Your search found 798 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 332-371:

copiosius, quam possunt existimare vel credere, qui nesciunt eos, et in aliis ista didicerunt. Quos tamen Tropos qui noverunt, agnoscunt in literis Sanctis: eorumque scientia, ad eas intelligendas, aliquantum adiuvantur. Sed hic eos ignaris tradere non decet, ne artem Grammaticam docere videamur. Extra sane ut discantur admoneo: quamvis iam superius id admonuerim, in secundo libro, ubi de Linguarum necessaria cognitione disserui. Nam literae, a quibus ipsa Grammatica nomen accepit ( γράμματα enim Graeci literas vocant) signa utique sonorum sunt,

peccati in veteri Testamento accusatione, aut phrasibus Scripturae in ea materia: De ieiunii phrasibus, De synecdoche Decalogi: De declinatione verae religionis apud Iudaeos, et accusatione aut correctione prophetarum eius corruptionis: De indiciis aut notis, unde Meschias in Mose, etiam extra eius praedictiones, agnosci potuit: De variis prophetiarum modis venturi Meschiae: et complures alii huius generis libelli, ad illustrationem textus Sacrarum literarum plurimum facientes, et speciem generalium Regularum

incipit, quae tum faciliora sunt, tum etiam totius huius doctrinae fontes aut fundamenta existunt. 17 Omnis intellectus ac expositio Scripturae sit analoga fidei, quae est veluti norma quaedam sanae fidei, aut cancelli, ne aliquo vel externo turbine, aut etiam domestico impetu extra septa in praecipitia abripiamur: Rom. 12. Omnia igitur quae de Scriptura aut ex Scriptura dicuntur, debent esse consona praedicatae Catechisticae summae, aut articulis fidei. 18 Christus saepe arguit suos Apostolos, quod non intelligant sermonem ipsum, ut singulas voces,

2. Ihova dixit ad me, Filius meus es tu. Contra tribuitur etiam soli filio, cum Ier. 23 et 33 cap. legitur, Iehova erit iustitia nostra. 18 De personarum trinitate et illud adnotare solent, ex libro Augustini contra Sermonem Arianorum, Quod omnia opera personarum ad extra sint tribus personis communia: ut, quic quid est praeter gignere, gigni et procedere, seu quicquid est actionum erga creaturas. Quare etiam quoties in talibus actionibus una persona aliquid operari dicitur, operantur omnes tres. 19 Verum quoque nihilominus est, quod proprie Pater

ad verbi Dei normam et perpendiculum. OBSERVATIO III. Dabitur deinde opera, ut allegoriae intra certos doctrinae limites coerceantur, nec non potissimum aersentur in locis communibus Evangelii atque doctrinae Christianae. Extra haec septa qui eas deducit; praeterquam quod iniuriam facit Sacrae Scripturae, tum vero auditores laedit magis quam adiuvat: et de ipso dici potest, quod (iuxta proverbium) extra oleas currat. OBSERVATIO IV. Debet insuper allegoria vere per

doctrinae limites coerceantur, nec non potissimum aersentur in locis communibus Evangelii atque doctrinae Christianae. Extra haec septa qui eas deducit; praeterquam quod iniuriam facit Sacrae Scripturae, tum vero auditores laedit magis quam adiuvat: et de ipso dici potest, quod (iuxta proverbium) extra oleas currat. OBSERVATIO IV. Debet insuper allegoria vere per omnia quadrare ad partes, sive sententiae, sive historiae, quam enerrandam suscipis: neque pugnare ullo pacto cum praecedentibus in ea, aut sequentibus. Etenim si dissentiat,

secus numerare, habent proculdubio certas causas, quibus permoventur. liberumque esse illis debet, quod voluerint statuere: nos tamen secuti sumus (quantum fieri potuit) Scripturae sacrae autoritatem, cui adhaerere tutissimum esse novimus: atque in eadem contineri, quicquid ad hanc rem pertinet, extra controversiam est positum. Nonnulli quidem a nobis in eo dissentiunt, quod 70 annos captivitatis Babylonicae supputare incipiunt a spontanea deditione Iehochakim Iechaniae: ubi nos eos ordimur undecim annis tardius, quibus gubernacula tenuit Zidkyahu, quos ex ordine 70 annorum nos removemus,

vocationis nostrae cognoscunt: quod propositum est nobis similes fieri Deo, quantum possibile est humanae naturae. Similitudo autem non contingit absque cognitione: cognitio autem ex doctrina est: sermo vero doctrinae principium existit. Sermonis autem partes sunt, syllabae et dictiones: quare non extra scopum, syllabarum expensio contingit. Nec vero, quia minutae alicui videri possint hae quaestiunculae, ob id neglectu dignae iudicandae sunt: sed quoniam difficilis inventu veritas est, undiquaque nobis investiganda est. Si enim velut reliquae artes, sic etiam pietatis adeptio, accessionibus

omnium doctrinarum regulas promanasse, et hinc nasci et huc reverti quicquid Ecclesiastica continet disciplina, etc. Idem de lib. novi et veteris Testamenti: Hae literae Sacrae, hi libri integri numero et authoritate: aliud cum istis est nihil comparandum: quicquid extra hos fuerit, inter haec sancta et divina nullatenus est recipiendum. TERTULLIANUS LIB. DE PROSCRIPTIONE HAERETICORUM. Nobis nihil licet ex nostro arbitrio indulgere: sed nec eligere, quod aliquis de arbitrio suo induxerit. Apostolos Domini

Plerunque per nostrorum corporum membra, operationum suarum nobis Deus momenta significans, sensum nostrum usu intelligentiae communis edocet. Operum efficientia per manum intelligitur, cum ait: Cuius manus creaverunt omnem militiam caeli. universitatis cognitio per oculum significatur, quia extra scientiam Dei nihil sit. Per cor voluntas enunciatur, per quam David morum probitate complacuit. Inveni, inquit, David secundum cor meum. Gregorius: Sed cum aliquod membrum Dei dicitur, cavendum summopere est, ne quid in eo mens corporeum suspicetur. In anthropomorphitarum namque haeresim

Nonquid ergo illa quae restant, non sunt ventura? Manifestum est, quia sicut ista praedicta venerunt: sic etiam illa ventura sunt, quaecunque tribulationes iustorum adhuc restant: et dies iudicii, qui separabit omnes impios a iustis in resurrectione mortuorum: et non solum eos qui sunt extra Ecclesiam, sed etiam ipsius Ecclesiae paleas, quas oportet usque ad novissimam ventilationem patientissime sufferat, ad ignem debitum segregabit. Hieron. in epistolam ad Galat. cap. 3. Si quis diligenter Hebraea volumina et caeteras editiones cum Septuaginta translatione

Legem Apostolus vocat: In lege scriptum est: Quoniam in aliis linguis et aliis labiis loquar populo huic et nec sic me exaudient, dicit Dominus. Quod iuxta Hebraicum et Aquilam, in Esaia scriptum reperi. Appellatur etiam Lex mystica Scripturarum intelligentia: Scimus quia Lex spiritalis est. Et extra haec omnia naturalem legem scriptam in cordibus nostris, idem Apostolus docet. Cum enim gentes quae Legem non habent, naturaliter ea quae Legis sunt, faciunt: isti Legem non habentes, ipsi sibi sunt lex, qui iudicant opus Legis scriptum in cordibus suis, testimonium perhibente illis

fore, si dicas, Sermo bonus ad usum aedificationis, id est qui aedificet: nisi malis exponere, Sermo bonus ad promotionem praesentis alicuius negotii aut utilitatis. Verum de hoc genere Hebraismi, plenius agetur in constructione Nominis, aliquanto post. 58 Nomina substantiva interdum extra regimen pro adiectivo et substantivo cognato ponuntur. Lux, pro lucidis corporibus: Genes. 1. Vos estis lux in Domino. Benedictio, id est benedictus, Gen. 12. tametsi illud etiam active accipi necesse est, quod Abraam et semen eius erit causa benedictionis toti mando. Mors, pro mortuis.

animo obedivistis formae doctrinae. Coniunctio Quod non proprie videtur monstrare causam gratiarum actionis, seu illud bonum, de quo gaudeat: clarius esset: Gratias ago, quod cum essetis servi, obedivistis, etc. 5 Quia reddens rationem crebro deest. ut Exod. 29, Combures extra castra: Sacrificium pro peccato est: pro, quia sacrificium. Gen. 17. Exterminabitur anima illa de populis suis: foedus meum irritum fecit: pro, quia foedus meum irritum fecit. Psal. 115, Speret Israel in Dominum: adiutor eorum et protector eorum est: pro, quia adiutor et

Gen. 17. Exterminabitur anima illa de populis suis: foedus meum irritum fecit: pro, quia foedus meum irritum fecit. Psal. 115, Speret Israel in Dominum: adiutor eorum et protector eorum est: pro, quia adiutor et protector eorum est. 6 Negativum adverbium saepe extra suum locum erat: ut Rom. 7, Cum cognovissent Deum, non ut Deum honoraverunt: pro, ut Deum non honoraverunt. posset enim aliquis putare, quod aliter eum nihilominus honoraverint. Adverbium ergo Non, determinare debet aut negare verbum Honorare, et non adverbium similitudinis Ut, aut Sicut.

sed tantum ad sensum. Sic forte Matth. 23 dicit Christus: Vae vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, quia purgatis exteriorem poculi ac patinae partem, intus autem plena sunt rapina ac intemperantia. Pharisaee caece, purga prius id quod est intra poculum et patinam, ut etiam id quod extra est, purum fiat. Ubi videtur loqui de eo. quod est intra poculum, cum proprie loquatur de eo quod est intra cor aut pectus eorum (quasi ipsos iam poculum abusive vocando) quod etiam vocabulo intemperantiae indicat, et quod mox eandem similitudinem aut Metaphoram clarius proponit, conferendo

sententiis aliae quasi accidentariae, ob varias causas, occasionesque, ut vel declarationis vel subiti alicuius motus aut affectus gratia, vel ornatus, vel amplificationum, vel denique occurrentium obiectionum causa adiiciuntur. In eas ergo aliquando scriptor etiam longius extra illam naturalem genuinorum sensuum connexionem ac linean digreditur. Cumulantur saepe et verba diverso consilio, quibus nonnunquam valde illae principales sententiae earumque connexio turbatur et obscuratur, quod certe in Paulo admodum crebro accidit. Quare lectorem, qui

Etsi aut tales quasi digressiones et accidentaria vestimenta verborum sensuumque sunt etiam aliis linguis usitata: tn nescio quom peculiariores et obscuriores sunt Hebraeis, ut merito Hebraismi dici queant. Nec loquor nunc de iis, quae proprie digressiones aut evagationes sunt, plane extra rem propositam susceptae: sed de connexione istius admirabilis varietatis sententiarum, quae in istas communes scriptiones praesertim in sacris Literis incidunt, quarum certe aliae sunt minus nativae aut veluti essentiales propositae materiae, quam aliae, quibus tamen aliquando veluti

LAPSUS STYLI EX ALIO IN ALIUD. Frequenter igitur sanctus Paulus (tametsi et alii sacri Scriptores) ex alio in aliud ita paulatim labitur, ut tamen nihil admodum alienum a proposito tractet, sed omnia ad praesentem scopum plerunque faciat: quanquam aliquando nonnihil etiam extra rem praesentem hoc modo evagetur. Fit autem is lapsus plerunque occasione ultimae vocis, quae forte explicatione indiget. Eph. 3. Et erudire omnes, quae sit communio mysterii, quod fuit absconditum a condito orbe in Deo, qui creavit omnia per Christum. Hic propositio essentialis, quod

baptizandum, sed Evangelizandum. Hinc demum integre redit ad propositum, incipitque quartum confirmationis argumentum, cum inquit: Non in sapientia sermonis, ne evacuetur crux Christi. Μερισμῷ, i. distributione, plurimum utuntur Hebraei, etiam extra contentionem. Qua figura quod prius in genere dictum est, postea per singulas species aut partes, vel declarandi vel amplificandi causa, aut etiam propter solam consuetudinem linguae partitum recensent. Psalmo 115, Idola eorum aurum et argentum, et opera manuum hominis, os, oculi, nares,

hoc loco alias ex professo contra Osiandrum dixi. Psal. 124, Nisi Dominus adfuisset nobis, dicat nunc Israel: Nisi Dominus adfuisset nobis, cum exurgeret contra nos homo, tunc vivos nos devorassent. 2 Cor. 12, Novi hominem in Christo ante annos 14, sive in corpore, non novi, sive extra corpus, non novi, Deus novit, raptum istum talem in tertium caelum. et, scio istum talem hominem, sive in corpore, sive extra corpus, non novi, Deus novit, quod raptus sit in paradisum, et audiverit verba, quae non licet homini loqui. Est et hoc observandum in sacris Literis, quod

Nisi Dominus adfuisset nobis, cum exurgeret contra nos homo, tunc vivos nos devorassent. 2 Cor. 12, Novi hominem in Christo ante annos 14, sive in corpore, non novi, sive extra corpus, non novi, Deus novit, raptum istum talem in tertium caelum. et, scio istum talem hominem, sive in corpore, sive extra corpus, non novi, Deus novit, quod raptus sit in paradisum, et audiverit verba, quae non licet homini loqui. Est et hoc observandum in sacris Literis, quod saepe, cum etiam integre aliquid dictum est, tamen si cohaerentia illorum praecedentium cum sequentibus animadverti non

etiam plures interserantur: cuius rei exempla nunc pauca, postea plura proponam. 2 Paral. 32, Misit Sennaherib rex Assyriorum servos suos Hierosolymam (ipse enim cum toto exercitu oppugnabat Lachis) ad Hezekiam regem Iuda. 1 Cor. 12, Novi hominem in Christo ante annos 14, sive in corpore, sive extra corpus, nescio, raptum huiusmodi hominem usque in tertium caelum. Gal. 2, Ab illis autem, qui videbantur esse aliquid, quales aliquando fuerint, nihil contulerunt. Sed contra Ier. 33, Sic dicit Dominus, adhuc audietur in loco isto (de quo vos dicitis, quod sit devastatus, ut non sit in eo

est, quam si simpliciter dictum esset, Arboribus vestris excisio inferetur. Haec ille. Consistit fitque brevitas multipliciter: si non altius rem narrare aut exponere incoeperis, quam necessitas postulat: si non longius in fine progrediare, quam opus sit: si non digrediare usquam extra propositum, sed recta ad scopum tendas: si in genere aut summa tantum rem exponas, non extendendo per species, partes, causas, aut circumstantias, omissis ornamentis accidentariis: si saepe aliqua tantum subindices per alia, ut vel per antecedentia res sequentes, ut per causas suos effectus:

videntur his opponi, quae Augustinus et Chrysostomus tradiderunt: sdd facile salvuntur. Quod enim conqueritur Origenes de hyperbatis, hiatibus et imperfectis orationibus, eo nomine potest excusari, quod non frigide Apostolus egerit: sed ex animo tam ardenti scripserit, ut quandoque extra seipsum videri possit raptus, atque relicto omni alio studio et cura tantum id anniti, ut audientes ad Christum rapiat: de verborum compositione non admodum solicitus: dum pectoribus nostris incitandis et permovendis quam potentissimas adhibeat machinas. Utque torrentes quandoque intumescunt,

corporis cruciatus, de quibus superius dictum est, recte dividi potest in Profanum et Religiosum ieiunium. Profanum est, quod venit ex aliqua tristicia, quae est (ut cum Scriptura loquar) secundum mundum, id est, ex aliquo animi moerore, quo affecti sumus propter magna aliqua mala extra religionem. Potest et hoc Profanum ieiunium rursus in tres species subdividi. Alias enim dolemus iam acceptum damnum. Hoc modo ieiunat Iacob propter amissum filium, et Priamus ob mortem Hectoris, et Iabessitae propter mortem Saulis, qui de eis optime fuerat meritus. Alias de praesenti malo,

opinio affert vim veritati. Quare sicut omnium rerum cognitio ob prius indicatas causas, aliquo modo iuvat intellectionem sacrarum Literarum: ita contra omnibus modis agendum ac videndum est, ut res ipsas ac sententias Theologiae proprias, praecipuarumque rerum definitiones non ab extra in sacras Literas inferamus aut intrudamus: sed inde potius summa diligentia et in timore Dei, collatisque Scripturae testimoniis hauriamus, easque utraque manu retineamus et sequamur. Iam

tam multa cadavera subinde congererentur, nec a terra absumerentur, aut eorum putridi humores devorarentur: facile est coniicere in illis aestuosis locis valde plena foetoribus fuisse, eoque necesse fuit ea diligenter calce circumlinire. Unde Sepulchra dealbata, locutio venit. Non solitos esse extra tribum suam coniugia contrahere, Theologi ex fine Num. colligunt, eaque ratione ostendunt causam, cur Matth. Iosephi potius quam Mariae genealogiam texuerit: ostensurus nimirum, per eius descriptionem etiam ipsam ex eadem tribu fuisse. Multum coacti sunt molere vel equis vel etiam

Sed contra Deus per Prophetas clamavit: Misericordiam volo, non sacrificium. 6 A'iustitia ceremonialium, divinitusque praeceptorum cultuum, ad ritus et sacra humanae inventionis, non tamen prorsus per sese impia: ut fuerunt lotiones manuum, cathedrarum, poculorum, sacrificare extra locum mandatum, et similia. 7 A'iustitia rituum electiciorum, ad propalam prohibita et impia opera, ac cum lege Dei evidentissime pugnantia: ut exurere filios, prostituere filias, sacrificare idolis. Hic fuit ultimus gradus, et veluti infirma sentina, aut etiam cloaca

Philosophia, in articulis fidei, quae vocatur verbum Dei et fides. Hîc sistendum est, et disputationes Philosophiae contrarium concludentes, pro ranarum coaxatione habendae. Rectius ergo fecerimus, si Dial ectica seu Philosophia in sua sphaera relictis, discamus loqui novis linguis in regno fidei extra omnem sphaeram. Haec ille. Deinde opponatur hoc simile isti sophismati: Substantia est a Deo: Diabolus est substantia: Igitur diabolus est a Deo. aut, Vetus Adam, caro, animalis homo, imago diaboli, etc. sunt substantiae. Igitur sunt a Deo. Hîc necesse

An'non etiam haec ipsa accidentia hominis nativa ex parentibus in liberos propagat et servat talia, qualia sunt, sive bona, sive mala? neque tamen propterea concedent Deum esse authorem peccati. Verum instant isti iterum importune, separandum esse omnino hominem ab eo malo, quod ab extra a diabolo accessit, aut veluti venenum quoddam infusum est. id enim non esse ipsam hominis substantiam, sed tantum quiddam perdens, vastans ac destruens eam. Respondeo: Non est in homine aliquid diversum ab ipsa mala mente aut lapideo corde, quod eum spiritualiter destruat, sicut morbus eum

quiddam perdens, vastans ac destruens eam. Respondeo: Non est in homine aliquid diversum ab ipsa mala mente aut lapideo corde, quod eum spiritualiter destruat, sicut morbus eum corporaliter conficit: sed est tantum ipsa perditissima, et iam destructissima natura. Originalis malitia non est ita ab extra infusa Adamo, ut multi nunc sentiunt, sicut si quis in bonum liquorem venenum aut aliud aliquod malum iniiciat aut infundat, ut propter illud affusum malum, etiam reliquum sit noxium: sed ita, sicut si quis ipsum bonum liquorem aut cibum invertat, ut illud per se iam malum ac venenatum, aut

obiectiones, aut saltem opiniones refutandae sunt. Nam primum quidam pseudophilosophi somniant, se veram Dei veri cognitionem ex consideratione creaturarum ingenii sui acumine percipere posse. Quos, praeter sacras Literas, ipsa perpetua omnium seculorum experientia refutat. Cum enim tot fuerint extra Ecclesiam barbari, Graeci ac Latini philosophi, et alioqui homines ingenio, solertia, diligentia ac eruditione praestantes: omnes tamen fuerunt idololatrae, omnes a caelesti veritate aberraverunt: non fuit qui saperet, non usque ad unum, ut Psalmus inquit. Effuderunt quidem illi

materias, etiamsi sint prorsus negotio vicinae, modo non sint ad examinandam veritatem propositarum sententiarum extreme necessaria. 13 Ideo non liceat etiam alteri parti ad alterius digressionem prolixius et plenius respondere, sed hoc solum sufficiat, ostendisse perspicue adversarium extra septa digressum esse, et aliena a scopo ac praesenti argumento aut sententia, quae nonc examinanda est, attulisse. 14 Quinetiam non admittantur explicationes aut tractationes earum ipsarum rerum de quibus agitur, nisi ubi prorsus necesse est, et tantum eatenus, quatenus ad

fore, aut in authoritate earundem, aut in intellectu, inextricabilem dubietatem hominum mentes suspendere. Ubi erit solidum refugium peregrinantium? Certe in alio nullo, quam in militantis Ecclesiae usu atque adprobatione: sive haec sit circa Scripturam et eius authoritatem atque intellectum, sive extra Scripturam in consuetudine accepta per Ecclesiam. (Nota: Verbum Dei, quod est lucerna pedibus hominum, et lumen seminis Ecclesiae vel hominum, debet sequi gressus eius, non praecedere.) In his enim firmitas est, ut solida petra, ac veritatis columna: non ut per Scripturarum

potestatem ad quodcunque decernendum, statuendum, definiendum: quod idem est Deus, idem Christus; idem spiritus, eadem fides, eadem Ecclesia, etc. Sicut igitur tempore Apostolorum et aliorum sanctorum Patrum Ecclesia erat sancta et immaculata quae errare minime poterat, extra quam nullus poterat salvari: ita et nunc, praecipue quoad essentialia fidei. Et sicut Petrus apostolus constitutus fuit a Christo (ut statim videbimus) princeps Apostolorum, et caput ecclesiae militantis: ita et (nota) quilibet summus Pontifex gerens vicem ipsius, eandem habet

impia de sacris Literis superbe pronunciat, quorum aliqua breviter quidem, sed tamen ad verbum adscribemus. Inquit enim: Scriptura est obscura, non solum infidelibus, sed etiam fidelibus, fol. 198. maioris editionis. Petrus Soto, simul et Hosius in eodem lib. scribunt: Extra Scripturam credenda pleraque sunt tradita Ecclesiae, fol. 197. Scripturae frustra contra haereticos proferuntur, 89. fol. Etiam impii Scripturas probe cognoscere possunt, fol. 240. (in quo manifeste sibimet contradicit.) Item: Scripturae possunt etiam a non spiritualibus

gratia, praeter tributum. Hîc audimus primum hanc planitiem esse separatam circuitu montium ab alia terra, cuiusmodi esse etiam paradisum separatam et praeseptam ab aliis terris, ex sacris Literis scimus. Deinde describitur unum flumen, quod et illam internam planitiem rigare et extra effluere, ac in plura flumina dividi, et regionem circumquaque rigare solet. Est etiam is situs Orientalis et simul Septentrionalis adeo altus, ut inde aliqui fontes Euphratis, Tigris et etiam Gangis promanare possint, quae flumina quidam ibi nominari intelligunt, sicut sane de Euphrate

confirmationem a confutatione cur sacri scriptores non separent 244 confiteri Domino 330 congeries 175 congerie verborum quatenus Hebraei utantur 259 coniugii sacramentum unde papistae conflarint 343 coniugia extra suam tribum Iudaeos contrahere non solere 336 coniunctionis in Scriptura ratio quae 86 coniunctiones finales et causales saepe non veris causis ac finibus addi 214 considerationis scopi, argumenti, dispositionis, etc. commoda 14.

fidem tollere 437 opera bona cur urgeantur 314. quatenus Deo gratissima sacrificia 238. quid proprie 317 etc. cur nonnunquam laudentur 314 opera personarum divinitatis ad extra, tribus personis communia 28 opera qua ratione in unoquoque loco urgeantur, cur videndum 315 opera remissionis effectus 323 opera spiritualia unde proficiscantur 317 opera varia cum Dei beneficiis connexa 317. 318

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report