietates. Os illud fele et aceto potatur, a quo omni melle dulcior fluebat oratio, omni auro
preciosior, omni chrystallo purior, omni medicinę genere potentior atque salubrior. Fele et
aceto potatur Doctor ueritatis, Institutor uitę, salutis ęternę Largitor. Veruntamen non
humana potestas, non uis
nunc iterum acetum propinarent in cruce morienti. O flagitium ingens, o impietas omnes uincens
impietates. Os illud fele et aceto potatur, a quo omni melle dulcior fluebat oratio, omni auro
preciosior, omni chrystallo purior, omni medicinę genere potentior atque salubrior. Fele et
aceto potatur Doctor ueritatis, Institutor uitę, salutis ęternę Largitor. Veruntamen non
humana potestas, non uis hominum ad hęc subeunda illum cogit, sed immensus erga homines amor
incredibilisque miseratio, ne perdat, quos condidit, ne diabolo subiectos relinquat, quos
sed immensus erga homines amor
incredibilisque miseratio, ne perdat, quos condidit, ne diabolo subiectos relinquat, quos ad
Dei similitudinem creauit. Pro peccatis nostris igitur sua passione uoluit facere satis ac per
immolationem proprii corporis Deo Patri nos reconciliare. Et, si pro nobis ad tantam
humilitatem se deiecit ipse Dominus noster, quanta est nostra, qui serui sumus, ingratitudo
fastu aliquo elationeque mentis illum offendere?
Gustata autem felis amaritudine acceptoque aceti poculo: Consummatum est,
inquit. Hoc
ad tantam
humilitatem se deiecit ipse Dominus noster, quanta est nostra, qui serui sumus, ingratitudo
fastu aliquo elationeque mentis illum offendere?
Gustata autem felis amaritudine acceptoque aceti poculo: Consummatum est,
inquit. Hoc est, consummata et finita sunt, quę in prophetis et in psalmis et in omnibus Legis
cerimoniis de me fuerant significata. Consummata est diaboli potestas, et qui per lignum
uicerat arboris uetitę, per lignum uictus est crucis gratuitę. Consummata est pręuaricatio et
finem accepit peccatum.
deiecit ipse Dominus noster, quanta est nostra, qui serui sumus, ingratitudo
fastu aliquo elationeque mentis illum offendere?
Gustata autem felis amaritudine acceptoque aceti poculo: Consummatum est,
inquit. Hoc est, consummata et finita sunt, quę in prophetis et in psalmis et in omnibus Legis
cerimoniis de me fuerant significata. Consummata est diaboli potestas, et qui per lignum
uicerat arboris uetitę, per lignum uictus est crucis gratuitę. Consummata est pręuaricatio et
finem accepit peccatum. Deleta est iniquitas terrę
noster, quanta est nostra, qui serui sumus, ingratitudo
fastu aliquo elationeque mentis illum offendere?
Gustata autem felis amaritudine acceptoque aceti poculo: Consummatum est,
inquit. Hoc est, consummata et finita sunt, quę in prophetis et in psalmis et in omnibus Legis
cerimoniis de me fuerant significata. Consummata est diaboli potestas, et qui per lignum
uicerat arboris uetitę, per lignum uictus est crucis gratuitę. Consummata est pręuaricatio et
finem accepit peccatum. Deleta est iniquitas terrę preciosissimo Christi
illum offendere?
Gustata autem felis amaritudine acceptoque aceti poculo: Consummatum est,
inquit. Hoc est, consummata et finita sunt, quę in prophetis et in psalmis et in omnibus Legis
cerimoniis de me fuerant significata. Consummata est diaboli potestas, et qui per lignum
uicerat arboris uetitę, per lignum uictus est crucis gratuitę. Consummata est pręuaricatio et
finem accepit peccatum. Deleta est iniquitas terrę preciosissimo Christi sanguine. Qui captiui
tenebamur, redempti sumus. Qui serui eramus diaboli, facti sumus per
inquit. Hoc est, consummata et finita sunt, quę in prophetis et in psalmis et in omnibus Legis
cerimoniis de me fuerant significata. Consummata est diaboli potestas, et qui per lignum
uicerat arboris uetitę, per lignum uictus est crucis gratuitę. Consummata est pręuaricatio et
finem accepit peccatum. Deleta est iniquitas terrę preciosissimo Christi sanguine. Qui captiui
tenebamur, redempti sumus. Qui serui eramus diaboli, facti sumus per Christum filii Dei. Quid
hoc beneficio maius? Quid ista charitate ardentius? Mortem sponte subiit Dominus, ut
iniquitas terrę preciosissimo Christi sanguine. Qui captiui
tenebamur, redempti sumus. Qui serui eramus diaboli, facti sumus per Christum filii Dei. Quid
hoc beneficio maius? Quid ista charitate ardentius? Mortem sponte subiit Dominus, ut seruis
uitam daret, non hanc momentaneam et caducam, sed illam stabilem et ęternam. Quid dico: mortem
subiit, cum etiam ante mortem nullus corporis eius sensus a poena fuerit alienus? Visus
offendebatur actis gestibusque impiis Iudeorum, conuitiis auditus, odoratus loci, in quo d amnati morte mulctari
Christi sanguine. Qui captiui
tenebamur, redempti sumus. Qui serui eramus diaboli, facti sumus per Christum filii Dei. Quid
hoc beneficio maius? Quid ista charitate ardentius? Mortem sponte subiit Dominus, ut seruis
uitam daret, non hanc momentaneam et caducam, sed illam stabilem et ęternam. Quid dico: mortem
subiit, cum etiam ante mortem nullus corporis eius sensus a poena fuerit alienus? Visus
offendebatur actis gestibusque impiis Iudeorum, conuitiis auditus, odoratus loci, in quo d amnati morte mulctari solebant, sanguinolento foetore,
tactus, qui totius corporis est, flagellorum uerbere, spinarum punctione,
colaphorum percussu, sputorum foeditate, clauorum confixione.
Cum igitur iam in mortem anhellaret, iuxta Lucę Euangelium clamans uoce magna ait:
Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. Et hęc dicens expirauit. Ideo uoce
magna clamat, ut, sicut uerbis prędixerat, se potestatem habere ponendi animam suam et iterum
sumendi eam, re atque opere ostendat. Qui enim moriendo clamare potuit, poterat non mori, si
uellet. Clamor iste testatur non uiolentam esse
Cum igitur iam in mortem anhellaret, iuxta Lucę Euangelium clamans uoce magna ait:
Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. Et hęc dicens expirauit. Ideo uoce
magna clamat, ut, sicut uerbis prędixerat, se potestatem habere ponendi animam suam et iterum
sumendi eam, re atque opere ostendat. Qui enim moriendo clamare potuit, poterat non mori, si
uellet. Clamor iste testatur non uiolentam esse mortem, sed uoluntariam. Volens ergo mortuus
est, uolens resurrexit. Non tamen ideo excusatur impietas Iudeorum, qui innocentem
hoc est, animam in manus Patris commendando, se esse principium demonstrat animabus fidelium
ascendendi in paradisum, quę hactenus in infernum descendebant. Simul nobis documento est, ut
pręcipue imminente uitę fine animas nostras, quę mortis expertes sunt, Deo commendemus et in
ipsa ultima spiritus exhallatione nihil aliud nisi Deum cogitemus, metuendo iustitiam eius
misericordiamque implorando.
Et hęc — inquit — dicens expirauit. Corpus mortuum mansit in cruce,
ad Patrem anima abiit, diuinitas uero
Simul nobis documento est, ut
pręcipue imminente uitę fine animas nostras, quę mortis expertes sunt, Deo commendemus et in
ipsa ultima spiritus exhallatione nihil aliud nisi Deum cogitemus, metuendo iustitiam eius
misericordiamque implorando.
Et hęc — inquit — dicens expirauit. Corpus mortuum mansit in cruce,
ad Patrem anima abiit, diuinitas uero neque a corpore discessit neque ab anima. Dei enim
uerbum, quod semel assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione
illud
misericordiamque implorando.
Et hęc — inquit — dicens expirauit. Corpus mortuum mansit in cruce,
ad Patrem anima abiit, diuinitas uero neque a corpore discessit neque ab anima. Dei enim
uerbum, quod semel assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione
illud defendens, et cum anima in paradiso ad dextram sedens Dei Patris. Alioquin et corpus in
triduo illo corrumperetur et anima ad ipsum uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
in morte anima et corpus hominis inter se
— inquit — dicens expirauit. Corpus mortuum mansit in cruce,
ad Patrem anima abiit, diuinitas uero neque a corpore discessit neque ab anima. Dei enim
uerbum, quod semel assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione
illud defendens, et cum anima in paradiso ad dextram sedens Dei Patris. Alioquin et corpus in
triduo illo corrumperetur et anima ad ipsum uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
in morte anima et corpus hominis inter se separentur, non tamen separantur a humanitate. Ita
Christi
mansit in cruce,
ad Patrem anima abiit, diuinitas uero neque a corpore discessit neque ab anima. Dei enim
uerbum, quod semel assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione
illud defendens, et cum anima in paradiso ad dextram sedens Dei Patris. Alioquin et corpus in
triduo illo corrumperetur et anima ad ipsum uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
in morte anima et corpus hominis inter se separentur, non tamen separantur a humanitate. Ita
Christi humanitas ne per mortem quidem seiungi potuit ab eius diuinitate.
diuinitas uero neque a corpore discessit neque ab anima. Dei enim
uerbum, quod semel assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione
illud defendens, et cum anima in paradiso ad dextram sedens Dei Patris. Alioquin et corpus in
triduo illo corrumperetur et anima ad ipsum uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
in morte anima et corpus hominis inter se separentur, non tamen separantur a humanitate. Ita
Christi humanitas ne per mortem quidem seiungi potuit ab eius diuinitate. Christus ergo tunc
etiam, cum corpus eius
assumpsit, nunquam dimisit, et in sepulchro fuit cum corpore a solutione
illud defendens, et cum anima in paradiso ad dextram sedens Dei Patris. Alioquin et corpus in
triduo illo corrumperetur et anima ad ipsum uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
in morte anima et corpus hominis inter se separentur, non tamen separantur a humanitate. Ita
Christi humanitas ne per mortem quidem seiungi potuit ab eius diuinitate. Christus ergo tunc
etiam, cum corpus eius fuit mortuum, Deus et homo erat, quanquam non homo perfectus propter
separationem
uiuificandum tam cito non redisset. Cęterum, licet
in morte anima et corpus hominis inter se separentur, non tamen separantur a humanitate. Ita
Christi humanitas ne per mortem quidem seiungi potuit ab eius diuinitate. Christus ergo tunc
etiam, cum corpus eius fuit mortuum, Deus et homo erat, quanquam non homo perfectus propter
separationem animę et corporis, homo tamen propter humanitatem, quę inseparabilis est et tam
animę quam corpori communis. Homo ergo et Deus fuit propter Verbi cum assumpta
humanitate unionem. Homo autem perfectus
corpus hominis inter se separentur, non tamen separantur a humanitate. Ita
Christi humanitas ne per mortem quidem seiungi potuit ab eius diuinitate. Christus ergo tunc
etiam, cum corpus eius fuit mortuum, Deus et homo erat, quanquam non homo perfectus propter
separationem animę et corporis, homo tamen propter humanitatem, quę inseparabilis est et tam
animę quam corpori communis. Homo ergo et Deus fuit propter Verbi cum assumpta
humanitate unionem. Homo autem perfectus fuit et ante mortem quidem, sed passibilis atque
mortalis, et post
Ita
Christi humanitas ne per mortem quidem seiungi potuit ab eius diuinitate. Christus ergo tunc
etiam, cum corpus eius fuit mortuum, Deus et homo erat, quanquam non homo perfectus propter
separationem animę et corporis, homo tamen propter humanitatem, quę inseparabilis est et tam
animę quam corpori communis. Homo ergo et Deus fuit propter Verbi cum assumpta
humanitate unionem. Homo autem perfectus fuit et ante mortem quidem, sed passibilis atque
mortalis, et post resurrectionem, sed neque iniurię obnoxius neque morti. Si tales
ab eius diuinitate. Christus ergo tunc
etiam, cum corpus eius fuit mortuum, Deus et homo erat, quanquam non homo perfectus propter
separationem animę et corporis, homo tamen propter humanitatem, quę inseparabilis est et tam
animę quam corpori communis. Homo ergo et Deus fuit propter Verbi cum assumpta
humanitate unionem. Homo autem perfectus fuit et ante mortem quidem, sed passibilis atque
mortalis, et post resurrectionem, sed neque iniurię obnoxius neque morti. Si tales effici
cupimis,
erat, quanquam non homo perfectus propter
separationem animę et corporis, homo tamen propter humanitatem, quę inseparabilis est et tam
animę quam corpori communis. Homo ergo et Deus fuit propter Verbi cum assumpta
humanitate unionem. Homo autem perfectus fuit et ante mortem quidem, sed passibilis atque
mortalis, et post resurrectionem, sed neque iniurię obnoxius neque morti. Si tales effici
cupimis, ipsum, qui talis fuit, sequamur,
ipsum audiamus, ipsi obtemperemus et hac ipsa in re nec
animę et corporis, homo tamen propter humanitatem, quę inseparabilis est et tam
animę quam corpori communis. Homo ergo et Deus fuit propter Verbi cum assumpta
humanitate unionem. Homo autem perfectus fuit et ante mortem quidem, sed passibilis atque
mortalis, et post resurrectionem, sed neque iniurię obnoxius neque morti. Si tales effici
cupimis, ipsum, qui talis fuit, sequamur,
ipsum audiamus, ipsi obtemperemus et hac ipsa in re nec impiorum minę nec mortis timor nec
ulla nos ab illo
autem perfectus fuit et ante mortem quidem, sed passibilis atque
mortalis, et post resurrectionem, sed neque iniurię obnoxius neque morti. Si tales effici
cupimis, ipsum, qui talis fuit, sequamur,
ipsum audiamus, ipsi obtemperemus et hac ipsa in re nec impiorum minę nec mortis timor nec
ulla nos ab illo separent mundi huius aduersa. Nihil enim nobis nocere poterit, quandiu in
seruanda Christo fide fortes fuerimus atque constantes et non eos, qui corpus occidunt,
timuerimus, sed illum potius, qui corpus et
ipsum, qui talis fuit, sequamur,
ipsum audiamus, ipsi obtemperemus et hac ipsa in re nec impiorum minę nec mortis timor nec
ulla nos ab illo separent mundi huius aduersa. Nihil enim nobis nocere poterit, quandiu in
seruanda Christo fide fortes fuerimus atque constantes et non eos, qui corpus occidunt,
timuerimus, sed illum potius, qui corpus et animam potest mittere in gehennam. Quo uidelicet
iudicante et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt
et hac ipsa in re nec impiorum minę nec mortis timor nec
ulla nos ab illo separent mundi huius aduersa. Nihil enim nobis nocere poterit, quandiu in
seruanda Christo fide fortes fuerimus atque constantes et non eos, qui corpus occidunt,
timuerimus, sed illum potius, qui corpus et animam potest mittere in gehennam. Quo uidelicet
iudicante et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum
nos ab illo separent mundi huius aduersa. Nihil enim nobis nocere poterit, quandiu in
seruanda Christo fide fortes fuerimus atque constantes et non eos, qui corpus occidunt,
timuerimus, sed illum potius, qui corpus et animam potest mittere in gehennam. Quo uidelicet
iudicante et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
Nihil enim nobis nocere poterit, quandiu in
seruanda Christo fide fortes fuerimus atque constantes et non eos, qui corpus occidunt,
timuerimus, sed illum potius, qui corpus et animam potest mittere in gehennam. Quo uidelicet
iudicante et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta
corpus occidunt,
timuerimus, sed illum potius, qui corpus et animam potest mittere in gehennam. Quo uidelicet
iudicante et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post
uidelicet
iudicante et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut
et impii cruciatibus afficiuntur ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
ęternis et iusti ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
elementa in morte sui
ad gaudia sublimantur nunquam
finienda.
Porro mortem Christi continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
elementa in morte sui autoris et, quomodo poterant,
continuo secuta sunt miracula. Et ecce — inquit —
uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
elementa in morte sui autoris et, quomodo poterant, tunc se tristari ostenderent. Velum templi
scinditur, terra tremit*,
templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, et terra mota est, et
petrę scissę sunt. Et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
elementa in morte sui autoris et, quomodo poterant, tunc se tristari ostenderent. Velum templi
scinditur, terra tremit*, petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, mortui resurgunt. Et cuncta
alia diuinitatem
monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormierant,
surrexerunt. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius uenerunt in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
elementa in morte sui autoris et, quomodo poterant, tunc se tristari ostenderent. Velum templi
scinditur, terra tremit*, petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, mortui resurgunt. Et cuncta
alia diuinitatem eius, qui in cruce mortuus pendebat, testantur.
Talia quęque** cernens centurio et qui cum illo
in
sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis. Congruum sane fuit, ut omnia commouerentur
elementa in morte sui autoris et, quomodo poterant, tunc se tristari ostenderent. Velum templi
scinditur, terra tremit*, petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, mortui resurgunt. Et cuncta
alia diuinitatem eius, qui in cruce mortuus pendebat, testantur.
Talia quęque** cernens centurio et qui cum illo aderant, conuertuntur. Sic enim in Mattheo
legimus: Centurio, et qui cum eo erant, custodientes Iesum, uiso terrę*** motu et his,
quę
sui autoris et, quomodo poterant, tunc se tristari ostenderent. Velum templi
scinditur, terra tremit*, petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, mortui resurgunt. Et cuncta
alia diuinitatem eius, qui in cruce mortuus pendebat, testantur.
Talia quęque** cernens centurio et qui cum illo aderant, conuertuntur. Sic enim in Mattheo
legimus: Centurio, et qui cum eo erant, custodientes Iesum, uiso terrę*** motu et his,
quę fiebant, timuerunt ualde dicentes: Vere Filius Dei erat iste. Marcus centurionem
ex eo magis commotum asserit, quod
terra tremit*, petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, mortui resurgunt. Et cuncta
alia diuinitatem eius, qui in cruce mortuus pendebat, testantur.
Talia quęque** cernens centurio et qui cum illo aderant, conuertuntur. Sic enim in Mattheo
legimus: Centurio, et qui cum eo erant, custodientes Iesum, uiso terrę*** motu et his,
quę fiebant, timuerunt ualde dicentes: Vere Filius Dei erat iste. Marcus centurionem
ex eo magis commotum asserit, quod Iesus in cruce clamans expirasset. Centurio ergo gentilis
atque adhuc extra
mortui resurgunt. Et cuncta
alia diuinitatem eius, qui in cruce mortuus pendebat, testantur.
Talia quęque** cernens centurio et qui cum illo aderant, conuertuntur. Sic enim in Mattheo
legimus: Centurio, et qui cum eo erant, custodientes Iesum, uiso terrę*** motu et his,
quę fiebant, timuerunt ualde dicentes: Vere Filius Dei erat iste. Marcus centurionem
ex eo magis commotum asserit, quod Iesus in cruce clamans expirasset. Centurio ergo gentilis
atque adhuc extra Ecclesiam positus Christum Dei Filium confitetur, et nonnulli ex
terrę*** motu et his,
quę fiebant, timuerunt ualde dicentes: Vere Filius Dei erat iste. Marcus centurionem
ex eo magis commotum asserit, quod Iesus in cruce clamans expirasset. Centurio ergo gentilis
atque adhuc extra Ecclesiam positus Christum Dei Filium confitetur, et nonnulli ex Christianis
*corr. ex tremuit
**corr. ex quoque
***corr. ex terre
d ubitant suspensoque animo, quę de illo ab Euangelistis conscripta sunt,
admittere solent.
**corr. ex quoque
***corr. ex terre
d ubitant suspensoque animo, quę de illo ab Euangelistis conscripta sunt,
admittere solent. Nec solus id quidem centurio, sed alii etiam, qui aderant simul, fatebantur
et (ut Lucas ait) percutientes pectora sua reuertebantur. Pectoris nempe
percussione poenitentiam prę se ferebant eorum, quę aduersus illum uel dixerant uel fecerant.
Non potest autem ea de re ulla esse dubitatio, quam accusatus non refellit et accusatores
simul, fatebantur
et (ut Lucas ait) percutientes pectora sua reuertebantur. Pectoris nempe
percussione poenitentiam prę se ferebant eorum, quę aduersus illum uel dixerant uel fecerant.
Non potest autem ea de re ulla esse dubitatio, quam accusatus non refellit et accusatores
affirmant.
Sed quoniam non est nunc locus de fide dubios arguere, ad uos conuertor, qui creditis, qui
cum Ecclesia sentitis, et tamen eum, in quem creditis, offendere non timetis. Ecce uelum
templi Christo patiente scissum est, et uos eodem iam regnante
eorum, quę aduersus illum uel dixerant uel fecerant.
Non potest autem ea de re ulla esse dubitatio, quam accusatus non refellit et accusatores
affirmant.
Sed quoniam non est nunc locus de fide dubios arguere, ad uos conuertor, qui creditis, qui
cum Ecclesia sentitis, et tamen eum, in quem creditis, offendere non timetis. Ecce uelum
templi Christo patiente scissum est, et uos eodem iam regnante non scinditis ad poenitentiam
corda uestra. Terra mota est, et nostri non mouentur affectus de uitio ad uirtutem, de
terrenorum cura ad cęlestium
accusatus non refellit et accusatores
affirmant.
Sed quoniam non est nunc locus de fide dubios arguere, ad uos conuertor, qui creditis, qui
cum Ecclesia sentitis, et tamen eum, in quem creditis, offendere non timetis. Ecce uelum
templi Christo patiente scissum est, et uos eodem iam regnante non scinditis ad poenitentiam
corda uestra. Terra mota est, et nostri non mouentur affectus de uitio ad uirtutem, de
terrenorum cura ad cęlestium contemplationem. Petrę scissę sunt, et uos obstinati animi nondum
frangitis duritiam, ut ad se conuersus
locus de fide dubios arguere, ad uos conuertor, qui creditis, qui
cum Ecclesia sentitis, et tamen eum, in quem creditis, offendere non timetis. Ecce uelum
templi Christo patiente scissum est, et uos eodem iam regnante non scinditis ad poenitentiam
corda uestra. Terra mota est, et nostri non mouentur affectus de uitio ad uirtutem, de
terrenorum cura ad cęlestium contemplationem. Petrę scissę sunt, et uos obstinati animi nondum
frangitis duritiam, ut ad se conuersus mollescat, qui prauitatibus occalluit. Monumenta aperta
sunt, et uos clausis oculis
non timetis. Ecce uelum
templi Christo patiente scissum est, et uos eodem iam regnante non scinditis ad poenitentiam
corda uestra. Terra mota est, et nostri non mouentur affectus de uitio ad uirtutem, de
terrenorum cura ad cęlestium contemplationem. Petrę scissę sunt, et uos obstinati animi nondum
frangitis duritiam, ut ad se conuersus mollescat, qui prauitatibus occalluit. Monumenta aperta
sunt, et uos clausis oculis ueluti cęci, quę mox futura sunt, pertransitis, pręsentia tantum
curantes. Corpora mortuorum surrexerunt, et uos de morte
uestra. Terra mota est, et nostri non mouentur affectus de uitio ad uirtutem, de
terrenorum cura ad cęlestium contemplationem. Petrę scissę sunt, et uos obstinati animi nondum
frangitis duritiam, ut ad se conuersus mollescat, qui prauitatibus occalluit. Monumenta aperta
sunt, et uos clausis oculis ueluti cęci, quę mox futura sunt, pertransitis, pręsentia tantum
curantes. Corpora mortuorum surrexerunt, et uos de morte peccati surgere negligitis. Et
quoniam in scelerum sepulchro iacere uos iuuat, in sanctam ciuitatem, cęlestem Hierusalem, non
scissę sunt, et uos obstinati animi nondum
frangitis duritiam, ut ad se conuersus mollescat, qui prauitatibus occalluit. Monumenta aperta
sunt, et uos clausis oculis ueluti cęci, quę mox futura sunt, pertransitis, pręsentia tantum
curantes. Corpora mortuorum surrexerunt, et uos de morte peccati surgere negligitis. Et
quoniam in scelerum sepulchro iacere uos iuuat, in sanctam ciuitatem, cęlestem Hierusalem, non
intrabitis, sicut isti introierunt. De hoc satis. Nunc Ioannis narrationem subiungamus!
Iudei — inquit —
frangitis duritiam, ut ad se conuersus mollescat, qui prauitatibus occalluit. Monumenta aperta
sunt, et uos clausis oculis ueluti cęci, quę mox futura sunt, pertransitis, pręsentia tantum
curantes. Corpora mortuorum surrexerunt, et uos de morte peccati surgere negligitis. Et
quoniam in scelerum sepulchro iacere uos iuuat, in sanctam ciuitatem, cęlestem Hierusalem, non
intrabitis, sicut isti introierunt. De hoc satis. Nunc Ioannis narrationem subiungamus!
Iudei — inquit — quoniam Parasceue erat, ut non remanerent
De hoc satis. Nunc Ioannis narrationem subiungamus!
Iudei — inquit — quoniam Parasceue erat, ut non remanerent in cruce corpora
sabbato (erat enim magnus dies ille sabbati), rogauerunt Pilatum, ut frangerentur
(eorum)* crura et tollerentur. Parasceue pręparatio interpretatur, ut ante
diximus, quando Iudei feria sexta pręparabant cibos, quibus sabbato usuri erant. Erat autem
magnus dies ille sabbati propter festum Paschale, sanctius cęteris atque celebrius. Eos
igitur, qui adhuc in cruce
interpretatur, ut ante
diximus, quando Iudei feria sexta pręparabant cibos, quibus sabbato usuri erant. Erat autem
magnus dies ille sabbati propter festum Paschale, sanctius cęteris atque celebrius. Eos
igitur, qui adhuc in cruce spirare uidebantur, crucifragio necare uoluerunt et deponere, ne
pendentium, et nondum mortuorum hominum cruciatu dies festus offenderetur. Venerunt ergo
milites, et primi
*add.
quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum
quando Iudei feria sexta pręparabant cibos, quibus sabbato usuri erant. Erat autem
magnus dies ille sabbati propter festum Paschale, sanctius cęteris atque celebrius. Eos
igitur, qui adhuc in cruce spirare uidebantur, crucifragio necare uoluerunt et deponere, ne
pendentium, et nondum mortuorum hominum cruciatu dies festus offenderetur. Venerunt ergo
milites, et primi
*add.
quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum
uenissent, ut
dies ille sabbati propter festum Paschale, sanctius cęteris atque celebrius. Eos
igitur, qui adhuc in cruce spirare uidebantur, crucifragio necare uoluerunt et deponere, ne
pendentium, et nondum mortuorum hominum cruciatu dies festus offenderetur. Venerunt ergo
milites, et primi
*add.
quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum
uenissent, ut uiderunt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, sed unus militum lancea
latus eius aperuit, et
spirare uidebantur, crucifragio necare uoluerunt et deponere, ne
pendentium, et nondum mortuorum hominum cruciatu dies festus offenderetur. Venerunt ergo
milites, et primi
*add.
quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum
uenissent, ut uiderunt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, sed unus militum lancea
latus eius aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua.
Fractis igitur latronum cruribus Christi crura non fregerunt;
et primi
*add.
quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum
uenissent, ut uiderunt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, sed unus militum lancea
latus eius aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua.
Fractis igitur latronum cruribus Christi crura non fregerunt; et hoc sane non miseratione
impulsi, sed quod necessarium non putarunt ultra in mortuum tormenta exercere, prouidentia
quoque diuina sic disponente, quoniam de illo
*add.
quidem fregerunt crura, et alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum
uenissent, ut uiderunt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, sed unus militum lancea
latus eius aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua.
Fractis igitur latronum cruribus Christi crura non fregerunt; et hoc sane non miseratione
impulsi, sed quod necessarium non putarunt ultra in mortuum tormenta exercere, prouidentia
quoque diuina sic disponente, quoniam de illo prędictum fuerat: Os non
alterius, qui crucifixus est cum eo. Ad Iesum autem cum
uenissent, ut uiderunt eum iam mortuum, non fregerunt eius crura, sed unus militum lancea
latus eius aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua.
Fractis igitur latronum cruribus Christi crura non fregerunt; et hoc sane non miseratione
impulsi, sed quod necessarium non putarunt ultra in mortuum tormenta exercere, prouidentia
quoque diuina sic disponente, quoniam de illo prędictum fuerat: Os non comminuetis ex
eo. Sed cuius ossa non contuderunt, inuentus est tamen, qui
Sed cuius ossa non contuderunt, inuentus est tamen, qui etiam exanimis latus lancea
aperiret. Quasi uero parum fuerat uiuum flagellis cecidisse*, spinis coronasse, arundine
uerberasse, sputis foedasse, alapis percussisse, clauis in ligno distentum confixisse,
sitientem fele et aceto potasse, nisi etiam iam extincto uulnus hasta inflixissent. O scelus
immane, facinus omni feritate atrocius! At tu, fidelis anima, iam contemplare Dominum tuum in
patibulo pendentem, pro te supplicia, pro te mortem sua sponte patientem, et cogita, quid
unquam tanta ac
confixisse,
sitientem fele et aceto potasse, nisi etiam iam extincto uulnus hasta inflixissent. O scelus
immane, facinus omni feritate atrocius! At tu, fidelis anima, iam contemplare Dominum tuum in
patibulo pendentem, pro te supplicia, pro te mortem sua sponte patientem, et cogita, quid
unquam tanta ac tali Saluatoris tui erga te charitate dignum fecisti. Ille caput suum spinarum
aculeis subiecit, tu rigida ceruice elatisque superciliis proximum tuum, quem sicut teipsum
diligere iussus fueras, quandoque despexisti. Ille in suo dorso flagella
proximum tuum, quem sicut teipsum
diligere iussus fueras, quandoque despexisti. Ille in suo dorso flagella pertulit, tu tuum
spiritali labori subtractum mollibusque indutum in deliciis foues. Ille manibus pedibusque
uulneratis pectoreque lancea perfosso sanguinem effundere et pro tua salute mori uoluit, tu
pro eius nominis gloria non pecuniam egeno atque inopi effundis, non peccatis mortuos
suscitare poenitentię exhortatione studes, non mandatis eius pares, non monitis proficis, sed
delictis delicta cumulando in dies magis eum offendis et ad
effundere et pro tua salute mori uoluit, tu
pro eius nominis gloria non pecuniam egeno atque inopi effundis, non peccatis mortuos
suscitare poenitentię exhortatione studes, non mandatis eius pares, non monitis proficis, sed
delictis delicta cumulando in dies magis eum offendis et ad iracundiam prouocas. Quid hac
ingratitudine peius, quid hac uicissitudinis relatione indignius? A quo de peccato liberaris,
ei peccare, a quo saluaris, ei iniuriam inferre. Lugeant iam **corr. ex
tam tandem oculi non Domini angustias, sed tuum, o
liberaris,
ei peccare, a quo saluaris, ei iniuriam inferre. Lugeant iam **corr. ex
tam tandem oculi non Domini angustias, sed tuum, o anima, scelus, non
crucifixi mortem, *corr. ex cęcidisse
sed tuum ocium et mortiferas terrenę uanitatis cupiditates, quibus ab ipso
alienata es, a quo sic dilecta fuisti, ut, dum tibi bona ęterna pręparabat, durissima quęque
in suo corpore perferre non dubitarit. Ad poenitentiam ergo conuersa crucem intuere Domini tui
et exclama: Fac me plagarum
sed tuum ocium et mortiferas terrenę uanitatis cupiditates, quibus ab ipso
alienata es, a quo sic dilecta fuisti, ut, dum tibi bona ęterna pręparabat, durissima quęque
in suo corpore perferre non dubitarit. Ad poenitentiam ergo conuersa crucem intuere Domini tui
et exclama: Fac me plagarum tuarum participem, Domine Deus, da mihi tribulationum tuarum
sentire dolorem, pręsta, ut in illo, in quo te pendentem aspicio, patibulo tecum simul
crucier, tecum moriar, ut in tua de me miseratione consoler et in tua morte per te reuiuiscam,
ergo conuersa crucem intuere Domini tui
et exclama: Fac me plagarum tuarum participem, Domine Deus, da mihi tribulationum tuarum
sentire dolorem, pręsta, ut in illo, in quo te pendentem aspicio, patibulo tecum simul
crucier, tecum moriar, ut in tua de me miseratione consoler et in tua morte per te reuiuiscam,
pręterita peccata plangens et plangenda ultra non committens. Da, ut te et tua dona tuaque
beneficia nunquam obliuiscar, sed cuncta memoriter tenens tibi soli placere studeam, a quo
solo plus quam a memetipsa me amari fateor. Redeat iam, unde
plagarum tuarum participem, Domine Deus, da mihi tribulationum tuarum
sentire dolorem, pręsta, ut in illo, in quo te pendentem aspicio, patibulo tecum simul
crucier, tecum moriar, ut in tua de me miseratione consoler et in tua morte per te reuiuiscam,
pręterita peccata plangens et plangenda ultra non committens. Da, ut te et tua dona tuaque
beneficia nunquam obliuiscar, sed cuncta memoriter tenens tibi soli placere studeam, a quo
solo plus quam a memetipsa me amari fateor. Redeat iam, unde huc declinauit oratio, et illud
hastę uulnus paulo altius
tribulationum tuarum
sentire dolorem, pręsta, ut in illo, in quo te pendentem aspicio, patibulo tecum simul
crucier, tecum moriar, ut in tua de me miseratione consoler et in tua morte per te reuiuiscam,
pręterita peccata plangens et plangenda ultra non committens. Da, ut te et tua dona tuaque
beneficia nunquam obliuiscar, sed cuncta memoriter tenens tibi soli placere studeam, a quo
solo plus quam a memetipsa me amari fateor. Redeat iam, unde huc declinauit oratio, et illud
hastę uulnus paulo altius consyderemus!
Res quippe ista neque
reuiuiscam,
pręterita peccata plangens et plangenda ultra non committens. Da, ut te et tua dona tuaque
beneficia nunquam obliuiscar, sed cuncta memoriter tenens tibi soli placere studeam, a quo
solo plus quam a memetipsa me amari fateor. Redeat iam, unde huc declinauit oratio, et illud
hastę uulnus paulo altius consyderemus!
Res quippe ista neque miraculo caruit neque mysterio. Aqua et sanguis de plaga lateris
fluxit, de plaga hominis mortui, de quo adhuc uiuo fluere destiterat aliis atque aliis
uulneribus confecto. At etiam integrum corpus
nunquam obliuiscar, sed cuncta memoriter tenens tibi soli placere studeam, a quo
solo plus quam a memetipsa me amari fateor. Redeat iam, unde huc declinauit oratio, et illud
hastę uulnus paulo altius consyderemus!
Res quippe ista neque miraculo caruit neque mysterio. Aqua et sanguis de plaga lateris
fluxit, de plaga hominis mortui, de quo adhuc uiuo fluere destiterat aliis atque aliis
uulneribus confecto. At etiam integrum corpus et nusquam saucium, postquam exanime factum
refrixit, si seces, si lanies, non apparebit cruor. Extincto enim calore
illud
hastę uulnus paulo altius consyderemus!
Res quippe ista neque miraculo caruit neque mysterio. Aqua et sanguis de plaga lateris
fluxit, de plaga hominis mortui, de quo adhuc uiuo fluere destiterat aliis atque aliis
uulneribus confecto. At etiam integrum corpus et nusquam saucium, postquam exanime factum
refrixit, si seces, si lanies, non apparebit cruor. Extincto enim calore frigefactisque
artubus ipse etiam sanguis coit et congelatur interius. Hic autem non modo sanguis, uerum
etiam aqua sanguini mixta de uulnere dicitur emanasse.
hominis mortui, de quo adhuc uiuo fluere destiterat aliis atque aliis
uulneribus confecto. At etiam integrum corpus et nusquam saucium, postquam exanime factum
refrixit, si seces, si lanies, non apparebit cruor. Extincto enim calore frigefactisque
artubus ipse etiam sanguis coit et congelatur interius. Hic autem non modo sanguis, uerum
etiam aqua sanguini mixta de uulnere dicitur emanasse. Fluxit autem sanguis, ut sub maledicto
uenundatos redimeret*, fluxit aqua, ut iam redemptos ab omni prorsus mentis corporisque
inquinamento ablueret et emundaret.
etiam sanguis coit et congelatur interius. Hic autem non modo sanguis, uerum
etiam aqua sanguini mixta de uulnere dicitur emanasse. Fluxit autem sanguis, ut sub maledicto
uenundatos redimeret*, fluxit aqua, ut iam redemptos ab omni prorsus mentis corporisque
inquinamento ablueret et emundaret. Quanuis igitur nobis liceat de tanto in nos collato
beneficio plurimum semper gaudere, non tamen deest materia flendi. Quia certe, nisi homo
peccasset, Christum talia pati necesse non fuisset.
Lugeamus ergo Domini nostri propter peccata nostra assumptas
liceat de tanto in nos collato
beneficio plurimum semper gaudere, non tamen deest materia flendi. Quia certe, nisi homo
peccasset, Christum talia pati necesse non fuisset.
Lugeamus ergo Domini nostri propter peccata nostra assumptas passiones dicamusque ei cum
gemitu et lachrymis: Nos, Domine Iesu, mandatum Dei pręuaricando probris te contumeliisque
obiecimus, nos tibi colaphos infregimus, nos te conspuimus, nos flagellauimus, nos spinis
conpunximus, arundine uerberauimus, clauis cruci affiximus, *corr. ex
redimere
Sed tamen dolemus, clementissime Domine, quod tibi tantę acerbitatis
tantique cruciatus causa fuerimus quodque post acceptum etiam beneficium tibi peccare non
cessamus. At tu, fragilitatis nostrę memor, ignosce confitentibus, imbecilles adiuua, dimitte,
quod peccauimus, et da gratiam, ne peccemus, sed illa constanter assidueque agamus, quę tuę
placita sunt maiestati, ut, qui passionum tuarum, quas pro nobis ultro subire uoluisti,
memoriam facimus, tuę quoque resurrectionis gloriam consequamur.
Post centurionis confessionem subdit
centurionis confessionem subdit Euangelista Mattheus: Erant autem ibi mulieres
multę a longe *corr. ex longę , quę secutę erant Iesum a Galilea,
ministrantes ei. Inter quas erat Maria Magdalene **corr. ex
Magdalenę et Maria Iacobi et Ioseph mater et mater filiorum
Zebedei. De his supra fecimus mentionem iuxta Ioannis Euangelium, qui illas una cum
Maria, matre Domini, iuxta crucem stetisse dixit. Quomodo
Quęstio
ergo Mattheus ait, quod
subdit Euangelista Mattheus: Erant autem ibi mulieres
multę a longe *corr. ex longę , quę secutę erant Iesum a Galilea,
ministrantes ei. Inter quas erat Maria Magdalene **corr. ex
Magdalenę et Maria Iacobi et Ioseph mater et mater filiorum
Zebedei. De his supra fecimus mentionem iuxta Ioannis Euangelium, qui illas una cum
Maria, matre Domini, iuxta crucem stetisse dixit. Quomodo
Quęstio
ergo Mattheus ait, quod erant ibi non
Euangelista Mattheus: Erant autem ibi mulieres
multę a longe *corr. ex longę , quę secutę erant Iesum a Galilea,
ministrantes ei. Inter quas erat Maria Magdalene **corr. ex
Magdalenę et Maria Iacobi et Ioseph mater et mater filiorum
Zebedei. De his supra fecimus mentionem iuxta Ioannis Euangelium, qui illas una cum
Maria, matre Domini, iuxta crucem stetisse dixit. Quomodo
Quęstio
ergo Mattheus ait, quod erant ibi non iuxta, sed a
iuxta crucem stetisse dixit. Quomodo
Quęstio
ergo Mattheus ait, quod erant ibi non iuxta, sed a longe? Vel quia prius iuxta
constiterant, deinde, cum eum iam expirasse uidissent, paulo longius sese submouere; uel quia
eodem loci et longe erant et prope: longe respectu militum, qui circa crucem stabant, prope
respectu crucis non multo interuallo ab eis distantis. Consyderandum tamen, quanto erga Iesum
amore istę mulieres flagrabant. Sequebantur eum, ut docentem audirent, ministrabant ei, hoc
est, ad
dixit. Quomodo
Quęstio
ergo Mattheus ait, quod erant ibi non iuxta, sed a longe? Vel quia prius iuxta
constiterant, deinde, cum eum iam expirasse uidissent, paulo longius sese submouere; uel quia
eodem loci et longe erant et prope: longe respectu militum, qui circa crucem stabant, prope
respectu crucis non multo interuallo ab eis distantis. Consyderandum tamen, quanto erga Iesum
amore istę mulieres flagrabant. Sequebantur eum, ut docentem audirent, ministrabant ei, hoc
est, ad uictum necessaria
stabant, prope
respectu crucis non multo interuallo ab eis distantis. Consyderandum tamen, quanto erga Iesum
amore istę mulieres flagrabant. Sequebantur eum, ut docentem audirent, ministrabant ei, hoc
est, ad uictum necessaria suppeditabant, ad supplicium euntem comitatę sunt et, cum discipuli
metu perculsi diffugissent, ipsę non recessere. Vis tu harum sanctitatem imitari mulierum?
Humilis humilem Iesum sequere, pręceptis eius parere stude, pauperum inopię tua ope succurre
et, sicut hę, quem flebant mortuum, meruerunt mox uidere
ad uictum necessaria suppeditabant, ad supplicium euntem comitatę sunt et, cum discipuli
metu perculsi diffugissent, ipsę non recessere. Vis tu harum sanctitatem imitari mulierum?
Humilis humilem Iesum sequere, pręceptis eius parere stude, pauperum inopię tua ope succurre
et, sicut hę, quem flebant mortuum, meruerunt mox uidere resurgentem, tu uidebis
in cęlo regnantem et post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir
ipsę non recessere. Vis tu harum sanctitatem imitari mulierum?
Humilis humilem Iesum sequere, pręceptis eius parere stude, pauperum inopię tua ope succurre
et, sicut hę, quem flebant mortuum, meruerunt mox uidere resurgentem, tu uidebis
in cęlo regnantem et post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat
sequere, pręceptis eius parere stude, pauperum inopię tua ope succurre
et, sicut hę, quem flebant mortuum, meruerunt mox uidere resurgentem, tu uidebis
in cęlo regnantem et post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem
sicut hę, quem flebant mortuum, meruerunt mox uidere resurgentem, tu uidebis
in cęlo regnantem et post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
meruerunt mox uidere resurgentem, tu uidebis
in cęlo regnantem et post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone.
post breuem laborem ęternę beatitudinis felici quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui
erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis
et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes
appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in
loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum
accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in
loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus
erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta
Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in
loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus
erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt
Iesum. His insuper additum est in Mattheo:
ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in
loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus
erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt
Iesum. His insuper additum est in Mattheo: Altera autem die, quę est post
Parasceuen, conuenerunt principes sacerdotum et
et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus
erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt
Iesum. His insuper additum est in Mattheo: Altera autem die, quę est post
Parasceuen, conuenerunt principes sacerdotum et pharisei ad Pilatum dicentes: Domine,
recordati sumus, quia seductor ille dixit adhuc uiuens: Post tres dies resurgam. Iube ergo
custodiri sepulchrum usque in diem tertium, ne forte ueniant discipuli eius et furentur eum
et dicant plebi: Surrexit a mortuis. Et erit
autem die, quę est post
Parasceuen, conuenerunt principes sacerdotum et pharisei ad Pilatum dicentes: Domine,
recordati sumus, quia seductor ille dixit adhuc uiuens: Post tres dies resurgam. Iube ergo
custodiri sepulchrum usque in diem tertium, ne forte ueniant discipuli eius et furentur eum
et dicant plebi: Surrexit a mortuis. Et erit nouissimus error peior priore. Ait
illis Pilatus: Habetis custodiam, ite, custodite, sicut scitis. Illi autem abeuntes munierunt
sepulchrum, signantes lapidem, cum custodibus. Quem quidem lapidem
Parasceuen, conuenerunt principes sacerdotum et pharisei ad Pilatum dicentes: Domine,
recordati sumus, quia seductor ille dixit adhuc uiuens: Post tres dies resurgam. Iube ergo
custodiri sepulchrum usque in diem tertium, ne forte ueniant discipuli eius et furentur eum
et dicant plebi: Surrexit a mortuis. Et erit nouissimus error peior priore. Ait
illis Pilatus: Habetis custodiam, ite, custodite, sicut scitis. Illi autem abeuntes munierunt
sepulchrum, signantes lapidem, cum custodibus. Quem quidem lapidem Marcus a Iosepho ad
sacerdotum et pharisei ad Pilatum dicentes: Domine,
recordati sumus, quia seductor ille dixit adhuc uiuens: Post tres dies resurgam. Iube ergo
custodiri sepulchrum usque in diem tertium, ne forte ueniant discipuli eius et furentur eum
et dicant plebi: Surrexit a mortuis. Et erit nouissimus error peior priore. Ait
illis Pilatus: Habetis custodiam, ite, custodite, sicut scitis. Illi autem abeuntes munierunt
sepulchrum, signantes lapidem, cum custodibus. Quem quidem lapidem Marcus a Iosepho ad
ostium monumenti aduolutum dixit.
ite, custodite, sicut scitis. Illi autem abeuntes munierunt
sepulchrum, signantes lapidem, cum custodibus. Quem quidem lapidem Marcus a Iosepho ad
ostium monumenti aduolutum dixit. Lucas etiam addit mulieres, quę eum secutę fuerant,
reuertentes parasse aromata et unguenta et sabbato quidem siluisse, hoc est, cessasse ab opere
secundum mandatum.
Quęri hoc potest, quomodo Ioseph, cum
Quęstio
esset occultus* discipulus Iesu propter metum Iudeorum, ausus sit petere corpus eius a
custodite, sicut scitis. Illi autem abeuntes munierunt
sepulchrum, signantes lapidem, cum custodibus. Quem quidem lapidem Marcus a Iosepho ad
ostium monumenti aduolutum dixit. Lucas etiam addit mulieres, quę eum secutę fuerant,
reuertentes parasse aromata et unguenta et sabbato quidem siluisse, hoc est, cessasse ab opere
secundum mandatum.
Quęri hoc potest, quomodo Ioseph, cum
Quęstio
esset occultus* discipulus Iesu propter metum Iudeorum, ausus sit petere corpus eius a
pręside
mandatum.
Quęri hoc potest, quomodo Ioseph, cum
Quęstio
esset occultus* discipulus Iesu propter metum Iudeorum, ausus sit petere corpus eius a
pręside *corr. ex ocultus
Pilato et palam de cruce deponere illud. Quam rem ne apostoli quidem ausi
fuerunt, qui tam aperte uiuum sequi non timuerant. Sed ex his, quę pręmissa sunt, potuit ei
pristinus eleuari, immo etiam tolli metus. Nobilis erat, uir bonus et iustus erat, magnę
habebatur autoritatis. Timuit
ex ocultus
Pilato et palam de cruce deponere illud. Quam rem ne apostoli quidem ausi
fuerunt, qui tam aperte uiuum sequi non timuerant. Sed ex his, quę pręmissa sunt, potuit ei
pristinus eleuari, immo etiam tolli metus. Nobilis erat, uir bonus et iustus erat, magnę
habebatur autoritatis. Timuit tamen uiuentem sequi, uidens tam immane in eum odium Iudeorum.
Peracta autem eiusdem nece consyderauit illos iam uoti sui compotes factos, et nemini ultra
graues fore putauit. Pręterea, cum etiam ipsi ideo latronum fregissent
sunt, potuit ei
pristinus eleuari, immo etiam tolli metus. Nobilis erat, uir bonus et iustus erat, magnę
habebatur autoritatis. Timuit tamen uiuentem sequi, uidens tam immane in eum odium Iudeorum.
Peracta autem eiusdem nece consyderauit illos iam uoti sui compotes factos, et nemini ultra
graues fore putauit. Pręterea, cum etiam ipsi ideo latronum fregissent crura, ne suspensi
remanerent in sabbato, sed mortui deponerentur, potuit Ioseph, dum isto pietatis officio
fungatur, uideri morem gerere uoluntati eorum. Sed iam cuncta, quę postremo narrata
Domini iam
exanime, depositum Nicodemus unxit odoribus; mundis linteaminibus inuolutum posuerunt illud in
monumento nouo, quod erat in horto. Pharisei autem munierunt sepulchrum cum
custodibus, lapidem, qui aduolutus erat, signantes. Iam primum, iustus sit oportet et
odore fragrans uirtutum, qui Domini corpus, modo uiuum et nulli obnoxium passioni, paratus est
accipere.
Accipiat illud, si mundauit conscientiam, si innouatus est spiritu, si expurgauit uetus
fermentum, ut sit noua conspersio. Illi uero cum phariseis custodiunt
mundis linteaminibus inuolutum posuerunt illud in
monumento nouo, quod erat in horto. Pharisei autem munierunt sepulchrum cum
custodibus, lapidem, qui aduolutus erat, signantes. Iam primum, iustus sit oportet et
odore fragrans uirtutum, qui Domini corpus, modo uiuum et nulli obnoxium passioni, paratus est
accipere.
Accipiat illud, si mundauit conscientiam, si innouatus est spiritu, si expurgauit uetus
fermentum, ut sit noua conspersio. Illi uero cum phariseis custodiunt sepulchrum, qui mortalia
curant et lapideam cordis sui
Domini corpus, modo uiuum et nulli obnoxium passioni, paratus est
accipere.
Accipiat illud, si mundauit conscientiam, si innouatus est spiritu, si expurgauit uetus
fermentum, ut sit noua conspersio. Illi uero cum phariseis custodiunt sepulchrum, qui mortalia
curant et lapideam cordis sui pertinaciam ita obsignatam gerunt, ut ad peccatorum suorum
poenitentiam nunquam emollescant.
Hęc sunt, quę de Domini et Saluatoris nostri Iesu Christi calumniis contumeliisque et
passionibus disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos
si expurgauit uetus
fermentum, ut sit noua conspersio. Illi uero cum phariseis custodiunt sepulchrum, qui mortalia
curant et lapideam cordis sui pertinaciam ita obsignatam gerunt, ut ad peccatorum suorum
poenitentiam nunquam emollescant.
Hęc sunt, quę de Domini et Saluatoris nostri Iesu Christi calumniis contumeliisque et
passionibus disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos mentis habenda. Nihil
est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque
Illi uero cum phariseis custodiunt sepulchrum, qui mortalia
curant et lapideam cordis sui pertinaciam ita obsignatam gerunt, ut ad peccatorum suorum
poenitentiam nunquam emollescant.
Hęc sunt, quę de Domini et Saluatoris nostri Iesu Christi calumniis contumeliisque et
passionibus disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos mentis habenda. Nihil
est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista
emollescant.
Hęc sunt, quę de Domini et Saluatoris nostri Iesu Christi calumniis contumeliisque et
passionibus disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos mentis habenda. Nihil
est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex
et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum
cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a
nostri Iesu Christi calumniis contumeliisque et
passionibus disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos mentis habenda. Nihil
est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex
et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum
cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*,
ut Iudeorum non solum prisca ista malicia,
passionibus disserere libuit, non sępe, sed semper quidem ante oculos mentis habenda. Nihil
est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex
et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum
cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*,
ut Iudeorum non solum prisca ista malicia, sed etiam pręsens** confundatur incredulitas, cum
habenda. Nihil
est enim, quod sic superbos humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex
et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum
cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*,
ut Iudeorum non solum prisca ista malicia, sed etiam pręsens** confundatur incredulitas, cum
iam manifesto intelligent ea omnia, quę in Scripturis de Messia uenturo
humiliet, peccatores emundet, iustos conseruet et in proposito
uitę perfectioris corroboret atque affirmet. Et quoniam ad fideles tantum spectat ista simplex
et nuda sacrę passionis rememoratio, proximo uolumine singula retexenda sunt et ostendendum
cuncta hęc multo ante et in Lege fuisse significata e t a prophetis prędicta*,
ut Iudeorum non solum prisca ista malicia, sed etiam pręsens** confundatur incredulitas, cum
iam manifesto intelligent ea omnia, quę in Scripturis de Messia uenturo figurata prędictaque
fuerant, euenisse in
incipiamus!
*corr. ex predicta
**corr. ex presens
LIBER SECVNDVS PROPHETICVS
Attendant animum Iudei, in errore supramodum pertinaces, et, si per Veteris Legis scripturas
illis ipsis diuinitus datas ab eisque receptas aperte monstrabimus Iesum, Dominum nostrum, qui
crucifixus est, uerum fuisse Messiam frustraque alium ab iisdem expectari, iam tandem uicti
manifestę ueritatis assertione inueteratam cordis
illis ipsis diuinitus datas ab eisque receptas aperte monstrabimus Iesum, Dominum nostrum, qui
crucifixus est, uerum fuisse Messiam frustraque alium ab iisdem expectari, iam tandem uicti
manifestę ueritatis assertione inueteratam cordis duritiem remittant atque deponant et in
hunc, quem prędicamus, credentes, hunc fide suscipientes suę saluti consulant. Quod quidem qui
non fecerint, eos in ęternum perituros certissime sciant. Digni enim sunt, ut pereant, qui
sibi magis quam Deo credunt. Sibi autem magis credunt, qui diuinarum autoritate
credentes, hunc fide suscipientes suę saluti consulant. Quod quidem qui
non fecerint, eos in ęternum perituros certissime sciant. Digni enim sunt, ut pereant, qui
sibi magis quam Deo credunt. Sibi autem magis credunt, qui diuinarum autoritate scripturarum
non mouentur et, dum contra ueritatem pertinaciter nituntur, sensum earum peruertere
contendunt, tam erga Deum iniqui, quam erga se crudeles.
Promissus Abrahę
Messiam in Lege Veteri promissum nemo negat, qui idem est, quod Christus.
Promissus Abrahę
Messiam in Lege Veteri promissum nemo negat, qui idem est, quod Christus. Vtrunque
enim unctum significat. Promissus fuit patriarchis, Abrahę primum, sicut in Genesi legimus
dicente ad eum Domino: Leua oculos tuos in directum, et uide a loco, in quo nunc es, ad
aquilonem et meridiem, ad orientem et occidentem. Omnem terram, quam conspicis,
tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum. Faciamque semen tuum sicut puluerem
terrę. Hoc euenisse in Christo credimus, qui secundum carnem
Messiam in Lege Veteri promissum nemo negat, qui idem est, quod Christus. Vtrunque
enim unctum significat. Promissus fuit patriarchis, Abrahę primum, sicut in Genesi legimus
dicente ad eum Domino: Leua oculos tuos in directum, et uide a loco, in quo nunc es, ad
aquilonem et meridiem, ad orientem et occidentem. Omnem terram, quam conspicis,
tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum. Faciamque semen tuum sicut puluerem
terrę. Hoc euenisse in Christo credimus, qui secundum carnem fuit Abrahę semen. Christi
autem Euangelium
negat, qui idem est, quod Christus. Vtrunque
enim unctum significat. Promissus fuit patriarchis, Abrahę primum, sicut in Genesi legimus
dicente ad eum Domino: Leua oculos tuos in directum, et uide a loco, in quo nunc es, ad
aquilonem et meridiem, ad orientem et occidentem. Omnem terram, quam conspicis,
tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum. Faciamque semen tuum sicut puluerem
terrę. Hoc euenisse in Christo credimus, qui secundum carnem fuit Abrahę semen. Christi
autem Euangelium in omnes orbis terrę partes per
significat. Promissus fuit patriarchis, Abrahę primum, sicut in Genesi legimus
dicente ad eum Domino: Leua oculos tuos in directum, et uide a loco, in quo nunc es, ad
aquilonem et meridiem, ad orientem et occidentem. Omnem terram, quam conspicis,
tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum. Faciamque semen tuum sicut puluerem
terrę. Hoc euenisse in Christo credimus, qui secundum carnem fuit Abrahę semen. Christi
autem Euangelium in omnes orbis terrę partes per apostolos est uulgatum. In omnem terram
exiuit sonus
tuo usque in sempiternum. Faciamque semen tuum sicut puluerem
terrę. Hoc euenisse in Christo credimus, qui secundum carnem fuit Abrahę semen. Christi
autem Euangelium in omnes orbis terrę partes per apostolos est uulgatum. In omnem terram
exiuit sonus eorum, et in fines orbis terrę uerba eorum. Atque ita Abrahę patris
multiplicatum est semen, id est credentium numerus, qui ob multitudinem ipsis harenę
puluerisque corpusculis per hyperbolen comparatur. Credentes autem et ipsi semen Abrahę sunt,
quia ille fidei pater est
est uulgatum. In omnem terram
exiuit sonus eorum, et in fines orbis terrę uerba eorum. Atque ita Abrahę patris
multiplicatum est semen, id est credentium numerus, qui ob multitudinem ipsis harenę
puluerisque corpusculis per hyperbolen comparatur. Credentes autem et ipsi semen Abrahę sunt,
quia ille fidei pater est dictus et multarum genitum genitor.
Porro eadem sponsio postea repetitur* diciturque ei: Suspice cęlum, et numera stellas,
si potes. Sic erit nomen tuum. Credidit Abraham, et reputatum est illi ad
in fines orbis terrę uerba eorum. Atque ita Abrahę patris
multiplicatum est semen, id est credentium numerus, qui ob multitudinem ipsis harenę
puluerisque corpusculis per hyperbolen comparatur. Credentes autem et ipsi semen Abrahę sunt,
quia ille fidei pater est dictus et multarum genitum genitor.
Porro eadem sponsio postea repetitur* diciturque ei: Suspice cęlum, et numera stellas,
si potes. Sic erit nomen tuum. Credidit Abraham, et reputatum est illi ad iustitiam.
Stellas numerare iubetur, quia nunquam certe fuit tam
numerus, qui ob multitudinem ipsis harenę
puluerisque corpusculis per hyperbolen comparatur. Credentes autem et ipsi semen Abrahę sunt,
quia ille fidei pater est dictus et multarum genitum genitor.
Porro eadem sponsio postea repetitur* diciturque ei: Suspice cęlum, et numera stellas,
si potes. Sic erit nomen tuum. Credidit Abraham, et reputatum est illi ad iustitiam.
Stellas numerare iubetur, quia nunquam certe fuit tam magnus sub unius Dei cultura credentium
numerus quam post Domini nostri Iesu Christi in terram aduentum. Ex his
hyperbolen comparatur. Credentes autem et ipsi semen Abrahę sunt,
quia ille fidei pater est dictus et multarum genitum genitor.
Porro eadem sponsio postea repetitur* diciturque ei: Suspice cęlum, et numera stellas,
si potes. Sic erit nomen tuum. Credidit Abraham, et reputatum est illi ad iustitiam.
Stellas numerare iubetur, quia nunquam certe fuit tam magnus sub unius Dei cultura credentium
numerus quam post Domini nostri Iesu Christi in terram aduentum. Ex his autem alii pulueri,
alii stellis comparantur, eo quod inter fideles
quia nunquam certe fuit tam magnus sub unius Dei cultura credentium
numerus quam post Domini nostri Iesu Christi in terram aduentum. Ex his autem alii pulueri,
alii stellis comparantur, eo quod inter fideles etiam alii imperfecti quasi terreni, alii
perfecti ueluti cęlestes et stellarum instar uirtutibus fulgentes habentur. Illi enim
matrimonio iuncti liberis operam impendunt et terrę opibus inhiant. Hi talibus contemptis soli
Deo seruiunt et castitatis paupertatisque suscepto uoto soli ei placere desyderant.
Vana esset profecto tam numerosę
Iesu Christi in terram aduentum. Ex his autem alii pulueri,
alii stellis comparantur, eo quod inter fideles etiam alii imperfecti quasi terreni, alii
perfecti ueluti cęlestes et stellarum instar uirtutibus fulgentes habentur. Illi enim
matrimonio iuncti liberis operam impendunt et terrę opibus inhiant. Hi talibus contemptis soli
Deo seruiunt et castitatis paupertatisque suscepto uoto soli ei placere desyderant.
Vana esset profecto tam numerosę gentis pollicitatio, si de Iudeis tantum intelligeretur,
quando quidem eos non auctos numero, sed
stellis comparantur, eo quod inter fideles etiam alii imperfecti quasi terreni, alii
perfecti ueluti cęlestes et stellarum instar uirtutibus fulgentes habentur. Illi enim
matrimonio iuncti liberis operam impendunt et terrę opibus inhiant. Hi talibus contemptis soli
Deo seruiunt et castitatis paupertatisque suscepto uoto soli ei placere desyderant.
Vana esset profecto tam numerosę gentis pollicitatio, si de Iudeis tantum intelligeretur,
quando quidem eos non auctos numero, sed imminutos** cernimus et nihil omnino, quod sibi
proprium esset, terrę
inhiant. Hi talibus contemptis soli
Deo seruiunt et castitatis paupertatisque suscepto uoto soli ei placere desyderant.
Vana esset profecto tam numerosę gentis pollicitatio, si de Iudeis tantum intelligeretur,
quando quidem eos non auctos numero, sed imminutos** cernimus et nihil omnino, quod sibi
proprium esset, terrę possidere, sed amisso etiam patrio solo incerta sede per aliena regna
dispersos uagari.
Rursum, cum ille Isaac filium immolare uellet, ut Deo obediret, diuinum accepit responsum
angelusque de cęlo locutus est ad eum
patrio solo incerta sede per aliena regna
dispersos uagari.
Rursum, cum ille Isaac filium immolare uellet, ut Deo obediret, diuinum accepit responsum
angelusque de cęlo locutus est ad eum dicens: Per memetipsum iuraui, dicit Dominus: quia
fecisti hanc rem, et non pepercisti filio tuo
* corr. ex repetetur
** corr. ex imminutes
unigenito propter me, benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas cęli et
uelut harenam,
memetipsum iuraui, dicit Dominus: quia
fecisti hanc rem, et non pepercisti filio tuo
* corr. ex repetetur
** corr. ex imminutes
unigenito propter me, benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas cęli et
uelut harenam, quę est in littore maris. Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et
benedicentur in semine tuo omnes gentes terrę, quia obedisti uoci meę. Iureiurando
firmatur promissio, ut diuini consilii
fecisti hanc rem, et non pepercisti filio tuo
* corr. ex repetetur
** corr. ex imminutes
unigenito propter me, benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas cęli et
uelut harenam, quę est in littore maris. Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et
benedicentur in semine tuo omnes gentes terrę, quia obedisti uoci meę. Iureiurando
firmatur promissio, ut diuini consilii immobilitatem designet. Multiplicatum est autem
** corr. ex imminutes
unigenito propter me, benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas cęli et
uelut harenam, quę est in littore maris. Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et
benedicentur in semine tuo omnes gentes terrę, quia obedisti uoci meę. Iureiurando
firmatur promissio, ut diuini consilii immobilitatem designet. Multiplicatum est autem semen
Abrahę, ut dicimus, in multiplicatione in Christo credentium, in quo benedici debuerant
secundum carnem semen Abrahę* fuit, benedicantur atque saluentur. Pręterea si
nosse uis, quomodo isti possederunt portas inimicorum suorum, uideas oportet, quod principes
terrę, qui persequebantur Christianos, qui delere nomen eorum nitebantur de terra, uicti
dederint manus et religionem ueri Dei, quam perdere uolebant, ipsi quoque susceperint.
Ad Isaac promissio
Ad ipsum etiam Isaac post patrem Abraham fit promissio. Cum enim de torrente Gerrarę
ad Bersaben ascenderet, apparuit ei Dominus et,
et religionem ueri Dei, quam perdere uolebant, ipsi quoque susceperint.
Ad Isaac promissio
Ad ipsum etiam Isaac post patrem Abraham fit promissio. Cum enim de torrente Gerrarę
ad Bersaben ascenderet, apparuit ei Dominus et, sicut est scriptum, dixit ei: Ego sum
Deus Abraham, patris tui. Noli timere, quia ego tecum sum.
Benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum propter seruum meum Abraham.
Ad Iacob promissio
Ad ipsum etiam Isaac post patrem Abraham fit promissio. Cum enim de torrente Gerrarę
ad Bersaben ascenderet, apparuit ei Dominus et, sicut est scriptum, dixit ei: Ego sum
Deus Abraham, patris tui. Noli timere, quia ego tecum sum.
Benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum propter seruum meum Abraham.
Ad Iacob promissio
Hoc idem et Iacob patriarchę est promissum. Dominus enim innixus scalę, quam ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei:
est scriptum, dixit ei: Ego sum
Deus Abraham, patris tui. Noli timere, quia ego tecum sum.
Benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum propter seruum meum Abraham.
Ad Iacob promissio
Hoc idem et Iacob patriarchę est promissum. Dominus enim innixus scalę, quam ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi
Ad Iacob promissio
Hoc idem et Iacob patriarchę est promissum. Dominus enim innixus scalę, quam ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Iacob promissio
Hoc idem et Iacob patriarchę est promissum. Dominus enim innixus scalę, quam ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Dominus enim innixus scalę, quam ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Denique, per successionis lineam peruenit ista benedictio usque ad regem Dauid Domino
innixus scalę, quam ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Denique, per successionis lineam peruenit ista benedictio usque ad regem Dauid Domino
ad eum per
ille per
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Denique, per successionis lineam peruenit ista benedictio usque ad regem Dauid Domino
ad eum per prophetam dicente:
quietem a terra in cęlum usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Denique, per successionis lineam peruenit ista benedictio usque ad regem Dauid Domino
ad eum per prophetam dicente: Cum
usque extensam uiderat, dixit ei: Ego sum Dominus Deus Abraham,
patris tui, et Deus Isaac. Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum
quasi puluis terrę. Dilataberis ad orientem et occidentem et septentrionem et meridiem. Et
benedicentur in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Denique, per successionis lineam peruenit ista benedictio usque ad regem Dauid Domino
ad eum per prophetam dicente: Cum completi fuerint dies tui et
in te et in semine tuo cunctę tribus terrę.
Ad Dauid promissio
Denique, per successionis lineam peruenit ista benedictio usque ad regem Dauid Domino
ad eum per prophetam dicente: Cum completi fuerint dies tui et dormieris cum
patribus
* corr. ex Abrehę
tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, et firmabo regnum
eius. Ipse ędificabit domum nomini meo, et stabiliam thronum regni
ad regem Dauid Domino
ad eum per prophetam dicente: Cum completi fuerint dies tui et dormieris cum
patribus
* corr. ex Abrehę
tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, et firmabo regnum
eius. Ipse ędificabit domum nomini meo, et stabiliam thronum regni eius usque in sempiternum.
Ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filium. Hoc licet ad Salomonem referant, eo
quod ipse ędificauerit templum Domino, uerius tamen multoque conuentius
completi fuerint dies tui et dormieris cum
patribus
* corr. ex Abrehę
tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, et firmabo regnum
eius. Ipse ędificabit domum nomini meo, et stabiliam thronum regni eius usque in sempiternum.
Ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filium. Hoc licet ad Salomonem referant, eo
quod ipse ędificauerit templum Domino, uerius tamen multoque conuentius tribuitur Christo.
Seminis enim Dauid suscitatio post
corr. ex Abrehę
tuis, suscitabo semen tuum post te, quod egredietur de utero tuo, et firmabo regnum
eius. Ipse ędificabit domum nomini meo, et stabiliam thronum regni eius usque in sempiternum.
Ego ero ei in patrem, et ipse erit mihi in filium. Hoc licet ad Salomonem referant, eo
quod ipse ędificauerit templum Domino, uerius tamen multoque conuentius tribuitur Christo.
Seminis enim Dauid suscitatio post mortem eius promittitur. Salomon autem ab illo genitus ipso
adhuc uiuente regnare
diuisę fuere tribus ac deinde omnes in potestatem redacti inimicorum Babylonio
regi seruierunt. Postremo a Romanis sub iugum missi per orbemque dispersi alienis dominis
parent. Pręterea qua ratione Salomon Deo fuerit in filium, qui gentilium quoque diis templa
posuisse dicitur et mulierum amorem amori, quem Deo debuit, prętulisse?
Christum igitur respicit prophetia ista, qui longo tempore post obitum Dauid de semine eius
est genitus et in regno firmatus sempiterno. Qui in Euangelio ait: Data est mihi omnis
potestas in cęlo et in
parent. Pręterea qua ratione Salomon Deo fuerit in filium, qui gentilium quoque diis templa
posuisse dicitur et mulierum amorem amori, quem Deo debuit, prętulisse?
Christum igitur respicit prophetia ista, qui longo tempore post obitum Dauid de semine eius
est genitus et in regno firmatus sempiterno. Qui in Euangelio ait: Data est mihi omnis
potestas in cęlo et in terra. Et de quo in Daniele legimus: Potestas eius
potestas ęterna, quę non auferetur, et regnum eius, quod non corrumpetur.
Ac nequis alienum a
dicitur et mulierum amorem amori, quem Deo debuit, prętulisse?
Christum igitur respicit prophetia ista, qui longo tempore post obitum Dauid de semine eius
est genitus et in regno firmatus sempiterno. Qui in Euangelio ait: Data est mihi omnis
potestas in cęlo et in terra. Et de quo in Daniele legimus: Potestas eius
potestas ęterna, quę non auferetur, et regnum eius, quod non corrumpetur.
Ac nequis alienum a Christo deputet, quod legitur: Qui si inique aliquid gesserit,
arguam eum in uirga
amorem amori, quem Deo debuit, prętulisse?
Christum igitur respicit prophetia ista, qui longo tempore post obitum Dauid de semine eius
est genitus et in regno firmatus sempiterno. Qui in Euangelio ait: Data est mihi omnis
potestas in cęlo et in terra. Et de quo in Daniele legimus: Potestas eius
potestas ęterna, quę non auferetur, et regnum eius, quod non corrumpetur.
Ac nequis alienum a Christo deputet, quod legitur: Qui si inique aliquid gesserit,
arguam eum in uirga uirorum. Tametsi dictum
ista, qui longo tempore post obitum Dauid de semine eius
est genitus et in regno firmatus sempiterno. Qui in Euangelio ait: Data est mihi omnis
potestas in cęlo et in terra. Et de quo in Daniele legimus: Potestas eius
potestas ęterna, quę non auferetur, et regnum eius, quod non corrumpetur.
Ac nequis alienum a Christo deputet, quod legitur: Qui si inique aliquid gesserit,
arguam eum in uirga uirorum. Tametsi dictum illud capiti non conuenit, conuenire tamen
corpori dicimus, quod est Ecclesia. Quę pro
nequis alienum a Christo deputet, quod legitur: Qui si inique aliquid gesserit,
arguam eum in uirga uirorum. Tametsi dictum illud capiti non conuenit, conuenire tamen
corpori dicimus, quod est Ecclesia. Quę pro eo*, quod iniuste agit, a iusto Iudice punitur.
Sed et ipse Christus, ut Esaias ait, uulneratus est propter iniquitates nostras,
attritus est propter scelera nostra. Nos peccauimus, et ipse pro peccatis nostris sua
morte satisfecit. Cęterum huic ad Dauid factę sponsioni illud in psalmis dictum congruit:
capiti non conuenit, conuenire tamen
corpori dicimus, quod est Ecclesia. Quę pro eo*, quod iniuste agit, a iusto Iudice punitur.
Sed et ipse Christus, ut Esaias ait, uulneratus est propter iniquitates nostras,
attritus est propter scelera nostra. Nos peccauimus, et ipse pro peccatis nostris sua
morte satisfecit. Cęterum huic ad Dauid factę sponsioni illud in psalmis dictum congruit:
Disposui testamentum electis meis; iuraui Dauid, seruo meo: usque in ęternum pręparabo
semen tuum. Et in alio psalmo *corr. ex
scelera nostra. Nos peccauimus, et ipse pro peccatis nostris sua
morte satisfecit. Cęterum huic ad Dauid factę sponsioni illud in psalmis dictum congruit:
Disposui testamentum electis meis; iuraui Dauid, seruo meo: usque in ęternum pręparabo
semen tuum. Et in alio psalmo *corr. ex ea
d icitur: Iurauit Dominus Dauid ueritatem, et non frustrabitur eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens:
sponsioni illud in psalmis dictum congruit:
Disposui testamentum electis meis; iuraui Dauid, seruo meo: usque in ęternum pręparabo
semen tuum. Et in alio psalmo *corr. ex ea
d icitur: Iurauit Dominus Dauid ueritatem, et non frustrabitur eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et
d icitur: Iurauit Dominus Dauid ueritatem, et non frustrabitur eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc
d icitur: Iurauit Dominus Dauid ueritatem, et non frustrabitur eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim,
Dominus Dauid ueritatem, et non frustrabitur eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura
et non frustrabitur eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura testatur,
prophetare
eam *: De
fructu uentris tui ponam super sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura testatur,
prophetare coepit tertiodecimo
sedem tuam.
De Christo hoc promitti clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura testatur,
prophetare coepit tertiodecimo anno Iosię, regis Iuda, qui a Salomone quintusdecimus
clarum nobis facit Hieremias propheta dicens: Ecce dies
ueniunt, dicit Dominus, et suscitabo Dauid germen iustum. Et regnabit rex, et sapiens erit,
et faciet iudicium et iustitiam in terra. In diebus illis saluabitur Iuda, et Israhel
habitabit confidenter. Et hoc est nomen, quod uocabitur eum: Dominus iustus
noster. Non potest hoc referri ad Salomonem. Hieremias enim, ut Scriptura testatur,
prophetare coepit tertiodecimo anno Iosię, regis Iuda, qui a Salomone quintusdecimus fuit ex
iis, qui Hierosolymis regnarunt; non ad
ut Scriptura testatur,
prophetare coepit tertiodecimo anno Iosię, regis Iuda, qui a Salomone quintusdecimus fuit ex
iis, qui Hierosolymis regnarunt; non ad Zorobabel, quod Iudei conantur asserere Domini
Saluatoris glorię inuidentes. Nam licet Zorobabel de stirpe Dauid fuerit et dux populi de
Babylonica captiuitate reuertentis, non tamen potitus est regno. Hic autem dicitur: Et
regnabit rex. Pręter hęc, ubi nos habemus: Suscitabo Dauid germen iustum,
in Hebreo legitur: Suscitabo Dauid Messiam iustum. Deinde,
fuit ex
iis, qui Hierosolymis regnarunt; non ad Zorobabel, quod Iudei conantur asserere Domini
Saluatoris glorię inuidentes. Nam licet Zorobabel de stirpe Dauid fuerit et dux populi de
Babylonica captiuitate reuertentis, non tamen potitus est regno. Hic autem dicitur: Et
regnabit rex. Pręter hęc, ubi nos habemus: Suscitabo Dauid germen iustum,
in Hebreo legitur: Suscitabo Dauid Messiam iustum. Deinde, cum hic dicatur:
Et Israhel habitabit confidenter, nequaquam tunc confidenter habitarunt. Dum
captiuitate reuertentis, non tamen potitus est regno. Hic autem dicitur: Et
regnabit rex. Pręter hęc, ubi nos habemus: Suscitabo Dauid germen iustum,
in Hebreo legitur: Suscitabo Dauid Messiam iustum. Deinde, cum hic dicatur:
Et Israhel habitabit confidenter, nequaquam tunc confidenter habitarunt. Dum
enim a Babylone reuersi templum instaurarent tectaque reficerent, a uicinis gentibus quotidie
infestabantur, ut Esdrę sacerdotis liber testatur, nec licebat conquiescere. Sub Christo autem
Domino
Sub Christo autem
Domino eius fideles accepta ęternę quietis promissione etiam inter sęuientes persecutorum
gladios cum summa, quam in Christo habebant, fiducia habitarunt in terra, mori pro Christo
cupientes, ut cum Christo uiuere inciperent.
De tribu Iuda et de castello Bethlem fuerat Dauid. De eadem stirpe et eadem tribu et in
eodem oppido natus est nobis Saluator. Vnde Iacob patriarcha Spiritu Sancto afflatus, cum
migraturus e uita filiis benediceret, Iuda — inquit — te laudabunt fratres
tui, adorabunt te
ęternę quietis promissione etiam inter sęuientes persecutorum
gladios cum summa, quam in Christo habebant, fiducia habitarunt in terra, mori pro Christo
cupientes, ut cum Christo uiuere inciperent.
De tribu Iuda et de castello Bethlem fuerat Dauid. De eadem stirpe et eadem tribu et in
eodem oppido natus est nobis Saluator. Vnde Iacob patriarcha Spiritu Sancto afflatus, cum
migraturus e uita filiis benediceret, Iuda — inquit — te laudabunt fratres
tui, adorabunt te filii patris tui. Et post pauca ait: Non
quietis promissione etiam inter sęuientes persecutorum
gladios cum summa, quam in Christo habebant, fiducia habitarunt in terra, mori pro Christo
cupientes, ut cum Christo uiuere inciperent.
De tribu Iuda et de castello Bethlem fuerat Dauid. De eadem stirpe et eadem tribu et in
eodem oppido natus est nobis Saluator. Vnde Iacob patriarcha Spiritu Sancto afflatus, cum
migraturus e uita filiis benediceret, Iuda — inquit — te laudabunt fratres
tui, adorabunt te filii patris tui. Et post pauca ait: Non auferetur
Dauid. De eadem stirpe et eadem tribu et in
eodem oppido natus est nobis Saluator. Vnde Iacob patriarcha Spiritu Sancto afflatus, cum
migraturus e uita filiis benediceret, Iuda — inquit — te laudabunt fratres
tui, adorabunt te filii patris tui. Et post pauca ait: Non auferetur sceptrum de
Iuda nec dux de femore eius, donec ueniat, qui mittendus est, et ipse erit expectatio
gentium. Tunc enim, cum sceptrum Iuda fuit *corr. ex eum
a blatum, occupante regnum Herode
Sancto afflatus, cum
migraturus e uita filiis benediceret, Iuda — inquit — te laudabunt fratres
tui, adorabunt te filii patris tui. Et post pauca ait: Non auferetur sceptrum de
Iuda nec dux de femore eius, donec ueniat, qui mittendus est, et ipse erit expectatio
gentium. Tunc enim, cum sceptrum Iuda fuit *corr. ex eum
a blatum, occupante regnum Herode Idumeo, natus est Christus in Bethlem, terra
Iuda. Ideo sane de ipsa Bethlem a propheta est dictum: Et tu,
est, et ipse erit expectatio
gentium. Tunc enim, cum sceptrum Iuda fuit *corr. ex eum
a blatum, occupante regnum Herode Idumeo, natus est Christus in Bethlem, terra
Iuda. Ideo sane de ipsa Bethlem a propheta est dictum: Et tu, Bethlem Effrata, paruulus
es in milibus Iuda. Ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israhel; et egressus eius ab
initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi
Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem
a blatum, occupante regnum Herode Idumeo, natus est Christus in Bethlem, terra
Iuda. Ideo sane de ipsa Bethlem a propheta est dictum: Et tu, Bethlem Effrata, paruulus
es in milibus Iuda. Ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israhel; et egressus eius ab
initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi
Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari
uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus
Israhel; et egressus eius ab
initio, a diebus ęternitatis. Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi
Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari
uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte
Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui Hierosolymis habitant, uergi ad
austrum aiunt*.
Ad Salomonem promissio
Videtur postremo promissio facta etiam fuisse ad Salomonem, eo quod
Hinc in Euangelio Iudei ab Herode interrogati, ubi
Christus nasci deberet, responderunt: In Bethlem Iudę. Cui dicto astipulari
uidetur oraculum illud Abacuch prophetę: Deus ab austro ueniet, et Sanctus de monte
Pharan. Montem enim Pharan et ipsam Bethlem iis, qui Hierosolymis habitant, uergi ad
austrum aiunt*.
Ad Salomonem promissio
Videtur postremo promissio facta etiam fuisse ad Salomonem, eo quod secundo
Paralipomenon libro Deum ei loquentem audimus:
in Israhel. Christus autem de stirpe eius egressus perpetuus princeps est in
Israhel, id est in his, qui eum uident per fidem. Israhel quippe uidens Deum interpretatur.
De stirpe tua uir inquit, ut humanitatem Christi duntaxat ad stirpem
patriarcharum et Dauid et Salomonis pertinere intelligas, non diuinitatem.
Vt igitur omittam prolixitatis uitandę gratia promissiones de Christo uenturo in communi
dictas, ut est illud Deuteronomii: Prophetam suscitabo eis de medio fratrum
suorum, et illud Esaię: Ecce
Israhel. Christus autem de stirpe eius egressus perpetuus princeps est in
Israhel, id est in his, qui eum uident per fidem. Israhel quippe uidens Deum interpretatur.
De stirpe tua uir inquit, ut humanitatem Christi duntaxat ad stirpem
patriarcharum et Dauid et Salomonis pertinere intelligas, non diuinitatem.
Vt igitur omittam prolixitatis uitandę gratia promissiones de Christo uenturo in communi
dictas, ut est illud Deuteronomii: Prophetam suscitabo eis de medio fratrum
suorum, et illud Esaię: Ecce ego
patriarcharum et Dauid et Salomonis pertinere intelligas, non diuinitatem.
Vt igitur omittam prolixitatis uitandę gratia promissiones de Christo uenturo in communi
dictas, ut est illud Deuteronomii: Prophetam suscitabo eis de medio fratrum
suorum, et illud Esaię: Ecce ego mittam in fundamentis Syon lapidem probatum,
angularem, preciosum, et quod Aggeus ait: Veniet Desyderatus cunctis
gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et
quod Malachias: Orietur
prolixitatis uitandę gratia promissiones de Christo uenturo in communi
dictas, ut est illud Deuteronomii: Prophetam suscitabo eis de medio fratrum
suorum, et illud Esaię: Ecce ego mittam in fundamentis Syon lapidem probatum,
angularem, preciosum, et quod Aggeus ait: Veniet Desyderatus cunctis
gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et
quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista,
inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa,
dictas, ut est illud Deuteronomii: Prophetam suscitabo eis de medio fratrum
suorum, et illud Esaię: Ecce ego mittam in fundamentis Syon lapidem probatum,
angularem, preciosum, et quod Aggeus ait: Veniet Desyderatus cunctis
gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et
quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista,
inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa, conueniamus Iudeos incredulos et dicamus eis: Si
genealogia, si tempus,
de medio fratrum
suorum, et illud Esaię: Ecce ego mittam in fundamentis Syon lapidem probatum,
angularem, preciosum, et quod Aggeus ait: Veniet Desyderatus cunctis
gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et
quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista,
inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa, conueniamus Iudeos incredulos et dicamus eis: Si
genealogia, si tempus, si locus, si denique cuncta in Scripturis de Messię aduentu
preciosum, et quod Aggeus ait: Veniet Desyderatus cunctis
gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et
quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista,
inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa, conueniamus Iudeos incredulos et dicamus eis: Si
genealogia, si tempus, si locus, si denique cuncta in Scripturis de Messię aduentu prędicta
cum aduentu Domini nostri Saluatoris conueniunt, quę stultitia est alium quęrere *corr.
ex
Desyderatus cunctis
gentibus, et quod Zacharias: Ecce ego adducam seruum meum Orientem, et
quod Malachias: Orietur uobis timentibus nomen meum Sol iustitię. Vt ista,
inquam, prętermittam et alia huiusmodi multa, conueniamus Iudeos incredulos et dicamus eis: Si
genealogia, si tempus, si locus, si denique cuncta in Scripturis de Messię aduentu prędicta
cum aduentu Domini nostri Saluatoris conueniunt, quę stultitia est alium quęrere *corr.
ex ainnt
Messiam, alium
sunt, explicabimus, ut
appareat ex his, quę Christo olim crucifixo contigerunt, iam impleta esse nec oportere quidem,
ut iterum redintegrentur, quę semel sunt peracta.
Euangelica tradit historia Ioseph, de tribu
Puer
et stirpe Dauid exortum, uirum fuisse Marię, de qua natus est Iesus, qui uocatur
Christus. Maria erat uirgo, et Ioseph quidem non cognouit eam: maritus tantum nomine fuit.
Ioannes uero Baptista de Zacharia et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto
quidem,
ut iterum redintegrentur, quę semel sunt peracta.
Euangelica tradit historia Ioseph, de tribu
Puer
et stirpe Dauid exortum, uirum fuisse Marię, de qua natus est Iesus, qui uocatur
Christus. Maria erat uirgo, et Ioseph quidem non cognouit eam: maritus tantum nomine fuit.
Ioannes uero Baptista de Zacharia et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto concepit et non uiolata uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes
Ioseph, de tribu
Puer
et stirpe Dauid exortum, uirum fuisse Marię, de qua natus est Iesus, qui uocatur
Christus. Maria erat uirgo, et Ioseph quidem non cognouit eam: maritus tantum nomine fuit.
Ioannes uero Baptista de Zacharia et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto concepit et non uiolata uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes dixerunt: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
hominibus bonę uoluntatis. Et
Dauid exortum, uirum fuisse Marię, de qua natus est Iesus, qui uocatur
Christus. Maria erat uirgo, et Ioseph quidem non cognouit eam: maritus tantum nomine fuit.
Ioannes uero Baptista de Zacharia et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto concepit et non uiolata uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes dixerunt: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
hominibus bonę uoluntatis. Et tunc quidem Iesus puer a pastoribus fuit adoratus, a
magis stella duce quęsitus,
tantum nomine fuit.
Ioannes uero Baptista de Zacharia et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto concepit et non uiolata uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes dixerunt: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
hominibus bonę uoluntatis. Et tunc quidem Iesus puer a pastoribus fuit adoratus, a
magis stella duce quęsitus, inuentus quoque et salutatus, myrrha, auro thureque donatus, in
templo deinde pręsentatus, a Symeone iusto susceptus atque circumcisus et ab
et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto concepit et non uiolata uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes dixerunt: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
hominibus bonę uoluntatis. Et tunc quidem Iesus puer a pastoribus fuit adoratus, a
magis stella duce quęsitus, inuentus quoque et salutatus, myrrha, auro thureque donatus, in
templo deinde pręsentatus, a Symeone iusto susceptus atque circumcisus et ab eodem lumen ad
reuelationem gentium et gloriam plebis
uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes dixerunt: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
hominibus bonę uoluntatis. Et tunc quidem Iesus puer a pastoribus fuit adoratus, a
magis stella duce quęsitus, inuentus quoque et salutatus, myrrha, auro thureque donatus, in
templo deinde pręsentatus, a Symeone iusto susceptus atque circumcisus et ab eodem lumen ad
reuelationem gentium et gloriam plebis Israhel appellatus. Ab Herode, ut interficeretur,
petitus fugit cum Iosepho et Maria matre in
Deo, et in terra pax
hominibus bonę uoluntatis. Et tunc quidem Iesus puer a pastoribus fuit adoratus, a
magis stella duce quęsitus, inuentus quoque et salutatus, myrrha, auro thureque donatus, in
templo deinde pręsentatus, a Symeone iusto susceptus atque circumcisus et ab eodem lumen ad
reuelationem gentium et gloriam plebis Israhel appellatus. Ab Herode, ut interficeretur,
petitus fugit cum Iosepho et Maria matre in Aegyptum. Interim Herodes pueros Bethlem, qui
bimulam ętatem non excederent, omnes interfici iussit. Eo uita defuncto Iesus
Et tunc quidem Iesus puer a pastoribus fuit adoratus, a
magis stella duce quęsitus, inuentus quoque et salutatus, myrrha, auro thureque donatus, in
templo deinde pręsentatus, a Symeone iusto susceptus atque circumcisus et ab eodem lumen ad
reuelationem gentium et gloriam plebis Israhel appellatus. Ab Herode, ut interficeretur,
petitus fugit cum Iosepho et Maria matre in Aegyptum. Interim Herodes pueros Bethlem, qui
bimulam ętatem non excederent, omnes interfici iussit. Eo uita defuncto Iesus cum matre et
Iosepho reuersus est in
inuentus quoque et salutatus, myrrha, auro thureque donatus, in
templo deinde pręsentatus, a Symeone iusto susceptus atque circumcisus et ab eodem lumen ad
reuelationem gentium et gloriam plebis Israhel appellatus. Ab Herode, ut interficeretur,
petitus fugit cum Iosepho et Maria matre in Aegyptum. Interim Herodes pueros Bethlem, qui
bimulam ętatem non excederent, omnes interfici iussit. Eo uita defuncto Iesus cum matre et
Iosepho reuersus est in Galileam. Duodecim annorum erat, quando in templo mirantibus Legis
doctoribus disputauit. Remanserat
lumen ad
reuelationem gentium et gloriam plebis Israhel appellatus. Ab Herode, ut interficeretur,
petitus fugit cum Iosepho et Maria matre in Aegyptum. Interim Herodes pueros Bethlem, qui
bimulam ętatem non excederent, omnes interfici iussit. Eo uita defuncto Iesus cum matre et
Iosepho reuersus est in Galileam. Duodecim annorum erat, quando in templo mirantibus Legis
doctoribus disputauit. Remanserat enim Hierosolymis, Iosepho et matre insciis. Cum enim
adorassent in t emplo, festo Paschatis iam peracto redibant in Galileam putantes
Interim Herodes pueros Bethlem, qui
bimulam ętatem non excederent, omnes interfici iussit. Eo uita defuncto Iesus cum matre et
Iosepho reuersus est in Galileam. Duodecim annorum erat, quando in templo mirantibus Legis
doctoribus disputauit. Remanserat enim Hierosolymis, Iosepho et matre insciis. Cum enim
adorassent in t emplo, festo Paschatis iam peracto redibant in Galileam putantes
eum esse in comitatu cum pueris siue cognatis, qui sequebantur. Sed ubi aduesperascente die
animaduertissent puerum abesse, anxii cura studioque trepidi urbem
t emplo, festo Paschatis iam peracto redibant in Galileam putantes
eum esse in comitatu cum pueris siue cognatis, qui sequebantur. Sed ubi aduesperascente die
animaduertissent puerum abesse, anxii cura studioque trepidi urbem repetunt, post triduum
denique inuento gaudent et cum illo simul eo, unde uenerant, lęti redierunt. Ipse autem Iesus,
ut Lucas ait, proficiebat sapientia et ętate et gratia apud Deum et homines. Hęc
de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere.
Quęramus nunc in Scripturis, an ista
qui sequebantur. Sed ubi aduesperascente die
animaduertissent puerum abesse, anxii cura studioque trepidi urbem repetunt, post triduum
denique inuento gaudent et cum illo simul eo, unde uenerant, lęti redierunt. Ipse autem Iesus,
ut Lucas ait, proficiebat sapientia et ętate et gratia apud Deum et homines. Hęc
de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere.
Quęramus nunc in Scripturis, an ista illis recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam
Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum
sequebantur. Sed ubi aduesperascente die
animaduertissent puerum abesse, anxii cura studioque trepidi urbem repetunt, post triduum
denique inuento gaudent et cum illo simul eo, unde uenerant, lęti redierunt. Ipse autem Iesus,
ut Lucas ait, proficiebat sapientia et ętate et gratia apud Deum et homines. Hęc
de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere.
Quęramus nunc in Scripturis, an ista illis recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam
Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur
aduesperascente die
animaduertissent puerum abesse, anxii cura studioque trepidi urbem repetunt, post triduum
denique inuento gaudent et cum illo simul eo, unde uenerant, lęti redierunt. Ipse autem Iesus,
ut Lucas ait, proficiebat sapientia et ętate et gratia apud Deum et homines. Hęc
de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere.
Quęramus nunc in Scripturis, an ista illis recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam
Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur incredulitas et hunc ipsum
apud Deum et homines. Hęc
de infantia eius teneraque adhuc ętate Euangelistę nobis prodidere.
Quęramus nunc in Scripturis, an ista illis recte respondeant, quę de Messia, multo ante quam
Iesus nasceretur, sunt significata, ut Iudeorum confundatur incredulitas et hunc ipsum fuisse
uel inuiti agnoscant, quem hactenus uenturum stulte admodum contenderunt.
Iamprimum genealogiam a Mattheo contextam non negant Iudei, sed neque negare possunt,
attestante eam Veteris Instrumenti scriptura. Ioseph itaque, uir Marię, de tribu et stirpe
et hunc ipsum fuisse
uel inuiti agnoscant, quem hactenus uenturum stulte admodum contenderunt.
Iamprimum genealogiam a Mattheo contextam non negant Iudei, sed neque negare possunt,
attestante eam Veteris Instrumenti scriptura. Ioseph itaque, uir Marię, de tribu et stirpe
Dauid fuit. Sed ingeritur
Quęstio
nobis quęstio: Si Iesus Marię tantum sit filius, quid ad eum spectet generationis ista
series ad Iosephum deducta? Hoc soluitur Hieronymo autore: primo, non esse moris Scripturarum,
nobis quęstio: Si Iesus Marię tantum sit filius, quid ad eum spectet generationis ista
series ad Iosephum deducta? Hoc soluitur Hieronymo autore: primo, non esse moris Scripturarum,
ut mulierum in generationibus ordo obseruetur; deinde, ex una tribu fuisse Iosephum et Mariam
atque de eadem cognatione. Hęc enim fuit matrimonii lex, ut in Numeris habetur: Omnes
uiri ducent uxores de tribu et cognatione sua, et cunctę foeminę de eadem tribu maritos
accipient, ut hereditas permaneat in familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita
soluitur Hieronymo autore: primo, non esse moris Scripturarum,
ut mulierum in generationibus ordo obseruetur; deinde, ex una tribu fuisse Iosephum et Mariam
atque de eadem cognatione. Hęc enim fuit matrimonii lex, ut in Numeris habetur: Omnes
uiri ducent uxores de tribu et cognatione sua, et cunctę foeminę de eadem tribu maritos
accipient, ut hereditas permaneat in familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant, ut
a Domino separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit.
Proinde iuxta Iudeorum
autore: primo, non esse moris Scripturarum,
ut mulierum in generationibus ordo obseruetur; deinde, ex una tribu fuisse Iosephum et Mariam
atque de eadem cognatione. Hęc enim fuit matrimonii lex, ut in Numeris habetur: Omnes
uiri ducent uxores de tribu et cognatione sua, et cunctę foeminę de eadem tribu maritos
accipient, ut hereditas permaneat in familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant, ut
a Domino separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit.
Proinde iuxta Iudeorum consuetudinem a plurimis
habetur: Omnes
uiri ducent uxores de tribu et cognatione sua, et cunctę foeminę de eadem tribu maritos
accipient, ut hereditas permaneat in familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant, ut
a Domino separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit.
Proinde iuxta Iudeorum consuetudinem a plurimis filius Dauid uocitatus est in Euangelio, cum
tamen ante tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex
homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium
familiis nec sibi misceantur tribus, sed ita maneant, ut
a Domino separatę sunt. Iesus ergo, Marię filius, de tribu et stirpe Dauid fuit.
Proinde iuxta Iudeorum consuetudinem a plurimis filius Dauid uocitatus est in Euangelio, cum
tamen ante tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex
homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque
saluator.
De Ioanne autem Baptista, qui Domini
Ioannes Baptista
natiuitatem
unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque
saluator.
De Ioanne autem Baptista, qui Domini
Ioannes Baptista
natiuitatem semestri spacio sua pręcessit natiuitate, dicitur in Euangelio: Et
tu, puer, propheta Altissimi uocaberis; pręibis enim ante faciem Domini parare
uias eius. Hoc sane istud est, quod multo ante per Malachiam prędictum legimus quodque
Marcus etiam adduxit in testimonium: Ecce ego mitto angelum meum, et pręparabit
Et
tu, puer, propheta Altissimi uocaberis; pręibis enim ante faciem Domini parare
uias eius. Hoc sane istud est, quod multo ante per Malachiam prędictum legimus quodque
Marcus etiam adduxit in testimonium: Ecce ego mitto angelum meum, et pręparabit uiam
ante faciem meam. Et statim ueniet ad templum suum Dominator, quem uos quęritis et angelus
Testamenti, quem uos uultis. Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se
loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum
propheta Altissimi uocaberis; pręibis enim ante faciem Domini parare
uias eius. Hoc sane istud est, quod multo ante per Malachiam prędictum legimus quodque
Marcus etiam adduxit in testimonium: Ecce ego mitto angelum meum, et pręparabit uiam
ante faciem meam. Et statim ueniet ad templum suum Dominator, quem uos quęritis et angelus
Testamenti, quem uos uultis. Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se
loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum Dominator, uidetur ad
alium uertere
parare
uias eius. Hoc sane istud est, quod multo ante per Malachiam prędictum legimus quodque
Marcus etiam adduxit in testimonium: Ecce ego mitto angelum meum, et pręparabit uiam
ante faciem meam. Et statim ueniet ad templum suum Dominator, quem uos quęritis et angelus
Testamenti, quem uos uultis. Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se
loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum Dominator, uidetur ad
alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut
Ecce ego mitto angelum meum, et pręparabit uiam
ante faciem meam. Et statim ueniet ad templum suum Dominator, quem uos quęritis et angelus
Testamenti, quem uos uultis. Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se
loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum Dominator, uidetur ad
alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut Deus*
Pater de Filio proferat hęc et dicat se mittere angelum, hoc est nuncium Ioannem Baptistam,
ante faciem suam, id est ante
Nonnulli uerba hęc ad Dei Filium referunt, quasi de se
loquente, sed cum dicat: Et statim ueniet ad templum suum Dominator, uidetur ad
alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut Deus*
Pater de Filio proferat hęc et dicat se mittere angelum, hoc est nuncium Ioannem Baptistam,
ante faciem suam, id est ante Filium. Sicut enim Filius imago est Patris, ita et facies.
Et statim ueniet — inquit — ad templum suum Dominator, quem uos
quęritis. Hoc Christo puero in
uidetur ad
alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut Deus*
Pater de Filio proferat hęc et dicat se mittere angelum, hoc est nuncium Ioannem Baptistam,
ante faciem suam, id est ante Filium. Sicut enim Filius imago est Patris, ita et facies.
Et statim ueniet — inquit — ad templum suum Dominator, quem uos
quęritis. Hoc Christo puero in templum pręsentato est impletum.
Porro iuxta tropologiam templum Christi corda fidelium sunt. Templum Dei est —
alium uertere sermonem. Quare mihi quidem accomodatius uerique similius uidetur, ut Deus*
Pater de Filio proferat hęc et dicat se mittere angelum, hoc est nuncium Ioannem Baptistam,
ante faciem suam, id est ante Filium. Sicut enim Filius imago est Patris, ita et facies.
Et statim ueniet — inquit — ad templum suum Dominator, quem uos
quęritis. Hoc Christo puero in templum pręsentato est impletum.
Porro iuxta tropologiam templum Christi corda fidelium sunt. Templum Dei est —
Apostolus ait —
Dei est —
Apostolus ait — quod estis uos. Angelus autem Testamenti Christus est, euangelicę
disciplinę autor, qui in Esaia quoque iuxta septuaginta interpretum translationem magni
consilii angelus est dictus. Pręcessit ergo Ioannes, et secutus est Saluator, ne
prophetas cum Euangelistis dissidere quis dicat. Electus est autem, ut pręcederet, quando
quidem omni sanctitate eum pręstare oportuit, qui constitui deberet Sancti sanctorum pręcursor
et omnium Domini anteambulo, qui illum et uenientem nunciaret et
consilii angelus est dictus. Pręcessit ergo Ioannes, et secutus est Saluator, ne
prophetas cum Euangelistis dissidere quis dicat. Electus est autem, ut pręcederet, quando
quidem omni sanctitate eum pręstare oportuit, qui constitui deberet Sancti sanctorum pręcursor
et omnium Domini anteambulo, qui illum et uenientem nunciaret et pręsentem ostenderet. Hac
igitur de causa in matris utero sanctificatur, et nondum natus per os parentis Christi
aduentum coepit prędicare. Adultus uero secessit in solitudinem, ut, quo longius abesset ab
Pręcessit ergo Ioannes, et secutus est Saluator, ne
prophetas cum Euangelistis dissidere quis dicat. Electus est autem, ut pręcederet, quando
quidem omni sanctitate eum pręstare oportuit, qui constitui deberet Sancti sanctorum pręcursor
et omnium Domini anteambulo, qui illum et uenientem nunciaret et pręsentem ostenderet. Hac
igitur de causa in matris utero sanctificatur, et nondum natus per os parentis Christi
aduentum coepit prędicare. Adultus uero secessit in solitudinem, ut, quo longius abesset ab
hominibus, eo propior Deo fieret.
et secutus est Saluator, ne
prophetas cum Euangelistis dissidere quis dicat. Electus est autem, ut pręcederet, quando
quidem omni sanctitate eum pręstare oportuit, qui constitui deberet Sancti sanctorum pręcursor
et omnium Domini anteambulo, qui illum et uenientem nunciaret et pręsentem ostenderet. Hac
igitur de causa in matris utero sanctificatur, et nondum natus per os parentis Christi
aduentum coepit prędicare. Adultus uero secessit in solitudinem, ut, quo longius abesset ab
hominibus, eo propior Deo fieret.
Ipso itaque, cuius
Electus est autem, ut pręcederet, quando
quidem omni sanctitate eum pręstare oportuit, qui constitui deberet Sancti sanctorum pręcursor
et omnium Domini anteambulo, qui illum et uenientem nunciaret et pręsentem ostenderet. Hac
igitur de causa in matris utero sanctificatur, et nondum natus per os parentis Christi
aduentum coepit prędicare. Adultus uero secessit in solitudinem, ut, quo longius abesset ab
hominibus, eo propior Deo fieret.
Ipso itaque, cuius pręcursor erat, attestante inter natos mulierum non surrexit maior
ut testimonium perhiberet de lumine,
ut omnes crederent per illum. Hic est ergo, de quo in Esaia est scriptum: Ego uox
clamantis in deserto. Parate uiam Domini, rectas facite semitas eius. Nec immerito de
illo in Euangelio dicitur, quod esset lucerna ardens et lucens, quod iampridem in
psalmo Deus Pater pręmonuerat dicens: Paraui lucernam Christo meo. Et, si tantus
ac talis miles ante regem incedens, quantus, quęso, uel qualis rex ipse, qui sequebatur, immo,
qui ueniebat, ut mundum in tenebris cęcutientem sua
uox
clamantis in deserto. Parate uiam Domini, rectas facite semitas eius. Nec immerito de
illo in Euangelio dicitur, quod esset lucerna ardens et lucens, quod iampridem in
psalmo Deus Pater pręmonuerat dicens: Paraui lucernam Christo meo. Et, si tantus
ac talis miles ante regem incedens, quantus, quęso, uel qualis rex ipse, qui sequebatur, immo,
qui ueniebat, ut mundum in tenebris cęcutientem sua luce illustraret, sua uirtute ab inimicis
oppressum liberaret? Satis hęc de pręcursore.
Quod autem ipsum
incedens, quantus, quęso, uel qualis rex ipse, qui sequebatur, immo,
qui ueniebat, ut mundum in tenebris cęcutientem sua luce illustraret, sua uirtute ab inimicis
oppressum liberaret? Satis hęc de pręcursore.
Quod autem ipsum Messiam de uirgine matre nasci oportuerit, et prophetę de illo locuti
testantur et figurarum indicant mysteria. In Euangelio Mariam salutat angelus et parituram
filium, cui nomen Iesus, nunciat. Expauit illa quidem, non ad angeli conspectum, sed ad
uirginitatis Deo dicatę periculum. Et, quomodo fiet istud
ipse, qui sequebatur, immo,
qui ueniebat, ut mundum in tenebris cęcutientem sua luce illustraret, sua uirtute ab inimicis
oppressum liberaret? Satis hęc de pręcursore.
Quod autem ipsum Messiam de uirgine matre nasci oportuerit, et prophetę de illo locuti
testantur et figurarum indicant mysteria. In Euangelio Mariam salutat angelus et parituram
filium, cui nomen Iesus, nunciat. Expauit illa quidem, non ad angeli conspectum, sed ad
uirginitatis Deo dicatę periculum. Et, quomodo fiet istud — inquit —
quoniam uirum non
cęcutientem sua luce illustraret, sua uirtute ab inimicis
oppressum liberaret? Satis hęc de pręcursore.
Quod autem ipsum Messiam de uirgine matre nasci oportuerit, et prophetę de illo locuti
testantur et figurarum indicant mysteria. In Euangelio Mariam salutat angelus et parituram
filium, cui nomen Iesus, nunciat. Expauit illa quidem, non ad angeli conspectum, sed ad
uirginitatis Deo dicatę periculum. Et, quomodo fiet istud — inquit —
quoniam uirum non cognosco? Ne igitur uirginitatis conseruandę proposito
de uirgine matre nasci oportuerit, et prophetę de illo locuti
testantur et figurarum indicant mysteria. In Euangelio Mariam salutat angelus et parituram
filium, cui nomen Iesus, nunciat. Expauit illa quidem, non ad angeli conspectum, sed ad
uirginitatis Deo dicatę periculum. Et, quomodo fiet istud — inquit —
quoniam uirum non cognosco? Ne igitur uirginitatis conseruandę proposito
quicquam sinistrum illa timeret, modum concipiendi pariendique ab omni corruptione alienum
insinuat ei angelus dicens: Spiritus Sanctus
istud — inquit —
quoniam uirum non cognosco? Ne igitur uirginitatis conseruandę proposito
quicquam sinistrum illa timeret, modum concipiendi pariendique ab omni corruptione alienum
insinuat ei angelus dicens: Spiritus Sanctus superueniet in te, et uirtus Altissimi
obumbrabit tibi. Ideoque, quod nascetur ex te sanctum, uocabitur Filius Dei. Sancti
igitur Spiritus operatione et uirtute Altissimi, cui nihil est impossibile, Virgo peperit et
post partum Virgo permansit. Neque enim aliter nasci debuit ille, qui in
illa timeret, modum concipiendi pariendique ab omni corruptione alienum
insinuat ei angelus dicens: Spiritus Sanctus superueniet in te, et uirtus Altissimi
obumbrabit tibi. Ideoque, quod nascetur ex te sanctum, uocabitur Filius Dei. Sancti
igitur Spiritus operatione et uirtute Altissimi, cui nihil est impossibile, Virgo peperit et
post partum Virgo permansit. Neque enim aliter nasci debuit ille, qui in delicto originis
humanę nascentibus subuenire ueniebat. Purum, inquam, omni culpa esse oportuit eum, qui pro
omnium culpa in sacrificium Deo
alienum
insinuat ei angelus dicens: Spiritus Sanctus superueniet in te, et uirtus Altissimi
obumbrabit tibi. Ideoque, quod nascetur ex te sanctum, uocabitur Filius Dei. Sancti
igitur Spiritus operatione et uirtute Altissimi, cui nihil est impossibile, Virgo peperit et
post partum Virgo permansit. Neque enim aliter nasci debuit ille, qui in delicto originis
humanę nascentibus subuenire ueniebat. Purum, inquam, omni culpa esse oportuit eum, qui pro
omnium culpa in sacrificium Deo Patri erat offerendus.
Quod autem desponsata fuerit
ut per genealogiam
Ioseph origo quoque Marię nosceretur, Lege iubente de eadem tribu fieri connubia; deinde, ne
ut adultera lapidaretur a populo, cum hoc quoque Lex iuberet; postremo, ut in Aegyptum fugiens
eius uteretur obsequio, qui maritus nomine erat, non opere. Vnde et ipse continentię suę
conscius, cum grauidam u idisset, uoluit dimittere eam. Sed angeli monitu
cognouit diuinum esse, non humanum, quod illa uentre gerebat. Hanc ob rem Euangelista:
Antequam conuenirent — inquit — inuenta est (in
— inquit — inuenta est (in utero)*
habens de Spiritu Sancto. Ioseph ergo, quam dudum repudiare cogitabat, protinus
accipere non dubitauit atque eam reuelato sibi tanto mysterio non ut sponsam habuit, sed
coluit ut dominam. Genuit itaque filium, et Ioseph putabatur pater eius. Propterea quidem, cum
Iesus ipse se de cęlo descendisse diceret, musitarunt Iudei — ut Ioannes ait — dicentes:
Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit
hic: De cęlo descendi? Nouerant
non ut sponsam habuit, sed
coluit ut dominam. Genuit itaque filium, et Ioseph putabatur pater eius. Propterea quidem, cum
Iesus ipse se de cęlo descendisse diceret, musitarunt Iudei — ut Ioannes ait — dicentes:
Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit
hic: De cęlo descendi? Nouerant utique Ioseph maritum esse Marię, sed ignorabant, quod
Iesus non de Ioseph, sed de Spiritu Sancto natus esset et Virgine.
Ex Virgine autem natum, uirilis copulę nescia, testatur angelus, Ioseph
— ut Ioannes ait — dicentes:
Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit
hic: De cęlo descendi? Nouerant utique Ioseph maritum esse Marię, sed ignorabant, quod
Iesus non de Ioseph, sed de Spiritu Sancto natus esset et Virgine.
Ex Virgine autem natum, uirilis copulę nescia, testatur angelus, Ioseph cognoscit, Maria
confitetur dicens: Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius. Hęc
est igitur uirgo illa, de qua Esaias prophetauit dicens: Ecce uirgo
utique Ioseph maritum esse Marię, sed ignorabant, quod
Iesus non de Ioseph, sed de Spiritu Sancto natus esset et Virgine.
Ex Virgine autem natum, uirilis copulę nescia, testatur angelus, Ioseph cognoscit, Maria
confitetur dicens: Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius. Hęc
est igitur uirgo illa, de qua Esaias prophetauit dicens: Ecce uirgo concipiet et pariet
filium, et uocabitur nomen eius Emanuel, quod interpretatur: Nobiscum
Deus. Quid est Nobiscum Deus, nisi quia Dei
Ex Virgine autem natum, uirilis copulę nescia, testatur angelus, Ioseph cognoscit, Maria
confitetur dicens: Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius. Hęc
est igitur uirgo illa, de qua Esaias prophetauit dicens: Ecce uirgo concipiet et pariet
filium, et uocabitur nomen eius Emanuel, quod interpretatur: Nobiscum
Deus. Quid est Nobiscum Deus, nisi quia Dei Filius nostra suscepit et Deus
esse non desiit?
Sed aduersantes nobis Iudei aiunt: In Esaia habetur: Ecce
autem natum, uirilis copulę nescia, testatur angelus, Ioseph cognoscit, Maria
confitetur dicens: Fecit mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius. Hęc
est igitur uirgo illa, de qua Esaias prophetauit dicens: Ecce uirgo concipiet et pariet
filium, et uocabitur nomen eius Emanuel, quod interpretatur: Nobiscum
Deus. Quid est Nobiscum Deus, nisi quia Dei Filius nostra suscepit et Deus
esse non desiit?
Sed aduersantes nobis Iudei aiunt: In Esaia habetur: Ecce halma concipiet.
Hęc
est igitur uirgo illa, de qua Esaias prophetauit dicens: Ecce uirgo concipiet et pariet
filium, et uocabitur nomen eius Emanuel, quod interpretatur: Nobiscum
Deus. Quid est Nobiscum Deus, nisi quia Dei Filius nostra suscepit et Deus
esse non desiit?
Sed aduersantes nobis Iudei aiunt: In Esaia habetur: Ecce halma concipiet.
Halmam autem non uirginem dici, sed puellam siue iuuenculam, uirginem uero
betulam appellari. Quibus respondendum est betulam etiam anum
dici, sed puellam siue iuuenculam, uirginem uero
betulam appellari. Quibus respondendum est betulam etiam anum nuncupari posse, si
modo uirgo sit. Halmam uero non solum iuuenculam significari, sed iuuenculam uiro absconditam.
Quare autem uiro dicatur abscondita, quę et puella est et uirgo, ostendit usurpatus apud illos
mos. Nam sponsas uirgines uelata facie ducebant appellabaturque halma, id est abscondita uiro.
Deinde de talamo uiri reuelata facie egrediebatur, ut rubore deposito se maritam esse
appareret. Halma ergo maluit
siue iuuenculam, uirginem uero
betulam appellari. Quibus respondendum est betulam etiam anum nuncupari posse, si
modo uirgo sit. Halmam uero non solum iuuenculam significari, sed iuuenculam uiro absconditam.
Quare autem uiro dicatur abscondita, quę et puella est et uirgo, ostendit usurpatus apud illos
mos. Nam sponsas uirgines uelata facie ducebant appellabaturque halma, id est abscondita uiro.
Deinde de talamo uiri reuelata facie egrediebatur, ut rubore deposito se maritam esse
appareret. Halma ergo maluit dicere Esaias quam
mos. Nam sponsas uirgines uelata facie ducebant appellabaturque halma, id est abscondita uiro.
Deinde de talamo uiri reuelata facie egrediebatur, ut rubore deposito se maritam esse
appareret. Halma ergo maluit dicere Esaias quam betula, ut uno
uocabulo et puellę ętatem exprimeret et uirginis integritatem. Halmam enim licet puellam
nuncupent, non tamen *add.
p uellam uiro copulatam, sed adhuc uirginem intactam uiro. Amissa autem
uirginitate, quanuis puellares non excedat annos, halmam dici non debere
facie ducebant appellabaturque halma, id est abscondita uiro.
Deinde de talamo uiri reuelata facie egrediebatur, ut rubore deposito se maritam esse
appareret. Halma ergo maluit dicere Esaias quam betula, ut uno
uocabulo et puellę ętatem exprimeret et uirginis integritatem. Halmam enim licet puellam
nuncupent, non tamen *add.
p uellam uiro copulatam, sed adhuc uirginem intactam uiro. Amissa autem
uirginitate, quanuis puellares non excedat annos, halmam dici non debere satis constat.
Messiam nostrum de Virgine nasciturum Hieremias quoque testatus est dicens:
Creauit* Dominus nouum super terram: Foemina circumdabit uirum. Nouum inquit,
quia insolitum, quia pręter omnium de muliere nascentium naturam, ut uirgo uirum in utero
concipiat et nullum detrimentum suę sentiat integritatis. Alioquin nouum dici non deberet, si,
quomodo alię foeminę generant, et ista, de qua loquitur propheta, generasset. Hoc nobis clarum
facit ipsa etiam Ezechielis refercta mysteriis uisio. Dictum est enim ad eum de porta templi
terram: Foemina circumdabit uirum. Nouum inquit,
quia insolitum, quia pręter omnium de muliere nascentium naturam, ut uirgo uirum in utero
concipiat et nullum detrimentum suę sentiat integritatis. Alioquin nouum dici non deberet, si,
quomodo alię foeminę generant, et ista, de qua loquitur propheta, generasset. Hoc nobis clarum
facit ipsa etiam Ezechielis refercta mysteriis uisio. Dictum est enim ad eum de porta templi
illius, quod uiderat, ad orientem spectante: Porta hęc clausa erit et non aperietur; et
uir non transibit per eam,
non deberet, si,
quomodo alię foeminę generant, et ista, de qua loquitur propheta, generasset. Hoc nobis clarum
facit ipsa etiam Ezechielis refercta mysteriis uisio. Dictum est enim ad eum de porta templi
illius, quod uiderat, ad orientem spectante: Porta hęc clausa erit et non aperietur; et
uir non transibit per eam, quoniam Dominus Deus Israhel ingressus est per eam, et erit clausa
principi. Princeps ipse sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Clausa fuit
Maria Virgo principi principum Deo, offerens ei uirginalem integritatem. Et
quomodo alię foeminę generant, et ista, de qua loquitur propheta, generasset. Hoc nobis clarum
facit ipsa etiam Ezechielis refercta mysteriis uisio. Dictum est enim ad eum de porta templi
illius, quod uiderat, ad orientem spectante: Porta hęc clausa erit et non aperietur; et
uir non transibit per eam, quoniam Dominus Deus Israhel ingressus est per eam, et erit clausa
principi. Princeps ipse sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Clausa fuit
Maria Virgo principi principum Deo, offerens ei uirginalem integritatem. Et ipse Princeps
nobis clarum
facit ipsa etiam Ezechielis refercta mysteriis uisio. Dictum est enim ad eum de porta templi
illius, quod uiderat, ad orientem spectante: Porta hęc clausa erit et non aperietur; et
uir non transibit per eam, quoniam Dominus Deus Israhel ingressus est per eam, et erit clausa
principi. Princeps ipse sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Clausa fuit
Maria Virgo principi principum Deo, offerens ei uirginalem integritatem. Et ipse Princeps
sedit in ea, ipse Dei Filius, Patri consubstantialis, carnem sibi assumens ex ea, ut
et non aperietur; et
uir non transibit per eam, quoniam Dominus Deus Israhel ingressus est per eam, et erit clausa
principi. Princeps ipse sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Clausa fuit
Maria Virgo principi principum Deo, offerens ei uirginalem integritatem. Et ipse Princeps
sedit in ea, ipse Dei Filius, Patri consubstantialis, carnem sibi assumens ex ea, ut comedat
panem factus homo; et id quidem coram Domino, hoc est a sua diuinitate non diuisus neque ab
eo, quod semper est, mutatus. Ita tamen humanitati insertus, ut esset Deus et
Princeps ipse sedebit in ea, ut comedat panem coram Domino. Clausa fuit
Maria Virgo principi principum Deo, offerens ei uirginalem integritatem. Et ipse Princeps
sedit in ea, ipse Dei Filius, Patri consubstantialis, carnem sibi assumens ex ea, ut comedat
panem factus homo; et id quidem coram Domino, hoc est a sua diuinitate non diuisus neque ab
eo, quod semper est, mutatus. Ita tamen humanitati insertus, ut esset Deus et homo unus
Christus.
His astipulari uidetur lapis ille de monte abscissus — ut in Daniele legimus — regnorum
terrę
Et ipse Princeps
sedit in ea, ipse Dei Filius, Patri consubstantialis, carnem sibi assumens ex ea, ut comedat
panem factus homo; et id quidem coram Domino, hoc est a sua diuinitate non diuisus neque ab
eo, quod semper est, mutatus. Ita tamen humanitati insertus, ut esset Deus et homo unus
Christus.
His astipulari uidetur lapis ille de monte abscissus — ut in Daniele legimus — regnorum
terrę statuam conterens, qui factus mons magnus uniuersam terram impleuit. Christus enim
Dominus, absque uiri opera de uirgine genitus, idola ex
— ut in Daniele legimus — regnorum
terrę statuam conterens, qui factus mons magnus uniuersam terram impleuit. Christus enim
Dominus, absque uiri opera de uirgine genitus, idola ex multiplici metallorum genere conflata,
id est gentilium deos Euangelii prędicatione disiecit et, qui tantum in Iudea notus erat, in
omnem terram per apostolos exiuit sonus eius. Montis itaque instar dilatatus gentium quoque
corda occupauit. Et quid mirum, si pręter naturam Christus nascitur de uirgine, quando etiam
primi parentes nostri pręter morem nostrę generationis
opera de uirgine genitus, idola ex multiplici metallorum genere conflata,
id est gentilium deos Euangelii prędicatione disiecit et, qui tantum in Iudea notus erat, in
omnem terram per apostolos exiuit sonus eius. Montis itaque instar dilatatus gentium quoque
corda occupauit. Et quid mirum, si pręter naturam Christus nascitur de uirgine, quando etiam
primi parentes nostri pręter morem nostrę generationis exorti sunt? Adam de terra formatus,
Eua de costa eius, neuter per *corr. ex Creabit
copulam uiri et
Et quid mirum, si pręter naturam Christus nascitur de uirgine, quando etiam
primi parentes nostri pręter morem nostrę generationis exorti sunt? Adam de terra formatus,
Eua de costa eius, neuter per *corr. ex Creabit
copulam uiri et mulieris. Non oportuit autem, ut mirabilius isti, per quos
cecidimus, geniti essent quam Christus, per quem errecti sumus.
Quam uero stupenda fuerit eius natiuitas, testis est Esaias dicens: Generationem eius
quis enarrabit? Siquidem et in cęlo genitus est
copulam uiri et mulieris. Non oportuit autem, ut mirabilius isti, per quos
cecidimus, geniti essent quam Christus, per quem errecti sumus.
Quam uero stupenda fuerit eius natiuitas, testis est Esaias dicens: Generationem eius
quis enarrabit? Siquidem et in cęlo genitus est sine matre et in terra sine patre, in
cęlo Deus ex Deo, in terra ex homine Deus et homo. Duę naturę in unitate personę Christi tam
mirabiliter conuenerunt, ut, nisi fides credat, nec lingua effari nec mortalium mens possit
comprehendere. Hoc tamen ita
Non oportuit autem, ut mirabilius isti, per quos
cecidimus, geniti essent quam Christus, per quem errecti sumus.
Quam uero stupenda fuerit eius natiuitas, testis est Esaias dicens: Generationem eius
quis enarrabit? Siquidem et in cęlo genitus est sine matre et in terra sine patre, in
cęlo Deus ex Deo, in terra ex homine Deus et homo. Duę naturę in unitate personę Christi tam
mirabiliter conuenerunt, ut, nisi fides credat, nec lingua effari nec mortalium mens possit
comprehendere. Hoc tamen ita esse credimus ei, qui ueritas est,
quam Christus, per quem errecti sumus.
Quam uero stupenda fuerit eius natiuitas, testis est Esaias dicens: Generationem eius
quis enarrabit? Siquidem et in cęlo genitus est sine matre et in terra sine patre, in
cęlo Deus ex Deo, in terra ex homine Deus et homo. Duę naturę in unitate personę Christi tam
mirabiliter conuenerunt, ut, nisi fides credat, nec lingua effari nec mortalium mens possit
comprehendere. Hoc tamen ita esse credimus ei, qui ueritas est, nulli obnoxia mendacio,
nullius particeps falsitatis.
Christi tam
mirabiliter conuenerunt, ut, nisi fides credat, nec lingua effari nec mortalium mens possit
comprehendere. Hoc tamen ita esse credimus ei, qui ueritas est, nulli obnoxia mendacio,
nullius particeps falsitatis.
Genuit enim Virgo Filium, ancilla Dominum et suum creatura Opificem. Quę cum ab angelo
didicisset, quod esset salua uirginitate Iesum paritura: Ecce ancilla Domini —
inquit — fiat mihi secundum uerbum tuum. Ad tantam sublata dignitatem non se
insolenter extulit, sed potius humilitate deiecit
dixit, quę Domini
futura erat mater. Eua pręuaricando omnes perdidit. Maria Dei nuncio obediendo omnes saluauit.
Illam decepit malignus serpens, hęc serpentis contriuit caput, ut impleretur, quod olim
prędictum eidem serpenti fuerat: Tu insidiaberis calcaneo eius, et ipsa conteret caput
tuum. Sic Vasthi regina regis contemnens imperium repudiatur, et Hester in omnibus
obsequentissima eligitur. Maria igitur nostra est Hester, per quam impius Aman periit, nostra
Iahel, quę inimicum Israheli Sysaram interfecit, nostra Iudit, quę,
obediendo omnes saluauit.
Illam decepit malignus serpens, hęc serpentis contriuit caput, ut impleretur, quod olim
prędictum eidem serpenti fuerat: Tu insidiaberis calcaneo eius, et ipsa conteret caput
tuum. Sic Vasthi regina regis contemnens imperium repudiatur, et Hester in omnibus
obsequentissima eligitur. Maria igitur nostra est Hester, per quam impius Aman periit, nostra
Iahel, quę inimicum Israheli Sysaram interfecit, nostra Iudit, quę, Olophernem populo Dei
minantem su a interemit manu. Et quod olim pręcessit in
imperium repudiatur, et Hester in omnibus
obsequentissima eligitur. Maria igitur nostra est Hester, per quam impius Aman periit, nostra
Iahel, quę inimicum Israheli Sysaram interfecit, nostra Iudit, quę, Olophernem populo Dei
minantem su a interemit manu. Et quod olim pręcessit in figuram, hoc demum Maria
multo magnificentius re atque opere impleuit. Merito itaque inuocata est a sponso in Canticis:
Veni, electa mea, et ponam in te thronum meum. Merito uenientem Spiritus Sanctus
admiratus est dicens: Quę est
Sysaram interfecit, nostra Iudit, quę, Olophernem populo Dei
minantem su a interemit manu. Et quod olim pręcessit in figuram, hoc demum Maria
multo magnificentius re atque opere impleuit. Merito itaque inuocata est a sponso in Canticis:
Veni, electa mea, et ponam in te thronum meum. Merito uenientem Spiritus Sanctus
admiratus est dicens: Quę est ista, quę progreditur quasi aurora consurgens, pulchra ut
luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? Quicquid enim per Euam
obtenebratum* fuerat,
Merito uenientem Spiritus Sanctus
admiratus est dicens: Quę est ista, quę progreditur quasi aurora consurgens, pulchra ut
luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? Quicquid enim per Euam
obtenebratum* fuerat, per Mariam illuxit. Iccirco et aurora est, *corr. ex
obtenebratam
nouam mundo aduehens lucem, et luna, noctem illuminans, et sol, diem omnibus
optatum proferens. Nomen autem eius terror est demoniis, fortitudo hominibus, gaudium angelis,
spes periclitantibus,
consurgens, pulchra ut
luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? Quicquid enim per Euam
obtenebratum* fuerat, per Mariam illuxit. Iccirco et aurora est, *corr. ex
obtenebratam
nouam mundo aduehens lucem, et luna, noctem illuminans, et sol, diem omnibus
optatum proferens. Nomen autem eius terror est demoniis, fortitudo hominibus, gaudium angelis,
spes periclitantibus, solatium miseris, refugium cunctis. Hęc igitur fuit ueri Messię mater,
cuius purissimo salutiferoque partu,
luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata? Quicquid enim per Euam
obtenebratum* fuerat, per Mariam illuxit. Iccirco et aurora est, *corr. ex
obtenebratam
nouam mundo aduehens lucem, et luna, noctem illuminans, et sol, diem omnibus
optatum proferens. Nomen autem eius terror est demoniis, fortitudo hominibus, gaudium angelis,
spes periclitantibus, solatium miseris, refugium cunctis. Hęc igitur fuit ueri Messię mater,
cuius purissimo salutiferoque partu, quicquid olim patribus diuinitus
Iuda, de semine Dauid, in castello Bethlem, in stabulo genitus, in pręsepio
reclinatus, ut sua humilitate tuę incredulitatis contunderet superbiam.
In pręsepio igitur inter muta iacens animalia de te conqueritur per Esaiam dicens: Bos
cognouit possessorem suum, et asinus pręsepe domini sui. Israhel autem me non
cognouit. O durę ceruicis et ferrei cordis populum! Puerum natum angeli nunciant,
pastores adorant, stella noui fulgoris indicat, magi cum muneribus salutant et, quem tam uili
loco, tam paupercula matre genitum
ut sua humilitate tuę incredulitatis contunderet superbiam.
In pręsepio igitur inter muta iacens animalia de te conqueritur per Esaiam dicens: Bos
cognouit possessorem suum, et asinus pręsepe domini sui. Israhel autem me non
cognouit. O durę ceruicis et ferrei cordis populum! Puerum natum angeli nunciant,
pastores adorant, stella noui fulgoris indicat, magi cum muneribus salutant et, quem tam uili
loco, tam paupercula matre genitum conspiciunt, regem Israhel protestantur; non qualemcunque
regem (ad nullum enim alium sic
per Esaiam dicens: Bos
cognouit possessorem suum, et asinus pręsepe domini sui. Israhel autem me non
cognouit. O durę ceruicis et ferrei cordis populum! Puerum natum angeli nunciant,
pastores adorant, stella noui fulgoris indicat, magi cum muneribus salutant et, quem tam uili
loco, tam paupercula matre genitum conspiciunt, regem Israhel protestantur; non qualemcunque
regem (ad nullum enim alium sic uenisse referuntur), sed regem regum et dominum dominantium,
quem cęlo monstrante in terra Iudea natum esse didicerant. Audi, quid ipso
natum angeli nunciant,
pastores adorant, stella noui fulgoris indicat, magi cum muneribus salutant et, quem tam uili
loco, tam paupercula matre genitum conspiciunt, regem Israhel protestantur; non qualemcunque
regem (ad nullum enim alium sic uenisse referuntur), sed regem regum et dominum dominantium,
quem cęlo monstrante in terra Iudea natum esse didicerant. Audi, quid ipso nascente angeli
concinant: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonę uoluntatis.
Bonę autem uoluntatis esse nequeunt, quicunque illum, qui summum bonum
regem Israhel protestantur; non qualemcunque
regem (ad nullum enim alium sic uenisse referuntur), sed regem regum et dominum dominantium,
quem cęlo monstrante in terra Iudea natum esse didicerant. Audi, quid ipso nascente angeli
concinant: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonę uoluntatis.
Bonę autem uoluntatis esse nequeunt, quicunque illum, qui summum bonum est, ignorant. Ipse
uero, qui pacem inter Deum et homines ponere ueniebat, tunc in carne nasci uoluit, cum sedatis
bellis totus fere terrarum orbis pacem
in terra Iudea natum esse didicerant. Audi, quid ipso nascente angeli
concinant: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonę uoluntatis.
Bonę autem uoluntatis esse nequeunt, quicunque illum, qui summum bonum est, ignorant. Ipse
uero, qui pacem inter Deum et homines ponere ueniebat, tunc in carne nasci uoluit, cum sedatis
bellis totus fere terrarum orbis pacem agitaret, Cęsare Augusto monarchiam tenente;
quadragesimo enim primo imperii eius anno natus est in Bethlem Christus.
Vide igitur, Euangelica ueritas quam bene
bene prophetarum tuorum respondeat uaticiniis, ut
Messiam tuum in Euangelio inuenias, cum in prophetis ante tot secula monstratum fuisse
intellexeris.
Esaias propheta de aduentu eius loquens: De Syon — inquit — exibit lex,
et uerbum Domini de Hierusalem. Non de lege Moysi intelligit, quę multo ante de Synai,
non de Syon exierat, sed de lege Christi, quę per apostolos de Hierusalem exitura erat. Et
subdit de ipso legislatore dicens: Iudicabit gentes, et arguet populos multos; et
Esaias propheta de aduentu eius loquens: De Syon — inquit — exibit lex,
et uerbum Domini de Hierusalem. Non de lege Moysi intelligit, quę multo ante de Synai,
non de Syon exierat, sed de lege Christi, quę per apostolos de Hierusalem exitura erat. Et
subdit de ipso legislatore dicens: Iudicabit gentes, et arguet populos multos; et
conflabunt — inquit — gladios suos in uomeres, et lanceas suas in falces. Non
leuabit gens contra gentem gladium, non exercebuntur ultra ad pręlium. Bellandi enim
— inquit — exibit lex,
et uerbum Domini de Hierusalem. Non de lege Moysi intelligit, quę multo ante de Synai,
non de Syon exierat, sed de lege Christi, quę per apostolos de Hierusalem exitura erat. Et
subdit de ipso legislatore dicens: Iudicabit gentes, et arguet populos multos; et
conflabunt — inquit — gladios suos in uomeres, et lanceas suas in falces. Non
leuabit gens contra gentem gladium, non exercebuntur ultra ad pręlium. Bellandi enim
studium uersum fuit in agri colendi curam. Quod autem ait:
lex,
et uerbum Domini de Hierusalem. Non de lege Moysi intelligit, quę multo ante de Synai,
non de Syon exierat, sed de lege Christi, quę per apostolos de Hierusalem exitura erat. Et
subdit de ipso legislatore dicens: Iudicabit gentes, et arguet populos multos; et
conflabunt — inquit — gladios suos in uomeres, et lanceas suas in falces. Non
leuabit gens contra gentem gladium, non exercebuntur ultra ad pręlium. Bellandi enim
studium uersum fuit in agri colendi curam. Quod autem ait: Vltra non exercebuntur
quę multo ante de Synai,
non de Syon exierat, sed de lege Christi, quę per apostolos de Hierusalem exitura erat. Et
subdit de ipso legislatore dicens: Iudicabit gentes, et arguet populos multos; et
conflabunt — inquit — gladios suos in uomeres, et lanceas suas in falces. Non
leuabit gens contra gentem gladium, non exercebuntur ultra ad pręlium. Bellandi enim
studium uersum fuit in agri colendi curam. Quod autem ait: Vltra non exercebuntur ad
pręlium, certum tempus significat. Alioquin fortasse
ad
pręlium, certum tempus significat. Alioquin fortasse haud multo post bella exerceri
coepta, nunc inter has nunc inter illas gentes adhuc furere grassarique non cessant. Pacem
tamen in natiuitate Domini futuram etiam Dauid pręuidit in psalmis dicens: Venite et
uidete opera Domini, quę posuit prodigia super terram, auferens bella usque ad fines terrę.
Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
has nunc inter illas gentes adhuc furere grassarique non cessant. Pacem
tamen in natiuitate Domini futuram etiam Dauid pręuidit in psalmis dicens: Venite et
uidete opera Domini, quę posuit prodigia super terram, auferens bella usque ad fines terrę.
Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli:
illas gentes adhuc furere grassarique non cessant. Pacem
tamen in natiuitate Domini futuram etiam Dauid pręuidit in psalmis dicens: Venite et
uidete opera Domini, quę posuit prodigia super terram, auferens bella usque ad fines terrę.
Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis
non cessant. Pacem
tamen in natiuitate Domini futuram etiam Dauid pręuidit in psalmis dicens: Venite et
uidete opera Domini, quę posuit prodigia super terram, auferens bella usque ad fines terrę.
Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et
etiam Dauid pręuidit in psalmis dicens: Venite et
uidete opera Domini, quę posuit prodigia super terram, auferens bella usque ad fines terrę.
Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et redemptio. Oriente
igitur Christo oritur iustitia et
et
uidete opera Domini, quę posuit prodigia super terram, auferens bella usque ad fines terrę.
Arcum conteret, et confringet arma, et scuta comburet igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et redemptio. Oriente
igitur Christo oritur iustitia et pax abundat hominum uero Salomone nobis genito,
igni. Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et redemptio. Oriente
igitur Christo oritur iustitia et pax abundat hominum uero Salomone nobis genito, uere
pacifico pacisque amatore perennis atque perpetuę. Nam et ista pax terrena, quę ipso nascente
contigit, typus fuit pacis ęternę. De qua Esaias, cum de
Et idem alibi ait:
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et redemptio. Oriente
igitur Christo oritur iustitia et pax abundat hominum uero Salomone nobis genito, uere
pacifico pacisque amatore perennis atque perpetuę. Nam et ista pax terrena, quę ipso nascente
contigit, typus fuit pacis ęternę. De qua Esaias, cum de Messię
et abundantia pacis. Item Esaias: Et
erit — inquit — opus iustitię pax. Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et redemptio. Oriente
igitur Christo oritur iustitia et pax abundat hominum uero Salomone nobis genito, uere
pacifico pacisque amatore perennis atque perpetuę. Nam et ista pax terrena, quę ipso nascente
contigit, typus fuit pacis ęternę. De qua Esaias, cum de Messię futuri regno prophetaret:
Multiplicabitur —
Iustitia quandoque Christum designat ut
illud Apostoli: Factus est pro nobis iustitia a Deo, et pax et redemptio. Oriente
igitur Christo oritur iustitia et pax abundat hominum uero Salomone nobis genito, uere
pacifico pacisque amatore perennis atque perpetuę. Nam et ista pax terrena, quę ipso nascente
contigit, typus fuit pacis ęternę. De qua Esaias, cum de Messię futuri regno prophetaret:
Multiplicabitur — inquit — eius imperium, et pacis non erit finis.
Hanc ipse quoque Dominus per Ezechielem promiserat
nobis genito, uere
pacifico pacisque amatore perennis atque perpetuę. Nam et ista pax terrena, quę ipso nascente
contigit, typus fuit pacis ęternę. De qua Esaias, cum de Messię futuri regno prophetaret:
Multiplicabitur — inquit — eius imperium, et pacis non erit finis.
Hanc ipse quoque Dominus per Ezechielem promiserat dicens: Disponam eis testem pacis,
testem sempiternum. Qui hanc pacem tota animi intentione assequi cupit, ne iniuria
quidem lacessitus irascitur, sed offensas omneis ęquo animo
qui crucifixus
est, confitendo saluari?
*corr. ex maius
Videamus nunc, si illud quoque in prophetis reperire possumus, quod puer Iesus a magis ab
oriente uenientibus fuerit muneribus auri, thuris myrrhęque donandus et perinde ac Deus in
carne humana colendus et adorandus. Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca:
*corr. ex maius
Videamus nunc, si illud quoque in prophetis reperire possumus, quod puer Iesus a magis ab
oriente uenientibus fuerit muneribus auri, thuris myrrhęque donandus et perinde ac Deus in
carne humana colendus et adorandus. Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro
quoque in prophetis reperire possumus, quod puer Iesus a magis ab
oriente uenientibus fuerit muneribus auri, thuris myrrhęque donandus et perinde ac Deus in
carne humana colendus et adorandus. Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit,
quod puer Iesus a magis ab
oriente uenientibus fuerit muneribus auri, thuris myrrhęque donandus et perinde ac Deus in
carne humana colendus et adorandus. Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient,
ab
oriente uenientibus fuerit muneribus auri, thuris myrrhęque donandus et perinde ac Deus in
carne humana colendus et adorandus. Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient, aurum et thus
thuris myrrhęque donandus et perinde ac Deus in
carne humana colendus et adorandus. Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient, aurum et thus
deferentes, et laudem Domino anunciantes. De
Nonne hoc est illud, quod olim Dauid in psalmis cecinit
dicens: Reges Tharsis et insulę munera offerent, reges Arabum et Saba dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient, aurum et thus
deferentes, et laudem Domino anunciantes. De stella quoque, quę apparuit eis, nonne
Balaam, cum irrueret in eum spiritus
dona adducent; et
adorabunt eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient, aurum et thus
deferentes, et laudem Domino anunciantes. De stella quoque, quę apparuit eis, nonne
Balaam, cum irrueret in eum spiritus Domini, prophetauit dicens: Orietur stella ex
Iacob, et consurget uirga ex Israhel. Hanc stellam magi isti obseruantes
eum omnes reges terrę. Et post pauca: Dabitur — inquit —
ei de auro Arabię, et adorabunt de ipso semper, tota die benedicent ei. Nonne
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient, aurum et thus
deferentes, et laudem Domino anunciantes. De stella quoque, quę apparuit eis, nonne
Balaam, cum irrueret in eum spiritus Domini, prophetauit dicens: Orietur stella ex
Iacob, et consurget uirga ex Israhel. Hanc stellam magi isti obseruantes cognouerunt,
quę pręter
hoc ipsum Esaias prospexit, cum diceret: Omnes de Saba uenient, aurum et thus
deferentes, et laudem Domino anunciantes. De stella quoque, quę apparuit eis, nonne
Balaam, cum irrueret in eum spiritus Domini, prophetauit dicens: Orietur stella ex
Iacob, et consurget uirga ex Israhel. Hanc stellam magi isti obseruantes cognouerunt,
quę pręter signorum cęlestium morem eos pręcedens ad pręsepium usquę perduxit Saluatoris.
Postremo de ista magorum pietate atque munificentia Tobiam etiam prophetasse credimus, cum
quę pręter signorum cęlestium morem eos pręcedens ad pręsepium usquę perduxit Saluatoris.
Postremo de ista magorum pietate atque munificentia Tobiam etiam prophetasse credimus, cum
ciuitatem Hierusalem alloqueretur dicens: Nationes de longinquo ad te uenient, et munera
deferentes adorabunt in te Dominum. Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis
tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex
Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare
pietate atque munificentia Tobiam etiam prophetasse credimus, cum
ciuitatem Hierusalem alloqueretur dicens: Nationes de longinquo ad te uenient, et munera
deferentes adorabunt in te Dominum. Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis
tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex
Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare
eum. Adoratus est autem posthęc et Hierosolymis ab iis, qui crediderunt in eum.
Percurramus reliqua! Pręsentatur in
ad te uenient, et munera
deferentes adorabunt in te Dominum. Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis
tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex
Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare
eum. Adoratus est autem posthęc et Hierosolymis ab iis, qui crediderunt in eum.
Percurramus reliqua! Pręsentatur in templo iuxta Legem primogenitorum, a Symeone sacerdote
suscipitur, circumcisionem accipit. Non enim uenit soluere Legem, sed
Tametsi magi in Bethlem adorarint, Hierosolymis
tamen prius quęsierunt eum et: Vbi est — inquiunt — qui natus est, rex
Iudeorum? Vidimus enim stellam (eius)* in oriente, et uenimus adorare
eum. Adoratus est autem posthęc et Hierosolymis ab iis, qui crediderunt in eum.
Percurramus reliqua! Pręsentatur in templo iuxta Legem primogenitorum, a Symeone sacerdote
suscipitur, circumcisionem accipit. Non enim uenit soluere Legem, sed adimplere. Hoc
prędixisse Malachiam prophetam constat.
in templo iuxta Legem primogenitorum, a Symeone sacerdote
suscipitur, circumcisionem accipit. Non enim uenit soluere Legem, sed adimplere. Hoc
prędixisse Malachiam prophetam constat. Veniet — inquit — ad templum suum
Dominator, quem uos quęritis, et angelus testamenti, quem uos uultis. Hoc Zacharias
protestatur, cum ait: Lauda et lętare, filia Syon! Ecce ego uenio, et habitabo in medio
tui, ait Dominus. Idem astruit Sophonias dicens: Rex Israhel Dominus in medio
tui... ipse saluabit. Et
Non enim uenit soluere Legem, sed adimplere. Hoc
prędixisse Malachiam prophetam constat. Veniet — inquit — ad templum suum
Dominator, quem uos quęritis, et angelus testamenti, quem uos uultis. Hoc Zacharias
protestatur, cum ait: Lauda et lętare, filia Syon! Ecce ego uenio, et habitabo in medio
tui, ait Dominus. Idem astruit Sophonias dicens: Rex Israhel Dominus in medio
tui... ipse saluabit. Et Dauid: Suscepimus, Deus, misericordiam *add.
tuam in medio
adimplere. Hoc
prędixisse Malachiam prophetam constat. Veniet — inquit — ad templum suum
Dominator, quem uos quęritis, et angelus testamenti, quem uos uultis. Hoc Zacharias
protestatur, cum ait: Lauda et lętare, filia Syon! Ecce ego uenio, et habitabo in medio
tui, ait Dominus. Idem astruit Sophonias dicens: Rex Israhel Dominus in medio
tui... ipse saluabit. Et Dauid: Suscepimus, Deus, misericordiam *add.
tuam in medio templi tui. Et iterum in alio
et angelus testamenti, quem uos uultis. Hoc Zacharias
protestatur, cum ait: Lauda et lętare, filia Syon! Ecce ego uenio, et habitabo in medio
tui, ait Dominus. Idem astruit Sophonias dicens: Rex Israhel Dominus in medio
tui... ipse saluabit. Et Dauid: Suscepimus, Deus, misericordiam *add.
tuam in medio templi tui. Et iterum in alio psalmo: Dominus
— inquit — in templo sancto suo, Dominus in cęlo sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram
Syon! Ecce ego uenio, et habitabo in medio
tui, ait Dominus. Idem astruit Sophonias dicens: Rex Israhel Dominus in medio
tui... ipse saluabit. Et Dauid: Suscepimus, Deus, misericordiam *add.
tuam in medio templi tui. Et iterum in alio psalmo: Dominus
— inquit — in templo sancto suo, Dominus in cęlo sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram Patris, excelsus et sublimis, et in terra erat in humanitate nostra submissus et
humilis. A Virgine Matre oblatus est in
Deus, misericordiam *add.
tuam in medio templi tui. Et iterum in alio psalmo: Dominus
— inquit — in templo sancto suo, Dominus in cęlo sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram Patris, excelsus et sublimis, et in terra erat in humanitate nostra submissus et
humilis. A Virgine Matre oblatus est in templo. Ne igitur purum hominem putares, qui
offerebatur, eodem tempore — inquit — et in templo erat et in cęlo. Hanc sane rem pręuidens in
spiritu Aggeus propheta dixit:
Deus, misericordiam *add.
tuam in medio templi tui. Et iterum in alio psalmo: Dominus
— inquit — in templo sancto suo, Dominus in cęlo sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram Patris, excelsus et sublimis, et in terra erat in humanitate nostra submissus et
humilis. A Virgine Matre oblatus est in templo. Ne igitur purum hominem putares, qui
offerebatur, eodem tempore — inquit — et in templo erat et in cęlo. Hanc sane rem pręuidens in
spiritu Aggeus propheta dixit: Magna
tuam in medio templi tui. Et iterum in alio psalmo: Dominus
— inquit — in templo sancto suo, Dominus in cęlo sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram Patris, excelsus et sublimis, et in terra erat in humanitate nostra submissus et
humilis. A Virgine Matre oblatus est in templo. Ne igitur purum hominem putares, qui
offerebatur, eodem tempore — inquit — et in templo erat et in cęlo. Hanc sane rem pręuidens in
spiritu Aggeus propheta dixit: Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam
Dominus in cęlo sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram Patris, excelsus et sublimis, et in terra erat in humanitate nostra submissus et
humilis. A Virgine Matre oblatus est in templo. Ne igitur purum hominem putares, qui
offerebatur, eodem tempore — inquit — et in templo erat et in cęlo. Hanc sane rem pręuidens in
spiritu Aggeus propheta dixit: Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam primę,
dicit Dominus exercituum. Cum autem templum illud per Salomonem ędificatum multo
quidem opulentius
sedes eius. In cęlo enim sedebat
ad dexteram Patris, excelsus et sublimis, et in terra erat in humanitate nostra submissus et
humilis. A Virgine Matre oblatus est in templo. Ne igitur purum hominem putares, qui
offerebatur, eodem tempore — inquit — et in templo erat et in cęlo. Hanc sane rem pręuidens in
spiritu Aggeus propheta dixit: Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam primę,
dicit Dominus exercituum. Cum autem templum illud per Salomonem ędificatum multo
quidem opulentius magnificentiusquę fuisse constet
ipse Dominus, qui in
illo pręsentatus est, omnem mundi gloriam omnemque decorem superaret locumque ipsum sua
pręsentia longe magis quam Salomon suis opibus nobilitasset.
Interim Herodes, cum in Iudea regnaret scribasque conuocatos de Christo uenturo
interrogasset et illi in Bethlem nasciturum a prophetis edocti respondissent, turbatus est et
alienum metuens successorem, computato natiuitatis eius tempore, crudele secum iniit
consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo minus natos interfici iubet et, ne quo errore
forte deceptus unum
decorem superaret locumque ipsum sua
pręsentia longe magis quam Salomon suis opibus nobilitasset.
Interim Herodes, cum in Iudea regnaret scribasque conuocatos de Christo uenturo
interrogasset et illi in Bethlem nasciturum a prophetis edocti respondissent, turbatus est et
alienum metuens successorem, computato natiuitatis eius tempore, crudele secum iniit
consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo minus natos interfici iubet et, ne quo errore
forte deceptus unum illum, quem timebat, pręteriret, in plurimos grassatur. Ioseph autem ab
in Iudea regnaret scribasque conuocatos de Christo uenturo
interrogasset et illi in Bethlem nasciturum a prophetis edocti respondissent, turbatus est et
alienum metuens successorem, computato natiuitatis eius tempore, crudele secum iniit
consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo minus natos interfici iubet et, ne quo errore
forte deceptus unum illum, quem timebat, pręteriret, in plurimos grassatur. Ioseph autem ab
angelo admonitus cum puero et matre eius fugit in Aegyptum. Nec ante in Iudeam sunt reuersi,
quam Herodes morte sublatus Archelao filio
de Christo uenturo
interrogasset et illi in Bethlem nasciturum a prophetis edocti respondissent, turbatus est et
alienum metuens successorem, computato natiuitatis eius tempore, crudele secum iniit
consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo minus natos interfici iubet et, ne quo errore
forte deceptus unum illum, quem timebat, pręteriret, in plurimos grassatur. Ioseph autem ab
angelo admonitus cum puero et matre eius fugit in Aegyptum. Nec ante in Iudeam sunt reuersi,
quam Herodes morte sublatus Archelao filio regnum reliquisset. Et hęc quidem
computato natiuitatis eius tempore, crudele secum iniit
consilium, omnes Bethlem pueros biennium et eo minus natos interfici iubet et, ne quo errore
forte deceptus unum illum, quem timebat, pręteriret, in plurimos grassatur. Ioseph autem ab
angelo admonitus cum puero et matre eius fugit in Aegyptum. Nec ante in Iudeam sunt reuersi,
quam Herodes morte sublatus Archelao filio regnum reliquisset. Et hęc quidem in Christo
euentura Spiritu Sancto afflati prędixerant prophetę, nequis Iesum, Dominum nostrum, uerum
Messiam fuisse dubitet, uidens
iubet et, ne quo errore
forte deceptus unum illum, quem timebat, pręteriret, in plurimos grassatur. Ioseph autem ab
angelo admonitus cum puero et matre eius fugit in Aegyptum. Nec ante in Iudeam sunt reuersi,
quam Herodes morte sublatus Archelao filio regnum reliquisset. Et hęc quidem in Christo
euentura Spiritu Sancto afflati prędixerant prophetę, nequis Iesum, Dominum nostrum, uerum
Messiam fuisse dubitet, uidens cuncta in eo impleri, quę tanto ante tempore implenda
prędicabantur.
Indignatio ista Herodis iuxta quorundam
sunt. Tremor apprehendit eos. Vnum quippe
reprehendere uolens propheta multos notat. Omnium enim terrę regum, hoc est
eorum, qui terrena sapiunt, commune est uitium in quenque sibi suspectum acrius desęuire.
Herodes ergo, rex Iuda, audit a magis regem natum et admiratur. Videt idem a scribis astrui et
turbatur; metuque amittendi regni perculsus contremiscit et, ut securius regnet, puerum, de
quo talia prędicari sentit, perdere parat. Quod autem sequitur: Ibi dolores ut
parientis, cum illo congruit Hieremię dicentis:
quippe
reprehendere uolens propheta multos notat. Omnium enim terrę regum, hoc est
eorum, qui terrena sapiunt, commune est uitium in quenque sibi suspectum acrius desęuire.
Herodes ergo, rex Iuda, audit a magis regem natum et admiratur. Videt idem a scribis astrui et
turbatur; metuque amittendi regni perculsus contremiscit et, ut securius regnet, puerum, de
quo talia prędicari sentit, perdere parat. Quod autem sequitur: Ibi dolores ut
parientis, cum illo congruit Hieremię dicentis: Vox in excelso audita est
terrę regum, hoc est
eorum, qui terrena sapiunt, commune est uitium in quenque sibi suspectum acrius desęuire.
Herodes ergo, rex Iuda, audit a magis regem natum et admiratur. Videt idem a scribis astrui et
turbatur; metuque amittendi regni perculsus contremiscit et, ut securius regnet, puerum, de
quo talia prędicari sentit, perdere parat. Quod autem sequitur: Ibi dolores ut
parientis, cum illo congruit Hieremię dicentis: Vox in excelso audita est
lamentationis, luctus et fletus Rachel plorantis filios suos et
metuque amittendi regni perculsus contremiscit et, ut securius regnet, puerum, de
quo talia prędicari sentit, perdere parat. Quod autem sequitur: Ibi dolores ut
parientis, cum illo congruit Hieremię dicentis: Vox in excelso audita est
lamentationis, luctus et fletus Rachel plorantis filios suos et nolentis consolari super eis,
quia non sunt. Quod in Euangelio dicitur: Vox in Rama audita est, non est
diuersum. Rama enim excelsum significat.
Rachel autem mater fuit Beniamin. Bethlem
et, ut securius regnet, puerum, de
quo talia prędicari sentit, perdere parat. Quod autem sequitur: Ibi dolores ut
parientis, cum illo congruit Hieremię dicentis: Vox in excelso audita est
lamentationis, luctus et fletus Rachel plorantis filios suos et nolentis consolari super eis,
quia non sunt. Quod in Euangelio dicitur: Vox in Rama audita est, non est
diuersum. Rama enim excelsum significat.
Rachel autem mater fuit Beniamin. Bethlem
Quęstio
enim excelsum significat.
Rachel autem mater fuit Beniamin. Bethlem
Quęstio
uero erat in tribu Iuda. Quomodo ergo Rachel alienę tribus plorat filios? Respondet
Hieronymus noster: quia sepulta est iuxta Bethlem in Effrata et ex corpusculi hospitio matris
nomen accepit. Siue — inquit — quod Iuda et Beniamin duę tribus iunctę erant et quia Herodes
mandauerat non solum in Bethlem interfici pueros, sed et in mnibus finibus eius;
per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de
Quęstio
uero erat in tribu Iuda. Quomodo ergo Rachel alienę tribus plorat filios? Respondet
Hieronymus noster: quia sepulta est iuxta Bethlem in Effrata et ex corpusculi hospitio matris
nomen accepit. Siue — inquit — quod Iuda et Beniamin duę tribus iunctę erant et quia Herodes
mandauerat non solum in Bethlem interfici pueros, sed et in mnibus finibus eius;
per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos.
Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc
uero erat in tribu Iuda. Quomodo ergo Rachel alienę tribus plorat filios? Respondet
Hieronymus noster: quia sepulta est iuxta Bethlem in Effrata et ex corpusculi hospitio matris
nomen accepit. Siue — inquit — quod Iuda et Beniamin duę tribus iunctę erant et quia Herodes
mandauerat non solum in Bethlem interfici pueros, sed et in mnibus finibus eius;
per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos.
Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc in Christum puerum futuram Herodis
tribus plorat filios? Respondet
Hieronymus noster: quia sepulta est iuxta Bethlem in Effrata et ex corpusculi hospitio matris
nomen accepit. Siue — inquit — quod Iuda et Beniamin duę tribus iunctę erant et quia Herodes
mandauerat non solum in Bethlem interfici pueros, sed et in mnibus finibus eius;
per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos.
Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc in Christum puerum futuram Herodis
persecutionem, ut agnoscamus eum, in quem Herodes tanto exarsit furore,
— quod Iuda et Beniamin duę tribus iunctę erant et quia Herodes
mandauerat non solum in Bethlem interfici pueros, sed et in mnibus finibus eius;
per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos.
Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc in Christum puerum futuram Herodis
persecutionem, ut agnoscamus eum, in quem Herodes tanto exarsit furore, uerum esse Messiam,
uerum Christum, et Iudeos quidem intantum errare, ut nec suis prophetis satis credant. Quoniam
uero tam immane facinus futurum cognouit
per occisionem Bethlem intelligimus multos etiam de Beniamin fuisse cęsos.
Vtcunque sit, pręuidit propheta et prędixit hanc in Christum puerum futuram Herodis
persecutionem, ut agnoscamus eum, in quem Herodes tanto exarsit furore, uerum esse Messiam,
uerum Christum, et Iudeos quidem intantum errare, ut nec suis prophetis satis credant. Quoniam
uero tam immane facinus futurum cognouit Hieremias, ideo puto eum Rachelem, quę iam sepulta
fuerat, nominasse, ut ostenderet non solum uiuis, sed etiam mortuis miserabile fore
spectaculum illud
credant. Quoniam
uero tam immane facinus futurum cognouit Hieremias, ideo puto eum Rachelem, quę iam sepulta
fuerat, nominasse, ut ostenderet non solum uiuis, sed etiam mortuis miserabile fore
spectaculum illud puerorum inter prophanas siccariorum manus flentium, dum necarentur, et
ipsarum matrum circa illos inconsolabiliter ululantium. Et noluit — inquit —
consolari, quia non sunt, hoc est, quia nece sublati sunt. Neque enim mors
nostrorum nobis potest esse consolationi, sed spes uitę ęternę. Credimus enim eos, qui puri
ideo puto eum Rachelem, quę iam sepulta
fuerat, nominasse, ut ostenderet non solum uiuis, sed etiam mortuis miserabile fore
spectaculum illud puerorum inter prophanas siccariorum manus flentium, dum necarentur, et
ipsarum matrum circa illos inconsolabiliter ululantium. Et noluit — inquit —
consolari, quia non sunt, hoc est, quia nece sublati sunt. Neque enim mors
nostrorum nobis potest esse consolationi, sed spes uitę ęternę. Credimus enim eos, qui puri
hinc decedunt, Deo sursum in cęlesti regno coniungi longeque
semet
interficiendum offerret.
Herodis igitur manibus elapsus fugit in Aegyptum, ut diximus. Deinde illo uita defuncto
reuersus est. Hoc quoque futurum prospexerunt sancti prophetę. Esaias: Ecce
Dominus — inquit — ascendet super nubem leuem, et ingredietur Aegyptum. Et
mouebuntur simulachra Aegypti a facie eius. Tunc enim illum in ulnis suis gestauit
mater. Quę ideo nubes leuis dicitur, quia, cum peperisset filium, nullum omnino humorem
sensit, qui grauaret uirginitatis eius integritatem. In figura autem
offerret.
Herodis igitur manibus elapsus fugit in Aegyptum, ut diximus. Deinde illo uita defuncto
reuersus est. Hoc quoque futurum prospexerunt sancti prophetę. Esaias: Ecce
Dominus — inquit — ascendet super nubem leuem, et ingredietur Aegyptum. Et
mouebuntur simulachra Aegypti a facie eius. Tunc enim illum in ulnis suis gestauit
mater. Quę ideo nubes leuis dicitur, quia, cum peperisset filium, nullum omnino humorem
sensit, qui grauaret uirginitatis eius integritatem. In figura autem fugę huius Rebecha filium
Tunc enim illum in ulnis suis gestauit
mater. Quę ideo nubes leuis dicitur, quia, cum peperisset filium, nullum omnino humorem
sensit, qui grauaret uirginitatis eius integritatem. In figura autem fugę huius Rebecha filium
suum Iacob misit in Aram, ne ab Esau interficeretur. Et Dauid Saulis iram declinans transtulit
se in Palestinam ad Achim regem. Defuncto Saule reuersus est in Iudeam. Domino autem Aegyptum
ingresso corruerunt (sicut quidam tradunt) idola Aegypti, ut significarent gentibus ad
Christum conuersis colendorum deorum errorem in nihilum
arca a
Palestinis ablata; quam cum in templo Dagon posuissent, simulachrum collapsum in terra iacuit
manibus pedibusque truncatis formaque pristina penitus amissa. Ad hęc in Osee propheta est
scriptum: Ipse confringet simulachra eorum, depopulabitur aras eorum. Et in
Naum:* De domo dei tui interficiam sculptile et conflatile. Et in Zacharia:
In die illa, dicit Dominus exercituum, disperdam nomina idolorum de terra, et non
memorabuntur ultra. Et in Sophonia: Horribitis Dominus... attenuabit omnes deos
simulachrum collapsum in terra iacuit
manibus pedibusque truncatis formaque pristina penitus amissa. Ad hęc in Osee propheta est
scriptum: Ipse confringet simulachra eorum, depopulabitur aras eorum. Et in
Naum:* De domo dei tui interficiam sculptile et conflatile. Et in Zacharia:
In die illa, dicit Dominus exercituum, disperdam nomina idolorum de terra, et non
memorabuntur ultra. Et in Sophonia: Horribitis Dominus... attenuabit omnes deos
terrę. Reditum etiam Domini ab Aegypto inuenimus in
collapsum in terra iacuit
manibus pedibusque truncatis formaque pristina penitus amissa. Ad hęc in Osee propheta est
scriptum: Ipse confringet simulachra eorum, depopulabitur aras eorum. Et in
Naum:* De domo dei tui interficiam sculptile et conflatile. Et in Zacharia:
In die illa, dicit Dominus exercituum, disperdam nomina idolorum de terra, et non
memorabuntur ultra. Et in Sophonia: Horribitis Dominus... attenuabit omnes deos
terrę. Reditum etiam Domini ab Aegypto inuenimus in prophetis pręuisum
in Osee propheta est
scriptum: Ipse confringet simulachra eorum, depopulabitur aras eorum. Et in
Naum:* De domo dei tui interficiam sculptile et conflatile. Et in Zacharia:
In die illa, dicit Dominus exercituum, disperdam nomina idolorum de terra, et non
memorabuntur ultra. Et in Sophonia: Horribitis Dominus... attenuabit omnes deos
terrę. Reditum etiam Domini ab Aegypto inuenimus in prophetis pręuisum antequam factum
in Euangelio. In Osee propheta Deum Patrem audio loquentem: Ex Aegypto uocaui
confringet simulachra eorum, depopulabitur aras eorum. Et in
Naum:* De domo dei tui interficiam sculptile et conflatile. Et in Zacharia:
In die illa, dicit Dominus exercituum, disperdam nomina idolorum de terra, et non
memorabuntur ultra. Et in Sophonia: Horribitis Dominus... attenuabit omnes deos
terrę. Reditum etiam Domini ab Aegypto inuenimus in prophetis pręuisum antequam factum
in Euangelio. In Osee propheta Deum Patrem audio loquentem: Ex Aegypto uocaui filium
meum. Hoc in Domino
omnes deos
terrę. Reditum etiam Domini ab Aegypto inuenimus in prophetis pręuisum antequam factum
in Euangelio. In Osee propheta Deum Patrem audio loquentem: Ex Aegypto uocaui filium
meum. Hoc in Domino nostro Saluatore impletum Mattheus testatur. Et si de alio quam de
Messia hoc prędictum foret, etiam tum ab Hebreis eius assertio argueretur. Hebrea enim lingua
scripsit Euangelium. Recte igitur prophetę dictum usurpauit ad narrationis suę confirmationem,
ut, *corr. ex Naon
atque
doctrina. Omittamus hac de re interrogare prophetas. Neque enim opus fuit, ut cuncta, quę
futura erant, pręuiderent uel pręnunciarent, cum satis esset maximam eorum partem prędixisse,
cui reliqua, quę prętermittebantur, minime repugnare uiderentur. Possumus tamen et huiusce
negocii figuras quasdam de Veteri Instrumento in medium adducere, quę id futurum indicasse non
incongrue existimari poterunt. De quatuor pueris Israhel in Babylone captiuis diuina narrat
historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et
repugnare uiderentur. Possumus tamen et huiusce
negocii figuras quasdam de Veteri Instrumento in medium adducere, quę id futurum indicasse non
incongrue existimari poterunt. De quatuor pueris Israhel in Babylone captiuis diuina narrat
historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli
autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur:
Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus
est ab eis rex, inuenit in eis
tamen et huiusce
negocii figuras quasdam de Veteri Instrumento in medium adducere, quę id futurum indicasse non
incongrue existimari poterunt. De quatuor pueris Israhel in Babylone captiuis diuina narrat
historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli
autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur:
Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus
est ab eis rex, inuenit in eis decuplum, super cunctos ariolos et
quę id futurum indicasse non
incongrue existimari poterunt. De quatuor pueris Israhel in Babylone captiuis diuina narrat
historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli
autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur:
Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus
est ab eis rex, inuenit in eis decuplum, super cunctos ariolos et magos, qui erant in
uniuerso regno eius. Hi igitur typus erant futurę in
pueris Israhel in Babylone captiuis diuina narrat
historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli
autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur:
Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus
est ab eis rex, inuenit in eis decuplum, super cunctos ariolos et magos, qui erant in
uniuerso regno eius. Hi igitur typus erant futurę in Christo adhuc puero sapientię
atque scientię diuinitus infusę. Qui
captiuis diuina narrat
historia, quod dederit eis Deus scientiam et disciplinam in omni libro et sapientia, Danieli
autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur:
Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus
est ab eis rex, inuenit in eis decuplum, super cunctos ariolos et magos, qui erant in
uniuerso regno eius. Hi igitur typus erant futurę in Christo adhuc puero sapientię
atque scientię diuinitus infusę. Qui enim ante secula
et sapientia, Danieli
autem, qui primus ex illis erat, intelligentiam uisionum et somniorum. De his postea dicitur:
Steterunt in conspectu regis; et omne uerbum sapientię et intellectus, quod sciscitatus
est ab eis rex, inuenit in eis decuplum, super cunctos ariolos et magos, qui erant in
uniuerso regno eius. Hi igitur typus erant futurę in Christo adhuc puero sapientię
atque scientię diuinitus infusę. Qui enim ante secula sapientissimus fuit, eum in seculo
genitum omnibus sapientia pręstare oportuit. Quod autem isti figuram
probat interpretatio. Daniel quippe iudicium Dei dicitur, Ananias
donum gratię Domini, Azarias auxilium Domini, Missahel
saluans Deus. Filio autem Deus Pater dedit omne iudicium, omnem contulit
gratiam, ita ut idem ipse nobis et auxilio esset contra demones et saluti aduersus errores.
His tandem de Saluatoris infantia pueritiaque, ut potui, expeditis ad grandioris ętatis
gesta ab Euangelistis descripta ordine rerum seruato recensenda accedamus, ea q
uidem, antequam euenissent,
iudicium Dei dicitur, Ananias
donum gratię Domini, Azarias auxilium Domini, Missahel
saluans Deus. Filio autem Deus Pater dedit omne iudicium, omnem contulit
gratiam, ita ut idem ipse nobis et auxilio esset contra demones et saluti aduersus errores.
His tandem de Saluatoris infantia pueritiaque, ut potui, expeditis ad grandioris ętatis
gesta ab Euangelistis descripta ordine rerum seruato recensenda accedamus, ea q
uidem, antequam euenissent, prędicta demonstrando, ut omnibus
de Saluatoris infantia pueritiaque, ut potui, expeditis ad grandioris ętatis
gesta ab Euangelistis descripta ordine rerum seruato recensenda accedamus, ea q
uidem, antequam euenissent, prędicta demonstrando, ut omnibus pateat Iesum crucifixum uerum
fuisse Messiam et illos mortifero nimis errore labi, qui uenturum putant, cum uenisse constet.
Baptizabat Ioannes, Zacharię filius, ad Iordanem, ut, qui natiuitate Christum pręuenerat,
baptismo quoque pręueniret. Sed Ioannis baptismus figura fuit baptismi Christi. Ego
baptizo in
stetit, quem uos nescitis. Ipse
est, qui post me uenit, qui ante me factus est, cuius ego non sum dignus, ut soluam corrigiam
calciamenti. Deinde prospiciens Iesum uenientem ad se, mente uidit, quod oculis uidere
non poterat, in homine humili diuinitatis maiestatem et ait: Ecce Agnus Dei, ecce qui
tollit peccata mundi. Hic est, de quo dixi: Post me uenit uir, qui ante me factus est, quia*
prior me erat. Sic in Ioanne est scriptum. Mattheus uero magis succincto sermone rem
constringit et Baptistam ita locutum refert: Ego
in homine humili diuinitatis maiestatem et ait: Ecce Agnus Dei, ecce qui
tollit peccata mundi. Hic est, de quo dixi: Post me uenit uir, qui ante me factus est, quia*
prior me erat. Sic in Ioanne est scriptum. Mattheus uero magis succincto sermone rem
constringit et Baptistam ita locutum refert: Ego quidem baptizo uos in aqua in
poenitentiam; qui autem post me uenturus est, fortior me est, cuius non sum dignus
calciamenta portare. Ipse uos baptizabit in Spiritu Sancto et igni. Aqua
tantum se baptizare dicit, ne
uero magis succincto sermone rem
constringit et Baptistam ita locutum refert: Ego quidem baptizo uos in aqua in
poenitentiam; qui autem post me uenturus est, fortior me est, cuius non sum dignus
calciamenta portare. Ipse uos baptizabit in Spiritu Sancto et igni. Aqua
tantum se baptizare dicit, ne putes illo baptismo peccata remitti, sed ad eum suscipiendum,
per quem peccata tolli oportebat, corda hominum pręparari.
Vt igitur Saluator noster uerum baptisma in se incoharet, uenit ad Ioannem et ab eodem in
in Spiritu Sancto et igni. Aqua
tantum se baptizare dicit, ne putes illo baptismo peccata remitti, sed ad eum suscipiendum,
per quem peccata tolli oportebat, corda hominum pręparari.
Vt igitur Saluator noster uerum baptisma in se incoharet, uenit ad Ioannem et ab eodem in
Iordane uoluit baptizari, non ut mundaretur ipse, in quo nihil inquinatum erat, sed ut aquis
uim mundificandi sua conferret diuinitate. Circumcisus ergo uetera finiuit, baptizatus noua
incohauit, ut illa horum typum atque figuram fuisse agnoscas et Legem — ut
uenit ad Ioannem et ab eodem in
Iordane uoluit baptizari, non ut mundaretur ipse, in quo nihil inquinatum erat, sed ut aquis
uim mundificandi sua conferret diuinitate. Circumcisus ergo uetera finiuit, baptizatus noua
incohauit, ut illa horum typum atque figuram fuisse agnoscas et Legem — ut Apostolus inquit —
pędagogum fuisse ad Christum umbramque cessare oportere, postquam illuxit ueritas.
Dicamus igitur, quę olim pręcesserunt baptisma istud, quo nunc credentes sanctificantur, ut
futurum significarent, deinde reliqua, quę proposuimus,
deinde reliqua, quę proposuimus, tractaturi.
*corr. ex qui
Huius sacramenti figura fuit arca Noe in aquis seruata, ex qua nouum hominum genus prodiit,
ueteri per diluuium deleto; Mare rubrum aduersarias enecans potestates et in tutum
transmittens populum fidelem; Iordanis fluuius, quo transmisso Dei populus Terram promissionis
ingressus est; quatuor illę* ad Euangelii numerum hydrie aquę, quas super lignorum struem
euertit Helias, et ignis (qui est Spiritus Sanctus) de cęlo lapsus exhausit
per diluuium deleto; Mare rubrum aduersarias enecans potestates et in tutum
transmittens populum fidelem; Iordanis fluuius, quo transmisso Dei populus Terram promissionis
ingressus est; quatuor illę* ad Euangelii numerum hydrie aquę, quas super lignorum struem
euertit Helias, et ignis (qui est Spiritus Sanctus) de cęlo lapsus exhausit uictimam, ut Deo
acceptabilem probaret; aqua Iordanis, in qua Naman Syrus septies lotus a lepra curatus est.
Hęc illa aqua, ille fons est, de quo Zacharias prophetabat dicens: In die illa erit fons
patens domui
(qui est Spiritus Sanctus) de cęlo lapsus exhausit uictimam, ut Deo
acceptabilem probaret; aqua Iordanis, in qua Naman Syrus septies lotus a lepra curatus est.
Hęc illa aqua, ille fons est, de quo Zacharias prophetabat dicens: In die illa erit fons
patens domui Dauid et habitantibus Hierusalem, in ablutionem peccatoris et menstruatę.
Ipso quippe Christi lauacro cunctę fidelis animę sordes eluuntur atque emaculantur. Fons ille
patet domui Dauid, id est Ecclesię Christi, ut in ipsum credentibus prosit, et non incredulis,
qui suspenso
uictimam, ut Deo
acceptabilem probaret; aqua Iordanis, in qua Naman Syrus septies lotus a lepra curatus est.
Hęc illa aqua, ille fons est, de quo Zacharias prophetabat dicens: In die illa erit fons
patens domui Dauid et habitantibus Hierusalem, in ablutionem peccatoris et menstruatę.
Ipso quippe Christi lauacro cunctę fidelis animę sordes eluuntur atque emaculantur. Fons ille
patet domui Dauid, id est Ecclesię Christi, ut in ipsum credentibus prosit, et non incredulis,
qui suspenso hęsitantique animo Euangelii suscipiunt ueritatem.
erit fons
patens domui Dauid et habitantibus Hierusalem, in ablutionem peccatoris et menstruatę.
Ipso quippe Christi lauacro cunctę fidelis animę sordes eluuntur atque emaculantur. Fons ille
patet domui Dauid, id est Ecclesię Christi, ut in ipsum credentibus prosit, et non incredulis,
qui suspenso hęsitantique animo Euangelii suscipiunt ueritatem. Quicquid denique in Veteri
Testamento per aquam sanctificabatur, baptismi per Christum futuri signum fuit.
In Exodo populus Deum de monte Synai loquentem auditurus uestimenta sua lauare
suspenso hęsitantique animo Euangelii suscipiunt ueritatem. Quicquid denique in Veteri
Testamento per aquam sanctificabatur, baptismi per Christum futuri signum fuit.
In Exodo populus Deum de monte Synai loquentem auditurus uestimenta sua lauare iubetur. In
Leuitico Moyses et Aaron, priusquam ingrediantur tectum foederis ad altareque accedant,
implerunt labrum aqua, ut ea suas filiorumque manus ac pedes abluerent. Per baptismi enim
gratiam Ecclesię patet ingressus et ad altare, qui Christus est, peruenitur. In Numeris aqua
cinere
de monte Synai loquentem auditurus uestimenta sua lauare iubetur. In
Leuitico Moyses et Aaron, priusquam ingrediantur tectum foederis ad altareque accedant,
implerunt labrum aqua, ut ea suas filiorumque manus ac pedes abluerent. Per baptismi enim
gratiam Ecclesię patet ingressus et ad altare, qui Christus est, peruenitur. In Numeris aqua
cinere uaccę **corr. ex uacce ruffę aspersa mundos efficiebat illos,
quos ex tactu rei immundę inquinari contigisset. Ita et nos, qui in Adam ex tactu uetitę
arboris peccauimus, in Christo
pedes abluerent. Per baptismi enim
gratiam Ecclesię patet ingressus et ad altare, qui Christus est, peruenitur. In Numeris aqua
cinere uaccę **corr. ex uacce ruffę aspersa mundos efficiebat illos,
quos ex tactu rei immundę inquinari contigisset. Ita et nos, qui in Adam ex tactu uetitę
arboris peccauimus, in Christo baptizati a peccato purgamur. Tunc quoque baptismi sacramentum
pręparabat Dominus, cum in Esaia diceret: Lauamini, mundi estote! Idque rursum
mundandis pollicebatur dicens: Aperiam in supinis
ex tactu uetitę
arboris peccauimus, in Christo baptizati a peccato purgamur. Tunc quoque baptismi sacramentum
pręparabat Dominus, cum in Esaia diceret: Lauamini, mundi estote! Idque rursum
mundandis pollicebatur dicens: Aperiam in supinis collibus flumina et in medio camporum
fontes; *corr. ex ille
ponam desertum in stagna aquarum, et terram inuiam in riuos aquarum.
Quoniam hoc in Euangelio daturus erat, ad Euangelistarum numerum quater elementum istud
nominauit: flumina,
Dominus, cum in Esaia diceret: Lauamini, mundi estote! Idque rursum
mundandis pollicebatur dicens: Aperiam in supinis collibus flumina et in medio camporum
fontes; *corr. ex ille
ponam desertum in stagna aquarum, et terram inuiam in riuos aquarum.
Quoniam hoc in Euangelio daturus erat, ad Euangelistarum numerum quater elementum istud
nominauit: flumina, fontes, stagna, riuos aquarum. Hoc ipsum in Ezechiele promittebat, ubi
ait: Effundam super uos aquam mundam, et mundabimini
stagna aquarum, et terram inuiam in riuos aquarum.
Quoniam hoc in Euangelio daturus erat, ad Euangelistarum numerum quater elementum istud
nominauit: flumina, fontes, stagna, riuos aquarum. Hoc ipsum in Ezechiele promittebat, ubi
ait: Effundam super uos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis uestris,
et ab uniuersis idolis uestris mundabo uos. Et quia, quod hic promittitur, in nouitate
Euangelii persoluendum erat, sequitur: Et dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in
Quoniam hoc in Euangelio daturus erat, ad Euangelistarum numerum quater elementum istud
nominauit: flumina, fontes, stagna, riuos aquarum. Hoc ipsum in Ezechiele promittebat, ubi
ait: Effundam super uos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis uestris,
et ab uniuersis idolis uestris mundabo uos. Et quia, quod hic promittitur, in nouitate
Euangelii persoluendum erat, sequitur: Et dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in spiritu uidit idem propheta de templo ad latus dextrum
numerum quater elementum istud
nominauit: flumina, fontes, stagna, riuos aquarum. Hoc ipsum in Ezechiele promittebat, ubi
ait: Effundam super uos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis uestris,
et ab uniuersis idolis uestris mundabo uos. Et quia, quod hic promittitur, in nouitate
Euangelii persoluendum erat, sequitur: Et dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in spiritu uidit idem propheta de templo ad latus dextrum
descendere et ad meridiem uerti. Nihil est enim in
Hoc ipsum in Ezechiele promittebat, ubi
ait: Effundam super uos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis uestris,
et ab uniuersis idolis uestris mundabo uos. Et quia, quod hic promittitur, in nouitate
Euangelii persoluendum erat, sequitur: Et dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in spiritu uidit idem propheta de templo ad latus dextrum
descendere et ad meridiem uerti. Nihil est enim in baptismo sinistrum, sed cuncta uelut
meridies lucis plena, in quo dimittuntur peccata
promittebat, ubi
ait: Effundam super uos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis uestris,
et ab uniuersis idolis uestris mundabo uos. Et quia, quod hic promittitur, in nouitate
Euangelii persoluendum erat, sequitur: Et dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in spiritu uidit idem propheta de templo ad latus dextrum
descendere et ad meridiem uerti. Nihil est enim in baptismo sinistrum, sed cuncta uelut
meridies lucis plena, in quo dimittuntur peccata et ad beatitudinem
idolis uestris mundabo uos. Et quia, quod hic promittitur, in nouitate
Euangelii persoluendum erat, sequitur: Et dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in spiritu uidit idem propheta de templo ad latus dextrum
descendere et ad meridiem uerti. Nihil est enim in baptismo sinistrum, sed cuncta uelut
meridies lucis plena, in quo dimittuntur peccata et ad beatitudinem consequendam aditus
aperitur.
Vnde in psalmis canitur: Fluminis impetus lętificat ciuitatem Dei. Lętificat
dabo uobis cor nouum, et spiritum nouum ponam
in medio uestri. Hanc aquam in spiritu uidit idem propheta de templo ad latus dextrum
descendere et ad meridiem uerti. Nihil est enim in baptismo sinistrum, sed cuncta uelut
meridies lucis plena, in quo dimittuntur peccata et ad beatitudinem consequendam aditus
aperitur.
Vnde in psalmis canitur: Fluminis impetus lętificat ciuitatem Dei. Lętificat
utique Ecclesiam spe futuri boni. Quod frustra quidem ab illis speratur, qui extra Ecclesiam
sunt. Porro sacramentum hoc per
transferuntur. De quibus dicere
possis: Aquę, quę super cęlos sunt, laudent Dominum.
Talia lauacri salutaris pręmia fore cernens Esaias, non distulit ad id suscipiendum hortari:
Omnes — inquit — sitientes, uenite ad aquas. Et qui non habetis argentum,
properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et
lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis
— inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis
quę super cęlos sunt, laudent Dominum.
Talia lauacri salutaris pręmia fore cernens Esaias, non distulit ad id suscipiendum hortari:
Omnes — inquit — sitientes, uenite ad aquas. Et qui non habetis argentum,
properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et
lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis
— inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi
baptizatis datur,
laudent Dominum.
Talia lauacri salutaris pręmia fore cernens Esaias, non distulit ad id suscipiendum hortari:
Omnes — inquit — sitientes, uenite ad aquas. Et qui non habetis argentum,
properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et
lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis
— inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi
baptizatis datur, uerbum comedite non
Talia lauacri salutaris pręmia fore cernens Esaias, non distulit ad id suscipiendum hortari:
Omnes — inquit — sitientes, uenite ad aquas. Et qui non habetis argentum,
properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et
lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis
— inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi
baptizatis datur, uerbum comedite non ad aquas refertur, sed ad altaris
uenite ad aquas. Et qui non habetis argentum,
properate, emite et comedite. Emite absque argento et absque ulla commutatione uinum et
lac! Neque enim fas est, ut spiritale donum uenale sit. Gratis accepistis
— inquit Dominus — gratis date! Et quoniam corporis Christi sacramentum non nisi
baptizatis datur, uerbum comedite non ad aquas refertur, sed ad altaris
sacrificium, quod sub uini panisque specie offerri solet. Lac autem pro pane posuit propheta,
ut ostenderet animas hoc cibo digne nutritas candorem
accedunt.
Quod per eundem prophetam est prędictum, ubi ait: Haurietis aquas in gaudio de fontibus
Saluatoris. Quod enim maius fideli animę gaudium esse potest quam audire:
Renouabitur ut aquilę iuuentus tua. Consenuit aliquis in peccatis? Credat et
baptizetur in Christo, et renouabitur in spiritu. Et sicut aquila, cum nouas induerit pennas,
altius euolat, ita baptizatus ad cęlestia contemplanda cupidius errigetur.
Multa diximus, nondum tamen hoc, quod Christo contigit, dum a Ioanne baptizatur, in
Scripturis
prophetam est prędictum, ubi ait: Haurietis aquas in gaudio de fontibus
Saluatoris. Quod enim maius fideli animę gaudium esse potest quam audire:
Renouabitur ut aquilę iuuentus tua. Consenuit aliquis in peccatis? Credat et
baptizetur in Christo, et renouabitur in spiritu. Et sicut aquila, cum nouas induerit pennas,
altius euolat, ita baptizatus ad cęlestia contemplanda cupidius errigetur.
Multa diximus, nondum tamen hoc, quod Christo contigit, dum a Ioanne baptizatur, in
Scripturis ueteribus olim reuelatum fuisse
ubi ait: Haurietis aquas in gaudio de fontibus
Saluatoris. Quod enim maius fideli animę gaudium esse potest quam audire:
Renouabitur ut aquilę iuuentus tua. Consenuit aliquis in peccatis? Credat et
baptizetur in Christo, et renouabitur in spiritu. Et sicut aquila, cum nouas induerit pennas,
altius euolat, ita baptizatus ad cęlestia contemplanda cupidius errigetur.
Multa diximus, nondum tamen hoc, quod Christo contigit, dum a Ioanne baptizatur, in
Scripturis ueteribus olim reuelatum fuisse monstrauimus. Ac ne in
perquirendo plura, quam
necesse sit, tempus teramus magisque tedio simus lectori quam oblectamento, unum illud
memorabimus, quod Dauid in psalmis cecinit dicens: Vox Domini super aquas; Deus
maiestatis intonuit; Dominus super aquas multas. Vox Domini — inquit — et ut nosses,
cuius uox esset ista, subiunxit: Deus maiestatis intonuit. Iam audierat igitur in
spiritu sanctus propheta uocem illam Dei Patris, quę postea nobis intonuit super Iesu
baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui.
Iam audierat igitur in
spiritu sanctus propheta uocem illam Dei Patris, quę postea nobis intonuit super Iesu
baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui.
Tot ergo habes de baptismi nouitate Veteris Scripturę testimonia, o Iudee,* et adhuc
cunctaris, adhuc hęsitas ad Ecclesiam confugere et cum apostolis, qui et ipsi Iudei fuerunt,
credendo saluari? Vis istud, quod modo diximus, apertius expressiusque** prędictum agnoscere,
quod supra Christum baptizatum Spiritus Sanctus in columbę figura sederit, quod
uocem illam Dei Patris, quę postea nobis intonuit super Iesu
baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui.
Tot ergo habes de baptismi nouitate Veteris Scripturę testimonia, o Iudee,* et adhuc
cunctaris, adhuc hęsitas ad Ecclesiam confugere et cum apostolis, qui et ipsi Iudei fuerunt,
credendo saluari? Vis istud, quod modo diximus, apertius expressiusque** prędictum agnoscere,
quod supra Christum baptizatum Spiritus Sanctus in columbę figura sederit, quod uox Patris
audita fuerit? Lege in Esaia pene iisdem scriptum
quę postea nobis intonuit super Iesu
baptizato: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi complacui.
Tot ergo habes de baptismi nouitate Veteris Scripturę testimonia, o Iudee,* et adhuc
cunctaris, adhuc hęsitas ad Ecclesiam confugere et cum apostolis, qui et ipsi Iudei fuerunt,
credendo saluari? Vis istud, quod modo diximus, apertius expressiusque** prędictum agnoscere,
quod supra Christum baptizatum Spiritus Sanctus in columbę figura sederit, quod uox Patris
audita fuerit? Lege in Esaia pene iisdem scriptum uerbis Deo dicente:
eum; electus meus, complacuit sibi in illo anima mea: dedi spiritum meum super eum,
iudicium gentibus proferet. Sed de hoc satis. Reliqua prosequamur!
Baptizatus Dominus Iesus, Deus noster, abiit in desertum. Per dies quadraginta nihil gustat,
ieiunus pugnat et cum eo, qui primos parentes nostros fraude subuerterat, *corr. ex
Iudeę
**corr. ex expresiusque
congressus uincit. Hęc si de Messia futuro prędicta non ignoras, quare in
Christo crucifixo impleta
*corr. ex
Iudeę
**corr. ex expresiusque
congressus uincit. Hęc si de Messia futuro prędicta non ignoras, quare in
Christo crucifixo impleta negare audes? An tantum, ut negando pereas, qui credendo et
confitendo posses uiuere?
Baptizatus Iesus ieiunat, tentatur, uincit. Et tu certe, si baptismi salutaris te
susceptione armaueris, carnis concupiscentiam ieiunio, diaboli dolos fidei constantia
superabis. Quadraginta diebus ieiunat Moyses, ut Legem acciperet;
congressus uincit. Hęc si de Messia futuro prędicta non ignoras, quare in
Christo crucifixo impleta negare audes? An tantum, ut negando pereas, qui credendo et
confitendo posses uiuere?
Baptizatus Iesus ieiunat, tentatur, uincit. Et tu certe, si baptismi salutaris te
susceptione armaueris, carnis concupiscentiam ieiunio, diaboli dolos fidei constantia
superabis. Quadraginta diebus ieiunat Moyses, ut Legem acciperet; quadraginta Helias, ut ad
montem Dei perueniret; quadraginta Christus, ut pro Adę
qui gustu peccauerat,
gustus continentia satisfaceret. Illorum ieiunium in figura pręcessit. Nam neque Lex Moysi
absoluere nos potuit a maledicto antiquę pręuaricationis, nec Helię ad montem peruentio.
Christo soli reseruatum fuit, ut in illo benedicantur omnes gentes et pristinę gratię, quas
amiserant, restituantur.
Dauid quoque, sicut in multis, ita et in hoc tenuit typum Christi, sub eius persona loquens
in psalmis: Operui in ieiunio animam meam, et factum est in opprobrium mihi; hoc*
est in tentationem Sathanę
Nam neque Lex Moysi
absoluere nos potuit a maledicto antiquę pręuaricationis, nec Helię ad montem peruentio.
Christo soli reseruatum fuit, ut in illo benedicantur omnes gentes et pristinę gratię, quas
amiserant, restituantur.
Dauid quoque, sicut in multis, ita et in hoc tenuit typum Christi, sub eius persona loquens
in psalmis: Operui in ieiunio animam meam, et factum est in opprobrium mihi; hoc*
est in tentationem Sathanę experimentum quęrentis, cum diceret: Si Filius Dei es, dic,
ut lapides isti panes
Christo soli reseruatum fuit, ut in illo benedicantur omnes gentes et pristinę gratię, quas
amiserant, restituantur.
Dauid quoque, sicut in multis, ita et in hoc tenuit typum Christi, sub eius persona loquens
in psalmis: Operui in ieiunio animam meam, et factum est in opprobrium mihi; hoc*
est in tentationem Sathanę experimentum quęrentis, cum diceret: Si Filius Dei es, dic,
ut lapides isti panes fiant. Et in alio psalmo: Genua mea — inquit —
infirmata sunt a ieiunio, et caro mea
in hoc tenuit typum Christi, sub eius persona loquens
in psalmis: Operui in ieiunio animam meam, et factum est in opprobrium mihi; hoc*
est in tentationem Sathanę experimentum quęrentis, cum diceret: Si Filius Dei es, dic,
ut lapides isti panes fiant. Et in alio psalmo: Genua mea — inquit —
infirmata sunt a ieiunio, et caro mea immutata est propter oleum. Non propter
oleum, quod cum cibo sumitur — nihil enim gustauerat — sed quo prudentes uirgines aptauerant
lampades suas ad sponsi nuptias
animam meam, et factum est in opprobrium mihi; hoc*
est in tentationem Sathanę experimentum quęrentis, cum diceret: Si Filius Dei es, dic,
ut lapides isti panes fiant. Et in alio psalmo: Genua mea — inquit —
infirmata sunt a ieiunio, et caro mea immutata est propter oleum. Non propter
oleum, quod cum cibo sumitur — nihil enim gustauerat — sed quo prudentes uirgines aptauerant
lampades suas ad sponsi nuptias intraturę, uirginitati fidei iungentes erga miseros pietatem.
Ait ergo: Genua mea
enim gustauerat — sed quo prudentes uirgines aptauerant
lampades suas ad sponsi nuptias intraturę, uirginitati fidei iungentes erga miseros pietatem.
Ait ergo: Genua mea infirmata sunt per cibi abstinentiam, caro
immutata per poenarum afflictionem. Et id quidem propter oleum, id
est propter meam erga miseros pietatem, ut illos redimam, quos inimicus tenet captiuos.
Quod autem post ieiunium uincere diaboli tentamenta debuerit, illos hoc significasse reor,
qui, cum ieiunassent Dei auxilium implorando,
Quod autem post ieiunium uincere diaboli tentamenta debuerit, illos hoc significasse reor,
qui, cum ieiunassent Dei auxilium implorando, commisso cum aduersariis pręlio uictoria potiti
sunt: Samuel ieiunus placato Domino concidit Palestinos, Iosaphat, rex Iuda, Ammonitas et
*corr. ex. hęc
Idumeos. Iudas Machabeus parua manu magnos Antiochi exercitus fudit, per triduum
ante ieiunans. Igitur, sicut isti suos hostes abstinentię armis muniti uicerant, ita eodem
munimine Christus usus diabolum superauit,
magnos Antiochi exercitus fudit, per triduum
ante ieiunans. Igitur, sicut isti suos hostes abstinentię armis muniti uicerant, ita eodem
munimine Christus usus diabolum superauit, ut nos doceret, quomodo pugnare aduersus uoluptatum
illecebras inimicique dolos debeamus, si uincere et cum ipso, qui uicit, uolumus regnare.
Porro demon superatus (ut in Euangelio est scriptum) recessit ab eo. Quod futurum Abacuch
propheta uidit, qui ait: Ante faciem eius ibit mors, et egredietur diabolus ante pedes
eius. Recte ac uere mors dicitur is, cuius
quomodo pugnare aduersus uoluptatum
illecebras inimicique dolos debeamus, si uincere et cum ipso, qui uicit, uolumus regnare.
Porro demon superatus (ut in Euangelio est scriptum) recessit ab eo. Quod futurum Abacuch
propheta uidit, qui ait: Ante faciem eius ibit mors, et egredietur diabolus ante pedes
eius. Recte ac uere mors dicitur is, cuius inuidia mors in orbem terrarum introiuit.
Sed mortem istam Christi crucifixi mors expulit et eiusdem resurrectio nobis uitam donauit, ut
suo loco disseremus. Nunc occurrentia explicari oportet, ne
scriptum) recessit ab eo. Quod futurum Abacuch
propheta uidit, qui ait: Ante faciem eius ibit mors, et egredietur diabolus ante pedes
eius. Recte ac uere mors dicitur is, cuius inuidia mors in orbem terrarum introiuit.
Sed mortem istam Christi crucifixi mors expulit et eiusdem resurrectio nobis uitam donauit, ut
suo loco disseremus. Nunc occurrentia explicari oportet, ne dicendorum seriem confundamus.
Igitur in Euangelio post hęc ita est scriptum: Ioannes uidens eum uenire ait: Ecce
Agnus Dei, ecce qui tollit peccata
Filius suus, audierat. Videamus, quibus in Euangelio dimiserit peccata, ne uanum Ioannis
testimonium fuisse quis putet. Deinde ipsum figuris ueterum uaticiniisque confirmare
curabimus.
Mulieri in adulterio deprehensę ueniam dedit. Vade — inquit — et iam
amplius noli peccare! Damnauit ergo peccatum pręcipiens peccatrici, ne amplius peccet,
et illam de eo, quod hactenus peccauerat, absoluit. Paralytico, qui ei oblatus in lecto
fuerat: Confide, fili — ait — remittuntur tibi peccata tua.
quis putet. Deinde ipsum figuris ueterum uaticiniisque confirmare
curabimus.
Mulieri in adulterio deprehensę ueniam dedit. Vade — inquit — et iam
amplius noli peccare! Damnauit ergo peccatum pręcipiens peccatrici, ne amplius peccet,
et illam de eo, quod hactenus peccauerat, absoluit. Paralytico, qui ei oblatus in lecto
fuerat: Confide, fili — ait — remittuntur tibi peccata tua. Et ad
scribas conuersus: Vt sciatis — inquit — quia Filius hominis habet
iam
amplius noli peccare! Damnauit ergo peccatum pręcipiens peccatrici, ne amplius peccet,
et illam de eo, quod hactenus peccauerat, absoluit. Paralytico, qui ei oblatus in lecto
fuerat: Confide, fili — ait — remittuntur tibi peccata tua. Et ad
scribas conuersus: Vt sciatis — inquit — quia Filius hominis habet
potestatem in terra dimittendi peccata, tu, paralytice, tolle lectum tuum et uade in domum
tuam! Abiit ergo ille utroque morbo curatus, tam animę quam corporis. Iesus autem
ei oblatus in lecto
fuerat: Confide, fili — ait — remittuntur tibi peccata tua. Et ad
scribas conuersus: Vt sciatis — inquit — quia Filius hominis habet
potestatem in terra dimittendi peccata, tu, paralytice, tolle lectum tuum et uade in domum
tuam! Abiit ergo ille utroque morbo curatus, tam animę quam corporis. Iesus autem Deum
se esse non modo non negauit, uerum etiam opere probauit. Dixerant enim scribę illi: Hic
blasphemat. Quis potest dimittere peccata nisi solus
Remittuntur tibi
peccata... Fides tua te saluam fecit. Vade in pace! Sed etiam latroni in cruce pendenti ac dicenti: Memento mei, Domine, quando ueneris in regnum
tuum, respondit: Hodie mecum eris in paradiso. Et peccata ergo illi
dimisit et se, qui et ipse cruci confixus pendebat, uere cęli regem esse ostendit. Vtque magis
credas ipsum esse, qui poenitentibus delicti gratiam faciat, discipulis quoque suis ligandi
absoluendique tribuit autoritatem dicens: Amen dico uobis,
Fides tua te saluam fecit. Vade in pace! Sed etiam latroni in cruce pendenti ac dicenti: Memento mei, Domine, quando ueneris in regnum
tuum, respondit: Hodie mecum eris in paradiso. Et peccata ergo illi
dimisit et se, qui et ipse cruci confixus pendebat, uere cęli regem esse ostendit. Vtque magis
credas ipsum esse, qui poenitentibus delicti gratiam faciat, discipulis quoque suis ligandi
absoluendique tribuit autoritatem dicens: Amen dico uobis, quęcunque ligaueritis super
tua te saluam fecit. Vade in pace! Sed etiam latroni in cruce pendenti ac dicenti: Memento mei, Domine, quando ueneris in regnum
tuum, respondit: Hodie mecum eris in paradiso. Et peccata ergo illi
dimisit et se, qui et ipse cruci confixus pendebat, uere cęli regem esse ostendit. Vtque magis
credas ipsum esse, qui poenitentibus delicti gratiam faciat, discipulis quoque suis ligandi
absoluendique tribuit autoritatem dicens: Amen dico uobis, quęcunque ligaueritis super
terram, erunt
cruci confixus pendebat, uere cęli regem esse ostendit. Vtque magis
credas ipsum esse, qui poenitentibus delicti gratiam faciat, discipulis quoque suis ligandi
absoluendique tribuit autoritatem dicens: Amen dico uobis, quęcunque ligaueritis super
terram, erunt ligata et in cęlo, et quęcunque solueritis super terram, erunt soluta et in
cęlo.
Quęramus, si Messię uenturo danda fuit hęc potestas, ut hunc ipsum esse, qui crucifixus est,
increduli agnoscant et tandem deposito errore sequantur eam, quę in Euangelio habetur,
pendebat, uere cęli regem esse ostendit. Vtque magis
credas ipsum esse, qui poenitentibus delicti gratiam faciat, discipulis quoque suis ligandi
absoluendique tribuit autoritatem dicens: Amen dico uobis, quęcunque ligaueritis super
terram, erunt ligata et in cęlo, et quęcunque solueritis super terram, erunt soluta et in
cęlo.
Quęramus, si Messię uenturo danda fuit hęc potestas, ut hunc ipsum esse, qui crucifixus est,
increduli agnoscant et tandem deposito errore sequantur eam, quę in Euangelio habetur,
magis
credas ipsum esse, qui poenitentibus delicti gratiam faciat, discipulis quoque suis ligandi
absoluendique tribuit autoritatem dicens: Amen dico uobis, quęcunque ligaueritis super
terram, erunt ligata et in cęlo, et quęcunque solueritis super terram, erunt soluta et in
cęlo.
Quęramus, si Messię uenturo danda fuit hęc potestas, ut hunc ipsum esse, qui crucifixus est,
increduli agnoscant et tandem deposito errore sequantur eam, quę in Euangelio habetur,
ueritatem.
In Esaia Deum ad Israhel dicentem audio:
dico uobis, quęcunque ligaueritis super
terram, erunt ligata et in cęlo, et quęcunque solueritis super terram, erunt soluta et in
cęlo.
Quęramus, si Messię uenturo danda fuit hęc potestas, ut hunc ipsum esse, qui crucifixus est,
increduli agnoscant et tandem deposito errore sequantur eam, quę in Euangelio habetur,
ueritatem.
In Esaia Deum ad Israhel dicentem audio: Veruntamen seruire me fecisti in peccatis
tuis, prębuisti mihi laborem in iniquitatibus tuis. Nunquid unquam Deum seruire aut
laborem
Esaia Deum ad Israhel dicentem audio: Veruntamen seruire me fecisti in peccatis
tuis, prębuisti mihi laborem in iniquitatibus tuis. Nunquid unquam Deum seruire aut
laborem pati aliquis uidit in peccatis, in iniquitatibusque aliorum, nisi cum uerbum caro
factum fuit et habitauit in nobis? De quo Apostolus ait: Exinaniuit semetipsum formam
serui accipiens. Ad personam ergo Filii hęc, quę dicuntur, referenda sunt, non ad
personam Patris, licet Pater et Filius unum sint. Itaque ipsius Filii est, quod sequitur:
Ego sum, ego
in peccatis, in iniquitatibusque aliorum, nisi cum uerbum caro
factum fuit et habitauit in nobis? De quo Apostolus ait: Exinaniuit semetipsum formam
serui accipiens. Ad personam ergo Filii hęc, quę dicuntur, referenda sunt, non ad
personam Patris, licet Pater et Filius unum sint. Itaque ipsius Filii est, quod sequitur:
Ego sum, ego sum, qui deleo iniquitates tuas propter me, hoc est, non tuis
meritis, sed mea miseratione, non tua iustitia, sed mea pietate. Non hoc dicimus, quod negemus
Patrem peccata delere, sed quod
non tua iustitia, sed mea pietate. Non hoc dicimus, quod negemus
Patrem peccata delere, sed quod affirmemus cuncta Patrem agere per Filium, sine quo factum est
nihil.
Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et
sed mea pietate. Non hoc dicimus, quod negemus
Patrem peccata delere, sed quod affirmemus cuncta Patrem agere per Filium, sine quo factum est
nihil.
Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit,
Patrem peccata delere, sed quod affirmemus cuncta Patrem agere per Filium, sine quo factum est
nihil.
Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque
sine quo factum est
nihil.
Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset,
Hoc loco interrogabimus Iudeos: Si Deus est, qui talia locutus sit, quomodo in Deo seruitus
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque
sit, quomodo in Deo seruitus
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui
et labor cadere potuit? Et, si — ut ipse ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi
ait — uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi
promissum purum hominem fore putant, et non etiam
uere seruire illum et laborare fecerunt,
quomodo Deus est? Necesse est, ut fateantur hunc unum et Deum esse, ut peccata deleat, et
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi
promissum purum hominem fore putant, et non etiam Deum,
hominem, ut pati possit. Quod si Dominus noster Iesus Christus et peccata hominibus condonauit
et se passionibus subiecit, restat, ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi
promissum purum hominem fore putant, et non etiam Deum, quando quidem alii quoque prophetę
diuinitatem eius humanitatemque testantur.
Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et
ut idem et Deus et homo sit. Neque enim peccata hominum
delere aut ea delendi aliis potestatem tribuere ualuisset, si non esset Deus, neque supplicia
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi
promissum purum hominem fore putant, et non etiam Deum, quando quidem alii quoque prophetę
diuinitatem eius humanitatemque testantur.
Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et filius datus est nobis. Hoc ad
humanitatem spectat, reliqua ad diuinitatem. Sequitur enim: Et factus est principatus
et mortem pati, si non esset homo. Falluntur itaque Iudei, qui Messiam sibi
promissum purum hominem fore putant, et non etiam Deum, quando quidem alii quoque prophetę
diuinitatem eius humanitatemque testantur.
Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et filius datus est nobis. Hoc ad
humanitatem spectat, reliqua ad diuinitatem. Sequitur enim: Et factus est principatus
super humerum eius, et uocabitur nomen eius Admirabilis Consiliarius, Deus Fortis, Pater
futuri seculi, Princeps pacis. Multiplicabitur eius
hominem fore putant, et non etiam Deum, quando quidem alii quoque prophetę
diuinitatem eius humanitatemque testantur.
Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et filius datus est nobis. Hoc ad
humanitatem spectat, reliqua ad diuinitatem. Sequitur enim: Et factus est principatus
super humerum eius, et uocabitur nomen eius Admirabilis Consiliarius, Deus Fortis, Pater
futuri seculi, Princeps pacis. Multiplicabitur eius imperium, et pacis non erit finis.
Idem alibi: Vę, qui dicit patri: Quid generas? Et mulieri: Quid
alii quoque prophetę
diuinitatem eius humanitatemque testantur.
Esaias ait: Paruulus natus est nobis, et filius datus est nobis. Hoc ad
humanitatem spectat, reliqua ad diuinitatem. Sequitur enim: Et factus est principatus
super humerum eius, et uocabitur nomen eius Admirabilis Consiliarius, Deus Fortis, Pater
futuri seculi, Princeps pacis. Multiplicabitur eius imperium, et pacis non erit finis.
Idem alibi: Vę, qui dicit patri: Quid generas? Et mulieri: Quid parturis? Illis
utique uę istud
datus est nobis. Hoc ad
humanitatem spectat, reliqua ad diuinitatem. Sequitur enim: Et factus est principatus
super humerum eius, et uocabitur nomen eius Admirabilis Consiliarius, Deus Fortis, Pater
futuri seculi, Princeps pacis. Multiplicabitur eius imperium, et pacis non erit finis.
Idem alibi: Vę, qui dicit patri: Quid generas? Et mulieri: Quid parturis? Illis
utique uę istud futurum denunciatur, qui Christum denegant uel de Patre genitum ante omnia
tempora uel de matre in tempore. Iterum alibi: Propter
enim: Et factus est principatus
super humerum eius, et uocabitur nomen eius Admirabilis Consiliarius, Deus Fortis, Pater
futuri seculi, Princeps pacis. Multiplicabitur eius imperium, et pacis non erit finis.
Idem alibi: Vę, qui dicit patri: Quid generas? Et mulieri: Quid parturis? Illis
utique uę istud futurum denunciatur, qui Christum denegant uel de Patre genitum ante omnia
tempora uel de matre in tempore. Iterum alibi: Propter Syon — inquit — non
tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec
Vę, qui dicit patri: Quid generas? Et mulieri: Quid parturis? Illis
utique uę istud futurum denunciatur, qui Christum denegant uel de Patre genitum ante omnia
tempora uel de matre in tempore. Iterum alibi: Propter Syon — inquit — non
tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor uirtus eius, et
saluator eius ut lampas accendatur. Et uidebunt gentes iustum tuum, et cuncti reges inclytum
tuum. Ad Ecclesiam prophetans hoc ait. Virtus Ecclesię et Saluator Christus est, qui
apostolis in
utique uę istud futurum denunciatur, qui Christum denegant uel de Patre genitum ante omnia
tempora uel de matre in tempore. Iterum alibi: Propter Syon — inquit — non
tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor uirtus eius, et
saluator eius ut lampas accendatur. Et uidebunt gentes iustum tuum, et cuncti reges inclytum
tuum. Ad Ecclesiam prophetans hoc ait. Virtus Ecclesię et Saluator Christus est, qui
apostolis in monte resplenduit suę luce diuinitatis. Viderunt autem eum gentes et reges,
qui Christum denegant uel de Patre genitum ante omnia
tempora uel de matre in tempore. Iterum alibi: Propter Syon — inquit — non
tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor uirtus eius, et
saluator eius ut lampas accendatur. Et uidebunt gentes iustum tuum, et cuncti reges inclytum
tuum. Ad Ecclesiam prophetans hoc ait. Virtus Ecclesię et Saluator Christus est, qui
apostolis in monte resplenduit suę luce diuinitatis. Viderunt autem eum gentes et reges, tam
illi, qui corporeo intuitu eum
genitum ante omnia
tempora uel de matre in tempore. Iterum alibi: Propter Syon — inquit — non
tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor uirtus eius, et
saluator eius ut lampas accendatur. Et uidebunt gentes iustum tuum, et cuncti reges inclytum
tuum. Ad Ecclesiam prophetans hoc ait. Virtus Ecclesię et Saluator Christus est, qui
apostolis in monte resplenduit suę luce diuinitatis. Viderunt autem eum gentes et reges, tam
illi, qui corporeo intuitu eum Hierosolymis conspexerunt, quam qui
— inquit — non
tacebo, et propter Hierusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor uirtus eius, et
saluator eius ut lampas accendatur. Et uidebunt gentes iustum tuum, et cuncti reges inclytum
tuum. Ad Ecclesiam prophetans hoc ait. Virtus Ecclesię et Saluator Christus est, qui
apostolis in monte resplenduit suę luce diuinitatis. Viderunt autem eum gentes et reges, tam
illi, qui corporeo intuitu eum Hierosolymis conspexerunt, quam qui postea per apostolorum
prędicationem fide susceperunt. Hoc ipsum magis aperte Baruch
eius, et
saluator eius ut lampas accendatur. Et uidebunt gentes iustum tuum, et cuncti reges inclytum
tuum. Ad Ecclesiam prophetans hoc ait. Virtus Ecclesię et Saluator Christus est, qui
apostolis in monte resplenduit suę luce diuinitatis. Viderunt autem eum gentes et reges, tam
illi, qui corporeo intuitu eum Hierosolymis conspexerunt, quam qui postea per apostolorum
prędicationem fide susceperunt. Hoc ipsum magis aperte Baruch propheta declarat dicens:
Hic est Deus noster, et non ęstimabitur alius aduersus eum. Hic adinuenit omnem
suę luce diuinitatis. Viderunt autem eum gentes et reges, tam
illi, qui corporeo intuitu eum Hierosolymis conspexerunt, quam qui postea per apostolorum
prędicationem fide susceperunt. Hoc ipsum magis aperte Baruch propheta declarat dicens:
Hic est Deus noster, et non ęstimabitur alius aduersus eum. Hic adinuenit omnem uiam
disciplinę, et tradidit illam Iacob, puero suo, et Israhel, dilecto suo. Post hęc in terris
uisus est, et cum hominibus conuersatus est. Christus igitur, qui homo cum hominibus
conuersatus est, Deus cum
qui corporeo intuitu eum Hierosolymis conspexerunt, quam qui postea per apostolorum
prędicationem fide susceperunt. Hoc ipsum magis aperte Baruch propheta declarat dicens:
Hic est Deus noster, et non ęstimabitur alius aduersus eum. Hic adinuenit omnem uiam
disciplinę, et tradidit illam Iacob, puero suo, et Israhel, dilecto suo. Post hęc in terris
uisus est, et cum hominibus conuersatus est. Christus igitur, qui homo cum hominibus
conuersatus est, Deus cum Deo Patre legem tradidit mortalibus, qua seruata beatitudinem
consequerentur
conspexerunt, quam qui postea per apostolorum
prędicationem fide susceperunt. Hoc ipsum magis aperte Baruch propheta declarat dicens:
Hic est Deus noster, et non ęstimabitur alius aduersus eum. Hic adinuenit omnem uiam
disciplinę, et tradidit illam Iacob, puero suo, et Israhel, dilecto suo. Post hęc in terris
uisus est, et cum hominibus conuersatus est. Christus igitur, qui homo cum hominibus
conuersatus est, Deus cum Deo Patre legem tradidit mortalibus, qua seruata beatitudinem
consequerentur sempiternam.
De ipso etiam
fide susceperunt. Hoc ipsum magis aperte Baruch propheta declarat dicens:
Hic est Deus noster, et non ęstimabitur alius aduersus eum. Hic adinuenit omnem uiam
disciplinę, et tradidit illam Iacob, puero suo, et Israhel, dilecto suo. Post hęc in terris
uisus est, et cum hominibus conuersatus est. Christus igitur, qui homo cum hominibus
conuersatus est, Deus cum Deo Patre legem tradidit mortalibus, qua seruata beatitudinem
consequerentur sempiternam.
De ipso etiam Ezechiel testatus est, cum diceret sibi in uisu apparuisse super
legem tradidit mortalibus, qua seruata beatitudinem
consequerentur sempiternam.
De ipso etiam Ezechiel testatus est, cum diceret sibi in uisu apparuisse super firmamento,
quod capiti quatuor animalium imminebat, quasi aspectum lapidis saphiri similitudinem throni,
et super similitudinem throni similitudinem quasi aspectum hominis desuper. Thronus super
firmamento fert prę se diuinitatis maiestatem, hominis uero aspectus ostendit humanitatis
naturam. Quatuor animalia quatuor Euangeliste sunt, qui utrunque de Christo
senserunt,
desuper. Thronus super
firmamento fert prę se diuinitatis maiestatem, hominis uero aspectus ostendit humanitatis
naturam. Quatuor animalia quatuor Euangeliste sunt, qui utrunque de Christo
senserunt, utrunque illi tribuerunt. Messias igitur, id est Christus, Deus et homo est, et non
homo tantum. Hinc est, quod, cum Iesus ipse Iudeos incredulos interrogasset, cuius filius
esset Christus, responderunt: Dauid, nihil diuinum de illo sentientes. At ipse eorum arguens
errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu
super
firmamento fert prę se diuinitatis maiestatem, hominis uero aspectus ostendit humanitatis
naturam. Quatuor animalia quatuor Euangeliste sunt, qui utrunque de Christo
senserunt, utrunque illi tribuerunt. Messias igitur, id est Christus, Deus et homo est, et non
homo tantum. Hinc est, quod, cum Iesus ipse Iudeos incredulos interrogasset, cuius filius
esset Christus, responderunt: Dauid, nihil diuinum de illo sentientes. At ipse eorum arguens
errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu Dominum uocat
tribuerunt. Messias igitur, id est Christus, Deus et homo est, et non
homo tantum. Hinc est, quod, cum Iesus ipse Iudeos incredulos interrogasset, cuius filius
esset Christus, responderunt: Dauid, nihil diuinum de illo sentientes. At ipse eorum arguens
errorem continuo intulit et ait: Quomodo ergo illum Dauid in spiritu Dominum uocat
dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis? Quibus profecto uerbis aperte
probauit Christum, id est seipsum, non solum filium esse Dauid secundum carnem, sed etiam
Dominum secundum diuinitatem. Hoc
Dominum secundum diuinitatem. Hoc uero ita esse operibus affirmauit.
Ex iis enim, quę ab illo fiebant, alia Dei, alia hominis erant. Cęcis uisum dare, leprosos
curare, mortuos uitę restituere, demonia de corporibus obsessis pellere, diuinę uirtutis fuit.
Sitire autem et esurire, pauere, tedere, dolorem mortemque pati, fragilitatis humanę
conditionem indicabat.
Quod autem et miracula illa, quę in Euangeliis relata sunt, facere debuerit, prophetę multo
ante prędixerunt, ne excusabilis esset uesania eorum, qui dixerunt: In
alia hominis erant. Cęcis uisum dare, leprosos
curare, mortuos uitę restituere, demonia de corporibus obsessis pellere, diuinę uirtutis fuit.
Sitire autem et esurire, pauere, tedere, dolorem mortemque pati, fragilitatis humanę
conditionem indicabat.
Quod autem et miracula illa, quę in Euangeliis relata sunt, facere debuerit, prophetę multo
ante prędixerunt, ne excusabilis esset uesania eorum, qui dixerunt: In Belzebub,
principe demoniorum, eiicit demonia. Credere enim debuerunt prophetis, et quod Dei
erat, demoniis non
indicabat.
Quod autem et miracula illa, quę in Euangeliis relata sunt, facere debuerit, prophetę multo
ante prędixerunt, ne excusabilis esset uesania eorum, qui dixerunt: In Belzebub,
principe demoniorum, eiicit demonia. Credere enim debuerunt prophetis, et quod Dei
erat, demoniis non tribuere. In Esaia est scriptum: Deus ipse ueniet, et saluabit nos.
Tunc aperientur oculi cęcorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut ceruus claudus,
et aperta erit lingua mutorum. Nonne hoc est illud, quod in Mattheo
debuerit, prophetę multo
ante prędixerunt, ne excusabilis esset uesania eorum, qui dixerunt: In Belzebub,
principe demoniorum, eiicit demonia. Credere enim debuerunt prophetis, et quod Dei
erat, demoniis non tribuere. In Esaia est scriptum: Deus ipse ueniet, et saluabit nos.
Tunc aperientur oculi cęcorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut ceruus claudus,
et aperta erit lingua mutorum. Nonne hoc est illud, quod in Mattheo discipulis Ioannis
quęrentibus, an ipse esset, qui uenturus erat, respondit dicens:
esset uesania eorum, qui dixerunt: In Belzebub,
principe demoniorum, eiicit demonia. Credere enim debuerunt prophetis, et quod Dei
erat, demoniis non tribuere. In Esaia est scriptum: Deus ipse ueniet, et saluabit nos.
Tunc aperientur oculi cęcorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut ceruus claudus,
et aperta erit lingua mutorum. Nonne hoc est illud, quod in Mattheo discipulis Ioannis
quęrentibus, an ipse esset, qui uenturus erat, respondit dicens: Euntes renunciate
Ioanni, quę audistis et
principe demoniorum, eiicit demonia. Credere enim debuerunt prophetis, et quod Dei
erat, demoniis non tribuere. In Esaia est scriptum: Deus ipse ueniet, et saluabit nos.
Tunc aperientur oculi cęcorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut ceruus claudus,
et aperta erit lingua mutorum. Nonne hoc est illud, quod in Mattheo discipulis Ioannis
quęrentibus, an ipse esset, qui uenturus erat, respondit dicens: Euntes renunciate
Ioanni, quę audistis et uidistis: cęci uident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi
cęcorum, et aures surdorum patebunt. Tunc saliet sicut ceruus claudus,
et aperta erit lingua mutorum. Nonne hoc est illud, quod in Mattheo discipulis Ioannis
quęrentibus, an ipse esset, qui uenturus erat, respondit dicens: Euntes renunciate
Ioanni, quę audistis et uidistis: cęci uident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi
audiunt, mortui resurgunt, pauperes euangelizantur. Et beatus est, qui non fuerit
scandalizatus in me! Et hęc quidem iuxta historiam.
Moralem uero sensum utrobique de conuersione eorum, qui
est illud, quod in Mattheo discipulis Ioannis
quęrentibus, an ipse esset, qui uenturus erat, respondit dicens: Euntes renunciate
Ioanni, quę audistis et uidistis: cęci uident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi
audiunt, mortui resurgunt, pauperes euangelizantur. Et beatus est, qui non fuerit
scandalizatus in me! Et hęc quidem iuxta historiam.
Moralem uero sensum utrobique de conuersione eorum, qui talibus animi morbis laborabant,
esse ostenderemus, si mihi non foret propositum nihil aliud hoc uolumine demonstrare, nisi
an ipse esset, qui uenturus erat, respondit dicens: Euntes renunciate
Ioanni, quę audistis et uidistis: cęci uident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi
audiunt, mortui resurgunt, pauperes euangelizantur. Et beatus est, qui non fuerit
scandalizatus in me! Et hęc quidem iuxta historiam.
Moralem uero sensum utrobique de conuersione eorum, qui talibus animi morbis laborabant,
esse ostenderemus, si mihi non foret propositum nihil aliud hoc uolumine demonstrare, nisi
quęcunque ueterum Scripturę de Messia uenturo prędixerant,
Quod autem gentes ad ueri cognitionem per Christum inducendę fuerint, per easdem pene
similitudines in eodem propheta Deum Patrem Filio loquentem audimus: Dedi te —
inquit — in foedus populi, in lucem gentium, ut aperires oculos cęcorum et educeres de
conclusione uinctos, de domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis. Datus enim
fuit in foedus Iudeorum Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens,
oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium
fuerint, per easdem pene
similitudines in eodem propheta Deum Patrem Filio loquentem audimus: Dedi te —
inquit — in foedus populi, in lucem gentium, ut aperires oculos cęcorum et educeres de
conclusione uinctos, de domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis. Datus enim
fuit in foedus Iudeorum Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens,
oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate
erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad
ut aperires oculos cęcorum et educeres de
conclusione uinctos, de domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis. Datus enim
fuit in foedus Iudeorum Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens,
oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate
erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait:
Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen
inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis
uinctos, de domo carceris sedentes in tenebris et umbra mortis. Datus enim
fuit in foedus Iudeorum Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens,
oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate
erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait:
Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen
inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret
Deum, se Deo faciens
Patris promissionem exoluens, in lucem gentium ueritatem docens,
oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate
erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait:
Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen
inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret
Deum, se Deo faciens ęqualem. Hoc relatum in Euangelio legitur Ioannis, et impletur illud in
psalmis: Quare fremuerunt gentes,
lucem gentium ueritatem docens,
oculos mentis eisdem aperiens, ut fide Deum uideant et a demonum eis illudentium captiuitate
erruantur et sublatis errorum tenebris de morte reuocentur ad uitam, id est ad ipsum, qui ait:
Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen
inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret
Deum, se Deo faciens ęqualem. Hoc relatum in Euangelio legitur Ioannis, et impletur illud in
psalmis: Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt
uitam, id est ad ipsum, qui ait:
Ego sum uia, et* ueritas, et uita. Cui tamen
inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret
Deum, se Deo faciens ęqualem. Hoc relatum in Euangelio legitur Ioannis, et impletur illud in
psalmis: Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Discunt tamen
ab ipso, quem arguebant, licere etiam sabbatis bene agere. Quod autem esset ęqualis Deo Dei
filius, quomodo contradicere poterant, si ille, quod de se fatebatur,
ueritas, et uita. Cui tamen
inuidentes Iudei iniquo animo ferebant, quod sabbatis curaret quodque patrem suum diceret
Deum, se Deo faciens ęqualem. Hoc relatum in Euangelio legitur Ioannis, et impletur illud in
psalmis: Quare fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania? Discunt tamen
ab ipso, quem arguebant, licere etiam sabbatis bene agere. Quod autem esset ęqualis Deo Dei
filius, quomodo contradicere poterant, si ille, quod de se fatebatur, miraculis supra omnem
uim humanam factis uerum esse probabat?
sunt inania? Discunt tamen
ab ipso, quem arguebant, licere etiam sabbatis bene agere. Quod autem esset ęqualis Deo Dei
filius, quomodo contradicere poterant, si ille, quod de se fatebatur, miraculis supra omnem
uim humanam factis uerum esse probabat? Credebat ergo turba et sequebatur eum. Principes autem
sacerdotum superbia elati ferre non poterant, ut aliquis plus ipsis honoraretur. Atque ideo
illum persecuti sunt et tam mirandis, quę faciebat, operibus semper detrahere conati.
Cęterum, ut Domini nostri Saluatoris de sabbati obseruatione
poterant, si ille, quod de se fatebatur, miraculis supra omnem
uim humanam factis uerum esse probabat? Credebat ergo turba et sequebatur eum. Principes autem
sacerdotum superbia elati ferre non poterant, ut aliquis plus ipsis honoraretur. Atque ideo
illum persecuti sunt et tam mirandis, quę faciebat, operibus semper detrahere conati.
Cęterum, ut Domini nostri Saluatoris de sabbati obseruatione argumenta Veteris quoque
Scripturę autoritate confirmemus, audi, quod in Esaia Deus ipse dicat: Si
auerteris — inquit — a
Cęterum, ut Domini nostri Saluatoris de sabbati obseruatione argumenta Veteris quoque
Scripturę autoritate confirmemus, audi, quod in Esaia Deus ipse dicat: Si
auerteris — inquit — a sabbato pedem tuum facere uoluntatem tuam in die sancto
meo, et uocaueris sabbatum delicatum, et sanctum Domini gloriosum, et glorificaueris eum, dum
non facis uias tuas, ut loquaris sermonem — hoc est, si diebus festiuis ab Ecclesia
receptis uel constitutis desieris facere uoluntatem tuam, ut facias Dei uoluntatem, si uerbum
Saluatoris de sabbati obseruatione argumenta Veteris quoque
Scripturę autoritate confirmemus, audi, quod in Esaia Deus ipse dicat: Si
auerteris — inquit — a sabbato pedem tuum facere uoluntatem tuam in die sancto
meo, et uocaueris sabbatum delicatum, et sanctum Domini gloriosum, et glorificaueris eum, dum
non facis uias tuas, ut loquaris sermonem — hoc est, si diebus festiuis ab Ecclesia
receptis uel constitutis desieris facere uoluntatem tuam, ut facias Dei uoluntatem, si uerbum
illud proferre caueris, de quo in die
argumenta Veteris quoque
Scripturę autoritate confirmemus, audi, quod in Esaia Deus ipse dicat: Si
auerteris — inquit — a sabbato pedem tuum facere uoluntatem tuam in die sancto
meo, et uocaueris sabbatum delicatum, et sanctum Domini gloriosum, et glorificaueris eum, dum
non facis uias tuas, ut loquaris sermonem — hoc est, si diebus festiuis ab Ecclesia
receptis uel constitutis desieris facere uoluntatem tuam, ut facias Dei uoluntatem, si uerbum
illud proferre caueris, de quo in die Iudicii reddenda est ratio,
de quo in die Iudicii reddenda est ratio, ut tantum, quę Deo placita
sunt, loquaris — tunc
*add.
delectaberis super Dominum — inquit (sentiendo intra se Spiritus Sancti
consolationem) — et sustollam te super altitudines terrę, et cibabo te hereditate Iacob,
patris tui. Os enim Domini locutum est. His uerbis pręmium felicitatis ęternę
promittitur sabbatum, ita ut diximus, obseruanti. Et licet quotidie ista, quę dicta sunt,
obseruare debeamus,
ut tantum, quę Deo placita
sunt, loquaris — tunc
*add.
delectaberis super Dominum — inquit (sentiendo intra se Spiritus Sancti
consolationem) — et sustollam te super altitudines terrę, et cibabo te hereditate Iacob,
patris tui. Os enim Domini locutum est. His uerbis pręmium felicitatis ęternę
promittitur sabbatum, ita ut diximus, obseruanti. Et licet quotidie ista, quę dicta sunt,
obseruare debeamus, pręcipue tamen in diebus diuino cultui dedicatis.
inquit (sentiendo intra se Spiritus Sancti
consolationem) — et sustollam te super altitudines terrę, et cibabo te hereditate Iacob,
patris tui. Os enim Domini locutum est. His uerbis pręmium felicitatis ęternę
promittitur sabbatum, ita ut diximus, obseruanti. Et licet quotidie ista, quę dicta sunt,
obseruare debeamus, pręcipue tamen in diebus diuino cultui dedicatis. Tunc enim ab operibus
manuum ideo cessatur, ut operibus mentis Deum orando diuinaque contemplando magis uacemus.
Iudei uero, litterę, non spiritus obseruatores, Christo
in diebus diuino cultui dedicatis. Tunc enim ab operibus
manuum ideo cessatur, ut operibus mentis Deum orando diuinaque contemplando magis uacemus.
Iudei uero, litterę, non spiritus obseruatores, Christo imputabant, quod sabbatis beneficia
sanitatum ęgrotantibus conferret, et pietatis opus peruersa opinione impietati ascribebant,*
quod magis laudi dare debuerunt. Ille enim uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis
abstinet et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit
uero, litterę, non spiritus obseruatores, Christo imputabant, quod sabbatis beneficia
sanitatum ęgrotantibus conferret, et pietatis opus peruersa opinione impietati ascribebant,*
quod magis laudi dare debuerunt. Ille enim uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis
abstinet et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et
quod magis laudi dare debuerunt. Ille enim uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis
abstinet et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur:
Ille enim uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis
abstinet et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter
a uitiis
abstinet et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter quod unxit me,
euangelizare pauperibus misit
et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter quod unxit me,
euangelizare pauperibus misit me, sanare contritos
operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter quod unxit me,
euangelizare pauperibus misit me, sanare contritos corde, prędicare captiuis remissionem, et
cęcis uisum, dimittere confractos in remissionem,
in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter quod unxit me,
euangelizare pauperibus misit me, sanare contritos corde, prędicare captiuis remissionem, et
cęcis uisum, dimittere confractos in remissionem, prędicare annum Domini acceptum et
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter quod unxit me,
euangelizare pauperibus misit me, sanare contritos corde, prędicare captiuis remissionem, et
cęcis uisum, dimittere confractos in remissionem, prędicare annum Domini acceptum et diem
retributionis. Omnium — inquit Euangelista — oculi in eum intenti
erant. Et ipse coepit dicere ad illos: Quia hodie impleta est hęc scriptura in
et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me, propter quod unxit me,
euangelizare pauperibus misit me, sanare contritos corde, prędicare captiuis remissionem, et
cęcis uisum, dimittere confractos in remissionem, prędicare annum Domini acceptum et diem
retributionis. Omnium — inquit Euangelista — oculi in eum intenti
erant. Et ipse coepit dicere ad illos: Quia hodie impleta est hęc scriptura in auribus
uestris. In se impletam significauit, utpote qui exinde talibus de rebus ad
pauperibus misit me, sanare contritos corde, prędicare captiuis remissionem, et
cęcis uisum, dimittere confractos in remissionem, prędicare annum Domini acceptum et diem
retributionis. Omnium — inquit Euangelista — oculi in eum intenti
erant. Et ipse coepit dicere ad illos: Quia hodie impleta est hęc scriptura in auribus
uestris. In se impletam significauit, utpote qui exinde talibus de rebus ad populum
coepit habere sermonem. Cum autem ista diceret, ostendit profecto se illum fuisse, qui olim
locutus est in
dicere ad illos: Quia hodie impleta est hęc scriptura in auribus
uestris. In se impletam significauit, utpote qui exinde talibus de rebus ad populum
coepit habere sermonem. Cum autem ista diceret, ostendit profecto se illum fuisse, qui olim
locutus est in prophetis et qui nunc natus erat ex Virgine. Sed uideamus, quomodo impleuit
ista, quę in prophetia recensentur.
*corr. ex. asscr-
Spiritus Domini super me, quia, dum ipse baptizatur, apparuit super eum* in
columbę
Spiritus Domini super me, quia, dum ipse baptizatur, apparuit super eum* in
columbę specie Spiritus Sanctus. Vnxit me, inquit. Vnctio pertinet ad
humanitatem. Vnctus est igitur, id est sanctificatus, a sua diuinitate, ita ut idem esset Deus
et homo. Euangelizare pauperibus misit me, ut illos ad agnitionem ueritatis
conuerterem, qui pauperes sunt nec Legem habentes nec prophetas et in idolorum cultura
obtenebrantur. Sanauit autem contritos corde, quoties poenitentibus crimen
condonauit.
inquit. Vnctio pertinet ad
humanitatem. Vnctus est igitur, id est sanctificatus, a sua diuinitate, ita ut idem esset Deus
et homo. Euangelizare pauperibus misit me, ut illos ad agnitionem ueritatis
conuerterem, qui pauperes sunt nec Legem habentes nec prophetas et in idolorum cultura
obtenebrantur. Sanauit autem contritos corde, quoties poenitentibus crimen
condonauit. Prędicauit captiuis remissionem, cum ad illos, qui in lympho erant,
descendisset. Cęcis uisum, quia iis, qui ipsum ignorabant,
quia iis, qui ipsum ignorabant, aperuit intellectum,
ut agnoscerent. Dimisit uero confractos in remissionem, quando uariis morbis
implicitos uerbo curauit. Prędicauit denique annum Domini acceptum. Compluries
enim de sua prędixit futura passione et resurrectione, quibus instaurata est gratia generi
humano. De qua Apostolus: Ecce nunc — inquit — tempus acceptabile, ecce
nunc dies salutis! Prędicauit diem retributionis, cum in fine seculi se iudicem fore
asseruit uiuorum ac mortuorum, ut
nunc — inquit — tempus acceptabile, ecce
nunc dies salutis! Prędicauit diem retributionis, cum in fine seculi se iudicem fore
asseruit uiuorum ac mortuorum, ut retribuat singulis iuxta opera, quę fecissent, iustis
pręmium, peccatoribus poenam. Et quoniam talia per illum adhuc fienda erant, non dixit
simpliciter: Hodie impleta est hęc scriptura, sed adiunxit: in auribus
uestris. Quasi dicat: Ego ipse, quem loquentem auditis, talium ero autor et eorum, quę
mihi a Patre mandata sunt,
fecissent, iustis
pręmium, peccatoribus poenam. Et quoniam talia per illum adhuc fienda erant, non dixit
simpliciter: Hodie impleta est hęc scriptura, sed adiunxit: in auribus
uestris. Quasi dicat: Ego ipse, quem loquentem auditis, talium ero autor et eorum, quę
mihi a Patre mandata sunt, executor.
Porro, ipsum isto sanctę** prędicationis officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego
auditis, talium ero autor et eorum, quę
mihi a Patre mandata sunt, executor.
Porro, ipsum isto sanctę** prędicationis officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem
a Patre mandata sunt, executor.
Porro, ipsum isto sanctę** prędicationis officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales,
Porro, ipsum isto sanctę** prędicationis officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo
ipsum isto sanctę** prędicationis officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr.
ex.
sanctę** prędicationis officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr.
ex.
officio functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr.
ex. cum
functum fuisse per se prius, deinde per
apostolos, ex aliis quoque Scripturę locis monstrare possumus. In Hieremia Pater Filium
affatur et ait: Ecce ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr.
ex. cum
** corr.
ego constitui te hodie super gentes et super regna, ut euellas et
destruas, et disperdas, et dissipes, et ędifices, et plantes; hoc est docendo euellas
uitia, destruas errores, disperdas diaboli potestatem, dissipes Iudeos incredulos, ędifices
autem Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr.
ex. cum
** corr. ex sancte
dabunt fructum suum. In eodem propheta huic simile est illud: Posui uerba
mea in ore tuo, et in umbra manus
Ecclesiam fidelem et plantes in ea arbores rationales, quę in tempore suo *corr.
ex. cum
** corr. ex sancte
dabunt fructum suum. In eodem propheta huic simile est illud: Posui uerba
mea in ore tuo, et in umbra manus meę protexi te, ut plantes cęlos et effundas terram et
dicas ad Syon: Populus meus es tu. In ore Filii uerba Dei Patris erant. Ipse enim in
Euangelio ait: Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me. Quod quidem ad
naturam hominis
quę in tempore suo *corr.
ex. cum
** corr. ex sancte
dabunt fructum suum. In eodem propheta huic simile est illud: Posui uerba
mea in ore tuo, et in umbra manus meę protexi te, ut plantes cęlos et effundas terram et
dicas ad Syon: Populus meus es tu. In ore Filii uerba Dei Patris erant. Ipse enim in
Euangelio ait: Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me. Quod quidem ad
naturam hominis referendum est, in qua dixit: Pater maior me
suo *corr.
ex. cum
** corr. ex sancte
dabunt fructum suum. In eodem propheta huic simile est illud: Posui uerba
mea in ore tuo, et in umbra manus meę protexi te, ut plantes cęlos et effundas terram et
dicas ad Syon: Populus meus es tu. In ore Filii uerba Dei Patris erant. Ipse enim in
Euangelio ait: Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me. Quod quidem ad
naturam hominis referendum est, in qua dixit: Pater maior me est, non ad
tu. In ore Filii uerba Dei Patris erant. Ipse enim in
Euangelio ait: Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me. Quod quidem ad
naturam hominis referendum est, in qua dixit: Pater maior me est, non ad naturam
Dei, in qua idem ait: Ego et Pater unum sumus. Christus autem plantauit cęlos et
effudit terram, cum diceret: Si uis perfectus esse, uende, quę habes, et da
pauperibus... et sequere me! Hoc est enim amare cęlestia et terrena
contemnere. Tunc quoque ad Syon dixit:
in
Euangelio ait: Mea doctrina non est mea, sed eius qui misit me. Quod quidem ad
naturam hominis referendum est, in qua dixit: Pater maior me est, non ad naturam
Dei, in qua idem ait: Ego et Pater unum sumus. Christus autem plantauit cęlos et
effudit terram, cum diceret: Si uis perfectus esse, uende, quę habes, et da
pauperibus... et sequere me! Hoc est enim amare cęlestia et terrena
contemnere. Tunc quoque ad Syon dixit: Populus meus es tu, cum diceret:
Super
Quod quidem ad
naturam hominis referendum est, in qua dixit: Pater maior me est, non ad naturam
Dei, in qua idem ait: Ego et Pater unum sumus. Christus autem plantauit cęlos et
effudit terram, cum diceret: Si uis perfectus esse, uende, quę habes, et da
pauperibus... et sequere me! Hoc est enim amare cęlestia et terrena
contemnere. Tunc quoque ad Syon dixit: Populus meus es tu, cum diceret:
Super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam.
De qua Ecclesia ante in
est, in qua dixit: Pater maior me est, non ad naturam
Dei, in qua idem ait: Ego et Pater unum sumus. Christus autem plantauit cęlos et
effudit terram, cum diceret: Si uis perfectus esse, uende, quę habes, et da
pauperibus... et sequere me! Hoc est enim amare cęlestia et terrena
contemnere. Tunc quoque ad Syon dixit: Populus meus es tu, cum diceret:
Super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam.
De qua Ecclesia ante in psalmis ipse prędixerat, ubi ait:
non ad naturam
Dei, in qua idem ait: Ego et Pater unum sumus. Christus autem plantauit cęlos et
effudit terram, cum diceret: Si uis perfectus esse, uende, quę habes, et da
pauperibus... et sequere me! Hoc est enim amare cęlestia et terrena
contemnere. Tunc quoque ad Syon dixit: Populus meus es tu, cum diceret:
Super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam.
De qua Ecclesia ante in psalmis ipse prędixerat, ubi ait: Ego autem constitutus sum
rexab
ubi ait: Ego autem constitutus sum
rexab eo, id est a Patre, super Syon, montem sanctum eius, prędicans pręceptum
eius. Quod ne ad regem Dauid pertinere putaremus, adiunxit: Dominus dixit ad me:
Filius meus es tu, ego hodie genui te. Et quia in parabolis multa locutus est, in
psalmis quoque ait: Os meum loquetur sapientiam, et meditatio cordis mei prudentiam.
Inclinabo in parabolam aurem meam, aperiam in psalterio propositionem meam, id est,
inclinabo ad me audiendum credentium aures. Ipsi enim
sanctum eius, prędicans pręceptum
eius. Quod ne ad regem Dauid pertinere putaremus, adiunxit: Dominus dixit ad me:
Filius meus es tu, ego hodie genui te. Et quia in parabolis multa locutus est, in
psalmis quoque ait: Os meum loquetur sapientiam, et meditatio cordis mei prudentiam.
Inclinabo in parabolam aurem meam, aperiam in psalterio propositionem meam, id est,
inclinabo ad me audiendum credentium aures. Ipsi enim auris mea sunt, et mysteria, quę in
psalmis proposita sunt et nondum satis intellecta, cum illa
multa locutus est, in
psalmis quoque ait: Os meum loquetur sapientiam, et meditatio cordis mei prudentiam.
Inclinabo in parabolam aurem meam, aperiam in psalterio propositionem meam, id est,
inclinabo ad me audiendum credentium aures. Ipsi enim auris mea sunt, et mysteria, quę in
psalmis proposita sunt et nondum satis intellecta, cum illa impleuero, aperta faciam
omnibusque manifesta. Porro de eius doctrina, in qua est Legis perfectio, Osee propheta ait:
Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam.
Os meum loquetur sapientiam, et meditatio cordis mei prudentiam.
Inclinabo in parabolam aurem meam, aperiam in psalterio propositionem meam, id est,
inclinabo ad me audiendum credentium aures. Ipsi enim auris mea sunt, et mysteria, quę in
psalmis proposita sunt et nondum satis intellecta, cum illa impleuero, aperta faciam
omnibusque manifesta. Porro de eius doctrina, in qua est Legis perfectio, Osee propheta ait:
Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et
Iohel pręuidens ad lętitiam
quę in
psalmis proposita sunt et nondum satis intellecta, cum illa impleuero, aperta faciam
omnibusque manifesta. Porro de eius doctrina, in qua est Legis perfectio, Osee propheta ait:
Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et
Iohel pręuidens ad lętitiam hortatur et ait: Filii* Syon, exultate et lętamini in Domino
Deo uestro, quia dedit uobis doctorem iustitię, et descendere faciet ad uos imbrem matutinum
et serotinum, sicut in principio. Doctor iustitię Christus est, imber
satis intellecta, cum illa impleuero, aperta faciam
omnibusque manifesta. Porro de eius doctrina, in qua est Legis perfectio, Osee propheta ait:
Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et
Iohel pręuidens ad lętitiam hortatur et ait: Filii* Syon, exultate et lętamini in Domino
Deo uestro, quia dedit uobis doctorem iustitię, et descendere faciet ad uos imbrem matutinum
et serotinum, sicut in principio. Doctor iustitię Christus est, imber matutinus Lex,
serotinus Euangelium. Non
aperta faciam
omnibusque manifesta. Porro de eius doctrina, in qua est Legis perfectio, Osee propheta ait:
Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et
Iohel pręuidens ad lętitiam hortatur et ait: Filii* Syon, exultate et lętamini in Domino
Deo uestro, quia dedit uobis doctorem iustitię, et descendere faciet ad uos imbrem matutinum
et serotinum, sicut in principio. Doctor iustitię Christus est, imber matutinus Lex,
serotinus Euangelium. Non ueni — inquit —
Legis perfectio, Osee propheta ait:
Tempus requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et
Iohel pręuidens ad lętitiam hortatur et ait: Filii* Syon, exultate et lętamini in Domino
Deo uestro, quia dedit uobis doctorem iustitię, et descendere faciet ad uos imbrem matutinum
et serotinum, sicut in principio. Doctor iustitię Christus est, imber matutinus Lex,
serotinus Euangelium. Non ueni — inquit — soluere Legem, sed
adimplere. Ideo autem dicitur sicut in
requirendi Dominum cum uenerit, qui docebit uos iustitiam. Quod quidem et
Iohel pręuidens ad lętitiam hortatur et ait: Filii* Syon, exultate et lętamini in Domino
Deo uestro, quia dedit uobis doctorem iustitię, et descendere faciet ad uos imbrem matutinum
et serotinum, sicut in principio. Doctor iustitię Christus est, imber matutinus Lex,
serotinus Euangelium. Non ueni — inquit — soluere Legem, sed
adimplere. Ideo autem dicitur sicut in principio, quia — ut *corr.
ex.
cęlat
Euangelii sacramenta. Atque ita imber iste, qui descendit in principio, in uerbis matutinus
est, in sensu serotinus. Tunc enim purior fluere coepit, cum terra dedit fructum suum, id est,
cum Maria Virgo genuit Dei Filium, qui ea, quę de se prędicta fuerant, adimpleuit et adimpleta
esse prędicauit, ut supra est dictum.
Nihil est autem eius doctrina uerius, nihil salubrius, nihil ab omni immundicia syncerius.
Lex enim ueritatis — ut Malachias ait — fuit in ore eius, et iniquitas non
est inuenta in labiis
qui ea, quę de se prędicta fuerant, adimpleuit et adimpleta
esse prędicauit, ut supra est dictum.
Nihil est autem eius doctrina uerius, nihil salubrius, nihil ab omni immundicia syncerius.
Lex enim ueritatis — ut Malachias ait — fuit in ore eius, et iniquitas non
est inuenta in labiis eius. Idem adsciuit sibi duodecim apostolos et alios septuaginta
duos discipulos, pauperes piscatores, simplices, rudes et indoctos homines, per quos Spiritu
Sancto repletos Euangelium suum per omnes orbis partes disseminauit, omnibus
dictum.
Nihil est autem eius doctrina uerius, nihil salubrius, nihil ab omni immundicia syncerius.
Lex enim ueritatis — ut Malachias ait — fuit in ore eius, et iniquitas non
est inuenta in labiis eius. Idem adsciuit sibi duodecim apostolos et alios septuaginta
duos discipulos, pauperes piscatores, simplices, rudes et indoctos homines, per quos Spiritu
Sancto repletos Euangelium suum per omnes orbis partes disseminauit, omnibus uiam pandens, per
quam ingressi ad ęternam perueniant salutem et ineffabili illa
ab omni immundicia syncerius.
Lex enim ueritatis — ut Malachias ait — fuit in ore eius, et iniquitas non
est inuenta in labiis eius. Idem adsciuit sibi duodecim apostolos et alios septuaginta
duos discipulos, pauperes piscatores, simplices, rudes et indoctos homines, per quos Spiritu
Sancto repletos Euangelium suum per omnes orbis partes disseminauit, omnibus uiam pandens, per
quam ingressi ad ęternam perueniant salutem et ineffabili illa cęlestis regni beatitudine
perfruantur.
Duodecim igitur apostoli sunt
sibi duodecim apostolos et alios septuaginta
duos discipulos, pauperes piscatores, simplices, rudes et indoctos homines, per quos Spiritu
Sancto repletos Euangelium suum per omnes orbis partes disseminauit, omnibus uiam pandens, per
quam ingressi ad ęternam perueniant salutem et ineffabili illa cęlestis regni beatitudine
perfruantur.
Duodecim igitur apostoli sunt duodecim filii Iacob, duodecim fontes in Helim, iuxta quos
castrametati sunt filii Israhel, duodecim tituli a Moyse positi, duodecim uituli in
holocaustum oblati, duodecim panes
Iordane sublati, cum Iordanis aqua siccum transeuntibus prębuit
iter, duodecim iuga boum, in quibus Helias arantem reperit Heliseum. Denique ipse Iesus
duodecim annorum erat, quando coepit disputare, significans per duodecim apostolos
prędicationem suam se per orbem sparsurum. Et cum diceret: Nonne duodecim horę diei
sunt, horas apostolos, se diem esse designabat.
Post hęc autem, ut Lucas ait, designauit Dominus et alios septuaginta
duos... ante faciem suam in omnem ciuitatem et locum, quo erat ipse
disputare, significans per duodecim apostolos
prędicationem suam se per orbem sparsurum. Et cum diceret: Nonne duodecim horę diei
sunt, horas apostolos, se diem esse designabat.
Post hęc autem, ut Lucas ait, designauit Dominus et alios septuaginta
duos... ante faciem suam in omnem ciuitatem et locum, quo erat ipse uenturus. Horum
figurę fuere septuaginta palmę in Helim iuxta duodecim *corr. ex. Chanaam
fontes aquarum, quos duodecim apostolis
suam se per orbem sparsurum. Et cum diceret: Nonne duodecim horę diei
sunt, horas apostolos, se diem esse designabat.
Post hęc autem, ut Lucas ait, designauit Dominus et alios septuaginta
duos... ante faciem suam in omnem ciuitatem et locum, quo erat ipse uenturus. Horum
figurę fuere septuaginta palmę in Helim iuxta duodecim *corr. ex. Chanaam
fontes aquarum, quos duodecim apostolis
Discipuli
annumerauimus.
apostolis
Discipuli
annumerauimus. Septuaginta etiam discipulorum typus erant septuaginta seniores iussu
Domini a Moyse electi, cum quibus multitudinis gubernandę onus partiret. Ad hunc discipulorum
numerum potest per tropologiam et illud octogesimonono psalmo referri: Dies annorum
nostrorum in ipsis septuaginta anni.* Si autem in potentatibus octoginta anni, et amplius
eorum labor et dolor. Summa quippe discipulorum in octogenarium extenditur, si primis
duodecim reliquos iunxeris. Hi sunt
seniores iussu
Domini a Moyse electi, cum quibus multitudinis gubernandę onus partiret. Ad hunc discipulorum
numerum potest per tropologiam et illud octogesimonono psalmo referri: Dies annorum
nostrorum in ipsis septuaginta anni.* Si autem in potentatibus octoginta anni, et amplius
eorum labor et dolor. Summa quippe discipulorum in octogenarium extenditur, si primis
duodecim reliquos iunxeris. Hi sunt operarii missi in messem. Ab his uita nostra perficitur,
si per ipsorum doctrinam dirigatur. Quicquid est extra illam amplius, labor et
Moyse electi, cum quibus multitudinis gubernandę onus partiret. Ad hunc discipulorum
numerum potest per tropologiam et illud octogesimonono psalmo referri: Dies annorum
nostrorum in ipsis septuaginta anni.* Si autem in potentatibus octoginta anni, et amplius
eorum labor et dolor. Summa quippe discipulorum in octogenarium extenditur, si primis
duodecim reliquos iunxeris. Hi sunt operarii missi in messem. Ab his uita nostra perficitur,
si per ipsorum doctrinam dirigatur. Quicquid est extra illam amplius, labor et dolor est.
Frustra enim ad
anni, et amplius
eorum labor et dolor. Summa quippe discipulorum in octogenarium extenditur, si primis
duodecim reliquos iunxeris. Hi sunt operarii missi in messem. Ab his uita nostra perficitur,
si per ipsorum doctrinam dirigatur. Quicquid est extra illam amplius, labor et dolor est.
Frustra enim ad beatitudinem adipiscendam nititur, qui contempto Euangelio per philosophorum
pręcepta illam se adepturum putat.
Euangelistę Ex discipulis his quatuor quoque Christi, Domini
nostri, Euangelistas in prophetis
philosophorum
pręcepta illam se adepturum putat.
Euangelistę Ex discipulis his quatuor quoque Christi, Domini
nostri, Euangelistas in prophetis olim significatos, si quęsieris, reperies. In Ezechiele
habes in prima eius uisione: Et in medio similitudo quatuor animalium... et uultus eorum
facies hominis et facies leonis et facies uituli et facies aquilę. Facies hominis
Mattheus fuit, qui ab humanitate Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto
rugientis Marcus. Ego uox
putat.
Euangelistę Ex discipulis his quatuor quoque Christi, Domini
nostri, Euangelistas in prophetis olim significatos, si quęsieris, reperies. In Ezechiele
habes in prima eius uisione: Et in medio similitudo quatuor animalium... et uultus eorum
facies hominis et facies leonis et facies uituli et facies aquilę. Facies hominis
Mattheus fuit, qui ab humanitate Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto
rugientis Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in
Euangelistę Ex discipulis his quatuor quoque Christi, Domini
nostri, Euangelistas in prophetis olim significatos, si quęsieris, reperies. In Ezechiele
habes in prima eius uisione: Et in medio similitudo quatuor animalium... et uultus eorum
facies hominis et facies leonis et facies uituli et facies aquilę. Facies hominis
Mattheus fuit, qui ab humanitate Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto
rugientis Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in deserto. Facies
uituli Lucas, a
Ex discipulis his quatuor quoque Christi, Domini
nostri, Euangelistas in prophetis olim significatos, si quęsieris, reperies. In Ezechiele
habes in prima eius uisione: Et in medio similitudo quatuor animalium... et uultus eorum
facies hominis et facies leonis et facies uituli et facies aquilę. Facies hominis
Mattheus fuit, qui ab humanitate Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto
rugientis Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in deserto. Facies
uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię
his quatuor quoque Christi, Domini
nostri, Euangelistas in prophetis olim significatos, si quęsieris, reperies. In Ezechiele
habes in prima eius uisione: Et in medio similitudo quatuor animalium... et uultus eorum
facies hominis et facies leonis et facies uituli et facies aquilę. Facies hominis
Mattheus fuit, qui ab humanitate Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto
rugientis Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in deserto. Facies
uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per
— inquit — clamantis in deserto. Facies
uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote
offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio
erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi
sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit
Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum,
sed robustissimos eorum
in deserto. Facies
uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote
offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio
erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi
sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit
Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum,
sed robustissimos eorum discurrere per omnem terram. De
Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio
erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi
sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit
Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum,
sed robustissimos eorum discurrere per omnem terram. De quibus dicitur: In omnem terram
exiuit sonus eorum et in** fines orbis terrę uerba eorum. Vbique enim *corr. ex.
quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit
Zacharias et ab equis diuersi coloris in diuersum trahi: alios ad aquilonem, alios ad austrum,
sed robustissimos eorum discurrere per omnem terram. De quibus dicitur: In omnem terram
exiuit sonus eorum et in** fines orbis terrę uerba eorum. Vbique enim *corr. ex.
annis
**add.
u ulgatum est Euangelium per apostolos apostolicosque uiros. Quorum ilii
ruffi fuere martyrio, alii nigri obscura quęque
u ulgatum est Euangelium per apostolos apostolicosque uiros. Quorum ilii
ruffi fuere martyrio, alii nigri obscura quęque Scripturarum interpretantes, alii
albi munditiem profitentes castitatis, alii uarii diuersitate spiritalium bonorum pręditi. Et
hi quidem fortissimi, quia primi a Domino ad apostolatum electi, ut audacter et intrepide
aduersus errores certent pro ueritate nec persecutorum timeant gladios, pro morte uitę
immortalitatisque pręmia relaturi.
Quod autem Dei uerbum Euangeliique mysteria
Quorum ilii
ruffi fuere martyrio, alii nigri obscura quęque Scripturarum interpretantes, alii
albi munditiem profitentes castitatis, alii uarii diuersitate spiritalium bonorum pręditi. Et
hi quidem fortissimi, quia primi a Domino ad apostolatum electi, ut audacter et intrepide
aduersus errores certent pro ueritate nec persecutorum timeant gladios, pro morte uitę
immortalitatisque pręmia relaturi.
Quod autem Dei uerbum Euangeliique mysteria prędicare debuerint, in psalmis et prophetis
olim significatum satis apparet. Per
quia primi a Domino ad apostolatum electi, ut audacter et intrepide
aduersus errores certent pro ueritate nec persecutorum timeant gladios, pro morte uitę
immortalitatisque pręmia relaturi.
Quod autem Dei uerbum Euangeliique mysteria prędicare debuerint, in psalmis et prophetis
olim significatum satis apparet. Per Esaiam loquitur Dominus: Super muros tuos,
Hierusalem, constitui custodes. Tota die et tota nocte... non tacebunt.
Scripta quippe apostolorum sine intermissione in Ecclesia Christi leguntur. De Euangelii
immortalitatisque pręmia relaturi.
Quod autem Dei uerbum Euangeliique mysteria prędicare debuerint, in psalmis et prophetis
olim significatum satis apparet. Per Esaiam loquitur Dominus: Super muros tuos,
Hierusalem, constitui custodes. Tota die et tota nocte... non tacebunt.
Scripta quippe apostolorum sine intermissione in Ecclesia Christi leguntur. De Euangelii
quoque prędicatione per orbem diffusa idem propheta ait: Repleta est terra scientia
Domini, sicut aquę maris operientis. In omnem enim
est terra scientia
Domini, sicut aquę maris operientis. In omnem enim terram exiuit sonus eorum, dicente
Domino, sicut in eodem propheta est scriptum: Mittam ex eis, qui saluati fuerint, ad
gentes in mare, in Affricam, in Lydiam, tendentes sagittam; in Italiam et Gręciam, ad insulas
longe, ad eos, qui non audierunt de me, et non uiderunt gloriam meam. Et
annunciabunt gloriam meam gentibus. Nonne hoc illud ipsum est, quod in Euangelio
legimus ad apostolos dictum: Euntes in mundum uniuersum prędicate
In omnem enim terram exiuit sonus eorum, dicente
Domino, sicut in eodem propheta est scriptum: Mittam ex eis, qui saluati fuerint, ad
gentes in mare, in Affricam, in Lydiam, tendentes sagittam; in Italiam et Gręciam, ad insulas
longe, ad eos, qui non audierunt de me, et non uiderunt gloriam meam. Et
annunciabunt gloriam meam gentibus. Nonne hoc illud ipsum est, quod in Euangelio
legimus ad apostolos dictum: Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni
creaturę. Et paulopost subiungens Euangelista
dicente
Domino, sicut in eodem propheta est scriptum: Mittam ex eis, qui saluati fuerint, ad
gentes in mare, in Affricam, in Lydiam, tendentes sagittam; in Italiam et Gręciam, ad insulas
longe, ad eos, qui non audierunt de me, et non uiderunt gloriam meam. Et
annunciabunt gloriam meam gentibus. Nonne hoc illud ipsum est, quod in Euangelio
legimus ad apostolos dictum: Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni
creaturę. Et paulopost subiungens Euangelista ait: Illi autem profecti
ad eos, qui non audierunt de me, et non uiderunt gloriam meam. Et
annunciabunt gloriam meam gentibus. Nonne hoc illud ipsum est, quod in Euangelio
legimus ad apostolos dictum: Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni
creaturę. Et paulopost subiungens Euangelista ait: Illi autem profecti
prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis. De
his in psalmis quoque dicitur: Annunciauerunt cęli iustitiam eius, et uiderunt omnes
populi gloriam
gentibus. Nonne hoc illud ipsum est, quod in Euangelio
legimus ad apostolos dictum: Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni
creaturę. Et paulopost subiungens Euangelista ait: Illi autem profecti
prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis. De
his in psalmis quoque dicitur: Annunciauerunt cęli iustitiam eius, et uiderunt omnes
populi gloriam eius. Et alibi: Cęli — inquit — enarrant gloriam
Dei. Et, si cęli sunt, qui de
Euangelium omni
creaturę. Et paulopost subiungens Euangelista ait: Illi autem profecti
prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis. De
his in psalmis quoque dicitur: Annunciauerunt cęli iustitiam eius, et uiderunt omnes
populi gloriam eius. Et alibi: Cęli — inquit — enarrant gloriam
Dei. Et, si cęli sunt, qui de cęlestibus disserunt, consequens erit, ut sint terra, hoc
est infimum elementum, qui omnem curam terrenis negociis impendunt.
paulopost subiungens Euangelista ait: Illi autem profecti
prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis. De
his in psalmis quoque dicitur: Annunciauerunt cęli iustitiam eius, et uiderunt omnes
populi gloriam eius. Et alibi: Cęli — inquit — enarrant gloriam
Dei. Et, si cęli sunt, qui de cęlestibus disserunt, consequens erit, ut sint terra, hoc
est infimum elementum, qui omnem curam terrenis negociis impendunt. Illud pręterea apostolico
competit collegio:
ubique Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis. De
his in psalmis quoque dicitur: Annunciauerunt cęli iustitiam eius, et uiderunt omnes
populi gloriam eius. Et alibi: Cęli — inquit — enarrant gloriam
Dei. Et, si cęli sunt, qui de cęlestibus disserunt, consequens erit, ut sint terra, hoc
est infimum elementum, qui omnem curam terrenis negociis impendunt. Illud pręterea apostolico
competit collegio: Montes exultauerunt ut arietes, et colles sicut agni ouium.
Montes et
— enarrant gloriam
Dei. Et, si cęli sunt, qui de cęlestibus disserunt, consequens erit, ut sint terra, hoc
est infimum elementum, qui omnem curam terrenis negociis impendunt. Illud pręterea apostolico
competit collegio: Montes exultauerunt ut arietes, et colles sicut agni ouium.
Montes et arietes apostolos significari reor. Supereminent enim gratia et dignitate, quia
principes Dominici gregis sunt. Per colles autem et agnos reliquos Domini discipulos
intelligimus. Nam colles montibus, arietibus agni minores
Et, si cęli sunt, qui de cęlestibus disserunt, consequens erit, ut sint terra, hoc
est infimum elementum, qui omnem curam terrenis negociis impendunt. Illud pręterea apostolico
competit collegio: Montes exultauerunt ut arietes, et colles sicut agni ouium.
Montes et arietes apostolos significari reor. Supereminent enim gratia et dignitate, quia
principes Dominici gregis sunt. Per colles autem et agnos reliquos Domini discipulos
intelligimus. Nam colles montibus, arietibus agni minores sunt. Vtrique tamen
unanimiter exultarunt
ut sint terra, hoc
est infimum elementum, qui omnem curam terrenis negociis impendunt. Illud pręterea apostolico
competit collegio: Montes exultauerunt ut arietes, et colles sicut agni ouium.
Montes et arietes apostolos significari reor. Supereminent enim gratia et dignitate, quia
principes Dominici gregis sunt. Per colles autem et agnos reliquos Domini discipulos
intelligimus. Nam colles montibus, arietibus agni minores sunt. Vtrique tamen
unanimiter exultarunt in spe Saluatoris, ut magno animo gentibus Euangelium
negociis impendunt. Illud pręterea apostolico
competit collegio: Montes exultauerunt ut arietes, et colles sicut agni ouium.
Montes et arietes apostolos significari reor. Supereminent enim gratia et dignitate, quia
principes Dominici gregis sunt. Per colles autem et agnos reliquos Domini discipulos
intelligimus. Nam colles montibus, arietibus agni minores sunt. Vtrique tamen
unanimiter exultarunt in spe Saluatoris, ut magno animo gentibus Euangelium prędicarent et
errantibus uiam ostenderent salutis. Vnde dicitur:
quia
principes Dominici gregis sunt. Per colles autem et agnos reliquos Domini discipulos
intelligimus. Nam colles montibus, arietibus agni minores sunt. Vtrique tamen
unanimiter exultarunt in spe Saluatoris, ut magno animo gentibus Euangelium prędicarent et
errantibus uiam ostenderent salutis. Vnde dicitur: Exultationes Dei in gutture eorum, et
gladii ancipites in manibus eorum, ad faciendam uindictam in nationibus (idola eorum
damnando), increpationes in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem
intelligimus. Nam colles montibus, arietibus agni minores sunt. Vtrique tamen
unanimiter exultarunt in spe Saluatoris, ut magno animo gentibus Euangelium prędicarent et
errantibus uiam ostenderent salutis. Vnde dicitur: Exultationes Dei in gutture eorum, et
gladii ancipites in manibus eorum, ad faciendam uindictam in nationibus (idola eorum
damnando), increpationes in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem
obstinationemque reprehendendo). Vindictam istam in nationibus illa etiam psalmistę uerba
eorum, ad faciendam uindictam in nationibus (idola eorum
damnando), increpationes in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem
obstinationemque reprehendendo). Vindictam istam in nationibus illa etiam psalmistę uerba
sonant: Intonuit de cęlo Dominus, et Altissimus dedit uocem suam... misit sagittas suas,
et dissipauit eos. Intonuit enim et dedit uocem per apostolos, qui uelociter loca
percurrentes sagittis comparantur. Conuersis igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos
damnando), increpationes in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem
obstinationemque reprehendendo). Vindictam istam in nationibus illa etiam psalmistę uerba
sonant: Intonuit de cęlo Dominus, et Altissimus dedit uocem suam... misit sagittas suas,
et dissipauit eos. Intonuit enim et dedit uocem per apostolos, qui uelociter loca
percurrentes sagittis comparantur. Conuersis igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
in populis (Iudeorum arguendo incredulitatem
obstinationemque reprehendendo). Vindictam istam in nationibus illa etiam psalmistę uerba
sonant: Intonuit de cęlo Dominus, et Altissimus dedit uocem suam... misit sagittas suas,
et dissipauit eos. Intonuit enim et dedit uocem per apostolos, qui uelociter loca
percurrentes sagittis comparantur. Conuersis igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
propheta: Laudabunt opera tua, et
enim et dedit uocem per apostolos, qui uelociter loca
percurrentes sagittis comparantur. Conuersis igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam
maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc
quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
uerbum euangelizantibus uirtute multa.
sagittis comparantur. Conuersis igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam
maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc
quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
uerbum euangelizantibus uirtute multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri —
inquit —
igitur ad Christum gentibus simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam
maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc
quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
uerbum euangelizantibus uirtute multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri —
inquit — super montes pedes
simulachra dissipata
sunt deorum, immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam
maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc
quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
uerbum euangelizantibus uirtute multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri —
inquit — super montes pedes annunciantis et prędicantis pacem,
immo demoniorum. Ad hos itaque spectat, quod alibi ad Christum dicere uidetur
propheta: Laudabunt opera tua, et potentiam tuam pręnunciabunt. Magnificentiam
maiestatis tuę et sanctitatem tuam loquentur, et mirabilia tua narrabunt. Et hoc
quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
uerbum euangelizantibus uirtute multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri —
inquit — super montes pedes annunciantis et prędicantis pacem, annunciantis
bonum, prędicantis salutem,
mirabilia tua narrabunt. Et hoc
quidem per gratiam Christi et Spiritus Sancti donum. Ideoque alibi ait: Dominus dabit
uerbum euangelizantibus uirtute multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri —
inquit — super montes pedes annunciantis et prędicantis pacem, annunciantis
bonum, prędicantis salutem, dicentis Syon: Regnabit Deus tuus! Pulchri certe fuerunt
pedes Christi a morte resurgentis et in cęlum ascendentis, super montes, id est super
discipulos pacem nunciantis, quibus dixit: Pacem meam do
multa. Quod Esaias admirans: Quam pulchri —
inquit — super montes pedes annunciantis et prędicantis pacem, annunciantis
bonum, prędicantis salutem, dicentis Syon: Regnabit Deus tuus! Pulchri certe fuerunt
pedes Christi a morte resurgentis et in cęlum ascendentis, super montes, id est super
discipulos pacem nunciantis, quibus dixit: Pacem meam do uobis, pacem meam relinquo
uobis, annuncians bonum, prędicans salutem, ut et ipsi aliis eadem nunciando, qua
ratione illa parari queant, instruere
Deus tuus! Pulchri certe fuerunt
pedes Christi a morte resurgentis et in cęlum ascendentis, super montes, id est super
discipulos pacem nunciantis, quibus dixit: Pacem meam do uobis, pacem meam relinquo
uobis, annuncians bonum, prędicans salutem, ut et ipsi aliis eadem nunciando, qua
ratione illa parari queant, instruere curent.
Prędicabant — inquit Euangelista — Domino cooperante et sermonem
confirmante sequentibus signis. Dederat enim eis potestatem demonia eiiciendi,
dixit: Pacem meam do uobis, pacem meam relinquo
uobis, annuncians bonum, prędicans salutem, ut et ipsi aliis eadem nunciando, qua
ratione illa parari queant, instruere curent.
Prędicabant — inquit Euangelista — Domino cooperante et sermonem
confirmante sequentibus signis. Dederat enim eis potestatem demonia eiiciendi,
langores curandi, mortuos suscitandi. De quo Lucas in Actibus testatur dicens: Per manus
autem apostolorum fiebant signa et prodigia multa in plebe. De his olim
— inquit Euangelista — Domino cooperante et sermonem
confirmante sequentibus signis. Dederat enim eis potestatem demonia eiiciendi,
langores curandi, mortuos suscitandi. De quo Lucas in Actibus testatur dicens: Per manus
autem apostolorum fiebant signa et prodigia multa in plebe. De his olim prędictum est
in psalmis: Mirabilis Deus in sanctis suis, et figuratum in Moyse, qui in
prodigiis faciendis pharaonis magos uicit; in Iesu Naue, qui solem stare fecit; in Helia, qui
mortuum suscitauit; in
eis potestatem demonia eiiciendi,
langores curandi, mortuos suscitandi. De quo Lucas in Actibus testatur dicens: Per manus
autem apostolorum fiebant signa et prodigia multa in plebe. De his olim prędictum est
in psalmis: Mirabilis Deus in sanctis suis, et figuratum in Moyse, qui in
prodigiis faciendis pharaonis magos uicit; in Iesu Naue, qui solem stare fecit; in Helia, qui
mortuum suscitauit; in Heliseo, qui Naman Syrum a lepra curauit. Sed multo plura
in Euangelio signa secuta sunt quam quę pręcesserunt in
faciendis pharaonis magos uicit; in Iesu Naue, qui solem stare fecit; in Helia, qui
mortuum suscitauit; in Heliseo, qui Naman Syrum a lepra curauit. Sed multo plura
in Euangelio signa secuta sunt quam quę pręcesserunt in Lege. Cui enim in Lege imperanti uenti
et mare obedierunt? Quis super aquas siccis pedibus ambulauit? Ad cuius necem sol obscuratus
est, terra tremuit, monumenta per se aperta sunt et mortui ad uitam rediere? Cuius umbra sicut
Petri ęgrotantibus restituit sanitatem? Duo hominum cadauera ad uitam redisse in Veteri
Syrum a lepra curauit. Sed multo plura
in Euangelio signa secuta sunt quam quę pręcesserunt in Lege. Cui enim in Lege imperanti uenti
et mare obedierunt? Quis super aquas siccis pedibus ambulauit? Ad cuius necem sol obscuratus
est, terra tremuit, monumenta per se aperta sunt et mortui ad uitam rediere? Cuius umbra sicut
Petri ęgrotantibus restituit sanitatem? Duo hominum cadauera ad uitam redisse in Veteri
legimus testamento, quam plurima in Nouo. Vnum illic Tobiam cęcum illuminatum, hic sexcentos,
unum illic leprosum mundatum, hic mille. Et
sunt et mortui ad uitam rediere? Cuius umbra sicut
Petri ęgrotantibus restituit sanitatem? Duo hominum cadauera ad uitam redisse in Veteri
legimus testamento, quam plurima in Nouo. Vnum illic Tobiam cęcum illuminatum, hic sexcentos,
unum illic leprosum mundatum, hic mille. Et quisquam est, qui de Lege ad Euangelium, de umbra
ad lucem dubitet transmigrare?
Christum pręterea pauperem, apostolos pauperes Scriptura recens indicat, antiqua prędicit.
Qui non credit, is profecto utriusque autorem Deum offendit. Ipse Saluator de se in Euangelio
de umbra
ad lucem dubitet transmigrare?
Christum pręterea pauperem, apostolos pauperes Scriptura recens indicat, antiqua prędicit.
Qui non credit, is profecto utriusque autorem Deum offendit. Ipse Saluator de se in Euangelio
loquens ait: Vulpes foueas habent, et uolucres cęli nidos. Filius autem hominis non
habet, ubi caput suum reclinet. Non habuit, unde didragmam pro se et discipulo
solueret nisi mirabiliter in ore piscis inuentam. In aliena domo hospitabatur, in aliena
manducauit Pascha, quia propriam non habuit. Et cuius
antiqua prędicit.
Qui non credit, is profecto utriusque autorem Deum offendit. Ipse Saluator de se in Euangelio
loquens ait: Vulpes foueas habent, et uolucres cęli nidos. Filius autem hominis non
habet, ubi caput suum reclinet. Non habuit, unde didragmam pro se et discipulo
solueret nisi mirabiliter in ore piscis inuentam. In aliena domo hospitabatur, in aliena
manducauit Pascha, quia propriam non habuit. Et cuius omnia sunt, nudus in cruce pependit.
Quin etiam diuitias contemnere pręcepit dicens: Qui non renunciauerit
habent, et uolucres cęli nidos. Filius autem hominis non
habet, ubi caput suum reclinet. Non habuit, unde didragmam pro se et discipulo
solueret nisi mirabiliter in ore piscis inuentam. In aliena domo hospitabatur, in aliena
manducauit Pascha, quia propriam non habuit. Et cuius omnia sunt, nudus in cruce pependit.
Quin etiam diuitias contemnere pręcepit dicens: Qui non renunciauerit omnibus, quę
habet, non potest esse meus discipulus. Et: Si uis perfectus esse, uende omnia,
quę habes, et da pauperibus... et ueni,
In aliena domo hospitabatur, in aliena
manducauit Pascha, quia propriam non habuit. Et cuius omnia sunt, nudus in cruce pependit.
Quin etiam diuitias contemnere pręcepit dicens: Qui non renunciauerit omnibus, quę
habet, non potest esse meus discipulus. Et: Si uis perfectus esse, uende omnia,
quę habes, et da pauperibus... et ueni, sequere me. Et ad discipulos ait:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia
neque duas tunicas. Ac ne Deo in paupertate
quia propriam non habuit. Et cuius omnia sunt, nudus in cruce pependit.
Quin etiam diuitias contemnere pręcepit dicens: Qui non renunciauerit omnibus, quę
habet, non potest esse meus discipulus. Et: Si uis perfectus esse, uende omnia,
quę habes, et da pauperibus... et ueni, sequere me. Et ad discipulos ait:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia
neque duas tunicas. Ac ne Deo in paupertate seruiendo aliquid tibi, quo sustentare
uitam possis, defuturum
habuit. Et cuius omnia sunt, nudus in cruce pependit.
Quin etiam diuitias contemnere pręcepit dicens: Qui non renunciauerit omnibus, quę
habet, non potest esse meus discipulus. Et: Si uis perfectus esse, uende omnia,
quę habes, et da pauperibus... et ueni, sequere me. Et ad discipulos ait:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia
neque duas tunicas. Ac ne Deo in paupertate seruiendo aliquid tibi, quo sustentare
uitam possis, defuturum timeas, interrogat
sunt, nudus in cruce pependit.
Quin etiam diuitias contemnere pręcepit dicens: Qui non renunciauerit omnibus, quę
habet, non potest esse meus discipulus. Et: Si uis perfectus esse, uende omnia,
quę habes, et da pauperibus... et ueni, sequere me. Et ad discipulos ait:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia
neque duas tunicas. Ac ne Deo in paupertate seruiendo aliquid tibi, quo sustentare
uitam possis, defuturum timeas, interrogat eos dicens:
ait:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia
neque duas tunicas. Ac ne Deo in paupertate seruiendo aliquid tibi, quo sustentare
uitam possis, defuturum timeas, interrogat eos dicens: Quando misi uos sine sacculo et
pera et calciamentis, nunquid aliquid defuit uobis? At illi dixerunt: Nihil. Quid enim
deesse potest illi, qui Deo seruit, si tam multa suppeditantur mundo seruientibus? Licet autem
seculi huius amatores multis abundent, tanta tamen eis desunt, quanta insuper habere
possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia
neque duas tunicas. Ac ne Deo in paupertate seruiendo aliquid tibi, quo sustentare
uitam possis, defuturum timeas, interrogat eos dicens: Quando misi uos sine sacculo et
pera et calciamentis, nunquid aliquid defuit uobis? At illi dixerunt: Nihil. Quid enim
deesse potest illi, qui Deo seruit, si tam multa suppeditantur mundo seruientibus? Licet autem
seculi huius amatores multis abundent, tanta tamen eis desunt, quanta insuper habere
uobis? At illi dixerunt: Nihil. Quid enim
deesse potest illi, qui Deo seruit, si tam multa suppeditantur mundo seruientibus? Licet autem
seculi huius amatores multis abundent, tanta tamen eis desunt, quanta insuper habere
concupiscunt. Serui uero Christi habentes alimenta et quibus teguntur, his contenti sunt.
Tanto igitur eis minus deficit, quanto expetunt minus, dum diuitias sibi non in
terra, sed in cęlo quęrunt. Sed uideamus, si in his quoque, quę de Christi discipulorumque
eius paupertate retulimus, in prophetarum reperire
reperire possimus uaticiniis, ut, cum cuncta, quę
prędicta sunt, impleri in Euangelio monstrabimus, magis patescat, quam stulta sit Iudeorum
credere Christo nolentium obstinatio.
In persona Christi uenturi dici illa in psalmis nemo negat: Ego autem mendicus sum et
pauper; Dominus solicitus est mei. Et iterum: Libera me — inquit —
quia egenus et pauper ego sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim
factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo:
prędicta sunt, impleri in Euangelio monstrabimus, magis patescat, quam stulta sit Iudeorum
credere Christo nolentium obstinatio.
In persona Christi uenturi dici illa in psalmis nemo negat: Ego autem mendicus sum et
pauper; Dominus solicitus est mei. Et iterum: Libera me — inquit —
quia egenus et pauper ego sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim
factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo: Pauper,
diues in fide, hęres erit regni.
quam stulta sit Iudeorum
credere Christo nolentium obstinatio.
In persona Christi uenturi dici illa in psalmis nemo negat: Ego autem mendicus sum et
pauper; Dominus solicitus est mei. Et iterum: Libera me — inquit —
quia egenus et pauper ego sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim
factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo: Pauper,
diues in fide, hęres erit regni. Pręter hęc Esaias de excidio Hierusalem futuro
prophetans ob
Iudeorum
credere Christo nolentium obstinatio.
In persona Christi uenturi dici illa in psalmis nemo negat: Ego autem mendicus sum et
pauper; Dominus solicitus est mei. Et iterum: Libera me — inquit —
quia egenus et pauper ego sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim
factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo: Pauper,
diues in fide, hęres erit regni. Pręter hęc Esaias de excidio Hierusalem futuro
prophetans ob Iudeorum perfidiam et
sum, et cor meum conturbatum est intra me. Pauper enim
factus est, ut nos in cęlesti regno diuites faceret, dicente Iacobo apostolo: Pauper,
diues in fide, hęres erit regni. Pręter hęc Esaias de excidio Hierusalem futuro
prophetans ob Iudeorum perfidiam et Christo illatas iniurias ait: Ciuitatem sublimem
humiliabit, humiliabit eam usque ad terram, detrahet eam usque ad puluerem. Et ne
forte dubium relinquat, per quos Deus humiliabit eam, subiungit: Conculcabit eam pes,
pes pauperis, gressus egenorum.
Pauper,
diues in fide, hęres erit regni. Pręter hęc Esaias de excidio Hierusalem futuro
prophetans ob Iudeorum perfidiam et Christo illatas iniurias ait: Ciuitatem sublimem
humiliabit, humiliabit eam usque ad terram, detrahet eam usque ad puluerem. Et ne
forte dubium relinquat, per quos Deus humiliabit eam, subiungit: Conculcabit eam pes,
pes pauperis, gressus egenorum. Pes utique pauperis Christi et gressus egenorum
apostolorum. Qui ergo Christum et apostolos imitari cupiunt, paupertatem colant. Non diuitum
ait: Ciuitatem sublimem
humiliabit, humiliabit eam usque ad terram, detrahet eam usque ad puluerem. Et ne
forte dubium relinquat, per quos Deus humiliabit eam, subiungit: Conculcabit eam pes,
pes pauperis, gressus egenorum. Pes utique pauperis Christi et gressus egenorum
apostolorum. Qui ergo Christum et apostolos imitari cupiunt, paupertatem colant. Non diuitum
pedes ciuitatem superbam conculcarunt, sed egenorum. De ipsorum inopia et alibi idem propheta
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes
eam usque ad terram, detrahet eam usque ad puluerem. Et ne
forte dubium relinquat, per quos Deus humiliabit eam, subiungit: Conculcabit eam pes,
pes pauperis, gressus egenorum. Pes utique pauperis Christi et gressus egenorum
apostolorum. Qui ergo Christum et apostolos imitari cupiunt, paupertatem colant. Non diuitum
pedes ciuitatem superbam conculcarunt, sed egenorum. De ipsorum inopia et alibi idem propheta
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto
Israhel exultabunt, hoc est
Conculcabit eam pes,
pes pauperis, gressus egenorum. Pes utique pauperis Christi et gressus egenorum
apostolorum. Qui ergo Christum et apostolos imitari cupiunt, paupertatem colant. Non diuitum
pedes ciuitatem superbam conculcarunt, sed egenorum. De ipsorum inopia et alibi idem propheta
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto
Israhel exultabunt, hoc est lętabuntur in uisione diuina. Deum enim uidens
interpretatur Israhel. Ait autem Iesus: Qui me uidet, uidet et Patrem...quia
gressus egenorum. Pes utique pauperis Christi et gressus egenorum
apostolorum. Qui ergo Christum et apostolos imitari cupiunt, paupertatem colant. Non diuitum
pedes ciuitatem superbam conculcarunt, sed egenorum. De ipsorum inopia et alibi idem propheta
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto
Israhel exultabunt, hoc est lętabuntur in uisione diuina. Deum enim uidens
interpretatur Israhel. Ait autem Iesus: Qui me uidet, uidet et Patrem...quia ego in
Patre et Pater in me
Christi et gressus egenorum
apostolorum. Qui ergo Christum et apostolos imitari cupiunt, paupertatem colant. Non diuitum
pedes ciuitatem superbam conculcarunt, sed egenorum. De ipsorum inopia et alibi idem propheta
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto
Israhel exultabunt, hoc est lętabuntur in uisione diuina. Deum enim uidens
interpretatur Israhel. Ait autem Iesus: Qui me uidet, uidet et Patrem...quia ego in
Patre et Pater in me est.
Porro, siquis quęrat,
De ipsorum inopia et alibi idem propheta
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto
Israhel exultabunt, hoc est lętabuntur in uisione diuina. Deum enim uidens
interpretatur Israhel. Ait autem Iesus: Qui me uidet, uidet et Patrem...quia ego in
Patre et Pater in me est.
Porro, siquis quęrat, quare Christus paupertatem amplexus sit, respondet Apostolus ad
Corinthios dicens: Propter uos egenus factus est...ut illius inopia uos
diuites essetis;
est locutus et ait: Addent mites in Domino lętitiam, et pauperes homines in sancto
Israhel exultabunt, hoc est lętabuntur in uisione diuina. Deum enim uidens
interpretatur Israhel. Ait autem Iesus: Qui me uidet, uidet et Patrem...quia ego in
Patre et Pater in me est.
Porro, siquis quęrat, quare Christus paupertatem amplexus sit, respondet Apostolus ad
Corinthios dicens: Propter uos egenus factus est...ut illius inopia uos
diuites essetis; hoc est, ut et uos eius exemplo ea,
ego in
Patre et Pater in me est.
Porro, siquis quęrat, quare Christus paupertatem amplexus sit, respondet Apostolus ad
Corinthios dicens: Propter uos egenus factus est...ut illius inopia uos
diuites essetis; hoc est, ut et uos eius exemplo ea, quę sursum sunt, quęratis, non
quę super terram. Illi enim, qui cumulandis opibus inhiant, de his, quę ęterna sunt, nequeunt
cogitare et, dum corpori blandiuntur, animę bona contemptui habent pręsentiumque rerum
uoluptate deliniti eorum, quę futura
dicens: Propter uos egenus factus est...ut illius inopia uos
diuites essetis; hoc est, ut et uos eius exemplo ea, quę sursum sunt, quęratis, non
quę super terram. Illi enim, qui cumulandis opibus inhiant, de his, quę ęterna sunt, nequeunt
cogitare et, dum corpori blandiuntur, animę bona contemptui habent pręsentiumque rerum
uoluptate deliniti eorum, quę futura expectamus, obliuiscuntur. Longe autem melius est nudos
intrare in regnum cęlorum quam cum opum copia m itti in ignem ęternum et diuitis
purpurati
nequeunt
cogitare et, dum corpori blandiuntur, animę bona contemptui habent pręsentiumque rerum
uoluptate deliniti eorum, quę futura expectamus, obliuiscuntur. Longe autem melius est nudos
intrare in regnum cęlorum quam cum opum copia m itti in ignem ęternum et diuitis
purpurati miserrimam subire sortem, qui sepultus in inferno frustra Lazari mendici in sinu
Abrahę feliciter quiescentis implorauit opem. Quanti autem meriti pauperes isti, de quibus
locuti sumus, apud Deum, qui eos elegit, fuerint, operęprecium est audire.
qui sepultus in inferno frustra Lazari mendici in sinu
Abrahę feliciter quiescentis implorauit opem. Quanti autem meriti pauperes isti, de quibus
locuti sumus, apud Deum, qui eos elegit, fuerint, operęprecium est audire.
Non solum in terra potestas data est eis signa et prodigia faciendi, sed etiam in die
nouissimo cum Christo simul iudicandi. Iudices eorum erunt, a quibus persecutiones passi
fuere: Cęsarum, regum, principum terrę. Iudices erunt Iudeorum Christo non credentium et
gentilium deos deasque colentium et hereticorum uanis
est audire.
Non solum in terra potestas data est eis signa et prodigia faciendi, sed etiam in die
nouissimo cum Christo simul iudicandi. Iudices eorum erunt, a quibus persecutiones passi
fuere: Cęsarum, regum, principum terrę. Iudices erunt Iudeorum Christo non credentium et
gentilium deos deasque colentium et hereticorum uanis sophismatum argutiis ueritatem deprauare
nitentium. In Mattheo Saluator noster ad phariseos, qui eum in Belzebub eiicere demonia
dicebant, respondit: Si ego in Belzebub eiicio demonia, filii uestri in quod eiiciunt?
potestas data est eis signa et prodigia faciendi, sed etiam in die
nouissimo cum Christo simul iudicandi. Iudices eorum erunt, a quibus persecutiones passi
fuere: Cęsarum, regum, principum terrę. Iudices erunt Iudeorum Christo non credentium et
gentilium deos deasque colentium et hereticorum uanis sophismatum argutiis ueritatem deprauare
nitentium. In Mattheo Saluator noster ad phariseos, qui eum in Belzebub eiicere demonia
dicebant, respondit: Si ego in Belzebub eiicio demonia, filii uestri in quod eiiciunt?
Ideo ipsi iudices uestri erunt;
eiiciunt?
Ideo ipsi iudices uestri erunt; hoc est, discipuli mei, qui filii uestri sunt, iudicio
suo uos ob perfidiam uestram condemnabunt. Deinde iam postremę proximus passioni ad discipulos
dixit: Vos autem estis, qui permansistis mecum in tentationibus meis. Et ego dispono
uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super mensam meam in
regno meo et sedeatis super thronos duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel.
Pręter hęc Paulus, in quo Christus locutus est, ad Corinthios scribens ait: An
mei, qui filii uestri sunt, iudicio
suo uos ob perfidiam uestram condemnabunt. Deinde iam postremę proximus passioni ad discipulos
dixit: Vos autem estis, qui permansistis mecum in tentationibus meis. Et ego dispono
uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super mensam meam in
regno meo et sedeatis super thronos duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel.
Pręter hęc Paulus, in quo Christus locutus est, ad Corinthios scribens ait: An nescitis,
quoniam sancti de hoc mundo iudicabunt? Et paulopost:
ob perfidiam uestram condemnabunt. Deinde iam postremę proximus passioni ad discipulos
dixit: Vos autem estis, qui permansistis mecum in tentationibus meis. Et ego dispono
uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super mensam meam in
regno meo et sedeatis super thronos duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel.
Pręter hęc Paulus, in quo Christus locutus est, ad Corinthios scribens ait: An nescitis,
quoniam sancti de hoc mundo iudicabunt? Et paulopost: Nescitis — inquit —
ut edatis et bibatis super mensam meam in
regno meo et sedeatis super thronos duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel.
Pręter hęc Paulus, in quo Christus locutus est, ad Corinthios scribens ait: An nescitis,
quoniam sancti de hoc mundo iudicabunt? Et paulopost: Nescitis — inquit —
quoniam angelos iudicabimus? Quanto magis secularia?
In istis ergo impleta fuisse constat, quę ante prędicta legimus in prophetis. In spalmis
dicitur: Illuc enim ascenderunt tribus. Ac ne
Domini. Tribus autem Domini in Christo credentium est multitudo.
Sequitur de apostolis: Quia illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum
Dauid. Domus autem Dauid regnum Israhel est. Israhelitas ergo incredulos iudicabunt
discipuli Christi. Quod autem et reliquas gentes iudicaturi sint, Sapientię liber testatur, in
quo scriptum est: Fulgebunt iusti, et tanquam scintillę in arundineto
discurrent. Iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et Dominus eorum regnabit in
perpetuum. Denique, quod
illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum
Dauid. Domus autem Dauid regnum Israhel est. Israhelitas ergo incredulos iudicabunt
discipuli Christi. Quod autem et reliquas gentes iudicaturi sint, Sapientię liber testatur, in
quo scriptum est: Fulgebunt iusti, et tanquam scintillę in arundineto
discurrent. Iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et Dominus eorum regnabit in
perpetuum. Denique, quod demonum etiam iudices erunt, Dauid uidit in psalmis dicens:
Deus sedet super sedem sanctam suam.
regnum Israhel est. Israhelitas ergo incredulos iudicabunt
discipuli Christi. Quod autem et reliquas gentes iudicaturi sint, Sapientię liber testatur, in
quo scriptum est: Fulgebunt iusti, et tanquam scintillę in arundineto
discurrent. Iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et Dominus eorum regnabit in
perpetuum. Denique, quod demonum etiam iudices erunt, Dauid uidit in psalmis dicens:
Deus sedet super sedem sanctam suam. Principes populorum congregati sunt cum Deo
Abraham, quoniam dii fortes terrę uehementer
ergo incredulos iudicabunt
discipuli Christi. Quod autem et reliquas gentes iudicaturi sint, Sapientię liber testatur, in
quo scriptum est: Fulgebunt iusti, et tanquam scintillę in arundineto
discurrent. Iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et Dominus eorum regnabit in
perpetuum. Denique, quod demonum etiam iudices erunt, Dauid uidit in psalmis dicens:
Deus sedet super sedem sanctam suam. Principes populorum congregati sunt cum Deo
Abraham, quoniam dii fortes terrę uehementer eleuati sunt.
Denique, quod demonum etiam iudices erunt, Dauid uidit in psalmis dicens:
Deus sedet super sedem sanctam suam. Principes populorum congregati sunt cum Deo
Abraham, quoniam dii fortes terrę uehementer eleuati sunt. Sedet — inquit — Christus
ad dexteram Patris, et apostoli, principes populorum, ad iudicandum congregati sunt cum Deo
Abraham. Deus Abraham etiam Christus dici potest, quem ille in carne credidit uenturum, quem
cum Patre Deum unum confessus est. Quare autem congregati sint, declarat: Quoniam
— inquit —
credidit uenturum, quem
cum Patre Deum unum confessus est. Quare autem congregati sint, declarat: Quoniam
— inquit — dii fortes terrę uehementer eleuati sunt. Hoc est, ut condemnent deos
gentium, demones malos, qui fortes fuere dominando idolatris et qui arroganter efferebantur
ęquando se Deo uero. Atque hoc est illud, quod dixit Apostolus: Angelos
iudicabimus, id est, apostatas spiritus.
Vide igitur, quanta apostolorum dignitas, ut nobilissimam omnium creaturam angelos homo
iudicet et naturę
idolatris et qui arroganter efferebantur
ęquando se Deo uero. Atque hoc est illud, quod dixit Apostolus: Angelos
iudicabimus, id est, apostatas spiritus.
Vide igitur, quanta apostolorum dignitas, ut nobilissimam omnium creaturam angelos homo
iudicet et naturę angelicę sublimitatem gratię homini datę uincat magnitudo. Qui ergo prius
erant piscatores, facti sunt Dominici gregis pastores; qui erant humiles et abiecti, fiunt
seniores plebis et principes populi; qui quoque erant rudes et idiotę, repleti sunt Spiritu
Sancto,
spiritus.
Vide igitur, quanta apostolorum dignitas, ut nobilissimam omnium creaturam angelos homo
iudicet et naturę angelicę sublimitatem gratię homini datę uincat magnitudo. Qui ergo prius
erant piscatores, facti sunt Dominici gregis pastores; qui erant humiles et abiecti, fiunt
seniores plebis et principes populi; qui quoque erant rudes et idiotę, repleti sunt Spiritu
Sancto, ut essent diuini uerbi pręstantissimi doctores. Et hęc quidem mutatio dexterę
Excelsi, qui suscitat de terra inopem et de stercore errigit
quanta apostolorum dignitas, ut nobilissimam omnium creaturam angelos homo
iudicet et naturę angelicę sublimitatem gratię homini datę uincat magnitudo. Qui ergo prius
erant piscatores, facti sunt Dominici gregis pastores; qui erant humiles et abiecti, fiunt
seniores plebis et principes populi; qui quoque erant rudes et idiotę, repleti sunt Spiritu
Sancto, ut essent diuini uerbi pręstantissimi doctores. Et hęc quidem mutatio dexterę
Excelsi, qui suscitat de terra inopem et de stercore errigit pauperem, ut collocet eum
cum
omnium creaturam angelos homo
iudicet et naturę angelicę sublimitatem gratię homini datę uincat magnitudo. Qui ergo prius
erant piscatores, facti sunt Dominici gregis pastores; qui erant humiles et abiecti, fiunt
seniores plebis et principes populi; qui quoque erant rudes et idiotę, repleti sunt Spiritu
Sancto, ut essent diuini uerbi pręstantissimi doctores. Et hęc quidem mutatio dexterę
Excelsi, qui suscitat de terra inopem et de stercore errigit pauperem, ut collocet eum
cum principibus, cum principibus populi sui. Quibus ergo
datę uincat magnitudo. Qui ergo prius
erant piscatores, facti sunt Dominici gregis pastores; qui erant humiles et abiecti, fiunt
seniores plebis et principes populi; qui quoque erant rudes et idiotę, repleti sunt Spiritu
Sancto, ut essent diuini uerbi pręstantissimi doctores. Et hęc quidem mutatio dexterę
Excelsi, qui suscitat de terra inopem et de stercore errigit pauperem, ut collocet eum
cum principibus, cum principibus populi sui. Quibus ergo in Euangelio dixit Dominus:
Venite post me, et* faciam uos fieri
pastores; qui erant humiles et abiecti, fiunt
seniores plebis et principes populi; qui quoque erant rudes et idiotę, repleti sunt Spiritu
Sancto, ut essent diuini uerbi pręstantissimi doctores. Et hęc quidem mutatio dexterę
Excelsi, qui suscitat de terra inopem et de stercore errigit pauperem, ut collocet eum
cum principibus, cum principibus populi sui. Quibus ergo in Euangelio dixit Dominus:
Venite post me, et* faciam uos fieri piscatores hominum. Hos
multo** ante se missurum promiserat Deus Esaia testante ac
uerbi pręstantissimi doctores. Et hęc quidem mutatio dexterę
Excelsi, qui suscitat de terra inopem et de stercore errigit pauperem, ut collocet eum
cum principibus, cum principibus populi sui. Quibus ergo in Euangelio dixit Dominus:
Venite post me, et* faciam uos fieri piscatores hominum. Hos
multo** ante se missurum promiserat Deus Esaia testante ac dicente: Ecce ego mittam
piscatores multos, et piscabuntur eos, dicit Dominus; et post hęc mittam uenatores multos, et
uenabuntur eos. Hi fuerunt
principibus, cum principibus populi sui. Quibus ergo in Euangelio dixit Dominus:
Venite post me, et* faciam uos fieri piscatores hominum. Hos
multo** ante se missurum promiserat Deus Esaia testante ac dicente: Ecce ego mittam
piscatores multos, et piscabuntur eos, dicit Dominus; et post hęc mittam uenatores multos, et
uenabuntur eos. Hi fuerunt iacula et sagittę aduersus gentium errores diabolique
dolos, quę ***corr. ex. de
*add.
**corr. ex.
sui. Quibus ergo in Euangelio dixit Dominus:
Venite post me, et* faciam uos fieri piscatores hominum. Hos
multo** ante se missurum promiserat Deus Esaia testante ac dicente: Ecce ego mittam
piscatores multos, et piscabuntur eos, dicit Dominus; et post hęc mittam uenatores multos, et
uenabuntur eos. Hi fuerunt iacula et sagittę aduersus gentium errores diabolique
dolos, quę ***corr. ex. de
*add.
**corr. ex. multos
Abacuch
Dominus:
Venite post me, et* faciam uos fieri piscatores hominum. Hos
multo** ante se missurum promiserat Deus Esaia testante ac dicente: Ecce ego mittam
piscatores multos, et piscabuntur eos, dicit Dominus; et post hęc mittam uenatores multos, et
uenabuntur eos. Hi fuerunt iacula et sagittę aduersus gentium errores diabolique
dolos, quę ***corr. ex. de
*add.
**corr. ex. multos
Abacuch propheta pręuidit, cum ad Deum uerba
uos fieri piscatores hominum. Hos
multo** ante se missurum promiserat Deus Esaia testante ac dicente: Ecce ego mittam
piscatores multos, et piscabuntur eos, dicit Dominus; et post hęc mittam uenatores multos, et
uenabuntur eos. Hi fuerunt iacula et sagittę aduersus gentium errores diabolique
dolos, quę ***corr. ex. de
*add.
**corr. ex. multos
Abacuch propheta pręuidit, cum ad Deum uerba conuertens diceret: In luce
iacula
quę ***corr. ex. de
*add.
**corr. ex. multos
Abacuch propheta pręuidit, cum ad Deum uerba conuertens diceret: In luce
iacula tua ibunt, in splendore coruscationis* armorum tuorum. Et sanctus psalmista
Dauid: Sagittę tuę acutę — inquit — populi sub te cadent. Hi fuerunt
fontes et torrentes et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes
Abacuch propheta pręuidit, cum ad Deum uerba conuertens diceret: In luce
iacula tua ibunt, in splendore coruscationis* armorum tuorum. Et sanctus psalmista
Dauid: Sagittę tuę acutę — inquit — populi sub te cadent. Hi fuerunt
fontes et torrentes et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos
pręuidit, cum ad Deum uerba conuertens diceret: In luce
iacula tua ibunt, in splendore coruscationis* armorum tuorum. Et sanctus psalmista
Dauid: Sagittę tuę acutę — inquit — populi sub te cadent. Hi fuerunt
fontes et torrentes et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et
In luce
iacula tua ibunt, in splendore coruscationis* armorum tuorum. Et sanctus psalmista
Dauid: Sagittę tuę acutę — inquit — populi sub te cadent. Hi fuerunt
fontes et torrentes et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et doctrina. Hi fuerunt custodes illi et
iacula tua ibunt, in splendore coruscationis* armorum tuorum. Et sanctus psalmista
Dauid: Sagittę tuę acutę — inquit — populi sub te cadent. Hi fuerunt
fontes et torrentes et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et doctrina. Hi fuerunt custodes illi et speculatores, quos
fuerunt
fontes et torrentes et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et doctrina. Hi fuerunt custodes illi et speculatores, quos
Ecclesię suę apposuit Dominus ad eam in Esaia dicens: Super muros tuos constitui
custodes. Et per eundem prophetam: Regnabit — inquit — Deus tuus,
et flumina iuxta illud: Tu dirupisti fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et doctrina. Hi fuerunt custodes illi et speculatores, quos
Ecclesię suę apposuit Dominus ad eam in Esaia dicens: Super muros tuos constitui
custodes. Et per eundem prophetam: Regnabit — inquit — Deus tuus,
vox speculatorum
fontes et torrentes. Et
illud: Flumina plaudent manu, simul montes exultabunt. Hi fuerunt pastores illi,
de quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et doctrina. Hi fuerunt custodes illi et speculatores, quos
Ecclesię suę apposuit Dominus ad eam in Esaia dicens: Super muros tuos constitui
custodes. Et per eundem prophetam: Regnabit — inquit — Deus tuus,
vox speculatorum tuorum. Ad quos in Euangelio Saluator ait:
quibus in Hieremia locutus est Dominus: Dabo uobis pastores iuxta cor meum, et
pascent uos scientia et doctrina. Hi fuerunt custodes illi et speculatores, quos
Ecclesię suę apposuit Dominus ad eam in Esaia dicens: Super muros tuos constitui
custodes. Et per eundem prophetam: Regnabit — inquit — Deus tuus,
vox speculatorum tuorum. Ad quos in Euangelio Saluator ait: Non uos estis, qui
loquimini, sed Spiritus Patris uestri, qui loquitur in uobis. Hi fuerunt sacerdotes
illi, de quibus
tuorum. Ad quos in Euangelio Saluator ait: Non uos estis, qui
loquimini, sed Spiritus Patris uestri, qui loquitur in uobis. Hi fuerunt sacerdotes
illi, de quibus in psalmis dixerat Deus: Sacerdotes eius induam salutari. Hi
fuerunt petrę, lapides et montes, de quibus Amos propheta: Nunquid currere possunt in
petris equi?** Hoc est, equi pharaonis, demonia mala, pręualere discipulis Christi. De
lapidibus autem impolitis, quos ferrum non attigit, altare Domino ędificatum in libro Iesu
Naue legimus. Lapidum
Christi. De
lapidibus autem impolitis, quos ferrum non attigit, altare Domino ędificatum in libro Iesu
Naue legimus. Lapidum istorum impolities apostolorum integritas est, quam nulla malarum
cupidinum uis corrupit. Tales erant illi, quibus Petrus apostolus scribens ait: Et ipsi,
lapides uiui, superędificamini domos spiritales in sacerdotium sanctum. Montes autem
psalmista nominat: Montes exultabunt in conspectu Domini. Et iterum: Montes
in circuitu eius, et Dominus in circuitu populi sui. Et rursum:
quam nulla malarum
cupidinum uis corrupit. Tales erant illi, quibus Petrus apostolus scribens ait: Et ipsi,
lapides uiui, superędificamini domos spiritales in sacerdotium sanctum. Montes autem
psalmista nominat: Montes exultabunt in conspectu Domini. Et iterum: Montes
in circuitu eius, et Dominus in circuitu populi sui. Et rursum: Fundamenta eius
in montibus sanctis. Apostoli quippe fundamenta Ecclesię sunt, apostolorum autem
fundamentum Christus est.
Hi fuerunt principes illi, quos
Tales erant illi, quibus Petrus apostolus scribens ait: Et ipsi,
lapides uiui, superędificamini domos spiritales in sacerdotium sanctum. Montes autem
psalmista nominat: Montes exultabunt in conspectu Domini. Et iterum: Montes
in circuitu eius, et Dominus in circuitu populi sui. Et rursum: Fundamenta eius
in montibus sanctis. Apostoli quippe fundamenta Ecclesię sunt, apostolorum autem
fundamentum Christus est.
Hi fuerunt principes illi, quos pręuidens Dauid dixit: Principes Iuda, duces
scribens ait: Et ipsi,
lapides uiui, superędificamini domos spiritales in sacerdotium sanctum. Montes autem
psalmista nominat: Montes exultabunt in conspectu Domini. Et iterum: Montes
in circuitu eius, et Dominus in circuitu populi sui. Et rursum: Fundamenta eius
in montibus sanctis. Apostoli quippe fundamenta Ecclesię sunt, apostolorum autem
fundamentum Christus est.
Hi fuerunt principes illi, quos pręuidens Dauid dixit: Principes Iuda, duces eorum,
principes Zabulon et
Et rursum: Fundamenta eius
in montibus sanctis. Apostoli quippe fundamenta Ecclesię sunt, apostolorum autem
fundamentum Christus est.
Hi fuerunt principes illi, quos pręuidens Dauid dixit: Principes Iuda, duces eorum,
principes Zabulon et principes Neptalim. Ab istis enim tribubus orituri erant
principes isti Ecclesię, apostoli Christi. De quibus in alio psalmo *corr. ex.
corruscationis
**corr. ex. ęqui
Deus Pater allocutus est
Deus Pater allocutus est eum dicens: Pro
patribus tuis nati sunt tibi filii; constitues eos principes super omnem terram.
Hi sunt etiam nubes illę, de quibus in Esaia loquitur Dominus: Nubibus mandabo,
ne pluant super Israhel imbrem. Et hoc quidem tunc est impletum, cum discipuli Domini
a Iudeis repulsi recesserunt ad gentes. Quid adhuc dicam? Hi fuerunt fulgura dicente Propheta:
Alluxerunt fulgura eius orbi terrę. Et iterum: Fulgura — inquit —
in pluuiam fecit.
loquitur Dominus: Nubibus mandabo,
ne pluant super Israhel imbrem. Et hoc quidem tunc est impletum, cum discipuli Domini
a Iudeis repulsi recesserunt ad gentes. Quid adhuc dicam? Hi fuerunt fulgura dicente Propheta:
Alluxerunt fulgura eius orbi terrę. Et iterum: Fulgura — inquit —
in pluuiam fecit. Parum est fuisse fulgura, etiam cęli fuere. Cęli
— inquit — enarrant gloriam Dei, et opera eius annunciat firmamentum.
Apostoli ergo cęli, Christus eorum firmamentum
dicam? Hi fuerunt fulgura dicente Propheta:
Alluxerunt fulgura eius orbi terrę. Et iterum: Fulgura — inquit —
in pluuiam fecit. Parum est fuisse fulgura, etiam cęli fuere. Cęli
— inquit — enarrant gloriam Dei, et opera eius annunciat firmamentum.
Apostoli ergo cęli, Christus eorum firmamentum est. Hic unus, illi multi; hic nunciat, illi
nunciata enarrant; hic lux illorum est, illi ab eo illuminati lux mundi sunt. Qui non credunt,
in tenebris uersantur. Lucem enim istam, quę
referuntur, ut,
cuiusque propria cum de se fidem fecerint, facilius communia, quę pręmisimus, credantur.
Paulum quidem apostolum de tribu Beniamin fuisse constat. De illo ergo in Genesi fuit
prophetatum Iacob patriarcha dicente: Beniamin lupus rapax, mane comedet predam, et
uespere diuidet spolia. Lupus utique rapax, quando laniatum perrexit oues Christi.
Mane, id est in principio, fidelium hostis comedit predam, sed uespere, id est in fine
conuersus diuidere coepit spolia Euangelium prędicando et conuincendo Iudeos, quia hic, quem
lupus rapax, mane comedet predam, et
uespere diuidet spolia. Lupus utique rapax, quando laniatum perrexit oues Christi.
Mane, id est in principio, fidelium hostis comedit predam, sed uespere, id est in fine
conuersus diuidere coepit spolia Euangelium prędicando et conuincendo Iudeos, quia hic, quem
ipse persequebatur, uere esset Christus. De eius etiam consternatione in uia, quando auditam
Domini uocem expauit, in psalmo dicitur: Ibi Beniamin in mentis excessu. Quod
dictum ad illud quoque referri potest, quando raptus est
quia hic, quem
ipse persequebatur, uere esset Christus. De eius etiam consternatione in uia, quando auditam
Domini uocem expauit, in psalmo dicitur: Ibi Beniamin in mentis excessu. Quod
dictum ad illud quoque referri potest, quando raptus est usque ad tertium cęlum et nesciuit,
in corpore an extra corpus id sibi contigerat. Quod pręterea inter apostolos censendus esset,
psalmista cecinit, ad* Christum, qui uenturus erat, dicens: Qui *corr. ex.
id
sedes super cherubim (id est
pręterea inter apostolos censendus esset,
psalmista cecinit, ad* Christum, qui uenturus erat, dicens: Qui *corr. ex.
id
sedes super cherubim (id est super plenitudine scientię),
manifestare coram Effraim, et Beniamin, et Manasse. Beniamin propria tribus
Pauli est, Effraim et Manasse origo aliorum apostolorum est. In medio ponitur Beniamin, ut
noscatur inter apostolos numerandus. Et ad ipsum, qui sedet super cherubim continuo dicitur:
Excita potentiam tuam et ueni.
inter apostolos censendus esset,
psalmista cecinit, ad* Christum, qui uenturus erat, dicens: Qui *corr. ex.
id
sedes super cherubim (id est super plenitudine scientię),
manifestare coram Effraim, et Beniamin, et Manasse. Beniamin propria tribus
Pauli est, Effraim et Manasse origo aliorum apostolorum est. In medio ponitur Beniamin, ut
noscatur inter apostolos numerandus. Et ad ipsum, qui sedet super cherubim continuo dicitur:
Excita potentiam tuam et ueni. Orabat
qui uenturus erat, dicens: Qui *corr. ex.
id
sedes super cherubim (id est super plenitudine scientię),
manifestare coram Effraim, et Beniamin, et Manasse. Beniamin propria tribus
Pauli est, Effraim et Manasse origo aliorum apostolorum est. In medio ponitur Beniamin, ut
noscatur inter apostolos numerandus. Et ad ipsum, qui sedet super cherubim continuo dicitur:
Excita potentiam tuam et ueni. Orabat quippe Propheta, ut manifestaretur
apostolis et ueniret omnibus,
super cherubim (id est super plenitudine scientię),
manifestare coram Effraim, et Beniamin, et Manasse. Beniamin propria tribus
Pauli est, Effraim et Manasse origo aliorum apostolorum est. In medio ponitur Beniamin, ut
noscatur inter apostolos numerandus. Et ad ipsum, qui sedet super cherubim continuo dicitur:
Excita potentiam tuam et ueni. Orabat quippe Propheta, ut manifestaretur
apostolis et ueniret omnibus, qui sub maledicto Legis erant, ut liberarentur.
Iudas
Effraim, et Beniamin, et Manasse. Beniamin propria tribus
Pauli est, Effraim et Manasse origo aliorum apostolorum est. In medio ponitur Beniamin, ut
noscatur inter apostolos numerandus. Et ad ipsum, qui sedet super cherubim continuo dicitur:
Excita potentiam tuam et ueni. Orabat quippe Propheta, ut manifestaretur
apostolis et ueniret omnibus, qui sub maledicto Legis erant, ut liberarentur.
Iudas
De Iuda etiam, Christi proditore, prędictum illic manifeste apparet, ubi in
Pauli est, Effraim et Manasse origo aliorum apostolorum est. In medio ponitur Beniamin, ut
noscatur inter apostolos numerandus. Et ad ipsum, qui sedet super cherubim continuo dicitur:
Excita potentiam tuam et ueni. Orabat quippe Propheta, ut manifestaretur
apostolis et ueniret omnibus, qui sub maledicto Legis erant, ut liberarentur.
Iudas
De Iuda etiam, Christi proditore, prędictum illic manifeste apparet, ubi in psalmis
legitur: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius
apostolis et ueniret omnibus, qui sub maledicto Legis erant, ut liberarentur.
Iudas
De Iuda etiam, Christi proditore, prędictum illic manifeste apparet, ubi in psalmis
legitur: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum, et
episcopatum eius accipiat alter. Condemnatus est enim, quia desperauit. Episcopatum
autem eius Matthias accepit in locum eius suffectus, ut numerum duodecim impleret apostolorum.
Et ne plura superfluo labore scrutemur, si certum
qui sub maledicto Legis erant, ut liberarentur.
Iudas
De Iuda etiam, Christi proditore, prędictum illic manifeste apparet, ubi in psalmis
legitur: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum, et
episcopatum eius accipiat alter. Condemnatus est enim, quia desperauit. Episcopatum
autem eius Matthias accepit in locum eius suffectus, ut numerum duodecim impleret apostolorum.
Et ne plura superfluo labore scrutemur, si certum est ista de singulis Christi
legitur: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in peccatum, et
episcopatum eius accipiat alter. Condemnatus est enim, quia desperauit. Episcopatum
autem eius Matthias accepit in locum eius suffectus, ut numerum duodecim impleret apostolorum.
Et ne plura superfluo labore scrutemur, si certum est ista de singulis Christi discipulis
fuisse in Testamento Veteri prędicta, nonne illa, quę pauloante recensuimus, ad omnes simul
referenda erunt? Neque enim simile ueri uidetur, ut de quibusdam specialis fiat mentio et de
toto
Et ne plura superfluo labore scrutemur, si certum est ista de singulis Christi discipulis
fuisse in Testamento Veteri prędicta, nonne illa, quę pauloante recensuimus, ad omnes simul
referenda erunt? Neque enim simile ueri uidetur, ut de quibusdam specialis fiat mentio et de
toto eorum collegio taceatur. Sed de his hactenus. Ad ea, quę restant consyderanda,
progrediatur oratio.
Nauigat cum discipulis Magister et Dominus. Eo dormiente turbatur mare. Excitatus a somno
uentis et mari imperat fitque tranquillitas magna. Quod factum
pauloante recensuimus, ad omnes simul
referenda erunt? Neque enim simile ueri uidetur, ut de quibusdam specialis fiat mentio et de
toto eorum collegio taceatur. Sed de his hactenus. Ad ea, quę restant consyderanda,
progrediatur oratio.
Nauigat cum discipulis Magister et Dominus. Eo dormiente turbatur mare. Excitatus a somno
uentis et mari imperat fitque tranquillitas magna. Quod factum admirantes, qui aderant:
Qualis est hic — inquiunt — quia uenti et mare obediunt ei? Hinc
discimus, quia insensibilia nobis
simile ueri uidetur, ut de quibusdam specialis fiat mentio et de
toto eorum collegio taceatur. Sed de his hactenus. Ad ea, quę restant consyderanda,
progrediatur oratio.
Nauigat cum discipulis Magister et Dominus. Eo dormiente turbatur mare. Excitatus a somno
uentis et mari imperat fitque tranquillitas magna. Quod factum admirantes, qui aderant:
Qualis est hic — inquiunt — quia uenti et mare obediunt ei? Hinc
discimus, quia insensibilia nobis insensibilia sint, autoris autem sui sentiant imperium et
eius iussa
progrediatur oratio.
Nauigat cum discipulis Magister et Dominus. Eo dormiente turbatur mare. Excitatus a somno
uentis et mari imperat fitque tranquillitas magna. Quod factum admirantes, qui aderant:
Qualis est hic — inquiunt — quia uenti et mare obediunt ei? Hinc
discimus, quia insensibilia nobis insensibilia sint, autoris autem sui sentiant imperium et
eius iussa peragant. De tranquillitatis autem tam repentinę miraculo prędictum fuisse credimus
a psalmista dicente: Tu dominaris
a somno
uentis et mari imperat fitque tranquillitas magna. Quod factum admirantes, qui aderant:
Qualis est hic — inquiunt — quia uenti et mare obediunt ei? Hinc
discimus, quia insensibilia nobis insensibilia sint, autoris autem sui sentiant imperium et
eius iussa peragant. De tranquillitatis autem tam repentinę miraculo prędictum fuisse credimus
a psalmista dicente: Tu dominaris
potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas. Et iterum alibi:
Statuit procellam eius in auram, et
nobis insensibilia sint, autoris autem sui sentiant imperium et
eius iussa peragant. De tranquillitatis autem tam repentinę miraculo prędictum fuisse credimus
a psalmista dicente: Tu dominaris
potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas. Et iterum alibi:
Statuit procellam eius in auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit
et
eius iussa peragant. De tranquillitatis autem tam repentinę miraculo prędictum fuisse credimus
a psalmista dicente: Tu dominaris
potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas. Et iterum alibi:
Statuit procellam eius in auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et
De tranquillitatis autem tam repentinę miraculo prędictum fuisse credimus
a psalmista dicente: Tu dominaris
potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas. Et iterum alibi:
Statuit procellam eius in auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
miraculo prędictum fuisse credimus
a psalmista dicente: Tu dominaris
potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas. Et iterum alibi:
Statuit procellam eius in auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
Iesus. Iesus igitur,
dominaris
potestati maris, motum autem fluctuum eius tu mitigas. Et iterum alibi:
Statuit procellam eius in auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
Iesus. Iesus igitur, qui cum Patre omnium est creator, in omnibus, quęcunque uult,
Statuit procellam eius in auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
Iesus. Iesus igitur, qui cum Patre omnium est creator, in omnibus, quęcunque uult,
facit in cęlo et in terra. Si ergo mortiferarum cupidinum tempestate pulsatus periclitaris,
excita illum ac
auram, et siluerunt fluctus eius. Et lętati sunt, quia
siluerunt, et deduxit eos in portum uoluntatis eorum. In Ecclesiastico etiam, et
quidem plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
Iesus. Iesus igitur, qui cum Patre omnium est creator, in omnibus, quęcunque uult,
facit in cęlo et in terra. Si ergo mortiferarum cupidinum tempestate pulsatus periclitaris,
excita illum ac precare, et senties ipso imperante
plenius explicatiusque est scriptum. Dicitur enim: In sermone eius siluit uentus,
et in cogitatione sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
Iesus. Iesus igitur, qui cum Patre omnium est creator, in omnibus, quęcunque uult,
facit in cęlo et in terra. Si ergo mortiferarum cupidinum tempestate pulsatus periclitaris,
excita illum ac precare, et senties ipso imperante procellam conuersam in auram et pristinam
tibi redditam tranquillitatem.
In Luca habetur, quod, dum Iesus Ioannem Baptistam laudibus efferret et
sua placauit abyssum, et plantauit illum Dominus
Iesus. Iesus igitur, qui cum Patre omnium est creator, in omnibus, quęcunque uult,
facit in cęlo et in terra. Si ergo mortiferarum cupidinum tempestate pulsatus periclitaris,
excita illum ac precare, et senties ipso imperante procellam conuersam in auram et pristinam
tibi redditam tranquillitatem.
In Luca habetur, quod, dum Iesus Ioannem Baptistam laudibus efferret et populus publicanique
baptismo Ioannis baptizati Deo gratias agerent, pharisei et legisperiti consilium
Iesus. Iesus igitur, qui cum Patre omnium est creator, in omnibus, quęcunque uult,
facit in cęlo et in terra. Si ergo mortiferarum cupidinum tempestate pulsatus periclitaris,
excita illum ac precare, et senties ipso imperante procellam conuersam in auram et pristinam
tibi redditam tranquillitatem.
In Luca habetur, quod, dum Iesus Ioannem Baptistam laudibus efferret et populus publicanique
baptismo Ioannis baptizati Deo gratias agerent, pharisei et legisperiti consilium Dei
spreuerint in semetipsis, non baptizati ab eo.
et in terra. Si ergo mortiferarum cupidinum tempestate pulsatus periclitaris,
excita illum ac precare, et senties ipso imperante procellam conuersam in auram et pristinam
tibi redditam tranquillitatem.
In Luca habetur, quod, dum Iesus Ioannem Baptistam laudibus efferret et populus publicanique
baptismo Ioannis baptizati Deo gratias agerent, pharisei et legisperiti consilium Dei
spreuerint in semetipsis, non baptizati ab eo. Spreuerunt igitur increduli Saluatoris monita
excęcatique malignitate inuidię in eum, quem colere et uenerari debebant,
excita illum ac precare, et senties ipso imperante procellam conuersam in auram et pristinam
tibi redditam tranquillitatem.
In Luca habetur, quod, dum Iesus Ioannem Baptistam laudibus efferret et populus publicanique
baptismo Ioannis baptizati Deo gratias agerent, pharisei et legisperiti consilium Dei
spreuerint in semetipsis, non baptizati ab eo. Spreuerunt igitur increduli Saluatoris monita
excęcatique malignitate inuidię in eum, quem colere et uenerari debebant, odio concitari
coeperunt. Et impletum est illud Oseę prophetę: Odio
laudibus efferret et populus publicanique
baptismo Ioannis baptizati Deo gratias agerent, pharisei et legisperiti consilium Dei
spreuerint in semetipsis, non baptizati ab eo. Spreuerunt igitur increduli Saluatoris monita
excęcatique malignitate inuidię in eum, quem colere et uenerari debebant, odio concitari
coeperunt. Et impletum est illud Oseę prophetę: Odio habuerunt corripientem in porta, et
loquentem perfecte abominati sunt. Nihil enim peruersius est homine in uitiis
obstinato. Reprehensionem pati non potest, et quo studiosius
baptismo Ioannis baptizati Deo gratias agerent, pharisei et legisperiti consilium Dei
spreuerint in semetipsis, non baptizati ab eo. Spreuerunt igitur increduli Saluatoris monita
excęcatique malignitate inuidię in eum, quem colere et uenerari debebant, odio concitari
coeperunt. Et impletum est illud Oseę prophetę: Odio habuerunt corripientem in porta, et
loquentem perfecte abominati sunt. Nihil enim peruersius est homine in uitiis
obstinato. Reprehensionem pati non potest, et quo studiosius corripitur, eo magis ad malum
irritatur.
spreuerint in semetipsis, non baptizati ab eo. Spreuerunt igitur increduli Saluatoris monita
excęcatique malignitate inuidię in eum, quem colere et uenerari debebant, odio concitari
coeperunt. Et impletum est illud Oseę prophetę: Odio habuerunt corripientem in porta, et
loquentem perfecte abominati sunt. Nihil enim peruersius est homine in uitiis
obstinato. Reprehensionem pati non potest, et quo studiosius corripitur, eo magis ad malum
irritatur.
Post hęc Domino in domo Symonis pharisei discumbente mulier peccatrix
eum, quem colere et uenerari debebant, odio concitari
coeperunt. Et impletum est illud Oseę prophetę: Odio habuerunt corripientem in porta, et
loquentem perfecte abominati sunt. Nihil enim peruersius est homine in uitiis
obstinato. Reprehensionem pati non potest, et quo studiosius corripitur, eo magis ad malum
irritatur.
Post hęc Domino in domo Symonis pharisei discumbente mulier peccatrix adueniens lachrymis
lauit pedes eius, capillis tersit, osculata est et unxit unguento. Tunc dimissa sunt ei
peccata multa, quia dilexit
est homine in uitiis
obstinato. Reprehensionem pati non potest, et quo studiosius corripitur, eo magis ad malum
irritatur.
Post hęc Domino in domo Symonis pharisei discumbente mulier peccatrix adueniens lachrymis
lauit pedes eius, capillis tersit, osculata est et unxit unguento. Tunc dimissa sunt ei
peccata multa, quia dilexit multum. Hanc Mariam Magdalenam fuisse aiunt deliciis prius
lasciuięque deditam, deinde ad poenitentiam conuersam ueniam impetrasse delictorum. Hęc est
ergo illa Maria, Aaronis sacerdotis soror, quę, dum
pristinam recepit sanitatem. Mulier ergo peccatrix
mundata est a lepra uitiorum Domino miserante, cui deliquerat turpiter impudiceque uiuendo. De
ista prophetasse mihi uidetur Hieremias, cum ait: Fornicata es cum amatoribus multis;
tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te.
Per idem tempus Iesus, Dominus noster, cum destinaret apostolos ad prędicandum regnum Dei,
persecutiones et martyria eorum futura denunciauit dicens: Ecce ego mitto uos sicut oues
in medio luporum
...
ista prophetasse mihi uidetur Hieremias, cum ait: Fornicata es cum amatoribus multis;
tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te.
Per idem tempus Iesus, Dominus noster, cum destinaret apostolos ad prędicandum regnum Dei,
persecutiones et martyria eorum futura denunciauit dicens: Ecce ego mitto uos sicut oues
in medio luporum
...
et tradent uos — inquit — in conciliis, et in* synagogis suis flagellabunt
uos,
suscipiam te.
Per idem tempus Iesus, Dominus noster, cum destinaret apostolos ad prędicandum regnum Dei,
persecutiones et martyria eorum futura denunciauit dicens: Ecce ego mitto uos sicut oues
in medio luporum
...
et tradent uos — inquit — in conciliis, et in* synagogis suis flagellabunt
uos,
*add.
et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum
esse
Dominus noster, cum destinaret apostolos ad prędicandum regnum Dei,
persecutiones et martyria eorum futura denunciauit dicens: Ecce ego mitto uos sicut oues
in medio luporum
...
et tradent uos — inquit — in conciliis, et in* synagogis suis flagellabunt
uos,
*add.
et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum
esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In
ego mitto uos sicut oues
in medio luporum
...
et tradent uos — inquit — in conciliis, et in* synagogis suis flagellabunt
uos,
*add.
et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum
esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In synagoga enim dum Christum prędicant,
a Iudeis flagellantur. Gaudent tamen — ut Lucas in Actibus ait — quoniam
uos sicut oues
in medio luporum
...
et tradent uos — inquit — in conciliis, et in* synagogis suis flagellabunt
uos,
*add.
et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum
esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In synagoga enim dum Christum prędicant,
a Iudeis flagellantur. Gaudent tamen — ut Lucas in Actibus ait — quoniam
digni habiti
...
et tradent uos — inquit — in conciliis, et in* synagogis suis flagellabunt
uos,
*add.
et ad pręsides et reges ducemini propter me. Et ut per futurorum notitiam Deum
esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In synagoga enim dum Christum prędicant,
a Iudeis flagellantur. Gaudent tamen — ut Lucas in Actibus ait — quoniam
digni habiti sint pro nomine Iesu contumeliam
Deum
esse agnoscas, quęcunque prędixerat, illa euenerunt. In synagoga enim dum Christum prędicant,
a Iudeis flagellantur. Gaudent tamen — ut Lucas in Actibus ait — quoniam
digni habiti sint pro nomine Iesu contumeliam pati. Postmodum ad reges et pręsides
tracti supplicio afficiuntur, pro illo morientes, qui pro omnibus motri
uoluit. Nero Cęsar Petrum crucifixit,
Apostoli
Paulum capite mulctauit; Andream Egeas, Achaię
Paulum capite mulctauit; Andream Egeas, Achaię proconsul in crucem egit; Phillippum
Phrygię pręses lapidibus obrui iussit; Bartholomeum Armenię rex uiuum decoriauit; Iacobus
Maior Hierosolymis Herodis iussu capite truncatur, Minor de pinna deiicitur et fuste fullonis
fracto cerebro interimitur; Ioannes Traiano iubente in oleo coquitur, sed non lęditur, in
Pathmo relegatus mortem obiit; Thomas Indię regis iussu lanceis confossus occubuit; Mattheum
in Perside Hirtacus* rex orantem post tergum ferro transfixit: Iudas Thaddeus
et fuste fullonis
fracto cerebro interimitur; Ioannes Traiano iubente in oleo coquitur, sed non lęditur, in
Pathmo relegatus mortem obiit; Thomas Indię regis iussu lanceis confossus occubuit; Mattheum
in Perside Hirtacus* rex orantem post tergum ferro transfixit: Iudas Thaddeus et Symon
Cananeus siue Zelotes in urbe Caldeorum Senair, cum eorum pręsentiam simulachra lapidea ferre
nequissent atque corruissent, ab idolorum sacerdotibus laniati sunt; Matthias in Iudea Romano
ritu securi percussus martyrium peregit; Barnabam, Pauli socium, Salaminę Iudei
concremarunt.
Hos postea multa quidem martyrum milia secuta sunt, quos neque supplicia terrere potuerunt
nec mors a Christo separare. Iam enim audierant a Domino: Nolite timere eos, qui
occidunt corpus, animam autem non possunt occidere, sed eum timete, qui et corpus et animam
potest mittere in gehennam. Atque hoc sane illud est, quod in Esaia olim fuit
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his
concremarunt.
Hos postea multa quidem martyrum milia secuta sunt, quos neque supplicia terrere potuerunt
nec mors a Christo separare. Iam enim audierant a Domino: Nolite timere eos, qui
occidunt corpus, animam autem non possunt occidere, sed eum timete, qui et corpus et animam
potest mittere in gehennam. Atque hoc sane illud est, quod in Esaia olim fuit
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his
audierant a Domino: Nolite timere eos, qui
occidunt corpus, animam autem non possunt occidere, sed eum timete, qui et corpus et animam
potest mittere in gehennam. Atque hoc sane illud est, quod in Esaia olim fuit
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his prophetauit
Daniel dicens: Docti in populo docebunt plurimos; et ruent** in gladio, et in flamma, et
in
*cor. ex.
corpus, animam autem non possunt occidere, sed eum timete, qui et corpus et animam
potest mittere in gehennam. Atque hoc sane illud est, quod in Esaia olim fuit
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his prophetauit
Daniel dicens: Docti in populo docebunt plurimos; et ruent** in gladio, et in flamma, et
in
*cor. ex. Artacus
**corr. ex.
illud est, quod in Esaia olim fuit
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his prophetauit
Daniel dicens: Docti in populo docebunt plurimos; et ruent** in gladio, et in flamma, et
in
*cor. ex. Artacus
**corr. ex. rueut
captiuitate, et in rapina dierum. Hi ergo in psalmis post supplicia se solamen
Esaia olim fuit
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his prophetauit
Daniel dicens: Docti in populo docebunt plurimos; et ruent** in gladio, et in flamma, et
in
*cor. ex. Artacus
**corr. ex. rueut
captiuitate, et in rapina dierum. Hi ergo in psalmis post supplicia se solamen
sensisse fatentur, cum
prędictum: Nolite timere opprobrium hominum et blasphemias eorum ne metuatis.
Intrepidi itaque et Spiritus Sancti dono eruditi uiam ueritatis docuerunt. De his prophetauit
Daniel dicens: Docti in populo docebunt plurimos; et ruent** in gladio, et in flamma, et
in
*cor. ex. Artacus
**corr. ex. rueut
captiuitate, et in rapina dierum. Hi ergo in psalmis post supplicia se solamen
sensisse fatentur, cum dicant:
De his prophetauit
Daniel dicens: Docti in populo docebunt plurimos; et ruent** in gladio, et in flamma, et
in
*cor. ex. Artacus
**corr. ex. rueut
captiuitate, et in rapina dierum. Hi ergo in psalmis post supplicia se solamen
sensisse fatentur, cum dicant: Probasti nos, Deus; igne nos examinasti, sicut examinatur
argentum. Induxisti nos in laqueum;
posuisti tribulationes in dorso nostro; imposuisti homines
post supplicia se solamen
sensisse fatentur, cum dicant: Probasti nos, Deus; igne nos examinasti, sicut examinatur
argentum. Induxisti nos in laqueum;
posuisti tribulationes in dorso nostro; imposuisti homines super capita nostra.
Transiuimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. O felices poenas et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem
se solamen
sensisse fatentur, cum dicant: Probasti nos, Deus; igne nos examinasti, sicut examinatur
argentum. Induxisti nos in laqueum;
posuisti tribulationes in dorso nostro; imposuisti homines super capita nostra.
Transiuimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. O felices poenas et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis
nos, Deus; igne nos examinasti, sicut examinatur
argentum. Induxisti nos in laqueum;
posuisti tribulationes in dorso nostro; imposuisti homines super capita nostra.
Transiuimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. O felices poenas et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
nos in laqueum;
posuisti tribulationes in dorso nostro; imposuisti homines super capita nostra.
Transiuimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. O felices poenas et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt —
dorso nostro; imposuisti homines super capita nostra.
Transiuimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. O felices poenas et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui
nos in refrigerium. O felices poenas et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab
et
lęta tormenta, per quę uir fidelis meretur ęterni refrigerii mercedem! Et rursum alibi aiunt:
Cibabis nos pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones.
pane lachrymarum, et potum dabis nobis in lachrymis in mensura. Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones.
Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur:
Euntes ibant et flebant,
Posuisti
nos in contradictionem uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones.
Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur:
Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem uenient cum exultatione,
uicinis nostris, et inimici nostri subsannauerunt nos. Et
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones.
Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur:
Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem uenient cum exultatione,
portantes manipulos suos. Hoc
iterum in alio psalmo: Posuisti nos — inquiunt — opprobrium uicinis
nostris, subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones.
Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur:
Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem uenient cum exultatione,
portantes manipulos suos. Hoc idem in Euangelio prędixit discipulis Saluator noster:
subsannationem et derisum his, qui sunt in circuitu nostro. Vicinis et qui in
circuitu sunt, hoc est Iudeis et gentibus; ab utrisque enim passi sunt persecutiones.
Et quoniam eiuscemodi labores ęterna sequitur remuneratio, in alio psalmo dicitur:
Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem uenient cum exultatione,
portantes manipulos suos. Hoc idem in Euangelio prędixit discipulis Saluator noster:
Mundus gaudebit — inquit — uos uero contristabimini, sed tristitia uestra
conuertetur
Hoc idem in Euangelio prędixit discipulis Saluator noster:
Mundus gaudebit — inquit — uos uero contristabimini, sed tristitia uestra
conuertetur in gaudium. Hoc ipsum liber, qui Sapientię inscribitur,
continet, ubi dicitur: Et si coram hominibus tormenta passi sunt, spes illorum
immortalitate
plena est. In paucis uexati, in multis bene disponentur, quoniam Deus tentauit illos, et
inuenit illos dignos se. Recte itaque diuinus psalmista ait: Multę tribulationes
in gaudium. Hoc ipsum liber, qui Sapientię inscribitur,
continet, ubi dicitur: Et si coram hominibus tormenta passi sunt, spes illorum
immortalitate
plena est. In paucis uexati, in multis bene disponentur, quoniam Deus tentauit illos, et
inuenit illos dignos se. Recte itaque diuinus psalmista ait: Multę tribulationes
iustorum, et de omnibus his liberabit eos Dominus. Dominus custodit omnia ossa eorum: unum ex
iis non conteretur. Quod si ossa iustorum custodit Dominus, ne conterantur,
coram hominibus tormenta passi sunt, spes illorum
immortalitate
plena est. In paucis uexati, in multis bene disponentur, quoniam Deus tentauit illos, et
inuenit illos dignos se. Recte itaque diuinus psalmista ait: Multę tribulationes
iustorum, et de omnibus his liberabit eos Dominus. Dominus custodit omnia ossa eorum: unum ex
iis non conteretur. Quod si ossa iustorum custodit Dominus, ne conterantur, quanto
magis animas, ne pereant? Dominus ergo supponit suis cultoribus manum, ne cadant, et in
periculis protegit
iustorum, et de omnibus his liberabit eos Dominus. Dominus custodit omnia ossa eorum: unum ex
iis non conteretur. Quod si ossa iustorum custodit Dominus, ne conterantur, quanto
magis animas, ne pereant? Dominus ergo supponit suis cultoribus manum, ne cadant, et in
periculis protegit illos et in pugna adiuuat. Hoc ipsi in psalmis confitentur et aiunt:
Nisi quia Dominus erat in nobis, dicat nunc Israhel, nisi quia Dominus erat in nobis,
cum exurgerent homines in nos, forte uiuos deglutissent nos; cum irasceretur furor eorum in
his liberabit eos Dominus. Dominus custodit omnia ossa eorum: unum ex
iis non conteretur. Quod si ossa iustorum custodit Dominus, ne conterantur, quanto
magis animas, ne pereant? Dominus ergo supponit suis cultoribus manum, ne cadant, et in
periculis protegit illos et in pugna adiuuat. Hoc ipsi in psalmis confitentur et aiunt:
Nisi quia Dominus erat in nobis, dicat nunc Israhel, nisi quia Dominus erat in nobis,
cum exurgerent homines in nos, forte uiuos deglutissent nos; cum irasceretur furor eorum in
nos, forsitan aqua absorbuisset
ossa eorum: unum ex
iis non conteretur. Quod si ossa iustorum custodit Dominus, ne conterantur, quanto
magis animas, ne pereant? Dominus ergo supponit suis cultoribus manum, ne cadant, et in
periculis protegit illos et in pugna adiuuat. Hoc ipsi in psalmis confitentur et aiunt:
Nisi quia Dominus erat in nobis, dicat nunc Israhel, nisi quia Dominus erat in nobis,
cum exurgerent homines in nos, forte uiuos deglutissent nos; cum irasceretur furor eorum in
nos, forsitan aqua absorbuisset nos. Torrentem pertransiuit
Dominus,
qui non dedit nos in captionem dentibus eorum.
Nemo igitur propriis uiribus fidat contra prauę cupidinis pugnas; nunquam ad uictoriam ullus
perueniet, nisi Omnipotentis ope fuerit adiutus. Vnde Hieremias ad Ecclesiam loquens ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli
dentibus eorum.
Nemo igitur propriis uiribus fidat contra prauę cupidinis pugnas; nunquam ad uictoriam ullus
perueniet, nisi Omnipotentis ope fuerit adiutus. Vnde Hieremias ad Ecclesiam loquens ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo
Nemo igitur propriis uiribus fidat contra prauę cupidinis pugnas; nunquam ad uictoriam ullus
perueniet, nisi Omnipotentis ope fuerit adiutus. Vnde Hieremias ad Ecclesiam loquens ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc
prauę cupidinis pugnas; nunquam ad uictoriam ullus
perueniet, nisi Omnipotentis ope fuerit adiutus. Vnde Hieremias ad Ecclesiam loquens ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens:
ad uictoriam ullus
perueniet, nisi Omnipotentis ope fuerit adiutus. Vnde Hieremias ad Ecclesiam loquens ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens: Multi persequuntur me et
nisi Omnipotentis ope fuerit adiutus. Vnde Hieremias ad Ecclesiam loquens ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens: Multi persequuntur me et tribulant, ego autem a
testimoniis tuis
ait:
Et dabo te populo huic in murum ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens: Multi persequuntur me et tribulant, ego autem a
testimoniis tuis non declinaui. Tales fuere martyres Christi, qui, dum soli Deo
ęreum fortem; et bellabunt aduersum te, et non
pręualebunt, quia ego tecum sum, ut saluem te, et erruam te, dicit Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens: Multi persequuntur me et tribulant, ego autem a
testimoniis tuis non declinaui. Tales fuere martyres Christi, qui, dum soli Deo
peccare timent, tyrannorum uim atque
Dominus. Et liberabo te de
manu pessimorum, et redimam te de manu fortium; hoc est de persecutione infidelium et
diaboli potestate, ut in terra uincas et in cęlo coroneris. Illa uero, ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens: Multi persequuntur me et tribulant, ego autem a
testimoniis tuis non declinaui. Tales fuere martyres Christi, qui, dum soli Deo
peccare timent, tyrannorum uim atque sęuitiam nihil timuerunt.
Et, ut sciamus persecutorum odium ipsis esse magis noxium quam iustis, quos persequuntur,
ut hoc consequi possit,
se fidem seruasse gloriatur dicens: Multi persequuntur me et tribulant, ego autem a
testimoniis tuis non declinaui. Tales fuere martyres Christi, qui, dum soli Deo
peccare timent, tyrannorum uim atque sęuitiam nihil timuerunt.
Et, ut sciamus persecutorum odium ipsis esse magis noxium quam iustis, quos persequuntur,
audi Spiritus Sancti exactissimum iudicium: Gladium — inquit —
euaginauerunt peccatores, intenderunt arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem, ut
trucident rectos
nihil timuerunt.
Et, ut sciamus persecutorum odium ipsis esse magis noxium quam iustis, quos persequuntur,
audi Spiritus Sancti exactissimum iudicium: Gladium — inquit —
euaginauerunt peccatores, intenderunt arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem, ut
trucident rectos corde. Gladius eorum intret in corda ipsorum, et arcus eorum
confringatur. Gladio igitur suo in ęternum pereunt, qui innocentem gladio perdere
moliuntur.
Quorum immanitatem uidens propheta conqueritur et ad Deum suspirans ait:
noxium quam iustis, quos persequuntur,
audi Spiritus Sancti exactissimum iudicium: Gladium — inquit —
euaginauerunt peccatores, intenderunt arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem, ut
trucident rectos corde. Gladius eorum intret in corda ipsorum, et arcus eorum
confringatur. Gladio igitur suo in ęternum pereunt, qui innocentem gladio perdere
moliuntur.
Quorum immanitatem uidens propheta conqueritur et ad Deum suspirans ait: Posuerunt
morticina* seruorum tuorum escas uolatilibus cęli, carnes
suum, ut decipiant pauperem et inopem, ut
trucident rectos corde. Gladius eorum intret in corda ipsorum, et arcus eorum
confringatur. Gladio igitur suo in ęternum pereunt, qui innocentem gladio perdere
moliuntur.
Quorum immanitatem uidens propheta conqueritur et ad Deum suspirans ait: Posuerunt
morticina* seruorum tuorum escas uolatilibus cęli, carnes sanctorum tuorum bestiis terrę.
Effuderunt sanguinem ipsorum tanquam aquam in circuitu Hierusalem, id est in Ecclesia
Christi. Nihil est enim crudelitatis, nihil
iam in psalmis prędictum fuerat *corr. ex.
morticinia
** corr. ex. fnturum
d icente ad Deum Propheta: Qui oderunt te, extulerunt caput. Super
populum tuum malignauerunt consilium, et cogitauerunt aduersus sanctos tuos. Dixerunt:
Venite, et disperdamus eos de gente, et non memoretur Israhel ultra; hoc est
Christianus, uidens Deum, obliuione deleatur. Sed nequaquam efficere potuerunt, quod
statuerant, et omnis conatus eorum uersus est in contrarium.
morticinia
** corr. ex. fnturum
d icente ad Deum Propheta: Qui oderunt te, extulerunt caput. Super
populum tuum malignauerunt consilium, et cogitauerunt aduersus sanctos tuos. Dixerunt:
Venite, et disperdamus eos de gente, et non memoretur Israhel ultra; hoc est
Christianus, uidens Deum, obliuione deleatur. Sed nequaquam efficere potuerunt, quod
statuerant, et omnis conatus eorum uersus est in contrarium. Quanto enim illi increduli magis
cędibus grassabantur,
** corr. ex. fnturum
d icente ad Deum Propheta: Qui oderunt te, extulerunt caput. Super
populum tuum malignauerunt consilium, et cogitauerunt aduersus sanctos tuos. Dixerunt:
Venite, et disperdamus eos de gente, et non memoretur Israhel ultra; hoc est
Christianus, uidens Deum, obliuione deleatur. Sed nequaquam efficere potuerunt, quod
statuerant, et omnis conatus eorum uersus est in contrarium. Quanto enim illi increduli magis
cędibus grassabantur, tanto credentium numerus magis
populum tuum malignauerunt consilium, et cogitauerunt aduersus sanctos tuos. Dixerunt:
Venite, et disperdamus eos de gente, et non memoretur Israhel ultra; hoc est
Christianus, uidens Deum, obliuione deleatur. Sed nequaquam efficere potuerunt, quod
statuerant, et omnis conatus eorum uersus est in contrarium. Quanto enim illi increduli magis
cędibus grassabantur, tanto credentium numerus magis crescebat. Vnus occidebatur, et plurimi
ad Christum conuersi baptismi gratiam sibi postulabant, non interfectorum sanguine territi,
sed ad eadem
hoc est
Christianus, uidens Deum, obliuione deleatur. Sed nequaquam efficere potuerunt, quod
statuerant, et omnis conatus eorum uersus est in contrarium. Quanto enim illi increduli magis
cędibus grassabantur, tanto credentium numerus magis crescebat. Vnus occidebatur, et plurimi
ad Christum conuersi baptismi gratiam sibi postulabant, non interfectorum sanguine territi,
sed ad eadem pro Christo sustinenda supplicia magis animati. Eo demum res peruenit, ut etiam
ipsi Cęsares, quibus propositum fuit persequi Christianos usque ad internitionem,
mutatis
mentibus susceperint Christianitatem. Quorum primus Constantinus apostolis ecclesias errexit,
Christum omnibus colendum proposuit, aduersus idolatras bella gessit, Iudeos quoque incredulos
oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in
omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
Christum omnibus colendum proposuit, aduersus idolatras bella gessit, Iudeos quoque incredulos
oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in
omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta
colendum proposuit, aduersus idolatras bella gessit, Iudeos quoque incredulos
oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in
omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta est, quę
idolatras bella gessit, Iudeos quoque incredulos
oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in
omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata
oppressit seruitute, ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in
omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta
est,
ut impleretur, quod per Zachariam prędictum fuerat: Et erunt in
omni terra, dicit Dominus, partes duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta
est, Christiani fuerunt persecutiones
duę in ea
dispergentur et deficient, et tertia pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta
est, Christiani fuerunt persecutiones hominum passi, sed a Deo electi, ut, pro cuius nomine
mortem contempserant, cum illo uiuerent in
pars relinquetur in ea. Et ducam tertiam partem per
ignem, et uram eos sicut uritur argentum, et probabo eos, sicut probatur aurum. Duę
partes istę pereuntes idolatrę gentiles fuerunt et Iudei Christum negantes. Tertia uero pars,
quę relicta est, quę aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta
est, Christiani fuerunt persecutiones hominum passi, sed a Deo electi, ut, pro cuius nomine
mortem contempserant, cum illo uiuerent in ęternitate.
Vide igitur, quam nihil fere actum sit in discipulos et martyres
aduersitatibus et pressuris probata purior argento atque auro inuenta
est, Christiani fuerunt persecutiones hominum passi, sed a Deo electi, ut, pro cuius nomine
mortem contempserant, cum illo uiuerent in ęternitate.
Vide igitur, quam nihil fere actum sit in discipulos et martyres Christi, quod non ante
fuerit prędictum. Illud quoque, quod in Euangelio de fidelibus parentes atque domesticos ob
eorum perfidiam relinquentibus ait Dominus: Nolite arbitrari, quod uenerim pacem mittere
in terram; non ueni pacem mittere, sed gladium. Veni enim
prędictum. Illud quoque, quod in Euangelio de fidelibus parentes atque domesticos ob
eorum perfidiam relinquentibus ait Dominus: Nolite arbitrari, quod uenerim pacem mittere
in terram; non ueni pacem mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem aduersus patrem
suum, et filiam aduersus matrem suam, et nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis
domestici eius. In Michea propheta iisdem ferme uerbis legitur: Omnes —
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir
in Euangelio de fidelibus parentes atque domesticos ob
eorum perfidiam relinquentibus ait Dominus: Nolite arbitrari, quod uenerim pacem mittere
in terram; non ueni pacem mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem aduersus patrem
suum, et filiam aduersus matrem suam, et nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis
domestici eius. In Michea propheta iisdem ferme uerbis legitur: Omnes —
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir fratrem suum ad mortem
atque domesticos ob
eorum perfidiam relinquentibus ait Dominus: Nolite arbitrari, quod uenerim pacem mittere
in terram; non ueni pacem mittere, sed gladium. Veni enim separare hominem aduersus patrem
suum, et filiam aduersus matrem suam, et nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis
domestici eius. In Michea propheta iisdem ferme uerbis legitur: Omnes —
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir fratrem suum ad mortem uenatur. Et post paululum:
suum, et filiam aduersus matrem suam, et nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis
domestici eius. In Michea propheta iisdem ferme uerbis legitur: Omnes —
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir fratrem suum ad mortem uenatur. Et post paululum: Filius contumeliam
facit patri, et filia consurgit aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam; et inimici
hominis domestici eius. Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis
domestici eius. In Michea propheta iisdem ferme uerbis legitur: Omnes —
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir fratrem suum ad mortem uenatur. Et post paululum: Filius contumeliam
facit patri, et filia consurgit aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam; et inimici
hominis domestici eius. Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus
eius. In Michea propheta iisdem ferme uerbis legitur: Omnes —
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir fratrem suum ad mortem uenatur. Et post paululum: Filius contumeliam
facit patri, et filia consurgit aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam; et inimici
hominis domestici eius. Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus Aegyptios; et pugnabit uir contra fratrem
suum, et uir
—
inquit — in sanguine insidiantur,
et uir fratrem suum ad mortem uenatur. Et post paululum: Filius contumeliam
facit patri, et filia consurgit aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam; et inimici
hominis domestici eius. Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus Aegyptios; et pugnabit uir contra fratrem
suum, et uir contra amicum suum, ciuitas aduersus ciuitatem, regnum aduersus
Filius contumeliam
facit patri, et filia consurgit aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam; et inimici
hominis domestici eius. Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus Aegyptios; et pugnabit uir contra fratrem
suum, et uir contra amicum suum, ciuitas aduersus ciuitatem, regnum aduersus regnum.
Lege martyrum historias, et inuenies in illis impleta esse hęc, quę dicimus, et adhuc
Ecclesiam Christi idolatria superata bella ab hereticis pati
patri, et filia consurgit aduersus matrem suam, nurus aduersus socrum suam; et inimici
hominis domestici eius. Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus Aegyptios; et pugnabit uir contra fratrem
suum, et uir contra amicum suum, ciuitas aduersus ciuitatem, regnum aduersus regnum.
Lege martyrum historias, et inuenies in illis impleta esse hęc, quę dicimus, et adhuc
Ecclesiam Christi idolatria superata bella ab hereticis pati fideliumque ciuitates et regna a
Machumetanę
Hoc idem in Esaia aliis tamen uerbis expressum uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus Aegyptios; et pugnabit uir contra fratrem
suum, et uir contra amicum suum, ciuitas aduersus ciuitatem, regnum aduersus regnum.
Lege martyrum historias, et inuenies in illis impleta esse hęc, quę dicimus, et adhuc
Ecclesiam Christi idolatria superata bella ab hereticis pati fideliumque ciuitates et regna a
Machumetanę prauitatis sectatoribus per uim occupari redigique in seruitutem. Idque nobis
accidi peccatis exigentibus
uideo dicente
Domino: Concurrere faciam Aegyptios aduersus Aegyptios; et pugnabit uir contra fratrem
suum, et uir contra amicum suum, ciuitas aduersus ciuitatem, regnum aduersus regnum.
Lege martyrum historias, et inuenies in illis impleta esse hęc, quę dicimus, et adhuc
Ecclesiam Christi idolatria superata bella ab hereticis pati fideliumque ciuitates et regna a
Machumetanę prauitatis sectatoribus per uim occupari redigique in seruitutem. Idque nobis
accidi peccatis exigentibus credimus, ut uidelicet Christiani, qui Christi iussa
contra fratrem
suum, et uir contra amicum suum, ciuitas aduersus ciuitatem, regnum aduersus regnum.
Lege martyrum historias, et inuenies in illis impleta esse hęc, quę dicimus, et adhuc
Ecclesiam Christi idolatria superata bella ab hereticis pati fideliumque ciuitates et regna a
Machumetanę prauitatis sectatoribus per uim occupari redigique in seruitutem. Idque nobis
accidi peccatis exigentibus credimus, ut uidelicet Christiani, qui Christi iussa exequi
negligunt, a Christi inimicis uexentur et castigati aut corrigantur ut Niniuitę aut ut
bella ab hereticis pati fideliumque ciuitates et regna a
Machumetanę prauitatis sectatoribus per uim occupari redigique in seruitutem. Idque nobis
accidi peccatis exigentibus credimus, ut uidelicet Christiani, qui Christi iussa exequi
negligunt, a Christi inimicis uexentur et castigati aut corrigantur ut Niniuitę aut ut
Aegyptii in abyssum mersi pereant. Satis de fidelium martyrio. Reliqua consyderemus.
In Euangelio ex quinque panibus et duobus pisciculis quinque milia hominum satiauit Dominus
et iterum septem panibus quatuor milia uirorum
credimus, ut uidelicet Christiani, qui Christi iussa exequi
negligunt, a Christi inimicis uexentur et castigati aut corrigantur ut Niniuitę aut ut
Aegyptii in abyssum mersi pereant. Satis de fidelium martyrio. Reliqua consyderemus.
In Euangelio ex quinque panibus et duobus pisciculis quinque milia hominum satiauit Dominus
et iterum septem panibus quatuor milia uirorum pręter pueros ac mulieres. Huiusce rei in
Veteri Testamento figuram apparere uoluit. Concessit enim Heliseo prophetę, ut uiginti panibus
ordeaceis centum uiri saturarentur.
negligunt, a Christi inimicis uexentur et castigati aut corrigantur ut Niniuitę aut ut
Aegyptii in abyssum mersi pereant. Satis de fidelium martyrio. Reliqua consyderemus.
In Euangelio ex quinque panibus et duobus pisciculis quinque milia hominum satiauit Dominus
et iterum septem panibus quatuor milia uirorum pręter pueros ac mulieres. Huiusce rei in
Veteri Testamento figuram apparere uoluit. Concessit enim Heliseo prophetę, ut uiginti panibus
ordeaceis centum uiri saturarentur. Aliquid etiam cibi superfuit, ut indicio esset illud, quod
panibus
ordeaceis centum uiri saturarentur. Aliquid etiam cibi superfuit, ut indicio esset illud, quod
exhauserant, satis fuisse.
Post hęc Iesus Petro confitenti, quod ipse esset Christus, Filius Dei uiui, respondit:
Beatus es Symon Bar Ionna, quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super
superfuit, ut indicio esset illud, quod
exhauserant, satis fuisse.
Post hęc Iesus Petro confitenti, quod ipse esset Christus, Filius Dei uiui, respondit:
Beatus es Symon Bar Ionna, quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super
quod
exhauserant, satis fuisse.
Post hęc Iesus Petro confitenti, quod ipse esset Christus, Filius Dei uiui, respondit:
Beatus es Symon Bar Ionna, quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in
Petro confitenti, quod ipse esset Christus, Filius Dei uiui, respondit:
Beatus es Symon Bar Ionna, quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui
Dei uiui, respondit:
Beatus es Symon Bar Ionna, quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut
es Symon Bar Ionna, quia caro et sanguis non reuelauit tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et
tibi, sed Pater meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et coalescat per opera mandatorum Dei. Efficitur enim lapis
meus, qui
in cęlis est. Et ego dico tibi, quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et coalescat per opera mandatorum Dei. Efficitur enim lapis uiuus
in
quia tu es Petrus, et super
hanc petram ędificabo Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et coalescat per opera mandatorum Dei. Efficitur enim lapis uiuus
in structura Ecclesię fitque membrum corporis Christi.
Ecclesiam meam, et portę inferi non pręualebunt aduersus eam. Et
tibi dabo claues regni cęlorum. Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et coalescat per opera mandatorum Dei. Efficitur enim lapis uiuus
in structura Ecclesię fitque membrum corporis Christi. Christus est igitur petra, super qua domus
Et quodcunque ligaueris super terram, erit ligatum et in
cęlis; et quodcunque solueris super terram, erit solutum et in cęlis. Per fidem ergo
fit Ecclesia Christi, et beatus est, qui reuelatam diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et coalescat per opera mandatorum Dei. Efficitur enim lapis uiuus
in structura Ecclesię fitque membrum corporis Christi. Christus est igitur petra, super qua domus fundata, licet uentos et flumina tentationum patiatur, stabilis tamen
permanet. Pugnas in terra
diuinitus sequitur ueritatem, ut Ecclesię
Christi cohereat per fidem et coalescat per opera mandatorum Dei. Efficitur enim lapis uiuus
in structura Ecclesię fitque membrum corporis Christi. Christus est igitur petra, super qua domus fundata, licet uentos et flumina tentationum patiatur, stabilis tamen
permanet. Pugnas in terra patitur, sed uincit potentissimo Domino adiuuante, et in cęlo pace
fruitur atque cum angelis in Domino gloriatur.Porro, ut paulo plenius de illa loquar,
Ecclesia
enim lapis uiuus
in structura Ecclesię fitque membrum corporis Christi. Christus est igitur petra, super qua domus fundata, licet uentos et flumina tentationum patiatur, stabilis tamen
permanet. Pugnas in terra patitur, sed uincit potentissimo Domino adiuuante, et in cęlo pace
fruitur atque cum angelis in Domino gloriatur.Porro, ut paulo plenius de illa loquar,
Ecclesia Christi
congregata est ex iis, qui Saluatoris aduentum uel futurum fideliter expectarunt uel
pręsentem prompte
uel futurum fideliter expectarunt uel
pręsentem prompte pleneque susceperunt. Congregata est igitur ex patriarchis, ex patribus, ex
prophetis, ex apostolis, ex doctoribus, ex martyribus, ex uirginibus, ex uiduis, ex coniugatis
in diesque augetur ex omnibus in Christo credentibus et per opera comprobantibus fidem.
Christus enim lapis angularis utrunque ligauit parietem, ut ex ambobus unam faceret Ecclesiam.
Vnam sibi texuit tunicam inconsutilem indiuisamque, quam milites non sciderunt, sed sortiti
sunt. Vestimenta autem diuiserunt in partes quatuor, ut per
angularis utrunque ligauit parietem, ut ex ambobus unam faceret Ecclesiam.
Vnam sibi texuit tunicam inconsutilem indiuisamque, quam milites non sciderunt, sed sortiti
sunt. Vestimenta autem diuiserunt in partes quatuor, ut per quatuor orbis partes uulgaretur
Christi Euangelium et undique credentes ad unam confluerent Ecclesiam.
Diuidere hanc uolebat Petrus: Faciamus hic — inquit — tria tabernacula,
tibi unum, Moysi unum et Helię unum. Vnde imprudenter locutus arguitur, cum Christus
in uno tabernaculo, non in
Vestimenta autem diuiserunt in partes quatuor, ut per quatuor orbis partes uulgaretur
Christi Euangelium et undique credentes ad unam confluerent Ecclesiam.
Diuidere hanc uolebat Petrus: Faciamus hic — inquit — tria tabernacula,
tibi unum, Moysi unum et Helię unum. Vnde imprudenter locutus arguitur, cum Christus
in uno tabernaculo, non in pluribus, concludere coepisset Legem et prophetas et Euangelium.
Atque ideo in Canticis ad Ecclesiam loquens: Vna est — inquit — columba
mea, perfecta mea, una
Ecclesiam.
Diuidere hanc uolebat Petrus: Faciamus hic — inquit — tria tabernacula,
tibi unum, Moysi unum et Helię unum. Vnde imprudenter locutus arguitur, cum Christus
in uno tabernaculo, non in pluribus, concludere coepisset Legem et prophetas et Euangelium.
Atque ideo in Canticis ad Ecclesiam loquens: Vna est — inquit — columba
mea, perfecta mea, una est matris* suę, electa genitrici suę. Vnus ergo autor Veteris
Nouique Testamenti Christus non uetera destruxit, sed
Diuidere hanc uolebat Petrus: Faciamus hic — inquit — tria tabernacula,
tibi unum, Moysi unum et Helię unum. Vnde imprudenter locutus arguitur, cum Christus
in uno tabernaculo, non in pluribus, concludere coepisset Legem et prophetas et Euangelium.
Atque ideo in Canticis ad Ecclesiam loquens: Vna est — inquit — columba
mea, perfecta mea, una est matris* suę, electa genitrici suę. Vnus ergo autor Veteris
Nouique Testamenti Christus non uetera destruxit, sed adimpleuit. Quicquid
ad Ecclesiam loquens: Vna est — inquit — columba
mea, perfecta mea, una est matris* suę, electa genitrici suę. Vnus ergo autor Veteris
Nouique Testamenti Christus non uetera destruxit, sed adimpleuit. Quicquid prophetatum,
quicquid per figuras et similitudines fuerat significatum, in primo perfecit aduentu, pręter
illa, quę in secundo restant perficienda, quando uiuos et mortuos adueniet iudicaturus, oues
ab hędis separando, iustos a peccatoribus, qui non Christi, sed diaboli sunt Ecclesia.
Odiui —
suę. Vnus ergo autor Veteris
Nouique Testamenti Christus non uetera destruxit, sed adimpleuit. Quicquid prophetatum,
quicquid per figuras et similitudines fuerat significatum, in primo perfecit aduentu, pręter
illa, quę in secundo restant perficienda, quando uiuos et mortuos adueniet iudicaturus, oues
ab hędis separando, iustos a peccatoribus, qui non Christi, sed diaboli sunt Ecclesia.
Odiui — inquit — ecclesiam malignantium, et cum impiis non sedebo.
*corr. ex. matri
primo perfecit aduentu, pręter
illa, quę in secundo restant perficienda, quando uiuos et mortuos adueniet iudicaturus, oues
ab hędis separando, iustos a peccatoribus, qui non Christi, sed diaboli sunt Ecclesia.
Odiui — inquit — ecclesiam malignantium, et cum impiis non sedebo.
*corr. ex. matri
De iis sunt illi uineę pessimi cultores, qui seruos domini ad fructum colligendum missos
alium ceciderunt,* alium occiderunt, alium uero lapidauerunt. Miserat enim Deus
ex. matri
De iis sunt illi uineę pessimi cultores, qui seruos domini ad fructum colligendum missos
alium ceciderunt,* alium occiderunt, alium uero lapidauerunt. Miserat enim Deus Iudeis
prophetas, qui eos monendo a uitiis coercerent et ad uirtutem hortarentur. Sed tantum abfuit,
ut sese corrigerent, ut etiam peiores euaserint. Micheam prophetam in maxillam** percusserunt
miseruntque in carcerem, Vriam interfecerunt, Hieremiam lapidibus obruerunt, Esaiam serra
medium secuerunt, et quoniam neminem ferre
eos monendo a uitiis coercerent et ad uirtutem hortarentur. Sed tantum abfuit,
ut sese corrigerent, ut etiam peiores euaserint. Micheam prophetam in maxillam** percusserunt
miseruntque in carcerem, Vriam interfecerunt, Hieremiam lapidibus obruerunt, Esaiam serra
medium secuerunt, et quoniam neminem ferre poterant contrarium moribus suis censorem, postremo
Filium Dei ad se de cęlo missum crucifixerunt. Hic est heres — inquiunt —
uenite, occidamus eum, et habebimus hereditatem eius. At quia male agendo bonum
sperare dementis
interfecerunt, Hieremiam lapidibus obruerunt, Esaiam serra
medium secuerunt, et quoniam neminem ferre poterant contrarium moribus suis censorem, postremo
Filium Dei ad se de cęlo missum crucifixerunt. Hic est heres — inquiunt —
uenite, occidamus eum, et habebimus hereditatem eius. At quia male agendo bonum
sperare dementis est, fefellit eos hęc deliberatio. Occiderunt enim, sed hereditatem, quę non
nisi credentibus datur, non acceperunt. Quin immo, ut tanti commissi sceleris poenas darent, a
Romanis redacti fuere in
bonum
sperare dementis est, fefellit eos hęc deliberatio. Occiderunt enim, sed hereditatem, quę non
nisi credentibus datur, non acceperunt. Quin immo, ut tanti commissi sceleris poenas darent, a
Romanis redacti fuere in seruitutem. Dominus igitur uineę malos male perdidit et uineam
locauit aliis agricolis, qui ab idolis ad Christum conuersi reddere coeperunt fructum Domino
suo iustitię et pietatis.
Gentilitas ergo, quę erat solitudo et desertum nullum habens Dei ueri cultum, inuia erat,
quia iter ad beatitudinem ignorabat, uidua erat,
datur, non acceperunt. Quin immo, ut tanti commissi sceleris poenas darent, a
Romanis redacti fuere in seruitutem. Dominus igitur uineę malos male perdidit et uineam
locauit aliis agricolis, qui ab idolis ad Christum conuersi reddere coeperunt fructum Domino
suo iustitię et pietatis.
Gentilitas ergo, quę erat solitudo et desertum nullum habens Dei ueri cultum, inuia erat,
quia iter ad beatitudinem ignorabat, uidua erat, quia non habebat uirum, cui iuncta filios
Abrahę generaret ideoque sterilis appellabatur. Postea talibus impedimentis
poenas darent, a
Romanis redacti fuere in seruitutem. Dominus igitur uineę malos male perdidit et uineam
locauit aliis agricolis, qui ab idolis ad Christum conuersi reddere coeperunt fructum Domino
suo iustitię et pietatis.
Gentilitas ergo, quę erat solitudo et desertum nullum habens Dei ueri cultum, inuia erat,
quia iter ad beatitudinem ignorabat, uidua erat, quia non habebat uirum, cui iuncta filios
Abrahę generaret ideoque sterilis appellabatur. Postea talibus impedimentis libera gaudere
coepit per apostolos instructa, per
filios
Abrahę generaret ideoque sterilis appellabatur. Postea talibus impedimentis libera gaudere
coepit per apostolos instructa, per Spiritum Sanctum illuminata in agnitionem ueritatis. Quod
futurum uidens Esaias propheta: Lętabitur — inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In
Abrahę generaret ideoque sterilis appellabatur. Postea talibus impedimentis libera gaudere
coepit per apostolos instructa, per Spiritum Sanctum illuminata in agnitionem ueritatis. Quod
futurum uidens Esaias propheta: Lętabitur — inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis
sterilis appellabatur. Postea talibus impedimentis libera gaudere
coepit per apostolos instructa, per Spiritum Sanctum illuminata in agnitionem ueritatis. Quod
futurum uidens Esaias propheta: Lętabitur — inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur:
libera gaudere
coepit per apostolos instructa, per Spiritum Sanctum illuminata in agnitionem ueritatis. Quod
futurum uidens Esaias propheta: Lętabitur — inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum
coepit per apostolos instructa, per Spiritum Sanctum illuminata in agnitionem ueritatis. Quod
futurum uidens Esaias propheta: Lętabitur — inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Quod
futurum uidens Esaias propheta: Lętabitur — inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad
— inquit — deserta et inuia, et
exultabit solitudo, et florebit quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad Christum conuersis periit
impius diabolus, per quem
quasi lilium. Germinans germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad Christum conuersis periit
impius diabolus, per quem subuersi saxa et *corr. ex cęciderunt
**corr. ex
germinabit, et exultabit lętabunda et
laudans. Rursum alibi ait: Non uocaberis ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad Christum conuersis periit
impius diabolus, per quem subuersi saxa et *corr. ex cęciderunt
**corr. ex maxilla
ultra derelicta, et terra tua non
uocabitur amplius desolata, et reliqua, quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad Christum conuersis periit
impius diabolus, per quem subuersi saxa et *corr. ex cęciderunt
**corr. ex maxilla
l igna pro diis habebant. Et nomen eorum fuit deletum, ut non gentiles
nuncupentur, sed
quę longum foret repetere. In psalmis quoque
dicitur: Increpasti gentes, et periit impius, et nomen eorum delesti in ęternum.
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad Christum conuersis periit
impius diabolus, per quem subuersi saxa et *corr. ex cęciderunt
**corr. ex maxilla
l igna pro diis habebant. Et nomen eorum fuit deletum, ut non gentiles
nuncupentur, sed Christiani, nouo nomine, de quo Esaias: Et uocabitur tibi —
Increpuit Dominus gentes per apostolorum prędicationem, et ipsis ad Christum conuersis periit
impius diabolus, per quem subuersi saxa et *corr. ex cęciderunt
**corr. ex maxilla
l igna pro diis habebant. Et nomen eorum fuit deletum, ut non gentiles
nuncupentur, sed Christiani, nouo nomine, de quo Esaias: Et uocabitur tibi —
inquit — nomen nouum, quod os Domini nominabit.* Et iterum in psalmis legimus:
Qui habitare facit sterilem in domo, matrem
diabolus, per quem subuersi saxa et *corr. ex cęciderunt
**corr. ex maxilla
l igna pro diis habebant. Et nomen eorum fuit deletum, ut non gentiles
nuncupentur, sed Christiani, nouo nomine, de quo Esaias: Et uocabitur tibi —
inquit — nomen nouum, quod os Domini nominabit.* Et iterum in psalmis legimus:
Qui habitare facit sterilem in domo, matrem filiorum lętantem. Gentilitas enim,
quę nullum uerę uirtutis fructum proferre poterat, erroribus
ex maxilla
l igna pro diis habebant. Et nomen eorum fuit deletum, ut non gentiles
nuncupentur, sed Christiani, nouo nomine, de quo Esaias: Et uocabitur tibi —
inquit — nomen nouum, quod os Domini nominabit.* Et iterum in psalmis legimus:
Qui habitare facit sterilem in domo, matrem filiorum lętantem. Gentilitas enim,
quę nullum uerę uirtutis fructum proferre poterat, erroribus uani ritus implicita, in Christum
credendo facta est hortus bonorum omnium et in Ecclesia,
Et iterum in psalmis legimus:
Qui habitare facit sterilem in domo, matrem filiorum lętantem. Gentilitas enim,
quę nullum uerę uirtutis fructum proferre poterat, erroribus uani ritus implicita, in Christum
credendo facta est hortus bonorum omnium et in Ecclesia, quę est domus Dei, parere coepit
liberos ueluti mater foecunda.
Ad quam Esaias ait: Lauda sterilis, quę non paris; decanta laudem, et hinni, quę non
pariebas, quoniam plures filii desertę, magis quam eius, quę habet uirum. Siquidem in
uirtutis fructum proferre poterat, erroribus uani ritus implicita, in Christum
credendo facta est hortus bonorum omnium et in Ecclesia, quę est domus Dei, parere coepit
liberos ueluti mater foecunda.
Ad quam Esaias ait: Lauda sterilis, quę non paris; decanta laudem, et hinni, quę non
pariebas, quoniam plures filii desertę, magis quam eius, quę habet uirum. Siquidem in
Iudeis coepta est Christi Ecclesia, sed in gentibus multiplicata et dilatata. Futurum hoc
Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore
mater foecunda.
Ad quam Esaias ait: Lauda sterilis, quę non paris; decanta laudem, et hinni, quę non
pariebas, quoniam plures filii desertę, magis quam eius, quę habet uirum. Siquidem in
Iudeis coepta est Christi Ecclesia, sed in gentibus multiplicata et dilatata. Futurum hoc
Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore illo — inquit —
uocabunt Hierusalem solium Domini; et congregabuntur ad eam omnes gentes in nomine
Domini in Hierusalem. Et ipsamet in psalmis se dilatatam
quam eius, quę habet uirum. Siquidem in
Iudeis coepta est Christi Ecclesia, sed in gentibus multiplicata et dilatata. Futurum hoc
Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore illo — inquit —
uocabunt Hierusalem solium Domini; et congregabuntur ad eam omnes gentes in nomine
Domini in Hierusalem. Et ipsamet in psalmis se dilatatam gloriatur ad Dominum dicens:
Statuisti in loco spacioso pedes meos. Pedes Domini, qui perambulasse terram
dicuntur, apostoli fuere per omnes orbis partes
sed in gentibus multiplicata et dilatata. Futurum hoc
Spiritus Sanctus reuelauerat per prophetas. Hieremias: In tempore illo — inquit —
uocabunt Hierusalem solium Domini; et congregabuntur ad eam omnes gentes in nomine
Domini in Hierusalem. Et ipsamet in psalmis se dilatatam gloriatur ad Dominum dicens:
Statuisti in loco spacioso pedes meos. Pedes Domini, qui perambulasse terram
dicuntur, apostoli fuere per omnes orbis partes diffusi, ut prędicent Euangelium. His conuenit
illud: Annunciaui
ęternę
humanum genus fuit reparatum. Hęc est porta, de qua in psalmis cantat propheta: Hęc
porta Domini, iusti intrabunt
per eam. Per illam enim solam introitus est ad uitam. Hęc est templum, quod per
quindecim gradus psallendo aditur, et sicut quis magis proficit uirtute, ita altius ascendit.
Si non uis ruere, retro ne respicias, sed semper de *corr. ex nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et
est ad uitam. Hęc est templum, quod per
quindecim gradus psallendo aditur, et sicut quis magis proficit uirtute, ita altius ascendit.
Si non uis ruere, retro ne respicias, sed semper de *corr. ex nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et erit in nouissimo dierum mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa
Hęc est templum, quod per
quindecim gradus psallendo aditur, et sicut quis magis proficit uirtute, ita altius ascendit.
Si non uis ruere, retro ne respicias, sed semper de *corr. ex nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et erit in nouissimo dierum mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa petra est, illud
et sicut quis magis proficit uirtute, ita altius ascendit.
Si non uis ruere, retro ne respicias, sed semper de *corr. ex nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et erit in nouissimo dierum mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa petra est, illud fundamentum, super quo
ędificata domus Domini nullis
retro ne respicias, sed semper de *corr. ex nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et erit in nouissimo dierum mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa petra est, illud fundamentum, super quo
ędificata domus Domini nullis aduersariorum concutitur procellis, et dum oppugnatur,
speciosior fit ex uictoria. Hoc
de *corr. ex nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et erit in nouissimo dierum mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa petra est, illud fundamentum, super quo
ędificata domus Domini nullis aduersariorum concutitur procellis, et dum oppugnatur,
speciosior fit ex uictoria. Hoc testatur Aggeus propheta
nominauit
ascensu cogita. Hęc est domus et atrium Dei et tabernaculum Spiritus Sancti.
Audi Micheam dicentem: Et erit in nouissimo dierum mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa petra est, illud fundamentum, super quo
ędificata domus Domini nullis aduersariorum concutitur procellis, et dum oppugnatur,
speciosior fit ex uictoria. Hoc testatur Aggeus propheta dicens: Implebo domum
mons domus Domini pręparatus in
uertice montium, et sublimis super colles; et fluent ad eum populi, et properabunt gentes
multę. Mons iste altissimus omnium illa petra est, illud fundamentum, super quo
ędificata domus Domini nullis aduersariorum concutitur procellis, et dum oppugnatur,
speciosior fit ex uictoria. Hoc testatur Aggeus propheta dicens: Implebo domum istam
gloria, dicit Dominus exercituum
... Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam primę...
et in loco isto dabo pacem, dicit
aduersariorum concutitur procellis, et dum oppugnatur,
speciosior fit ex uictoria. Hoc testatur Aggeus propheta dicens: Implebo domum istam
gloria, dicit Dominus exercituum
... Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam primę...
et in loco isto dabo pacem, dicit Dominus exercituum. Maior est enim gloria
Ecclesię quam synagogę. In synagoga expectabatur Christus uenturus, in Ecclesiam uenit et ipse
fuit pax nostra et cum Deo reconciliatio, qui sua morte nobis donauit uitam placato Patre,
cuius iram
exercituum
... Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam primę...
et in loco isto dabo pacem, dicit Dominus exercituum. Maior est enim gloria
Ecclesię quam synagogę. In synagoga expectabatur Christus uenturus, in Ecclesiam uenit et ipse
fuit pax nostra et cum Deo reconciliatio, qui sua morte nobis donauit uitam placato Patre,
cuius iram merebamur pro peccato. De domo hac dicebat Propheta: Intrabimus in
tabernaculum Dei, adorabimus in loco, ubi steterunt
pedes eius. Idem
Magna erit gloria domus istius nouissimę plus quam primę...
et in loco isto dabo pacem, dicit Dominus exercituum. Maior est enim gloria
Ecclesię quam synagogę. In synagoga expectabatur Christus uenturus, in Ecclesiam uenit et ipse
fuit pax nostra et cum Deo reconciliatio, qui sua morte nobis donauit uitam placato Patre,
cuius iram merebamur pro peccato. De domo hac dicebat Propheta: Intrabimus in
tabernaculum Dei, adorabimus in loco, ubi steterunt
pedes eius. Idem huius loci desyderio affectus
cuius iram merebamur pro peccato. De domo hac dicebat Propheta: Intrabimus in
tabernaculum Dei, adorabimus in loco, ubi steterunt
pedes eius. Idem huius loci desyderio affectus dixit: Quam dilecta
tabernacula tua, Domine uirtutum! Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini.
Et: Beati — inquit — qui habitant in domo tua! Beati sunt
ergo Ecclesię filii, quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc
Propheta: Intrabimus in
tabernaculum Dei, adorabimus in loco, ubi steterunt
pedes eius. Idem huius loci desyderio affectus dixit: Quam dilecta
tabernacula tua, Domine uirtutum! Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini.
Et: Beati — inquit — qui habitant in domo tua! Beati sunt
ergo Ecclesię filii, quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo
deficit anima mea in atria Domini.
Et: Beati — inquit — qui habitant in domo tua! Beati sunt
ergo Ecclesię filii, quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per
anima mea in atria Domini.
Et: Beati — inquit — qui habitant in domo tua! Beati sunt
ergo Ecclesię filii, quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem,
atria Domini.
Et: Beati — inquit — qui habitant in domo tua! Beati sunt
ergo Ecclesię filii, quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per
ergo Ecclesię filii, quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per naturam. Faciamus —
inquit — hominem ad similitudinem et imaginem nostram. Vinea,
quia de terra transferuntur in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per naturam. Faciamus —
inquit — hominem ad similitudinem et imaginem nostram. Vinea, quam ipse
in cęlum, quo ascendere ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per naturam. Faciamus —
inquit — hominem ad similitudinem et imaginem nostram. Vinea, quam ipse
plantauit, fidelium Ecclesia est; sepes,
ante Christi aduentum
potuit nemo.
Quid pręterea dicam? Hęc et uinea et torcular et turris est. Homo erat
paterfamilias — inquit — qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per naturam. Faciamus —
inquit — hominem ad similitudinem et imaginem nostram. Vinea, quam ipse
plantauit, fidelium Ecclesia est; sepes, qua munitur, custodia
— qui plantauit uineam, et sepem circumdedit ei, et
fodit in ea torcular, et ędificauit turrim, et locauit eam agricolis. Homo
paterfamilias Deus est, homo per similitudinem, Deus per naturam. Faciamus —
inquit — hominem ad similitudinem et imaginem nostram. Vinea, quam ipse
plantauit, fidelium Ecclesia est; sepes, qua munitur, custodia est angelorum; torcular
doctores sancti sunt, qui uino scientię inundarunt ad potum salutis; turris mysteriorum in
Ecclesia sublimitas est. Quam sublimitatem intellexerunt
ad potum salutis; turris mysteriorum in
Ecclesia sublimitas est. Quam sublimitatem intellexerunt primum illi, quibus datum fuit nosse
mysterium Dei, deinde alii per illos in Christo credentes. Quorum fidei commissa est hęc
uinea, ut eam excolant ligonibus bonorum operum et afferant fructum, alii centesimum, alii
sexagesimum, alii trigesimum. Vel turris ipse Christus est, cui dicimus:
Esto nobis, Domine, turris fortitudinis a facie inimici.
De amplitudine pręterea et dilatatione huius uineę in psalmis
ut eam excolant ligonibus bonorum operum et afferant fructum, alii centesimum, alii
sexagesimum, alii trigesimum. Vel turris ipse Christus est, cui dicimus:
Esto nobis, Domine, turris fortitudinis a facie inimici.
De amplitudine pręterea et dilatatione huius uineę in psalmis canitur: Vineam de
Aegypto transtulisti, id est de tenebris Christum negantium Iudeorum, Aegyptus enim
interpretatur tenebrę; eiecisti gentes incredulas, et plantasti eam, in iis, qui
deposito gentilitatis errore
a facie inimici.
De amplitudine pręterea et dilatatione huius uineę in psalmis canitur: Vineam de
Aegypto transtulisti, id est de tenebris Christum negantium Iudeorum, Aegyptus enim
interpretatur tenebrę; eiecisti gentes incredulas, et plantasti eam, in iis, qui
deposito gentilitatis errore Euangelio crediderunt; dux itineris fuisti, uiam
docendo salutis; plantasti radices eius, ut firma permaneat in proposito
credulitatis; et impleuit terram; per apostolos
tenebrę; eiecisti gentes incredulas, et plantasti eam, in iis, qui
deposito gentilitatis errore Euangelio crediderunt; dux itineris fuisti, uiam
docendo salutis; plantasti radices eius, ut firma permaneat in proposito
credulitatis; et impleuit terram; per apostolos dilatata, operuit montes
umbra eius, quando et ipsi, qui terrę pręsides erant, Cęsares et reges credere
coeperunt; et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest
errore Euangelio crediderunt; dux itineris fuisti, uiam
docendo salutis; plantasti radices eius, ut firma permaneat in proposito
credulitatis; et impleuit terram; per apostolos dilatata, operuit montes
umbra eius, quando et ipsi, qui terrę pręsides erant, Cęsares et reges credere
coeperunt; et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit
itineris fuisti, uiam
docendo salutis; plantasti radices eius, ut firma permaneat in proposito
credulitatis; et impleuit terram; per apostolos dilatata, operuit montes
umbra eius, quando et ipsi, qui terrę pręsides erant, Cęsares et reges credere
coeperunt; et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad
salutis; plantasti radices eius, ut firma permaneat in proposito
credulitatis; et impleuit terram; per apostolos dilatata, operuit montes
umbra eius, quando et ipsi, qui terrę pręsides erant, Cęsares et reges credere
coeperunt; et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines
suas. Et id
per apostolos dilatata, operuit montes
umbra eius, quando et ipsi, qui terrę pręsides erant, Cęsares et reges credere
coeperunt; et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines
suas. Et id quidem illius uirtute, qui in Euangelio ait: Ego sum uitis uera, et
uos palmites. Nos ergo, uites
erant, Cęsares et reges credere
coeperunt; et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines
suas. Et id quidem illius uirtute, qui in Euangelio ait: Ego sum uitis uera, et
uos palmites. Nos ergo, uites uineę Domini ueręque uitis Christi fideles propagines
extendimur usque ad mare, usque amaritudinem poenitentię et
et arbusta eius cedros Dei; cedri scientię altioris perfecti Ecclesię
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines
suas. Et id quidem illius uirtute, qui in Euangelio ait: Ego sum uitis uera, et
uos palmites. Nos ergo, uites uineę Domini ueręque uitis Christi fideles propagines
extendimur usque ad mare, usque amaritudinem poenitentię et usque ad flumen baptismi, quo
diabolo
sunt, quorum interest docere populum et de talentis sibi creditis Domini reddere lucrum. Tunc
ipsa, inquit, extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines
suas. Et id quidem illius uirtute, qui in Euangelio ait: Ego sum uitis uera, et
uos palmites. Nos ergo, uites uineę Domini ueręque uitis Christi fideles propagines
extendimur usque ad mare, usque amaritudinem poenitentię et usque ad flumen baptismi, quo
diabolo renunciantes efficimur membra Christi.
Cęterum synagogam etiam uineam
mare, et usque ad flumen propagines
suas. Et id quidem illius uirtute, qui in Euangelio ait: Ego sum uitis uera, et
uos palmites. Nos ergo, uites uineę Domini ueręque uitis Christi fideles propagines
extendimur usque ad mare, usque amaritudinem poenitentię et usque ad flumen baptismi, quo
diabolo renunciantes efficimur membra Christi.
Cęterum synagogam etiam uineam fuisse, et turrim, et torcular, in Esaia legimus:
Plantauit* — inquit — uineam sorech, id est electam, ut Symmachus**
uos palmites. Nos ergo, uites uineę Domini ueręque uitis Christi fideles propagines
extendimur usque ad mare, usque amaritudinem poenitentię et usque ad flumen baptismi, quo
diabolo renunciantes efficimur membra Christi.
Cęterum synagogam etiam uineam fuisse, et turrim, et torcular, in Esaia legimus:
Plantauit* — inquit — uineam sorech, id est electam, ut Symmachus**
interpretatur, ędificauit turrim in medio eius, et torcular extruxit in ea. Sed
de ista dicitur: Expectauit,*** ut
Nos ergo, uites uineę Domini ueręque uitis Christi fideles propagines
extendimur usque ad mare, usque amaritudinem poenitentię et usque ad flumen baptismi, quo
diabolo renunciantes efficimur membra Christi.
Cęterum synagogam etiam uineam fuisse, et turrim, et torcular, in Esaia legimus:
Plantauit* — inquit — uineam sorech, id est electam, ut Symmachus**
interpretatur, ędificauit turrim in medio eius, et torcular extruxit in ea. Sed
de ista dicitur: Expectauit,*** ut faceret uuas, et
renunciantes efficimur membra Christi.
Cęterum synagogam etiam uineam fuisse, et turrim, et torcular, in Esaia legimus:
Plantauit* — inquit — uineam sorech, id est electam, ut Symmachus**
interpretatur, ędificauit turrim in medio eius, et torcular extruxit in ea. Sed
de ista dicitur: Expectauit,*** ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue, ut
Theodotion ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem;
et torcular, in Esaia legimus:
Plantauit* — inquit — uineam sorech, id est electam, ut Symmachus**
interpretatur, ędificauit turrim in medio eius, et torcular extruxit in ea. Sed
de ista dicitur: Expectauit,*** ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue, ut
Theodotion ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non
turrim in medio eius, et torcular extruxit in ea. Sed
de ista dicitur: Expectauit,*** ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue, ut
Theodotion ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non fodietur; et ascendent super eam
uepres et spinę; et nubibus mandabo, ne pluant super
*corr. ex plantaui
in ea. Sed
de ista dicitur: Expectauit,*** ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue, ut
Theodotion ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non fodietur; et ascendent super eam
uepres et spinę; et nubibus mandabo, ne pluant super
*corr. ex plantaui
**corr. ex Symachus
uuas, et fecit labruscas, siue, ut
Theodotion ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non fodietur; et ascendent super eam
uepres et spinę; et nubibus mandabo, ne pluant super
*corr. ex plantaui
**corr. ex Symachus
***corr. ex Expectaui
****corr. ex
labruscas, siue, ut
Theodotion ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non fodietur; et ascendent super eam
uepres et spinę; et nubibus mandabo, ne pluant super
*corr. ex plantaui
**corr. ex Symachus
***corr. ex Expectaui
****corr. ex
ait, spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non fodietur; et ascendent super eam
uepres et spinę; et nubibus mandabo, ne pluant super
*corr. ex plantaui
**corr. ex Symachus
***corr. ex Expectaui
****corr. ex recępit
spinas. Promissum enim sibi Messiam, cum uenisset, non recepit.**** Ideo
sequitur: Auferam sepem eius, et erit in direptionem; dirruam maceriam eius, et erit in
conculcationem. Ponam eam desertam; non putabitur et non fodietur; et ascendent super eam
uepres et spinę; et nubibus mandabo, ne pluant super
*corr. ex plantaui
**corr. ex Symachus
***corr. ex Expectaui
****corr. ex recępit
ex plantaui
**corr. ex Symachus
***corr. ex Expectaui
****corr. ex recępit
eam imbrem. Auferam, inquit, ab ea munimen protectionis meę, et tunc urbe ab
inimicis euersa ciuibusque seruitute oppressis eradicabitur atque disperibit. Ait enim:
Vinea Domini exercituum domus Israhel est. Nubes uero desierunt eam imbribus
irrigare, quando apostoli Iudeis incredulis dixerunt: Vobis primum oportuit
miraculorum nec
postea, ut in eum, quem crucifixerant, crederent, prędicatione monitisque apostolorum. Hodie
quoque plurimi sunt, qui omnia extrema pati malunt quam Christum confiteri, ne iniustę cędis
patres eorum rei fuisse uideantur. Dum autem crimen fateri uitant et ad Christum conuerti
negligunt, in ęternę perditionis baratrum pręcipites ruunt. Nos his relictis, qui semetipsos
reliquerunt, de Domini nostri Ecclesia, extra quam nemo saluatur, adhuc aliquid dicere
pergamus.
Hęc cęlum illud nouum est et terra noua,
crimen fateri uitant et ad Christum conuerti
negligunt, in ęternę perditionis baratrum pręcipites ruunt. Nos his relictis, qui semetipsos
reliquerunt, de Domini nostri Ecclesia, extra quam nemo saluatur, adhuc aliquid dicere
pergamus.
Hęc cęlum illud nouum est et terra noua,
Ecclesia Christi
quam Ioannes in Apocalypsi uidit. Primum enim cęlum et prima terra abiit.
Vetera ergo abierunt, et quę in figura futuri fiebant, in aduentu expectatę nouitatis
cessarunt. Hanc nouam
reliquerunt, de Domini nostri Ecclesia, extra quam nemo saluatur, adhuc aliquid dicere
pergamus.
Hęc cęlum illud nouum est et terra noua,
Ecclesia Christi
quam Ioannes in Apocalypsi uidit. Primum enim cęlum et prima terra abiit.
Vetera ergo abierunt, et quę in figura futuri fiebant, in aduentu expectatę nouitatis
cessarunt. Hanc nouam sponsam sibi Christus copulauit, cui olim per Hieremiam loquebatur
dicens: In charitate perpetua dilexi te; ideo attraxi te miserans.
nemo saluatur, adhuc aliquid dicere
pergamus.
Hęc cęlum illud nouum est et terra noua,
Ecclesia Christi
quam Ioannes in Apocalypsi uidit. Primum enim cęlum et prima terra abiit.
Vetera ergo abierunt, et quę in figura futuri fiebant, in aduentu expectatę nouitatis
cessarunt. Hanc nouam sponsam sibi Christus copulauit, cui olim per Hieremiam loquebatur
dicens: In charitate perpetua dilexi te; ideo attraxi te miserans. Rusumque ędificabo
te, et ędificaberis, uirgo
Vetera ergo abierunt, et quę in figura futuri fiebant, in aduentu expectatę nouitatis
cessarunt. Hanc nouam sponsam sibi Christus copulauit, cui olim per Hieremiam loquebatur
dicens: In charitate perpetua dilexi te; ideo attraxi te miserans. Rusumque ędificabo
te, et ędificaberis, uirgo Israhel. Huic in Canticis dicebat: Ecce, tu pulchra
es, amica mea, ecce tu pulchra, oculi tui columbarum. Oculos c olumbarum
habet, qui in Scripturis diuinis non litteram, quę occidit, sequitur, sed spiritum, qui
De hac amica
Salomon in Prouerbiis meminit, cum ait: Mulier gratiosa inueniet gloriam. Gratiam
enim Domini in pręsenti seculo consecuta, in futuro ęternę glorię possessione perfruetur. Hanc
idem mulierem fortem appellat, cui confidit cor uiri sui, et cętera. Quę cuncta
spiritaliter intellecta ad Ecclesię sanctę referuntur conditionem. Ac ne aliis aliter
institutis pręferendam esse dubites: Multę — inquit — filię comparauerunt
sibi diuitias; tu supergressa es uniuersas. Fuere enim, et
et cętera. Quę cuncta
spiritaliter intellecta ad Ecclesię sanctę referuntur conditionem. Ac ne aliis aliter
institutis pręferendam esse dubites: Multę — inquit — filię comparauerunt
sibi diuitias; tu supergressa es uniuersas. Fuere enim, et adhuc sunt, hereticorum
ecclesię, quę, quanuis diuitiis abundent spiritalibus: uigiliis, ieiuniis, elemosinis, a
catholica tamen religione retrocedendo* beatitudinis ęternę pręmia** non consequuntur, quę
solis in Christo credentibus atque sperantibus tribuuntur.
ecclesię, quę, quanuis diuitiis abundent spiritalibus: uigiliis, ieiuniis, elemosinis, a
catholica tamen religione retrocedendo* beatitudinis ęternę pręmia** non consequuntur, quę
solis in Christo credentibus atque sperantibus tribuuntur.
Iccirco ipsa Ecclesia et regnare dicitur, certa de promissione regni cęlorum, psalmista ad
Dominum dicente: Astitit regina a dextris tuis in uestitu deaurato, circumdata
uarietate. Filius a dextris Dei sedet ueluti ęqualis; Ecclesia non sedet, sed stat, ut
ante Dominum ancilla. Stat
certa de promissione regni cęlorum, psalmista ad
Dominum dicente: Astitit regina a dextris tuis in uestitu deaurato, circumdata
uarietate. Filius a dextris Dei sedet ueluti ęqualis; Ecclesia non sedet, sed stat, ut
ante Dominum ancilla. Stat autem fidei, spei et charitatis auro exornata, circumdata uirtutum
multiplicium uarietate. Diuersa enim bona sunt, licet unus, qui illa largitur, Spiritus sit.
Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat,
et dilectam protegat, et protectam atque
Dei sedet ueluti ęqualis; Ecclesia non sedet, sed stat, ut
ante Dominum ancilla. Stat autem fidei, spei et charitatis auro exornata, circumdata uirtutum
multiplicium uarietate. Diuersa enim bona sunt, licet unus, qui illa largitur, Spiritus sit.
Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat,
et dilectam protegat, et protectam atque nullis aduersantium oppugnationibus superatam
coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut
eam sanctificaret, mundans lauacro
non sedet, sed stat, ut
ante Dominum ancilla. Stat autem fidei, spei et charitatis auro exornata, circumdata uirtutum
multiplicium uarietate. Diuersa enim bona sunt, licet unus, qui illa largitur, Spiritus sit.
Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat,
et dilectam protegat, et protectam atque nullis aduersantium oppugnationibus superatam
coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut
eam sanctificaret, mundans lauacro aquę in uerbo, ut exiberet ipse sibi
Dominum ancilla. Stat autem fidei, spei et charitatis auro exornata, circumdata uirtutum
multiplicium uarietate. Diuersa enim bona sunt, licet unus, qui illa largitur, Spiritus sit.
Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat,
et dilectam protegat, et protectam atque nullis aduersantium oppugnationibus superatam
coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut
eam sanctificaret, mundans lauacro aquę in uerbo, ut exiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam,
non
autem fidei, spei et charitatis auro exornata, circumdata uirtutum
multiplicium uarietate. Diuersa enim bona sunt, licet unus, qui illa largitur, Spiritus sit.
Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat,
et dilectam protegat, et protectam atque nullis aduersantium oppugnationibus superatam
coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut
eam sanctificaret, mundans lauacro aquę in uerbo, ut exiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam,
non habentem maculam aut
qui illa largitur, Spiritus sit.
Deus autem hanc ita elegit, ut et bene agendi impartiat ei facultatem et bene agentem diligat,
et dilectam protegat, et protectam atque nullis aduersantium oppugnationibus superatam
coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut
eam sanctificaret, mundans lauacro aquę in uerbo, ut exiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam,
non habentem maculam aut rugam aut aliquid eiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata.
Idem ad fideles ait: Despondi uos uni uiro uirginem
superatam
coronet, dicente Apostolo: Christus dilexit Ecclesiam, et semetipsum tradidit pro ea, ut
eam sanctificaret, mundans lauacro aquę in uerbo, ut exiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam,
non habentem maculam aut rugam aut aliquid eiusmodi, sed ut sit sancta et immaculata.
Idem ad fideles ait: Despondi uos uni uiro uirginem castam exibere Christo. Rari
quidem sunt, in quibus est corporis uirginitas; omnes tamen, qui *corr. ex
retrocędendo
** corr. ex
uidit Ioannes in Apocalypsi: Vidi — inquit —
sanctam ciuitatem, Hierusalem nouam, descendentem de cęlo, a Deo paratam, sicut sponsam
ornatam uiro suo. Ad hanc in Esaia loquentem Dominum audimus: Restituam iudices
tuos, ut fuerunt prius, et consiliarios tuos sicut antiquitus. Restituit certe pro
iudicibus apostolos, pro consiliariis doctores. Post hęc: uocaberis — inquit
— ciuitas iusti, urbs fidelis. Hęc eadem monstrata in uisu fuit Ezechieli
prophetę. Vidit enim ciuitatem
— ciuitas iusti, urbs fidelis. Hęc eadem monstrata in uisu fuit Ezechieli
prophetę. Vidit enim ciuitatem super montem excelsum positam, hoc est, supra petram Christum,
qui magni montis instar latitudine terram occupat, altitudine cęlos penetrat. Ipse enim et
sustinet Ecclesiam, ne corruat, et exaltat, ut in cęlestibus secum habitet in eternum beata.
Cętera, quę in ea se uidisse dicit propheta, cuncta spiritali expositione ad Ecclesię
spectant dignitatem, quę nunc referre libri huius angustia non patitur. Et ad reliqua
fidelis. Hęc eadem monstrata in uisu fuit Ezechieli
prophetę. Vidit enim ciuitatem super montem excelsum positam, hoc est, supra petram Christum,
qui magni montis instar latitudine terram occupat, altitudine cęlos penetrat. Ipse enim et
sustinet Ecclesiam, ne corruat, et exaltat, ut in cęlestibus secum habitet in eternum beata.
Cętera, quę in ea se uidisse dicit propheta, cuncta spiritali expositione ad Ecclesię
spectant dignitatem, quę nunc referre libri huius angustia non patitur. Et ad reliqua de
Christo memoranda festinat oratio.
Ipse enim et
sustinet Ecclesiam, ne corruat, et exaltat, ut in cęlestibus secum habitet in eternum beata.
Cętera, quę in ea se uidisse dicit propheta, cuncta spiritali expositione ad Ecclesię
spectant dignitatem, quę nunc referre libri huius angustia non patitur. Et ad reliqua de
Christo memoranda festinat oratio. Nec tamen prętermittam, quę alibi de Ecclesię sanctę
magnificentia referri meminerim. De illa in psalmis canitur: Magnus Dominus et
laudabilis nimis, in ciuitate Dei nostri, in monte sancto eius. Fundatur
ad Ecclesię
spectant dignitatem, quę nunc referre libri huius angustia non patitur. Et ad reliqua de
Christo memoranda festinat oratio. Nec tamen prętermittam, quę alibi de Ecclesię sanctę
magnificentia referri meminerim. De illa in psalmis canitur: Magnus Dominus et
laudabilis nimis, in ciuitate Dei nostri, in monte sancto eius. Fundatur
exultatione uniuersę terrę mons Syon;
latera aquilonis, ciuitas regis magni. Mons Syon Iudei credentes sunt, latera
aquilonis gentiles. Vtrunque parietem iunxit
eius. Fundatur
exultatione uniuersę terrę mons Syon;
latera aquilonis, ciuitas regis magni. Mons Syon Iudei credentes sunt, latera
aquilonis gentiles. Vtrunque parietem iunxit Dominus, ut construeretur ciuitas ista regis
magni. De qua et in alio psalmo dicitur: Speciosa dicta sunt de te, ciuitas Dei.
Deinde: Homo — inquit — natus est in ea, et ipse fundauit eam
Altissimus. Ipse ergo Christus fundauit eam antequam nasceretur in ea. Quod quidem
factum impossibile foret,
Iudei credentes sunt, latera
aquilonis gentiles. Vtrunque parietem iunxit Dominus, ut construeretur ciuitas ista regis
magni. De qua et in alio psalmo dicitur: Speciosa dicta sunt de te, ciuitas Dei.
Deinde: Homo — inquit — natus est in ea, et ipse fundauit eam
Altissimus. Ipse ergo Christus fundauit eam antequam nasceretur in ea. Quod quidem
factum impossibile foret, nisi Christus et humilis homo esset et Deus altissimus.
Ad hanc ciuitatem conati sunt peruenire philosophi beatam uitam quęritando nec
dicitur: Speciosa dicta sunt de te, ciuitas Dei.
Deinde: Homo — inquit — natus est in ea, et ipse fundauit eam
Altissimus. Ipse ergo Christus fundauit eam antequam nasceretur in ea. Quod quidem
factum impossibile foret, nisi Christus et humilis homo esset et Deus altissimus.
Ad hanc ciuitatem conati sunt peruenire philosophi beatam uitam quęritando nec potuerunt.
Defuit enim illis dux, qui primus ingressus est in eam, cum de terra in cęlum
ascendisset. Sed neque heretici, qui Christi
dicta sunt de te, ciuitas Dei.
Deinde: Homo — inquit — natus est in ea, et ipse fundauit eam
Altissimus. Ipse ergo Christus fundauit eam antequam nasceretur in ea. Quod quidem
factum impossibile foret, nisi Christus et humilis homo esset et Deus altissimus.
Ad hanc ciuitatem conati sunt peruenire philosophi beatam uitam quęritando nec potuerunt.
Defuit enim illis dux, qui primus ingressus est in eam, cum de terra in cęlum
ascendisset. Sed neque heretici, qui Christi doctrinam non sequuntur
terra in cęlum
ascendisset. Sed neque heretici, qui Christi doctrinam non sequuntur suę confidentes scientię,
unquam ad illam peruenient dicente Ecclesiaste: Labor stultorum affliget eos, qui
nesciunt in urbem pergere, hoc est, in Ecclesiam Christi et collegium sanctorum. Huius
urbis duodecim portę in Esaia et in Apocalypsi Ioannis numerantur, quę sunt duodecim apostoli.
Per eorum quippe doctrinam nos intrare in Ecclesiam oportet, cum Spiritus Sanctus dicat:
Diligit Dominus portas Syon super omnia tabernacula
qui Christi doctrinam non sequuntur suę confidentes scientię,
unquam ad illam peruenient dicente Ecclesiaste: Labor stultorum affliget eos, qui
nesciunt in urbem pergere, hoc est, in Ecclesiam Christi et collegium sanctorum. Huius
urbis duodecim portę in Esaia et in Apocalypsi Ioannis numerantur, quę sunt duodecim apostoli.
Per eorum quippe doctrinam nos intrare in Ecclesiam oportet, cum Spiritus Sanctus dicat:
Diligit Dominus portas Syon super omnia tabernacula Iacob. In Lege enim
simulachra ueritatis et umbrę, in
portę in Esaia et in Apocalypsi Ioannis numerantur, quę sunt duodecim apostoli.
Per eorum quippe doctrinam nos intrare in Ecclesiam oportet, cum Spiritus Sanctus dicat:
Diligit Dominus portas Syon super omnia tabernacula Iacob. In Lege enim
simulachra ueritatis et umbrę, in Euangelio ipsa ueritas, quę ad paradisum, qui ueteribus
clausus fuerat, perducit credentes. Iccirco Dominus magis diligere dicitur portas Syon, in
quibus est ueritas Christi in carne apparentis, quam tabernacula Iacob, in quibus erant figurę
et promissiones Christi
simulachra ueritatis et umbrę, in Euangelio ipsa ueritas, quę ad paradisum, qui ueteribus
clausus fuerat, perducit credentes. Iccirco Dominus magis diligere dicitur portas Syon, in
quibus est ueritas Christi in carne apparentis, quam tabernacula Iacob, in quibus erant figurę
et promissiones Christi uenturi. Hoc ipsa Ecclesia in Ecclesiastico confitetur dicens:
Ego mater pulchrę dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sanctę spei. Hoc
idem sanctus Dauid in psalmis testatur et ait: Elegit Dominus Syon, elegit eam in
Iccirco Dominus magis diligere dicitur portas Syon, in
quibus est ueritas Christi in carne apparentis, quam tabernacula Iacob, in quibus erant figurę
et promissiones Christi uenturi. Hoc ipsa Ecclesia in Ecclesiastico confitetur dicens:
Ego mater pulchrę dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sanctę spei. Hoc
idem sanctus Dauid in psalmis testatur et ait: Elegit Dominus Syon, elegit eam in
habitationem sibi. Hęc requies mea in seculum seculi; hic habitabo, quoniam elegi eam. Hic
habitabo, inquit, iuxta illud Domini
Dominus magis diligere dicitur portas Syon, in
quibus est ueritas Christi in carne apparentis, quam tabernacula Iacob, in quibus erant figurę
et promissiones Christi uenturi. Hoc ipsa Ecclesia in Ecclesiastico confitetur dicens:
Ego mater pulchrę dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sanctę spei. Hoc
idem sanctus Dauid in psalmis testatur et ait: Elegit Dominus Syon, elegit eam in
habitationem sibi. Hęc requies mea in seculum seculi; hic habitabo, quoniam elegi eam. Hic
habitabo, inquit, iuxta illud Domini in Euangelio
dicitur portas Syon, in
quibus est ueritas Christi in carne apparentis, quam tabernacula Iacob, in quibus erant figurę
et promissiones Christi uenturi. Hoc ipsa Ecclesia in Ecclesiastico confitetur dicens:
Ego mater pulchrę dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sanctę spei. Hoc
idem sanctus Dauid in psalmis testatur et ait: Elegit Dominus Syon, elegit eam in
habitationem sibi. Hęc requies mea in seculum seculi; hic habitabo, quoniam elegi eam. Hic
habitabo, inquit, iuxta illud Domini in Euangelio dictum:
apparentis, quam tabernacula Iacob, in quibus erant figurę
et promissiones Christi uenturi. Hoc ipsa Ecclesia in Ecclesiastico confitetur dicens:
Ego mater pulchrę dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sanctę spei. Hoc
idem sanctus Dauid in psalmis testatur et ait: Elegit Dominus Syon, elegit eam in
habitationem sibi. Hęc requies mea in seculum seculi; hic habitabo, quoniam elegi eam. Hic
habitabo, inquit, iuxta illud Domini in Euangelio dictum: Et ego uobiscum usque
ad consummationem* seculi. Hanc ob
et sanctę spei. Hoc
idem sanctus Dauid in psalmis testatur et ait: Elegit Dominus Syon, elegit eam in
habitationem sibi. Hęc requies mea in seculum seculi; hic habitabo, quoniam elegi eam. Hic
habitabo, inquit, iuxta illud Domini in Euangelio dictum: Et ego uobiscum usque
ad consummationem* seculi. Hanc ob rem ad gratiarum actionem exhortatur eam Propheta
dicens: Lauda, Hierusalem, Dominum; lauda Deum tuum, Syon, quoniam confortauit seras
portarum tuarum, benedixit filiis tuis in te. Et Esaias:
dictum: Et ego uobiscum usque
ad consummationem* seculi. Hanc ob rem ad gratiarum actionem exhortatur eam Propheta
dicens: Lauda, Hierusalem, Dominum; lauda Deum tuum, Syon, quoniam confortauit seras
portarum tuarum, benedixit filiis tuis in te. Et Esaias: Exulta — inquit
— et lauda, habitatio Syon, quia magnus in medio tui Sanctus Israhel. Quod autem
et firma permaneat Ecclesia Christi nec ab aduersariis destrui possit, idem propheta affirmat
dicens: Respice Syon, ciuitatem
seculi. Hanc ob rem ad gratiarum actionem exhortatur eam Propheta
dicens: Lauda, Hierusalem, Dominum; lauda Deum tuum, Syon, quoniam confortauit seras
portarum tuarum, benedixit filiis tuis in te. Et Esaias: Exulta — inquit
— et lauda, habitatio Syon, quia magnus in medio tui Sanctus Israhel. Quod autem
et firma permaneat Ecclesia Christi nec ab aduersariis destrui possit, idem propheta affirmat
dicens: Respice Syon, ciuitatem solennitatis nostrę! Oculi tui uidebunt Hierusalem,
Lauda, Hierusalem, Dominum; lauda Deum tuum, Syon, quoniam confortauit seras
portarum tuarum, benedixit filiis tuis in te. Et Esaias: Exulta — inquit
— et lauda, habitatio Syon, quia magnus in medio tui Sanctus Israhel. Quod autem
et firma permaneat Ecclesia Christi nec ab aduersariis destrui possit, idem propheta affirmat
dicens: Respice Syon, ciuitatem solennitatis nostrę! Oculi tui uidebunt Hierusalem,
habitationem opulentam, tabernaculum, quod nequaquam transferri poterit. Nec auferentur claui
p ersecutione perpetuam adepta pacem. Vt autem ad hoc facilius perueniat,
precatur pro ea Dauid dicens: Benigne fac, Domine, in bona uoluntate tua Syon, ut
ędificentur muri Hierusalem; hoc est, ut multiplicentur sancti tui in regno tuo, ut
perficiatur ędificatio et angelorum ruina hominum exaltatione reparetur.
Hoc illud est, quod angeli Zacharię prophetę locuti sunt: Absque muro habitabitur
Hierusalem, prę multitudine hominum et iumentorum; id est, prudentium et simplicium in
Christo credentium. Absque
hoc est, ut multiplicentur sancti tui in regno tuo, ut
perficiatur ędificatio et angelorum ruina hominum exaltatione reparetur.
Hoc illud est, quod angeli Zacharię prophetę locuti sunt: Absque muro habitabitur
Hierusalem, prę multitudine hominum et iumentorum; id est, prudentium et simplicium in
Christo credentium. Absque muro, inquit. Neque enim muris* constat Ecclesia, sed
Euangelii ueritate et in Christo credentium fide. Ideo sequitur: Et ego ero illi, dicit
Dominus, murus ignis in circuitu,
sancti tui in regno tuo, ut
perficiatur ędificatio et angelorum ruina hominum exaltatione reparetur.
Hoc illud est, quod angeli Zacharię prophetę locuti sunt: Absque muro habitabitur
Hierusalem, prę multitudine hominum et iumentorum; id est, prudentium et simplicium in
Christo credentium. Absque muro, inquit. Neque enim muris* constat Ecclesia, sed
Euangelii ueritate et in Christo credentium fide. Ideo sequitur: Et ego ero illi, dicit
Dominus, murus ignis in circuitu, et gloria ero in medio eius. Murus
angeli Zacharię prophetę locuti sunt: Absque muro habitabitur
Hierusalem, prę multitudine hominum et iumentorum; id est, prudentium et simplicium in
Christo credentium. Absque muro, inquit. Neque enim muris* constat Ecclesia, sed
Euangelii ueritate et in Christo credentium fide. Ideo sequitur: Et ego ero illi, dicit
Dominus, murus ignis in circuitu, et gloria ero in medio eius. Murus ergo illi Dominus
est, ut tuta sit, ignis, ut charitate ferueat, gloria, ut ineffabili maiestatis uisione semper
exultet. Ipsa
muro habitabitur
Hierusalem, prę multitudine hominum et iumentorum; id est, prudentium et simplicium in
Christo credentium. Absque muro, inquit. Neque enim muris* constat Ecclesia, sed
Euangelii ueritate et in Christo credentium fide. Ideo sequitur: Et ego ero illi, dicit
Dominus, murus ignis in circuitu, et gloria ero in medio eius. Murus ergo illi Dominus
est, ut tuta sit, ignis, ut charitate ferueat, gloria, ut ineffabili maiestatis uisione semper
exultet. Ipsa uero hoc idem se consecuturam confidens:
et iumentorum; id est, prudentium et simplicium in
Christo credentium. Absque muro, inquit. Neque enim muris* constat Ecclesia, sed
Euangelii ueritate et in Christo credentium fide. Ideo sequitur: Et ego ero illi, dicit
Dominus, murus ignis in circuitu, et gloria ero in medio eius. Murus ergo illi Dominus
est, ut tuta sit, ignis, ut charitate ferueat, gloria, ut ineffabili maiestatis uisione semper
exultet. Ipsa uero hoc idem se consecuturam confidens: Placebo — inquit —
coram Domino in regione
Ecclesiam uagantur ab apostolis constitutam, ascendere non ualebunt. A uera enim
religione abalienati **corr. ex ab alienari nesciunt, quo ire debeant
neque ubi consistere. Ecclesia autem Dei uiui — ut Apostolus ait — columna
est et firmamentum ueritatis. Eadem et mons est magnus et excelsus dicente Propheta:
Mons Dei, mons pinguis, mons coagulatus, mons pinguis. Coagulatus lactis instar
ex sanctorum candore ac puritate, pinguis promissę ***corr. ex
promisse
ascendere non ualebunt. A uera enim
religione abalienati **corr. ex ab alienari nesciunt, quo ire debeant
neque ubi consistere. Ecclesia autem Dei uiui — ut Apostolus ait — columna
est et firmamentum ueritatis. Eadem et mons est magnus et excelsus dicente Propheta:
Mons Dei, mons pinguis, mons coagulatus, mons pinguis. Coagulatus lactis instar
ex sanctorum candore ac puritate, pinguis promissę ***corr. ex
promisse beatitudinis hubertate. Et ut unam esse
ualebunt. A uera enim
religione abalienati **corr. ex ab alienari nesciunt, quo ire debeant
neque ubi consistere. Ecclesia autem Dei uiui — ut Apostolus ait — columna
est et firmamentum ueritatis. Eadem et mons est magnus et excelsus dicente Propheta:
Mons Dei, mons pinguis, mons coagulatus, mons pinguis. Coagulatus lactis instar
ex sanctorum candore ac puritate, pinguis promissę ***corr. ex
promisse beatitudinis hubertate. Et ut unam esse credamus sanctam
Eadem et mons est magnus et excelsus dicente Propheta:
Mons Dei, mons pinguis, mons coagulatus, mons pinguis. Coagulatus lactis instar
ex sanctorum candore ac puritate, pinguis promissę ***corr. ex
promisse beatitudinis hubertate. Et ut unam esse credamus sanctam
Ecclesiam, non multas, ut quid — inquit — suspicamini montes
coagulatos, ecclesias uidelicet gentilium uel hereticorum. Mons autem, in quo
complacuit Deo habitare in eo, mons certe unus est. De quo in psalmis ait
*corr. ex muri
Domini. Ac nequis ambigat, quin ista Christi sint uerba,
Dominus — inquit — dixit ad me: Filius meus es tu; ego hodie genui
te. Hic ille est, de quo alibi dicitur: Et induxit eos in montem sanctificationis
suę, in montem quem acquisiuit dextera eius. In terra enim apparens, quos sua passione
redemerat, sua resurrectione ad Euangelii fidem conuocans Ecclesię acquisiuit, in qua Deo
debitę laudes exoluerentur. Exaltate Dominum,
in montem sanctificationis
suę, in montem quem acquisiuit dextera eius. In terra enim apparens, quos sua passione
redemerat, sua resurrectione ad Euangelii fidem conuocans Ecclesię acquisiuit, in qua Deo
debitę laudes exoluerentur. Exaltate Dominum, Deum nostrum, et adorate in monte sancto
eius, quoniam sanctus Dominus, Deus noster.
Parum est montem dici Ecclesiam, mundus quoque appellata est in Scripturis. Ait enim
Apostolus: Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi. Neminem autem Deus
montem dici Ecclesiam, mundus quoque appellata est in Scripturis. Ait enim
Apostolus: Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi. Neminem autem Deus
reconciliat sibi nisi credentem. Mundus ergo, cui reconciliationis confertur beneficium,
credentium est Ecclesia, Et quoniam Christus
erat lux uera, quę — ut Ioannes ait — illuminat omnem hominem uenientem in
hunc mundum, illic etiam mundum Ecclesiam dici reor. Illi enim, qui extra Ecclesiam
sunt, a luce ista non
— ut Ioannes ait — illuminat omnem hominem uenientem in
hunc mundum, illic etiam mundum Ecclesiam dici reor. Illi enim, qui extra Ecclesiam
sunt, a luce ista non illuminantur, sed in tenebris cęcutiunt errorum.
Saluum ergo fac populum tuum, Domine, et benedic hęreditati tuę, quod tibi spoponderat Deus
Pater dicens: Dabo tibi
gentes hęreditatem tuam. Auerte ab ea uim impiorum, contere illorum potentiam,
qui ei molesti sunt, qui eam persequuntur, qui quottidie aduersus Ecclesię tuę filios,
eos, qui nos armis superant, fide uincamus, ut pro tui nominis gloria
moriendo tecum in cęlesti regno uiuamus, cumque infidelium persecutionem passi fuerimus, tuę
tandem miserationis dono consolemur. Hactenus de Ecclesia. Nunc sequentia consyderemus.
In Mattheo, in Marco et in Luca legitur, quod Iesus assumpsit Petrum et Iacobum et
Ioannem duxitque illos in montem excelsum seorsum, et transfiguratus est ante eos.
Quomodo transfiguratus? Resplenduit — inquit — facies eius sicut sol,
uestimenta autem eius facta
nominis gloria
moriendo tecum in cęlesti regno uiuamus, cumque infidelium persecutionem passi fuerimus, tuę
tandem miserationis dono consolemur. Hactenus de Ecclesia. Nunc sequentia consyderemus.
In Mattheo, in Marco et in Luca legitur, quod Iesus assumpsit Petrum et Iacobum et
Ioannem duxitque illos in montem excelsum seorsum, et transfiguratus est ante eos.
Quomodo transfiguratus? Resplenduit — inquit — facies eius sicut sol,
uestimenta autem eius facta sunt alba sicut
moriendo tecum in cęlesti regno uiuamus, cumque infidelium persecutionem passi fuerimus, tuę
tandem miserationis dono consolemur. Hactenus de Ecclesia. Nunc sequentia consyderemus.
In Mattheo, in Marco et in Luca legitur, quod Iesus assumpsit Petrum et Iacobum et
Ioannem duxitque illos in montem excelsum seorsum, et transfiguratus est ante eos.
Quomodo transfiguratus? Resplenduit — inquit — facies eius sicut sol,
uestimenta autem eius facta sunt alba sicut
infidelium persecutionem passi fuerimus, tuę
tandem miserationis dono consolemur. Hactenus de Ecclesia. Nunc sequentia consyderemus.
In Mattheo, in Marco et in Luca legitur, quod Iesus assumpsit Petrum et Iacobum et
Ioannem duxitque illos in montem excelsum seorsum, et transfiguratus est ante eos.
Quomodo transfiguratus? Resplenduit — inquit — facies eius sicut sol,
uestimenta autem eius facta sunt alba sicut
nix. Apparuit circa eum Moyses et Helias... Apostolos
excelsum seorsum, et transfiguratus est ante eos.
Quomodo transfiguratus? Resplenduit — inquit — facies eius sicut sol,
uestimenta autem eius facta sunt alba sicut
nix. Apparuit circa eum Moyses et Helias... Apostolos uero lucida operuit* nubes.
Audierunt uocem Patris de nube dicentis: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene
complacui.** Ipsum audite. Exterriti in faciem proni cadunt, subleuati a Domino
errigunt se et circumspicientes neminem
Apparuit circa eum Moyses et Helias... Apostolos uero lucida operuit* nubes.
Audierunt uocem Patris de nube dicentis: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene
complacui.** Ipsum audite. Exterriti in faciem proni cadunt, subleuati a Domino
errigunt se et circumspicientes neminem uident nisi Iesum. Tres assumpsit Iesus, ut, qui
sanctę Trinitatis mysterium credunt, eos a Deo electos esse significet et secum habitaturos in
monte excelso regni cęlorum. Ideo autem seorsum, quia fideles ab infidelibus separabuntur,
iusti ab
meus dilectus, in quo mihi bene
complacui.** Ipsum audite. Exterriti in faciem proni cadunt, subleuati a Domino
errigunt se et circumspicientes neminem uident nisi Iesum. Tres assumpsit Iesus, ut, qui
sanctę Trinitatis mysterium credunt, eos a Deo electos esse significet et secum habitaturos in
monte excelso regni cęlorum. Ideo autem seorsum, quia fideles ab infidelibus separabuntur,
iusti ab iniustis. Porro, sicut ibi Christus resplenduit, ita et omnes iusti in resurrectione
fulgebunt, alii magis, alii minus, secundum merita singulorum.
Tres assumpsit Iesus, ut, qui
sanctę Trinitatis mysterium credunt, eos a Deo electos esse significet et secum habitaturos in
monte excelso regni cęlorum. Ideo autem seorsum, quia fideles ab infidelibus separabuntur,
iusti ab iniustis. Porro, sicut ibi Christus resplenduit, ita et omnes iusti in resurrectione
fulgebunt, alii magis, alii minus, secundum merita singulorum. Stella enim a stella
differt in claritate. Ita et resurrectio mortuorum.
Iesus autem inter Moysen et Heliam medius apparuit, ut ostendat se et Legis esse
Ideo autem seorsum, quia fideles ab infidelibus separabuntur,
iusti ab iniustis. Porro, sicut ibi Christus resplenduit, ita et omnes iusti in resurrectione
fulgebunt, alii magis, alii minus, secundum merita singulorum. Stella enim a stella
differt in claritate. Ita et resurrectio mortuorum.
Iesus autem inter Moysen et Heliam medius apparuit, ut ostendat se et Legis esse autorem et
prophetarum Dominum, Legem quoque et prophetas secundum spiritalem intelligentiam ad
Euangelium pertinere. Omnes itaque respicit Dei Patris uox
iusti ab iniustis. Porro, sicut ibi Christus resplenduit, ita et omnes iusti in resurrectione
fulgebunt, alii magis, alii minus, secundum merita singulorum. Stella enim a stella
differt in claritate. Ita et resurrectio mortuorum.
Iesus autem inter Moysen et Heliam medius apparuit, ut ostendat se et Legis esse autorem et
prophetarum Dominum, Legem quoque et prophetas secundum spiritalem intelligentiam ad
Euangelium pertinere. Omnes itaque respicit Dei Patris uox dicentis: Hunc audite.
Ex quo sequitur omnes illi, qui
resplenduit, ita et omnes iusti in resurrectione
fulgebunt, alii magis, alii minus, secundum merita singulorum. Stella enim a stella
differt in claritate. Ita et resurrectio mortuorum.
Iesus autem inter Moysen et Heliam medius apparuit, ut ostendat se et Legis esse autorem et
prophetarum Dominum, Legem quoque et prophetas secundum spiritalem intelligentiam ad
Euangelium pertinere. Omnes itaque respicit Dei Patris uox dicentis: Hunc audite.
Ex quo sequitur omnes illi, qui Christo non credunt, inobedientię in Deum
omnes iusti in resurrectione
fulgebunt, alii magis, alii minus, secundum merita singulorum. Stella enim a stella
differt in claritate. Ita et resurrectio mortuorum.
Iesus autem inter Moysen et Heliam medius apparuit, ut ostendat se et Legis esse autorem et
prophetarum Dominum, Legem quoque et prophetas secundum spiritalem intelligentiam ad
Euangelium pertinere. Omnes itaque respicit Dei Patris uox dicentis: Hunc audite.
Ex quo sequitur omnes illi, qui Christo non credunt, inobedientię in Deum arguendi sunt,
alii magis, alii minus, secundum merita singulorum. Stella enim a stella
differt in claritate. Ita et resurrectio mortuorum.
Iesus autem inter Moysen et Heliam medius apparuit, ut ostendat se et Legis esse autorem et
prophetarum Dominum, Legem quoque et prophetas secundum spiritalem intelligentiam ad
Euangelium pertinere. Omnes itaque respicit Dei Patris uox dicentis: Hunc audite.
Ex quo sequitur omnes illi, qui Christo non credunt, inobedientię in Deum arguendi sunt,
quando quidem, quem ille audiendum omnibus
uox dicentis: Hunc audite.
Ex quo sequitur omnes illi, qui Christo non credunt, inobedientię in Deum arguendi sunt,
quando quidem, quem ille audiendum omnibus proposuerit, ipsi non audiunt. Quomodo enim audiunt
eum, in quem non credunt? Apostoli autem primo Moysen et Heliam cum Iesu uiderunt, deinde
solum Iesum, ob hoc fortasse, quia signa et figurę uenturi Messię cessare debebant, cum
aduenisset, et ipse solus tanquam Deus adorari.
Huius autem transfigurationis suę similitudinem in Moyse figurauit, cum ille de monte Synai
non credunt, inobedientię in Deum arguendi sunt,
quando quidem, quem ille audiendum omnibus proposuerit, ipsi non audiunt. Quomodo enim audiunt
eum, in quem non credunt? Apostoli autem primo Moysen et Heliam cum Iesu uiderunt, deinde
solum Iesum, ob hoc fortasse, quia signa et figurę uenturi Messię cessare debebant, cum
aduenisset, et ipse solus tanquam Deus adorari.
Huius autem transfigurationis suę similitudinem in Moyse figurauit, cum ille de monte Synai
descendens faciem pręferret radiantem ac ueluti cornutam, ita ut, sicut Apostolus
quidem, quem ille audiendum omnibus proposuerit, ipsi non audiunt. Quomodo enim audiunt
eum, in quem non credunt? Apostoli autem primo Moysen et Heliam cum Iesu uiderunt, deinde
solum Iesum, ob hoc fortasse, quia signa et figurę uenturi Messię cessare debebant, cum
aduenisset, et ipse solus tanquam Deus adorari.
Huius autem transfigurationis suę similitudinem in Moyse figurauit, cum ille de monte Synai
descendens faciem pręferret radiantem ac ueluti cornutam, ita ut, sicut Apostolus ad
Corinthios scribens ait, non possent filii Israhel
transfigurationis suę similitudinem in Moyse figurauit, cum ille de monte Synai
descendens faciem pręferret radiantem ac ueluti cornutam, ita ut, sicut Apostolus ad
Corinthios scribens ait, non possent filii Israhel prospicere in faciem eius, nisi cum uelamen
interponeretur. Et hoc illi ex colloquio Dei in monte habito contigisse scribitur, ne Deus
crederetur, si hoc ei proprium fuisse sicut Christo aliquis putasset. Huc accedit, quod nemo
coram Moyse prę timore in faciem collapsus dicitur, sicut apostoli coram Christo. Alia enim
lux solis, alia
ueni soluere, sed adimplere. Idem alibi:
Nolite arbitrari — inquit — quia uenerim pacem mittere in terram. Non ueni
pacem mittere, sed gladium. In Marco quoque ait: Eamus in proximos uicos, ut ibi
prędicem; ad hoc enim ueni. Et in Ioanne: Descendi de cęlo, non ut faciam
uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui me misit. Et alibi: Ego lux —
inquit — in mundum ueni, ut omnis, qui credit in me, in tenebris non maneat. Ad
hęc singula respondendum puto, quod
pacem mittere in terram. Non ueni
pacem mittere, sed gladium. In Marco quoque ait: Eamus in proximos uicos, ut ibi
prędicem; ad hoc enim ueni. Et in Ioanne: Descendi de cęlo, non ut faciam
uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui me misit. Et alibi: Ego lux —
inquit — in mundum ueni, ut omnis, qui credit in me, in tenebris non maneat. Ad
hęc singula respondendum puto, quod Christus Legem Veterem adimpleuit eo tempore, cum accepit
circumcisionem, Nouam autem inchoauit, cum baptizatus
ad salutem tam Iudeorum quam
gentilium uenturum prędicarunt. Vbi autem dicitur: Non ueni pacem mittere, sed
gladium, uenit quippe pacem malam gentilium in colendis diis disturbare gladio
salutiferę separationis, ut, qui credere uellent, ab incredulis dissiderent et saluarentur.
Ideo ait: Veni separare hominem aduersus patrem suum, et filiam aduersus matrem suam, et
nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis, domestici eius. Hoc ita futurum
prędixerat Micheas propheta.
*corr. ex
Non ueni pacem mittere, sed
gladium, uenit quippe pacem malam gentilium in colendis diis disturbare gladio
salutiferę separationis, ut, qui credere uellent, ab incredulis dissiderent et saluarentur.
Ideo ait: Veni separare hominem aduersus patrem suum, et filiam aduersus matrem suam, et
nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis, domestici eius. Hoc ita futurum
prędixerat Micheas propheta.
*corr. ex querere
Vbi uero ad prędicandum se uenisse dicit, nonne omnis
sed
gladium, uenit quippe pacem malam gentilium in colendis diis disturbare gladio
salutiferę separationis, ut, qui credere uellent, ab incredulis dissiderent et saluarentur.
Ideo ait: Veni separare hominem aduersus patrem suum, et filiam aduersus matrem suam, et
nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis, domestici eius. Hoc ita futurum
prędixerat Micheas propheta.
*corr. ex querere
Vbi uero ad prędicandum se uenisse dicit, nonne omnis Euangelii prędicatio in eo
quippe pacem malam gentilium in colendis diis disturbare gladio
salutiferę separationis, ut, qui credere uellent, ab incredulis dissiderent et saluarentur.
Ideo ait: Veni separare hominem aduersus patrem suum, et filiam aduersus matrem suam, et
nurum aduersus socrum suam; et inimici hominis, domestici eius. Hoc ita futurum
prędixerat Micheas propheta.
*corr. ex querere
Vbi uero ad prędicandum se uenisse dicit, nonne omnis Euangelii prędicatio in eo spectat, ut
consulatur hominum
hominum saluti? Pręterea non uenit, ut faciat uoluntatem suam, sed Patris, ut
ostendat hominis uoluntatem Dei uoluntati esse postponendam. Atque idem, quę sit Dei uoluntas,
declarat dicens: Hęc est autem uoluntas Patris mei, qui misit me, ut omnis, qui uidet
Filium et credit in eum, habeat uitam ęternam. Postremo, ego — inquit —
lux in mundum ueni, et quare uenerit, docet: Vt omnis, qui credit in me,
in tenebris non maneat. Lux ista illuminat mortales ad agnitionem ueritatis, fugat
autem
esse postponendam. Atque idem, quę sit Dei uoluntas,
declarat dicens: Hęc est autem uoluntas Patris mei, qui misit me, ut omnis, qui uidet
Filium et credit in eum, habeat uitam ęternam. Postremo, ego — inquit —
lux in mundum ueni, et quare uenerit, docet: Vt omnis, qui credit in me,
in tenebris non maneat. Lux ista illuminat mortales ad agnitionem ueritatis, fugat
autem ignorantię tenebras, ut per uiam uerę religionis incedentes ad beatitudinem perueniant
sempiternam. Reliquum est igitur, ut
beatitudinem perueniant
sempiternam. Reliquum est igitur, ut confiteamur omnes aduentus Christi causas uno fine
concludi, ut felicitatem illam perpetuam atque perennem consequamur, nihilque aliud sonare
Iesum nisi Saluatorem.
Cum hominis manum aridam sabbato curasset et licere etiam sabbatis benefacere docuisset,
exeuntes — ut Mattheus ait — pharisei consilium faciebant aduersus eum,
quomodo perderent eum. Atque in idem flagitii atque immanitatis ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses
hominis manum aridam sabbato curasset et licere etiam sabbatis benefacere docuisset,
exeuntes — ut Mattheus ait — pharisei consilium faciebant aduersus eum,
quomodo perderent eum. Atque in idem flagitii atque immanitatis ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in
aridam sabbato curasset et licere etiam sabbatis benefacere docuisset,
exeuntes — ut Mattheus ait — pharisei consilium faciebant aduersus eum,
quomodo perderent eum. Atque in idem flagitii atque immanitatis ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
curasset et licere etiam sabbatis benefacere docuisset,
exeuntes — ut Mattheus ait — pharisei consilium faciebant aduersus eum,
quomodo perderent eum. Atque in idem flagitii atque immanitatis ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et
— ut Mattheus ait — pharisei consilium faciebant aduersus eum,
quomodo perderent eum. Atque in idem flagitii atque immanitatis ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et aduersus Christum eius. Et in alio psalmo: Captabunt
quomodo perderent eum. Atque in idem flagitii atque immanitatis ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et aduersus Christum eius. Et in alio psalmo: Captabunt
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt.
ipsi sacerdotum
principes et scribę et seniores populi et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et aduersus Christum eius. Et in alio psalmo: Captabunt
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se
et pręses Pilatus, ut postea suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et aduersus Christum eius. Et in alio psalmo: Captabunt
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se consultant dicentes:
Circumueniamus iustum, quoniam
suo loco uidebimus,
consenserunt. Et tunc quidem impletum est illud in psalmis dictum: Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et aduersus Christum eius. Et in alio psalmo: Captabunt
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se consultant dicentes:
Circumueniamus iustum, quoniam inutilis est nobis, et contrarius
Quare fremuerunt
gentes, et
populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę, et principes conuenerunt in unum
aduersus Dominum, et aduersus Christum eius. Et in alio psalmo: Captabunt
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se consultant dicentes:
Circumueniamus iustum, quoniam inutilis est nobis, et contrarius est operibus nostris.
Et post pauca: Contumelia — inquiunt
eius. Et in alio psalmo: Captabunt
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se consultant dicentes:
Circumueniamus iustum, quoniam inutilis est nobis, et contrarius est operibus nostris.
Et post pauca: Contumelia — inquiunt — et tormento interrogemus
eum...
morte turpissima condemnemus eum. Figura quoque huiusce rei* fuerunt filii Leui
aduersus Moysen arroganter
— inquit — in animam iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se consultant dicentes:
Circumueniamus iustum, quoniam inutilis est nobis, et contrarius est operibus nostris.
Et post pauca: Contumelia — inquiunt — et tormento interrogemus
eum...
morte turpissima condemnemus eum. Figura quoque huiusce rei* fuerunt filii Leui
aduersus Moysen arroganter insurgentes cum aliis ducentisquinquaginta uiris, qui —
innocentem condemnabunt. Hoc
illud est, quod impii homines in Sapientię libro inter se consultant dicentes:
Circumueniamus iustum, quoniam inutilis est nobis, et contrarius est operibus nostris.
Et post pauca: Contumelia — inquiunt — et tormento interrogemus
eum...
morte turpissima condemnemus eum. Figura quoque huiusce rei* fuerunt filii Leui
aduersus Moysen arroganter insurgentes cum aliis ducentisquinquaginta uiris, qui — ut ait
Scriptura — proceres synagogę erant. Volebant
interrogemus
eum...
morte turpissima condemnemus eum. Figura quoque huiusce rei* fuerunt filii Leui
aduersus Moysen arroganter insurgentes cum aliis ducentisquinquaginta uiris, qui — ut ait
Scriptura — proceres synagogę erant. Volebant enim et *corr. ex re
i psi uti sacerdotio. Sed Domino ulciscente alii terrę hiatu absorpti, alii
incendio inde effuso absumpti sunt, ut noscamus nec Iudeis impune fuisse, qui Christum
presequebantur, nec illis, qui postea ipsum esse Messiam
impune fuisse, qui Christum
presequebantur, nec illis, qui postea ipsum esse Messiam negare ausi sunt. Dum enim eos, qui
tam impie egerunt, defendunt, participes commissi in Christum sceleris fiunt.
Multa pręterea in parabolis ad populum loquente Domino accedunt discipuli et:
Quare — inquiunt — in parabolis loqueris eis? Respondit: Quia
uobis datum est nosse mysterium regni cęlorum, illis autem non est datum. Et iterum:
Ideo — inquit — in parabolis loquor eis, quia uidentes non
fiunt.
Multa pręterea in parabolis ad populum loquente Domino accedunt discipuli et:
Quare — inquiunt — in parabolis loqueris eis? Respondit: Quia
uobis datum est nosse mysterium regni cęlorum, illis autem non est datum. Et iterum:
Ideo — inquit — in parabolis loquor eis, quia uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Quare — inquiunt — in parabolis loqueris eis? Respondit: Quia
uobis datum est nosse mysterium regni cęlorum, illis autem non est datum. Et iterum:
Ideo — inquit — in parabolis loquor eis, quia uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
loqueris eis? Respondit: Quia
uobis datum est nosse mysterium regni cęlorum, illis autem non est datum. Et iterum:
Ideo — inquit — in parabolis loquor eis, quia uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus
nosse mysterium regni cęlorum, illis autem non est datum. Et iterum:
Ideo — inquit — in parabolis loquor eis, quia uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos.
est datum. Et iterum:
Ideo — inquit — in parabolis loquor eis, quia uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se
in parabolis loquor eis, quia uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se esset facturus. Quod
autem in parabolis doctrinam suam eis insinuare
uidentes non uident et
audientes non audiunt neque intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se esset facturus. Quod
autem in parabolis doctrinam suam eis insinuare debuerit, Euangelista ostendit
intelligunt. Et adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se esset facturus. Quod
autem in parabolis doctrinam suam eis insinuare debuerit, Euangelista ostendit dicens:
Sine parabolis non loquebatur eis,
adimpletur in eis prophetia Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se esset facturus. Quod
autem in parabolis doctrinam suam eis insinuare debuerit, Euangelista ostendit dicens:
Sine parabolis non loquebatur eis, ut impleretur, quod
Esaię dicentis:
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se esset facturus. Quod
autem in parabolis doctrinam suam eis insinuare debuerit, Euangelista ostendit dicens:
Sine parabolis non loquebatur eis, ut impleretur, quod dictum est per
Auditu audietis, et non intelligetis; uidentes uidebitis, (et non uidebitis).*
Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt, et oculos suos
clauserunt, nequando uideant oculis et auribus audiant et corde intelligent, et conuertantur,
et sanem eos. Ante ergo propheta monstrauit, quid postea per se esset facturus. Quod
autem in parabolis doctrinam suam eis insinuare debuerit, Euangelista ostendit dicens:
Sine parabolis non loquebatur eis, ut impleretur, quod dictum est per prophetam
dicentem:
a constitutione mundi.
Hieronymi interpretatio habet: Loquar propositiones ab initio. Dictorum tamen
eadem est sententia.
Illud autem quęstionem** facit, pręsertim si iuxta Hebreos Esaię*** dictum attendimus. Ait
enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite
intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare
uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius
claude,
interpretatio habet: Loquar propositiones ab initio. Dictorum tamen
eadem est sententia.
Illud autem quęstionem** facit, pręsertim si iuxta Hebreos Esaię*** dictum attendimus. Ait
enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite
intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare
uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius
claude,
*add.
**corr. ex
propositiones ab initio. Dictorum tamen
eadem est sententia.
Illud autem quęstionem** facit, pręsertim si iuxta Hebreos Esaię*** dictum attendimus. Ait
enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite
intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare
uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius
claude,
*add.
**corr. ex questionem
ab initio. Dictorum tamen
eadem est sententia.
Illud autem quęstionem** facit, pręsertim si iuxta Hebreos Esaię*** dictum attendimus. Ait
enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite
intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare
uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius
claude,
*add.
**corr. ex questionem
***corr. ex
si iuxta Hebreos Esaię*** dictum attendimus. Ait
enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite
intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare
uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius
claude,
*add.
**corr. ex questionem
***corr. ex Esaie
****corr. ex Exceca
ne forte
dictum attendimus. Ait
enim ad Esaiam Deus: Vade, et dices populo huic: Audite audientes, et nolite
intelligere; et uidete uisionem, et nolite cognoscere. Ipse etiam propheta Deum orare
uidetur dicens: Excęca**** cor populi huius, et aures eius aggraua, et oculos eius
claude,
*add.
**corr. ex questionem
***corr. ex Esaie
****corr. ex Exceca
ne forte uideant oculis suis, et
et oculos eius
claude,
*add.
**corr. ex questionem
***corr. ex Esaie
****corr. ex Exceca
ne forte uideant oculis suis, et auribus suis audiant, et corde suo intelligant, et
conuertantur* et sanentur**.
Quomodo ergo illis incredulitatis crimen
Quęstio
ascribetur, si Deus pręcipit, ne intelligant, si propheta orat, ut cęci
claude,
*add.
**corr. ex questionem
***corr. ex Esaie
****corr. ex Exceca
ne forte uideant oculis suis, et auribus suis audiant, et corde suo intelligant, et
conuertantur* et sanentur**.
Quomodo ergo illis incredulitatis crimen
Quęstio
ascribetur, si Deus pręcipit, ne intelligant, si propheta orat, ut cęci fiant? Si
tamen
*add.
**corr. ex questionem
***corr. ex Esaie
****corr. ex Exceca
ne forte uideant oculis suis, et auribus suis audiant, et corde suo intelligant, et
conuertantur* et sanentur**.
Quomodo ergo illis incredulitatis crimen
Quęstio
ascribetur, si Deus pręcipit, ne intelligant, si propheta orat, ut cęci fiant? Si
tamen quicquid dicitur non iussum sed,
**corr. ex questionem
***corr. ex Esaie
****corr. ex Exceca
ne forte uideant oculis suis, et auribus suis audiant, et corde suo intelligant, et
conuertantur* et sanentur**.
Quomodo ergo illis incredulitatis crimen
Quęstio
ascribetur, si Deus pręcipit, ne intelligant, si propheta orat, ut cęci fiant? Si
tamen quicquid dicitur non iussum sed, quod futurum erat,
ascribetur, si Deus pręcipit, ne intelligant, si propheta orat, ut cęci fiant? Si
tamen quicquid dicitur non iussum sed, quod futurum erat, prędictum intelligatur, facile
noscitur peccatis pręcedentibus non meruisse eos, ut illuminentur ad intelligentiam spiritalem
et ad Messiam, qui iam uenerat, agnoscendum, ut ex hac eorum cęcitate et Christus pro salute
hominum crucifigeretur — si enim, ut Ioannes ait, intelligerent, nunquam Dominum glorię
crucifixissent — et ipsis post eius resurrectionem locus poenitentię relinqueretur integrumque
ut cęci fiant? Si
tamen quicquid dicitur non iussum sed, quod futurum erat, prędictum intelligatur, facile
noscitur peccatis pręcedentibus non meruisse eos, ut illuminentur ad intelligentiam spiritalem
et ad Messiam, qui iam uenerat, agnoscendum, ut ex hac eorum cęcitate et Christus pro salute
hominum crucifigeretur — si enim, ut Ioannes ait, intelligerent, nunquam Dominum glorię
crucifixissent — et ipsis post eius resurrectionem locus poenitentię relinqueretur integrumque
esset illis credere et saluari per eum, quem ignorando crucifixerant.
non meruisse eos, ut illuminentur ad intelligentiam spiritalem
et ad Messiam, qui iam uenerat, agnoscendum, ut ex hac eorum cęcitate et Christus pro salute
hominum crucifigeretur — si enim, ut Ioannes ait, intelligerent, nunquam Dominum glorię
crucifixissent — et ipsis post eius resurrectionem locus poenitentię relinqueretur integrumque
esset illis credere et saluari per eum, quem ignorando crucifixerant. Ad communem igitur
utilitatem spectat, quod ignorarint, sed ad ipsorum perniciem, qui obdurati ne resurgentis
quidem miraculis
uenerat, agnoscendum, ut ex hac eorum cęcitate et Christus pro salute
hominum crucifigeretur — si enim, ut Ioannes ait, intelligerent, nunquam Dominum glorię
crucifixissent — et ipsis post eius resurrectionem locus poenitentię relinqueretur integrumque
esset illis credere et saluari per eum, quem ignorando crucifixerant. Ad communem igitur
utilitatem spectat, quod ignorarint, sed ad ipsorum perniciem, qui obdurati ne resurgentis
quidem miraculis credere uoluerunt.
Hęc de impia aduersus Iesum Iudeorum consultatione ac de cęcitate eorum
eum, quem ignorando crucifixerant. Ad communem igitur
utilitatem spectat, quod ignorarint, sed ad ipsorum perniciem, qui obdurati ne resurgentis
quidem miraculis credere uoluerunt.
Hęc de impia aduersus Iesum Iudeorum consultatione ac de cęcitate eorum dixisse pro loco et
tempore satis sit. Ad illa, quę sequuntur explicanda descendamus.
Dum Iesus Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam
nominat, ferens in alabastro unguentum nardi spicati preciosi et, ut alii aiunt, effudit super
caput eius,
ac de cęcitate eorum dixisse pro loco et
tempore satis sit. Ad illa, quę sequuntur explicanda descendamus.
Dum Iesus Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam
nominat, ferens in alabastro unguentum nardi spicati preciosi et, ut alii aiunt, effudit super
caput eius, ut
Iudas
Ioannes, unxit eo pedes eius et capillis suis extersit. Iudas autem, qui erat eum
tradituras, auaritię stimulo agitatus inuidit unguentique impensam ęgerrime tulit, perinde
Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam
nominat, ferens in alabastro unguentum nardi spicati preciosi et, ut alii aiunt, effudit super
caput eius, ut
Iudas
Ioannes, unxit eo pedes eius et capillis suis extersit. Iudas autem, qui erat eum
tradituras, auaritię stimulo agitatus inuidit unguentique impensam ęgerrime tulit, perinde ac
de suo factam. Oeconomus enim erat collegii et pecunię, quę offerebatur, dispensator, plus
autem sibi usurpans quam sociis
ut
Iudas
Ioannes, unxit eo pedes eius et capillis suis extersit. Iudas autem, qui erat eum
tradituras, auaritię stimulo agitatus inuidit unguentique impensam ęgerrime tulit, perinde ac
de suo factam. Oeconomus enim erat collegii et pecunię, quę offerebatur, dispensator, plus
autem sibi usurpans quam sociis distribuens. Is ergo abiit ad scribas et principes sacerdotum
spondens se illis traditurum Iesum, si quam ęris summam sibi uellent impendere. Triginta
argenteos pactus accepit et, ut promissa
autem, qui erat eum
tradituras, auaritię stimulo agitatus inuidit unguentique impensam ęgerrime tulit, perinde ac
de suo factam. Oeconomus enim erat collegii et pecunię, quę offerebatur, dispensator, plus
autem sibi usurpans quam sociis distribuens. Is ergo abiit ad scribas et principes sacerdotum
spondens se illis traditurum Iesum, si quam ęris summam sibi uellent impendere. Triginta
argenteos pactus accepit et, ut promissa perficeret, obseruare coepit occasionem eum illis
tradendi.
*corr. ex conuertatur
enim erat collegii et pecunię, quę offerebatur, dispensator, plus
autem sibi usurpans quam sociis distribuens. Is ergo abiit ad scribas et principes sacerdotum
spondens se illis traditurum Iesum, si quam ęris summam sibi uellent impendere. Triginta
argenteos pactus accepit et, ut promissa perficeret, obseruare coepit occasionem eum illis
tradendi.
*corr. ex conuertatur
**corr. ex sanetur
Vbi hęc significata siue prędicta inueniemus? Quantum ad unctionem spectat
tribus Iuda in Hebron, tertio cunctę tribus simul, cum ad illum ibidem
conuenissent. Ita Dominus noster Iesus ter unctus in Euangeliis apparet: primo, quod Lucas
refert, a muliere peccatrice in domo pharisei, quę pedes eius lachrymis lauit, capillis
tersit, unguento unxit et ueniam meruit peccatorum; iterum, quod Ioannes narrat de Maria, in
domo Marthę, ubi erat Lazarus ex conuiuis, quem de monumento suscitauerat Dominus; tertio
quidem Matheus et Marcus testantur, in domo Symonis leprosi, quando mulier, ut supra diximus,
non pedes unxisse, sed
a muliere peccatrice in domo pharisei, quę pedes eius lachrymis lauit, capillis
tersit, unguento unxit et ueniam meruit peccatorum; iterum, quod Ioannes narrat de Maria, in
domo Marthę, ubi erat Lazarus ex conuiuis, quem de monumento suscitauerat Dominus; tertio
quidem Matheus et Marcus testantur, in domo Symonis leprosi, quando mulier, ut supra diximus,
non pedes unxisse, sed super caput recumbentis Domini unguentum effudisse uisa fuit.
Iudas
Iudę autem Scariothis nefandum sacrilegium atque
Sauli regi ipsum persequenti.
Dauidem autem regem sępe diximus typum gessisse Christi. Prophetasse autem de Iudę perfidia
Amos propheta arbitror. Crimen enim eius cum** Iudeis Iesum persequentibus communicans ait:
Hęc dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israhel, et super quatuor non conuertam eum,
pro eo, quod uendiderit pro argento iustum, et pauperem pro calciamentis; hoc est uili
triginta argenteorum precio. Aeque autem paruo, uel etiam minori, fratres Iosephum uendiderunt
Ismahelitis, cum ipse se ab illis adorandum
Christi. Prophetasse autem de Iudę perfidia
Amos propheta arbitror. Crimen enim eius cum** Iudeis Iesum persequentibus communicans ait:
Hęc dicit Dominus: Super tribus sceleribus Israhel, et super quatuor non conuertam eum,
pro eo, quod uendiderit pro argento iustum, et pauperem pro calciamentis; hoc est uili
triginta argenteorum precio. Aeque autem paruo, uel etiam minori, fratres Iosephum uendiderunt
Ismahelitis, cum ipse se ab illis adorandum prędixisset. De eadem Iudę proditione, multo
antequam facta sit, in psalmis conquestus est
homo pacis meę, in
quo speraui, qui edebat panes meos, magnificauit super me supplantationem. Idem dixit
in Euangelio: Cui ego panem intinctum dedero, ipse est. Sanctus etiam Spiritus in
illum inuehi uidetur, ubi ait: Os tuum abundauit malitia, et lingua tua concinnabat
**corr. ex eum
dolos. Sedens, aduersus fratrem tuum loquebaris, et aduersus filium matris tuę
ponebas scandalum. Hęc fecisti, et tacui. Sustinui, inquit, talia pro tempore, postea
tibi non impune
Cui ego panem intinctum dedero, ipse est. Sanctus etiam Spiritus in
illum inuehi uidetur, ubi ait: Os tuum abundauit malitia, et lingua tua concinnabat
**corr. ex eum
dolos. Sedens, aduersus fratrem tuum loquebaris, et aduersus filium matris tuę
ponebas scandalum. Hęc fecisti, et tacui. Sustinui, inquit, talia pro tempore, postea
tibi non impune futura. Eidem ipse Propheta imprecatur: Constitue — inquit
— super eum peccatorem. Qualem peccatorem?
Spiritus in
illum inuehi uidetur, ubi ait: Os tuum abundauit malitia, et lingua tua concinnabat
**corr. ex eum
dolos. Sedens, aduersus fratrem tuum loquebaris, et aduersus filium matris tuę
ponebas scandalum. Hęc fecisti, et tacui. Sustinui, inquit, talia pro tempore, postea
tibi non impune futura. Eidem ipse Propheta imprecatur: Constitue — inquit
— super eum peccatorem. Qualem peccatorem? Continuo declarat subiungens:
Diabolus stet a dextris eius. Cum
talia pro tempore, postea
tibi non impune futura. Eidem ipse Propheta imprecatur: Constitue — inquit
— super eum peccatorem. Qualem peccatorem? Continuo declarat subiungens:
Diabolus stet a dextris eius. Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in
peccatum
.
Fiant dies eius pauci, et episcopatum eius accipiat alter. Hoc impletum est,
quando post bucellam Sathanas in illum introiuit, et ipse ueniam desperans suspendio sibi
uitam erripuit Mathiasque in locum
— inquit
— super eum peccatorem. Qualem peccatorem? Continuo declarat subiungens:
Diabolus stet a dextris eius. Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in
peccatum
.
Fiant dies eius pauci, et episcopatum eius accipiat alter. Hoc impletum est,
quando post bucellam Sathanas in illum introiuit, et ipse ueniam desperans suspendio sibi
uitam erripuit Mathiasque in locum eius sorte uenit, ne apostolorum numerus a Domino
constitutus minor haberetur.
Diabolus stet a dextris eius. Cum iudicatur, exeat condemnatus, et oratio eius fiat in
peccatum
.
Fiant dies eius pauci, et episcopatum eius accipiat alter. Hoc impletum est,
quando post bucellam Sathanas in illum introiuit, et ipse ueniam desperans suspendio sibi
uitam erripuit Mathiasque in locum eius sorte uenit, ne apostolorum numerus a Domino
constitutus minor haberetur.
Iesus uero, postquam ingressus est urbem, introiuit in templum et flagello de funiculis
facto inde negociantes
quando post bucellam Sathanas in illum introiuit, et ipse ueniam desperans suspendio sibi
uitam erripuit Mathiasque in locum eius sorte uenit, ne apostolorum numerus a Domino
constitutus minor haberetur.
Iesus uero, postquam ingressus est urbem, introiuit in templum et flagello de funiculis
facto inde negociantes eiecit, mensas nummulariorum euertit et in illos iratus: Scriptum
est — inquit — Domus mea domus orationis uocabitur, uos autem fecistis illam
speluncam latronum. Hoc a Domino bis factum sentit
sibi
uitam erripuit Mathiasque in locum eius sorte uenit, ne apostolorum numerus a Domino
constitutus minor haberetur.
Iesus uero, postquam ingressus est urbem, introiuit in templum et flagello de funiculis
facto inde negociantes eiecit, mensas nummulariorum euertit et in illos iratus: Scriptum
est — inquit — Domus mea domus orationis uocabitur, uos autem fecistis illam
speluncam latronum. Hoc a Domino bis factum sentit Augustinus, et primam quidem
eiectionem de templo a Ioanne descriptam, hanc uero secundam a
de funiculis
facto inde negociantes eiecit, mensas nummulariorum euertit et in illos iratus: Scriptum
est — inquit — Domus mea domus orationis uocabitur, uos autem fecistis illam
speluncam latronum. Hoc a Domino bis factum sentit Augustinus, et primam quidem
eiectionem de templo a Ioanne descriptam, hanc uero secundam a cęteris tribus memoratam. Hoc
futurum prospexit Zacharias dicens: Non erit mercator ultra in domo Domini exercituum in
die illo. Hoc in psalmis prędictum fuerat dicente ad Patrem Filio:
Quod enim in ecclesia non sit negociandum aut aliquid aliud pręter rem diuinam agendum,
Veteris quoque Scripturę autoritate docemur. Psalmista inquit: Exaudi, Domine, uocem
deprecationis meę, dum oro ad te, dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum. Et
in Ecclesiaste pręceptum est: Custodi pedem tuum ingrediens domum Dei, et appropinqua,
ut audias. Non pedum gressu, sed mentis affectu appropinqua, qui Deum in ecclesia
loquentem cupis audire. Salomon ędificato templo interorandum sublatis ad Deum manibus ait:
diuinam agendum,
Veteris quoque Scripturę autoritate docemur. Psalmista inquit: Exaudi, Domine, uocem
deprecationis meę, dum oro ad te, dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum. Et
in Ecclesiaste pręceptum est: Custodi pedem tuum ingrediens domum Dei, et appropinqua,
ut audias. Non pedum gressu, sed mentis affectu appropinqua, qui Deum in ecclesia
loquentem cupis audire. Salomon ędificato templo interorandum sublatis ad Deum manibus ait:
Quicunque orauerit in loco isto, exaudi de habitaculo tuo, et propiciare.
domum Dei, et appropinqua,
ut audias. Non pedum gressu, sed mentis affectu appropinqua, qui Deum in ecclesia
loquentem cupis audire. Salomon ędificato templo interorandum sublatis ad Deum manibus ait:
Quicunque orauerit in loco isto, exaudi de habitaculo tuo, et propiciare. Hinc
et illa psalmistę uox est: In ecclesiis benedicite Dominum.
Multę quippe sunt ecclesię, quę a Christianis construuntur, sed una est — ut
diximus — omnium spiritalis Ecclesia, quę non lapidibus constat, sed fide, non
ut audias. Non pedum gressu, sed mentis affectu appropinqua, qui Deum in ecclesia
loquentem cupis audire. Salomon ędificato templo interorandum sublatis ad Deum manibus ait:
Quicunque orauerit in loco isto, exaudi de habitaculo tuo, et propiciare. Hinc
et illa psalmistę uox est: In ecclesiis benedicite Dominum.
Multę quippe sunt ecclesię, quę a Christianis construuntur, sed una est — ut
diximus — omnium spiritalis Ecclesia, quę non lapidibus constat, sed fide, non murorum ambitu
clauditur, sed
est: In ecclesiis benedicite Dominum.
Multę quippe sunt ecclesię, quę a Christianis construuntur, sed una est — ut
diximus — omnium spiritalis Ecclesia, quę non lapidibus constat, sed fide, non murorum ambitu
clauditur, sed ueri Dei credulitate et confessione dilatatur. Licet igitur loca sint Deo
dicata, ut in illis preces offerantur et diuinę audiantur lectiones, non tamen extra illa tum
orare tum, quod ad cultum Dei pertinet, loqui prohibemur. Domini enim est terra et plenitudo
eius, orbis terrarum et uniuersi, qui
quę a Christianis construuntur, sed una est — ut
diximus — omnium spiritalis Ecclesia, quę non lapidibus constat, sed fide, non murorum ambitu
clauditur, sed ueri Dei credulitate et confessione dilatatur. Licet igitur loca sint Deo
dicata, ut in illis preces offerantur et diuinę audiantur lectiones, non tamen extra illa tum
orare tum, quod ad cultum Dei pertinet, loqui prohibemur. Domini enim est terra et plenitudo
eius, orbis terrarum et uniuersi, qui habitant in eo.
His hactenus, ut potuimus, expeditis iam tandem probra et supplicia
murorum ambitu
clauditur, sed ueri Dei credulitate et confessione dilatatur. Licet igitur loca sint Deo
dicata, ut in illis preces offerantur et diuinę audiantur lectiones, non tamen extra illa tum
orare tum, quod ad cultum Dei pertinet, loqui prohibemur. Domini enim est terra et plenitudo
eius, orbis terrarum et uniuersi, qui habitant in eo.
His hactenus, ut potuimus, expeditis iam tandem probra et supplicia Domini nostri pro nobis
ultro suscepta nec minus plene in Veteri Instrumento prędicta* quam in Nouo exibita
recitabimus, si prius
Dei credulitate et confessione dilatatur. Licet igitur loca sint Deo
dicata, ut in illis preces offerantur et diuinę audiantur lectiones, non tamen extra illa tum
orare tum, quod ad cultum Dei pertinet, loqui prohibemur. Domini enim est terra et plenitudo
eius, orbis terrarum et uniuersi, qui habitant in eo.
His hactenus, ut potuimus, expeditis iam tandem probra et supplicia Domini nostri pro nobis
ultro suscepta nec minus plene in Veteri Instrumento prędicta* quam in Nouo exibita
recitabimus, si prius pauca quędam** non omittenda in medium
offerantur et diuinę audiantur lectiones, non tamen extra illa tum
orare tum, quod ad cultum Dei pertinet, loqui prohibemur. Domini enim est terra et plenitudo
eius, orbis terrarum et uniuersi, qui habitant in eo.
His hactenus, ut potuimus, expeditis iam tandem probra et supplicia Domini nostri pro nobis
ultro suscepta nec minus plene in Veteri Instrumento prędicta* quam in Nouo exibita
recitabimus, si prius pauca quędam** non omittenda in medium protulerimus.
Igitur a Galilea rediens Hierosolymam, uerius a monte Oliueti, pręmittit
nobis
ultro suscepta nec minus plene in Veteri Instrumento prędicta* quam in Nouo exibita
recitabimus, si prius pauca quędam** non omittenda in medium protulerimus.
Igitur a Galilea rediens Hierosolymam, uerius a monte Oliueti, pręmittit duos ex discipulis,
asinam et pullum sibi adduci iubet, ut super iis sedens urbem ingrederetur. Hoc autem fuisse
factum ait Euangelista, ut adimpleretur, quod dictum est per prophetam: Dicite filię
Syon: Ecce rex tuus uenit tibi mansuetus,*** sedens super asinam et pullum filium
subiugalis.
duos ex discipulis,
asinam et pullum sibi adduci iubet, ut super iis sedens urbem ingrederetur. Hoc autem fuisse
factum ait Euangelista, ut adimpleretur, quod dictum est per prophetam: Dicite filię
Syon: Ecce rex tuus uenit tibi mansuetus,*** sedens super asinam et pullum filium
subiugalis. Hoc in Zacharia est scriptum. Huic tamen simile in Genesi legimus. Nam
Iacob patriarcha, cum de Christo nobis mittendo prophetaret, subiunxit dicens: Ligans ad
uineam pullum suum, et ad uitem asinam suam. Per pullum gentiles, Iudei
rex tuus uenit tibi mansuetus,*** sedens super asinam et pullum filium
subiugalis. Hoc in Zacharia est scriptum. Huic tamen simile in Genesi legimus. Nam
Iacob patriarcha, cum de Christo nobis mittendo prophetaret, subiunxit dicens: Ligans ad
uineam pullum suum, et ad uitem asinam suam. Per pullum gentiles, Iudei per asinam
significati sunt. Super utrosque sedit Dominus, cum etiam ex Iudeis non pauci credidissent,
sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt
mentionem, de asina uero
Dominus, cum etiam ex Iudeis non pauci credidissent,
sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt
mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem
discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et pullum. Et posuerunt
super eos uestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. Dicat nunc fatuitas
infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta?
*corr. ex prędicata
Iudeis non pauci credidissent,
sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt
mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem
discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et pullum. Et posuerunt
super eos uestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. Dicat nunc fatuitas
infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta?
*corr. ex prędicata
**corr. ex
pauci credidissent,
sed ex gentibus longe plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt
mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem
discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et pullum. Et posuerunt
super eos uestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. Dicat nunc fatuitas
infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta?
*corr. ex prędicata
**corr. ex
plures. Ob hoc puto tres alii Euangelistę pulli tantum fecerunt
mentionem, de asina uero tacuerunt. Subsequenter in Euangelio dicitur: Euntes autem
discipuli fecerunt, sicut pręcepit illis Iesus. Et adduxerunt asinam et pullum. Et posuerunt
super eos uestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. Dicat nunc fatuitas
infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta?
*corr. ex prędicata
**corr. ex quedam
***corr. ex
nunc fatuitas
infidelium Iudeorum, quis unquam regum sic urbem eorum introierit, sicut pręuidit propheta?
*corr. ex prędicata
**corr. ex quedam
***corr. ex manifestus
Et, si nullum ante aut postea ita ingressum constat, agnoscant hunc, qui ita ingressus est,
regem fuisse suum. Si enim credunt prophetę, profecto credere debent et hoc in Christo,
qui crucifixus est, fuisse impletum.
Sequitur: Plurima autem turba
**corr. ex quedam
***corr. ex manifestus
Et, si nullum ante aut postea ita ingressum constat, agnoscant hunc, qui ita ingressus est,
regem fuisse suum. Si enim credunt prophetę, profecto credere debent et hoc in Christo,
qui crucifixus est, fuisse impletum.
Sequitur: Plurima autem turba strauerunt uestimenta sua in uia, alii autem cędebant
ramos de arboribus, et sternebant in uia. Turbę autem, quę pręcedebant, et quę sequebantur
clamabant:
est,
regem fuisse suum. Si enim credunt prophetę, profecto credere debent et hoc in Christo,
qui crucifixus est, fuisse impletum.
Sequitur: Plurima autem turba strauerunt uestimenta sua in uia, alii autem cędebant
ramos de arboribus, et sternebant in uia. Turbę autem, quę pręcedebant, et quę sequebantur
clamabant: Osanna filio Dauid. Benedictus, qui uenit in nomine Domini. Osanna in
excelsis. Quasi regi honorem deferebant, quasi Deum, ut ipsos
Osanna*
prophetę, profecto credere debent et hoc in Christo,
qui crucifixus est, fuisse impletum.
Sequitur: Plurima autem turba strauerunt uestimenta sua in uia, alii autem cędebant
ramos de arboribus, et sternebant in uia. Turbę autem, quę pręcedebant, et quę sequebantur
clamabant: Osanna filio Dauid. Benedictus, qui uenit in nomine Domini. Osanna in
excelsis. Quasi regi honorem deferebant, quasi Deum, ut ipsos
Osanna*
saluaret, obsecrabantur. Osanna enim Hebraicum est.
anna autem apud Iudeos
interiectio obsecrantis est. Rursum hi dicunt: Osanna, quia repetitum uerbum
magis mouet. Quo autem locorum saluari cupiant, ostendunt addendo: in excelsis,
hoc est in cęlestibus, ubi uera salus credentium est et perennis gloria, non in terra, in qua
nihil stabile esse potest, nihil firmum. Dixerunt autem: Benedictus, qui uenit in nomine
Domini, quia ipse Iesus in nomine Patris fatebatur se uenisse. Has autem illorum
laudationes prędixerat psalmista ad Dominum dicens:
non in terra, in qua
nihil stabile esse potest, nihil firmum. Dixerunt autem: Benedictus, qui uenit in nomine
Domini, quia ipse Iesus in nomine Patris fatebatur se uenisse. Has autem illorum
laudationes prędixerat psalmista ad Dominum dicens: Ex ore infantium et lactentium
perfecisti laudem. Hoc de se prophetatum ipse Iesus dixit, cum pueris in templo osanna
canentibus pharisei et scribę indignarentur et laudi eius, quem et ipsi laudare debebant,
inuiderent cumque sibi pręferri grauiter ferrent.
Coacto igitur
quia ipse Iesus in nomine Patris fatebatur se uenisse. Has autem illorum
laudationes prędixerat psalmista ad Dominum dicens: Ex ore infantium et lactentium
perfecisti laudem. Hoc de se prophetatum ipse Iesus dixit, cum pueris in templo osanna
canentibus pharisei et scribę indignarentur et laudi eius, quem et ipsi laudare debebant,
inuiderent cumque sibi pręferri grauiter ferrent.
Coacto igitur iterum concilio in atrio Caiphę pontificis pari omnium consensu deliberant
atque decernunt perdere Saluatorem. Quem** certe infelicius
Patris fatebatur se uenisse. Has autem illorum
laudationes prędixerat psalmista ad Dominum dicens: Ex ore infantium et lactentium
perfecisti laudem. Hoc de se prophetatum ipse Iesus dixit, cum pueris in templo osanna
canentibus pharisei et scribę indignarentur et laudi eius, quem et ipsi laudare debebant,
inuiderent cumque sibi pręferri grauiter ferrent.
Coacto igitur iterum concilio in atrio Caiphę pontificis pari omnium consensu deliberant
atque decernunt perdere Saluatorem. Quem** certe infelicius perdiderunt non credendo
se uenisse. Has autem illorum
laudationes prędixerat psalmista ad Dominum dicens: Ex ore infantium et lactentium
perfecisti laudem. Hoc de se prophetatum ipse Iesus dixit, cum pueris in templo osanna
canentibus pharisei et scribę indignarentur et laudi eius, quem et ipsi laudare debebant,
inuiderent cumque sibi pręferri grauiter ferrent.
Coacto igitur iterum concilio in atrio Caiphę pontificis pari omnium consensu deliberant
atque decernunt perdere Saluatorem. Quem** certe infelicius perdiderunt non credendo quam
ueniam petere uoluissent. Quando
autem id, quod inter se agitauerant, perfecturi essent, ipse discipulis suis * corr. ex
Osanua
**corr. ex qnem
a peruit dicens: Scitis, quia post biduum Pascha fiet, et Filius hominis
tradetur, ut crucifigatur. Deinde, cum ad Patrem, ut clarificaretur, orasset et uocem
de cęlo lapsam audisset dicentis: Et clarificaui et clarificabo, uictoriam
aduersus diabolum mox futuram nunciauit dicens: Nunc iudicium est mundi;
suis * corr. ex
Osanua
**corr. ex qnem
a peruit dicens: Scitis, quia post biduum Pascha fiet, et Filius hominis
tradetur, ut crucifigatur. Deinde, cum ad Patrem, ut clarificaretur, orasset et uocem
de cęlo lapsam audisset dicentis: Et clarificaui et clarificabo, uictoriam
aduersus diabolum mox futuram nunciauit dicens: Nunc iudicium est mundi; nunc princeps
huius mundi eiicietur foras. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad
**corr. ex qnem
a peruit dicens: Scitis, quia post biduum Pascha fiet, et Filius hominis
tradetur, ut crucifigatur. Deinde, cum ad Patrem, ut clarificaretur, orasset et uocem
de cęlo lapsam audisset dicentis: Et clarificaui et clarificabo, uictoriam
aduersus diabolum mox futuram nunciauit dicens: Nunc iudicium est mundi; nunc princeps
huius mundi eiicietur foras. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad
meipsum. Non de iudicio, quod in fine seculi erit,
ex qnem
a peruit dicens: Scitis, quia post biduum Pascha fiet, et Filius hominis
tradetur, ut crucifigatur. Deinde, cum ad Patrem, ut clarificaretur, orasset et uocem
de cęlo lapsam audisset dicentis: Et clarificaui et clarificabo, uictoriam
aduersus diabolum mox futuram nunciauit dicens: Nunc iudicium est mundi; nunc princeps
huius mundi eiicietur foras. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad
meipsum. Non de iudicio, quod in fine seculi erit, loquitur, sed
Deinde, cum ad Patrem, ut clarificaretur, orasset et uocem
de cęlo lapsam audisset dicentis: Et clarificaui et clarificabo, uictoriam
aduersus diabolum mox futuram nunciauit dicens: Nunc iudicium est mundi; nunc princeps
huius mundi eiicietur foras. Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad
meipsum. Non de iudicio, quod in fine seculi erit, loquitur, sed quo eiicitur diabolus,
ne gentibus dominetur idola colentibus nec sanctos detineat in inferno. Quod tunc quidem est
factum, cum Iesus exaltatus est in cruce
Et ego, si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad
meipsum. Non de iudicio, quod in fine seculi erit, loquitur, sed quo eiicitur diabolus,
ne gentibus dominetur idola colentibus nec sanctos detineat in inferno. Quod tunc quidem est
factum, cum Iesus exaltatus est in cruce et a corpore separatus descendit ad inferos patresque
deleto maledictionis chirographo ad benedictionis transtulit lucem. Hunc de diabolo superato
triumphum in tertio uolumine suo loco, qualiter a prophetis prędictus fuerit, exponemus. Nunc,
quę sequuntur, indagabimus.
patresque
deleto maledictionis chirographo ad benedictionis transtulit lucem. Hunc de diabolo superato
triumphum in tertio uolumine suo loco, qualiter a prophetis prędictus fuerit, exponemus. Nunc,
quę sequuntur, indagabimus.
Iudeis negantibus ipsum esse Christum et insultantibus ille — ut Ioannes refert —
abiit et abscondit se ab eis. Hac de causa hoc factum esse reor, ut discamus
furente aduersario recedere potius quam manere, ut, quem pręsentia nostra ad iracundiam
inflammat, absentia mitiget. Huius autem absconsionis
transtulit lucem. Hunc de diabolo superato
triumphum in tertio uolumine suo loco, qualiter a prophetis prędictus fuerit, exponemus. Nunc,
quę sequuntur, indagabimus.
Iudeis negantibus ipsum esse Christum et insultantibus ille — ut Ioannes refert —
abiit et abscondit se ab eis. Hac de causa hoc factum esse reor, ut discamus
furente aduersario recedere potius quam manere, ut, quem pręsentia nostra ad iracundiam
inflammat, absentia mitiget. Huius autem absconsionis typus pręcessit in rege Dauid, qui
Saulis iram fugiens
Hac de causa hoc factum esse reor, ut discamus
furente aduersario recedere potius quam manere, ut, quem pręsentia nostra ad iracundiam
inflammat, absentia mitiget. Huius autem absconsionis typus pręcessit in rege Dauid, qui
Saulis iram fugiens latebras sibi quęritauit et nunc in speluncis, nunc in montibus occultabat
sese, ne interimeretur, priusquam illo morte sublato regnum acciperet.
Communio
Post hęc Iesus domum cuiusdam ingressus Pascha cum discipulis celebrat. Tunc panem et
et nunc in speluncis, nunc in montibus occultabat
sese, ne interimeretur, priusquam illo morte sublato regnum acciperet.
Communio
Post hęc Iesus domum cuiusdam ingressus Pascha cum discipulis celebrat. Tunc panem et
uinum benedicens obtulit discipulis hortatusque est eos, ut sub panis uinique specie corpus
ipsius et sanguinem comederent ac biberent. Cuius quidem rei multis ante seculis factum fuerat
signum in Melchisedech sacerdotis earundem rerum sacrificio. Offerens enim panem et uinum,
regnum acciperet.
Communio
Post hęc Iesus domum cuiusdam ingressus Pascha cum discipulis celebrat. Tunc panem et
uinum benedicens obtulit discipulis hortatusque est eos, ut sub panis uinique specie corpus
ipsius et sanguinem comederent ac biberent. Cuius quidem rei multis ante seculis factum fuerat
signum in Melchisedech sacerdotis earundem rerum sacrificio. Offerens enim panem et uinum,
Abrahę tunc aduersariorum uictori benedixit, ut in Genesi est scriptum. Abraham autem dedit ei
panem et
uinum benedicens obtulit discipulis hortatusque est eos, ut sub panis uinique specie corpus
ipsius et sanguinem comederent ac biberent. Cuius quidem rei multis ante seculis factum fuerat
signum in Melchisedech sacerdotis earundem rerum sacrificio. Offerens enim panem et uinum,
Abrahę tunc aduersariorum uictori benedixit, ut in Genesi est scriptum. Abraham autem dedit ei
decimas omnium. Ex quo significatum uidetur Christi corpore et sanguine illos uesci debere,
qui uitia uicerint seque ad capessendas disposuerint uirtutes. Nulla enim Deo
multis ante seculis factum fuerat
signum in Melchisedech sacerdotis earundem rerum sacrificio. Offerens enim panem et uinum,
Abrahę tunc aduersariorum uictori benedixit, ut in Genesi est scriptum. Abraham autem dedit ei
decimas omnium. Ex quo significatum uidetur Christi corpore et sanguine illos uesci debere,
qui uitia uicerint seque ad capessendas disposuerint uirtutes. Nulla enim Deo gratior uictoria
quam seipsum uincere nec decima placabilior quam iustitię pietatisque colendę operam dare.
Hanc pręterea coenam Domini nostri
quam seipsum uincere nec decima placabilior quam iustitię pietatisque colendę operam dare.
Hanc pręterea coenam Domini nostri figurabat Salomonis conuiuium. Cum enim dono Dei
sapientiam accepisset, uenit Hierusalem, stetit coram arca, obtulit holocausta et, sicut est
scriptum, fecit uictimas pacificas et grande conuiuium uniuersis famulis suis. Sapientia
igitur nobis opus est ad examinandam conscientiam, ad purganda peccata, ad pacem cum Deo et
proximis habendam, quoties ad sacrum altaris conuiuium sumus accessuri. Quicquid in
pietatisque colendę operam dare.
Hanc pręterea coenam Domini nostri figurabat Salomonis conuiuium. Cum enim dono Dei
sapientiam accepisset, uenit Hierusalem, stetit coram arca, obtulit holocausta et, sicut est
scriptum, fecit uictimas pacificas et grande conuiuium uniuersis famulis suis. Sapientia
igitur nobis opus est ad examinandam conscientiam, ad purganda peccata, ad pacem cum Deo et
proximis habendam, quoties ad sacrum altaris conuiuium sumus accessuri. Quicquid in male
purgatum stomachum ingeritur, ęgrotationis
dono Dei
sapientiam accepisset, uenit Hierusalem, stetit coram arca, obtulit holocausta et, sicut est
scriptum, fecit uictimas pacificas et grande conuiuium uniuersis famulis suis. Sapientia
igitur nobis opus est ad examinandam conscientiam, ad purganda peccata, ad pacem cum Deo et
proximis habendam, quoties ad sacrum altaris conuiuium sumus accessuri. Quicquid in male
purgatum stomachum ingeritur, ęgrotationis incrementum est, non remedium. Qui ergo indigne
manducat, iudicium sibi manducat. Offendit enim Deum* in uas immundum cibum mundissimum
deserto, cum Aegypto relicta Terram promissionis
ingredi maturaret. Hic ille agnus est, quo uesci iubemur lumbis pręcinctis zona castitatis.
Hic est azimus panis cum lactucis edendus agrestibus, in quibus poenitentię amaritudo est. De
isto prophetauit Esaias, cum diceret: Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in
monte hoc conuiuium pinguium, conuiuium uindemię, pinguium medullatorum,** uindemię defecatę.
Et iterum: Dabit tibi Dominus panem arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui
panis cum lactucis edendus agrestibus, in quibus poenitentię amaritudo est. De
isto prophetauit Esaias, cum diceret: Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in
monte hoc conuiuium pinguium, conuiuium uindemię, pinguium medullatorum,** uindemię defecatę.
Et iterum: Dabit tibi Dominus panem arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona
poenitentię amaritudo est. De
isto prophetauit Esaias, cum diceret: Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in
monte hoc conuiuium pinguium, conuiuium uindemię, pinguium medullatorum,** uindemię defecatę.
Et iterum: Dabit tibi Dominus panem arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu
amaritudo est. De
isto prophetauit Esaias, cum diceret: Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in
monte hoc conuiuium pinguium, conuiuium uindemię, pinguium medullatorum,** uindemię defecatę.
Et iterum: Dabit tibi Dominus panem arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu pecorum et
medullatorum,** uindemię defecatę.
Et iterum: Dabit tibi Dominus panem arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu pecorum et armentorum. Foetus
pecorum in Ecclesia conuentus simpliciorum est, armenta illi, qui eis pręsunt et ante alios
ambulant, ne uia***** aberrent, qui sequuntur.
panem arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu pecorum et armentorum. Foetus
pecorum in Ecclesia conuentus simpliciorum est, armenta illi, qui eis pręsunt et ante alios
ambulant, ne uia***** aberrent, qui sequuntur.
De illis uero, qui Euangelio increduli dicunt: Nauseat anima nostra super
arctum et aquam breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu pecorum et armentorum. Foetus
pecorum in Ecclesia conuentus simpliciorum est, armenta illi, qui eis pręsunt et ante alios
ambulant, ne uia***** aberrent, qui sequuntur.
De illis uero, qui Euangelio increduli dicunt: Nauseat anima nostra super cibo
breuem, et non faciet auolare
a te ultra doctorem tuum, qui utique in Euangelio ait: Ero uobiscum usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu pecorum et armentorum. Foetus
pecorum in Ecclesia conuentus simpliciorum est, armenta illi, qui eis pręsunt et ante alios
ambulant, ne uia***** aberrent, qui sequuntur.
De illis uero, qui Euangelio increduli dicunt: Nauseat anima nostra super cibo isto
usque ad
consummationem*** seculi. Prędixit de ipso et Hieremias, ubi ait: Confluent ad
bona Domini, super**** frumento, uino et oleo, et foetu pecorum et armentorum. Foetus
pecorum in Ecclesia conuentus simpliciorum est, armenta illi, qui eis pręsunt et ante alios
ambulant, ne uia***** aberrent, qui sequuntur.
De illis uero, qui Euangelio increduli dicunt: Nauseat anima nostra super cibo isto
leuissimo, in Osee propheta conqueritur Dominus dicens: Super triticum et uinum
*add.
est, armenta illi, qui eis pręsunt et ante alios
ambulant, ne uia***** aberrent, qui sequuntur.
De illis uero, qui Euangelio increduli dicunt: Nauseat anima nostra super cibo isto
leuissimo, in Osee propheta conqueritur Dominus dicens: Super triticum et uinum
*add.
**corr. ex medulatorum
***corr. ex consumationem
****corr. ex snp
*****corr. ex uiam
ruminabant, et
triticum et uinum
*add.
**corr. ex medulatorum
***corr. ex consumationem
****corr. ex snp
*****corr. ex uiam
ruminabant, et recesserunt a me. Ac ne illis, qui tanti erroris causa et
caput fuerint, impune sit, subiungit: Cadent in gladio principes eorum. Gladius
iste non corpus interimit, sed quod multo acrius est, animam condemnat. Hic est enim, quem
Ioannes in Apocalypsi uidit
ex medulatorum
***corr. ex consumationem
****corr. ex snp
*****corr. ex uiam
ruminabant, et recesserunt a me. Ac ne illis, qui tanti erroris causa et
caput fuerint, impune sit, subiungit: Cadent in gladio principes eorum. Gladius
iste non corpus interimit, sed quod multo acrius est, animam condemnat. Hic est enim, quem
Ioannes in Apocalypsi uidit procedentem de ore Dei. Porro idem propheta de iis, qui fide
eorum. Gladius
iste non corpus interimit, sed quod multo acrius est, animam condemnat. Hic est enim, quem
Ioannes in Apocalypsi uidit procedentem de ore Dei. Porro idem propheta de iis, qui fide
sacramentum hoc suscipiunt:* Viuent — inquit — tritico, et germinabunt
quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Memoriale passionis Dominicę est, quod
nunc in altare a sacerdote consecratur. Et qui de illo digne fideliterque pascitur, uiuet in
ęternum. Et sicut uinea germinans foliis uirentibus uestitur, ita ille
de ore Dei. Porro idem propheta de iis, qui fide
sacramentum hoc suscipiunt:* Viuent — inquit — tritico, et germinabunt
quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Memoriale passionis Dominicę est, quod
nunc in altare a sacerdote consecratur. Et qui de illo digne fideliterque pascitur, uiuet in
ęternum. Et sicut uinea germinans foliis uirentibus uestitur, ita ille beatitudinis luce
operietur et in conspectu diuinę maiestatis perfecti amoris uino inebriabitur.
Inter coenandum autem Dominus exurgens impleuit
hoc suscipiunt:* Viuent — inquit — tritico, et germinabunt
quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Memoriale passionis Dominicę est, quod
nunc in altare a sacerdote consecratur. Et qui de illo digne fideliterque pascitur, uiuet in
ęternum. Et sicut uinea germinans foliis uirentibus uestitur, ita ille beatitudinis luce
operietur et in conspectu diuinę maiestatis perfecti amoris uino inebriabitur.
Inter coenandum autem Dominus exurgens impleuit peluim aqua et lauare coepit pedes
discipulorum et extergere
memoriale eius sicut uinum Libani. Memoriale passionis Dominicę est, quod
nunc in altare a sacerdote consecratur. Et qui de illo digne fideliterque pascitur, uiuet in
ęternum. Et sicut uinea germinans foliis uirentibus uestitur, ita ille beatitudinis luce
operietur et in conspectu diuinę maiestatis perfecti amoris uino inebriabitur.
Inter coenandum autem Dominus exurgens impleuit peluim aqua et lauare coepit pedes
discipulorum et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et
illo digne fideliterque pascitur, uiuet in
ęternum. Et sicut uinea germinans foliis uirentibus uestitur, ita ille beatitudinis luce
operietur et in conspectu diuinę maiestatis perfecti amoris uino inebriabitur.
Inter coenandum autem Dominus exurgens impleuit peluim aqua et lauare coepit pedes
discipulorum et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi
in
ęternum. Et sicut uinea germinans foliis uirentibus uestitur, ita ille beatitudinis luce
operietur et in conspectu diuinę maiestatis perfecti amoris uino inebriabitur.
Inter coenandum autem Dominus exurgens impleuit peluim aqua et lauare coepit pedes
discipulorum et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et
et in conspectu diuinę maiestatis perfecti amoris uino inebriabitur.
Inter coenandum autem Dominus exurgens impleuit peluim aqua et lauare coepit pedes
discipulorum et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum
peluim aqua et lauare coepit pedes
discipulorum et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse
pedes
discipulorum et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes,
et extergere linteo, quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes,
quando ne pedes
quo erat pręcinctus. Hanc lotionem pręuidit Propheta, qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes,
quando ne pedes quidem, id est nec ipsos
qui
ait: Lauabis me, et super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes,
quando ne pedes quidem, id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos
super niuem dealbabor. Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes,
quando ne pedes quidem, id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos
relinqui passus est Dominus.
Ipse enim Dominus iis, qui credunt in
eum, quasi ignis conflans — ut Malachias ait — et quasi herba fullonum; et sedebit
conflans et emundans argentum; et purgabit filios Leui, hoc est apostolos, et
collabit eos quasi aurum et quasi argentum. Et erunt Domino offerentes sacrificia in
iustitia. Qua in re instruimur, quam puros ac mundos esse oporteat Dei sacerdotes,
quando ne pedes quidem, id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos
relinqui passus est Dominus. Deinde de Iudę
id est nec ipsos humanę imbecillitatis motus, in discipulis inquinatos
relinqui passus est Dominus. Deinde de Iudę proditione prędicit, ut nihil sibi occultum, nihil
ignotum ostendat. Amen dico uobis — inquit — unus uestrum me traditurus
est. Et: Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Pręterea
iuxta Ioannis Euangelium propter Iudam dixit, quia mundi erant, sed non omnes. Item: Ego
scio, quos elegerim, hoc est, non illum, qui non mea pręscientia, sed sua culpa
periturus est.
Qui intingit mecum manum in paropside, hic me tradet. Pręterea
iuxta Ioannis Euangelium propter Iudam dixit, quia mundi erant, sed non omnes. Item: Ego
scio, quos elegerim, hoc est, non illum, qui non mea pręscientia, sed sua culpa
periturus est. Et ut ante de illo prophetatum doceret, subiunxit: ut adimpleatur
Scriptura: qui manducat mecum panem, leuabit contra me calcaneum suum. Hoc psalmi
quadragesimi est, sed iuxta Septuaginta *corr. ex suscipit
i nterpretum
adimpleatur
Scriptura: qui manducat mecum panem, leuabit contra me calcaneum suum. Hoc psalmi
quadragesimi est, sed iuxta Septuaginta *corr. ex suscipit
i nterpretum ęditionem. Aliter enim in Hieronymi interpretatione legitur, et
tamen sub uerbis dissonis eadem continetur sententia. Non* aliud intelligitur, siue isto, siue
illo, quo superius diximus, modo proferas. Ait enim Iudam, qui secum manducabat, qui suus
discipulus erat, sibi fore aduersarium atque inimicum. Quod etiam in quinquagesimoquarto
Non* aliud intelligitur, siue isto, siue
illo, quo superius diximus, modo proferas. Ait enim Iudam, qui secum manducabat, qui suus
discipulus erat, sibi fore aduersarium atque inimicum. Quod etiam in quinquagesimoquarto
psalmo repetit dicens: Tu uero homo unanimis, dux meus et notus meus, qui simul mecum
dulces capiebas cibos, in domo Dei ambulauimus cum consensu. Vt autem ob proditionem
cum aliis sui similibus damnandum nunciet, subdit: Veniat mors super illos, et
descendant in infernum uiuentes. Quod cum illo in Euangelio
psalmo repetit dicens: Tu uero homo unanimis, dux meus et notus meus, qui simul mecum
dulces capiebas cibos, in domo Dei ambulauimus cum consensu. Vt autem ob proditionem
cum aliis sui similibus damnandum nunciet, subdit: Veniat mors super illos, et
descendant in infernum uiuentes. Quod cum illo in Euangelio dicto conuenit: Vę
homini illi, per quem Filius hominis tradetur.
Timeant igitur pii et sancti homines humanę fragilitatis exitum, si Iudę initia sic
laudantur: unanimis, dux,
cum aliis sui similibus damnandum nunciet, subdit: Veniat mors super illos, et
descendant in infernum uiuentes. Quod cum illo in Euangelio dicto conuenit: Vę
homini illi, per quem Filius hominis tradetur.
Timeant igitur pii et sancti homines humanę fragilitatis exitum, si Iudę initia sic
laudantur: unanimis, dux, notus Dominoque consentiens et in fine mutatus ad tam execrandum
deuolutus sit flagitium, ut Dominum suum uenderet et se perderet, in illum impius, in se
crudelis. Hunc figurabat Achan,
uiuentes. Quod cum illo in Euangelio dicto conuenit: Vę
homini illi, per quem Filius hominis tradetur.
Timeant igitur pii et sancti homines humanę fragilitatis exitum, si Iudę initia sic
laudantur: unanimis, dux, notus Dominoque consentiens et in fine mutatus ad tam execrandum
deuolutus sit flagitium, ut Dominum suum uenderet et se perderet, in illum impius, in se
crudelis. Hunc figurabat Achan, qui auaritię stimulis concitatus de anathemate urbis Hierico
ausus est siclos argenti aureamque regulam furto surripere.
per quem Filius hominis tradetur.
Timeant igitur pii et sancti homines humanę fragilitatis exitum, si Iudę initia sic
laudantur: unanimis, dux, notus Dominoque consentiens et in fine mutatus ad tam execrandum
deuolutus sit flagitium, ut Dominum suum uenderet et se perderet, in illum impius, in se
crudelis. Hunc figurabat Achan, qui auaritię stimulis concitatus de anathemate urbis Hierico
ausus est siclos argenti aureamque regulam furto surripere. Quam ob rem sacrilegii conuictum
lapidibus obruerunt. Eo interempto Deus placatus est et
et se perderet, in illum impius, in se
crudelis. Hunc figurabat Achan, qui auaritię stimulis concitatus de anathemate urbis Hierico
ausus est siclos argenti aureamque regulam furto surripere. Quam ob rem sacrilegii conuictum
lapidibus obruerunt. Eo interempto Deus placatus est et Iesus Naue aduersus hostem uictoria
est potitus. Ita et Iesus noster Iuda perdito diabolum uicit atque de illo triumphauit in
cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis hominibusque
imperaturus ascendendo.
Interim tamen, antequam Iudas
figurabat Achan, qui auaritię stimulis concitatus de anathemate urbis Hierico
ausus est siclos argenti aureamque regulam furto surripere. Quam ob rem sacrilegii conuictum
lapidibus obruerunt. Eo interempto Deus placatus est et Iesus Naue aduersus hostem uictoria
est potitus. Ita et Iesus noster Iuda perdito diabolum uicit atque de illo triumphauit in
cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis hominibusque
imperaturus ascendendo.
Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia
siclos argenti aureamque regulam furto surripere. Quam ob rem sacrilegii conuictum
lapidibus obruerunt. Eo interempto Deus placatus est et Iesus Naue aduersus hostem uictoria
est potitus. Ita et Iesus noster Iuda perdito diabolum uicit atque de illo triumphauit in
cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis hominibusque
imperaturus ascendendo.
Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia
secum in tentationibus permanserint, pollicetur eos regnaturos secum et secum super
furto surripere. Quam ob rem sacrilegii conuictum
lapidibus obruerunt. Eo interempto Deus placatus est et Iesus Naue aduersus hostem uictoria
est potitus. Ita et Iesus noster Iuda perdito diabolum uicit atque de illo triumphauit in
cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis hominibusque
imperaturus ascendendo.
Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia
secum in tentationibus permanserint, pollicetur eos regnaturos secum et secum super thronos
sedendo
Ita et Iesus noster Iuda perdito diabolum uicit atque de illo triumphauit in
cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis hominibusque
imperaturus ascendendo.
Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia
secum in tentationibus permanserint, pollicetur eos regnaturos secum et secum super thronos
sedendo iudicaturos infidas Iudeorum tribus. Hoc in psalmis erat prophetatum Spiritu Sancto
dicente: Illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum** Dauid, hoc
cruce moriendo et de sepulchro resurgendo et de terra in cęlum angelis hominibusque
imperaturus ascendendo.
Interim tamen, antequam Iudas perisset, commendat discipulorum constantiam Dominus et, quia
secum in tentationibus permanserint, pollicetur eos regnaturos secum et secum super thronos
sedendo iudicaturos infidas Iudeorum tribus. Hoc in psalmis erat prophetatum Spiritu Sancto
dicente: Illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum** Dauid, hoc est
super Ecclesiam Christi, ut eos *add.
**corr. ex
Iudeorum tribus. Hoc in psalmis erat prophetatum Spiritu Sancto
dicente: Illic sederunt sedes in iudicio, sedes super domum** Dauid, hoc est
super Ecclesiam Christi, ut eos *add.
**corr. ex donum
iudicent et condemnent, qui Dei Filium despexerunt. In Esaia quoque locutus est
Dominus: Brachia mea populos iudicabunt, id est apostoli, qui primaria membra
Ecclesię sunt, cuius caput Christus est.
Deinde ad Petrum loquens: Symon — inquit — ecce
iudicabunt, id est apostoli, qui primaria membra
Ecclesię sunt, cuius caput Christus est.
Deinde ad Petrum loquens: Symon — inquit — ecce Sathanas expetiuit uos,
ut cribraret sicut triticum. Ego autem rogaui pro te, ut non deficiat fides tua, et tu
aliquando conuersus confirma fratres tuos. Quibus uerbis uniuersa quidem consolanda
est Ecclesia. Sęuiant igitur infideles, persequantur, urbes, agros regna Christianorum
occupent, toti terrarum orbi imperent. Efficere non ualebunt, ut Petri deficiat fides. Inter
aliquando conuersus confirma fratres tuos. Quibus uerbis uniuersa quidem consolanda
est Ecclesia. Sęuiant igitur infideles, persequantur, urbes, agros regna Christianorum
occupent, toti terrarum orbi imperent. Efficere non ualebunt, ut Petri deficiat fides. Inter
turbines et procellas seculi, inter insurgentes mundi fluctus concuti quassarique poterit,
euerti non poterit. Denique, quandiu homines super terram stabunt, stabit et Christi cultus in
terra. Argumento nobis esse potest ipsa postremi iudicii dies. Dicitur enim in Euangelio:
Nisi
regna Christianorum
occupent, toti terrarum orbi imperent. Efficere non ualebunt, ut Petri deficiat fides. Inter
turbines et procellas seculi, inter insurgentes mundi fluctus concuti quassarique poterit,
euerti non poterit. Denique, quandiu homines super terram stabunt, stabit et Christi cultus in
terra. Argumento nobis esse potest ipsa postremi iudicii dies. Dicitur enim in Euangelio:
Nisi breuiati fuissent dies illi, non fuisset salua omnis caro, sed propter electos
breuiabuntur. Nulli autem est dubium, quin Euangelista fidelis eos, qui
Nisi breuiati fuissent dies illi, non fuisset salua omnis caro, sed propter electos
breuiabuntur. Nulli autem est dubium, quin Euangelista fidelis eos, qui in Christo
credunt, uocet electos. Qui si usque in finem permansuri sunt, Petri fides Christique, Dei et
Domini nostri, religio in finem usque perseuerabit. Et tunc demum reliquię quoque Israhel ad
Christum conuersę saluę fient. Quanuis igitur toti terrę gentes dominentur Machumetanę, semper
extabit hęc uictoria, quę uincit mundum, fides nostra. Et hanc unam, quam orbi
salua omnis caro, sed propter electos
breuiabuntur. Nulli autem est dubium, quin Euangelista fidelis eos, qui in Christo
credunt, uocet electos. Qui si usque in finem permansuri sunt, Petri fides Christique, Dei et
Domini nostri, religio in finem usque perseuerabit. Et tunc demum reliquię quoque Israhel ad
Christum conuersę saluę fient. Quanuis igitur toti terrę gentes dominentur Machumetanę, semper
extabit hęc uictoria, quę uincit mundum, fides nostra. Et hanc unam, quam orbi imperans
Romanorum potentia delere nequiuit, nec Turcarum
Petri fides Christique, Dei et
Domini nostri, religio in finem usque perseuerabit. Et tunc demum reliquię quoque Israhel ad
Christum conuersę saluę fient. Quanuis igitur toti terrę gentes dominentur Machumetanę, semper
extabit hęc uictoria, quę uincit mundum, fides nostra. Et hanc unam, quam orbi imperans
Romanorum potentia delere nequiuit, nec Turcarum quidem uis delebit. Plus multo uirium habet
unica Christi pro Petro facta oratio quam omnium hominum in aduersum tendentium conatus. Bono
animo estote, fideles, nec uos terreat, quod inimici uestri
dominatu parumper usi ad ęternos descendent cruciatus in infernum.
Porro, fidei sacrę in Christo credentium perpetuitatem in hoc seculo futuram — in alioenim non
erit fides, sed fidei retributio — Scriptura quoque Vetus testatur, quę ait:
Omne munus et iniquitas delebitur, et fides in seculum stabit. Et in Hieremia
est scriptum: Sanctum Domini non euelletur, et non destruetur in ęternum. Sanctum
autem Domini credentium fides est. Micheas quoque, dum de Christi aduentu uaticinatur, postea
infert: Nos
ad ęternos descendent cruciatus in infernum.
Porro, fidei sacrę in Christo credentium perpetuitatem in hoc seculo futuram — in alioenim non
erit fides, sed fidei retributio — Scriptura quoque Vetus testatur, quę ait:
Omne munus et iniquitas delebitur, et fides in seculum stabit. Et in Hieremia
est scriptum: Sanctum Domini non euelletur, et non destruetur in ęternum. Sanctum
autem Domini credentium fides est. Micheas quoque, dum de Christi aduentu uaticinatur, postea
infert: Nos autem ambulabimus in
infernum.
Porro, fidei sacrę in Christo credentium perpetuitatem in hoc seculo futuram — in alioenim non
erit fides, sed fidei retributio — Scriptura quoque Vetus testatur, quę ait:
Omne munus et iniquitas delebitur, et fides in seculum stabit. Et in Hieremia
est scriptum: Sanctum Domini non euelletur, et non destruetur in ęternum. Sanctum
autem Domini credentium fides est. Micheas quoque, dum de Christi aduentu uaticinatur, postea
infert: Nos autem ambulabimus in nomine Domini, Dei nostri, in
in hoc seculo futuram — in alioenim non
erit fides, sed fidei retributio — Scriptura quoque Vetus testatur, quę ait:
Omne munus et iniquitas delebitur, et fides in seculum stabit. Et in Hieremia
est scriptum: Sanctum Domini non euelletur, et non destruetur in ęternum. Sanctum
autem Domini credentium fides est. Micheas quoque, dum de Christi aduentu uaticinatur, postea
infert: Nos autem ambulabimus in nomine Domini, Dei nostri, in ęternum et ultra.
Ad hęc in psalmis Prophetę ad Ecclesiam uox
in Hieremia
est scriptum: Sanctum Domini non euelletur, et non destruetur in ęternum. Sanctum
autem Domini credentium fides est. Micheas quoque, dum de Christi aduentu uaticinatur, postea
infert: Nos autem ambulabimus in nomine Domini, Dei nostri, in ęternum et ultra.
Ad hęc in psalmis Prophetę ad Ecclesiam uox est: Pro patribus tuis nati sunt tibi filii;
constitues eos principes super omnem terram. Memores erunt nominis tui in omni generatione et
progenie.* Propterea populi confitebuntur tibi in ęternum et in
infert: Nos autem ambulabimus in nomine Domini, Dei nostri, in ęternum et ultra.
Ad hęc in psalmis Prophetę ad Ecclesiam uox est: Pro patribus tuis nati sunt tibi filii;
constitues eos principes super omnem terram. Memores erunt nominis tui in omni generatione et
progenie.* Propterea populi confitebuntur tibi in ęternum et in seculum seculi.
Patribus enim successerunt apostoli, apostolis reliqui religionis pręsides. Nec episcopi ergo
nec populi, quibus ipsi pręsint, usque in finem seculi huius unquam deesse poterunt.
in ęternum et ultra.
Ad hęc in psalmis Prophetę ad Ecclesiam uox est: Pro patribus tuis nati sunt tibi filii;
constitues eos principes super omnem terram. Memores erunt nominis tui in omni generatione et
progenie.* Propterea populi confitebuntur tibi in ęternum et in seculum seculi.
Patribus enim successerunt apostoli, apostolis reliqui religionis pręsides. Nec episcopi ergo
nec populi, quibus ipsi pręsint, usque in finem seculi huius unquam deesse poterunt.
Vnde in alio psalmo ipsum Dominum alloquitur Propheta et ait:
ęternum et in seculum seculi.
Patribus enim successerunt apostoli, apostolis reliqui religionis pręsides. Nec episcopi ergo
nec populi, quibus ipsi pręsint, usque in finem seculi huius unquam deesse poterunt.
Vnde in alio psalmo ipsum Dominum alloquitur Propheta et ait: Filii seruorum tuorum
habitabunt, et semen eorum in seculum dirigetur. Quos dixit patres, eos nunc appellat seruos.
Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos
iterum parturio, donec formetur in uobis Christus.
enim successerunt apostoli, apostolis reliqui religionis pręsides. Nec episcopi ergo
nec populi, quibus ipsi pręsint, usque in finem seculi huius unquam deesse poterunt.
Vnde in alio psalmo ipsum Dominum alloquitur Propheta et ait: Filii seruorum tuorum
habitabunt, et semen eorum in seculum dirigetur. Quos dixit patres, eos nunc appellat seruos.
Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos
iterum parturio, donec formetur in uobis Christus.
Post multa, quę in Ioannis Euangelio
populi, quibus ipsi pręsint, usque in finem seculi huius unquam deesse poterunt.
Vnde in alio psalmo ipsum Dominum alloquitur Propheta et ait: Filii seruorum tuorum
habitabunt, et semen eorum in seculum dirigetur. Quos dixit patres, eos nunc appellat seruos.
Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos
iterum parturio, donec formetur in uobis Christus.
Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate
conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum
Quos dixit patres, eos nunc appellat seruos.
Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos
iterum parturio, donec formetur in uobis Christus.
Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate
conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
Filii autem et semen sunt illi, ad quos etiam Apostolus dicebat: Filioli mei, quos
iterum parturio, donec formetur in uobis Christus.
Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate
conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et
mei, quos
iterum parturio, donec formetur in uobis Christus.
Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate
conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem
formetur in uobis Christus.
Post multa, quę in Ioannis Euangelio habentur, de persecutione Iudeorum et impietate
conqueritur dicens: Qui me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem uolens et hoc ante in Veteri Testamento fuisse
me odit, et Patrem meum odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem uolens et hoc ante in Veteri Testamento fuisse prędictum
subiunxit: Sed ut adimpleatur sermo, qui in Lege eorum scriptus est: Quia odio
habuerunt me gratis. Opera quippe ipsa diuinę uirtutis
Patrem meum odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem uolens et hoc ante in Veteri Testamento fuisse prędictum
subiunxit: Sed ut adimpleatur sermo, qui in Lege eorum scriptus est: Quia odio
habuerunt me gratis. Opera quippe ipsa diuinę uirtutis erant, illi in
odit. Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem uolens et hoc ante in Veteri Testamento fuisse prędictum
subiunxit: Sed ut adimpleatur sermo, qui in Lege eorum scriptus est: Quia odio
habuerunt me gratis. Opera quippe ipsa diuinę uirtutis erant, illi in Belzebub
Inseparabilis enim
substantia Pater et Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem uolens et hoc ante in Veteri Testamento fuisse prędictum
subiunxit: Sed ut adimpleatur sermo, qui in Lege eorum scriptus est: Quia odio
habuerunt me gratis. Opera quippe ipsa diuinę uirtutis erant, illi in Belzebub facta
Filius est. Quicquid igitur Filio fit, simul et Patri fit secundum
substantię unitatem. Si opera — inquit — non fecissem, quę nemo alius
fecit, peccatum non haberent. Nunc autem et uiderunt, et oderunt et me et Patrem meum.
Monstrare autem uolens et hoc ante in Veteri Testamento fuisse prędictum
subiunxit: Sed ut adimpleatur sermo, qui in Lege eorum scriptus est: Quia odio
habuerunt me gratis. Opera quippe ipsa diuinę uirtutis erant, illi in Belzebub facta
dixerunt. Quę — inquit —
h oc peccatum non haberent, cuius nunc arguuntur. Etenim ignorantia excusasset
errorem, cum se hominem odisse dicere potuissent, si in illo diuinitatis opera non uidissent.
Quę ut agnoscerent, admonebantur ipso dicente: Si mihi non creditis, operibus
credite. Et: Opera, quę ego facio, ipsa de me perhibent testimonium.
Igitur de tam irrationabili atque iniusto eorum odio prophetatum fuit in Scripturis atque
prędictum.
Quęstio
Dicet fortasse aliquis: Necesse
ideo fuisse prędictum, quia futurum erat, non
autem ideo factum, quia prędictum erat. Alioquin etiam pręsentia, quę esse nouimus, a nostra
notione, ut essent, compelli dicerentur, quod nemo quidem, quam dictu quoque absurdum sit,
ignorat.
Videamus igitur liberum et non necessarium Iudeorum peccatum in eum, quem diligere ac
reuereri debuerunt, quibus in locis Veteris Scripturę, antequam perpetratum foret, fuerit
ostensum. Ipse Dominus, multo antequam in carne apparuisset, per os Esaię conquestus est
dicens: Filios enutriui et
liberum et non necessarium Iudeorum peccatum in eum, quem diligere ac
reuereri debuerunt, quibus in locis Veteris Scripturę, antequam perpetratum foret, fuerit
ostensum. Ipse Dominus, multo antequam in carne apparuisset, per os Esaię conquestus est
dicens: Filios enutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me. Cognouit bos possessorem
suum, et asinus pręsepe domini sui, Ishrahel autem me non cognouit, et populus meus non
intellexit. Post hęc in eosdem exclamauit: Vę, filii desertores, ut faceretis
consilium, et non ex me, et
debuerunt, quibus in locis Veteris Scripturę, antequam perpetratum foret, fuerit
ostensum. Ipse Dominus, multo antequam in carne apparuisset, per os Esaię conquestus est
dicens: Filios enutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me. Cognouit bos possessorem
suum, et asinus pręsepe domini sui, Ishrahel autem me non cognouit, et populus meus non
intellexit. Post hęc in eosdem exclamauit: Vę, filii desertores, ut faceretis
consilium, et non ex me, et ordiremini* telam, et non per spiritum meum. Non enim
Scripturę,
perpetratum foret, fuerit
ostensum. Ipse Dominus, multo antequam in carne apparuisset, per os Esaię conquestus est
dicens: Filios enutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me. Cognouit bos possessorem
suum, et asinus pręsepe domini sui, Ishrahel autem me non cognouit, et populus meus non
intellexit. Post hęc in eosdem exclamauit: Vę, filii desertores, ut faceretis
consilium, et non ex me, et ordiremini* telam, et non per spiritum meum. Non enim
Scripturę, quę** de Christo uenturo erat, secuti sunt consilium, ut
enutriui et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me. Cognouit bos possessorem
suum, et asinus pręsepe domini sui, Ishrahel autem me non cognouit, et populus meus non
intellexit. Post hęc in eosdem exclamauit: Vę, filii desertores, ut faceretis
consilium, et non ex me, et ordiremini* telam, et non per spiritum meum. Non enim
Scripturę, quę** de Christo uenturo erat, secuti sunt consilium, ut uenientem susciperent, sed
magis sibi quam Spiritui Sancto credentes, cum filii essent, facti sunt desertores. Iccirco
rursum ait:
et exaltaui, ipsi autem spreuerunt me. Cognouit bos possessorem
suum, et asinus pręsepe domini sui, Ishrahel autem me non cognouit, et populus meus non
intellexit. Post hęc in eosdem exclamauit: Vę, filii desertores, ut faceretis
consilium, et non ex me, et ordiremini* telam, et non per spiritum meum. Non enim
Scripturę, quę** de Christo uenturo erat, secuti sunt consilium, ut uenientem susciperent, sed
magis sibi quam Spiritui Sancto credentes, cum filii essent, facti sunt desertores. Iccirco
rursum ait: Expandi
autem spreuerunt me. Cognouit bos possessorem
suum, et asinus pręsepe domini sui, Ishrahel autem me non cognouit, et populus meus non
intellexit. Post hęc in eosdem exclamauit: Vę, filii desertores, ut faceretis
consilium, et non ex me, et ordiremini* telam, et non per spiritum meum. Non enim
Scripturę, quę** de Christo uenturo erat, secuti sunt consilium, ut uenientem susciperent, sed
magis sibi quam Spiritui Sancto credentes, cum filii essent, facti sunt desertores. Iccirco
rursum ait: Expandi manus meas tota die ad
que
incredulum, qui graditur in uia non bona post cogitationes suas. Docuit
illos in templo frequenter, at illi aduersus docentem conspirabant. Quam ob rem in Hieremia
quoque audimus lamentantem: Me dereliquerunt fontem aquę uiuę, et foderunt sibi
cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Dissipari enim et perfluere et
euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem
hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se
suas. Docuit
illos in templo frequenter, at illi aduersus docentem conspirabant. Quam ob rem in Hieremia
quoque audimus lamentantem: Me dereliquerunt fontem aquę uiuę, et foderunt sibi
cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Dissipari enim et perfluere et
euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem
hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee
propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero
Docuit
illos in templo frequenter, at illi aduersus docentem conspirabant. Quam ob rem in Hieremia
quoque audimus lamentantem: Me dereliquerunt fontem aquę uiuę, et foderunt sibi
cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Dissipari enim et perfluere et
euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem
hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee
propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester
sibi
cisternas dissipatas, quę continere non ualent aquas. Dissipari enim et perfluere et
euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem
hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee
propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus. A
Domino itaque derelicti, stulti, fatui, absque intelligentię sensu facti sunt, et post tergum
conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt, immo sal insipidum ad
Dissipari enim et perfluere et
euanescere necesse est, quicquid a lege diuina diuersum excogitatur. Propterea plurimę quidem
hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee
propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus. A
Domino itaque derelicti, stulti, fatui, absque intelligentię sensu facti sunt, et post tergum
conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt, immo sal insipidum ad nihilum ualens,
nisi ut proiiciatur foras et conculcetur ab hominibus.
quidem
hereses, quę Euangelio aduersabantur, iam desierunt. Iudeos ergo a se alienatos et in Osee
propheta pręuidens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus. A
Domino itaque derelicti, stulti, fatui, absque intelligentię sensu facti sunt, et post tergum
conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt, immo sal insipidum ad nihilum ualens,
nisi ut proiiciatur foras et conculcetur ab hominibus. Igitur stultitię illos arguens — ut in
Hieremia legimus — quis cęcus, inquit, nisi seruus
uos non populus meus, et ego non ero uester Deus. A
Domino itaque derelicti, stulti, fatui, absque intelligentię sensu facti sunt, et post tergum
conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt, immo sal insipidum ad nihilum ualens,
nisi ut proiiciatur foras et conculcetur ab hominibus. Igitur stultitię illos arguens — ut in
Hieremia legimus — quis cęcus, inquit, nisi seruus meus, et surdus, nisi ad
quem nuncios meos misi? Esaię quoque pręcipit dicens: Vade, et dices populo
huic: Audite
post tergum
conuersi cum uxore Loth in statuam salis mutati sunt, immo sal insipidum ad nihilum ualens,
nisi ut proiiciatur foras et conculcetur ab hominibus. Igitur stultitię illos arguens — ut in
Hieremia legimus — quis cęcus, inquit, nisi seruus meus, et surdus, nisi ad
quem nuncios meos misi? Esaię quoque pręcipit dicens: Vade, et dices populo
huic: Audite audientes, et nolite intelligere; uidete uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis
ualens,
nisi ut proiiciatur foras et conculcetur ab hominibus. Igitur stultitię illos arguens — ut in
Hieremia legimus — quis cęcus, inquit, nisi seruus meus, et surdus, nisi ad
quem nuncios meos misi? Esaię quoque pręcipit dicens: Vade, et dices populo
huic: Audite audientes, et nolite intelligere; uidete uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt
ab hominibus. Igitur stultitię illos arguens — ut in
Hieremia legimus — quis cęcus, inquit, nisi seruus meus, et surdus, nisi ad
quem nuncios meos misi? Esaię quoque pręcipit dicens: Vade, et dices populo
huic: Audite audientes, et nolite intelligere; uidete uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt scapulam
recedentes, et aures suas
illos arguens — ut in
Hieremia legimus — quis cęcus, inquit, nisi seruus meus, et surdus, nisi ad
quem nuncios meos misi? Esaię quoque pręcipit dicens: Vade, et dices populo
huic: Audite audientes, et nolite intelligere; uidete uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt scapulam
recedentes, et aures suas aggrauauerunt, ne audirent. Et cor suum
Vade, et dices populo
huic: Audite audientes, et nolite intelligere; uidete uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt scapulam
recedentes, et aures suas aggrauauerunt, ne audirent. Et cor suum posuerunt ut adamantem, ne
audirent legem et uerba, quę misit Dominus exercituum in spiritu suo sancto per manum
prophetarum priorum. Quibus profecto si credidissent, Saluatorem
Audite audientes, et nolite intelligere; uidete uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt scapulam
recedentes, et aures suas aggrauauerunt, ne audirent. Et cor suum posuerunt ut adamantem, ne
audirent legem et uerba, quę misit Dominus exercituum in spiritu suo sancto per manum
prophetarum priorum. Quibus profecto si credidissent, Saluatorem sibi de cęlo missum
facile
uisionem, et nolite cognoscere.
Non iubentis Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt scapulam
recedentes, et aures suas aggrauauerunt, ne audirent. Et cor suum posuerunt ut adamantem, ne
audirent legem et uerba, quę misit Dominus exercituum in spiritu suo sancto per manum
prophetarum priorum. Quibus profecto si credidissent, Saluatorem sibi de cęlo missum
facile cognouissent, uidentes omnia in illo impleri, quę
Dei hęc uox est (ut ante diximus), sed futura pręuidentis atque scientis.
Quod Zacharias testatus est dicens: Noluerunt attendere, et auerterunt scapulam
recedentes, et aures suas aggrauauerunt, ne audirent. Et cor suum posuerunt ut adamantem, ne
audirent legem et uerba, quę misit Dominus exercituum in spiritu suo sancto per manum
prophetarum priorum. Quibus profecto si credidissent, Saluatorem sibi de cęlo missum
facile cognouissent, uidentes omnia in illo impleri, quę prophetę prędixerunt. Sed neque adhuc
peccati eos
Christum, quem patres eorum crucifixerunt, uelint confiteri. Grauant
itaque crucifixionis scelus maiori obduratę* perfidię peccato dicente Hieremia propheta:
Peccatum Iuda scriptum est stilo ferreo in ungue adamantino, exaratum super
latitudinem** cordis eorum, et in cornibus ararum eorum. Nam quemadmodum cor
*corr. ex obdurate
**corr. ex latitudine
p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset
ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi
ararum eorum. Nam quemadmodum cor
*corr. ex obdurate
**corr. ex latitudine
p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset
ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi Iudei ferro et lapide duriores modis omnibus Christo
repugnant et peruersa interpretatione* Scripturas deprauare conantur, ob hoc solum, ne earum
autoritate superati nostrę adherere compellantur religioni. De quibus psalmista ait:
Alienati sunt peccatores a uulua, errauerunt ab utero,
ex obdurate
**corr. ex latitudine
p haraonis intantum induratum fuit, ut ne Dei quidem flagellis mollescere posset
ad dimittendos Iudeos, ita nunc ipsi Iudei ferro et lapide duriores modis omnibus Christo
repugnant et peruersa interpretatione* Scripturas deprauare conantur, ob hoc solum, ne earum
autoritate superati nostrę adherere compellantur religioni. De quibus psalmista ait:
Alienati sunt peccatores a uulua, errauerunt ab utero, locuti sunt falsa.
Alienati sunt a
spiritalis intelligentię
cęlabat mysterium. Vterus autem dicitur sermo, qui sensum generat apertiorem, id est
litteralem siue historicum. In utroque errant Iudei, quia neque, quod intelligunt, faciunt,
neque, quod non intelligunt, a nostris recte interpretatum accipere uolunt. Et quoniam
synagoga eorum pro tritico metere coepit zizania, merito in Esaia exprobrans eis Dominus sub
uineę suę metaphora dixit: Expectaui, ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue spinas.
Quę spinę exortę bonum uerbi semen suffocauerunt. Apertius ac plenius
neque, quod intelligunt, faciunt,
neque, quod non intelligunt, a nostris recte interpretatum accipere uolunt. Et quoniam
synagoga eorum pro tritico metere coepit zizania, merito in Esaia exprobrans eis Dominus sub
uineę suę metaphora dixit: Expectaui, ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue spinas.
Quę spinę exortę bonum uerbi semen suffocauerunt. Apertius ac plenius hoc idem in
Parabolis explicat Salomonis: Vocaui, et renuistis, extendi manum meam, et non fuit, qui
aspiceret. Despexistis omne consilium meum, et
merito in Esaia exprobrans eis Dominus sub
uineę suę metaphora dixit: Expectaui, ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue spinas.
Quę spinę exortę bonum uerbi semen suffocauerunt. Apertius ac plenius hoc idem in
Parabolis explicat Salomonis: Vocaui, et renuistis, extendi manum meam, et non fuit, qui
aspiceret. Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Ego quoque in
interitu uestro ridebo et subsannabo. Frequenter prophetę pręteriti temporis uerbo
utuntur, cum futura nunciant, ut tam certo
Dominus sub
uineę suę metaphora dixit: Expectaui, ut faceret uuas, et fecit labruscas, siue spinas.
Quę spinę exortę bonum uerbi semen suffocauerunt. Apertius ac plenius hoc idem in
Parabolis explicat Salomonis: Vocaui, et renuistis, extendi manum meam, et non fuit, qui
aspiceret. Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Ego quoque in
interitu uestro ridebo et subsannabo. Frequenter prophetę pręteriti temporis uerbo
utuntur, cum futura nunciant, ut tam certo euentura credantur, quam certa
faceret uuas, et fecit labruscas, siue spinas.
Quę spinę exortę bonum uerbi semen suffocauerunt. Apertius ac plenius hoc idem in
Parabolis explicat Salomonis: Vocaui, et renuistis, extendi manum meam, et non fuit, qui
aspiceret. Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Ego quoque in
interitu uestro ridebo et subsannabo. Frequenter prophetę pręteriti temporis uerbo
utuntur, cum futura nunciant, ut tam certo euentura credantur, quam certa sint ea, quę iam
euenerunt. Quod ergo his narratur in preterito,
uerbi semen suffocauerunt. Apertius ac plenius hoc idem in
Parabolis explicat Salomonis: Vocaui, et renuistis, extendi manum meam, et non fuit, qui
aspiceret. Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Ego quoque in
interitu uestro ridebo et subsannabo. Frequenter prophetę pręteriti temporis uerbo
utuntur, cum futura nunciant, ut tam certo euentura credantur, quam certa sint ea, quę iam
euenerunt. Quod ergo his narratur in preterito, **futurum erat in Euangelio. Vocauit enim eos
dicens: Venite ad me
Frequenter prophetę pręteriti temporis uerbo
utuntur, cum futura nunciant, ut tam certo euentura credantur, quam certa sint ea, quę iam
euenerunt. Quod ergo his narratur in preterito, **futurum erat in Euangelio. Vocauit enim eos
dicens: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam uos.
Extendit manus, quando curauit ęgrotos, quando suscitauit mortuos, quando clauis confixas
monstrauit in cruce. Illi autem tunc despexerunt consilium eius, cum ipse uiam salutis doceret
et, ut poenitentiam agerent, prędicaret.
pręteriti temporis uerbo
utuntur, cum futura nunciant, ut tam certo euentura credantur, quam certa sint ea, quę iam
euenerunt. Quod ergo his narratur in preterito, **futurum erat in Euangelio. Vocauit enim eos
dicens: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam uos.
Extendit manus, quando curauit ęgrotos, quando suscitauit mortuos, quando clauis confixas
monstrauit in cruce. Illi autem tunc despexerunt consilium eius, cum ipse uiam salutis doceret
et, ut poenitentiam agerent, prędicaret. Neglexerunt increpationem
dicens: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam uos.
Extendit manus, quando curauit ęgrotos, quando suscitauit mortuos, quando clauis confixas
monstrauit in cruce. Illi autem tunc despexerunt consilium eius, cum ipse uiam salutis doceret
et, ut poenitentiam agerent, prędicaret. Neglexerunt increpationem dicentis: Vę uobis,
scribę
et pharisei hypocritę. Et cum hoc sępius repeteret, plurima illis crimina obiecit
nec timuit *corr. ex interprętatione
ęgrotos, quando suscitauit mortuos, quando clauis confixas
monstrauit in cruce. Illi autem tunc despexerunt consilium eius, cum ipse uiam salutis doceret
et, ut poenitentiam agerent, prędicaret. Neglexerunt increpationem dicentis: Vę uobis,
scribę
et pharisei hypocritę. Et cum hoc sępius repeteret, plurima illis crimina obiecit
nec timuit *corr. ex interprętatione
**corr. ex pręteritum
***corr. ex abiecit
u endentes
mortuos, quando clauis confixas
monstrauit in cruce. Illi autem tunc despexerunt consilium eius, cum ipse uiam salutis doceret
et, ut poenitentiam agerent, prędicaret. Neglexerunt increpationem dicentis: Vę uobis,
scribę
et pharisei hypocritę. Et cum hoc sępius repeteret, plurima illis crimina obiecit
nec timuit *corr. ex interprętatione
**corr. ex pręteritum
***corr. ex abiecit
u endentes de templo cum flagello
ante per prophetas futurum notificarat.
Sed hoc monstrandum alio loco differimus, ne modum partis huius, quam nunc tractamus, excedat
oratio.
Libet tamen parumper alloqui eos, qui offenderunt in lapidem electum, angularem, probatum,
ut esset illis lapis offensionis et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et
ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus
Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens:
Fornicata es cum ęmatoribus multis;
alio loco differimus, ne modum partis huius, quam nunc tractamus, excedat
oratio.
Libet tamen parumper alloqui eos, qui offenderunt in lapidem electum, angularem, probatum,
ut esset illis lapis offensionis et petra scandali, ne putent deesse sibi locum poenitentię et
ex desperatione uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus
Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens:
Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad
poenitentiam tamen reuertere
uenię magis indurentur. Ad Hierusalem, id est ad uos, o Iudei, uestri misertus
Dominus loquitur in Hieremia propheta dicens:
Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad
poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique
post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum,
Fornicata es cum ęmatoribus multis; Iudei uocantur ad
poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique
post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
multis; Iudei uocantur ad
poenitentiam tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique
post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
auersiones uestras. Videte, quid
tamen reuertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Denique
post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
auersiones uestras. Videte, quid promittat uobis Deus uester. Mutet ergo Aethiops
pellem suam
te. Denique
post multas pręuaricationum uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
auersiones uestras. Videte, quid promittat uobis Deus uester. Mutet ergo Aethiops
pellem suam et pardus uarietates suas. Induimini nouum hominem. Nolite inebriari
uestrarum obiectiones prophetę pręcipit dicens: Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
auersiones uestras. Videte, quid promittat uobis Deus uester. Mutet ergo Aethiops
pellem suam et pardus uarietates suas. Induimini nouum hominem. Nolite inebriari calice
Babylonis, poculo confusionis.
Vade et
clama sermones istos contra aquilonem, et dices; Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus,
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
auersiones uestras. Videte, quid promittat uobis Deus uester. Mutet ergo Aethiops
pellem suam et pardus uarietates suas. Induimini nouum hominem. Nolite inebriari calice
Babylonis, poculo confusionis. Patres uestri ab Aegypto discedentes, quia Deo increduli
et non auertam faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar* in
perpetuum. Et rursum clamat: Conuertimini, filii reuertentes, et sanabo
auersiones uestras. Videte, quid promittat uobis Deus uester. Mutet ergo Aethiops
pellem suam et pardus uarietates suas. Induimini nouum hominem. Nolite inebriari calice
Babylonis, poculo confusionis. Patres uestri ab Aegypto discedentes, quia Deo increduli
fuerunt, in deserto intra quadraginta annos omnes mortui sunt neque Terram promissionis
ingredi potuerunt. Ita et
suam et pardus uarietates suas. Induimini nouum hominem. Nolite inebriari calice
Babylonis, poculo confusionis. Patres uestri ab Aegypto discedentes, quia Deo increduli
fuerunt, in deserto intra quadraginta annos omnes mortui sunt neque Terram promissionis
ingredi potuerunt. Ita et uos, nisi Euangelio credideritis, nisi Iesum ducem secuti fueritis,
regnum cęleste in Christum credentibus promissum intrare non ualebitis. Nolite ergo imitari
Iamnem et Iambrem, ut, quemadmodum illi Moysi, ita et uos resistatis Euangelicę ueritati,
sicut hactenus fecistis.
in deserto intra quadraginta annos omnes mortui sunt neque Terram promissionis
ingredi potuerunt. Ita et uos, nisi Euangelio credideritis, nisi Iesum ducem secuti fueritis,
regnum cęleste in Christum credentibus promissum intrare non ualebitis. Nolite ergo imitari
Iamnem et Iambrem, ut, quemadmodum illi Moysi, ita et uos resistatis Euangelicę ueritati,
sicut hactenus fecistis. Ille, qui crucifixus est in terra, regnat in cęlo. Illum, quem uos
negatis, prophetę omnes confessi sunt, apostoli prędicauerunt, gentiles *corr. ex
mortui sunt neque Terram promissionis
ingredi potuerunt. Ita et uos, nisi Euangelio credideritis, nisi Iesum ducem secuti fueritis,
regnum cęleste in Christum credentibus promissum intrare non ualebitis. Nolite ergo imitari
Iamnem et Iambrem, ut, quemadmodum illi Moysi, ita et uos resistatis Euangelicę ueritati,
sicut hactenus fecistis. Ille, qui crucifixus est in terra, regnat in cęlo. Illum, quem uos
negatis, prophetę omnes confessi sunt, apostoli prędicauerunt, gentiles *corr. ex
irascor
est in terra, regnat in cęlo. Illum, quem uos
negatis, prophetę omnes confessi sunt, apostoli prędicauerunt, gentiles *corr. ex
irascor
receperunt,* martyres per supplicia, quę passi sunt, glorificauerunt. Insana
profecto et furori simillima obstinatio to testimoniis firmatam, tot argumentis
manifestam, tot miraculis probatam respuere ueritatem solosque perire malle quam cum aliis
saluari. Qui enim non credit, iam iudicatus est. Non enim resurgent** impii in iudicio neque
peccatores in
tot miraculis probatam respuere ueritatem solosque perire malle quam cum aliis
saluari. Qui enim non credit, iam iudicatus est. Non enim resurgent** impii in iudicio neque
peccatores in concilio iustorum. Resurgent autem, ut tormenta cruciatusque patiantur, a iustis
separati et cum apostaticis spiritibus in imo inferni carcere nunquam deinde aperiendo
infeliciter conclusi.
Nunc ad illa, quę passionis Domini nostri sunt, recitanda noster accedat sermo. Venit Iesus
in uillam Gethsemani, tristatur, orat, sanguinem sudat, discipuli dormiunt. Quibus
intrat in hortum. Illuc uenit Iudas cum cohorte, osculo Dominum prodit, Dominus
comprehenditur,*** Petrus ferit Malchum seruum, apostoli relicto Domino in fugam conuertuntur.
Quidam relicta syndone nudus profugit. Hęc quoque ante significata monstrabimus, ut
confundatur et erubescat incredulitas Iudeorum, cum Scripturę, cui se credere aiunt,
autoritate senserint se superati.
Coepit — inquit — Iesus contristari et moestus esse. Tunc ait illis:
Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis
Quidam relicta syndone nudus profugit. Hęc quoque ante significata monstrabimus, ut
confundatur et erubescat incredulitas Iudeorum, cum Scripturę, cui se credere aiunt,
autoritate senserint se superati.
Coepit — inquit — Iesus contristari et moestus esse. Tunc ait illis:
Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis dixerat pronosticans in
futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo:
Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam
se superati.
Coepit — inquit — Iesus contristari et moestus esse. Tunc ait illis:
Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis dixerat pronosticans in
futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo:
Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox
futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione*
Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in
— inquit — Iesus contristari et moestus esse. Tunc ait illis:
Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis dixerat pronosticans in
futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo:
Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox
futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione*
Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea.
Conturbatus sum a uoce inimici
contristari et moestus esse. Tunc ait illis:
Tristis est anima mea usque ad mortem. Hoc ante in psalmis dixerat pronosticans in
futurum: Tribulationes cordis mei multiplicatę sunt. Et in alio psalmo:
Quasi lugens et contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox
futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione*
Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea.
Conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. Quoniam
contristatus sic humiliabar. Et quoniam non de sua passione mox
futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione*
Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea.
Conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. Quoniam declinauerunt in me
iniquitates et in ira molesti erant mihi. Conturbatus est ergo Iesus non a
*corr. ex recęperunt
**corr. ex resurgunt
***corr. ex
futura contristatus est — ad hoc enim uenerat, ut pateretur — sed de Iudę proditione*
Iudeorumque perfidia, ideo alibi dicit: Contristatus sum in exercitatione mea.
Conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. Quoniam declinauerunt in me
iniquitates et in ira molesti erant mihi. Conturbatus est ergo Iesus non a
*corr. ex recęperunt
**corr. ex resurgunt
***corr. ex compręhenditur
****corr. ex perditione
compręhenditur
****corr. ex perditione
s ua passione, per quam mundo salus parabatur, sed a uoce inimici Iudę ipsum
prodentis, ob quam ille peribat. Contristatus quoque est a tribulatione peccatoris populi, qui
et in uita poenas daturus erat per patrię desolationem et in morte per iusti iudicii
damnationem. Hoc pium Dominum angebat, hoc molestiam ei ingerebat. Pro hac sollicitudine
Patrem in psalmis orabat dicens: Auribus percipe, Domine, orationem meam, et intende
uoci
ex perditione
s ua passione, per quam mundo salus parabatur, sed a uoce inimici Iudę ipsum
prodentis, ob quam ille peribat. Contristatus quoque est a tribulatione peccatoris populi, qui
et in uita poenas daturus erat per patrię desolationem et in morte per iusti iudicii
damnationem. Hoc pium Dominum angebat, hoc molestiam ei ingerebat. Pro hac sollicitudine
Patrem in psalmis orabat dicens: Auribus percipe, Domine, orationem meam, et intende
uoci deprecationis* meę in die tribulationis meę. Et in alio
peccatoris populi, qui
et in uita poenas daturus erat per patrię desolationem et in morte per iusti iudicii
damnationem. Hoc pium Dominum angebat, hoc molestiam ei ingerebat. Pro hac sollicitudine
Patrem in psalmis orabat dicens: Auribus percipe, Domine, orationem meam, et intende
uoci deprecationis* meę in die tribulationis meę. Et in alio psalmo: Voce mea ad
Dominum clamaui, uoce mea ad Dominum deprecatus** sum. Effundo in conspectu eius orationem
meam, tribulationem meam ante ipsum pronuncio.
Cęterum
et in morte per iusti iudicii
damnationem. Hoc pium Dominum angebat, hoc molestiam ei ingerebat. Pro hac sollicitudine
Patrem in psalmis orabat dicens: Auribus percipe, Domine, orationem meam, et intende
uoci deprecationis* meę in die tribulationis meę. Et in alio psalmo: Voce mea ad
Dominum clamaui, uoce mea ad Dominum deprecatus** sum. Effundo in conspectu eius orationem
meam, tribulationem meam ante ipsum pronuncio.
Cęterum secundum assumpti hominis naturam etiam de sua passione tristabatur.
sum. Effundo in conspectu eius orationem
meam, tribulationem meam ante ipsum pronuncio.
Cęterum secundum assumpti hominis naturam etiam de sua passione tristabatur. Si
possibile est — inquit — transeat a me calix iste. Et: Spiritus
promptus est, caro infirma. Guttas pręterea sanguinei sudoris, quas orando fudit,
fortasse aquę illę in sanguinem uersę significarunt, in quibus pharao flagellatus populum
Israhel, quem seruitute oppresserat, liberum dimittere compellebatur***. Atque
dimittere compellebatur***. Atque ideo, ut ego
reor, sic sudare uoluit inter orandum Dominus, ut nos a maledictione illa soluere inciperet,
qua dictum est homini: In sudore uultus tui uesceris pane tuo, utque ipso autore
sudoris nostri labor iam uerteretur in spem et expectationem quietis pacisque sempiternę.
Discipuli dormiunt, ipse uigilat, ut impleatur dictum illud: Ego dormio, et cor meum
uigilat. Cum illis enim humanitatis fragilitatem communicabat assumpta serui forma,
sed in se non minuebat semper peruigilem
inciperet,
qua dictum est homini: In sudore uultus tui uesceris pane tuo, utque ipso autore
sudoris nostri labor iam uerteretur in spem et expectationem quietis pacisque sempiternę.
Discipuli dormiunt, ipse uigilat, ut impleatur dictum illud: Ego dormio, et cor meum
uigilat. Cum illis enim humanitatis fragilitatem communicabat assumpta serui forma,
sed in se non minuebat semper peruigilem diuinitatis uirtutem. Vigilate — inquit
— et orate, ne intretis in tentationem. Dum enim dormiunt homines
dormiunt, ipse uigilat, ut impleatur dictum illud: Ego dormio, et cor meum
uigilat. Cum illis enim humanitatis fragilitatem communicabat assumpta serui forma,
sed in se non minuebat semper peruigilem diuinitatis uirtutem. Vigilate — inquit
— et orate, ne intretis in tentationem. Dum enim dormiunt homines et in oratione
pernoctare negligunt, inimicus diabolus, ubi satum est triticum, superseminat zizania et uitii
suggestione propositum perimit sanctitatis.
Intrauit autem in hortum Dominus, ut primorum
cor meum
uigilat. Cum illis enim humanitatis fragilitatem communicabat assumpta serui forma,
sed in se non minuebat semper peruigilem diuinitatis uirtutem. Vigilate — inquit
— et orate, ne intretis in tentationem. Dum enim dormiunt homines et in oratione
pernoctare negligunt, inimicus diabolus, ubi satum est triticum, superseminat zizania et uitii
suggestione propositum perimit sanctitatis.
Intrauit autem in hortum Dominus, ut primorum parentum peccatum in horto perpetratum, in
horto a Iudeis
sed in se non minuebat semper peruigilem diuinitatis uirtutem. Vigilate — inquit
— et orate, ne intretis in tentationem. Dum enim dormiunt homines et in oratione
pernoctare negligunt, inimicus diabolus, ubi satum est triticum, superseminat zizania et uitii
suggestione propositum perimit sanctitatis.
Intrauit autem in hortum Dominus, ut primorum parentum peccatum in horto perpetratum, in
horto a Iudeis *corr. ex depręcationis
**corr. ex depręcatus
Ecclesiam Christo sponso inducit ita loquentem: Veniat
dilectus meus in hortum, ut comedat fructum pomorum suorum. Neque enim sponsa ista
sponso suo copulari poterat, nisi ille in hortum ueniens impiorum se manibus obtulisset capi
endum, nisi fructum salutis nostrę et poma passionis de arbore crucis collecta comedisset.
Hinc est, quod sponsa ipsa sponsi sui aduentum uehementer desyderabat, ut iam cius consortio
iocundissime frui posset. Atque ideo sane, postquam se uoti compotem esse animaduertit,
ingenti affecta lętitia: Dilectus
uehementer desyderabat, ut iam cius consortio
iocundissime frui posset. Atque ideo sane, postquam se uoti compotem esse animaduertit,
ingenti affecta lętitia: Dilectus meus — inquit — descendit in hortum suum
ad areolam aromatum, ut pascatur** in hortis, et lilia colligat. Areola aromatum odor
est uirtutum, quem in sanctis suis inueniens Dominus illo pascitur, illo delectatur. Tunc
autem lilia colligit, cum fidelium animas omni penitus peccati labe purgatas innocentięque
candore liliorum instar nitentes in suum recipit
quem quęrerent. Respondent: Iesum
Nazarenum. Vbi autem audierunt dicentem: Ego sum, ueluti turbine repulsi
retrocedentes*** ceciderunt in terram. Quid hoc est nisi illud, quod olim contigit
Iudeis ad montem Synai? Loquente enim ad eos Domino et monte ex fulgure et tonitru fumante
atque coruscante ipsi territi stetere procul et sublata in altum uoce ad Moysen clamauerunt:
Loquere nobis tu, non loquatur Dominus, ne forte moriamur. Hanc igitur in
Christo Dei *corr. ex
Respondent: Iesum
Nazarenum. Vbi autem audierunt dicentem: Ego sum, ueluti turbine repulsi
retrocedentes*** ceciderunt in terram. Quid hoc est nisi illud, quod olim contigit
Iudeis ad montem Synai? Loquente enim ad eos Domino et monte ex fulgure et tonitru fumante
atque coruscante ipsi territi stetere procul et sublata in altum uoce ad Moysen clamauerunt:
Loquere nobis tu, non loquatur Dominus, ne forte moriamur. Hanc igitur in
Christo Dei *corr. ex compręhensus
**corr.
dicentem: Ego sum, ueluti turbine repulsi
retrocedentes*** ceciderunt in terram. Quid hoc est nisi illud, quod olim contigit
Iudeis ad montem Synai? Loquente enim ad eos Domino et monte ex fulgure et tonitru fumante
atque coruscante ipsi territi stetere procul et sublata in altum uoce ad Moysen clamauerunt:
Loquere nobis tu, non loquatur Dominus, ne forte moriamur. Hanc igitur in
Christo Dei *corr. ex compręhensus
**corr. ex paschatur
***corr. ex
nobis tu, non loquatur Dominus, ne forte moriamur. Hanc igitur in
Christo Dei *corr. ex compręhensus
**corr. ex paschatur
***corr. ex retrocędentes
u erbi* uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et
**corr. ex paschatur
***corr. ex retrocędentes
u erbi* uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et reuereantur, qui uolunt mihi mala. Vidit talia Iudas
ipse, sed ne uiso quidem miraculo continuit se a proposito parricidii. Vas enim
paschatur
***corr. ex retrocędentes
u erbi* uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et reuereantur, qui uolunt mihi mala. Vidit talia Iudas
ipse, sed ne uiso quidem miraculo continuit se a proposito parricidii. Vas enim Sathanę factus
fuerat.
***corr. ex retrocędentes
u erbi* uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et reuereantur, qui uolunt mihi mala. Vidit talia Iudas
ipse, sed ne uiso quidem miraculo continuit se a proposito parricidii. Vas enim Sathanę factus
fuerat. Propiusque accedens
***corr. ex retrocędentes
u erbi* uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et reuereantur, qui uolunt mihi mala. Vidit talia Iudas
ipse, sed ne uiso quidem miraculo continuit se a proposito parricidii. Vas enim Sathanę factus
fuerat. Propiusque accedens Dominum
u erbi* uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et reuereantur, qui uolunt mihi mala. Vidit talia Iudas
ipse, sed ne uiso quidem miraculo continuit se a proposito parricidii. Vas enim Sathanę factus
fuerat. Propiusque accedens Dominum amplectitur, osculatur, uultu
uirtutem et milites isti sentientes consistere nequiuerunt humique
collapsi sunt, prędicente hoc futurum Esaia propheta, qui ait: Vt uadant et cadant
retrorsum, et conterantur, et illaqueentur**, et capiantur. Hoc et in psalmis legimus:
Auertantur retrorsum et reuereantur, qui uolunt mihi mala. Vidit talia Iudas
ipse, sed ne uiso quidem miraculo continuit se a proposito parricidii. Vas enim Sathanę factus
fuerat. Propiusque accedens Dominum amplectitur, osculatur, uultu amorem pręferens, in corde
autem meditans carnificinam.
quem illi comprehendere deberent.
Qua de re dixerat Propheta: Nox nocti indicat scientiam. Nox nocti — Iudas
Iudeis. Quemcunque osculatus fuero — inquit — ipse est, tenete eum.
Vnde alibi dicitur ei: Os tuum abundauit malicia, et lingua tua cincinnabat
dolos. Et iterum alibi: Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt
iacula. Molliti erant***, cum ille diceret: Aue rabbi et osculo
blandiretur, sed idem iacula erant, quia necem intendebant ei, qui tali signo
de re dixerat Propheta: Nox nocti indicat scientiam. Nox nocti — Iudas
Iudeis. Quemcunque osculatus fuero — inquit — ipse est, tenete eum.
Vnde alibi dicitur ei: Os tuum abundauit malicia, et lingua tua cincinnabat
dolos. Et iterum alibi: Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt
iacula. Molliti erant***, cum ille diceret: Aue rabbi et osculo
blandiretur, sed idem iacula erant, quia necem intendebant ei, qui tali signo inimicis
prodebatur. Quam ob rem rursum
Nox nocti — Iudas
Iudeis. Quemcunque osculatus fuero — inquit — ipse est, tenete eum.
Vnde alibi dicitur ei: Os tuum abundauit malicia, et lingua tua cincinnabat
dolos. Et iterum alibi: Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt
iacula. Molliti erant***, cum ille diceret: Aue rabbi et osculo
blandiretur, sed idem iacula erant, quia necem intendebant ei, qui tali signo inimicis
prodebatur. Quam ob rem rursum ipse Dominus in psalmis conquestus est et dixit:
ipse est, tenete eum.
Vnde alibi dicitur ei: Os tuum abundauit malicia, et lingua tua cincinnabat
dolos. Et iterum alibi: Molliti sunt sermones eius super oleum, et ipsi sunt
iacula. Molliti erant***, cum ille diceret: Aue rabbi et osculo
blandiretur, sed idem iacula erant, quia necem intendebant ei, qui tali signo inimicis
prodebatur. Quam ob rem rursum ipse Dominus in psalmis conquestus est et dixit: Homo
pacis meę, in quo speraui, qui edebat
panes meos,
eius super oleum, et ipsi sunt
iacula. Molliti erant***, cum ille diceret: Aue rabbi et osculo
blandiretur, sed idem iacula erant, quia necem intendebant ei, qui tali signo inimicis
prodebatur. Quam ob rem rursum ipse Dominus in psalmis conquestus est et dixit: Homo
pacis meę, in quo speraui, qui edebat
panes meos, magnificauit super me supplantationem, ex amico factus proditor, ex
conuiua insidiator, ex discipulo sui magistri in crucem agendi minister.
Hic fuit Ioab, qui
pacis meę, in quo speraui, qui edebat
panes meos, magnificauit super me supplantationem, ex amico factus proditor, ex
conuiua insidiator, ex discipulo sui magistri in crucem agendi minister.
Hic fuit Ioab, qui Abnerum amice allocutus interemit, et Amasam perinde ac sibi charissimum
salutans. Salue, mi frater, inquit, dumque illum amplexus osculatur, sicca, quę sub ueste
latebat, educta in latus transfodit. Cauissent forsitan isti dolos, nisi simulata amicicia
capti fuissent. Christum uero non latebat, quid Iudas acturus
forsitan isti dolos, nisi simulata amicicia
capti fuissent. Christum uero non latebat, quid Iudas acturus esset, de quo ante dixerat:
Vnus uestrum me traditurus est. Sed eum uitare noluit, ut saluti nostrę
consuleret.
Accepto autem signo milites, iam et ipsi audatiores effecti, miserunt manus in Iesum,
comprehensum circumdant, *corr. ex uerbo
**corr. ex illaqueantur
***corr. ex errant
uinculis constringunt, tumultuantur,
*corr. ex uerbo
**corr. ex illaqueantur
***corr. ex errant
uinculis constringunt, tumultuantur, clamoribus obstrepunt, certant illudere
capto. Hoc futuram psalmista cecinit et nondum nato in carne Domino de iniuria ei illata
conquestus est: Gladium — inquit — euaginauerunt peccatores, intenderunt
arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem. Ipsum quoque Dominum in psalmis
lamentantem audimus: Amici mei et proximi
tumultuantur, clamoribus obstrepunt, certant illudere
capto. Hoc futuram psalmista cecinit et nondum nato in carne Domino de iniuria ei illata
conquestus est: Gladium — inquit — euaginauerunt peccatores, intenderunt
arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem. Ipsum quoque Dominum in psalmis
lamentantem audimus: Amici mei et proximi aduersum me appropinquauerunt et steterunt, et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
cecinit et nondum nato in carne Domino de iniuria ei illata
conquestus est: Gladium — inquit — euaginauerunt peccatores, intenderunt
arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem. Ipsum quoque Dominum in psalmis
lamentantem audimus: Amici mei et proximi aduersum me appropinquauerunt et steterunt, et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait:
de iniuria ei illata
conquestus est: Gladium — inquit — euaginauerunt peccatores, intenderunt
arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem. Ipsum quoque Dominum in psalmis
lamentantem audimus: Amici mei et proximi aduersum me appropinquauerunt et steterunt, et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
illata
conquestus est: Gladium — inquit — euaginauerunt peccatores, intenderunt
arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem. Ipsum quoque Dominum in psalmis
lamentantem audimus: Amici mei et proximi aduersum me appropinquauerunt et steterunt, et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et
inquit — euaginauerunt peccatores, intenderunt
arcum suum, ut decipiant pauperem et inopem. Ipsum quoque Dominum in psalmis
lamentantem audimus: Amici mei et proximi aduersum me appropinquauerunt et steterunt, et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt
lamentantem audimus: Amici mei et proximi aduersum me appropinquauerunt et steterunt, et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed
et
qui iuxta me erant, de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et
de longe steterunt. Et uim faciebant, qui quęrebant animam meam.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad
Quęstio
Sed si amici et proximi erant, quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus
leonis
quomodo in alio psalmo ait: Alieni insurrexerunt*
aduersum me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus
leonis habitans in abditis. In illo quippe comprehendendo et leonis feritatem
me et fortes quęsierunt animam meam, et non proposuerunt Deum ante conspectum
suum? Amici ergo et proximi eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus
leonis habitans in abditis. In illo quippe comprehendendo et leonis feritatem
induerant et dolos catuli leonis in abdito predam pręstolantis.
eius erant Iudei, dum uenturum et de semine patris Abrahę
nasciturum credunt. Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus
leonis habitans in abditis. In illo quippe comprehendendo et leonis feritatem
induerant et dolos catuli leonis in abdito predam pręstolantis. Quoniam uero ipse ad Patrem
pauloante orando dixerat: Non mea uoluntas, sed tua fiat, ut hoc quoque
Sed cum ille uenisset et natus fuisset, negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus
leonis habitans in abditis. In illo quippe comprehendendo et leonis feritatem
induerant et dolos catuli leonis in abdito predam pręstolantis. Quoniam uero ipse ad Patrem
pauloante orando dixerat: Non mea uoluntas, sed tua fiat, ut hoc quoque ante
designatum fuisse animaduertere possent fideles, in psalmis conscribi
negantes eum esse Christum ab eo
alienati sunt et aduersus eum insurrexerunt.
De quibus rursum ait: Susceperunt me sicut leo paratus ad predam, et sicut catulus
leonis habitans in abditis. In illo quippe comprehendendo et leonis feritatem
induerant et dolos catuli leonis in abdito predam pręstolantis. Quoniam uero ipse ad Patrem
pauloante orando dixerat: Non mea uoluntas, sed tua fiat, ut hoc quoque ante
designatum fuisse animaduertere possent fideles, in psalmis conscribi curauit:
Multiplicata
mea uoluntas, sed tua fiat, ut hoc quoque ante
designatum fuisse animaduertere possent fideles, in psalmis conscribi curauit:
Multiplicata est — inquit — super me iniquitas superborum, ego autem in
toto corde meo seruaui mandata tua. Et iterum: Principes
persecuti sunt me
gratis, et a uerbis tuis formidauit cor meum. Factus est enim obediens usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et
possent fideles, in psalmis conscribi curauit:
Multiplicata est — inquit — super me iniquitas superborum, ego autem in
toto corde meo seruaui mandata tua. Et iterum: Principes
persecuti sunt me
gratis, et a uerbis tuis formidauit cor meum. Factus est enim obediens usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non
Et iterum: Principes
persecuti sunt me
gratis, et a uerbis tuis formidauit cor meum. Factus est enim obediens usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non egredieris de medio eorum. Et linguam tuam adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram
sunt me
gratis, et a uerbis tuis formidauit cor meum. Factus est enim obediens usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non egredieris de medio eorum. Et linguam tuam adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram tondente se
*corr. ex
et a uerbis tuis formidauit cor meum. Factus est enim obediens usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non egredieris de medio eorum. Et linguam tuam adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram tondente se
*corr. ex insurrexunt
cor meum. Factus est enim obediens usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non egredieris de medio eorum. Et linguam tuam adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram tondente se
*corr. ex insurrexunt
usque ad
mortem, mortem autem crucis. Vincula quoque passurum Ezechiel propheta prędixerat Spiritu
Sancto dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non egredieris de medio eorum. Et linguam tuam adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram tondente se
*corr. ex insurrexunt
obmutescet, et non aperiet os
dicente: Et tu, Fili hominis, ecce data sunt super te uincula, et ligabunt te in
eis, et non egredieris de medio eorum. Et linguam tuam adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram tondente se
*corr. ex insurrexunt
obmutescet, et non aperiet os suum. Dum enim accusatur, dum uexatur, nihil
respondit.
Petrus uero Domini sui ulturus iniuriam
adherere faciam palato tuo, et eris
mutus. Mutum fore Esaias etiam cecinit dicens: Sicut ouis ad occisionem ducetur,
et quasi agnus coram tondente se
*corr. ex insurrexunt
obmutescet, et non aperiet os suum. Dum enim accusatur, dum uexatur, nihil
respondit.
Petrus uero Domini sui ulturus iniuriam Malchum, pontificis seruum, ferit et a Domino
arguitur. Malchum hunc, qui fortasse (ut seruorum mos est) linguę petulantia Dominum
lacessierat,
se
*corr. ex insurrexunt
obmutescet, et non aperiet os suum. Dum enim accusatur, dum uexatur, nihil
respondit.
Petrus uero Domini sui ulturus iniuriam Malchum, pontificis seruum, ferit et a Domino
arguitur. Malchum hunc, qui fortasse (ut seruorum mos est) linguę petulantia Dominum
lacessierat, figurabat ille Semei, filius Gerra, de Saulis cognatione, qui Dauid regem, cum
Absalonis seditionem fugeret, maledictis probrisque incessuit et lapidibus insecutus est.
pontificis seruum, ferit et a Domino
arguitur. Malchum hunc, qui fortasse (ut seruorum mos est) linguę petulantia Dominum
lacessierat, figurabat ille Semei, filius Gerra, de Saulis cognatione, qui Dauid regem, cum
Absalonis seditionem fugeret, maledictis probrisque incessuit et lapidibus insecutus est.
Abisai autem uindicare uolentem rex inhibuit. Ita et Christus Petro, ut gladium reconderet,
quem eduxerat, iussit et ultra sęuire non permisit. Cęteri discipuli metu perculsi
diffugerunt. Quod futurum prędixerat eis dicens: Omnes uos scandalum
(ut seruorum mos est) linguę petulantia Dominum
lacessierat, figurabat ille Semei, filius Gerra, de Saulis cognatione, qui Dauid regem, cum
Absalonis seditionem fugeret, maledictis probrisque incessuit et lapidibus insecutus est.
Abisai autem uindicare uolentem rex inhibuit. Ita et Christus Petro, ut gladium reconderet,
quem eduxerat, iussit et ultra sęuire non permisit. Cęteri discipuli metu perculsi
diffugerunt. Quod futurum prędixerat eis dicens: Omnes uos scandalum patiemini in me, in
ista nocte. Scriptum est enim: Percutiam pastorem, et
ille Semei, filius Gerra, de Saulis cognatione, qui Dauid regem, cum
Absalonis seditionem fugeret, maledictis probrisque incessuit et lapidibus insecutus est.
Abisai autem uindicare uolentem rex inhibuit. Ita et Christus Petro, ut gladium reconderet,
quem eduxerat, iussit et ultra sęuire non permisit. Cęteri discipuli metu perculsi
diffugerunt. Quod futurum prędixerat eis dicens: Omnes uos scandalum patiemini in me, in
ista nocte. Scriptum est enim: Percutiam pastorem, et dispergentur oues gregis. Hoc
Zacharię est, sed illic
Ita et Christus Petro, ut gladium reconderet,
quem eduxerat, iussit et ultra sęuire non permisit. Cęteri discipuli metu perculsi
diffugerunt. Quod futurum prędixerat eis dicens: Omnes uos scandalum patiemini in me, in
ista nocte. Scriptum est enim: Percutiam pastorem, et dispergentur oues gregis. Hoc
Zacharię est, sed illic mutatur loquentis persona. Ait enim: Percute
pastorem, et dispergentur oues, ut prophetę sit uox ad Patrem. Percussum se
queritur* Dominus in psalmis dicens: Quoniam, quem tu
Quod futurum prędixerat eis dicens: Omnes uos scandalum patiemini in me, in
ista nocte. Scriptum est enim: Percutiam pastorem, et dispergentur oues gregis. Hoc
Zacharię est, sed illic mutatur loquentis persona. Ait enim: Percute
pastorem, et dispergentur oues, ut prophetę sit uox ad Patrem. Percussum se
queritur* Dominus in psalmis dicens: Quoniam, quem tu percussisti, persecuti sunt, et
super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Percussus est a Patre, ut nos salui essemus,
dicente Apostolo:
gregis. Hoc
Zacharię est, sed illic mutatur loquentis persona. Ait enim: Percute
pastorem, et dispergentur oues, ut prophetę sit uox ad Patrem. Percussum se
queritur* Dominus in psalmis dicens: Quoniam, quem tu percussisti, persecuti sunt, et
super dolorem uulnerum meorum addiderunt. Percussus est a Patre, ut nos salui essemus,
dicente Apostolo: Proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit
illum. Percussus est autem a Iuda propter pecunię cupiditatem, a Iudeis uero propter
Percussus est a Patre, ut nos salui essemus,
dicente Apostolo: Proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit
illum. Percussus est autem a Iuda propter pecunię cupiditatem, a Iudeis uero propter
inuidiam, quod plus illis a plebe honoraretur. Et magis Domino dolori fuit illorum perfidia,
ob quam peribant, quam uulnerum cruciatus, quem ab eis patiebatur. Vnde alibi ait: Super
omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et uicinis meis ualde, et timor notis meis; qui
uidebant me, foras fugerunt a me. Quid
pecunię cupiditatem, a Iudeis uero propter
inuidiam, quod plus illis a plebe honoraretur. Et magis Domino dolori fuit illorum perfidia,
ob quam peribant, quam uulnerum cruciatus, quem ab eis patiebatur. Vnde alibi ait: Super
omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et uicinis meis ualde, et timor notis meis; qui
uidebant me, foras fugerunt a me. Quid est foras a Christo fugere nisi de eius
ueritate dubitare? Vacillauit autem in apostolis fides, cum eum supplicia pati uidissent, quem
regnaturum sperabant. Quam ob rem in alio psalmo ad
a Iudeis uero propter
inuidiam, quod plus illis a plebe honoraretur. Et magis Domino dolori fuit illorum perfidia,
ob quam peribant, quam uulnerum cruciatus, quem ab eis patiebatur. Vnde alibi ait: Super
omnes inimicos meos factus sum opprobrium, et uicinis meis ualde, et timor notis meis; qui
uidebant me, foras fugerunt a me. Quid est foras a Christo fugere nisi de eius
ueritate dubitare? Vacillauit autem in apostolis fides, cum eum supplicia pati uidissent, quem
regnaturum sperabant. Quam ob rem in alio psalmo ad Patrem loquens ait:
meos a me. Inter istos illum etiam in Scripturis quęramus,** qui his, a quibus
apprehensus fuerat, relicta *corr. ex quęritur
**corr. ex queramus
syndone aufugit nudus. Videtur hunc indicare nobis Amos propheta dicens:
Et robustus corde inter fortes nudus fugiet in die illa, dicit Dominus. Typum
huius expresserat Ioseph, qui relicto in manibus foeminę impudicę palio effugit, ne adulterium
exigenti consentiret. Adulterium iuxta mysticum sensum fugere est hereticorum cauere
prauitatem nec
expresserat Ioseph, qui relicto in manibus foeminę impudicę palio effugit, ne adulterium
exigenti consentiret. Adulterium iuxta mysticum sensum fugere est hereticorum cauere
prauitatem nec sinere eorum capi argutiis. Palium uero relinquere terrenarum rerum curę
renunciare est et his expeditum Christo seruire.
Tunc igitur Christus innocens uinculis constrictus, ueluti maximi criminis reus, ducitur
primum — ut Ioannes ait — ad Annam, Caiphę pontificis socerum.
Petrus
Petrus et Ioannes Iesum
renunciare est et his expeditum Christo seruire.
Tunc igitur Christus innocens uinculis constrictus, ueluti maximi criminis reus, ducitur
primum — ut Ioannes ait — ad Annam, Caiphę pontificis socerum.
Petrus
Petrus et Ioannes Iesum secuti in atrium introierunt. Iesus alapa percutitur. Petrus
interrogatus se discipulum eius esse negat et, sicut Iesus prędixerat, gallus cantu eum
commissi criminis admonuit. Tunc ipse culpę conscius fleuit amare seque sibi per poenitentiam
Domino miserante
criminis reus, ducitur
primum — ut Ioannes ait — ad Annam, Caiphę pontificis socerum.
Petrus
Petrus et Ioannes Iesum secuti in atrium introierunt. Iesus alapa percutitur. Petrus
interrogatus se discipulum eius esse negat et, sicut Iesus prędixerat, gallus cantu eum
commissi criminis admonuit. Tunc ipse culpę conscius fleuit amare seque sibi per poenitentiam
Domino miserante restituit. Scrutemur talia in Testamento Veteri, ut cuncta Nouo conuenire
monstremus.
Quid est illud in
cantu eum
commissi criminis admonuit. Tunc ipse culpę conscius fleuit amare seque sibi per poenitentiam
Domino miserante restituit. Scrutemur talia in Testamento Veteri, ut cuncta Nouo conuenire
monstremus.
Quid est illud in psalmis: Astiterunt reges terrę, et
principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius? Et
iterum: Principes persecuti sunt me gratis, nisi quia et principes sacerdotum et
Pilatus pręses et rex Herodes, ad quorum conspectum circumductus est Iesus, ut
fleuit amare seque sibi per poenitentiam
Domino miserante restituit. Scrutemur talia in Testamento Veteri, ut cuncta Nouo conuenire
monstremus.
Quid est illud in psalmis: Astiterunt reges terrę, et
principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius? Et
iterum: Principes persecuti sunt me gratis, nisi quia et principes sacerdotum et
Pilatus pręses et rex Herodes, ad quorum conspectum circumductus est Iesus, ut singulorum
subiret iudicium, omnes ei aduersati sunt, omnes eum
Domino miserante restituit. Scrutemur talia in Testamento Veteri, ut cuncta Nouo conuenire
monstremus.
Quid est illud in psalmis: Astiterunt reges terrę, et
principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius? Et
iterum: Principes persecuti sunt me gratis, nisi quia et principes sacerdotum et
Pilatus pręses et rex Herodes, ad quorum conspectum circumductus est Iesus, ut singulorum
subiret iudicium, omnes ei aduersati sunt, omnes eum persecuti? Nam a Pilato quoque, qui
ut cuncta Nouo conuenire
monstremus.
Quid est illud in psalmis: Astiterunt reges terrę, et
principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius? Et
iterum: Principes persecuti sunt me gratis, nisi quia et principes sacerdotum et
Pilatus pręses et rex Herodes, ad quorum conspectum circumductus est Iesus, ut singulorum
subiret iudicium, omnes ei aduersati sunt, omnes eum persecuti? Nam a Pilato quoque, qui
remissius atque mollius in illum* agere uidebatur, pro tribunali sedente
monstremus.
Quid est illud in psalmis: Astiterunt reges terrę, et
principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius? Et
iterum: Principes persecuti sunt me gratis, nisi quia et principes sacerdotum et
Pilatus pręses et rex Herodes, ad quorum conspectum circumductus est Iesus, ut singulorum
subiret iudicium, omnes ei aduersati sunt, omnes eum persecuti? Nam a Pilato quoque, qui
remissius atque mollius in illum* agere uidebatur, pro tribunali sedente damnatus est, ut
Quid est illud in psalmis: Astiterunt reges terrę, et
principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius? Et
iterum: Principes persecuti sunt me gratis, nisi quia et principes sacerdotum et
Pilatus pręses et rex Herodes, ad quorum conspectum circumductus est Iesus, ut singulorum
subiret iudicium, omnes ei aduersati sunt, omnes eum persecuti? Nam a Pilato quoque, qui
remissius atque mollius in illum* agere uidebatur, pro tribunali sedente damnatus est, ut
crucifigatur.
Nam a Pilato quoque, qui
remissius atque mollius in illum* agere uidebatur, pro tribunali sedente damnatus est, ut
crucifigatur.
Quid est, quod rex Dauid a Nathan propheta reprehensus se deliquisse dolens: Peccaui
— inquit — Domino, et continuo meruerit audire: Dominus transtulit
peccatum tuum, non morieris, nisi quia et Petrus recordatus uerbi Domini crimen
negationis fleuit amare et ueniam impetrauit? Denique, sicut Manasses ob peccata captiuus fuit
translatus in Babylonem, deinde peracta
damnatus est, ut
crucifigatur.
Quid est, quod rex Dauid a Nathan propheta reprehensus se deliquisse dolens: Peccaui
— inquit — Domino, et continuo meruerit audire: Dominus transtulit
peccatum tuum, non morieris, nisi quia et Petrus recordatus uerbi Domini crimen
negationis fleuit amare et ueniam impetrauit? Denique, sicut Manasses ob peccata captiuus fuit
translatus in Babylonem, deinde peracta poenitentia liberatus *corr. ex
illium
r egnum, quod
Dauid a Nathan propheta reprehensus se deliquisse dolens: Peccaui
— inquit — Domino, et continuo meruerit audire: Dominus transtulit
peccatum tuum, non morieris, nisi quia et Petrus recordatus uerbi Domini crimen
negationis fleuit amare et ueniam impetrauit? Denique, sicut Manasses ob peccata captiuus fuit
translatus in Babylonem, deinde peracta poenitentia liberatus *corr. ex
illium
r egnum, quod amiserat, recepit, ita Petrus post fletum in ordinem receptus est
illium
r egnum, quod amiserat, recepit, ita Petrus post fletum in ordinem receptus est
apostolorum. Respexit enim illum Dominus, ut illud impleret in Esaia dictum: Ad
quem respiciam, nisi ad
pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue
r egnum, quod amiserat, recepit, ita Petrus post fletum in ordinem receptus est
apostolorum. Respexit enim illum Dominus, ut illud impleret in Esaia dictum: Ad
quem respiciam, nisi ad
pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue lachrymis trini generis
quod amiserat, recepit, ita Petrus post fletum in ordinem receptus est
apostolorum. Respexit enim illum Dominus, ut illud impleret in Esaia dictum: Ad
quem respiciam, nisi ad
pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue lachrymis trini generis peccatum: cogitationis, uerbi et operis.
est
apostolorum. Respexit enim illum Dominus, ut illud impleret in Esaia dictum: Ad
quem respiciam, nisi ad
pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue lachrymis trini generis peccatum: cogitationis, uerbi et operis. Audi Prophetam
dicentem: Exitus aquarum deduxerunt
apostolorum. Respexit enim illum Dominus, ut illud impleret in Esaia dictum: Ad
quem respiciam, nisi ad
pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue lachrymis trini generis peccatum: cogitationis, uerbi et operis. Audi Prophetam
dicentem: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non
quem respiciam, nisi ad
pauperculum et contritum spiritu, et trementem sermones meos? Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue lachrymis trini generis peccatum: cogitationis, uerbi et operis. Audi Prophetam
dicentem: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam.
Si cum lachrymis ueniam petieris, respondebit
Et iterum:
Vias eius uidi — inquit — et sanaui eum, et reduxi eum. Trinam ergo
negationem fletu poenitentię Petrus deleuit. Et tu, qui Domino reconciliari cupis, Petrum
imitatus ablue lachrymis trini generis peccatum: cogitationis, uerbi et operis. Audi Prophetam
dicentem: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam.
Si cum lachrymis ueniam petieris, respondebit Dominus, sicut respondit Ezechię regi:
Audiui orationem tuam, uidi lachrymas tuas*, et ecce sanaui
cogitationis, uerbi et operis. Audi Prophetam
dicentem: Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam.
Si cum lachrymis ueniam petieris, respondebit Dominus, sicut respondit Ezechię regi:
Audiui orationem tuam, uidi lachrymas tuas*, et ecce sanaui te.
Cęterum, antequam Petrus tertio negasset, Iesus a pontifice de sua doctrina interrogatus —
ut Ioannes tradit — quid me interrogas, respondit, cum palam docuerim et in occulto
locutus sum nihil. Tunc unus ministrorum dedit
Ezechię regi:
Audiui orationem tuam, uidi lachrymas tuas*, et ecce sanaui te.
Cęterum, antequam Petrus tertio negasset, Iesus a pontifice de sua doctrina interrogatus —
ut Ioannes tradit — quid me interrogas, respondit, cum palam docuerim et in occulto
locutus sum nihil. Tunc unus ministrorum dedit alapam Iesu dicens: Sic respondes
pontifici? Hoc prędictum legimus in Iob: Aperuerunt super me ora sua, et
exprobrantes percusserunt maxillam meam; satiati sunt poenis meis. Hoc idem
—
ut Ioannes tradit — quid me interrogas, respondit, cum palam docuerim et in occulto
locutus sum nihil. Tunc unus ministrorum dedit alapam Iesu dicens: Sic respondes
pontifici? Hoc prędictum legimus in Iob: Aperuerunt super me ora sua, et
exprobrantes percusserunt maxillam meam; satiati sunt poenis meis. Hoc idem in
Hieremia: Dabit percutienti se maxillam, saturabitur opprobriis. Christi ita
percussi typus fuit Micheas propheta, qui uera prędicens a Sedechia pseudopropheta colaphum
sunt poenis meis. Hoc idem in
Hieremia: Dabit percutienti se maxillam, saturabitur opprobriis. Christi ita
percussi typus fuit Micheas propheta, qui uera prędicens a Sedechia pseudopropheta colaphum
accepit dicente: Mene ergo dimisit spiritus Domini, et locutus est tibi?
Contraria enim uaticinabatur Iosaphat et Achab regibus adulatus. Ita et ipsi Christo ab
impio illo alapa est illata uolente assentari pontifici seque prę ceteris fidum studiosumque
ostendere.
Post talia tam impia ac nefanda Dominus noster
se maxillam, saturabitur opprobriis. Christi ita
percussi typus fuit Micheas propheta, qui uera prędicens a Sedechia pseudopropheta colaphum
accepit dicente: Mene ergo dimisit spiritus Domini, et locutus est tibi?
Contraria enim uaticinabatur Iosaphat et Achab regibus adulatus. Ita et ipsi Christo ab
impio illo alapa est illata uolente assentari pontifici seque prę ceteris fidum studiosumque
ostendere.
Post talia tam impia ac nefanda Dominus noster falsis testibus circumuenitur, conspuitur,
alapis cęditur modisque
opprobriis. Christi ita
percussi typus fuit Micheas propheta, qui uera prędicens a Sedechia pseudopropheta colaphum
accepit dicente: Mene ergo dimisit spiritus Domini, et locutus est tibi?
Contraria enim uaticinabatur Iosaphat et Achab regibus adulatus. Ita et ipsi Christo ab
impio illo alapa est illata uolente assentari pontifici seque prę ceteris fidum studiosumque
ostendere.
Post talia tam impia ac nefanda Dominus noster falsis testibus circumuenitur, conspuitur,
alapis cęditur modisque omnibus deridetur. De testium
ostendere.
Post talia tam impia ac nefanda Dominus noster falsis testibus circumuenitur, conspuitur,
alapis cęditur modisque omnibus deridetur. De testium accusatorumque iniquitate in Osee
propheta, multo antequam hoc euenisset, conquestus est dicens: Ego redemi eos, et ipsi
locuti sunt contra me mendacia. Aduersus quos ipse etiam propheta indignanter
exclamans ait: Arastis impietatem, iniquitatem messuistis, comedistis frugem
mendacii. Et iterum *corr. ex lachrymam tuam
propheta, multo antequam hoc euenisset, conquestus est dicens: Ego redemi eos, et ipsi
locuti sunt contra me mendacia. Aduersus quos ipse etiam propheta indignanter
exclamans ait: Arastis impietatem, iniquitatem messuistis, comedistis frugem
mendacii. Et iterum *corr. ex lachrymam tuam
Dominus in psalmis: Insurrexerunt — inquit — in me testes
iniqui, et mentita est iniquitas sibi. Sibi enim, non aliis nocet, qui falsa loquitur,
iuxta illud: Os, quod
exclamans ait: Arastis impietatem, iniquitatem messuistis, comedistis frugem
mendacii. Et iterum *corr. ex lachrymam tuam
Dominus in psalmis: Insurrexerunt — inquit — in me testes
iniqui, et mentita est iniquitas sibi. Sibi enim, non aliis nocet, qui falsa loquitur,
iuxta illud: Os, quod mentitur, occidit animam. Rursum ait: Exurgentes
testes iniqui, quę ignorabam*, interrogabant me, et retribuebant mihi mala pro bonis;
hoc est
— inquit — in me testes
iniqui, et mentita est iniquitas sibi. Sibi enim, non aliis nocet, qui falsa loquitur,
iuxta illud: Os, quod mentitur, occidit animam. Rursum ait: Exurgentes
testes iniqui, quę ignorabam*, interrogabant me, et retribuebant mihi mala pro bonis;
hoc est pro redemptionis beneficio odii iniuriam. Ad hęc sputa, colaphi, probra atque
conuitia, prius multo quam accidissent, prophetarum uaticiniis prędicata sunt. Et sicut illi
talia in Christo implenda prędixerunt, ita nos impleta
Exurgentes
testes iniqui, quę ignorabam*, interrogabant me, et retribuebant mihi mala pro bonis;
hoc est pro redemptionis beneficio odii iniuriam. Ad hęc sputa, colaphi, probra atque
conuitia, prius multo quam accidissent, prophetarum uaticiniis prędicata sunt. Et sicut illi
talia in Christo implenda prędixerunt, ita nos impleta confitemur, quando quidem nunquam ulli
alii talia contigerunt, ut cuncta his, quę olim prędicta significataque sunt, responderent.
Labia dolosa — inquit — in corde et corde locuti
prędicata sunt. Et sicut illi
talia in Christo implenda prędixerunt, ita nos impleta confitemur, quando quidem nunquam ulli
alii talia contigerunt, ut cuncta his, quę olim prędicta significataque sunt, responderent.
Labia dolosa — inquit — in corde et corde locuti sunt. Accusabant
enim eum de his, quorum exortem esse sciebant, aliud habentes in corde, aliud in ore,
innocentem reum esse mortis dicendo. Deinde ueluti iam damnatum contumeliis, quibus poterant,
afficiebant. Hoc futurum significare uolens Esaias ait:
Accusabant
enim eum de his, quorum exortem esse sciebant, aliud habentes in corde, aliud in ore,
innocentem reum esse mortis dicendo. Deinde ueluti iam damnatum contumeliis, quibus poterant,
afficiebant. Hoc futurum significare uolens Esaias ait: Super quem dilatastis os, et
eiecistis linguam? Nunquid non uos filii scelesti, semen mendax? Ipsius etiam Domini
in psalmis lamenta audimus: Confusio — inquit — faciei meę cooperuit me, a
uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
significare uolens Esaias ait: Super quem dilatastis os, et
eiecistis linguam? Nunquid non uos filii scelesti, semen mendax? Ipsius etiam Domini
in psalmis lamenta audimus: Confusio — inquit — faciei meę cooperuit me, a
uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
Super quem dilatastis os, et
eiecistis linguam? Nunquid non uos filii scelesti, semen mendax? Ipsius etiam Domini
in psalmis lamenta audimus: Confusio — inquit — faciei meę cooperuit me, a
uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
capita sua. Et in
os, et
eiecistis linguam? Nunquid non uos filii scelesti, semen mendax? Ipsius etiam Domini
in psalmis lamenta audimus: Confusio — inquit — faciei meę cooperuit me, a
uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
capita sua. Et in Hieremia: Factus
in psalmis lamenta audimus: Confusio — inquit — faciei meę cooperuit me, a
uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
capita sua. Et in Hieremia: Factus sum in derisum — inquit — tota
die, omnes subsannant me. Huisce rei typus fuit
meę cooperuit me, a
uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
capita sua. Et in Hieremia: Factus sum in derisum — inquit — tota
die, omnes subsannant me. Huisce rei typus fuit Noe, quando inebriatus uineę, quam
ipse plantauerat, uino a filio Cham irrisus
et obloquentis, a facie inimici et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
capita sua. Et in Hieremia: Factus sum in derisum — inquit — tota
die, omnes subsannant me. Huisce rei typus fuit Noe, quando inebriatus uineę, quam
ipse plantauerat, uino a filio Cham irrisus est; Moyses quoque, cum illum
et persequentis. Et iterum:
Sustinui opprobrium — inquit — operuit confusio faciem meam. Et
rursum: Tanquam
prodigium factus sum multis. Et in alio loco: Viderunt me, et mouerunt
capita sua. Et in Hieremia: Factus sum in derisum — inquit — tota
die, omnes subsannant me. Huisce rei typus fuit Noe, quando inebriatus uineę, quam
ipse plantauerat, uino a filio Cham irrisus est; Moyses quoque, cum illum insultassent filii
Leui uolentes et
Et in Hieremia: Factus sum in derisum — inquit — tota
die, omnes subsannant me. Huisce rei typus fuit Noe, quando inebriatus uineę, quam
ipse plantauerat, uino a filio Cham irrisus est; Moyses quoque, cum illum insultassent filii
Leui uolentes et ipsi fungi sacerdotio; Dauid etiam ante arcam Domini, dum illam in urbem
reduceret, exultans ac tripudians et uxoris Michol improperio pulsatus, quod humilius, quam
regi conueniret, se gessisset. Ad hęc propheta Heliseus Christi a Iudeis illudendi portauit
figuram, quando in
Huisce rei typus fuit Noe, quando inebriatus uineę, quam
ipse plantauerat, uino a filio Cham irrisus est; Moyses quoque, cum illum insultassent filii
Leui uolentes et ipsi fungi sacerdotio; Dauid etiam ante arcam Domini, dum illam in urbem
reduceret, exultans ac tripudians et uxoris Michol improperio pulsatus, quod humilius, quam
regi conueniret, se gessisset. Ad hęc propheta Heliseus Christi a Iudeis illudendi portauit
figuram, quando in Bethel ascendens ludibrio fuit pueris, qui ab ursis laniati petulantię suę
poenas dedere, nequis tutum
*corr. ex ignorabant
Porro, Saluator noster cum talia nocte illa fuisset passus, mane uinctum tradiderunt Pontio
Pilato pręsidi. Tunc Iudas de scelere suo dolens proiectis in templo argenteis, quos a
sacerdotibus acceperat, abiit et suspendio sibi mortem consciuit, maius putans peccatum, quod
commiserat, quam ut ueniam promereri posset. Non minus autem peccauit de misericordia Dei
desperando quam Dominum ac Magistrum suum pro pecunia prodendo. Alterum autem diffidentię,
alterum ingratitudinis atque
alterum ingratitudinis atque auaritię fuit. Quid autem nequius quam ei uelle diffidere, qui
omnia potest, uel a quo plurima acceperis beneficia, eidem aduersari? Igitur de Iuda impio
omniumque scelestissimo dictum est in psalmis: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et
oratio eius fiat in peccatum. Quare hoc, nisi quia tanti parricidii conscius nullo
modo se ueniam consecuturum credidit? Et quoniam de ipsius flagitio superius abunde est
dictum, necis eius typus fuisse uidetur Achitophel ille, qui iniquo animo ferens, quod Absalon
acceperis beneficia, eidem aduersari? Igitur de Iuda impio
omniumque scelestissimo dictum est in psalmis: Cum iudicatur, exeat condemnatus, et
oratio eius fiat in peccatum. Quare hoc, nisi quia tanti parricidii conscius nullo
modo se ueniam consecuturum credidit? Et quoniam de ipsius flagitio superius abunde est
dictum, necis eius typus fuisse uidetur Achitophel ille, qui iniquo animo ferens, quod Absalon
aduersus patrem Dauid Chusi potius quam ipsius consilium esset secutus, laqueo se suspendit.
Sic autem Achitophel iste Absaloni fauens
abunde est
dictum, necis eius typus fuisse uidetur Achitophel ille, qui iniquo animo ferens, quod Absalon
aduersus patrem Dauid Chusi potius quam ipsius consilium esset secutus, laqueo se suspendit.
Sic autem Achitophel iste Absaloni fauens in regem insurrexerat, quemadmodum et Iudas in
Dominum. Nolebat Achitophel regnare Dauidem, nolebat Iudas Christum uiuere. Ille a rege
desciuerat eius secutus emulum, hic Dominum et Magistrum suum tradidit in manibus inimicorum.
Similes amborum mores similem sortiti sunt uitę exitum, fortasse et apud inferos
quam ipsius consilium esset secutus, laqueo se suspendit.
Sic autem Achitophel iste Absaloni fauens in regem insurrexerat, quemadmodum et Iudas in
Dominum. Nolebat Achitophel regnare Dauidem, nolebat Iudas Christum uiuere. Ille a rege
desciuerat eius secutus emulum, hic Dominum et Magistrum suum tradidit in manibus inimicorum.
Similes amborum mores similem sortiti sunt uitę exitum, fortasse et apud inferos poenam, cum
Apostoli sententia sit: Dominis fideliter ut Deo seruiendum.
Sacerdotes autem acceptis argenteis — ut in
quemadmodum et Iudas in
Dominum. Nolebat Achitophel regnare Dauidem, nolebat Iudas Christum uiuere. Ille a rege
desciuerat eius secutus emulum, hic Dominum et Magistrum suum tradidit in manibus inimicorum.
Similes amborum mores similem sortiti sunt uitę exitum, fortasse et apud inferos poenam, cum
Apostoli sententia sit: Dominis fideliter ut Deo seruiendum.
Sacerdotes autem acceptis argenteis — ut in Mattheo legitur — emerunt agrum figuli in
sepulturam peregrinorum. Vtque hoc etiam ante prophetatum ostenderet,
Sacerdotes autem acceptis argenteis — ut in Mattheo legitur — emerunt agrum figuli in
sepulturam peregrinorum. Vtque hoc etiam ante prophetatum ostenderet, tunc impletum est
— inquit — quod dictum est per Hieremiam prophetam dicentem: Et acceperunt
triginta argenteos precium appreciati, quem appreciauerunt a filiis Israhel. Et dederunt eos
in agrum figuli, sicut constituit mihi Dominus. Licet dictum istud non de Hieremia,
sed de Zacharia sumptum fuerit, sicut tamen occurrit dicere Euangelistę, ita
agrum figuli in
sepulturam peregrinorum. Vtque hoc etiam ante prophetatum ostenderet, tunc impletum est
— inquit — quod dictum est per Hieremiam prophetam dicentem: Et acceperunt
triginta argenteos precium appreciati, quem appreciauerunt a filiis Israhel. Et dederunt eos
in agrum figuli, sicut constituit mihi Dominus. Licet dictum istud non de Hieremia,
sed de Zacharia sumptum fuerit, sicut tamen occurrit dicere Euangelistę, ita positum est, ut
appareat dicta omnium prophetarum esse unius spiritus et nihil referre, si
a filiis Israhel. Et dederunt eos
in agrum figuli, sicut constituit mihi Dominus. Licet dictum istud non de Hieremia,
sed de Zacharia sumptum fuerit, sicut tamen occurrit dicere Euangelistę, ita positum est, ut
appareat dicta omnium prophetarum esse unius spiritus et nihil referre, si alius pro alio
nominetur. Sed quoniam diuersa et uerba et series uerborum in Zacharia
scribuntur, hoc quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel
mihi Dominus. Licet dictum istud non de Hieremia,
sed de Zacharia sumptum fuerit, sicut tamen occurrit dicere Euangelistę, ita positum est, ut
appareat dicta omnium prophetarum esse unius spiritus et nihil referre, si alius pro alio
nominetur. Sed quoniam diuersa et uerba et series uerborum in Zacharia
scribuntur, hoc quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur,
mihi Dominus. Licet dictum istud non de Hieremia,
sed de Zacharia sumptum fuerit, sicut tamen occurrit dicere Euangelistę, ita positum est, ut
appareat dicta omnium prophetarum esse unius spiritus et nihil referre, si alius pro alio
nominetur. Sed quoniam diuersa et uerba et series uerborum in Zacharia
scribuntur, hoc quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur, attendendum
tamen occurrit dicere Euangelistę, ita positum est, ut
appareat dicta omnium prophetarum esse unius spiritus et nihil referre, si alius pro alio
nominetur. Sed quoniam diuersa et uerba et series uerborum in Zacharia
scribuntur, hoc quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur, attendendum est, quam quid dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in
si alius pro alio
nominetur. Sed quoniam diuersa et uerba et series uerborum in Zacharia
scribuntur, hoc quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur, attendendum est, quam quid dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in Zacharia ita legitur: Appenderunt mercedem
meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad
Zacharia
scribuntur, hoc quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur, attendendum est, quam quid dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in Zacharia ita legitur: Appenderunt mercedem
meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad statuarium, decorum
precium, quo appreciatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos, et proieci
quoque obseruandum, quod apostoli et euangelistę satis interdum habent sensum
Scripturę in exemplum proponere, uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur, attendendum est, quam quid dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in Zacharia ita legitur: Appenderunt mercedem
meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad statuarium, decorum
precium, quo appreciatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos, et proieci illos in domo
Domini ad
uerbis ipsis uel mutatis uel prętermissis. Et plane ubique
non tam, qualiter aliquid dicatur, attendendum est, quam quid dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in Zacharia ita legitur: Appenderunt mercedem
meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad statuarium, decorum
precium, quo appreciatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos, et proieci illos in domo
Domini ad statuarium. Quem Euangelista maluit dicere figulum, Gręci plasten appellant.
Deinde Iesus a Pilato
attendendum est, quam quid dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in Zacharia ita legitur: Appenderunt mercedem
meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad statuarium, decorum
precium, quo appreciatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos, et proieci illos in domo
Domini ad statuarium. Quem Euangelista maluit dicere figulum, Gręci plasten appellant.
Deinde Iesus a Pilato mittitur ad Herodem, Galileę regem, qui* tunc Hierosolymis erat. Multa
ab illo interrogatus nihil
dicatur. Nam et inter folia poma
quęrimus et inter paleas frumentum. Porro in Zacharia ita legitur: Appenderunt mercedem
meam triginta argenteos. Et dixit Dominus ad me: Proiice illud ad statuarium, decorum
precium, quo appreciatus sum ab eis. Et tuli triginta argenteos, et proieci illos in domo
Domini ad statuarium. Quem Euangelista maluit dicere figulum, Gręci plasten appellant.
Deinde Iesus a Pilato mittitur ad Herodem, Galileę regem, qui* tunc Hierosolymis erat. Multa
ab illo interrogatus nihil respondit. Accusantibus autem eum
Domini ad statuarium. Quem Euangelista maluit dicere figulum, Gręci plasten appellant.
Deinde Iesus a Pilato mittitur ad Herodem, Galileę regem, qui* tunc Hierosolymis erat. Multa
ab illo interrogatus nihil respondit. Accusantibus autem eum principibus sacerdotum et
phariseis despexit ipsum Herodes et per ludibrium ueste alba indutum remisit Pilato, ut de
illo, quod uelit, cognoscat ac iudicet. Hoc est illud — ut ante diximus — quod in psalmis
dicitur: Quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? Astiterunt reges
Euangelista maluit dicere figulum, Gręci plasten appellant.
Deinde Iesus a Pilato mittitur ad Herodem, Galileę regem, qui* tunc Hierosolymis erat. Multa
ab illo interrogatus nihil respondit. Accusantibus autem eum principibus sacerdotum et
phariseis despexit ipsum Herodes et per ludibrium ueste alba indutum remisit Pilato, ut de
illo, quod uelit, cognoscat ac iudicet. Hoc est illud — ut ante diximus — quod in psalmis
dicitur: Quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę,
et principes conuenerunt in unum
Accusantibus autem eum principibus sacerdotum et
phariseis despexit ipsum Herodes et per ludibrium ueste alba indutum remisit Pilato, ut de
illo, quod uelit, cognoscat ac iudicet. Hoc est illud — ut ante diximus — quod in psalmis
dicitur: Quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę,
et principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius. Sed nemo
humilitatem Christi contemnat. Qui enim nunc hominum subiicitur iudicio, postea — sicut
scriptum est — constringent in
despexit ipsum Herodes et per ludibrium ueste alba indutum remisit Pilato, ut de
illo, quod uelit, cognoscat ac iudicet. Hoc est illud — ut ante diximus — quod in psalmis
dicitur: Quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę,
et principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius. Sed nemo
humilitatem Christi contemnat. Qui enim nunc hominum subiicitur iudicio, postea — sicut
scriptum est — constringent in die irę suę reges. Quod autem Herodi non dederit
alba indutum remisit Pilato, ut de
illo, quod uelit, cognoscat ac iudicet. Hoc est illud — ut ante diximus — quod in psalmis
dicitur: Quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? Astiterunt reges terrę,
et principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius. Sed nemo
humilitatem Christi contemnat. Qui enim nunc hominum subiicitur iudicio, postea — sicut
scriptum est — constringent in die irę suę reges. Quod autem Herodi non dederit
responsum, olim hoc prędixit in psalmis: Qui
enim nunc hominum subiicitur iudicio, postea — sicut
scriptum est — constringent in die irę suę reges. Quod autem Herodi non dederit
responsum, olim hoc prędixit in psalmis: Qui quęrebant — inquit — mala
mihi, locuti sunt uanitates, et dolos tota die meditabantur. Ego autem tanquam surdus non
audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum. Factus sum sicut homo non audiens et non
habens in ore suo redargutiones. Id futurum Esaias quoque testatus est dicens:
Sicut ouis ad occisionem ducetur, et
constringent in die irę suę reges. Quod autem Herodi non dederit
responsum, olim hoc prędixit in psalmis: Qui quęrebant — inquit — mala
mihi, locuti sunt uanitates, et dolos tota die meditabantur. Ego autem tanquam surdus non
audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum. Factus sum sicut homo non audiens et non
habens in ore suo redargutiones. Id futurum Esaias quoque testatus est dicens:
Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et non
aperiet os
non dederit
responsum, olim hoc prędixit in psalmis: Qui quęrebant — inquit — mala
mihi, locuti sunt uanitates, et dolos tota die meditabantur. Ego autem tanquam surdus non
audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum. Factus sum sicut homo non audiens et non
habens in ore suo redargutiones. Id futurum Esaias quoque testatus est dicens:
Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et non
aperiet os suum.
Compertum habuit Pilatus hunc, qui a principibus
et dolos tota die meditabantur. Ego autem tanquam surdus non
audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum. Factus sum sicut homo non audiens et non
habens in ore suo redargutiones. Id futurum Esaias quoque testatus est dicens:
Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et non
aperiet os suum.
Compertum habuit Pilatus hunc, qui a principibus accusabatur, esse innocentem proponebatque
animo dimittere liberum, sed urgentium uocibus atque insultantium sibi *corr. ex
tanquam surdus non
audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum. Factus sum sicut homo non audiens et non
habens in ore suo redargutiones. Id futurum Esaias quoque testatus est dicens:
Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et non
aperiet os suum.
Compertum habuit Pilatus hunc, qui a principibus accusabatur, esse innocentem proponebatque
animo dimittere liberum, sed urgentium uocibus atque insultantium sibi *corr. ex
qni
c ompulsus
Pilatus hunc, qui a principibus accusabatur, esse innocentem proponebatque
animo dimittere liberum, sed urgentium uocibus atque insultantium sibi *corr. ex
qni
c ompulsus est ueluti reum condemnare. Igitur Barrabas homicida dimittitur, et
Iesus, hominum Saluator, flagellis cęditur, spinis coronatur, purpura tegitur, arundine
percutitur, necdum impiorum odium satiatur. Vno ore omnes exclamant: Crucifige,
crucifige eum. Debet mori, quia se Filium Dei fecit. Hęc quidem in Euangelio; eadem
nunc
replicanda sunt in prophetis, ut, quę olim illi implenda prędicarunt, ea in ipso, qui
crucifixus est, impleta esse constet. Quid est in Euangelio crucifige, crucifige
nisi illud in psalmis lamentantis Domini: Inimici mei dixerunt mala mihi: Quando
morietur, et peribit nomen eius? Crucifige Iesum, inquiunt, et dimitte Barrabam. De
tam peruerso iudicio taxat eos Propheta, cum ait: Etenim in corde iniquitates operamini,
in terra iniustitias manus uestrę concinnant. Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem,
prędicarunt, ea in ipso, qui
crucifixus est, impleta esse constet. Quid est in Euangelio crucifige, crucifige
nisi illud in psalmis lamentantis Domini: Inimici mei dixerunt mala mihi: Quando
morietur, et peribit nomen eius? Crucifige Iesum, inquiunt, et dimitte Barrabam. De
tam peruerso iudicio taxat eos Propheta, cum ait: Etenim in corde iniquitates operamini,
in terra iniustitias manus uestrę concinnant. Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem, et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per
mei dixerunt mala mihi: Quando
morietur, et peribit nomen eius? Crucifige Iesum, inquiunt, et dimitte Barrabam. De
tam peruerso iudicio taxat eos Propheta, cum ait: Etenim in corde iniquitates operamini,
in terra iniustitias manus uestrę concinnant. Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem, et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per Esaiam Spiritus Sanctus
grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce,
et peribit nomen eius? Crucifige Iesum, inquiunt, et dimitte Barrabam. De
tam peruerso iudicio taxat eos Propheta, cum ait: Etenim in corde iniquitates operamini,
in terra iniustitias manus uestrę concinnant. Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem, et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per Esaiam Spiritus Sanctus
grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De
hoc locutus fuisse
in corde iniquitates operamini,
in terra iniustitias manus uestrę concinnant. Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem, et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per Esaiam Spiritus Sanctus
grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De
hoc locutus fuisse uidetur psalmista, cum ait: Laudatur peccator in desyderiis animę
suę, et iniquus benedicitur. Quid enim nisi laudabant latronem
iniustitias manus uestrę concinnant. Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem, et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per Esaiam Spiritus Sanctus
grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De
hoc locutus fuisse uidetur psalmista, cum ait: Laudatur peccator in desyderiis animę
suę, et iniquus benedicitur. Quid enim nisi laudabant latronem et homicidam, dum eum
de carcere liberari
Et iterum: Vsquequo iudicatis
iniquitatem, et facies peccatorum sumitis? Talibus autem per Esaiam Spiritus Sanctus
grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De
hoc locutus fuisse uidetur psalmista, cum ait: Laudatur peccator in desyderiis animę
suę, et iniquus benedicitur. Quid enim nisi laudabant latronem et homicidam, dum eum
de carcere liberari flagitant? Sed hoc agunt, non tam ut iniquum
grauiter minatus est dicens: Vę, qui dicitis malum bonum et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De
hoc locutus fuisse uidetur psalmista, cum ait: Laudatur peccator in desyderiis animę
suę, et iniquus benedicitur. Quid enim nisi laudabant latronem et homicidam, dum eum
de carcere liberari flagitant? Sed hoc agunt, non tam ut iniquum absoluant, quam ut iustum
condemnent.
Pilatus uero lauans manus, innocens sum — inquit — a sanguine
et bonum malum, ponentes
tenebras lucem, et lucem tenebras, ponentes amarum in dulce, et dulce in amarum! De
hoc locutus fuisse uidetur psalmista, cum ait: Laudatur peccator in desyderiis animę
suę, et iniquus benedicitur. Quid enim nisi laudabant latronem et homicidam, dum eum
de carcere liberari flagitant? Sed hoc agunt, non tam ut iniquum absoluant, quam ut iustum
condemnent.
Pilatus uero lauans manus, innocens sum — inquit — a sanguine huius
iusti. Sanguis eius — respondent —
dum eum
de carcere liberari flagitant? Sed hoc agunt, non tam ut iniquum absoluant, quam ut iustum
condemnent.
Pilatus uero lauans manus, innocens sum — inquit — a sanguine huius
iusti. Sanguis eius — respondent — super nos et filios nostros! De hoc
psalmista prophetauit dicens: Saturati sunt filiis, dimiserunt reliquias suas
paruulis suis. Hi quippe saturati sunt crudelitate, et sanguis, quem effuderunt,
cecidit super filios eorum, cum post annos quadraginta euersa
— a sanguine huius
iusti. Sanguis eius — respondent — super nos et filios nostros! De hoc
psalmista prophetauit dicens: Saturati sunt filiis, dimiserunt reliquias suas
paruulis suis. Hi quippe saturati sunt crudelitate, et sanguis, quem effuderunt,
cecidit super filios eorum, cum post annos quadraginta euersa fuit Hierusalem et infidelitatis
reliquię permanserunt in obstinatis. Deinde, si dimittis hunc — inquiunt —
non es amicus Cęsaris. Pilatus igitur, ne apud
De hoc
psalmista prophetauit dicens: Saturati sunt filiis, dimiserunt reliquias suas
paruulis suis. Hi quippe saturati sunt crudelitate, et sanguis, quem effuderunt,
cecidit super filios eorum, cum post annos quadraginta euersa fuit Hierusalem et infidelitatis
reliquię permanserunt in obstinatis. Deinde, si dimittis hunc — inquiunt —
non es amicus Cęsaris. Pilatus igitur, ne apud Cęsarem populi aduersus se delatio
aliqua fieret, Iesum flagellis cędi iubet ostenditque flagellatum. Id
— inquiunt —
non es amicus Cęsaris. Pilatus igitur, ne apud Cęsarem populi aduersus se delatio
aliqua fieret, Iesum flagellis cędi iubet ostenditque flagellatum. Id futurum indicabat Dauid
in persona Christi dicens: Ego autem in flagella paratus sum, et dolor meus in conspectu
meo semper. Alibi immanitatem flagellantium exprimit et irridentium
procacitatem dicens: Dum confringuntur ossa mea, exprobrauerunt mihi inimici mei.
Hyperbole est. Confracta enim ossa ideo dicuntur, ut grauissime
populi aduersus se delatio
aliqua fieret, Iesum flagellis cędi iubet ostenditque flagellatum. Id futurum indicabat Dauid
in persona Christi dicens: Ego autem in flagella paratus sum, et dolor meus in conspectu
meo semper. Alibi immanitatem flagellantium exprimit et irridentium
procacitatem dicens: Dum confringuntur ossa mea, exprobrauerunt mihi inimici mei.
Hyperbole est. Confracta enim ossa ideo dicuntur, ut grauissime uerberatus intelligatur, immo
diutissime, cum alibi dicat: Et fui* flagellatus tota
flagellantium exprimit et irridentium
procacitatem dicens: Dum confringuntur ossa mea, exprobrauerunt mihi inimici mei.
Hyperbole est. Confracta enim ossa ideo dicuntur, ut grauissime uerberatus intelligatur, immo
diutissime, cum alibi dicat: Et fui* flagellatus tota die, et castigatio mea in
matutino. In Trenis quoque Hieremię: Tantum in** me uertit et conuertit manum
suam tota die. Vetustam fecit pellem meam, contriuit ossa mea. Puto, quod in
uerberando pręterierint Legis pręscriptum, quę
irridentium
procacitatem dicens: Dum confringuntur ossa mea, exprobrauerunt mihi inimici mei.
Hyperbole est. Confracta enim ossa ideo dicuntur, ut grauissime uerberatus intelligatur, immo
diutissime, cum alibi dicat: Et fui* flagellatus tota die, et castigatio mea in
matutino. In Trenis quoque Hieremię: Tantum in** me uertit et conuertit manum
suam tota die. Vetustam fecit pellem meam, contriuit ossa mea. Puto, quod in
uerberando pręterierint Legis pręscriptum, quę flagellorum ictus quadragenarium
mihi inimici mei.
Hyperbole est. Confracta enim ossa ideo dicuntur, ut grauissime uerberatus intelligatur, immo
diutissime, cum alibi dicat: Et fui* flagellatus tota die, et castigatio mea in
matutino. In Trenis quoque Hieremię: Tantum in** me uertit et conuertit manum
suam tota die. Vetustam fecit pellem meam, contriuit ossa mea. Puto, quod in
uerberando pręterierint Legis pręscriptum, quę flagellorum ictus quadragenarium numerum uetat
excedere. Tantum in illo odio exarserant, qui uerberabant. Sed nequaquam his
excedere. Tantum in illo odio exarserant, qui uerberabant. Sed nequaquam his contenti
principes instant clamoribus: Crucifige, crucifige eum? Istas igitur in Christum
impiorum uociferationes predixisse uidetur psalmista, ubi ait: Captabunt*** in animam
iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Et in alio psalmo ipsius Domini
querimonia**** apparet dicentis: Os eorum locutum est superbiam... Susceperunt me sicut
leo paratus ad
predam. Rugitus in illis leonis fuit, dum clamant et obstrepunt, feritas,
uerberabant. Sed nequaquam his contenti
principes instant clamoribus: Crucifige, crucifige eum? Istas igitur in Christum
impiorum uociferationes predixisse uidetur psalmista, ubi ait: Captabunt*** in animam
iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Et in alio psalmo ipsius Domini
querimonia**** apparet dicentis: Os eorum locutum est superbiam... Susceperunt me sicut
leo paratus ad
predam. Rugitus in illis leonis fuit, dum clamant et obstrepunt, feritas, dum
perdere sine causa expetunt iustum.
in animam
iusti, et sanguinem innocentem condemnabunt. Et in alio psalmo ipsius Domini
querimonia**** apparet dicentis: Os eorum locutum est superbiam... Susceperunt me sicut
leo paratus ad
predam. Rugitus in illis leonis fuit, dum clamant et obstrepunt, feritas, dum
perdere sine causa expetunt iustum. Facinoris huius fortasse typum prę se tulit Gedeon a
ciuibus ad necem petitus, eo quod idoli Baal aram euertisset dictusque est Hierobaal, quod est
fortis aduersum Baal. Ita et Iesus, Hierobaal noster, fortis contra
in illis leonis fuit, dum clamant et obstrepunt, feritas, dum
perdere sine causa expetunt iustum. Facinoris huius fortasse typum prę se tulit Gedeon a
ciuibus ad necem petitus, eo quod idoli Baal aram euertisset dictusque est Hierobaal, quod est
fortis aduersum Baal. Ita et Iesus, Hierobaal noster, fortis contra diabolum fuit, dum se
interimi patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut
crucifigatur.
Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut
Mattheus
est Hierobaal, quod est
fortis aduersum Baal. Ita et Iesus, Hierobaal noster, fortis contra diabolum fuit, dum se
interimi patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut
crucifigatur.
Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut
Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex
Iudeorum: expuentesque in eum acceperunt arundinem et percutiebant caput eius.
Innocens ergo Dominus peruerso damnatur iudicio, quod futurum uidens Esaias
est
fortis aduersum Baal. Ita et Iesus, Hierobaal noster, fortis contra diabolum fuit, dum se
interimi patitur a Iudeis nostrę consulens saluti. Flagellatus ergo traditur illis, ut
crucifigatur.
Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut
Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex
Iudeorum: expuentesque in eum acceperunt arundinem et percutiebant caput eius.
Innocens ergo Dominus peruerso damnatur iudicio, quod futurum uidens Esaias propheta ait:
ergo traditur illis, ut
crucifigatur.
Tunc in prętorium***** perductum purpura induunt, et spinis coronant, et genu flexo — ut
Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex
Iudeorum: expuentesque in eum acceperunt arundinem et percutiebant caput eius.
Innocens ergo Dominus peruerso damnatur iudicio, quod futurum uidens Esaias propheta ait:
Iustus perit, et non est, qui cogitet in corde suo. Idem futura quasi pręsentia
cernens interrogat: Quare rubrum est indumentum tuum,
Mattheus ait — ante eum illudunt ei dicentes: Aue, rex
Iudeorum: expuentesque in eum acceperunt arundinem et percutiebant caput eius.
Innocens ergo Dominus peruerso damnatur iudicio, quod futurum uidens Esaias propheta ait:
Iustus perit, et non est, qui cogitet in corde suo. Idem futura quasi pręsentia
cernens interrogat: Quare rubrum est indumentum tuum,
*corr. ex fuit
**add.
***corr. ex Coaptabunt
tuum,
*corr. ex fuit
**add.
***corr. ex Coaptabunt
****corr. ex quęrimonia
*****corr. ex pretorium
et uestimenta tua sicut calcantium in torculari? Ac si dicat: Quare sunt non
solum rubra uestimenta tua, sed etiam sanguine ueluti musto madentia? Ex quo credibile est
corpore ex uibicibus consautiato fuisse cruentata. Spinis autem coronandum significauit ille
Abrahę*
in torculari? Ac si dicat: Quare sunt non
solum rubra uestimenta tua, sed etiam sanguine ueluti musto madentia? Ex quo credibile est
corpore ex uibicibus consautiato fuisse cruentata. Spinis autem coronandum significauit ille
Abrahę* aries inter uepres cornibus herens et in holocaustum pro Isaac oblatus. Isaac enim
diuinitatem Christi designabat, quę mori non poterat, aries humanitatem, quę passibilis ad
mortem uenit, ut nos uitam haberemus mortis expertem. Arundine autem sanctissimum et angelis
uenerabile caput percutiunt, ut Micheę
ille
Abrahę* aries inter uepres cornibus herens et in holocaustum pro Isaac oblatus. Isaac enim
diuinitatem Christi designabat, quę mori non poterat, aries humanitatem, quę passibilis ad
mortem uenit, ut nos uitam haberemus mortis expertem. Arundine autem sanctissimum et angelis
uenerabile caput percutiunt, ut Micheę impleant uaticinium dicentis: In uirga percutient
maxillam iudicis Israhel.
Postquam ludibriis contumeliisque omnia sustinentem affecissent, educunt foras et — ut
Ioannes testatur — exiuit
mortis expertem. Arundine autem sanctissimum et angelis
uenerabile caput percutiunt, ut Micheę impleant uaticinium dicentis: In uirga percutient
maxillam iudicis Israhel.
Postquam ludibriis contumeliisque omnia sustinentem affecissent, educunt foras et — ut
Ioannes testatur — exiuit Iesus baiulans sibi crucem. Sic Isaac quoque immolari
iussus portauit holocausti ligna. Hoc autem futurum innuebat Esaias dicens: Filius datus
est nobis, cuius principatus factus est super humerum eius. Crux itaque,
Esaias dicens: Filius datus
est nobis, cuius principatus factus est super humerum eius. Crux itaque, per quam
glorificatus est, principatus eius fuit, iuxta illud Apostoli: Christus factus est
obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et Deus exaltauit illum, et
donauit illi nomen, quod est super omne nomen, ui in nomine Iesu omne genu flectatur
cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus
Christus in gloria est Dei Patris. Non credit hoc Iudeorum
datus
est nobis, cuius principatus factus est super humerum eius. Crux itaque, per quam
glorificatus est, principatus eius fuit, iuxta illud Apostoli: Christus factus est
obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et Deus exaltauit illum, et
donauit illi nomen, quod est super omne nomen, ui in nomine Iesu omne genu flectatur
cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus
Christus in gloria est Dei Patris. Non credit hoc Iudeorum perfidia, sed tunc demum
est, principatus eius fuit, iuxta illud Apostoli: Christus factus est
obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et Deus exaltauit illum, et
donauit illi nomen, quod est super omne nomen, ui in nomine Iesu omne genu flectatur
cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus
Christus in gloria est Dei Patris. Non credit hoc Iudeorum perfidia, sed tunc demum
confiteri cogentur, cum nihil omnino proderit confiteri ad inferos damnatis. Quanto igitur
satius eis foret nunc
eius fuit, iuxta illud Apostoli: Christus factus est
obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Propter quod et Deus exaltauit illum, et
donauit illi nomen, quod est super omne nomen, ui in nomine Iesu omne genu flectatur
cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus
Christus in gloria est Dei Patris. Non credit hoc Iudeorum perfidia, sed tunc demum
confiteri cogentur, cum nihil omnino proderit confiteri ad inferos damnatis. Quanto igitur
satius eis foret nunc errorem suum
Quanto igitur
satius eis foret nunc errorem suum agnoscere quam pro eo, quod agnoscere neglexerint, in
ęternum postea cruciari?
Post Iesum cum lachrymis sequuntur mulieres, quibus ait: Filię Hierusalem, nolite
flere super me, sed super uos ipsas flete, et reliqua, quibus ob incredulitatem
Iudeorum denunciat futuram urbis euersionem et populi calamitatem, quam a Romanis passi fuere.
Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes**
illius
*corr. ex
neglexerint, in
ęternum postea cruciari?
Post Iesum cum lachrymis sequuntur mulieres, quibus ait: Filię Hierusalem, nolite
flere super me, sed super uos ipsas flete, et reliqua, quibus ob incredulitatem
Iudeorum denunciat futuram urbis euersionem et populi calamitatem, quam a Romanis passi fuere.
Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes**
illius
*corr. ex Abrahe
**corr. ex messis
Post Iesum cum lachrymis sequuntur mulieres, quibus ait: Filię Hierusalem, nolite
flere super me, sed super uos ipsas flete, et reliqua, quibus ob incredulitatem
Iudeorum denunciat futuram urbis euersionem et populi calamitatem, quam a Romanis passi fuere.
Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes**
illius
*corr. ex Abrahe
**corr. ex messis
conterentur, mulieres uenientes et docentes
fuere.
Et hoc quidem in Esaia legimus prędictum, ubi dicitur: In siccitate messes**
illius
*corr. ex Abrahe
**corr. ex messis
conterentur, mulieres uenientes et docentes eam. Messis multa in Euangelio
dicitur, operarii pauci. Messis ergo sicca homines increduli sunt, non admittentes humorem
uerbi Dei, quo se a siccitate infidelitatis in fidei uigorem uindicarent. Mulieres autem
fideles Dominum suum miserando conterebantur dolore
docentes eam. Messis multa in Euangelio
dicitur, operarii pauci. Messis ergo sicca homines increduli sunt, non admittentes humorem
uerbi Dei, quo se a siccitate infidelitatis in fidei uigorem uindicarent. Mulieres autem
fideles Dominum suum miserando conterebantur dolore et lamentis. Deinde docebant, inquit, eam,
hoc est Hierusalem. Quid docebant? Eum uidelicet, cuius uice tristabantur, esse iustum atque
ab omni criminis suspitione alienum. Vnde sequitur: Non est enim populus sapiens.
Propterea non miserebitur eius, qui fecit eum, et qui
dolore et lamentis. Deinde docebant, inquit, eam,
hoc est Hierusalem. Quid docebant? Eum uidelicet, cuius uice tristabantur, esse iustum atque
ab omni criminis suspitione alienum. Vnde sequitur: Non est enim populus sapiens.
Propterea non miserebitur eius, qui fecit eum, et qui formauit eum, non parcet ei.
Propter insaniam igitur increduli populi et iniqua iudicia ipsa Hierusalem Deo ulciscente
passa est excidium.
Tunc Symon Cyreneus angariatur, ut portet crucem post Iesum. Hic gentis externę homo —
Cyrene enim oppidum Lybię
Eum uidelicet, cuius uice tristabantur, esse iustum atque
ab omni criminis suspitione alienum. Vnde sequitur: Non est enim populus sapiens.
Propterea non miserebitur eius, qui fecit eum, et qui formauit eum, non parcet ei.
Propter insaniam igitur increduli populi et iniqua iudicia ipsa Hierusalem Deo ulciscente
passa est excidium.
Tunc Symon Cyreneus angariatur, ut portet crucem post Iesum. Hic gentis externę homo —
Cyrene enim oppidum Lybię est — significauit alienas nationes deposito idolatrię errore post
Christum
iniqua iudicia ipsa Hierusalem Deo ulciscente
passa est excidium.
Tunc Symon Cyreneus angariatur, ut portet crucem post Iesum. Hic gentis externę homo —
Cyrene enim oppidum Lybię est — significauit alienas nationes deposito idolatrię errore post
Christum ituras et Iudeis in perfidia obduratis euangelicę credituras ueritati. Canitur enim
in psalmis: Aethiopia pręueniet manus eius Deo. Et Hieremias ad Filium Dei
loquens ait: Ad te gentes* uenient ab extręmis terrę, et dicent: Vere mendacium
possederunt patres
gentis externę homo —
Cyrene enim oppidum Lybię est — significauit alienas nationes deposito idolatrię errore post
Christum ituras et Iudeis in perfidia obduratis euangelicę credituras ueritati. Canitur enim
in psalmis: Aethiopia pręueniet manus eius Deo. Et Hieremias ad Filium Dei
loquens ait: Ad te gentes* uenient ab extręmis terrę, et dicent: Vere mendacium
possederunt patres nostri, uanitatem, quę eis non profuit. Ille igitur crucem post
Iesum gerit, qui uel errore relicto Euangelio fidem pręstat uel peccati
deposito idolatrię errore post
Christum ituras et Iudeis in perfidia obduratis euangelicę credituras ueritati. Canitur enim
in psalmis: Aethiopia pręueniet manus eius Deo. Et Hieremias ad Filium Dei
loquens ait: Ad te gentes* uenient ab extręmis terrę, et dicent: Vere mendacium
possederunt patres nostri, uanitatem, quę eis non profuit. Ille igitur crucem post
Iesum gerit, qui uel errore relicto Euangelio fidem pręstat uel peccati conscius conuertitur
ad poententiam uitiumque detestatus incumbit studio uirtutum.
possederunt patres nostri, uanitatem, quę eis non profuit. Ille igitur crucem post
Iesum gerit, qui uel errore relicto Euangelio fidem pręstat uel peccati conscius conuertitur
ad poententiam uitiumque detestatus incumbit studio uirtutum.
Et uenerunt — inquit — in locum, qui dicitur Golgotha, quod est Caluarię
locus. Et dederunt ei uinum bibere fele mixtum. Et cum gustasset, noluit bibere. Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
Iesum gerit, qui uel errore relicto Euangelio fidem pręstat uel peccati conscius conuertitur
ad poententiam uitiumque detestatus incumbit studio uirtutum.
Et uenerunt — inquit — in locum, qui dicitur Golgotha, quod est Caluarię
locus. Et dederunt ei uinum bibere fele mixtum. Et cum gustasset, noluit bibere. Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
Euangelio fidem pręstat uel peccati conscius conuertitur
ad poententiam uitiumque detestatus incumbit studio uirtutum.
Et uenerunt — inquit — in locum, qui dicitur Golgotha, quod est Caluarię
locus. Et dederunt ei uinum bibere fele mixtum. Et cum gustasset, noluit bibere. Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
moriturum ostendoret et mortis uictorem fore
Et uenerunt — inquit — in locum, qui dicitur Golgotha, quod est Caluarię
locus. Et dederunt ei uinum bibere fele mixtum. Et cum gustasset, noluit bibere. Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
moriturum ostendoret et mortis uictorem fore probaret.
Mox nudatus et in crucem actus distentis in diuersum manibus, sed cruribus iunctis ad lignum
clauis
locus. Et dederunt ei uinum bibere fele mixtum. Et cum gustasset, noluit bibere. Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
moriturum ostendoret et mortis uictorem fore probaret.
Mox nudatus et in crucem actus distentis in diuersum manibus, sed cruribus iunctis ad lignum
clauis ferreis per palmas et plantas affigitur. Tunc itaque Christus Dominus Noe noster fuit,
post diluuium peccati
uinum bibere fele mixtum. Et cum gustasset, noluit bibere. Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
moriturum ostendoret et mortis uictorem fore probaret.
Mox nudatus et in crucem actus distentis in diuersum manibus, sed cruribus iunctis ad lignum
clauis ferreis per palmas et plantas affigitur. Tunc itaque Christus Dominus Noe noster fuit,
post diluuium peccati plantans uineam, id *corr.
Hoc
illud est, quod ante in psalmo prędixerat: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
moriturum ostendoret et mortis uictorem fore probaret.
Mox nudatus et in crucem actus distentis in diuersum manibus, sed cruribus iunctis ad lignum
clauis ferreis per palmas et plantas affigitur. Tunc itaque Christus Dominus Noe noster fuit,
post diluuium peccati plantans uineam, id *corr. ex tegentes
e st
potauerunt me aceto. Gustauit quidem mortis amarę poculum, sed noluit bibere, ut se et
moriturum ostendoret et mortis uictorem fore probaret.
Mox nudatus et in crucem actus distentis in diuersum manibus, sed cruribus iunctis ad lignum
clauis ferreis per palmas et plantas affigitur. Tunc itaque Christus Dominus Noe noster fuit,
post diluuium peccati plantans uineam, id *corr. ex tegentes
e st Ecclesiam suam, et inebriatus uino charitatis nudus dormiuit in cruce, a
Cham irrisus quidem, sed a Sem et
distentis in diuersum manibus, sed cruribus iunctis ad lignum
clauis ferreis per palmas et plantas affigitur. Tunc itaque Christus Dominus Noe noster fuit,
post diluuium peccati plantans uineam, id *corr. ex tegentes
e st Ecclesiam suam, et inebriatus uino charitatis nudus dormiuit in cruce, a
Cham irrisus quidem, sed a Sem et Iapheth, minoribus natu liberis, reuerenter habitus atque
contectus. Hos euigilans benedixit, illum uero perpetua seruitute damnauit, ut infideles
Iudei, filii Cham, diaboli serui sint, et
et plantas affigitur. Tunc itaque Christus Dominus Noe noster fuit,
post diluuium peccati plantans uineam, id *corr. ex tegentes
e st Ecclesiam suam, et inebriatus uino charitatis nudus dormiuit in cruce, a
Cham irrisus quidem, sed a Sem et Iapheth, minoribus natu liberis, reuerenter habitus atque
contectus. Hos euigilans benedixit, illum uero perpetua seruitute damnauit, ut infideles
Iudei, filii Cham, diaboli serui sint, et qui Euangelio credunt, gaudeant libertate, qua ipsos
Christus liberauit. Idem Dominus
et inebriatus uino charitatis nudus dormiuit in cruce, a
Cham irrisus quidem, sed a Sem et Iapheth, minoribus natu liberis, reuerenter habitus atque
contectus. Hos euigilans benedixit, illum uero perpetua seruitute damnauit, ut infideles
Iudei, filii Cham, diaboli serui sint, et qui Euangelio credunt, gaudeant libertate, qua ipsos
Christus liberauit. Idem Dominus Isaac noster fuit, quem pater in holocastum, ut Deo obediret,
offerre uoluit. Sed pro Isaac aries est immolatus. Caro enim et humanitas Christi passa est,
diuinitas a passionibus procul fuit.
damnauit, ut infideles
Iudei, filii Cham, diaboli serui sint, et qui Euangelio credunt, gaudeant libertate, qua ipsos
Christus liberauit. Idem Dominus Isaac noster fuit, quem pater in holocastum, ut Deo obediret,
offerre uoluit. Sed pro Isaac aries est immolatus. Caro enim et humanitas Christi passa est,
diuinitas a passionibus procul fuit. Idem serpens noster ęneus fuit, quem Moyses ad Terram
promissionis proficiscens in ligno suspendisse fertur. Quem a serpentibus icti cum aspicerent,
sanabantur. Qui ergo a diaboli morsibus curari cupit, corde et
et humanitas Christi passa est,
diuinitas a passionibus procul fuit. Idem serpens noster ęneus fuit, quem Moyses ad Terram
promissionis proficiscens in ligno suspendisse fertur. Quem a serpentibus icti cum aspicerent,
sanabantur. Qui ergo a diaboli morsibus curari cupit, corde et animo aspiciat Christum in
patibulo pendentem, et sanus euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et
procul fuit. Idem serpens noster ęneus fuit, quem Moyses ad Terram
promissionis proficiscens in ligno suspendisse fertur. Quem a serpentibus icti cum aspicerent,
sanabantur. Qui ergo a diaboli morsibus curari cupit, corde et animo aspiciat Christum in
patibulo pendentem, et sanus euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum
sanabantur. Qui ergo a diaboli morsibus curari cupit, corde et animo aspiciat Christum in
patibulo pendentem, et sanus euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus
corde et animo aspiciat Christum in
patibulo pendentem, et sanus euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
aspiciat Christum in
patibulo pendentem, et sanus euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
eo
patibulo pendentem, et sanus euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
eo iniquitates omnium
euadet. Eius enim liuore — ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
eo iniquitates omnium nostrum. Et quid dicitur?
ut Esaias ait —
sanati sumus.
Hic propheta ipsum talia tandem passurum uidens uaticinatur et ait: Non est species ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
eo iniquitates omnium nostrum. Et quid dicitur? Propter scelus populi mei
percussi
ei
neque decor, et uidimus cum, et non erat aspectus, et desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
eo iniquitates omnium nostrum. Et quid dicitur? Propter scelus populi mei
percussi eum. Ac ne inuitus accessisse ad passiones uideretur, oblatus est
— inquit — quia ipse uoluit. Passus est enim, ut pro nobis
desyderauimus eum despectum et
nouissimum uirorum, uirum dolorum et scientem infirmitatem. Denique ait:
Vulneratus est
propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra... et posuit Dominus in
eo iniquitates omnium nostrum. Et quid dicitur? Propter scelus populi mei
percussi eum. Ac ne inuitus accessisse ad passiones uideretur, oblatus est
— inquit — quia ipse uoluit. Passus est enim, ut pro nobis satisfaceret,
factus est maledictum, ut nos a maledicto
ne inuitus accessisse ad passiones uideretur, oblatus est
— inquit — quia ipse uoluit. Passus est enim, ut pro nobis satisfaceret,
factus est maledictum, ut nos a maledicto primorum parentum liberaret, mortuus est, ut in
peccato mortuis uitam donaret et erreptos diabolo Deo redderet. Merito tamen interdum de
Iudeorum impietate conqueritur, quia odio in eum commoti id agebant, quod ipse pro omnium
salute non grauate, sed libenter perferre aduenerat. Tetendit arcum suum — inquit
— et posuit me quasi
mortuis uitam donaret et erreptos diabolo Deo redderet. Merito tamen interdum de
Iudeorum impietate conqueritur, quia odio in eum commoti id agebant, quod ipse pro omnium
salute non grauate, sed libenter perferre aduenerat. Tetendit arcum suum — inquit
— et posuit me quasi signum ad sagittam. Hoc in Hieremia legitur. Sicut enim
sagittarius cuncta sua iacula ad scopon dirigit, ita Iudei omne iniuriarum genus ei soli
nitebantur inferre. Vnde ipse in psalmis conquestus est dicens: Conculcauerunt me
inimici mei... omnia
Hoc in Hieremia legitur. Sicut enim
sagittarius cuncta sua iacula ad scopon dirigit, ita Iudei omne iniuriarum genus ei soli
nitebantur inferre. Vnde ipse in psalmis conquestus est dicens: Conculcauerunt me
inimici mei... omnia consilia eorum in malum. Et in alio psalmo: Multiplicati
sunt — inquit — super capillos capitis mei, qui oderunt me
gratis. Confortati sunt, qui persecuti sunt me, inimici mei iniuste. Et quoniam non
pro suo, sed pro nostro debito satisfaciebat, subiungit:
Conculcauerunt me
inimici mei... omnia consilia eorum in malum. Et in alio psalmo: Multiplicati
sunt — inquit — super capillos capitis mei, qui oderunt me
gratis. Confortati sunt, qui persecuti sunt me, inimici mei iniuste. Et quoniam non
pro suo, sed pro nostro debito satisfaciebat, subiungit: Quę non rapui, tunc
exoluebam. Alibi in rabiem furentium inuectus ait: Circumdederunt me canes multi;
concilium malignantium obsedit me. Foderunt manus meas et pedes meos, dinumerauerunt
inimici mei iniuste. Et quoniam non
pro suo, sed pro nostro debito satisfaciebat, subiungit: Quę non rapui, tunc
exoluebam. Alibi in rabiem furentium inuectus ait: Circumdederunt me canes multi;
concilium malignantium obsedit me. Foderunt manus meas et pedes meos, dinumerauerunt omnia
ossa mea.
Hoc futurum et Zacharias uidens ait: Dicetur ei: Quid sunt plagę istę* in medio manuum
tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum, qui diligebant me. Promissum enim
dilexerunt, sed
subiungit: Quę non rapui, tunc
exoluebam. Alibi in rabiem furentium inuectus ait: Circumdederunt me canes multi;
concilium malignantium obsedit me. Foderunt manus meas et pedes meos, dinumerauerunt omnia
ossa mea.
Hoc futurum et Zacharias uidens ait: Dicetur ei: Quid sunt plagę istę* in medio manuum
tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum, qui diligebant me. Promissum enim
dilexerunt, sed exibitum detestati sunt. Eadem ista succincto complexus est sermone Esaias
dicens: A
ait: Circumdederunt me canes multi;
concilium malignantium obsedit me. Foderunt manus meas et pedes meos, dinumerauerunt omnia
ossa mea.
Hoc futurum et Zacharias uidens ait: Dicetur ei: Quid sunt plagę istę* in medio manuum
tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum, qui diligebant me. Promissum enim
dilexerunt, sed exibitum detestati sunt. Eadem ista succincto complexus est sermone Esaias
dicens: A planta pedis usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga
tumens non
in medio manuum
tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum, qui diligebant me. Promissum enim
dilexerunt, sed exibitum detestati sunt. Eadem ista succincto complexus est sermone Esaias
dicens: A planta pedis usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga
tumens non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis
manuum
tuarum? Et dicet: His plagatus sum in domo eorum, qui diligebant me. Promissum enim
dilexerunt, sed exibitum detestati sunt. Eadem ista succincto complexus est sermone Esaias
dicens: A planta pedis usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga
tumens non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
ista succincto complexus est sermone Esaias
dicens: A planta pedis usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga
tumens non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc
A planta pedis usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga
tumens non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait:
usque ad uerticem non est in eo sanitas. Vulnus et liuor et plaga
tumens non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait: Prętereuntes autem
non est circumligata nec curata medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait: Prętereuntes autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei
medicamine neque fota oleo. Idem iterum ait:
Inglorius erit inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait: Prętereuntes autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud
inter uiros aspectus eius, et forma eius inter filios hominum.
Ipse et Dominus despectum se et pro nihilo habitum confitetur in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait: Prętereuntes autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas. De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me
in psalmis dicens:
Ego uermis sum, et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait: Prętereuntes autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas. De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me subsannatione, frenderunt super me dentibus suis.
Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et
et non homo, opprobrium hominum et abiectio plebis. Omnes uidentes me
deriserunt me; locuti sunt labiis et mouerunt caput. Hoc est illud profecto, quod
Mattheus ait: Prętereuntes autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas. De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me subsannatione, frenderunt super me dentibus suis.
Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et inde, medium autem
Iesum. Hi latrones
Prętereuntes autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas. De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me subsannatione, frenderunt super me dentibus suis.
Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et inde, medium autem
Iesum. Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio:
sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas. De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me subsannatione, frenderunt super me dentibus suis.
Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et inde, medium autem
Iesum. Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir
De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me subsannatione, frenderunt super me dentibus suis.
Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et inde, medium autem
Iesum. Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir ascendens super equum ruffum,
et ipse stabat inter montes umbrosos. Post eum equi
alios duos hinc et inde, medium autem
Iesum. Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir ascendens super equum ruffum,
et ipse stabat inter montes umbrosos. Post eum equi ruffi et uarii et albi. Hic, mea
quidem sententia, Christus est ascendens in crucem tunc uere ruffam, cum precioso eius
sanguine fuit *corr. ex iste
Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir ascendens super equum ruffum,
et ipse stabat inter montes umbrosos. Post eum equi ruffi et uarii et albi. Hic, mea
quidem sententia, Christus est ascendens in crucem tunc uere ruffam, cum precioso eius
sanguine fuit *corr. ex iste
**corr. ex quęritur
impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir ascendens super equum ruffum,
et ipse stabat inter montes umbrosos. Post eum equi ruffi et uarii et albi. Hic, mea
quidem sententia, Christus est ascendens in crucem tunc uere ruffam, cum precioso eius
sanguine fuit *corr. ex iste
**corr. ex quęritur
perfusa. Et ipse pendens in ea stetit
est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte — inquit — et ecce uir ascendens super equum ruffum,
et ipse stabat inter montes umbrosos. Post eum equi ruffi et uarii et albi. Hic, mea
quidem sententia, Christus est ascendens in crucem tunc uere ruffam, cum precioso eius
sanguine fuit *corr. ex iste
**corr. ex quęritur
perfusa. Et ipse pendens in ea stetit inter
Post eum equi ruffi et uarii et albi. Hic, mea
quidem sententia, Christus est ascendens in crucem tunc uere ruffam, cum precioso eius
sanguine fuit *corr. ex iste
**corr. ex quęritur
perfusa. Et ipse pendens in ea stetit inter latrones perditissimę uitę
obscuritate adumbratos. Post eum secuti sunt ruffi cruore martyres doctoresque uarietate
scientię pręditi, et monachi castitatis candore nitentes. Quibus in Euangelio dixit: Qui
uult uenire post me, abneget
ex iste
**corr. ex quęritur
perfusa. Et ipse pendens in ea stetit inter latrones perditissimę uitę
obscuritate adumbratos. Post eum secuti sunt ruffi cruore martyres doctoresque uarietate
scientię pręditi, et monachi castitatis candore nitentes. Quibus in Euangelio dixit: Qui
uult uenire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me.
Porro Iesus ne inter tormenta quidem clementię suę oblitus, dum pendet in cruce — ut Lucas
testatur
in ea stetit inter latrones perditissimę uitę
obscuritate adumbratos. Post eum secuti sunt ruffi cruore martyres doctoresque uarietate
scientię pręditi, et monachi castitatis candore nitentes. Quibus in Euangelio dixit: Qui
uult uenire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me.
Porro Iesus ne inter tormenta quidem clementię suę oblitus, dum pendet in cruce — ut Lucas
testatur — dicebat: Pater, dimitte illis; non enim sciunt, quid faciunt. Ante
docuerat discipulos, ut diligerent
latrones perditissimę uitę
obscuritate adumbratos. Post eum secuti sunt ruffi cruore martyres doctoresque uarietate
scientię pręditi, et monachi castitatis candore nitentes. Quibus in Euangelio dixit: Qui
uult uenire post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me.
Porro Iesus ne inter tormenta quidem clementię suę oblitus, dum pendet in cruce — ut Lucas
testatur — dicebat: Pater, dimitte illis; non enim sciunt, quid faciunt. Ante
docuerat discipulos, ut diligerent inimicos et pro
crucem suam, et sequatur me.
Porro Iesus ne inter tormenta quidem clementię suę oblitus, dum pendet in cruce — ut Lucas
testatur — dicebat: Pater, dimitte illis; non enim sciunt, quid faciunt. Ante
docuerat discipulos, ut diligerent inimicos et pro persequentibus orarent, nunc doctrinam suam
confirmat exemplo, perficiens opere, quod faciendum uerbis pręceperat. Hanc Christi erga
inimicos charitatem figurabant: Ioseph fratribus beneficia conferens, a quibus uenditus fuerat
in seruitutem; Moyses pro illis in terra
parcens lugensque interemptum a Palestinis atque idem pro salute Absalonis, filii sui,
regnum sibi erripere nitentis uehementer anxius ac sollicitus; Heliseus etiam propheta Syros,
qui ipsum necatum uenerant, offendi uetans. Regem enim Israhel illos perdere uolentem inhibuit
et illęsos **corr. ex illesos incolumesque dimisit. Pro inimicis
rogaturum Iesum prędixit Esaias: Ipse — inquit — peccata multorum tulit, et
pro transgressoribus rogauit. In Hieremia ipsum Patri dicentem audimus:
qui ipsum necatum uenerant, offendi uetans. Regem enim Israhel illos perdere uolentem inhibuit
et illęsos **corr. ex illesos incolumesque dimisit. Pro inimicis
rogaturum Iesum prędixit Esaias: Ipse — inquit — peccata multorum tulit, et
pro transgressoribus rogauit. In Hieremia ipsum Patri dicentem audimus:
Recordare, quod steterim in conspectu tuo, ut loquerer pro eis bonum et auerterem
indignationem tuam ab eis. Idem in psalmis: Pro eo, ut me diligerent,
detrahebant mihi,
dimisit. Pro inimicis
rogaturum Iesum prędixit Esaias: Ipse — inquit — peccata multorum tulit, et
pro transgressoribus rogauit. In Hieremia ipsum Patri dicentem audimus:
Recordare, quod steterim in conspectu tuo, ut loquerer pro eis bonum et auerterem
indignationem tuam ab eis. Idem in psalmis: Pro eo, ut me diligerent,
detrahebant mihi, ego autem orabam, reddens uidelicet pro malo bonum. Quam autem
ardenter orauerit, fletus et clamor fuit indicio ***corr. ex inditio
quod steterim in conspectu tuo, ut loquerer pro eis bonum et auerterem
indignationem tuam ab eis. Idem in psalmis: Pro eo, ut me diligerent,
detrahebant mihi, ego autem orabam, reddens uidelicet pro malo bonum. Quam autem
ardenter orauerit, fletus et clamor fuit indicio ***corr. ex inditio
dicente ****corr. ex dicentes ad Hebreos Apostolo: In diebus
carnis suę preces supplicationesque ad eum, qui possit eum saluum facere a morte, cum clamore
ualido
et clamor fuit indicio ***corr. ex inditio
dicente ****corr. ex dicentes ad Hebreos Apostolo: In diebus
carnis suę preces supplicationesque ad eum, qui possit eum saluum facere a morte, cum clamore
ualido et lachrymis offerens, exauditus est pro sua reuerentia. Idem
psalmus quinquagesimusquintus, in quo quidem ipse ad Patrem loqui dicitur, posuisti
— inquit — lachrymas meas in conspectu tuo.
Tunc Pilatus cruci titulum apposuit
offerens, exauditus est pro sua reuerentia. Idem
psalmus quinquagesimusquintus, in quo quidem ipse ad Patrem loqui dicitur, posuisti
— inquit — lachrymas meas in conspectu tuo.
Tunc Pilatus cruci titulum apposuit Hebraicis, Gręcis et Latinis conscriptum litteris: Iesus
Nazarenus, rex Iudeorum. Huius tituli significationem prę se tulisse uidetur
quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario
hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli
Iudeorum. Huius tituli significationem prę se tulisse uidetur
quinquagesimisexti psalmi inscriptio, quam diuus Hieronymus in suo* super psalmos commentario
hanc esse ait: Ne disperdas, ipsi Dauid in** tituli inscriptionem; id est, ne
corrumpas aut mutes uel deleas. Et hoc impletum credimus, quando Iudeis reclamantibus
respondit Pilatus: Quod scripsi, scripsi. Mihi uidetur tituli huius typus fuisse
lamina aurea, quę super tyaram summi sacerdotis posita fronti imminebat. Sic enim et titulus
iste supra caput Iesu affixus fuit, ut
id est, ne
corrumpas aut mutes uel deleas. Et hoc impletum credimus, quando Iudeis reclamantibus
respondit Pilatus: Quod scripsi, scripsi. Mihi uidetur tituli huius typus fuisse
lamina aurea, quę super tyaram summi sacerdotis posita fronti imminebat. Sic enim et titulus
iste supra caput Iesu affixus fuit, ut hunc eum sacerdotem esse indicaret, cui dictum est:
Tu es sacerdos in ęternum.
Dicitur autem Iesus Nazarenus, id est consecratus siue
sanctus. De quo in
Dicitur autem Iesus Nazarenus, id est consecratus siue
sanctus. De quo in psalmis Deus Pater: Super ipsum — inquit —
florebit sanctificatio mea. Vere quoque rex erat Iudeorum, quod est laudantium et
confitentium. Incredulorum enim rex diabolus est. Ipse quippe Leuiathan — ut in Iob est
scriptum — rex est super uniuersos filios superbię. Sic ergo Pilatus titulum hunc
posuit, sicut et Caiphas prophetauit, hic confessus sacerdotem et regem, ille Saluatorem
mea. Vere quoque rex erat Iudeorum, quod est laudantium et
confitentium. Incredulorum enim rex diabolus est. Ipse quippe Leuiathan — ut in Iob est
scriptum — rex est super uniuersos filios superbię. Sic ergo Pilatus titulum hunc
posuit, sicut et Caiphas prophetauit, hic confessus sacerdotem et regem, ille Saluatorem pro
populo moriturum. Mysterii tamen, quod in uerbis latebat, uterque ignarus fuit.
Deinde dicitur in Euangelio: Postquam autem crucifixerunt eum, diuiserunt uestimenta
eius sortem mittentes,
quod est laudantium et
confitentium. Incredulorum enim rex diabolus est. Ipse quippe Leuiathan — ut in Iob est
scriptum — rex est super uniuersos filios superbię. Sic ergo Pilatus titulum hunc
posuit, sicut et Caiphas prophetauit, hic confessus sacerdotem et regem, ille Saluatorem pro
populo moriturum. Mysterii tamen, quod in uerbis latebat, uterque ignarus fuit.
Deinde dicitur in Euangelio: Postquam autem crucifixerunt eum, diuiserunt uestimenta
eius sortem mittentes, ut impleretur, quod dictum est per prophetam
Mysterii tamen, quod in uerbis latebat, uterque ignarus fuit.
Deinde dicitur in Euangelio: Postquam autem crucifixerunt eum, diuiserunt uestimenta
eius sortem mittentes, ut impleretur, quod dictum est per prophetam dicentem: Diuiserunt sibi
uestimenta mea, et super uestem meam miserunt sortem. Legimus hoc in psalmo
vigesimoprimo. Et conuenit cum eo, quod Ioannes dixit, quod uestimentis in partes quatuor
diuisis tunicam inconsutilem non diuiserunt, *corr. ex suos
**add.
dicitur in Euangelio: Postquam autem crucifixerunt eum, diuiserunt uestimenta
eius sortem mittentes, ut impleretur, quod dictum est per prophetam dicentem: Diuiserunt sibi
uestimenta mea, et super uestem meam miserunt sortem. Legimus hoc in psalmo
vigesimoprimo. Et conuenit cum eo, quod Ioannes dixit, quod uestimentis in partes quatuor
diuisis tunicam inconsutilem non diuiserunt, *corr. ex suos
**add.
sed ei, cui sorte obuenisset, cessere.* Vide, quam bene consonent, quam apte
dixit, quod uestimentis in partes quatuor
diuisis tunicam inconsutilem non diuiserunt, *corr. ex suos
**add.
sed ei, cui sorte obuenisset, cessere.* Vide, quam bene consonent, quam apte
quadrent Euangelio Prophetę uerba, et nihil casu gestum puta, quicquid de Christo ante fuit
prędictum. Iccirco autem plurima de illo prędicta sunt, ut per ea, cum euenerint, Messiam
agnoscamus. Quęnam igitur stulticia est alium uenturum expectare, in quo nihil aliud cernere
possis, quam quod in isto uides?
de illo prędicta sunt, ut per ea, cum euenerint, Messiam
agnoscamus. Quęnam igitur stulticia est alium uenturum expectare, in quo nihil aliud cernere
possis, quam quod in isto uides?
Stabant iuxta crucem - ut Ioannes tradit — Iesu mater eius, et Maria
Cleophę, et Maria Magdalene.** Videns — inquit — Iesus matrem et discipulum
stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo:
Ecce mater tua. Se de illa carnem suscepisse in cruce pendens ostendit. Non
ut per ea, cum euenerint, Messiam
agnoscamus. Quęnam igitur stulticia est alium uenturum expectare, in quo nihil aliud cernere
possis, quam quod in isto uides?
Stabant iuxta crucem - ut Ioannes tradit — Iesu mater eius, et Maria
Cleophę, et Maria Magdalene.** Videns — inquit — Iesus matrem et discipulum
stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo:
Ecce mater tua. Se de illa carnem suscepisse in cruce pendens ostendit. Non ergo de
cęlo, ut
est alium uenturum expectare, in quo nihil aliud cernere
possis, quam quod in isto uides?
Stabant iuxta crucem - ut Ioannes tradit — Iesu mater eius, et Maria
Cleophę, et Maria Magdalene.** Videns — inquit — Iesus matrem et discipulum
stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo:
Ecce mater tua. Se de illa carnem suscepisse in cruce pendens ostendit. Non ergo de
cęlo, ut Martion*** hereticus sensit, corpus attulit, sed ab ea suscepit, quam
suę: Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo:
Ecce mater tua. Se de illa carnem suscepisse in cruce pendens ostendit. Non ergo de
cęlo, ut Martion*** hereticus sensit, corpus attulit, sed ab ea suscepit, quam solam etiam in
tormentis positus uoluit consolari. Et in hoc quidem se hominem esse probauit, genitum — ut
Apostolus inquit — de muliere, factum sub Lege, ut eos, qui sub Lege erant, redimeret. In eo
autem, quod confitenti latroni paradisum pollicitus est, se Deum esse manifesto monstrauit.
Dicenti enim: Memento mei,
Patiebatur itaque offensas ut
homo, latroni uero paradisum aperiebat ut Deus.
Ipso**** in cruce pendente ab hora sexta usque ad nonam tenebrę factę sunt in omnem terram
Iudeę, sicut Euangelistę tradunt. Prędixit autem futurum Amos propheta dicens: Et erit
in die illa, dicit Dominus, occidet sol in***** meridie, et tenebrescere faciam
terram in die luminis. Hora nona — inquiunt Euangelistę — Iesus clamauit: Hely,
Hely, lamazabathani, ut se illum probaret, qui olim in psalmo
ut Deus.
Ipso**** in cruce pendente ab hora sexta usque ad nonam tenebrę factę sunt in omnem terram
Iudeę, sicut Euangelistę tradunt. Prędixit autem futurum Amos propheta dicens: Et erit
in die illa, dicit Dominus, occidet sol in***** meridie, et tenebrescere faciam
terram in die luminis. Hora nona — inquiunt Euangelistę — Iesus clamauit: Hely,
Hely, lamazabathani, ut se illum probaret, qui olim in psalmo vigesimoprimo locutus
est: Deus, Deus meus, respice in me,
ex Magdalena
***corr. ex Martien
****corr. ex ipse
*****add.
ut quid me dereliquisti? Totus autem hic psalmus gesta continet eius passionis,
et quę futura erant, secundum prophetarum morem sic pertractat, quasi quę pręterierint. In
homine igitur assumpto queritur se destitutum Patris auxilio. Vt quid — inquit —
dereliquisti me longe a salute mea? Passioni enim, sicut superius est dictum, et
et quę futura erant, secundum prophetarum morem sic pertractat, quasi quę pręterierint. In
homine igitur assumpto queritur se destitutum Patris auxilio. Vt quid — inquit —
dereliquisti me longe a salute mea? Passioni enim, sicut superius est dictum, et
Pater eum tradidit, ut nos saluaret, et ipse semet tradidit, ut Patri obediret. A Iuda autem
traditus est per pecunię cupiditatem, a Iudeis per inuidiam, a Pilato per timorem, ne Cęsarem
offenderet, si ei, quem regnum appetere dixerant, pepercisset. Patris ergo in Esaia uox
morem sic pertractat, quasi quę pręterierint. In
homine igitur assumpto queritur se destitutum Patris auxilio. Vt quid — inquit —
dereliquisti me longe a salute mea? Passioni enim, sicut superius est dictum, et
Pater eum tradidit, ut nos saluaret, et ipse semet tradidit, ut Patri obediret. A Iuda autem
traditus est per pecunię cupiditatem, a Iudeis per inuidiam, a Pilato per timorem, ne Cęsarem
offenderet, si ei, quem regnum appetere dixerant, pepercisset. Patris ergo in Esaia uox est:
Propter scelus populi mei
in Esaia uox est:
Propter scelus populi mei percussi eum, ut uidelicet eius sanguine humanum genus
a sorde abluerem peccatorum. Hoc in psalmis confitetur Filius ad Patrem dicens: In me
transierunt *corr. ex trasierunt irę tuę... et omnes fluctus tuos
induxisti super me. Quasi diceret: Omnem uindictam, quam in peccatores effusurus eras,
ego sustineo, ut per me omnium miserearis. Et iterum alibi ad Patrem: Quem tu
percussisti — inquit — ipsi
confitetur Filius ad Patrem dicens: In me
transierunt *corr. ex trasierunt irę tuę... et omnes fluctus tuos
induxisti super me. Quasi diceret: Omnem uindictam, quam in peccatores effusurus eras,
ego sustineo, ut per me omnium miserearis. Et iterum alibi ad Patrem: Quem tu
percussisti — inquit — ipsi
persecuti
sunt. Pater ergo miserando percussit, Iudei sęuiendo persecuti sunt: Patrem
commouit pietas, Iudeos odia concitarunt. Ideo
alibi ad Patrem: Quem tu
percussisti — inquit — ipsi
persecuti
sunt. Pater ergo miserando percussit, Iudei sęuiendo persecuti sunt: Patrem
commouit pietas, Iudeos odia concitarunt. Ideo subiunxit: Et super dolorem uulnerum
meorum addiderunt. Non solum igitur in passione sua derelictus est Iesus, sed etiam
uolens in mortem pro nobis oblatus, pro nobis traditus, ut per agni immaculati immolationem
Deo placato tollerentur peccata mundi, dicente Apostolo: Pascha
mortem pro nobis oblatus, pro nobis traditus, ut per agni immaculati immolationem
Deo placato tollerentur peccata mundi, dicente Apostolo: Pascha nostrum immolatus est
Christus.
Post hęc — ut in Euangelio Ioannis legitur — dixit: Sitio. Et obtulerunt ori
eius spongiam aceto plenam hysopoque circumtextam. Ille uero, cum accepisset acetum, dixit:
Consummatum **corr. ex Consumatum est. Et inclinato
capite tradidit spiritum. Ante tamen quam expirasset — ut scribit Lucas —
Post hęc — ut in Euangelio Ioannis legitur — dixit: Sitio. Et obtulerunt ori
eius spongiam aceto plenam hysopoque circumtextam. Ille uero, cum accepisset acetum, dixit:
Consummatum **corr. ex Consumatum est. Et inclinato
capite tradidit spiritum. Ante tamen quam expirasset — ut scribit Lucas — clamans uoce magna
ait: Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. De his prędictum fuit in
psalmis. In sexagesimooctauo: In siti mea — inquit —
spiritum. Ante tamen quam expirasset — ut scribit Lucas — clamans uoce magna
ait: Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. De his prędictum fuit in
psalmis. In sexagesimooctauo: In siti mea — inquit — potauerunt me
aceto. Et in trigesimo: Quoniam tu es protector meus, in manus tuas
commendo spiritum meum. Expirantem uero prędicat Esaias dicens: Iustus perit, et
non est, qui cogitet, et uiri misericordię colliguntur, et non est, qui intelligat.
Iusto
in
psalmis. In sexagesimooctauo: In siti mea — inquit — potauerunt me
aceto. Et in trigesimo: Quoniam tu es protector meus, in manus tuas
commendo spiritum meum. Expirantem uero prędicat Esaias dicens: Iustus perit, et
non est, qui cogitet, et uiri misericordię colliguntur, et non est, qui intelligat.
Iusto nanque moriente fideles, qui prius mortui erant, reuiuiscunt dicentes cum
propheta: Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui
In siti mea — inquit — potauerunt me
aceto. Et in trigesimo: Quoniam tu es protector meus, in manus tuas
commendo spiritum meum. Expirantem uero prędicat Esaias dicens: Iustus perit, et
non est, qui cogitet, et uiri misericordię colliguntur, et non est, qui intelligat.
Iusto nanque moriente fideles, qui prius mortui erant, reuiuiscunt dicentes cum
propheta: Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui
diximus: In umbra tua uiuemus in
inquit — potauerunt me
aceto. Et in trigesimo: Quoniam tu es protector meus, in manus tuas
commendo spiritum meum. Expirantem uero prędicat Esaias dicens: Iustus perit, et
non est, qui cogitet, et uiri misericordię colliguntur, et non est, qui intelligat.
Iusto nanque moriente fideles, qui prius mortui erant, reuiuiscunt dicentes cum
propheta: Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui
diximus: In umbra tua uiuemus in gentibus. At hoc increduli Iudei
fideles, qui prius mortui erant, reuiuiscunt dicentes cum
propheta: Spiritus oris nostri, Christus Dominus, captus est in peccatis nostris, cui
diximus: In umbra tua uiuemus in gentibus. At hoc increduli Iudei non intelligunt.
Excęcauit enim eos malicia eorum et tenebrę, quę suspenso in cruce Domino factę sunt,
ceciderunt super corda eorum, ut non sit in eis, qui intelligat.
Expirante autem Domino et alia secuta sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,
petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, multi ex mortuis
diximus: In umbra tua uiuemus in gentibus. At hoc increduli Iudei non intelligunt.
Excęcauit enim eos malicia eorum et tenebrę, quę suspenso in cruce Domino factę sunt,
ceciderunt super corda eorum, ut non sit in eis, qui intelligat.
Expirante autem Domino et alia secuta sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,
petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, multi ex mortuis resurgunt. Quibus uisis centurio
alienigena et qui cum eo erant conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum:
Adhuc modicum, et ego
sunt,
ceciderunt super corda eorum, ut non sit in eis, qui intelligat.
Expirante autem Domino et alia secuta sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,
petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, multi ex mortuis resurgunt. Quibus uisis centurio
alienigena et qui cum eo erant conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum:
Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole
obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et
reliqua
Domino et alia secuta sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,
petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, multi ex mortuis resurgunt. Quibus uisis centurio
alienigena et qui cum eo erant conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum:
Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole
obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et
reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt
eorum corda Sole
sunt miracula: uelum templi scinditur, terra tremit,
petrę dissiliunt, monumenta aperiuntur, multi ex mortuis resurgunt. Quibus uisis centurio
alienigena et qui cum eo erant conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum:
Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole
obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et
reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt
eorum corda Sole iustitię angustias
centurio
alienigena et qui cum eo erant conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum:
Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole
obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et
reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt
eorum corda Sole iustitię angustias patiente. Velum templi scissum est, et ferreum illorum
pectus non est scissum ulla pietate. Terra mota est, illi in perfidia immobiles
alienigena et qui cum eo erant conuertuntur. In Aggeo propheta loquentem audimus Dominum:
Adhuc modicum, et ego mouebo cęlum et terram. Cęlum igitur mouit, quando sole
obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et
reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt
eorum corda Sole iustitię angustias patiente. Velum templi scissum est, et ferreum illorum
pectus non est scissum ulla pietate. Terra mota est, illi in perfidia immobiles
quando sole
obscurato tenebrę factę sunt. Terram mouit, quando eam uibrare compulit. Veruntamen et hęc et
reliqua tunc contigerunt, ut Iudeorum perfidiam duritiemque testarentur. Obtenebrata enim sunt
eorum corda Sole iustitię angustias patiente. Velum templi scissum est, et ferreum illorum
pectus non est scissum ulla pietate. Terra mota est, illi in perfidia immobiles perstitere.
Petrę scissę* sunt, illi petris omnibus duriores permansere. Monumentis apertis mortui
surrexerunt, illi de monumento scelerum suorum surgere neglexerunt. Centurio
Petrę scissę* sunt, illi petris omnibus duriores permansere. Monumentis apertis mortui
surrexerunt, illi de monumento scelerum suorum surgere neglexerunt. Centurio gentilis cum sua
cohorte Filium Dei confitentur, ut gentes contemptis idolis Christum suscepturas significarent
et tamen Iudeos a perfidię obstinatione non recessuros. De illis, qui in passione Domini
surrexerunt, arbitror in Esaia fuisse prędictum: Expergiscimini — inquit —
et laudate, qui habitatis in puluere, quia ros luminum ros tuus. Ros quippe sanguinis
Filium Dei confitentur, ut gentes contemptis idolis Christum suscepturas significarent
et tamen Iudeos a perfidię obstinatione non recessuros. De illis, qui in passione Domini
surrexerunt, arbitror in Esaia fuisse prędictum: Expergiscimini — inquit —
et laudate, qui habitatis in puluere, quia ros luminum ros tuus. Ros quippe sanguinis
Christi illuminat credentes et in peccatis mortuos per poenitentiam reuocat ad uitam. In
Ezechiele quoque habetur: Hęc dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos *corr.
non recessuros. De illis, qui in passione Domini
surrexerunt, arbitror in Esaia fuisse prędictum: Expergiscimini — inquit —
et laudate, qui habitatis in puluere, quia ros luminum ros tuus. Ros quippe sanguinis
Christi illuminat credentes et in peccatis mortuos per poenitentiam reuocat ad uitam. In
Ezechiele quoque habetur: Hęc dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos *corr.
ex scisse
uestros, et educam uos de sepulchris uestris,
populus
tuus. Ros quippe sanguinis
Christi illuminat credentes et in peccatis mortuos per poenitentiam reuocat ad uitam. In
Ezechiele quoque habetur: Hęc dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos *corr.
ex scisse
uestros, et educam uos de sepulchris uestris,
populus meus, et inducam uos in terram Israhel. Hoc illud est, quod in Euangelio
dicitur: Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas
in peccatis mortuos per poenitentiam reuocat ad uitam. In
Ezechiele quoque habetur: Hęc dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos *corr.
ex scisse
uestros, et educam uos de sepulchris uestris,
populus meus, et inducam uos in terram Israhel. Hoc illud est, quod in Euangelio
dicitur: Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam
dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos *corr.
ex scisse
uestros, et educam uos de sepulchris uestris,
populus meus, et inducam uos in terram Israhel. Hoc illud est, quod in Euangelio
dicitur: Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius
aperuit, et
aperiam tumulos *corr.
ex scisse
uestros, et educam uos de sepulchris uestris,
populus meus, et inducam uos in terram Israhel. Hoc illud est, quod in Euangelio
dicitur: Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius
aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua.
Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius
aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua. Facta autem sunt heç — inquit
— ut Scriptura impleretur: Os non comminuetis ex eo. Et iterum alia Scriptura dicit:
Videbunt, in quem transfixerunt. Primum Scripturę dictum in Exodo habetur, ubi de agno
in
ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius
aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua. Facta autem sunt heç — inquit
— ut Scriptura impleretur: Os non comminuetis ex eo. Et iterum alia Scriptura dicit:
Videbunt, in quem transfixerunt. Primum Scripturę dictum in Exodo habetur, ubi de agno
in Paschate immolando lex est,
autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius
aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua. Facta autem sunt heç — inquit
— ut Scriptura impleretur: Os non comminuetis ex eo. Et iterum alia Scriptura dicit:
Videbunt, in quem transfixerunt. Primum Scripturę dictum in Exodo habetur, ubi de agno
in Paschate immolando lex est, alterum in Zacharia legitur, dicente Domino: Aspicient in
me, quem confixerunt. Ipsum autem lateris uulnus
Domino: Aspicient in
me, quem confixerunt. Ipsum autem lateris uulnus in Christi corpore futurum figurę
Veteris Legis indicabant. Adam dormiente de costa lateris eius formatur mulier, ut sit uxor
eius. De costa lateris Christi uulnerati exiuit Ecclesia, sponsa eius et omnium in Christo
credentium mater. Noe aperuit fenestram arcę; emissus inde coruus non est reuersus, emissa
uero columba rediit. Passus est enim Saluator pro iustis et iniustis, cum omnes indigerent
misericordia Dei. Veruntamen, sicut coruus, nisi columba factus fuerit, ad
eius formatur mulier, ut sit uxor
eius. De costa lateris Christi uulnerati exiuit Ecclesia, sponsa eius et omnium in Christo
credentium mater. Noe aperuit fenestram arcę; emissus inde coruus non est reuersus, emissa
uero columba rediit. Passus est enim Saluator pro iustis et iniustis, cum omnes indigerent
misericordia Dei. Veruntamen, sicut coruus, nisi columba factus fuerit, ad Noe non redibit,
ita peccator, nisi iustificatus per poenitentiam fuerit, ad Christum reuerti non poterit.
Moyses uirga percussit petram, et fluxerunt aquę sitientibusque
est enim Saluator pro iustis et iniustis, cum omnes indigerent
misericordia Dei. Veruntamen, sicut coruus, nisi columba factus fuerit, ad Noe non redibit,
ita peccator, nisi iustificatus per poenitentiam fuerit, ad Christum reuerti non poterit.
Moyses uirga percussit petram, et fluxerunt aquę sitientibusque in deserto potum prębuerunt.
Petra ista erat Christus, quo in cruce lancea percusso effluxit sanguis et aqua, et cum
Apostolo dicere coepimus: Quicunque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte eius
baptizati sumus. Christi sanguis
ad Noe non redibit,
ita peccator, nisi iustificatus per poenitentiam fuerit, ad Christum reuerti non poterit.
Moyses uirga percussit petram, et fluxerunt aquę sitientibusque in deserto potum prębuerunt.
Petra ista erat Christus, quo in cruce lancea percusso effluxit sanguis et aqua, et cum
Apostolo dicere coepimus: Quicunque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte eius
baptizati sumus. Christi sanguis nos redemit, aqua Christi redemptos purificauit. Aqua
ista mundari nequeunt, qui in Christum non credunt. Quandiu autem immundi sunt,
non redibit,
ita peccator, nisi iustificatus per poenitentiam fuerit, ad Christum reuerti non poterit.
Moyses uirga percussit petram, et fluxerunt aquę sitientibusque in deserto potum prębuerunt.
Petra ista erat Christus, quo in cruce lancea percusso effluxit sanguis et aqua, et cum
Apostolo dicere coepimus: Quicunque baptizati sumus in Christo Iesu, in morte eius
baptizati sumus. Christi sanguis nos redemit, aqua Christi redemptos purificauit. Aqua
ista mundari nequeunt, qui in Christum non credunt. Quandiu autem immundi sunt,
ista mundari nequeunt, qui in Christum non credunt. Quandiu autem immundi sunt, beatitudinem
consequi non poterunt.
Post hęc Ioseph ab Arimathia, ciuitate Iudę, nobilis decurio, discipulus Iesu occultus,
permittente Pilato tulit de cruce corpus eius, Nicodemus myrrha et aloe perunxit *om.
a cceptumque corpus et munda syndone inuolutum cum aromatibus in monumento nouo
deposuerunt et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus
Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem
sunt, beatitudinem
consequi non poterunt.
Post hęc Ioseph ab Arimathia, ciuitate Iudę, nobilis decurio, discipulus Iesu occultus,
permittente Pilato tulit de cruce corpus eius, Nicodemus myrrha et aloe perunxit *om.
a cceptumque corpus et munda syndone inuolutum cum aromatibus in monumento nouo
deposuerunt et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus
Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem tertium. In typum sepulturę
Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus
ab Arimathia, ciuitate Iudę, nobilis decurio, discipulus Iesu occultus,
permittente Pilato tulit de cruce corpus eius, Nicodemus myrrha et aloe perunxit *om.
a cceptumque corpus et munda syndone inuolutum cum aromatibus in monumento nouo
deposuerunt et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus
Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem tertium. In typum sepulturę
Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus in cisternam demissus; Ionas in mari mersus et a cetho
deglutitus et
monumento nouo
deposuerunt et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus
Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem tertium. In typum sepulturę
Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus in cisternam demissus; Ionas in mari mersus et a cetho
deglutitus et tertia die inde exiens uiuus. Ipsum etiam Dominum in Hieremia prędicentem
audimus: Lapsa est in lacum uita mea, et posuerunt lapidem super me.
Nunc in fine uoluminis huius consyderemus parumper in cruce pendentis cruciatum pro
et aduoluerunt saxum magnum ad ostium monumenti. Iudeis quoque suggerentibus
Pilatus custodiri iussit sepulchrum a militibus usque ad diem tertium. In typum sepulturę
Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus in cisternam demissus; Ionas in mari mersus et a cetho
deglutitus et tertia die inde exiens uiuus. Ipsum etiam Dominum in Hieremia prędicentem
audimus: Lapsa est in lacum uita mea, et posuerunt lapidem super me.
Nunc in fine uoluminis huius consyderemus parumper in cruce pendentis cruciatum pro nobis
ultro assumptum.
usque ad diem tertium. In typum sepulturę
Domini pręcesserunt: Ioseph a fratribus in cisternam demissus; Ionas in mari mersus et a cetho
deglutitus et tertia die inde exiens uiuus. Ipsum etiam Dominum in Hieremia prędicentem
audimus: Lapsa est in lacum uita mea, et posuerunt lapidem super me.
Nunc in fine uoluminis huius consyderemus parumper in cruce pendentis cruciatum pro nobis
ultro assumptum. Contemplemur in tam tristi spectaculo circumstantium lachrymas atque dolorem.
Neque enim non dolere poterant illius necem,
audierant. Tantorum ergo
beneficiorum memores ipsum sibi erripi molestissime ferebant. Christum igitur toto corpore
flagris contusum uulneribusque confectum figurauit Iob, a planta pedis usque ad uerticem
capitis exhulceratus sanieque perfusus. Prophetauit Esaias dicens: Et nos reputauimus
eum quasi leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum. Et alibi idem: A planta
pedis — inquit — usque ad uerticem non est in eo sanitas. Eius futurum
dolorem expressisse mihi uidetur Hieremias, cum inter lamenta Hierusalem
memores ipsum sibi erripi molestissime ferebant. Christum igitur toto corpore
flagris contusum uulneribusque confectum figurauit Iob, a planta pedis usque ad uerticem
capitis exhulceratus sanieque perfusus. Prophetauit Esaias dicens: Et nos reputauimus
eum quasi leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum. Et alibi idem: A planta
pedis — inquit — usque ad uerticem non est in eo sanitas. Eius futurum
dolorem expressisse mihi uidetur Hieremias, cum inter lamenta Hierusalem in persona Christi
diceret: O uos
erripi molestissime ferebant. Christum igitur toto corpore
flagris contusum uulneribusque confectum figurauit Iob, a planta pedis usque ad uerticem
capitis exhulceratus sanieque perfusus. Prophetauit Esaias dicens: Et nos reputauimus
eum quasi leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum. Et alibi idem: A planta
pedis — inquit — usque ad uerticem non est in eo sanitas. Eius futurum
dolorem expressisse mihi uidetur Hieremias, cum inter lamenta Hierusalem in persona Christi
diceret: O uos omnes, qui transitis
Christum igitur toto corpore
flagris contusum uulneribusque confectum figurauit Iob, a planta pedis usque ad uerticem
capitis exhulceratus sanieque perfusus. Prophetauit Esaias dicens: Et nos reputauimus
eum quasi leprosum, et percussum a Deo, et humiliatum. Et alibi idem: A planta
pedis — inquit — usque ad uerticem non est in eo sanitas. Eius futurum
dolorem expressisse mihi uidetur Hieremias, cum inter lamenta Hierusalem in persona Christi
diceret: O uos omnes, qui transitis per uiam, attendite
alibi idem: A planta
pedis — inquit — usque ad uerticem non est in eo sanitas. Eius futurum
dolorem expressisse mihi uidetur Hieremias, cum inter lamenta Hierusalem in persona Christi
diceret: O uos omnes, qui transitis per uiam, attendite et uidete, si est dolor sicut
dolor meus. Qui enim omnium portabat iniquitatem, omnium etiam dolores ipse suo dolore
debuit superare.
Eius uero fidelium in tam tristi spectaculo gemitum ac moerorem prospiciens Esaias ait:
Rugiemus quasi ursi omnes, et
et uidete, si est dolor sicut
dolor meus. Qui enim omnium portabat iniquitatem, omnium etiam dolores ipse suo dolore
debuit superare.
Eius uero fidelium in tam tristi spectaculo gemitum ac moerorem prospiciens Esaias ait:
Rugiemus quasi ursi omnes, et quasi columbę meditantes gememus. Flebant igitur
mulieres, quibus dixit: Nolite flere super me. Flebant discipuli, quos a morte
resurgens interrogauit: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem et estis
tristes? At Iudei increduli neque
Esaias ait:
Rugiemus quasi ursi omnes, et quasi columbę meditantes gememus. Flebant igitur
mulieres, quibus dixit: Nolite flere super me. Flebant discipuli, quos a morte
resurgens interrogauit: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem et estis
tristes? At Iudei increduli neque erga crucifixum ulla mouebantur pietate neque
resurgentis uirtutem curabant agnoscere. De qua illorum immanitate atque
perfidia — sicut in Esaia est scriptum — conqueritur et ait: Expandi manus meas tota
hi sermones, quos confertis ad inuicem et estis
tristes? At Iudei increduli neque erga crucifixum ulla mouebantur pietate neque
resurgentis uirtutem curabant agnoscere. De qua illorum immanitate atque
perfidia — sicut in Esaia est scriptum — conqueritur et ait: Expandi manus meas tota die
ad populum incredulum, qui graditur in uia non bona post cogitationes suas, populum, qui ad
iracundiam prouocat me ante faciem meam semper. Quid enim indignatione iusti iudicis
Dei dignius quam post totius mundi ad Christum
nolle assentire ipsis, quę quottidie in nomine
Iesu per fideles eius exibentur, miraculorum testimoniis? Danielis hebdomadas habent,
pręfinitum ab eo propheta tempus cognoscunt, quando uenturus, quando passurus erat Messias,
qui est Christus. Iam plus quam mille et quingentos annos pręscripti temporis diem pręterisse
constat, illi tamen adhuc uenturum pręstolantur, nulla nixi ratione, nullam alicuius Scripturę
autoritatem secuti.
Cęci igitur et surdi sunt Domino in Esaia dicente: Quis cęcus nisi seruus meus, et
uenturus, quando passurus erat Messias,
qui est Christus. Iam plus quam mille et quingentos annos pręscripti temporis diem pręterisse
constat, illi tamen adhuc uenturum pręstolantur, nulla nixi ratione, nullam alicuius Scripturę
autoritatem secuti.
Cęci igitur et surdi sunt Domino in Esaia dicente: Quis cęcus nisi seruus meus, et
surdus, nisi ad quem nuncios meos misi? Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt
quam mille et quingentos annos pręscripti temporis diem pręterisse
constat, illi tamen adhuc uenturum pręstolantur, nulla nixi ratione, nullam alicuius Scripturę
autoritatem secuti.
Cęci igitur et surdi sunt Domino in Esaia dicente: Quis cęcus nisi seruus meus, et
surdus, nisi ad quem nuncios meos misi? Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
tamen adhuc uenturum pręstolantur, nulla nixi ratione, nullam alicuius Scripturę
autoritatem secuti.
Cęci igitur et surdi sunt Domino in Esaia dicente: Quis cęcus nisi seruus meus, et
surdus, nisi ad quem nuncios meos misi? Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
secuti.
Cęci igitur et surdi sunt Domino in Esaia dicente: Quis cęcus nisi seruus meus, et
surdus, nisi ad quem nuncios meos misi? Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt,
sunt Domino in Esaia dicente: Quis cęcus nisi seruus meus, et
surdus, nisi ad quem nuncios meos misi? Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum
Quis cęcus nisi seruus meus, et
surdus, nisi ad quem nuncios meos misi? Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem
Misit enim ad illos prophetas, et ipsi
spreuerunt eos. Propterea quidem conquestus est dicens: Filios enutriui et exaltaui,
ipsi autem spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque
spreuerunt me. Et quoniam, qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et
qui spernit, et ipse spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis.
spernetur, per Osee
prophetam loquens ait: Quia uos non populus meus, et ego non ero uester Deus.
Quęris, cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et
cur ita? Quia — sicuti in Hieremia est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum
est scriptum — uerterunt, inquit,
ad me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit.
me terga et non facies, cum docerem eos et erudirem diluculo, et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et
et nollent audire, ut
acciperent disciplinam. In Salomonis quoque Prouerbiis exprobrat eis dicens:
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis
Vocaui, et renuistis; extendi manus meas, et non fuit, qui aspiceret. Despexistis omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod
omne
consilium meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum
tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena
meum, et increpationes meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum
tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis,
immo maxime
meas neglexistis. Formidolosum et terribile est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum
tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis,
immo maxime est timenda,
est, quod
his adiungit: Ego quoque — inquit — in interitu uestro ridebo et
subsannabo, cum uobis, quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum
tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis,
immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et
quod timebatis, aduenerit. Timuerunt enim, ne ueniant Romani et
tollant locum et gentem. Et hoc ipsum quidem, quod timebant, accidit eis Vespasiano et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum
tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis,
immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et nullo unquam
clauditur fine neque minuitur unquam.
Nolite igitur cum uxore Loth retrospicere, o Iudei, et sicut
et Tito
Iudeam uastantibus ipsosque redigentibus in seruitutem. Tollerabile tamen est malum, quod cum
tempore pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis,
immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et nullo unquam
clauditur fine neque minuitur unquam.
Nolite igitur cum uxore Loth retrospicere, o Iudei, et sicut illa conuersa est in statuam
salis, ita uos nolite sal fatuum effici ab hominibus conculcandum. Nolite aspides surdę fieri
obturando aures ad uocem
pręterit et cum uitę mortalis breuitate finitur. Illa uero poena magis,
immo maxime est timenda, quę infidelibus debetur in inferno, quia ęterna est et nullo unquam
clauditur fine neque minuitur unquam.
Nolite igitur cum uxore Loth retrospicere, o Iudei, et sicut illa conuersa est in statuam
salis, ita uos nolite sal fatuum effici ab hominibus conculcandum. Nolite aspides surdę fieri
obturando aures ad uocem incantantis sapienter. Audite ad ęternę beatitudinis pręmia uos
uocantem Hieremia dicente: Reuertere, auersatrix
est in statuam
salis, ita uos nolite sal fatuum effici ab hominibus conculcandum. Nolite aspides surdę fieri
obturando aures ad uocem incantantis sapienter. Audite ad ęternę beatitudinis pręmia uos
uocantem Hieremia dicente: Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus, et non auertam
faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar in perpetuum.
Et iterum: Laua — inquit — a malicia cor tuum, Hierusalem, ut salua fias.
Vsquequo morabuntur in te cogitationes noxię? Et rursum:
Nolite aspides surdę fieri
obturando aures ad uocem incantantis sapienter. Audite ad ęternę beatitudinis pręmia uos
uocantem Hieremia dicente: Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus, et non auertam
faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar in perpetuum.
Et iterum: Laua — inquit — a malicia cor tuum, Hierusalem, ut salua fias.
Vsquequo morabuntur in te cogitationes noxię? Et rursum: Recedite de medio
Babylonis, de terra Caldeorum egredimini, hoc est
obturando aures ad uocem incantantis sapienter. Audite ad ęternę beatitudinis pręmia uos
uocantem Hieremia dicente: Reuertere, auersatrix Israhel, ait Dominus, et non auertam
faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar in perpetuum.
Et iterum: Laua — inquit — a malicia cor tuum, Hierusalem, ut salua fias.
Vsquequo morabuntur in te cogitationes noxię? Et rursum: Recedite de medio
Babylonis, de terra Caldeorum egredimini, hoc est de medio confusionis et de terra
ait Dominus, et non auertam
faciem meam a uobis, quia sanctus ego sum, dicit Dominus, et non irascar in perpetuum.
Et iterum: Laua — inquit — a malicia cor tuum, Hierusalem, ut salua fias.
Vsquequo morabuntur in te cogitationes noxię? Et rursum: Recedite de medio
Babylonis, de terra Caldeorum egredimini, hoc est de medio confusionis et de terra
feritatis. Quid enim magis confusum, magis ferum magisque a ratione alienum quam ideo ne
prophetis quidem uelle credere, ne cogaris credere simul
Et iterum: Laua — inquit — a malicia cor tuum, Hierusalem, ut salua fias.
Vsquequo morabuntur in te cogitationes noxię? Et rursum: Recedite de medio
Babylonis, de terra Caldeorum egredimini, hoc est de medio confusionis et de terra
feritatis. Quid enim magis confusum, magis ferum magisque a ratione alienum quam ideo ne
prophetis quidem uelle credere, ne cogaris credere simul Euangelio, quod ab illorum uaticiniis
nulla penitus in parte diuersum, si quicquam sanę mentis habes, esse intelligis?
magis ferum magisque a ratione alienum quam ideo ne
prophetis quidem uelle credere, ne cogaris credere simul Euangelio, quod ab illorum uaticiniis
nulla penitus in parte diuersum, si quicquam sanę mentis habes, esse intelligis? Egredimini
igitur de littera, quę occidit, et uenite ad spiritum, qui uiuificat. Vultis circumcidi? Quod
secundum Legem fecistis in carne, secundum Euangelium facite in spiritu. Circumcidite uitia et
uirtutibus inherete! Vultis offerre sacrificia? Non uitulorum sanguine uobis opus est, sed
mentis puritate, dicente
nulla penitus in parte diuersum, si quicquam sanę mentis habes, esse intelligis? Egredimini
igitur de littera, quę occidit, et uenite ad spiritum, qui uiuificat. Vultis circumcidi? Quod
secundum Legem fecistis in carne, secundum Euangelium facite in spiritu. Circumcidite uitia et
uirtutibus inherete! Vultis offerre sacrificia? Non uitulorum sanguine uobis opus est, sed
mentis puritate, dicente Propheta: Sacrificium Deo spiritus contribulatus; cor contritum
et humiliatum Deus non despiciet.
Legem fecistis in carne, secundum Euangelium facite in spiritu. Circumcidite uitia et
uirtutibus inherete! Vultis offerre sacrificia? Non uitulorum sanguine uobis opus est, sed
mentis puritate, dicente Propheta: Sacrificium Deo spiritus contribulatus; cor contritum
et humiliatum Deus non despiciet.
LIBER TERTIVS GLORIOSVS
Peracta tandem secunda operis huius parte reliquam Domino fauente aggrediamur et post
passionum eius lamenta, quę* in primo
Deo spiritus contribulatus; cor contritum
et humiliatum Deus non despiciet.
LIBER TERTIVS GLORIOSVS
Peracta tandem secunda operis huius parte reliquam Domino fauente aggrediamur et post
passionum eius lamenta, quę* in primo continentur uolumine, ad ipsa consolationis remedia
manum porrigamus, ut abstersis lachrymis una cum illis, qui resurgentis Domini et in cęlum
ascendentis gloriam uiderunt, gaudere possimus. Triumphus quippe Domini lętitia**
GLORIOSVS
Peracta tandem secunda operis huius parte reliquam Domino fauente aggrediamur et post
passionum eius lamenta, quę* in primo continentur uolumine, ad ipsa consolationis remedia
manum porrigamus, ut abstersis lachrymis una cum illis, qui resurgentis Domini et in cęlum
ascendentis gloriam uiderunt, gaudere possimus. Triumphus quippe Domini lętitia** excipiendus
est seruorum. Çeterum in aliorum uictoriis partem laudis uendicat sibi miles, partem fortiora.
Isthęc autem, de qua locuturi sumus, tota imperatoris est, tota ad ipsum
est.
Porro alii duces, non contenti sola palmę laude, magnam etiam spoliorum uim sibi impartiunt.
Hic uero totum uictorię suę commodum atque fructum iis cedit***, qui signa eius sequuntur.
Tanto magis igitur regi nostro congratulari debemus, quanto aliis omnibus ipsum et in bellando
potiorem et in largiendo cognouimus liberaliorem. Solus quidem uicit, sed omnibus prodesse
uoluit, quod *corr. ex qne
**corr. ex lętitiam
***corr. ex cędit
duces, non contenti sola palmę laude, magnam etiam spoliorum uim sibi impartiunt.
Hic uero totum uictorię suę commodum atque fructum iis cedit***, qui signa eius sequuntur.
Tanto magis igitur regi nostro congratulari debemus, quanto aliis omnibus ipsum et in bellando
potiorem et in largiendo cognouimus liberaliorem. Solus quidem uicit, sed omnibus prodesse
uoluit, quod *corr. ex qne
**corr. ex lętitiam
***corr. ex cędit
uicerit. Denique in omnes
te de maledictionis antiquę iugo redempti sumus. Gratias tibi
agimus, quia per te ab inferis reuocati ad cęleste regnum transferri coepimus.
Mors ipsa, quę poena nobis erat peccati, coepit esse ianua felicitatis. Per hanc ingredimur
ad uitam, non ad hanc corruptibilem et caducam, sed ad incorruptibilem et sempiternam. Ad quam
quibus gradibus quibusue passibus peruenitur, nosse poterimus, si ea, quę in Euangelio relata
sunt, exterius interiusque consyderemus.
Etenim Saluator noster ac Dominus, cum in cruce pendens expirasset, relicto
redempti sumus. Gratias tibi
agimus, quia per te ab inferis reuocati ad cęleste regnum transferri coepimus.
Mors ipsa, quę poena nobis erat peccati, coepit esse ianua felicitatis. Per hanc ingredimur
ad uitam, non ad hanc corruptibilem et caducam, sed ad incorruptibilem et sempiternam. Ad quam
quibus gradibus quibusue passibus peruenitur, nosse poterimus, si ea, quę in Euangelio relata
sunt, exterius interiusque consyderemus.
Etenim Saluator noster ac Dominus, cum in cruce pendens expirasset, relicto corpore creditur
ad inferos
Ad quam
quibus gradibus quibusue passibus peruenitur, nosse poterimus, si ea, quę in Euangelio relata
sunt, exterius interiusque consyderemus.
Etenim Saluator noster ac Dominus, cum in cruce pendens expirasset, relicto corpore creditur
ad inferos penetrasse et per diuinitatis suę uirtutem spoliasse infernum eduxisseque inde
sanctorum animas, quibus expectabatur, secumque ad superos retulisse, ut ipso resurgente et
ipsi resurgerent cum corporibus nulli iam corruptioni obnoxiis. Sic enim in Euangelio est
scriptum: Multa corpora
Etenim Saluator noster ac Dominus, cum in cruce pendens expirasset, relicto corpore creditur
ad inferos penetrasse et per diuinitatis suę uirtutem spoliasse infernum eduxisseque inde
sanctorum animas, quibus expectabatur, secumque ad superos retulisse, ut ipso resurgente et
ipsi resurgerent cum corporibus nulli iam corruptioni obnoxiis. Sic enim in Euangelio est
scriptum: Multa corpora sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. Et exeuntes de
monumentis post resurrectionem eius uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Post
infernum eduxisseque inde
sanctorum animas, quibus expectabatur, secumque ad superos retulisse, ut ipso resurgente et
ipsi resurgerent cum corporibus nulli iam corruptioni obnoxiis. Sic enim in Euangelio est
scriptum: Multa corpora sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. Et exeuntes de
monumentis post resurrectionem eius uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Post resurrectionem eius, inquit, ut ipse esset primogenitus resurgentium ex mortuis,
quem alii sequi deberent. Neque enim isti ita resurrexerunt, ut iterum moriantur
superos retulisse, ut ipso resurgente et
ipsi resurgerent cum corporibus nulli iam corruptioni obnoxiis. Sic enim in Euangelio est
scriptum: Multa corpora sanctorum, qui dormierant, surrexerunt. Et exeuntes de
monumentis post resurrectionem eius uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Post resurrectionem eius, inquit, ut ipse esset primogenitus resurgentium ex mortuis,
quem alii sequi deberent. Neque enim isti ita resurrexerunt, ut iterum moriantur sicut
Lazarus. Nam omnibus uisibiles apparerent, si cum mortali corpore surrexissent.
ut ipse esset primogenitus resurgentium ex mortuis,
quem alii sequi deberent. Neque enim isti ita resurrexerunt, ut iterum moriantur sicut
Lazarus. Nam omnibus uisibiles apparerent, si cum mortali corpore surrexissent. Dicitur autem:
Apparuerunt multis, sicut et ipse Dominus multis apparebat, non omnibus, hoc est
illis duntaxat, qui *corr. ex plausus
**corr. ex Christę
corpus omni iam mortalitatis fece uacuum ac beatificatum uidere mererentur. Cum
surgente igitur
multis apparebat, non omnibus, hoc est
illis duntaxat, qui *corr. ex plausus
**corr. ex Christę
corpus omni iam mortalitatis fece uacuum ac beatificatum uidere mererentur. Cum
surgente igitur surrexerunt et cum ascendente in cęlum ascenderunt, ut utriusque miraculi
testes essent et nos in spem resurgendi atque in cęlum ascendendi confirmarent.
Hoc quoque, quod ad inferos descenderit sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem,
Veteris Instrumenti nobis persuadet
plausus
**corr. ex Christę
corpus omni iam mortalitatis fece uacuum ac beatificatum uidere mererentur. Cum
surgente igitur surrexerunt et cum ascendente in cęlum ascenderunt, ut utriusque miraculi
testes essent et nos in spem resurgendi atque in cęlum ascendendi confirmarent.
Hoc quoque, quod ad inferos descenderit sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem,
Veteris Instrumenti nobis persuadet autoritas et Iudeos arguit infidelitatis. Dei sapientiam,
quę Christus est, in
ascendente in cęlum ascenderunt, ut utriusque miraculi
testes essent et nos in spem resurgendi atque in cęlum ascendendi confirmarent.
Hoc quoque, quod ad inferos descenderit sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem,
Veteris Instrumenti nobis persuadet autoritas et Iudeos arguit infidelitatis. Dei sapientiam,
quę Christus est, in Ecclesiastico prędicentem audimus: Penetrabo inferiores partes
terrę, et inspiciam omnes dormientes, et illuminabo omnes sperantes in Domino.
Obseruandum hoc loco, quod omnes quidem inspiciat iustus
quoque, quod ad inferos descenderit sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem,
Veteris Instrumenti nobis persuadet autoritas et Iudeos arguit infidelitatis. Dei sapientiam,
quę Christus est, in Ecclesiastico prędicentem audimus: Penetrabo inferiores partes
terrę, et inspiciam omnes dormientes, et illuminabo omnes sperantes in Domino.
Obseruandum hoc loco, quod omnes quidem inspiciat iustus Arbiter, ita bonos quam malos, sed
non alios illuminet nisi credentes atque in Deo spem collocatam fixamque habentes. Et
illuminabo —
sanctosque suos de tenebris transtulerit ad lucem,
Veteris Instrumenti nobis persuadet autoritas et Iudeos arguit infidelitatis. Dei sapientiam,
quę Christus est, in Ecclesiastico prędicentem audimus: Penetrabo inferiores partes
terrę, et inspiciam omnes dormientes, et illuminabo omnes sperantes in Domino.
Obseruandum hoc loco, quod omnes quidem inspiciat iustus Arbiter, ita bonos quam malos, sed
non alios illuminet nisi credentes atque in Deo spem collocatam fixamque habentes. Et
illuminabo — inquit — omnes sperantes in
inferiores partes
terrę, et inspiciam omnes dormientes, et illuminabo omnes sperantes in Domino.
Obseruandum hoc loco, quod omnes quidem inspiciat iustus Arbiter, ita bonos quam malos, sed
non alios illuminet nisi credentes atque in Deo spem collocatam fixamque habentes. Et
illuminabo — inquit — omnes sperantes in Domino, hoc est illos, qui se
liberandos indubitanter sperabant in aduentu eius. De quibus in Ezechiele loquitur dicens:
Et scient, quia ego Dominus, cum contriuero cathenas iugi eorum, et erruero eos de manu
sed
non alios illuminet nisi credentes atque in Deo spem collocatam fixamque habentes. Et
illuminabo — inquit — omnes sperantes in Domino, hoc est illos, qui se
liberandos indubitanter sperabant in aduentu eius. De quibus in Ezechiele loquitur dicens:
Et scient, quia ego Dominus, cum contriuero cathenas iugi eorum, et erruero eos de manu
ipsis imperantium. Imperabant gentibus demones, uana superstitione delusis. Quin etiam
fidelibus Iudeis imperabant protoplastorum culpa in inferno receptis. Sed gentili populo in
Sophonia
fixamque habentes. Et
illuminabo — inquit — omnes sperantes in Domino, hoc est illos, qui se
liberandos indubitanter sperabant in aduentu eius. De quibus in Ezechiele loquitur dicens:
Et scient, quia ego Dominus, cum contriuero cathenas iugi eorum, et erruero eos de manu
ipsis imperantium. Imperabant gentibus demones, uana superstitione delusis. Quin etiam
fidelibus Iudeis imperabant protoplastorum culpa in inferno receptis. Sed gentili populo in
Sophonia loquens: Expecta me — inquit — in die
me — inquit — in die resurrectionis meę in
futurum, quia iudicium meum, ut congregem gentes. Post resurrectionem enim Domini
apostolis euangelizantibus congregatę sunt gentes in una Christi Ecclesia, quę prius dispersę
erant in multiplicem idolorum culturam et inanium ritum deorum.
Porro utrosque, hoc est Iudeos et gentiles, pariter se liberaturum repromittit per Osee*
prophetam dicens: De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos. Ero mors tua, o
mors. Morsus tuus ero, inferne. Malum erat in morte esse, sed multo
quia iudicium meum, ut congregem gentes. Post resurrectionem enim Domini
apostolis euangelizantibus congregatę sunt gentes in una Christi Ecclesia, quę prius dispersę
erant in multiplicem idolorum culturam et inanium ritum deorum.
Porro utrosque, hoc est Iudeos et gentiles, pariter se liberaturum repromittit per Osee*
prophetam dicens: De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos. Ero mors tua, o
mors. Morsus tuus ero, inferne. Malum erat in morte esse, sed multo peius in manu
mortis. In manu mortis gentiles erant, mortiferi
Cęterum, cum post ipsam* Domini mortem omnibus tam salubris esset eius resurrectio, mirum in
modum desyderabatur a sanctis adhuc sub Lege constitutis, ita ut eorum desyderium documento
esset, quanto cupidius ea res expeti debuerit ab his, qui cum illo conuersati fuerant et eius
uiuentis atque ea, quę uera sunt, docentis dulcedinem gustauerant. Desyderio quippe isto
affectus fuit Dauid, cum in psalmis concineret: Exurge, Domine Deus meus, in pręcepto,
quod mandasti. Et synagoga populorum circumdabit te, et propter hanc in altum
cupidius ea res expeti debuerit ab his, qui cum illo conuersati fuerant et eius
uiuentis atque ea, quę uera sunt, docentis dulcedinem gustauerant. Desyderio quippe isto
affectus fuit Dauid, cum in psalmis concineret: Exurge, Domine Deus meus, in pręcepto,
quod mandasti. Et synagoga populorum circumdabit te, et propter hanc in altum
regredere. Non dixit synagoga populi, ne de Iudeis tantum dictum
intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam
plurima quidem gentium multitudo Christum
qui cum illo conuersati fuerant et eius
uiuentis atque ea, quę uera sunt, docentis dulcedinem gustauerant. Desyderio quippe isto
affectus fuit Dauid, cum in psalmis concineret: Exurge, Domine Deus meus, in pręcepto,
quod mandasti. Et synagoga populorum circumdabit te, et propter hanc in altum
regredere. Non dixit synagoga populi, ne de Iudeis tantum dictum
intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam
plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex
tantum dictum
intelligatur, sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam
plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex Iudeis
crediderunt. Idem Propheta in alio psalmo uotum suum exprimit clamans: Exurgat Deus, et
dissipentur inimici eius, et fugiant, qui oderunt eum, a facie eius. Ipso enim
resurgente dissipatum est regnum diaboli, de quo admonuit nos Dominus in Euangelio dicens:
Nunc princeps huius mundi eiicietur foras. Tunc, qui aduersabantur corpori eius,
sed populorum, ut ad omnes Domini resurrectionem pertinere nemo dubitet. Nam
plurima quidem gentium multitudo Christum fide complexa est, pauci autem ex Iudeis
crediderunt. Idem Propheta in alio psalmo uotum suum exprimit clamans: Exurgat Deus, et
dissipentur inimici eius, et fugiant, qui oderunt eum, a facie eius. Ipso enim
resurgente dissipatum est regnum diaboli, de quo admonuit nos Dominus in Euangelio dicens:
Nunc princeps huius mundi eiicietur foras. Tunc, qui aduersabantur corpori eius,
quod est Ecclesia, fugere coeperunt
de quo admonuit nos Dominus in Euangelio dicens:
Nunc princeps huius mundi eiicietur foras. Tunc, qui aduersabantur corpori eius,
quod est Ecclesia, fugere coeperunt a facie eius. Nam ad inuocationem Christi Domini ipsi
nequitię spiritus terrentur atque formidant, et de obsessis recedunt corporibus. Denique
sanctissimum Iesu nomen demonibus horror est, nobis refugium, demonibus lassitudo et
tristitia, nobis robur et consolatio, nobis scutum nulli aduersariorum telo penetrabile, nulli
persecutorum obnoxium iniurię.
Quod quidem
corpori eius,
quod est Ecclesia, fugere coeperunt a facie eius. Nam ad inuocationem Christi Domini ipsi
nequitię spiritus terrentur atque formidant, et de obsessis recedunt corporibus. Denique
sanctissimum Iesu nomen demonibus horror est, nobis refugium, demonibus lassitudo et
tristitia, nobis robur et consolatio, nobis scutum nulli aduersariorum telo penetrabile, nulli
persecutorum obnoxium iniurię.
Quod quidem futurum uidens rursum in alio psalmo eum sanctus Propheta inuocat et ait:
Surge, Domine, in requiem tuam, tu et arca
Ecclesia, fugere coeperunt a facie eius. Nam ad inuocationem Christi Domini ipsi
nequitię spiritus terrentur atque formidant, et de obsessis recedunt corporibus. Denique
sanctissimum Iesu nomen demonibus horror est, nobis refugium, demonibus lassitudo et
tristitia, nobis robur et consolatio, nobis scutum nulli aduersariorum telo penetrabile, nulli
persecutorum obnoxium iniurię.
Quod quidem futurum uidens rursum in alio psalmo eum sanctus Propheta inuocat et ait:
Surge, Domine, in requiem tuam, tu et arca sanctificationis tuę. Arca
nomen demonibus horror est, nobis refugium, demonibus lassitudo et
tristitia, nobis robur et consolatio, nobis scutum nulli aduersariorum telo penetrabile, nulli
persecutorum obnoxium iniurię.
Quod quidem futurum uidens rursum in alio psalmo eum sanctus Propheta inuocat et ait:
Surge, Domine, in requiem tuam, tu et arca sanctificationis tuę. Arca autem
sanctificationis eius homo est, quem pro nobis assumpsit.
*corr. ex ipsum
Porro, quare Christum surgere cupiat, sequentia
lassitudo et
tristitia, nobis robur et consolatio, nobis scutum nulli aduersariorum telo penetrabile, nulli
persecutorum obnoxium iniurię.
Quod quidem futurum uidens rursum in alio psalmo eum sanctus Propheta inuocat et ait:
Surge, Domine, in requiem tuam, tu et arca sanctificationis tuę. Arca autem
sanctificationis eius homo est, quem pro nobis assumpsit.
*corr. ex ipsum
Porro, quare Christum surgere cupiat, sequentia declarant: Sacerdotes tui —
inquit
Arca autem
sanctificationis eius homo est, quem pro nobis assumpsit.
*corr. ex ipsum
Porro, quare Christum surgere cupiat, sequentia declarant: Sacerdotes tui —
inquit — induantur iustitiam, et sancti tui exultent; hoc est, ut apostoli tui
induantur uirtute ex alto per Spiritum eis promissum et sancti omnes, qui in te credunt,
lętitia repleantur. Ob hoc sane et Abacuch propheta in spiritu cernens mysterium istud orauit
dicens: Domine, opus tuum, in medio
Porro, quare Christum surgere cupiat, sequentia declarant: Sacerdotes tui —
inquit — induantur iustitiam, et sancti tui exultent; hoc est, ut apostoli tui
induantur uirtute ex alto per Spiritum eis promissum et sancti omnes, qui in te credunt,
lętitia repleantur. Ob hoc sane et Abacuch propheta in spiritu cernens mysterium istud orauit
dicens: Domine, opus tuum, in medio annorum uiuifica illud. Rem accelerari
postulat, et quod in ultimo seculo futurum erat, ut in medio
cupiat, sequentia declarant: Sacerdotes tui —
inquit — induantur iustitiam, et sancti tui exultent; hoc est, ut apostoli tui
induantur uirtute ex alto per Spiritum eis promissum et sancti omnes, qui in te credunt,
lętitia repleantur. Ob hoc sane et Abacuch propheta in spiritu cernens mysterium istud orauit
dicens: Domine, opus tuum, in medio annorum uiuifica illud. Rem accelerari
postulat, et quod in ultimo seculo futurum erat, ut in medio annorum perficiatur, optat. Cui
Dominus illud respondere uidetur —
uirtute ex alto per Spiritum eis promissum et sancti omnes, qui in te credunt,
lętitia repleantur. Ob hoc sane et Abacuch propheta in spiritu cernens mysterium istud orauit
dicens: Domine, opus tuum, in medio annorum uiuifica illud. Rem accelerari
postulat, et quod in ultimo seculo futurum erat, ut in medio annorum perficiatur, optat. Cui
Dominus illud respondere uidetur — sicut paulo ante diximus — in Sophonia scriptum:
Expecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meę, in futurum, quia iudicium meum,
ut congregem
me, dicit Dominus, in die resurrectionis meę, in futurum, quia iudicium meum,
ut congregem gentes; ut uidelicet Iudeis ob perfidiam reprobatis ex gentibus mihi
congregem Ecclesiam.
Post resurrectionem enim Dominus noster misit operarios suos in messem suam, et triticum
quidem collegit in horrea, zizania autem in fasciculos colligata igni comburenda dimisit. Idem
in psalmis ad Patrem loquens expectantium fidem manifestat, cum ait: Me expectant iusti,
donec retribuas mihi, id est, donec claritati illi me suscitando
loquens expectantium fidem manifestat, cum ait: Me expectant iusti,
donec retribuas mihi, id est, donec claritati illi me suscitando restituas, quam habui
apud te, priusquam mundus fieret. Interim uero, antequam resurrexisset, ad inferos
descendentem uidit Esaias et in spiritu gaudens hortatur et ait: Velociter spolia
detrahe, cito predare. Celeritate opus fore innuebat propheta tertia die a morte
surrecturo. Spolia autem ista animę erant sanctorum. Cum hac preda ab inferis uictor rediit
Dominus noster. Hunc eius descensum
cum ait: Me expectant iusti,
donec retribuas mihi, id est, donec claritati illi me suscitando restituas, quam habui
apud te, priusquam mundus fieret. Interim uero, antequam resurrexisset, ad inferos
descendentem uidit Esaias et in spiritu gaudens hortatur et ait: Velociter spolia
detrahe, cito predare. Celeritate opus fore innuebat propheta tertia die a morte
surrecturo. Spolia autem ista animę erant sanctorum. Cum hac preda ab inferis uictor rediit
Dominus noster. Hunc eius descensum figurasse mihi uidetur ille
preda ab inferis uictor rediit
Dominus noster. Hunc eius descensum figurasse mihi uidetur ille similis Dei Filio, qui in
fornace Babylonii regis quartus apparuit, cum tres tantum illuc missi essent. Quos non adusit
ignis, immo, qui inter flammarum globos Deo laudes decantabant, et illęsi inde Deo protegente
exierunt; Abacuch etiam propheta cum prandio ad Danielem in lacum leonum delatus. Et ille
quidem* cibo refectus et inter ferocissimas bestias inoffensus de lacu eductus est incolumis.
Itidem Ionas propheta missus in mare, ut alii, qui in mari erant,
qui in
fornace Babylonii regis quartus apparuit, cum tres tantum illuc missi essent. Quos non adusit
ignis, immo, qui inter flammarum globos Deo laudes decantabant, et illęsi inde Deo protegente
exierunt; Abacuch etiam propheta cum prandio ad Danielem in lacum leonum delatus. Et ille
quidem* cibo refectus et inter ferocissimas bestias inoffensus de lacu eductus est incolumis.
Itidem Ionas propheta missus in mare, ut alii, qui in mari erant, saluarentur et in uentrem
descendens cethi nihilque passus nocumenti. Saluator *corr. ex
quartus apparuit, cum tres tantum illuc missi essent. Quos non adusit
ignis, immo, qui inter flammarum globos Deo laudes decantabant, et illęsi inde Deo protegente
exierunt; Abacuch etiam propheta cum prandio ad Danielem in lacum leonum delatus. Et ille
quidem* cibo refectus et inter ferocissimas bestias inoffensus de lacu eductus est incolumis.
Itidem Ionas propheta missus in mare, ut alii, qui in mari erant, saluarentur et in uentrem
descendens cethi nihilque passus nocumenti. Saluator *corr. ex quidam
igitur
Deo protegente
exierunt; Abacuch etiam propheta cum prandio ad Danielem in lacum leonum delatus. Et ille
quidem* cibo refectus et inter ferocissimas bestias inoffensus de lacu eductus est incolumis.
Itidem Ionas propheta missus in mare, ut alii, qui in mari erant, saluarentur et in uentrem
descendens cethi nihilque passus nocumenti. Saluator *corr. ex quidam
igitur in baratrum Tartari delapsus ignis compescuit, leonum infernalium furorem
frenauit, donec de tenebrosa abyssi aluo sanctos suos educeret ad lucem,
ignis compescuit, leonum infernalium furorem
frenauit, donec de tenebrosa abyssi aluo sanctos suos educeret ad lucem, reserans omnibus in
se credentibus ianuam regni cęlestis, quam nemo alius claudere, nemo potuit aperire, pręter
ipsum, cui data est omnis potestas in cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et
leonum infernalium furorem
frenauit, donec de tenebrosa abyssi aluo sanctos suos educeret ad lucem, reserans omnibus in
se credentibus ianuam regni cęlestis, quam nemo alius claudere, nemo potuit aperire, pręter
ipsum, cui data est omnis potestas in cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus
tenebrosa abyssi aluo sanctos suos educeret ad lucem, reserans omnibus in
se credentibus ianuam regni cęlestis, quam nemo alius claudere, nemo potuit aperire, pręter
ipsum, cui data est omnis potestas in cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus facit, ipsam
Christi resurrectionem tota Trinitas
in
se credentibus ianuam regni cęlestis, quam nemo alius claudere, nemo potuit aperire, pręter
ipsum, cui data est omnis potestas in cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus facit, ipsam
Christi resurrectionem tota Trinitas operata est. Ideo ipse ad Patrem in psalmis ait:
Domine,
pręter
ipsum, cui data est omnis potestas in cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus facit, ipsam
Christi resurrectionem tota Trinitas operata est. Ideo ipse ad Patrem in psalmis ait:
Domine, eduxisti ab inferno animam meam, saluasti me a descendentibus in lacum.
Et iterum:
in cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus facit, ipsam
Christi resurrectionem tota Trinitas operata est. Ideo ipse ad Patrem in psalmis ait:
Domine, eduxisti ab inferno animam meam, saluasti me a descendentibus in lacum.
Et iterum: Deus — inquit — redimet
cęlo et in terra et in omnibus abyssis, qui uiuos simul
iudicaturus est et mortuos atque (nullo)* de cęlo uenit in terram, de terra in infernum et
rursum rediit in cęlum, ut se mundi totius Dominum ac Regem probaret.
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus facit, ipsam
Christi resurrectionem tota Trinitas operata est. Ideo ipse ad Patrem in psalmis ait:
Domine, eduxisti ab inferno animam meam, saluasti me a descendentibus in lacum.
Et iterum: Deus — inquit — redimet animam
Et quoniam, quicquid Pater facit, similiter et Filius et Spiritus Sanctus facit, ipsam
Christi resurrectionem tota Trinitas operata est. Ideo ipse ad Patrem in psalmis ait:
Domine, eduxisti ab inferno animam meam, saluasti me a descendentibus in lacum.
Et iterum: Deus — inquit — redimet animam meam de manu inferi, cum
acceperit me. Rursumque alibi: In ipso sperauit cor meum, et refloruit caro mea.
Pater quoque ad eum: Cum ipso sum — inquit — in tribulatione.
Patrem in psalmis ait:
Domine, eduxisti ab inferno animam meam, saluasti me a descendentibus in lacum.
Et iterum: Deus — inquit — redimet animam meam de manu inferi, cum
acceperit me. Rursumque alibi: In ipso sperauit cor meum, et refloruit caro mea.
Pater quoque ad eum: Cum ipso sum — inquit — in tribulatione.
Erripiam eum, et glorificabo eum. Idem testatur Petrus apostolus dicens, quod Deus
suscitauit eum solutis doloribus inferni. Et iterum: Hunc Iesum
Deus — inquit — redimet animam meam de manu inferi, cum
acceperit me. Rursumque alibi: In ipso sperauit cor meum, et refloruit caro mea.
Pater quoque ad eum: Cum ipso sum — inquit — in tribulatione.
Erripiam eum, et glorificabo eum. Idem testatur Petrus apostolus dicens, quod Deus
suscitauit eum solutis doloribus inferni. Et iterum: Hunc Iesum — inquit —
resuscitauit Deus, cuius nos omnes testes sumus. Hoc ipsum asseruit Paulus, ubi ait:
In ipso sperauit cor meum, et refloruit caro mea.
Pater quoque ad eum: Cum ipso sum — inquit — in tribulatione.
Erripiam eum, et glorificabo eum. Idem testatur Petrus apostolus dicens, quod Deus
suscitauit eum solutis doloribus inferni. Et iterum: Hunc Iesum — inquit —
resuscitauit Deus, cuius nos omnes testes sumus. Hoc ipsum asseruit Paulus, ubi ait:
Suscitauit eum a mortuis, amplius iam non reuersurum in** corruptionem**.
Ipse tamen Dei Filius Iesus in
resuscitauit Deus, cuius nos omnes testes sumus. Hoc ipsum asseruit Paulus, ubi ait:
Suscitauit eum a mortuis, amplius iam non reuersurum in** corruptionem**.
Ipse tamen Dei Filius Iesus in Euangelio ait: Potestatem habeo ponendi animam meam et
iterum sumendi eam.
Apostolis quoque suis compluries quidem prędixit, quod Filius hominis tradetur, ut
crucifigatur, et tertia die resurget. Et cum resurrexero — inquit —
pręcedam uos in Galileam. Ibi me uidebitis.
in** corruptionem**.
Ipse tamen Dei Filius Iesus in Euangelio ait: Potestatem habeo ponendi animam meam et
iterum sumendi eam.
Apostolis quoque suis compluries quidem prędixit, quod Filius hominis tradetur, ut
crucifigatur, et tertia die resurget. Et cum resurrexero — inquit —
pręcedam uos in Galileam. Ibi me uidebitis. Sicut ergo a Patre suscitatus est, ita et
a se suscitatus est. Eadem enim utriusque diuinitas, eadem uirtus, eadem maiestas. Diuina est
natura, quę
Ipse tamen Dei Filius Iesus in Euangelio ait: Potestatem habeo ponendi animam meam et
iterum sumendi eam.
Apostolis quoque suis compluries quidem prędixit, quod Filius hominis tradetur, ut
crucifigatur, et tertia die resurget. Et cum resurrexero — inquit —
pręcedam uos in Galileam. Ibi me uidebitis. Sicut ergo a Patre suscitatus est, ita et
a se suscitatus est. Eadem enim utriusque diuinitas, eadem uirtus, eadem maiestas. Diuina est
natura, quę suscitat, humana, quę
Apostolis quoque suis compluries quidem prędixit, quod Filius hominis tradetur, ut
crucifigatur, et tertia die resurget. Et cum resurrexero — inquit —
pręcedam uos in Galileam. Ibi me uidebitis. Sicut ergo a Patre suscitatus est, ita et
a se suscitatus est. Eadem enim utriusque diuinitas, eadem uirtus, eadem maiestas. Diuina est
natura, quę suscitat, humana, quę suscitatur. Deus autem et homo unus Christus.
*om.
**corr. ex incorruptionem
— inquit —
pręcedam uos in Galileam. Ibi me uidebitis. Sicut ergo a Patre suscitatus est, ita et
a se suscitatus est. Eadem enim utriusque diuinitas, eadem uirtus, eadem maiestas. Diuina est
natura, quę suscitat, humana, quę suscitatur. Deus autem et homo unus Christus.
*om.
**corr. ex incorruptionem
Quod autem die tertia resurrecturus esset, et quidem* summo mane, cum adhuc tenebrę essent
super terram, multo ante in Lege prędictum fuit, quam contigisset
diuinitas, eadem uirtus, eadem maiestas. Diuina est
natura, quę suscitat, humana, quę suscitatur. Deus autem et homo unus Christus.
*om.
**corr. ex incorruptionem
Quod autem die tertia resurrecturus esset, et quidem* summo mane, cum adhuc tenebrę essent
super terram, multo ante in Lege prędictum fuit, quam contigisset in Euangelio. Sic enim in
Osee** propheta legimus: Viuificabit nos post dies duos, et in die tertia suscitabit
nos, et uiuemus in conspectu eius. Sciemus
Quod autem die tertia resurrecturus esset, et quidem* summo mane, cum adhuc tenebrę essent
super terram, multo ante in Lege prędictum fuit, quam contigisset in Euangelio. Sic enim in
Osee** propheta legimus: Viuificabit nos post dies duos, et in die tertia suscitabit
nos, et uiuemus in conspectu eius. Sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Quibus
uerbis edocemur, quod omnes, qui Christum Dei Filium confitentur, cum ipso surgente
surrexerint et cum ipso in ęternum uiuente uicturi sint. Vbi enim fuerit
autem die tertia resurrecturus esset, et quidem* summo mane, cum adhuc tenebrę essent
super terram, multo ante in Lege prędictum fuit, quam contigisset in Euangelio. Sic enim in
Osee** propheta legimus: Viuificabit nos post dies duos, et in die tertia suscitabit
nos, et uiuemus in conspectu eius. Sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Quibus
uerbis edocemur, quod omnes, qui Christum Dei Filium confitentur, cum ipso surgente
surrexerint et cum ipso in ęternum uiuente uicturi sint. Vbi enim fuerit corpus, illic
congregabuntur et
propheta legimus: Viuificabit nos post dies duos, et in die tertia suscitabit
nos, et uiuemus in conspectu eius. Sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Quibus
uerbis edocemur, quod omnes, qui Christum Dei Filium confitentur, cum ipso surgente
surrexerint et cum ipso in ęternum uiuente uicturi sint. Vbi enim fuerit corpus, illic
congregabuntur et aquilę.
Horam uero resurrectionis eius prędixit psalmista dicens: Ad uesperum*** demorabitur
fletus, et ad matutinum lętitia. Patrem quoque olim dicentem sentimus:
nos, et uiuemus in conspectu eius. Sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum. Quibus
uerbis edocemur, quod omnes, qui Christum Dei Filium confitentur, cum ipso surgente
surrexerint et cum ipso in ęternum uiuente uicturi sint. Vbi enim fuerit corpus, illic
congregabuntur et aquilę.
Horam uero resurrectionis eius prędixit psalmista dicens: Ad uesperum*** demorabitur
fletus, et ad matutinum lętitia. Patrem quoque olim dicentem sentimus: Exurge,
gloria mea, exurge psalterium et cythara. Et filium respondentem:
Christum Dei Filium confitentur, cum ipso surgente
surrexerint et cum ipso in ęternum uiuente uicturi sint. Vbi enim fuerit corpus, illic
congregabuntur et aquilę.
Horam uero resurrectionis eius prędixit psalmista dicens: Ad uesperum*** demorabitur
fletus, et ad matutinum lętitia. Patrem quoque olim dicentem sentimus: Exurge,
gloria mea, exurge psalterium et cythara. Et filium respondentem: Exurgam
diluculo. Exurge, gloria mea — hoc equidem cum eo conuenire reor, quod in Ioannis
Euangelio
fuerit corpus, illic
congregabuntur et aquilę.
Horam uero resurrectionis eius prędixit psalmista dicens: Ad uesperum*** demorabitur
fletus, et ad matutinum lętitia. Patrem quoque olim dicentem sentimus: Exurge,
gloria mea, exurge psalterium et cythara. Et filium respondentem: Exurgam
diluculo. Exurge, gloria mea — hoc equidem cum eo conuenire reor, quod in Ioannis
Euangelio dicitur: Nunc clarificatus est Filius hominis, et Deus clarificatus est in eo.
Resurrectio enim Filii gloria
illic
congregabuntur et aquilę.
Horam uero resurrectionis eius prędixit psalmista dicens: Ad uesperum*** demorabitur
fletus, et ad matutinum lętitia. Patrem quoque olim dicentem sentimus: Exurge,
gloria mea, exurge psalterium et cythara. Et filium respondentem: Exurgam
diluculo. Exurge, gloria mea — hoc equidem cum eo conuenire reor, quod in Ioannis
Euangelio dicitur: Nunc clarificatus est Filius hominis, et Deus clarificatus est in eo.
Resurrectio enim Filii gloria fuit Dei Patris.
olim dicentem sentimus: Exurge,
gloria mea, exurge psalterium et cythara. Et filium respondentem: Exurgam
diluculo. Exurge, gloria mea — hoc equidem cum eo conuenire reor, quod in Ioannis
Euangelio dicitur: Nunc clarificatus est Filius hominis, et Deus clarificatus est in eo.
Resurrectio enim Filii gloria fuit Dei Patris. Homines quippe resurgentis Christi
miraculo commoti crediderunt et glorificauerunt Deum, et per apostolorum prędicationem clara
facta est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam
gloria mea — hoc equidem cum eo conuenire reor, quod in Ioannis
Euangelio dicitur: Nunc clarificatus est Filius hominis, et Deus clarificatus est in eo.
Resurrectio enim Filii gloria fuit Dei Patris. Homines quippe resurgentis Christi
miraculo commoti crediderunt et glorificauerunt Deum, et per apostolorum prędicationem clara
facta est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum,
cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me
cum eo conuenire reor, quod in Ioannis
Euangelio dicitur: Nunc clarificatus est Filius hominis, et Deus clarificatus est in eo.
Resurrectio enim Filii gloria fuit Dei Patris. Homines quippe resurgentis Christi
miraculo commoti crediderunt et glorificauerunt Deum, et per apostolorum prędicationem clara
facta est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum,
cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me manens, hic facit opera,
commoti crediderunt et glorificauerunt Deum, et per apostolorum prędicationem clara
facta est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum,
cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus
prędicationem clara
facta est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum,
cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit
est in unitate substantię ueritas Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum,
cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina
Trinitatis. Tunc etiam clarificabat Deum Dei Verbum,
cum dicta factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et
factaque ad Patrem referret ac diceret: Quę a Patre audiui, hęc loquor.
Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret
Et: Pater in me manens, hic facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit:
facit opera, quia ego in Patre, et Pater in me est.
Et: Qui me misit, mecum est, et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit:
Exurge, gloria mea. Dicamus etiam,
et non reliquit me solum. Recte itaque post
dictum istud et Deus clarificatus est in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit:
Exurge, gloria mea. Dicamus etiam, cur additur: Exurge, psalterium et
cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto
in eo. Sequitur: Si Deus clarificatus est in eo,
et Deus clarificabit eum in semetipso, et continuo clarificabit eum. Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit:
Exurge, gloria mea. Dicamus etiam, cur additur: Exurge, psalterium et
cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto et *corr. ex quidam
**corr. ex Oseę
Continuo enim
diuina factum est uirtute, ut, qui passus et sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit:
Exurge, gloria mea. Dicamus etiam, cur additur: Exurge, psalterium et
cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto et *corr. ex quidam
**corr. ex Oseę
***corr. ex uesperam
p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum
sepultus fuerat, spoliato inferno morteque
deuicta exurgeret uiuus, sicut prędixerat, et appareret multis. Diximus, quare dictum sit:
Exurge, gloria mea. Dicamus etiam, cur additur: Exurge, psalterium et
cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto et *corr. ex quidam
**corr. ex Oseę
***corr. ex uesperam
p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum et ea, quę in
mundo sunt, crearet, cum angelos
etiam, cur additur: Exurge, psalterium et
cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto et *corr. ex quidam
**corr. ex Oseę
***corr. ex uesperam
p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum et ea, quę in
mundo sunt, crearet, cum angelos constitueret, cum hominem formaret et cum reliqua animantia
conderet, cum terrę germina educeret, cum ea, quę futura erant, prophetarum cordibus
insinuaret et cum lapsam
et
cythara. Qui uerbum Patris est, idem profecto et *corr. ex quidam
**corr. ex Oseę
***corr. ex uesperam
p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum et ea, quę in
mundo sunt, crearet, cum angelos constitueret, cum hominem formaret et cum reliqua animantia
conderet, cum terrę germina educeret, cum ea, quę futura erant, prophetarum cordibus
insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam
**corr. ex Oseę
***corr. ex uesperam
p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum et ea, quę in
mundo sunt, crearet, cum angelos constitueret, cum hominem formaret et cum reliqua animantia
conderet, cum terrę germina educeret, cum ea, quę futura erant, prophetarum cordibus
insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę
doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum
p salterium et cythara eius est. Per eum enim insonuit, cum mundum et ea, quę in
mundo sunt, crearet, cum angelos constitueret, cum hominem formaret et cum reliqua animantia
conderet, cum terrę germina educeret, cum ea, quę futura erant, prophetarum cordibus
insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę
doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et
mundo sunt, crearet, cum angelos constitueret, cum hominem formaret et cum reliqua animantia
conderet, cum terrę germina educeret, cum ea, quę futura erant, prophetarum cordibus
insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę
doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum
animantia
conderet, cum terrę germina educeret, cum ea, quę futura erant, prophetarum cordibus
insinuaret et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę
doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
et cum lapsam hominis naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę
doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
In Mattheo legitur:
naturam errigeret angelicamque damnaret, cum uiam uitę
doceret et credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
In Mattheo legitur: Vespere autem sabbati,
credentibus cęlestis regni ianuam aperiret. Omnia enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
In Mattheo legitur: Vespere autem sabbati, quę lucescit in prima sabbati, uenit Maria
Magdalene et altera Maria
enim per ipsum facta sunt, et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
In Mattheo legitur: Vespere autem sabbati, quę lucescit in prima sabbati, uenit Maria
Magdalene et altera Maria uidere sepulchrum. Quem in cruce morientem
et
sine ipso factum est nihil. Hoc ergo psalterium, hęc cythara, id est, hoc Dei uerbum, caro
sacrum est, et habitauit in nobis, et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a Patre,
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
In Mattheo legitur: Vespere autem sabbati, quę lucescit in prima sabbati, uenit Maria
Magdalene et altera Maria uidere sepulchrum. Quem in cruce morientem fleuerant,
sepulchrum
plenum gratię et ueritatis. Quo autem plenius atque distinctius et resurgentis uirtutem et
ascendentis maiestatem contemplari possimus, Euangelii textum inspiciamus.
In Mattheo legitur: Vespere autem sabbati, quę lucescit in prima sabbati, uenit Maria
Magdalene et altera Maria uidere sepulchrum. Quem in cruce morientem fleuerant,
sepulchrum quoque, in quo conditus fuerat, uidere cupiebant. Ac ne uisendi tantum loci
desyderio profectas fuisse putemus, alii Euangelistę plenius* rem disserunt. Et cum
pertransisset sabbatum
sabbati, uenit Maria
Magdalene et altera Maria uidere sepulchrum. Quem in cruce morientem fleuerant,
sepulchrum quoque, in quo conditus fuerat, uidere cupiebant. Ac ne uisendi tantum loci
desyderio profectas fuisse putemus, alii Euangelistę plenius* rem disserunt. Et cum
pertransisset sabbatum — Marcus inquit — Maria Magdalene, et Maria Iacobi, et
Salome** emerunt aromata, ut uenientes ungerent Iesum. Et ualde mane una sabbatorum ueniunt
ad monumentum orto iam sole. Lucas quoque ait: Vna autem sabbati ualde
cruce morientem fleuerant,
sepulchrum quoque, in quo conditus fuerat, uidere cupiebant. Ac ne uisendi tantum loci
desyderio profectas fuisse putemus, alii Euangelistę plenius* rem disserunt. Et cum
pertransisset sabbatum — Marcus inquit — Maria Magdalene, et Maria Iacobi, et
Salome** emerunt aromata, ut uenientes ungerent Iesum. Et ualde mane una sabbatorum ueniunt
ad monumentum orto iam sole. Lucas quoque ait: Vna autem sabbati ualde diluculo
uenerunt ad monumentum portantes, quę parauerant, aromata.
sepulchrum quoque, in quo conditus fuerat, uidere cupiebant. Ac ne uisendi tantum loci
desyderio profectas fuisse putemus, alii Euangelistę plenius* rem disserunt. Et cum
pertransisset sabbatum — Marcus inquit — Maria Magdalene, et Maria Iacobi, et
Salome** emerunt aromata, ut uenientes ungerent Iesum. Et ualde mane una sabbatorum ueniunt
ad monumentum orto iam sole. Lucas quoque ait: Vna autem sabbati ualde diluculo
uenerunt ad monumentum portantes, quę parauerant, aromata. Ioannes uero
cupiebant. Ac ne uisendi tantum loci
desyderio profectas fuisse putemus, alii Euangelistę plenius* rem disserunt. Et cum
pertransisset sabbatum — Marcus inquit — Maria Magdalene, et Maria Iacobi, et
Salome** emerunt aromata, ut uenientes ungerent Iesum. Et ualde mane una sabbatorum ueniunt
ad monumentum orto iam sole. Lucas quoque ait: Vna autem sabbati ualde diluculo
uenerunt ad monumentum portantes, quę parauerant, aromata. Ioannes uero Magdalenę
tantummodo faciens mentionem: Vna — inquit
Vna — inquit — sabbati Maria Magdalene***
uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum. Tacuit de unguento, cętera autem,
ut uidebimus, latius explicauit. Porro Marcus nonnihil diuersum sibique contrarium dicere
uidetur, cum ait: Valde mane et orto iam sole. Neque enim dici potest ualde mane
nisi ante ortum solis. Orto autem sole iam ualde mane pręteriit, Quidam ita soluunt,
Quęstio
quod mulieres ualde mane profectę sint et orto iam sole ad monumentum
uidetur, cum ait: Valde mane et orto iam sole. Neque enim dici potest ualde mane
nisi ante ortum solis. Orto autem sole iam ualde mane pręteriit, Quidam ita soluunt,
Quęstio
quod mulieres ualde mane profectę sint et orto iam sole ad monumentum *corr. ex
plennis
**corr. ex Salomę
***corr. ex Magdalena
p eruenerint. Sed huic sententię Lucę* dictum repugnat, qui eas ualde diluculo
ad
**corr. ex Salomę
***corr. ex Magdalena
p eruenerint. Sed huic sententię Lucę* dictum repugnat, qui eas ualde diluculo
ad monumentum peruenisse affirmat. Idem est autem ualde diluculo et ualde mane. Ioannes quoque
docet, quomodo intelligendum sit istud ualde mane dicens: Cum adhuc tenebrę
essent. Restat ergo, ut hoc, quod Marcus dixit, orto iam sole, non ad
tempus, quo mulieres ad monumentum accesserunt, referendum sit, sed ad ipsam
resurrectionem. Orto iam sole
— iam a mortuis Sole iustitię suscitato. Quo sub terras descendente inferi
tremuerunt, quo super terras fulgente dubitationis tenebrę de discipulorum cordibus
discesserunt, quo in cęlum ascendente angeli exultauerunt et sancti, qui post illum
surrexerant, una cum illo cęlestis glorię paradisum gaudentes ingressi sunt. Et impletum est
illud Prophetę dicentis: Cum conuerterit Deus captiuitatem
plebis suę, exultabit Iacob et lętabitur** Israhel. Iacob enim sunt
sub terras descendente inferi
tremuerunt, quo super terras fulgente dubitationis tenebrę de discipulorum cordibus
discesserunt, quo in cęlum ascendente angeli exultauerunt et sancti, qui post illum
surrexerant, una cum illo cęlestis glorię paradisum gaudentes ingressi sunt. Et impletum est
illud Prophetę dicentis: Cum conuerterit Deus captiuitatem
plebis suę, exultabit Iacob et lętabitur** Israhel. Iacob enim sunt illi, qui
primogeniti Esau benedictionem surripuerunt in Christum credendo. Et iidem sunt Israhel, Deum
quo in cęlum ascendente angeli exultauerunt et sancti, qui post illum
surrexerant, una cum illo cęlestis glorię paradisum gaudentes ingressi sunt. Et impletum est
illud Prophetę dicentis: Cum conuerterit Deus captiuitatem
plebis suę, exultabit Iacob et lętabitur** Israhel. Iacob enim sunt illi, qui
primogeniti Esau benedictionem surripuerunt in Christum credendo. Et iidem sunt Israhel, Deum
oculis fidei speculando. Iacob igitur nomine Christiani designantur, qui maledictione ueteris
culpę sublata Christoque ab
gaudentes ingressi sunt. Et impletum est
illud Prophetę dicentis: Cum conuerterit Deus captiuitatem
plebis suę, exultabit Iacob et lętabitur** Israhel. Iacob enim sunt illi, qui
primogeniti Esau benedictionem surripuerunt in Christum credendo. Et iidem sunt Israhel, Deum
oculis fidei speculando. Iacob igitur nomine Christiani designantur, qui maledictione ueteris
culpę sublata Christoque ab inferis reuerso repleti sunt lętitia et in spem errecti ęternę
salutis.
Sequitur in Euangelio Marci: Et
enim sunt illi, qui
primogeniti Esau benedictionem surripuerunt in Christum credendo. Et iidem sunt Israhel, Deum
oculis fidei speculando. Iacob igitur nomine Christiani designantur, qui maledictione ueteris
culpę sublata Christoque ab inferis reuerso repleti sunt lętitia et in spem errecti ęternę
salutis.
Sequitur in Euangelio Marci: Et dicebant adinuicem: Quis reuoluet nobis lapidem ab
ostio monumenti?
Et respicientes uiderunt reuolutum lapidem. Erat quippe magnus ualde. Hę sanctę
mulieres nobis
Et iidem sunt Israhel, Deum
oculis fidei speculando. Iacob igitur nomine Christiani designantur, qui maledictione ueteris
culpę sublata Christoque ab inferis reuerso repleti sunt lętitia et in spem errecti ęternę
salutis.
Sequitur in Euangelio Marci: Et dicebant adinuicem: Quis reuoluet nobis lapidem ab
ostio monumenti?
Et respicientes uiderunt reuolutum lapidem. Erat quippe magnus ualde. Hę sanctę
mulieres nobis exemplo sunt sollicite atque anxie, non tepide neque negligenter quęrendum esse
designantur, qui maledictione ueteris
culpę sublata Christoque ab inferis reuerso repleti sunt lętitia et in spem errecti ęternę
salutis.
Sequitur in Euangelio Marci: Et dicebant adinuicem: Quis reuoluet nobis lapidem ab
ostio monumenti?
Et respicientes uiderunt reuolutum lapidem. Erat quippe magnus ualde. Hę sanctę
mulieres nobis exemplo sunt sollicite atque anxie, non tepide neque negligenter quęrendum esse
Dominum, et id quidem cum aromatibus uirtutum. Sola enim sancte*** actę uitę fragrantia
adinuicem: Quis reuoluet nobis lapidem ab
ostio monumenti?
Et respicientes uiderunt reuolutum lapidem. Erat quippe magnus ualde. Hę sanctę
mulieres nobis exemplo sunt sollicite atque anxie, non tepide neque negligenter quęrendum esse
Dominum, et id quidem cum aromatibus uirtutum. Sola enim sancte*** actę uitę fragrantia
delectatur Dominus. Quam tamen ei offerre non possumus, nisi amoto malicię lapide, ut fracta
cordis duritia mollescamus ad poenitentiam peccatorum, ut euulsa nequitię segete sementis bonę
fructus
Quam tamen ei offerre non possumus, nisi amoto malicię lapide, ut fracta
cordis duritia mollescamus ad poenitentiam peccatorum, ut euulsa nequitię segete sementis bonę
fructus succrescat. Contritionem cordis tui cum respexerit Deus, tunc animum tuum erriget ad
spem salutis et simul gratiam conferet, ut per uiam ingrediaris illorum operum, quę te in
consortium sustollere queant angelorum. Vnde *corr. ex Luce
**corr. ex letabitur
***corr. ex sanctę
Vnde *corr. ex Luce
**corr. ex letabitur
***corr. ex sanctę
Mattheus: Ecce — inquit — terręmotus* factus est magnus.
Angelus enim Domini descendit de cęlo, et accedens reuoluit lapidem, et sedebat super
eum. Quoties commissa mala plangimus, terręmotum** in nobis boni angeli sentimus, et
quod ipsi per se non possumus, hoc Domino adiuuante pręstamus. Nisi enim Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam.
**corr. ex letabitur
***corr. ex sanctę
Mattheus: Ecce — inquit — terręmotus* factus est magnus.
Angelus enim Domini descendit de cęlo, et accedens reuoluit lapidem, et sedebat super
eum. Quoties commissa mala plangimus, terręmotum** in nobis boni angeli sentimus, et
quod ipsi per se non possumus, hoc Domino adiuuante pręstamus. Nisi enim Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit
Mattheus: Ecce — inquit — terręmotus* factus est magnus.
Angelus enim Domini descendit de cęlo, et accedens reuoluit lapidem, et sedebat super
eum. Quoties commissa mala plangimus, terręmotum** in nobis boni angeli sentimus, et
quod ipsi per se non possumus, hoc Domino adiuuante pręstamus. Nisi enim Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit lapidem et sedet
super eum, ut et tu super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis
super
eum. Quoties commissa mala plangimus, terręmotum** in nobis boni angeli sentimus, et
quod ipsi per se non possumus, hoc Domino adiuuante pręstamus. Nisi enim Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit lapidem et sedet
super eum, ut et tu super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis iste,
quandiu in corde tuo sederit, tibi dominabitur, te sibi seruire compellet, et sicut olim
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
commissa mala plangimus, terręmotum** in nobis boni angeli sentimus, et
quod ipsi per se non possumus, hoc Domino adiuuante pręstamus. Nisi enim Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit lapidem et sedet
super eum, ut et tu super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis iste,
quandiu in corde tuo sederit, tibi dominabitur, te sibi seruire compellet, et sicut olim
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
potes, posce auxilium a
in nobis boni angeli sentimus, et
quod ipsi per se non possumus, hoc Domino adiuuante pręstamus. Nisi enim Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit lapidem et sedet
super eum, ut et tu super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis iste,
quandiu in corde tuo sederit, tibi dominabitur, te sibi seruire compellet, et sicut olim
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
potes, posce auxilium a Domino, et Christo miserante uidebis
Dominus ędificauerit
domum, in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit lapidem et sedet
super eum, ut et tu super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis iste,
quandiu in corde tuo sederit, tibi dominabitur, te sibi seruire compellet, et sicut olim
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
potes, posce auxilium a Domino, et Christo miserante uidebis reuolutum lapidem cumque uirtutum
odore redolere coeperis, etiam angelos mereberis uidere. Quibus ducibus usque ad
in uanum laborant, qui ędificant eam. Angelus ergo Domini reuoluit lapidem et sedet
super eum, ut et tu super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis iste,
quandiu in corde tuo sederit, tibi dominabitur, te sibi seruire compellet, et sicut olim
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
potes, posce auxilium a Domino, et Christo miserante uidebis reuolutum lapidem cumque uirtutum
odore redolere coeperis, etiam angelos mereberis uidere. Quibus ducibus usque ad resurgentis
et iam ad dexteram
super duritiem cordis tui sedeas et domineris ei. Alioquin lapis iste,
quandiu in corde tuo sederit, tibi dominabitur, te sibi seruire compellet, et sicut olim
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
potes, posce auxilium a Domino, et Christo miserante uidebis reuolutum lapidem cumque uirtutum
odore redolere coeperis, etiam angelos mereberis uidere. Quibus ducibus usque ad resurgentis
et iam ad dexteram Dei sedentis Christi gloriam poteris peruenire. Nam et mulieres prius
angelos quam Dominum
pharaonem, ita et te duritia tua deducet in interitum. Si te tanto periculo liberare non
potes, posce auxilium a Domino, et Christo miserante uidebis reuolutum lapidem cumque uirtutum
odore redolere coeperis, etiam angelos mereberis uidere. Quibus ducibus usque ad resurgentis
et iam ad dexteram Dei sedentis Christi gloriam poteris peruenire. Nam et mulieres prius
angelos quam Dominum conspexerunt.
Angeli autem — ut Marcus ait — aspectus erat sicut fulgur, uestimenta sicut
nix. Per hoc patet Iesum esse
periculo liberare non
potes, posce auxilium a Domino, et Christo miserante uidebis reuolutum lapidem cumque uirtutum
odore redolere coeperis, etiam angelos mereberis uidere. Quibus ducibus usque ad resurgentis
et iam ad dexteram Dei sedentis Christi gloriam poteris peruenire. Nam et mulieres prius
angelos quam Dominum conspexerunt.
Angeli autem — ut Marcus ait — aspectus erat sicut fulgur, uestimenta sicut
nix. Per hoc patet Iesum esse angelorum dominum. Angelus nunciauit nasciturum, angeli
natum
conspexerunt.
Angeli autem — ut Marcus ait — aspectus erat sicut fulgur, uestimenta sicut
nix. Per hoc patet Iesum esse angelorum dominum. Angelus nunciauit nasciturum, angeli
natum glorificauerunt. Angeli monitu Ioseph cum puero et Maria, matre*** eius, fugit in
Aegyptum. Angelus ad crucem eunti apparuit confortans eum. Angeli nuncii fuere resurrectionis,
comites ascensionis, nunc in gloria Patris considenti pręstant famulatum. Tanto enim ipse
maior factus est angelis — ut Apostolus ad Hebreos scribens
in gloria Patris considenti pręstant famulatum. Tanto enim ipse
maior factus est angelis — ut Apostolus ad Hebreos scribens testatur — quanto differentius prę
illis nomen hęreditauit. Cui enim dixit aliquando angelorum: Filius meus es tu; ego
hodie genui te? Et iterum: Ego ero illi in patrem, et ipse erit mihi in
filium. Multa huiusmodi recitat Apostolus, per quę satis constat Saluatorem nostrum
supra omnem principatum omnemque potestatem atque uirtutem in cęlestibus euectum. Neque enim
asumptę carnis humilitas
Tanto enim ipse
maior factus est angelis — ut Apostolus ad Hebreos scribens testatur — quanto differentius prę
illis nomen hęreditauit. Cui enim dixit aliquando angelorum: Filius meus es tu; ego
hodie genui te? Et iterum: Ego ero illi in patrem, et ipse erit mihi in
filium. Multa huiusmodi recitat Apostolus, per quę satis constat Saluatorem nostrum
supra omnem principatum omnemque potestatem atque uirtutem in cęlestibus euectum. Neque enim
asumptę carnis humilitas officere debuit Verbi diuinitati, ut minus
enim
asumptę carnis humilitas officere debuit Verbi diuinitati, ut minus adoraretur ab angelis Dei
*corr. ex terremotus
**corr. ex terremotum
***corr. ex mater
Filius, quia et hominis factus est filius. Vt enim hominis esset filius, insigne
fuit bonitatis et misericordię. Quod autem idem sit Dei Filius, testimonium est cum Patre
ęqualitatis, cum Spiritu Sancto communicationis. Vna est trium maiestas, par uirtus, eadem
gloria. Et cum ita sit, merito
ab angelis Dei
*corr. ex terremotus
**corr. ex terremotum
***corr. ex mater
Filius, quia et hominis factus est filius. Vt enim hominis esset filius, insigne
fuit bonitatis et misericordię. Quod autem idem sit Dei Filius, testimonium est cum Patre
ęqualitatis, cum Spiritu Sancto communicationis. Vna est trium maiestas, par uirtus, eadem
gloria. Et cum ita sit, merito quidem personę Filii angeli seruiunt, sancti se submittunt,
demones obediunt,
Filius, quia et hominis factus est filius. Vt enim hominis esset filius, insigne
fuit bonitatis et misericordię. Quod autem idem sit Dei Filius, testimonium est cum Patre
ęqualitatis, cum Spiritu Sancto communicationis. Vna est trium maiestas, par uirtus, eadem
gloria. Et cum ita sit, merito quidem personę Filii angeli seruiunt, sancti se submittunt,
demones obediunt, cuncta imperanti parent.
Aspectus autem angeli refulgens atque coruscus cum niuei candoris indumento lętitię et
gaudii signum erat. Lętandum enim et exultandum fuit eo in
Vna est trium maiestas, par uirtus, eadem
gloria. Et cum ita sit, merito quidem personę Filii angeli seruiunt, sancti se submittunt,
demones obediunt, cuncta imperanti parent.
Aspectus autem angeli refulgens atque coruscus cum niuei candoris indumento lętitię et
gaudii signum erat. Lętandum enim et exultandum fuit eo in gloriam resurgente, qui pro nobis
morti se obtulerat in humilitate. Prę timore — inquit — eius exterriti sunt
custodes, et facti sunt uelut mortui. Respondens autem angelus dixit
eadem
gloria. Et cum ita sit, merito quidem personę Filii angeli seruiunt, sancti se submittunt,
demones obediunt, cuncta imperanti parent.
Aspectus autem angeli refulgens atque coruscus cum niuei candoris indumento lętitię et
gaudii signum erat. Lętandum enim et exultandum fuit eo in gloriam resurgente, qui pro nobis
morti se obtulerat in humilitate. Prę timore — inquit — eius exterriti sunt
custodes, et facti sunt uelut mortui. Respondens autem angelus dixit mulieribus, quas
et ipsas turbauerat metus:
angeli refulgens atque coruscus cum niuei candoris indumento lętitię et
gaudii signum erat. Lętandum enim et exultandum fuit eo in gloriam resurgente, qui pro nobis
morti se obtulerat in humilitate. Prę timore — inquit — eius exterriti sunt
custodes, et facti sunt uelut mortui. Respondens autem angelus dixit mulieribus, quas
et ipsas turbauerat metus: Nolite timere uos. Quasi diceret: Timeant illi, qui
non credunt, qui in perfidia perseuerant et non uitę, sed mortis filii sunt. Vos uero nolite
timere, quę
signum erat. Lętandum enim et exultandum fuit eo in gloriam resurgente, qui pro nobis
morti se obtulerat in humilitate. Prę timore — inquit — eius exterriti sunt
custodes, et facti sunt uelut mortui. Respondens autem angelus dixit mulieribus, quas
et ipsas turbauerat metus: Nolite timere uos. Quasi diceret: Timeant illi, qui
non credunt, qui in perfidia perseuerant et non uitę, sed mortis filii sunt. Vos uero nolite
timere, quę Christo iungi cupitis, Christum amplecti affectatis atque unguento fidei, spei et
— inquit — eius exterriti sunt
custodes, et facti sunt uelut mortui. Respondens autem angelus dixit mulieribus, quas
et ipsas turbauerat metus: Nolite timere uos. Quasi diceret: Timeant illi, qui
non credunt, qui in perfidia perseuerant et non uitę, sed mortis filii sunt. Vos uero nolite
timere, quę Christo iungi cupitis, Christum amplecti affectatis atque unguento fidei, spei et
charitatis ipsum delinire properatis. Vos, inquam, nolite timere, sed confidite, bono este
animo. Talibus enim ille se inueniendum
et ipsas turbauerat metus: Nolite timere uos. Quasi diceret: Timeant illi, qui
non credunt, qui in perfidia perseuerant et non uitę, sed mortis filii sunt. Vos uero nolite
timere, quę Christo iungi cupitis, Christum amplecti affectatis atque unguento fidei, spei et
charitatis ipsum delinire properatis. Vos, inquam, nolite timere, sed confidite, bono este
animo. Talibus enim ille se inueniendum pręstat seque perpetuo fruendum offert.
Nolite — inquit — timere uos. Scio enim, quod Iesum, qui crucifixus est,
nolite timere, sed confidite, bono este
animo. Talibus enim ille se inueniendum pręstat seque perpetuo fruendum offert.
Nolite — inquit — timere uos. Scio enim, quod Iesum, qui crucifixus est,
quęritis. Non est hic. Surrexit enim, sicut dixit. Venite et uidete locum, ubi positus erat
Dominus. Et cito euntes dicite discipulis eius, quia surrexit. Et ecce pręcedet uos in
Galileam. Ibi eum uidebitis. Ecce prędixi uobis. Qui crucifixus, inquit, fuit, a
mortuis resurrexit, mors rediit in uitam, infirmitas mutata est in
animo. Talibus enim ille se inueniendum pręstat seque perpetuo fruendum offert.
Nolite — inquit — timere uos. Scio enim, quod Iesum, qui crucifixus est,
quęritis. Non est hic. Surrexit enim, sicut dixit. Venite et uidete locum, ubi positus erat
Dominus. Et cito euntes dicite discipulis eius, quia surrexit. Et ecce pręcedet uos in
Galileam. Ibi eum uidebitis. Ecce prędixi uobis. Qui crucifixus, inquit, fuit, a
mortuis resurrexit, mors rediit in uitam, infirmitas mutata est in uirtutem, carnis humilitas
exaltata est in
perpetuo fruendum offert.
Nolite — inquit — timere uos. Scio enim, quod Iesum, qui crucifixus est,
quęritis. Non est hic. Surrexit enim, sicut dixit. Venite et uidete locum, ubi positus erat
Dominus. Et cito euntes dicite discipulis eius, quia surrexit. Et ecce pręcedet uos in
Galileam. Ibi eum uidebitis. Ecce prędixi uobis. Qui crucifixus, inquit, fuit, a
mortuis resurrexit, mors rediit in uitam, infirmitas mutata est in uirtutem, carnis humilitas
exaltata est in diuinitatis gloriam. Et, si mihi non creditis, uidete
discipulis eius, quia surrexit. Et ecce pręcedet uos in
Galileam. Ibi eum uidebitis. Ecce prędixi uobis. Qui crucifixus, inquit, fuit, a
mortuis resurrexit, mors rediit in uitam, infirmitas mutata est in uirtutem, carnis humilitas
exaltata est in diuinitatis gloriam. Et, si mihi non creditis, uidete locum, ubi positus erat
Dominus. Vacuum sepulchrum faciat uobis resurrectionis fidem, si uerba non faciunt. Non est
hic ille in carnis suę pręsentia, qui ubique est in pręsentia suę maiestatis. Cito igitur
euntes abite de loco mortis et mentem
gloriam. Et, si mihi non creditis, uidete locum, ubi positus erat
Dominus. Vacuum sepulchrum faciat uobis resurrectionis fidem, si uerba non faciunt. Non est
hic ille in carnis suę pręsentia, qui ubique est in pręsentia suę maiestatis. Cito igitur
euntes abite de loco mortis et mentem eleuate ad locum uitę, ut uitam, quę Christus est,
inuenire ualeatis. Ipse Dominus pręcedet uos, pręcedentem sequimini. Beatus est seruus, qui
domini obseruat uestigia. Qui enim ueritatem sequitur, non errat. Qui luci proximat, non
offenditur a tenebris. Qui supra
Beatus est seruus, qui
domini obseruat uestigia. Qui enim ueritatem sequitur, non errat. Qui luci proximat, non
offenditur a tenebris. Qui supra petram ędificat, contra procellarum impetum
domum stabilem reddit. Veruntamen tu, qui Christum sequi desyderas et ad beatitudinem, ad quam
uocatus es, peruenire, quoties inanis glorię mentem inuadit cupiditas, quoties ad auaritiam
pecunię amor impellit, quoties crapulandi meretricandique tibi blanditur libido, refer inde
pedem, compesce mortiferi cogitatus affectum dicens: Surrexit
non est hic.
Pręcessit in Galileam, ibi eum uidebo. Galilea interpretatur transmigratio. Si Iesum
uidere uis, si frui consortio eius exoptas, transmigrandum tibi est de ocio ad labores, de
superbię fastu ad mansuetudinis humilitatem, de uoluptatibus ad continentiam et, breuiter, de
uitio ad uirtutem. In eiusmodi transmigratione ad locum peruenitur, in quo uidendum se prębet
Christus ad dexteram Dei sedens, ut fidelibus suis diuidat ęternę felicitatis hęreditatem.
Foeminis autem iniungitur, ut Domini resurrectionem nuncient
sedens, ut fidelibus suis diuidat ęternę felicitatis hęreditatem.
Foeminis autem iniungitur, ut Domini resurrectionem nuncient discipulis, quia conueniens
erat, ut foemina, quę peccando prior cecidit in mortem, prior redemptionem nunciaret ad uitam.
Ideo subditur: Et exierunt cito de monumento cum timore et gaudio magno, currentes
nunciare discipulis eius. A septo illo, quod circa sepulchrum erat, exeunt cum timore,
quem de angeli uisione conceperant, et gaudio, quod animos earum audita Domini resurrectione
affecerat. His geminorum
felicitatis hęreditatem.
Foeminis autem iniungitur, ut Domini resurrectionem nuncient discipulis, quia conueniens
erat, ut foemina, quę peccando prior cecidit in mortem, prior redemptionem nunciaret ad uitam.
Ideo subditur: Et exierunt cito de monumento cum timore et gaudio magno, currentes
nunciare discipulis eius. A septo illo, quod circa sepulchrum erat, exeunt cum timore,
quem de angeli uisione conceperant, et gaudio, quod animos earum audita Domini resurrectione
affecerat. His geminorum affectuum stimulis actę uelocius
cecidit in mortem, prior redemptionem nunciaret ad uitam.
Ideo subditur: Et exierunt cito de monumento cum timore et gaudio magno, currentes
nunciare discipulis eius. A septo illo, quod circa sepulchrum erat, exeunt cum timore,
quem de angeli uisione conceperant, et gaudio, quod animos earum audita Domini resurrectione
affecerat. His geminorum affectuum stimulis actę uelocius currebant, ut uisa auditaque
nunciarent. Nunciandum autem prius discipulis fuit, qui primi Christi mysteria per orbem
omnibus prędicaturi erant.
quod animos earum audita Domini resurrectione
affecerat. His geminorum affectuum stimulis actę uelocius currebant, ut uisa auditaque
nunciarent. Nunciandum autem prius discipulis fuit, qui primi Christi mysteria per orbem
omnibus prędicaturi erant.
Quęramus in his et moralem sensum, ut saluti legentium consulamus. Exi, peccator, de
monumento scelerum tuorum cum timore diuinę iustitię et cum gaudio simul, hoc est, cum spe
misericordię. Discipulo Christi, idoneo Dei sacerdoti, nuncia et confitere delicta, quibus
Deum offendisti, ut ueniam
auditaque
nunciarent. Nunciandum autem prius discipulis fuit, qui primi Christi mysteria per orbem
omnibus prędicaturi erant.
Quęramus in his et moralem sensum, ut saluti legentium consulamus. Exi, peccator, de
monumento scelerum tuorum cum timore diuinę iustitię et cum gaudio simul, hoc est, cum spe
misericordię. Discipulo Christi, idoneo Dei sacerdoti, nuncia et confitere delicta, quibus
Deum offendisti, ut ueniam inuenias et in Dei gratiam restitutus ipsum, cui peccasse te
poenitet, uidere merearis. Non ideo confitemur, ut Deus crimina
omnibus prędicaturi erant.
Quęramus in his et moralem sensum, ut saluti legentium consulamus. Exi, peccator, de
monumento scelerum tuorum cum timore diuinę iustitię et cum gaudio simul, hoc est, cum spe
misericordię. Discipulo Christi, idoneo Dei sacerdoti, nuncia et confitere delicta, quibus
Deum offendisti, ut ueniam inuenias et in Dei gratiam restitutus ipsum, cui peccasse te
poenitet, uidere merearis. Non ideo confitemur, ut Deus crimina nostra cognoscat — nuda enim
et aperta cuncta sunt oculis eius — sed ut misericordiam
sensum, ut saluti legentium consulamus. Exi, peccator, de
monumento scelerum tuorum cum timore diuinę iustitię et cum gaudio simul, hoc est, cum spe
misericordię. Discipulo Christi, idoneo Dei sacerdoti, nuncia et confitere delicta, quibus
Deum offendisti, ut ueniam inuenias et in Dei gratiam restitutus ipsum, cui peccasse te
poenitet, uidere merearis. Non ideo confitemur, ut Deus crimina nostra cognoscat — nuda enim
et aperta cuncta sunt oculis eius — sed ut misericordiam impetremus, cum scriptum sit:
Dic tu prior iniquitates tuas, ut
misericordię. Discipulo Christi, idoneo Dei sacerdoti, nuncia et confitere delicta, quibus
Deum offendisti, ut ueniam inuenias et in Dei gratiam restitutus ipsum, cui peccasse te
poenitet, uidere merearis. Non ideo confitemur, ut Deus crimina nostra cognoscat — nuda enim
et aperta cuncta sunt oculis eius — sed ut misericordiam impetremus, cum scriptum sit:
Dic tu prior iniquitates tuas, ut iustificeris.
Currentibus adhuc mulieribus, necdum ad discipulos appulsis, occurrit Dominus dicens:
sunt oculis eius — sed ut misericordiam impetremus, cum scriptum sit:
Dic tu prior iniquitates tuas, ut iustificeris.
Currentibus adhuc mulieribus, necdum ad discipulos appulsis, occurrit Dominus dicens:
Auete! Ita et confessionem tuam pręueniet gratia statimque, cum de commisso
dolere coeperis, mereri incipies remissionem. Namet filio, qui discedens substantiam male
consumpserat, ad se reuertenti obuiam iuit pater, amplexum osculumque dedit et lętatus est,
quia, qui perierat, inuentus
Dominus dicens:
Auete! Ita et confessionem tuam pręueniet gratia statimque, cum de commisso
dolere coeperis, mereri incipies remissionem. Namet filio, qui discedens substantiam male
consumpserat, ad se reuertenti obuiam iuit pater, amplexum osculumque dedit et lętatus est,
quia, qui perierat, inuentus est, qui mortuus fuerat, reuixit. Occurrit illis Dominus, ut, quę
resurrectionis eius nuncię erant, etiam testes fierent. Et quia ait: Auete,
salutat illas, ut secum esse, qui mortuus et sepultus fuerat, ostendat, non
qui discedens substantiam male
consumpserat, ad se reuertenti obuiam iuit pater, amplexum osculumque dedit et lętatus est,
quia, qui perierat, inuentus est, qui mortuus fuerat, reuixit. Occurrit illis Dominus, ut, quę
resurrectionis eius nuncię erant, etiam testes fierent. Et quia ait: Auete,
salutat illas, ut secum esse, qui mortuus et sepultus fuerat, ostendat, non solum corporis
forma, quam sępe uiderant, sed etiam uocis sono, quem audire consueuerant. Auete nunc
mulieribus dicitur, ut per benedictionem mulierum primę mulieris
pater, amplexum osculumque dedit et lętatus est,
quia, qui perierat, inuentus est, qui mortuus fuerat, reuixit. Occurrit illis Dominus, ut, quę
resurrectionis eius nuncię erant, etiam testes fierent. Et quia ait: Auete,
salutat illas, ut secum esse, qui mortuus et sepultus fuerat, ostendat, non solum corporis
forma, quam sępe uiderant, sed etiam uocis sono, quem audire consueuerant. Auete nunc
mulieribus dicitur, ut per benedictionem mulierum primę mulieris maledictio tollatur et sexus
ille, qui causa fuerat ruinę in mortem, nuncius
salutat illas, ut secum esse, qui mortuus et sepultus fuerat, ostendat, non solum corporis
forma, quam sępe uiderant, sed etiam uocis sono, quem audire consueuerant. Auete nunc
mulieribus dicitur, ut per benedictionem mulierum primę mulieris maledictio tollatur et sexus
ille, qui causa fuerat ruinę in mortem, nuncius esset resurrectionis in uitam.
Mulieres autem, cum se ab illo salutatas uidissent, accesserunt — ut
Euangelista ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam
dicitur, ut per benedictionem mulierum primę mulieris maledictio tollatur et sexus
ille, qui causa fuerat ruinę in mortem, nuncius esset resurrectionis in uitam.
Mulieres autem, cum se ab illo salutatas uidissent, accesserunt — ut
Euangelista ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam reuerenter accedant, quam submisse, attende.
Accedunt et ad terram inclinantur, et pedes tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad
mulieris maledictio tollatur et sexus
ille, qui causa fuerat ruinę in mortem, nuncius esset resurrectionis in uitam.
Mulieres autem, cum se ab illo salutatas uidissent, accesserunt — ut
Euangelista ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam reuerenter accedant, quam submisse, attende.
Accedunt et ad terram inclinantur, et pedes tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum
esset resurrectionis in uitam.
Mulieres autem, cum se ab illo salutatas uidissent, accesserunt — ut
Euangelista ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam reuerenter accedant, quam submisse, attende.
Accedunt et ad terram inclinantur, et pedes tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum gesta emulare. Quęrentes Dominum gerebant aromata. Tu quoque cum odore
uirtutum quęre
uitam.
Mulieres autem, cum se ab illo salutatas uidissent, accesserunt — ut
Euangelista ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam reuerenter accedant, quam submisse, attende.
Accedunt et ad terram inclinantur, et pedes tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum gesta emulare. Quęrentes Dominum gerebant aromata. Tu quoque cum odore
uirtutum quęre illum. Tenuerunt pedes
Mulieres autem, cum se ab illo salutatas uidissent, accesserunt — ut
Euangelista ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam reuerenter accedant, quam submisse, attende.
Accedunt et ad terram inclinantur, et pedes tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum gesta emulare. Quęrentes Dominum gerebant aromata. Tu quoque cum odore
uirtutum quęre illum. Tenuerunt pedes eius, et tu
ait — et tenuerunt
pedes eius, et adorauerunt eum. Quam reuerenter accedant, quam submisse, attende.
Accedunt et ad terram inclinantur, et pedes tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum gesta emulare. Quęrentes Dominum gerebant aromata. Tu quoque cum odore
uirtutum quęre illum. Tenuerunt pedes eius, et tu humilitatem cordis conserua. Superbis enim
resistit Deus, et humilibus dat gratiam. Adorauerunt eum. Tu
tenent, et adorant eum seque errigere non audent,
attonitę miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum gesta emulare. Quęrentes Dominum gerebant aromata. Tu quoque cum odore
uirtutum quęre illum. Tenuerunt pedes eius, et tu humilitatem cordis conserua. Superbis enim
resistit Deus, et humilibus dat gratiam. Adorauerunt eum. Tu quoque eum adoras, si mandatis
eius obtemperas. Qui diligit me — inquit — mandata mea seruat.
Mentitur, qui se Deum diligere dicit, et iussa
miraculo post sepulturam uiuentis Domini. Vis et tu ad Saluatorem mundi accedere,
mulierum istarum gesta emulare. Quęrentes Dominum gerebant aromata. Tu quoque cum odore
uirtutum quęre illum. Tenuerunt pedes eius, et tu humilitatem cordis conserua. Superbis enim
resistit Deus, et humilibus dat gratiam. Adorauerunt eum. Tu quoque eum adoras, si mandatis
eius obtemperas. Qui diligit me — inquit — mandata mea seruat.
Mentitur, qui se Deum diligere dicit, et iussa eius exequi negligit. Qui autem non diligit et
adorat, irrisor
eius, et tu humilitatem cordis conserua. Superbis enim
resistit Deus, et humilibus dat gratiam. Adorauerunt eum. Tu quoque eum adoras, si mandatis
eius obtemperas. Qui diligit me — inquit — mandata mea seruat.
Mentitur, qui se Deum diligere dicit, et iussa eius exequi negligit. Qui autem non diligit et
adorat, irrisor est, non adorator. Nam hypocritę quoque adorant et precibus insistunt et
humilitatem uultu, uoce, habitu pręferunt, non tamen Iesum quęrunt, sed hominum gloriam, non
Iesum adorant, sed pecuniam piscantur.
enim
resistit Deus, et humilibus dat gratiam. Adorauerunt eum. Tu quoque eum adoras, si mandatis
eius obtemperas. Qui diligit me — inquit — mandata mea seruat.
Mentitur, qui se Deum diligere dicit, et iussa eius exequi negligit. Qui autem non diligit et
adorat, irrisor est, non adorator. Nam hypocritę quoque adorant et precibus insistunt et
humilitatem uultu, uoce, habitu pręferunt, non tamen Iesum quęrunt, sed hominum gloriam, non
Iesum adorant, sed pecuniam piscantur. Talia quidem comparandi gratia pulpita conscendunt,
eum adoras, si mandatis
eius obtemperas. Qui diligit me — inquit — mandata mea seruat.
Mentitur, qui se Deum diligere dicit, et iussa eius exequi negligit. Qui autem non diligit et
adorat, irrisor est, non adorator. Nam hypocritę quoque adorant et precibus insistunt et
humilitatem uultu, uoce, habitu pręferunt, non tamen Iesum quęrunt, sed hominum gloriam, non
Iesum adorant, sed pecuniam piscantur. Talia quidem comparandi gratia pulpita conscendunt,
uerbum Dei populo prędicant, in altare sacrificia offerunt,
eius obtemperas. Qui diligit me — inquit — mandata mea seruat.
Mentitur, qui se Deum diligere dicit, et iussa eius exequi negligit. Qui autem non diligit et
adorat, irrisor est, non adorator. Nam hypocritę quoque adorant et precibus insistunt et
humilitatem uultu, uoce, habitu pręferunt, non tamen Iesum quęrunt, sed hominum gloriam, non
Iesum adorant, sed pecuniam piscantur. Talia quidem comparandi gratia pulpita conscendunt,
uerbum Dei populo prędicant, in altare sacrificia offerunt, ecclesiasticas appetunt
narrabo historiam, quam olim fama referente didici. Fuisse Romę cardinalem quendam aiunt, quo
nemo melior, nemo sanctior diuulgabatur. Nulli enim magis curę erat cardinalatus sui bona
pauperibus distribuere, crebrius ieiunare, uili tegumento contentum esse, in nudo lectulo et
tantum rethium quorundam* fragmentis constrato cubitare. Dignus denique uisus est, qui ad
maximi pontificatus honorem promoueretur. In ueneratione tunc erat pręsulum probitas, nunc in
precio luxus est, et plus laudis habet, qui opibus pręstat, quam qui animi bonis exhuberat.
crebrius ieiunare, uili tegumento contentum esse, in nudo lectulo et
tantum rethium quorundam* fragmentis constrato cubitare. Dignus denique uisus est, qui ad
maximi pontificatus honorem promoueretur. In ueneratione tunc erat pręsulum probitas, nunc in
precio luxus est, et plus laudis habet, qui opibus pręstat, quam qui animi bonis exhuberat.
Hic igitur, de quo loquor, cum ad pontificalis dignitatis fastigium ascendisset, tanto
affluentius uoluptuosiusque coepit uiuere, quanto antea uixerat continentius atque modestius,
equos canesque alere,
atque modestius,
equos canesque alere, frequentius in siluas uenatum ire quam oratum in ecclesia, magis
exquisite quam alii, qui pręcesserant, pontifices magisque licenter indui, lecti quoque
stragulis longe preciosioribus uti, quam honestati summi sacerdotis conueniret. Et cum a
quodam tantam hominis mutationem admirante et cubiculi totius pompam circumspiciente
familiariter rogaretur, ubinam esset rethe illud, in quo antehac substrato recumbere
consuesset: Piscem — respondit — quem uolebam, cepi**. Nunc captura eius fruor, et rethe illud
in siluas uenatum ire quam oratum in ecclesia, magis
exquisite quam alii, qui pręcesserant, pontifices magisque licenter indui, lecti quoque
stragulis longe preciosioribus uti, quam honestati summi sacerdotis conueniret. Et cum a
quodam tantam hominis mutationem admirante et cubiculi totius pompam circumspiciente
familiariter rogaretur, ubinam esset rethe illud, in quo antehac substrato recumbere
consuesset: Piscem — respondit — quem uolebam, cepi**. Nunc captura eius fruor, et rethe illud
cum pristinis sordibus abieci. Profecto, qui sic agunt,
conueniret. Et cum a
quodam tantam hominis mutationem admirante et cubiculi totius pompam circumspiciente
familiariter rogaretur, ubinam esset rethe illud, in quo antehac substrato recumbere
consuesset: Piscem — respondit — quem uolebam, cepi**. Nunc captura eius fruor, et rethe illud
cum pristinis sordibus abieci. Profecto, qui sic agunt, eos ego non piscem cepisse,*** sed
ipsos diaboli laqueo captos dixerim, Spiritu Sancto per Hieremiam dicente: Maledictus,
qui facit opus Domini fraudulenter. Cum enim per dolum acquisierint, quod
Adoratus a sanctis mulieribus Dominus, cum aliquantulum mente consternatas uidisset:
Nolite timere — inquit — ite, nunciate fratribus meis, ut eant in
Galileam. Ibi me uidebunt. Quod paulo ante angelus dixerat, hoc repetit nunc Dominus,
ut et illum suo ore locutum demonstret. Non tamen dixit: Nunciate discipulis, sicut angelus,
sed fratribus meis, ut et tu, qui domi tibi seruientes habes, non ut mancipia contemnas, sed
ut proximos diligas, et quanquam illi te dominum uocent, honestiore nomine quam seruili
appelles.
— inquit — ite, nunciate fratribus meis, ut eant in
Galileam. Ibi me uidebunt. Quod paulo ante angelus dixerat, hoc repetit nunc Dominus,
ut et illum suo ore locutum demonstret. Non tamen dixit: Nunciate discipulis, sicut angelus,
sed fratribus meis, ut et tu, qui domi tibi seruientes habes, non ut mancipia contemnas, sed
ut proximos diligas, et quanquam illi te dominum uocent, honestiore nomine quam seruili
appelles. Non pro te magis quam pro illis crucifixus est Christus. Et, si ipse, qui omnium est
dominus, discipulos suos
Quod paulo ante angelus dixerat, hoc repetit nunc Dominus,
ut et illum suo ore locutum demonstret. Non tamen dixit: Nunciate discipulis, sicut angelus,
sed fratribus meis, ut et tu, qui domi tibi seruientes habes, non ut mancipia contemnas, sed
ut proximos diligas, et quanquam illi te dominum uocent, honestiore nomine quam seruili
appelles. Non pro te magis quam pro illis crucifixus est Christus. Et, si ipse, qui omnium est
dominus, discipulos suos fratrum loco dilexit, pudeat seruum se supra se tollere, ut, quos
sicut seipsum diligere
discipulis, sicut angelus,
sed fratribus meis, ut et tu, qui domi tibi seruientes habes, non ut mancipia contemnas, sed
ut proximos diligas, et quanquam illi te dominum uocent, honestiore nomine quam seruili
appelles. Non pro te magis quam pro illis crucifixus est Christus. Et, si ipse, qui omnium est
dominus, discipulos suos fratrum loco dilexit, pudeat seruum se supra se tollere, ut, quos
sicut seipsum diligere debet, despectos pedibus conculcet. Non te igitur inflet generis
claritudo, non collata publice potestas. Generosissimus potentissimusque
pedibus conculcet. Non te igitur inflet generis
claritudo, non collata publice potestas. Generosissimus potentissimusque omnium est ille, qui
piscatorum pedes lauit.
Dum hęc aguntur, interim — ut Euangelista ait — quidam de custodibus uenerunt in
ciuitatem et nunciauerunt
principibus sacerdotum omnia, quę facta fuerant. Referunt utique custodes terram
tremuisse, angelos apparuisse, Iesum a monumento uiuum surrexisse, ipsos metu stupefactos
ueluti mortuos cecidisse. Adorare debuerunt principes Iesum tam
Iesum a monumento uiuum surrexisse, ipsos metu stupefactos
ueluti mortuos cecidisse. Adorare debuerunt principes Iesum tam mirabiliter resurgentem, quem
mortuum contempserant. Sed obduratus inuidię malignitate animus ueritatem, quam agnoscit,
pernegat confiterique recusat et perire mauult quam errorem suum corrigere. Tunc
congregati — inquit — cum senioribus, consilio accepto, pecuniam copiosam
dederunt militibus dicentes: Dicite, quia discipuli eius nocte uenerunt, et furati sunt eum
nobis dormientibus. O
ueritatem, quam agnoscit,
pernegat confiterique recusat et perire mauult quam errorem suum corrigere. Tunc
congregati — inquit — cum senioribus, consilio accepto, pecuniam copiosam
dederunt militibus dicentes: Dicite, quia discipuli eius nocte uenerunt, et furati sunt eum
nobis dormientibus. O detestandam principum emulationem! Gratis offerentem se
repellunt ueritatem, et largitionibus redimunt mendacium, et id quidem impudens admodum,
nullaque in parte simile ueri. Si enim uenerunt discipuli, quare inermes
— inquit — cum senioribus, consilio accepto, pecuniam copiosam
dederunt militibus dicentes: Dicite, quia discipuli eius nocte uenerunt, et furati sunt eum
nobis dormientibus. O detestandam principum emulationem! Gratis offerentem se
repellunt ueritatem, et largitionibus redimunt mendacium, et id quidem impudens admodum,
nullaque in parte simile ueri. Si enim uenerunt discipuli, quare inermes armati
non comprehenderunt? Si nox erat, quomodo eos uiderunt? Si dormiebant, quomodo senserunt? Et,
si expergefacti eos
consilio accepto, pecuniam copiosam
dederunt militibus dicentes: Dicite, quia discipuli eius nocte uenerunt, et furati sunt eum
nobis dormientibus. O detestandam principum emulationem! Gratis offerentem se
repellunt ueritatem, et largitionibus redimunt mendacium, et id quidem impudens admodum,
nullaque in parte simile ueri. Si enim uenerunt discipuli, quare inermes armati
non comprehenderunt? Si nox erat, quomodo eos uiderunt? Si dormiebant, quomodo senserunt? Et,
si expergefacti eos abiisse cognouerunt, quare alacres et
se
repellunt ueritatem, et largitionibus redimunt mendacium, et id quidem impudens admodum,
nullaque in parte simile ueri. Si enim uenerunt discipuli, quare inermes armati
non comprehenderunt? Si nox erat, quomodo eos uiderunt? Si dormiebant, quomodo senserunt? Et,
si expergefacti eos abiisse cognouerunt, quare alacres et expediti timidos et corporis sublati
onere grauatos non sunt insecuti? Impii tamen principes isti, quos pecunia iam corruperant, ut
uerbis quoque ad mentiendum animarent: Et si
hoc —
et id quidem impudens admodum,
nullaque in parte simile ueri. Si enim uenerunt discipuli, quare inermes armati
non comprehenderunt? Si nox erat, quomodo eos uiderunt? Si dormiebant, quomodo senserunt? Et,
si expergefacti eos abiisse cognouerunt, quare alacres et expediti timidos et corporis sublati
onere grauatos non sunt insecuti? Impii tamen principes isti, quos pecunia iam corruperant, ut
uerbis quoque ad mentiendum animarent: Et si
hoc — inquiunt — auditum fuerit a pręside, nos suadebimus ei, et
impudens admodum,
nullaque in parte simile ueri. Si enim uenerunt discipuli, quare inermes armati
non comprehenderunt? Si nox erat, quomodo eos uiderunt? Si dormiebant, quomodo senserunt? Et,
si expergefacti eos abiisse cognouerunt, quare alacres et expediti timidos et corporis sublati
onere grauatos non sunt insecuti? Impii tamen principes isti, quos pecunia iam corruperant, ut
uerbis quoque ad mentiendum animarent: Et si
hoc — inquiunt — auditum fuerit a pręside, nos suadebimus ei, et securos
uos
Si dormiebant, quomodo senserunt? Et,
si expergefacti eos abiisse cognouerunt, quare alacres et expediti timidos et corporis sublati
onere grauatos non sunt insecuti? Impii tamen principes isti, quos pecunia iam corruperant, ut
uerbis quoque ad mentiendum animarent: Et si
hoc — inquiunt — auditum fuerit a pręside, nos suadebimus ei, et securos
uos faciemus. Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in
conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque
et expediti timidos et corporis sublati
onere grauatos non sunt insecuti? Impii tamen principes isti, quos pecunia iam corruperant, ut
uerbis quoque ad mentiendum animarent: Et si
hoc — inquiunt — auditum fuerit a pręside, nos suadebimus ei, et securos
uos faciemus. Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in
conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque charius,
accepta pecunia fecerunt — inquit — sicut erant edocti. Et diuulgatum
Impii tamen principes isti, quos pecunia iam corruperant, ut
uerbis quoque ad mentiendum animarent: Et si
hoc — inquiunt — auditum fuerit a pręside, nos suadebimus ei, et securos
uos faciemus. Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in
conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque charius,
accepta pecunia fecerunt — inquit — sicut erant edocti. Et diuulgatum est
uerbum istud apud Iudeos, usque in hodiernum diem; apud
ei, et securos
uos faciemus. Quanta hominum insania uidere uerum, et suadere falsum, aliud in
conscientia, aliud in ore habere! Milites ergo, quibus nihil est auro argentoque charius,
accepta pecunia fecerunt — inquit — sicut erant edocti. Et diuulgatum est
uerbum istud apud Iudeos, usque in hodiernum diem; apud incredulos utique, non apud
Christi fideles. Quicunque enim Christo non credunt, procul a ueritate absunt, quia Christus
ueritas est. Hactenus de resurrectione Domini explicata est Matthei narratio.
explicata est Matthei narratio. Quędam autem,
quę hic prętermittit, Marcus retulit.
Ait enim: Surgens autem Iesus mane, prima sabbati, apparuit primo Marię Magdalenę, de
qua eiecerat septem demonia. Illa uadens nunciauit iis, qui cum eo fuerant, lugentibus et
flentibus. Et illi audientes, quia uiueret, non crediderunt. Qualiter autem Marię
Magdalenę se ostenderit Dominus, Ioannes plene luculenterque describit. Prius ergo Marię soli
ad monumentum apparuit, deinde aliis mulieribus in uia. Mulieri igitur peccatrici, cum
narratio. Quędam autem,
quę hic prętermittit, Marcus retulit.
Ait enim: Surgens autem Iesus mane, prima sabbati, apparuit primo Marię Magdalenę, de
qua eiecerat septem demonia. Illa uadens nunciauit iis, qui cum eo fuerant, lugentibus et
flentibus. Et illi audientes, quia uiueret, non crediderunt. Qualiter autem Marię
Magdalenę se ostenderit Dominus, Ioannes plene luculenterque describit. Prius ergo Marię soli
ad monumentum apparuit, deinde aliis mulieribus in uia. Mulieri igitur peccatrici, cum
surrexisset,
Magdalenę se ostenderit Dominus, Ioannes plene luculenterque describit. Prius ergo Marię soli
ad monumentum apparuit, deinde aliis mulieribus in uia. Mulieri igitur peccatrici, cum
surrexisset, quamprimum sui uisendi copiam fecit, ut se propter peccatores uenisse ostenderet.
Et illa tamen, quę ardentius Dominum quęrebat, digna fuit, ut prior inueniret atque eius
resurrectione citius consolaretur, cuius nece magis quam alię* angebatur. Ideo autem de illa
septem demonia eiecta fuisse ait, ut nemo de Dei misericordia desperet. Hęc enim, quę
consolaretur, cuius nece magis quam alię* angebatur. Ideo autem de illa
septem demonia eiecta fuisse ait, ut nemo de Dei misericordia desperet. Hęc enim, quę
nequioris uitę merito demoniorum domicilium erat, ad poenitentiam conuersa prima uidit domini
resurgentis gloriam, et quę mancipium fuerat diaboli, facta est apostola Christi. Infelix
Iuda, si poenitens non *corr. ex alie
desperasset, rursum procul dubio in apostolorum numerum Domino miserante fuisset
restitutus. Desperando in mortem corruit, qui
in mortem corruit, qui sperando, sicuti de scelere dolebat, uitam
consequi poterat sempiternam. Dolendum quidem est de his, quibus Deum offendimus, sed sicut
doluit Magdalene,* ut saluemur, non sicut Iudas, ne pereamus.
Dum alię uiso angelo prę timore obstupuissent et — ut Marcus testatur — mutire non auderent,
illa interim uiso aperto monumento corpus inde sublatum putauit et continuo cucurrit
discipulos hac de re facere certiores rursumque rediit ad monumentum. Venerunt Petrus et
Ioannes, et cum uacuum sepulchrum offendissent,
est de his, quibus Deum offendimus, sed sicut
doluit Magdalene,* ut saluemur, non sicut Iudas, ne pereamus.
Dum alię uiso angelo prę timore obstupuissent et — ut Marcus testatur — mutire non auderent,
illa interim uiso aperto monumento corpus inde sublatum putauit et continuo cucurrit
discipulos hac de re facere certiores rursumque rediit ad monumentum. Venerunt Petrus et
Ioannes, et cum uacuum sepulchrum offendissent, transpositum corpus putarunt atque abierunt
residentibus adhuc in eodem loco mulieribus. Cumque et ipsę mulieres tandem
Dum alię uiso angelo prę timore obstupuissent et — ut Marcus testatur — mutire non auderent,
illa interim uiso aperto monumento corpus inde sublatum putauit et continuo cucurrit
discipulos hac de re facere certiores rursumque rediit ad monumentum. Venerunt Petrus et
Ioannes, et cum uacuum sepulchrum offendissent, transpositum corpus putarunt atque abierunt
residentibus adhuc in eodem loco mulieribus. Cumque et ipsę mulieres tandem recessissent, ut
angeli de resurrectione dicta discipulis referrent, Maria remansit sola ad monumentum
alię uiso angelo prę timore obstupuissent et — ut Marcus testatur — mutire non auderent,
illa interim uiso aperto monumento corpus inde sublatum putauit et continuo cucurrit
discipulos hac de re facere certiores rursumque rediit ad monumentum. Venerunt Petrus et
Ioannes, et cum uacuum sepulchrum offendissent, transpositum corpus putarunt atque abierunt
residentibus adhuc in eodem loco mulieribus. Cumque et ipsę mulieres tandem recessissent, ut
angeli de resurrectione dicta discipulis referrent, Maria remansit sola ad monumentum plorans.
Dominus
inde sublatum putauit et continuo cucurrit
discipulos hac de re facere certiores rursumque rediit ad monumentum. Venerunt Petrus et
Ioannes, et cum uacuum sepulchrum offendissent, transpositum corpus putarunt atque abierunt
residentibus adhuc in eodem loco mulieribus. Cumque et ipsę mulieres tandem recessissent, ut
angeli de resurrectione dicta discipulis referrent, Maria remansit sola ad monumentum plorans.
Dominus autem mulieribus a sepulchro redeuntibus apparuit in itinere, ut diximus, ante tamen
Marię Magdalenę se ostendit ad monumentum, ne cui
referrent, Maria remansit sola ad monumentum plorans.
Dominus autem mulieribus a sepulchro redeuntibus apparuit in itinere, ut diximus, ante tamen
Marię Magdalenę se ostendit ad monumentum, ne cui minus consona uideatur Euangelistarum
narratio. Hanc autem Marię uisionem et duorum discipulorum ad monumentum cursum Ioannes
diligentius diffusiusque describens: Vna — inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad
consona uideatur Euangelistarum
narratio. Hanc autem Marię uisionem et duorum discipulorum ad monumentum cursum Ioannes
diligentius diffusiusque describens: Vna — inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem diligebat
Iesus, et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.
Amoris erga Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit
Marię uisionem et duorum discipulorum ad monumentum cursum Ioannes
diligentius diffusiusque describens: Vna — inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem diligebat
Iesus, et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.
Amoris erga Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad
discipulorum ad monumentum cursum Ioannes
diligentius diffusiusque describens: Vna — inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem diligebat
Iesus, et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.
Amoris erga Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad discipulos recurrit, quod
diffusiusque describens: Vna — inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem diligebat
Iesus, et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.
Amoris erga Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad discipulos recurrit, quod factum putat, edocet, ut aliorum subsidio
adiuta
inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem diligebat
Iesus, et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.
Amoris erga Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad discipulos recurrit, quod factum putat, edocet, ut aliorum subsidio
adiuta facilius, quod quęrit, inueniat. Quasi
Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem diligebat
Iesus, et dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento, et nescimus, ubi posuerunt eum.
Amoris erga Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad discipulos recurrit, quod factum putat, edocet, ut aliorum subsidio
adiuta facilius, quod quęrit, inueniat. Quasi diceret: Venite mecum, ut simul quęramus, quem
simul et uiuentem dileximus et mortuum lugemus. Non tamen expectat, ut illi secum ueniant.
Dicto
Dominum magnitudo Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad discipulos recurrit, quod factum putat, edocet, ut aliorum subsidio
adiuta facilius, quod quęrit, inueniat. Quasi diceret: Venite mecum, ut simul quęramus, quem
simul et uiuentem dileximus et mortuum lugemus. Non tamen expectat, ut illi secum ueniant.
Dicto citius *corr. ex Magdalena
**corr. ex Magdalena
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit
Magdalenam non sinit quiescere. Vidit monumentum apertum atque
uacuum, et nihil morata ad discipulos recurrit, quod factum putat, edocet, ut aliorum subsidio
adiuta facilius, quod quęrit, inueniat. Quasi diceret: Venite mecum, ut simul quęramus, quem
simul et uiuentem dileximus et mortuum lugemus. Non tamen expectat, ut illi secum ueniant.
Dicto citius *corr. ex Magdalena
**corr. ex Magdalena
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit Petrus et
ille
dileximus et mortuum lugemus. Non tamen expectat, ut illi secum ueniant.
Dicto citius *corr. ex Magdalena
**corr. ex Magdalena
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit Petrus et
ille alius discipulus, et uenerunt ad monumentum. Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon
Non tamen expectat, ut illi secum ueniant.
Dicto citius *corr. ex Magdalena
**corr. ex Magdalena
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit Petrus et
ille alius discipulus, et uenerunt ad monumentum. Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit
**corr. ex Magdalena
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit Petrus et
ille alius discipulus, et uenerunt ad monumentum. Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit Petrus et
ille alius discipulus, et uenerunt ad monumentum. Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed
recurrit ad sepulchrum. Qua abeunte — ut Euangelista ait — exiit Petrus et
ille alius discipulus, et uenerunt ad monumentum. Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum.
discipulus, et uenerunt ad monumentum. Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et
Currebant — inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid
— inquit — duo
simul, et ille alius discipulus pręcucurrit* citius Petro, et uenit primus ad monumentum. Et
cum se inclinasset, uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod
uidit posita linteamina, non tamen introiuit. Venit ergo Symon Petrus
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo
sequens eum, et introiuit in monumentum, et uidit linteamina posita, et sudarium, quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli
quod fuerat
super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore
linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum. Tunc
ergo introiuit et ille discipulus, qui uenerat
primus ad monumentum, et uidit, et credidit. Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum
Quid uidit aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum uidetur, si Petrus magis quam Ioannes diligebat
Dominum, quod non magis a Domino diligeretur. Non enim sic de illo quemadmodum de Ioanne
dicitur: quem diligebat
nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum uidetur, si Petrus magis quam Ioannes diligebat
Dominum, quod non magis a Domino diligeretur. Non enim sic de illo quemadmodum de Ioanne
dicitur: quem diligebat Iesus. Credimus autem eum magis fuisse
diligebat Iesus. Credimus autem eum magis fuisse dilectum, qui
titulo designator
Quęstio
dilectionis. Quęstionem hanc ita soluendam reor, ut dicamus multa incidere potuisse,
ob quę magis diligens minus diligatur, et rursum minus amans magis ametur. Petrus magis
diligebat, anteibat ergo Ioannem uirtute dilectionis, non tamen ita multo, ut ea dilectio
cęteris Ioannis meritis esset pręferenda. Ioannes uirgo erat, Petrus maritus. Ioannes in fide
permanserat, Petrus desciuerat. Quanuis igitur
***corr. ex questio
Si Ioannes plus diligebatur, quare Petro
Quęstio
datus est apostolorum principatus? Ob hoc, ut ego arbitror, ut discamus deferre
senectuti et eorum, a quibus iniuriam accepimus, post reconciliationem offensę obliuisci atque
erga illum, cui redire nobiscum in gratiam libuit, officio fungi benignitatis. Quia ergo
Petrus reliquos apostolos pręcesserat ętate et negationis culpam poenitentię lachrymis
aboleuerat,
Ob hoc, ut ego arbitror, ut discamus deferre
senectuti et eorum, a quibus iniuriam accepimus, post reconciliationem offensę obliuisci atque
erga illum, cui redire nobiscum in gratiam libuit, officio fungi benignitatis. Quia ergo
Petrus reliquos apostolos pręcesserat ętate et negationis culpam poenitentię lachrymis
aboleuerat, obtinuit sacerdotii principatum, ut et senior honoraretur et, qui de peccato
doluerat, ex isto indultę sibi uenię signo reciperet consolationem. De hoc satis. Ad Euangelii
textum reuertamur!
Duo — inquit —
post reconciliationem offensę obliuisci atque
erga illum, cui redire nobiscum in gratiam libuit, officio fungi benignitatis. Quia ergo
Petrus reliquos apostolos pręcesserat ętate et negationis culpam poenitentię lachrymis
aboleuerat, obtinuit sacerdotii principatum, ut et senior honoraretur et, qui de peccato
doluerat, ex isto indultę sibi uenię signo reciperet consolationem. De hoc satis. Ad Euangelii
textum reuertamur!
Duo — inquit — currebant, alter uelocius, tardius alter. Sed qui in currendo lentior fuit,
prior ingressus
offensę obliuisci atque
erga illum, cui redire nobiscum in gratiam libuit, officio fungi benignitatis. Quia ergo
Petrus reliquos apostolos pręcesserat ętate et negationis culpam poenitentię lachrymis
aboleuerat, obtinuit sacerdotii principatum, ut et senior honoraretur et, qui de peccato
doluerat, ex isto indultę sibi uenię signo reciperet consolationem. De hoc satis. Ad Euangelii
textum reuertamur!
Duo — inquit — currebant, alter uelocius, tardius alter. Sed qui in currendo lentior fuit,
prior ingressus est in monumentum. Non
prior ingressus est in monumentum. Non sine mysterio id referre uidetur Euangelista. Vt quid
enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die
peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et
gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei
incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum
uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus,
narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die
peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et
gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei
incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum
uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus,
mortuus et sepultus fuerat, et de sepulchro uiuus exierat, fuisse Christum. Gentiles uero, qui
sub Petri nomine
in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei
incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum
uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus,
mortuus et sepultus fuerat, et de sepulchro uiuus exierat, fuisse Christum. Gentiles uero, qui
sub Petri nomine describuntur, posterius quidem post Christum cucurrerunt, utpote qui neque
Legem neque prophetas habebant, sed prius ad Christum ingressi sunt, in ipsum credentes, ipsum
in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei
incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum
uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus,
mortuus et sepultus fuerat, et de sepulchro uiuus exierat, fuisse Christum. Gentiles uero, qui
sub Petri nomine describuntur, posterius quidem post Christum cucurrerunt, utpote qui neque
Legem neque prophetas habebant, sed prius ad Christum ingressi sunt, in ipsum credentes, ipsum
confitentes, pro ipsius
hoc innuit, quod Iudei quoque in fine seculi ad
Christum conuertentur, iuxta illud Micheę prophetę: In die illa, dicit Dominus,
congregabo claudicantem, hoc est gentiles, qui in idolorum errore claudicabant,
congregabo in Ecclesia fidelis rectęque culturę: et eam, quam eieceram, colligam,
hoc est synagogam, *corr. ex eundem
quam in perfidia manentem repudiaueram, in fine ad fidem conuersam recipiam;
et quam afflixeram, consolabor; eos uidelicet, qui ob Christi contemptum
claudicabant,
congregabo in Ecclesia fidelis rectęque culturę: et eam, quam eieceram, colligam,
hoc est synagogam, *corr. ex eundem
quam in perfidia manentem repudiaueram, in fine ad fidem conuersam recipiam;
et quam afflixeram, consolabor; eos uidelicet, qui ob Christi contemptum a
Romanis oppressi atque euersi miserabiliorem morte uitam agunt, postremo credentes consolabor.
De quibus iterum idem propheta ait: Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios
Israhel,
a
Romanis oppressi atque euersi miserabiliorem morte uitam agunt, postremo credentes consolabor.
De quibus iterum idem propheta ait: Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios
Israhel, id est ad religionem apostolorum. Ipsi enim filii Israhel sunt, quia et
generis Israhelitici erant et filii diuinę uisionis. Israhel quippe Deum uidens
interpretatur. Ad istos autem dixit Dominus: Qui uidet me, uidet et Patrem meum.
In Sophonia quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec
euersi miserabiliorem morte uitam agunt, postremo credentes consolabor.
De quibus iterum idem propheta ait: Reliquię fratrum eius conuertentur ad filios
Israhel, id est ad religionem apostolorum. Ipsi enim filii Israhel sunt, quia et
generis Israhelitici erant et filii diuinę uisionis. Israhel quippe Deum uidens
interpretatur. Ad istos autem dixit Dominus: Qui uidet me, uidet et Patrem meum.
In Sophonia quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec
loquentur mendacium, et non
conuertentur ad filios
Israhel, id est ad religionem apostolorum. Ipsi enim filii Israhel sunt, quia et
generis Israhelitici erant et filii diuinę uisionis. Israhel quippe Deum uidens
interpretatur. Ad istos autem dixit Dominus: Qui uidet me, uidet et Patrem meum.
In Sophonia quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec
loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem
Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui
erant et filii diuinę uisionis. Israhel quippe Deum uidens
interpretatur. Ad istos autem dixit Dominus: Qui uidet me, uidet et Patrem meum.
In Sophonia quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec
loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem
Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed,
etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens
testatur et ait: Cęcitas
quoque scriptum est: Reliquię Ishrahel non facient iniquitatem, nec
loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem
Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed,
etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens
testatur et ait: Cęcitas ex
parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo
gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est:
Ishrahel non facient iniquitatem, nec
loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem
Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed,
etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens
testatur et ait: Cęcitas ex
parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo
gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon, qui
erripiat et
loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa. Reliquię autem
Israhel sunt non solum illi, qui ex Iudeis in secundo Christi aduentu reliqui erunt, sed,
etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens
testatur et ait: Cęcitas ex
parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo
gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon, qui
erripiat et auertat impietatem a Iacob. Hoc legitur
aduentu reliqui erunt, sed,
etiam apostoli ipsi et quicunque ex Iudeis crediderunt. Hoc et Paulus ad Romanos scribens
testatur et ait: Cęcitas ex
parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo
gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon, qui
erripiat et auertat impietatem a Iacob. Hoc legitur in Esaia iuxta sensum, alio tamen
textu uerborum secundum Hieronymi translationem. Apostolus autem usus est Septuaginta
interpretum translatione
Hoc et Paulus ad Romanos scribens
testatur et ait: Cęcitas ex
parte contigit in Israhel, ex parte, dicit, non ex toto; donec plenitudo
gentium intraret, et sic omnis Israhel saluus fieret, sicut scriptum est: Veniet ex Syon, qui
erripiat et auertat impietatem a Iacob. Hoc legitur in Esaia iuxta sensum, alio tamen
textu uerborum secundum Hieronymi translationem. Apostolus autem usus est Septuaginta
interpretum translatione de Hebreo idiomate in Gręcum. Quę quidem interpretatio in nonnullis
dissona, sed in
in nonnullis
dissona, sed in plurimis uel uerba eadem sunt uel sub aliis eadem intelligentia.
Cęterum Petri Ioannisque curriculum possumus etiam moraliter interpretari, cum manifestum
sit in Ecclesia Christi quosdam in principio uitę religiosę cursum pręcipitare et grauius,
quam quod perferre possint, onus subire ideoque, antequam ad metam peruenerint, lassitudine
deficere; quosdam uero prudentius incedere et in suscipiendis laboribus temperamento uti atque
iccirco quidem uia recta ad propositum sibi finem indefessos peruenire. Sed
etiam moraliter interpretari, cum manifestum
sit in Ecclesia Christi quosdam in principio uitę religiosę cursum pręcipitare et grauius,
quam quod perferre possint, onus subire ideoque, antequam ad metam peruenerint, lassitudine
deficere; quosdam uero prudentius incedere et in suscipiendis laboribus temperamento uti atque
iccirco quidem uia recta ad propositum sibi finem indefessos peruenire. Sed quoniam plerique,
etiam cum succubuerint, rursum resumpto spiritu ad cursum uegetantur atque ita pristino mentis
feruore concitati et ipsi, quo
prudentius incedere et in suscipiendis laboribus temperamento uti atque
iccirco quidem uia recta ad propositum sibi finem indefessos peruenire. Sed quoniam plerique,
etiam cum succubuerint, rursum resumpto spiritu ad cursum uegetantur atque ita pristino mentis
feruore concitati et ipsi, quo contendebant, tandem perueniunt, ideo ipse Ioannes, qui ante
monumentum substiterat, Petrum deinde secutus in monumentum introiuit. Non pauci
tamen inueniuntur, qui, cum diu aratrum tenentes in agro Domini laborauerint, pertesi* labore
post tergum
quo contendebant, tandem perueniunt, ideo ipse Ioannes, qui ante
monumentum substiterat, Petrum deinde secutus in monumentum introiuit. Non pauci
tamen inueniuntur, qui, cum diu aratrum tenentes in agro Domini laborauerint, pertesi* labore
post tergum respiciunt et seculi negociis rursum sese implicant atque a sanctioris uitę
proposito auersi ad uoluptariam conuertuntur. Quanto melius cum illis actum foret non
discessisse a seculo quam post discessum Deo mentiri. Monachalis igitur uitę uiri semper in
mente habeant dictum illud:
Monachalis igitur uitę uiri semper in
mente habeant dictum illud: Non qui coeperit, sed qui perseuerauerit usque in finem, hic
saluus erit. Nec obliuiscantur, quid in Apocalypsi promittat Dominus: Esto
fidelis — inquit — usque ad mortem, et dabo tibi coronam uitę.
Sequitur in Euangelio: Viderunt linteamina posita, et sudarium, quod fuerat super
caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum.
Dicat quisque, quod sibi uisum fuerit, ego quidem sic
usque in finem, hic
saluus erit. Nec obliuiscantur, quid in Apocalypsi promittat Dominus: Esto
fidelis — inquit — usque ad mortem, et dabo tibi coronam uitę.
Sequitur in Euangelio: Viderunt linteamina posita, et sudarium, quod fuerat super
caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim inuolutum in unum locum.
Dicat quisque, quod sibi uisum fuerit, ego quidem sic sentio tam curiosam narrationem mysterio
non carere. Quid enim sibi uult alibi linteamina posita, alibi
spolia corporis uidisse ibi relicta. Si enim corpus
ipsum alio translatum fuisset, simul cum linteaminibus translatum esset. Quare altius quidem
ista uidentur repetenda, ut uidelicet dicamus nos quoque istorum, de quibus loquimur, exemplo
inclinari debere in monumentum Domini et contemplatione mentis in abdita eius intrare et
linteamina, quę nobis reliquit Dominus, fide complecti. Quod est Scripturarum credere
testimoniis et ea cuncta de Deo, de Dei Filio, de Spiritu Sancto sentire, quę ab Ecclesia
recepta esse nouerimus, nihilque omnino de his
corpus
ipsum alio translatum fuisset, simul cum linteaminibus translatum esset. Quare altius quidem
ista uidentur repetenda, ut uidelicet dicamus nos quoque istorum, de quibus loquimur, exemplo
inclinari debere in monumentum Domini et contemplatione mentis in abdita eius intrare et
linteamina, quę nobis reliquit Dominus, fide complecti. Quod est Scripturarum credere
testimoniis et ea cuncta de Deo, de Dei Filio, de Spiritu Sancto sentire, quę ab Ecclesia
recepta esse nouerimus, nihilque omnino de his dubitare, quin immo, his delectari, hęc
uidentur repetenda, ut uidelicet dicamus nos quoque istorum, de quibus loquimur, exemplo
inclinari debere in monumentum Domini et contemplatione mentis in abdita eius intrare et
linteamina, quę nobis reliquit Dominus, fide complecti. Quod est Scripturarum credere
testimoniis et ea cuncta de Deo, de Dei Filio, de Spiritu Sancto sentire, quę ab Ecclesia
recepta esse nouerimus, nihilque omnino de his dubitare, quin immo, his delectari, hęc
quotidie cogitare, de his ratiocinari, de his scribere, altiora autem his non scrutari.
Sudarium enim, quod supra
possit omnium operum Dei causas rationesque inuenire? Ezechiel in
sua uisione traducitur per aquam *corr. ex per
te si
u sque ad talos, usque ad genua, usque ad renes. Cum autem uenisset ad
torrentem, nequiuit transire. Et Danieli est dictum: Vade, Daniel, quia clausi sunt
signatique sermones usque ad pręfinitum tempus. Et Ioannes in Apocalypsi uidit librum
signatum, quem nemo poterat aperire neque soluere. Vidit et templum apertum in cęlo, in quod
nemo ualebat introire. Sunt enim
te si
u sque ad talos, usque ad genua, usque ad renes. Cum autem uenisset ad
torrentem, nequiuit transire. Et Danieli est dictum: Vade, Daniel, quia clausi sunt
signatique sermones usque ad pręfinitum tempus. Et Ioannes in Apocalypsi uidit librum
signatum, quem nemo poterat aperire neque soluere. Vidit et templum apertum in cęlo, in quod
nemo ualebat introire. Sunt enim quędam aperta et oculis mortalium patentia Dei opera, sed in
ea intrare, ut cognoscamus, quare facta sint, nostra
usque ad renes. Cum autem uenisset ad
torrentem, nequiuit transire. Et Danieli est dictum: Vade, Daniel, quia clausi sunt
signatique sermones usque ad pręfinitum tempus. Et Ioannes in Apocalypsi uidit librum
signatum, quem nemo poterat aperire neque soluere. Vidit et templum apertum in cęlo, in quod
nemo ualebat introire. Sunt enim quędam aperta et oculis mortalium patentia Dei opera, sed in
ea intrare, ut cognoscamus, quare facta sint, nostra non ualet fragilitas. Diuina contemplanti
in Prouerbiis dicitur: Mel inuenisti; comede,
Vade, Daniel, quia clausi sunt
signatique sermones usque ad pręfinitum tempus. Et Ioannes in Apocalypsi uidit librum
signatum, quem nemo poterat aperire neque soluere. Vidit et templum apertum in cęlo, in quod
nemo ualebat introire. Sunt enim quędam aperta et oculis mortalium patentia Dei opera, sed in
ea intrare, ut cognoscamus, quare facta sint, nostra non ualet fragilitas. Diuina contemplanti
in Prouerbiis dicitur: Mel inuenisti; comede, quod sufficit tibi, ne forte satiatus
euomas illud. Et iterum: Sicut
Sunt enim quędam aperta et oculis mortalium patentia Dei opera, sed in
ea intrare, ut cognoscamus, quare facta sint, nostra non ualet fragilitas. Diuina contemplanti
in Prouerbiis dicitur: Mel inuenisti; comede, quod sufficit tibi, ne forte satiatus
euomas illud. Et iterum: Sicut — inquit — qui mel multum comedit,
non est ei bonum, sic qui scrutator est maiestatis, opprimetur a gloria. Et in
Ecclesiaste: Non plus sapias quam necesse est, ne obstupescas. Quid autem
pręcipue cogitare debeamus, in
contemplanti
in Prouerbiis dicitur: Mel inuenisti; comede, quod sufficit tibi, ne forte satiatus
euomas illud. Et iterum: Sicut — inquit — qui mel multum comedit,
non est ei bonum, sic qui scrutator est maiestatis, opprimetur a gloria. Et in
Ecclesiaste: Non plus sapias quam necesse est, ne obstupescas. Quid autem
pręcipue cogitare debeamus, in Ecclesiastico discimus: Altiora te ne quęsieris —
inquit — sed quę pręcipit tibi Deus, illla
debeamus, in Ecclesiastico discimus: Altiora te ne quęsieris —
inquit — sed quę pręcipit tibi Deus, illla
cogita semper. Denique non solum humana imbecillitas, uerum etiam
angelica sublimitas nequit ęquari sapientię et scientię Dei. Transcendit igitur omnem
intellectum mens diuina, ita ut, qui cuncta comprehendere nititur, ignorare conditionis suę
mensuram probatur. Recte itaque iubet Apostolus non plus sapere quam oportet sapere, sed
sapere ad sobrietatem.
Deinde abeuntibus a
conditionis suę
mensuram probatur. Recte itaque iubet Apostolus non plus sapere quam oportet sapere, sed
sapere ad sobrietatem.
Deinde abeuntibus a sepulchro discipulis Mariam retinet Magistri sui amor. Non enim erat de
illis, qui usque ad tumulum amicos diligunt, et simul cum illis dilectionem suam sepeliunt,
nec ultra eorum recordantur, cum magis iis opus sit, ut tunc, cum uita decedunt, diligantur,
quam dum in corpore uiuerent. Post mortem autem diligere nihil aliud est nisi pro defunctis
preces Deo offerre, elemosinas facere, pietatis
nec ultra eorum recordantur, cum magis iis opus sit, ut tunc, cum uita decedunt, diligantur,
quam dum in corpore uiuerent. Post mortem autem diligere nihil aliud est nisi pro defunctis
preces Deo offerre, elemosinas facere, pietatis opera exercere, ut a peccatis citius purgentur
et purgati de poenis illis, quarum finis speratur, ad eam, quę ęterna est, quietem facilius
transferantur. Maria ergo, quę mortuum etiam Dominum suum diligebat, stabat — ut
Euangelista ait — ad monumentum foris plorans. Quare Maria plorat, et discipuli,
et purgati de poenis illis, quarum finis speratur, ad eam, quę ęterna est, quietem facilius
transferantur. Maria ergo, quę mortuum etiam Dominum suum diligebat, stabat — ut
Euangelista ait — ad monumentum foris plorans. Quare Maria plorat, et discipuli,
qui ad monumentum cucurrerunt, non plorant? Fortasse, quia infirmior sexus magis promptus est
ad lachrymas uel quia illi aliud, hęc aliud c ogitabant. Illi ab amicis
exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et
plorans. Quare Maria plorat, et discipuli,
qui ad monumentum cucurrerunt, non plorant? Fortasse, quia infirmior sexus magis promptus est
ad lachrymas uel quia illi aliud, hęc aliud c ogitabant. Illi ab amicis
exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non
minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo
fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos
in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes,
et discipuli,
qui ad monumentum cucurrerunt, non plorant? Fortasse, quia infirmior sexus magis promptus est
ad lachrymas uel quia illi aliud, hęc aliud c ogitabant. Illi ab amicis
exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non
minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo
fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos
in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes, ubi positum erat corpus Iesu.
hęc aliud c ogitabant. Illi ab amicis
exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non
minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo
fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos
in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes, ubi positum erat corpus Iesu.
Inclinare illam et in monumento prospicere faciebat Domini sui desyderium, ut, cuius corpus
inuenire non poterat, saltem locum, in quo
c ogitabant. Illi ab amicis
exportatum corpus putabant, a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non
minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo
fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos
in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes, ubi positum erat corpus Iesu.
Inclinare illam et in monumento prospicere faciebat Domini sui desyderium, ut, cuius corpus
inuenire non poterat, saltem locum, in quo iacuerat, uideret. Pars enim
a Iudeis exemptum et alicubi per contemptum proiectum, et non
minus dolebat mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo
fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos
in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes, ubi positum erat corpus Iesu.
Inclinare illam et in monumento prospicere faciebat Domini sui desyderium, ut, cuius corpus
inuenire non poterat, saltem locum, in quo iacuerat, uideret. Pars enim consolationis est
absentis amici siue locum, in quo frequens
mortuo illatam iniuriam quam in cruce pendenti poenam. Dum ergo
fleret — inquit — inclinauit se et prospexit in monumentum. Et uidit duos angelos
in albis sedentes, unum ad caput, et unum ad pedes, ubi positum erat corpus Iesu.
Inclinare illam et in monumento prospicere faciebat Domini sui desyderium, ut, cuius corpus
inuenire non poterat, saltem locum, in quo iacuerat, uideret. Pars enim consolationis est
absentis amici siue locum, in quo frequens fuit, consyderare uel res eius, quas discedens
reliquit, cernere et
illam et in monumento prospicere faciebat Domini sui desyderium, ut, cuius corpus
inuenire non poterat, saltem locum, in quo iacuerat, uideret. Pars enim consolationis est
absentis amici siue locum, in quo frequens fuit, consyderare uel res eius, quas discedens
reliquit, cernere et contrectare. Tali affectu Magdalene* uehementer sollicitata prospexit in
monumentum, ut et locum uideret, in quo Dominus iacuerat et, siqua iacentis uestigia ibi
relicta essent, disceret. Vidit — inquit — duos angelos in albis sedentes,
unum ad caput, et
non poterat, saltem locum, in quo iacuerat, uideret. Pars enim consolationis est
absentis amici siue locum, in quo frequens fuit, consyderare uel res eius, quas discedens
reliquit, cernere et contrectare. Tali affectu Magdalene* uehementer sollicitata prospexit in
monumentum, ut et locum uideret, in quo Dominus iacuerat et, siqua iacentis uestigia ibi
relicta essent, disceret. Vidit — inquit — duos angelos in albis sedentes,
unum ad caput, et unum ad
pedes, ubi
positum erat corpus Iesu. Nihil
uideret. Pars enim consolationis est
absentis amici siue locum, in quo frequens fuit, consyderare uel res eius, quas discedens
reliquit, cernere et contrectare. Tali affectu Magdalene* uehementer sollicitata prospexit in
monumentum, ut et locum uideret, in quo Dominus iacuerat et, siqua iacentis uestigia ibi
relicta essent, disceret. Vidit — inquit — duos angelos in albis sedentes,
unum ad caput, et unum ad
pedes, ubi
positum erat corpus Iesu. Nihil ista ut alię mulieres ad angelorum
et contrectare. Tali affectu Magdalene* uehementer sollicitata prospexit in
monumentum, ut et locum uideret, in quo Dominus iacuerat et, siqua iacentis uestigia ibi
relicta essent, disceret. Vidit — inquit — duos angelos in albis sedentes,
unum ad caput, et unum ad
pedes, ubi
positum erat corpus Iesu. Nihil ista ut alię mulieres ad angelorum uisionem
expauit. Eum enim, quem amabat, quęrendi cupiditate affecta nihil aliud attendere poterat,
nihil curare. Duos tantum uidit, sed si multa milia
resurrectionem. Doloris enim
passio mentis rationem oppresserat. Sine intermisione ergo flebat, donec uoti, quo ueluti
furore agitabatur, compos fieret.
Quęrimus, cur primo unus angelus apparuerit, postea duo.
Quęstio
Et uidetur illos in ea significatione apparuisse, ut ipsum, qui ibi positus fuerat, in
se figurarent. Quia uidelicet unus Christus unigenitus Dei Filius erat, unus angelus primo
uisus est, deinde duo, quia idem Deus et homo. Deum esse monstrabat, qui ad caput consederat,
hominem,
duo.
Quęstio
Et uidetur illos in ea significatione apparuisse, ut ipsum, qui ibi positus fuerat, in
se figurarent. Quia uidelicet unus Christus unigenitus Dei Filius erat, unus angelus primo
uisus est, deinde duo, quia idem Deus et homo. Deum esse monstrabat, qui ad caput consederat,
hominem, qui ad pedes.
Dicunt ei: Mulier, quid ploras? Consolari illam cupiunt angeli, sed ipsa non
admittit consolationem, donec *corr. ex Magdalena
suum non
quid ploras? Consolari illam cupiunt angeli, sed ipsa non
admittit consolationem, donec *corr. ex Magdalena
suum non uiderit Saluatorem. Quid ploras, aiunt. Respondit illa:
Quia tulerunt Dominum meum, et nescio, ubi posuerunt eum. Hęc cum dixisset,
conuersa est retrorsum. Non enim uehementem illius affectum mitigare poterat eorum, quos
uidit, uel iocundus aspectus uel suauis affatus, quę non angelos, sed Dominum quęrebat
angelorum. Neque enim de corpore mortui tam
eum. Hęc cum dixisset,
conuersa est retrorsum. Non enim uehementem illius affectum mitigare poterat eorum, quos
uidit, uel iocundus aspectus uel suauis affatus, quę non angelos, sed Dominum quęrebat
angelorum. Neque enim de corpore mortui tam esset anxia, nisi quandoque et resurrecturum
speraret et regnaturum, licet tunc eum uiuere non crediderit, quem paulo ante sepultum fuisse
nouerat.
Exposita igitur angelis doloris causa conuersa est retrorsum, et uidit Iesum stantem.
Et non sciebat, quia Iesus est. Sed quare ab
conuersa est retrorsum. Non enim uehementem illius affectum mitigare poterat eorum, quos
uidit, uel iocundus aspectus uel suauis affatus, quę non angelos, sed Dominum quęrebat
angelorum. Neque enim de corpore mortui tam esset anxia, nisi quandoque et resurrecturum
speraret et regnaturum, licet tunc eum uiuere non crediderit, quem paulo ante sepultum fuisse
nouerat.
Exposita igitur angelis doloris causa conuersa est retrorsum, et uidit Iesum stantem.
Et non sciebat, quia Iesus est. Sed quare ab angelis non quęsiuit, quid factum
angelorum. Neque enim de corpore mortui tam esset anxia, nisi quandoque et resurrecturum
speraret et regnaturum, licet tunc eum uiuere non crediderit, quem paulo ante sepultum fuisse
nouerat.
Exposita igitur angelis doloris causa conuersa est retrorsum, et uidit Iesum stantem.
Et non sciebat, quia Iesus est. Sed quare ab angelis non quęsiuit, quid factum esset
de corpore? Quare prius quam quęsisset,
Quęstio
conuersa est retrorsum? Vel quia satis putauit indicasse,* cur
enim de corpore mortui tam esset anxia, nisi quandoque et resurrecturum
speraret et regnaturum, licet tunc eum uiuere non crediderit, quem paulo ante sepultum fuisse
nouerat.
Exposita igitur angelis doloris causa conuersa est retrorsum, et uidit Iesum stantem.
Et non sciebat, quia Iesus est. Sed quare ab angelis non quęsiuit, quid factum esset
de corpore? Quare prius quam quęsisset,
Quęstio
conuersa est retrorsum? Vel quia satis putauit indicasse,* cur fleret, uel illis
quem
de ipso, quem quęrebat, interrogaret. Vel quia angeli ipsi, dum cum ea sedentes colloquuntur,
uiso post tergum eius Iesu stante, officii gratia assurrexerunt, conuersa sit, ut uideret,
quisnam esset, quem angeli uenerati sunt.
Conuersa igitur retrorsum et ipsa quidem uidit Iesum, sed nesciebat, quia Iesus esset.
Angeli sciebant, illa nesciebat. Perspicatior est enim angelicus intellectus quam humanus, et
spiritus corporis impedimento carens quam homo carne adhuc terrena et mortali uelatus. Angeli
pręterea nouerant Iesum
gratia assurrexerunt, conuersa sit, ut uideret,
quisnam esset, quem angeli uenerati sunt.
Conuersa igitur retrorsum et ipsa quidem uidit Iesum, sed nesciebat, quia Iesus esset.
Angeli sciebant, illa nesciebat. Perspicatior est enim angelicus intellectus quam humanus, et
spiritus corporis impedimento carens quam homo carne adhuc terrena et mortali uelatus. Angeli
pręterea nouerant Iesum resurrexisse, illa ignorabat, sed corpus alio translatum putabat.
Cumque huiuscemodi opinione decepta mortuum quęreret, uiuum non agnoscebat.
quem angeli uenerati sunt.
Conuersa igitur retrorsum et ipsa quidem uidit Iesum, sed nesciebat, quia Iesus esset.
Angeli sciebant, illa nesciebat. Perspicatior est enim angelicus intellectus quam humanus, et
spiritus corporis impedimento carens quam homo carne adhuc terrena et mortali uelatus. Angeli
pręterea nouerant Iesum resurrexisse, illa ignorabat, sed corpus alio translatum putabat.
Cumque huiuscemodi opinione decepta mortuum quęreret, uiuum non agnoscebat.
Dicit ei Iesus: Mulier, quid ploras? Quem quęris? Credidit
sed corpus alio translatum putabat.
Cumque huiuscemodi opinione decepta mortuum quęreret, uiuum non agnoscebat.
Dicit ei Iesus: Mulier, quid ploras? Quem quęris? Credidit eum audisse, quid ipsa
angelis respondisset, ideo, quare fleret, tacuit et, quem quęreret, indicauit. Iesus autem
differebat se illi statim manifestum facere, ne mens mulieris, quę nimio dolore affligebatur,
in repentinum gaudium effusa contrariaque passione illico oppressa extingueretur, *corr.
ex iudicasse
quę nimio dolore affligebatur,
in repentinum gaudium effusa contrariaque passione illico oppressa extingueretur, *corr.
ex iudicasse
sicut quibusdam contigisse ex ingenti animi lętitia in historiis legimus. Iesus
ergo se cęlat et cum ea loquitur, donec ex uerbis ultro citroque habitis paulatim residat
ęstus doloris. Quid ploras? Quem quęris? Iam mente parumper a moerore semota,
quem quęris, responde. Illa existimans, quia hortulanus esset, dicit ei: Domine, si tu
sustulisti
habitis paulatim residat
ęstus doloris. Quid ploras? Quem quęris? Iam mente parumper a moerore semota,
quem quęris, responde. Illa existimans, quia hortulanus esset, dicit ei: Domine, si tu
sustulisti eum,
dicito mihi, ubi posuisti eum, et ego eum
Quęstio
tollam. Quomodo Dominum uocat, quem putat esse hortulanum? Primum, quia iis
reuerenter blandiri solemus, a quibus in necessitate opem poscimus. Deinde, licet Iesus in
humili habitu apparens hortulanus
uere Dominum esse ipsa deprehenderet. Vel quia iam animaduerterat reuerentiam ei ab
angelis fuisse exibitam, ipsa quoque uenerari eum uoluit hac compellatione magis honesta, quam
quę hortulano conueniret.
Dic mihi — inquit — ubi posuisti eum, et ego eum tollam. Quid ais,
Maria? Vnde tantum animi concipis, tantum assumis confidentię? Si in domo Caiphę, si in
prętorio Pilati, si in regia Herodis positum audisses, auderesne eum tollere? Auderes, opinor,
et in mediam armatorum militum cohortem irrumperes nimii
mihi — inquit — ubi posuisti eum, et ego eum tollam. Quid ais,
Maria? Vnde tantum animi concipis, tantum assumis confidentię? Si in domo Caiphę, si in
prętorio Pilati, si in regia Herodis positum audisses, auderesne eum tollere? Auderes, opinor,
et in mediam armatorum militum cohortem irrumperes nimii amoris accensa ardore uitęque
contempo periculo eum tollere tentares, qui tibi uita charior erat, quem cum lachrymis
quęrebas et, nisi illo inuento, conquiescere non poteras. Quod si eum — ut putabas — mortuum
tibi
prętorio Pilati, si in regia Herodis positum audisses, auderesne eum tollere? Auderes, opinor,
et in mediam armatorum militum cohortem irrumperes nimii amoris accensa ardore uitęque
contempo periculo eum tollere tentares, qui tibi uita charior erat, quem cum lachrymis
quęrebas et, nisi illo inuento, conquiescere non poteras. Quod si eum — ut putabas — mortuum
tibi alicunde rapere posses, non solum unguento, quod paraueras, unxisses, sed etiam totum
lachrymis lauisses et eum amplexans osculari non cessasses atque inde collectum domi tuę
collocasses,
eum tollere tentares, qui tibi uita charior erat, quem cum lachrymis
quęrebas et, nisi illo inuento, conquiescere non poteras. Quod si eum — ut putabas — mortuum
tibi alicunde rapere posses, non solum unguento, quod paraueras, unxisses, sed etiam totum
lachrymis lauisses et eum amplexans osculari non cessasses atque inde collectum domi tuę
collocasses, non ante ab eo discessura, quam aut ille uiuus resurgeret aut ipsa mortem
oppeteres, nolens ne a mortuo quidem seiungi, a quo uiuo Martha etiam sorore reclamante
separari nequibas, ut illam in
osculari non cessasses atque inde collectum domi tuę
collocasses, non ante ab eo discessura, quam aut ille uiuus resurgeret aut ipsa mortem
oppeteres, nolens ne a mortuo quidem seiungi, a quo uiuo Martha etiam sorore reclamante
separari nequibas, ut illam in ministerio adiuuares et a pedibus eius recederes. Quod si cum
uiuo semper uiuere totis affectibus cupiebas, quomodo cum mortuo mori nolles? Consyderate,
quęso, fideles animę, tam admirandum in Maria charitatis ardorem et ab a moris
Christo, Saluatori uestro, debiti feruore nolite
etiam sorore reclamante
separari nequibas, ut illam in ministerio adiuuares et a pedibus eius recederes. Quod si cum
uiuo semper uiuere totis affectibus cupiebas, quomodo cum mortuo mori nolles? Consyderate,
quęso, fideles animę, tam admirandum in Maria charitatis ardorem et ab a moris
Christo, Saluatori uestro, debiti feruore nolite tepescere. Nemo est, qui non multo plus
gratię ab eo accepit, quam possit reddere, nemo, cui non plus promittitur, quam possit cum
suis meritis compensare. Cuius autem beneficia omnem excedunt
quam possit cum
suis meritis compensare. Cuius autem beneficia omnem excedunt ęstimationem, super omnia
amandus est atque colendus.
Iesus ergo uidens ulieris animum aliquantulum sedatum, ut iam consolaretur
afflictam, ei se prodere maturauit. Et dicit ei: Maria. Nomine eam uocat, ut ipsa
secum consyderet, quisnam sit iste, qui eam sibi notam ese nominando indicat.
Cognouit ergo illa Domini sui uocem, quando se nomine sensit uocatam, quia attentius loquentis
diiudicauit sonum. Ideo sequitur:
uocem, quando se nomine sensit uocatam, quia attentius loquentis
diiudicauit sonum. Ideo sequitur: Conuersa illa dicit ei: Rabboni, quod dicitur
magister. Conuersam dicit Euangelista, non quia illa aliorsum se uerterat ab eo,
quocum loquebatur, sed quia attentius et mente et oculis eum coepit intueri, ut certius
dignosceret.* Rabboni, inquit, hoc est magister. Prępostera uideretur isthęc
Quęstio
nomenclatio,** ut, quando hortulanum putabat, dixerit Domine,
quando se nomine sensit uocatam, quia attentius loquentis
diiudicauit sonum. Ideo sequitur: Conuersa illa dicit ei: Rabboni, quod dicitur
magister. Conuersam dicit Euangelista, non quia illa aliorsum se uerterat ab eo,
quocum loquebatur, sed quia attentius et mente et oculis eum coepit intueri, ut certius
dignosceret.* Rabboni, inquit, hoc est magister. Prępostera uideretur isthęc
Quęstio
nomenclatio,** ut, quando hortulanum putabat, dixerit Domine, quando
quod rogabat, facilius impetraret, nunc Magistrum dicere suadet cogniti
familiaritas. Tu meus — inquit — Magister es, ego tua discipula. A te didici diuina
pręferre*** humanis, per uiam salutis incedere, mortalia contemnere, ęterna bona diligere
uotisque omnibus desyderare. Et quoniam te instruente cęleste bonum amare didici, te
promittente illud expecto. Tu enim summum bonum es, te possidendo beata ero semper.
Reor equidem, cum Magistrum appellasset, quod uoluerit genibus prouoluta complecti**** pedes
eius et exosculari, quia sequitur:
uotisque omnibus desyderare. Et quoniam te instruente cęleste bonum amare didici, te
promittente illud expecto. Tu enim summum bonum es, te possidendo beata ero semper.
Reor equidem, cum Magistrum appellasset, quod uoluerit genibus prouoluta complecti**** pedes
eius et exosculari, quia sequitur: Dicit ei Iesus: Noli me tangere. Quod
nequaquam dixisset, nisi illam ad tangendum paratam *corr. ex dinosceret
**corr. ex nomenculatio
***corr. ex preferre
intelligentię ipse Dominus pręstare dignabitur, conabor, quid super his sentiam, explanare.
Apparere primum Marię uoluit, quia prę cęteris ipsum quęrere perseuerauit. Tangi autem tunc ab
ea noluit, ne in omnibus eam reliquis uideretur prętulisse* ac ne illa uisu pariter et tactu
se aliis pręlatam sentiens elatione mentis peccaret. Sine aliis ergo uidit, sed non sine aliis
tetigit, ne se primam etiam tetigisse iactaret. Quod autem infertur: Nondum enim ascendi
ad Patrem meum, spiritaliter intelligi uoluit, ut se cum Patre unum
se aliis pręlatam sentiens elatione mentis peccaret. Sine aliis ergo uidit, sed non sine aliis
tetigit, ne se primam etiam tetigisse iactaret. Quod autem infertur: Nondum enim ascendi
ad Patrem meum, spiritaliter intelligi uoluit, ut se cum Patre unum significaret et
tunc demum beata uisione a sanctis tangendum, cum uidebitur in Filio Pater et in Patre Filius.
Futurum certe istud fides credit, licet ratio intellectus nostri, qualiter hoc futurum sit,
non comprehendat.** Maria itaque corpus hominis tangere expetiit, ille magis expetenda
sed non sine aliis
tetigit, ne se primam etiam tetigisse iactaret. Quod autem infertur: Nondum enim ascendi
ad Patrem meum, spiritaliter intelligi uoluit, ut se cum Patre unum significaret et
tunc demum beata uisione a sanctis tangendum, cum uidebitur in Filio Pater et in Patre Filius.
Futurum certe istud fides credit, licet ratio intellectus nostri, qualiter hoc futurum sit,
non comprehendat.** Maria itaque corpus hominis tangere expetiit, ille magis expetenda
proposuit, ut in homine Christo Deum uidere et, quomodo in cęlesti regno sanctis
cum uidebitur in Filio Pater et in Patre Filius.
Futurum certe istud fides credit, licet ratio intellectus nostri, qualiter hoc futurum sit,
non comprehendat.** Maria itaque corpus hominis tangere expetiit, ille magis expetenda
proposuit, ut in homine Christo Deum uidere et, quomodo in cęlesti regno sanctis datur, ita
tangere concupiscamus. Interim autem hic in terra et teneri et palpari uoluit, ut se idem
corpus habere probaret, quod mortuum fuerat, et iam post resurrectionem mori non possit.
Denique nondum se ad Patrem ascendisse prędicat, ut
intellectus nostri, qualiter hoc futurum sit,
non comprehendat.** Maria itaque corpus hominis tangere expetiit, ille magis expetenda
proposuit, ut in homine Christo Deum uidere et, quomodo in cęlesti regno sanctis datur, ita
tangere concupiscamus. Interim autem hic in terra et teneri et palpari uoluit, ut se idem
corpus habere probaret, quod mortuum fuerat, et iam post resurrectionem mori non possit.
Denique nondum se ad Patrem ascendisse prędicat, ut significet se ideo adhuc morari in terris,
ut, cum sępius uisus attrectatusque fuerit,
nostri, qualiter hoc futurum sit,
non comprehendat.** Maria itaque corpus hominis tangere expetiit, ille magis expetenda
proposuit, ut in homine Christo Deum uidere et, quomodo in cęlesti regno sanctis datur, ita
tangere concupiscamus. Interim autem hic in terra et teneri et palpari uoluit, ut se idem
corpus habere probaret, quod mortuum fuerat, et iam post resurrectionem mori non possit.
Denique nondum se ad Patrem ascendisse prędicat, ut significet se ideo adhuc morari in terris,
ut, cum sępius uisus attrectatusque fuerit, resurrectionis suę
hominis tangere expetiit, ille magis expetenda
proposuit, ut in homine Christo Deum uidere et, quomodo in cęlesti regno sanctis datur, ita
tangere concupiscamus. Interim autem hic in terra et teneri et palpari uoluit, ut se idem
corpus habere probaret, quod mortuum fuerat, et iam post resurrectionem mori non possit.
Denique nondum se ad Patrem ascendisse prędicat, ut significet se ideo adhuc morari in terris,
ut, cum sępius uisus attrectatusque fuerit, resurrectionis suę ueritas magis innotescat. Ipsam
autem Magdalenam sui nunciam *corr. ex
fuerit, resurrectionis suę ueritas magis innotescat. Ipsam
autem Magdalenam sui nunciam *corr. ex pretulisse
**corr. ex compręhendat
constituere decernens: Vade — inquit — ad fratres meos, et
dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum. Fratres
uocat more Iudeę gentis eos, qui sibi carnali cognatione coniuncti erant, uel quia eos fratrum
loco habebat, quos sibi discipulos elegerat, uel quia diuinis parebant mandatis,
innotescat. Ipsam
autem Magdalenam sui nunciam *corr. ex pretulisse
**corr. ex compręhendat
constituere decernens: Vade — inquit — ad fratres meos, et
dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum. Fratres
uocat more Iudeę gentis eos, qui sibi carnali cognatione coniuncti erant, uel quia eos fratrum
loco habebat, quos sibi discipulos elegerat, uel quia diuinis parebant mandatis, fraterno
nomine digni erant. Ait enim:
Magdalenam sui nunciam *corr. ex pretulisse
**corr. ex compręhendat
constituere decernens: Vade — inquit — ad fratres meos, et
dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum. Fratres
uocat more Iudeę gentis eos, qui sibi carnali cognatione coniuncti erant, uel quia eos fratrum
loco habebat, quos sibi discipulos elegerat, uel quia diuinis parebant mandatis, fraterno
nomine digni erant. Ait enim: Quicunque fecerit
qui sibi carnali cognatione coniuncti erant, uel quia eos fratrum
loco habebat, quos sibi discipulos elegerat, uel quia diuinis parebant mandatis, fraterno
nomine digni erant. Ait enim: Quicunque fecerit uoluntatem Patris mei, qui in cęlis est,
ipse meus frater, soror et mater est. Vel in ea natura, quam pro nobis assumpserat,
fratres appellat, communem cum illis habens Patrem, cui et nos orando dicere iussit:
Pater noster, qui es in cęlis. Ea ergo ratione dixit:* Ascendo ad Patrem
meum et Patrem uestrum, Deum meum
diuinis parebant mandatis, fraterno
nomine digni erant. Ait enim: Quicunque fecerit uoluntatem Patris mei, qui in cęlis est,
ipse meus frater, soror et mater est. Vel in ea natura, quam pro nobis assumpserat,
fratres appellat, communem cum illis habens Patrem, cui et nos orando dicere iussit:
Pater noster, qui es in cęlis. Ea ergo ratione dixit:* Ascendo ad Patrem
meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum, qua alibi dixerat: Pater
maior est me. Cęterum secundum illud, quod ait: Ego
ipse meus frater, soror et mater est. Vel in ea natura, quam pro nobis assumpserat,
fratres appellat, communem cum illis habens Patrem, cui et nos orando dicere iussit:
Pater noster, qui es in cęlis. Ea ergo ratione dixit:* Ascendo ad Patrem
meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum, qua alibi dixerat: Pater
maior est me. Cęterum secundum illud, quod ait: Ego et Pater unum sumus,
aliter erit exponendum. Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum,
et mater est. Vel in ea natura, quam pro nobis assumpserat,
fratres appellat, communem cum illis habens Patrem, cui et nos orando dicere iussit:
Pater noster, qui es in cęlis. Ea ergo ratione dixit:* Ascendo ad Patrem
meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum, qua alibi dixerat: Pater
maior est me. Cęterum secundum illud, quod ait: Ego et Pater unum sumus,
aliter erit exponendum. Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum,
et Patrem uestrum,
et nos orando dicere iussit:
Pater noster, qui es in cęlis. Ea ergo ratione dixit:* Ascendo ad Patrem
meum et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum, qua alibi dixerat: Pater
maior est me. Cęterum secundum illud, quod ait: Ego et Pater unum sumus,
aliter erit exponendum. Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum,
et Patrem uestrum, cuius uos filii estis per gratiam, Deum meum,
cuius ego Verbum sum, per quod facta sunt omnia, Deum
et Patrem uestrum, Deum meum et Deum uestrum, qua alibi dixerat: Pater
maior est me. Cęterum secundum illud, quod ait: Ego et Pater unum sumus,
aliter erit exponendum. Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum,
et Patrem uestrum, cuius uos filii estis per gratiam, Deum meum,
cuius ego Verbum sum, per quod facta sunt omnia, Deum uestrum, a quo et uos per
me facti estis et ad beatitudinem cęlestem destinati. Ad eum ascendo humanitate uelatus, a quo
nunquam
aliter erit exponendum. Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum,
et Patrem uestrum, cuius uos filii estis per gratiam, Deum meum,
cuius ego Verbum sum, per quod facta sunt omnia, Deum uestrum, a quo et uos per
me facti estis et ad beatitudinem cęlestem destinati. Ad eum ascendo humanitate uelatus, a quo
nunquam separor diuinitate unitus, maiestate ęquatus, non idem cum illo persona, sed idem
substantia.
Sequitur: Venit Maria Magdalene nuncians discipulis:
Ascendo ad Patrem meum, cuius ego per naturam Filius sum,
et Patrem uestrum, cuius uos filii estis per gratiam, Deum meum,
cuius ego Verbum sum, per quod facta sunt omnia, Deum uestrum, a quo et uos per
me facti estis et ad beatitudinem cęlestem destinati. Ad eum ascendo humanitate uelatus, a quo
nunquam separor diuinitate unitus, maiestate ęquatus, non idem cum illo persona, sed idem
substantia.
Sequitur: Venit Maria Magdalene nuncians discipulis: Quia uidi Dominum, et hęc
facti estis et ad beatitudinem cęlestem destinati. Ad eum ascendo humanitate uelatus, a quo
nunquam separor diuinitate unitus, maiestate ęquatus, non idem cum illo persona, sed idem
substantia.
Sequitur: Venit Maria Magdalene nuncians discipulis: Quia uidi Dominum, et hęc dixit
mihi. Venit non tardius fortasse illis, quę prius recesserant, tanto leuior facta ad
cursum, quanto ardentioris amoris acta stimulis lętitięque recentioris. Discipuli uero
audientes, quod Iesus uiueret — ut Marcus ait — non
de re quid
Lucas recensuit, uideamus. Marcus enim de illis breuiter perstrinxit. Lucas igitur: Ecce
— inquit — duo ex illis ibant ipsa die in castellum, *add.
quod erat in spacio stadiorum sexaginta ab Hierusalem, nomine Amaus. Et ipsi
loquebantur ad inuicem de his omnibus, quę acciderant. Duo isti iuxta anagogen duo
Testamenta sunt, quę de Iesu loquuntur, et quęcunque Vetus de illo euentura prędicat, ea Nouum
euenisse testatur. Et quoniam Vetus in mysterio ualde obscure loquitur, isti primum
illis ibant ipsa die in castellum, *add.
quod erat in spacio stadiorum sexaginta ab Hierusalem, nomine Amaus. Et ipsi
loquebantur ad inuicem de his omnibus, quę acciderant. Duo isti iuxta anagogen duo
Testamenta sunt, quę de Iesu loquuntur, et quęcunque Vetus de illo euentura prędicat, ea Nouum
euenisse testatur. Et quoniam Vetus in mysterio ualde obscure loquitur, isti primum mente
inter spem metumque uacillante secum fabulantur. Nouum autem certissimo rerum euentu obscura
manifestat et ueritatis luce ambiguitatis
erat in spacio stadiorum sexaginta ab Hierusalem, nomine Amaus. Et ipsi
loquebantur ad inuicem de his omnibus, quę acciderant. Duo isti iuxta anagogen duo
Testamenta sunt, quę de Iesu loquuntur, et quęcunque Vetus de illo euentura prędicat, ea Nouum
euenisse testatur. Et quoniam Vetus in mysterio ualde obscure loquitur, isti primum mente
inter spem metumque uacillante secum fabulantur. Nouum autem certissimo rerum euentu obscura
manifestat et ueritatis luce ambiguitatis tenebras dissipat. Ideo deinde Christo docente, de
quibus ante dubitabant,
sunt, quę de Iesu loquuntur, et quęcunque Vetus de illo euentura prędicat, ea Nouum
euenisse testatur. Et quoniam Vetus in mysterio ualde obscure loquitur, isti primum mente
inter spem metumque uacillante secum fabulantur. Nouum autem certissimo rerum euentu obscura
manifestat et ueritatis luce ambiguitatis tenebras dissipat. Ideo deinde Christo docente, de
quibus ante dubitabant, de his plene credere discunt.
Tropologiam quoque horum explicemus. Duo sunt, quibus se manifestat Dominus. Duo sunt genera
charitatis, alterum, quo Deum, alterum, quo
docente, de
quibus ante dubitabant, de his plene credere discunt.
Tropologiam quoque horum explicemus. Duo sunt, quibus se manifestat Dominus. Duo sunt genera
charitatis, alterum, quo Deum, alterum, quo proximum diligimus. Hęc sunt, quę nos Christo
coniungunt et usque in cęlum, ut in Deo uiuamus, de terra sublatos comitantur. Duo pręterea
sunt, qui in castellum eunt, corpus et anima. Hi certe in regni cęlestis castellum intrare non
poterunt, nisi ambo in unam consenserint uoluntatem, ut obtemperet quidem caro spiritui,
spiritus
Duo sunt, quibus se manifestat Dominus. Duo sunt genera
charitatis, alterum, quo Deum, alterum, quo proximum diligimus. Hęc sunt, quę nos Christo
coniungunt et usque in cęlum, ut in Deo uiuamus, de terra sublatos comitantur. Duo pręterea
sunt, qui in castellum eunt, corpus et anima. Hi certe in regni cęlestis castellum intrare non
poterunt, nisi ambo in unam consenserint uoluntatem, ut obtemperet quidem caro spiritui,
spiritus autem obediat Deo. Castello enim nomen est Amaus, quod interpretatur mater
festinans uel desyderium
totis amoris affectibus ascendere festinant. Eadem uero
desyderium consilii est, quia, quicquid aliud a mortalibus expetitur, non desyderium consilii
est, sed confusionis. Is autem sibi optime consulit, qui rebus fragilibus contemptis ad ęterna
bona, ad quę creatus est, aspirat et uirtutibus incumbens eo peruenire nititur, ubi beatus ęuo
sempiterno perfruetur. Quid est autem, quod Amaus, id est cęlestis
Quęstio
Hierusalem, ab ista, in qua sumus, terrena, distet stadiis sexaginta? An quia in
Euangelio
beatus ęuo
sempiterno perfruetur. Quid est autem, quod Amaus, id est cęlestis
Quęstio
Hierusalem, ab ista, in qua sumus, terrena, distet stadiis sexaginta? An quia in
Euangelio sexagenarius numerus medius est inter trigenarium et centenarium. Minor autem
numerus Ecclesię pręsenti congruit, maior futurę, medius uirtutibus, per quarum gradus ab imo
ad summum peruenitur. An quia sex diebus mundum Deus fabricatus est, septima requieuit. Tantum
distant a terrenis cęlestia, quantum a laboribus,
distribuitur. Prima enim ętas fuit ab Adam usque ad diluuium,
Aetates
secunda inde usque ad Abraham, tertia ab eo usque ad David, quarta usque ad
transmigrationem Babylonicam, quinta usque ad Christum. Sexta nunc agitur, et in die Iudicii
finietur. Septima erit sabbatismus, id est, nostra in Deo requies sempiterna. Sexaginta igitur
stadia sex curricula temporum sunt, donec ad castellum perueniatur quietis atque beatitudinis,
quando corpus corruptibile nostrum induet incorruptionem, et quod in
nunc agitur, et in die Iudicii
finietur. Septima erit sabbatismus, id est, nostra in Deo requies sempiterna. Sexaginta igitur
stadia sex curricula temporum sunt, donec ad castellum perueniatur quietis atque beatitudinis,
quando corpus corruptibile nostrum induet incorruptionem, et quod in nobis mortale est,
mutabitur in immortalitatem.
Et factum est — inquit — dum fabularentur et secum quęrerent, ipse Iesus
appropinquans ibat cum illis. Obserua diligenter, quia semper iis appropinquat
Dominus, qui de
in Deo requies sempiterna. Sexaginta igitur
stadia sex curricula temporum sunt, donec ad castellum perueniatur quietis atque beatitudinis,
quando corpus corruptibile nostrum induet incorruptionem, et quod in nobis mortale est,
mutabitur in immortalitatem.
Et factum est — inquit — dum fabularentur et secum quęrerent, ipse Iesus
appropinquans ibat cum illis. Obserua diligenter, quia semper iis appropinquat
Dominus, qui de illo inter se colloquuntur. Ait enim: Vbi sunt duo uel tres congregati
in nomine
curricula temporum sunt, donec ad castellum perueniatur quietis atque beatitudinis,
quando corpus corruptibile nostrum induet incorruptionem, et quod in nobis mortale est,
mutabitur in immortalitatem.
Et factum est — inquit — dum fabularentur et secum quęrerent, ipse Iesus
appropinquans ibat cum illis. Obserua diligenter, quia semper iis appropinquat
Dominus, qui de illo inter se colloquuntur. Ait enim: Vbi sunt duo uel tres congregati
in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Rursum obserua, quia
qui credunt, agnoscitur.
Sequitur enim: Oculi autem eorum tenebantur, ne eum agnoscerent. Non tamen
deserit illos Deus, qui, dum de ipso dubitant, nosse tamen id, quod uerum est, concupiscunt.
Ait ergo ad illos: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem, et estis tristes?
Non interrogat nescius, cui nihil est occultum, sed eos arguendi occasionem dispensans,
ne ambigui uacillent. Ideo infertur: Et respondens unus, cui nomen Cleophas, dixit ei:
Tu solus peregrinus es in Hierusalem, et non cognouisti, quę facta sunt
nosse tamen id, quod uerum est, concupiscunt.
Ait ergo ad illos: Qui sunt hi sermones, quos confertis ad inuicem, et estis tristes?
Non interrogat nescius, cui nihil est occultum, sed eos arguendi occasionem dispensans,
ne ambigui uacillent. Ideo infertur: Et respondens unus, cui nomen Cleophas, dixit ei:
Tu solus peregrinus es in Hierusalem, et non cognouisti, quę facta sunt in illa his diebus?
Quis alter cum Cleopha fuerit, superuacaneum est quęrere. Alii ipsum Lucam putant
fuisse, alii alium. Quicunque tamen fuerit
quos confertis ad inuicem, et estis tristes?
Non interrogat nescius, cui nihil est occultum, sed eos arguendi occasionem dispensans,
ne ambigui uacillent. Ideo infertur: Et respondens unus, cui nomen Cleophas, dixit ei:
Tu solus peregrinus es in Hierusalem, et non cognouisti, quę facta sunt in illa his diebus?
Quis alter cum Cleopha fuerit, superuacaneum est quęrere. Alii ipsum Lucam putant
fuisse, alii alium. Quicunque tamen fuerit ille, satis est, quod appareat de coetu extitisse
discipulorum, qui passioni necique Domini
Cuius quidem responsionis hanc reor esse sententiam: Tune solus es ex plurimis, qui ignoras,
quid factum sit. Quasi dicat: Quod neminem latet ex illis, qui Hierosolymis his
diebus fuerunt, hoc tibi soli est ignotum? Putabant ergo unum esse ex peregrinis.
Et tamen alio, quam illi coniiciebant, modo uere peregrinus erat, qui nondum ad cęlestem
conscenderat patriam, ad quam ire maturabat. Peregrinus etiam inter eos erat, quia iam
alterius naturę corpus gestabat quam illi, qui adhuc mortales et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque
ergo unum esse ex peregrinis.
Et tamen alio, quam illi coniiciebant, modo uere peregrinus erat, qui nondum ad cęlestem
conscenderat patriam, ad quam ire maturabat. Peregrinus etiam inter eos erat, quia iam
alterius naturę corpus gestabat quam illi, qui adhuc mortales et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et
nondum ad cęlestem
conscenderat patriam, ad quam ire maturabat. Peregrinus etiam inter eos erat, quia iam
alterius naturę corpus gestabat quam illi, qui adhuc mortales et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent,
etiam inter eos erat, quia iam
alterius naturę corpus gestabat quam illi, qui adhuc mortales et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius
quia iam
alterius naturę corpus gestabat quam illi, qui adhuc mortales et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere
corpus gestabat quam illi, qui adhuc mortales et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere,
et corruptibiles erant. Quęsiuit
itaque ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt,
ab eis, quęnam essent illa, quę ipsi nuper facta dicerent. Et ipsi dixerunt: De
Iesu Nazareno, qui fuit uir propheta, potens in opere et sermone coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt, faciebat, sermone, quia, quę uera et
coram Deo et omni
populo, et quomodo eum tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt, faciebat, sermone, quia, quę uera et
salutaria sunt, docebat; et id quidem coram Deo et omni populo, opera commendans Deo, sermonem
populo. Et quoniam Dominus non solum, quid inter se
mortis, et crucifixerunt eum. Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt, faciebat, sermone, quia, quę uera et
salutaria sunt, docebat; et id quidem coram Deo et omni populo, opera commendans Deo, sermonem
populo. Et quoniam Dominus non solum, quid inter se loquerentur, quęsierat, sed etiam quare
essent tristes, damnatum eum respondent a principibus in mortem et crucifixum. Ex eo se
Prophetam fatentur, Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt, faciebat, sermone, quia, quę uera et
salutaria sunt, docebat; et id quidem coram Deo et omni populo, opera commendans Deo, sermonem
populo. Et quoniam Dominus non solum, quid inter se loquerentur, quęsierat, sed etiam quare
essent tristes, damnatum eum respondent a principibus in mortem et crucifixum. Ex eo se etiam
magis dolere indicant,
Filium Dei tacent, uel quia dubitant
uel quia confiteri timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt, faciebat, sermone, quia, quę uera et
salutaria sunt, docebat; et id quidem coram Deo et omni populo, opera commendans Deo, sermonem
populo. Et quoniam Dominus non solum, quid inter se loquerentur, quęsierat, sed etiam quare
essent tristes, damnatum eum respondent a principibus in mortem et crucifixum. Ex eo se etiam
magis dolere indicant, quod, cum maius quoddam
timent. Non tamen a laudibus eius cessant et potentem opere atque sermone
dicunt, opere, quia, quę supra uim humanę naturę sunt, faciebat, sermone, quia, quę uera et
salutaria sunt, docebat; et id quidem coram Deo et omni populo, opera commendans Deo, sermonem
populo. Et quoniam Dominus non solum, quid inter se loquerentur, quęsierat, sed etiam quare
essent tristes, damnatum eum respondent a principibus in mortem et crucifixum. Ex eo se etiam
magis dolere indicant, quod, cum maius quoddam de illo futurum sperarent, se ea spe destitutos
sermone, quia, quę uera et
salutaria sunt, docebat; et id quidem coram Deo et omni populo, opera commendans Deo, sermonem
populo. Et quoniam Dominus non solum, quid inter se loquerentur, quęsierat, sed etiam quare
essent tristes, damnatum eum respondent a principibus in mortem et crucifixum. Ex eo se etiam
magis dolere indicant, quod, cum maius quoddam de illo futurum sperarent, se ea spe destitutos
uideant. Nos — inquiunt — sperabamus, quia ipse esset redempturus
Israhel. Terrena adhuc eos tenebat cogitatio, quod scilicet
uideant. Nos — inquiunt — sperabamus, quia ipse esset redempturus
Israhel. Terrena adhuc eos tenebat cogitatio, quod scilicet redempturus esset Israhel
de seruitute alienorum, sicut fecisse recordabantur Moysen, Iosue, Othonielem, Gedeonem et
alios, qui populum aduersariorum uiribus oppressum uindicauerant in libertatem. Hanc ob rem
ipsum etiam temporaliter regnaturum sperauerunt. Resurrecturum autem et in cęlum, ut illic
perenniter regnet, ascensurum ne cogitabant quidem, nisi cum in eam cogitationem mulierum
redempturus esset Israhel
de seruitute alienorum, sicut fecisse recordabantur Moysen, Iosue, Othonielem, Gedeonem et
alios, qui populum aduersariorum uiribus oppressum uindicauerant in libertatem. Hanc ob rem
ipsum etiam temporaliter regnaturum sperauerunt. Resurrecturum autem et in cęlum, ut illic
perenniter regnet, ascensurum ne cogitabant quidem, nisi cum in eam cogitationem mulierum
relatione impelli coepissent. Vnde aiunt: Et nunc super hęc omnia tertia dies est hodie,
quod hęc facta sunt. Sed et mulieres quędam ex nostris terruerunt
oppressum uindicauerant in libertatem. Hanc ob rem
ipsum etiam temporaliter regnaturum sperauerunt. Resurrecturum autem et in cęlum, ut illic
perenniter regnet, ascensurum ne cogitabant quidem, nisi cum in eam cogitationem mulierum
relatione impelli coepissent. Vnde aiunt: Et nunc super hęc omnia tertia dies est hodie,
quod hęc facta sunt. Sed et mulieres quędam ex nostris terruerunt nos, quę ante lucem fuerunt
ad monumentum. Et non inuento corpore eius uenerunt dicentes se etiam uisionem angelorum
uidisse, qui dicunt eum uiuere. Cum
regnaturum sperauerunt. Resurrecturum autem et in cęlum, ut illic
perenniter regnet, ascensurum ne cogitabant quidem, nisi cum in eam cogitationem mulierum
relatione impelli coepissent. Vnde aiunt: Et nunc super hęc omnia tertia dies est hodie,
quod hęc facta sunt. Sed et mulieres quędam ex nostris terruerunt nos, quę ante lucem fuerunt
ad monumentum. Et non inuento corpore eius uenerunt dicentes se etiam uisionem angelorum
uidisse, qui dicunt eum uiuere. Cum dicant et
nunc
ascensurum ne cogitabant quidem, nisi cum in eam cogitationem mulierum
relatione impelli coepissent. Vnde aiunt: Et nunc super hęc omnia tertia dies est hodie,
quod hęc facta sunt. Sed et mulieres quędam ex nostris terruerunt nos, quę ante lucem fuerunt
ad monumentum. Et non inuento corpore eius uenerunt dicentes se etiam uisionem angelorum
uidisse, qui dicunt eum uiuere. Cum dicant et
nunc tertia dies est hodie, uidentur de illo recordari, quod ante ab illo
audierant, die
hęc omnia tertia dies est hodie,
quod hęc facta sunt. Sed et mulieres quędam ex nostris terruerunt nos, quę ante lucem fuerunt
ad monumentum. Et non inuento corpore eius uenerunt dicentes se etiam uisionem angelorum
uidisse, qui dicunt eum uiuere. Cum dicant et
nunc tertia dies est hodie, uidentur de illo recordari, quod ante ab illo
audierant, die uidelicet tertia a morte resurrecturum. Sed ita, ut prędictum fuerat,
contigisse non audent affirmare, ut qui mentem adhuc
terruerunt nos, cum terror de malo, non de bono fiat? Illę autem resurrectionem
nunciabant, quę ipsis gaudio esse debuit, non terrori. Cum ergo aiunt terruerunt
nos, non se timuisse innuunt, sed tantę rei miraculo stupuisse. Fit enim, ut, cum noua
et mira quędam narrantur, quasi metu perculsi attonito ore auscultemus. Admirationem autem
terrori similem faciebat apertum monumentum, corpus non inuentum, uisio angelorum dicentium
illum uiuere, testimonium quoque eorum duorum, qui auditis mulieribus cucurrerant ad
monumentum.
attonito ore auscultemus. Admirationem autem
terrori similem faciebat apertum monumentum, corpus non inuentum, uisio angelorum dicentium
illum uiuere, testimonium quoque eorum duorum, qui auditis mulieribus cucurrerant ad
monumentum. De quibus quidem subiugendo dicunt: Et abierunt quidam ex nostris ad
monumentum, et ita inuenerunt, sicut mulieres dixerunt, ipsum uero non inuenerunt.
Sed quęret aliquis: Cum Mattheus dicat
Questio
mulieres auditis angeli uerbis ad monumentum
terrori similem faciebat apertum monumentum, corpus non inuentum, uisio angelorum dicentium
illum uiuere, testimonium quoque eorum duorum, qui auditis mulieribus cucurrerant ad
monumentum. De quibus quidem subiugendo dicunt: Et abierunt quidam ex nostris ad
monumentum, et ita inuenerunt, sicut mulieres dixerunt, ipsum uero non inuenerunt.
Sed quęret aliquis: Cum Mattheus dicat
Questio
mulieres auditis angeli uerbis ad monumentum regressas uidisse Dominum in uia pedesque
eius
sicut mulieres dixerunt, ipsum uero non inuenerunt.
Sed quęret aliquis: Cum Mattheus dicat
Questio
mulieres auditis angeli uerbis ad monumentum regressas uidisse Dominum in uia pedesque
eius tenuisse et eum adorasse, quare Cleophas ista subticuit et, quod minus erat, uisionem
memorauit angelorum? Quia ita natura comparatum est, ut, cum multa audierimus, quibus non
satis fidem* pręstamus, ea contemptim et semiplene aliis referamus, uel quia simul omnibus ad
monumentum angelus
non inuenerunt.
Sed quęret aliquis: Cum Mattheus dicat
Questio
mulieres auditis angeli uerbis ad monumentum regressas uidisse Dominum in uia pedesque
eius tenuisse et eum adorasse, quare Cleophas ista subticuit et, quod minus erat, uisionem
memorauit angelorum? Quia ita natura comparatum est, ut, cum multa audierimus, quibus non
satis fidem* pręstamus, ea contemptim et semiplene aliis referamus, uel quia simul omnibus ad
monumentum angelus apparuit et locutus est, a monumento autem
ad monumentum regressas uidisse Dominum in uia pedesque
eius tenuisse et eum adorasse, quare Cleophas ista subticuit et, quod minus erat, uisionem
memorauit angelorum? Quia ita natura comparatum est, ut, cum multa audierimus, quibus non
satis fidem* pręstamus, ea contemptim et semiplene aliis referamus, uel quia simul omnibus ad
monumentum angelus apparuit et locutus est, a monumento autem remeantibus, quia alię
festinantius, alię lentius ibant, nom omnibus uisus est Dominus, sed illis
tantum, quę interuallo aliquo uel pręcesserant
quare Cleophas ista subticuit et, quod minus erat, uisionem
memorauit angelorum? Quia ita natura comparatum est, ut, cum multa audierimus, quibus non
satis fidem* pręstamus, ea contemptim et semiplene aliis referamus, uel quia simul omnibus ad
monumentum angelus apparuit et locutus est, a monumento autem remeantibus, quia alię
festinantius, alię lentius ibant, nom omnibus uisus est Dominus, sed illis
tantum, quę interuallo aliquo uel pręcesserant uel sequebantur. Nam Marcus etiam et Lucas, ubi
de isto mulierum negocio scribunt,
quia simul omnibus ad
monumentum angelus apparuit et locutus est, a monumento autem remeantibus, quia alię
festinantius, alię lentius ibant, nom omnibus uisus est Dominus, sed illis
tantum, quę interuallo aliquo uel pręcesserant uel sequebantur. Nam Marcus etiam et Lucas, ubi
de isto mulierum negocio scribunt, nullam faciunt, nisi ab illis, Domini mentionem, sed angeli
tantum. Mattheus pręterea et Marcus de uisione unius angeli testantur, Lucas de duorum. Fieri
enim potest, ut primo unum angelum uiderint, deinde prospiciendo in
ibant, nom omnibus uisus est Dominus, sed illis
tantum, quę interuallo aliquo uel pręcesserant uel sequebantur. Nam Marcus etiam et Lucas, ubi
de isto mulierum negocio scribunt, nullam faciunt, nisi ab illis, Domini mentionem, sed angeli
tantum. Mattheus pręterea et Marcus de uisione unius angeli testantur, Lucas de duorum. Fieri
enim potest, ut primo unum angelum uiderint, deinde prospiciendo in monumentum duos alios,
quos Magdalene** quoque uidisse dicitur, cum in illud prospexisset.
*corr. ex quidem
*corr. ex quidem
**corr. ex Magdalena
Cum ergo duo discipuli isti Domino a mortuis suscitato, quem peregrinum esse arbitrabantur,
talia retulissent, tunc ipse captata occasione dixit ad eos: O stulti et tardi corde ad
credendum in omnibus, quę locuti sunt prophetę! Hoc ipsum nos Iudeis impiis et
incredulis dicere possumus. Quorum tanto maior est stuliticia nolle credere,
quanto plura sui erroris experti sunt argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de
Cum ergo duo discipuli isti Domino a mortuis suscitato, quem peregrinum esse arbitrabantur,
talia retulissent, tunc ipse captata occasione dixit ad eos: O stulti et tardi corde ad
credendum in omnibus, quę locuti sunt prophetę! Hoc ipsum nos Iudeis impiis et
incredulis dicere possumus. Quorum tanto maior est stuliticia nolle credere,
quanto plura sui erroris experti sunt argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de Messia futuro
dicta sunt a prophetis, et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo impleta fuisse
quę locuti sunt prophetę! Hoc ipsum nos Iudeis impiis et
incredulis dicere possumus. Quorum tanto maior est stuliticia nolle credere,
quanto plura sui erroris experti sunt argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de Messia futuro
dicta sunt a prophetis, et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo impleta fuisse
cernunt, et tamen inclinari nulla ratione queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei
confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus
uera prędixerint, et semet
dicere possumus. Quorum tanto maior est stuliticia nolle credere,
quanto plura sui erroris experti sunt argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de Messia futuro
dicta sunt a prophetis, et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo impleta fuisse
cernunt, et tamen inclinari nulla ratione queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei
confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus
uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur
stulti et
argumenta. Quotidie legunt, quę sibi de Messia futuro
dicta sunt a prophetis, et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo impleta fuisse
cernunt, et tamen inclinari nulla ratione queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei
confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus
uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur
stulti et tardi corde ad credendum Iudei! Nonne hęc oportuit pati Christum, et ita
intrare in gloriam suam? Si Esaias
et eadem secundum Euangelistas in Christo crucifixo impleta fuisse
cernunt, et tamen inclinari nulla ratione queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei
confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus
uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur
stulti et tardi corde ad credendum Iudei! Nonne hęc oportuit pati Christum, et ita
intrare in gloriam suam? Si Esaias uera prophetauit, cui uos credere dicitis, cur ea,
quę dixit, de
et tamen inclinari nulla ratione queunt,* ut ad baptismi salutaris gratiam cum fidei
confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus
uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur
stulti et tardi corde ad credendum Iudei! Nonne hęc oportuit pati Christum, et ita
intrare in gloriam suam? Si Esaias uera prophetauit, cui uos credere dicitis, cur ea,
quę dixit, de Christo crucifixo prędicta fuisse non creditis, si in illo euenisse non
ignoratis? Cum
cum fidei
confessione accedant. Qua quidem in re et prophetis suis iniuriam faciunt, quasi qui minus
uera prędixerint, et semet in ęternę damnationis baratrum imprudenter pręcipitant. O igitur
stulti et tardi corde ad credendum Iudei! Nonne hęc oportuit pati Christum, et ita
intrare in gloriam suam? Si Esaias uera prophetauit, cui uos credere dicitis, cur ea,
quę dixit, de Christo crucifixo prędicta fuisse non creditis, si in illo euenisse non
ignoratis? Cum illum in crucem egissent patres uestri, uulneribus confectum interfecerunt.
creditis, si in illo euenisse non
ignoratis? Cum illum in crucem egissent patres uestri, uulneribus confectum interfecerunt. Hoc
ab Esaia auditis dicente: Vulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est
propter scelera nostra... Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se
obmutescet. Iterumque ait: Et erit sepulchrum eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet?
patres uestri, uulneribus confectum interfecerunt. Hoc
ab Esaia auditis dicente: Vulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est
propter scelera nostra... Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se
obmutescet. Iterumque ait: Et erit sepulchrum eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus
scelera nostra... Sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se
obmutescet. Iterumque ait: Et erit sepulchrum eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in
Iterumque ait: Et erit sepulchrum eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi
ait: Et erit sepulchrum eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi detrudentur, ut
sepulchrum eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi detrudentur, ut nunquam iusta uindicta
eius gloriosum. Passus est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi detrudentur, ut nunquam iusta uindicta careant, qui
est
igitur Dominus noster in humilitate, surrexit in gloria. Vos illum expectatis; qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi detrudentur, ut nunquam iusta uindicta careant, qui nunquam malignę mentis
qui si in mille
et quigentorum annorum spacio non uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi detrudentur, ut nunquam iusta uindicta careant, qui nunquam malignę mentis
nequitia carere uoluerunt, dum uiuerent.
Saluator igitur noster, cum
uenit, quando ueniet? Veniet autem iste, qui iuxta
prophetarum oracula et passus est, et sepultus est, et resurrexit, et in cęlum ascendit, et
iterum uenturus est, non ut iudicetur, sed ut iudicet. Quo certe iudicio, sicut iusti et
fideles in ęternum saluabuntur, ita scelesti et increduli in fornacem ignis inextinguibilis
sine fine cruciandi detrudentur, ut nunquam iusta uindicta careant, qui nunquam malignę mentis
nequitia carere uoluerunt, dum uiuerent.
Saluator igitur noster, cum declarare discipulis dubitantibus passionis suę
Saluator igitur noster, cum declarare discipulis dubitantibus passionis suę
resurrectionisque mysterium *corr. ex quęunt
disponeret, ne dubitando perirent, Scripturarum iis, quę de ipso erant, sensum
aperuit. Sequitur enim: Et incipiens a Moyse et omnibus prophetis interpretabatur illis
in omnibus Scripturis, quę de ipso erant. Christus ergo in Moyse, in omnibus prophetis
et Scripturis prędictus, in Euangelio inuentus et adoratus, tantummodo in cordibus infidelium
non habet, ubi caput suum
noster, cum declarare discipulis dubitantibus passionis suę
resurrectionisque mysterium *corr. ex quęunt
disponeret, ne dubitando perirent, Scripturarum iis, quę de ipso erant, sensum
aperuit. Sequitur enim: Et incipiens a Moyse et omnibus prophetis interpretabatur illis
in omnibus Scripturis, quę de ipso erant. Christus ergo in Moyse, in omnibus prophetis
et Scripturis prędictus, in Euangelio inuentus et adoratus, tantummodo in cordibus infidelium
non habet, ubi caput suum reclinet. Aperit
disponeret, ne dubitando perirent, Scripturarum iis, quę de ipso erant, sensum
aperuit. Sequitur enim: Et incipiens a Moyse et omnibus prophetis interpretabatur illis
in omnibus Scripturis, quę de ipso erant. Christus ergo in Moyse, in omnibus prophetis
et Scripturis prędictus, in Euangelio inuentus et adoratus, tantummodo in cordibus infidelium
non habet, ubi caput suum reclinet. Aperit autem Dominus Scripturas non ignauis, non ocio
deditis, sed discendi cupidis, ut, cum didicerint et crediderint, in illis sibi habitaculum
iis, quę de ipso erant, sensum
aperuit. Sequitur enim: Et incipiens a Moyse et omnibus prophetis interpretabatur illis
in omnibus Scripturis, quę de ipso erant. Christus ergo in Moyse, in omnibus prophetis
et Scripturis prędictus, in Euangelio inuentus et adoratus, tantummodo in cordibus infidelium
non habet, ubi caput suum reclinet. Aperit autem Dominus Scripturas non ignauis, non ocio
deditis, sed discendi cupidis, ut, cum didicerint et crediderint, in illis sibi habitaculum
paret, dicente Ioanne apostolo: Quisquis
ergo in Moyse, in omnibus prophetis
et Scripturis prędictus, in Euangelio inuentus et adoratus, tantummodo in cordibus infidelium
non habet, ubi caput suum reclinet. Aperit autem Dominus Scripturas non ignauis, non ocio
deditis, sed discendi cupidis, ut, cum didicerint et crediderint, in illis sibi habitaculum
paret, dicente Ioanne apostolo: Quisquis confessus fuerit, quoniam Iesus est Filius Dei,
Deus in eo manet, et ipse in Deo.
Et appropinquauerunt — inquit — castello, quo ibant, et ipse
caput suum reclinet. Aperit autem Dominus Scripturas non ignauis, non ocio
deditis, sed discendi cupidis, ut, cum didicerint et crediderint, in illis sibi habitaculum
paret, dicente Ioanne apostolo: Quisquis confessus fuerit, quoniam Iesus est Filius Dei,
Deus in eo manet, et ipse in Deo.
Et appropinquauerunt — inquit — castello, quo ibant, et ipse se finxit
longius ire. Castellum hoc paradisum interpretati sumus. Nemo potest ei appropinquare,
qui comitem non habet Christum. Isti iam fide
ignauis, non ocio
deditis, sed discendi cupidis, ut, cum didicerint et crediderint, in illis sibi habitaculum
paret, dicente Ioanne apostolo: Quisquis confessus fuerit, quoniam Iesus est Filius Dei,
Deus in eo manet, et ipse in Deo.
Et appropinquauerunt — inquit — castello, quo ibant, et ipse se finxit
longius ire. Castellum hoc paradisum interpretati sumus. Nemo potest ei appropinquare,
qui comitem non habet Christum. Isti iam fide appropinquabant, sed nondum in cognitionem
perfectę
et crediderint, in illis sibi habitaculum
paret, dicente Ioanne apostolo: Quisquis confessus fuerit, quoniam Iesus est Filius Dei,
Deus in eo manet, et ipse in Deo.
Et appropinquauerunt — inquit — castello, quo ibant, et ipse se finxit
longius ire. Castellum hoc paradisum interpretati sumus. Nemo potest ei appropinquare,
qui comitem non habet Christum. Isti iam fide appropinquabant, sed nondum in cognitionem
perfectę ueritatis peruenerant. Et ob hoc quidem ipse Dominus finxit se
inquit — castello, quo ibant, et ipse se finxit
longius ire. Castellum hoc paradisum interpretati sumus. Nemo potest ei appropinquare,
qui comitem non habet Christum. Isti iam fide appropinquabant, sed nondum in cognitionem
perfectę ueritatis peruenerant. Et ob hoc quidem ipse Dominus finxit se longius ire, ut
cupiditatem sui retinendi illis iniiceret et cum illis manens se illis agnoscendum exiberet.
Sed cum Christus ueritas sit, quomodo
Questio
finxit se longius ire?
paradisum interpretati sumus. Nemo potest ei appropinquare,
qui comitem non habet Christum. Isti iam fide appropinquabant, sed nondum in cognitionem
perfectę ueritatis peruenerant. Et ob hoc quidem ipse Dominus finxit se longius ire, ut
cupiditatem sui retinendi illis iniiceret et cum illis manens se illis agnoscendum exiberet.
Sed cum Christus ueritas sit, quomodo
Questio
finxit se longius ire? Fingere enim est aliud exterius ostendere, aliud interius in
mente habere. Hoc autem genus mendacii est.
Questio
finxit se longius ire? Fingere enim est aliud exterius ostendere, aliud interius in
mente habere. Hoc autem genus mendacii est. Ex quo datur intelligi nequaquam omnem fictionem
mendacium esse aut peccatum. Finguntur parabolę, ut aliud dicatur et aliud intelligatur.
Finguntur apologi, ut, quod uerum est, per eos euidentius noscatur, uel quod morale est, menti
tenacius* hereat. Dominus quoque noster multa in parabolis est locutus. Finxit ergo se longius
ire, ut eo gestu significet ipsos, qui adhuc suspenso animo erant, a
in parabolis est locutus. Finxit ergo se longius
ire, ut eo gestu significet ipsos, qui adhuc suspenso animo erant, a fidei perfectione abesse.
Eorum tamen infirmitati prospiciens excitauit in illis sui amorem, ut ipsum transeuntem secum
manere rogarent.
Et coegerunt — inquit — illum dicentes: Mane nobiscum, quoniam
aduesperascit, et inclinata est iam dies. Coegerunt illum, ait Euangelista, ut eos
sugillet et carpat, qui, *corr. ex tenaicus
dum hospitales uideri
animo erant, a fidei perfectione abesse.
Eorum tamen infirmitati prospiciens excitauit in illis sui amorem, ut ipsum transeuntem secum
manere rogarent.
Et coegerunt — inquit — illum dicentes: Mane nobiscum, quoniam
aduesperascit, et inclinata est iam dies. Coegerunt illum, ait Euangelista, ut eos
sugillet et carpat, qui, *corr. ex tenaicus
dum hospitales uideri uolunt, inuitant quidem peregrinos, sed ita frigide, ut
appareat se cupere, ne ueniant, quos
excitauit in illis sui amorem, ut ipsum transeuntem secum
manere rogarent.
Et coegerunt — inquit — illum dicentes: Mane nobiscum, quoniam
aduesperascit, et inclinata est iam dies. Coegerunt illum, ait Euangelista, ut eos
sugillet et carpat, qui, *corr. ex tenaicus
dum hospitales uideri uolunt, inuitant quidem peregrinos, sed ita frigide, ut
appareat se cupere, ne ueniant, quos inuitant. Coegerunt autem isti discipuli eum, ut et tu
illum, quem mensę tuę participem
illum, ait Euangelista, ut eos
sugillet et carpat, qui, *corr. ex tenaicus
dum hospitales uideri uolunt, inuitant quidem peregrinos, sed ita frigide, ut
appareat se cupere, ne ueniant, quos inuitant. Coegerunt autem isti discipuli eum, ut et tu
illum, quem mensę tuę participem facere intendis, non solum, ut ueniat, roges, sed etiam, si
eum uenire puduerit, renitentem atque inuitum cogas, ut ille se non ex ficta, sed ex uera
charitate inuitatum intelligat. Isti ergo non modo manu apprehensum* cogunt, uerum etiam
renitentem atque inuitum cogas, ut ille se non ex ficta, sed ex uera
charitate inuitatum intelligat. Isti ergo non modo manu apprehensum* cogunt, uerum etiam
causam, quare remanere debeat, proferunt. Iam aduesperascit, inquiunt. Tempus est
ab itinere quiescendi et non ultra procedendi. Dies concessa est laboribus, nox quieti,
suadentque cadentia sydera somnos. Mane ergo nobiscum hac nocte, diluculo, quocunque
uolueris, tute secureque abiturus. Mane nobiscum, Domine, quoniam aduesperascit, et
inclinata est iam dies.
est
ab itinere quiescendi et non ultra procedendi. Dies concessa est laboribus, nox quieti,
suadentque cadentia sydera somnos. Mane ergo nobiscum hac nocte, diluculo, quocunque
uolueris, tute secureque abiturus. Mane nobiscum, Domine, quoniam aduesperascit, et
inclinata est iam dies. His uerbis nos quoque uti operęprecium erit, cum ad supremum
uitę diem peruenerimus uel senio fracti uel ui morbi oppressi. Mane nobiscum, Domine,
quoniam aduesperascit, appropinquat uitę finis, et iam dies, quo in terra morati
Domine, quoniam aduesperascit, et
inclinata est iam dies. His uerbis nos quoque uti operęprecium erit, cum ad supremum
uitę diem peruenerimus uel senio fracti uel ui morbi oppressi. Mane nobiscum, Domine,
quoniam aduesperascit, appropinquat uitę finis, et iam dies, quo in terra morati
sumus, inclinatur ad occasum. Si tu nobiscum manseris, uesper nostrum illuminabitur, quia lux
es, et dies, qui ad finem properat, per te incipiet esse perpetuus et ęternus. Dixisti enim:
Omnis, qui uiuit et credit in me, non morietur in
uitę diem peruenerimus uel senio fracti uel ui morbi oppressi. Mane nobiscum, Domine,
quoniam aduesperascit, appropinquat uitę finis, et iam dies, quo in terra morati
sumus, inclinatur ad occasum. Si tu nobiscum manseris, uesper nostrum illuminabitur, quia lux
es, et dies, qui ad finem properat, per te incipiet esse perpetuus et ęternus. Dixisti enim:
Omnis, qui uiuit et credit in me, non morietur in ęternum. Si sic orauerimus et
toto cordis fidelis affectu precati fuerimus, illud nobis Domino miserante continget:
Mane nobiscum, Domine,
quoniam aduesperascit, appropinquat uitę finis, et iam dies, quo in terra morati
sumus, inclinatur ad occasum. Si tu nobiscum manseris, uesper nostrum illuminabitur, quia lux
es, et dies, qui ad finem properat, per te incipiet esse perpetuus et ęternus. Dixisti enim:
Omnis, qui uiuit et credit in me, non morietur in ęternum. Si sic orauerimus et
toto cordis fidelis affectu precati fuerimus, illud nobis Domino miserante continget:
Beati mortui, qui in Domino moriuntur! Et: Preciosa**
appropinquat uitę finis, et iam dies, quo in terra morati
sumus, inclinatur ad occasum. Si tu nobiscum manseris, uesper nostrum illuminabitur, quia lux
es, et dies, qui ad finem properat, per te incipiet esse perpetuus et ęternus. Dixisti enim:
Omnis, qui uiuit et credit in me, non morietur in ęternum. Si sic orauerimus et
toto cordis fidelis affectu precati fuerimus, illud nobis Domino miserante continget:
Beati mortui, qui in Domino moriuntur! Et: Preciosa** in conspectu Domini
mors sanctorum eius.
sumus, inclinatur ad occasum. Si tu nobiscum manseris, uesper nostrum illuminabitur, quia lux
es, et dies, qui ad finem properat, per te incipiet esse perpetuus et ęternus. Dixisti enim:
Omnis, qui uiuit et credit in me, non morietur in ęternum. Si sic orauerimus et
toto cordis fidelis affectu precati fuerimus, illud nobis Domino miserante continget:
Beati mortui, qui in Domino moriuntur! Et: Preciosa** in conspectu Domini
mors sanctorum eius.
Sequitur enim in Euangelio: Et intrauit cum
esse perpetuus et ęternus. Dixisti enim:
Omnis, qui uiuit et credit in me, non morietur in ęternum. Si sic orauerimus et
toto cordis fidelis affectu precati fuerimus, illud nobis Domino miserante continget:
Beati mortui, qui in Domino moriuntur! Et: Preciosa** in conspectu Domini
mors sanctorum eius.
Sequitur enim in Euangelio: Et intrauit cum eis. Ita in illa hora uisitans nos
Saluator noster nobiscum introibit in gloriam suam, ut tantę beatitudinis nos faciat
consortes.
sic orauerimus et
toto cordis fidelis affectu precati fuerimus, illud nobis Domino miserante continget:
Beati mortui, qui in Domino moriuntur! Et: Preciosa** in conspectu Domini
mors sanctorum eius.
Sequitur enim in Euangelio: Et intrauit cum eis. Ita in illa hora uisitans nos
Saluator noster nobiscum introibit in gloriam suam, ut tantę beatitudinis nos faciat
consortes. Intrat quoque ad illos Dominus, qui in suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii:
cum eis. Ita in illa hora uisitans nos
Saluator noster nobiscum introibit in gloriam suam, ut tantę beatitudinis nos faciat
consortes. Intrat quoque ad illos Dominus, qui in suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii: Hospes eram, et collegistis me. Intrauit
ergo cum illis, et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem et benedixit ac
fregit, et porrigebat illis. Et aperti sunt oculi eorum, et cognouerunt eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex
noster nobiscum introibit in gloriam suam, ut tantę beatitudinis nos faciat
consortes. Intrat quoque ad illos Dominus, qui in suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii: Hospes eram, et collegistis me. Intrauit
ergo cum illis, et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem et benedixit ac
fregit, et porrigebat illis. Et aperti sunt oculi eorum, et cognouerunt eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
beatitudinis nos faciat
consortes. Intrat quoque ad illos Dominus, qui in suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii: Hospes eram, et collegistis me. Intrauit
ergo cum illis, et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem et benedixit ac
fregit, et porrigebat illis. Et aperti sunt oculi eorum, et cognouerunt eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
c ognouerunt, quia — ut
consortes. Intrat quoque ad illos Dominus, qui in suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii: Hospes eram, et collegistis me. Intrauit
ergo cum illis, et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem et benedixit ac
fregit, et porrigebat illis. Et aperti sunt oculi eorum, et cognouerunt eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
c ognouerunt, quia — ut Apostolus ait — nihil ad
ad illos Dominus, qui in suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii: Hospes eram, et collegistis me. Intrauit
ergo cum illis, et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem et benedixit ac
fregit, et porrigebat illis. Et aperti sunt oculi eorum, et cognouerunt eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
c ognouerunt, quia — ut Apostolus ait — nihil ad perfectum adduxit
suscipiendis peregrinis opus pietatis
exercent, dicturus his in die Iudicii: Hospes eram, et collegistis me. Intrauit
ergo cum illis, et factum est, dum recumberet cum eis, accepit panem et benedixit ac
fregit, et porrigebat illis. Et aperti sunt oculi eorum, et cognouerunt eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
c ognouerunt, quia — ut Apostolus ait — nihil ad perfectum adduxit
Lex. Cum autem panem
eum. De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
c ognouerunt, quia — ut Apostolus ait — nihil ad perfectum adduxit
Lex. Cum autem panem benediceret et frangeret et porrigeret, cognouerunt. Cognouerunt
utique, quod ipse sit, quem prophetę uenturum prędixerunt, quem uenisse miracula testabantur.
Magis itaque cognitus est Iesus in Euangelio pręsentia corporali quam in Lege uaticiniis
prophetarum aut figuris sacrificiorum
De
Scripturis disserentem non *corr. ex appręhensum
**corr. ex Pręciosa
c ognouerunt, quia — ut Apostolus ait — nihil ad perfectum adduxit
Lex. Cum autem panem benediceret et frangeret et porrigeret, cognouerunt. Cognouerunt
utique, quod ipse sit, quem prophetę uenturum prędixerunt, quem uenisse miracula testabantur.
Magis itaque cognitus est Iesus in Euangelio pręsentia corporali quam in Lege uaticiniis
prophetarum aut figuris sacrificiorum rerumque
utique, quod ipse sit, quem prophetę uenturum prędixerunt, quem uenisse miracula testabantur.
Magis itaque cognitus est Iesus in Euangelio pręsentia corporali quam in Lege uaticiniis
prophetarum aut figuris sacrificiorum rerumque gestarum, in quibus designabatur uenturus. Vis
et tu cognoscere eum in pane isto benedicto? Crede, et cognouisti. Verum est enim, quod dictum
est a propheta: Nisi credideritis, non intelligetis.
Porro, quoniam Dominum iam passibili ac mortali conditione exutum pręsentia, qua uisibilis
erat, non
quem uenisse miracula testabantur.
Magis itaque cognitus est Iesus in Euangelio pręsentia corporali quam in Lege uaticiniis
prophetarum aut figuris sacrificiorum rerumque gestarum, in quibus designabatur uenturus. Vis
et tu cognoscere eum in pane isto benedicto? Crede, et cognouisti. Verum est enim, quod dictum
est a propheta: Nisi credideritis, non intelligetis.
Porro, quoniam Dominum iam passibili ac mortali conditione exutum pręsentia, qua uisibilis
erat, non oportebat diutius com mortalibus morari, continuo
Verum est enim, quod dictum
est a propheta: Nisi credideritis, non intelligetis.
Porro, quoniam Dominum iam passibili ac mortali conditione exutum pręsentia, qua uisibilis
erat, non oportebat diutius com mortalibus morari, continuo sequitur: Et ipse euanuit ex
oculis eorum. Subtrahendo autem eis spectaculum sui auxit desyderium et passionis,
quam in animo, dum cum illo ambularent, senserant, in se reuersi recordantur. Et dixerunt ad
inuicem: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in uia
Porro, quoniam Dominum iam passibili ac mortali conditione exutum pręsentia, qua uisibilis
erat, non oportebat diutius com mortalibus morari, continuo sequitur: Et ipse euanuit ex
oculis eorum. Subtrahendo autem eis spectaculum sui auxit desyderium et passionis,
quam in animo, dum cum illo ambularent, senserant, in se reuersi recordantur. Et dixerunt ad
inuicem: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in uia et aperiret nobis
Scripturas? Quisquis enim diuinę Scripturę lectione delectatur, tanto
qua uisibilis
erat, non oportebat diutius com mortalibus morari, continuo sequitur: Et ipse euanuit ex
oculis eorum. Subtrahendo autem eis spectaculum sui auxit desyderium et passionis,
quam in animo, dum cum illo ambularent, senserant, in se reuersi recordantur. Et dixerunt ad
inuicem: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in uia et aperiret nobis
Scripturas? Quisquis enim diuinę Scripturę lectione delectatur, tanto magis intimi
erga Deum amoris flamma succenditur, quanto ea, quę ibi referuntur, attentius
ipse euanuit ex
oculis eorum. Subtrahendo autem eis spectaculum sui auxit desyderium et passionis,
quam in animo, dum cum illo ambularent, senserant, in se reuersi recordantur. Et dixerunt ad
inuicem: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis, dum loqueretur in uia et aperiret nobis
Scripturas? Quisquis enim diuinę Scripturę lectione delectatur, tanto magis intimi
erga Deum amoris flamma succenditur, quanto ea, quę ibi referuntur, attentius auscultat,
diligentius consyderat, frequentius contemplatur. Hoc nobis testatur Dauid ad
Scripturę lectione delectatur, tanto magis intimi
erga Deum amoris flamma succenditur, quanto ea, quę ibi referuntur, attentius auscultat,
diligentius consyderat, frequentius contemplatur. Hoc nobis testatur Dauid ad Dominum dicens:
Ignitum eloquium tuum uehementer, et servus tuus dilexit illud. Quod si accendat
cor humanum sermo Christi, cum ab aliquo mortali doctore recitatur in ecclesia, quanto acrius
accendisse putari debet ab ipso sermonis autore prolatus, Christo, Dei Filio, iam mortis
uictore, iam a passibilitate mortalitateque
si accendat
cor humanum sermo Christi, cum ab aliquo mortali doctore recitatur in ecclesia, quanto acrius
accendisse putari debet ab ipso sermonis autore prolatus, Christo, Dei Filio, iam mortis
uictore, iam a passibilitate mortalitateque alieno, iam humanitate in gloriam euecta et per
diuinitatis, cui copulata est, uirtutem cunctis dominante? Ardebant igitur corda discipulorum
et satiari nequibant dulcedine uerborum, quę de ipsius Domini ore manantia auribus eorum
influebant et animas dubitatione tepidas atque frigentes ueritatis doctrina inflammabant.
accendisse putari debet ab ipso sermonis autore prolatus, Christo, Dei Filio, iam mortis
uictore, iam a passibilitate mortalitateque alieno, iam humanitate in gloriam euecta et per
diuinitatis, cui copulata est, uirtutem cunctis dominante? Ardebant igitur corda discipulorum
et satiari nequibant dulcedine uerborum, quę de ipsius Domini ore manantia auribus eorum
influebant et animas dubitatione tepidas atque frigentes ueritatis doctrina inflammabant.
Eodem ergo mentis ardore, cum Dominus ultra non comparuisset, incitati surgunt a conuiuio,
redeunt
iam a passibilitate mortalitateque alieno, iam humanitate in gloriam euecta et per
diuinitatis, cui copulata est, uirtutem cunctis dominante? Ardebant igitur corda discipulorum
et satiari nequibant dulcedine uerborum, quę de ipsius Domini ore manantia auribus eorum
influebant et animas dubitatione tepidas atque frigentes ueritatis doctrina inflammabant.
Eodem ergo mentis ardore, cum Dominus ultra non comparuisset, incitati surgunt a conuiuio,
redeunt Hierosolymam, conueniunt reliquos discipulos. Ab iis audiunt, quod
ueritatis doctrina inflammabant.
Eodem ergo mentis ardore, cum Dominus ultra non comparuisset, incitati surgunt a conuiuio,
redeunt Hierosolymam, conueniunt reliquos discipulos. Ab iis audiunt, quod
surrexit Dominus uere, et apparuit Symoni. Et ipsi narrabant, quę gesta erant in uia, et
quomodo cognouerunt eum in fractione panis.
Quando Symoni Petro sine aliis apparuerit, non est ab Euangelistis expressum. Apparuisse
autem ex hoc dicto constat simulque ex eo, quod Marcus narrat
inflammabant.
Eodem ergo mentis ardore, cum Dominus ultra non comparuisset, incitati surgunt a conuiuio,
redeunt Hierosolymam, conueniunt reliquos discipulos. Ab iis audiunt, quod
surrexit Dominus uere, et apparuit Symoni. Et ipsi narrabant, quę gesta erant in uia, et
quomodo cognouerunt eum in fractione panis.
Quando Symoni Petro sine aliis apparuerit, non est ab Euangelistis expressum. Apparuisse
autem ex hoc dicto constat simulque ex eo, quod Marcus narrat angelum dixisse
cum Dominus ultra non comparuisset, incitati surgunt a conuiuio,
redeunt Hierosolymam, conueniunt reliquos discipulos. Ab iis audiunt, quod
surrexit Dominus uere, et apparuit Symoni. Et ipsi narrabant, quę gesta erant in uia, et
quomodo cognouerunt eum in fractione panis.
Quando Symoni Petro sine aliis apparuerit, non est ab Euangelistis expressum. Apparuisse
autem ex hoc dicto constat simulque ex eo, quod Marcus narrat angelum dixisse mulieribus:
Ite, dicite discipulis
quomodo cognouerunt eum in fractione panis.
Quando Symoni Petro sine aliis apparuerit, non est ab Euangelistis expressum. Apparuisse
autem ex hoc dicto constat simulque ex eo, quod Marcus narrat angelum dixisse mulieribus:
Ite, dicite discipulis eius et Petro. Cum priuatim Petrum nominet, innuere
uoluit Dominum suam apparitionem Petro prius quam aliis discipulis oblaturum. Prior enim
consolandus erat, quem gemini uis doloris oppresserat: tum ex Domini desyderio, tum ex
negationis peccato. Discipuli igitur, dum Petro,
consolandus erat, quem gemini uis doloris oppresserat: tum ex Domini desyderio, tum ex
negationis peccato. Discipuli igitur, dum Petro, cui iam apparuerat Dominus, credunt, ingenti
afficiebantur gaudio; quod quidem istorum duorum insecuta auxit narratio ordine cuncta
referentium, et quę in uia ambulantes audierant, et quę in conuiuio cognouerant. Nos quoque,
si in fractione panis, in communicatione corporis et sanguinis Domini nosse ipsum uolumus,
confiteri cum poenitentię dolore oportet peccata nostra, quę in huius uia uitę commissa
perpetrataque
oppresserat: tum ex Domini desyderio, tum ex
negationis peccato. Discipuli igitur, dum Petro, cui iam apparuerat Dominus, credunt, ingenti
afficiebantur gaudio; quod quidem istorum duorum insecuta auxit narratio ordine cuncta
referentium, et quę in uia ambulantes audierant, et quę in conuiuio cognouerant. Nos quoque,
si in fractione panis, in communicatione corporis et sanguinis Domini nosse ipsum uolumus,
confiteri cum poenitentię dolore oportet peccata nostra, quę in huius uia uitę commissa
perpetrataque fuisse recordamur, atque ita ueniam
cui iam apparuerat Dominus, credunt, ingenti
afficiebantur gaudio; quod quidem istorum duorum insecuta auxit narratio ordine cuncta
referentium, et quę in uia ambulantes audierant, et quę in conuiuio cognouerant. Nos quoque,
si in fractione panis, in communicatione corporis et sanguinis Domini nosse ipsum uolumus,
confiteri cum poenitentię dolore oportet peccata nostra, quę in huius uia uitę commissa
perpetrataque fuisse recordamur, atque ita ueniam consecuti usque ad uidendam resurrectionis
eius immensam ineffabilemque gloriam perueniemus.
uitę commissa
perpetrataque fuisse recordamur, atque ita ueniam consecuti usque ad uidendam resurrectionis
eius immensam ineffabilemque gloriam perueniemus.
Post hęc Euangelista Lucas consequenter ait: Dum autem hęc loquuntur, stetit Iesus in
medio eorum, et dixit eis: Pax uobis. Hanc eius apparitionem Ioannes diffusius
exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus.
Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent
clausę, ubi erant
loquuntur, stetit Iesus in
medio eorum, et dixit eis: Pax uobis. Hanc eius apparitionem Ioannes diffusius
exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus.
Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent
clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et stetit in
medio, et dixit eis: Pax uobis. Iam Maria, iam Petrus, iam duo a castello reuersi
nunciarant Dominum resurrexisse, illi tamen, qui nondum ipsum uiderant post
Ioannes diffusius
exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus.
Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent
clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et stetit in
medio, et dixit eis: Pax uobis. Iam Maria, iam Petrus, iam duo a castello reuersi
nunciarant Dominum resurrexisse, illi tamen, qui nondum ipsum uiderant post sepulturam uiuum,
suspenso adhuc animo circa resurrectionis fidem fluctuabant. De quibus Marcus
exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus.
Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent
clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et stetit in
medio, et dixit eis: Pax uobis. Iam Maria, iam Petrus, iam duo a castello reuersi
nunciarant Dominum resurrexisse, illi tamen, qui nondum ipsum uiderant post sepulturam uiuum,
suspenso adhuc animo circa resurrectionis fidem fluctuabant. De quibus Marcus testatur, quod
nec istis
nec istis quidem duobus crediderant. Nolens tamen Dominus eos in incredulitate relinquere,
ingressus est ad eos foribus clausis, quia etiam de clauso sepulchro surrexerat, ut uel hoc
miraculo instructi ipsum esse crederent, qui sępe illis s pectantibus
incredibilia et aliis factu impossibilia facere consuesset. Cumque conturbati —
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum.
eos foribus clausis, quia etiam de clauso sepulchro surrexerat, ut uel hoc
miraculo instructi ipsum esse crederent, qui sępe illis s pectantibus
incredibilia et aliis factu impossibilia facere consuesset. Cumque conturbati —
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset,
instructi ipsum esse crederent, qui sępe illis s pectantibus
incredibilia et aliis factu impossibilia facere consuesset. Cumque conturbati —
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus
s pectantibus
incredibilia et aliis factu impossibilia facere consuesset. Cumque conturbati —
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et
factu impossibilia facere consuesset. Cumque conturbati —
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod
Cumque conturbati —
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat,
sicut Lucas ait — et conterriti existimarent se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum
se spiritum uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute
dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia
manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia corpus
uisibile et palpabile se habere ostendit, et uulnerum, quę in cruce passus
meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia corpus
uisibile et palpabile se habere ostendit, et uulnerum, quę in cruce passus fuerat,
et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia corpus
uisibile et palpabile se habere ostendit, et uulnerum, quę in cruce passus fuerat, cicatrices
monstrauit. Ac non sum — inquit — spiritus; homo sum carne et
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia corpus
uisibile et palpabile se habere ostendit, et uulnerum, quę in cruce passus fuerat, cicatrices
monstrauit. Ac non sum — inquit — spiritus; homo sum carne et ossibus constans. In his reuersa
anima mortuum corpus uiuificauit, uiuificatum diuinitas nunquam ab eo discedens glorificauit,
ne
probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia corpus
uisibile et palpabile se habere ostendit, et uulnerum, quę in cruce passus fuerat, cicatrices
monstrauit. Ac non sum — inquit — spiritus; homo sum carne et ossibus constans. In his reuersa
anima mortuum corpus uiuificauit, uiuificatum diuinitas nunquam ab eo discedens glorificauit,
ne deinceps pati uel mori posset.
et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non potuit; hominem, quia corpus
uisibile et palpabile se habere ostendit, et uulnerum, quę in cruce passus fuerat, cicatrices
monstrauit. Ac non sum — inquit — spiritus; homo sum carne et ossibus constans. In his reuersa
anima mortuum corpus uiuificauit, uiuificatum diuinitas nunquam ab eo discedens glorificauit,
ne deinceps pati uel mori posset. Gauisi sunt ergo discipuli — ut Ioannes ait
— uiso Domino. Veruntamen
uiuificatum diuinitas nunquam ab eo discedens glorificauit,
ne deinceps pati uel mori posset. Gauisi sunt ergo discipuli — ut Ioannes ait
— uiso Domino. Veruntamen adhuc quibusdam — sicut scribit Lucas —
non credentibus et mirantibus prę gaudio dixit: Habetis hic aliquid, quod manducetur?
Quasi diceret: Non creditis uisui, non creditis tactui, et me spiritum putatis.
Spiritus cibo non utitur. Saltem cum manducantem uideatis, me uerum corpus habere credite.
At
ut Ioannes ait
— uiso Domino. Veruntamen adhuc quibusdam — sicut scribit Lucas —
non credentibus et mirantibus prę gaudio dixit: Habetis hic aliquid, quod manducetur?
Quasi diceret: Non creditis uisui, non creditis tactui, et me spiritum putatis.
Spiritus cibo non utitur. Saltem cum manducantem uideatis, me uerum corpus habere credite.
At illi — inquit — obtulerunt ei
partem piscis assi et fauum mellis. Hic tam simplex cibus frugalitatem
Quasi diceret: Non creditis uisui, non creditis tactui, et me spiritum putatis.
Spiritus cibo non utitur. Saltem cum manducantem uideatis, me uerum corpus habere credite.
At illi — inquit — obtulerunt ei
partem piscis assi et fauum mellis. Hic tam simplex cibus frugalitatem testatur
apostolorum. Pauperis mensę epulas apponunt, et eas quidem perexiguas: partem piscis et fauum
mellis. His enim contenti non, quod gulę blandiretur, quęrebant, sed tantum quod necessarium
erat ad uitę
Saltem cum manducantem uideatis, me uerum corpus habere credite.
At illi — inquit — obtulerunt ei
partem piscis assi et fauum mellis. Hic tam simplex cibus frugalitatem testatur
apostolorum. Pauperis mensę epulas apponunt, et eas quidem perexiguas: partem piscis et fauum
mellis. His enim contenti non, quod gulę blandiretur, quęrebant, sed tantum quod necessarium
erat ad uitę
In uitium gulę
sustentationem.
Non opiparos poscebant
corpus habere credite.
At illi — inquit — obtulerunt ei
partem piscis assi et fauum mellis. Hic tam simplex cibus frugalitatem testatur
apostolorum. Pauperis mensę epulas apponunt, et eas quidem perexiguas: partem piscis et fauum
mellis. His enim contenti non, quod gulę blandiretur, quęrebant, sed tantum quod necessarium
erat ad uitę
In uitium gulę
sustentationem.
Non opiparos poscebant apparatus, non eis negocium erat cum
cupedinariis, non glandia, non
abdomina curabant, non tuceta ambrosium saporem redolentia, non Chia, non Phalerna uina aut
his exquisitiora appetebant, sed eo duntaxat poculo, quod sitim sedaret, utebantur.
Confer nunc cum hac luxuria eorum parsimoniam, et exclamabis: O tempora, o mores! Vicem
apostolorum gerunt, qui non apostolorum Domino, sed uentri suo seruiunt. Locum discipulorum
Christi obtinent, qui non, quomodo sanctius, sed quomodo lautius luxuriosiusque uiuant,
discunt.
Manducauit autem Dominus post
suos in credendo magis firmos redderet. Neque enim cibo potuue opus erit post
resurrectionem. Mortalia corpora his indigent, ne fame sitique concidant ac dissoluantur.
Facta autem immortalia mortalis naturę alimenta non requirent neque ui ulla corrumpi poterunt.
Sentient tamen et mali poenam, quam merentur, et boni gaudium, quod Domino largiente
percipient. Mysterium autem piscis assi et faui mellis ad passionem et resurrectionem Domini
pertinere reor. In illa enim assatus et extinctus mortis pertulit amaritudinem. Ista autem
gloriosę resurrectionis
redderet. Neque enim cibo potuue opus erit post
resurrectionem. Mortalia corpora his indigent, ne fame sitique concidant ac dissoluantur.
Facta autem immortalia mortalis naturę alimenta non requirent neque ui ulla corrumpi poterunt.
Sentient tamen et mali poenam, quam merentur, et boni gaudium, quod Domino largiente
percipient. Mysterium autem piscis assi et faui mellis ad passionem et resurrectionem Domini
pertinere reor. In illa enim assatus et extinctus mortis pertulit amaritudinem. Ista autem
gloriosę resurrectionis dulcedine lugentium discipulorum
his indigent, ne fame sitique concidant ac dissoluantur.
Facta autem immortalia mortalis naturę alimenta non requirent neque ui ulla corrumpi poterunt.
Sentient tamen et mali poenam, quam merentur, et boni gaudium, quod Domino largiente
percipient. Mysterium autem piscis assi et faui mellis ad passionem et resurrectionem Domini
pertinere reor. In illa enim assatus et extinctus mortis pertulit amaritudinem. Ista autem
gloriosę resurrectionis dulcedine lugentium discipulorum consolatus est corda, in gaudium
conuertens moerorem. Vel piscis assus et fauus
concidant ac dissoluantur.
Facta autem immortalia mortalis naturę alimenta non requirent neque ui ulla corrumpi poterunt.
Sentient tamen et mali poenam, quam merentur, et boni gaudium, quod Domino largiente
percipient. Mysterium autem piscis assi et faui mellis ad passionem et resurrectionem Domini
pertinere reor. In illa enim assatus et extinctus mortis pertulit amaritudinem. Ista autem
gloriosę resurrectionis dulcedine lugentium discipulorum consolatus est corda, in gaudium
conuertens moerorem. Vel piscis assus et fauus mellis duo Testamenta sunt,
naturę alimenta non requirent neque ui ulla corrumpi poterunt.
Sentient tamen et mali poenam, quam merentur, et boni gaudium, quod Domino largiente
percipient. Mysterium autem piscis assi et faui mellis ad passionem et resurrectionem Domini
pertinere reor. In illa enim assatus et extinctus mortis pertulit amaritudinem. Ista autem
gloriosę resurrectionis dulcedine lugentium discipulorum consolatus est corda, in gaudium
conuertens moerorem. Vel piscis assus et fauus mellis duo Testamenta sunt, in altero promissio
liberationis non absque tedio diutinę
assi et faui mellis ad passionem et resurrectionem Domini
pertinere reor. In illa enim assatus et extinctus mortis pertulit amaritudinem. Ista autem
gloriosę resurrectionis dulcedine lugentium discipulorum consolatus est corda, in gaudium
conuertens moerorem. Vel piscis assus et fauus mellis duo Testamenta sunt, in altero promissio
liberationis non absque tedio diutinę expectationis, in altero promissi exibitio cum lętitia
et exultatione omnium, quos Christus liberauit. Vel piscis assus martyria futura designabat in
illis, qui pro nomine Iesu
gloriosę resurrectionis dulcedine lugentium discipulorum consolatus est corda, in gaudium
conuertens moerorem. Vel piscis assus et fauus mellis duo Testamenta sunt, in altero promissio
liberationis non absque tedio diutinę expectationis, in altero promissi exibitio cum lętitia
et exultatione omnium, quos Christus liberauit. Vel piscis assus martyria futura designabat in
illis, qui pro nomine Iesu persecutionem in terra passuri erant. Fauus autem mellis ęternę
retributionis dulcedinem in cęlesti regno futuram indicabat. Vel piscis in mari fluitans
in cęlesti regno futuram indicabat. Vel piscis in mari fluitans
populus gentilis erat, in amaritudine idolatrię immersus, qui, postquam ad Christum conuersus
est, ardore diuini amoris assari coepit, cupiens mori pro Christo, ut cum Christo uiueret.
Fauus uero, quia cera et melle constat, uidentur esse Iudei in Christum credentes, antea
quidem Legis cerimoniis dediti, deinde Euangelii iugum suaue portantes Christumque pascentes
fidei fructu atque uirtutum. Hi reliquię illę* fuerunt populi Israhel, quę saluę factę sunt,
aliis in incredulitate
aliis in incredulitate stulte admodum irrationabiliterque *corr. ex ille
obduratis, dum Messiam expectare absentem malunt quam pręsentem* recipere siue,
ut apertius dicam, dum eligunt perire potius quam saluari.
Et cum manducasset — inquit — coram eis, sumens reliquias dedit eis.
Et hoc sane innuebat aliquid in illis, qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur
salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc
fuit
obduratis, dum Messiam expectare absentem malunt quam pręsentem* recipere siue,
ut apertius dicam, dum eligunt perire potius quam saluari.
Et cum manducasset — inquit — coram eis, sumens reliquias dedit eis.
Et hoc sane innuebat aliquid in illis, qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur
salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc
fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea
quam saluari.
Et cum manducasset — inquit — coram eis, sumens reliquias dedit eis.
Et hoc sane innuebat aliquid in illis, qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur
salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc
fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea
Christum euangelizantibus conuertendus, et hoc est sumere reliquias atque eis dare. Hoc ipsum
et in illo conuiuio, in quo turbam paucis panibus Dominus
Et cum manducasset — inquit — coram eis, sumens reliquias dedit eis.
Et hoc sane innuebat aliquid in illis, qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur
salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc
fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea
Christum euangelizantibus conuertendus, et hoc est sumere reliquias atque eis dare. Hoc ipsum
et in illo conuiuio, in quo turbam paucis panibus Dominus ipse saturauit,
qui credituri erant, futurum. Dominus enim alitur
salute fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc
fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea
Christum euangelizantibus conuertendus, et hoc est sumere reliquias atque eis dare. Hoc ipsum
et in illo conuiuio, in quo turbam paucis panibus Dominus ipse saturauit, sed apostoli
reliquias collegerunt, existimo fuisse significatum.
Post porrectas reliquias dixit ad eos: Hęc sunt uerba, quę locutus sum ad
fidelium. Multa pręcipit facienda, multa ipse facit, et uerbis docens et exemplo. Hoc
fuit coram discipulis manducare. Restabat plurimus Iudeorum gentiliumque populus, ipsis postea
Christum euangelizantibus conuertendus, et hoc est sumere reliquias atque eis dare. Hoc ipsum
et in illo conuiuio, in quo turbam paucis panibus Dominus ipse saturauit, sed apostoli
reliquias collegerunt, existimo fuisse significatum.
Post porrectas reliquias dixit ad eos: Hęc sunt uerba, quę locutus sum ad uos, cum
adhuc essem uobiscum, quoniam necesse est
Dominus ipse saturauit, sed apostoli
reliquias collegerunt, existimo fuisse significatum.
Post porrectas reliquias dixit ad eos: Hęc sunt uerba, quę locutus sum ad uos, cum
adhuc essem uobiscum, quoniam necesse est impleri omnia, quę scripta sunt in Lege Moysi et
prophetis et psalmis de me. Sufficiebant ad fidem resurrectionis faciendam pręmisa
argumenta, uoluit tamen etiam Scripturarum autoritete illa roborare. Hęc sunt —
inquit — uerba, quę locutus sum ad uos, cum adhuc essem uobiscum; hoc est,
sed apostoli
reliquias collegerunt, existimo fuisse significatum.
Post porrectas reliquias dixit ad eos: Hęc sunt uerba, quę locutus sum ad uos, cum
adhuc essem uobiscum, quoniam necesse est impleri omnia, quę scripta sunt in Lege Moysi et
prophetis et psalmis de me. Sufficiebant ad fidem resurrectionis faciendam pręmisa
argumenta, uoluit tamen etiam Scripturarum autoritete illa roborare. Hęc sunt —
inquit — uerba, quę locutus sum ad uos, cum adhuc essem uobiscum; hoc est, cum
essem
de me. Sufficiebant ad fidem resurrectionis faciendam pręmisa
argumenta, uoluit tamen etiam Scripturarum autoritete illa roborare. Hęc sunt —
inquit — uerba, quę locutus sum ad uos, cum adhuc essem uobiscum; hoc est, cum
essem passibilis et mortalis, sicut nunc estis uos. Tunc a me didicistis, quia impleri oportet
Scripturas, in quibus de me fuit prophetatum. Quomodo ergo perfidi Iudei Moysi uel prophetis
uel psalmis credunt, si eum negant, in quo impleta sunt, quę ipsi illic implenda legunt? Aut
quomodo ex hoc
magicis artibus usum? Si enim multo ante, quid facturus esset in hoc
mundo, predictum sit, quomodo, antequam natus esset, magica uti potuit, qua prophetarum mentem
moueret, ut talia de ipso diuinarent futura? Aut si necdum natus id potuit, dicant, cui unquam
magorum hoc contigit, et cum neminem inuenerint, cogitent in isto, de quo tot ante seculis est
prędicatum, aliquid supra magos fuisse, et eundem credendo adorent, qui et *corr. ex
presentem
a nte tempora Deus erat et in tempore homo factus Deus esse non
esset, magica uti potuit, qua prophetarum mentem
moueret, ut talia de ipso diuinarent futura? Aut si necdum natus id potuit, dicant, cui unquam
magorum hoc contigit, et cum neminem inuenerint, cogitent in isto, de quo tot ante seculis est
prędicatum, aliquid supra magos fuisse, et eundem credendo adorent, qui et *corr. ex
presentem
a nte tempora Deus erat et in tempore homo factus Deus esse non desiit.
Tunc — inquit — aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas.
mentem
moueret, ut talia de ipso diuinarent futura? Aut si necdum natus id potuit, dicant, cui unquam
magorum hoc contigit, et cum neminem inuenerint, cogitent in isto, de quo tot ante seculis est
prędicatum, aliquid supra magos fuisse, et eundem credendo adorent, qui et *corr. ex
presentem
a nte tempora Deus erat et in tempore homo factus Deus esse non desiit.
Tunc — inquit — aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas.
Nihil profuisset audire
cui unquam
magorum hoc contigit, et cum neminem inuenerint, cogitent in isto, de quo tot ante seculis est
prędicatum, aliquid supra magos fuisse, et eundem credendo adorent, qui et *corr. ex
presentem
a nte tempora Deus erat et in tempore homo factus Deus esse non desiit.
Tunc — inquit — aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas.
Nihil profuisset audire Scripturas, nisi intelligeretur, quod scriptum fuerat. Qui adduxit eas
in testimonium sui, is et
erat et in tempore homo factus Deus esse non desiit.
Tunc — inquit — aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas.
Nihil profuisset audire Scripturas, nisi intelligeretur, quod scriptum fuerat. Qui adduxit eas
in testimonium sui, is et intelligentię ipsarum donum contulit, in omnibus potens, in omnibus,
supra quam dici queat, admirabilis. Infusa ergo prius intelligentię luce dixit eis:
Quoniam sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati et resurgere a mortuis tertia
die. Passus est enim,
nisi intelligeretur, quod scriptum fuerat. Qui adduxit eas
in testimonium sui, is et intelligentię ipsarum donum contulit, in omnibus potens, in omnibus,
supra quam dici queat, admirabilis. Infusa ergo prius intelligentię luce dixit eis:
Quoniam sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati et resurgere a mortuis tertia
die. Passus est enim, ut elogium illud maledictionis antiquę deleret, resurrexit, ut
benedictionem induceret. Atque ita, ubi abundauerat peccatum, superabundauit et gratia. Hoc
autem fuit maxime necessarium ad
scriptum fuerat. Qui adduxit eas
in testimonium sui, is et intelligentię ipsarum donum contulit, in omnibus potens, in omnibus,
supra quam dici queat, admirabilis. Infusa ergo prius intelligentię luce dixit eis:
Quoniam sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati et resurgere a mortuis tertia
die. Passus est enim, ut elogium illud maledictionis antiquę deleret, resurrexit, ut
benedictionem induceret. Atque ita, ubi abundauerat peccatum, superabundauit et gratia. Hoc
autem fuit maxime necessarium ad salutem generis humani, quod in
luce dixit eis:
Quoniam sic scriptum est, et sic oportebat Christum pati et resurgere a mortuis tertia
die. Passus est enim, ut elogium illud maledictionis antiquę deleret, resurrexit, ut
benedictionem induceret. Atque ita, ubi abundauerat peccatum, superabundauit et gratia. Hoc
autem fuit maxime necessarium ad salutem generis humani, quod in peccati diluuio super omnem
terram effuso desperabat.* Sequitur: Et
prędicare in nomine eius poenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes,
incipientibus ab
illud maledictionis antiquę deleret, resurrexit, ut
benedictionem induceret. Atque ita, ubi abundauerat peccatum, superabundauit et gratia. Hoc
autem fuit maxime necessarium ad salutem generis humani, quod in peccati diluuio super omnem
terram effuso desperabat.* Sequitur: Et
prędicare in nomine eius poenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes,
incipientibus ab Hierosolyma. Eleganter in his Euangelicę obseruationis ordo
exprimitur. Pręcedit enim prędicatio, prędicationem sequitur poenitentia, poenitentiam
induceret. Atque ita, ubi abundauerat peccatum, superabundauit et gratia. Hoc
autem fuit maxime necessarium ad salutem generis humani, quod in peccati diluuio super omnem
terram effuso desperabat.* Sequitur: Et
prędicare in nomine eius poenitentiam et remissionem peccatorum in omnes gentes,
incipientibus ab Hierosolyma. Eleganter in his Euangelicę obseruationis ordo
exprimitur. Pręcedit enim prędicatio, prędicationem sequitur poenitentia, poenitentiam
remissio. Quomodo crederent, nisi esset prędicatum? Quomodo
Pręcedit enim prędicatio, prędicationem sequitur poenitentia, poenitentiam
remissio. Quomodo crederent, nisi esset prędicatum? Quomodo poenitentiam agerent, nisi
credidissent? Quomodo denique ueniam peccatorum consequerentur, nisi de iis doluissent?
Prędicant quidem et heretici poenitentiam, sed non in nomine eius, per quem fit remissio. Et
cum ab eo deuient, eorum poenitentia non proficit ad ueniam. Oportebat igitur prędicare, sed
in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere.
In omnes genets
poenitentiam
remissio. Quomodo crederent, nisi esset prędicatum? Quomodo poenitentiam agerent, nisi
credidissent? Quomodo denique ueniam peccatorum consequerentur, nisi de iis doluissent?
Prędicant quidem et heretici poenitentiam, sed non in nomine eius, per quem fit remissio. Et
cum ab eo deuient, eorum poenitentia non proficit ad ueniam. Oportebat igitur prędicare, sed
in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere.
In omnes genets
— inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in
peccatorum consequerentur, nisi de iis doluissent?
Prędicant quidem et heretici poenitentiam, sed non in nomine eius, per quem fit remissio. Et
cum ab eo deuient, eorum poenitentia non proficit ad ueniam. Oportebat igitur prędicare, sed
in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere.
In omnes genets
— inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur,
dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius
nominantur gentes,
Et
cum ab eo deuient, eorum poenitentia non proficit ad ueniam. Oportebat igitur prędicare, sed
in nomine Domini, qui potest ignoscere et peccata delere.
In omnes genets
— inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur,
dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius
nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis
repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari
genets
— inquit — incipientibus ab Hierosolyma. Et in his, ut mihi uidetur,
dictis ordo seruatus est saluandorum. Iudeis non credentibus gentes crediderunt. Iccirco prius
nominantur gentes, deinde hi, quibus prędicari est coeptum. Sic enim et apostoli, cum a Iudeis
repellerentur, dixerunt: Vobis prius oportuit prędicari uerbum Dei, sed quoniam uos eo
indignos facitis, ecce conuertimur ad gentes.
*corr. ex disperabat
Quare autem
carnem
genitus minus suos quam alienos dilexisse uideretur aut in illos mortis suę uindictam
appetisse, pro quibus orauerat in cruce. Pręterea iis primum ostendi debuit, qui de ipsius
aduentu Scripturas habebant, ut* cognita diuinorum sententia eloquiorum facilius crederent, et
ipsę gentes, cum eos, qui Iesum crucifixerunt, a morte suscitatum adorare uidissent, promptius
ad eiusdem fidei sacramentum confluerent. Inexcusabilis est igitur Iudeorum error, qui, primi
ad coenam patrisfamilias uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium
eloquiorum facilius crederent, et
ipsę gentes, cum eos, qui Iesum crucifixerunt, a morte suscitatum adorare uidissent, promptius
ad eiusdem fidei sacramentum confluerent. Inexcusabilis est igitur Iudeorum error, qui, primi
ad coenam patrisfamilias uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium meritum,
qui, quod primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam
Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere, pro cuius
confessione a persecutoribus tormenta et mortem pati non dubiratent
qui Iesum crucifixerunt, a morte suscitatum adorare uidissent, promptius
ad eiusdem fidei sacramentum confluerent. Inexcusabilis est igitur Iudeorum error, qui, primi
ad coenam patrisfamilias uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium meritum,
qui, quod primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam
Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere, pro cuius
confessione a persecutoribus tormenta et mortem pati non dubiratent . Facti sunt
igitur nouissimi primi, et primi
uocati uenire contempserunt, et grande profecto gentilium meritum,
qui, quod primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam
Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere, pro cuius
confessione a persecutoribus tormenta et mortem pati non dubiratent . Facti sunt
igitur nouissimi primi, et primi nouissimi. In propria enim uenit Dominus, et sui eum non
receperunt,** sed alieni, ut, qui filii irę fuerunt, in adoptionem uenirent filiorum Dei.
Et quoniam apostolis predicationis
primi Legis et prophetarum munere donati refutarunt, hoc ipsi, cum nullam
Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere, pro cuius
confessione a persecutoribus tormenta et mortem pati non dubiratent . Facti sunt
igitur nouissimi primi, et primi nouissimi. In propria enim uenit Dominus, et sui eum non
receperunt,** sed alieni, ut, qui filii irę fuerunt, in adoptionem uenirent filiorum Dei.
Et quoniam apostolis predicationis officium delegandum erat, uos — inquit —
testes estis
hoc ipsi, cum nullam
Scripturarum cognitionem haberent, primi amplexi sunt, testantes eum uiuere, pro cuius
confessione a persecutoribus tormenta et mortem pati non dubiratent . Facti sunt
igitur nouissimi primi, et primi nouissimi. In propria enim uenit Dominus, et sui eum non
receperunt,** sed alieni, ut, qui filii irę fuerunt, in adoptionem uenirent filiorum Dei.
Et quoniam apostolis predicationis officium delegandum erat, uos — inquit —
testes estis horum. Et ego mittam promissum Patris mei in uos. Vos
confessione a persecutoribus tormenta et mortem pati non dubiratent . Facti sunt
igitur nouissimi primi, et primi nouissimi. In propria enim uenit Dominus, et sui eum non
receperunt,** sed alieni, ut, qui filii irę fuerunt, in adoptionem uenirent filiorum Dei.
Et quoniam apostolis predicationis officium delegandum erat, uos — inquit —
testes estis horum. Et ego mittam promissum Patris mei in uos. Vos autem sedete in
ciuitate, quoadusque induamini uirtute ex alto. Apostoli sancti testes fuerunt
passionis
primi nouissimi. In propria enim uenit Dominus, et sui eum non
receperunt,** sed alieni, ut, qui filii irę fuerunt, in adoptionem uenirent filiorum Dei.
Et quoniam apostolis predicationis officium delegandum erat, uos — inquit —
testes estis horum. Et ego mittam promissum Patris mei in uos. Vos autem sedete in
ciuitate, quoadusque induamini uirtute ex alto. Apostoli sancti testes fuerunt
passionis et resurrectionis. Sed quia testimonium ferre uel aduersus Iudeos inuidię in
Christum ueneno infectos uel aduersus
quoniam apostolis predicationis officium delegandum erat, uos — inquit —
testes estis horum. Et ego mittam promissum Patris mei in uos. Vos autem sedete in
ciuitate, quoadusque induamini uirtute ex alto. Apostoli sancti testes fuerunt
passionis et resurrectionis. Sed quia testimonium ferre uel aduersus Iudeos inuidię in
Christum ueneno infectos uel aduersus gentes idolatrię errore subuersas minime tutum
uidebatur, et humana fragilitas in uitę contemptum aliquid moliri non audebat, ego
— inquit —
in
ciuitate, quoadusque induamini uirtute ex alto. Apostoli sancti testes fuerunt
passionis et resurrectionis. Sed quia testimonium ferre uel aduersus Iudeos inuidię in
Christum ueneno infectos uel aduersus gentes idolatrię errore subuersas minime tutum
uidebatur, et humana fragilitas in uitę contemptum aliquid moliri non audebat, ego
— inquit — mittam promissum Patris mei in uos. Hoc illud est, quod alibi
ait: Dabo uobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere omnes aduersarii
uestri.
uel aduersus gentes idolatrię errore subuersas minime tutum
uidebatur, et humana fragilitas in uitę contemptum aliquid moliri non audebat, ego
— inquit — mittam promissum Patris mei in uos. Hoc illud est, quod alibi
ait: Dabo uobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere omnes aduersarii
uestri.
Vt ergo Spiritus Sancti armis muniti non timeant eos, qui occidunt corpus, animam autem non
possunt occidere, sed eum potius uereantur, qui potest corpus et animam *corr. ex
alibi
ait: Dabo uobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere omnes aduersarii
uestri.
Vt ergo Spiritus Sancti armis muniti non timeant eos, qui occidunt corpus, animam autem non
possunt occidere, sed eum potius uereantur, qui potest corpus et animam *corr. ex
et
**corr. ex recęperunt
simul mittere in gehennam, ut — inquam — hunc timeant, huius iussis pareant et
inimicorum minas magno animo contemnant, uos — inquit —
et sapientiam, cui non poterunt resistere omnes aduersarii
uestri.
Vt ergo Spiritus Sancti armis muniti non timeant eos, qui occidunt corpus, animam autem non
possunt occidere, sed eum potius uereantur, qui potest corpus et animam *corr. ex
et
**corr. ex recęperunt
simul mittere in gehennam, ut — inquam — hunc timeant, huius iussis pareant et
inimicorum minas magno animo contemnant, uos — inquit — sedete in ciutate,
quoadusque
animam autem non
possunt occidere, sed eum potius uereantur, qui potest corpus et animam *corr. ex
et
**corr. ex recęperunt
simul mittere in gehennam, ut — inquam — hunc timeant, huius iussis pareant et
inimicorum minas magno animo contemnant, uos — inquit — sedete in ciutate,
quoadusque induamini uirtute ex alto. Nolite imbecillitati uestrę* confidere, sed
sedete in ciuitate nec ante ad euangelizandum egredimini quam auxilium uobis descendat a
minas magno animo contemnant, uos — inquit — sedete in ciutate,
quoadusque induamini uirtute ex alto. Nolite imbecillitati uestrę* confidere, sed
sedete in ciuitate nec ante ad euangelizandum egredimini quam auxilium uobis descendat a Deo
et induamini uirtute illa, quę ex timidis facit audaces, ex imbecillibus fortes, ex indoctis
doctos et omni sana scientia eruditos. Mystice manere in ciuitate
est ab Ecclesię unitate non discedere. De qua ait Propheta: Gloriosa dicta
sunt de te,
induamini uirtute ex alto. Nolite imbecillitati uestrę* confidere, sed
sedete in ciuitate nec ante ad euangelizandum egredimini quam auxilium uobis descendat a Deo
et induamini uirtute illa, quę ex timidis facit audaces, ex imbecillibus fortes, ex indoctis
doctos et omni sana scientia eruditos. Mystice manere in ciuitate
est ab Ecclesię unitate non discedere. De qua ait Propheta: Gloriosa dicta
sunt de te, ciuitas Dei. Tunc autem de ciuitate Dei gloriosa dicuntur, cum illi, qui
in ea congregantur,
amittuntque boni mercedem, dum
plus mali perpetrando destinantur ad poenam.
Sed uidendum nobis occurrit, quomodo Questio hic Dominus eos
expectare iubeat Spiritum Sanctum ex alto mittendum, cum in Ioanne sit scriptum:
Insufflauit et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum. Hoc ita soluendum reor:
unum esse Spiritum Sanctum, sed bona eius plurima. Quando ergo insufflauit, tunc gratiam eis
contulit remittendi peccata atque retinendi. Sequitur enim: Quorum remiseritis peccata,
remittuntur eis, et
et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum. Hoc ita soluendum reor:
unum esse Spiritum Sanctum, sed bona eius plurima. Quando ergo insufflauit, tunc gratiam eis
contulit remittendi peccata atque retinendi. Sequitur enim: Quorum remiseritis peccata,
remittuntur eis, et quorum retinueritis, retenta sunt. Quando autem de cęlo missus
uenit Spiritus Sanctus, donum acceperunt linguarum, diuersi idiomatis gentibus Euangelium
prędicaturi, doctrinę, ut Scripturas intelligerent, audacię, ne persecutores timerent,
miraculorum, quibus ea,
Sanctus, donum acceperunt linguarum, diuersi idiomatis gentibus Euangelium
prędicaturi, doctrinę, ut Scripturas intelligerent, audacię, ne persecutores timerent,
miraculorum, quibus ea, quę docent, uera esse testarentur, prophetię, ut futura quasi
pręsentia cernerent et, cum res exigeret, prędicerent, baptismi denique sacri, quo illi, qui
conuersi catethizatique essent, Ecclesię, cuius caput est Christus, membra fierent. Primum
ergo insufflauit ad peccatorum remissionem propter eos, qui iam *corr. ex
uestre
essent, Ecclesię, cuius caput est Christus, membra fierent. Primum
ergo insufflauit ad peccatorum remissionem propter eos, qui iam *corr. ex
uestre
c rediderant. Deinde misit, propter illos, qui credituri erant.
Et quoniam Spiritum a Patre promissum dixerat, ne eum a Patre tantum procedere putaremus,
insufflauit, ut a se quoque ipsum procedere doceret. Ad hęc etiam, ut cum Deo Patre se unum
esse monstraret, de quo in Genesi est scriptum: Formauit Dominus Deus hominem de limo
quoniam Spiritum a Patre promissum dixerat, ne eum a Patre tantum procedere putaremus,
insufflauit, ut a se quoque ipsum procedere doceret. Ad hęc etiam, ut cum Deo Patre se unum
esse monstraret, de quo in Genesi est scriptum: Formauit Dominus Deus hominem de limo
terrę, et inspirauit in faciem eius spiraculum uitę, et factus est homo in animam uiuentem.
Porro, cum spiraculum istud uitę beatioris homini per peccatum ablatum esset et in
aduentu Christi restitui deberet, rursum in faciem eorum inspirandum atque insufflandum fuit,
per quos
eum a Patre tantum procedere putaremus,
insufflauit, ut a se quoque ipsum procedere doceret. Ad hęc etiam, ut cum Deo Patre se unum
esse monstraret, de quo in Genesi est scriptum: Formauit Dominus Deus hominem de limo
terrę, et inspirauit in faciem eius spiraculum uitę, et factus est homo in animam uiuentem.
Porro, cum spiraculum istud uitę beatioris homini per peccatum ablatum esset et in
aduentu Christi restitui deberet, rursum in faciem eorum inspirandum atque insufflandum fuit,
per quos uiuificandi erant omnes, qui in mortis poena
se unum
esse monstraret, de quo in Genesi est scriptum: Formauit Dominus Deus hominem de limo
terrę, et inspirauit in faciem eius spiraculum uitę, et factus est homo in animam uiuentem.
Porro, cum spiraculum istud uitę beatioris homini per peccatum ablatum esset et in
aduentu Christi restitui deberet, rursum in faciem eorum inspirandum atque insufflandum fuit,
per quos uiuificandi erant omnes, qui in mortis poena conclusi fuerant. Sicut enim Christus
mortuus est et resurrexit, ita nos in Adam moriebamur, in Christo resurreximus. Cum autem
cum spiraculum istud uitę beatioris homini per peccatum ablatum esset et in
aduentu Christi restitui deberet, rursum in faciem eorum inspirandum atque insufflandum fuit,
per quos uiuificandi erant omnes, qui in mortis poena conclusi fuerant. Sicut enim Christus
mortuus est et resurrexit, ita nos in Adam moriebamur, in Christo resurreximus. Cum autem a
morte peccati suscitatis opus fuisset cognoscere tanti beneficii autorem, missus est spiritus
instruens ac suggerens omnia his ipsis, per quos alii docendi erant. Insufflauit igitur
Christus, ut in
autem a
morte peccati suscitatis opus fuisset cognoscere tanti beneficii autorem, missus est spiritus
instruens ac suggerens omnia his ipsis, per quos alii docendi erant. Insufflauit igitur
Christus, ut in peccato mortuos a morte liberaret. Misit, ut liberatis se notum faceret et per
sui notitiam usque ad Patrem, qui in cęlis est, perduceret. Nemo enim ascendit ad Patrem nisi
per Filium. Hic est uia, per quam ad cęlum itur. Hic est uita, per quam uiuitur in ęternum.
Postquam — sicut diximus — in medio apostolorum uenisset Dominus et
faceret et per
sui notitiam usque ad Patrem, qui in cęlis est, perduceret. Nemo enim ascendit ad Patrem nisi
per Filium. Hic est uia, per quam ad cęlum itur. Hic est uita, per quam uiuitur in ęternum.
Postquam — sicut diximus — in medio apostolorum uenisset Dominus et insufflasset et, quę
scripta sunt, exequeretur, subdit Euangelista et ait: Thomas autem, unus ex duodecim,
qui dicitur Didymus,* non erat cum eis, quando uenit Iesus. Aberat nempe Thomas,
quando uenit Iesus. Affuit autem, quando duo illi ab Amaus reuersi
sui notitiam usque ad Patrem, qui in cęlis est, perduceret. Nemo enim ascendit ad Patrem nisi
per Filium. Hic est uia, per quam ad cęlum itur. Hic est uita, per quam uiuitur in ęternum.
Postquam — sicut diximus — in medio apostolorum uenisset Dominus et insufflasset et, quę
scripta sunt, exequeretur, subdit Euangelista et ait: Thomas autem, unus ex duodecim,
qui dicitur Didymus,* non erat cum eis, quando uenit Iesus. Aberat nempe Thomas,
quando uenit Iesus. Affuit autem, quando duo illi ab Amaus reuersi inuenerunt — sicut
Nemo enim ascendit ad Patrem nisi
per Filium. Hic est uia, per quam ad cęlum itur. Hic est uita, per quam uiuitur in ęternum.
Postquam — sicut diximus — in medio apostolorum uenisset Dominus et insufflasset et, quę
scripta sunt, exequeretur, subdit Euangelista et ait: Thomas autem, unus ex duodecim,
qui dicitur Didymus,* non erat cum eis, quando uenit Iesus. Aberat nempe Thomas,
quando uenit Iesus. Affuit autem, quando duo illi ab Amaus reuersi inuenerunt — sicut Lucas
ait — undecim congregatos. Atque ita Ioannis
ita Ioannis Lucęque a uero non discrepat narratio, cum facile
appareat Thomam ipsum paruo temporis momento secessisse atque abeunte Domino redisse.
Sequitur: Dixerunt ergo ei alii discipuli: Vidimus Dominum. Ille autem dixit: Nisi
uidero in manibus eius fixuram clauorum et mittam digitum meum in locum clauorum, et mittam
manum meam in latus *corr. ex Dydimus
eius, non credam. Diuina credimus dispensatione factum, ne Thomas
crederet, ut per eum postea credentem alii magis in fide confirmarentur.
narratio, cum facile
appareat Thomam ipsum paruo temporis momento secessisse atque abeunte Domino redisse.
Sequitur: Dixerunt ergo ei alii discipuli: Vidimus Dominum. Ille autem dixit: Nisi
uidero in manibus eius fixuram clauorum et mittam digitum meum in locum clauorum, et mittam
manum meam in latus *corr. ex Dydimus
eius, non credam. Diuina credimus dispensatione factum, ne Thomas
crederet, ut per eum postea credentem alii magis in fide confirmarentur. Licet enim alii et
uiderint et
meum in locum clauorum, et mittam
manum meam in latus *corr. ex Dydimus
eius, non credam. Diuina credimus dispensatione factum, ne Thomas
crederet, ut per eum postea credentem alii magis in fide confirmarentur. Licet enim alii et
uiderint et palparint, non tamen ita diligenter et curiose, ut uulnerum quoque foramina
digitum manumque inferendo scrutarentur. Nihil prętermisit Thomas, quod ad dignoscendam
Dominicę resurrectionis ueritatem superesse potuisset. Nisi uidero — inquit
clauorum, et mittam
manum meam in latus *corr. ex Dydimus
eius, non credam. Diuina credimus dispensatione factum, ne Thomas
crederet, ut per eum postea credentem alii magis in fide confirmarentur. Licet enim alii et
uiderint et palparint, non tamen ita diligenter et curiose, ut uulnerum quoque foramina
digitum manumque inferendo scrutarentur. Nihil prętermisit Thomas, quod ad dignoscendam
Dominicę resurrectionis ueritatem superesse potuisset. Nisi uidero — inquit
—
in latus *corr. ex Dydimus
eius, non credam. Diuina credimus dispensatione factum, ne Thomas
crederet, ut per eum postea credentem alii magis in fide confirmarentur. Licet enim alii et
uiderint et palparint, non tamen ita diligenter et curiose, ut uulnerum quoque foramina
digitum manumque inferendo scrutarentur. Nihil prętermisit Thomas, quod ad dignoscendam
Dominicę resurrectionis ueritatem superesse potuisset. Nisi uidero — inquit
— nisi
palpauero, sed
digitum manumque inferendo scrutarentur. Nihil prętermisit Thomas, quod ad dignoscendam
Dominicę resurrectionis ueritatem superesse potuisset. Nisi uidero — inquit
— nisi
palpauero, sed quia posset esse alius, qui uidetur et palpatur, non esse autem
alium uulnera ipsa, quę in cruce passus est, mihi facient fidem. Deinde dicitur:
Et post dies octo iterum erant discipuli eius intus et Thomas cum eis. Non ante
se iterum eis ostendit quam Thomas desyderio eum uidendi magis
superesse potuisset. Nisi uidero — inquit
— nisi
palpauero, sed quia posset esse alius, qui uidetur et palpatur, non esse autem
alium uulnera ipsa, quę in cruce passus est, mihi facient fidem. Deinde dicitur:
Et post dies octo iterum erant discipuli eius intus et Thomas cum eis. Non ante
se iterum eis ostendit quam Thomas desyderio eum uidendi magis fuit accensus. Venit
iterum ianuis clausis. Hinc discimus corpori post resurrectionem immortali facto hoc
ab eo, qui
inquit
— nisi
palpauero, sed quia posset esse alius, qui uidetur et palpatur, non esse autem
alium uulnera ipsa, quę in cruce passus est, mihi facient fidem. Deinde dicitur:
Et post dies octo iterum erant discipuli eius intus et Thomas cum eis. Non ante
se iterum eis ostendit quam Thomas desyderio eum uidendi magis fuit accensus. Venit
iterum ianuis clausis. Hinc discimus corpori post resurrectionem immortali facto hoc
ab eo, qui omnia potest, tribui, ut clausa quoque penetret et
et Thomas cum eis. Non ante
se iterum eis ostendit quam Thomas desyderio eum uidendi magis fuit accensus. Venit
iterum ianuis clausis. Hinc discimus corpori post resurrectionem immortali facto hoc
ab eo, qui omnia potest, tribui, ut clausa quoque penetret et tamen se uidendum, si opus
fuerit, prębeat mortalium oculis manibusque contrectandum. Mirum id quidem, sed magis
mirandum, quo pacto Dominus cum corpore passibili adhuc atque mortali de Virginis uentre
exierit et uirginitatis integritatem non uiolarit, uel quomodo cum eodem
ab eo, qui omnia potest, tribui, ut clausa quoque penetret et tamen se uidendum, si opus
fuerit, prębeat mortalium oculis manibusque contrectandum. Mirum id quidem, sed magis
mirandum, quo pacto Dominus cum corpore passibili adhuc atque mortali de Virginis uentre
exierit et uirginitatis integritatem non uiolarit, uel quomodo cum eodem corpore super aquas
ambulauerit et se calcantis pondus elementum tam molle non senserit. Diuina quippe uirtus
uires exuperat naturę. Nec comprehendere* possumus, qualiter id faciat, sed confitemur, quod
faciat,
fuerit, prębeat mortalium oculis manibusque contrectandum. Mirum id quidem, sed magis
mirandum, quo pacto Dominus cum corpore passibili adhuc atque mortali de Virginis uentre
exierit et uirginitatis integritatem non uiolarit, uel quomodo cum eodem corpore super aquas
ambulauerit et se calcantis pondus elementum tam molle non senserit. Diuina quippe uirtus
uires exuperat naturę. Nec comprehendere* possumus, qualiter id faciat, sed confitemur, quod
faciat, quia, qui facit, potens omnium est omniumque Dominus. Alioquin, qua ratione suam
omnipotentiam nobis
Nec comprehendere* possumus, qualiter id faciat, sed confitemur, quod
faciat, quia, qui facit, potens omnium est omniumque Dominus. Alioquin, qua ratione suam
omnipotentiam nobis indicaret, nisi ea, quę natura non patitur, ipse operaretur? Venit
ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est
Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non
uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus
obsequatur Deo imperataque eius faciat,
qualiter id faciat, sed confitemur, quod
faciat, quia, qui facit, potens omnium est omniumque Dominus. Alioquin, qua ratione suam
omnipotentiam nobis indicaret, nisi ea, quę natura non patitur, ipse operaretur? Venit
ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est
Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non
uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus
obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta:
operaretur? Venit
ergo Iesus ianuis clausis, et stetit in medio, et dixit eis: Pax uobis! Semper est
Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non
uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus
obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta: Pax multa diligentibus legem
tuam, et non est illis scandalum. Hanc habere nequeunt, qui diuina contemnunt.
Non est
pax impiis,
*corr. ex
Iesus in medio seruorum suorum; nunquam deserit Saluator suos dilectores; etiam cum non
uidetur, in medio est. Eisque pacem largitur, ut caro consentiat spiritui et spiritus
obsequatur Deo imperataque eius faciat, dicente Propheta: Pax multa diligentibus legem
tuam, et non est illis scandalum. Hanc habere nequeunt, qui diuina contemnunt.
Non est
pax impiis,
*corr. ex compręhendere
dicit Dominus. Pax primum uobis, inquit, qui in
compręhendere
dicit Dominus. Pax primum uobis, inquit, qui in me creditis. Nondum enim erat pax
ei, qui ipsum resurrexisse a mortuis non credebat.
Ideo sequitur: Deinde dicit Thomę: Infer digitum tuum huc, et uide manus meas, et
affer manum tuam, et mitte in latus meum. Et noli esse incredulus, sed fidelis. Iesus
autem de industria in glorificato etiam corpore seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et
dicit Dominus. Pax primum uobis, inquit, qui in me creditis. Nondum enim erat pax
ei, qui ipsum resurrexisse a mortuis non credebat.
Ideo sequitur: Deinde dicit Thomę: Infer digitum tuum huc, et uide manus meas, et
affer manum tuam, et mitte in latus meum. Et noli esse incredulus, sed fidelis. Iesus
autem de industria in glorificato etiam corpore seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat. Vulnera
dicit Dominus. Pax primum uobis, inquit, qui in me creditis. Nondum enim erat pax
ei, qui ipsum resurrexisse a mortuis non credebat.
Ideo sequitur: Deinde dicit Thomę: Infer digitum tuum huc, et uide manus meas, et
affer manum tuam, et mitte in latus meum. Et noli esse incredulus, sed fidelis. Iesus
autem de industria in glorificato etiam corpore seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat. Vulnera
igitur discipulis
Dominus. Pax primum uobis, inquit, qui in me creditis. Nondum enim erat pax
ei, qui ipsum resurrexisse a mortuis non credebat.
Ideo sequitur: Deinde dicit Thomę: Infer digitum tuum huc, et uide manus meas, et
affer manum tuam, et mitte in latus meum. Et noli esse incredulus, sed fidelis. Iesus
autem de industria in glorificato etiam corpore seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat. Vulnera
igitur discipulis resurgens monstrauit, ne
sequitur: Deinde dicit Thomę: Infer digitum tuum huc, et uide manus meas, et
affer manum tuam, et mitte in latus meum. Et noli esse incredulus, sed fidelis. Iesus
autem de industria in glorificato etiam corpore seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat. Vulnera
igitur discipulis resurgens monstrauit, ne dubitarent eadem in die Iudicii ipsum ostensurum
incredulis atque impiis, ut se cognoscant errasse et in eum, qui pro ipsis passus est, fuisse
ingratos
tuum huc, et uide manus meas, et
affer manum tuam, et mitte in latus meum. Et noli esse incredulus, sed fidelis. Iesus
autem de industria in glorificato etiam corpore seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat. Vulnera
igitur discipulis resurgens monstrauit, ne dubitarent eadem in die Iudicii ipsum ostensurum
incredulis atque impiis, ut se cognoscant errasse et in eum, qui pro ipsis passus est, fuisse
ingratos intelligant iusteque cum illis, qui ad sinistram erunt,
seruauit plagarum signa, ut per ea quoque
agnosceretur et se eum esse ostenderet, qui crucifixus, mortuus et sepultus fuerat. Vulnera
igitur discipulis resurgens monstrauit, ne dubitarent eadem in die Iudicii ipsum ostensurum
incredulis atque impiis, ut se cognoscant errasse et in eum, qui pro ipsis passus est, fuisse
ingratos intelligant iusteque cum illis, qui ad sinistram erunt, computari, ut ab eo
damnentur, a quo saluandi erant, si credidissent. Iusti uero uidentes ea in Christo, per quę
liberati et saluati sunt, tanto magis amore flagrabunt,
atque impiis, ut se cognoscant errasse et in eum, qui pro ipsis passus est, fuisse
ingratos intelligant iusteque cum illis, qui ad sinistram erunt, computari, ut ab eo
damnentur, a quo saluandi erant, si credidissent. Iusti uero uidentes ea in Christo, per quę
liberati et saluati sunt, tanto magis amore flagrabunt, quanto crebrius in suo Saluatore summę
charitatis insignia spectare eis contigerit. Fortasse et in martyrum corporibus uulnerum, quę
pro nomine Domini sustinuerant, cicatrices apparebunt. Augebitur enim carnis beatificatę
sinistram erunt, computari, ut ab eo
damnentur, a quo saluandi erant, si credidissent. Iusti uero uidentes ea in Christo, per quę
liberati et saluati sunt, tanto magis amore flagrabunt, quanto crebrius in suo Saluatore summę
charitatis insignia spectare eis contigerit. Fortasse et in martyrum corporibus uulnerum, quę
pro nomine Domini sustinuerant, cicatrices apparebunt. Augebitur enim carnis beatificatę
pulchritudo, ubi fidelis militię pręclara testimonia fulgebunt. Plus decoris erit in illis
membris, quę propter Christum lęsa fuerunt, quam quę
fulgebunt. Plus decoris erit in illis
membris, quę propter Christum lęsa fuerunt, quam quę intacta permanserunt. Vnde enim plus
processit meriti, illic plus conferetur gratię. Martyrii ergo coronę erunt in fulgenti corpore
artuum post supplicia uenustas fulgentior. Et cum ita sit, quis adeo* pusilli est animi, ut
non pręoptet pro fide per tormenta occidi quam inter omnes mundi delicias omniaque sensuum
suorum oblectamenta sine fide uiuere? Hoc autem, quod nunc uni Thomę dicitur, latius patet et
ad omnes pertinet. Quid est enim digitum in
artuum post supplicia uenustas fulgentior. Et cum ita sit, quis adeo* pusilli est animi, ut
non pręoptet pro fide per tormenta occidi quam inter omnes mundi delicias omniaque sensuum
suorum oblectamenta sine fide uiuere? Hoc autem, quod nunc uni Thomę dicitur, latius patet et
ad omnes pertinet. Quid est enim digitum in fixuras palmarum Domini et in aperturam lateris
manum inferre, nisi passionum, quas pro nobis pertulit, recordari ac, ne pro tanto beneficio
ingrati simus, iussa eius exequi? Quod quidem si fecerimus, creduli inueniemur et fideles,
pusilli est animi, ut
non pręoptet pro fide per tormenta occidi quam inter omnes mundi delicias omniaque sensuum
suorum oblectamenta sine fide uiuere? Hoc autem, quod nunc uni Thomę dicitur, latius patet et
ad omnes pertinet. Quid est enim digitum in fixuras palmarum Domini et in aperturam lateris
manum inferre, nisi passionum, quas pro nobis pertulit, recordari ac, ne pro tanto beneficio
ingrati simus, iussa eius exequi? Quod quidem si fecerimus, creduli inueniemur et fideles,
creduli in confitendo, fideles in operando. Qui enim credere se aiunt et
latius patet et
ad omnes pertinet. Quid est enim digitum in fixuras palmarum Domini et in aperturam lateris
manum inferre, nisi passionum, quas pro nobis pertulit, recordari ac, ne pro tanto beneficio
ingrati simus, iussa eius exequi? Quod quidem si fecerimus, creduli inueniemur et fideles,
creduli in confitendo, fideles in operando. Qui enim credere se aiunt et nequiter *corr.
ex a deo
agere non desinunt, hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum
et in aperturam lateris
manum inferre, nisi passionum, quas pro nobis pertulit, recordari ac, ne pro tanto beneficio
ingrati simus, iussa eius exequi? Quod quidem si fecerimus, creduli inueniemur et fideles,
creduli in confitendo, fideles in operando. Qui enim credere se aiunt et nequiter *corr.
ex a deo
agere non desinunt, hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
fideles in operando. Qui enim credere se aiunt et nequiter *corr.
ex a deo
agere non desinunt, hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis
enim credere se aiunt et nequiter *corr.
ex a deo
agere non desinunt, hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim
ex a deo
agere non desinunt, hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui
agere non desinunt, hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo
hos notat Apostolus dicens: Ore confitentur, operibus
negant.
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit,
Postqum Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit, quem non uidebat. Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
Thomas uoti sui factus est compos uidendo et contrectando, repondit et dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit, quem non uidebat. Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
non uiderunt,
dixit:
Dominus meus et Deus meus. Aliud uidit et tetigit, aliud confesus est. Hominem
uidit et tetigit, Deum autem confessus est. Vidit eum post mortem uiuere, de sepulchro clauso
et signato et a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit, quem non uidebat. Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt. Vidisti me, inquit, eo modo, quo uoluisti, oculis
a militibus custodito surrexisse, obseratis foribus conclauim introisse, et
talia non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit, quem non uidebat. Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt. Vidisti me, inquit, eo modo, quo uoluisti, oculis simul
et manibus, et post multa resurrectionis meę experimenta dubitare destitisti. Veruntamen
beati, qui non uiderunt, et crediderunt. Non uiderunt patriarchę nec prophetę, sed quia
uenturum crediderunt,
non nisi diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit, quem non uidebat. Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt. Vidisti me, inquit, eo modo, quo uoluisti, oculis simul
et manibus, et post multa resurrectionis meę experimenta dubitare destitisti. Veruntamen
beati, qui non uiderunt, et crediderunt. Non uiderunt patriarchę nec prophetę, sed quia
uenturum crediderunt, beati sunt. Non uidimus nos, sed quia uenisse eum credimus et
confitemur, beati
diuina ui fieri posse consyderauit. Ideo in homine, quem uidebat, Deum fateri
coepit, quem non uidebat. Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt. Vidisti me, inquit, eo modo, quo uoluisti, oculis simul
et manibus, et post multa resurrectionis meę experimenta dubitare destitisti. Veruntamen
beati, qui non uiderunt, et crediderunt. Non uiderunt patriarchę nec prophetę, sed quia
uenturum crediderunt, beati sunt. Non uidimus nos, sed quia uenisse eum credimus et
confitemur, beati sumus, si
Dicit ei Iesus: Quia uidisti me, Thoma, credidisti. Beati, qui
non uiderunt, et crediderunt. Vidisti me, inquit, eo modo, quo uoluisti, oculis simul
et manibus, et post multa resurrectionis meę experimenta dubitare destitisti. Veruntamen
beati, qui non uiderunt, et crediderunt. Non uiderunt patriarchę nec prophetę, sed quia
uenturum crediderunt, beati sunt. Non uidimus nos, sed quia uenisse eum credimus et
confitemur, beati sumus, si tamen fidem operibus probamus. Mortua est enim sine operibus
fides.
Multa
oculis simul
et manibus, et post multa resurrectionis meę experimenta dubitare destitisti. Veruntamen
beati, qui non uiderunt, et crediderunt. Non uiderunt patriarchę nec prophetę, sed quia
uenturum crediderunt, beati sunt. Non uidimus nos, sed quia uenisse eum credimus et
confitemur, beati sumus, si tamen fidem operibus probamus. Mortua est enim sine operibus
fides.
Multa — inquit — et alia signa fecit Iesus in conspectu discipulorum
suorum, quę non sunt scripta in libro hoc. De signis reor
patriarchę nec prophetę, sed quia
uenturum crediderunt, beati sunt. Non uidimus nos, sed quia uenisse eum credimus et
confitemur, beati sumus, si tamen fidem operibus probamus. Mortua est enim sine operibus
fides.
Multa — inquit — et alia signa fecit Iesus in conspectu discipulorum
suorum, quę non sunt scripta in libro hoc. De signis reor dici, quę post
resurrectionem facta fuere, et quidem coram discipulis, ut illos in fide magis redderet
stabiles, per quos nostrę saluti consuleret. Sequitur
operibus probamus. Mortua est enim sine operibus
fides.
Multa — inquit — et alia signa fecit Iesus in conspectu discipulorum
suorum, quę non sunt scripta in libro hoc. De signis reor dici, quę post
resurrectionem facta fuere, et quidem coram discipulis, ut illos in fide magis redderet
stabiles, per quos nostrę saluti consuleret. Sequitur enim: Hęc autem scripta sunt, ut
credatis, quia Iesus est Filius Dei, et ut credentes uitam habeatis in nomine eius.
Ipsemet enim alibi ait: Qui
scripta in libro hoc. De signis reor dici, quę post
resurrectionem facta fuere, et quidem coram discipulis, ut illos in fide magis redderet
stabiles, per quos nostrę saluti consuleret. Sequitur enim: Hęc autem scripta sunt, ut
credatis, quia Iesus est Filius Dei, et ut credentes uitam habeatis in nomine eius.
Ipsemet enim alibi ait: Qui credit in Filium, habet uitam ęternam. Qui autem
incredulus est Filio, non uidebit uitam, sed ira Dei manet super eum. De his satis.
Prosequamur reliqua!
interpretatur. Ibi igitur Iesus assidue se manifestat, ubi est mare bonitatis uirtutumque
copia. In hoc mari nihil est amarum, nihil turbulentum. In hoc excitatus a somno Dominus
tempestati *corr. ex operepręcium
tentationum imperat, et omnes procellę uertuntur in tranquillitatem. Si
persecutores sęuiant, si aduersa mundi premant, omnia cooperantur in bonum his, qui secundum
propositum uocati sunt sancti. Nihil enim sibi nocere posse intelligunt pręter peccatum, nihil
prodesse pręter uirtutem. Et cum
imperat, et omnes procellę uertuntur in tranquillitatem. Si
persecutores sęuiant, si aduersa mundi premant, omnia cooperantur in bonum his, qui secundum
propositum uocati sunt sancti. Nihil enim sibi nocere posse intelligunt pręter peccatum, nihil
prodesse pręter uirtutem. Et cum huiusmodi sententię sint, neque aduersis franguntur neque
prosperis insolescunt, terrenisque rebus contemptis, quia fluxę atque fragiles sunt, ad
acquirenda cęlestia et ęterna toto animi affectu feruntur. Tales iam ipsi discipuli erant,
quibus iterum manifestatus est
sunt sancti. Nihil enim sibi nocere posse intelligunt pręter peccatum, nihil
prodesse pręter uirtutem. Et cum huiusmodi sententię sint, neque aduersis franguntur neque
prosperis insolescunt, terrenisque rebus contemptis, quia fluxę atque fragiles sunt, ad
acquirenda cęlestia et ęterna toto animi affectu feruntur. Tales iam ipsi discipuli erant,
quibus iterum manifestatus est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii
terrenisque rebus contemptis, quia fluxę atque fragiles sunt, ad
acquirenda cęlestia et ęterna toto animi affectu feruntur. Tales iam ipsi discipuli erant,
quibus iterum manifestatus est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon
quia fluxę atque fragiles sunt, ad
acquirenda cęlestia et ęterna toto animi affectu feruntur. Tales iam ipsi discipuli erant,
quibus iterum manifestatus est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus
acquirenda cęlestia et ęterna toto animi affectu feruntur. Tales iam ipsi discipuli erant,
quibus iterum manifestatus est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad
et ęterna toto animi affectu feruntur. Tales iam ipsi discipuli erant,
quibus iterum manifestatus est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum
manifestatus est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum diuinitus eligebatur, ante etiam quam
cęteri ad piscationem hominum exiret. Primus enim
est Iesus.
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum diuinitus eligebatur, ante etiam quam
cęteri ad piscationem hominum exiret. Primus enim Hierosolymis
Erant — inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum diuinitus eligebatur, ante etiam quam
cęteri ad piscationem hominum exiret. Primus enim Hierosolymis uerbum Dei
— inquit — simul Symon Petrus et Thomas, qui dicitur Didymus, et
Nathanael, qui erat a Canna Galileę, et filii Zebedei, et alii ex discipulis eius duo. Dicit
eis Symon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt
nauim. Et illa nocte nihil prehendiderunt. Symon Petrus primus nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum diuinitus eligebatur, ante etiam quam
cęteri ad piscationem hominum exiret. Primus enim Hierosolymis uerbum Dei prędicari coepit.
Hunc
nominatur, primus ad
piscationem accedit, ut, qui ad apostolatus principatum diuinitus eligebatur, ante etiam quam
cęteri ad piscationem hominum exiret. Primus enim Hierosolymis uerbum Dei prędicari coepit.
Hunc reliqui discipuli sequi debebant. Ideo dicunt: Venimus et nos tecum. Sed
nocte illa nihil prehendiderunt. Sol enim iustitię Christus ex
oculis euanuerat. Quo oriente fit dies, et captura successit piscium. Mane —
inquit — facto stetit Iesus in littore. Non tamen cognouerunt
Primus enim Hierosolymis uerbum Dei prędicari coepit.
Hunc reliqui discipuli sequi debebant. Ideo dicunt: Venimus et nos tecum. Sed
nocte illa nihil prehendiderunt. Sol enim iustitię Christus ex
oculis euanuerat. Quo oriente fit dies, et captura successit piscium. Mane —
inquit — facto stetit Iesus in littore. Non tamen cognouerunt discipuli, quia Iesus
est. Mane factum est sole oriente. Hic in littore stetit, illi in mari, ut ostenderet
eos, qui uitę pręmia consequntur, iam in
Iesus in littore. Non tamen cognouerunt discipuli, quia Iesus
est. Mane factum est sole oriente. Hic in littore stetit, illi in mari, ut ostenderet
eos, qui uitę pręmia consequntur, iam in portu esse, qui uero adhuc morti sunt obnoxii, eos
mundi huius fluctibus iactari et ibi degere, ubi nihil stabile esse potest, nihil firmum.
Ideoque discipuli non cognouerunt, quod Iesus esset. Nunc enim ex parte cognoscimus et ex
parte prophetamus. Tunc autem cognoscemus, sicut et cogniti sumus. Nunc uidemus in enygmate,
tunc facie ad faciem.
ostenderet
eos, qui uitę pręmia consequntur, iam in portu esse, qui uero adhuc morti sunt obnoxii, eos
mundi huius fluctibus iactari et ibi degere, ubi nihil stabile esse potest, nihil firmum.
Ideoque discipuli non cognouerunt, quod Iesus esset. Nunc enim ex parte cognoscimus et ex
parte prophetamus. Tunc autem cognoscemus, sicut et cogniti sumus. Nunc uidemus in enygmate,
tunc facie ad faciem.
Dicit ergo eis Iesus: Pueri, nunquid pulmentarium habetis? Quare hic interrogat,
cui nihil est occultum? Primo, ne statim
portu esse, qui uero adhuc morti sunt obnoxii, eos
mundi huius fluctibus iactari et ibi degere, ubi nihil stabile esse potest, nihil firmum.
Ideoque discipuli non cognouerunt, quod Iesus esset. Nunc enim ex parte cognoscimus et ex
parte prophetamus. Tunc autem cognoscemus, sicut et cogniti sumus. Nunc uidemus in enygmate,
tunc facie ad faciem.
Dicit ergo eis Iesus: Pueri, nunquid pulmentarium habetis? Quare hic interrogat,
cui nihil est occultum? Primo, ne statim noscatur ab eis, deinde, ut responsum elliciat, cuius
nihil est occultum? Primo, ne statim noscatur ab eis, deinde, ut responsum elliciat, cuius
occasione ad id, quod intendebat, perueniat. Cum enim interrogasset, nunquid
pulmentarium habetis responderunt ei: Non. Dicit eis: Mittite in dexteram
nauigii rethe, et inuenietis. Illi in dexteram mittunt rethe, qui ea, quę animę saluti
conferunt, docent multumque et sibi et aliis proficiunt. Qui uero poetarum gentilium commenta
publice recitant, in leuam rethia pandunt, et per totam noctem inanis delectationis laborantes
nihil
quod intendebat, perueniat. Cum enim interrogasset, nunquid
pulmentarium habetis responderunt ei: Non. Dicit eis: Mittite in dexteram
nauigii rethe, et inuenietis. Illi in dexteram mittunt rethe, qui ea, quę animę saluti
conferunt, docent multumque et sibi et aliis proficiunt. Qui uero poetarum gentilium commenta
publice recitant, in leuam rethia pandunt, et per totam noctem inanis delectationis laborantes
nihil capiunt, quia non Domino, sed sibi lucrantur et Syrenarum cantibus deliniti Iesum in
littore stantem uidere
perueniat. Cum enim interrogasset, nunquid
pulmentarium habetis responderunt ei: Non. Dicit eis: Mittite in dexteram
nauigii rethe, et inuenietis. Illi in dexteram mittunt rethe, qui ea, quę animę saluti
conferunt, docent multumque et sibi et aliis proficiunt. Qui uero poetarum gentilium commenta
publice recitant, in leuam rethia pandunt, et per totam noctem inanis delectationis laborantes
nihil capiunt, quia non Domino, sed sibi lucrantur et Syrenarum cantibus deliniti Iesum in
littore stantem uidere nequeunt.
ei: Non. Dicit eis: Mittite in dexteram
nauigii rethe, et inuenietis. Illi in dexteram mittunt rethe, qui ea, quę animę saluti
conferunt, docent multumque et sibi et aliis proficiunt. Qui uero poetarum gentilium commenta
publice recitant, in leuam rethia pandunt, et per totam noctem inanis delectationis laborantes
nihil capiunt, quia non Domino, sed sibi lucrantur et Syrenarum cantibus deliniti Iesum in
littore stantem uidere nequeunt. Discipuli ergo miserunt in dexteram rethe, et iam non
ualebant illud trahere prę multitudine
rethe, qui ea, quę animę saluti
conferunt, docent multumque et sibi et aliis proficiunt. Qui uero poetarum gentilium commenta
publice recitant, in leuam rethia pandunt, et per totam noctem inanis delectationis laborantes
nihil capiunt, quia non Domino, sed sibi lucrantur et Syrenarum cantibus deliniti Iesum in
littore stantem uidere nequeunt. Discipuli ergo miserunt in dexteram rethe, et iam non
ualebant illud trahere prę multitudine piscium. Multitudo ista piscium multitudinem
indicat hominum ad Christum conuertendorum. Post
commenta
publice recitant, in leuam rethia pandunt, et per totam noctem inanis delectationis laborantes
nihil capiunt, quia non Domino, sed sibi lucrantur et Syrenarum cantibus deliniti Iesum in
littore stantem uidere nequeunt. Discipuli ergo miserunt in dexteram rethe, et iam non
ualebant illud trahere prę multitudine piscium. Multitudo ista piscium multitudinem
indicat hominum ad Christum conuertendorum. Post piscium capturam agnoscere coperunt Iesum,
quia laboris sui laudem non sibi, sed Deo tribuebant. Dicit ergo discipulus,
conuertendorum. Post piscium capturam agnoscere coperunt Iesum,
quia laboris sui laudem non sibi, sed Deo tribuebant. Dicit ergo discipulus, quem
diligebat Iesus, Petro: Dominus est. Symon Petrus, cum audisset, quia Dominus est, tunica
pręcinxit se (erat enim nudus) et misit se in mare. Alii autem discipuli nauigio uenerunt
(non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis) trahentes rethe piscium.
Quando ad sepulchrum cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit:
Symon Petrus, cum audisset, quia Dominus est, tunica
pręcinxit se (erat enim nudus) et misit se in mare. Alii autem discipuli nauigio uenerunt
(non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis) trahentes rethe piscium.
Quando ad sepulchrum cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit: primus Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę
se (erat enim nudus) et misit se in mare. Alii autem discipuli nauigio uenerunt
(non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis) trahentes rethe piscium.
Quando ad sepulchrum cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit: primus Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę monstrabant futurum Christi aduentum; nos ab illis
suscepimus monstratum.
Quando ad sepulchrum cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit: primus Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę monstrabant futurum Christi aduentum; nos ab illis
suscepimus monstratum. Iuxta tropologiam autem in Ioanne figuratur fides, in Petro charitas.
Credendo enim cognoscimus Dominum, cognitum amando quęrimus. Pręcedit ergo fides cognitione,
cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit: primus Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę monstrabant futurum Christi aduentum; nos ab illis
suscepimus monstratum. Iuxta tropologiam autem in Ioanne figuratur fides, in Petro charitas.
Credendo enim cognoscimus Dominum, cognitum amando quęrimus. Pręcedit ergo fides cognitione,
charitas operatione. Fidei
ad littus, in quo stantem Dominum
uidit, cęteri nauigio applicuerunt.
Possumus in* his, qui nauigio ad littus perueniunt, consyderare proficientium statum, in
Petro uitę perfectionem. Nauigio ueniunt ad Christum, qui nullo religionis uoto astricti pie
uiuunt, et licet curent secularia, agricolentur, *corr. ex et
nauigent, negocientur aut artis alicuius opera exerceant, diuinę tamen rei
studium non deserunt curęque est illis adire oratoria, preces offerre, prędicationes audire,
elemosinas
applicuerunt.
Possumus in* his, qui nauigio ad littus perueniunt, consyderare proficientium statum, in
Petro uitę perfectionem. Nauigio ueniunt ad Christum, qui nullo religionis uoto astricti pie
uiuunt, et licet curent secularia, agricolentur, *corr. ex et
nauigent, negocientur aut artis alicuius opera exerceant, diuinę tamen rei
studium non deserunt curęque est illis adire oratoria, preces offerre, prędicationes audire,
elemosinas facere, proximos diligere, neminem odisse, nulli nocere, in omnibus
est illis adire oratoria, preces offerre, prędicationes audire,
elemosinas facere, proximos diligere, neminem odisse, nulli nocere, in omnibus Deo obedire. Hi
ergo cum nauigio simul ad littus perueniunt salutis. Maius est tamen eorum meritum, qui
eiusmodi nauigio relicto et omni rei familiaris abiecta cura uoto se obligant perfectę
religionis et ultroneę sese subdunt seruituti, ut semper prępositorum suorum imperata faciant,
castitatem paupertatemque obseruent, in communi uiuant habeantque proprium nihil. Succingunt
itaque tunicam cum Petro, ut
facere, proximos diligere, neminem odisse, nulli nocere, in omnibus Deo obedire. Hi
ergo cum nauigio simul ad littus perueniunt salutis. Maius est tamen eorum meritum, qui
eiusmodi nauigio relicto et omni rei familiaris abiecta cura uoto se obligant perfectę
religionis et ultroneę sese subdunt seruituti, ut semper prępositorum suorum imperata faciant,
castitatem paupertatemque obseruent, in communi uiuant habeantque proprium nihil. Succingunt
itaque tunicam cum Petro, ut in uia Domini expeditius ambulent. Nudi se mittunt in mare
pręsentis
efficiantur. Lumbos etiam ad libidinem se dilatari
solitos perpetuę continentię zona constringunt. Nudi autem mare transuadantur, quia propria
libertate se priuant, ut seniorum faciant uoluntatem, dicente Domino: Qui uult uenire
post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me. Porro de
illis, qui cum naui ibant, dicitur: Non longe erant a terra; hoc est, a loco, in
quo Saluator stabat et ad se uenientes pręstolabatur. Non enim longe a salute sunt, qui etiam
in matrimonio constituti bene
ad libidinem se dilatari
solitos perpetuę continentię zona constringunt. Nudi autem mare transuadantur, quia propria
libertate se priuant, ut seniorum faciant uoluntatem, dicente Domino: Qui uult uenire
post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me. Porro de
illis, qui cum naui ibant, dicitur: Non longe erant a terra; hoc est, a loco, in
quo Saluator stabat et ad se uenientes pręstolabatur. Non enim longe a salute sunt, qui etiam
in matrimonio constituti bene beateque uitam instituunt et,
ut seniorum faciant uoluntatem, dicente Domino: Qui uult uenire
post me, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me. Porro de
illis, qui cum naui ibant, dicitur: Non longe erant a terra; hoc est, a loco, in
quo Saluator stabat et ad se uenientes pręstolabatur. Non enim longe a salute sunt, qui etiam
in matrimonio constituti bene beateque uitam instituunt et, quomodo possunt, Domino
famulantur. Distant tamen ab illis, qui Petrum imitantur, quasi cubitis ducentis. Meritorum
ista distantia est.
et sequatur me. Porro de
illis, qui cum naui ibant, dicitur: Non longe erant a terra; hoc est, a loco, in
quo Saluator stabat et ad se uenientes pręstolabatur. Non enim longe a salute sunt, qui etiam
in matrimonio constituti bene beateque uitam instituunt et, quomodo possunt, Domino
famulantur. Distant tamen ab illis, qui Petrum imitantur, quasi cubitis ducentis. Meritorum
ista distantia est. Centenarius enim numerus ad illos pertinet, qui mandata Dei obseruant.
Decies decem fiunt centum. Per decem autem Legis pręcepta
dexteram, cum centum nominat.
Porro ducenti cubiti perfectionem in sanctis denotant *corr. ex
denotat , qui non solum Decalogi iussa exequi student, sed etiam Euangelii
consilia implere contendunt. Ei quippe, qui se Legis pręcepta seruasse dixerat et, quid ad
illa sibi deesset, quęsierat, responsum est a Saluatore: Si uis perfectus
esse, uende omnia, quę habes, et da pauperibus, et sequere me. Et quoniam ista
perfectio longe supereminet meritum imperfectorum, non centenario numero censetur
non solum Decalogi iussa exequi student, sed etiam Euangelii
consilia implere contendunt. Ei quippe, qui se Legis pręcepta seruasse dixerat et, quid ad
illa sibi deesset, quęsierat, responsum est a Saluatore: Si uis perfectus
esse, uende omnia, quę habes, et da pauperibus, et sequere me. Et quoniam ista
perfectio longe supereminet meritum imperfectorum, non centenario numero censetur sicut illi,
sed ducentenario, quasi bis tanto, quanto cęteri, qui saluantur. In resurrectione enim
sanctorum alia erit claritas stellarum,
iussa exequi student, sed etiam Euangelii
consilia implere contendunt. Ei quippe, qui se Legis pręcepta seruasse dixerat et, quid ad
illa sibi deesset, quęsierat, responsum est a Saluatore: Si uis perfectus
esse, uende omnia, quę habes, et da pauperibus, et sequere me. Et quoniam ista
perfectio longe supereminet meritum imperfectorum, non centenario numero censetur sicut illi,
sed ducentenario, quasi bis tanto, quanto cęteri, qui saluantur. In resurrectione enim
sanctorum alia erit claritas stellarum, alia solis et lunę.
sed etiam Euangelii
consilia implere contendunt. Ei quippe, qui se Legis pręcepta seruasse dixerat et, quid ad
illa sibi deesset, quęsierat, responsum est a Saluatore: Si uis perfectus
esse, uende omnia, quę habes, et da pauperibus, et sequere me. Et quoniam ista
perfectio longe supereminet meritum imperfectorum, non centenario numero censetur sicut illi,
sed ducentenario, quasi bis tanto, quanto cęteri, qui saluantur. In resurrectione enim
sanctorum alia erit claritas stellarum, alia solis et lunę. Diuersa merita
et sequere me. Et quoniam ista
perfectio longe supereminet meritum imperfectorum, non centenario numero censetur sicut illi,
sed ducentenario, quasi bis tanto, quanto cęteri, qui saluantur. In resurrectione enim
sanctorum alia erit claritas stellarum, alia solis et lunę. Diuersa merita diuersitatem
efficient pręmiorum, non temporum. Nam omnium una erit ęternitas uitę, unum denarium
accipient, tam qui parum, quam qui multum laborarunt, ut semper omnes beati sint, non pari
remuneratione, sed ęquali perennitatis conditione. De aliis
spes, quę in Petro erat, sed Petrus magis
incaluerat ardore charitatis. Habeat aliquis fidem, habeat spem, nisi cum his iunxerit
charitatem, nunquam ad immortalitatis beatę pręmia poterit peruenire.
Sequitur: Vt ergo descenderunt in terram, uiderunt prunas positas et piscem
superpositum et panem. Verbum caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit
in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos
amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et
Petrus magis
incaluerat ardore charitatis. Habeat aliquis fidem, habeat spem, nisi cum his iunxerit
charitatem, nunquam ad immortalitatis beatę pręmia poterit peruenire.
Sequitur: Vt ergo descenderunt in terram, uiderunt prunas positas et piscem
superpositum et panem. Verbum caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit
in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos
amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et sanguinis sui
uitali
poterit peruenire.
Sequitur: Vt ergo descenderunt in terram, uiderunt prunas positas et piscem
superpositum et panem. Verbum caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit
in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos
amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et sanguinis sui
uitali pasceret alimento. Ideoque et panis est, de quo dixerat: Panis, quem ego dabo,
caro mea est pro mundi uita. Antequam discipuli quicquam gustassent,
in terram, uiderunt prunas positas et piscem
superpositum et panem. Verbum caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit
in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos
amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et sanguinis sui
uitali pasceret alimento. Ideoque et panis est, de quo dixerat: Panis, quem ego dabo,
caro mea est pro mundi uita. Antequam discipuli quicquam gustassent, dicit eis
Iesus: Afferte de piscibus, quos
et piscem
superpositum et panem. Verbum caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit
in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos
amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et sanguinis sui
uitali pasceret alimento. Ideoque et panis est, de quo dixerat: Panis, quem ego dabo,
caro mea est pro mundi uita. Antequam discipuli quicquam gustassent, dicit eis
Iesus: Afferte de piscibus, quos prehendidistis.* Hoc spiritaliter
caro factum iste piscis fuit. Descendit de cęlo, natauit
in nostrarum miseriarum mari, laborum iniuriarumque amaritudinem pertulit, et summi erga nos
amoris igne succensus in ligno crucis assari et mori uoluit, ut nos corporis et sanguinis sui
uitali pasceret alimento. Ideoque et panis est, de quo dixerat: Panis, quem ego dabo,
caro mea est pro mundi uita. Antequam discipuli quicquam gustassent, dicit eis
Iesus: Afferte de piscibus, quos prehendidistis.* Hoc spiritaliter intelligi potest,
ut dicat: Venistis ad me in terram
dicit eis
Iesus: Afferte de piscibus, quos prehendidistis.* Hoc spiritaliter intelligi potest,
ut dicat: Venistis ad me in terram uiuentium beatitudinis pręmia recepturi. Ostendite opera,
quibus hoc mereri potestis, ut uobiscum mea communicans in pisce asso et pane sancto tanto
beneficio uos frui faciam. Ascendit Symon Petrus, et traxit rethe in terram plenum
magnis piscibus, centum quinquaginta tribus.
*corr. ex pręhendidistis
Non poterimus ad Christi
spiritaliter intelligi potest,
ut dicat: Venistis ad me in terram uiuentium beatitudinis pręmia recepturi. Ostendite opera,
quibus hoc mereri potestis, ut uobiscum mea communicans in pisce asso et pane sancto tanto
beneficio uos frui faciam. Ascendit Symon Petrus, et traxit rethe in terram plenum
magnis piscibus, centum quinquaginta tribus.
*corr. ex pręhendidistis
Non poterimus ad Christi terram trahi neque apud Deum magni esse, nisi numerum hunc
impleuerimus. In
acceperunt, diligendum totis uiribus inclinantur. Postquam autem ad uidendum, quod
crediderunt, ad possidendum, quod sperauerunt, ad fruendum, quod amauerunt, accesserint,
conuertetur fides in uisionem, spes in possessionem. Charitas uero non mutabitur, sed aucta
perficietur et perfecta ęternabitur. Iccirco Apostolus, cum dixisset: Nunc autem manent
fides, spes, charitas, continuo subiunxit: Maior autem horum est charitas.
Omnes ergo, quos apostolica doctrina traxerit ad Christum, salui erunt, sed illi magni,
qui uerbum Dei
ęternabitur. Iccirco Apostolus, cum dixisset: Nunc autem manent
fides, spes, charitas, continuo subiunxit: Maior autem horum est charitas.
Omnes ergo, quos apostolica doctrina traxerit ad Christum, salui erunt, sed illi magni,
qui uerbum Dei prędicant et, quod uerbis admonent, hoc ipsi opere implent. Ait enim Dominus:
Qui fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in regno cęlorum. Magnitudo hęc
splendor est glorię, dicente Scriptura: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor
firmamenti, et qui ad
continuo subiunxit: Maior autem horum est charitas.
Omnes ergo, quos apostolica doctrina traxerit ad Christum, salui erunt, sed illi magni,
qui uerbum Dei prędicant et, quod uerbis admonent, hoc ipsi opere implent. Ait enim Dominus:
Qui fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in regno cęlorum. Magnitudo hęc
splendor est glorię, dicente Scriptura: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor
firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellę in perpetuas
ęternitates.
Dei prędicant et, quod uerbis admonent, hoc ipsi opere implent. Ait enim Dominus:
Qui fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in regno cęlorum. Magnitudo hęc
splendor est glorię, dicente Scriptura: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor
firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellę in perpetuas
ęternitates.
Petrus ergo traxit rethe plenum magnis piscibus, centum quinquaginta tribus. Et cum
tanti essent — inquit — non est scissum rethe. Quanuis enim multi
est glorię, dicente Scriptura: Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor
firmamenti, et qui ad iustitiam erudiunt multos, quasi stellę in perpetuas
ęternitates.
Petrus ergo traxit rethe plenum magnis piscibus, centum quinquaginta tribus. Et cum
tanti essent — inquit — non est scissum rethe. Quanuis enim multi electi
in regno cęlesti Domino miserante congregabuntur, rethe tamen pacis ęternę nullam unquam
dissensionem patietur. Summa erit omnium concordia, summa quies, summa singulorum in
concordia, summa quies, summa singulorum in omnes
charitas. Non inuidebit minor maiori, nec minorem maior contemnet; inuicem diligent, inuicem
congratulabuntur; pariter Deum laudabunt. Quantum quisque capere poterit, tantum ex diuina
uisione gaudio r eplebitur, et cum ad summum* peruenerit, nihil ultra requiret
atque ideo erit beatus. Nulli igitur erit ibi uitio locus, et capax omnium bonorum rethe
semper integrum, semper in se perseuerans Domino moderante permanebit.
Vt igitur discipuli traxerunt rethe et Petrus plenum piscium
contemnet; inuicem diligent, inuicem
congratulabuntur; pariter Deum laudabunt. Quantum quisque capere poterit, tantum ex diuina
uisione gaudio r eplebitur, et cum ad summum* peruenerit, nihil ultra requiret
atque ideo erit beatus. Nulli igitur erit ibi uitio locus, et capax omnium bonorum rethe
semper integrum, semper in se perseuerans Domino moderante permanebit.
Vt igitur discipuli traxerunt rethe et Petrus plenum piscium posuit in terra et eos poscenti
Domino obtulit, continenter dicitur eis: Venite, prandete! Hoc, quod
r eplebitur, et cum ad summum* peruenerit, nihil ultra requiret
atque ideo erit beatus. Nulli igitur erit ibi uitio locus, et capax omnium bonorum rethe
semper integrum, semper in se perseuerans Domino moderante permanebit.
Vt igitur discipuli traxerunt rethe et Petrus plenum piscium posuit in terra et eos poscenti
Domino obtulit, continenter dicitur eis: Venite, prandete! Hoc, quod nunc
discipulis dicit Dominus, ad omnes quidem, qui illos imitantur, pertinet; atque huic simile,
quod alibi ait: Venite ad me omnes,
peruenerit, nihil ultra requiret
atque ideo erit beatus. Nulli igitur erit ibi uitio locus, et capax omnium bonorum rethe
semper integrum, semper in se perseuerans Domino moderante permanebit.
Vt igitur discipuli traxerunt rethe et Petrus plenum piscium posuit in terra et eos poscenti
Domino obtulit, continenter dicitur eis: Venite, prandete! Hoc, quod nunc
discipulis dicit Dominus, ad omnes quidem, qui illos imitantur, pertinet; atque huic simile,
quod alibi ait: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego
piscium posuit in terra et eos poscenti
Domino obtulit, continenter dicitur eis: Venite, prandete! Hoc, quod nunc
discipulis dicit Dominus, ad omnes quidem, qui illos imitantur, pertinet; atque huic simile,
quod alibi ait: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam
uos. Venite, qui pro amore meo uigilastis, ieiunastis, precibus offerendis curam
impendistis, de perpetrato scelere doluistis, elemosinas fecistis, aduersa patienter
pertulistis, in persecutione fortes, in martyrio constantes fuistis, qui
in terra et eos poscenti
Domino obtulit, continenter dicitur eis: Venite, prandete! Hoc, quod nunc
discipulis dicit Dominus, ad omnes quidem, qui illos imitantur, pertinet; atque huic simile,
quod alibi ait: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam
uos. Venite, qui pro amore meo uigilastis, ieiunastis, precibus offerendis curam
impendistis, de perpetrato scelere doluistis, elemosinas fecistis, aduersa patienter
pertulistis, in persecutione fortes, in martyrio constantes fuistis, qui uosmetipsos
uos. Venite, qui pro amore meo uigilastis, ieiunastis, precibus offerendis curam
impendistis, de perpetrato scelere doluistis, elemosinas fecistis, aduersa patienter
pertulistis, in persecutione fortes, in martyrio constantes fuistis, qui uosmetipsos
abnegastis et contemptis opibus mihi in paupertate seruistis, uenite et prandete. Recipite pro
modicis magna, pro terrenis cęlestia, pro temporalibus sempiterna. Dicit ergo eis Iesus:
Venite et prandete. Et nemo audebat discumbentium interrogare eum: Tu, quis es;
scientes, quia
ieiunastis, precibus offerendis curam
impendistis, de perpetrato scelere doluistis, elemosinas fecistis, aduersa patienter
pertulistis, in persecutione fortes, in martyrio constantes fuistis, qui uosmetipsos
abnegastis et contemptis opibus mihi in paupertate seruistis, uenite et prandete. Recipite pro
modicis magna, pro terrenis cęlestia, pro temporalibus sempiterna. Dicit ergo eis Iesus:
Venite et prandete. Et nemo audebat discumbentium interrogare eum: Tu, quis es;
scientes, quia Dominus est. Superfluum hoc dictum uidetur. Si enim
in persecutione fortes, in martyrio constantes fuistis, qui uosmetipsos
abnegastis et contemptis opibus mihi in paupertate seruistis, uenite et prandete. Recipite pro
modicis magna, pro terrenis cęlestia, pro temporalibus sempiterna. Dicit ergo eis Iesus:
Venite et prandete. Et nemo audebat discumbentium interrogare eum: Tu, quis es;
scientes, quia Dominus est. Superfluum hoc dictum uidetur. Si enim sciebant, quod
Dominus est, quid opus erat interrogatione: Tu, quis es? Cum autem nihil frustra positum
credamus ab iis, qui Spiritu
persecutione fortes, in martyrio constantes fuistis, qui uosmetipsos
abnegastis et contemptis opibus mihi in paupertate seruistis, uenite et prandete. Recipite pro
modicis magna, pro terrenis cęlestia, pro temporalibus sempiterna. Dicit ergo eis Iesus:
Venite et prandete. Et nemo audebat discumbentium interrogare eum: Tu, quis es;
scientes, quia Dominus est. Superfluum hoc dictum uidetur. Si enim sciebant, quod
Dominus est, quid opus erat interrogatione: Tu, quis es? Cum autem nihil frustra positum
credamus ab iis, qui Spiritu Sancto
tu quis es, euidentius iam cognoscentes, quod ipse sit quam quod quisquam alius.
Abiecta igitur omni animi ambiguitate supersederunt quęrere, quis esset, iam pro uero
habentes, quod erat ipse Dominus, qui a mortuis resurrexisset.
Et uenit — inquit — Iesus, et accepit panem, et dabat eis, et piscem
similiter. Panis, qui de cęlo descendit, Christus est, cuius figura manna fuit datum
patribus in deserto.
*corr. ex sumum
Piscis
iam cognoscentes, quod ipse sit quam quod quisquam alius.
Abiecta igitur omni animi ambiguitate supersederunt quęrere, quis esset, iam pro uero
habentes, quod erat ipse Dominus, qui a mortuis resurrexisset.
Et uenit — inquit — Iesus, et accepit panem, et dabat eis, et piscem
similiter. Panis, qui de cęlo descendit, Christus est, cuius figura manna fuit datum
patribus in deserto.
*corr. ex sumum
Piscis quoque assus Christi est passio. Panis de
quod ipse sit quam quod quisquam alius.
Abiecta igitur omni animi ambiguitate supersederunt quęrere, quis esset, iam pro uero
habentes, quod erat ipse Dominus, qui a mortuis resurrexisset.
Et uenit — inquit — Iesus, et accepit panem, et dabat eis, et piscem
similiter. Panis, qui de cęlo descendit, Christus est, cuius figura manna fuit datum
patribus in deserto.
*corr. ex sumum
Piscis quoque assus Christi est passio. Panis de grano constat
ipse sit quam quod quisquam alius.
Abiecta igitur omni animi ambiguitate supersederunt quęrere, quis esset, iam pro uero
habentes, quod erat ipse Dominus, qui a mortuis resurrexisset.
Et uenit — inquit — Iesus, et accepit panem, et dabat eis, et piscem
similiter. Panis, qui de cęlo descendit, Christus est, cuius figura manna fuit datum
patribus in deserto.
*corr. ex sumum
Piscis quoque assus Christi est passio. Panis de grano constat frumenti. Sed nisi
quoque assus Christi est passio. Panis de grano constat frumenti. Sed nisi granum
frumenti mortuum fuerit, ipsum solum manet; si autem mortuum fuerit, multum fructum affert.
Prius ergo panis datur de cęlo uiuus, deinde piscis in ara crucis ardore proprię charitatis
assatus et mortuus. Huius communione, qui perditi eramus, inuenti sumus, qui mortui fuimus,
reuiximus, Hunc Christus credentibus porrigit, ut secum eos coniungat utque ipsi fide
suscipientes panis sacramentum in pisce asso consequi mereantur redemptionis effectum. Nam*
semper eis
suis, cum resurrexisset a mortuis. Quod ait tertio, non ad apparitionum
numerum referendum est, sed ad seriem dierum. Ipsa enim resurrectionis die apparuit primo
Marię Magdalenę, deinde mulieribus a sepulchro redeuntibus, deinde duobus in Amaus
pergentibus. Et hęc quidem primę diei manifestatio. Iterum post dies octo, quando ianuis
clausis bis ad discipulos memoratur ingressus. Tertio die ista ad mare Tyberiadis, dum ibi
piscarentur. Postea, quoties uoluit, per dies quadraginta, donec in cęlum gloriose triumphans
ascendit.
Ecclesiam esse committendam, qui amore in Deum magis
inflammantur. Plerique enim ingenio eruditioneque excellunt, sed quia non minus pecuniam quam
Deum diligunt, non pastoris in Ecclesia officium implent, sed exactoris. De quo dicitur:
Mercenarius uidet lupum uenientem, et fugit. Qui autem Deum amant, hi et
proximos diligunt. Propterea quidem gregem sibi commendatum et uerbo pascunt et exemplo mouent
et opibus iuuant. Denique, si bonus fuerit, ut esse debet, bonus pastor ponit animam suam pro
ouibus suis.
*corr. ex
in Deum magis
inflammantur. Plerique enim ingenio eruditioneque excellunt, sed quia non minus pecuniam quam
Deum diligunt, non pastoris in Ecclesia officium implent, sed exactoris. De quo dicitur:
Mercenarius uidet lupum uenientem, et fugit. Qui autem Deum amant, hi et
proximos diligunt. Propterea quidem gregem sibi commendatum et uerbo pascunt et exemplo mouent
et opibus iuuant. Denique, si bonus fuerit, ut esse debet, bonus pastor ponit animam suam pro
ouibus suis.
*corr. ex Non
excellunt, sed quia non minus pecuniam quam
Deum diligunt, non pastoris in Ecclesia officium implent, sed exactoris. De quo dicitur:
Mercenarius uidet lupum uenientem, et fugit. Qui autem Deum amant, hi et
proximos diligunt. Propterea quidem gregem sibi commendatum et uerbo pascunt et exemplo mouent
et opibus iuuant. Denique, si bonus fuerit, ut esse debet, bonus pastor ponit animam suam pro
ouibus suis.
*corr. ex Non
Iterum ergo dicit Iesus Petro: Symon, diligis me? Ait
non minus pecuniam quam
Deum diligunt, non pastoris in Ecclesia officium implent, sed exactoris. De quo dicitur:
Mercenarius uidet lupum uenientem, et fugit. Qui autem Deum amant, hi et
proximos diligunt. Propterea quidem gregem sibi commendatum et uerbo pascunt et exemplo mouent
et opibus iuuant. Denique, si bonus fuerit, ut esse debet, bonus pastor ponit animam suam pro
ouibus suis.
*corr. ex Non
Iterum ergo dicit Iesus Petro: Symon, diligis me? Ait illi: Etiam,
Deum diligunt, non pastoris in Ecclesia officium implent, sed exactoris. De quo dicitur:
Mercenarius uidet lupum uenientem, et fugit. Qui autem Deum amant, hi et
proximos diligunt. Propterea quidem gregem sibi commendatum et uerbo pascunt et exemplo mouent
et opibus iuuant. Denique, si bonus fuerit, ut esse debet, bonus pastor ponit animam suam pro
ouibus suis.
*corr. ex Non
Iterum ergo dicit Iesus Petro: Symon, diligis me? Ait illi: Etiam, Domine, tu scis, quia
quia
amo te. Dicit ei iterum: Pasce agnos meos. Iterum interrogando ostendit amantem in
amore constantem esse oportere. Videmus enim in quibusdam, cum se Dei seruitio dedicauerint,
promptissimo admodum feruentique studio inire conuersionis suę initia, post hęc tepescere et
pigros effici et, quod peius est, a uoto professionis interdum resilire relictoque monasterio
ad seculum reuerti. Interrogatio igitur prima ad incipientes pertinet, secunda ad
proficientes, tertia ad finem usque eundem propositum conseruantes. Omnes —
ei iterum: Pasce agnos meos. Iterum interrogando ostendit amantem in
amore constantem esse oportere. Videmus enim in quibusdam, cum se Dei seruitio dedicauerint,
promptissimo admodum feruentique studio inire conuersionis suę initia, post hęc tepescere et
pigros effici et, quod peius est, a uoto professionis interdum resilire relictoque monasterio
ad seculum reuerti. Interrogatio igitur prima ad incipientes pertinet, secunda ad
proficientes, tertia ad finem usque eundem propositum conseruantes. Omnes —
inquit Apostolus —
igitur prima ad incipientes pertinet, secunda ad
proficientes, tertia ad finem usque eundem propositum conseruantes. Omnes —
inquit Apostolus — currunt, sed unus accipit brauium. Sic currite, ut comprehendatis.
Nihil enim uelociter currere prodest et in medio itinere defatigari. Victorię corona
metam attingentibus datur, non ad diuerticula subsistentibus et laborem pertesis ocioque
corruptis.
Dicit ergo ei tertio: Amas me? Et dixit ei: Domine, tu omnia nosti, tu scis, quia amo
te. Dicit ei: Pasce
Omnes —
inquit Apostolus — currunt, sed unus accipit brauium. Sic currite, ut comprehendatis.
Nihil enim uelociter currere prodest et in medio itinere defatigari. Victorię corona
metam attingentibus datur, non ad diuerticula subsistentibus et laborem pertesis ocioque
corruptis.
Dicit ergo ei tertio: Amas me? Et dixit ei: Domine, tu omnia nosti, tu scis, quia amo
te. Dicit ei: Pasce oues meas. Ter interrogatus Petrus, ut trina confessione trinam
deleat negationem. Quam quoniam
Sic currite, ut comprehendatis.
Nihil enim uelociter currere prodest et in medio itinere defatigari. Victorię corona
metam attingentibus datur, non ad diuerticula subsistentibus et laborem pertesis ocioque
corruptis.
Dicit ergo ei tertio: Amas me? Et dixit ei: Domine, tu omnia nosti, tu scis, quia amo
te. Dicit ei: Pasce oues meas. Ter interrogatus Petrus, ut trina confessione trinam
deleat negationem. Quam quoniam lachrymis ante deleuerat, nihil ei exprobratur, quin immo
aliis pręfertur in Ecclesię sanctę
amo
te. Dicit ei: Pasce oues meas. Ter interrogatus Petrus, ut trina confessione trinam
deleat negationem. Quam quoniam lachrymis ante deleuerat, nihil ei exprobratur, quin immo
aliis pręfertur in Ecclesię sanctę gubernatione, Iampridem ei dixerat: Tu es Petrus, et
super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam. Nunc dicit: Symon Ioannis, pasce
oues meas. Petrus interpretatur cognoscens, quia cognouit peccatum suum, Symon
obediens, Ioannes gratia. Obediuit autem poenitentiam agendo,
pręmium putet, sed gratię donum.
Porro contristatus est Petrus, cum tertio interrogaretur. Recordatus est enim, quod, cum
promisisset se in mortem cum illo iturum, pręstare nequiuerit. Iccirco ueritus est, ne nunc
quoque aliquid imprudenter respondisset. Submittit se igitur et humiliter loquitur:
Domine — inquit — tu omnia nosti, tu scis, quia amo te. Amor —
inquit — meus, sicut alia omnia, magis tibi notus est quam mihi *corr. ex
pasceret
ipsi. Tu ergo scis, si amo te.
adhuc simplicioris doctrinę lacte
pascat, magis autem doctos solido altioris scientię cibo nutrire curet. Lac enim agnis datur,
herba ouibus. Pastorem itaque in docendo, in corrigendo, in promouendo discernere oportet,
quid cuique conueniat, ut sciat singulorum saluti consulere et pro omnibus tuendis nulla
aduersa formidare, officia dignitatesque recte distribuere et in iudicando non amore, non
odio, non cupiditate duci, sed semper bonum ęquumque sequi et cuncta tanquam Deo pręsente
diligenter disponere. Cum autem talis futurus esset Petrus, prędicit
cibo nutrire curet. Lac enim agnis datur,
herba ouibus. Pastorem itaque in docendo, in corrigendo, in promouendo discernere oportet,
quid cuique conueniat, ut sciat singulorum saluti consulere et pro omnibus tuendis nulla
aduersa formidare, officia dignitatesque recte distribuere et in iudicando non amore, non
odio, non cupiditate duci, sed semper bonum ęquumque sequi et cuncta tanquam Deo pręsente
diligenter disponere. Cum autem talis futurus esset Petrus, prędicit ei Dominus illa, quę
subeunda ipsi erant, dura atque tristia, ut per eorum tollerantiam
in promouendo discernere oportet,
quid cuique conueniat, ut sciat singulorum saluti consulere et pro omnibus tuendis nulla
aduersa formidare, officia dignitatesque recte distribuere et in iudicando non amore, non
odio, non cupiditate duci, sed semper bonum ęquumque sequi et cuncta tanquam Deo pręsente
diligenter disponere. Cum autem talis futurus esset Petrus, prędicit ei Dominus illa, quę
subeunda ipsi erant, dura atque tristia, ut per eorum tollerantiam in cęlesti beatitudine
magis sublimetur.
Amen, amen —
Cum autem talis futurus esset Petrus, prędicit ei Dominus illa, quę
subeunda ipsi erant, dura atque tristia, ut per eorum tollerantiam in cęlesti beatitudine
magis sublimetur.
Amen, amen — inquit — dico tibi, cum esses iunior, cingebas te, et
ambulabas, ubi uolebas. Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet,
quo tu non uis. Discreuisse mihi uidetur his uerbis conditionis humanę naturam
significasseque, quod alia sit iuuenilis ętatis actio, alia iam prouectę* et in senium
subeunda ipsi erant, dura atque tristia, ut per eorum tollerantiam in cęlesti beatitudine
magis sublimetur.
Amen, amen — inquit — dico tibi, cum esses iunior, cingebas te, et
ambulabas, ubi uolebas. Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet,
quo tu non uis. Discreuisse mihi uidetur his uerbis conditionis humanę naturam
significasseque, quod alia sit iuuenilis ętatis actio, alia iam prouectę* et in senium
uergentis. Hoc egit et Paulus ad Corinthios scribens: Cum essem
dura atque tristia, ut per eorum tollerantiam in cęlesti beatitudine
magis sublimetur.
Amen, amen — inquit — dico tibi, cum esses iunior, cingebas te, et
ambulabas, ubi uolebas. Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet,
quo tu non uis. Discreuisse mihi uidetur his uerbis conditionis humanę naturam
significasseque, quod alia sit iuuenilis ętatis actio, alia iam prouectę* et in senium
uergentis. Hoc egit et Paulus ad Corinthios scribens: Cum essem paruulus —
cingebas te, et
ambulabas, ubi uolebas. Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet,
quo tu non uis. Discreuisse mihi uidetur his uerbis conditionis humanę naturam
significasseque, quod alia sit iuuenilis ętatis actio, alia iam prouectę* et in senium
uergentis. Hoc egit et Paulus ad Corinthios scribens: Cum essem paruulus — inquit
— loquebar ut paruulus, sapiebam ut paruulus, cogitabam ut paruulus. Quando autem factus
sum uir, euacuaui, quę erant paruuli. Cum ergo esses iuuenis,
ubi uolebas. Cum autem senueris, extendes manus tuas, et alius te cinget et ducet,
quo tu non uis. Discreuisse mihi uidetur his uerbis conditionis humanę naturam
significasseque, quod alia sit iuuenilis ętatis actio, alia iam prouectę* et in senium
uergentis. Hoc egit et Paulus ad Corinthios scribens: Cum essem paruulus — inquit
— loquebar ut paruulus, sapiebam ut paruulus, cogitabam ut paruulus. Quando autem factus
sum uir, euacuaui, quę erant paruuli. Cum ergo esses iuuenis, Petre, uoluntatis tuę
utebaris
ętas alios mores, aliam uitam sibi postulat.
Grandioris enim ętatis affectus rationis freno moderandus est, ita ut non, quod libeat, sed
quod prosit, cogitandum atque agendum sit. Amare te fateris Dominum. Non satis est tantummodo
gregem eius pascendo ostentare amorem. Nisi et *corr. ex prouecte
m ori pro confessione nominis eius paratus es, non perfecte amas. Ex toto enim
corde, ex tota anima totisque uiribus Deum diligere iubemur. Chara est uita pręsens, sed
charior esse debet uitę ęternę largitor. Talem
eius paratus es, non perfecte amas. Ex toto enim
corde, ex tota anima totisque uiribus Deum diligere iubemur. Chara est uita pręsens, sed
charior esse debet uitę ęternę largitor. Talem in te amorem esse tunc probabis, cum pro eius
confessione, qui pro omnibus crucifixus est, et ipse manus tuas extenderis in cruce.
Extendes manus tuas — inquit — et alius te cinget, non zona, sed
uinculis, et ducet te, quo tu non uis, hoc est, ad mortem. Quam subire quidem naturalis
affectus horret, sed hunc affectum superat uis amoris.
iubemur. Chara est uita pręsens, sed
charior esse debet uitę ęternę largitor. Talem in te amorem esse tunc probabis, cum pro eius
confessione, qui pro omnibus crucifixus est, et ipse manus tuas extenderis in cruce.
Extendes manus tuas — inquit — et alius te cinget, non zona, sed
uinculis, et ducet te, quo tu non uis, hoc est, ad mortem. Quam subire quidem naturalis
affectus horret, sed hunc affectum superat uis amoris. Duceris ergo, quo tu non uis naturali
inclinatione, qua animę et corporis separationem fugimus.
esse debet uitę ęternę largitor. Talem in te amorem esse tunc probabis, cum pro eius
confessione, qui pro omnibus crucifixus est, et ipse manus tuas extenderis in cruce.
Extendes manus tuas — inquit — et alius te cinget, non zona, sed
uinculis, et ducet te, quo tu non uis, hoc est, ad mortem. Quam subire quidem naturalis
affectus horret, sed hunc affectum superat uis amoris. Duceris ergo, quo tu non uis naturali
inclinatione, qua animę et corporis separationem fugimus. Sed tamen intelliges multo melius
esse per mortem
tuas — inquit — et alius te cinget, non zona, sed
uinculis, et ducet te, quo tu non uis, hoc est, ad mortem. Quam subire quidem naturalis
affectus horret, sed hunc affectum superat uis amoris. Duceris ergo, quo tu non uis naturali
inclinatione, qua animę et corporis separationem fugimus. Sed tamen intelliges multo melius
esse per mortem Christo coniungi quam in corpore uiuere. Hoc nouerat ille, qui dicebat:
Cupio dissolui et esse cum Christo. Cęterum exponere uolens Euangelista hęc
dicta Domini Iesu subiunxit:
sed hunc affectum superat uis amoris. Duceris ergo, quo tu non uis naturali
inclinatione, qua animę et corporis separationem fugimus. Sed tamen intelliges multo melius
esse per mortem Christo coniungi quam in corpore uiuere. Hoc nouerat ille, qui dicebat:
Cupio dissolui et esse cum Christo. Cęterum exponere uolens Euangelista hęc
dicta Domini Iesu subiunxit: Hoc autem dixit significans, qua morte clarificaturus esset
Deum.
O beata martyrum mors, per quam non uita amittitur, sed Deus, qui uitam largitur
esset
Deum.
O beata martyrum mors, per quam non uita amittitur, sed Deus, qui uitam largitur ęternam,
clarificatur. Deus autem, cuius claritati nihil addi potest, tunc in hominum noticia magis
clarescit, quando serui Christi pro asserenda ueritate et supplicia pati parati sunt et mortem
subire. Porro ipsa Christianę disciplinę ueritas tanto certior habebatur, quanto magis
excrescebat credentium multitudo. Miraculis enim ubique euangelicam fidem approbantibus
undique ad eam concurrebant. Sęuiebat aduersum Christi
O beata martyrum mors, per quam non uita amittitur, sed Deus, qui uitam largitur ęternam,
clarificatur. Deus autem, cuius claritati nihil addi potest, tunc in hominum noticia magis
clarescit, quando serui Christi pro asserenda ueritate et supplicia pati parati sunt et mortem
subire. Porro ipsa Christianę disciplinę ueritas tanto certior habebatur, quanto magis
excrescebat credentium multitudo. Miraculis enim ubique euangelicam fidem approbantibus
undique ad eam concurrebant. Sęuiebat aduersum Christi confessores persecutionis procella.
Porro ipsa Christianę disciplinę ueritas tanto certior habebatur, quanto magis
excrescebat credentium multitudo. Miraculis enim ubique euangelicam fidem approbantibus
undique ad eam concurrebant. Sęuiebat aduersum Christi confessores persecutionis procella.
Vnus occidebatur, et plurimi conuertebantur, citiusque defessa est interficientium feritas
quam imminuta interfici non recusantium multitudo. Nequaquam tam grandis martyrum numerus in
una Ecclesia fuisset congregatus, nisi id uerissimum esse certissime scirent, pro quo
amplectendo et tormentorum
occidebatur, et plurimi conuertebantur, citiusque defessa est interficientium feritas
quam imminuta interfici non recusantium multitudo. Nequaquam tam grandis martyrum numerus in
una Ecclesia fuisset congregatus, nisi id uerissimum esse certissime scirent, pro quo
amplectendo et tormentorum cruciatum et uitę pręsentis usum magno animo contempserunt. Petrus
ergo sua morte clarificaturus erat Deum, quia mortis eius cognita causa maius incitamentum
fuit hominibus ad credendum quam cum uiuus prędicaret. Verbis enim docere, quodcunque
libuerit, facile
conuertebantur, citiusque defessa est interficientium feritas
quam imminuta interfici non recusantium multitudo. Nequaquam tam grandis martyrum numerus in
una Ecclesia fuisset congregatus, nisi id uerissimum esse certissime scirent, pro quo
amplectendo et tormentorum cruciatum et uitę pręsentis usum magno animo contempserunt. Petrus
ergo sua morte clarificaturus erat Deum, quia mortis eius cognita causa maius incitamentum
fuit hominibus ad credendum quam cum uiuus prędicaret. Verbis enim docere, quodcunque
libuerit, facile uidetur, sed ut approbes,
appetere bonum illud, pro quo adipiscendo uitam hanc contemnendam esse apostoli exemplo
didicerunt.
Postquam Petri passionem Dominus prędixit, eidem ait: Sequere me! Omnes quidem
discipuli sequebantur eum, quibus ob hoc promiserat, quod essent simul sessuri et iudicaturi
tribus Israhel. Quid est ergo, quod nunc aliis quibusdam discipulis pręsentibus soli Petro
dicit: Sequere me? Quando enim omnibus, ut se sequantur, iussit, hoc ab eis
exigebat, quod alibi ait: Exemplum dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci, ita et
et iudicaturi
tribus Israhel. Quid est ergo, quod nunc aliis quibusdam discipulis pręsentibus soli Petro
dicit: Sequere me? Quando enim omnibus, ut se sequantur, iussit, hoc ab eis
exigebat, quod alibi ait: Exemplum dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci, ita et uos
faciatis. Hoc autem, quod nunc Petro dicit: Sequere me, de morte, quam ei futuram
prędixerat, intelligi uoluit. Sequere me suspensus in patibulo, sicut et ego fui suspensus.
Quod etiam ipse Petrus intelligens ac iam de se certus, de Ioanne interrogat.
sequantur, iussit, hoc ab eis
exigebat, quod alibi ait: Exemplum dedi uobis, ut, quemadmodum ego feci, ita et uos
faciatis. Hoc autem, quod nunc Petro dicit: Sequere me, de morte, quam ei futuram
prędixerat, intelligi uoluit. Sequere me suspensus in patibulo, sicut et ego fui suspensus.
Quod etiam ipse Petrus intelligens ac iam de se certus, de Ioanne interrogat.
Sequitur enim: Conuersus Petrus uidit illum discipulum, quem diligebat Iesus,
sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: Domine, quis est, qui
prędixerat, intelligi uoluit. Sequere me suspensus in patibulo, sicut et ego fui suspensus.
Quod etiam ipse Petrus intelligens ac iam de se certus, de Ioanne interrogat.
Sequitur enim: Conuersus Petrus uidit illum discipulum, quem diligebat Iesus,
sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: Domine, quis est, qui tradet
te? Conuersus Petrus Ioannem uidit sequentem, quem uirginitatis merito diligebat
Iesus, magis familiariter eum amplexus quam cęteros. Et hoc testatus est reclinando eum super
pectus suum in
me suspensus in patibulo, sicut et ego fui suspensus.
Quod etiam ipse Petrus intelligens ac iam de se certus, de Ioanne interrogat.
Sequitur enim: Conuersus Petrus uidit illum discipulum, quem diligebat Iesus,
sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: Domine, quis est, qui tradet
te? Conuersus Petrus Ioannem uidit sequentem, quem uirginitatis merito diligebat
Iesus, magis familiariter eum amplexus quam cęteros. Et hoc testatus est reclinando eum super
pectus suum in coena, ueluti filium mater. Sed etiam
illum discipulum, quem diligebat Iesus,
sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: Domine, quis est, qui tradet
te? Conuersus Petrus Ioannem uidit sequentem, quem uirginitatis merito diligebat
Iesus, magis familiariter eum amplexus quam cęteros. Et hoc testatus est reclinando eum super
pectus suum in coena, ueluti filium mater. Sed etiam Ioannes diligebat Iesum, quod tunc primum
ostendit, cum ab eo quęsiuit dicens: Domine, quis est, qui tradet te? Nisi enim
uehementer diligeret, non esset tam solicitus de
n on martyrio, sed ętate confectum decedisse. Conuenientius autem mihi uidetur,
quod Chrysostomus ait in Euangelio Graeco scriptum: Si eum uolo manere, donec ueniam,
quid ad te, ut sit sensus: Si eum uolo uiuere, donec ueniam in fine seculi uiuos et
mortuos iudicaturus, quid ad te? Non, quod tam diu illum uiuere uellet, sed ut superfluam
interrogantis solicitudinem reprimeret. Quid — inquit — ad te quęrere pertinet, quisnam
aliorum uitę futurus sit exitus? Tu me sequere! Quare ergo soli Petro reuelatur, quali
pertinet, quisnam
aliorum uitę futurus sit exitus? Tu me sequere! Quare ergo soli Petro reuelatur, quali
martyrio secuturus esset Dominum? Hoc in causa fuisse puto, ut per id quoque, quod
crucifigendus fuerat, se crucifixi Domini uicarium in terra constitutum cognosceret et non
solum gregem sibi commissum pasceret, sed etiam pro illo, pro quo Christus mortuus est, ipse,
cum oportuerit, necem subire non recusaret.
Cęterum, quia dixerat Iesus: Si eum uolo manere, donec ueniam, quid ad te,
cucurrit opinio Ioannem usque in
Si eum uolo manere, donec ueniam, quid ad te,
cucurrit opinio Ioannem usque in aduentum Domini uicturum. Vnde dicitur: Exiit ergo
sermo inter fratres, quod discipulus ille non moritur. Eos tamen non recte opinatos
Euangelista docet, dum ait: Et non dixit Iesus: Non moritur, sed: Si eum uolo manere,
donec ueniam, quid ad te?
Concludens autem Euangelium suum Ioannes de se ipso ait: Hic est discipulus ille, qui
testimonium perhibet de his et scripsit hęc. Deinde, quoniam omnibus, quę
recte opinatos
Euangelista docet, dum ait: Et non dixit Iesus: Non moritur, sed: Si eum uolo manere,
donec ueniam, quid ad te?
Concludens autem Euangelium suum Ioannes de se ipso ait: Hic est discipulus ille, qui
testimonium perhibet de his et scripsit hęc. Deinde, quoniam omnibus, quę descripta
sunt, interfuit, audacter loquitur: Et scimus — inquit — quia uerum est
testimonium eius. Nequis tamen arroganter dictum putet, non de se pręsumit, sed
Spiritu Sancto, quem acceperat,
donec ueniam, quid ad te?
Concludens autem Euangelium suum Ioannes de se ipso ait: Hic est discipulus ille, qui
testimonium perhibet de his et scripsit hęc. Deinde, quoniam omnibus, quę descripta
sunt, interfuit, audacter loquitur: Et scimus — inquit — quia uerum est
testimonium eius. Nequis tamen arroganter dictum putet, non de se pręsumit, sed
Spiritu Sancto, quem acceperat, reuelante uerum esse sciebat. Sunt autem et alia
multa — inquit — quę fecit
quę descripta
sunt, interfuit, audacter loquitur: Et scimus — inquit — quia uerum est
testimonium eius. Nequis tamen arroganter dictum putet, non de se pręsumit, sed
Spiritu Sancto, quem acceperat, reuelante uerum esse sciebat. Sunt autem et alia
multa — inquit — quę fecit Iesus. Quę si scribantur per singula, nec
ipsum arbitror mundum capere se eos, qui scribendi sunt, libros. Vel hyperbole usus
est ad multitudinem librorum exprimendam, uel, cum dicit: Si per singula
tantum esse mysteriorum, ut arbitretur mundum
capere, hoc est intelligere, non posse libros illos, in quibus ea continerentur. Mundum
appellat homines, qui in mundo sunt, more suo, sicut alibi de Christo loquens: In mundo
erat — inquit — et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non
cognouit. Iste igitur mundus, qui eum non cognouit, neque cuncta, quę de illo
scribenda restabant, si scriberentur, intelligeret. Hucusque Ioannes.
Ad reliquas ab aliis relatas Domini a morte suscitati uisiones
arbitretur mundum
capere, hoc est intelligere, non posse libros illos, in quibus ea continerentur. Mundum
appellat homines, qui in mundo sunt, more suo, sicut alibi de Christo loquens: In mundo
erat — inquit — et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non
cognouit. Iste igitur mundus, qui eum non cognouit, neque cuncta, quę de illo
scribenda restabant, si scriberentur, intelligeret. Hucusque Ioannes.
Ad reliquas ab aliis relatas Domini a morte suscitati uisiones consyderandas ipso Domino
intelligeret. Hucusque Ioannes.
Ad reliquas ab aliis relatas Domini a morte suscitati uisiones consyderandas ipso Domino
fauente accedamus. In Mattheo ita legimus: Vndecim autem discipuli abierunt in Galileam,
in montem, ubi constituerat illis Iesus. Et uidentes eum adorauerunt.
Quidam autem dubitauerunt. Post memoratas uisiones ista uidetur habere locum.
Dulcis enim et suauis erat eis Dominus. Ideo sane, cum iam domi, in qua clausi residebant, eis
apparuisset, rursus illum uidere cupientes Galileam
In Mattheo ita legimus: Vndecim autem discipuli abierunt in Galileam,
in montem, ubi constituerat illis Iesus. Et uidentes eum adorauerunt.
Quidam autem dubitauerunt. Post memoratas uisiones ista uidetur habere locum.
Dulcis enim et suauis erat eis Dominus. Ideo sane, cum iam domi, in qua clausi residebant, eis
apparuisset, rursus illum uidere cupientes Galileam petierunt. Recordabantur enim
pollicitationis Domini dicentis: Postquam surrexero, pręcedam uos in Galileam, et
angelici ad mulieres
locum.
Dulcis enim et suauis erat eis Dominus. Ideo sane, cum iam domi, in qua clausi residebant, eis
apparuisset, rursus illum uidere cupientes Galileam petierunt. Recordabantur enim
pollicitationis Domini dicentis: Postquam surrexero, pręcedam uos in Galileam, et
angelici ad mulieres responsi: Dicite discipulis eius, quia pręcedet uos in
Galileam. Ibi eum uidebitis, sicut dixit uobis. Ascendunt ergo in montem,
ubi constituerat eis Iesus. Mons locus terra altior est. Ibi Iesus conspici uoluit, quia
quia pręcedet uos in
Galileam. Ibi eum uidebitis, sicut dixit uobis. Ascendunt ergo in montem,
ubi constituerat eis Iesus. Mons locus terra altior est. Ibi Iesus conspici uoluit, quia
terrenum corpus iam ad altiora se transtulerat, immortalitate indutum, et ueritas de terra
orta cęlum, unde uenerat, repetebat. Ideo etiam in monte apparere eis uoluit, ut recordarentur
pręceptorum, quę ab eo ante passionem in monte acceperant, si beati esse uellent. Nos quoque,
si cupimus uidere Iesum, de terra ascendere oportet ad montem, hoc
pręceptorum, quę ab eo ante passionem in monte acceperant, si beati esse uellent. Nos quoque,
si cupimus uidere Iesum, de terra ascendere oportet ad montem, hoc est, abiecta terrenarum
rerum cura mente cęlestia contemplari, cęlestia desyderare, de cęlestibus loqui et inter se
ratiocinari et cum psalmista dicere: Leuaui oculos meos in montem, unde ueniet auxilium
mihi, auxilium meum* a Domino, qui fecit cęlum et terram. Discipuli igitur uisum in
monte Dominum cum multa ueneratione et humilitate se inclinantes adorauerunt.
quę ab eo ante passionem in monte acceperant, si beati esse uellent. Nos quoque,
si cupimus uidere Iesum, de terra ascendere oportet ad montem, hoc est, abiecta terrenarum
rerum cura mente cęlestia contemplari, cęlestia desyderare, de cęlestibus loqui et inter se
ratiocinari et cum psalmista dicere: Leuaui oculos meos in montem, unde ueniet auxilium
mihi, auxilium meum* a Domino, qui fecit cęlum et terram. Discipuli igitur uisum in
monte Dominum cum multa ueneratione et humilitate se inclinantes adorauerunt.
ad montem, hoc est, abiecta terrenarum
rerum cura mente cęlestia contemplari, cęlestia desyderare, de cęlestibus loqui et inter se
ratiocinari et cum psalmista dicere: Leuaui oculos meos in montem, unde ueniet auxilium
mihi, auxilium meum* a Domino, qui fecit cęlum et terram. Discipuli igitur uisum in
monte Dominum cum multa ueneratione et humilitate se inclinantes adorauerunt.
Quęstio
Sed quęstionem nobis facere uidetur illud, quod sudbitur: Quidam
cęlestia desyderare, de cęlestibus loqui et inter se
ratiocinari et cum psalmista dicere: Leuaui oculos meos in montem, unde ueniet auxilium
mihi, auxilium meum* a Domino, qui fecit cęlum et terram. Discipuli igitur uisum in
monte Dominum cum multa ueneratione et humilitate se inclinantes adorauerunt.
Quęstio
Sed quęstionem nobis facere uidetur illud, quod sudbitur: Quidam
autem dubitauerunt. Non multo ante illum spectauerant, palpauerant,
facere uidetur illud, quod sudbitur: Quidam
autem dubitauerunt. Non multo ante illum spectauerant, palpauerant,
Thomę retulerant, quia uidimus Dominum, quem etiam *corr. ex mihi
Thomas ipse, cum uidisset et tetigisset, iam confessus fuerat. Quomodo ergo nunc
quidam dubitauerunt? Ego plane ita sentio dubitationem istam non fuisse ipsorum undecim, sed
aliorum quorundam, qui cum illis aderant. Iccirco non dicit quidam ex iis, sed
quidam tantum, ut eos non
turba aliorum discipulorum, qui una cum ipsis undecim in Galileam profecti fuerant. Quod autem
dubitarint, nobiscum dispensabatur, ut sublata tandem omnium discipulorum dubitatio nostram de
resurrectionis Dominicę ueritate fidem magis ac magis confirmaret.
Et accedens Iesus locutus est eis dicens: Data est mihi omnis potestas in cęlo et in
terra. Perinde ac si dicat: Nihil dubitetis me ipsum esse, qui fui crucifixus, mortuus
et sepultus. Data est enim mihi potestas in terra, ut cum corpore incorruptibili et immortali
Quod autem
dubitarint, nobiscum dispensabatur, ut sublata tandem omnium discipulorum dubitatio nostram de
resurrectionis Dominicę ueritate fidem magis ac magis confirmaret.
Et accedens Iesus locutus est eis dicens: Data est mihi omnis potestas in cęlo et in
terra. Perinde ac si dicat: Nihil dubitetis me ipsum esse, qui fui crucifixus, mortuus
et sepultus. Data est enim mihi potestas in terra, ut cum corpore incorruptibili et immortali
resurgam; potestas in cęlo, ut cum eodem corpore super cęlum ascendam et hominem
de
resurrectionis Dominicę ueritate fidem magis ac magis confirmaret.
Et accedens Iesus locutus est eis dicens: Data est mihi omnis potestas in cęlo et in
terra. Perinde ac si dicat: Nihil dubitetis me ipsum esse, qui fui crucifixus, mortuus
et sepultus. Data est enim mihi potestas in terra, ut cum corpore incorruptibili et immortali
resurgam; potestas in cęlo, ut cum eodem corpore super cęlum ascendam et hominem mihi Dei
uerbo unitum ad dexteram Patris collocem. Potestas ergo, quam semper habui in gloria
Et accedens Iesus locutus est eis dicens: Data est mihi omnis potestas in cęlo et in
terra. Perinde ac si dicat: Nihil dubitetis me ipsum esse, qui fui crucifixus, mortuus
et sepultus. Data est enim mihi potestas in terra, ut cum corpore incorruptibili et immortali
resurgam; potestas in cęlo, ut cum eodem corpore super cęlum ascendam et hominem mihi Dei
uerbo unitum ad dexteram Patris collocem. Potestas ergo, quam semper habui in gloria
maiestatis, data est mihi in humilitate assumptę* humanitatis. Euntes ergo docete
in cęlo et in
terra. Perinde ac si dicat: Nihil dubitetis me ipsum esse, qui fui crucifixus, mortuus
et sepultus. Data est enim mihi potestas in terra, ut cum corpore incorruptibili et immortali
resurgam; potestas in cęlo, ut cum eodem corpore super cęlum ascendam et hominem mihi Dei
uerbo unitum ad dexteram Patris collocem. Potestas ergo, quam semper habui in gloria
maiestatis, data est mihi in humilitate assumptę* humanitatis. Euntes ergo docete
— inquit — omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et
ascendam et hominem mihi Dei
uerbo unitum ad dexteram Patris collocem. Potestas ergo, quam semper habui in gloria
maiestatis, data est mihi in humilitate assumptę* humanitatis. Euntes ergo docete
— inquit — omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus
sancti. Hoc alios docete, quod a me didicistis. Instruentes autem de omnibus, quę
credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi,
qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et
et hominem mihi Dei
uerbo unitum ad dexteram Patris collocem. Potestas ergo, quam semper habui in gloria
maiestatis, data est mihi in humilitate assumptę* humanitatis. Euntes ergo docete
— inquit — omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus
sancti. Hoc alios docete, quod a me didicistis. Instruentes autem de omnibus, quę
credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi,
qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et ipsi mecum
gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus
sancti. Hoc alios docete, quod a me didicistis. Instruentes autem de omnibus, quę
credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi,
qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et ipsi mecum unum
sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse
significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur
Agnus Dei, qui tollit peccata
eos in nomine Patris et Filii et Spiritus
sancti. Hoc alios docete, quod a me didicistis. Instruentes autem de omnibus, quę
credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi,
qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et ipsi mecum unum
sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse
significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur
Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si
et Filii et Spiritus
sancti. Hoc alios docete, quod a me didicistis. Instruentes autem de omnibus, quę
credere oportet, ut salui fiant, baptismi gratia purificate, ut Ecclesię membra facti mihi,
qui caput eius sum, coniungantur, et sicut ego et Pater unum sumus, ita et ipsi mecum unum
sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse
significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur
Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si solum Iudeę gentis
unum
sint. Docete omnes gentes — inquit — ut se non modo ad saluandos Iudeos uenisse
significaret, uerum etiam ad omnes gentium nationes. Alioquin, qua ratione diceretur
Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si solum Iudeę gentis peccata tolleret et
tam modicę partis mundi tantum curam haberet?
Homines autem prius docendi sunt, ut
Baptismus
credant, et cum crediderint, baptizandi. Sed si credentibus confertur baptismi gratia,
quomodo nunc Ecclesia paruulos
ratione diceretur
Agnus Dei, qui tollit peccata mundi, si solum Iudeę gentis peccata tolleret et
tam modicę partis mundi tantum curam haberet?
Homines autem prius docendi sunt, ut
Baptismus
credant, et cum crediderint, baptizandi. Sed si credentibus confertur baptismi gratia,
quomodo nunc Ecclesia paruulos baptizat, qui nondum fari queunt *corr. ex
assumpte
u el aliquid intelligere? Hos infantes dicimus in fide parentum baptizari
baptizandi. Sed si credentibus confertur baptismi gratia,
quomodo nunc Ecclesia paruulos baptizat, qui nondum fari queunt *corr. ex
assumpte
u el aliquid intelligere? Hos infantes dicimus in fide parentum baptizari solere
et eorum, qui paruulum, ut baptizetur, tenent, quos compatres appellamus et commatres. Tunc
enim a sacerdote prius interrogantur, et cum illi se credere dixerint, puer inter eorum manus
errectus baptizatur.
Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes
quomodo nunc Ecclesia paruulos baptizat, qui nondum fari queunt *corr. ex
assumpte
u el aliquid intelligere? Hos infantes dicimus in fide parentum baptizari solere
et eorum, qui paruulum, ut baptizetur, tenent, quos compatres appellamus et commatres. Tunc
enim a sacerdote prius interrogantur, et cum illi se credere dixerint, puer inter eorum manus
errectus baptizatur.
Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes quippe et baptizatos
Pater suscipit, Filius diligit, Spiritus
*corr. ex
assumpte
u el aliquid intelligere? Hos infantes dicimus in fide parentum baptizari solere
et eorum, qui paruulum, ut baptizetur, tenent, quos compatres appellamus et commatres. Tunc
enim a sacerdote prius interrogantur, et cum illi se credere dixerint, puer inter eorum manus
errectus baptizatur.
Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes quippe et baptizatos
Pater suscipit, Filius diligit, Spiritus Sanctus uiuificat. Trium tamen personarum una
substantia est,
qui paruulum, ut baptizetur, tenent, quos compatres appellamus et commatres. Tunc
enim a sacerdote prius interrogantur, et cum illi se credere dixerint, puer inter eorum manus
errectus baptizatur.
Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes quippe et baptizatos
Pater suscipit, Filius diligit, Spiritus Sanctus uiuificat. Trium tamen personarum una
substantia est, concors operatio, eadem uirtus. Deus ergo trinus et unus, quos creauit ad
uitam, recreare dignatur ad salutem. At etiam baptizatos docere Dominus iubet dicens:
manus
errectus baptizatur.
Sacramentum autem baptismi totius Trinitatis donum est. Credentes quippe et baptizatos
Pater suscipit, Filius diligit, Spiritus Sanctus uiuificat. Trium tamen personarum una
substantia est, concors operatio, eadem uirtus. Deus ergo trinus et unus, quos creauit ad
uitam, recreare dignatur ad salutem. At etiam baptizatos docere Dominus iubet dicens:
Docentes eos seruare omnia, quęcunque mandaui uobis. Ante baptismum ergo
docentur, quę credenda sunt, post baptismum, quę facienda. Scriptum est autem:
est nobis, recipere mereamur,
copulanda est cum fide iustitia. Pueris uero, qui baptizati absque iustitię operibus decedunt,
sufficit innocentia ad salutem, quia iustificati sunt per Mediatoris passionem, ita ut, quod
in origine amiserant, in baptismo consequantur.
Et quoniam arduum et difficile uidebatur docere omnes gentes et singulos quosque
baptismatis aqua abluere, ipse, qui potest omnia, suum pollicetur auxilium: Et ego
uobiscum sum — inquit — omnibus diebus, usque ad consummationem seculi.
Non ad solos,
mereamur,
copulanda est cum fide iustitia. Pueris uero, qui baptizati absque iustitię operibus decedunt,
sufficit innocentia ad salutem, quia iustificati sunt per Mediatoris passionem, ita ut, quod
in origine amiserant, in baptismo consequantur.
Et quoniam arduum et difficile uidebatur docere omnes gentes et singulos quosque
baptismatis aqua abluere, ipse, qui potest omnia, suum pollicetur auxilium: Et ego
uobiscum sum — inquit — omnibus diebus, usque ad consummationem seculi.
Non ad solos, qui tunc erant,
Pueris uero, qui baptizati absque iustitię operibus decedunt,
sufficit innocentia ad salutem, quia iustificati sunt per Mediatoris passionem, ita ut, quod
in origine amiserant, in baptismo consequantur.
Et quoniam arduum et difficile uidebatur docere omnes gentes et singulos quosque
baptismatis aqua abluere, ipse, qui potest omnia, suum pollicetur auxilium: Et ego
uobiscum sum — inquit — omnibus diebus, usque ad consummationem seculi.
Non ad solos, qui tunc erant, discipulos suos hoc dicit — neque enim
quia iustificati sunt per Mediatoris passionem, ita ut, quod
in origine amiserant, in baptismo consequantur.
Et quoniam arduum et difficile uidebatur docere omnes gentes et singulos quosque
baptismatis aqua abluere, ipse, qui potest omnia, suum pollicetur auxilium: Et ego
uobiscum sum — inquit — omnibus diebus, usque ad consummationem seculi.
Non ad solos, qui tunc erant, discipulos suos hoc dicit — neque enim usque ad consummationem
seculi in terra uicturi erant — sed etiam ad omnes, qui in illorum locum
seculi.
Non ad solos, qui tunc erant, discipulos suos hoc dicit — neque enim usque ad consummationem
seculi in terra uicturi erant — sed etiam ad omnes, qui in illorum locum succedere debent. Ex
quo datur intelligi nunquam defuturos, qui in Christum credent et secundum eius institutionem
baptisma suscipient. Si enim eis, qui baptizant, semper se affuturum dicit, profecto non alius
erit baptizandorum finis quam qui seculi. Quęret autem aliquis et dicet: Si discipulis
cernentibus
Quęstio
locum succedere debent. Ex
quo datur intelligi nunquam defuturos, qui in Christum credent et secundum eius institutionem
baptisma suscipient. Si enim eis, qui baptizant, semper se affuturum dicit, profecto non alius
erit baptizandorum finis quam qui seculi. Quęret autem aliquis et dicet: Si discipulis
cernentibus
Quęstio
in cęlum ascendit Dominus, quomodo se usque in finem cum illis futurum promittit?
Respondebit huic propheta: Cęlum et terram ego impleo, dicit Dominus. Christus
baptizandorum finis quam qui seculi. Quęret autem aliquis et dicet: Si discipulis
cernentibus
Quęstio
in cęlum ascendit Dominus, quomodo se usque in finem cum illis futurum promittit?
Respondebit huic propheta: Cęlum et terram ego impleo, dicit Dominus. Christus
igitur, tametsi in propria specie, quam assumpsit, in cęlo sit, se tamen in
terra nobis communicat in specie aliena, quam in altari offerre solet sacerdos ad credentium
salutem, dicente ipso Domino: Panis,
ipso Domino: Panis, quem ego dabo, caro mea est pro mundi uita.
Ille autem ipsum dat, cuius uerbis consecratus ab iis datur, qui in terra Christi uicem
gerunt. Atque hoc ipsos facere iussit dicens: Hoc facite in meam commemorationem.
Idem ergo Christus et in cęlo beatos lętificat et in terra credentes pascit et nusquam eos
deserit, qui in ipso omnem suam spem ponunt ac collocant. Hactenus Mattheus. Quid his, quę
diximus, Marcus addat, nunc uideamus.
Nouissime — inquit — recumbentibus illis
ego dabo, caro mea est pro mundi uita.
Ille autem ipsum dat, cuius uerbis consecratus ab iis datur, qui in terra Christi uicem
gerunt. Atque hoc ipsos facere iussit dicens: Hoc facite in meam commemorationem.
Idem ergo Christus et in cęlo beatos lętificat et in terra credentes pascit et nusquam eos
deserit, qui in ipso omnem suam spem ponunt ac collocant. Hactenus Mattheus. Quid his, quę
diximus, Marcus addat, nunc uideamus.
Nouissime — inquit — recumbentibus illis undecim apparuit, et
mundi uita.
Ille autem ipsum dat, cuius uerbis consecratus ab iis datur, qui in terra Christi uicem
gerunt. Atque hoc ipsos facere iussit dicens: Hoc facite in meam commemorationem.
Idem ergo Christus et in cęlo beatos lętificat et in terra credentes pascit et nusquam eos
deserit, qui in ipso omnem suam spem ponunt ac collocant. Hactenus Mattheus. Quid his, quę
diximus, Marcus addat, nunc uideamus.
Nouissime — inquit — recumbentibus illis undecim apparuit, et exprobrauit
incredulitatem
lętificat et in terra credentes pascit et nusquam eos
deserit, qui in ipso omnem suam spem ponunt ac collocant. Hactenus Mattheus. Quid his, quę
diximus, Marcus addat, nunc uideamus.
Nouissime — inquit — recumbentibus illis undecim apparuit, et exprobrauit
incredulitatem eorum et duritiam cordis, quia iis, qui uiderant eum resurrexisse, non
crediderant. Quadraginta diebus Dominus noster post resurrectionem suam in terra
moratus est, ut Lucas testatur. Nouissime igitur, hoc est quadragesimo ipso die undecim
nusquam eos
deserit, qui in ipso omnem suam spem ponunt ac collocant. Hactenus Mattheus. Quid his, quę
diximus, Marcus addat, nunc uideamus.
Nouissime — inquit — recumbentibus illis undecim apparuit, et exprobrauit
incredulitatem eorum et duritiam cordis, quia iis, qui uiderant eum resurrexisse, non
crediderant. Quadraginta diebus Dominus noster post resurrectionem suam in terra
moratus est, ut Lucas testatur. Nouissime igitur, hoc est quadragesimo ipso die undecim
apostolis recumbentibus se ostendit.
apostolis recumbentibus se ostendit. Exprobrat eis pręteritam incredulitatem, ut pręsentem
magis constanter teneant credulitatem. Iam enim certissime credebant, sed obiicitur, quod a
principio non crediderant neque mulieribus neque duobus illis a castello reuersis, quando et
hi et illę se Dominum uidisse nunciassent. Et, si incredulitatis culpa iam per fidem ablata in
memoriam reducitur, ut exprobretur, quid — quęso — illis fiet, qui errorem suum pertinaciter
fouent, qui Vetus Nouumque Testamentum lacerant et uulgatę *corr. ex
apostolis recumbentibus se ostendit. Exprobrat eis pręteritam incredulitatem, ut pręsentem
magis constanter teneant credulitatem. Iam enim certissime credebant, sed obiicitur, quod a
principio non crediderant neque mulieribus neque duobus illis a castello reuersis, quando et
hi et illę se Dominum uidisse nunciassent. Et, si incredulitatis culpa iam per fidem ablata in
memoriam reducitur, ut exprobretur, quid — quęso — illis fiet, qui errorem suum pertinaciter
fouent, qui Vetus Nouumque Testamentum lacerant et uulgatę *corr. ex
eis pręteritam incredulitatem, ut pręsentem
magis constanter teneant credulitatem. Iam enim certissime credebant, sed obiicitur, quod a
principio non crediderant neque mulieribus neque duobus illis a castello reuersis, quando et
hi et illę se Dominum uidisse nunciassent. Et, si incredulitatis culpa iam per fidem ablata in
memoriam reducitur, ut exprobretur, quid — quęso — illis fiet, qui errorem suum pertinaciter
fouent, qui Vetus Nouumque Testamentum lacerant et uulgatę *corr. ex
uulgate per orbem ueritati resistere
illis a castello reuersis, quando et
hi et illę se Dominum uidisse nunciassent. Et, si incredulitatis culpa iam per fidem ablata in
memoriam reducitur, ut exprobretur, quid — quęso — illis fiet, qui errorem suum pertinaciter
fouent, qui Vetus Nouumque Testamentum lacerant et uulgatę *corr. ex
uulgate per orbem ueritati resistere audent? Si — inquam — exprobrandi
fuerunt, qui non crediderant, qualiter plectendi erunt, qui non credunt uel qui nulla prorsus
ratione, ut credant, flecti queunt? Duriora sunt corda eorum
eis
discessurus repetit, ut diligentius curent, quod iterato sermone sibi commendari
agnoscunt. Dixit ergo eis: Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni
creaturę. Hoc nempe illud est, quod ante dixerat: Docete omnes gentes. Et
quomodo baptizare deberent, iam satis eos instruxerat, baptismi nunc explicat uirtutem et
credentium meritum, ut ad fidem baptismumque uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
agnoscunt. Dixit ergo eis: Euntes in mundum uniuersum prędicate Euangelium omni
creaturę. Hoc nempe illud est, quod ante dixerat: Docete omnes gentes. Et
quomodo baptizare deberent, iam satis eos instruxerat, baptismi nunc explicat uirtutem et
credentium meritum, ut ad fidem baptismumque uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
gentes. Et
quomodo baptizare deberent, iam satis eos instruxerat, baptismi nunc explicat uirtutem et
credentium meritum, ut ad fidem baptismumque uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad
instruxerat, baptismi nunc explicat uirtutem et
credentium meritum, ut ad fidem baptismumque uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit
meritum, ut ad fidem baptismumque uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit et noluit, damnabitur. Conuincetur enim
non plene
uenire uolentes, quid sibi hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit et noluit, damnabitur. Conuincetur enim
non plene credidisse, qui legi a Saluatore latę,
hęc sacramenta
collatura essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit et noluit, damnabitur. Conuincetur enim
non plene credidisse, qui legi a Saluatore latę, refragatus est. Hereticorum
essent, intelligant. Qui crediderit — inquit — et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit et noluit, damnabitur. Conuincetur enim
non plene credidisse, qui legi a Saluatore latę, refragatus est. Hereticorum est ista
infidelitas,
— et baptizatus
fuerit, saluus erit. Quid, si crediderit et non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit et noluit, damnabitur. Conuincetur enim
non plene credidisse, qui legi a Saluatore latę, refragatus est. Hereticorum est ista
infidelitas, hoc credere, illud non credere. Ad Christianum autem pertinet
non fuerit baptizatus? Respondeo: Iste non
baptizatus et iam credens aut uoluit baptizari, et non potuit, aut potuit, et noluit. Si
uoluit et non potuit, per puram fidei confessionem saluabitur. Sic enim et latro ad dexteram
Domini in cruce pendens saluatus est. Sin uero potuit et noluit, damnabitur. Conuincetur enim
non plene credidisse, qui legi a Saluatore latę, refragatus est. Hereticorum est ista
infidelitas, hoc credere, illud non credere. Ad Christianum autem pertinet omnem Christi
doctrinam pari fide suscipere ac de eius Euangelio nulla in parte
enim Christus
passus est, ut nos redimeret. Cuius redemptionis gratiam per fidem baptismumque participamus.
Signa autem eos — inquit — qui crediderint, hęc sequentur: In nomine meo
demonia eiicient, linguis loquentur nouis, serpentes tollent, et si mortiferum quid biberint,
non eis nocebit. Super ęgros manus imponent, et bene habebunt. Credentibus quidem
discipulis data sunt signa hęc: de obsessis corporibus per inuocationem nominis Christi
demonia eiiciebant; Spiritu Sancto super eos descendente uariis
baptismumque participamus.
Signa autem eos — inquit — qui crediderint, hęc sequentur: In nomine meo
demonia eiicient, linguis loquentur nouis, serpentes tollent, et si mortiferum quid biberint,
non eis nocebit. Super ęgros manus imponent, et bene habebunt. Credentibus quidem
discipulis data sunt signa hęc: de obsessis corporibus per inuocationem nominis Christi
demonia eiiciebant; Spiritu Sancto super eos descendente uariis linguis locuti sunt; Paulo
uiperę morsus nihil nocuit; Ioannes apostolus uenenum
Omnes, qui
credimus, unum sumus in Domino. Quod unius est, omnium est. Ac nequis cauilletur, non merita
nunc metimur, sed fidem. Cęterum eadem signa, si spiritaliter interpretentur, quottidie
in Ecclesia fieri apparebit. Demonia eiiciuntur, cum per poenitentiam et
peccatorum confessionem a diaboli seruitute liberamur. Linguis loquimur nouis, cum gentilium
poetarum auribus blandiens eloquium philosophorumque argutias omnia in incertum reuocantium
prudenter abiicimus et ad diuinas conuersi litteras de ueritatis disciplina incipimus
in Ecclesia fieri apparebit. Demonia eiiciuntur, cum per poenitentiam et
peccatorum confessionem a diaboli seruitute liberamur. Linguis loquimur nouis, cum gentilium
poetarum auribus blandiens eloquium philosophorumque argutias omnia in incertum reuocantium
prudenter abiicimus et ad diuinas conuersi litteras de ueritatis disciplina incipimus
ratiocinari. Serpentes tollimus, quando hereticorum prauitatem pellimus de Ecclesia, ne
uenenum eorum illos, qui sani sunt, inficiat. Mortiferum tunc bibimus, cum peccamus. Sed
peccatum non nocet, cum displicet.
de ueritatis disciplina incipimus
ratiocinari. Serpentes tollimus, quando hereticorum prauitatem pellimus de Ecclesia, ne
uenenum eorum illos, qui sani sunt, inficiat. Mortiferum tunc bibimus, cum peccamus. Sed
peccatum non nocet, cum displicet. Septies enim in die cadit iustus, et iusti nomen non
amittit, quia cito, cum ceciderit, surgit. Super ęgros manus imponimus et bene eis succedit,
quoties uitiis debilitatos ad capessendam uirtutem salubri exhortatione, ut curentur,
excitamus.
De Christi autem apparitionibus Paulus quoque ad
pellimus de Ecclesia, ne
uenenum eorum illos, qui sani sunt, inficiat. Mortiferum tunc bibimus, cum peccamus. Sed
peccatum non nocet, cum displicet. Septies enim in die cadit iustus, et iusti nomen non
amittit, quia cito, cum ceciderit, surgit. Super ęgros manus imponimus et bene eis succedit,
quoties uitiis debilitatos ad capessendam uirtutem salubri exhortatione, ut curentur,
excitamus.
De Christi autem apparitionibus Paulus quoque ad Corinthios scribens facit mentionem et
ait: Visus est Cephę, et post hęc undecim. Deinde
quia cito, cum ceciderit, surgit. Super ęgros manus imponimus et bene eis succedit,
quoties uitiis debilitatos ad capessendam uirtutem salubri exhortatione, ut curentur,
excitamus.
De Christi autem apparitionibus Paulus quoque ad Corinthios scribens facit mentionem et
ait: Visus est Cephę, et post hęc undecim. Deinde uisus est plus quam quingentis
fratribus simul, ex quibus multi manent usque adhuc, quidam autem dormierunt. Deinde uisus
est Iacobo, deinde apostolis omnibus; nouissime autem omnium tanquam abortiuo, uisus est et
Super ęgros manus imponimus et bene eis succedit,
quoties uitiis debilitatos ad capessendam uirtutem salubri exhortatione, ut curentur,
excitamus.
De Christi autem apparitionibus Paulus quoque ad Corinthios scribens facit mentionem et
ait: Visus est Cephę, et post hęc undecim. Deinde uisus est plus quam quingentis
fratribus simul, ex quibus multi manent usque adhuc, quidam autem dormierunt. Deinde uisus
est Iacobo, deinde apostolis omnibus; nouissime autem omnium tanquam abortiuo, uisus est et
mihi. Petro, nisi quando cum
et
ait: Visus est Cephę, et post hęc undecim. Deinde uisus est plus quam quingentis
fratribus simul, ex quibus multi manent usque adhuc, quidam autem dormierunt. Deinde uisus
est Iacobo, deinde apostolis omnibus; nouissime autem omnium tanquam abortiuo, uisus est et
mihi. Petro, nisi quando cum aliis fuit, apparuisse non scribunt Euangelistę, sed hinc
discimus. Vndecim autem apostolis uisum semel et iterum in Ioanne legimus, tertio in Marco.
Quingentis autem fratribus ostensum credimus Paulo, et eidem ipsi post omnes. Iacobo uero,
adhuc, quidam autem dormierunt. Deinde uisus
est Iacobo, deinde apostolis omnibus; nouissime autem omnium tanquam abortiuo, uisus est et
mihi. Petro, nisi quando cum aliis fuit, apparuisse non scribunt Euangelistę, sed hinc
discimus. Vndecim autem apostolis uisum semel et iterum in Ioanne legimus, tertio in Marco.
Quingentis autem fratribus ostensum credimus Paulo, et eidem ipsi post omnes. Iacobo uero, qui
frater Domini appellatus est, apparuisse diuus quoque Hieronymus testatur in eo libello, quem de uiris illustribus
omnium tanquam abortiuo, uisus est et
mihi. Petro, nisi quando cum aliis fuit, apparuisse non scribunt Euangelistę, sed hinc
discimus. Vndecim autem apostolis uisum semel et iterum in Ioanne legimus, tertio in Marco.
Quingentis autem fratribus ostensum credimus Paulo, et eidem ipsi post omnes. Iacobo uero, qui
frater Domini appellatus est, apparuisse diuus quoque Hieronymus testatur in eo libello, quem de uiris illustribus inscripsit. Cum enim hic apostolus deliberatum haberet se
nihil gustaturum, donec uideat Dominum a morte ad
ratio est: Mors poena peccati est. Si Christus non resurrexit, nondum de poena
peccati redempti sumus atque ita adhuc in peccatis manemus. Ideo ipse Apostolus consequenter
ait: Nunc autem Christus resurrexit a mortuis, primitię mortuorum. Quoniam quidem per
hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum. Et sicut in Adam omnes moriuntur, ita et
in Christo omnes uiuificabuntur. Ad hęc futuram mortuorum resurrectionem seminum
astruit exemplo. Quod seminas — inquit — non uiuificatur, nisi prius
moriatur. Et quid
Christus non resurrexit, nondum de poena
peccati redempti sumus atque ita adhuc in peccatis manemus. Ideo ipse Apostolus consequenter
ait: Nunc autem Christus resurrexit a mortuis, primitię mortuorum. Quoniam quidem per
hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum. Et sicut in Adam omnes moriuntur, ita et
in Christo omnes uiuificabuntur. Ad hęc futuram mortuorum resurrectionem seminum
astruit exemplo. Quod seminas — inquit — non uiuificatur, nisi prius
moriatur. Et quid seminas? Non corpus, quod futurum est,
peccati redempti sumus atque ita adhuc in peccatis manemus. Ideo ipse Apostolus consequenter
ait: Nunc autem Christus resurrexit a mortuis, primitię mortuorum. Quoniam quidem per
hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum. Et sicut in Adam omnes moriuntur, ita et
in Christo omnes uiuificabuntur. Ad hęc futuram mortuorum resurrectionem seminum
astruit exemplo. Quod seminas — inquit — non uiuificatur, nisi prius
moriatur. Et quid seminas? Non corpus, quod futurum est, seminas, sed nudum granum, ut puta
mors, et per hominem resurrectio mortuorum. Et sicut in Adam omnes moriuntur, ita et
in Christo omnes uiuificabuntur. Ad hęc futuram mortuorum resurrectionem seminum
astruit exemplo. Quod seminas — inquit — non uiuificatur, nisi prius
moriatur. Et quid seminas? Non corpus, quod futurum est, seminas, sed nudum granum, ut puta
tritici aut alicuius cęterorum. Deus autem dat illi corpus, sicut uult, et unicuique seminum
proprium corpus. Postremo de corporibus humanis loquens: Seminatur —
inquit —
seminum
astruit exemplo. Quod seminas — inquit — non uiuificatur, nisi prius
moriatur. Et quid seminas? Non corpus, quod futurum est, seminas, sed nudum granum, ut puta
tritici aut alicuius cęterorum. Deus autem dat illi corpus, sicut uult, et unicuique seminum
proprium corpus. Postremo de corporibus humanis loquens: Seminatur —
inquit — in corruptione, surget in incorruptione. Seminatur in ignobilitate, surget in
gloria. Seminatur in infirmitate, surget in uirtute. Seminatur corpus
surget corpus
spiritale. Corpus animale uocat Apostolus hoc, quod nunc corruptioni est obnoxium.
Fiet autem post resurrectionem spiritale, id est, simile spiritui, ne corrumpatur. Quam rem
ipse explanat dicens: Oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem, et mortale
hoc induere immortalitatem. Cum autem mortale hoc induerit immortalitatem, tunc fiet sermo,
qui scriptus est: Absorpta est mors in uictoria. Ac nequis tantę
uictorię ignoret autorem, Deo — inquit — gratias, qui dedit nobis
est mors in uictoria. Ac nequis tantę
uictorię ignoret autorem, Deo — inquit — gratias, qui dedit nobis uictoriam
per Dominum nostrum Iesum Christum. Quęris, quomodo mors absorpta est in uictoria?
Mors poena peccati erat, et Domino in gloria resurgente coepit esse transitus ad uitam omni
credenti.
Nunc uideamus, qualiter hac parta uictoria
Ascensio Domini
et mortis conditione superata Saluator noster cum homine assumpto ascenderit in cęlum
Quęris, quomodo mors absorpta est in uictoria?
Mors poena peccati erat, et Domino in gloria resurgente coepit esse transitus ad uitam omni
credenti.
Nunc uideamus, qualiter hac parta uictoria
Ascensio Domini
et mortis conditione superata Saluator noster cum homine assumpto ascenderit in cęlum
et ad dexteram Dei sederit, quomodo Deus illum exaltarit donans ei nomen, quod est super omne
nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis
lingua
in gloria resurgente coepit esse transitus ad uitam omni
credenti.
Nunc uideamus, qualiter hac parta uictoria
Ascensio Domini
et mortis conditione superata Saluator noster cum homine assumpto ascenderit in cęlum
et ad dexteram Dei sederit, quomodo Deus illum exaltarit donans ei nomen, quod est super omne
nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis
lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus Christus in gloria est Dei Patris.
Igitur
Domini
et mortis conditione superata Saluator noster cum homine assumpto ascenderit in cęlum
et ad dexteram Dei sederit, quomodo Deus illum exaltarit donans ei nomen, quod est super omne
nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis
lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus Christus in gloria est Dei Patris.
Igitur de ascensione eius Marcus ita scribit: Assumptus est in cęlum, et sedet a
dextris Dei. Hoc idem paulo plenius refert Lucas in Euangelio, sed multo
et mortis conditione superata Saluator noster cum homine assumpto ascenderit in cęlum
et ad dexteram Dei sederit, quomodo Deus illum exaltarit donans ei nomen, quod est super omne
nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis
lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus Christus in gloria est Dei Patris.
Igitur de ascensione eius Marcus ita scribit: Assumptus est in cęlum, et sedet a
dextris Dei. Hoc idem paulo plenius refert Lucas in Euangelio, sed multo copiosius in
quod est super omne
nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur cęlestium, terrestrium et infernorum, et omnis
lingua confiteatur, quia Dominus noster Iesus Christus in gloria est Dei Patris.
Igitur de ascensione eius Marcus ita scribit: Assumptus est in cęlum, et sedet a
dextris Dei. Hoc idem paulo plenius refert Lucas in Euangelio, sed multo copiosius in
Actibus apostolorum. In Euangelio quidem sic: Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et
eleuatis manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit
Igitur de ascensione eius Marcus ita scribit: Assumptus est in cęlum, et sedet a
dextris Dei. Hoc idem paulo plenius refert Lucas in Euangelio, sed multo copiosius in
Actibus apostolorum. In Euangelio quidem sic: Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et
eleuatis manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis,
et ferebatur in cęlum. In Actibus autem hoc modo: Et cum hęc dixisset —
dixerat enim Spiritum Sanctum eis se missuram — uidentibus illis, eleuatus est,
ita scribit: Assumptus est in cęlum, et sedet a
dextris Dei. Hoc idem paulo plenius refert Lucas in Euangelio, sed multo copiosius in
Actibus apostolorum. In Euangelio quidem sic: Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et
eleuatis manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis,
et ferebatur in cęlum. In Actibus autem hoc modo: Et cum hęc dixisset —
dixerat enim Spiritum Sanctum eis se missuram — uidentibus illis, eleuatus est,
et nubes suscepit eum ab oculis eorum.
dextris Dei. Hoc idem paulo plenius refert Lucas in Euangelio, sed multo copiosius in
Actibus apostolorum. In Euangelio quidem sic: Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et
eleuatis manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis,
et ferebatur in cęlum. In Actibus autem hoc modo: Et cum hęc dixisset —
dixerat enim Spiritum Sanctum eis se missuram — uidentibus illis, eleuatus est,
et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Cumque intuerentur in cęlum euntem illum, ecce duo
uiri
sed multo copiosius in
Actibus apostolorum. In Euangelio quidem sic: Eduxit autem eos foras in Bethaniam, et
eleuatis manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis,
et ferebatur in cęlum. In Actibus autem hoc modo: Et cum hęc dixisset —
dixerat enim Spiritum Sanctum eis se missuram — uidentibus illis, eleuatus est,
et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Cumque intuerentur in cęlum euntem illum, ecce duo
uiri astiterunt iuxta illos et dixerunt: Viri Galilei, quid statis
eleuatis manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab eis,
et ferebatur in cęlum. In Actibus autem hoc modo: Et cum hęc dixisset —
dixerat enim Spiritum Sanctum eis se missuram — uidentibus illis, eleuatus est,
et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Cumque intuerentur in cęlum euntem illum, ecce duo
uiri astiterunt iuxta illos et dixerunt: Viri Galilei, quid statis aspicientes in cęlum? Hic
Iesus, qui assumptus est a uobis in cęlum, sic ueniet, quemadmodum uidistis eum euntem in
In Actibus autem hoc modo: Et cum hęc dixisset —
dixerat enim Spiritum Sanctum eis se missuram — uidentibus illis, eleuatus est,
et nubes suscepit eum ab oculis eorum. Cumque intuerentur in cęlum euntem illum, ecce duo
uiri astiterunt iuxta illos et dixerunt: Viri Galilei, quid statis aspicientes in cęlum? Hic
Iesus, qui assumptus est a uobis in cęlum, sic ueniet, quemadmodum uidistis eum euntem in
cęlum. Assumptus est in cęlum, non sicut Helias curru translatus auxilio indigens
alieno, sed per se assumptus,
quid statis aspicientes in cęlum? Hic
Iesus, qui assumptus est a uobis in cęlum, sic ueniet, quemadmodum uidistis eum euntem in
cęlum. Assumptus est in cęlum, non sicut Helias curru translatus auxilio indigens
alieno, sed per se assumptus, sua uirtute sublatus. Et Helias quidem translatus est in quandam
terrę regionem beatę satis atque tranquillę habitationis, donec in fine seculi rediens et ipse
per mortem transmigret ad uitam. Christus uero non ad aliquam terrę partem, sed ad cęleste
regnum nunquam posthac moriturus ascendit
in
cęlum. Assumptus est in cęlum, non sicut Helias curru translatus auxilio indigens
alieno, sed per se assumptus, sua uirtute sublatus. Et Helias quidem translatus est in quandam
terrę regionem beatę satis atque tranquillę habitationis, donec in fine seculi rediens et ipse
per mortem transmigret ad uitam. Christus uero non ad aliquam terrę partem, sed ad cęleste
regnum nunquam posthac moriturus ascendit triumphans lętantibus angelis, plaudentibus, qui
post eum ituri erant, sanctis.
Sedet a dextris Dei,
propria. In substantia quippe diuinitatitis non est aliud Pater, aliud Filius, quanuis in
personarum distinctione alius sit Pater, alius Filius. Nec putes Patrem ad leuam Filii sedere,
quia Filius ad dexteram Patris sedet. Hoc hominibus conuenit, non Deo, qui spiritus est, et
non membris dignoscitur*, sed uirtute. Sicut ergo Filius a dextris Dei Patris, ita et Pater a
dextris Filii sedet, cum omnia in Deo dextra sint, sinistrum nihil. Hoc Propheta psalmo
centesimonono testatur dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis.
quanuis in
personarum distinctione alius sit Pater, alius Filius. Nec putes Patrem ad leuam Filii sedere,
quia Filius ad dexteram Patris sedet. Hoc hominibus conuenit, non Deo, qui spiritus est, et
non membris dignoscitur*, sed uirtute. Sicut ergo Filius a dextris Dei Patris, ita et Pater a
dextris Filii sedet, cum omnia in Deo dextra sint, sinistrum nihil. Hoc Propheta psalmo
centesimonono testatur dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis.
Dominus Domino — Pater Filio. Et rursum Patrem a dextris Filii residere asserit, dum
sed uirtute. Sicut ergo Filius a dextris Dei Patris, ita et Pater a
dextris Filii sedet, cum omnia in Deo dextra sint, sinistrum nihil. Hoc Propheta psalmo
centesimonono testatur dicens: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis.
Dominus Domino — Pater Filio. Et rursum Patrem a dextris Filii residere asserit, dum
ait: Tu es sacerdos in ęternum, secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis.
In hoc itaque ostenditur coęqualem esse Patri Filium, sicut et in eo, cum dicit:
Ego in Patre, et Pater in me
Sede a dextris meis.
Dominus Domino — Pater Filio. Et rursum Patrem a dextris Filii residere asserit, dum
ait: Tu es sacerdos in ęternum, secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis.
In hoc itaque ostenditur coęqualem esse Patri Filium, sicut et in eo, cum dicit:
Ego in Patre, et Pater in me est. Et: Qui uidet me, uidet et Patrem
meum.
Pręterea non sine mysterio factum arbitror, quod apostoli educuntur in Bethaniam quodque ab
angelis antea discipuli, nunc Galilei appellati
— Pater Filio. Et rursum Patrem a dextris Filii residere asserit, dum
ait: Tu es sacerdos in ęternum, secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis.
In hoc itaque ostenditur coęqualem esse Patri Filium, sicut et in eo, cum dicit:
Ego in Patre, et Pater in me est. Et: Qui uidet me, uidet et Patrem
meum.
Pręterea non sine mysterio factum arbitror, quod apostoli educuntur in Bethaniam quodque ab
angelis antea discipuli, nunc Galilei appellati sunt. Bethania obedientię domus
Patrem a dextris Filii residere asserit, dum
ait: Tu es sacerdos in ęternum, secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis.
In hoc itaque ostenditur coęqualem esse Patri Filium, sicut et in eo, cum dicit:
Ego in Patre, et Pater in me est. Et: Qui uidet me, uidet et Patrem
meum.
Pręterea non sine mysterio factum arbitror, quod apostoli educuntur in Bethaniam quodque ab
angelis antea discipuli, nunc Galilei appellati sunt. Bethania obedientię domus interpretatur,
Galilea
asserit, dum
ait: Tu es sacerdos in ęternum, secundum ordinem Melchisedech. Dominus a dextris tuis.
In hoc itaque ostenditur coęqualem esse Patri Filium, sicut et in eo, cum dicit:
Ego in Patre, et Pater in me est. Et: Qui uidet me, uidet et Patrem
meum.
Pręterea non sine mysterio factum arbitror, quod apostoli educuntur in Bethaniam quodque ab
angelis antea discipuli, nunc Galilei appellati sunt. Bethania obedientię domus interpretatur,
Galilea transmigratio. Cum ergo ad prędicandum
gentibus mittendi essent, ducuntur in
Bethaniam, ut in exequendis Domini iussis obedientia sibi opus esse discerent. Cumque huiusce
negocii tempus instaret, iam non discipuli, qui discere debeant, nuncupantur, sed Galilei,
quos docendo ad diuersa orbis loca transmigrare oporteret et magistros magis quam discipulos
esse. Recessurus autem Dominus benedixit eis, instruens Ecclesię antistites, ut eis, quibus
pręsunt, bona optent, nec optent tantum, sed etiam, quoties oportuerit, tribuant. Eleuatis
enim manibus Dominus ferebatur in cęlum. Eleuent et
oporteret et magistros magis quam discipulos
esse. Recessurus autem Dominus benedixit eis, instruens Ecclesię antistites, ut eis, quibus
pręsunt, bona optent, nec optent tantum, sed etiam, quoties oportuerit, tribuant. Eleuatis
enim manibus Dominus ferebatur in cęlum. Eleuent et antistites manus suas ad porrigendum
pauperi, aperiant os ad benedicendum, hoc est, ad docendum eos, qui sibi commissi sunt, si
post Dominum in cęlum ferri desyderant.
*corr. ex dinoscitur
Sunt autem nonnulli, qui facile
suas ad porrigendum
pauperi, aperiant os ad benedicendum, hoc est, ad docendum eos, qui sibi commissi sunt, si
post Dominum in cęlum ferri desyderant.
*corr. ex dinoscitur
Sunt autem nonnulli, qui facile quidem benedicunt et ad docendum linguam non inuiti
exercent, sed ad inopis miseriam respicere negligunt. Siquid ab illis petieris, auertuntur, si
supplicaueris, indignantur. Hi non eleuatas manus in cęlum habent, sed in terram demissas,
auaritię magis quam pietati dediti, quam aliis prędicant.
si
supplicaueris, indignantur. Hi non eleuatas manus in cęlum habent, sed in terram demissas,
auaritię magis quam pietati dediti, quam aliis prędicant. De quibus Dominus pręcipit dicens:
Quę dicunt, facite, secundum autem opera eorum nolite facere: dicunt enim, et non
faciunt.
Quid est pręterea: uidentibus illis eleuatus est, nisi ut, sicut
resurrectionis, ita et ascensionis, eius testes forent? Vtque illi, qui Dominum sequi uellent,
non terram, sed cęlum intuerentur, fragilia contemnerent ac de
aliis prędicant. De quibus Dominus pręcipit dicens:
Quę dicunt, facite, secundum autem opera eorum nolite facere: dicunt enim, et non
faciunt.
Quid est pręterea: uidentibus illis eleuatus est, nisi ut, sicut
resurrectionis, ita et ascensionis, eius testes forent? Vtque illi, qui Dominum sequi uellent,
non terram, sed cęlum intuerentur, fragilia contemnerent ac de illis, quę ęterna sunt,
adipiscendis die noctuque cogitarent. Tu tamen, qui maiestatis diuinę magnitudinem
contemplaris, caue, ne ultra
caue, ne ultra progredi contendas, quam mentis humanę imbecillitas possit
ascendere. Etenim apostoli ipsi ascendentem Dominum eleuatis oculis tantisper spectarunt,
donec ille cerni potuit, id est, donec nubes arcani sublimioris ab oculis mentis eorum ipsum
obumbraret et ab humano obtutu* procul auferret. Altiora ergo te ne quęsieris, tuis finibus
contentus esto, quantum potes capere, capias, ne id etiam, quod ceperis**, effundere cogaris.
Hic Iesus — inquiunt — qui assumptus est a uobis in cęlum, sic
ueniet. His profecto uerbis admonemur non pręsentibus occupari, sed futura prospicere.
Dominum — inquiunt — ascendentem lęti uidistis, uenturum ad
iudicium cum timore expectate. Quia idem ipse, qui uenit, ut iudicetur, ueniet, ut iudicet et
homines et angelos. Tunc alii ibunt in uitam ęternam, alii in ignem ęternum. Qui iugiter ista
consyderat, is facile cauebit, nequid agat, unde bono, quod sperat, priuetur et malum, quod
formidat, incurrat. Nihil enim illo felicius est, qui ad cęleste regnum destinatur, nihil
His profecto uerbis admonemur non pręsentibus occupari, sed futura prospicere.
Dominum — inquiunt — ascendentem lęti uidistis, uenturum ad
iudicium cum timore expectate. Quia idem ipse, qui uenit, ut iudicetur, ueniet, ut iudicet et
homines et angelos. Tunc alii ibunt in uitam ęternam, alii in ignem ęternum. Qui iugiter ista
consyderat, is facile cauebit, nequid agat, unde bono, quod sperat, priuetur et malum, quod
formidat, incurrat. Nihil enim illo felicius est, qui ad cęleste regnum destinatur, nihil illo
ad
iudicium cum timore expectate. Quia idem ipse, qui uenit, ut iudicetur, ueniet, ut iudicet et
homines et angelos. Tunc alii ibunt in uitam ęternam, alii in ignem ęternum. Qui iugiter ista
consyderat, is facile cauebit, nequid agat, unde bono, quod sperat, priuetur et malum, quod
formidat, incurrat. Nihil enim illo felicius est, qui ad cęleste regnum destinatur, nihil illo
miserius, qui ad inferos truditur cruciandus.
Porro ille, qui in sole posuit tabernaculum suum, in luce uteri uirginalis, et ipse tanquam
sponsus procedens
agat, unde bono, quod sperat, priuetur et malum, quod
formidat, incurrat. Nihil enim illo felicius est, qui ad cęleste regnum destinatur, nihil illo
miserius, qui ad inferos truditur cruciandus.
Porro ille, qui in sole posuit tabernaculum suum, in luce uteri uirginalis, et ipse tanquam
sponsus procedens *corr. ex ob tu
**corr. ex cęperis
de thalamo suo exiuit nostrę humanitatis humilitate uelatus, non uiolata matris
uirginitate, exultauit ut gygas ad currendam uiam. Quam
sponsus procedens *corr. ex ob tu
**corr. ex cęperis
de thalamo suo exiuit nostrę humanitatis humilitate uelatus, non uiolata matris
uirginitate, exultauit ut gygas ad currendam uiam. Quam uiam? Viam laborum et dolorum mala
perferendo, uiam fortitudinis et uirtutis aduersarias potestates uincendo, uiam consolationis
a mortuis resurgendo, uiam gaudii et iubilationis in cęlum ascendendo, uiam denique gratię et
salutis Spiritum Sanctum in corda hominum infundendo. Ad hanc uiam
**corr. ex cęperis
de thalamo suo exiuit nostrę humanitatis humilitate uelatus, non uiolata matris
uirginitate, exultauit ut gygas ad currendam uiam. Quam uiam? Viam laborum et dolorum mala
perferendo, uiam fortitudinis et uirtutis aduersarias potestates uincendo, uiam consolationis
a mortuis resurgendo, uiam gaudii et iubilationis in cęlum ascendendo, uiam denique gratię et
salutis Spiritum Sanctum in corda hominum infundendo. Ad hanc uiam currendam exultauit gygas
noster, gygas omnium
nostrę humanitatis humilitate uelatus, non uiolata matris
uirginitate, exultauit ut gygas ad currendam uiam. Quam uiam? Viam laborum et dolorum mala
perferendo, uiam fortitudinis et uirtutis aduersarias potestates uincendo, uiam consolationis
a mortuis resurgendo, uiam gaudii et iubilationis in cęlum ascendendo, uiam denique gratię et
salutis Spiritum Sanctum in corda hominum infundendo. Ad hanc uiam currendam exultauit gygas
noster, gygas omnium potentissimus, omnium optimus, sibiipsi par, cui nihil potest conferri. A
summo enim cęlo egressio*
uirginitate, exultauit ut gygas ad currendam uiam. Quam uiam? Viam laborum et dolorum mala
perferendo, uiam fortitudinis et uirtutis aduersarias potestates uincendo, uiam consolationis
a mortuis resurgendo, uiam gaudii et iubilationis in cęlum ascendendo, uiam denique gratię et
salutis Spiritum Sanctum in corda hominum infundendo. Ad hanc uiam currendam exultauit gygas
noster, gygas omnium potentissimus, omnium optimus, sibiipsi par, cui nihil potest conferri. A
summo enim cęlo egressio* eius, et occursus eius usque ad summum eius. Quia egressus a
iubilationis in cęlum ascendendo, uiam denique gratię et
salutis Spiritum Sanctum in corda hominum infundendo. Ad hanc uiam currendam exultauit gygas
noster, gygas omnium potentissimus, omnium optimus, sibiipsi par, cui nihil potest conferri. A
summo enim cęlo egressio* eius, et occursus eius usque ad summum eius. Quia egressus a Patre
uenit in mundum, ut mundus saluetur per eum. Igitur spoliato inferno et uasis diabolo
erreptis, quę** fuimus nos, triumphans rediit ad Patrem cum homine assumpto, ut, cum quo
uicit, cum ipso et regnet in gloria Dei
exultauit gygas
noster, gygas omnium potentissimus, omnium optimus, sibiipsi par, cui nihil potest conferri. A
summo enim cęlo egressio* eius, et occursus eius usque ad summum eius. Quia egressus a Patre
uenit in mundum, ut mundus saluetur per eum. Igitur spoliato inferno et uasis diabolo
erreptis, quę** fuimus nos, triumphans rediit ad Patrem cum homine assumpto, ut, cum quo
uicit, cum ipso et regnet in gloria Dei Patris in ęternum.
Hoc futurum uidit Micheas propheta, qui, cum de populo per Christum saluando loqueretur,
ait:
enim cęlo egressio* eius, et occursus eius usque ad summum eius. Quia egressus a Patre
uenit in mundum, ut mundus saluetur per eum. Igitur spoliato inferno et uasis diabolo
erreptis, quę** fuimus nos, triumphans rediit ad Patrem cum homine assumpto, ut, cum quo
uicit, cum ipso et regnet in gloria Dei Patris in ęternum.
Hoc futurum uidit Micheas propheta, qui, cum de populo per Christum saluando loqueretur,
ait: Ascendet enim pandens iter ante eos; diuident et transibunt portam. Porta
ista Christus est. Ego sum ostium
nos, triumphans rediit ad Patrem cum homine assumpto, ut, cum quo
uicit, cum ipso et regnet in gloria Dei Patris in ęternum.
Hoc futurum uidit Micheas propheta, qui, cum de populo per Christum saluando loqueretur,
ait: Ascendet enim pandens iter ante eos; diuident et transibunt portam. Porta
ista Christus est. Ego sum ostium — inquit — per me siquis introierit,
ingredietur et egredietur, et pascua inueniet. Ascendit autem pandens iter ante
electos suos, qui secuturi erant, ut, ubi ipse est, ibi sint et
uidit Micheas propheta, qui, cum de populo per Christum saluando loqueretur,
ait: Ascendet enim pandens iter ante eos; diuident et transibunt portam. Porta
ista Christus est. Ego sum ostium — inquit — per me siquis introierit,
ingredietur et egredietur, et pascua inueniet. Ascendit autem pandens iter ante
electos suos, qui secuturi erant, ut, ubi ipse est, ibi sint et ministri eius. Hi nunc
diuidunt gratiam credentibus, quam ipsi a Spiritu Sancto acceperunt, gratiam doctrinę, per
quam saluentur. Laboris
propheta, qui, cum de populo per Christum saluando loqueretur,
ait: Ascendet enim pandens iter ante eos; diuident et transibunt portam. Porta
ista Christus est. Ego sum ostium — inquit — per me siquis introierit,
ingredietur et egredietur, et pascua inueniet. Ascendit autem pandens iter ante
electos suos, qui secuturi erant, ut, ubi ipse est, ibi sint et ministri eius. Hi nunc
diuidunt gratiam credentibus, quam ipsi a Spiritu Sancto acceperunt, gratiam doctrinę, per
quam saluentur. Laboris autem huius merces
et transibunt portam. Porta
ista Christus est. Ego sum ostium — inquit — per me siquis introierit,
ingredietur et egredietur, et pascua inueniet. Ascendit autem pandens iter ante
electos suos, qui secuturi erant, ut, ubi ipse est, ibi sint et ministri eius. Hi nunc
diuidunt gratiam credentibus, quam ipsi a Spiritu Sancto acceperunt, gratiam doctrinę, per
quam saluentur. Laboris autem huius merces est, ut per portam transeant et Christum imitando
in cęlum ascendant, sicut ipse ascendit.
Cuius mirandam
autem pandens iter ante
electos suos, qui secuturi erant, ut, ubi ipse est, ibi sint et ministri eius. Hi nunc
diuidunt gratiam credentibus, quam ipsi a Spiritu Sancto acceperunt, gratiam doctrinę, per
quam saluentur. Laboris autem huius merces est, ut per portam transeant et Christum imitando
in cęlum ascendant, sicut ipse ascendit.
Cuius mirandam salutiferamque ascensionem Esaias quoque in spiritu cernens admiratur et cum
quodam mentis stupore inquirit dicens: Quis est iste, qui uenit de Edom***, tinctis
uestibus de Bosra?
a Spiritu Sancto acceperunt, gratiam doctrinę, per
quam saluentur. Laboris autem huius merces est, ut per portam transeant et Christum imitando
in cęlum ascendant, sicut ipse ascendit.
Cuius mirandam salutiferamque ascensionem Esaias quoque in spiritu cernens admiratur et cum
quodam mentis stupore inquirit dicens: Quis est iste, qui uenit de Edom***, tinctis
uestibus de Bosra? Iste formosus in stola sua, gradiens in multitudine fortitudinis suę.
Edom interpretatur ruffus et terrenus. Bosra significare
Esaias quoque in spiritu cernens admiratur et cum
quodam mentis stupore inquirit dicens: Quis est iste, qui uenit de Edom***, tinctis
uestibus de Bosra? Iste formosus in stola sua, gradiens in multitudine fortitudinis suę.
Edom interpretatur ruffus et terrenus. Bosra significare
dicitur in angustia uel in tribulatione. Formosus in stola sua
Christus *corr. ex ęgressio
**corr. ex qui
***corr. ex Edon
tribulatione. Formosus in stola sua
Christus *corr. ex ęgressio
**corr. ex qui
***corr. ex Edon
est, humanitatis beatificatę* stola ornatus, ut, qui pauloante terrenus et
mortalis erat, iam sit cęlestis et immortalis, et qui pauloante ruffus erat, dum sanguine
perfunderetur, angustiatus et tribulatus, dum probris atque suppliciis afficeretur, iam
splendeat inclytus et gloriosus. Quasi diceret propheta: Quęnam est ista commutatio? Qui tam
sua
Christus *corr. ex ęgressio
**corr. ex qui
***corr. ex Edon
est, humanitatis beatificatę* stola ornatus, ut, qui pauloante terrenus et
mortalis erat, iam sit cęlestis et immortalis, et qui pauloante ruffus erat, dum sanguine
perfunderetur, angustiatus et tribulatus, dum probris atque suppliciis afficeretur, iam
splendeat inclytus et gloriosus. Quasi diceret propheta: Quęnam est ista commutatio? Qui tam
excellens transitus de morte ad uitam, de
*corr. ex ęgressio
**corr. ex qui
***corr. ex Edon
est, humanitatis beatificatę* stola ornatus, ut, qui pauloante terrenus et
mortalis erat, iam sit cęlestis et immortalis, et qui pauloante ruffus erat, dum sanguine
perfunderetur, angustiatus et tribulatus, dum probris atque suppliciis afficeretur, iam
splendeat inclytus et gloriosus. Quasi diceret propheta: Quęnam est ista commutatio? Qui tam
excellens transitus de morte ad uitam, de terra ad
qui
***corr. ex Edon
est, humanitatis beatificatę* stola ornatus, ut, qui pauloante terrenus et
mortalis erat, iam sit cęlestis et immortalis, et qui pauloante ruffus erat, dum sanguine
perfunderetur, angustiatus et tribulatus, dum probris atque suppliciis afficeretur, iam
splendeat inclytus et gloriosus. Quasi diceret propheta: Quęnam est ista commutatio? Qui tam
excellens transitus de morte ad uitam, de terra ad cęlum, de ignominia ad gloriam? Sed qualis
aut quanta gloria ista? Lege
est, humanitatis beatificatę* stola ornatus, ut, qui pauloante terrenus et
mortalis erat, iam sit cęlestis et immortalis, et qui pauloante ruffus erat, dum sanguine
perfunderetur, angustiatus et tribulatus, dum probris atque suppliciis afficeretur, iam
splendeat inclytus et gloriosus. Quasi diceret propheta: Quęnam est ista commutatio? Qui tam
excellens transitus de morte ad uitam, de terra ad cęlum, de ignominia ad gloriam? Sed qualis
aut quanta gloria ista? Lege uigesimumtertium psalmum, et audies angelos beatos, Christi
ascendentis comites,
atque suppliciis afficeretur, iam
splendeat inclytus et gloriosus. Quasi diceret propheta: Quęnam est ista commutatio? Qui tam
excellens transitus de morte ad uitam, de terra ad cęlum, de ignominia ad gloriam? Sed qualis
aut quanta gloria ista? Lege uigesimumtertium psalmum, et audies angelos beatos, Christi
ascendentis comites, iam in ipso cęlestis regni aditu clamantes: Attollite portas,
principes, uestras, et eleuamini, portę ęternales, et introibit rex glorię. Audies et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes:
de morte ad uitam, de terra ad cęlum, de ignominia ad gloriam? Sed qualis
aut quanta gloria ista? Lege uigesimumtertium psalmum, et audies angelos beatos, Christi
ascendentis comites, iam in ipso cęlestis regni aditu clamantes: Attollite portas,
principes, uestras, et eleuamini, portę ęternales, et introibit rex glorię. Audies et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes: Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta,
ad cęlum, de ignominia ad gloriam? Sed qualis
aut quanta gloria ista? Lege uigesimumtertium psalmum, et audies angelos beatos, Christi
ascendentis comites, iam in ipso cęlestis regni aditu clamantes: Attollite portas,
principes, uestras, et eleuamini, portę ęternales, et introibit rex glorię. Audies et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes: Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit.
qualis
aut quanta gloria ista? Lege uigesimumtertium psalmum, et audies angelos beatos, Christi
ascendentis comites, iam in ipso cęlestis regni aditu clamantes: Attollite portas,
principes, uestras, et eleuamini, portę ęternales, et introibit rex glorię. Audies et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes: Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit
psalmum, et audies angelos beatos, Christi
ascendentis comites, iam in ipso cęlestis regni aditu clamantes: Attollite portas,
principes, uestras, et eleuamini, portę ęternales, et introibit rex glorię. Audies et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes: Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit et
captiuos de carcere liberat. Repetunt
regni aditu clamantes: Attollite portas,
principes, uestras, et eleuamini, portę ęternales, et introibit rex glorię. Audies et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes: Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit et
captiuos de carcere liberat. Repetunt illi et aiunt: Quis est iste rex glorię,
tam super omnia potens, ut et patientia
et
principes ipsos Spiritus admiratos et interrogantes: Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit et
captiuos de carcere liberat. Repetunt illi et aiunt: Quis est iste rex glorię,
tam super omnia potens, ut et patientia superet et pręlio uictor euadat? Respondent:
Dominus uirtutum ipse est rex glorię.
Nihil ultra quęsierunt,
Quis est iste rex glorie? Dominus
— inquiunt — fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit et
captiuos de carcere liberat. Repetunt illi et aiunt: Quis est iste rex glorię,
tam super omnia potens, ut et patientia superet et pręlio uictor euadat? Respondent:
Dominus uirtutum ipse est rex glorię.
Nihil ultra quęsierunt, cum audissent Dominum** esse uirtutum. Ipsi enim
fortis et potens, Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit et
captiuos de carcere liberat. Repetunt illi et aiunt: Quis est iste rex glorię,
tam super omnia potens, ut et patientia superet et pręlio uictor euadat? Respondent:
Dominus uirtutum ipse est rex glorię.
Nihil ultra quęsierunt, cum audissent Dominum** esse uirtutum. Ipsi enim angelici spiritus
cęli uirtutes appellati sunt. Agnouerunt ergo Dominum suum et
Dominus fortis in pręlio. Fortis, dum
tolerat tormenta, potens, dum a mortuis resurgit. Fortis in pręlio, dum diabolum uincit et
captiuos de carcere liberat. Repetunt illi et aiunt: Quis est iste rex glorię,
tam super omnia potens, ut et patientia superet et pręlio uictor euadat? Respondent:
Dominus uirtutum ipse est rex glorię.
Nihil ultra quęsierunt, cum audissent Dominum** esse uirtutum. Ipsi enim angelici spiritus
cęli uirtutes appellati sunt. Agnouerunt ergo Dominum suum et cum omni uenerationis
ut et patientia superet et pręlio uictor euadat? Respondent:
Dominus uirtutum ipse est rex glorię.
Nihil ultra quęsierunt, cum audissent Dominum** esse uirtutum. Ipsi enim angelici spiritus
cęli uirtutes appellati sunt. Agnouerunt ergo Dominum suum et cum omni uenerationis ambitu
ingredientem susceperunt, mirantes in illo humanam naturam supra se euectam et in ipso
cęlestis regni throno a dextris Dei iam collocatam. Hic est ille igitur, de quo cantat in
psalmis Dauid: Dominus in cęlo parauit sedem suam, et regnum
Nihil ultra quęsierunt, cum audissent Dominum** esse uirtutum. Ipsi enim angelici spiritus
cęli uirtutes appellati sunt. Agnouerunt ergo Dominum suum et cum omni uenerationis ambitu
ingredientem susceperunt, mirantes in illo humanam naturam supra se euectam et in ipso
cęlestis regni throno a dextris Dei iam collocatam. Hic est ille igitur, de quo cantat in
psalmis Dauid: Dominus in cęlo parauit sedem suam, et regnum ipsius omnibus
dominabitur. Tantę itaque sublimitatis maiestate prouocatus cuncta ad laudandum eum
Dominum suum et cum omni uenerationis ambitu
ingredientem susceperunt, mirantes in illo humanam naturam supra se euectam et in ipso
cęlestis regni throno a dextris Dei iam collocatam. Hic est ille igitur, de quo cantat in
psalmis Dauid: Dominus in cęlo parauit sedem suam, et regnum ipsius omnibus
dominabitur. Tantę itaque sublimitatis maiestate prouocatus cuncta ad laudandum eum
inuitat et exhortatur dicens: Benedicite Domino, angeli eius, potentes uirtute,
facientes uerbum illius, ad audiendam uocem sermonum eius. Benedicite Domino,
cęlestis regni throno a dextris Dei iam collocatam. Hic est ille igitur, de quo cantat in
psalmis Dauid: Dominus in cęlo parauit sedem suam, et regnum ipsius omnibus
dominabitur. Tantę itaque sublimitatis maiestate prouocatus cuncta ad laudandum eum
inuitat et exhortatur dicens: Benedicite Domino, angeli eius, potentes uirtute,
facientes uerbum illius, ad audiendam uocem sermonum eius. Benedicite Domino, omnia opera
eius, in omni loco dominationis eius. Benedic, anima mea, Domino. Ex quo illum et
angelorum *corr.
ad laudandum eum
inuitat et exhortatur dicens: Benedicite Domino, angeli eius, potentes uirtute,
facientes uerbum illius, ad audiendam uocem sermonum eius. Benedicite Domino, omnia opera
eius, in omni loco dominationis eius. Benedic, anima mea, Domino. Ex quo illum et
angelorum *corr. ex beatificate
**corr. ex Dominus
qui imperio eius parent, regem esse ostendit et omnium creatorem, et animarum,
quę perierant, Redemptorem atque Saluatorem. Iusti enim a corpore soluti,
Domino, omnia opera
eius, in omni loco dominationis eius. Benedic, anima mea, Domino. Ex quo illum et
angelorum *corr. ex beatificate
**corr. ex Dominus
qui imperio eius parent, regem esse ostendit et omnium creatorem, et animarum,
quę perierant, Redemptorem atque Saluatorem. Iusti enim a corpore soluti, qui ad inferos
descendebant, Christo ascendente paradisum petere coeperunt consortioque se inserere
angelorum. Quod cum in spiritu uidisset Propheta, cecinit dicens:
eius, in omni loco dominationis eius. Benedic, anima mea, Domino. Ex quo illum et
angelorum *corr. ex beatificate
**corr. ex Dominus
qui imperio eius parent, regem esse ostendit et omnium creatorem, et animarum,
quę perierant, Redemptorem atque Saluatorem. Iusti enim a corpore soluti, qui ad inferos
descendebant, Christo ascendente paradisum petere coeperunt consortioque se inserere
angelorum. Quod cum in spiritu uidisset Propheta, cecinit dicens: Regna terrę,
Victoria Christi
tam
quos retinebat captiuos. Ex quo primus homo Dei legem est transgressus, nemo
unquam regum tam longe lateque dominabatur *corr. ex dominabitur quam ille nequitię spiritus. Hunc autem Iesus
Christus de cęlo ueniens, de Virgine nascens toto expulit regno et uirtutis suę cathenis
uinxit. Hinc ipse, qui mundi dominus erat, factus est hominum seruus, data sanctis potestate,
ut de obsessis corporibus illum expellant pedibusque conculcent, quandiu in eius, qui uicit,
uirtute confiderent.
Tanti igitur ac talis uictoris
uirtute confiderent.
Tanti igitur ac talis uictoris triumphum ad cęleste regnum remeantis quis potest aut uerbis
exprimere aut cogitatione complecti? Dicamus tamen, quomodo possumus, ne in communi omnium
lętitia omnino muti fuisse
qui ab inferis liberati
post illum resurrexerant, exultantes sequebantur. Ipsi uero discipuli, qui cognita eius
resurrectione gauisi sunt, postquam etiam in cęlum ascendentem uiderunt, multo magis lętari
coepere. Quem enim in terra tantum regnaturum putabant, intellexerunt et terrę et cęli
dominatorem esse. Lętata est ergo terra, lętati sunt cęli. Nouum inter sydera lumen fulgere
coepit, et illis, qui in umbra mortis sedebant, Sol iustitię ortus est.
Quid eos, qui crucem iam sole clariorem pręferebant quique sequebantur, concinuisse
inferis liberati
post illum resurrexerant, exultantes sequebantur. Ipsi uero discipuli, qui cognita eius
resurrectione gauisi sunt, postquam etiam in cęlum ascendentem uiderunt, multo magis lętari
coepere. Quem enim in terra tantum regnaturum putabant, intellexerunt et terrę et cęli
dominatorem esse. Lętata est ergo terra, lętati sunt cęli. Nouum inter sydera lumen fulgere
coepit, et illis, qui in umbra mortis sedebant, Sol iustitię ortus est.
Quid eos, qui crucem iam sole clariorem pręferebant quique sequebantur, concinuisse
gauisi sunt, postquam etiam in cęlum ascendentem uiderunt, multo magis lętari
coepere. Quem enim in terra tantum regnaturum putabant, intellexerunt et terrę et cęli
dominatorem esse. Lętata est ergo terra, lętati sunt cęli. Nouum inter sydera lumen fulgere
coepit, et illis, qui in umbra mortis sedebant, Sol iustitię ortus est.
Quid eos, qui crucem iam sole clariorem pręferebant quique sequebantur, concinuisse
putabimus, quo exultasse gaudio, quibus lętitiis affectos incessisse? Hęc est enim crux illa,
de qua Iohel propheta dixit:
quibus lętitiis affectos incessisse? Hęc est enim crux illa,
de qua Iohel propheta dixit: Lignum attulit fructum suum. Quis est autem ligni
huius fructus nisi uita ęterna populo fideli in Christo Domino? Crux ergo lignum uitę est ei,
qui apprehenderit* illam, et qui tenuerit beatus. Apprehendit illam latro, et Christum, quem
confitebatur, in ea pendentem secutus est usque in paradisum. Apprehendit* illam Petrus, et in
illa crucifigi uoluit, ipsum confitens, quem ante negauerat. Apprehendit* illam Paulus, qui
stygmata Domini in corpore
enim crux illa,
de qua Iohel propheta dixit: Lignum attulit fructum suum. Quis est autem ligni
huius fructus nisi uita ęterna populo fideli in Christo Domino? Crux ergo lignum uitę est ei,
qui apprehenderit* illam, et qui tenuerit beatus. Apprehendit illam latro, et Christum, quem
confitebatur, in ea pendentem secutus est usque in paradisum. Apprehendit* illam Petrus, et in
illa crucifigi uoluit, ipsum confitens, quem ante negauerat. Apprehendit* illam Paulus, qui
stygmata Domini in corpore suo portauit et exclamauit dicens: Absit
huius fructus nisi uita ęterna populo fideli in Christo Domino? Crux ergo lignum uitę est ei,
qui apprehenderit* illam, et qui tenuerit beatus. Apprehendit illam latro, et Christum, quem
confitebatur, in ea pendentem secutus est usque in paradisum. Apprehendit* illam Petrus, et in
illa crucifigi uoluit, ipsum confitens, quem ante negauerat. Apprehendit* illam Paulus, qui
stygmata Domini in corpore suo portauit et exclamauit dicens: Absit mihi gloriari nisi
in cruce Domini nostri Iesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est et ego
beatus. Apprehendit illam latro, et Christum, quem
confitebatur, in ea pendentem secutus est usque in paradisum. Apprehendit* illam Petrus, et in
illa crucifigi uoluit, ipsum confitens, quem ante negauerat. Apprehendit* illam Paulus, qui
stygmata Domini in corpore suo portauit et exclamauit dicens: Absit mihi gloriari nisi
in cruce Domini nostri Iesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est et ego mundo.
Mundus ei crucifixus est, cui mundi non dominatur concupiscentia. Is autem mundo crucifixus
est, qui mundo mortuus Deo uiuit.
illam Petrus, et in
illa crucifigi uoluit, ipsum confitens, quem ante negauerat. Apprehendit* illam Paulus, qui
stygmata Domini in corpore suo portauit et exclamauit dicens: Absit mihi gloriari nisi
in cruce Domini nostri Iesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est et ego mundo.
Mundus ei crucifixus est, cui mundi non dominatur concupiscentia. Is autem mundo crucifixus
est, qui mundo mortuus Deo uiuit. Verbum itaque crucis — ut idem ait —
pereuntibus quidem stulticia est, iis autem, qui salui fiunt, id est
est. Ob hoc sane in Ezechiele mandat Dominus uiris, qui uasa mortis in manu tenebant,
dicens: Omnem, super quem uideritis thau, ne occidatis. Thau autem extrema
alphabeti Hebraici littera crucis habet similitudinem. Propter quam ergo non occidimur, per
eam et saluamur, si modo uitii alicuius macula tam preciosum** signum non deleuerimus. O felix
lignum, a prophetis *corr. ex appręhen-
**corr. ex pręciosum
prędictum, a Iudeis expectatum, a gentilibus susceptum et
eam et saluamur, si modo uitii alicuius macula tam preciosum** signum non deleuerimus. O felix
lignum, a prophetis *corr. ex appręhen-
**corr. ex pręciosum
prędictum, a Iudeis expectatum, a gentilibus susceptum et honoratum. Tu es uirga
illa Aaron, qua flagellata est Aegyptus, populus Israhel liberatus, qua mare percussum
pharaonem cum exercitu operuit fluctibus et populo Dei tutum pręstitit iter. Tu es Moysi
baculus, quo percussa petra fontem emisit aquę, qua sitientes potati
**corr. ex pręciosum
prędictum, a Iudeis expectatum, a gentilibus susceptum et honoratum. Tu es uirga
illa Aaron, qua flagellata est Aegyptus, populus Israhel liberatus, qua mare percussum
pharaonem cum exercitu operuit fluctibus et populo Dei tutum pręstitit iter. Tu es Moysi
baculus, quo percussa petra fontem emisit aquę, qua sitientes potati consecuti sunt salutem.
Tu es lignea illa Dauidis regis claua, qua Golias percussus periit, et Palestinorum exercitus
uersus est in fugam. Tu fuisti arca illa
qua mare percussum
pharaonem cum exercitu operuit fluctibus et populo Dei tutum pręstitit iter. Tu es Moysi
baculus, quo percussa petra fontem emisit aquę, qua sitientes potati consecuti sunt salutem.
Tu es lignea illa Dauidis regis claua, qua Golias percussus periit, et Palestinorum exercitus
uersus est in fugam. Tu fuisti arca illa Noe, qua mundo pereunte seruatum est semen, cuius
germine non terrę angustia, sed cęli replenda erat amplitudo.
Merito igitur uexillum crucis circumfusi sancti, quos liberauerat Saluator, cęlum uersus
Merito igitur uexillum crucis circumfusi sancti, quos liberauerat Saluator, cęlum uersus
euntes una cum angelis cantabant: Vicit leo de tribu Iuda. Magnificauit Dominus facere
nobiscum, facti sumus lętantes. Conuertit Dominus captiuitatem nostram. Laqueus contritus
est, et nos liberati sumus. Beatus populus cuius Dominus Deus eius. Ecce rex noster, ecce
Deus noster! Erripuit nos de manu inimici. Ecce qui, quod perierat, requisiuit, quod abiectum
fuerat, reduxit, quod confractum fuerat, alligauit. Dominus soluit compeditos, Dominus
illuminat
inimici. Ecce qui, quod perierat, requisiuit, quod abiectum
fuerat, reduxit, quod confractum fuerat, alligauit. Dominus soluit compeditos, Dominus
illuminat cęcos, Dominus errigit ellisos, Dominus diligit iustos. Regnabit Dominus in secula,
Deus tuus, Syon, in generationem* et generationem.* In populo pręsenti et futuro regnabit in
ęternum. Vicit mundi principes tenebrarum harum, percussit reges magnos et occidit reges
fortes. Fecit nobiscum pactum pacis. Cessare fecit bestias pessimas de terra. Belial**
uniuersus interiit. Tractus est Leuiathan
quod abiectum
fuerat, reduxit, quod confractum fuerat, alligauit. Dominus soluit compeditos, Dominus
illuminat cęcos, Dominus errigit ellisos, Dominus diligit iustos. Regnabit Dominus in secula,
Deus tuus, Syon, in generationem* et generationem.* In populo pręsenti et futuro regnabit in
ęternum. Vicit mundi principes tenebrarum harum, percussit reges magnos et occidit reges
fortes. Fecit nobiscum pactum pacis. Cessare fecit bestias pessimas de terra. Belial**
uniuersus interiit. Tractus est Leuiathan hamo. Mons magnus coram Zorobabel in
Dominus
illuminat cęcos, Dominus errigit ellisos, Dominus diligit iustos. Regnabit Dominus in secula,
Deus tuus, Syon, in generationem* et generationem.* In populo pręsenti et futuro regnabit in
ęternum. Vicit mundi principes tenebrarum harum, percussit reges magnos et occidit reges
fortes. Fecit nobiscum pactum pacis. Cessare fecit bestias pessimas de terra. Belial**
uniuersus interiit. Tractus est Leuiathan hamo. Mons magnus coram Zorobabel in planum. Lapis
de monte sine manibus abscissus regis Nabuchodonosor statuam contriuit. Corruit
pessimas de terra. Belial**
uniuersus interiit. Tractus est Leuiathan hamo. Mons magnus coram Zorobabel in planum. Lapis
de monte sine manibus abscissus regis Nabuchodonosor statuam contriuit. Corruit ad infernum,
qui superbia elatus dicebat: Ascendam super altitudinem nubium, et ero similis Altissimo.
Spes eius frustrata est eum, et uersa est in contrarium maligni expectatio. Leo et draco
conculcatus est. Venite, exultemus Domino, iubilemus Deo salutari nostro. Pręoccupemus faciem
eius in *corr. ex generationee
est Leuiathan hamo. Mons magnus coram Zorobabel in planum. Lapis
de monte sine manibus abscissus regis Nabuchodonosor statuam contriuit. Corruit ad infernum,
qui superbia elatus dicebat: Ascendam super altitudinem nubium, et ero similis Altissimo.
Spes eius frustrata est eum, et uersa est in contrarium maligni expectatio. Leo et draco
conculcatus est. Venite, exultemus Domino, iubilemus Deo salutari nostro. Pręoccupemus faciem
eius in *corr. ex generationee
**corr. ex Bellial
planum. Lapis
de monte sine manibus abscissus regis Nabuchodonosor statuam contriuit. Corruit ad infernum,
qui superbia elatus dicebat: Ascendam super altitudinem nubium, et ero similis Altissimo.
Spes eius frustrata est eum, et uersa est in contrarium maligni expectatio. Leo et draco
conculcatus est. Venite, exultemus Domino, iubilemus Deo salutari nostro. Pręoccupemus faciem
eius in *corr. ex generationee
**corr. ex Bellial
confessione, et in psalmis iubilemus ei, quoniam
in contrarium maligni expectatio. Leo et draco
conculcatus est. Venite, exultemus Domino, iubilemus Deo salutari nostro. Pręoccupemus faciem
eius in *corr. ex generationee
**corr. ex Bellial
confessione, et in psalmis iubilemus ei, quoniam Deus magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus.
est. Venite, exultemus Domino, iubilemus Deo salutari nostro. Pręoccupemus faciem
eius in *corr. ex generationee
**corr. ex Bellial
confessione, et in psalmis iubilemus ei, quoniam Deus magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
Pręoccupemus faciem
eius in *corr. ex generationee
**corr. ex Bellial
confessione, et in psalmis iubilemus ei, quoniam Deus magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur,
*corr. ex generationee
**corr. ex Bellial
confessione, et in psalmis iubilemus ei, quoniam Deus magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
confessione, et in psalmis iubilemus ei, quoniam Deus magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt.
psalmis iubilemus ei, quoniam Deus magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua
magnus Dominus, et rex
magnus super omnes deos. Ecce tu, Domine, fecisti cęlum et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum
et terram in fortitudine tua magna et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et
et
in brachio tuo extento. Priusquam montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et
montes fierent aut formaretur terra et orbis, a seculo in
seculum tu es, Deus. Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et his similibus uerbis laudantium Dominum
Generatio et generatio laudabit opera tua, et potentiam tuam
pronunciabunt. Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et his similibus uerbis laudantium Dominum chorus cęlum una cum illo ingressus est.
Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt.
Magnificentiam glorię sanctitatis tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et his similibus uerbis laudantium Dominum chorus cęlum una cum illo ingressus est.
Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt. Deus Pater ineffabili lętitia excepit illum et ad
dexteram suam
tuę loquentur, et mirabilia tua narrabunt.
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et his similibus uerbis laudantium Dominum chorus cęlum una cum illo ingressus est.
Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt. Deus Pater ineffabili lętitia excepit illum et ad
dexteram suam collocauit, ut in eo glorię throno sedeat,
Et uirtutem terribilium tuorum dicent, et magnitudinem tuam prędicabunt. Memoriam abundantię
suauitatis tuę eructabunt, et in tua iustitia exultabunt... Regnum tuum regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et his similibus uerbis laudantium Dominum chorus cęlum una cum illo ingressus est.
Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt. Deus Pater ineffabili lętitia excepit illum et ad
dexteram suam collocauit, ut in eo glorię throno sedeat, a quo nunquam discedit. Hoc enim Dei
regnum omnium
seculorum, et dominatio tua in omni generatione et generatione.
Talibus et his similibus uerbis laudantium Dominum chorus cęlum una cum illo ingressus est.
Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt. Deus Pater ineffabili lętitia excepit illum et ad
dexteram suam collocauit, ut in eo glorię throno sedeat, a quo nunquam discedit. Hoc enim Dei
proprium, illud homini concessum. Deus autem et homo unus Christus. Omnis itaque exaltatio
eius in tempore facta ad eam naturam pertinet, quam pro nobis assumpsit. Sine tempore
chorus cęlum una cum illo ingressus est.
Cuncta angelorum collegia tunc exultarunt. Deus Pater ineffabili lętitia excepit illum et ad
dexteram suam collocauit, ut in eo glorię throno sedeat, a quo nunquam discedit. Hoc enim Dei
proprium, illud homini concessum. Deus autem et homo unus Christus. Omnis itaque exaltatio
eius in tempore facta ad eam naturam pertinet, quam pro nobis assumpsit. Sine tempore autem
exaltatio respicit diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum
caro factum est, exaltauit eum Deus,
in tempore facta ad eam naturam pertinet, quam pro nobis assumpsit. Sine tempore autem
exaltatio respicit diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum
caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est
tempore autem
exaltatio respicit diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum
caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus
exaltatio respicit diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum
caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.
diuinitatem, qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum
caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.
Hoc
qua ęqualis est Patri Filius. Igitur, secundum quod uerbum
caro factum est, exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.
Hoc quidem, ut sedeat ad
exaltauit eum Deus, suscitans a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.
Hoc quidem, ut sedeat ad dexteram Patris, tunc factum fuisse credimus, cum in cęlum
ascendit. Quod
a mortuis — ut Apostolus ait —
et constituens ad dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.
Hoc quidem, ut sedeat ad dexteram Patris, tunc factum fuisse credimus, cum in cęlum
ascendit. Quod autem omnia ei subiecta sint, hoc in
dexteram suam in cęlestibus super omnem principatum et potestatem et
uirtutem et dominationem et omne nomen, quod nominatur, non solum in hoc seculo, sed etiam in
futuro. Et omnia subiecit sub pedibus eius, et ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, quę
est corpus ipsius, et plenitudo eius, qui omnia in omnibus adimpletur.
Hoc quidem, ut sedeat ad dexteram Patris, tunc factum fuisse credimus, cum in cęlum
ascendit. Quod autem omnia ei subiecta sint, hoc in fine seculi futurum est, iuxta illud:
Dixit Dominus Domino meo:
Quęris, quomodo
ei, qui regnat in cęlo, nondum sint subiecta omnia. Alii per fidem ei se subiiciunt, alii per
incredulitatem repugnant; alii uirtutibus, alii uitiis seruiunt, atque ita quidam amici,
quidam inimici sunt. Tunc autem omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in
suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii,
cęlo, nondum sint subiecta omnia. Alii per fidem ei se subiiciunt, alii per
incredulitatem repugnant; alii uirtutibus, alii uitiis seruiunt, atque ita quidam amici,
quidam inimici sunt. Tunc autem omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in
suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui
subiiciunt, alii per
incredulitatem repugnant; alii uirtutibus, alii uitiis seruiunt, atque ita quidam amici,
quidam inimici sunt. Tunc autem omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in
suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum
uirtutibus, alii uitiis seruiunt, atque ita quidam amici,
quidam inimici sunt. Tunc autem omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in
suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta
fuerint omnia, tunc et ipse Filius
atque ita quidam amici,
quidam inimici sunt. Tunc autem omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in
suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta
fuerint omnia, tunc et ipse Filius subiicietur ei, qui sibi subiecit
omnia sibi subiiciet, cum in die nouissimo et amicos omnes in
suo regno recipiet et omnes inimicos in carcere ignis ęterni concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta
fuerint omnia, tunc et ipse Filius subiicietur ei, qui sibi subiecit omnia, ut sit Deus omnia
in omnibus. Et hoc
concludet, ut et illorum, qui
damnati fuerint, sit iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta
fuerint omnia, tunc et ipse Filius subiicietur ei, qui sibi subiecit omnia, ut sit Deus omnia
in omnibus. Et hoc quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in omnibus
adimpletur. Porro sedentis in throno gloriam se uidisse
iustus iudex et eorum, qui saluabuntur, pius et misericors Dominus.
Secundum humanitatem tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta
fuerint omnia, tunc et ipse Filius subiicietur ei, qui sibi subiecit omnia, ut sit Deus omnia
in omnibus. Et hoc quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in omnibus
adimpletur. Porro sedentis in throno gloriam se uidisse fatetur Esaias propheta:
Vidi dominum —
tamen et ipse subiectus erit diuinitati, ne duo dii, sed unus esse
uideatur, cui subiiciuntur cuncta. Apostolus hoc nobis testatur et ait: Cum ei subiecta
fuerint omnia, tunc et ipse Filius subiicietur ei, qui sibi subiecit omnia, ut sit Deus omnia
in omnibus. Et hoc quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in omnibus
adimpletur. Porro sedentis in throno gloriam se uidisse fatetur Esaias propheta:
Vidi dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et
plena erat domus a maiestate
omnia, ut sit Deus omnia
in omnibus. Et hoc quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in omnibus
adimpletur. Porro sedentis in throno gloriam se uidisse fatetur Esaias propheta:
Vidi dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et
plena erat domus a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc
autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio
probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit
Deus omnia
in omnibus. Et hoc quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in omnibus
adimpletur. Porro sedentis in throno gloriam se uidisse fatetur Esaias propheta:
Vidi dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et
plena erat domus a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc
autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio
probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit Esaias, quando
quidem est, quod superius dixit: Qui omnia in omnibus
adimpletur. Porro sedentis in throno gloriam se uidisse fatetur Esaias propheta:
Vidi dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et
plena erat domus a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc
autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio
probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit Esaias, quando
uidit gloriam eius et locutus est de
a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc
autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio
probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit Esaias, quando
uidit gloriam eius et locutus est de eo. Hoc etiam ipsa uisionis ratio facile nobis
persuadet. Dominum enim, quem sedentem in solio se uidisse asseruit, effigie humana eum
uidisse indicat. Non ergo Patris, sed Filii persona fuit, qui erat humanandus. Quid autem in
tam sublimi throno* a Patre
sanctum eius, prędicans pręceptum
eius. Ac ne forte, quis hoc locutus fuerit, dubites, subdit: Dominus dixit ad
me: Filius meus es tu; ego hodie genui te. Filius ergo secundum formam, quam
assumpsit, factus est super Ecclesiam Dei. Ipsa enim est Syon et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et
prędicans pręceptum
eius. Ac ne forte, quis hoc locutus fuerit, dubites, subdit: Dominus dixit ad
me: Filius meus es tu; ego hodie genui te. Filius ergo secundum formam, quam
assumpsit, factus est super Ecclesiam Dei. Ipsa enim est Syon et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam.
Filius meus es tu; ego hodie genui te. Filius ergo secundum formam, quam
assumpsit, factus est super Ecclesiam Dei. Ipsa enim est Syon et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam. Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
ergo secundum formam, quam
assumpsit, factus est super Ecclesiam Dei. Ipsa enim est Syon et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam. Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
Ipse inuocabit me: Pater meus es tu, Deus meus et
est super Ecclesiam Dei. Ipsa enim est Syon et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam. Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
Ipse inuocabit me: Pater meus es tu, Deus meus et susceptor salutis meę.
Frequenter autem
Ipsa enim est Syon et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam. Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
Ipse inuocabit me: Pater meus es tu, Deus meus et susceptor salutis meę.
Frequenter autem Deum Patrem ab eo
et mons sanctus, et corpus
illud, cuius caput est Christus.
*corr. ex trono
Vnde et in alio loco ad eum dicitur: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam. Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
Ipse inuocabit me: Pater meus es tu, Deus meus et susceptor salutis meę.
Frequenter autem Deum Patrem ab eo inuocatum in Euangelio
et pulchritudine tua intende, prospere
incede et regna propter ueritatem et mansuetudinem et iustitiam. Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
Ipse inuocabit me: Pater meus es tu, Deus meus et susceptor salutis meę.
Frequenter autem Deum Patrem ab eo inuocatum in Euangelio legimus. Et ego —
inquit — primogenitum ponam illum, excelsum prę regibus terrę. Omnes ergo gentes,
omnes populi, qui Christum induistis, plaudite manibus,
Fuit etenim uerax in
docendo, mansuetus in perferendo, iustus in retribuendo. Illa quoque summi Patris uox est:
Ipse inuocabit me: Pater meus es tu, Deus meus et susceptor salutis meę.
Frequenter autem Deum Patrem ab eo inuocatum in Euangelio legimus. Et ego —
inquit — primogenitum ponam illum, excelsum prę regibus terrę. Omnes ergo gentes,
omnes populi, qui Christum induistis, plaudite manibus, iubilate Deo in uoce exultationis,
quoniam Dominus excelsus, terribilis, rex magnus super omnem terram.
Deo in uoce exultationis,
quoniam Dominus excelsus, terribilis, rex magnus super omnem terram. Magnus in cruce peccata
tollens mundi, magnus in inferno captiuos liberans, magnus in sepulchro die tertia resurgens,
magnus in cęlo ad dexteram Dei sedens, magnus ubique cum Patre et Spiritu Sancto, omnium
potens, omnium rex, omnium Dominus. O immensum diuinę largitatis erga nos beneficium, o
inęstimabile donum! Deus homo factus est, et homo factus est Deus, non mutatione naturę
alterius in alteram, sed utriusque in unam personam copulatione supramodum
liberans, magnus in sepulchro die tertia resurgens,
magnus in cęlo ad dexteram Dei sedens, magnus ubique cum Patre et Spiritu Sancto, omnium
potens, omnium rex, omnium Dominus. O immensum diuinę largitatis erga nos beneficium, o
inęstimabile donum! Deus homo factus est, et homo factus est Deus, non mutatione naturę
alterius in alteram, sed utriusque in unam personam copulatione supramodum mira atque stupenda
et nullis prorsus uerborum ambagibus explicabili. Quid, quęso, maius humano generi conferri
potuit, quid sublimius pręstari, quam ut Dei
potens, omnium rex, omnium Dominus. O immensum diuinę largitatis erga nos beneficium, o
inęstimabile donum! Deus homo factus est, et homo factus est Deus, non mutatione naturę
alterius in alteram, sed utriusque in unam personam copulatione supramodum mira atque stupenda
et nullis prorsus uerborum ambagibus explicabili. Quid, quęso, maius humano generi conferri
potuit, quid sublimius pręstari, quam ut Dei Filius fieret hominis filius, et hominis filius
fieret ipse Dei Filius, qui non hominibus modo, sed etiam angelis esset superior atque
naturę
alterius in alteram, sed utriusque in unam personam copulatione supramodum mira atque stupenda
et nullis prorsus uerborum ambagibus explicabili. Quid, quęso, maius humano generi conferri
potuit, quid sublimius pręstari, quam ut Dei Filius fieret hominis filius, et hominis filius
fieret ipse Dei Filius, qui non hominibus modo, sed etiam angelis esset superior atque
omnibus, quę in cęlo quęque in terra sunt, dominaretur atque imperaret.
Interim autem, dum hominis natura in Christo exaltatur et in excelsis collocata ab angelis
ut Dei Filius fieret hominis filius, et hominis filius
fieret ipse Dei Filius, qui non hominibus modo, sed etiam angelis esset superior atque
omnibus, quę in cęlo quęque in terra sunt, dominaretur atque imperaret.
Interim autem, dum hominis natura in Christo exaltatur et in excelsis collocata ab angelis
et ab iis, qui cum illo de terra suscitati cęlum ascenderant, ueneratur atque collaudatur, dum
— inquam — immensa illa et indicibilis celebritas toto cęlo miris plausibus resonante agitur,
sancti discipuli a Monte oliuarum Hierosolymam
hominis filius
fieret ipse Dei Filius, qui non hominibus modo, sed etiam angelis esset superior atque
omnibus, quę in cęlo quęque in terra sunt, dominaretur atque imperaret.
Interim autem, dum hominis natura in Christo exaltatur et in excelsis collocata ab angelis
et ab iis, qui cum illo de terra suscitati cęlum ascenderant, ueneratur atque collaudatur, dum
— inquam — immensa illa et indicibilis celebritas toto cęlo miris plausibus resonante agitur,
sancti discipuli a Monte oliuarum Hierosolymam reuersi domique congregati promissum sibi
cęlo quęque in terra sunt, dominaretur atque imperaret.
Interim autem, dum hominis natura in Christo exaltatur et in excelsis collocata ab angelis
et ab iis, qui cum illo de terra suscitati cęlum ascenderant, ueneratur atque collaudatur, dum
— inquam — immensa illa et indicibilis celebritas toto cęlo miris plausibus resonante agitur,
sancti discipuli a Monte oliuarum Hierosolymam reuersi domique congregati promissum sibi
Spiritum Sanctum intentis animis expectabant. Ita enim Lucas in Actibus *corr. ex
Actis
toto cęlo miris plausibus resonante agitur,
sancti discipuli a Monte oliuarum Hierosolymam reuersi domique congregati promissum sibi
Spiritum Sanctum intentis animis expectabant. Ita enim Lucas in Actibus *corr. ex
Actis Apostolorum scribit: Et conuescens pręcepit eis, ab
Hierosolymis ne discederent, sed expectarent promissionem Patris, quam audistis
— inquit — per os meum. Quia Ioannes quidem baptizauit aqua, uos autem
baptizabimini Spiritu Sancto, non post multos hos dies.
Sancto, non post multos hos dies. Qui enim ad prędicandum Dei
uerbum delecti erant, Spiritus Sancti dono indigebant, ipso* nouę salutarisque doctrinę autore
dicente: Paraclytus autem Spiritus Sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille uos
docebit omnia et suggeret uobis omnia, quęcunque dixero uobis.
Prosequitur itaque Lucas dicens: Et cum complerentur dies Penthecostes, erant omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam
dono indigebant, ipso* nouę salutarisque doctrinę autore
dicente: Paraclytus autem Spiritus Sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille uos
docebit omnia et suggeret uobis omnia, quęcunque dixero uobis.
Prosequitur itaque Lucas dicens: Et cum complerentur dies Penthecostes, erant omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam domum, ubi erant sedentes. Et apparuerunt eis dispartitę linguę
tanquam ignis, seditque super singulos
autem Spiritus Sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille uos
docebit omnia et suggeret uobis omnia, quęcunque dixero uobis.
Prosequitur itaque Lucas dicens: Et cum complerentur dies Penthecostes, erant omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam domum, ubi erant sedentes. Et apparuerunt eis dispartitę linguę
tanquam ignis, seditque super singulos eorum. Et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et
coeperunt loqui uariis
docebit omnia et suggeret uobis omnia, quęcunque dixero uobis.
Prosequitur itaque Lucas dicens: Et cum complerentur dies Penthecostes, erant omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam domum, ubi erant sedentes. Et apparuerunt eis dispartitę linguę
tanquam ignis, seditque super singulos eorum. Et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et
coeperunt loqui uariis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloqui illis. Dies
dixero uobis.
Prosequitur itaque Lucas dicens: Et cum complerentur dies Penthecostes, erant omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam domum, ubi erant sedentes. Et apparuerunt eis dispartitę linguę
tanquam ignis, seditque super singulos eorum. Et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et
coeperunt loqui uariis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloqui illis. Dies
Penthecoste
complerentur dies Penthecostes, erant omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam domum, ubi erant sedentes. Et apparuerunt eis dispartitę linguę
tanquam ignis, seditque super singulos eorum. Et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et
coeperunt loqui uariis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloqui illis. Dies
Penthecoste
Penthecostes apud Hebreos primitiarum erat, nobis uero Spiritus Sancti aduentu
omnes
pariter in eodem loco. Et factus est repente de cęlo sonus, tanquam aduenientis spiritus
uehementis, et repleuit totam domum, ubi erant sedentes. Et apparuerunt eis dispartitę linguę
tanquam ignis, seditque super singulos eorum. Et repleti sunt omnes Spiritu Sancto, et
coeperunt loqui uariis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloqui illis. Dies
Penthecoste
Penthecostes apud Hebreos primitiarum erat, nobis uero Spiritus Sancti aduentu
consecratus est. Hic dies a Paschate
loqui uariis linguis, prout Spiritus Sanctus dabat eloqui illis. Dies
Penthecoste
Penthecostes apud Hebreos primitiarum erat, nobis uero Spiritus Sancti aduentu
consecratus est. Hic dies a Paschate quinquagesimus est, unde et nomen accepit. Quinquagesimus
autem annus, quem Hebrei iubileum uocant, remissionis habetur. Templi quoque Ezechielis muri
in longitudine quinquaginta calamis metiuntur, et totidem in latitudine. Conuenienter itaque
hic numerus Spiritui Sancto est dedicatus, per quem et peccata
erat, nobis uero Spiritus Sancti aduentu
consecratus est. Hic dies a Paschate quinquagesimus est, unde et nomen accepit. Quinquagesimus
autem annus, quem Hebrei iubileum uocant, remissionis habetur. Templi quoque Ezechielis muri
in longitudine quinquaginta calamis metiuntur, et totidem in latitudine. Conuenienter itaque
hic numerus Spiritui Sancto est dedicatus, per quem et peccata purgantur et Ecclesia Christi
in uocatis et electis dilatatur.
Omnes — inquit — erant in eodem loco, super quibus uenit Spiritus. Vt omnes in unum sint,
est, unde et nomen accepit. Quinquagesimus
autem annus, quem Hebrei iubileum uocant, remissionis habetur. Templi quoque Ezechielis muri
in longitudine quinquaginta calamis metiuntur, et totidem in latitudine. Conuenienter itaque
hic numerus Spiritui Sancto est dedicatus, per quem et peccata purgantur et Ecclesia Christi
in uocatis et electis dilatatur.
Omnes — inquit — erant in eodem loco, super quibus uenit Spiritus. Vt omnes in unum sint,
charitas facit. Quos autem mutuus conciliat amor, ut unamines Domino seruiant, in
iis
Quinquagesimus
autem annus, quem Hebrei iubileum uocant, remissionis habetur. Templi quoque Ezechielis muri
in longitudine quinquaginta calamis metiuntur, et totidem in latitudine. Conuenienter itaque
hic numerus Spiritui Sancto est dedicatus, per quem et peccata purgantur et Ecclesia Christi
in uocatis et electis dilatatur.
Omnes — inquit — erant in eodem loco, super quibus uenit Spiritus. Vt omnes in unum sint,
charitas facit. Quos autem mutuus conciliat amor, ut unamines Domino seruiant, in
iis Spiritus Sanctus
quem Hebrei iubileum uocant, remissionis habetur. Templi quoque Ezechielis muri
in longitudine quinquaginta calamis metiuntur, et totidem in latitudine. Conuenienter itaque
hic numerus Spiritui Sancto est dedicatus, per quem et peccata purgantur et Ecclesia Christi
in uocatis et electis dilatatur.
Omnes — inquit — erant in eodem loco, super quibus uenit Spiritus. Vt omnes in unum sint,
charitas facit. Quos autem mutuus conciliat amor, ut unamines Domino seruiant, in
iis Spiritus Sanctus permanere dignatur. In hoc
In hoc — inquit — cognoscent
omnes, quod mei discipuli estis, si inuicem dilexeritis. Adueniente autem Spiritu de
cęlo fit sonus, ne aliunde illum uenisse quis putaret, quam unde uenturum audierant. Qui
quidem, quo magis manifestus fieret, et luce domum repleuit et ignitas linguas super
*corr. ex ipse
discipulos apparere fecit. Prius enim mens ad ueritatis cognitionem illuminatur,
deinde diuini amoris flamma succenditur, ut nihil aliud nisi cęlestia et ęterna cogitent. Et
inquit — cognoscent
omnes, quod mei discipuli estis, si inuicem dilexeritis. Adueniente autem Spiritu de
cęlo fit sonus, ne aliunde illum uenisse quis putaret, quam unde uenturum audierant. Qui
quidem, quo magis manifestus fieret, et luce domum repleuit et ignitas linguas super
*corr. ex ipse
discipulos apparere fecit. Prius enim mens ad ueritatis cognitionem illuminatur,
deinde diuini amoris flamma succenditur, ut nihil aliud nisi cęlestia et ęterna cogitent. Et
tunc demum ex
magis manifestus fieret, et luce domum repleuit et ignitas linguas super
*corr. ex ipse
discipulos apparere fecit. Prius enim mens ad ueritatis cognitionem illuminatur,
deinde diuini amoris flamma succenditur, ut nihil aliud nisi cęlestia et ęterna cogitent. Et
tunc demum ex abundantia cordis os in uerba soluitur. Nam de his loqui quenque delectat,
quorum studio plurimum dicitur.
Repleti Spiritu Sancto coeperunt loqui uariis linguis. Possumus intelligere alium
alia lingua sermonem
et luce domum repleuit et ignitas linguas super
*corr. ex ipse
discipulos apparere fecit. Prius enim mens ad ueritatis cognitionem illuminatur,
deinde diuini amoris flamma succenditur, ut nihil aliud nisi cęlestia et ęterna cogitent. Et
tunc demum ex abundantia cordis os in uerba soluitur. Nam de his loqui quenque delectat,
quorum studio plurimum dicitur.
Repleti Spiritu Sancto coeperunt loqui uariis linguis. Possumus intelligere alium
alia lingua sermonem fecisse, uerba, quę
ex abundantia cordis os in uerba soluitur. Nam de his loqui quenque delectat,
quorum studio plurimum dicitur.
Repleti Spiritu Sancto coeperunt loqui uariis linguis. Possumus intelligere alium
alia lingua sermonem fecisse, uerba, quę uellet, protulisse, et tamen diuersorum idiomaę tum
homines, quid illi dicerent, ita plane percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret.
Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos
loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui
coeperunt loqui uariis linguis. Possumus intelligere alium
alia lingua sermonem fecisse, uerba, quę uellet, protulisse, et tamen diuersorum idiomaę tum
homines, quid illi dicerent, ita plane percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret.
Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos
loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam,
Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes,
Arabes. Singuli sua
et tamen diuersorum idiomaę tum
homines, quid illi dicerent, ita plane percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret.
Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos
loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam,
Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes,
Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione
stupebant, pars talia calumniabantur probroque
dicerent, ita plane percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret.
Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos
loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam,
Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes,
Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione
stupebant, pars talia calumniabantur probroque excipiebant, musto eos incaluisse dicentes.
Stans autem Petrus, ut
percepisse, ut quisque sua lingua locutos* censeret.
Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos
loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam,
Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes,
Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione
stupebant, pars talia calumniabantur probroque excipiebant, musto eos incaluisse dicentes.
Stans autem Petrus, ut obiectum uitium
sua lingua locutos* censeret.
Conuenit multitudo, et mente confusa est, quoniam audiebat unusquisque lingua sua illos
loquentes. Aderant illic Parthi, Medi, Elamitę, et qui habitant Mesopotamiam, Iudeam,
Cappadociam,* Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphiliam, Aegyptum et Cyrenen**, Romani, Cretes,
Arabes. Singuli sua lingua audiebant eos loquentes magnalia Dei. Pars admiratione
stupebant, pars talia calumniabantur probroque excipiebant, musto eos incaluisse dicentes.
Stans autem Petrus, ut obiectum uitium dilueret, non sicut
pars talia calumniabantur probroque excipiebant, musto eos incaluisse dicentes.
Stans autem Petrus, ut obiectum uitium dilueret, non sicut existimatis — inquit —
hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia. Sed hoc est, quod dictum est per prophetam
Iohel: Et erit in nouissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam
Petrus, ut obiectum uitium dilueret, non sicut existimatis — inquit —
hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia. Sed hoc est, quod dictum est per prophetam
Iohel: Et erit in nouissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt. Quod alii prophetent, alii uisiones
uideant, alii
dilueret, non sicut existimatis — inquit —
hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia. Sed hoc est, quod dictum est per prophetam
Iohel: Et erit in nouissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt. Quod alii prophetent, alii uisiones
uideant, alii somnia somnient, illud est,
inquit —
hi ebrii sunt, cum sit hora diei tertia. Sed hoc est, quod dictum est per prophetam
Iohel: Et erit in nouissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt. Quod alii prophetent, alii uisiones
uideant, alii somnia somnient, illud est, quod Apostolus ait: Diuisiones gratiarum sunt,
hora diei tertia. Sed hoc est, quod dictum est per prophetam
Iohel: Et erit in nouissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt. Quod alii prophetent, alii uisiones
uideant, alii somnia somnient, illud est, quod Apostolus ait: Diuisiones gratiarum sunt,
idem autem Spiritus.
est, quod dictum est per prophetam
Iohel: Et erit in nouissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt. Quod alii prophetent, alii uisiones
uideant, alii somnia somnient, illud est, quod Apostolus ait: Diuisiones gratiarum sunt,
idem autem Spiritus.
Hic tertia
diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu meo super omnem
carnem. Et prophetabunt filii uestri et filię uestrę, iuuenes uestri uisiones uidebunt et
seniores uestri somnia somniabunt. Et quidem super seruos meos et ancillas meas in diebus
illis effundam de Spiritu meo, et prophetabunt. Quod alii prophetent, alii uisiones
uideant, alii somnia somnient, illud est, quod Apostolus ait: Diuisiones gratiarum sunt,
idem autem Spiritus.
Hic tertia simplicis uniusque substantię persona est. Prima quippe Pater est,
Diuisiones gratiarum sunt,
idem autem Spiritus.
Hic tertia simplicis uniusque substantię persona est. Prima quippe Pater est, secunda
Filius, tertia Spiritus Sanctus. Qui nec Pater est nec Filius, sed mutuus utriusque amor, ab
utroque procedens et supra fideles suos donorum *corr. ex locutus
**corr. ex Capadociam
***corr. ex Cyrenem
dispensatione se diffundens, teste Apostolo, qui ait: Charitas Dei diffusa
est in
Apostolo, qui ait: Charitas Dei diffusa
est in cordibus nostris per Spiritum
Sanctum, qui datus est nobis. Quod autem
Spiritus a Patre Filioque procedens
a Patre Filioque procedat, et non tantum a Patre, ut quidam senserunt, testis est
Lucas in Actibus* Apostolorum, ubi Paulum loca, in quibus Christum prędicaret, cum discipulis
peragrantem describit. Transeuntes - inquit — Phrygiam et Galatię regionem
uetati sunt a Spiritu Sancto
procedens
a Patre Filioque procedat, et non tantum a Patre, ut quidam senserunt, testis est
Lucas in Actibus* Apostolorum, ubi Paulum loca, in quibus Christum prędicaret, cum discipulis
peragrantem describit. Transeuntes - inquit — Phrygiam et Galatię regionem
uetati sunt a Spiritu Sancto loqui Verbum in Asia. Cum uenissent in Mysiam, tentabant ire in
Bithyniam, et non permisit eos Spiritus Iesu. Spiritus ergo Sanctus Spiritus etiam
Iesu est. Testis est et Paulus ad Galatas scribens: Misit —
Apostolorum, ubi Paulum loca, in quibus Christum prędicaret, cum discipulis
peragrantem describit. Transeuntes - inquit — Phrygiam et Galatię regionem
uetati sunt a Spiritu Sancto loqui Verbum in Asia. Cum uenissent in Mysiam, tentabant ire in
Bithyniam, et non permisit eos Spiritus Iesu. Spiritus ergo Sanctus Spiritus etiam
Iesu est. Testis est et Paulus ad Galatas scribens: Misit — inquit — Deus
Spiritum Filii sui in corda uestra clamantem: Abba, Pater. Tunc etiam, cum Christus a
Ioanne
Transeuntes - inquit — Phrygiam et Galatię regionem
uetati sunt a Spiritu Sancto loqui Verbum in Asia. Cum uenissent in Mysiam, tentabant ire in
Bithyniam, et non permisit eos Spiritus Iesu. Spiritus ergo Sanctus Spiritus etiam
Iesu est. Testis est et Paulus ad Galatas scribens: Misit — inquit — Deus
Spiritum Filii sui in corda uestra clamantem: Abba, Pater. Tunc etiam, cum Christus a
Ioanne baptizaretur, Spiritus Sanctus in columbę specie insedit uertici eius, et Patris uox
audita est:
etiam
Iesu est. Testis est et Paulus ad Galatas scribens: Misit — inquit — Deus
Spiritum Filii sui in corda uestra clamantem: Abba, Pater. Tunc etiam, cum Christus a
Ioanne baptizaretur, Spiritus Sanctus in columbę specie insedit uertici eius, et Patris uox
audita est: Hic est Filius meus dilectus. Si ergo Filius, et hęres. Ideo ait:
Omnia mea tua sunt. Spiritus itaque Sanctus non magis Patris quam Filii est
Spiritus. Quin etiam ipse Christus eum a se sicut a Patre procedere monstrauit,
inquit — Deus
Spiritum Filii sui in corda uestra clamantem: Abba, Pater. Tunc etiam, cum Christus a
Ioanne baptizaretur, Spiritus Sanctus in columbę specie insedit uertici eius, et Patris uox
audita est: Hic est Filius meus dilectus. Si ergo Filius, et hęres. Ideo ait:
Omnia mea tua sunt. Spiritus itaque Sanctus non magis Patris quam Filii est
Spiritus. Quin etiam ipse Christus eum a se sicut a Patre procedere monstrauit, quando a se
quoque mittendum prędixit. Quod autem eum a Patre procedere dicens de se
Patris quam Filii est
Spiritus. Quin etiam ipse Christus eum a se sicut a Patre procedere monstrauit, quando a se
quoque mittendum prędixit. Quod autem eum a Patre procedere dicens de se taceat, more suo
facit cuncta referens ad Patrem, non tamen negauit ipsum Spiritum Sanctum et a se procedere.
Pręterea, cum Deus Pater Spiritus sit et Deus Filius Spiritus sit, proprium tamen Spiritus
Sancti est, ut Spiritus nominetur, ut appareat ipsum Patri Filioque esse communem, cum uterque
Spiritus sit, et ipse quidem eiusdem cum ipsis naturę atque substantię.
eum a se sicut a Patre procedere monstrauit, quando a se
quoque mittendum prędixit. Quod autem eum a Patre procedere dicens de se taceat, more suo
facit cuncta referens ad Patrem, non tamen negauit ipsum Spiritum Sanctum et a se procedere.
Pręterea, cum Deus Pater Spiritus sit et Deus Filius Spiritus sit, proprium tamen Spiritus
Sancti est, ut Spiritus nominetur, ut appareat ipsum Patri Filioque esse communem, cum uterque
Spiritus sit, et ipse quidem eiusdem cum ipsis naturę atque substantię. Discernuntur autem
personis, quia Pater Filii est Pater et
referens ad Patrem, non tamen negauit ipsum Spiritum Sanctum et a se procedere.
Pręterea, cum Deus Pater Spiritus sit et Deus Filius Spiritus sit, proprium tamen Spiritus
Sancti est, ut Spiritus nominetur, ut appareat ipsum Patri Filioque esse communem, cum uterque
Spiritus sit, et ipse quidem eiusdem cum ipsis naturę atque substantię. Discernuntur autem
personis, quia Pater Filii est Pater et Filius Patris est Filius. Spiritus uero Sanctus neque
Pater est neque Filius, sed cum tertia persona sit, necesse est, ut non unius, sed amborum sit
spiritus.
et Deus Filius Spiritus sit, proprium tamen Spiritus
Sancti est, ut Spiritus nominetur, ut appareat ipsum Patri Filioque esse communem, cum uterque
Spiritus sit, et ipse quidem eiusdem cum ipsis naturę atque substantię. Discernuntur autem
personis, quia Pater Filii est Pater et Filius Patris est Filius. Spiritus uero Sanctus neque
Pater est neque Filius, sed cum tertia persona sit, necesse est, ut non unius, sed amborum sit
spiritus. Alioquin, si unius esset, non foret alter alteri ęqualis, sed aliquis plus habens
altero. Non esse autem ęqualem
Pater est neque Filius, sed cum tertia persona sit, necesse est, ut non unius, sed amborum sit
spiritus. Alioquin, si unius esset, non foret alter alteri ęqualis, sed aliquis plus habens
altero. Non esse autem ęqualem Patri Filium Arrianę error fuit impietatis. Pater igitur et
Filius — ut catholica confitetur Ecclesia — *corr. ex Actis
simul Spiritum Sanctum spirant. Quod ipse Filius gestu aliquo indicare uolens ad
discipulos ingressus insufflauit et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum. Quorum
Patri Filium Arrianę error fuit impietatis. Pater igitur et
Filius — ut catholica confitetur Ecclesia — *corr. ex Actis
simul Spiritum Sanctum spirant. Quod ipse Filius gestu aliquo indicare uolens ad
discipulos ingressus insufflauit et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum. Quorum
remiseritis peccata, remittentur eis, et quorum retinueritis, retenta sunt.
Quid — inquies — opus fuit, ut postea de
Quęstio
cęlo mitteret Spiritum
Ecclesia — *corr. ex Actis
simul Spiritum Sanctum spirant. Quod ipse Filius gestu aliquo indicare uolens ad
discipulos ingressus insufflauit et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum. Quorum
remiseritis peccata, remittentur eis, et quorum retinueritis, retenta sunt.
Quid — inquies — opus fuit, ut postea de
Quęstio
cęlo mitteret Spiritum Sanctum, si iam in terra dederat? Quia ipsa remittendi et
retinendi peccata potestas, quę
remiseritis peccata, remittentur eis, et quorum retinueritis, retenta sunt.
Quid — inquies — opus fuit, ut postea de
Quęstio
cęlo mitteret Spiritum Sanctum, si iam in terra dederat? Quia ipsa remittendi et
retinendi peccata potestas, quę sufflando collata est, indigebat scientia, ne ignorarent,* cui
remittere uel cui retinere peccata debeant. Indigebant etiam isti, qui in gentes idolis
deditas nouam ueri Dei religionem uulgaturi erant, multa animi fiducia multaque miraculorum
nouam ueri Dei religionem uulgaturi erant, multa animi fiducia multaque miraculorum
operatione, quibus probarent uera esse, quę docent, atque illos, qui deposito errore ea
susciperent, beatos fore. Talibus ergo misso de cęlo Spiritu Sancto donis ditati fuere Christi
discipuli. Et statim infusa est illis Scripturarum scientia, prophetandi gratia, neminem
pręter Deum metuendi, dum Iesum euangelizant, audacia; ad hęc infirmos curandi, mortuos
suscitandi et alia mira operandi facultas. Vnus igitur idemque Spiritus fuit, quem Iesus in
terra sufflauit, et
beatos fore. Talibus ergo misso de cęlo Spiritu Sancto donis ditati fuere Christi
discipuli. Et statim infusa est illis Scripturarum scientia, prophetandi gratia, neminem
pręter Deum metuendi, dum Iesum euangelizant, audacia; ad hęc infirmos curandi, mortuos
suscitandi et alia mira operandi facultas. Vnus igitur idemque Spiritus fuit, quem Iesus in
terra sufflauit, et quem de cęlo misit, sed diuersa Spiritus dona.
Sed rursum quęramus, quid sit illud in
Quęstio
Euangelio scriptum:
Et statim infusa est illis Scripturarum scientia, prophetandi gratia, neminem
pręter Deum metuendi, dum Iesum euangelizant, audacia; ad hęc infirmos curandi, mortuos
suscitandi et alia mira operandi facultas. Vnus igitur idemque Spiritus fuit, quem Iesus in
terra sufflauit, et quem de cęlo misit, sed diuersa Spiritus dona.
Sed rursum quęramus, quid sit illud in
Quęstio
Euangelio scriptum: Spiritus, ubi uult, spirat, et uocem eius audis, sed nescis,
unde ueniat aut quo uadat.
Vnus igitur idemque Spiritus fuit, quem Iesus in
terra sufflauit, et quem de cęlo misit, sed diuersa Spiritus dona.
Sed rursum quęramus, quid sit illud in
Quęstio
Euangelio scriptum: Spiritus, ubi uult, spirat, et uocem eius audis, sed nescis,
unde ueniat aut quo uadat. Quod si de cęlo mitti dicitur, si Esaias quoque ait:
Donec effundatur super nos Spiritus de excelso, quomodo nescimus, unde ueniat?
Hoc ita soluendum reor: De baptismi sacramento interrogatus
ait:
Donec effundatur super nos Spiritus de excelso, quomodo nescimus, unde ueniat?
Hoc ita soluendum reor: De baptismi sacramento interrogatus Dominus ista respondit. Nam idem
subiunxit: Sic est omnis, qui natus est ex Spiritu. Cum enim baptizamur et
sacerdos uerba profert, quę in baptismo requiruntur, per os eius uocem Spiritus Sancti
audimus. Et quoniam inuisibilis Spiritus, iniuisibilis est eius operatio nec corporis sensibus
percipi potest. Ideo nescire dicimur, unde ueniat aut quo uadat. Sic est omnis —
Hoc ita soluendum reor: De baptismi sacramento interrogatus Dominus ista respondit. Nam idem
subiunxit: Sic est omnis, qui natus est ex Spiritu. Cum enim baptizamur et
sacerdos uerba profert, quę in baptismo requiruntur, per os eius uocem Spiritus Sancti
audimus. Et quoniam inuisibilis Spiritus, iniuisibilis est eius operatio nec corporis sensibus
percipi potest. Ideo nescire dicimur, unde ueniat aut quo uadat. Sic est omnis — inquit
— qui natus est ex Spiritu. Quia, licet uisibili aquę *corr. ex
ipsum e cęlo uenire non dubitet. Omne enim donum perfectum desursum est, descendens a
Patre luminum. Nescimus tamen, quomodo ille Spiritus intrinsecus in anima operatur,
qua ratione illam emaculet, emundet, illuminet, moueat, dirigat, nisi quoties a malo
desistimus et ad bene agendum inclinamur, Spiritus Sancti ope atque uirtute credimus nos
adiuuari. De occulta autem eius operatione beatus quoque Iob dicebat: Si uenerit ad me,
non uidebo eum, et si abierit, non intelligam.
Sed quorsum tendat etiam illud Domini
ratione illam emaculet, emundet, illuminet, moueat, dirigat, nisi quoties a malo
desistimus et ad bene agendum inclinamur, Spiritus Sancti ope atque uirtute credimus nos
adiuuari. De occulta autem eius operatione beatus quoque Iob dicebat: Si uenerit ad me,
non uidebo eum, et si abierit, non intelligam.
Sed quorsum tendat etiam illud Domini dictum: Expedit uobis, ut ego uadam. Si enim
non abiero, paraclytus non ueniet ad uos. Si autem abiero, mittam eum ad uos. Nunquid
in terra manens non poterat eum mittere et in
eum, et si abierit, non intelligam.
Sed quorsum tendat etiam illud Domini dictum: Expedit uobis, ut ego uadam. Si enim
non abiero, paraclytus non ueniet ad uos. Si autem abiero, mittam eum ad uos. Nunquid
in terra manens non poterat eum mittere et in discipulos infundere, quando quidem ipse
Quęstio
Spiritus Sanctus et in cęlo erat cum Patre et in terra cum Filio? Non poterat — inquam
— is, qui hic manens in discipulos insufflauit et dixit: Accipite Spiritum
uadam. Si enim
non abiero, paraclytus non ueniet ad uos. Si autem abiero, mittam eum ad uos. Nunquid
in terra manens non poterat eum mittere et in discipulos infundere, quando quidem ipse
Quęstio
Spiritus Sanctus et in cęlo erat cum Patre et in terra cum Filio? Non poterat — inquam
— is, qui hic manens in discipulos insufflauit et dixit: Accipite Spiritum
Sanctum, facere, ut in eos tunc ueniat Spiritus Sanctus, sicut in cęlum abiens, ut
ueniret, fecit? Potuit certe, sed
abiero, paraclytus non ueniet ad uos. Si autem abiero, mittam eum ad uos. Nunquid
in terra manens non poterat eum mittere et in discipulos infundere, quando quidem ipse
Quęstio
Spiritus Sanctus et in cęlo erat cum Patre et in terra cum Filio? Non poterat — inquam
— is, qui hic manens in discipulos insufflauit et dixit: Accipite Spiritum
Sanctum, facere, ut in eos tunc ueniat Spiritus Sanctus, sicut in cęlum abiens, ut
ueniret, fecit? Potuit certe, sed noluit. Atque ideo quidem
manens non poterat eum mittere et in discipulos infundere, quando quidem ipse
Quęstio
Spiritus Sanctus et in cęlo erat cum Patre et in terra cum Filio? Non poterat — inquam
— is, qui hic manens in discipulos insufflauit et dixit: Accipite Spiritum
Sanctum, facere, ut in eos tunc ueniat Spiritus Sanctus, sicut in cęlum abiens, ut
ueniret, fecit? Potuit certe, sed noluit. Atque ideo quidem hoc fecit, ut ablata ab oculis
eorum serui forma, qua minor erat Patre, ad illam inuisibilem in
fuit ante submouenda. Hanc ob rem alibi dixit: Spiritus est, qui
uiuificat: caro non prodest quicquam. Caro enim per se non prodest, sed per spiritum,
a quo uiuificatur. Non ergo se consyderari uult secundum carnem tantum, sicut quando cum eis
in terra uersabatur et non satis agnoscebatur, sed etiam secundum gloriam, quam illi non
oculis, sed mente conspexerunt Spiritu illuminante, qui post Christi ascensionem ipsis de cęlo
fuit missus.
Porro in eo quoque Dominus noster Spiritus Sancti uirtutem declarat, quod ait: Cum
a Patre, nota feci uobis. Cuncta itaque inter se communicant.
Quicquid agunt, quicquid dicunt, ad Patrem referunt, ut trium una operatio esse appareat,
quorum una est substantia, una maiestas.
Quęcunque audiet, loquetur — inquit — et quę uentura sunt, annunciabit
uobis. Et apostolis ergo reuelata sunt futura, ut Euangelistę Ioanni Apocalypsis, quę
Latine Reuelatio dicitur. Sed quomodo scriptum est: Prophetę usque ad Ioannem Baptistam,
si etiam post ipsum
se communicant.
Quicquid agunt, quicquid dicunt, ad Patrem referunt, ut trium una operatio esse appareat,
quorum una est substantia, una maiestas.
Quęcunque audiet, loquetur — inquit — et quę uentura sunt, annunciabit
uobis. Et apostolis ergo reuelata sunt futura, ut Euangelistę Ioanni Apocalypsis, quę
Latine Reuelatio dicitur. Sed quomodo scriptum est: Prophetę usque ad Ioannem Baptistam,
si etiam post ipsum
Quęstio
inuenti sint, qui
Reuelatio dicitur. Sed quomodo scriptum est: Prophetę usque ad Ioannem Baptistam,
si etiam post ipsum
Quęstio
inuenti sint, qui futura prędicerent? Nam pręter hunc, qui Apocalypsim scripsit,
Agabum Antiochię et quatuor Philippi filias Cęsareę prophetasse in Actibus* legimus
Apostolorum. Facilis solutio, si res temporaque distinguantur. Veteres enim prophetę Christi
uenturi mysteria prędicabant. Quorum uaticinia Christo in carne ueniente impleta sunt. Ioannes
autem Pręcursor eius
Cęsareę prophetasse in Actibus* legimus
Apostolorum. Facilis solutio, si res temporaque distinguantur. Veteres enim prophetę Christi
uenturi mysteria prędicabant. Quorum uaticinia Christo in carne ueniente impleta sunt. Ioannes
autem Pręcursor eius eodem fuit tempore, quo et ipse, quem digito ostendit et uenisse
nunciauit. Noui ergo prophetę, hoc est, apostoli et alii sancti uiri illa, quę post Christum
futura erant, per Spiritum, quem acceperant, prędixerunt.
Sequitur: Ille me clarificabit, quia de meo accipiet, et annunciabit
legimus
Apostolorum. Facilis solutio, si res temporaque distinguantur. Veteres enim prophetę Christi
uenturi mysteria prędicabant. Quorum uaticinia Christo in carne ueniente impleta sunt. Ioannes
autem Pręcursor eius eodem fuit tempore, quo et ipse, quem digito ostendit et uenisse
nunciauit. Noui ergo prophetę, hoc est, apostoli et alii sancti uiri illa, quę post Christum
futura erant, per Spiritum, quem acceperant, prędixerunt.
Sequitur: Ille me clarificabit, quia de meo accipiet, et annunciabit uobis.
Ille, inquit,
distinguantur. Veteres enim prophetę Christi
uenturi mysteria prędicabant. Quorum uaticinia Christo in carne ueniente impleta sunt. Ioannes
autem Pręcursor eius eodem fuit tempore, quo et ipse, quem digito ostendit et uenisse
nunciauit. Noui ergo prophetę, hoc est, apostoli et alii sancti uiri illa, quę post Christum
futura erant, per Spiritum, quem acceperant, prędixerunt.
Sequitur: Ille me clarificabit, quia de meo accipiet, et annunciabit uobis.
Ille, inquit, Spiritus Sanctus per os uestrum me gentibus euangelizando
fuit tempore, quo et ipse, quem digito ostendit et uenisse
nunciauit. Noui ergo prophetę, hoc est, apostoli et alii sancti uiri illa, quę post Christum
futura erant, per Spiritum, quem acceperant, prędixerunt.
Sequitur: Ille me clarificabit, quia de meo accipiet, et annunciabit uobis.
Ille, inquit, Spiritus Sanctus per os uestrum me gentibus euangelizando manifestum faciet.
Quid sit autem, quod ait: De meo accipiet, ipsemet explanat dicens: Omnia, quęcunque
habet Pater, mea sunt. Propterea dixi: de meo accipiet et
accipiet, et annunciabit uobis.
Ille, inquit, Spiritus Sanctus per os uestrum me gentibus euangelizando manifestum faciet.
Quid sit autem, quod ait: De meo accipiet, ipsemet explanat dicens: Omnia, quęcunque
habet Pater, mea sunt. Propterea dixi: de meo accipiet et annunciabit uobis. Ex quo
indicasse mihi uidetur unam Trinitatis substantiam atque ideo, quę habet Pater, Filii esse,
quia Filius a Patre est; Spiritum uero Sanctum propterea, quod loquatur, a Patre audire ac
*corr. ex. Actis
Filii esse,
quia Filius a Patre est; Spiritum uero Sanctum propterea, quod loquatur, a Patre audire ac
*corr. ex. Actis
de eo, quod Filii est, accipere, ut nunciet, quia a Patre Filioque procedit.
Audit autem, quod semper sciuit, et accipit, quod semper habuit. Ne forte minorem Patre et
Filio Spiritum Sanctum ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est
dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et
consubstantialem. Nam sicut
uero Sanctum propterea, quod loquatur, a Patre audire ac
*corr. ex. Actis
de eo, quod Filii est, accipere, ut nunciet, quia a Patre Filioque procedit.
Audit autem, quod semper sciuit, et accipit, quod semper habuit. Ne forte minorem Patre et
Filio Spiritum Sanctum ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est
dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et
consubstantialem. Nam sicut Pater Deus et Filius Deus, ita et Spiritus Sanctus Deus
ex. Actis
de eo, quod Filii est, accipere, ut nunciet, quia a Patre Filioque procedit.
Audit autem, quod semper sciuit, et accipit, quod semper habuit. Ne forte minorem Patre et
Filio Spiritum Sanctum ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est
dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et
consubstantialem. Nam sicut Pater Deus et Filius Deus, ita et Spiritus Sanctus Deus est, non
tres Dii, sed unus Deus. Vt tamen unaquęque persona
Audit autem, quod semper sciuit, et accipit, quod semper habuit. Ne forte minorem Patre et
Filio Spiritum Sanctum ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est
dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et
consubstantialem. Nam sicut Pater Deus et Filius Deus, ita et Spiritus Sanctus Deus est, non
tres Dii, sed unus Deus. Vt tamen unaquęque persona Deus dicatur, unius essentię
inseparabilitas compellit. Nihil enim in natura diuina est, quod Deus non sit.
Porro
quod semper habuit. Ne forte minorem Patre et
Filio Spiritum Sanctum ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est
dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et
consubstantialem. Nam sicut Pater Deus et Filius Deus, ita et Spiritus Sanctus Deus est, non
tres Dii, sed unus Deus. Vt tamen unaquęque persona Deus dicatur, unius essentię
inseparabilitas compellit. Nihil enim in natura diuina est, quod Deus non sit.
Porro Spiritum Sanctum Deum esse illos, qui hoc negant,
Ne forte minorem Patre et
Filio Spiritum Sanctum ob hoc putes, quod audita loquatur et accepta nunciet. Hoc enim ita est
dictum, ut a Patre Filioque eum procedere intelligas, ipsis tamen ęqualem, ipsis coęternum et
consubstantialem. Nam sicut Pater Deus et Filius Deus, ita et Spiritus Sanctus Deus est, non
tres Dii, sed unus Deus. Vt tamen unaquęque persona Deus dicatur, unius essentię
inseparabilitas compellit. Nihil enim in natura diuina est, quod Deus non sit.
Porro Spiritum Sanctum Deum esse illos, qui hoc negant, Scripturarum
Vt tamen unaquęque persona Deus dicatur, unius essentię
inseparabilitas compellit. Nihil enim in natura diuina est, quod Deus non sit.
Porro Spiritum Sanctum Deum esse illos, qui hoc negant, Scripturarum autoritate
conuincimus. Paulus apostolus ait: Benedictus Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi,
Pater misericordiarum et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in omni tribulatione
nostra. Spiritus autem Sanctus in Euangelio spiritus paraclytus dicitur, hoc est,
consolator. Quod si Deus Pater consolator et Spiritus Sanctus
compellit. Nihil enim in natura diuina est, quod Deus non sit.
Porro Spiritum Sanctum Deum esse illos, qui hoc negant, Scripturarum autoritate
conuincimus. Paulus apostolus ait: Benedictus Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi,
Pater misericordiarum et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in omni tribulatione
nostra. Spiritus autem Sanctus in Euangelio spiritus paraclytus dicitur, hoc est,
consolator. Quod si Deus Pater consolator et Spiritus Sanctus consolator, restat, ut etiam
Spiritus Sanctus Deus sit.
Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi,
Pater misericordiarum et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in omni tribulatione
nostra. Spiritus autem Sanctus in Euangelio spiritus paraclytus dicitur, hoc est,
consolator. Quod si Deus Pater consolator et Spiritus Sanctus consolator, restat, ut etiam
Spiritus Sanctus Deus sit. Spiritus Sanctus etiam spiritus ueritatis appellatus est. Et
Propheta cantat in psalmis: Redemisti me, Domine, Deus ueritatis. Spiritus igitur
ueritatis Deus est. Pręter hęc in epistola
tribulatione
nostra. Spiritus autem Sanctus in Euangelio spiritus paraclytus dicitur, hoc est,
consolator. Quod si Deus Pater consolator et Spiritus Sanctus consolator, restat, ut etiam
Spiritus Sanctus Deus sit. Spiritus Sanctus etiam spiritus ueritatis appellatus est. Et
Propheta cantat in psalmis: Redemisti me, Domine, Deus ueritatis. Spiritus igitur
ueritatis Deus est. Pręter hęc in epistola beati Petri apostoli legimus: Spiritu Sancto
misso de cęlo, in quem desyderant angeli prospicere. Nequaquam angeli, qui
epistola beati Petri apostoli legimus: Spiritu Sancto
misso de cęlo, in quem desyderant angeli prospicere. Nequaquam angeli, qui semper
uident faciem Dei Patris, qui in cęlis est, in Spiritum Sanctum desyderarent prospicere, nisi
Spiritus Sanctus esset Deus, sicut et Deus Pater. Lucas quoque in Actibus *corr. ex
Actis Apostolorum tradit, quemadmodum Ananias cum Saphira uxore parte
substantię suę reseruata rem omnem se obtulisse ad pedes apostolorum simularunt. Eorum autem
dolum increpans Petrus: Anania
tradit, quemadmodum Ananias cum Saphira uxore parte
substantię suę reseruata rem omnem se obtulisse ad pedes apostolorum simularunt. Eorum autem
dolum increpans Petrus: Anania — inquit — cur tentauit Sathanas cor tuum
mentiri te Spiritui Sancto? Et post pauca intulit: Non es **corr. ex
est mentitus hominibus, sed Deo. Itaque illum ipsum, quem
Spiritum Sanctum nominauerat, mox Deum dixit, nequis dubitet Spiritum Sanctum
Deum esse.
Hic fuit igitur, qui
est mentitus hominibus, sed Deo. Itaque illum ipsum, quem
Spiritum Sanctum nominauerat, mox Deum dixit, nequis dubitet Spiritum Sanctum
Deum esse.
Hic fuit igitur, qui super apostolos descendens reuelauit eis omnem ueritatem et per eos
nobis, qui credimus. Qua de re quidem propheta Dauid gloriatur dicens: Incerta et
occulta sapientię tuę manifestasti mihi. Quam certe sapientiam neque illi, qui dicti
sunt sapientes atque philosophi, adepti sunt neque ad eius altitudinem humani uis
Sanctum nominauerat, mox Deum dixit, nequis dubitet Spiritum Sanctum
Deum esse.
Hic fuit igitur, qui super apostolos descendens reuelauit eis omnem ueritatem et per eos
nobis, qui credimus. Qua de re quidem propheta Dauid gloriatur dicens: Incerta et
occulta sapientię tuę manifestasti mihi. Quam certe sapientiam neque illi, qui dicti
sunt sapientes atque philosophi, adepti sunt neque ad eius altitudinem humani uis ingenii
peruenire poterat, donec Spiritu Sancto inspirati prophetę et apostoli apostolicique uiri
gloriatur dicens: Incerta et
occulta sapientię tuę manifestasti mihi. Quam certe sapientiam neque illi, qui dicti
sunt sapientes atque philosophi, adepti sunt neque ad eius altitudinem humani uis ingenii
peruenire poterat, donec Spiritu Sancto inspirati prophetę et apostoli apostolicique uiri eam
mundo tradere coeperunt. Suum bonum uoluit esse Deus, non humanum inuentum, perfectam summi
boni cognitionem. Hanc autem Christi fideles assecuti cęlum ipsum mente penetrarunt et, quę
per se nosse non poterant, Spiritu Sancto monstrante
ingenii
peruenire poterat, donec Spiritu Sancto inspirati prophetę et apostoli apostolicique uiri eam
mundo tradere coeperunt. Suum bonum uoluit esse Deus, non humanum inuentum, perfectam summi
boni cognitionem. Hanc autem Christi fideles assecuti cęlum ipsum mente penetrarunt et, quę
per se nosse non poterant, Spiritu Sancto monstrante didicerunt. Hoc Apostolus aperte testatur
dicens: Quis enim scit hominum — inquit — quę sunt hominis nisi spiritus
hominis, qui in ipso est. Ita et*, quę Dei sunt, nemo cognouit
assecuti cęlum ipsum mente penetrarunt et, quę
per se nosse non poterant, Spiritu Sancto monstrante didicerunt. Hoc Apostolus aperte testatur
dicens: Quis enim scit hominum — inquit — quę sunt hominis nisi spiritus
hominis, qui in ipso est. Ita et*, quę Dei sunt, nemo cognouit nisi Spiritus
Dei. Vtque a Spiritu Sancto se habere, quod docet, ostenderet: Nos —
inquit — non spiritum huius mundi accepimus, sed Spiritum, qui ex Deo est, ut sciamus,
quę a Deo donata sunt nobis. Quę et
et*, quę Dei sunt, nemo cognouit nisi Spiritus
Dei. Vtque a Spiritu Sancto se habere, quod docet, ostenderet: Nos —
inquit — non spiritum huius mundi accepimus, sed Spiritum, qui ex Deo est, ut sciamus,
quę a Deo donata sunt nobis. Quę et loquimur, non in doctis humanę sapientię uerbis, sed in
doctrina Spiritus, spiritalia spiritalibus comparantes.
Per apostolos igitur Christi Ecclesia Spiritus Sancti dotata est charysmatibus doctrinisque
illustrata ueritatis. Hoc in Esaia Deus noster
Spiritus, spiritalia spiritalibus comparantes.
Per apostolos igitur Christi Ecclesia Spiritus Sancti dotata est charysmatibus doctrinisque
illustrata ueritatis. Hoc in Esaia Deus noster loquens promiserat, cum ait: Effundam
aquas super sitientem, et fluenta super aridam. Effundam spiritum meum super semen tuum, et
benedictionem meam super stirpem tuam. In Ezechiele quoque: Deducam imbrem
— inquit — in tempore suo, et pluuię benedictionis erunt. In Zacharia
etiam ait: Effundam
Per apostolos igitur Christi Ecclesia Spiritus Sancti dotata est charysmatibus doctrinisque
illustrata ueritatis. Hoc in Esaia Deus noster loquens promiserat, cum ait: Effundam
aquas super sitientem, et fluenta super aridam. Effundam spiritum meum super semen tuum, et
benedictionem meam super stirpem tuam. In Ezechiele quoque: Deducam imbrem
— inquit — in tempore suo, et pluuię benedictionis erunt. In Zacharia
etiam ait: Effundam super domum Dauid et super habitatores Hierusalem spiritum gratię
noster loquens promiserat, cum ait: Effundam
aquas super sitientem, et fluenta super aridam. Effundam spiritum meum super semen tuum, et
benedictionem meam super stirpem tuam. In Ezechiele quoque: Deducam imbrem
— inquit — in tempore suo, et pluuię benedictionis erunt. In Zacharia
etiam ait: Effundam super domum Dauid et super habitatores Hierusalem spiritum gratię et
precum. Quęnam sint istę gratię, quę fluenta quiue imbres diuinę largitatis? Illa
nempe, quę supra Christum in carne
aridam. Effundam spiritum meum super semen tuum, et
benedictionem meam super stirpem tuam. In Ezechiele quoque: Deducam imbrem
— inquit — in tempore suo, et pluuię benedictionis erunt. In Zacharia
etiam ait: Effundam super domum Dauid et super habitatores Hierusalem spiritum gratię et
precum. Quęnam sint istę gratię, quę fluenta quiue imbres diuinę largitatis? Illa
nempe, quę supra Christum in carne natum requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur
et
benedictionem meam super stirpem tuam. In Ezechiele quoque: Deducam imbrem
— inquit — in tempore suo, et pluuię benedictionis erunt. In Zacharia
etiam ait: Effundam super domum Dauid et super habitatores Hierusalem spiritum gratię et
precum. Quęnam sint istę gratię, quę fluenta quiue imbres diuinę largitatis? Illa
nempe, quę supra Christum in carne natum requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius
spiritum gratię et
precum. Quęnam sint istę gratię, quę fluenta quiue imbres diuinę largitatis? Illa
nempe, quę supra Christum in carne natum requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius ascendet. Et requiescet super
eum spiritus Domini, spiritus sapientię et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis,
spiritus scientię et pietatis. Et replebit eum spiritus timoris Domini. Hic
septiformis Spiritus, qui Sponsum repleuisse
precum. Quęnam sint istę gratię, quę fluenta quiue imbres diuinę largitatis? Illa
nempe, quę supra Christum in carne natum requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius ascendet. Et requiescet super
eum spiritus Domini, spiritus sapientię et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis,
spiritus scientię et pietatis. Et replebit eum spiritus timoris Domini. Hic
septiformis Spiritus, qui Sponsum repleuisse dicitur, in Sponsa redundauit
diuinę largitatis? Illa
nempe, quę supra Christum in carne natum requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius ascendet. Et requiescet super
eum spiritus Domini, spiritus sapientię et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis,
spiritus scientię et pietatis. Et replebit eum spiritus timoris Domini. Hic
septiformis Spiritus, qui Sponsum repleuisse dicitur, in Sponsa redundauit Ecclesia. Ipsa
quippe Ecclesia sapientia utitur in contemplando,
nempe, quę supra Christum in carne natum requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius ascendet. Et requiescet super
eum spiritus Domini, spiritus sapientię et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis,
spiritus scientię et pietatis. Et replebit eum spiritus timoris Domini. Hic
septiformis Spiritus, qui Sponsum repleuisse dicitur, in Sponsa redundauit Ecclesia. Ipsa
quippe Ecclesia sapientia utitur in contemplando, intellectu in discernendo, consilio in
requieuisse memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius ascendet. Et requiescet super
eum spiritus Domini, spiritus sapientię et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis,
spiritus scientię et pietatis. Et replebit eum spiritus timoris Domini. Hic
septiformis Spiritus, qui Sponsum repleuisse dicitur, in Sponsa redundauit Ecclesia. Ipsa
quippe Ecclesia sapientia utitur in contemplando, intellectu in discernendo, consilio in
prouidendo, fortitudine in
memorat Esaias dicens: *add.
Egredietur uirga de radice Iesse, et flos de radice eius ascendet. Et requiescet super
eum spiritus Domini, spiritus sapientię et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis,
spiritus scientię et pietatis. Et replebit eum spiritus timoris Domini. Hic
septiformis Spiritus, qui Sponsum repleuisse dicitur, in Sponsa redundauit Ecclesia. Ipsa
quippe Ecclesia sapientia utitur in contemplando, intellectu in discernendo, consilio in
prouidendo, fortitudine in tollerando, scientia in
consilio in
prouidendo, fortitudine in tollerando, scientia in docendo, pietate in his obeundis, quibus
Deum promeretur, timore in cauendis, quibus idem Deus offenditur. Hinc exclamat Esaias:
Magnificatus est Dominus, quoniam habitauit in excelso. Impleuit Syon iudicio et
iustitia.
Porro, quod in psalmis dicitur: Mandauit nubibus desuper, et ianuas cęli aperuit, et
pluit illis manna ad manducandum, panem cęli dedit eis, panem angelorum manducauit homo,
cibaria misit eis in abundantia — quid est
Deum promeretur, timore in cauendis, quibus idem Deus offenditur. Hinc exclamat Esaias:
Magnificatus est Dominus, quoniam habitauit in excelso. Impleuit Syon iudicio et
iustitia.
Porro, quod in psalmis dicitur: Mandauit nubibus desuper, et ianuas cęli aperuit, et
pluit illis manna ad manducandum, panem cęli dedit eis, panem angelorum manducauit homo,
cibaria misit eis in abundantia — quid est aliud, nisi quod in Euangelio de apostolis
est scriptum: Illi autem profecti prędicauerunt ubique
timore in cauendis, quibus idem Deus offenditur. Hinc exclamat Esaias:
Magnificatus est Dominus, quoniam habitauit in excelso. Impleuit Syon iudicio et
iustitia.
Porro, quod in psalmis dicitur: Mandauit nubibus desuper, et ianuas cęli aperuit, et
pluit illis manna ad manducandum, panem cęli dedit eis, panem angelorum manducauit homo,
cibaria misit eis in abundantia — quid est aliud, nisi quod in Euangelio de apostolis
est scriptum: Illi autem profecti prędicauerunt ubique Domino cooperante et
aperuit, et
pluit illis manna ad manducandum, panem cęli dedit eis, panem angelorum manducauit homo,
cibaria misit eis in abundantia — quid est aliud, nisi quod in Euangelio de apostolis
est scriptum: Illi autem profecti prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem
confirmante sequentibus signis.
Mandauit enim Dominus apostolis, ut Euangelium prędicarent, ac ueluti nubes uento agitatę
aera peruolant et in pluuiam soluuntur, ita illi orbem terrarum percurrentes doctrinam ubique
diffuderunt salutarem.
Euangelio de apostolis
est scriptum: Illi autem profecti prędicauerunt ubique Domino cooperante et sermonem
confirmante sequentibus signis.
Mandauit enim Dominus apostolis, ut Euangelium prędicarent, ac ueluti nubes uento agitatę
aera peruolant et in pluuiam soluuntur, ita illi orbem terrarum percurrentes doctrinam ubique
diffuderunt salutarem. Tunc autem eis Dominus ianuas cęli aperuit, cum Spiritum Sanctum de
cęlo misit. Quo illi repleti nobis manna cęlestem cibum ministrarunt. Quid enim suauius
pręceptis Domini,
cibaria nobis in abundantia data sunt
per apostolorum uicarios Ecclesięque sanctę doctores, qui Vetus Nouumque Instrumentum nobis
interpretati *corr. ex interprętati sunt, nihil omittentes, quod ab beatitudinem consequendam nobis proficere
censuerunt. Et id quidem Domino cooperante, qui ait: Sine me nihil potestis facere.
Nisi enim Dominus ędificauerit domum, in uanum laborant, qui ędificant eam.
Gratia Dei Sum — inquit Apostolus — id, quod sum, et gratia eius in
me
consequendam nobis proficere
censuerunt. Et id quidem Domino cooperante, qui ait: Sine me nihil potestis facere.
Nisi enim Dominus ędificauerit domum, in uanum laborant, qui ędificant eam.
Gratia Dei Sum — inquit Apostolus — id, quod sum, et gratia eius in
me uacua non fuit. Quicquid recte agimus, quicquid sapienter uereque
dicimus, Deo acceptum referamus. Ab illo est, quicquid bene est, qui solus totius bonitatis
fons est.
uereque
dicimus, Deo acceptum referamus. Ab illo est, quicquid bene est, qui solus totius bonitatis
fons est.
Epilogus
Diximus de humilitate, diximus de exaltatione Dei et Domini nostri Iesu Christi.
De qua nihil tam magnum, tam excellens dici potest, quin multo sublimis copiosiusque
supersit dicendum. Quis enim hominum aut angelorum gloriam illam, quę infinita est, (neque) *om.
ualebit uel animo metiri uel uerbis explicare?
de prophetarum
oraculis ad ea omnia spectantibus, quę de ipso futura erant, ut in eodem iam impleta
monstraremus, ad illorum confusionem, qui implenda contendunt, impleta negant. Diximus
postremo de eiusdem exaltatione, eo quod resurrexerit a mortuis, ascenderit in cęlum et ad
dexteram Dei Patris collocatus sit. Vnde iterum uenturum pręstolamur, quando mortui resurgent
incorrupti, et potentissimi quondam reges ante tribunal Iudicis nudi atque trementes stabunt,
quando tollentur iusti in cęlum, ut beati ęuo fruantur sempiterno, impii uero et
ad illorum confusionem, qui implenda contendunt, impleta negant. Diximus
postremo de eiusdem exaltatione, eo quod resurrexerit a mortuis, ascenderit in cęlum et ad
dexteram Dei Patris collocatus sit. Vnde iterum uenturum pręstolamur, quando mortui resurgent
incorrupti, et potentissimi quondam reges ante tribunal Iudicis nudi atque trementes stabunt,
quando tollentur iusti in cęlum, ut beati ęuo fruantur sempiterno, impii uero et increduli
detrudentur ad inferos, ut, qui nunquam a scelere animum retrahere uoluerunt, nunquam careant
supplicio.
et ad
dexteram Dei Patris collocatus sit. Vnde iterum uenturum pręstolamur, quando mortui resurgent
incorrupti, et potentissimi quondam reges ante tribunal Iudicis nudi atque trementes stabunt,
quando tollentur iusti in cęlum, ut beati ęuo fruantur sempiterno, impii uero et increduli
detrudentur ad inferos, ut, qui nunquam a scelere animum retrahere uoluerunt, nunquam careant
supplicio. Hoc futurum utriusque Scripturę autoritas testatur, omnes prophetę, omnes apostoli,
omnes diuinarum scriptores litterarum hoc idem astruunt et affirmant. Tunc
impii uero et increduli
detrudentur ad inferos, ut, qui nunquam a scelere animum retrahere uoluerunt, nunquam careant
supplicio. Hoc futurum utriusque Scripturę autoritas testatur, omnes prophetę, omnes apostoli,
omnes diuinarum scriptores litterarum hoc idem astruunt et affirmant. Tunc demum manifesto
apparebit, quale imperium, quanta maiestas, quam grandis gloria eius sit, qui pro nobis
pependit in ligno et mori uoluit, ne nos morti succumberemus ęternę. Hac de re plura loqui non
est pręsentis propositi, cum pręsertim satis superque me de
futurum utriusque Scripturę autoritas testatur, omnes prophetę, omnes apostoli,
omnes diuinarum scriptores litterarum hoc idem astruunt et affirmant. Tunc demum manifesto
apparebit, quale imperium, quanta maiestas, quam grandis gloria eius sit, qui pro nobis
pependit in ligno et mori uoluit, ne nos morti succumberemus ęternę. Hac de re plura loqui non
est pręsentis propositi, cum pręsertim satis superque me de ipsa disseruisse sciam in fine
operis illius, in quod exempla coniecimus sanctorum.
Eum tamen, qui cum
disseruisse sciam in fine
operis illius, in quod exempla coniecimus sanctorum.
Eum tamen, qui cum maiestate multa uenturus est, precor atque obsecro, ut, quandocunque
iudicabimur — incertum est enim, quando id fiet — clementię suę memor sit, et qui peccatores
nos esse non negamus, ueniam pręstet confitentibus seque pro peccatoribus crucem sua sponte
subiisse probet, cum nobis ignouerit, et non nostris meritis, sed sua miseratione ab inimici
potestate nos erruere et in libertatem uindicare uoluisse. Qua ergo pietate
est, precor atque obsecro, ut, quandocunque
iudicabimur — incertum est enim, quando id fiet — clementię suę memor sit, et qui peccatores
nos esse non negamus, ueniam pręstet confitentibus seque pro peccatoribus crucem sua sponte
subiisse probet, cum nobis ignouerit, et non nostris meritis, sed sua miseratione ab inimici
potestate nos erruere et in libertatem uindicare uoluisse. Qua ergo pietate captiuos redemit,
illa in Iudicio saluet redemptos. Deo gratias. Amen.
enim, quando id fiet — clementię suę memor sit, et qui peccatores
nos esse non negamus, ueniam pręstet confitentibus seque pro peccatoribus crucem sua sponte
subiisse probet, cum nobis ignouerit, et non nostris meritis, sed sua miseratione ab inimici
potestate nos erruere et in libertatem uindicare uoluisse. Qua ergo pietate captiuos redemit,
illa in Iudicio saluet redemptos. Deo gratias. Amen.
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.