Your search found 549 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 290-333:

potissimum refferri potest; nempe ad publicas cuiusque actiones et ad domestica singulorum negotia remque familiarem. De ista ut ordiar, id antea praemonendum putavi non esse unam tam certam stabilemque agendi regulam sive in domesticis his, de quibus agimus, negotiis, sive in publica cuiusque vitae ratione, quae singulis apta sit adhiberi; nam quibus aut communi via vulgi incedere aut spreto populari favore ea tantum, quae recta ac patriae utilia sint, praefracte consectari est constitutum, hos a nostris procul abesse documentis oportet. In iis

fugiendum est ne quid novitatis appareat; quod cur cavendum sit, ex iis quae supra diximus, cum de gentis moribus tractaremus, apparet. Aliud quod hoc in genere dici commode posset, nihil superest; aut enim mox, dum de familia nobis sermo futurus est, dicenda sunt, aut ad publica cuiusque actiones referuntur. Illud itaque, quod consequitur, de familia videamus. Quo in genere id primum cavere oportet ne peregrinam a servitiis turbam habeamus. Hoc enim et est et habetur patriae perniciosum acerbeque in priori episcopo a gente nostra est

In arbitrario enim imperio una civium classis ad honores, alia ad lucrosa officia, ad exemptionem a communibus oneribus alia obrepere solet: vera libertas exigit ut tam beneficia quam onera reipublicae communia sint. In arbitrario imperio concentrata in paucis manibus tota vis publica facilem reddit mandatorum principis effectuationem. In temperata monarchia, ut vis publica quam rarissime adhibeatur adeoque ut singulus civium leges non tantum sponte sua, sed et alacriter exsequatur, interest. Hic est lapis ille Lydius qui ostendit an populus aliquis

a communibus oneribus alia obrepere solet: vera libertas exigit ut tam beneficia quam onera reipublicae communia sint. In arbitrario imperio concentrata in paucis manibus tota vis publica facilem reddit mandatorum principis effectuationem. In temperata monarchia, ut vis publica quam rarissime adhibeatur adeoque ut singulus civium leges non tantum sponte sua, sed et alacriter exsequatur, interest. Hic est lapis ille Lydius qui ostendit an populus aliquis libertate aut servitute dignus sit. Si enim cives abrogata per potestatem legislativam

sit, ut multae a laboribus agriculturae residuae manus adsint: cum denique has in Hungaria adhuc deesse, in Elaborato status actualis §-pho 51. ostensum sit, censebat Deputatio legem illam non tantum porro etiam confirmandam, sed ad alia etiam onera publica extendendam esse. § 2. Imo si ejusmodi coloniae etiam e nativis, observatis, quae Articulo 35. 1791. praescribuntur, conditionibus deductae fuerint, pari gaudeant immunitate.

Quodsi tamen singulares tantum sessiones per singulares seu exteras, seu etiam, observatis praecitati Articuli cautelis, nativas familias inpopulentur, hae quoad Contributionem nonnisi unius anni, quoad reliqua vero publica onera triennali immunitate gaudeant, salva quoad praestationes dominales mutua conventione. Motiva. Hujus etiam intuitu, observatis praecitati Articuli cautelis, eadem nativorum quae

ut interea et necessaria aedificia erigere, et primam instructionem sibi comparare queat. Sed neque per id reliquis contribuentibus quidquam decedit; supposito enim etiam eo, quod desertam hanc prius alter rusticus possederit, ille tamen reliqua onera publica, utpote labores publicos, tyrones, praejuncturas et portiones nonnisi a proportione domus suae praestabat. Quod Dominales praestationes adtinet: id ex natura rei ad mutuam conventionem debet relegari; si enim domini interest desertas suas

complures eorum diversas professiones re ipsa amplexi sint; id tamen necdum effecit, ut contubernia eos ad tyrocinium admittant. Jam vero hac potissimum via notabilior eorum pars ad statum alimentationis poni potest. Quare Deputatio eatenus lege publica providendum esse existimavit. Forte Contubernia per id instituta sua maculari existimabunt. Verum praejudicii hujus rationem legislatio habere non debet. Recepit jam facultas medica in sui gremium Judaeum, cur eos contubernia recipere non possent?

praesertim equorum, subsistunt. Per politicas, quae ad illos exstirpandos sub Augusta Maria Theresia factae fuerant, dispositiones, numerus eorum vehementer diminutus fuit, verum has inter praecipua fuit, ut proles parentibus adimantur, id quod Deputatio lege publica canonisandum haud esse existimavit. Remisso sub Augusto Josepho II. dispositionum illarum rigore numerus eorum denuo increvit. Nisi lege publica aliquod remedium statuatur, illi Hungariam denuo inundabunt, praesertim cum ob defectum legis antea etiam non eodem

eorum vehementer diminutus fuit, verum has inter praecipua fuit, ut proles parentibus adimantur, id quod Deputatio lege publica canonisandum haud esse existimavit. Remisso sub Augusto Josepho II. dispositionum illarum rigore numerus eorum denuo increvit. Nisi lege publica aliquod remedium statuatur, illi Hungariam denuo inundabunt, praesertim cum ob defectum legis antea etiam non eodem in omnibus Comitatibus modo tractati fuerint. Deputatio haec medium Eliminationis eorum qui fixum aliquem subsistentiae modum inire

aliis agendis Magistratus per ejusmodi Curatores oeconomiae publicae melius prospici demisse arbitrabatur. § 14. Ne vero per Institutum hoc Cassa publica gravetur, praestandorum in officio hoc servitiorum peculiaris in promotionibus conferendisque honorum titulis reflexio habeatur. Motivum. Duo sunt, quae hominem in civili societate constitutum ad navandam publico operam movent,

potest et magnum in expensis compendium fieri, et nobilis in natione aemulatio excitari. Deputatio hanc potius viam proponendam esse demisse existimavit. § 15. Si administratio publica seu pro inducenda novi alicujus producti cultura, seu pro perficienda, quae actu viget, producti alicujus manipulatione magistrum introducat, prouti id de cultura serici et apum factum fuit, Comitatus et Civitates idonea ad condiscendam

tantisper industriam requirit. Majori compendio sinister successus ipsi producto adscribitur, ut per id ingrata haec cura evitari possit. Et ideo interesse publici omnino videtur, ut Legislatio obligationem promovendarum ejusmodi Culturarum defigat, administratio vero publica, accurato legis hujus effectui irremisse insistat. § 16. Exter, qui seu colendi novi et utilis alicujus producti gratia, seu vero inducendae melioris, quam actu vigeat,

nec ipse colere, nec ejus culturam alteri admittere vellet; iniquas enim conditiones illud colere volenti praescribere idem est ac non admittere; interest itaque ut legislatio modum statuat, quo in ejusmodi casibus jus proprietarii cum utilitate publica combinari possit. Deputatio haec id projectata a se modalitate opportune obtineri posse demisse arbitrabatur; jus enim proprietarii salvatur per id, quod non obstante eo, quod alter in fundo suo utile aliquod fossile reperiat, tamen jus culturae

ut propositus finis obtineatur, prorsus necessum est, neque potest objectum hoc per solam administrationem publicam superari, ubi enim de stabiliendis, ad praecavendam adulterationem cautelis actum fuerit, talia se impedimenta evolvent, quae nonnisi lege publica removeri possunt. Quodsi vel de aequali vasculorum mensura, observanda, vel de stigmate aliquo stabiliendo actum fuerit, jam ad id observandum Domini terrestres nonnisi per legem obligari possunt, et ideo Deputatio haec, elaborandum per Consilium Projectum, in

haec nunc in Regno subsistat, in Elaborato status actualis §-pho 40. ostensum est. Caeterum nec hoc institutum indiscriminatim omnibus jurisdictionibus convenit. Inter ipsas illas, quarum situi convenit, notabile saepe discrimen intercedit; aliis equatia publica convenire possunt, aliis ut admissarii per communitates interteneantur; aliis denique, ut eos comitatus ipsi vel in centro, vel in processibus alant, et seu idoneas ad id caballas seriatim ad illos adduci, seu vero admissarios per pagos circumduci faciant.

aliis favoribus iisdem concedendis infra §-pho 146. proponetur. Caeterum delatae fuerunt jam saepius ad Consilium querelae super eo, quod aliqui civici magistratus novos ejusmodi et utiles opifices et manufacturistas mox elapso triennio ad publica onera cogant, id quod eos ad emigrandum facile permovere potest. Itaque, ut lex haec efficax reddatur, Deputatio compulsivum hoc medium proponendum esse demisse existimavit. § 44. Renovato

id quod Deputationi praestare integrum non fuit. Exhibuit quidem Deputationi unus Fabricans ejusmodi projectum, verum illud mancum est et inadaequatum. Caeterum pronum est providere quod in elaboranda hac politia talia se objicient impedimenta, quae nonnisi lege publica removeri possint. Et ideo Deputatio planum hoc in comitiis referendum esse demisse existimavit. Articulus XIX. De libera cupri distractione.

onerum systema vigeat, haec ad invicem comparare et quae Monarchiae utiliora sint? disquirere invidiosum videtur. Quin tamen spinosam hanc discussionem ingrediamur, quaestio illa: an Hungaria vel vero Germanicae Provinciae graviora publica onera supportent? vel a posteriori facile decidi potest; constat enim e theoria impositionum publicarum quod ad quaestionem hanc decidendam non sufficiat physicam tantum respectivarum impositionum quantitatem comparare, sed quod

itaque vel a posteriori quod Germanicae licet majores impositiones magis tamen admensae sint circulanti in illis pecuniae massae et circulationis celeritati, idest viribus incolarum, quam Hungaricae, adeoque quod Hungaria majora a proportione publica onera ferat; apparet quod nec onera Germanicarum Provinciarum tanta sint, ut totalem commercii Hungarici Germanicis Provinciis subordinationem commune totius Monarchiae bonum exposcat; apparet denique quod nec haec ratio obstare queat, quo minus

naturae productis onera remittere quam reciprocum in suis productis experiri. Ac provinciales quidem hae impositiones potissimum ad vinum et frumentum referuntur, proque his sustinendis iterum onera publica Germanicarum Provinciarum allegantur, horumque praecipuum fundum in facili horum tamquam primae necessitatis productorum distractione radicari; hanc vero eo ipso cessaturam esse praetenditur, si sublatis his impositionibus Hungarici frumenti et

in facili horum tamquam primae necessitatis productorum distractione radicari; hanc vero eo ipso cessaturam esse praetenditur, si sublatis his impositionibus Hungarici frumenti et vini in Germanicas Provincias inductio facilitetur. Verum quoad onera publica Germanicarum Provinciarum jam in motivis ad 68. projecti hujus §-phum ubertim responsum est; quod praecipuum onerum publicorum fundum in Germanicis Provinciis naturae producta constituant, id quidem cum fundamento sustineri non potest,

mutata sint, ex iis elici non potest. Utcunque sit: si praejudiciosum hoc independentiae Regni (ut in projecti hujus §§-phis 58. et 61. jam ostensum est) institutum adhuc viget, expedit, ut corrigatur; sin, justum est, ut lege publica praecaveatur, ne praejudicium hoc iterum aliquando induci possit. § 96. Quodsi tamen pro defigendo inter duo haec Monarchiae membra justo commercii aequilibrio mutuum potius

relationes praestent; istud vero iis combinatis planum efformet super eo: quibus in locis? et cum quali tariffa? in casum reperiendi pro redimendis in capitalibus adminus ductibus privatorum, qui iis sponte decedere noluerint, teloniis fundi, telonia publica ita constitui possent, ut illa nec commercium premant, et tamen notabilem pro reparatione viarum harum fundum efficiant; planum vero hoc in proximis comitiis referatur. Motiva. Deputatio

publicorum parte proximius relevetur. Quodsi teloniorum possessores iis sponte decederent, praesertim si generosum eorum exemplum imitando reliqua etiam nobilitas et civitates suae eatenus immunitati ultro renunciarent, possent substituenda iis telonia publica ita regulari, ut nec commercium premant, et tamen sufficientem pro conservandis adminus capitalibus commercialibus viis fundum praebeant, uti id in aliis Regnis evenire constat. In hunc casum utique ad partes Consilii Locumtenentialis

capitalibus commercialibus viis fundum praebeant, uti id in aliis Regnis evenire constat. In hunc casum utique ad partes Consilii Locumtenentialis pertineret, combinatis omnium comitatuum relationibus planum efformare, ubi et cum quali tariffa telonia publica defigi deberent, ad id, ut propositi duo fines obtineantur. Ut autem institutum hoc fixam accipiat basim, deberet utique sanctionem legis in proximis comitiis obtinere. Sed etiamsi non omnes fortasse possessores teloniorum ad ea cedenda disponi

admitti possunt. Verum hactenus is usus viguit, ut proprietarii absque praevia investigatione qualiacunque opera etiam in navigabilibus fluviis ponere potuerint: quodsi tamen ejusmodi opus navigationi obstare compertum est, illud auctoritate publica demoliebatur. Jam vero expedit ut investigatio potius praecedat, et si opus navigationi obstare eveniat, illud impediatur, quam ut proprietarii notabilibus saepe sumtibus inutiliter profundendis ultro exponantur; exigua enim, quam manipulatio haec

pecuniae vis pro constructis e molli ligno exteris navibus e Regno evehatur. Constat etiam, quod quercinae naves tres mollium aetates ferant, et quod Regnum hac specie ligni abunde provisum sit. Interest itaque ut administratio publica eo curas suas convertat, ut et canalis hic evehendae pecuniae obstruatur, et commercium durabilioribus navibus provideatur. Id quod ineunda per locales jurisdictiones partim persuasionis, partim exempli via obtineri potest.

possit; id autem praesertim in Hungaria, cujus producta plerumque voluminosa sunt, pretium sumtuum admodum minuet, atque notabile provehendo commercio vehiculum praebebit. Verum usus ejusmodi navium alia via vix unquam inducetur, quam si administratio publica et primum earum modulum omnium oculis objiciat, et de capacibus eas regendi nautis provideat; si publicae ejusmodi naves devehendis mercibus privatorum locentur, fundus publicus interea, donec eas privato fortasse alicui vendere intersit, suum adminus

adhuc ita, ut nunc post auctam notabiliter intra intermedios 30 annos populationem excitatus fuit. Potest itaque fundate sperari id nunc successurum esse, quod tunc praecox fortasse adhuc fuit institutum. Forte ad feliciorem ejus successum id ipsum conferet, quod lege publica stabiliatur. Negari certe non potest complures utilissimos conatus hactenus in irritum cecidisse seu quia praemature suscepti fuerunt, seu quia aliqua necessaria ad rerum promotionem media intermissa fuerant, seu denique quia in legis sanctione non

navigationis stationes ducentium instaurationem exhauriat. Et cum omnes hi labores ad semel suscipi non possint, ipsum etiam qua serie peragendorum horum laborum ordinem determinabit. In determinandis laboribus semper ad id reflectet: an procuranda per eos utilitas publica necessariis in eos expensis correspondeat? Eorum vero, quos omnino suscipiendos esse determinaverit, accurata, quoad res admittit, laboratorum et sumtuum schemata elaborabit. Motiva. Generale navigationis planum eo dirigi

ramum occludi intersit? Si ejusdem speciei labor in pluribus ejusdem fluvii locis occurrat, quem praeprimis suscipere expediat? quos e collateralibus fluviis praeferenter regulare? quos canales per vastiora stagna praeprimis efformari, publica utilitas exigat. Si omnia haec rite determinentur, nulli inposterum labores praepostere suscipientur, neque plures quam perfici possint ad semel inchoabuntur. Unus labor alteri non nocebit, imo posteriores per eos, qui praecedent,

utilitas necessarios ad eos perficiendos sumtus compensabit. Ars improbo labore et immensis sumtibus montes perfodere, perque has rimas fluvios traducere, aut canales ad eorum apices per cataractas elevare potest. Verum nisi utilitas publica profusis in hos labores sumtibus respondeat, opera ejusmodi ad artis tantum ostentationem referuntur. Quare ut eadem Deputatio sumtuum etiam schemata elaboret, prorsus necessum est. Nihil quidem ejusmodi schematibus incertius esse satis constat. Cum tamen

abusus ille est, quod mercatores in plures classes dispescantur, et singulo certae tantum mercium species, cum quibus quaestum exercere ausit, praescribantur. Institutum hoc Pestiensium et Temessiensium mercatorum coetui adeo utile videbatur, ut hi illud lege publica stabiliendum postulaverint. Verum institutum hoc perinde ac restrictio numeri mercatorum libertati commercii adversatur; aliquam monopolii speciem perinde redolet; necessariam pro obtinendis justis mercium pretiis mercatorum

inter habitantes in capitalibus et depositorialibus stationibus, campestres item mercatores differentiam abolendam jam supra §-pho projecti hujus 89. proposuit. Quare classificationem mercatorum tanto magis adhuc lege publica abrogandam esse Deputatio demisse arbitratur. § 137. Exhinc vero suapte consequitur quod abusus etiam jus mercaturae aut opificii emendi aut vendendi pro abrogato habeatur, adeoque quod in casibus

merces proportio instituatur. Haec enim non secus defigi posset, quam si certa summae quantitas stabiliatur, ultra quam nec cum voluminosis, nec cum minoris molis mercibus domalem quaestum liceat exercere; ejusmodi autem legis executioni intendendi administratio publica nullum absolute modum haberet. Hactenus etiam Judaei clenodia, horologia, aliaque minoris molis aurea et argentea fabricata per domos et curias circumferebant, et tamen id substantiali Regni commercio nil praejudicavit. Nil proinde obstat, quin id porro etiam

Nimirum tres epochae hac in re universim defigi possunt. Prima dum tenui adhuc populatione, nationalis industria et opificia quasi pullulare primo incipiunt, et tunc, cum nulla adhuc sit venditorum concurrentia, administratio publica vigilare debet, ne pauci, qui adhuc praesto sunt venditores, nimis exaggerata articulis primae necessitatis pretia statuant, id quod illa nonnisi per generales et periodicas limitationes impedire potest. Altera epocha est dum aucta populatione et

est dum aucta populatione et opificum numero notabilior jam venditorum concurrentia enata est, et tunc sicut non ubique, et omnium primae necessitatis articulorum, sed jam hic, jam ibi, jam unius, jam alterius articuli pretia exorbitare solent: ita administratio etiam publica in illis tantum locis, ubi casus enascitur, et illius tantum, cujus pretium nimium assurgit, articuli partialem tantum limitationem suscipere debet. Tertia demum epocha est, dum commercium jam ita effloruit ut sola venditorum concurrentia sufficiens cupiditati

quidem Deputatio ut de hoc etiam qualiter conflando determinatum et completum legum projectum proponere possit. Verum antequam fixi aliquid eatenus proponatur, praeliminariter decidi deberet, an una tantum pro toto Regno, vel vero distincta in singulo comitatu cassa publica constitui debeat? In hoc enim varios esse jurisdictionum sensus Deputatio e submissis sibi projectis observavit; et prouti Legislatio quaestionem hanc deciderit, ita etiam distincta conflandi fundi publici ratio iniri debebit. Sed etiamsi unicam pro toto

ita erigi debeat ut inde erogationes pro re nata ad quosvis Regni usus promiscue fieri possint, vel vero, an pro usibus commercii alia, alia pro bellicis, pro reliquis demum eventualibus Regni necessitatibus alia cassa publica constitui debeat? In primo enim casu pro generali ejusmodi cassa fundum unde unde eruere sufficeret; in posteriori vero jam analogi pro singula cassarum illarum specie fundi quaeri deberent. Utcunque demum

cassis publicis omnes solutiones cum schedis his instar paratae acceptentur; dein si eaedem singulo privato, qui nec earum usum in commercio facere, neque eas apud alios privatos in paratam convertere potest seu e speciali in hunc finem destinata, seu e quacunque demum, publica cassa in parata promte exsolvantur. Ultra hoc debet certa inter massam circulantis pecuniae et schedarum harum quantitatem proportio observari, quae ad nullum quidem fixum principium reduci, per usum tamen ipsum facile determinari

oblatum etiam pro Cassa Commerciali nonnisi in Diaeta fieri possit, et in hac hypothesi suam etiam post recensitos propositos sibi fundos depromet opinionem. § 157. Circa modalitatem conflandi e spontaneo oblato fundi nulla publica jurisdictio sensum suum hactenus expressit: privati tamen aliquot suas eatenus opiniones depromserunt, quas trutinio Legislationis substernere Deputatio officii sui existimavit. Inter has relegatus est ad Deputationem hanc typis excusus anonymi cujusdam libellus,

hujus gratuitum oblatum. Mutuum in privatis tantum negotiis v.gr. emtionibus bonorum, et mercantilibus speculationibus, ubi industria longe majorem, quam sit interusurium, proventum procurare potest, notabile quandoque lucrum infert; cassa publica nulli commerciali manipulationi implicari potest, secus Legislatio ipsa se mercatorem efficeret. Quodsi autem ad siccas perceptionis et erogationis rubricas reducatur, e mutuo id tantum in eam realis emolumenti redundare potest, quanto

promotione sumtus concurrunt, jam justum evadit, ut contribuens etiam plebs, in quam promanaturum ex augendo commercio beneficium pro modulo suo perinde redundabit, suas etiam in hunc finem operas tamdiu conferat, donec, ut §-pho 99. statuimus, cassa publica omnibus commercialibus necessitatibus sufficiat. Circa ipsum tantum Projecti hujus calculum Deputatio pauca aliqua observanda existimavit. Nimirum, verum quidem est, quod ultra assumtos per projectantem fundos accedet eorum fundorum proventus, quos e

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report