Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: sed Your search found 21252 occurrences
First 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 4498-5426:4498. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Iesus Christus. Venerabili Presbytero Francisco Lucensi Cantori ecclesiae Venetae sancti Marci. M. Marulus. S. P. D. Librum, quem de imitatione Christi ędidi, Tibi mittere pollicitus fueram, et certe misissem, sed is mihi (ut nosti) ab illo fuit interceptus, cui reluctari non potui | neque si possem debui. Scriptum est enim: In tota anima tua time Dominum et sacerdotes illius sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod
4499. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] reluctari non potui | neque si possem debui. Scriptum est enim: In tota anima tua time Dominum et sacerdotes illius sanctifica! Ne uero ista tua expectatione a me omnino frustratus uideare, mitto Tibi aliud opus, quod nuper composui, similis quidem cum illo materię, sed tamen multa, quę ante non attigeram in se habens et licet nonnullis in locis eadem quę in illo tractari contingat, non tamen iisdem uerbis expressa habentur, necui stomachum moueat | iuxta Gręcum prouerbium |
4500. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] in calamitatibus recolere passiones Christi c. 23 De impatientię uitio erga Deum c. 24 De impatientię uitio erga proximum c. 25 De ira non uitiosa sed utili. et de ira Dei c. 26 De remediis iracundię c. 27 De benedicendi studio c. 28 De maledicendi nequitia c. 29
4501. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] enim nihil in homine laudabilius uirtute sit,
nihil uitio detestabilius,
quid ea doctrina magis egregium magis-que amplectendum uideri debet,
quę hominem ipsum instruit ac erudit,
qua ratione et a malicia declinet |
et studeat probitati?
Sed licet in isto tam pręclaro docendi genere multa quidem sapienter
et acute a philosophis inuenta tractata-que ferantur,
quis tamen
4502. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] ergo
quo nihil est uerius,
nihil sapientius,
leges pręcepta-que uiuendi et nobis suscipienda proponimus |
et alios ut suscipiant hortamur.
Quibus profecto si obtemperare curabimus,
non erit ipsa sibi precium uirtus, ut Stoici dixerunt,
sed uirtuti merces accedet:
pro mortalitate immortalitas,
pro corruptione incorruptio,
pro miseria beatitudo.
Denique Deo ipso frui licebit,
cum Dei iussa peregerimus,
eius-que
4503. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] , ad hęc tria satis commode referri queat, ex iis quę scripturi sumus, alia sub fidei, alia sub spei, alia uero sub charitatis titulo expediemus. nihil omnino asserentes a Scripturarum sensu autoritate-que alienum. Non erit itaque meum quod docebo sed diuinum. et de ipso sanctorum uoluminum thesauro fideliter sincere-que depromptum. ut quicquid dixero tam uerum sit | quam ipsa ueritas. Etenim statui atque decreui | nusquam a Lege, nusquam ab Euangelio discedere, sed per utriusque Scripturę spacia
4504. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section]
Non erit itaque meum quod docebo sed diuinum.
et de ipso sanctorum uoluminum thesauro fideliter sincere-que depromptum.
ut quicquid dixero tam uerum sit | quam ipsa ueritas.
Etenim statui atque decreui |
nusquam a Lege,
nusquam ab Euangelio discedere,
sed per utriusque Scripturę spacia discurrendo,
quę magis necessaria nobis uidebuntur, passim colligere |
et in septem digesta libros, quam diligentissime potero explanare |
discere-que uolentibus offerre.
4505. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] čest i inače u Marulića. nostra tantum, quę nobis in omni disserenda de moribus materia satis abunde-que suppetunt, in medium proferentur, nullo exotici coloris fuco linita, sed sola sui puritate contenta. Porro opus ipsum Euangelistarii nomine consecrabitur. quamuis non solum Euangelii | sed etiam Legis dicta exempla-que continebit. Nam quoties per synecdochen a parte totum designare
4506. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] in medium proferentur, nullo exotici coloris fuco linita, sed sola sui puritate contenta. Porro opus ipsum Euangelistarii nomine consecrabitur. quamuis non solum Euangelii | sed etiam Legis dicta exempla-que continebit. Nam quoties per synecdochen a parte totum designare uolumus, ab ea parte quę insignior uidetur, uocabulum imponi debet. unde et puppim pro naui: et animam pro homine quandoque legimus apud autores. Pręstat autem
4507. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] possimus |
et de nobis dici queat:
.
Idem alibi pręcipit
dicens:
de Iudea ad montes transmigrare cupiunt,
ad altiora uirtutum culmina conscendere nituntur |
et credendo in Filium peruenire festinant ad Patrem |
ipso Filio dicente:
eandem ipse de se fidem exigit, quę habetur de Deo Patre.
Cui sententię et illud dictum congruit:
|
et fructibus exuberabit uirtutum.
quidem quod alibi ait Dominus:
occide inquiunt.
non in terra, sed in cęlo ędificare
uolentes,
fidei suę fundamentum supra firmam petram posuerant.
atque ideo domus illa nec fluminis illisione |
nec ualidis uentorum flatibus potuit moueri.
Sed hanc quoque in credendo constantiam a Deo petendam esse docet
Dominus,
dum ad Petrum conuersus ait:
granum synapis.
Ad naturam seminis referendum est, ex quo fit arbor magna.
Magna igitur fide opus est, ut magna operemur, et credentibus nihil impossibile sit.
Etenim perfecte credentes nihil inutiliter petent |
ideo nec montes transtulisse feruntur,
non quia nequiuerint,
sed quia non expedierit.
Non minus autem mirabile fuit |
mortuos suscitasse, quod quidem fecerunt,
quam montes transtulisse; quod fecissent, si utile fore censuissent.
Vnde alibi etiam Dominus ait:
|
mortuos suscitasse, quod quidem fecerunt,
quam montes transtulisse; quod fecissent, si utile fore censuissent.
Vnde alibi etiam Dominus ait:
Vnde Apostolus:
ad propinquam dictum cauilletur,
audiat ipsum Dominum dicentem:
Illis utique comparandi, qui Christum spinis coronatum
genuflexi adorabant,
non ut eum uenerarentur,
sed ut deriderent;
uel etiam illis simillimi, qui eidem sitienti uinum quidem porrigebant,
sed felle mixtum.
beatitudine fidelibus promissa se fecerint indignos.
Illos autem nescire dicitur Deus,
quos a se reiicit | et
siquid Christianitatis conceperant,
totum consummunt |
ęternis-que ardoribus digni efficiuntur |
cum infidelibus cruciandi nisi poenitentiam egerint |
et ante uitam correxerint |
quam iusti Iudicis sententiam subire cogantur.
Sed si neque fides actionibus bonis carens a morte liberat,
quanto damnabiliorem putabimus perfidiam?
De perfidia.
Caput IV
Nunc ergo quam perniciosum sit |
intentius perseuerent
fortius-que stabiliantur.
malum subire cogantur.
Cum hęreticis igitur et bonarum mentium
seductoribus perniciosa est conuersatio.
circa humanitatem
eius errare senseris,
eum sic existima, quasi qui ipsum uestibus exuat et nudum extentum-que
affigere cruci non dubitet.
heretici.
me, et non
inuenietis.
Quęrentes quippe eum in Scripturis,
dum sanę intelligentię sensum peruertunt,
minime ipsum inueniunt |
terrenarum-que rerum impediti curis cęlestia capere nequeunt.
mundum-que magis quam mundi dominum diligentes |
non iam mundani, sed mundus appellantur .
Domino ita de illis ad Patrem dicente:
Pater iuste mundus te non cognouit.
Huius mundi dominus diabolus est.
Apostolus enim cum de diabolo loqueretur,
creditis in me aliquid esse supra hominem?
Cęci uident,
claudi ambulant,
leprosi mundantur,
mortui resurgunt,
et uos me hominem esse confitemini, Deum negatis.
Talia et ab hominibus facta sunt inquiunt.
sed qui hoc fatentur, nonne uerius dicerent |
non ab hominibus sed per homines facta fuisse,
si consyderare uellent,
in cuius nomine, quo inuocato facta sint.
Quod si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
claudi ambulant,
leprosi mundantur,
mortui resurgunt,
et uos me hominem esse confitemini, Deum negatis.
Talia et ab hominibus facta sunt inquiunt.
sed qui hoc fatentur, nonne uerius dicerent |
non ab hominibus sed per homines facta fuisse,
si consyderare uellent,
in cuius nomine, quo inuocato facta sint.
Quod si hęc miracula, ut debent, facta esse a Deo credunt |
et per quos ea ipse fecerit, ueraces et sanctos fuisse non
|
et minus aliquid Patre habere affirmare non dubitant.
In illos qui de miraculis quę scripta sunt dubitant.
Caput V
Sunt qui signa illa quidem facta fuisse
legunt,
sed an uere facta fuerint, animo suspensi sunt |
ac simile aliquid suis ipsi oculis | intueri spectare-que affectant.
quibus respondens Dominus ait:
et adultera signum quęrit.
et quoniam qui dubitant, indigni sunt ut tale aliquid cernant:
Signum inquit non dabitur ei nisi signum Ionę prophetę.
Quęri potest, cur dictum sit:
et signum non dabitur ei ,
cum Iudeis incredulis multa signa data fuerint?
Sed qui signo,
id est miraculo Dominicę resurrectionis,
cuius typus Ionas fuit,
non crediderunt,
quod maximum erat ,
multo minus aliis non ita magnis credere poterant.
Maius est enim semet a morte reuocare ad uitam quam alios,
et ad uitam
et quicquid seruandum constituit, obseruare,
si cum Christo uiuere mauis |
quam cum infidelibus interire.
inquietabatur |
sed dum fideles in remigando laborarent,
hoc est in tuenda defendenda-que ueritate fatigarentur,
ope adiuti diuina superiores euasere.
Suscepto enim Iesu in naui cessauit uentus |
et turbines errorum dissipati sunt.
Sed obserua, quod ad laborantes uenit Saluator,
non ad desides et pigros et a iustis operibus ociosos.
Qui ergo quod per se facere potest non omittit, facile impetrabit,
ut etiam illa quę per se facere nequit, efficiat.
Porro primę ab
quippe arx est urbis,
ita oratoria nobis munimenta sunt,
ad quę confugientes | carnis demonum-que impugnationes minus timemus,
orationis armis accincti et cęlestis contemplationis fide protecti.
Sequitur:
Et peregre profectus est.
non discedendo sed permittendo,
ut in utranque partem libera sit operandi facultas.
Misit deinde seruos ad fructus uineę colligendos ;
misit enim prophetas, qui mandatorum Dei obedientiam exigerent. sed
agricolę
id est, Iudei proterui | et nullius bonę
fide protecti.
Sequitur:
Et peregre profectus est.
non discedendo sed permittendo,
ut in utranque partem libera sit operandi facultas.
Misit deinde seruos ad fructus uineę colligendos ;
misit enim prophetas, qui mandatorum Dei obedientiam exigerent. sed
agricolę
id est, Iudei proterui | et nullius bonę discipline
patientes,
nec Dei sui nunciis pepercerunt,
alium afficiendo uerberibus
ut Micheam,
alium uulnerando ac perimendo
ut Esaiam , Hieremiam,
Zachariam et alios non
paucos prophetas,
neminem prorsus uitiorum suorum reprehensorem ęquo animo tolerantes.
Post prophetas misit filium suum
charissimum et unigenitum dicens:
Reuerebuntur Filium meum.
non quia ignoraret quid facturi essent,
sed innuens quid facere deberent.
At illi:
Hic est hęres, inquiunt | venite occidamus eum.
occiderunt et ejecerunt extra uineam id est extra Hierusalem.
extra ciuitatem enim crucifixerunt Dominum Iesum.
uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam.
ut ab ipsis eiectus
In ecclesia quippe carni et sanguini Domini
communicamus |
Hęc est enim stabulum illud,
in quod homo a latronibus in uia uulneratus | curandus infertur.
In ecclesia laborantium | in cęlo requies est.
quibus dicitur:
Vos autem contristabimini,
sed tristitia uestra vertetur in gaudium.
Ecclesia est ergo
mulier parturiens, quę (ut in Euangelio scriptum est) tristitiam habet, quia uenit hora eius.
Cum autem peperit puerum,
iam non meminit pręssurę
quia uenit hora eius.
Cum autem peperit puerum,
iam non meminit pręssurę propter gaudium,
quia natus est homo in mundum .
Tristitia quidem afficitur, dum persecutiones tolerat |
siue corporis |
siue animi.
Sed cum ab imis ad superna se transfert,
Tunc enim primum uim intulimus cęlesti regno,
cum pro nobis pugnante Christo uictus est
ille,
qui omnes ab Adam descendentes ob delictum uinctos tenuit.
Disce tamen quod uiolenti rapiunt illud non ignaui |
nec qui a uitiis superantur,
sed qui his repugnando uictores euadunt.
Nullibi autem certior uincendi spes quam in Euangelio,
in quo certantibus suffragatur gratia.
spiritali.
donec fermentetur totum,
donec totum sane recte-que intelligatur,
ita
legem tuam, et non est illis
scandalum.
Lucerna pedibus meis uerbum tuum |
et lumen semitis meis.
Multa quidem et ipsi sapientię professores philosophi ad componendos
animi mores uere rationabiliter-que pręceperunt,
sed cum diuinis humana conferri nequeunt.
Potentius ista influunt, si fideliter suscipiantur,
efficacius mouent,
tenacius hęrent,
fęcundius fructificant,
felicius
cum Christo, quę sursum sunt quęrite,
ubi Christus est ad dexteram Dei sedens |
quę sursum sunt sapite, non quę super terram!
In contemptores legis vel evangelii.
Caput IX
Sed neque Legis contemptoribus impune erit,
cum diuinus sermo dicat:
Legis pręuaricatoribus debentur,
quanto magis aduersus Euangelii sui irrisores indignatio desęuiet Christi?
Horum autem qui Euangelium despicere uidentur, tria genera sunt.
Alii quippe ne audire quidem uolunt diuinos,
qui in ecclesia recitantur sermones.
alii autem audiunt,
sed quę pręcipiuntur,
ea exequi aspernantur.
alii uero magis temerario ausu ita audiunt,
ut ea econtrario arguere pręsumant,
et ueritatis uerba quę non intelligunt,
peruertere aliquo modo conantur.
De
digito tangat eorum aurem | et saliua palatum,
nunquam sanitatem consequentur .
semper ad ea quę salutis sunt, surdi et muti erunt.
atque ut ita etiam ad malum sicut ad bonum surdi et muti forent.
sed ut deterius peccent,
et leuam aurem habent, qua ea quę carnis sunt auidissime auriant ,
et sinistram linguam, qua uel nugas garriant |
uel alios infament
uel proximo maledicant.
Quod nisi tandem ad Christum adduci se permiserint,
qui labefactata solo uerbo
maledicant.
Quod nisi tandem ad Christum adduci se permiserint,
qui labefactata solo uerbo instaurat,
quis eos curare poterit?
De istis (ut reor) prophetauit Apostolus cum diceret:
nunc dies salutis,
nunc accessus ad eum datur, a quo dictum est:
|
atque de spelunca latronum fac domum orationis
in qua habitare dignetur Christus.
Hoc pacto qui nunc nouissimus es apud Deum,
iam inter primos computaberis .
In nouissimis erant Mattheus, Zacheus, latro,
sed conuersi ad Dominum | primi facti sunt.
Mattheus reliquit teloneum, et fit apostolus.
Zacheus auariciam largitate mutauit,
et salus facta est domui eius, cum Christum suscepisset hospitio.
Latronem aliena per uim rapuisse penituit
non uident quam labile bonum sit mundanę luxurię uoluptas cui
adhęrent,
quam firmum et stabile
|
nec laudatum insolenter efferri.
dicens,
quod etiam catelli micas panis comedant, quę de mensa cadunt dominorum.
Rursum cum responsum Domini accepisset:
Is enim qui inconstans fuerit,
facile quidem et fraudibus diaboli cędet
et uiolentię persecutionum |
et fastui ambitionis |
et cumulandarum opum cupidini.
Seruabit fortasse fidem, quam diu nemo
aduersabitur,
sed siqua foedę uoluptatis appetitione cor
titillare serpentis antiqui calliditas coeperit,
si tyrannus minari necem,
si collati magistratus dignitas efferre,
si animum habendi auiditas inquietare,
adulterio inquinabitur ut Herodes,
metu ad negandum subuertetur ut
Hanc pręterea rotarum instabilitati comparat Scriptura:
me,
abneget semetipsum,
et tollat crucem suam,
et sequatur me!
Ac ne quis crucis nomine,
quod dura aspera-que significat turbetur,
discipulos suos consolatus est dicens:
quasi diceret:
Sicut ego propria uirtute calcaui mundi huius erumnas ,
ita et uobis uincendi facultatem conferam,
ut per me mala omnia magno animo perferendo |
illis omnibus fortiores potentiores-que sitis;
tantum non in uobis sed in me spem fiduciam-que habeatis.
Hunc pręterea fortis animi uirum | Christi-que Domini sectatorem,
quemadmodum aduersa non deiiciunt,
ita nec secunda arroganter erigunt .
Frustra enim in aduersis uinceret,
uirum | Christi-que Domini sectatorem,
quemadmodum aduersa non deiiciunt,
ita nec secunda arroganter erigunt .
Frustra enim in aduersis uinceret,
si in prosperis per inanis glorie appetentiam superaretur.
Itaque in dignitate constitutus non sibi blanditur,
sed aliis prodesse affectat |
nec tam prępositum se esse meminit |
quam eorum quibus pręest ministrum,
a Domino admonitus dicente:
|
quam eorum quibus pręest ministrum,
a Domino admonitus dicente:
uulgus formidet ,
mortem contemnere |
nec ullo supplicii genere sic terreri,
ut a bono honesto-que discedas.
Nolite timere eos inquit,
qui occidunt
corpus,
animam autem non possunt occidere,
sed potius eum timete,
qui potest corpus et animam perdere in gehennam!
Si ergo casus inciderit,
ut aut moriendum sit | aut peccandum,
eligatur potius mors corporis quam animę.
mors enim animę peccatum est.
et Deo morietur.
deo autem mori est |
in inferi baratrum ruere |
et nullum cum iis qui uere uiuunt habere consortium.
Sequitur:
et qui perdiderit animam suam propter me, inueniet
eam.
Sed ne forte dubius et incertus quęras,
quo locorum inueniet eam,
ait:
Vbi ego sum, illic et minister meus erit.
Quid autem illo homine felicius,
qui merebitur esse socius Christi?
Sed si cum illo simul uiuere uolumus,
mundo
Sed ne forte dubius et incertus quęras,
quo locorum inueniet eam,
ait:
Vbi ego sum, illic et minister meus erit.
Quid autem illo homine felicius,
qui merebitur esse socius Christi?
Sed si cum illo simul uiuere uolumus,
mundo moriamur,
necem,
Christus aperit paradisum,
dum homo impius tormentis cruciat,
clemens Deus refrigerii sempiterni sedem constanter tolerantibus parat
|
pręmii-que magnitudine tanto ampliat magis,
quanto grauius pro amore suo affligimur.
si tamen uindictam in eos qui affligunt, non appetimus,
sed econtrario bene illis facimus
bene-que optamus, a quibus male accipimur.
dicente Domino:
qui suis persecutoribus monstrabant uiam salutis.
et a quibus tormenta patiebantur, eis ignosci orabant.
Proprium itaque Christianę fortitudinis est |
seipsum uincere |
et affectibus contra rationem nitentibus imperare |
nec carni, sed spiritui obedire |
ipsum-que Dominum pro uiribus imitari |
ei-que sese quam simillimum reddere.
Sed iam fortitudini contrariam pusilli animi imbecillitatem in medium proferamus.
Fit enim ut magis elucescat uirtus ex comparatione uitiorum.
Proprium itaque Christianę fortitudinis est |
seipsum uincere |
et affectibus contra rationem nitentibus imperare |
nec carni, sed spiritui obedire |
ipsum-que Dominum pro uiribus imitari |
ei-que sese quam simillimum reddere.
Sed iam fortitudini contrariam pusilli animi imbecillitatem in medium proferamus.
Fit enim ut magis elucescat uirtus ex comparatione uitiorum.
De animi imbecillitate.
Caput XV
Si eum fortem
|
uel ociositas |
uel eorum quę ab Ecclesia recepta sunt incredulitas |
cętera-que id genus.
quę quoniam rationi naturęquę repugnant,
quis quis illis seruierit,
non iam inter homines computandus
sed inter pecudes erit numerandus.
Ratio enim propria hominis est.
bestiarum autem natura id tantum sequi,
quod suggerit appetitus |
nullum-que boni ac mali discrimen habere
in his quę appetuntur.
Statuit ergo eos diabolus supra elatę iactantię pinnaculum ,
ut quo altius ascenderint,
grauius elidantur
cum ceciderint.
Vis nosse quam infirmi sint qui sic corruunt?
non ui coacti
sed uerbis deliniti
sua sponte labuntur.
Diabolus enim nisi imbecillior homine esset,
non ei quem supra templum posuerat dixisset:
Mitte te deorsum,
sed ipsemet eum pręcipitem dare tentasset.
sint qui sic corruunt?
non ui coacti
sed uerbis deliniti
sua sponte labuntur.
Diabolus enim nisi imbecillior homine esset,
non ei quem supra templum posuerat dixisset:
Mitte te deorsum,
sed ipsemet eum pręcipitem dare tentasset.
Quis ergo corruit ,
nisi qui imbecillis inimici callidę suggestioni paret?
ut non inuitus sed uolens subuertatur et cadat.
A quo quidem casu eo difficilius exurgunt ambitiosi,
quo magis
homine esset,
non ei quem supra templum posuerat dixisset:
Mitte te deorsum,
sed ipsemet eum pręcipitem dare tentasset.
Quis ergo corruit ,
nisi qui imbecillis inimici callidę suggestioni paret?
ut non inuitus sed uolens subuertatur et cadat.
A quo quidem casu eo difficilius exurgunt ambitiosi,
quo magis adulantium sibi palpatione delectantur.
Ideo in Euangelio dictum est:
uestimenta scidit |
et in clamorem prorupit |
blasphemum eum uocans, qui assertor erat ueritatis.
Neque enim potuit quod uerum erat intelligere ira prępeditus |
aut quod rectum est iudicare.
usque adeo excęcari solent, qui supramodum irascuntur.
Sed neque ille fortis est habendus, qui uentri seruit |
et omne suum studium in cibo potu-que delicatius quam uitę ratio postulat comparando ponit.
Vt autem cognoscas quam perniciosa gulę
seruitus sit,
de manducante et bibente cum
labanti et instabili .
Quod si ille
qui bene institutus perseuerat usque in finem
saluus erit,
nonne is
qui in uia uitę multiplex ac uarius est,
procul erit a salute?
Profecto nihil prodest corrigi,
ubi contingit repente deprauari.
Sed cętera percurramus,
cum de isto inconstantię uitio abunde dictum est supra.
Igitur neque ille fortis erit, qui timore perterritus delinquit |
et dum uel rerum suarum
uel corporis detrimentum
uel uitę periculum cauet,
Deum offendere non ueretur.
fieri | cupere debemus.
Quemadmodum in iis qui graui morbo liberati sunt,
sanitas latere non poterat,
et tamen ipse qui eam induxit medicus,
quasi latere posset,
ne uulgaretur imperauit.
testatus bona quidem omni loco omni tempore facienda esse,
non tamen ideo ut alii sciant,
sed ut obsequium pręstetur Deo,
qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
filia archisynagogi suscitata non solum pręcepisse
dicitur,
sed uehementer pręcepisse,
ut nemo id sciret.
Quorsum ergo spectat,
quod ita pręcipiat,
nisi ne per bonum quod agimus,
uulgi uoculas requiramus?
qui enim id captant,
mercedem a Domino promissam non merentur.
Sed quęri potest,
cum toties opera sua pręceptor humilitatis cęlari iusserit,
cur apud Gergezeos demoniaco sanato dixit:
tegi silentio pręcipit?
respondemus quia alibi de se tanquam de homine silentium imponendo iactantiam uitandam docuit.
hic autem quasi de Deo narrari oportere
non dissimulauit.
ut et nos quicquid bene agimus,
non ad nostram sed ad Dei laudem referamus.
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
de homine silentium imponendo iactantiam uitandam docuit.
hic autem quasi de Deo narrari oportere
non dissimulauit.
ut et nos quicquid bene agimus,
non ad nostram sed ad Dei laudem referamus.
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
itaque non dixit | "quanta ego", sed "quanta tibi fecit Deus".
Illud quoque qualiter accipi debeat,
nunc indagandum occurrit,
quod in Marco scriptum legimus:
gentiles in finibus Tyri et
Sydonis gestum esse meminisse debemus,
quibus non antequam Iudeis prędicandum erat Euangelium.
quia ergo uulgandi gentibus Euangelii nondum tempus erat,
Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos,
sed tantum agnosci per miracula,
his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant.
Non ergo uoluit aliquid quod non potuit,
sed et quomodo uoluit latuit,
et quomodo noluit, latere non potuit
quia ergo uulgandi gentibus Euangelii nondum tempus erat,
Dominus Iesus noluit tunc illis nunciari per apostolos,
sed tantum agnosci per miracula,
his duntaxat qui ultro ad fidem uenturi erant.
Non ergo uoluit aliquid quod non potuit,
sed et quomodo uoluit latuit,
et quomodo noluit, latere non potuit
contemptorem etiam inuitum ac nolentem sequitur gloria,
rogarunt sanum receperant,
pręceperit ne cui dicerent |
sed quanto magis pręcipiebat ut tacerent,
tanto plus prędicabant |
et eo amplius admirabantur dicentes:
Bene omnia fecit,
et surdos fecit audire |
et mutos loqui.
pręcipiebat sane ut tacerent,
sed tamen prędicantes non increpuit.
Quo etiam nos opera nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac
Quo etiam nos opera nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
ut innotescamus non desit charitas.
et id quoties uidebitur opportunum.
hoc est cum non sit periculum,
ut uel auditor iactantię crimen imputet |
uel doctor committat.
Quod quoniam frequenter contingit,
semper tutius existima |
nihil
teste agis, ab aliis inspici uelle.
Glorię quippe mundanę cupiditate duci omnino nefas esse etiam tunc monstrauit Dominus cum diceret:
ac dicente:
ut uideamini ab eis.
per hoc enim quod subiunxit:
ut uideamini ab eis,
ostentationem facti prohibet, non spectaculum.
Eadem ratione et elemosinam fieri iubet in occulto |
et orationem in abscondito,
ut totum optimi cujusque studium sit |
non suam laudem, sed Dei quęrere.
Huiuscemodi occultationem et parabola illa nobis insinuat:
est dicens:
enim philateria sua et magnificant
fimbrias.
Amant autem primos recubitus in coenis |
et primas cathedras in synagogis |
et uocari ab hominibus rabbi .
Igitur qui gloriam hominum appetit,
non Christum, sed Christi aduersarios scribas et phariseos imitatur.
quanto-que magis humano ore laudari concupiscit,
tanto grauius judicio condemnatur diuino.
Multos quidem uanę glorię cupiditas a Christi religione dissidere |
et contra ueritatem stare compellit.
ore confiteri,
quod corde credunt,
et humanam laudem fide ipsa potiorem habent.
Siquidem tales illi erant,
de quibus Ioannes memorat dicens:
|
eorum ritus leges-que subisse |
maluisse-que sine Christo |
quam sine potestate uiuere.
Cęterum ne illi quidem,
quanuis cum fidelibus censeantur,
uirtutum suarum fructum aliquem referre poterunt,
qui in his non ad laudem Dei,
sed ad plebis plausum exercentur.
Humilitatem prę se ferunt |
et in postremo conuiuii loco discumbunt,
non quia humiles sint,
sed ut esse uideantur.
Vel sicut in Euangelio dicitur:
Cęterum ne illi quidem,
quanuis cum fidelibus censeantur,
uirtutum suarum fructum aliquem referre poterunt,
qui in his non ad laudem Dei,
sed ad plebis plausum exercentur.
Humilitatem prę se ferunt |
et in postremo conuiuii loco discumbunt,
non quia humiles sint,
sed ut esse uideantur.
Vel sicut in Euangelio dicitur:
efferre.
minus iustus de templo
discederet |
documento-que esset peccatorem qui se humiliat, magis esse Deo charum
|
quam innocentem, qui sese aliis pręferendum iactat.
Non possumus tamen, quin tangamur aliquando glorię palpatione,
sed statim aduocanda ratio est,
ut quod caro blanditur,
mentis iudicio protinus repellatur.
Nam et apostolos Zebedei filios, honoris tentauit ambitio,
cum alter ad dexteram , alter ad sinistram Domini,
quem mox in
tolli,
quandoquidem illi qui sic afficiuntur,
mercedem dicuntur accepisse,
contempta huiusce uanitatis cura Apostolum audiamus monentem:
uoluptatem ex eo capies,
si non audis quid de te post te dictitent homines?
Solent illi quidem qui per adulationem uiuo laudes dixerunt,
de mortuo nonnihil obloqui.
quippe cuius iam neque beniuolentiam captent |
neque uim formident.
Sed esto ut lauderis
et in ore uiuas multorum |
et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant |
nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt |
et non magis grauare,
si ideo te noueris fuisse damnatum,
quia non uirtuti laborasti dum uiueres,
esto ut lauderis
et in ore uiuas multorum |
et hoc insuper ad te illi, qui ad inferos descendunt perferant |
nunquid nuncio isto illa tibi leuare cruciatus poterunt |
et non magis grauare,
si ideo te noueris fuisse damnatum,
quia non uirtuti laborasti dum uiueres,
sed glorię |
et hominibus magis placere quam Deo solicitus fuisti?
Quam igitur imprudenter,
immo quam stulte inanis gloria quęritur ,
quę etiam in infamiam uerti potest,
et si non uertatur,
uel ignorata nihil iuuat |
uel cognita plus doloris ei cuius
in Mattheo legimus:
et esse cum Christo.
Christus autem postquam coepit contristari |
uel ut alius euangelista ait, tedere et
pauere ,
ex natura passibili et infirma,
ex eadem paulo post dixit:
Pater mi,
si possibile est,
transeat a me calix iste!
Sed quoniam ratio ipsa in nobis uincere debet naturalem carnis motum,
nihil moratus intulit:
et infirma,
ex eadem paulo post dixit:
Pater mi,
si possibile est,
transeat a me calix iste!
Sed quoniam ratio ipsa in nobis uincere debet naturalem carnis motum,
nihil moratus intulit:
Propterea quidem etiam hortatur nos dicens:
non est cur mortalitatem exui timeamus mox immortalitate induendi.
tanto-que minus cum etiam corpus nostrum rursum assumpturi simus,
non quale deponimus |
tetrum tardum graue ignobile terrenum fragile mortale,
sed lucidum agile leue gloriosum,
omni pristina fece carens,
nullis casibus obnoxium,
beatitudinis capax,
mortis expers.
dicente Apostolo:
Vnde non immerito felicem talium obitum Scriptura sępenumero
dormitionem appellat,
ut quiete eos et uita simul frui significet.
Puellam suscitaturus Dominus:
simul frui significet.
Puellam suscitaturus Dominus:
mors animę, cum propter peccatum a Deo deseritur.
est mors reorum poena in inferno.
hęc in Apocalypsi secunda mors appellatur.
Quanuis enim anima etiam peccatrix immortalis sit,
mortua tamen est,
tum quando in corpore non Deo uiuit sed peccato,
tum quando in inferno poenas luit eternas.
Nam cum mors primorum hominum in poenam peccati data sit,
ipsa poena quę pro peccatis infertur, mortis interdum nomine designatur.
primorum hominum in poenam peccati data sit,
ipsa poena quę pro peccatis infertur, mortis interdum nomine designatur.
Atque ideo sane nec ipsam corporis mortem bonam esse dicimus,
quia stipendium peccati est,
quia non sine dolore est,
sed tamen,
ut malis perniciosam,
ita bonis utilem.
Alteri enim moriuntur ut in ęternum uiuant,
alteri ut in ęternum crucientur;
fugienda ista,
expetenda illa,
etiam cum tormentis et suppliciis pro tempore tolerandis.
Si enim tolerabimus,
et conregnabimus.
Magis excoctum aurum purius nitet.
et terra per se ferax si aratro aut ligone uersata fuerit,
fructus uberiores reddet.
Mortis tempore non est iustitię nostrę operibus-que confidendum,
sed in misericordia Dei sperandum,
cum sanctus Apostolus dicat:
reddet.
Mortis tempore non est iustitię nostrę operibus-que confidendum,
sed in misericordia Dei sperandum,
cum sanctus Apostolus dicat:
longiora feliciora-que uitę spacia
promittebat,
coactus est decedere
et cuncta quę collegerat, aliis relinquere possidenda.
Frustra igitur aliquid diuturnum fore speratur,
quod statim potest deficere.
Sed aliud est sperare dices |
aliud cupere.
licet non idem sint, alterum tamen ab altero pendet,
et ex desyderio spes,
et spe oritur desyderium.
Alioquin quid stultius esse potest
|
aliud cupere.
licet non idem sint, alterum tamen ab altero pendet,
et ex desyderio spes,
et spe oritur desyderium.
Alioquin quid stultius esse potest |
quam cupere aliquid, quod te assecuturum non speras?
Sed cupis diu uiuere simul et speras,
veruntamen times, ne te spes ista fallat,
atque ita inter spem metum-que dubius fluctuas.
Et cum ita sit,
quęro abs te,
cum uoti compos fueris,
cum ad decrepitam usque ętatem perueneris,
quam diu uixisti?
annos centum aut plures fortasse
uerum etiam mentem infestans.
Videas enim plerosque delyrare per ętatem |
et qui paulo ante sapientes habiti erant,
iam ridiculos esse.
Cum-que tot mala una senectus afferat,
nonne satis apparet |
eum qui diu uiuere appetit,
non uitam appetere, ut putat,
sed morbos?
Si quibus autem contingat,
quod rarissimum est,
ut etiam in senecta integris sensibus uegeto-que corpore et mente
illęsa sint,
hoc donum Dei est |
cęlestis-que gratię fauor,
non longęuę ętatis, quę cuncta corrumpere consueuit, beneficium.
in Euangelio Dominus:
|
tanto-que maius promereri apud Deum pręmium,
quanto prolixioris temporis laborem eidem seruiendo sustinuerimus.
dum et aliis prodesse optamus |
et pro nobismetipsis cupimus facere satis.
Alioquin longam uitam desyderare,
non Dei sed seculi amatorum est.
qui nullo pręsentium uoluptatum haustu satiantur.
qui semper uiuere uellent,
ut semper peccare possent.
Et tamen male cupita senectus in eo illis bene consulit si uenerit,
quod lasciuiendi uires obscoenos-que
illis bene consulit si uenerit,
quod lasciuiendi uires obscoenos-que
amputet affectus |
et ad continentiam cogat uel inuitos.
Cęterum quoniam fidei integritati congruit |
non solum quę iussa sunt obseruare,
sed etiam quę consulta perficere,
opportune nunc occurrit |
de perfectę religionis professione facere sermonem.
De perfectione vitę.
Caput XX
Perfectioris uitę conuiuium est, ad quod
facere sermonem.
De perfectione vitę.
Caput XX
Perfectioris uitę conuiuium est, ad quod inuitat nos Dominus.
multos quidem uocat,
sed non omnes qui uocati sunt ueniunt.
alium retinet corporis uoluptas,
alium cumulandarum opum cupiditas impedit.
de quibus dicitur:
patientiam.
primum regnum Dei,
et hęc omnia quę uidelicet uitę necessaria sunt |
adiicientur uobis.
Ne etiam mortem exhorrescas ait:
Qui credit in me,
non morietur in ęternum .
ne denique suppliciis terrearis:
Mundus inquit gaudebit,
uos uero contristabimini |
sed tristicia uestra conuertetur in gaudium .
Tu interea
si perfectę consummatę-que religionis laboribus implicari
durum putas,
promissę mercedis magnitudinem consydera.
ait enim:
contemplanda diuina magis
attollitur .
dicente ad discipulos Domino:
tempore secedendum esse a turba |
et in loco secretiore orandum.
Vnde iterum Lucas:
Zacheus prę turba non poterat uidere Iesum.
Difficile est enim in medio plebis uersari |
et mentem in Deo fixam firmam-que habere.
ascendit ergo arborem sicomorum ut uideret Iesum,
altius-que sese cęteris errexit,
non superbia sed cogitatione,
extra turbam quęrens, quod in turba inuenire non poterat.
Ioannes quoque Baptista in matris aluo sanctificatus,
ut sanctior fieret,
desertum incoluit.
ibi manens Christum baptizare meruit |
et de illo prophetare |
Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista.
atque hunc eundem, quem homines ut prophetam honorabant,
ipse plus quam prophetam esse asseruit.
Postremo ipse Dominus Petro Iacobo Ioanni diuinitatis suę claritatem
ostensurus,
non solum in montem,
sed in montem excelsum duxisse eos dicitur.
Tanta uisione non poterant esse digni,
nisi a turba secederent |
et humana transgressi sublimitate contemplationis cęlestibus
insererentur.
Ex his
Veteri uero Lege ideo concessum sacerdotibus fuit matrimonium,
quia sola tribus Leui et domus Aaron sacerdotalis erat.
nec aliis licebat hoc fungi officio.
Ne igitur Leuitarum genus in paucis conclusum deficeret,
reparandum per connubia erat.
At nunc non carnis quęritur successio sed spiritus,
translato-que sacerdotio ad tribum Iuda, id est ad Christum,
quicunque Christianus est,
nisi uxori alligatus fuerit,
potest eligi in sacerdotem.
Omnes tamen qui Christo in sacerdotio succedunt,
castos esse decet,
sicut et ipse castus fuit.
ut noui sacerdotii tanto
tanto purior successio sit quam ueteris,
quanto et sacerdos noster Christus omnibus qui ante illum hoc munere usi sunt, noscitur esse pręstantior.
Neque enim arietum ut olim aut uitulorum sanguine nunc sacrificatur,
sed ipse Christus uerus Deus et uerus homo,
uiuus et immortalis,
licet aliena specie uelatus,
offertur .
Quod si etiam priscis dictum sit:
.
Quod si etiam priscis dictum sit:
minister fuerit,
paruo erit contentus,
dum summa sperat.
et ut Dominum suum imitetur,
paupertate gaudebit,
diuitias contemnet.
Neque enim potest esse talis magistri discipulus,
nisi renunciet omnibus quę possidet,
ut caduca respuens dignus euadat, cui tribuantur ęterna.
Sed ne in Veteri quidem Lege Leuitis data est possessio in tribubus,
ut scirent non in terra sed in cęlo sibi possessionem esse quęrendam,
dicente Domino ad Aaron:
paupertate gaudebit,
diuitias contemnet.
Neque enim potest esse talis magistri discipulus,
nisi renunciet omnibus quę possidet,
ut caduca respuens dignus euadat, cui tribuantur ęterna.
Sed ne in Veteri quidem Lege Leuitis data est possessio in tribubus,
ut scirent non in terra sed in cęlo sibi possessionem esse quęrendam,
dicente Domino ad Aaron:
didrachmam, qua pro se et discipulo solueret portorium?
Domini inquam in stabulo geniti,
in pręsepio positi,
in cruce nudi,
in sepulchro conditi alieno,
nihil denique in hoc seculo quasi suum possidentis.
non quia non liceret ei frui omnibus si uellet,
cum esset dominus omnium,
sed ut doceret non esse ei opus terrenis diuitiis
qui ad cęlestes thesauros aspiraret,
difficile-que esse duobus dominis seruire Deo et mammonę,
difficillimum uero ut quis auri argenti-que pondere grauatus ad ętheria regna possit conscendere.
Ex his igitur quę
aliquid etiam de malo dicamus.
Malus est sacerdos,
qui non potest dicere cum Propheta:
populi sui in cęlestibus considere prohibet,
utpote quibus non cęlestis boni adipiscendi
sed terreni abutendi cura semper ac studium fuit.
Nihil pensi habuerunt prodesse commissę sibi plebi,
delinquentes corripere,
bonos fouere,
afflictos consolari,
dubiis consulere.
sed ignauię atque ocio dediti
magis uentrem suum quam gregem Dominicum pascere soliciti fuere.
Malus item est sacerdos,
qui uidet lupum uenientem id est, hereticum
aliquem peruersa doctrina fideli gregi insidiantem |
et illius dolo alios rapi,
alios dispergi,
quam gregem Dominicum pascere soliciti fuere.
Malus item est sacerdos,
qui uidet lupum uenientem id est, hereticum
aliquem peruersa doctrina fideli gregi insidiantem |
et illius dolo alios rapi,
alios dispergi,
alios mactari |
nec tamen it obuiam perfidię,
sed auersus fugit.
ita ut fugiendo ostendat se pastoris nomine indignum.
vnde dicitur:
ita ut fugiendo ostendat se pastoris nomine indignum.
vnde dicitur:
pascuntur?
lac comedebatis et lanis operiebamini,
et quod crassum erat occidebatis,
gregem autem meum non pascebatis.
Quod infirmum fuit non consolidastis |
et quod ęgrotum non sanastis;
quod confractum est non alligastis |
et quod abiectum est non reduxistis.
sed cum austeritate imperabatis eis et cum potentia |
et dispersę sunt oues meę, eo quod non esset pastor.
Quo pacto enim est pastor,
qui nec religiosę uitę exemplis |
nec sanę doctrinę monitis gregem sibi creditum alere curat?
si metuat,
de fidelium coetu excludetur |
et canibus mutis per contumeliam comparabitur.
Cur enim episcopus est, si docere nescit?
aut cur scit si non uult?
aut quid uelle prodest si non audet quod debet implere?
Sed neque presbyter assumat curam animarum,
si modo se ad eam rem ineptum nouerit.
Male subitur onus |
quod imbecillę uires ferre nequeunt.
In eos ergo, qui doctoris ecclesiastici sibi munus uendicant |
et nequaquam docent,
|
uel crudelior dilaceratio quam eos qui tibi commissi sunt, pereuntes
uidere et negligere?
a diabolo superari et succurrere nolle?
immo etiam tergiuersari et fugere?
dum uereris ne quis tuis increpationibus offensus tibi aduersetur,
tibi detrahat,
tibi aliquo detrimento sit.
Sed meminisse debes,
quemadmodum Dominus miserit apostolos inter gentes
sicut agnos inter lupos |
et illi profecti cum fiducia euangelizabant Dei uerbum |
nec supplicia nec mortem expauescentes,
dum obsequium pręstarent Deo.
Nihil ita metuere debemus |
ut Dei iudicium.
dum timet, a nemine timetur.
Sal quippe infatuatum ad nihilum ualet ultra,
nisi ut proiciatur foras et conculcetur ab hominibus.
Leue tamen et minimum quiddam est mortalium pati iniuriam,
nisi etiam Dei iudicio damnarentur.
Sed in psalmis de iniquo sacerdote dicitur:
Sui autem similes sunt, qui ad apostolatum electi potentioribus ita
blandiuntur
ut eorum scelera dissimulent |
et sic Dominum osculo prodant.
eundem etiam uendunt,
dum nihil ita cupide ut lucra sectantur.
Sed cum hi tam immani ingenti-que supplicio destinati sint,
illi qui ut debent officio suo funguntur,
dici potest, quam grandi mercede remunerabuntur.
de his nempe Apostolus ad Timotheum scribens ait:
Tim?
Qui bene pręsunt
conuocamus |
cum Ioanne in Apocalypsi:
transtuleris,
adhuc altius tibi erit insurgendum,
ut etiam cęlestia perscruteris |
et de uisibilibus gradum ad inuisibilia facias.
|
atque intelliges Legis cerimonias oracula-que prophetarum in Christo
esse completa.
ingentem-que capies uoluptatem,
cum talia cognoscere coeperis.
Vnde etiam Petrus tam ualde huiusmodi uisione coepit delectari,
ut ibi figere tabernacula cuperet cęlestium oblitus.
Sed neque ipse de his humilioribus oblectamentis egredi poteris,
ut in sublime raptus nudam contempleris diuinitatem,
nisi et te sicut apostolos lucida Spiritus Sancti nubes obumbrauerit,
Dei Patris uox roborauerit |
et Filii eius gratia illuminauerit.
Totius autem Trinitatis fauore
sicut apostolos lucida Spiritus Sancti nubes obumbrauerit,
Dei Patris uox roborauerit |
et Filii eius gratia illuminauerit.
Totius autem Trinitatis fauore supra humanę nature conditionem erectus
,
nec Moysen amplius | nec Heliam conspicies,
sed Iesum solum.
Cessant enim et figurarum umbrę |
et futura prędicentium uox,
cum ueritatis lux oritur |
et quę uentura erant eueniunt.
Non est ergo nostrarum uirium,
sed opis diuinę,
ut quis legendo mysteria intelligat,
quanto minus ut etiam supercęlestis
erectus
,
nec Moysen amplius | nec Heliam conspicies,
sed Iesum solum.
Cessant enim et figurarum umbrę |
et futura prędicentium uox,
cum ueritatis lux oritur |
et quę uentura erant eueniunt.
Non est ergo nostrarum uirium,
sed opis diuinę,
ut quis legendo mysteria intelligat,
quanto minus ut etiam supercęlestis contemplationis dulcedine mens in Deum eleuata perfundatur.
Hoc tamen illis frequentius conceditur,
qui libros diuinos ita legunt,
ut a sanctorum interpretatione non discedant,
a peruersis
conceditur,
qui libros diuinos ita legunt,
ut a sanctorum interpretatione non discedant,
a peruersis sensibus, qui cum Ecclesia non concordant, penitus abhorrentes.
Quęre igitur in sancta lectione bonas margaritas,
ut scias quid Lex pręcipiat,
quid nuncient prophetę.
Sed inuenta deinde preciosa margarita,
quę est Euangelium Christi,
omnibus aliis pręferendum scripturis,
eam amplectere,
eam exosculare,
eam pro uiatico habe cum ambulas,
pro cibo cum recumbis,
pro puluillo cum dormis,
pro speculo cum uigilas.
nunquam euangelicus codex uel de
eloquia casta;
argentum igne examinatum,
probatum terrę,
purgatum septuplum. et:
Quam dulcia faucibus meis eloquia tua domine | super mel et fauum ori meo.
Dulcia sane in cortice eloquia Domini,
sed multo dulciora in medulla.
Sacros codices pie indubitanter-que legenti adsistit Christus,
applaudunt angeli,
congratulantur sancti |
et cęlestium uerborum sono maligni exterrentur spiritus ac fugiunt.
quorum suauiloquentia aures tantum demulcentur,
et nulla comparatur animo utilitas.
Recte itaque his duntaxat intendendum pręcipit,
quę ad consequendam ęternam salutem nos erudiunt.
Sed nec audire profecto multum prodest,
nisi audita memoriter retineantur,
nec memoriter retinere,
nisi quod memorię mandatum est, opere compleatur.
Audis castitatis, patientię, mansuetudinis, charitatis pręcepta |
ne sinas illa per
multum prodest,
nisi audita memoriter retineantur,
nec memoriter retinere,
nisi quod memorię mandatum est, opere compleatur.
Audis castitatis, patientię, mansuetudinis, charitatis pręcepta |
ne sinas illa per incuriam effluere,
sed corde complexus foue,
ut cum psalmista dicere possis:
factor,
hic comparabitur viro consideranti uultum natiuitatis suę in speculo:
consyderauit enim se et abiit,
et statim oblitus est qualis fuerit.
qui autem perspexerit in lege perfectę
libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit .
Ideo quidem et Dominus in Euangelio:
Talibus dicit Dominus:
Qui ex Deo est uerba Dei audit.
propterea uos non auditis,
quia ex Deo non estis.
Non ergo omnes qui in auditorio sunt,
audiunt uerbum Dei,
sed is qui illud quod audit,
opere perficere contendit.
et hic quidem ex Deo est |
illi uero non ex Deo,
sed potius ex diabolo sunt,
qui diaboli obstinationem duritiam-que imitantur |
nec omnino a uitiis resipiscere quicquam pensi habent.
Itidem tibi diuini prędicatores cum Ioanne apostolo respondebunt,
si eorum monita contempseris,
dicentes:
nouit Deum, audit nos;
qui non est ex Deo, non audit nos.
Omnes natura ex Deo sumus,
uitio autem nostro fit,
ut ex Deo non sumus .
Porro dici non potest,
quam pessime cum homine illo agitur,
cum Dei creatura sit,
iam non Dei sed aliorum esse conuincitur.
De contemplatione.
Caput XXVI
Quoniam autem in Scripturis alia ad actionem pertinent,
alia ad contemplationem,
tempestiuum uidetur,
ut ista quę sub fidei titulo
reuelantur |
et unica sanctę Trinitatis diuinitas in principio sui Euangelii
declarata plenissime innotescit.
Iccirco Saluator noster illum, quem a demonio liberauerat, continuo
uolentem sibi adhęrere non permisit,
sed prius ut se exerceret jussit,
aliis prędicando Dei beneficium quod acceperat.
Necesse est autem ut sanctis actionibus quam sępissime copuletur |
et pene assidua comes sit pia contemplatio,
si in his ut debemus, perseuerare atque proficere cupimus.
atque infinita |
eo-que magis optanda ac desyderanda,
quo minus humano ingenio explicari comprehendi-que possint.
Ad illa ergo consurgat animus terrenis negotiis expeditus,
et non solum ea quę oculis cernimus,
sed etiam quę intellectu percipiuntur cogitet.
Veruntamen ab his quę uidentur incipiat,
ut quasi per gradus ascendendo ad ea quę non uidentur queat
peruenire.
Primum itaque cum Propheta ad Deum conuersus dic:
nubes pendere,
uentos concitari,
micare ignes,
fulmina ruere,
pluuias, grandines | niues-que defluere |
et tellurem ab iis irrigari.
quę singula si digne consyderentur,
tantum admirationis habent,
ut non solum Dei sapientiam a quo facta sunt testentur,
sed eiusdem potentiam, qua nihil potentius |
et bonitatem, qua nihil melius possit cogitari .
Ille homines corporeos,
ille incorporeos angelos fecit,
utrosque ad fruendam cęlestis regni beatitudinem benignissime
constituens.
corruentes irreuocabili damnatione puniti sunt.
Homini autem quamdiu in corpore uiueret,
quia ignoratione magis quam malicia peccauerat,
datus est poenitentię locus,
ut quod seductus male appetendo commisit,
dolendo emendaret.
Sed tamen pristinę gratię statum recuperare de radice corrupta geniti
nequiuimus,
donec ille qui non per copulam carnis,
sed de Virgine intacta per Spiritum Sanctum est natus,
in mundum ueniret |
et nos corporis sui sacrificio expiatos Deo Patri reconciliaret.
Exinde credentibus
malicia peccauerat,
datus est poenitentię locus,
ut quod seductus male appetendo commisit,
dolendo emendaret.
Sed tamen pristinę gratię statum recuperare de radice corrupta geniti
nequiuimus,
donec ille qui non per copulam carnis,
sed de Virgine intacta per Spiritum Sanctum est natus,
in mundum ueniret |
et nos corporis sui sacrificio expiatos Deo Patri reconciliaret.
Exinde credentibus atque poenitentibus cęlum patere coepit.
Quod siquis a malo,
quod deinceps
corpore an extra corpus raptus fuerit,
cum id sibi contigisset.
Ioannes quoque in Apocalypsi se in spiritu non in corpore fuisse ait,
cum Dominum uidit.
digesto sincerior animus ad quęque consideranda uiuacior-que consurgit.
Vnde idem propheta in alio psalmo ait:
Loquentis enim meditatio oratio nuncupatur,
sicut et legentis lectio |
et audientis auditio.
Nam licet etiam orando,
legendo,
audiendo
pensemus ęstimemus-que ea quę dicuntur,
proprie tamen contemplatio ipsa est
quę cum silentio et neque sensuum neque corporis,
sed sola mentis agitatione perficitur.
De huiusmodi contemplatione in Hieremia scriptum est:
aliter homo iudicat.
Deus quem nihil latet,
in omnibus uoluntatis affectum pensat.
homo uero, quia cordis alieni secreta rimari nequit,
commissum tantummodo crimen examinat.
nec quęrit prudens an imprudens feceris aliquid mali,
sed semper tanquam uoluntarium punit.
Denique apud Deum qui odit fratrem suum homicida est,
apud homines uero non habetur pro homicida nisi qui conficit hominem.
Apud Deum qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
apud homines nisi commissi
nisi qui conficit hominem.
Apud Deum qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
apud homines nisi commissi adulterii conuictus fuerit,
pro concupiscentia quę cordis crimen est, plecti non debet.
Sed quid prodest pro cogitato flagitio humanę legis mulctam non
subire,
cum propter illud iudicio damneris diuino?
et ęterni reus habearis supplicii?
Lex diuina uxorem proximi,
bouem,
ancillam |
et quicquid illius est concupiscere
Lex diuina uxorem proximi,
bouem,
ancillam |
et quicquid illius est concupiscere prohibet.
si concupieris tantum,
legem Dei pręuaricatus es.
qui autem sic peccat,
nisi eum poenituerit,
non poenam temporariam meretur,
sed ęternam.
Ideo in Sacris Litteris est scriptum:
Non habebunt in corde nostro ullum remorandi locum,
si contraria illis coeperimus cogitare |
et uitii uirtutis-que finem taciti perpendere.
Breuis est uitiorum uoluptas,
sed ęternum supplicium.
Breuis est uirtutis exercendę labor,
sed inęstimabile et infinitum pręmium.
Facessat igitur malignę cogitationis mortifera delectatio,
quę incautos in barathrum pręcipitat inferni.
Maneat autem diuinorum operum diuinarum-que legum meditatio
nostro ullum remorandi locum,
si contraria illis coeperimus cogitare |
et uitii uirtutis-que finem taciti perpendere.
Breuis est uitiorum uoluptas,
sed ęternum supplicium.
Breuis est uirtutis exercendę labor,
sed inęstimabile et infinitum pręmium.
Facessat igitur malignę cogitationis mortifera delectatio,
quę incautos in barathrum pręcipitat inferni.
Maneat autem diuinorum operum diuinarum-que legum meditatio salubris,
quę nos ad cęleste regnum transmittat et sanctorum angelorum
diuinarum-que legum meditatio salubris,
quę nos ad cęleste regnum transmittat et sanctorum angelorum faciat esse consortes.
Veruntamen si ad purę contemplationis donum cupimus peruenire,
non solum scelestę cogitationes uitandę erunt,
sed etiam futiles ac uanę.
Vana cogitatio est circa ea quę fluxa atque fragilia sunt |
nec quicquam in se solidę utilitatis habent.
Imprudentis est igitur de bonis corporis aut externis cogitare,
quę permanere nullo
eius non ut oportuit parendo |
agamus poenitentiam et speremus ueniam,
et miserebitur nostri Deus noster.
8.
auulsus fueras |
et iam cum mortuis computatus.
Hęc tecum meditare,
hęc mente reuolue.
Nunquam ueniam desperabis o peccator,
si et istorum quos modo commemorauimus crimina |
et Domini erga ipsos benignitatem atque misericordiam recte metitus
fueris.
Sed fortasse dices:
Non solum grauia et horrenda sunt peccata mea,
verum etiam plurima uix-que ullo calculi numero comprehensibilia.
dictum |
an de quadam alia incertum est.
iacens contabueris,
exolue tandem uincula,
rumpe laqueos omnes |
et diutinam mortem detestatus ad illum conuertere qui suscitat mortuos
|
et qui sepultos tumulatos-que facit reuiuiscere |
et excusso de pedibus puluere mundatos exire,
qui dimitti iubet peccanti non tantum septies,
sed etiam septuagies septies.
Semper itaque spera in Domino |
et ora cum Propheta et dic:
Christus,
saluum fac teipsum et nos.
Non eum erroris poenitet dubitando de Christo,
non criminis,
rapinas, quas fecerat,
silentio prętermittendo;
et tamen arroganter petit, ut saluetur.
Sed licet ille de poena, quam tunc patiebatur, liberari postularit,
ei tamen simillimi sunt, qui corrigi nolunt
et poena quam in inferno luituri sunt, se liberos fore sperant,
Deum quidem misericordem esse confitentes,
iustum autem negantes.
His contrarii sunt qui desperant.
benignus est ille,
qui eam largitur.
Desperauit et Iudas
Domini sui proditor.
Matth. 17
4679. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] magis quam ęquum bonum-que diligit. Apostoli autoritate hoc probamus, qui Colossensibus scribens | auaritiam simulacrorum seruitutem appellat. Neque tamen per hoc mandatum ars reprobata est sculptorum uel pictorum. Non pingere aut fingere simulacra uetantur, sed adorare. Ideo sequitur: Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus, non ad ipsas imagines, ne idolatrię
4680. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ideo sequitur: Non adorabis ea neque coles. Ego enim sum Dominus Deus tuus. Quod autem nos quoque Christi sanctorun-que imagines adoremus, non ad ipsas imagines, ne idolatrię arguamur, sed ad eos quorum ipsę imagines apparent, adorationem dirigimus. Iccirco autem eiusmodi simulacra publice proponi solent, ut quoties conspecta fuerint, ad memoriam res gestas eorum quibus dicata sunt reuocent et ad imitandum fidelium mentes accendant.
4681. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] reuereri. tertium. Memento ut diem sabbati sanctifices. Nos uero sabbati obseruationem ad diem Dominicum transtulimus, ne cum Iudeis in Christum non credentibus uideamur sentire, qui eum in sepulchro mortuum sabbato quieuisse fatentur quidem, sed postea uiuum resurrexisse negant. Itaque ob resurrectionis reuerentiam | eo quo facta est die ab operibus uacamus, nec tamen ita superstitiose | ut Iudei sabbato. Nam et mensas paramus | et calices abluimus | et multa huiusmodi agimus.
4682. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] flagitia conuerti? Profecto minus offenderetis nullum omnino diem festum agere quam hunc quem agitis tot uitiorum obscoenitatibus prophanare. Concessus fuit olim Iudeis repudii libellus, ne in uxores quę displicuissent | ueneno sęuirent, sed potius uiuas dimitterent. Age iam permittatur et uobis, ut omnes dies profesti sint, nullus festus, ut potius manuum labore occupetur animus quam nihil agendo male agere assuescat. Nullus igitur sit uobis Dominicus dies, ne ipsum qui
4683. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] est, in diabolicum conuertatis, dum eo toto tempore, quo ab operibus uacui estis, non tam Domino quam diabolo seruitis. Itaque nunc quidem ad uos pertinere arbitror hoc quod dicitur: Memento ut diem sabbati sanctifices , cum nequaquam sanctificetis eum, sed polluatis. Vt autem et ad uos pertineat, redite iam ad mentem et intelligite: ideo festis diebus a secularibus negociis feriandum pręcipi, ut exerceamur in diuinis | et non ut hauriendis luxuriis uoluptatibus-que incumbamus.
4684. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] .
Quintum.
Non occides.
Cum neminem tibi lędere liceat,
multo minus interimere.
Ne iudici quidem aliquem capitis reum ex odio fas est interficere,
sed ex lege.
Quamobrem non tibi,
sed illi, qui exequendis legibus pręficitur,
dictum est |
4685. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Quintum.
Non occides.
Cum neminem tibi lędere liceat,
multo minus interimere.
Ne iudici quidem aliquem capitis reum ex odio fas est interficere,
sed ex lege.
Quamobrem non tibi,
sed illi, qui exequendis legibus pręficitur,
dictum est |
facias.
Furti actio est in eum, qui contrectat rem alienam inuito domino.
Igitur contra hoc pręceptum peregit |
non solum qui aliquid furto sustulit,
sed etiam qui per uim rapuit |
uel per fraudem ellicuit |
uel casu inuentum restituere noluit.
Octauum.
Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium.
Cum
Octauum.
Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium.
Cum enim Christus Dei Filius ueritas sit,
quicquid aduersus ueritatem dicitur, Deum offendit.
Non tamen omne mendacium ita graue crimen est,
sed illud tantum, quod aduersatur charitati
et cum alicuius detrimento perficitur.
Fingere autem et mentiri, quod nemini noceat, leuis est culpa.
Interdum ne culpa quidem,
sed potius meritum.
ut cum finguntur parabolę siue apologi ad pręcepta uirtutis.
sit,
quicquid aduersus ueritatem dicitur, Deum offendit.
Non tamen omne mendacium ita graue crimen est,
sed illud tantum, quod aduersatur charitati
et cum alicuius detrimento perficitur.
Fingere autem et mentiri, quod nemini noceat, leuis est culpa.
Interdum ne culpa quidem,
sed potius meritum.
ut cum finguntur parabolę siue apologi ad pręcepta uirtutis.
Nemo quippe ignorat ea conficta esse,
non ut mendacium dicatur,
sed ut ueritas disciplinę salutaris iocundius exprimatur,
gratius acceptetur |
tenacius-que
Fingere autem et mentiri, quod nemini noceat, leuis est culpa.
Interdum ne culpa quidem,
sed potius meritum.
ut cum finguntur parabolę siue apologi ad pręcepta uirtutis.
Nemo quippe ignorat ea conficta esse,
non ut mendacium dicatur,
sed ut ueritas disciplinę salutaris iocundius exprimatur,
gratius acceptetur |
tenacius-que menti discentis insideat.
Hoc me fecisse nullo modo poenitet |
edito illo quinquaginta parabolarum libello,
dum prodesse plurimis cupio,
non
ut ueritas disciplinę salutaris iocundius exprimatur,
gratius acceptetur |
tenacius-que menti discentis insideat.
Hoc me fecisse nullo modo poenitet |
edito illo quinquaginta parabolarum libello,
dum prodesse plurimis cupio,
non commento sed ueritate.
De pernicioso autem mendacii genere scriptum est:
4692. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et desyderium, quanuis crimine non careant, facilius tamen coercentur, si cupita non perficiuntur, difficilius autem, cum in consuetudinem facti uenerint. Insatiabiles nempe bestię sunt | auaritia et libido; non implentur haustu, sed quo magis hauserint, plus esuriunt. Hoc, quod sequitur: non seruum non ancillam, non bouem, non asinum neque omnia quę illius sunt, cum illo quod de domo non concupiscenda dicitur | iungenda censeo, ne ex
4693. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] faciamus. Cum ergo in fine his duobus pręceptis prauę cupidines uitandę iubeantur, quęrimus quomodo eas uitabimus, cum interdum etiam inuitis ac repugnantibus nobis sese ingerant | animum-que non parum solicitent ac lacessant? sed quamdiu refragamur, nihil nocent. Nocent autem, cum eas dominari permittimus et cum scelus quod nondum peractum uolumus | toto-que tandem uoluntatis affectu eo ferimur, quo illę blandiendo inducunt. Concupiscentia itaque mali nihil aliud est |
4694. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nisi quia ęterna esse uoluit? ac ne quando de memoria exeant, palliorum fimbriis assui iussit uittas hyacinthinas, quas quoties aspicerent, toties eorum quę ad comparandas animi uirtutes pręcepta sunt, recordarentur. Nobis uero, quibus non iam littera, sed spiritu uiuere conuenit, uittę istę in corde, non in paliis reponendę sunt et nunquam dimittendę. Quid enim ita ardenter amplecti debemus ut mandatorum memoriam? Quorum obseruatio nos ex corruptibilibus facit incorruptos et ex mortalibus immortales et ex terrenis
4695. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] faucibus meis eloquia tua, Domine! Super mel ori meo. Vis, ut et tibi dulcia sint? Noli in uerbis diuinis eloquii ornatum requirere; ita composita sunt, ut et docti et indocti, quod omnibus pariter profuturum erat, intelligerent. Sed attende, qualis quantus-que sit, per quem prolata sunt. Per illum utique, qui solus et acumen ingenii hominibus pręstat et ipsum dicendi leporem impartit. Idem enim et fons bonorum omnium est et largitor et cuius tam dicta quam facta nulla
4696. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] maxime potens ita summe sapiens sit. Cogita etiam, quanta tibi in his obseruandis, quę pręcepta sunt, promittantur. Certe, non argentum neque aurum neque terreni regni fortunę subiecta potentia aut glorię humanę fragile bonum, sed illa firma atque stabilis beatitudo, qua nihil melius, nihil maius ab homine optari possit. Cum ista animo permensus fueris, tunc non solum quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine dices, verum etiam cum eodem Propheta lętus cantabis: In uia
4697. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] dicere: Quis nostrum ualet in cęlum ascendere, ut deferat illud ad nos, ut audiamus atque opere compleamus? Neque trans mare positum, ut causeris et dicas: Quis e nobis poterit mare transfretare et illud ad nos usque deferre, ut possimus audire et facere quod pręceptum est? Sed iuxta te est sermo ualde, in ore tuo et corde tuo, ut facias illum. Quid ergo, quod supra nos non est, amplecti recusamus? Et quare, quod cordi insitum est, id euellere ac proiicere conamur? Nonne, cum hoc agimus, intus quibusdam
4698. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Hęc est itaque frugum decima sanctarum in horreum Dei inferenda multo melius quam illa, quę de terrę foetibus collecta offerri solent. Hę sunt decem conchę a uero Salomone positę, in quibus lauari debent, non pecudum ut olim, sed animarum nostrarum uictimę in holocaustum charitatis Deo consecrandę. Hęc est cithara illa ille-que decacordus , ad quem nos hortatur Dauid dicens: Confitemini Domino in cithara, et psalterio decem cordarum psallite ei! Hę denique sunt
4699. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Hę denique sunt decem plagę illę, quibus pharao, aduersarius noster, percutitur et nos per eas liberati ad Terram usque Promissionis perducimur, terram lacte et melle manantem, id est lucis ęternę candore uisionis-que diuinę dulcedine refertam. Quę non mortuuorum terra, sed uiuentium dicitur, nequis alibi uiuere cupiat quam ubi semper feliciter uiuat et mori non possit. Cum-que ad tam inęstimabile bonum hac sola uia peruenitur, ad eam ipsam Salomon sapientię dono insignis te stimulat dicens:
4700. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] iniurię inferat genus, meminisse debet | cuncta quidem, quę in altera tabula conscripta sunt, ad illam summam redigi, qua iubemur | ita proximos ut nosmetipsos diligere. Quo semel recepto | non solum ab omni offensa erit cessandum, sed etiam bene cuique optandum bene-que faciendum, et quod nobis indigentibus ab aliis exigeremus, id aliorum necessitati pręstandum. Si cui tamen quicquam mancum in decalogo imperfectum-que uidebitur, omnium perfectionem ex Euangelio petat:
4701. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ab aliis exigeremus,
id aliorum necessitati pręstandum.
Si cui tamen quicquam mancum in decalogo imperfectum-que uidebitur,
omnium perfectionem ex Euangelio petat:
4702. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] suunt arbitrio, antequam ea seruandi uoto nos obligemus. Quod si uouerimus, pręstare tenebimur non minus quam illa, quę iussa sunt. Pręuaricator est, qui secus fecerit. Sed iam redeat, unde digressa est oratio et sicut instituimus ipsas pręuaricatorum poenas fidelium traditionum scripta percurrendo solicite scrutemur. Neque hoc sine dolore, immo nec sine metu, ne ipsi quoque cum peccatores simus, in illas incidamus. Legimus enim in Deuteronomio
4703. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tuę, maledictus fructus uentris tui et fructus terrę tuę, armenta boum tuorum et greges ouium tuarum! Maledictus eris ingrediens et maledictus egrediens . Longum foret cuncta referre, quę ibi colliguntur, sed breuiter: nihil prorsus mali, quod in hac uita mortalibus accidere possit, prętermittitur. Vsque adeo graue crimen est diuinis nolle parere mandatis et aduersus ea niti proprię uoluntatis libidini blandiendo.
4704. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Saul rex, sicut a Samuele propheta ei prędictum fuerat, quia uoci Domini non obediuit, a Palestinis magno pręlio superatus cum liberis occubuit; sceptrum quoque de domo et familia illius ad alios fuit translatum, ut, quale scelus sit Dei mandata pręterisse, non ipse solum, sed etiam filius, qui reliquus erat, nepotes-que sentirent. Vt autem post hunc aliorum quorundam parem fortunam silentio transeam, Sedechię maiori deploratione digna clades compellit, si modo plorandi sunt, qui iuste pro scelere
4705. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quę ditionis suę sunt, hos capi, illos cędi, alios desciscere, diutinam libertatem statim seruitute mutari | et opes illas, quas multorum annorum uictorię aceruauerant, paruo temporis momento hostium predam fieri. Neque enim hoc humanę uires efficiunt, sed iniuriarum suarum ultor Deus, qui solo nutu et cęlum diruere et terram potens est dissipare. Secure feliciter-que regnabit, qui ipsum regem regum et dominum dominantium nouerit colere ac reuereri. Nobis tamen nulla omnino seculi huius
4706. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nullus speratur finis, nulla intermissio, nullum leuamen, quis non exhorrescat? nisi qui ne his quidem, quę de inferorum poenis diuinitus tradita sunt, fidem adhibet. Quę sane incredulitas nequaquam a suppliciis hominem liberat, sed eidem duplicat eorum grauitatem. Leuiora sunt enim, quę fragilitate naturę peccamus quam quę animi malicia credere nolendo committimus. Igitur siue quis credit | siue non credit, si aliter ac omnibus pręceptum est uixerit, saluus esse non poterit. quia longe est a
4707. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] igitur post mandatorum tractationem de uigilia disseremus. De vigilia. Caput VI Vitę mortalium tempus quam breuissimum est. ipsi senes parum se uixisse conquęruntur. Sed cum uita uigilia est, nonne etiam tanto minus uiuit aliquis, quanto plus quieti ac somno indulget? Nolo tamen ut extendendę in longius spacium uitę gratia | uigiliarum obseruatio te delectet, sed ea duntaxat de causa ut a uitiis
4708. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] mortalium tempus quam breuissimum est. ipsi senes parum se uixisse conquęruntur. Sed cum uita uigilia est, nonne etiam tanto minus uiuit aliquis, quanto plus quieti ac somno indulget? Nolo tamen ut extendendę in longius spacium uitę gratia | uigiliarum obseruatio te delectet, sed ea duntaxat de causa ut a uitiis facilius abstineas | et uirtutibus proficias magis. Vigilando autem utrunque effici posse facile nobis persuadebimus,
4709. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] malo abhorret | et bonum, ut Deo placeat, agere pro uiribus non cessat. Fieri quidem nequit, quin partem aliquam temporis quieti cedamus, cum nostrę conditionis imbecillitas | ut cibo | ita somno quotidie indigeat. Sed audeo dicere, quod somnus quoque iusti uigilia sit. Nam ubi diurna opera pie religiose-que peregit | et ante somnum quę Deo grata sunt cogitauit, etiam post somnum quę cogitauerat perficere maturat. Ideo-que citius expergiscitur et
4710. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tuam.
Et iterum:
Media nocte surgebam ad confitendum tibi.
Esaias qui cuncta quę euangelistę narrant |
multo ante quam euenirent prędixit,
ipse amore in Deum accensus ait:
4711. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
4712. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] magis patescat. De malo somnolentiae. Caput VII Cuius longior quam natura postulat fuerit somnus, non solum bene agendi tempus perdit, sed etiam ipse ad uitia promptior fit, dum corpori magis quam animo obsequium pręstat. Raro uidebis eos qui somniculosi sunt, a luxuria libidinibus-que abstinere. Cum crapulati fuerint, graui sopore premuntur, quos ronchizantes non
4713. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quę uidit, solis quoque et lunę argumento. Ab his enim per quietem se adoratum dixerat. Idem Ioseph magistri pincernarum pharaonis et pistorum prępositi, cum quibus tunc in carcere erat, somnia interpretatus est, diuersę quidem sortis, sed certissimi euentus | ac nihil prorsus ab interpretationis sententia discrepantis. Pręterea in Iudicum libro Gedeonis uictoria aduersum Madianitas ante per nocturnam imaginem fuit uulgata quam euenisset, quodam somniante, quod ordeaceus panis castra Madianitarum suo ictu
4714. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nobis dormientibus per ipsa somniorum phantasmata struere consueuit. Minimum itaque erit ei credendum, qui perpetuus humani generis aduersarius esse noscitur. Quicquid ille quocunque modo suggesserit, nisi uirtute diuina compulsus suggerat, non ueritatem sed laqueos esse certo scias. tunc etiam magis erit cauendum, cum se ostenderit amicum | et palpare animum blanditiis coeperit. Illa uero insomnia, quę uel ab aliqua animi passione | uel corporis morbo | uel negociorum cura | uel diurna uerborum ultro citro-que
4715. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uel corporis morbo | uel negociorum cura | uel diurna uerborum ultro citro-que habitorum contentione prouenire solent, semper uana futilia-que sunt et nulla prorsus fide digna. Quod si quid ita ut somniatum est euenerit, non somnio credas, sed cuidam pręsagę mentis diuinationi. Fieri enim non potest, quin aliquando ita contingat, ut futurum prędicimus. Porro uisa illa, quę diuinitus immittuntur, quanuis uerissima semper sint, non tamen omnibus ęque accidunt. Bonis quippe ad consolationem, malis ad terrorem.
4716. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nititur persuadere. Hoc quoque obseruandum, quod iniqui insomniorum suorum quid portendant ignari a sanctis interpretationem accipiunt, ut pharao a Iosepho | et Nabuchodonosor a Daniele. Vnde apparet | somnia ista quę diuino fiunt consilio, et impiis obiici quandoque, sed non nisi electis Dei seruis reuelari. Taceant igitur peccatores ad quos non pertinet iudicium somniorum, aut eos ad quos pertinet interrogent, ne per uiam non suam incedentes pręsumptione labantur.
4717. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pręsumptione labantur. Vt autem nobis quoque Spiritu Sancto largiente interpretandi donetur facultas, minus temporis demus somno, ut plus concedamus uirtuti. Id si fecerimus, ne tunc quidem cum dormimus, quod terreat somniabimus, sed quod consoletur | quod-que euigilantibus quoque gratum sit. De oratione frvctvosa. Caput IX Sanctarum uigiliarum propria est quam Deo offerimus oratio. opportune igitur
4718. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Sanctarum uigiliarum propria est quam Deo offerimus oratio.
opportune igitur nunc de illa disseremus.
Ad Philippenses scribens Apostolus:
4719. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
disce qualiter te habere oporteat inter orandum.
Secessum pete,
nequid oranti impedimento sit.
4720. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Domini nostri Iesu Christi. Ipsum quoque Christum Dominum contemplabitur, quo nemo sanctior, nemo magnificentior, modo prono corpore in faciem procumbentem, modo errecto in cęlum suspicientem et modo positis genibus orantem; non quod illi nostris humiliationibus opus esset, sed quod nos illius indigeremus exemplo. Porro quoties peccatis, quę a nobis commissa sunt, ignosci petimus, ante illis a quibus iniuriam accepimus ignoscamus. Ipsius enim Domini pręceptum est: Cum stabitis ad orandum,
4721. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quia peccatum non habemus, nosipsos seducimus, et ueritas in nobis non est. Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris, cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi. Post remissam autem omnem iniuriam, accede ad offerendas preces, non frigide, sed ardenter, non remisse, sed perseueranter. Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat: Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos ! Quod et Apostolus docet dicens Orabo spiritu, orabo et mente; psallam spiritu, psallam et mente; ut uidelicet
4722. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nosipsos seducimus, et ueritas in nobis non est. Nunc considera quam iuste poscas tibi ignosci, qui Deo deliqueris, cum tu homini non uis ignoscere, qui deliquit tibi. Post remissam autem omnem iniuriam, accede ad offerendas preces, non frigide, sed ardenter, non remisse, sed perseueranter. Attende, quid Hieremias propheta monendo dicat: Leuemus, inquit, corda nostra cum manibus ad Dominum in cęlos ! Quod et Apostolus docet dicens Orabo spiritu, orabo et mente; psallam spiritu, psallam et mente; ut uidelicet et lingua sermonem resonet
4723. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Et si apostolis opus erat iugiter orationum sacrificio, quis tutum se a tentationum periculo sperabit, nisi semper orauerit? Hoc quoque roganti necessarium, ut nunquam de Dei misericordia diffidat, sed semper se impetraturum speret quod petit, si modo illud fuerit sibi, uel ei pro quo petit, profuturum. Omnia, inquit, quęcunque petitis, credite, quia accipietis, et eueniet uobis. Male tamen id credit, qui ueritati, quę Christus est, non adhęret,
4724. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nisi crediderint. Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam, cuius incertus est exitus, id est, qua impetrata nescimus, utrum commodo an incommodo nobis futura sit, Dei uoluntati committamus, ut non quod ipsi cupimus pręstet, sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore, quia Redemptor quoque noster, cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset, ita orationem clausit, ut diceret: Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat! Non quod ipse nesciret crucem, quam subiturus erat, omnium
4725. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] futura sit, Dei uoluntati committamus, ut non quod ipsi cupimus pręstet, sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore, quia Redemptor quoque noster, cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset, ita orationem clausit, ut diceret: Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat! Non quod ipse nesciret crucem, quam subiturus erat, omnium credentium fore salutem, sed quod instruere nos uellet, ut semper uoluntati nostre pręferamus Dei uoluntatem. Vnde ab eodem edocti, quotidie orando dicimus: Fiat uoluntas tua
4726. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] neque inutile fore, quia Redemptor quoque noster, cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset, ita orationem clausit, ut diceret: Veruntamen non mea uoluntas, sed tua fiat! Non quod ipse nesciret crucem, quam subiturus erat, omnium credentium fore salutem, sed quod instruere nos uellet, ut semper uoluntati nostre pręferamus Dei uoluntatem. Vnde ab eodem edocti, quotidie orando dicimus: Fiat uoluntas tua sicut in cęlo et in terra! Cęterum, cum eius uoluntas sit, ut pie iuste-que uiuamus, hoc quoque his
4727. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Pro Ezechia rege supplicante angelus e cęlo delapsus pugnauit et Assyrios, qui ipsum obsederant, concidit: centum octoginta quinque milia uirorum una nocte fuere desyderata. Nullus unquam exercitus tam feliciter armis conflixit quam eo tempore sua solus Ezechias oratione. Sed etiam quando graui morbo affectus se moriturum audisset, longiora uitę spacia oranti quindecim anni additi sunt. Longum esset referre Veteris Nouę-que Scripturę miracula percurrendo, quanta uis atque uirtus precum sanctarum
4728. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] esse potest, quin ille cuncta, quę petierit, a Domino impetraturus sit, cuius internuncii spiritus ipsi angelici esse non dedignantur. Neque enim hoc ideo permittit omnium pręscius et semper ubique pręsens Deus, quod indigeat, ut hominum opera orationes-que ad se perferantur, sed ut per angelorum officium suam erga pios promptos-que peccatores beniuolentiam testetur. Amare se plurimum eos ostendit, quos talibus uti concedit ministris. Quibus certe si digni fuerimus, hoc est, si, quemadmodum oportet, orauerimus,
4729. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] futura facile uitari poterunt, ipsa animi uirtus roborabitur, caro obediet spiritui et superatis diaboli tentamentis bonorum operum fructus cumulabitur. Reliquum erit, ut re bene gesta hinc decedentes a Domino coronemur. Sed iam de illis quoque pauca dicamus, quorum preces uel nullius uel minimi momenti sunt, ut simul discamus nos eorum dissimillimos esse oportere, si diuinum nobis fauorem precum laudum-que cultu cupimus conciliare. De
4730. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] noster dicens: Quid uocatis me: Domine, Domine, et non facitis quę dico? Quod si forte contigerit, ut per inuocationem diuini nominis miraculum aliquod efficias, noli propterea credere Deum tibi reconciliatum | si in delicto perseueras. non tuo merito id conceditur, sed necessitati aliorum. Multi, inquit, dicent mihi in illa die: Domine, Domine, nonne in nomine tuo prophetauimus et in nomine tuo demonia eiecimus et in nomine tuo uirtutes multas fecimus? Et tunc confitebor illis: Quia nunquam
4731. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] aduersum te, relinque ibi munus tuum et uade prius reconciliari fratri tuo, et tunc ueniens offeres munus tuum. Quamobrem, nisi remiseris omnem offensam, nisi reconciliatus fueris, nisi eum etiam, qui aduersum te indignatur, quantum potes, placaueris, curam non solum tuę, sed etiam alienę salutis gerens, non poteris munus orationis offerre Deo. Non enim exaudiet te, nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te. Illius quoque reproba in primis habetur oratio, qui, quicquid petierit,
4732. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tendit, ut Deo placeat. Nam siue pro corporis ualetudine siue pro rebus uitę necessariis aut pro quauis alia re orabimus, semper ea fine orandum erit, ut commodius ei, qui bona omnia tribuit, seruiatur. Sed auari ideo orant, ut terrena bona lucrentur, ideo glorię cupidi, ut ab hominibus laudentur. Quare ad primos certe pertinet, quod in Euangelio dicitur: Vę uobis, scribę et pharisei, hypocritę, qui comeditis domos uiduarum,
4733. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pertinet, quod in Euangelio dicitur: Vę uobis, scribę et pharisei, hypocritę, qui comeditis domos uiduarum, orationes longas orantes! Propter hoc amplius accipietis iudicium. Non enim solum pro auaritię crimine punientur, sed et pro sanctimonię simulatione. Secundos imitari Dominus prohibet dicens: Cum oratis, non eritis sicut hypocrite , qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare, ut uideantur ab hominibus. Amen dico uobis, receperunt mercedem suam.
4734. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Non ergo recepturi sunt Dei gloriam, quam orando non expetunt, cum iam receperint gloriam hominum, quam concupierant. Vtuntur et hi quidem Dominica oratione, sanctorum psalmis precibus-que ab Ecclesia constitutis | Dominus tamen non attendit uerba, sed animum intentionem-que orantis, et magis irritatur quam placatur, cum id, quod bonum est, proposito usurpatur non bono. Tale quippe facinus et Hieremias deuouet dicens: Maledictus, qui facit opus Domini fraudulenter!
4735. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] placent. Pręterea neque eorum ad impetrandam gratiam proficit oratio, qui quanuis benefecerint, iactanter tamen facta sua prędicant, cum teste conscientia contenti esse deberent | et quicquid laudabiliter egissent, non sibi sed Deo tribuere. Talis fuit phariseus ille, qui ingressus templum, ut oraret, deprimere aliorum mores coepit, suos uero insolenter efferre. Deus, gratias tibi ago, inquit, quia non sum sicut cęteri homines: raptores, iniusti, adulteri, uelut etiam hic publicanus. Ieiuno
4736. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sicut cęteri homines: raptores, iniusti, adulteri, uelut etiam hic publicanus. Ieiuno bis in sabbato, decimas do omnium, quę possideo. Si ista quę faciebat, ad Dei laudem non ad suam dixisset nec se cęteris prętulisset, non peccasset. Sed et se gloriari uoluit et alios petulanter incessere, et pręcipue publicanum tunc eodem loco, sed multo submissius orantem. Ideo peccatoris humilitas meruit ueniam, iusti superbia damnationem, Domino de utroque
4737. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] do omnium, quę possideo. Si ista quę faciebat, ad Dei laudem non ad suam dixisset nec se cęteris prętulisset, non peccasset. Sed et se gloriari uoluit et alios petulanter incessere, et pręcipue publicanum tunc eodem loco, sed multo submissius orantem. Ideo peccatoris humilitas meruit ueniam, iusti superbia damnationem, Domino de utroque sententiam ferente, cum diceret: Amen dico uobis, descendit hic iustificatus in domum suam prę illo . Quod si
4738. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] igitur affectum orandi habent, talem et fructum suę orationis referunt. Ex his, ut equidem reor, erat ille, cui in Apocalypsi Deum audimus loquentem: Vtinam frigidus esses aut calidus! Sed quia tepidus es et nec frigidus nec calidus, incipiam te euomere ex ore meo. Frigus timoris est, calor ad amorem refertur, tepiditas autem desidię ocio-que tribuitur. Ociosi igitur et terrena magis quam cęlestia curantis
4739. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] penderet quod poscit, enixe imprimis ardenter-que instaret diceret-que cum Propheta: Clamaui in toto corde meo: exaudi me, Domine! Qui sic non clamant, non facile exaudiuntur. Nonnulli uero satis cupide orant, sed fide dubia adhuc atque nutanti, ueluti ille in Euangelio, qui filium secum attulit ad Iesum, ut a demonis uexatione liberaretur, et ait: Siquid potes, adiuua nos misertus nostri! Quamdiu suspenso animo fuit, possit-ne id sibi a Domino pręstari,
4740. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] aut dilatum credamus, ut aptiori detur tempore, aut non fuisse profuturum, si datum esset, aut, ne daretur, peccata nostra obstitisse. Si uero ex sententia successerit petitio, gratias Deo agamus neque quicquam nostris meritis, sed totum eius erga nos benignitati deputemus. De orandi ratione satis dictum sit. Nunc, ut confidentius ad orandum procedamus, de peccatorum poenitentia, sine qua omnino placere non possumus, tractandum uidetur.
4741. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] 33 Impietas impii non nocebit ei, in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua. Poenitentia igitur nitrum est et herba fullonum, quę non corpora, sed animam nitidam reddit, et resina illa Galaad, quę non carnis ęgritudini, sed mentis medetur uitiis. Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente illuminatur uirtutum-que incenditur amore, ita ut ab iis, quę Deo
4742. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non nocebit ei, in quacunque die conuersus fuerit ab impietate sua. Poenitentia igitur nitrum est et herba fullonum, quę non corpora, sed animam nitidam reddit, et resina illa Galaad, quę non carnis ęgritudini, sed mentis medetur uitiis. Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente illuminatur uirtutum-que incenditur amore, ita ut ab iis, quę Deo displicent, penitus expiata cogitare incipiat, quę sint illa, quibus ille plurimum
4743. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ille plurimum oblectatur, cupiens eidem in omnibus obsequi, in omnibus semper fideliter seruire. Hęc est igitur gratia, quę poenitentibus datur, sydus-que illud luculentum, quod magos, cum Regem mundi natum quęrerent, pręcessit. Sed cum in itinere ad Herodem diuertissent, fulgor, uię salutaris index, euanuit. Vbi uero discessum est ab Herode, rursum idem lumen apparens illos usque ad Dominum, quem quęrebant, perduxit. Ergo diuinę gratię mentem nostram irradians lux latet et obscuratur, si ad uitia
4744. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Sic et cęcis uisus et surdis auditus et uox mutis tribuitur in Euangelio, ut, qui in tenebris peccati fuerunt, per poenitentiam illuminentur, et qui Dei pręcepta audire nolebant, conuersi etiam perficere studeant, et qui docendi non ignari, sed ocio dediti linguam compescuerant, iam alios ad capessendam uirtutem hortando atque instruendo ora resoluant. Talibus ab Apostolo dicitur: Ad Ephe. 5 Eratis aliquando tenebrę, nunc autem lux in Domino | Vt
4745. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ei. Et subito loquar de gente et regno, ut ędificem et plantem illud. (!) Attendant principes terrę ista, et siqua regni dispendia patiuntur, non fortunę imputent, quę nulla est, sed sibi qui Deum offenderunt. Et si in integrum restitui cupiunt, poenitentiam agant, delinquentes corripiant, iustitiam seruent. Deus irasci desinet, si illi quibus nunc irascitur, correcti sanctius uiuere incipient; alioquin penitus delendi, nisi se corrigant.
4746. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] paradiso. Et in Apocalypsi beati dicuntur, qui lauant stolas suas in sanguine Agni, ut sit potestas eorum in ligno uitę et per portas intrent ciuitatem. Beati sunt qui peccatorum maculas lauant. sed eas in sanguine Agni lauari oportet. quia poenitentia nihil iuuaret, si Christi passio sub maledicto uenundatos non redemisset. Lauantur itaque in sanguine Agni, qui in Christum credentes eius misericordiam poenitendo et sperando implorant | et eodem miserante | bonum quod
4747. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] igitur nisi uoluntaria fuerit, Dei aduersus peccatorem iram placare non poterit. Libertas ista in illa duorum filiorum parabola manifesta apparet, qui a patre iussi, ut uineam cultum irent, alter negauit se iturum, et poenitentia motus iuit. alter iubenti quidem assensit, sed mutato proposito ire noluit. paruo momento utriusque in contrarium reuoluta est uoluntas. is tamen patris imperium peregisse dicitur, quem nolle obedire poenituit, et quod ante noluerat, rursum
4748. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et quod ante noluerat, rursum uoluit | sua-que sponte fecit, quod liberum erat facere nolle. Hoc si inuitus fecisset, inter non obedientes habendus esset. Non enim pro eo quod quis nolens, sed pro eo quod uolens benefacit, laudem meretur atque gloriam. Voluntas ergo ut bene de Deo mereri possit, libera ad poenitentiam agendam accedat, non coacta, non ui aliqua compulsa. Deinde uoluntarię poenitentię iungenda est submissę
4749. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pręferri meruit.
4750. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et planctu, et scindite corda uestra, et non uestimenta uestra! Cor autem humiliatum | et intus poenitentię dolore scissum | lachrymę (si fieri potest) foris per ora manantes testentur. Mulieri peccatrici in Euangelio dimittuntur peccata multa, quia dilexit multum. Sed dilectionis huius testes lachrymę erant, quibus pedes Domini rigauit, capilli quibus rigatos tersit, labia quibus tersos osculata est, unguentum quo illos post oscula unxit. moeror, humilitas, amor simul | mixta erant, omnium tamen causa fuerat amor, quo concupiuit cum
4751. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] est,
uisionum somniorum-que intelligentia donatus est,
puer adhuc senes iudicauit,
et tamen:
4752. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Io. 6
Nemo potest uenire ad me nisi Pater qui misit me traxerit eum.
cui sententię Pauli apostoli dictum concordat,
ubi ait:
4753. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] contriuisti, quo excideris cogita | et uel in fine de regione longinqua incipe redire ad patrem quem reliquisti. Difficile est inquis ab usitatis desistere | et pellem iam inueteratam serpentis more cum noua commutare. Sed nisi de Iudea transieris ad Galileam, Domini resurgentis gloriam uidere non poteris. Tametsi hoc tibi difficillimum sit, incipe tamen, tenta, experire | quanto magis tardas, tanto rem factu difficiliorem reddes. Neque
4754. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uero ad stabula remeare? et hoc quidem oneris deponendi pabuli-que sumendi gratia. nunquid ipse minus prouidus pigritabis fascem istum peccatorum, quo premeris abiicere | et ad pastum cęlestis mannę festinare? non quam ueteres Israhelitę manducauerunt in deserto et mortui sunt, sed qua qui recte usi fuerint , uiuent in ęternum | Consule igitur saluti tuę dum licet. Nam quo nunc tendis, in ultima uię crepidine terribile pręcipitium est | quo si corrueris, nunquam inde resurges. Nulla est
4755. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] suam etiam infirmitatem quanuis chronicam diutinam-que curare et posse credidit | et uelle sperauit. Nunquam serum est salutem quęrere, cum semper spes impetrandi suppetat, donec in corpore datur spirandi copia. Sed quia dierum nostrorum exitum nescimus, periculosissimum est postremum expectare, ne forte is hodiernus uel crastinus sit | et tunc mori cogamur, cum nos multum adhuc uicturos credimus. Cęterum si conuersioni tuę (ut potissime fit) hoc
4756. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] simul contempta uirtute per deuia uitiorum trahant, audeo dicere (quis enim uerum dicere non audet?) capitaliorem illis inimicum habes neminem. Talibus autem carere non posse, non eos deserendi difficultas facit, sed male sibi consulendi stulticia. Quid enim illo homine dementius, qui mauult perire cum scelestis | quam cum probatis uiuere? Tu si tua salus tibi est curę, ut esse debet, istos ipsos aut tecum simul si potes ad poenitentiam
4757. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] placare posses. Ipse enim per prophetam tibi pollicetur | nullam de tot offensis unquam se exprobraturum, si offendere desieris | et secundum sua pręcepta coeperis operari. neque esse suę uoluntatis asseuerat, ut moriatur peccator, sed ut conuertatur et uiuat. Omnia ergo facit, ut saluti tuę consulat. atque huc tendit, quod pręcipit, quod promittit, quod minatur, quod flagellat, quod delinquentem non statim perimit, quod aliquando etiam beneficiis ad
4758. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] custodia et demonibus eris in predam. tolletur sperandi auxilii expectatio | et angustiis oppressus cruciaberis. omni-que ope destitutus | nec poenitentię falce poteris amputare nequitias peccatorum | nec cordis compunctione aliquid leuamenti promereri. sed operiet te omnibus spinis asperior poenarum congeries, et nemo sanctorum pro te ultra deprecabitur. hi enim sunt nubes cęli, qui super nos orationum suarum imbrem manantes | faciunt ut tam diu ad poenitentiam expectemur.
4759. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] te omnibus spinis asperior poenarum congeries,
et nemo sanctorum pro te ultra deprecabitur.
hi enim sunt nubes cęli,
qui super nos orationum suarum imbrem manantes |
faciunt ut tam diu ad poenitentiam expectemur.
Expectaris et tu.
sed si moram feceris,
ab Apostolo quoque audies:
4760. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tuam | et secundum multitudinem miserationum tuarum dele iniquitatem meam! Magna misericordia magnum delet crimen, et miserationum multitudo multitudinem remittit peccatorum. Dominus clamat: Nolo mortem peccatoris, sed ut conuertatur et uiuat. Et tu mori mauis quam conuerti? et ueniam desperare quam poscere? Dominus soluit compeditos, Dominus errigit ellisos. Et tu tam mortifero peccati uinculo non uis absolui? tam graui casu ellisus non curas errigi? de medico qui omnes
4761. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Graue est inquis peccatum meum. nunquid grauius quam istorum, quorum modo mentionem fecimus? quibus tamen quod nequiter deliquerant, clementer dimissum constat. Nunquid etiam grauius est peccatum tuum quam cęlum, quam terra quam mare? sed qui potuit creare ista, non poterit sceleris tui pondus eleuare | et ubi abundauit delictum, ibi gratiam abundare facere? Nonne ille quoque qui dicebat: Iniquitates meę supergressę sunt caput meum, et
4762. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] es in iniquitate tua coram me.
postea tamen ne de peccati remissione diffideret:
Fornicata es inquit cum amatoribus multis |
tamen reuertere ad me,
et ego suscipiam te.
4763. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] 5 Sed cum reuerti noluissent | aggrauassent-que scelus mentis obstinatione, eorum impietatem plumbi massa onerari uidit Zacharias propheta | Domino-que ulciscente urbs passa est excidium, et illi captiui ducti in Caldeam. Internicione quidem deleri merebantur, sed Dominus temperauit iram, ut postea ostenderet etiam in obstinatos clementiam. Postquam enim eos poenitere coepit | peccata confitendo misericordiam-que Dei implorando, ipso fauente de seruitutis iugo liberati atque ad patrium solum postliminio reuersi, instaurata ciuitate templo-que
4764. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] te Patrem interpellat |
dicente Ioanne apostolo:
4765. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
4766. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ipsi iudicent inter lepram et lepram, ipsi peccatorum nostrorum morbos curent, ipsi nos ad ęternam transmittant salutem, suppeditantes quicquid ad eam assequendam nobis necessarium fuerit. Necessarium est autem baptismo ablui, chrismate inungi. sed quoniam etiam post hęc in multis delinquimus, nihil deinde ita necessarium est | ut peccatorum cum poenitentia confessio. Hac sola quoties cadimus, errigimur et stamus. Baptismus quidem sordes ante se contractas eluit semel, confessio
4767. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] credens confessionem respueret,
in hereticorum numero ponendus esset.
neque ei profecto prodesse potuisset poenitentia ab Ecclesię corpore separato.
Separatum enim a corpore membrum non uiuificatur,
sed quamdiu diuisum est,
manet in morte.
Confessionis autem sacramentum tam ueteribus quam nouis hominibus
commune est.
4768. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ab omnibus absoluente. Nondum enim illis mediator uenerat Christus Dominus, per quem reseratus est aditus ad cęlestia | et cuius cruore a corruptę originis culpa expiati in sancta coepimus introire | et hęredes fieri non terreni et temporalis regni, ut illi, sed cęlestis et ęterni. Ne igitur tanti erga humanum genus beneficii memoriam ulla unquam deleret obliuio, mediatoris atque redemptoris Christi locum in terra tenere coeperunt sacerdotes. Per eos ipse
4769. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Agnus, pro nobis semel oblatus, quotidie offertur. Per eos Ecclesię sacramenta participiamus | remissionem-que accipimus peccatorum . et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus, non iam ad inferos ut ueteres illi, sed ad cęlestem patriam, ut in Christo renouati transmigramus. Tantę igitur uirtutis est nostra confessio, ut non solum de peccatoribus iustos faciat, sed etiam de terrenis cęlestes, de mortalibus immortales, de miseris felices. Hęc enim confessio peccata delet | et animam a
4770. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] .
et postquam hic penitus mundati uita ista decedimus,
non iam ad inferos ut ueteres illi,
sed ad cęlestem patriam,
ut in Christo renouati transmigramus.
Tantę igitur uirtutis est nostra confessio,
ut non solum de peccatoribus iustos faciat,
sed etiam de terrenis cęlestes,
de mortalibus immortales,
de miseris felices.
Hęc enim confessio peccata delet |
et animam a morte liberat.
quod ostendit Ezechias ad Dominum dicens:
4771. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uiuendo bona consumpserit , ita ut porcos pasceret, ad patrem supplex confugiens | ac se peccasse confitens | amplexum osculum-que patris accipere meruit | et stolam | et anulum | et calciamenta | et conuiuium. nihil quod male egerat exprobratur ei, sed humilis confessionis merito in hęreditatem cum omni lętitię ambitu fuit admissus, ingenti calamitate in summam beatitudinem commutata. In integrum itaque restituitur gratia, cum peccator per poenitentiam et confessionem humiliatur.
4772. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Poenitentes de iis quibus te offendimus Domine, et eadem sacerdoti tuo confessi | atque ab ipso, cui tu soluendi potestatem dedisti, absoluti, ad mensam saluberrimi conuiuii tui accedimus, ut corpori et sanguini tuo communicemus. Indigni quidem, sed tamen abs te inuitati, qui infirmitati nostrę pręsentaneum porrigens remedium, sacratissimum corpus tuum sub specie panis: Accipite inquis et comedite | hoc est corpus meum. deinde preciosum sanguinem tuum sub specie uini in calice infusum propinans
4773. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] hoc testaris et affirmas, cui uel minimum refragari infidelitatis crimen est. Panis uini-que figuram oculis cernimus, odorem naribus haurimus, saporem ore gustamus, duritiem atque liquorem tactu sentimus. et tamen non nostris sensibus, sed tuo testimonio credimus. Omnis enim homo mendax, tu solus uerax, tu ipsa ueritas, quę nec decipi potest nec decipere. Nos itaque corpus tuum, clementissime Domine, et tuum sanguinem aliena specie uelatum
4774. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non ideo credimus panem et uinum in substantiam tui corporis et sanguinis transmutari, quia et uxor Loth uersa sit in statuam salis | et uirga Moysi in colubrum | et cibus atque potus in carnem et sanguinem animalis. Nam simul cum accidentibus ista mutata sunt | sed quia nihil uerius esse nouimus his, quę te docente discere contingit. Confitemur te esse Verbum, a quo facta sunt omnia | et sine quo factum est nihil. Quid ergo factu tibi impossibile, si modo illud ut fiat,
4775. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] cuius tu et autor es et testis. In quo magis mirari licet tuę in nos benignitatis magnitudinem, quam incomprehensibile operis arcanum. Tu te nobis Domine pręstas in cibum, qui te pro nobis supra crucem obtulisti in sacrificium. sed ibi uisibilis et passibilis et mortalis apparebas, hic lates gloriosus et deuicta iam morte triumphans. Ibi abscondita erat in homine diuinitas, hic panis uini-que figura cęlatur et humanitas. Sed licet neutrum cernant oculi, utrunque tamen confitetur fides. Tu hic totus es,
4776. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Domine pręstas in cibum, qui te pro nobis supra crucem obtulisti in sacrificium. sed ibi uisibilis et passibilis et mortalis apparebas, hic lates gloriosus et deuicta iam morte triumphans. Ibi abscondita erat in homine diuinitas, hic panis uini-que figura cęlatur et humanitas. Sed licet neutrum cernant oculi, utrunque tamen confitetur fides. Tu hic totus es, qui in cęlo es totus, cęlestia non derelinquens et terrena uisitans. Nam et in cęlum ascensurus te quotidie nobiscum fore
4777. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quod fideliter gustatum beatitudinem confert. Primus Melchisedech in sacrificio panem et uinum obtulit. Inde tu diceris | in ęternum sacerdos, non secundum ritum eorum qui pecora sacrificabant, sed secundum ordinem Melchisedech, qui pane uino-que litauit. Illius tamen sacrificium signum et umbra fuit, tuum autem ueritas est et lux. tuum istud et prophetę futurum prędicauerunt | et figurę significarunt, ut in eo credendo, quod et uetustas promitteret
4778. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] hostia pacificorum oblata Domino, subcinericius panis Elię in itinere, panes propositionis in templo. Quicquid in his fuit significatum, in tui Domine glorificati corporis sacramento credimus impletum. atque ideo non quod uidemus in eo, sed quod credimus adoramus. ut Petri apostoli tui promissum te donante nobis persoluatur dicentis: In quem nunc non uidentes creditis, credentes exultabitis lętitia inenarrabili et glorificata | reportantes finem fidei uestrę salutem animarum uestrarum. hoc
4779. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pro mundi uita. Nihil est Domine tua ista oblatione melius, nihil pulchrius, nihil dulcius, nihil iocundius. Quid est bonum eius, inquit Zacharias, et quid pulchrum eius, nisi frumentum electorum et uinum germinans uirgines? Bonus et pulcher es, non reprobis sed electis et fidei uirginitatem consecutis, non hereticis a sponsa tua Ecclesia alienatis atque fornicantibus. Tui pręterea sacramenti dulcedo a psalmista mel dicitur, quoniam nihil aliud in terra gustu dulcius inuenit, cuius nomine illam
4780. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et qui magis dilatatur, magis et impletur. Cum autem implemur , tunc pręcipue ad te diligendum accendimur. Hoc Propheta spiritualiter expertus admiratur et ait: Impinguasti in oleo caput meum, et calix meus inebrians quam pręclarus est! Sed oleum, quia lucernis additur, mentis illuminationem signare uidetur. ut qui prius in tenebris ignorantię erant, iam intelligentię donum attingant. Perinde atque illi, quorum oculi tenebantur ne te agnoscerent, et postea quidem cognouerunt, dum te
4781. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] me. Reliquum est ut sic uiuendo beatitudine fruamur | perpetua et ęterna. Iccirco ut illam nobis conferas , mones et ais: Operamini non cibum qui perit, sed qui permanet in uitam ęternam, quem Filius hominis dabit uobis. hunc enim Pater signauit Deus. Et iterum: Ego sum panis uitę. qui uenit ad me non esuriet, et qui credit in me non sitiet in ęternum. Ad beatos ista pertinere etiam Apocalypsis docet, ubi dicitur:
4782. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut debent, non egerunt | nec satis diligentes in confitendis reatibus fuere | neque ab omnibus continendi sese propositum habent. Si conscientia tua te accusat, cur pollutus Agni purissimi carnem gustando inquinas? Non culpam sic agendo diluis sed grauas | et in maximum te pręcipitas scelus. audi Apostolum dicentem: Quicunque manducauerit panem | et biberit calicem Domini indigne, reus erit corporis et sanguinis Domini. Probet autem seipsum homo, et sic de pane illo edat | et de calice bibat. Qui enim
4783. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ipsa confidentię temeritate. Vnde per Hieremiam prophetam a Domino arguitur dicente: Quid est quod dilectus meus in domo mea facit scelera multa? nunquid carnes sanctę auferent a te malicias tuas? Profecto (ut diximus) non solum non auferent, sed etiam addent. immo si is qui talia pręsumit, poenitentiam non egerit, in dies deterius labetur fiet-que imbecillior atque debilior diuina ope penitus destitutus. Proditum est in annalibus
4784. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] | se-que restituat sibi | et pro crimine satisfacere incipiat, quoniam neque tam nequiter delinquenti denegatur locus poenitentię. Habetur enim in Paralipomenon libro, quod magna populi pars non sanctificata comedere Phase ausa fuerit | sed cum se peccasse dolerent | et Ezechias pro eis orasset, placatus fuisse Dominus dicitur. Tibi quoque cui nunc iratus est, procul dubio placabitur, si te peccati poenituerit | ueniam-que fueris precatus.
4785. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non habebitis uitam in uobis. Verentur itaque diuinis libamentis uesci, et in peccato perseuerando Deum offendere non uerentur. Communicare quidem non debent, nisi rite atque ordine pręparentur | sed pręparari ita eos oportet, ut communicatione digni habeantur. Alioquin et indigne accedens perit propter temeritatem | et accedere nolens damnatur | propter sese corrigendi negligentiam. Quid enim prodest Christum honorare, dum te indignum iudicans corpore eius et sanguine
4786. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uel tribus testibus moritur. quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcauerit? et sanguinem Testamenti pollutum dixerit, in quo sanctificatus est, et Spiritui gratię contumeliam fecerit? Profecto qui non credunt | conculcant Filium Dei, non pedibus sed infidelitate, et sanguinem eius pollutum dicunt, non uerborum prolatione (quis enim adeo impius est, ut id audeat dicere?) sed mentis infidę auersione ab eo a quo redempti sunt. Et Spiritui Sancto contumeliam faciunt, erga tanta beneficia ingrati et illiberales.
4787. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pollutum dixerit, in quo sanctificatus est, et Spiritui gratię contumeliam fecerit? Profecto qui non credunt | conculcant Filium Dei, non pedibus sed infidelitate, et sanguinem eius pollutum dicunt, non uerborum prolatione (quis enim adeo impius est, ut id audeat dicere?) sed mentis infidę auersione ab eo a quo redempti sunt. Et Spiritui Sancto contumeliam faciunt, erga tanta beneficia ingrati et illiberales. Nos demum cum ab istorum perfidia qui eucharistiam nolunt admittere, tum ab eorum negligentia
4788. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] habentur. Ieiunii autem tempore abstinemus carnibus atque lacticinis, quod in his plus nutrimenti esse constat ad lasciuię incitamenta. Qui uero arctius ieiunant, in refectione pane et aqua contenti sunt, aliis abstinent. Sed uirium habenda ratio est | atque ita ieiunandum, ut corpus non lasciuiat | et tamen ad uitę religiosę opera possit sufficere. Satius est orare in ecclesia, psallere, laudis sacrificia offerre, diuina discere uel docere | quam
4789. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
qui uino regis-que epulis nutriti erant.
Ioanni Baptistę in deserto locustę et mel syluestre cibus fuit,
uinum et siceram non gustauit.
4790. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] aquam biberet sed modico uino uteretur. Nequis autem gulę suę fauens Apostoli patrocinio se defendat, hic qui ab aquę potu cessare iubetur egrotabat. Noli adhuc aquam bibere inquit, propter stomachum tuum et frequentes tuas infirmitates, sed modico uino utere. hoc est, non multo ad luxuriam, sed modico et aqua diluto ad languidi corporis iuuamentum. Nemo tamen nefas putet | uel carnibus uesci extra ieiunium, nisi uotum obstet, ne in Hebionitarum incidat heresim. uel etiam ieiunando uini usum damnet, ne ipse
4791. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Nequis autem gulę suę fauens Apostoli patrocinio se defendat, hic qui ab aquę potu cessare iubetur egrotabat. Noli adhuc aquam bibere inquit, propter stomachum tuum et frequentes tuas infirmitates, sed modico uino utere. hoc est, non multo ad luxuriam, sed modico et aqua diluto ad languidi corporis iuuamentum. Nemo tamen nefas putet | uel carnibus uesci extra ieiunium, nisi uotum obstet, ne in Hebionitarum incidat heresim. uel etiam ieiunando uini usum damnet, ne ipse cum Taciano Encratidarum autore damnandus iudicetur. Nam
4792. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] | nullum crimen esse siquis his utatur, nisi cum Ecclesię interdictum | uel uoluntarium impediat uotum. Quisquis ergo aut carnis usu | aut uini potu | aut utro-que sponte se abdicat, non quia non liceat his uti hoc agat, sed quia iuuat | pro peccato satisfaciendi gratia | corporis-que castigandi, ut lasciuiat minus et contra spiritum rarius insurgat. Hac de causa pleri-que uili admodum uictu contenti cibaria delicatiora sibi
4793. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] At nos fabam ipsam respuimus tanquam Pythagorę, non Christi discipuli. nos triticum nisi in similaginem redactum fastidimus | et uina delicatiora conquirimus | nulla in parte sanctis prophetis istis comparandi. Sed etiam Ioannes plus quam propheta, in matris adhuc aluo sanctificatus, non pepones esitauit sed locustas, nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas. Non grauabunt nos ieiunia nostra, si
4794. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] redactum fastidimus | et uina delicatiora conquirimus | nulla in parte sanctis prophetis istis comparandi. Sed etiam Ioannes plus quam propheta, in matris adhuc aluo sanctificatus, non pepones esitauit sed locustas, nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas. Non grauabunt nos ieiunia nostra, si sanctorum parsimoniam cogitabimus, ut saltem imitari eos non pigeat, quos ęquiparare nequimus. Apostoli quoque Domini spicas
4795. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] delicatiora conquirimus | nulla in parte sanctis prophetis istis comparandi. Sed etiam Ioannes plus quam propheta, in matris adhuc aluo sanctificatus, non pepones esitauit sed locustas, nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas. Non grauabunt nos ieiunia nostra, si sanctorum parsimoniam cogitabimus, ut saltem imitari eos non pigeat, quos ęquiparare nequimus. Apostoli quoque Domini spicas manibus conterentes esuriem sedant |
4796. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] satiantur, uix uentri suo tunc prouident, cum esurire coguntur. Parandi autem uictus nimiam solicitudinem Dominus quoque extenuat cum ait: Nolite soliciti esse dicentes: Quid manducabimus, aut, quid bibemus, aut quo operiemur, sed quęrite inquit primum regnum Dei et iustitiam eius, et hęc omnia apponentur uobis. Ne quem ergo ad Dei seruitia iterum retardet inopię metus, his Domini uerbis confirmatus in illo spem collocet. non tamen
4797. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tristes. demoliuntur enim facies suas, ut appareant hominibus ieiunantes. Amen dico uobis: receperunt mercedem suam. Non uere tristem esse prohibet. Ieiunium enim proprie poenitentium est dolentium-que pro peccato quod commiserunt. sed simulate tristari uetat | hypocritarum more, qui omnia ad iactantiam faciunt, uti hominum rumusculos aucupentur, dum sancti dici quam esse malunt. Ideo non uerę glorię, cui adipiscendę non student, sed inanis, ad quam se totos
4798. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sed simulate tristari uetat | hypocritarum more, qui omnia ad iactantiam faciunt, uti hominum rumusculos aucupentur, dum sancti dici quam esse malunt. Ideo non uerę glorię, cui adipiscendę non student, sed inanis, ad quam se totos componunt, mercedem recipiunt. Tu autem cum ieiunas inquit, unge caput tuum | et faciem tuam laua, ne uidearis hominibus ieiunans, sed Patri tuo, qui est in abscondito. et Pater tuus qui uidet in abscondito, reddet tibi.
4799. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] malunt. Ideo non uerę glorię, cui adipiscendę non student, sed inanis, ad quam se totos componunt, mercedem recipiunt. Tu autem cum ieiunas inquit, unge caput tuum | et faciem tuam laua, ne uidearis hominibus ieiunans, sed Patri tuo, qui est in abscondito. et Pater tuus qui uidet in abscondito, reddet tibi. Non delibutum unguentis te incedere pręcipit, quod luxurię uitium est, sed quia caput tuum Christus est,
4800. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ne uidearis hominibus ieiunans, sed Patri tuo, qui est in abscondito. et Pater tuus qui uidet in abscondito, reddet tibi. Non delibutum unguentis te incedere pręcipit, quod luxurię uitium est, sed quia caput tuum Christus est, pasce esurientem, pota sitientem, uesti nudum, et caput tuum unxisti. Ait enim: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis. Deinde maculas animę tuę poenitudinis fletu ablue, et faciem tuam lauasti
4801. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sitientem, uesti nudum, et caput tuum unxisti. Ait enim: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis. Deinde maculas animę tuę poenitudinis fletu ablue, et faciem tuam lauasti . atque non hominibus ieiunare uideberis, sed Deo. Tale habetur illud, de quo in Esaia clamantem auidimus Dominum: Hoc est ieiunium quod elegi: dissolue colligationes impietatis, solue fasciculos deprimentes, dimitte eos qui confracti sunt liberos | et omne onus dirumpe. frange
4802. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
Male ab alimentis abstinet,
qui a detractione proximi linguam non coercet.
Ieiunium non superbię opus esse debet sed humilitatis.
Qui ieiunando superbit,
phariseorum imitator est |
et eorum qui Christum adeuntes dixerunt:
4803. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
4804. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] dicens:
4805. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] putant,
et Dei pręcepta implere negligunt.
Quid enim prodest corpus tenuare abstinentia,
et prauas cupiditates ab animo non euellere?
si sic ieiunas,
non Christum imitaris,
sed diabolum.
qui certe neque comedit neque bibit,
et tamen nunquam a sua peruersitate resipiscit.
Sicut nec illi,
quibus lamentantibus,
quod ieiunando calamitatem nequirent auertere,
Deus respondit:
et obduret,
si tamen cum iubetur ieiunat,
futurę emendationis nonnulla spes est.
Non est enim in illo penitus extinctus Dei timor,
qui uel hac una in re formidat non obtemperare |
Sed quid de illorum obstinatione sperare licebit,
qui cum nihil boni agant,
ne ieiunare quidem uolunt |
et dum gulę indulgent,
indictam quoque ab Ecclesia abstinentiam irrident?
An ignorant quod Ecclesię mandatum |
Dei mandatum sit?
dicente Domino:
noster iubet contemnunt.
neque eos pudet gulę suę fieri mancipia,
cuius dominos esse conuenerat.
Quid tandem,
impune-ne id sibi futurum sperant,
quod nulla re impediti nisi gulę uitio,
ieiunare ne iussi quidem uolunt?
Sed si uiro Dei misso in Bethel,
cui mandatum fuerat,
nequid ibi gustaret,
donec redisset,
semel pręterisse mandatum non fuit impune |
quomodo hi non punientur,
qui nunquam parent?
Ille sedens adhuc ad mensam a Domino sibi dictum audiuit:
Quoniam non
nihil supplicii sibi infligendum arbitrantur?
"Cur ergo inquiunt leonis morsibus non laceramur?"
quibus respondendum est:
"Quia non estis uiri Dei sicut ille,
qui leui mortis genere pro reatu satisfecit,
ut spiritus saluus fieret.
sed estis serui diaboli.
atque ideo non syluestribus feris laniandi tradimini,
ut postmodum infernalibus bestiis proiecti poenas luatis acriores."
Non est enim ęqua uel similis puniendi ratio iustos et iniustos,
Ideo consequenter dicitur:
Beata terra cuius rex nobilis est |
et cuius principes uescuntur in tempore suo ad reficiendum et non ad
luxuriam.
Profecto non hominum sed pecudum uita est |
habere incerta comedendi tempora |
passim-que pasci,
quasi qui nunquam satientur |
et edaciores idolo Bel bibaciores-que existant;
si tamen idolum illud tantum in die consumpserit,
quantum mentiti sunt eius sacerdotes,
hoc est,
similę artabas duodecim, oues
comedendi tempora |
passim-que pasci,
quasi qui nunquam satientur |
et edaciores idolo Bel bibaciores-que existant;
si tamen idolum illud tantum in die consumpserit,
quantum mentiti sunt eius sacerdotes,
hoc est,
similę artabas duodecim, oues quadraginta, uini amphoras sex.
Sed tamen potatus huius atque abliguritionis intemperantia
tolerabilior foret,
si rerum solummodo iacturam inferret,
et non etiam corporis atque mentis.
Hela Samarię rex cum se uino ingurgitasset,
Zambri serui
Cum autem sola ratione distemus a brutis,
ea sublata,
quid reliquum est,
nisi ut bestiis annumeremur |
et amisso corde |
uecordes excordes-que id est dementes dicamur et simus.
Teterrimum est in uita talem notam pati,
sed longe infelicius uita mox defunctos ad ęterna destinari supplicia.
Apostolus enim ad Corinthios scribens affirmat,
quod ebriosi regnum Dei non possidebunt.
cum damnatis ergo computabuntur.
Nam hi soli sunt quibus nulla exeundi de
serui illius in die qua non sperat,
et diuidet eum |
partem-que eius ponet cum hypocritis |
illic erit fletus et stridor dentium.
ubi sunt qui poenę dilationem impunitatem rati licentius peccant?
Non poenam peccatorum remittit iustus Iudex,
sed conuersionem expectat misericors Dominus.
Quo diutius sustinet,
eo acerbius in obduratos animaduertet,
fletum irrogabit pro risu,
pro gulę oblectamento dentium stridorem.
Quę supplicia tunc demum futura quidam dicunt,
cum in fine seculi hominum animę suis iunctę corporibus
Quę supplicia tunc demum futura quidam dicunt,
cum in fine seculi hominum animę suis iunctę corporibus fuerint.
Ego uero etiam ea significari reor,
quę tunc erunt impio,
cum primum diuidi eum a corpore contigerit.
Non quod animę dentes osseos |
aut oculos habeant carnales,
sed quod inter uiuentes acerrimus dolor sit,
qui hominem flere et dentibus inter se collisis stridere cogit.
Vt ergo intelligas poenarum grauitatem quę sunt in inferno,
per eius poenę similitudinem tibi loquitur,
quam in hac uita grauissimam esse non ignoras.
est dictum,
utinam de opulentis Christianę Ecclesię dici non possit.
nequis nouus Nabuchodonosor merito in illos irruat |
et peccatis ita exigentibus aurum argentum-que omne diripiat |
et ad suam cuncta transferat Babylonem,
quę nunc non in usum rei diuinę sed magis in opera diaboli uerti
solent.
hoc est in popinas ganeas-que et obscoenam corporis uoluptatem luxum-que uitę cito finiendę.
Quicquid tamen futurum sit,
hoc nobis relinquitur solatii
quod licet urbes
ut ditentur.
et cum ditati fuerint,
ut deliciis uoluptatibus-que fruantur.
quibus in Euangelio respondet Dominus:
fuerit.
Qui enim perseueruerit usque in finem,
hic saluus erit.
Ad perseuerantiam nos hortatur Apostolus cum ait:
dum tantę mercedis magnitudinem ęstimat,
laboris sui tedio afficiatur?
et non potius semper se minus fatigari
agnoscat |
quam ut mereri possit quod sperat?
Attende igitur non solum ea quę recepisti,
sed etiam quę promissa sunt,
et demum in eo quod bene coeperis,
perpetuo perseuerabis.
pariter-que cum Zacharia sacerdote in Euangelio dices:
Seruiamus illi in sanctitate.
et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris!
Primo
Talem se Paulus apostolus exibuerat, cum diceret:
Bonum certamen certaui,
cursum consummaui,
fidem seruaui |
de reliquo reposita est mihi corona iustitię,
quam reddet mihi in illa die iustus Iudex;
non solum autem mihi sed et omnibus qui diligunt aduentum eius.
O felicem illius perseuerantiam cui in fine cum Paulo sic gloriari
licebit |
et cum eodem sic sperare.
Huic perseuerantię
ad omnes imminentis periculi minas magis animum demittas ac pauites,
non tam mortis metu quam tormentorum.
Plantauerat te Dominus uineam electam,
semen uerum |
quomodo conuersus es in prauum?
uinea-que factus aliena,
non Domino fructificans sed demoniis?
Ciuitas eras plena populo spiritalium bonorum |
quomodo mutatus es in solitudinem?
Anima tua gentium erat domina,
sensibus imperans |
et omnes eorum affectus subdens rationi |
quomodo facta est quasi uidua non habens uirum,
cuius consilio sapientia-que regatur?
non habens uirum,
cuius consilio sapientia-que regatur?
Princeps fuerat prouinciarum,
quia inter probatos quoque ac pręstantes
eminebat,
nunc autem facta est sub tributo soluit-que
uectigal principi tenebrarum,
non iam quomodo oportet sed quomodo ille suaserit uiuens.
Lucerna eras lucens omnibus qui in domo sunt |
extincto lumine multorum de te obloquentium morsibus pares.
Cęli denique stella uidebaris,
et in terram cecidisti,
ut fulgorem qui in te fuit,
in tenebras conuerteres |
et de te quoque dici posset:
,
qui Paulum et Barnabam primitus pro diis habuerunt,
deinde lapidum ictibus impellentes ciuitate ueluti inimicos eiecerunt;
ne etiam simus arundo uento agitata et de nobis dici queat:
Vię eorum tenebrę et lubricum.
Non est mutatio ista dexterę Excelsi,
sed morphosis diaboli.
Non ergo simus populus ille,
qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos |
et non quieuit,
et Domino non placuit;
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in domo Domini,
in
simus arundo uento agitata et de nobis dici queat:
Vię eorum tenebrę et lubricum.
Non est mutatio ista dexterę Excelsi,
sed morphosis diaboli.
Non ergo simus populus ille,
qui (ut Hieremias ait) dilexit mouere pedes suos |
et non quieuit,
et Domino non placuit;
sed simus illi de quibus in psalmo dicitur:
Laudate, serui Domini, Dominum,
qui statis in domo Domini,
in atriis domus Dei nostri!
Stare enim iustorum est,
mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium peccatorum est.
Domini,
in atriis domus Dei nostri!
Stare enim iustorum est,
mouere autem pedes et huc atque illuc titubantibus uestigiis uacillare proprium peccatorum est.
Non simus igitur sicut lunaticus ille de Euangelio,
nunc cadens in ignem,
nunc in aquam,
sed simus templi sancti columna Iachin,
quę interpretatur firmitas .
Qui enim sic stabilitus fuerit,
poterit dicere cum constantissimo uiro Iob:
Donec deficiam non recedam ab innocentia mea.
Pręterea meminerimus pręceptum esse:
Si spiritus potestatem
in his quę bona sunt,
constanter fideliter-que perseueremus,
prudentia nobis opus est.
opportune igitur de hac uirtute nunc disseremus.
Quę ut uirtus sit,
ab omni subdolę mentis malignitate aliena esse debet,
ut ne quem offendas,
sed cum tibi tum aliis prodesse possis.
Obserua igitur et opere implere contende Domini pręceptum dicentis:
custodia custodi cor tuum, inquit Salomon.
Si ubique periculum timueris,
ubique periculo liber eris |
prudentię-que laude dignus,
cum timenda sapienter uitare noueris.
Vt autem et simplex sis,
non in te sed in Deo confide.
Hoc est enim illud quod in Prouerbiis est dictum:
deficiente pecunia opus imperfectum cogatur
relinquere |
probro-que pateat dicentium:
Hic homo coepit ędificare,
et non potuit consummare.
Simplicitatem custodies,
si nihil ad iactantiam,
nihil ad inanem gloriam feceris.
sed quicquid agas,
ad Dei laudem tantum Dei-que gloriam egeris |
et pro benefactis ipsi gratiam,
sine quo nullum fit bonum,
habendam duxeris.
Prudens es,
si conscientiam tuam quotidie discutis,
si quoties a somno
Spem enim omnem in Deo pones atque firmabis,
qui suscitat a terra inopem |
et de stercore erigit pauperem,
ut collocet eum cum principibus,
non cum quibuscunque sed cum principibus populi
sui,
cum angelis atque archangelis in regno suo sempiterno.
Ipse idem ex hoc prudentium
simplicium-que genere suam constare uoluit Ecclesiam,
cum diceret:
terrenis duntaxat negociis prudentes sunt,
laudantur,
cum rerum fragilium cura implicati diuina negligant et aspernentur.
Vnde idem Apostolus:
Prudentia inquit carnis mors est,
prudentia autem spiritus uita et pax.
Et iterum:
Prudentia carnis inimica est Deo.
Sed quę inimica est Deo,
ne illi quidem cuius est,
amica esse potest |
cum idem corpori multa prouideat,
animę suę nihil.
animam quę longe nobilior est corpore,
nihil ęstimat.
quin immo ut carni blandiatur,
spiritum perire patitur,
quia nec usuris abstinet |
nec aliena per
quia nec usuris abstinet |
nec aliena per uim uel per calumniam occupare ueretur |
nec dolis fraudibus-que niti,
ut lucretur,
cauet.
Valde quidem fugienda est ista prudentia,
quia uere mors est.
non mors quę mortem afferat,
sed quę morte acerbius cruciet |
et mori uetet.
Cęterum neque ipsa simplicitas
(ut diximus)
absque prudentia erit probanda.
Stupida enim et fatua est,
offendens ad lapidem pedem
dicente Propheta:
Quanquam illius perfectior,
qui insuper dilargitis rebus modico contentus Christum sequitur |
et corporis quoque puritatem seruat repudiatis connubiis,
ut casto Domino propius accedat meritis castitatis |
et centesimum fructum capiat |
trigesimo sexagesimo-que relicto.
Sed licet perfectioris uitę altior sit beatitudinis gradus,
una tamen est beatorum Ecclesia unum corpus.
Quo fit ut ab ista sapientia,
qua saluamur,
ne coniugati quidem excludantur,
si modo quę iussa sunt peregerint.
Illos autem sapientiores esse dicimus,
quos uirtutibus nouimus
dici debet quam scientia.
Falli,
decipi,
errare hominis est.
In Deo ista non cadunt.
Facessant igitur a nobis fallaciosę stropharum argutię enthymemata-que dialecticorum.
non terrenam scientiam sequimur, sed cęlestem.
Nihil uerius, nihil certius esse asserimus |
quam quod illa continet.
Lignum uitę est iis qui apprehenderint eam,
et qui tenuerit eam beatus.
Per hanc enim ad summum
fuere illis piscatores nostri,
quorum disciplinam,
quam a Christo didicerant,
et philosophi Ariopagum relinquentes sunt secuti |
et ipsi Romani principes contempta idolorum cultura probauere.
Totis enim imperii uiribus falsorum deorum religionem defenderant.
uicti autem non armis,
sed eorum qui cędebantur patientia
Christum susceperunt,
qui ab ipsis prędicatus fuerat.
Atque hęc fuit uictoria quę uicit mundum, fides nostra.
Pugnantes non
Ab alteris in medium prolata Christi religio permansit,
ab alteris tutata idolatria defecit.
Et quisnam dicere audet |
professionis Christianę scientiam non esse ueram,
cui tam potentes inimici |
non iam inuiti sed uolentes colla submisere?
De scientia divinitvs tradita et sapientis officio
Caput IV
Hęc est scientia,
quam a nobis exigit Dominus dicens:
Misericordiam uolui
prorsus
ignorat.
Quis enim nouit Filium nisi Pater |
uel Patrem nisi Filius |
et cui uoluerit Filius reuelare?
Vnde et Petro Christum confitenti idem respondit:
Beatus es Simon Bar Iona,
quia caro et sanguis non reuelauit tibi,
sed Pater meus qui in cęlis est.
Decuit autem,
ut qui homini quem formauit,
beatitudinem dare decreuerat,
doctrinę quoque esset
autor,
per quam beatitudo ipsa acquiri posset.
In cassum igitur laborarunt omnes philosophorum
quam beatitudo ipsa acquiri posset.
In cassum igitur laborarunt omnes philosophorum scholę,
omnes mundi sapientes,
ut ueram de Deo scientiam per se ipsi inuenirent,
si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
nosse,
sed cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin
Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
nosse,
sed cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo, tanto nequius peccat,
quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius didicit.
Sit igitur in te sanctarum scientia Scripturarum,
cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo, tanto nequius peccat,
quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius didicit.
Sit igitur in te sanctarum scientia Scripturarum,
sed ita ut non desint,
quas illa commendat uirtutes |
et absint uitia quę detestatur.
Hoc si pręstiteris,
uere te sapientem esse scias |
ac beatum fore cum hinc decesseris credas |
atque tunc demum et scientia et sapientia et bonis omnibus multo
huberius quam in uita fieri possit,
ad Dei Scripturarum-que eius intelligentiam nobis concessam
pertinent,
ut cum ita quemadmodum pręceptum est uixerimus,
illo ubi perfecta sunt omnia conscendamus.
Optimum itaque iudicemus |
non plus sapere quam oportet sapere,
sed sapere ad sobrietatem,
hoc est quantum humanę naturę permittitur,
tantum et indagare discendo |
et conari operando.
Atque hoc erit |
seipsum nosse:
nihil supra uires tentare |
neque quod capere non possumus,
hoc est quantum humanę naturę permittitur,
tantum et indagare discendo |
et conari operando.
Atque hoc erit |
seipsum nosse:
nihil supra uires tentare |
neque quod capere non possumus,
frustra sequi uelle,
sed suis finibus contentari |
et ea quę uerbis explicare nequimus,
fide tenere,
diuino credentes testimonio.
Porro sapientię definitionem,
quam supra retulimus,
diuinarum uidelicet atque humanarum rerum scientiam esse,
non plene factam arbitror.
clementiam,
castitatem,
constantiam |
cęteras-que uirtutes |
non nosse solum,
uerum et exercere |
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
Vis ista in summam redigi?
audi prophetam dicentem:
Qvod sapientia donvm dei sit, et vera sapientia Christvm imitari.
Caput V
Porro talia scire atque ita sese gerere,
nequis industrię suę arroget,
sed donum Dei esse agnoscat,
scriptum est:
ut autorem suum intelligeret,
intelligendo amaret,
amando possideret,
possidendo perpetuo beatus esset.
Quam quidem sapientiam ut concipere et tenere possimus,
non solum discendi studio incumbere,
sed etiam uotis precationibus-que poscere debemus.
cum Iacobus apostolus dicat:
qui ipse esset perfectissimus omnium felicissimus-que,
ut soli gratię agantur habeantur-que tam pro doctrina adipiscendę
salutis |
quam pro adeptę beneficio.
Hanc autem probatissimę saluberrimę-que disciplinę sapientiam,
cum Deus in mysterio uelatam daret per seruos exibuit,
sed cum reuelatam tribueret,
per Filium uulgauit.
Tunc in nubis aut ignis figura apparens Deus cum hominibus est
locutus,
postea uero Deus homo factus cum hominibus conuersari |
et pręsens ipse cum iisdem colloqui uoluit,
ut Legis et Euangelii distantiam cognosceremus.
quam in Lege,
quia Legis mediator Moyses,
Euangelii Christus,
per quem redempti ac saluati sumus.
Hunc si sequi uolumus |
et sanctissimis eius institutionibus inhęrere,
uere sapientes uere-que beati erimus |
et iam non terreni sed cęlestes.
Audiamus quid super hac re Apostolus dicat:
Iudei, inquit, signa petunt,
et Gręci sapientiam quęrunt.
nos autem prędicamus Christum crucifixum,
Iudeis quidem scandalum,
gentibus autem stulticiam,
ipsis autem uocatis
uerę beatitudinis rationem potuit per se
cognoscere,
si hoc solius Dei erat docere,
cuius solius fuit ipsam beatitudinem tribuere.
Quę Dei sunt, inquit, nemo cognouit |
nisi Spiritus Dei.
nos autem non spiritum huius mundi accepimus,
sed Spiritum qui ex Deo est,
ut sciamus quę a Deo donata sunt nobis.
quę et loquimur non in doctis humanę sapientię uerbis,
sed in doctrina Spiritus, spiritalibus spiritalia comparantes. .
denique post multa de Deo salutaris sapientię autore dicta ait:
Siquis
Quę Dei sunt, inquit, nemo cognouit |
nisi Spiritus Dei.
nos autem non spiritum huius mundi accepimus,
sed Spiritum qui ex Deo est,
ut sciamus quę a Deo donata sunt nobis.
quę et loquimur non in doctis humanę sapientię uerbis,
sed in doctrina Spiritus, spiritalibus spiritalia comparantes. .
denique post multa de Deo salutaris sapientię autore dicta ait:
Siquis uidetur inter uos sapiens
esse in hoc seculo,
stultus fiat,
ut sit sapiens.
Sapientia enim huius mundi stulticia est apud
sunt.
Vani quippe sunt,
qui sanctę Trinitatis mysterium non admittunt,
qui uerę beatitudinis bonum non percipiunt,
quia sibi magis quam Deo credunt.
Quamobrem nobis non humana sed diuina doctrina institutis cum
Saluatore nostro, Dei Filio, gratię agendę
sunt |
sic dicente:
Confiteor tibi, Pater, domine cęli et terrę,
quia abscondisti hęc a sapientibus et prudentibus,
et reuelasti ea paruulis.
ita Pater,
quoniam sic fuit
et reuelasti ea paruulis.
ita Pater,
quoniam sic fuit placitum ante te.
Qvod sola dei sapientia efficit beatos.
Caput VI
Et quoniam sola Dei sapientia |
non uana sed uera est,
per quam solam patet aditus ad beatitudinem:
Sapientia, inquit Iacobus apostolus,
quę desursum est,
primum quidem pudica est,
deinde pacifica,
modesta,
suadibilis,
bonis consulens,
plena misericordia et fructibus
Sapiens tranquille degit,
quia perturbationibus temperat,
sensuum affectiones ratione frenat |
et saniori consilio parere compellit.
Sapiens linguam quoque continet,
uerbositatem fugit,
ne in multiloquio peccet.
Pauca loquitur sed considerate.
nihil leue ab ipso prolatum auditur,
sed serium semper et graue ponderis-que multi.
Neque enim prius uerbum emittit |
quam quo casurum sit cogitet.
Sapiens ut semper sapiens sit studet |
ut-que cum Salomone dicere possit:
Sapientia quoque
tranquille degit,
quia perturbationibus temperat,
sensuum affectiones ratione frenat |
et saniori consilio parere compellit.
Sapiens linguam quoque continet,
uerbositatem fugit,
ne in multiloquio peccet.
Pauca loquitur sed considerate.
nihil leue ab ipso prolatum auditur,
sed serium semper et graue ponderis-que multi.
Neque enim prius uerbum emittit |
quam quo casurum sit cogitet.
Sapiens ut semper sapiens sit studet |
ut-que cum Salomone dicere possit:
Sapientia quoque perseuerauit mecum.
ut-que cum Salomone dicere possit:
Sapientia quoque perseuerauit mecum.
Quęris quo pacto semper sapiens esse queat,
cum nemo sit qui non peccet,
cum septies in die cadat iustus?
Sed quemadmodum iustus cum ceciderit,
cito surgendo iusti nomen non amittit,
ita sapiens dicendus est semper sapiens,
qui quoties aliquid stulte peccat,
sapienter quod peccatum est protinus emendat |
et pręteriti errati notam insequentis uirtutis laude compensat.
Sapientem
in quo beatitudo esse potuisset nouerant.
Ignorabant igitur bonum illud quantum aut quale esset,
quod debetur uirtuti |
quod-que nostri sapientes uitę innocenter laudabiliter-que actę
meritis confidunt se consecuturos |
et tunc demum beatos fore,
cum illud adepti fuerint.
sed quamdiu in expectatione eius sunt,
nondum esse beatos constat,
quanuis ob quandam spei certitudinem nunc quoque beati dicantur.
Sapiens, inquiunt, et in tormentis beatus est.
Recte id quidem si de nostris diceretur |
et non de illis, qui a
id quidem si de nostris diceretur |
et non de illis, qui a uera religione alieni erant.
Nostri enim uere beati,
quos nulla compellere tormenta potuerunt ut Christum negarent.
Porro hi non sola uirtute contenti erant,
quę prope uana esset,
si nihil eam post mortem sequeretur,
sed per ipsa uirtutis opera Deo iungi cupiebant.
quod quia pręcipue martyrii patientia pręstare poterat,
cędi occidi-que gaudebant.
Illi autem quibus ęterna hominis beatitudo ignota erat,
non quomodo oportuit,
sed quomodo poterant,
eam post mortem sequeretur,
sed per ipsa uirtutis opera Deo iungi cupiebant.
quod quia pręcipue martyrii patientia pręstare poterat,
cędi occidi-que gaudebant.
Illi autem quibus ęterna hominis beatitudo ignota erat,
non quomodo oportuit,
sed quomodo poterant,
beatam uitam diffinierunt.
atque ipsam,
quoniam longius protendere nescirent,
uirtute quę in pręsenti est terminarunt.
Sed quęnam, quęso, esset ista beatitudo,
quę simul cum corpore pecudum more erat
beatitudo ignota erat,
non quomodo oportuit,
sed quomodo poterant,
beatam uitam diffinierunt.
atque ipsam,
quoniam longius protendere nescirent,
uirtute quę in pręsenti est terminarunt.
Sed quęnam, quęso, esset ista beatitudo,
quę simul cum corpore pecudum more erat finienda?
Pręterea si sola uirtus beata uita esset,
sexcenties in uita beati essemus |
et sexcenties infelices.
quandoquidem nemo tam firmę
tot autem uicibus nunc accedens nunc recedens
beatitudo nonne uertibilior haberetur rota figulari?
et alterno dierum noctium-que recursu mutabilior?
Non est ergo uirtus uita beata,
sed illa cęlestis ęterna-que felicitas,
quę debetur uirtuti,
si uirtus ipsa cum uera religione iuncta fuerit.
Beata quippe est,
quę nunquam subducitur,
nunquam deficit,
bonis omnibus affluit semper,
malis
peccare non metuit,
cui soli semper plurimum placere studet,
qui denique et pauperis et malo aliquo affecti hominis non miseretur.
Ea sane uera est sapientia et seruorum Dei propria,
cuius hę sunt passiones.
Illa autem Stoicorum prorsus uana,
et non hominis sed lapidis potius:
nihil sperare,
nihil metuere,
nihil gaudere,
nihil dolere.
Si istud sapientia uel uita beata esset,
quid in terris lapide et sensu carentibus rebus esse sapientius uel beatius existimari
At nos uerę quoque ęternęque beatitudini gaudium attribuimus et in Deo lętitiam perpetuam-que iocunditatem,
amorem etiam et mutuam inter beatos charitatem atque perfectam.
Repudiata itaque gentilium fatuitate |
sapientiam quam non homo sed Deus docuit sequamur.
hanc diuitiis,
hanc rebus omnibus anteponamus.
Melior est acquisitio eius
Ad Cor. I 3
4862. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] huius seculi. Hic sane fuit antiquorum deos colentium error, qui olim uidebatur esse sapientia | sed postquam Euangelii ueritas etiam ab iis qui eam persequebantur, recepta est, apparuit colendorum deorum ritum non sapientiam fuisse sed stulticiam. Tunc pharaonis sapientium uirgę a uirga Moysi deuoratę sunt | et omne diaboli commentum uirtute crucis Christi superatum. tunc mulier sanguine fluens, quam medici secularis disciplinę curare nequiuerant, tacta Christi fimbria
4863. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] In his omnibus stultus sit oportet, qui apud Deum sapiens esse desyderat. Fuit et alia inter gentiles sapientia, ueri quidem inquirendi supra quam dici queat studiosa, sed plane inanis cassi-que laboris, cum inuestigare illud nequaquam potuerit, quod nisi Deo monstrante scire nemo poterat. Ista autem erat philosophorum professio circa ipsam hominis beatitudinem uarie sentientium (ut diximus) atque delirantium. cum non in cęlo sed in terra illam
4864. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] studiosa, sed plane inanis cassi-que laboris, cum inuestigare illud nequaquam potuerit, quod nisi Deo monstrante scire nemo poterat. Ista autem erat philosophorum professio circa ipsam hominis beatitudinem uarie sentientium (ut diximus) atque delirantium. cum non in cęlo sed in terra illam constituerent, quęrentes ubi non erat | et ubi esset nescientes. de his psalmista ait: Defecerunt scrutantes scrutinio. His nonnulli quoque ex nostris mihi similes
4865. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] | et ubi esset nescientes. de his psalmista ait: Defecerunt scrutantes scrutinio. His nonnulli quoque ex nostris mihi similes uidentur, quibus non est satis nosse quomodo ueram perfectam-que beatitudinem assequi possint, sed altiora se indagare conantur | et ea quidem quę nisi fides teneat, ratio non explicat, curiosius perscrutari solent. Vnde fit, ut plerunque ab eo etiam quod recte didicerant aberrent | et dum Christum se tenere putant, de manibus elapsum
4866. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Arrii, Sabellii, Euticetis, Manichei reliquorum-que omnium prauitas defecit | sola Machumetana extat, ne ipsa quidem diu permansura. dicente Domino: Omnis plantatio, quam non plantauit Pater meus cęlestis, eradicabitur. Sed sunt et in Ecclesia fortasse non pauci, qui sibi sapientes uidentur, ita ut interdum contradicere audeant catholicę ueritati, apud ignaros admirationem sui facturi, quasi qui acutius aliquid sagacius-que explorarint | quam illi qui iampridem
4867. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ad gratiam loquendi artem pręfert , astronomia cęli syderum-que motibus et exinde futurorum diuinationibus scatet, philosophia sapientię studio gloriatur, cum causas rerum naturam-que conquisierit. Sed cum nulla doctrinarum istarum qui hominis finis sit recte uere-que iudicare uideatur, nemini discendas dicerem nisi aliqua in parte diuinę quoque sapientię scientiam adiuuarent. Operęprecium erit igitur de his tantum capere quantum fideli institutioni conuenire constabit, cętera
4868. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quę in Sacris litteris continetur, uera est sapientia, ideo ipse Dominus per prophetam exclamat dicens: Non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorietur fortis in fortitudine sua, et non glorietur diues in diuitiis suis, sed in hoc glorietur qui gloriatur, scire et nosse me, quia ego sum Dominus, qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam in terra; misericordiam utique erga sapientes in bono, iudicium et iustitiam aduersus sapientes in malo. de quibus Hieremias ait: Sapientes sunt ut
4869. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sapientes in malo. de quibus Hieremias ait: Sapientes sunt ut faciant mala, bene autem facere nescierunt. Sapientia ista doli, calliditatis, uersutię, fraudum est plena | ista denique non hominis sed diaboli sapientia est. Hac armatus erat serpens, qui decepit Euam. hanc sequuntur illi, de quibus in Euangelio dicitur: Prudentiores sunt filii seculi filiis lucis in generatione sua. Ab hac certe uir iustus
4870. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Docuimus et quę sequenda sapientia et quę fugienda sit. reliquum est ut eos, qui uera, id est diuina sapientia pręditi sunt hortemur, ne creditum sibi salutaris eruditionis talentum in terra defodiant, sed illic dispensent, unde cum usuris exigi possit | et Domino cui negociantur, plurimum lucri accedat. Laxent igitur retia sua in capturam: alios doceant quod ipsi didicerunt, et non sibi solum, sed aliis etiam prodesse studeant | tanto-que accepto beneficio se dignos pręstent.
4871. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ne creditum sibi salutaris eruditionis talentum in terra defodiant, sed illic dispensent, unde cum usuris exigi possit | et Domino cui negociantur, plurimum lucri accedat. Laxent igitur retia sua in capturam: alios doceant quod ipsi didicerunt, et non sibi solum, sed aliis etiam prodesse studeant | tanto-que accepto beneficio se dignos pręstent. Vt quid enim bonum sapientię tu qui Dei benignitate sapientiam adeptus es, si cum proximis non communicas? si nihil inde tibi deperit, si communicatum
4872. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
nonne uerum est quod dicitur:
4873. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] effici queant. Qui enim fecerit et docuerit sic, hic magnus uocabitur in regno cęlorum. Ipse Dominus noster Christus docuit | nec apostolos suos passus est desidia ocio-que torpere, sed Spiritu Sancto repletos per diuersas orbis partes dimisit, ut errantes docendo in uiam ueritatis reuocarent. atque illos quidem non itineris labor, non persecutionis immanitas ab officio deterruit | et te pigebit illorum saltem, a quibus nihil mali metuis, tuę sapientię
4874. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] de sapientia. nunc simplicioribus detegamus inimici dolos carnis-que pugnas, ne ab iis incauti imprudentes-que superentur. De demonum natura. Caput IX Sed enim quo facilius callidissimi hostis machinamenta deuitemus, operęprecium erit | prius naturam eius mores-que cognoscere. Demones igitur spiritus sunt | nocendi cupidi, iusti expertes, fastu elati, astu callidi,
4875. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pleni spiritus inuidię acti stimulis hominem semper ad uitia prouocant, ne ad cęleste regnum, unde ipsi deturbati sunt, transferri mereatur. Iccirco clamat Apostolus dicens: Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus Principatus, aduersus Potestates, aduersus Rectores tenebrarum harum, aduersus spiritalia nequitię in cęlestibus; non quod in cęlo sint demones sed in aere | qui quidem his plenius esse
4876. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Non est nobis colluctatio aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus Principatus, aduersus Potestates, aduersus Rectores tenebrarum harum, aduersus spiritalia nequitię in cęlestibus; non quod in cęlo sint demones sed in aere | qui quidem his plenius esse creditur. In cęlestibus autem dixit | iuxta consuetudinem diuinę Scripturę, quę uolucres quoque cęli appellat, quas per aera uolitantes cernimus. Magnarum autem uirium esse illos ostendit | principatum et
4877. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] creditur. In cęlestibus autem dixit | iuxta consuetudinem diuinę Scripturę, quę uolucres quoque cęli appellat, quas per aera uolitantes cernimus. Magnarum autem uirium esse illos ostendit | principatum et potestatem et regimen eis attribuens. non hoc tamen in omnes homines, sed in illos duntaxat, qui tenebrę sunt. In illos uero qui lux sunt, ius nullum habent, nisi tentandi incitandi-que ad peccandum, ut et ipsi relicto bene agendi lumine malignę actionis tenebras diligere incipiant, et cum id fecerint, tunc etiam ipsis
4878. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] seruitutis, ex eo patet quod consequenter dicitur: Non est super terram potestas quę comparetur ei. qui factus est ut nullum timeret | omne sublime uidet | ipse est rex super uniuersos filios superbię. Neque rex solum sed etiam pater talium nuncupatur. dicente Domino: Vos ex patre diabolo estis, et desyderia patris uestri uultis facere. Sicut enim qui opera Abrahę faciunt, filii Abrahę sunt, ita qui diabolum imitantur, filii eius dicendi sunt, non natiuitate,
4879. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] etiam pater talium nuncupatur.
dicente Domino:
Vos ex patre diabolo estis,
et desyderia patris uestri uultis facere.
Sicut enim qui opera Abrahę faciunt,
filii Abrahę sunt,
ita qui diabolum imitantur,
filii eius dicendi sunt,
non natiuitate,
sed uoluntatis corruptę similitudine.
4880. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] deduxit in interitum. In ueritate autem non permansit, quia a Deo qui ueritas est, per elationem mentis recessit. Timendus est ergo ut homicida, cauendus ut mendax. Nam etiamsi quando uera loquitur, mendax proposito est. quoniam ne uerum quidem ueri dicendi studio exprimit, sed cura fallendi. ut postquam per nonnulla uere prędicata syncere-que monstrata fidem uerbis adeptus fuerit, credulos tandem in foueam pręcipitet erroris. Idem quanuis intimas hominum cogitationes
4881. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ad pręlium exerceantur | et tandem uictoria potiti gloriosius coronentur. Hac de causa profecto etiam malos homines in mundo nasci ac uiuere credimus, non ad suam ipsorum qui damnandi sunt, sed ad illorum qui saluandi utilitatem. ut cum nullo malorum odio, nulla persecutione, nullis iniuriis | a iustitię pietatis-que proposito repelli potuerint, multo plus gratię sibi apud Deum comparent | quam comparassent,
4882. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uarie aliquando appellati fuerint |
et ipsa nominum diuersitas diuersa illorum uitia monstrabit.
atque ut a propriis peculiaribus-que incipiamus.
demon
Demones uocantur,
non quia daemones, id est scientes sint,
sed dimenin,
4883. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quoniam in tenebris demonum sunt opera | et perpetuo odio persequuntur sanctitatem. Spiritus nequam Hi etiam spiritus nuncupantur, sed non sine additamento malicię uel nequitię. Spiritus enim sunt | omni prorsus prauitate pleni, omni immunditia referti. Belial Belial interpretatur absque iugo
4884. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] spiritus imperio paret. Pharao Idem pharao est rex Aegypti, rex tenebrarum. id enim interpretatur Aegyptus. Pharao ergo est, qui populo Dei est molestus, nolens eum dimittere, ut sacrificium offerat Deo, sed ut sibi seruiat, ad terrena et lutea opera compellens. Seon Est et Seon rex Amorreorum. Seon arbor infructuosa interpretatur et procera. utrunque demoni conuenit, qui nullum ex se boni fructum gignit et supra modum effertur superbia. Amorrei
4885. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] diabolo | et eius malignę suggestioni consenserimus, oppugnare quidem arcem animę nostrę poterit, expugnare non poterit. Et hęc sane sunt publicę potestatis magis insignia nomina, quibus illum dignum non sua merita, sed hominum peccata fecerunt. ueniamus ad priuata. De nominibvs demonvm privatae conditionis. Caput XIV
4886. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uel quasi feroces interpretantur. Et quoniam per latitudinem ambulant quę ducit ad perditionem, tu tibi e contrario uiam arctam elige quę ducit ad salutem | Et Caldei isti non ingredientur tabernaculum, in quo habitare uiderint Christum, sed tabernaculum uirtutibus uacuum et uitiis patens, hoc est, praui hominis animam, quę ante peccatum Dei erat | post peccatum uero data est Sathanę in possessionem, ut sua sit per reatum, quę sua non est per naturam.
4887. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Idem est Barrabas, qui adhuc inter Iudeos homicidia peragit incredulitatis. Et ne ignoremus angelum aliquando Dei fuisse, post reatum etiam angelus nominatus est, non tamen bonus, sed malus, non Dei, sed diaboli. Ut est illud in psalmo: Immissiones per angelos malos. et illud in Euangelio: Ite maledicti in ignem ęternum, qui paratus est diabolo et angelis
4888. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Idem est Barrabas, qui adhuc inter Iudeos homicidia peragit incredulitatis. Et ne ignoremus angelum aliquando Dei fuisse, post reatum etiam angelus nominatus est, non tamen bonus, sed malus, non Dei, sed diaboli. Ut est illud in psalmo: Immissiones per angelos malos. et illud in Euangelio: Ite maledicti in ignem ęternum, qui paratus est diabolo et angelis eius. Qui
4889. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] fidem ut granum sinapis, dicetis monti huic: Transi hinc , et transibit. Non itaque montes per fidem transferendos dixit Dominus | quid enim id iuuaret? sed diabolum repellendum. Reor hunc ipsum ab Apostolo profundum dici, ubi ad Ephesios scribens ait: Vt possitis comprehendere quę sit latitudo et longitudo et profundum et altitudo, hoc est, ut queant intelligere et ista media que in
4890. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] mille nocendi artes. Cuius uiribus quis resistet? cuius insidias quis euitabit? nisi qui fidei spei-que et reliquarum uirtutum armis munitus fuerit. et cum aduersario congressurus uincendi fiduciam non in se, sed in Deo habuerit. Hęc de nominibus | nunc reliqua distinctius dispositius-que consideranda sunt. Quod tentationes pati necesse sit, maxime circa principia conuersionis. Caput
4891. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sęuientes tyrannos Christum confitendo.
Datus erat et Paulo angelus Sathanę,
qui eum colaphizet.
unde exclamans ait:
4892. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] iudicium faciendum. Arrogantis est dubiis in rebus proprio sensu niti | et aliorum nolle audire consilia. facile-que erroribus patet, qui suę semper plus tribuit | quam prudentię alienę. Vbi autem non auri neque argenti, sed quod preciosius est, animę periculum imminet, etiam tuta metuere sapientis est. Qvod diabolo imminvtae sint vires. Caput XVIII Veruntamen siqua solito grauior ingruerit
4893. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nisi Deus uoluerit. Bono igitur animo simus | et certissima uincendi spe ad pugnam accingamur. Dominus noster non sinet nos tentari supra id quod ferre possumus, sed faciet (ut Apostolus ait) cum tentatione prouentum, ut possimus resistere. Iob Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus affici, non ut diabolo faueret, sed ut hominis uirtutem manifestam faceret.
4894. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] noster non sinet nos tentari supra id quod ferre possumus, sed faciet (ut Apostolus ait) cum tentatione prouentum, ut possimus resistere. Iob Permisit sane etiam patientissimum uirum Iob tentari et calamitatibus affici, non ut diabolo faueret, sed ut hominis uirtutem manifestam faceret. Non potuit inimicus neque opum rapina | neque filiorum orbitate | neque corporis in tabem conuersi morbo | illius uincere constantiam, et quem deiicere sperabat, ei maioris
4895. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] iniuriis-que experiri.
Vnde angelus ad Tobiam:
4896. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uirtutis tuę dispersisti inimicos tuos. Qvomodo vincitvr tentatio Caput XIX Inuidia diaboli mors introierat in orbem terrarum, sed hac morte per Christum liberati sumus | et ad uitam, quam propter pręuaricationem primorum parentum amiseramus, reuocati. Gaudebat inuidus ille sanctissimos etiam uiros in infernum descendere | et quasi uictor, quia primos uicerat, de omnibus triumphare.
4897. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] liberati sumus | et ad uitam, quam propter pręuaricationem primorum parentum amiseramus, reuocati. Gaudebat inuidus ille sanctissimos etiam uiros in infernum descendere | et quasi uictor, quia primos uicerat, de omnibus triumphare. Sed gaudium istud uersum est in luctum. Ligauit fortem fortior Dominus | et domum eius intrauit | et uasa eius diripuit, suo aduentu absoluens illos qui in carcere uincti tenebantur, de tenebris transferens in lucem. Quin etiam uulgata
4898. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nunquam uicisses. Tanta est autem Domini nostri erga nos benignitas, ut etiam pro eo quod ipso adiuuante uincimus, remuneret uictores | et suum beneficium in nostrum transire patiatur meritum. modo post uictoriam ne insolescamus, sed humiles ac submissi de omnibus ei laudem demus. Ita enim etiam pro his quę Domino tribuerimus, ipsi pręmium merebimur atque mercedem. De tentationibvs carnis. Caput XX
4899. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ex his perspicuum est, quanta sit diuersitas inter carnem et spiritum, cum alteri uitia, alteri tribuantur uirtutes. In medio istorum anima libertate sui arbitrii utens in quam partem uoluerit, potest conuerti. Sed si carni consenserit, regnum Dei non possidebit. sin uero spiritum suum, id est innatum sibi rationis lumen secuta carnis appetitionibus repugnauerit, uicto aduersario mercedem capiet ęternę beatitatis. Quamobrem: Spiritu, inquit, ambulate, et
4900. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non potest.
Tunc autem absque spiritu est,
cum a mandatis diuinis se auertens propriam sequitur uoluntatem |
et pecudum more pręsentia appetit,
futura non considerat.
uisibilium amore capitur,
inuisibilia contemnit |
neque quod ratio discernit,
sed quod appetitio suggerit sequitur.
De qua carnis uiolentia conquęritur Dauid et ait:
4901. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] . Quare caro aduersatur spiritui. Quęris quare contrarię inter se uoluntatis sint | spiritus et caro? quia caro ex Adam qui peccauit propagata est, animam uero et spiritum non ab Adam, sed a Deo accepimus. Iccirco spiritus expetit ea quę Deo placent, caro autem magis illa concupiscit, quę ipsam delectant, et ad peccandum est prona, quia traducitur de peccato. tanta-que eius uis est aduersus spiritum, ut luctanti repugnare spiritus ipse per
4902. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Quis me liberabit, inquit Apostolus, de corpore mortis huius? hoc est de corpore, in quo primi parentes nostri cum non obedissent Deo mortui sunt. respondet et ait: Gratia Dei per Iesum Christum. Nos igitur in Christum credentes | a carnis uiolentia non nostrę uires, sed diuina liberat gratia. Quanuis autem ab Adę maledictione tunc absoluimur cum in Christo per baptismum regeneramur, manet tamen in nobis fomes peccati, ut ii qui Christi sunt, in certamine suę carnis probentur. et qui uicerint, eo ascendant, ubi ęternę
4903. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
auertere animum nostrum tentent.
4904. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sentire. Quanto minus mortalia curabimus, tanto etiam minus cogitationum secularium stimulis inquietabimur. Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur, reor quod nondum ut debet, seculo renunciauerit, sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat. si non respiceret, non iam pręterita neque pręsentia, sed futura cogitaret. Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia | nullius-que rei
4905. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Quisquis autem ab his crebro ac frequenter solicitatur, reor quod nondum ut debet, seculo renunciauerit, sed aratrum tenens adhuc post tergum respiciat. si non respiceret, non iam pręterita neque pręsentia, sed futura cogitaret. Abscindamus igitur et proiiciamus procul a nobis membra scandalizantia | nullius-que rei afficiamur studio, quę propositum vitę sanctioris turbet | et charitatis ardorem, quem Deo debemus
4906. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Tunc enim speciosa deserti quę peccatorum ignis absumpserat,
rursum germinare et bonorum operum fructu abundare cernemus.
4907. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] VIII Ciuitas a rege magno obsessa (ut Ecclesiastes ait) a paupere uiro sed sapiente liberatur. Quis autem pauperior illo qui uitiis seruit? quis sapientior quam qui ab iis dum licet fugit | et ad studium se confert uirtutum ? Sed ne rursum in eodem luto more porcorum relabamur, non ociose neque segniter est agendum. Nam sicut per negligentiam uicti fuimus, ita per sedulitatem curam-que certandi uincemus. Cuius rei
4908. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] illam capit. fugiendo melius uitabis hoc periculum | quam resistendo. Oratio contra tentationes carnis | et post victoriam actio gratiarvm. Caput XXIII Sed quoniam quocunque fugerimus, carnis nostrę lucta carere nequimus, in omni carnalium tentationum discrimine | ad orationum subsidia confugere tutissimum erit. Ad Dominum igitur supplices confugiamus. quia Dominus fortitudo plebis
4909. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] in cęlo inter sanctos, ita et inter nos in terra. ut tuis parendo mandatis ad te in cęlum ascendere | et non eis contraria operando in profundum demergi mereamur. Si sic oraueris, non frigide sed ardenter, non proterue sed humiliter, tentationum constrictus angustiis, exaudiet te Dominus | et non dabit in commotionem pedem tuum | neque dormitabit qui custodit te. Petite inquit et accipietis
4910. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et inter nos in terra. ut tuis parendo mandatis ad te in cęlum ascendere | et non eis contraria operando in profundum demergi mereamur. Si sic oraueris, non frigide sed ardenter, non proterue sed humiliter, tentationum constrictus angustiis, exaudiet te Dominus | et non dabit in commotionem pedem tuum | neque dormitabit qui custodit te. Petite inquit et accipietis | Quid tu poscere
4911. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] glorię cupiditate,
dum-que se non lapsum fuisse gloriatur,
labitur et delinquit.
Vnde abhorrens ab ista iactatione sanctus propheta Dauid clamat:
4912. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] mecum in tentationibus meis | et ego dispono uobis, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super mensam meam in regno meo. Non est autem esca neque potus regnum Dei. edemus ergo et bibemus non corporalia sed spiritalia alimenta, diuini conspectus perennem et nunquam defuturam dulcedinem | ineffabilis-que claritatis gloriam. Et hęc quidem erit militię nostrę merces, si modo uictores et non uicti de isto certaminis campo, in quo nunc positi
4913. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] igitur in omnibus humilitatem seruemus. Hic enim qui Dei filius erat, dignatus est fieri hominis filius, qui Deus erat factus est homo. In Bethleem exiguo oppidulo nasci uoluit, et quidem non in hominum habitaculo, sed in pecudum stabulo, non in cunis colore diuerso picturatis auro-que linitis, sed in pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus contexto. Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari | ac de se ipso dixit:
4914. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] est fieri hominis filius, qui Deus erat factus est homo. In Bethleem exiguo oppidulo nasci uoluit, et quidem non in hominum habitaculo, sed in pecudum stabulo, non in cunis colore diuerso picturatis auro-que linitis, sed in pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus contexto. Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari | ac de se ipso dixit: Filius hominis uenit, non ut ministraretur ei, sed ut ministraret.
4915. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] picturatis auro-que linitis, sed in pręsepio ad prębenda iumentis pabula lentis uiminibus contexto. Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari | ac de se ipso dixit: Filius hominis uenit, non ut ministraretur ei, sed ut ministraret. Apostolos non de stirpe nobilium, sed de piscatorum genere sibi adsciuit | et eisdem pedes lauit. Hierosolymam intraturus ueterinum animal asinam ascendit, et cum pro salute mundi mori uellet, despicatissimum mortis genus elegit, crucem.
4916. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pabula lentis uiminibus contexto. Cum-que esset Dominus omnium a seruo uoluit baptizari | ac de se ipso dixit: Filius hominis uenit, non ut ministraretur ei, sed ut ministraret. Apostolos non de stirpe nobilium, sed de piscatorum genere sibi adsciuit | et eisdem pedes lauit. Hierosolymam intraturus ueterinum animal asinam ascendit, et cum pro salute mundi mori uellet, despicatissimum mortis genus elegit, crucem. Talia ergo nobiscum sępenumero
4917. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] me dignus,
qui patrem aut matrem plus quam me diligit.
Ad obediendum Deo inuitat cum ait:
4918. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] cum ait:
4919. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut perficiam opus eius. Et iterum: Non quęro uoluntatem meam, sed uoluntatem eius qui misit me Patris. Et ad Patrem: Non mea uoluntas inquit, sed tua fiat. Hinc discat monachus | se non esse suę uoluntatis, sed eorum qui pręsunt monasterio. ut non quod ipse deliberat faciat, sed quod illi concesserint. Patientia A Domino discamus et patientiam.
4920. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] eius qui misit me Patris. Et ad Patrem: Non mea uoluntas inquit, sed tua fiat. Hinc discat monachus | se non esse suę uoluntatis, sed eorum qui pręsunt monasterio. ut non quod ipse deliberat faciat, sed quod illi concesserint. Patientia A Domino discamus et patientiam. Odia Iudeorum ęquo animo tulit. quos uno uerbo omnes perdere poterat | ab his probra
4921. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Quin etiam iisdem qui sibi talia tam immaniter inferebant, ut ignosceretur, Patrem orauit. Si ipse iustus ab iniustis ludibrio habitus, tam impie dilaceratus uindictam non appetiit, sed dimitti eis postulauit, cur tu peccator inimicis tuis irasceris? et ad ulciscendam iniuriam exardescis, cui nulla iniuste queat irrogari, cum quotidie Domino tuo pecces? nec tantum offensę passus es, quantum delicta tua atque peccata merebantur. Quoties ergo mali aliquid
4922. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] reddentes bonum, pro iniuria beneficium. Sic nostra nobis remittentur peccata, et patientię uirtus pręmio maiore compensabitur, et mala quę passi sumus in nostrum commodum conuertentur. Iactantia vitanda Sed eorum quoque quę benefacimus, iactantiam uitare a Domino discamus. De monte descendens mundato leproso iniunxit ne cui diceret. Cęcis etiam sanatis: Videte inquit nequis sciat. Et cum plurimos uario morborum genere
4923. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] facerent pręcepit.
Cum-que puellam mortuam ad uitam reuocasset,
taceri iussit.
Nonnulli ex discipulis adhuc terrena sapientes:
4924. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut per ea quę hominis sunt, hominem agnosceremus, et quę Dei Deum. Nam in Christo uel hominem sine Deo | uel Deum sine homine confiteri | hereticorum impietas est. Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere, nobis insinuauit, ne hominum plausus laudationes-que uenemur, sed in omnibus ut Deus laudetur curemus. Qui enim ab hominibus gloriam quęrunt, gloriam ueram ac stabilem, quę a Deo est, accipere non merentur. Paupertas Ad hęc obseruandę
4925. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nobis donaretur beatitudo. Mattheum de publicano apostolum, Petrum de negatore cęlestis regni clauicularium, Paulum de persecutore fidei fecit propugnatorem. Mulieri peccatrici peccata dimisit. et: Non ueni inquit uocare iustos, sed peccatores ad poenitentiam. denique pastor bonus animam suam posuit pro ouibus suis. et quos dilexit, usque in finem dilexit eos. Quia nihil prodest diu diligere, nisi semper diligas. et: Sicut inquit dilexit me Pater, ita dilexi uos. et:
4926. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et non perirent. Non est itaque Christi discipulus, qui bonum pro malo nescit reddere | et pro inimicis quoque suis Deum deprecari. Prędicatio Eiusdem Domini exemplo discamus | non nostrę tantum saluti, sed etiam aliorum prospicere, uitę disciplinis eos imbuendo | et exhortationibus piis, ut ad uirtutis uiam dirigantur solicitando. Circuibat ille totam Iudeam, totam Galileam | per castella et uicos | docens
4927. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Pręcepta dedit discipulis in monte, in planitie plebi, ut discas altiores mysteriorum sensus illis qui magis capacis ingenii sunt prędicare. simplices uero simplicibus uitę pręceptis instruere. Ac ne forte precii alicuius gratia id agas, sed affectu salutis eorum quos doces: Gratis accepistis inquit, gratis date. Accipere tamen ab offerentibus quantum uictui necessario satis sit, si indigueris, ne nefas putares ait: Dignus est operarius mercede sua.
4928. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nubendi libertatem in propositum uerterunt castitatis,
quo purius expeditius-que Deo seruirent |
et cum angelis in cęlo socii essent,
qui angelicam uitam in terra uixissent.
de quibus est dictum:
4929. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
4930. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] montem ascendens solus
orauit.
et iterum:
4931. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] humilitatem.
atque ideo et positis genibus orasse |
et ad orandum in faciem procubuisse.
Quod pręterea Patrem precatus ait:
4932. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] potest omnia, quia denique saluatio populi sui est, quicquid egit, quicquid dixit, ad omnium spectat salutem. Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus nostris, memores beneficiorum suorum, atque assidue nobiscum recolentes ea quę non solum uerbis docuit, sed etiam re atque opere probauit. ut his instructi eidem, quantum fieri potest, similes effici curemus, et cuius uirtutes imitati fuerimus, eius beatitatis atque glorię participes esse mereamur. De consortio fvgiendo.
4933. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] In Prouerbiis dicitur: Noli esse amicus homini iracundo | neque ambules cum uiro furioso, ne forte discas semitas eius | et sumas scandalum animę tuę. non hoc pręcipitur, ne bene illi optes | et si poteris, facias, sed ne illo familiariter utaris. Iracundus enim is est, qui facile ac leuissima de causa irascitur. Est autem difficile semper irascenti atque insultanti non aliquando irasci | et contra furentem non indignari |
4934. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Inter innocentes autem manus lauare | est eos imitando iustitię operationibus exerceri. Altare autem Domini circumdat, qui sacramenta eius alta mente contemplatur | et cęlestium meditationum fruitur iocunditate. Sed nisi cum magis discedere curaueris ab Herode | et illos comitari, illis adhęrere studueris, quorum uitę splendor et sanctimonię claritudo tibi dux esse poterit usque ad Christum, neque manus digne lauare | neque altare Domini commode poteris amplecti.
4935. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] enim ille bona cuncta suppeditaret, ad tantam sanctitatis perfectionem hominis imbecillitas nunquam peruenisset. De pavpertate colenda. Caput XXVII Sed gratiam istam accipere non merentur mundi diuitiarum-que amatores. Vt igitur et sanctorum uirorum consortio digni simus | et ipsos imitandi donetur nobis facultas, uictu tantum necessario contenti Christo seruiamus. Magni animi est caduca contemnere | et ea quę stabilia ęterna-que
4936. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et ipsos imitandi donetur nobis facultas, uictu tantum necessario contenti Christo seruiamus. Magni animi est caduca contemnere | et ea quę stabilia ęterna-que sunt sectari. Si Christi discipuli fieri cupimus, meminerimus quod non de diuitum turba sibi discipulos elegit Dominus, sed de pauperum grege et egenorum. Petrus, Andreas, Ioannes, Iacobus | piscatione uictum sibi quęrebant. relictis retibus et naui secuti sunt Christum. Ex his postea Petrus cum Ioanne cuidam claudo elemosinam petenti respondit:
4937. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] incongruum foret,
ut diuitias possiderent serui,
et dominus e diuerso paupertatis angustiis gauderet.
Qui propterea quidem in terra paupertatem coluit,
ut suo exemplo doceret |
terrena contemnenda esse |
et cęlestium tantummodo curam habendam,
nec fragilibus delectari oportere,
sed eternis.
Nihil enim in terra habere uoluit Saluator noster.
quod ipse fatetur dicens:
4938. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] 8
Non habet Filius hominis ubi caput suum reclinet.
4939. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non possit? Dicant igitur, cum populus Christianus multo grauiores persecutiones pateretur | quam modo patitur, quis tunc antistitum eius diues erat? quis arma tractabat? quis uim uiribus repellebat? Cędebantur quidem Christiani, sed Christi religio perire non poterat. Quin immo quanto magis infideles tyranni sęuiebant, tanto mirabilius credentium numerus augebatur. Creuit ergo Christi Ecclesia non diuitiis, non potentia hominum
4940. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Christi religio perire non poterat.
Quin immo quanto magis infideles tyranni sęuiebant,
tanto mirabilius credentium numerus augebatur.
Creuit ergo Christi Ecclesia non
diuitiis,
non potentia hominum defensa,
sed sola ui diuina protecta |
et nunc seruari non poterit,
nisi opulenti fuerint |
nisi locupletes atque potentes extiterint |
qui ei pręsunt?
Quid est autem quod Propheta clamat:
4941. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Omnia ossa mea dicent: Domine quis similis tui ? erripiens inopem de manu fortiorum, egenum et pauperem a diripientibus eum? Igitur non in pecunia, non in uiribus potentię humanę, sed in Domino confidite! Quod si ei seruiendo perituras opes, ut debetis, contempseritis, omnibus inimicis uestris fortiores eritis | illo qui omnia potest, protegente ac tuente .
4942. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] fortiores eritis | illo qui omnia potest, protegente ac tuente . Si uobis curę erit | continentius uiuere, mandata Dei perficere, Ecclesię opes non in uestrum usum conuertere, sed indigentibus distribuere, aut defendet uos Dominus ab infidelium uiolentia | aut non defendet. si defendet, tuti eritis. si non defendet, per patientiam martyrii a Domino coronabimini. et Ecclesia Dei gloriosius ędificabitur in cęlo | quam permanet
4943. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] patientiam martyrii a Domino coronabimini. et Ecclesia Dei gloriosius ędificabitur in cęlo | quam permanet in terris . Neque enim lapidei parietes isti | uel prędia | uel urbes | uel prouincię | uel regna | Ecclesia Dei sunt, sed ipsa Christum credentium atque confitentium congregatio. Quę cum de terra tollitur, in cęlum transfertur. ut quę inter mundi turbines fideliter militauit, iam supra mundum secura triumphet | et omni terrena potestate sublimior dicat:
4944. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] inopi, uiduę, pupillo, miserorum sepulturę, captiuorum redemptioni, oppressorum tutelę, pietatis operibus, propugnatoribus quoque ac ducibus militię Christianę. ut comparatis plurium uiribus hostili impietati fortius resistant. et illi quidem non in se sed in Deo confidendo uestris-que precibus adiuti uincent. Quamdiu his contraria agitis, Ecclesiam quoque pati contraria necesse est. Quę quoniam uobis commendata est, sanguis eius de manibus uestris requiretur. quia non quomodo
4945. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] precibus adiuti uincent. Quamdiu his contraria agitis, Ecclesiam quoque pati contraria necesse est. Quę quoniam uobis commendata est, sanguis eius de manibus uestris requiretur. quia non quomodo Christus | neque quomodo apostoli pro illa statis, sed qualiter uestra uobis persuadet libido. non ut oportet uiuendo, sed potius ut delectat. Latos agros, regias domos, tiriantinas uestes, auream argenteam-que supellectilem, phaleratos equos, uenaticos canes, nobiles seruos uultis possidere, non ut Christi discipulos decet, sed
4946. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quoque pati contraria necesse est. Quę quoniam uobis commendata est, sanguis eius de manibus uestris requiretur. quia non quomodo Christus | neque quomodo apostoli pro illa statis, sed qualiter uestra uobis persuadet libido. non ut oportet uiuendo, sed potius ut delectat. Latos agros, regias domos, tiriantinas uestes, auream argenteam-que supellectilem, phaleratos equos, uenaticos canes, nobiles seruos uultis possidere, non ut Christi discipulos decet, sed terrę dominos, et ea rerum copia, quę nec ueteri | nec noua Lege
4947. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sed qualiter uestra uobis persuadet libido. non ut oportet uiuendo, sed potius ut delectat. Latos agros, regias domos, tiriantinas uestes, auream argenteam-que supellectilem, phaleratos equos, uenaticos canes, nobiles seruos uultis possidere, non ut Christi discipulos decet, sed terrę dominos, et ea rerum copia, quę nec ueteri | nec noua Lege conceditur uobis, abundare. Nam cum populus Israhel ad Terram Promissionis translatus esset per singulas tribus diuidendam, sacerdotali tribui est a Domino dictum:
4948. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] de cęlestibus prędicent | et portionem in cęlo consequantur , qui in terra diuitias habere noluerunt. Quare ergo Ecclesię agri, uillę, uici, urbes donatę sunt | et sacerdotibus episcopis-que distributę? Certe non ut in his ipsi luxurientur, sed egenos pascant. non ut sibi nummos inde congregent, sed ut inopum turbę dispensent, ut miserorum necessitati succurrant | et stipendia quoque militibus ministrent, qui pro religione, pro fide, pro iustitia contra infideles decertant. Ecclesię igitur bona
4949. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] , qui in terra diuitias habere noluerunt. Quare ergo Ecclesię agri, uillę, uici, urbes donatę sunt | et sacerdotibus episcopis-que distributę? Certe non ut in his ipsi luxurientur, sed egenos pascant. non ut sibi nummos inde congregent, sed ut inopum turbę dispensent, ut miserorum necessitati succurrant | et stipendia quoque militibus ministrent, qui pro religione, pro fide, pro iustitia contra infideles decertant. Ecclesię igitur bona pauperum sunt, quorum sacerdos non possessor, pręter
4950. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] dispensent, ut miserorum necessitati succurrant | et stipendia quoque militibus ministrent, qui pro religione, pro fide, pro iustitia contra infideles decertant. Ecclesię igitur bona pauperum sunt, quorum sacerdos non possessor, pręter uitę necessaria, sed dispensator est. Qui autem dispensat, fideliter dispenset | et audiat Apostolum dicentem: Habentes alimenta et quibus tegimur , his contenti simus. nam qui uolunt diuites fieri, incidunt in tentationem et in laqueum diaboli et desyderia multa inutilia
4951. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et in perditionem. radix enim omnium malorum est cupiditas. quam quidam appetentes errauerunt a fide et inseruerunt se doloribus multis. Tu autem, o homo Dei, hęc fuge! Ad Timotheum enim scribebat. Qui enim talia non fugiunt, sed augendi peculii cupidine ducuntur, non homines Dei sunt, sed Mammonę serui. Homo Dei est qui cum Christo pauper est, ut in Christo diues sit. De diuitiarum malo et paupertatis bono. Caput XXIX
4952. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quam quidam appetentes errauerunt a fide et inseruerunt se doloribus multis. Tu autem, o homo Dei, hęc fuge! Ad Timotheum enim scribebat. Qui enim talia non fugiunt, sed augendi peculii cupidine ducuntur, non homines Dei sunt, sed Mammonę serui. Homo Dei est qui cum Christo pauper est, ut in Christo diues sit. De diuitiarum malo et paupertatis bono. Caput XXIX Vidit et Salomon quantum periculi in
4953. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] uictui meo necessaria, ne forte satiatus illiciar ad negandum et dicam: quis est Dominus? aut egestate compulsus furer et periurem nomen domini mei. Sed quoniam supra modum locupletatus fuit, in id quod timebat incidit. Diuitiarum copia delinitus uoluptatibus seruiuit, mulierum quas adamauerat, diis templa posuit. Et si uir alioqui sapientissimus sic insaniuit, quis confidit
4954. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] glorię cupidus, ęqualibus inuidens, humiles despiciens | ac proinde aliorum famę non facile parcens, opulentię ostentator, paupertatis irrisor, ad uitia audax, ad bonum animi tardus. Diuiti quoque multi inuident, plurimi insidiantur | et spoliis eius ditari cupiunt. Sed quanuis nemo insidietur, ille tamen metuit domi fures, foris latrones | et cibus illi pariter suspectus est et somnus. nec minus interdum animi solicitudinibus quam fortunis abundat. Pauper uero ubique
4955. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pro terrenorum contemptu bona compensantur
cęlestia?
Ideo piissimus Tobias filium consolabatur dicens:
4956. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Simulata sanctitas aurum adulterinum est,
exterius quidem preciosum apparens,
intus uilissimum existens |
cum frangitur tunc manifestum fit quale fuerit,
et inter rudia ęramenta despectum abiicitur.
Qui uero nihil dolose,
nihil ficte agunt,
sed libenti animo sua omnia relinquunt,
ut pauperes pauperem sequantur Christum,
hi apostolicę beatitudinis atque dignitatis consortes efficiuntur |
et ab ipso Domino simul audiunt:
4957. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Proinde experimento iam edocti | nec sitim nec famem nec nuditatem timebant, quia nihil habentes | quasi omnia possidebant, dum nullius rei egerent | et modico contenti essent, ut magna mererentur. Quod autem sequitur: Sed nunc qui habet sacculum, tollat similiter et peram. et qui non habet, uendat tunicam suam et emat gladium, non reor esse simpliciter pręceptum, sed imminentis persecutionis causa denunciatum. per sacculum quippe ac peram | famis et sitis futurę malum
4958. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] essent, ut magna mererentur. Quod autem sequitur: Sed nunc qui habet sacculum, tollat similiter et peram. et qui non habet, uendat tunicam suam et emat gladium, non reor esse simpliciter pręceptum, sed imminentis persecutionis causa denunciatum. per sacculum quippe ac peram | famis et sitis futurę malum innui, per gladium patientia martyrii designari mihi uidetur. sacculus enim et pera uictui seruit, gladio autem fidei ab impietate persequentium defendimur.
4959. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] persequentium defendimur. notandum Porro per ea quę superius dicta sunt, rerum quęrendarum solicitudo tollitur, non ocium imperatur. Quęrite, inquit, primum regnum Dei! Sed qui regnum Dei quęrit, non solum cęlestium contemplationi | aut impartiendę aliis doctrinę uacat, sed etiam manibus operatur, partim ut alimenta sibi paret, partim ne desidię se dedat, et quiescente corpore | feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat.
4960. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Porro per ea quę superius dicta sunt,
rerum quęrendarum solicitudo tollitur,
non ocium imperatur.
Quęrite, inquit, primum regnum Dei!
Sed qui regnum Dei quęrit,
non solum cęlestium contemplationi |
aut impartiendę aliis doctrinę uacat,
sed etiam manibus operatur,
partim ut alimenta sibi paret,
partim ne desidię se dedat,
et quiescente corpore |
feruor quoque animi erga diuina succensi tepescat.
4961. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] teipsum.
In his duobus mandatis uniuersa Lex pendet et prophetę.
Maxima igitur charitas est,
quam Deo debemus;
huic propinqua,
qua homines prosequendi sunt.
Deum ex toto corde tunc diligimus,
cum nihil eius dilectioni ęquamus,
sed quęcunque nobis chara sunt,
secundo loco habemus.
quod nisi pręstabimus,
Deo frui non poterimus.
Ait enim:
4962. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] plus quam me,
non est me dignus.
et qui amat filium aut filiam plus quam me |
non est me dignus.
Ex tota autem anima Deum diligimus,
cum ne uitę quidem nostrę parcimus,
dum ei obsequimur,
nihil timendo eos,
qui corpus occidunt,
sed illum potius,
qui et corpus et animam potest mittere in gehennam.
cum ipse dicat:
4963. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] Et si me oportuerit mori tecum, non te negabo. Tametsi pręstare nequiuerit quod promiserat, promisit tamen tanquam pręstiturus . et certe pręstitisset , si non suę imbecillitati, sed Dei uirtuti confidens promisisset. Quando pręterea Christo Domino seruis suis pedes lauanti, indignum ratus ut Dei filius ad tantam descenderet humilitatem, respondit: Non lauabis mihi pedes in eternum. Postquam tamen audiuit | se non habiturum partem cum illo, nisi ab
4964. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] indignum ratus ut Dei filius ad tantam descenderet humilitatem, respondit: Non lauabis mihi pedes in eternum. Postquam tamen audiuit | se non habiturum partem cum illo, nisi ab eodem se lauari permitteret, continuo mutata sententia: Domine, inquit, non tantum pedes, sed et manus et caput. usque adeo expauit, ne ab eo separaretur, quem totis animi affectibus diligebat. Quando etiam stans pro Domino solus aduersus armatam cohortem strinxit gladium | percussit-que principis seruum, plures forsitan percussurus donec inter multorum arma et ipse
4965. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] seruum, plures forsitan percussurus donec inter multorum arma et ipse concideret, nisi furentis animum eiusdem Domini iussa repressissent. Post resurrectionem quoque eius gloriosam, cum de naui illum in littore stantem agnouisset, non expectauit donec remigando ad terram perueniret, sed omnis morę impatiens misit se in mare uado-que pręcurrens primus omnium illi se coniunxit. Cęteri enim post eum nauigio applicuisse dicuntur. Et quoniam semper pręcipui erga Dominum
4966. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] et uerbera et necem cum illo sustinere |
quam cum terrę regibus honorari,
cum semel gustassent,
quam suauis |
quam dulcis est Dominus animę quęrenti eum.
Sanctę mulieres.
Sed nec mulierum illarum modica charitas fuit,
quę cum animo tum corpore eum secutę de propriis facultatibus (ut
euangelista ait) ministrabant ei.
4967. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section]
4968. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] obseruasti, ęque ac teipsum proximos tuos amando. Qui uero luxurię deditus perniciosas mortiferas-que sequitur uoluptates | atque ad eas usurpandas cęteros hortatur, certum est ab illo neque se quidem ipsum diligi | neque proximum suum. Hic nempe seipsum non modo non diligit, sed etiam odit maxime, cum nemo ei capitalior hostis sit | quam ipse sibi, quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit. Quid enim magis noxium esse potest homini quam peccatum? per quod et bonum summum
4969. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nostros ita amamus,
ut et peccata caueantur et colatur uirtus |
ac simul iuuetur proximus |
et honoretur Deus.
Oportet itaque finem esse bonum,
quo dirigatur charitas.
qui si malus fuerit,
quicquid uel sibi uel amico blanditus egeris,
non charitas est,
sed sub charitatis persona latens exitiale odium.
A quo quidem discipulos suos cauere uolens Dominus ait:
4970. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nouum do uobis, ut diligatis inuicem, sicut dilexi uos. Igitur sicut Christus Dominus nos diligit, ita et nos diligamus nosipsos proximos-que nostros, non ad pompam, non ad honores, non ad delicias | neque ad opes cumulandas, sed ad earum rerum exercitationem atque cultum, quibus eternum cęleste-que bonum comparatur. In hoc, inquit, cognoscent omnes, quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad inuicem.
4971. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
si dilectionem habueritis ad inuicem.
Non ergo loqui linguis neque prophetare |
neque nosse mysteria |
neque habere fidem |
neque bona pauperibus erogare |
neque postremo corpus tradere ut ardeat,
discipulum Christi probant,
sed sola ista talis,
qualem debere esse diximus,
dilectio.
Quam ut auidius capiamus,
iterum idem Dominus superiorem sententiam repetit dicens:
4972. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sententię resistis dicentis:
4973. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] fecit quam Hierosolymis, et ante Iudeos ea quę fidei sunt, docere studuit | quam alienigenas nationes. Quam quidem rem postea apostoli quoque ipsi confessi sunt | ad illos dicentes: Vobis oportuit primum prędicari regnum Dei, sed quia indignos eo uos fecistis, ecce conuertimur ad gentes. Itaque in distribuendis ex charitate rebus | in eos qui pariter indigent, ratio aliqua ducenda erit | cognationis, conditionis, religionis | ac bonitatis. et hoc quoties
4974. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et Pater uester cęlestis perfectus est. Sicut ille perfectus est secundum immensitatem diuinę naturę, ita et uos estote perfecti iuxta mensuram atque paruitatem naturę uestrę humanę. Sed nemo in se confidat, unusquisque imbecillitatis suę memor ad illum qui solus potest omnia confugiat. et ab ipso gratiam postulet, sine qua perfecti esse non possumus. Porro quemadmodum superius diximus | proximum
4975. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut elati animi uulnus, quod lenibus medicamentis suppuratur, asperioribus curetur. Videndum tamen ne dum talia imprecaris illi a quo mali aliquid sustines, odium uel inuidia te moueat, sed sola prouocet charitas, qua inimicum tuum meliorem effici cupias, non miseriorem, et emendatum non afflictum, neque hoc propter te ne ille tibi noceat, sed propter Deum ne Deus offendatur, et propter proximum
4976. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] imprecaris illi a quo mali aliquid sustines, odium uel inuidia te moueat, sed sola prouocet charitas, qua inimicum tuum meliorem effici cupias, non miseriorem, et emendatum non afflictum, neque hoc propter te ne ille tibi noceat, sed propter Deum ne Deus offendatur, et propter proximum ne Domino suo peccando pereat. Dicet aliquis arduum nimis et difficile esse in eos beniuolentiam seruare, a quibus grauiter offensus fueris. Difficile
4977. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] esse debere pręcepit. Non meretur dici eius discipulus, quisquis aliter aduersus inimicum suum animatus fuerit. Ac nequid excuses, nequid causeris, non iuberis in homine amare odii crimen, sed Dei opus, hominem ipsum. Quomodo autem Deum diligis, si opus eius perire concupiscis? quam ergo graue peccatum sit hominem odisse | hinc iam speculari incipiamus, ut cum cognouerimus, quantum hoc cauendum sit, magis ad quenque
4978. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] dixerunt. et de Domino edente cum aliis ac bibente: Ecce uorator et potator uini et publicanorum amicus. Qui ergo sic odit proximum suum, non christianus fidelis, sed infidelis phariseus est. Ipsi quippe pharisei cum uidissent Christum ęgrotos in die sabbati curantem, non est inquiunt hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Cum a demonio uexatos eius ope liberari conspexissent dixerunt:
4979. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non est inquiunt hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit. Cum a demonio uexatos eius ope liberari conspexissent dixerunt: In Beelzebub principe demoniorum eiicit demonia . noluerunt dicere: in uirtute Dei, nequis illum ex hoc Deo charum acceptum-que esse existimaret, sed reprobum potius et impium, ut qui non Dei auxilium imploret, sed prophanis demonum inuocationibus utatur. Quid multa? Si cui inimicus fueris, torquebit te inuidia, quoties alios aliter de illo sentire
4980. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] eius ope liberari conspexissent dixerunt: In Beelzebub principe demoniorum eiicit demonia . noluerunt dicere: in uirtute Dei, nequis illum ex hoc Deo charum acceptum-que esse existimaret, sed reprobum potius et impium, ut qui non Dei auxilium imploret, sed prophanis demonum inuocationibus utatur. Quid multa? Si cui inimicus fueris, torquebit te inuidia, quoties alios aliter de illo sentire cognoueris, et non mendacio , non probro, non maledicto
4981. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] igitur de pace colenda nunc disserendum occurrit. Pax quędam publica est, quędam priuata. Publicam pacem dicimus, cum ab armis foedere intercedente quies est | et nec offensam metuit ciuitas | nec offendere exteros parat, sed multa status sui tranquillitate gaudet | ac rebus quas possidet fruitur perquam iocunde. Cęterum huic tantę ciuium quieti subrepere ocium solet atque ignauia. Exinde luxurię uitia scaturiunt, quibus corrupti multorum animi, dum externam pacem fouent, domesticam perturbant |
4982. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Cum ergo et prędiorum tuorum prouentus nullo diripiente integer intactus-que seruabitur | et ex commercio liberę negociationis plurimum lucri accedet, Deo gratias age | et ea quę benigne suppeditantur, non ad luxum tibi dari existima, sed ad exercendę uirtutis occasionem. Quantum personę ac dignitati conuenit rebus tuis utere. quicquid autem supereffluere uideris, totum ad munificentiam liberalitatem-que conuerte | et hoc quod luxuria exigit, quod ambitio exposcit, quod turpis consumere appetit uoluptas, incipe
4983. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] bonis omnibus morum sinceritate concordent.
Tunc autem pace cum aliis composita recte utimur,
cum eius finis potissimus est,
ut Deo placeamus.
Nam pax quę Deo displicet,
non pax dicenda est,
sed malorum conspiratio,
et odium potius erit eligendum |
quam ad malum consensus.
Quoniam et Saluator noster cum idola uana
colentium concordiam discindere pararet,
quam ad malum consensus.
Quoniam et Saluator noster cum idola uana
colentium concordiam discindere pararet,
Pax illa Dei est,
quę bonorum animos mutuo amore deuincit,
quę Christo seruientes unum corpus efficit.
Et hi quidem idem uolunt,
idem nolunt.
quia omnes pariter ad unum finem Deo placendi tendunt.
Non est inter illos "est" et "non",
sed iuxta Domini pręceptum |
"est, est-- non, non".
Concordi mente et corpore Deo seruiunt |
et ad omne opus bonum unanimes concurrunt.
Quid hac pace dulcius?
quid utilius?
quid laudabilius dici queat?
iuuandi affectum |
facit pacem istam.
De hac dicebat Saluator:
Eorum rete plenum magnis piscibus,
id est eorum concordia uirtutibus perfectionis referta non scinditur.
eorum pacis tunica inconsutilis,
quam a Christo acceperunt,
non diuiditur,
neque scissuras patitur rixarum |
nec tineas inuidię sustinet,
sed Domini pręsidio munita inuiolata illęsa-que perdurat.
tunc felicius et sine fine duratura,
cum de terris transferuntur in cęlum.
ut qui pacifici fuerant,
filii Del fiant et uocentur.
Ad pacem istam capessendam Corinthios hortatur
et hominem pacem ponere uenit,
qui Iudeos et gentiles inter se dissidentes in una fide copulauit,
qui noua ueteribus coniunxit et utraque fecit unum.
Christus itaque et Deus pacis |
et Dei pax |
et pax nostra est.
Ex quo satis constat |
illos ab eo esse alienatos,
ut non gratię sed irę filii sint,
qui odio habent pacem |
et fraternę discordię sunt autores.
Ipsum autem salutandi morem a Domino traditum apostolos postea usurpasse scripta eorum testantur.
Siquidem epistolas Pauli fere omnes sic incipere et sic
et frigidę aquę pocula.
Tactus
Si demum ad turpem tactum libidinosa cogitatio te solicitat,
comprime manum,
auerte te ab aspectu foeminę,
refer ab ea pedem,
tolle te de medio,
uim ingere cupidini.
et quod bonum sit mulierem non tangere,
non mihi sed Apostolo crede.
Postremo singula quęque uitia oppositę uirtutis rememoratione exclude
|
et in carnis rebellantis periculo ad illas cogitationes quę spiritus sunt confuge.
Quoties et inanis glorię lacesserit
Desinit calcitrare iumentum pabulo subducto,
in saturitate lasciuit.
Ex his quę diximus satis constat |
animę atque corporis pacem laboriosam admodum esse et inquietam |
et solicitam |
et quę fatigationibus non solum comparetur,
sed etiam retineatur.
Is tamen eius fructus est,
quod possessorem suum ad ęternę pacis bonum feliciter transmittat,
si ipse usque in finem ita ut dictum est egerit.
Eo loci postea octoginta uiros Hierosolymam ad sacrificandum pergentes,
ut ad se in Masphat diuerterent rogauit,
ueluti pro magno habiturus,
si tales hospites habere sibi contigisset.
cum autem uenissent,
rebus uita-que simul spoliauit.
pręter decem,
quibus non pietate sed auaritia ductus pepercit.
quod thesaurum in agro defossum se illi indicaturos dixerant.
Talis pacis non pauca exempla in annalibus quoque habentur Machabeorum.
prodidit |
et in manibus querentium sanguinem eius dedit, triginta non amplius
argenteorum precio allectus,
quos a Iudeis accepit.
Non fuit ergo ueritus tam prophano animo,
tam mente impia ad talem Dominum accedere |
et ei osculum pacis offerre,
quem tam paruo iam uendiderat.
Sed uide huiusce nefandi flagitii terribilem exitum.
conscientia pulsatus ueniam desperauit.
quam certe si petiisset impetrasset,
et qui pro suis crucifixoribus orauit,
proditori quoque pepercisset.
Ille tamen dolore superatus ipse sibi mortem consciuit,
Dei sapientia reprobat in Prouerbiis dicens:
Ideo enim non est,
quia neque dum cogitant malum |
neque dum operantur conquiescunt |
et post commissum ipso conscientię morsu torquentur.
Ideo autem non erit,
quia uita quoque defuncti eo descendunt,
ubi nulla est quies,
nullum ocium,
sed assiduus labor,
sempiternus horror,
supplicia nunquam finienda.
Talia quippe manent simulatores ipsos pacis |
et sub amicicię persona latentes insidiatores.
Non enim Deo obediunt,
sed prauę mentis libidinem secuti,
quod ipse
descendunt,
ubi nulla est quies,
nullum ocium,
sed assiduus labor,
sempiternus horror,
supplicia nunquam finienda.
Talia quippe manent simulatores ipsos pacis |
et sub amicicię persona latentes insidiatores.
Non enim Deo obediunt,
sed prauę mentis libidinem secuti,
quod ipse prohibet hoc agunt.
Dei omnipotentis lex est:
Dei omnipotentis lex est:
et paulo post infert:
Destrues illos,
et non ędificabis eos.
Quod si destruendi et non ędificandi sunt,
quis illis spei locus erit relictus |
tormenta illa quę in inferno sunt euadendi?
Sed fortasse cum processerint doli,
cum malum quod cogitauerant peregerint,
se quieturos confidunt?
Audiant ergo Apostolum dicentem:
eis superueniet interitus |
sicut dolor in utero habentis,
et non effugient.
Quod si cuiquam consummato scelere
lętari contigerit,
momentanea profecto ac breuissima est cuiusque flagitii delectatio |
sed nisi poenitudo intercesserit,
dolor subsequetur perennis |
et nullo prorsus fine claudenda poenarum inquietudo.
Quoniam pro peccato quo Deus infinitus offenditur,
infinita debet esse punitio.
|
quod-que fieri cęlesti interdicto prohibitum apparet.
Cętera uero quę neque iussa neque uetita neque consulta esse constat,
in medio posita sunt,
et nec bona nec mala iudicantur.
sed si bene utaris bona erunt,
si male mala,
ut diuitię et dignitates |
et huiusmodi cętera.
Si ad multorum utilitatem te conuerteris proderunt,
sin autem luxurię libidini-que tradideris, nocebunt.
atque his contraria paupertas iuuabit,
si patienter feres |
et contemptis opibus
Cuncta igitur id genus bona erunt,
si admixta illis uirtus fuerit,
mala uero si adhęserit nequitia.
Ad bona autem mala-que diiudicanda sapientum acquiescendum esse consilio ratio admonet.
Sed sapientia in quam nullus cadere potest error,
Deus est.
Diuinis ergo pręceptis institutis-que niti |
et eorum autoritate de omnibus decernere tutissimum erit.
Indicabo tibi o homo |
inquit Micheas propheta |
quid sit bonum |
et quid Dominus requirat a te:
utique facere iudicium et diligere misericordiam,
et solicitum ambulare cum Deo tuo.
Bonam esse ait iustitiam,
bonam misericordiam,
sed bonorum omnium quę agimus,
finem in Deo constituendum esse docet.
Nam cum omne bonum expetibile sit |
et quo melius,
eo magis expetendum,
nihil autem Deo esse potest melius,
qui solus cuiusque boni fons et origo est.
nihil ergo desyderari,
nihil concupisci supra Deum debet.
ac miser
sis,
et quę expetenda ut bonus beatus-que euadas.
Vt autem uirtutibus affluas,
bene agendi cupiditas efficiet amor-que uirtutum.
Illas amplecti nihil te impediat.
illas deserere nihil te cogat.
Mortem minatur tyrannus,
sed uirtus pollicetur immortalitatem;
opes hostis diripit,
sed uirtus thesaurum suum habet in cęlo.
quem neque fur surripere |
nec tinea potest corrumpere.
Quid quęreris de amissione fluxę atque fragilis rei,
et de ęterni boni possessione mox capienda non
Vt autem uirtutibus affluas,
bene agendi cupiditas efficiet amor-que uirtutum.
Illas amplecti nihil te impediat.
illas deserere nihil te cogat.
Mortem minatur tyrannus,
sed uirtus pollicetur immortalitatem;
opes hostis diripit,
sed uirtus thesaurum suum habet in cęlo.
quem neque fur surripere |
nec tinea potest corrumpere.
Quid quęreris de amissione fluxę atque fragilis rei,
et de ęterni boni possessione mox capienda non lętaris?
Ad illam diu optatam beatitudinem hinc decedens
Eccl. 3
Opera illorum sequuntur illos.
et in Euangelio non ociosis sed operariis datur denarius.
Vnde Apostolus:
inanis glorię ambitione humilitate se deiicere.
quia et ipse cum eum regem uellent facere,
recusauit dicens |
non esse regnum suum de hoc mundo.
sed ministrare.
et cum dominus esset, seruum se fecit.
Pręterea semetipsum abnegare |
et aliorum subdi imperio,
consummatę uirtutis est.
quia et ipse obediens fuit Patri usque ad mortem crucis.
Ad hęc non solum amicos sed etiam inimicos diligere,
quia et ipse pro illis a quibus tormenta patiebatur orauit.
Repudiatis etiam nuptiarum copulationibus perpetuam seruare
castitatem,
quoniam et ipse castus fuit,
de casta matre genitus,
de casto seruo baptizatus.
hoc erit calicem bibere pro Christo,
quem prior pro nobis bibit Christus.
Qui tamen hoc fecerit,
nequaquam in eo quod pro Christo sustinet,
se gratiam retulisse putet,
sed benefiicii plus accepisse.
Idem enim ille qui pro nobis pati uoluit,
ut nos pro sui nominis gloria sustinere possimus pręstat.
Faciamus quidem satis cum obedimus.
nulla tamen apud illum imperandi est causa,
nisi ut remuneret obedientes.
possimus pręstat.
Faciamus quidem satis cum obedimus.
nulla tamen apud illum imperandi est causa,
nisi ut remuneret obedientes.
Neque enim nostro obsequio indiget Deus,
sed nos ipsius indigemus iussione.
ut cum hoc quod iussum est impleuerimus,
accipere illud quod promissum est mereamur.
tametsi hoc quoque ut iussa perficere ualeamus,
eius muneris sit,
cuius benignitatis est perficientibus promissa tribuere.
tametsi hoc quoque ut iussa perficere ualeamus,
eius muneris sit,
cuius benignitatis est perficientibus promissa tribuere.
Quicquid igitur a nobis exigit Dominus,
nihil ex eo ipsi accedit cum pręstatur,
sed nobis duntaxat prodest,
qui pro modico bono quod pręstamus,
bonum illud quod omnem superat taxationem,
ab ipso recipimus.
Quanto igitur benignior atque indulgentior Dominus,
tanto nos ei promptius perfectius-que seruiamus.
humanę,
secundum quam dictum est:
pręcipit Dominus) in occulto sit conscientię
tuę,
et tamen ad laudem largitori uirtutum, Deo, pręstandum,
qui te uiderint concitentur.
calumniam facit,
cum omnis hominum bonitas ex Deo sit.
Gaudeamus igitur bono alieno ęque ac nostro |
et in aliis,
sicut etiam in nobis Dei beneficia laudemus.
Illum uero qui uirtutibus nos antecellit,
et diligamus corde |
et opere imitemur |
neque in quo ipse profecit,
sed in quo nos defecimus doleamus.
Si autem contigerit |
nosipsos ab aliis pati inuidiam,
huiusce rei causam discussa animi nostri conscientia |
inquiramus.
et si hoc nostra culpa fieri cognouerimus,
emendemus,
sin aliena,
ęquo animo feramus.
Vsu enim uenire solet,
ut malis
inuidia aduersus Dauidem,
reges iniquos aduersus Dei seruos prophetas |
et communem humani generis inimicum aduersus Iob iustissimum incitauit.
Horum autem si finem consyderes,
fatearis necesse est |
non ipsis nocuisse mala quę passi sunt,
sed profuisse.
Apostoli
Ideo quippe et apostoli gaudebant in contumeliis pro nomine Iesu susceptis.
Martyres
Gaudebant et sancti martyres pro ueritate suppliciis affecti,
in omni rerum euentu ęquabilem se pręstare,
pro religionis assertione impiorum potentiam nihil uereri |
et a uita prius quam a fide recedere.
In omni autem colenda conseruanda-que uirtute |
non philosophorum opinionibus niti debes,
sed sanctarum autoritati inhęrere Scripturarum.
Qua confirmatus intelliges contra Stoicorum sententiam |
posse alium alia uirtute magis excellere |
neque necesse esse,
ut qui unam habuerit |
eum habere omnes.
si cuncta quę memorata sunt,
Deo donante pręstiterimus |
omnes-que bonitatis ac sanctimonię numeros impleuerimus,
fragilitatis humanę memores semper simus.
dicente Apostolo:
Qui stat uideat ne cadat.
Non enim propriis uiribus confidendum,
sed omnis bene agendi bene-que perseuerandi fiducia in Deo sita sit,
sine quo ne cogitare quidem quod bonum est,
nostra ualet imbecillitas.
Animum autem ita ut exposuimus institutum atque compositum quę commoda sequantur quis
Elia deprecante ne plueret,
suspensus fuit cęli humor |
per annos tres cum dimidio.
Quo rursum ut plueret orante |
cęlum dedit pluuiam et terra fructum.
Idem in Sarepta uiduę pauperculę nihil habenti,
farinę olei-que copiam non largitione sed oratione contulit |
filium-que eius mortuum ad uitam reuocauit.
quid adhuc?
fluminis cursum stare fecit,
donec diuisis aquis ad ulteriorem ripam per siccum transiret.
hominum turbam uiginti panibus satiauit.
Leprosum Naman sanum fecit.
qui facit iustitiam ex ipso natus est.
Idem in Euangelio:
argentea.
Ad quos propheta:
decipere est conatus .
Hic inquit accipiet benedictionem a Domino |
et misericordiam a Deo salutari suo.
Non enim ex operibus iustitię quę fecimus
nos (ait Apostolus) sed secundum misericordiam suam saluos nos fecit.
Iustitia quidem idoneos reddit ad promerendam gratiam,
sed profecto nisi Christi Domini merita accessissent,
beatitudinis donum accipere |
nemo dignus esset.
Vnde et in psalmo est dictum:
Iustus quia in omnibus se submittit,
a Domino sublimatur,
iuxta illud Ecclesiastici:
cumulandis-que laborat semper,
pilos habere dicitur qui sunt superflua corporis.
cicatrix autem alba delectationem in acquirendo indicat,
ruffa ardorem in concupiscendo.
Fornicatio
Quartum leprę genus dicitur |
caro et cutis igne adusta et sanata,
sed et ipsa cicatricem habens albam siue ruffam
reliqua cute humiliorem,
pilorum colore mutato |
atque in cicatricis cute lepra excrescente.
Quid est lepra ista |
nisi libidinis igne succensa appetitio?
quę tunc quidem
cute lepra excrescente.
Quid est lepra ista |
nisi libidinis igne succensa appetitio?
quę tunc quidem sanatur,
quando uel explet legitimo matrimonio auiditatem |
uel coercet excolendę castitatis gratia.
Sed si pristinę uoluptatis recordatio labefacere ac mutare coeperit
propositum |
nec iam meretricari erubuerimus,
cicatrix suscepit inęqualitatem cutis et coloris pilorum-que mutationem.
Conuersa est enim in candorem carnalis delectationis |
et in
cicatrix suscepit inęqualitatem cutis et coloris pilorum-que mutationem.
Conuersa est enim in candorem carnalis delectationis |
et in rubedinem inflammatę auiditatis |
et in lepram excrescentem.
eo quod frequenti usu non satiatur turpis libido sed magis accenditur.
Gula
Quintum genus lepra capitis est et barbę in
uiro uel muliere.
cum locus humilior fuerit reliqua carne |
et capillus flauus solito-que subtilior |
Lepra inquit capitis et
sunt.
non inepte igitur lepram hanc ad crapulę uitium referemus.
Quoties per ingluuiem impotes rationis facti fuerimus et iam nec
lingua suum implere officium ualuerit,
capitis ac barbę lepra erit.
Non capitis et barbę Aaron,
in quibus est benedictionis diuine unguentum,
sed capitis et barbę eorum quibus manna fastidio est |
et Aegyptię carnes uoluptati.
Capillus autem flauus,
qui meretricibus conuenit,
gulosorum impudentiam designat.
quorum temeritati nihil obstat,
quin semper obscoenum ac turpe aliquid dicant aut faciant.
Tunc uero extenuatur
deforme sit,
utpote capillorum ornamento uacuum,
innuit nobis |
nihil esse honesto uiro indecentius |
quam inanis ac superba suimet iactatio.
Ira
Septima uero ac suprema istarum,
quę in Leuitico simul tractantur lepra |
non hominis esse dicitur sed uestimenti.
Vestis linea inquit siue lanea,
quę lepram habuerit in stamine atque subtegmine |
aut certe pellis uel quicquid ex pelle confectum est,
si alba uel ruffa macula fuerit,
infecta lepra reputabitur.
Demus hanc (si libet) quod reliquum est,
iracundię uitio.
confectum est,
si alba uel ruffa macula fuerit,
infecta lepra reputabitur.
Demus hanc (si libet) quod reliquum est,
iracundię uitio.
Cum enim nulla animi passio ita hominem infatuat atque dementat ut
iracundia,
merito lepra ista non hominis est,
sed vestis.
hoc est eius qui nihil in se hominis habet pręter figuram.
qui-que uestimentum hominis dici potius debet quam homo.
Qui cito irascitur,
leuis est ut linum,
qui cito placatur,
mollis ut lana.
qui immaniter furit,
uestis ex pelle
color albus ac ruffus leprę tribuitur,
quęri potest,
quomodo albedo peccato conueniat,
cum pręsertim Ecclesia in Canticis nigram se prius fuisse fateatur
cum erraret,
deinde formosam,
cum credens Christo sponso iuncta esset.
qua ratione igitur lepra candida est uel ruffa?
Sed quia uel tegimus peccata uel ostentamus,
ideo arbitror lepram candidam hypocritarum sepulchris similium dealbatis.
Color ruffus
Ruffam uero lepram illos habere,
qui manifesto et sub multorum conspectu erubescenda committere non uerentur.
Denique
ualliculas pallore siue rubore deformes humiliores-que superficie reliqua.
Domus ista Ecclesia Christi est.
hęc maculas patitur dum hęreticorum fallacibus argumentis impugnatur.
pallor et rubor in maculis est.
quia hi quidem fidelibus inuidendo liuent |
atque irascendo inflammantur |
sed ueritate uicti eisdem tandem cedunt.
atque ita reliquis orthodoxis inferiores inueniuntur.
Recte itaque sacerdos lapides in quibus orta est lepra,
errui ac proiici iubet |
et parietes radi,
ut omni prorsus ablata errorum spurcicia nec maculam habeat Christi
sponsa |
nec rugam.
Quędam peccata ita leuia sunt ac minuta,
ut his carere omnino non possimus.
et quia ueniam facile impetrent,
a nonnulis uenialia nuncupantur.
Hęc quidem a regno Dei non excludunt,
aditum tamen ad illud tandiu impediunt,
donec expientur.
Nihil enim inquinatum illuc intrabit.
Sed nunc de illis duntaxat nobis erit sermo,
quę mortifera sunt |
quę-que uitari et debent quidem et possunt.
aut si commissa fuerint,
poenitentię doloribus extenuari purgari-que.
alioquin ad ęternum interitum compellent non poenitentem,
tanto acrius puniendum,
quanto delinquendo
quę perniciosa sunt,
aliud alio execrabilius iudicatur |
ac proinde maiore dignum supplicio poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum excesserit,
mortiferum erit.
ideo in Scripturis dicitur peccatum ad mortem;
non ad mortem hanc omnibus communem,
sed ad illam quę propria damnatorum est.
quę utique illos quos inuadit,
non perimit,
sed quo nihil est tetrius,
nunquam morituros ęternis cruciatibus torquet |
dolore-que afficit omni morte magis expauescendo.
(!)
poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum excesserit,
mortiferum erit.
ideo in Scripturis dicitur peccatum ad mortem;
non ad mortem hanc omnibus communem,
sed ad illam quę propria damnatorum est.
quę utique illos quos inuadit,
non perimit,
sed quo nihil est tetrius,
nunquam morituros ęternis cruciatibus torquet |
dolore-que afficit omni morte magis expauescendo.
(!)
Porro ex hac delictorum specie illud maximum esse creditur,
quod blasphemia in Spiritum
in Spiritum Sanctum in Euangelio nominatur.
Huius criminis a Domino Saluatore coarguti sunt Iudei,
cum dixissent |
eum in Belzebub, non in Dei uirtute eiicere demonia.
Patet ergo peccatum in Spiritum Sanctum tunc perpetrari,
cum quis Dei opera aliis tribuit,
non errore deceptus,
sed inuidię stimulis actus,
ut Dei laudem sua procacitate obscuret.
condonatur.
Siquis uero aperte opera Dei intelligens uirtutem calumniatur,
dum religioni nostrę inuidet,
et quę per Spiritum Sanctum facta sunt,
impie ad diaboli potestatem refert,
huius culpa irremissibilis esse decernitur.
Non quia poenitentibus aliquid non remittatur,
sed quod sic peccanti ad poenitentiam conuertendi se facultas
denegatur,
ueluti indigno Dei gratia qui sciens ac prudens Deo ausus sit
aduersari |
et iam cognitam sibi ueritatem linguę
petulantia polluere |
tanto-que se sacrilegio sponte astringi.
Illos
quoque bonum fecerit,
quis eum ex bono malum reddidit |
nisi uoluntas mala de libero procedens arbitrio?
Itaque idem ipse,
qui ex Deo bonus erat,
ex se factus est malus.
Integrum illi fuit |
naturam bonam,
sicut a Deo acceperat,
ita et conseruare,
sed noluit |
neque curauit.
Voluntate igitur non natura mali efficimur,
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere
cum peccamus.
Et quia peccando naturam ipsam lędimus,
naturę quoque conditorem Deum simul offendimus.
Ideo-que peccantibus mala omnia non immerito accidere confitemur.
quemadmodum e contrario iustis et innocentibus |
et non suam sed Dei sequentibus uoluntatem bona omnia euenire.
Cur autem iustis quandoque male |
et iniustis bene?
hoc certe minime uidebitur mirum,
si rerum exitum,
qualis utrorumque futurus sit spectabimus.
Iustis
luxurię illis materia est |
intemperantię-que dissolutioris.
Tanto itaque maius merebuntur supplicium,
quanto in pręsentibus uiuendo deliciis uidentur sibi esse feliciores.
Male quidem Lazaro pauperi erat,
bene diuiti epuloni,
sed cito et malum illius in bonum commutatum fuit ęternum |
et huius bonum in ęternum malum.
Debemus ergo etiam malum hoc quod bonis in uita accidere solet,
non malum sed bonum iudicare.
et bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed
Male quidem Lazaro pauperi erat,
bene diuiti epuloni,
sed cito et malum illius in bonum commutatum fuit ęternum |
et huius bonum in ęternum malum.
Debemus ergo etiam malum hoc quod bonis in uita accidere solet,
non malum sed bonum iudicare.
et bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed malum potius arbitrari.
Quam uere recte-que ista dicantur,
satis perspicue diuersus eorum finis probat.
Soluta tandem quęstione,
quę quidem seipsam aperit non
sed cito et malum illius in bonum commutatum fuit ęternum |
et huius bonum in ęternum malum.
Debemus ergo etiam malum hoc quod bonis in uita accidere solet,
non malum sed bonum iudicare.
et bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed malum potius arbitrari.
Quam uere recte-que ista dicantur,
satis perspicue diuersus eorum finis probat.
Soluta tandem quęstione,
quę quidem seipsam aperit non temporalia consyderantibus sed ęterna,
consequens est,
ut peccatum
bonum illud quod malis blanditur,
non bonum sed malum potius arbitrari.
Quam uere recte-que ista dicantur,
satis perspicue diuersus eorum finis probat.
Soluta tandem quęstione,
quę quidem seipsam aperit non temporalia consyderantibus sed ęterna,
consequens est,
ut peccatum ipsum eo magis uitandum sit,
quo illa etiam quę bona uidentur,
in summam conuertat perniciem |
ultimum-que malorum.
Et si hoc de rebus quę uulgo bonę putantur contingat,
alii bonus erit ?
Peccator plerunque instabilis est.
nunc hoc nunc illud aggreditur;
quod placebat displicet,
quod displicebat placet.
nihil in illo potest esse firmitatis,
quoniam non supra petram ędificat,
sed super harenam,
et arundo est uento agitata.
Hoc psalmistę crede dicenti:
Spiritus loquitur:
diues et locupletatus et nullius egens |
et tamen dicitur ei:
|
et tamen dicitur ei:
Stultus populus meus me non cognouit |
filii insipientes sunt et uecordes;
sapientes sunt ut faciant mala,
bene autem facere nescierunt.
Versuti quippe et callidi homines,
cum aliquid dolose fecerint,
sapere sibi uidentur.
sed mundi huius sapientia stulticia est apud Deum.
Vere autem sapiens est,
qui innocentiam seruat,
ut ei placeat,
a quo ut saperet accepit.
Ex omnibus tamen malis quę in se habet peccatum,
hoc teterrimum est,
quod nos a Deo separet,
occidit animam suam.
et:
dicens:
Delictorum enim ultor Deus non semper statim punit.
peccantis autem poenitentiam ideo diu expectat,
ut si aberit correctio,
minus excusabilis fiat pertinacia.
Cęterum, dum cęlestis arbiter a flagello quiescit,
non remittit iram sed colligit,
ut totam uno impetu effundat |
et plectendi tarditatem grauitate compenset.
Interim ad peccandum alios corporis prouocat uoluptas,
alios honorum stimulat ambitio,
alios multa habendi auiditas urget.
Ab his tribus tantum
in tentationem et laqueum diaboli et desyderia multa inutilia et nociua,
quę mergunt homines in interitum et perditionem.
Nec dictorum Christi Domini obliuiscaris:
autem malos proferens fructus esse desinet.
ut iam uiuere Deo discant obedire-que spiritui,
serui eius facti,
cuius antea domini fuerant.
Tunc in Euangelio quinque talenta nobis a Domino credita alia quinque
superlucrabuntur,
duplicato quęstu spiritalium negociatione actionum.
Tunc quinque uirgines non iam fatuę,
sed prudentes comparato misericordię oleo |
accensis-que lampadibus charitatis,
occurrentes cęlesti sponso intrabunt cum eo ad nuptias ęternę celebritatis.
Tunc denique dicetur nobis:
qui uident quę uos uidetis.
multi prophetę et reges uoluerunt uidere quę uos uidetis,
et non uiderunt,
et audire quę auditis et non audierunt.
Relinquamus igitur cum uitiis terrenas uanitates |
et non lacte sicut paruuli,
sed sicut perfecti solido cibo utamur,
exercitatos (ut Apostolus ait) sensus habentes ad discretionem boni ac
mali.
Hoc est in bonis operibus quotidie se exercendo,
mala autem fugiendo |
eorum-que cupidini semper nobis aduersanti repugnando.
non auditis,
quia ex Deo non estis.
Aperi aures sapientię et scientię salutari,
et in ea delectare,
ut proficias magis.
Interesse prędicationibus ac sacris ecclesię lectionibus stude,
nec solum auscultes quę dicuntur,
sed etiam memoriter teneas.
Non absque mysterio est dictum:
uiro consyderanti uultum natiuitatis suę in speculo.
Consyderauit enim se et abiit,
et statim oblitus est qualis fuerit |
qui autem perspexerit in lege perfectę libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit.
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic enim dicere licebit:
in lege perfectę libertatis |
et permanserit in ea,
non auditor obliuiosus factus,
sed factor operis,
hic beatus in facto suo erit.
Bonum ergo auditorem |
non audiendi attentio,
sed agendi probat solicitudo,
postquam quę agenda sibi sint ut Deo placeat,
didicerit.
Huic enim dicere licebit:
hominis ista auris est,
quam Dominus aperit,
ut uerba uitę in cor eius infundat,
quem diligit.
Sunt tamen nonnulli usque adeo peruersi,
ut ne exteriorem quidem corporis aurem pręceptis diuinis prębere
uolunt ,
sed seculi uanitatibus dediti |
et temporalibus immersi negociis |
ita uiuunt,
quasi qui post pręsentem uitam nihil futurum expectent.
Hi si qua tandem sęuientis fortunę molestia compulsi Deo supplicant non exaudiuntur.
Neque enim
immersi negociis |
ita uiuunt,
quasi qui post pręsentem uitam nihil futurum expectent.
Hi si qua tandem sęuientis fortunę molestia compulsi Deo supplicant non exaudiuntur.
Neque enim liberari de peccato,
sed de calamitate desyderant.
Ait ergo Scriptura:
et nouissima eius prioribus peiora fiant.
Aduersum tales uociferatur Hieremias et ait:
naribus gratissimum suauissimum-que esse creditur,
prę illo nauseam putabit.
In cęlo enim,
quo ille properat,
non est Engadi uicus balsami ferax,
non Sabea regio thuris abundans,
non preciosorum unguentorum mater Arabia,
sed quod his longe redolentius ac suauius habetur |
diuinę pręsentię indicibile odoramentum |
et cunctis animę sensibus nunquam defutura dulcedo,
Apostolo dicente:
nostrę solicitus Dominus de Euangelio clamat:
Alios herbis crudis radicibus-que contentos fuisse.
Alios uero per biduum,
per triduum,
per dies plures nihil degustasse.
Non hoc dico ut cibis ac potu a Deo creatis uti nefas putem,
sed ut eos qui carnibus etiam uino-que uictitant,
ab ingluuie mortifera compescam.
Vescere igitur alimentis ab Ecclesia non interdictis uinum-que dilutum bibe,
non tamen ad uoluptatem,
sed ad corporis necessariam sustentationem.
Vtere,
dico ut cibis ac potu a Deo creatis uti nefas putem,
sed ut eos qui carnibus etiam uino-que uictitant,
ab ingluuie mortifera compescam.
Vescere igitur alimentis ab Ecclesia non interdictis uinum-que dilutum bibe,
non tamen ad uoluptatem,
sed ad corporis necessariam sustentationem.
Vtere, inquam, uictu,
quo isti qui tecum in monasterio sunt utuntur.
cum abstinent abstine,
cum ieiunant ieiuna |
et semper ad memoriam reuoca |
ideo te monachalem uitam elegisse,
ut Deo famuleris,
non ut uentri seruias.
quoque crebra contrectatio animum ad auaritiam stimulat.
Quamcunque enim rem tangere delectat,
eius largius copiosius-que potiundę auiditas crescit.
Denique modis omnibus contende,
ut easdem manus tuas cum precibus puras ad cęlum tollas.
Ita enim facilius quod postulaueris impetrabis.
Et quoniam hic de quo loquimur tangendi sensus non solum ad manus
pertinet,
sed etiam ad reliquum hominis corpus,
cuncta corporis tui membra Deo autori suo
seruiant,
Deo in omnibus obsequantur,
nihil agant in quo ille offenditur,
nihil committant in quo proximi scandalizantur.
In omni
domat,
ignauiam expellit,
dicta facta cogitata-que rationis finibus concludit.
Nihil turpe fieri patitur,
uoluptatibus imperat ne modum excedant.
dolori succumbere uetat,
in omnibus recti honesti-que rationem constare iubet.
non sinit extolli prosperis |
neque deiici aduersis,
sed in utraque fortuna constantem animum esse iubet.
Ne itaque sensuum tuorum perturbationibus cedas temperantia efficiet |
et ad illa quę memorauimus,
comparanda remedia te diriget.
quibus tu usus abiges abs te ocium et desidiam,
habetur,
diceret:
minime negliget et manus circumcidere suas,
ne malum operentur,
pedes ne illo ubi peccandi periculum imminet currant,
oculos nequid quod nefas est concupiscere spectent,
palatum ne ebrietati ganeę-que seruiat,
olfactum ne unguentorum odore delectetur,
sed uirtutum.
Qui se ita ut dicimus circumciderit,
circumcisione
principatum tenet illibata uirginitas.
Nam uirginem esse supra usum naturę est,
et angelicum magis quam humanum.
Ideo-que et in Lege honorata est uirginitas et in Euangelio |
sed in euangelio magis.
Ideo-que et in Lege honorata est uirginitas et in Euangelio |
sed in euangelio magis.
quod acceperat conceptus.
Ad nostra ueniamus.
ICXC
Ipse Dei filius Christus uirginem matrem sibi elegit,
uirgo ipse permansit,
uirginum sponsus dici uoluit.
sed neque baptizari nisi a uirgine sibi placuit |
neque matrem cum ab ea decederet nisi discipulo uirgini commendare.
Hęc autem omnia,
ut quam Deo grata esset uirginitas doceret.
cuius conseruandę matrem
Fidelissimorum enim seruorum est |
semper id maxime conari,
quod domino suo maxime gratum fore animaduertunt .
Itaque non solum attendunt quod ipse imperet,
sed etiam pręter imperium quod ipsum delectet.
Quamobrem plurimi sanctorum uirginitatem suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
beatitudinis
ingressis foris remanserunt,
quia nihil aliud muneris habebant,
quod Sponso offerrent,
pręter nudam uirginitatem adminiculis-que necessariis carentem.
Castitatis quidem professio inter perfectionis opera merito censetur.
sed sicut poma antequam maturescant decidunt |
et folia rami-que siccantur,
cum trunco,
cui tota arbor innititur,
deesse coeperit humor,
ita quęuis perfectio
(si modo perfectio dici debeat,
ubi multa deficiunt)
suo fraudabitur fructu,
nisi mandatorum obseruatione foueatur.
igitur illa uirginitas,
illa castitas,
illa paupertas,
illa senioribus exhibita obedientia,
quę cum earum uirtutum comitatu quę iussę sunt,
cęlesti sponso poterit occurrere.
Felix, inquam, illa uirgo,
quę non sola pudicicię laude contenta,
sed etiam omnibus necessariis monilibus ornata sponsi sui
pręstolabitur aduentum.
De castitate uiduali.
Caput
nequibat,
dum marito seruiret.
Dei sunt cogitare |
quam illa quę mundi?
et quomodo Deo placeas quęrere |
quam quomodo placeas uxori?
Nemo tamen credat damnari matrimonia,
dum his meliora proponuntur.
Non enim peccant qui legitime coniunguntur,
sed tamen illi qui ideo coniungi nolunt,
ut liberius atque syncerius Deo seruiant,
beati esse dicuntur.
Mulier inquit alligata est legi quanto tempore uir eius uiuit.
quod si dormierit uir eius,
liberata est a lege |
cui uult nubat,
tamen in Domino.
Beatior autem erit,
si sic
quę in deliciis est,
uiuens mortua est.
Illas ergo quę delicias mundi,
ut Christum lucrifacerent spreuerunt,
et reuereri |
et si indiguerint,
Ecclesię alimentis mandat sustentari.
Honor enim in Scripturis non solum reuerentiam,
sed etiam liberalitatem elemosinam-que designat.
ut in Prouerbiis:
sunt post Sathanam.
Quare illas nubere uult aperte declarat,
ne uidelicet castitatem uouendo irritum faciant promissum,
ne post Sathanam abeant |
et ad illicitos amplexus conuersę diabolo nubant.
Tolle incontinentiam istam |
et non dicet:
Volo iuniores nubere ,
sed quemadmodum superius dixit:
Beatiores erunt,
si sic permanserint secundum consilium meum.
hoc est,
si in proposito perdurarint castitatis |
et uerę uiduitatis officiis functę fuerint.
Quod ibi etiam et quidem manifestius asseuerat,
ubi ait:
nuptias |
quam illicitis ardere amplexibus.
Patet ergo Apostoli esse sententiam |
Illis uiduis quę se continere nequeunt,
magis expedire ut nubant |
quam ut per incontinentiam pereant.
Illis uero quę Deo magis quam hominibus placere cupiunt,
optimum esse non nubere,
sed in castitate perseuerare.
Porro quod hic foeminis pręcipitur,
uiros quoque respicit,
qui castitatem pręferunt matrimonio,
sexagesimum fructum tricesimo,
et Domini cultum uxorię seruituti.
quibus a Saluatore dicitur:
Lumbi ad generandi rationem pertinent.
quos pręcingere quid aliud nisi castitati studere est?
Hoc quidem pręcipuis,
hoc electis Dei Christi-que discipulis iniungitur,
non uulgaribus,
non terrena temporalia-que appetentibus,
sed ad cęlestem gloriam aspirantibus et ęternam.
Helias. Ioannes Baptista
Vnde Eliam prophetam et Ioannem Baptistam zona cinxerat pellicea,
quę significabat in carne mortificatos |
nulli-que obscoenę cupidini
castitatis constrictis contemnimus illecebras carnis |
et coniugii iugo expediti in illorum concedimus libertatem eunuchorum,
qui se pro cęleste regnum castrauerunt.
Quę profecto uirtus quoniam uulgari uita eminentior est,
non imperatur sed suadetur,
dicente Domino:
tuum et annos tuos crudeli.
Pręsentem uoluptatem cum futura poena compara,
et probabis consilium hoc quod offertur.
Cito transit quod delectat,
nullo fine concluditur quod cruciat.
Sed fortasse cauillaberis et dices |
non tibi accessum interdici aliarum pręterquam meretricum.
At in iis quoque quę pudiciciam honestatem-que prę se ferunt,
blanda uox,
mollis gestus,
benignus aspectus,
uenusta forma |
et totius corporis
prę se ferunt,
blanda uox,
mollis gestus,
benignus aspectus,
uenusta forma |
et totius corporis tegumentorum non inelegans cultus |
nonne impudicicię incitamenta sunt?
Ipsa quidem mulier casta et continens est,
sed si multa quę in illa conspicis,
ad turpes cogitatus prouocant,
quomodo tutum te putabis,
si ei adhęseris?
non minus quam regno nobilis erat |
Hanc se lauantem tantum uidit et captus est |
exarsit in concupiscentiam |
opere-que impleuit quod concupierat.
Nunquid tu illo sanctior,
ut tales foeminas non solum intueri,
sed etiam cum iisdem colloqui,
cum iisdem considere et commorari |
et fortasse ridentibus arridere non timeas?
Ad hęc memento quod idem periculum ueriti plerique fideles et paternam
domum ne inter mulieres uersarentur derelinquunt |
et
rupes et siluas,
nihil audiunt nisi rugitum ferarum et auium cantum et sibila serpentum.
tu te autem periculo liberum fore arbitraris quotidie inter foeminas conuersando,
illas intuendo,
de illis fabulas audiendo |
te-que ultro illarum aspectibus offerendo |
neque consortia uitando,
sed nunc uocatus nunc inuocatus domos cubicula-que illarum adeundo?
Non est istud crede mihi seruare castitatem sed prostituere,
non spiritui seruire sed carni.
cum scriptum sit:
fore arbitraris quotidie inter foeminas conuersando,
illas intuendo,
de illis fabulas audiendo |
te-que ultro illarum aspectibus offerendo |
neque consortia uitando,
sed nunc uocatus nunc inuocatus domos cubicula-que illarum adeundo?
Non est istud crede mihi seruare castitatem sed prostituere,
non spiritui seruire sed carni.
cum scriptum sit:
conuersando,
illas intuendo,
de illis fabulas audiendo |
te-que ultro illarum aspectibus offerendo |
neque consortia uitando,
sed nunc uocatus nunc inuocatus domos cubicula-que illarum adeundo?
Non est istud crede mihi seruare castitatem sed prostituere,
non spiritui seruire sed carni.
cum scriptum sit:
res exegerit,
tales testes arbitri-que adhibeantur,
quibus coram pudor erit uel loqui quod turpe sit,
uel quod non liceat facere.
Secreta enim colloquia tametsi crimine caruerint,
criminis tamen suspicione non carebunt.
Debemus autem prouidere bona non solum coram Deo,
sed etiam ut Apostolus ait |
coram hominibus.
Cuius munda est conscientia,
non prębeat alteri infamandi occasionem,
ne in fratrem peccet.
De remediis aduersus tentamenta libidinis.
Caput V
sunt,
ad nostram doctrinam scripta sunt.
Frustra autem scripta essent,
nisi etiam legenda omnibus proponerentur.
Nunc locus postulat,
ut de matrimonio aliquid in medium proferamus,
nequis culpam putet uxorem ducere.
cum etiam coniugatorum uirtus sit:
pudiciciam colere,
liberos bonis artibus instruere,
non uoluptatis gratia sed generandi affectu copulari,
nihil dicere aut facere,
quod ex ipsis natos non deceat imitari.
Quando quidem paruulorum simplicitas nullius operis est magis emula |
quam quod a parentibus uiderit factitari.
Discant igitur coniugati quid
alio melius atque perfectius.
Tunc autem primum nuptię ab eo constitutę sunt,
cum masculum creasset et foeminam |
benedicens-que ipsis dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
quemadmodum benedictio pręscripsit diuina.
Et cum ita sit audeo dicere:
Scortator non maritus est,
quem magis coire quam generare delectat |
et mulier ipsa scortum non uxor,
quę libidine
sit copula oportet,
ut nec ipse aliam sponsam |
nec ipsa alium desyderet sponsum.
et suspicionem etiam caueant minus fidi inter se amoris pacti-que uiolati.
Neque enim coram Hymeneo uel Thalassio inter se pepigere,
ut uana solebat gentilitas,
sed ut decet fideles,
Deo uero inuocato Christo-que teste et Ecclesia.
Nihil magis ratum esse debet |
quam quod his accitis ac pręsentibus pie iuste-que fuerit promissum.
Deinde idem Apostolus paucis uerbis multa complexus:
Talia si intercesserint,
exolui ab his quod debetur manifestum est.
Oportet autem in eo quidem reddi debitum:
ne alteri generationis operam exigenti alter deneget.
sequitur enim:
Mulier sui corporis potestatem non habet,
sed uir.
similiter autem et uir sui corporis potestatem non habet sed
mulier.
Hinc ait:
Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus ut uacetis orationi.
Quare hoc,
nisi ne forte illius qui
intercesserint,
exolui ab his quod debetur manifestum est.
Oportet autem in eo quidem reddi debitum:
ne alteri generationis operam exigenti alter deneget.
sequitur enim:
Mulier sui corporis potestatem non habet,
sed uir.
similiter autem et uir sui corporis potestatem non habet sed
mulier.
Hinc ait:
Nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus ut uacetis orationi.
Quare hoc,
nisi ne forte illius qui consentire noluerit,
concupiscentia periclitetur |
et dum licito
|
et dum licito coitu nequit uti,
ad illicita desyderia declinet?
Quamobrem post continentię quoque consensum hortatur,
ut iterum in idipsum reuertantur,
atque addit:
Ne tentet uos Sathanas propter incontinentiam uestram .
Sed quod suadet metuens,
ne uolens iubere uideatur ait:
Hoc autem dico secundum indulgentiam non secundum imperium.
uolo autem uos omnes homines esse sicut
meipsum ,
id est cęlibes,
continentes,
castos |
et a seruitute
|
et a seruitute coniugalis necessitatis prorsus alienos.
Atque ita aliud est quod indulget propter incontinentiam,
aliud quod uult propter uitę perfectionem.
Vt ergo fornicationem fugias,
utere coniuge.
sed si ambo ducimini studio pręstantioris uirtutis,
utere castitate.
Alterum enim carni seruire est,
alterum spiritui.
et qui in carne seminat,
de carne et metet corruptionem;
qui uero seminat in spiritu,
de spiritu metet
II
fuerit etiam uiri partes agat in domo,
si ille minus integrę mentis erit.
reuerentiam tamen exhibeat ut maiori |
et sic omnia faciat,
quasi ille imperarit.
Susanna
Sit pudica ut Susanna,
quę coniugii fide seruata malebat mori |
quam amissa uiuere.
sed tam sanctum foeminę propositum cum nosset Dominus,
et ab accusatorum infamia purgatam |
et a mortis periculo liberam reddidit.
Anna
Sit patiens et humilis ut Anna Helcanę coniunx |
quę cum sterilitatis exprobrationem ęquo animo tulisset,
mater esse
prima 3
5107. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5108. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et in ipsarum immodicos ornatus inueherer (sunt enim quę totum censum insuunt in uestibus, inserunt in monilibus, gestant in digitis | et ut carnem suam diuitent | maritos egere cogunt) sed si Domini apostolica-que pręcepta, quę sępe in ecclesiis prędicari audiunt non obseruant, et me quidem clamantem irridebunt. Satius est igitur attoniti oris silentio intemperantiam earum incusare | quam uerborum increpatione frustra uelle corrigere. His autem quas interior
5109. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] prędicari audiunt non obseruant, et me quidem clamantem irridebunt. Satius est igitur attoniti oris silentio intemperantiam earum incusare | quam uerborum increpatione frustra uelle corrigere. His autem quas interior magis quam exterior cultus iuuat, satis erit | non me, sed quorum dicta in medium proposui | audire. De conivge diligenda temporeqve continendi. Caput VIII Quod autem uiros respicit, uidelicet non oportere contemni uxores, dictum est
5110. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] dicta in medium proposui |
audire.
De conivge diligenda temporeqve continendi.
Caput VIII
Quod autem uiros respicit,
uidelicet non oportere contemni uxores,
dictum est supra.
sed ut euidentius ea res constet,
dicemus nunc qualiter ipsa uxor diligenda sit,
deinde etiam continendi tempora indicabimus.
Paulus apostolus |
5111. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Videant igitur uir et mulier ne coitus desyderio uicti menstruorum tempore congrediantur,
ne plus molestię accipiant ex natorum foeditate |
quam ex concubitu uoluptatis.
Sed neque illo die coeant,
quo rem diuinam facturi sunt.
Tunc enim facilius quod poposcerint impetrabunt,
cum casti puri-que ad supplicandum Deo processerint.
Hoc sane pręcipit Apostolus dicens:
Quid autem sanctius illo pane qui de cęlo descendit?
Quod ergo pręcessit in figura,
obseruetur in ueritate,
et hoc quidem ex consensu.
ut enim se contineant coniugati,
non alterius arbitrii est,
sed amborum.
De conivge eligenda.
Caput IX
Vt autem concorditer ac sine quęrela procedant nuptię,
par conditio quęrenda erit in coniuge generis atque fortunę.
Iurgiorum causa
erit in coniuge generis atque fortunę.
Iurgiorum causa esse consueuit disparilitas.
Iccirco uir nobiliorem se aut opulentiorem non ducat,
ne pro uxore patiatur dominam.
Mulier quoque plebeia et uulgaris parum-que dotata non nubat
pręstantiori,
ne forte non uxoris loco habeatur sed ancillę.
Quod si etiam inter ęquales frequenter incidunt contentiones et lites
et dissidia et simultates ,
quanto magis hoc timendum est,
ubi alter maiorum suorum iactet titulos,
ostentet stemmata,
copulandi,
ne forte dum coniugii iugum se subire credunt,
iugum subeant seruitutis.
et si bene recte-que sibi consultum uolunt,
audiant uersiculum illum a pueris in schola,
in foro,
in omnibus compitis uentilatum:
Si uoles apte nubere nube pari.
Sed neque nimis formosam ducendam esse aiunt |
nec nimis deformem,
ne uel hanc habeas despectam |
uel illam suspectam.
Ea ergo placeat,
cuius media inter istas erit species.
ut nec multos allicere |
nec
edvcatione familiaqve regenda.
Caput X
Post hęc optimos habere liberos gloria est parentum.
Patris igitur matris-que erit officium |
ex se genitos non ad luxum sed ad modestiam educare,
non blanditiis emollire,
sed castigationibus cohibere,
pie religiose-que institutere.
plectere si deliquerint.
laudare si bene obtemperanter-que se gesserint.
increpationibus minis uerberibus a uitio deterrere.
exhortationibus ad uirtutem promissis-que
Post hęc optimos habere liberos gloria est parentum.
Patris igitur matris-que erit officium |
ex se genitos non ad luxum sed ad modestiam educare,
non blanditiis emollire,
sed castigationibus cohibere,
pie religiose-que institutere.
plectere si deliquerint.
laudare si bene obtemperanter-que se gesserint.
increpationibus minis uerberibus a uitio deterrere.
exhortationibus ad uirtutem promissis-que accendere.
exempla uitę alienę,
alia quę
integritatis industrię-que dominorum.
Super omnia autem omnes domestici,
siue liberi sint siue serui,
doceantur Deum timere,
proximum diligere,
neminem odisse,
nulli nocere,
bene omnibus optare |
et cui possunt benefacere,
iniurię non meminisse,
sed pro malo bonum reddere.
Magni profecto meriti apud Deum erit |
talem se in educandis liberis regenda-que familia exhibuisse,
sicut e contrario pręcipuę indignationis atque odii neglexisse |
et patris uel matris familias personam gerendo
suorum.
Continentium secundum esse censeo,
qui carnem suam terunt mola ieiunii,
uigiliarum,
precum honesti-que laboris,
subdentes eam spiritui,
ut panes mundi efficiantur Deo offerendi.
Sed ut noscamus quantum hi a uirginitatis gradu distent,
sub sexu minus nobili proferuntur,
dum dicitur: duę molentes |
nec tamen ideo coniugatis inferiores,
quanuis non duo sed duę de illis dictum sit.
Quia uirginum quidem et continentium inter se
eam spiritui,
ut panes mundi efficiantur Deo offerendi.
Sed ut noscamus quantum hi a uirginitatis gradu distent,
sub sexu minus nobili proferuntur,
dum dicitur: duę molentes |
nec tamen ideo coniugatis inferiores,
quanuis non duo sed duę de illis dictum sit.
Quia uirginum quidem et continentium inter se habilis congrua-que comparatio est.
Coniugati autem non his conferuntur,
sed incontinentibus potius,
iuxta apostolicum illud:
Melius est nubere quam uri.
Nubere
proferuntur,
dum dicitur: duę molentes |
nec tamen ideo coniugatis inferiores,
quanuis non duo sed duę de illis dictum sit.
Quia uirginum quidem et continentium inter se habilis congrua-que comparatio est.
Coniugati autem non his conferuntur,
sed incontinentibus potius,
iuxta apostolicum illud:
Melius est nubere quam uri.
Nubere itaque bonum est,
quia uri et ad illicitos ardere amplexus malum est.
Duo igitur in lecto uno sunt qui matrimonio
Aliorum inopię tua succurrat opulentia,
ut obedias Deo.
Et licet iuxta alium euangelistam dictum sit:
Neque enim mutuandus est gladius irato |
neque clauis furi |
neque equus latroni |
neque nauis piratę |
neque pecunia aleatori |
neque musicum instrumentum impudico amatori.
Mutuum ergo da non ei,
qui animo male aliquid agendi poscit,
sed qui petit,
quod et sibi prosit |
et nemini noceat.
Quod si nec a male postulantibus auerti uolueris,
admone ut a malis resipiscant |
et ad bonum conuertantur.
et hoc quidem magnum mutuum erit,
si te hortante corrigentur.
erit merces uestra multa,
et eritis filii Altissimi,
quia ipse benignus est super ingratos et malos.
Estote ergo misericordes,
sicut et Pater uester misericors est.
Mutuum istud elemosina est,
quę non ab eo restituitur qui accipit,
sed qui pręcepit.
qui dat pro modicis magna,
pro temporalibus sempiterna |
et eos regni cęlestis facit hęredes,
qui sui terreni patrimonii partem impendunt pauperibus.
Qui enim miseretur pauperis,
foenerat Deo.
pro modicis magna,
pro temporalibus sempiterna |
et eos regni cęlestis facit hęredes,
qui sui terreni patrimonii partem impendunt pauperibus.
Qui enim miseretur pauperis,
foenerat Deo.
Sed etiam qui miserendo mutuum dat |
nec aliquid pręterquam quod mutuatum est exigit,
miserationis quidem suę capiet mercedem,
maiorem tamen ille,
qui nihil ab homine repetit,
ut a Deo recipiat,
quod ab ipso promissum esse non ignorat.
qui miserendo mutuum dat |
nec aliquid pręterquam quod mutuatum est exigit,
miserationis quidem suę capiet mercedem,
maiorem tamen ille,
qui nihil ab homine repetit,
ut a Deo recipiat,
quod ab ipso promissum esse non ignorat.
Sed antequam elemosinarum rationem atque meritum demonstremus,
docebimus |
elemosinam aliam fructuosam esse,
aliam inutilem,
aliam uero reprobam et execrandam.
Fructuosa est de qua loquimur |
elemosina dicitur,
a miserando trahens uocabulum,
ut uere non simulate miserantium sit |
nec uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
Illa autem inutilis est elemosina,
qua non Dei sed hominum gloria quęritur,
quę scilicet non in occulto conscientię fit,
ut ei placeat qui uidet in occulto,
sed in publicum profertur,
ut uulgi potius captet plausum |
ac fauorem sibi conciliet spectatorum.
Ait autem
uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
Illa autem inutilis est elemosina,
qua non Dei sed hominum gloria quęritur,
quę scilicet non in occulto conscientię fit,
ut ei placeat qui uidet in occulto,
sed in publicum profertur,
ut uulgi potius captet plausum |
ac fauorem sibi conciliet spectatorum.
Ait autem Dominus:
Mat. 6
5129. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Deum laudent, unde uirtutis exercendę exemplum trahant. aut si illi non uiderint, satis tibi sit | elemosinam tuam neque angelos latuisse qui tibi congratulabuntur, neque Deum qui relaturus est pręmium. (!) Sed neque illorum utilis aut accepta erit apud Deum elemosina, qui cum peccata non deserant, ea redemptum iri se existimant. quasi uero porrecta stipe corrumpi possit Deus, ut scelera non puniat.
5130. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Peccata tua elemosinis redime | et iniquitates tuas miserationibus pauperum. hoc poenitentiam agere uolenti dicitur, non in flagitiis obdurato. Sicut aqua extinguit ignem, ita elemosina extinguit peccatum. Sed ut aqua extinguat ignem, non addas ligna, non suffles prunas oportet. alioquin crescente incendio consumetur humor uictus maioris flammę calore. Ita nisi peccare cessaueris, elemosinis redimi
5131. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Ita nisi peccare cessaueris,
elemosinis redimi non poteris.
Elemosina benignitatis est uirtus.
uirtutis autem nomine indigna esset,
si uitiis faueret,
si licentiam peccandi pręstaret.
Porro quia uirtus est,
non delinquentes adiuuat,
sed poenitentes emundat.
In Ecclesiastico est scriptum:
5132. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Deo facimus,
cur in cęteris parere recusamus?
in uno fideles,
in aliis infidi?
ille in Euangelio clamat:
Poenitentiam agite,
et appropinquabit regnum cęlorum.
et tu tibi appropinquaturum speras non agendo poenitentiam,
sed porrigendo elemosinam?
Dimitte iam tandem errorem istum,
ne tibi magis quam aliis credens
pereas .
et Iacobi apostoli sententię adhęrere incipe dicentis:
5133. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Auaritię ista liberalitas est et fraudis, non miserationis et beneficentię. Simon magus Hac Simon magus Spiritus Sancti donum emere uoluit, et non quam petebat gratiam, sed quam nolebat maledictionem recepit. Talem elemosinam captator senibus iamiam morituris impartit, dum hęres subscribi affectat. Talem corruptor simplici mulierculę largitur, ut ipsam
5134. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] elemosina est.
Paupertate grauatos cibo,
potu,
tegumentis,
tecto iuua.
his enim pręcipue indiget paupertas.
5135. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] duas tunicas,
det alteram non habenti.
5136. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] capitis sui periculo non fuit graue | centum ex prophetis, quos Iezabel impiissima persequebatur, neci subtrahere, in speluncis abscondere, cum-que fames esset, suis impensis pascere | et tibi molestum erit, si uni sancto aut alteri necessaria obtuleris? quę non illis oblata, sed sibi computat ipse qui facit sanctos, et pro elemosinis tam modicis ęterna se repensurum bona pollicetur? Cęterum etiam ecclesiis conferenda beneficia sunt. ut qui altari seruiunt, his utantur.
5137. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] a suo pręside Deo misericordiam consequerentur. Docuit hoc et Saluator noster | hominum multitudinem pascens in deserto, nolens dimittere ieiunos, ne deficiant in uia. Et certe non humanus sed ferinus est, qui multos perire patitur, cum multos potest sua ope liberare. In peregrinos etiam seruanda est humanitas | et cum enim mortalium una origo sit, unus Autor et Dominus omnium, nemo nobis extraneus
5138. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] specie latentem | pertransire-que uolentem ad suum diuertere hospitium coegerunt. Longe quidem illis dissimiles, qui ita submisse lente-que inuitant, ut appareat | optare se ne ueniant quos inuitarint. uelle-que uideri, sed non etiam esse hospitales. Hi uero qui peregrinum, ut apud ipsos maneret, coegisse dicuntur, cognoscere meruerunt Iesum | et caligine oculorum ac mentis detersa resurrectionem eius lęti uidere, quem lugebant crucifixum.
5139. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Aduenam non contristabis |
neque affliges eum.
et in Leuitico:
5140. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Non piguit illam quę mundi Dominum erat paritura, montana ascendere, cognatam adire, ęgrotanti assidere, quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur. Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit, nec te pudeat inferiores tua non solum ope, sed etiam pręsentia consolari. Captiuos quoque et in uinculis coniectos redimere, debitoribus ęs alienum condonare, iniuste oppressos tueri ac defendere pii atque liberalis hominis officium est.
5141. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Caput XIV Tantum tribuendum quantum pauperis indigentia postulat. Tantum uestium da ne algeat, ne nudus incedat. Tantum cibi ac potus imparti ne fame siti-que laboret. Non beneficium est plura donare, sed nequitię irritamentum. Vestis delicatior excitat arrogantiam. Victus abundantior nutrit luxuriam. Prospiciendum erit igitur ne copiosius tribuas | quam ad parsimoniam accipientis credideris esse satis. ne forte dum iuuare cupis
5142. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Prospiciendum erit igitur ne copiosius tribuas | quam ad parsimoniam accipientis credideris esse satis. ne forte dum iuuare cupis noceas. Medicorum industriam imitare: non porrigunt ęgroto quantum ipse expetit, sed quantum saluti eius recuperandę confert | quod-que profuturum censent impendunt, non quod noxium ęger poposcerit. Ita et tu quantum hominis egestas requirit | et quod honestę sustentationi sufficit uel non petenti prębe. Quicquid
5143. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sustentationi sufficit uel non petenti prębe. Quicquid ultra necessitatem est, quicquid obesse poterit, ne prębeas etiam si flagitarit. Quod si tibi grandis rerum suppetit copia, da multa sed multis. Nam si uni dederis, licet ille acceptis non male utatur, tu tamen unum diligere uideberis, alios odisse. Christus autem non pro uno mortuus est, sed pro omnibus. Eius munificentię eris emulator, cum plurimis benefeceris.
5144. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] etiam si flagitarit. Quod si tibi grandis rerum suppetit copia, da multa sed multis. Nam si uni dederis, licet ille acceptis non male utatur, tu tamen unum diligere uideberis, alios odisse. Christus autem non pro uno mortuus est, sed pro omnibus. Eius munificentię eris emulator, cum plurimis benefeceris. Late patens uirtus est charitas | non est contenta unius angustiis in quem beneficia conferat, sed erga omnes effundi gestit, cum omnes ęque diligat.
5145. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] alios odisse. Christus autem non pro uno mortuus est, sed pro omnibus. Eius munificentię eris emulator, cum plurimis benefeceris. Late patens uirtus est charitas | non est contenta unius angustiis in quem beneficia conferat, sed erga omnes effundi gestit, cum omnes ęque diligat. Quanquam illos magis respicit, quos magis miserabiles inopiosos-que uidet. Veruntamen si tibi quoque non ita ampla est res familiaris,
5146. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] consulens ait:
5147. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5148. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Pro filiis offerebat holocausta Iob dicens:
5149. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] eorum qui in pręlio ceciderant offerenda. Et, sancta inquit ac salubris est cogitatio | pro defunctis orare, ut a peccatis soluantur. Nunc quanta uis atque potestas elemosinę sit memoremus, non nostra pręsumptione usi, sed autoritate instructi diuina. nequis aliter sentientium cauillationi locus sit. Quis enim fidelium tam temerarius est, ut Scripturarum sententiam audeat impugnare?
5150. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] est oratio cum ieiunio et elemosina | magis quam thesauros auri recondere; quoniam elemosina a morte liberat, et ipsa est quę purgat peccata, et facit inuenire uitam ęternam. Times ne si dederis, ipse egeas? Sed dare elemosinam magis prodest | quam thesauros recondere. Times mori? sed elemosina a morte liberat. Times damnari? sed elemosina peccata purgat et uitam lucratur ęternam. Tot terribilium rerum metu hominem eximit elemosina | et
5151. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quoniam elemosina a morte liberat, et ipsa est quę purgat peccata, et facit inuenire uitam ęternam. Times ne si dederis, ipse egeas? Sed dare elemosinam magis prodest | quam thesauros recondere. Times mori? sed elemosina a morte liberat. Times damnari? sed elemosina peccata purgat et uitam lucratur ęternam. Tot terribilium rerum metu hominem eximit elemosina | et ad summam prouehit beatitudinem | tu tamen auarus cumulandis non distribuendis
5152. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quę purgat peccata, et facit inuenire uitam ęternam. Times ne si dederis, ipse egeas? Sed dare elemosinam magis prodest | quam thesauros recondere. Times mori? sed elemosina a morte liberat. Times damnari? sed elemosina peccata purgat et uitam lucratur ęternam. Tot terribilium rerum metu hominem eximit elemosina | et ad summam prouehit beatitudinem | tu tamen auarus cumulandis non distribuendis opibus inhias | ueluti de promisso dubius, de
5153. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tu tamen auarus cumulandis non distribuendis opibus inhias |
ueluti de promisso dubius,
de pollicitatione incertus.
cum multis aliis in locis Veritatis ipse sermo eadem asseueret et astruat.
Iam primum hominis in egenos benefici rem non minui sed augeri Salomon testatur in Prouerbiis dicens:
5154. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Iob Ditior factus est Iob post erumnam: duplicia recepit omnium, quę inuitus amiserat, quia partem eorum uolens distribuerat egenis. Sareptana Vidua Sareptana non partem sed totum quod habuit olei atque farinę protulit in medium, ut prophetam pasceret, ipsa cum unico filio fame peritura, si elemosina non plus meteret quam seminaret. Porro tantum hac liberalitate profecit, ut non deficeret ei oleum in lecytho nec in hydria farina, donec pluuiam
5155. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut illas acquiramus diuitias, quas nec tinea corrumpere | nec fur possit auferre. Pro quibus adipiscendis plerique certe spontaneam subeunt paupertatem. ut ostendant | nolle se omnino possidere opes perituras, sed illas quę perire nequeunt, in thesauris reconditas ęternitatis. His autem fruituros pauperum sustentatores nemo negare poterit, nisi qui Scripturarum repugnare uoluerit ueritati, malens
5156. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] | da si habes aquę frigidę poculum, et non perdes mercedem tuam. Duo minuta ęra inopis uiduę in gazophylacio oblata diuitum pręferuntur donariis. Non pensat Dominus quantum das, sed de quanto et quam libenter. Ille plus offert, cui minus quod offerat restat. Illius magis accepta sunt dona, a quo magis prompto exhibentur animo. Hinc est pręceptum illud Salomonis:
5157. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5158. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Itaque magis grata est Deo seruorum suorum uoluntaria paupertas | quam diuitum seculi quotidiana munera. De vitio avaritiae. Caput XVII Sed quid de illorum cupiditate dicemus, qui cumulandis opibus nunquam satiantur | atque in tantum tenaces sunt, ut nihil pauperi porrigant? et quibus magis curę est | pecuniam quę sibi superat nulli usui recondere | quam egestati impartire alienę?
5159. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Nunquid uanum est quod Salomon pręcepit dicens:
5160. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] conteras egenum in porta, quia Dominus iudicabit causam eius. Sed enim tam fatua est cupiditas, ut ne flagellata quidem resipiscat. Aduersitatibus interdum affliguntur auari, et tamen mala quę sustinent, non solo uitio imputant sed fortunę. Itaque rerum amissione non emendantur, sed magis ad prędandum rapiendum-que accensi reparare amissa festinant, donec ipsi uitam amittant | et ad inferos detrusi crimen suum
5161. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Sed enim tam fatua est cupiditas, ut ne flagellata quidem resipiscat. Aduersitatibus interdum affliguntur auari, et tamen mala quę sustinent, non solo uitio imputant sed fortunę. Itaque rerum amissione non emendantur, sed magis ad prędandum rapiendum-que accensi reparare amissa festinant, donec ipsi uitam amittant | et ad inferos detrusi crimen suum tandem agnoscant. Siquis tamen aures audiendi habet audiat | et
5162. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et humili.
Captator est profecto non amicus,
qui tantum diuitibus blanditur,
laudat ut stipem elliciat,
honorat ut lucretur.
Cui autem uerum diuitiis potius est,
non dona sequitur sed iustitiam.
Quam quoniam opibus pręfert,
ipse a Domino honorabitur,
dicente propheta:
5163. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
ipse a Domino honorabitur,
dicente propheta:
5164. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] erit,
qui se Dei seruitio ideo dedicant,
ut mammonę,
non ut Deo seruiant.
Quibus ipse in Euangelio respondens ait:
5165. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] accepistis,
gratis date.
An ad Apostolum confugies dicentem:
5166. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ecclesię tuę pensiones in tempore non attulerint | et eidem legata interuerterint. perinde ac si non sit aliud peccati genus quod perdat homines, quam istud in quo opulentia tua patitur detrimentum. Cum tamen iis qui egestate premuntur, non solum quod debent, remitti debeat, sed etiam de rebus quas affatim collegisti, quantum opus est impendi. Hypocritę Detestabilis et illorum cupiditas, qui simulata sanctitate decipiunt | et uel pro ędificando
5167. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] supplicii persoluent, quod cum delectatione lucri perpetrarunt. De vana divitvm spe. Caput XVIII Nemo igitur diu se fruiturum male partis rebus confidat. sed quo plura inique congerit, eo miserabiliorem finem expectet. Gezi. Iudas Timeat poenam Gezi. timeat exitum Iudę. alter mendacio munus extorsit, et reuersus est leprosus. alter iustum uendidit pro
5168. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] thesaurizat,
et non est in Deum diues.
De isto in psalmis dicitur:
5169. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sed sperauit in multitudine diuitiarum suarum,
et pręualuit in uanitate sua.
Ideo Apostolus ad Timotheum:
5170. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pręstat nobis omnia abunde ad fruendum, bene agere, diuites fieri in bonis operibus, facile tribuere, communicare, thesaurizare sibi fundamentum bonum in futurum. Qui uult ergo in Deum diues esse, non sibi thesaurizet, sed inopię aliorum. In Deum diues est, qui charitatis operibus abundat, non qui rebus opulentus incedit. Esurientes et sitientes iustitiam Dominus implet bonis, diuites autem auaros dimittit inanes.
5171. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Melius est parum cum timore Domini |
quam thesauri magni et insatiabiles.
Hęc quidem sententia sapientissimi Salomonis est.
cuius et illa ad Deum supplicatio:
5172. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] glorificauit se et in deliciis fuit, tantum date ei tormentum et luctum. Quanto melius cum isto actum fuisset | nescisse diuitias, inopem mendicum-que uixisse | et in miseriis potius quam in deliciis duxisse ętatem. sed quo diutius in deliciis impune uixit, eo infelicius cecidit. Beatum se putabat , quod sibi prospere succederent omnia, ideo-que licentius peccabat. ideo tenuit eum superbia, opertus est iniquitate et impietate
5173. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ut amicum excepit conuiuio | et eundem inter epulas iugulauit | nec hospitalem mensam amici cruore foedare timuit, qui aliena occupare concupiuit. Proferam adhuc magis cruentum exemplum, sed minus rationis compotis uulgi. Titi milites. (!) Tito Hierosolymam obsidente | plurimi ex Iudeis fame compulsi ad Romanos transfugiebant (ut Iosephus autor est)
5174. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] satis erat humanę cupiditati prędam capere ex uiuis |
uel ex interemptis spolia |
latentia quoque in monumentis cadauera excutere coepit.
5175. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] bellum gereretur. quasi uero non idem Christus sit illorum qui oppugnantur et eorum qui oppugnant, cum utrique eius qui unus est nomine censeantur . Sed profecto nulla ibi religionis ratio ducitur, ubi auari animi nihil nisi quod rapiant attendunt. Quanuis autem multa deprędentur, multa parent, multa undique congerant, nunquam tamen satiantur, semper
5176. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5177. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Quid enim nisi solus habitare uelle uidetur in terra,
qui solus cuncta possidere concupiscit?
Hic sane hydropici est morbus,
qui eo plus sitit quo plus biberit.
Sed si accesserit ad Iesum curabitur,
sin contempserit peribit.
5178. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Quod si camellus facilius transibit per foramen acus |
quam diues in regnum cęlorum,
nullus amanti diuitias sperandę salutis relinquitur locus.
Vbi est thesaurus eius,
ibi et cor eius.
Inuitatur quidem ad cęleste conuiuium,
sed quia toto animo terrenis rebus inhęret,
respondet inuitanti:
5179. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] eos ac dicentis:
Domus mea domus orationis est |
vos autem fecistis illam speluncam latronum.
5180. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
indignantur,
reclamant,
in furorem uertuntur.
5181. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] 54 Pręcipita Domine et diuide linguas eorum, quoniam uidi iniquitatem et contradictionem in ciuitate die ac nocte | et non defecit de plateis eius usura et dolus. Pręcipitari eos in infernum petit, non uoto odii, sed pręscientia futuri. Tunc enim et linguę eorum in diuersum diuidentur, cum pręter spem opes illas, in quibus confidebant, repente derelinquere cogentur. Iidem glorię auidi sardonychatas manus et sericas uestes uulgo ostentant,
5182. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] talenta Cęlati argenti, sunt auri pondera facti Infecti-que mihi. Ezechias Qua iactantię uanitate cum Ezechias quoque, qui iustus erat, peccauerit, quomodo poterunt iniqui ea carere, qui certe magis opibus quam uirtute esse clari cupiunt? Sed quantum uolunt glorientur, cum interierint, non sument omnia | neque descendet cum eis gloria eorum | nudos et fortunę et animi bonis gehenna excipiet, tanto miseriores futuros, quanto sibi uidentur feliciores. Recte itaque
5183. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
Recte itaque admonentur a Domino per Hieremiam dicente:
5184. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] gloriatur,
scire et nosse me,
quia ego sum Dominus,
qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam in terra.
Ingrati
Ingratos etiam facit habendi auiditas:
non attendunt quantum acceperint,
sed quantum ipsi appetierint.
et quoniam nullum beneficium ęquare potest auari hominis cupiditatem,
immemores beneficiorum fiunt.
Nabal
5185. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] petenti Dauidi nihil dedit, oblitus
quod ille paulo ante et gregem eius et pastores ab aliorum iniuria
defendisset. Non perpendebat Nabal quid de se meritus esset Dauid,
dum nequid de opulentia sua minuatur timet. Ideo-que illos qui a
Dauide missi fuerant, non solum uacuos rebus dimisit, sed etiam cum
probro repulit.
Ac fere tales diuites sunt: siquid offers, libenter accipiunt, siquid
repetis indignantur.
De his in Ecclesiastico dicitur:
siquid offers, libenter accipiunt, siquid
repetis indignantur.
De his in Ecclesiastico dicitur:
a fide |
et inseruerunt se doloribus multis.
Ad divites exhortatio.
Caput XX
Respicite igitur ac perpendite diuitiarum mala diuites,
et iam non ad luxuriam his utimini,
sed ad liberalitatem.
Si diuitię affluant nolite cor apponere,
si desunt nolite concupiscere.
Quę-nam stulticia est id appetere,
quod neque seruos repudiat |
neque reges satiat,
et tot malorum quod
cuiusquam uita eius ex his quę possidet.
Ut uidelicet aliquis ob hoc quia diues est aut diutius uiuat in terra |
aut felicius in cęlo.
Vitę enim ęterna pręmia non opulentię dantur,
sed uirtuti.
Dissolue colligationes impietatis,
solue fasciculos deprimentes,
ut pondere auaritię liberatus,
leuis et alacer expansis obseruatę in pauperes benignitatis pennis tollaris in cęlum |
et ab illis in
Tot tantis-que beneficiis dignam referre gratiam non est opis humanę.
quibus etiam Propheta se imparem confitetur dicens:
|
et de persecutore apostolum suum fecit.
Aliis uero supplicantibus et sanitates restituit |
et peccata donauit.
Idem amicis bona largitur ęterna.
pro inimicis a quibus crucifigebatur,
orauit.
Et Iudę non ingrato solum,
sed etiam malum pro beneficio reddenti,
sui corporis mysteria obtulit,
pedes lauit,
osculum non negauit,
nulla denique beniuolentię signa subtraxit.
Si ergo similes Christo effici cupimus,
ut debemus,
omnibus si fieri potest
illa petantur siue non petantur,
sicut etiam de elemosinis est dictum.
beneficium-que erit nolle dare,
quod nociturum esse noueris.
licet roget ille,
licet instet,
licet indignetur,
tu pernega.
Illud autem da,
quod non solum accipere eum delectet ,
sed etiam accepisse.
Si enim quod male cessurum est dederis,
gratias tibi aget donec iudicio officit affectus |
cum autem damnum sentire coeperit,
execrabitur |
et amici gladio se perire clamitabit.
Sin uero non dederis,
quamprimum durum te et inexorabilem
Minus offendes petita quamprimum denegando |
quam postquam promiseris de die in diem producendo.
Dum enim quod poscenti pollicitus es,
pręstare remoraris,
ille interim ab aliquo alio fortasse recepisset,
sed tibi credens tentare aliorum beniuolentiam superuacaneum sibi iudicauit.
quod si nihil tunc demum cum datum oportuit,
dederis,
non solum quod ipse spopondisti ei denegas,
sed etiam quod alius facile tribuisset aufers.
pollicitus es,
pręstare remoraris,
ille interim ab aliquo alio fortasse recepisset,
sed tibi credens tentare aliorum beniuolentiam superuacaneum sibi iudicauit.
quod si nihil tunc demum cum datum oportuit,
dederis,
non solum quod ipse spopondisti ei denegas,
sed etiam quod alius facile tribuisset aufers.
Dum enim ille expectat,
dum sperat,
dum iam dubitat atque de promissoris fide ambigit,
et petendę aliunde rei tempus amisit |
et occasionem fruendę.
denique quicquid ex eo sibi incommodi
certum constitue quo daturus es,
et ipsum ne prętereas.
ut ille sciat,
an e re sua erit |
tantisper expectare.
Suspensum autem tenere expectantem |
et cras atque aliud cras absque promissi satisfactione elabi sinere |
non beneficium est sed iniuria.
et breuiter,
simulator est non amicus,
qui promittit quod non est facturus.
Beneficium merentibus dare |
accipere est.
Nemo enim non magis illius
|
et Deum magis demerearis.
Vt autem quisque maxime indiget,
ita et maxime erit adiuuandus.
Qui uero ditiorum delectum facit,
quibus beneficia impendat,
non amicus est sed foenerator.
Vsuram enim cum sorte simul exigere uidetur,
qui locupletioribus donat.
dignus decipi,
quoniam de recipiendo cogitauit cum daret.
Cęterum inimicis quoque benefacere iubemur |
dicente Domino:
suum oriri facit super bonos et malos,
et pluit super iustos et iniustos.
Qvaliter nos gerere debemvs in dandis beneficiis.
Caput XXIII
In omnes itaque beneficia conferenda sunt,
sed tamen ut quo cuique opus fuerit |
quod-que cuique conuenerit detur |
et merita singulorum spectanda erunt et necessitates et ingenia.
Dignis non solum uitę subsidia,
sed etiam honores atque officia deferantur.
Inopes cibo,
In omnes itaque beneficia conferenda sunt,
sed tamen ut quo cuique opus fuerit |
quod-que cuique conuenerit detur |
et merita singulorum spectanda erunt et necessitates et ingenia.
Dignis non solum uitę subsidia,
sed etiam honores atque officia deferantur.
Inopes cibo,
potu,
tegumento,
tecto iuuentur.
Amici et parentur beneficio et foueantur.
Inimici ita palpandi demulcendi-que sunt,
ut ad placabilitatem inclinentur.
Cum ingratis
Beneficii obliuisci debet qui dedit,
semper autem memoriter tenere qui accepit.
oblatus fuerat,
ne cui dicerent pręcepit,
sed illi tanto magis prędicabant.
Hinc igitur discas |
et uitare iactantiam si beneficium dederis,
et ingrati silentium si acceperis.
Illud quod tua causa pręstas,
non est beneficium,
sed seipsum amantis consilium.
Non enim pręstares,
nisi tibi profuturum sperasses.
Quod autem te tua et mea causa mihi donaueris,
iniustus forem,
nisi pro eo me tibi debere faterer.
immo eo iocundius esse debet donum quod commodo atque usui est,
et tibi dare et mihi accipere.
Dominus diligens iudicium |
et odio habens rapinam in holocausto .
Ergo inquies,
si beneficium non est quod accepi,
nihil debeo illi a quo accepi?
Nihil plane ei a quo accepisti,
sed cui ablatum est ut acciperes.
Huic redde suum,
et ei nihil debebis,
qui largitus est alienum.
Ne concupiscere quidem iniuste rem proximi tui iuberis,
nedum possidere.
Porro nullum maius beneficium homini ab homine pręstari potest
si non acceperis,
contemni se putabit |
et qui prodesse uolebat,
mutato animo offendet.
Ab hoc genus hominibus non est liberum nolle accipere.
Nec tamen illi quicquam pro eo debeo,
quod inuitus accipio.
reddam si repetet,
non ut benefactori,
sed tanquam creditori.
Et si reddidero,
gaudebo me ab illius beniuolentia esse solutum,
qui dignus est odio.
Alia quoque causa est accipiendi beneficii etiam ab impiis.
cum uidelicet eo accepto datur facultas benefaciendi bonis
est accipiendi beneficii etiam ab impiis.
cum uidelicet eo accepto datur facultas benefaciendi bonis ac iustis.
Sic Ioseph accepit a pharaone,
sic Daniel a Nabuchodonosoro.
non hoc quidem ut ipsis gratiam deberent,
sed ut suis prodessent.
De beneficiis reddendis.
Caput XXV
Porro in referenda gratia tales nos pręstemus,
quales esse decuit in beneficio accipiendo.
Cui refertur,
sentiat
dignos se beneficio existimant,
et dedisse putant cum acceperint.
hi uero accepisse se dissimulant,
ne reddant.
et quanto cupidius acceperunt,
tanto in reddendo lentiores existunt |
nihil-que se fecisse lucri arbitrantur si paria reddiderint.
quasi uero gratum esse non uirtus sit sed uitium.
Quod enim turpe est id utile putant,
et quod honestum est,
hoc sibi incommodo esse existimant.
Ideoque alterum respuunt,
alterum affectant |
et ingratitudine pro quęstu utuntur.
fuerit expertus?
Itaque rarius accipiet,
qui in reddendo negligentem se pręstabit.
Illi uero qui capessendis uirtutibus operam impendunt,
non rerum emolumenta sequuntur sed morum.
Eis incumbunt officiis,
eorum cura studio-que distringuntur,
in quibus uersantes |
non diuitiis quę improbis etiam communes sunt,
sed quod longe beatius est,
uitę sanctimonia proficiunt.
Quin immo contemptis calcatis-que
Illi uero qui capessendis uirtutibus operam impendunt,
non rerum emolumenta sequuntur sed morum.
Eis incumbunt officiis,
eorum cura studio-que distringuntur,
in quibus uersantes |
non diuitiis quę improbis etiam communes sunt,
sed quod longe beatius est,
uitę sanctimonia proficiunt.
Quin immo contemptis calcatis-que opibus ad solam uirtutem confugiunt |
neque hanc se consequi posse sciunt,
nisi illas abiecerint.
Et cum nihil preciosius uirtute sit,
quis
mortalibus donat |
et de terra sublatos cęlo inserit sedibus-que sanctorum.
ut semper beati sint,
qui ut charitatem seruarent,
semper munifici liberales-que fuerunt.
Is autem qui in beneficiis compensandis dati accepti rationes dispungit,
nec liberalis profecto |
nec gratus est,
sed cupiditati seruiens negociator |
et
terrenis tantum ac perituris inhians bonis,
non ad cęlestia animum intendens et ęterna.
Virtute autem contentus esse debet |
et non suum sed alienum
gratus est,
sed cupiditati seruiens negociator |
et
terrenis tantum ac perituris inhians bonis,
non ad cęlestia animum intendens et ęterna.
Virtute autem contentus esse debet |
et non suum sed alienum respicere commodum |
tam ille qui confert beneficium,
quam qui gratiam refert |
atque uterque ita se gerere,
ut Deo magis placeat quam hominibus.
Quos hominibus placere magis delectat,
ab hominibus captant gloriam |
et a Deo non accipiunt mercedem.
debita-que uirtuti
|
neque gratiam debes illi,
qui gratię meritum lędendo amisit.
Iniuriam tamen omnem,
quantacunque fuerit,
remittere debemus |
nec uindictam appetere,
propter eum qui ait:
Dimittite et dimittetur uobis.
Sed si condonata est iniuria inquies,
cur non manet beneficium?
Iniuriam remitte ne Deum offendas.
beneficium reddere supersede,
si ita tibi expedire uidebitur,
ne homini qui non meretur gratiam referas.
Alioquin qui sine causa ingrati sunt,
quanuis nulla lege puniantur,
Deum
dominam suam probro affecit.
ob hoc eiecta cum puero quem genuerat,
famem sitim-que pertulit pro culpa.
Absalon
nisi uxor eius Abigail multis oblatis muneribus pro illo satisfecisset.
Scias igitur Deo atque hominibus pariter inuisum eum qui ingratus est.
tanto-que magis si pro bono malum reddit.
Tunc enim non solum ingratus est,
sed etiam iniurius.
LIBER SEXTUS. CHARITATIS.
Utrum Deo reddi possit beneficium.
Caput I
nos erga Deum aut ingratos reddat |
aut gratos faciat?
Cuncta nanque Dei sunt.
quicquid dare uoluero,
de suo dem necesse est.
quicquid reddere conabor,
ipse dedit quod reddo.
Quid habes inquit Apostolus |
quod non accepisti?
Sed a quo omnia quę habemus accepimus,
ei procul dubio nec dare nec reddere quicquam possumus,
nisi quod ipse largitus est.
Si tamen esse aliquid beneficii,
quod seruus domino suo tribuere possit inuenerimus,
quanuis omnia quę seruus possidet,
domini sint
nec uiuere cum illo |
nec mori pro illo,
si casus inciderit recusat,
pręstat-ne domino beneficium an non?
Si negaueris,
respondebo tibi:
sine causa ergo benignius quam reliqui eiusdem conditionis a domino accipitur,
sine causa manumittitur |
et iam non ut seruus aut libertus,
sed ut filius diligitur.
Immerito certe ista in seruum conferuntur,
si nullum domino beneficium pręstitit.
Sed qui talia a domino meruit accipere,
negari non potest,
quin pręstiterit aliquid,
a domino accipitur,
sine causa manumittitur |
et iam non ut seruus aut libertus,
sed ut filius diligitur.
Immerito certe ista in seruum conferuntur,
si nullum domino beneficium pręstitit.
Sed qui talia a domino meruit accipere,
negari non potest,
quin pręstiterit aliquid,
ob quod talia accipere uisus est dignus.
Rursum si erro fugitiuus-que fuerit,
si imperium domini contempserit,
si furto non abstinuerit,
si petulans,
si
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
aut decedat ex malefactis,
cui neque addi quicquam neque adimi potest.
sed quia idem tum iustissimus tum optimus sit |
non potest non odisse malos |
neque bonos non diligere.
et hoc quidem pro beneficio sibi dato ęstimat,
si quod pręcipit facimus,
pro offensa si non facimus.
atque ideo alios gratos uocat,
alios
cum innocentia per omne uitę curriculum inoffensa seruatur.
Hic igitur bene de Deo meritus cum sementem fecisset,
centuplum collegit,
geminos genuit,
in quibus benedicendis errare non est permissus.
non enim cui uoluit,
sed cui debuit benedixit,
ut Abrahę patris genus in Christum dirigeretur.
Iacob
et luna steterunt,
ne noctis interuentu qui fugiebant elaberentur.
Tot igitur miraculis testatum est,
quantum ei Dominus faueret.
quia erga se in omnibus gratum fidum-que sciebat.
Patriarchę
Sed ne cathalogum sacrorum texere uidear,
grati erga Deum fuere omnes illi patriarchę,
illi duces,
illi sacerdotes,
illi iudices,
illi reges,
illi prophetę,
qui in mandatis Dei,
in Lege,
in omnibus cerimoniis constanter pie-que
Iesus Christus Dei filius humani generis Redemptor ac Saluator,
patribus promissus,
nobis exhibitus et datus,
non pręsentia bona hominibus polliceri coepit sed futura,
nec terrenum largiri regnum sed cęleste.
Iesus Christus Dei filius humani generis Redemptor ac Saluator,
patribus promissus,
nobis exhibitus et datus,
non pręsentia bona hominibus polliceri coepit sed futura,
nec terrenum largiri regnum sed cęleste.
digito Dei conscriptas acciperet,
illi ad idolatriam conuersi uitulum ęneum adorauerunt.
et:
illam illatam sibi deputat,
quę seruis suis indigne infertur.
Quando quidem sic ultus est eos,
qui Moysen et Aaronem minaciter impetere ausi fuerant.
Post hęc profecti de monte Hor per uiam quę ducit ad Mare rubrum pertesi itineris laborem rursum reclamant.
sed neque hoc fuit illis impune.
Ignitorum serpentum ictibus percussi moriebantur.
Hinc tandem humiliatis ac ueniam poscentibus |
Moyses Domino iubente serpentem ex ęre formatum suspendit in ligno,
quem uulnerati aspiciendo conualescebant.
nihil in se ueneni habens et ueneno peccati infectos clementer sanans.
Porro ut quod proposuimus prosequamur,
iidem Israhelitę cum appulissent ad Sethim,
capti sunt amoribus Moabitidarum,
ita ut deos quoque illarum adorarent |
sed dignas quidem scelere isto poenas dedere.
Leuitę quippe iussu Domini uiginti quatuor milia de illis interimunt.
tunc demum Deo placato a cędibus cessatum est,
cum Zambri uirum et Zochi scortum,
dum
eius memores |
nec erga beneficia grati.
Tempore iudicum
Transeamus ad tempora iudicum.
Iosue defuncto degenerauit populus.
Colere coepere Baal et Astaroth,
non numina sed monstra.
Ob hoc passi sunt direptiones rerum-que detrimenta |
nec omnino pares esse poterant uiribus aduersariorum.
Deinde quoniam Palestinis et Cananeis aliis-que idolatris cultu et connubiis iungere se ausi fuerant,
Deo poenam huiusce flagitii exigente annos octo seruierunt
tribubus indigne id ferentibus impugnantur .
Primo tamen de his qui illos oppugnatum uenerant cecidere uiginti duo milia.
iterum altero congressu octodecim milia.
et ipsi enim offenderant suis uiribus magis quam Dei auxilio freti.
sed tertio tandem certamine de Beniamin periere uiginti quinque milia.
oppidum eorum Gabaa incensum,
in quo obsessi erant.
idem-que factum reliquis urbibus ac uicis tribus huius.
Ista de Iudicum libro summatim perstringendo protulimus.
quę
sibi pendere compulit.
ea erant |
centum argenti talenta in singulos annos,
unum auri .
Eliachim
Tunc Ioahazo sublato Heliachinum eius fratrem pręfecit regno.
Sed cum neque isto ad regni gubernacula sedente populus ab erroribus resipuisset,
Nabuchodonosoro Babyloniorum regi seruierunt |
atque etiam latronum infestationes passi sunt.
Ioachim
Et ne tunc quidem ab idolatrię cultura desistentes Ioachino
miserebitur uestri.
Hic enim qui missus est,
Dei uerbum est,
Dei sapientia est,
Dei uirtus est.
negat talia esse in Deo qui Christum negat.
Carnem animam-que hominis assumpsit,
ut pro hominibus pati ac mori posset.
Itaque non inuitus sed uolens crucem sustinuit,
ut suo sanguine a peccatis credentes lauaret morte-que redimeret.
(!)
Agnoscite beneficium et confitemini Christum.
Venit enim uos |
non de manu regis Babylonis,
sed de potestate diaboli liberare.
mori posset.
Itaque non inuitus sed uolens crucem sustinuit,
ut suo sanguine a peccatis credentes lauaret morte-que redimeret.
(!)
Agnoscite beneficium et confitemini Christum.
Venit enim uos |
non de manu regis Babylonis,
sed de potestate diaboli liberare.
non ad Hierosolymam reducere |
nec regno restituere terreno,
sed quod longe felicius est,
ad paradisum transferre,
in supernis cęli sedibus collocare |
et sempiternę suę glorię participes facere.
Quod si
lauaret morte-que redimeret.
(!)
Agnoscite beneficium et confitemini Christum.
Venit enim uos |
non de manu regis Babylonis,
sed de potestate diaboli liberare.
non ad Hierosolymam reducere |
nec regno restituere terreno,
sed quod longe felicius est,
ad paradisum transferre,
in supernis cęli sedibus collocare |
et sempiternę suę glorię participes facere.
Quod si aduersus tantam Dei uestri nostri-que benignitatem |
Christum suum non recipiendo ingrati esse
referant,
Christo seruiunt,
Christum adorant,
de Christo die ac nocte cogitant,
Christi pręcepta totis uiribus exequi contendunt |
et contemptis terrenę luxurię deliciis post eum currere nunquam desistunt.
Sed ne solos Iudeos accusasse uideamur,
nostrorum quoque in Christum infidelitas (ut alia delicta prętermittantur) in medium ueniat,
non tam quę modo sit,
quam quę olim fuerit |
et ueri assertione uicta desierit.
De ingratitvdine hereticorvm et
tu singulari quodam honore pręditus,
in tantam excidisti dementiam,
ut eius proditor fieres,
cuius fueras discipulus,
ut eum crucifigendum inimicis offerres,
cuius eras natura famulus,
beneficio socius,
dilectione frater,
promissione cohęres,
non terreni patrimonii,
sed cęlestis.
Nunquid te cum coenaret,
a mensa repulit?
cum sacramentum corporis et sanguinis sui discumbentibus porrigeret,
pręteriit?
cum iisdem pedes lauaret,
nunquid non se ad tuos inclinauit?
nunquid cum amplecti eum uelles |
restitit?
cum osculum offerres,
faciem
et sanguinis sui discumbentibus porrigeret,
pręteriit?
cum iisdem pedes lauaret,
nunquid non se ad tuos inclinauit?
nunquid cum amplecti eum uelles |
restitit?
cum osculum offerres,
faciem auertit?
Omnia quidem ille tanquam sibi charissimo indulsit.
sed tu omnium oblitus |
tanquam hosti insidiabaris,
tanquam seruum uendebas,
tanquam parricidam in manus perdere uolentium dabas.
Porro tam cruenti facinoris,
postquam ille crucifixus est,
iam et ipse conscius,
peccasse te fatebaris,
argenteos quos acceperas proiiciebas.
insidiabaris,
tanquam seruum uendebas,
tanquam parricidam in manus perdere uolentium dabas.
Porro tam cruenti facinoris,
postquam ille crucifixus est,
iam et ipse conscius,
peccasse te fatebaris,
argenteos quos acceperas proiiciebas.
Poenitebat te quidem commissi sacrilegii,
sed uenię spe destitutus |
dolore-que superatus laqueo collum tuum confregisti |
et pendens diruptis uisceribus |
effluentibus-que intestinis infelicem animam emisisti.
O dirum et crudele mortis genus,
nequitię tamen tuę conueniens |
tua-que impietate dignum,
non magis quia
Nunc tu is quidem suppliciis terres nos,
nequid sinistrum de Saluatore nostro sentiendo ingrati simus |
et tuis flagitiis ostendis contrarias illis actiones ad gratitudinem pertinere.
Gratus itaque erga Dominum ac Redemptorem suum erit,
qui non pecuniam ipso,
sed ipsum pecunia chariorem habuerit,
nihil cum ipso simulauerit,
nihil in ipsum impie neque cogitauerit |
neque fecerit |
et nunquam de clementia Dei diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit |
et tandem mori potius quam Deo peccare optauerit.
diffisus omnem salutis suę spem in ipso sitam fixam-que semper esse curauerit |
et tandem mori potius quam Deo peccare optauerit.
Atque hęc hactenus.
nunc autem ad reliquas charitatis partes descendere statuens,
arbitror non minimam,
sed pręcipuam potius esse:
cum bene uiuendi pręcepta didiceris,
operam dare ut alios doceas.
Igitur de illius qui docere uult officio disseremus.
deinde uidebimus ,
quantum iuuat,
si adsit qui doceat,
et quantum nocet,
si absit.
relinquat hydriam mundanę uanitatis,
qui paratus est populo euangelizare Iesum.
Caueat quoque ne lucri gratia prędicet |
siue glorię ab hominibus captandę.
Non terrenum lucrum spiritalibus quęrendum est disciplinis sed cęleste.
date.
Eos autem qui in templo uendunt columbas,
hoc est dona Spiritus Sancti,
eiicit flagello |
ut fidelium consortio indignos.
et,
Sancti,
eiicit flagello |
ut fidelium consortio indignos.
et,
syllogismos enthymemata-que proponendo philosophantur |
uel poetarum figmenta decantant |
uel explicandis gentilium historiis immorantur |
uel de cęlestium motu syderum-que naturis disputant,
non quęrentes quod saluti conferat animarum,
sed quod auditorum aures demulceat atque delectet.
Hi certe a Domino audient:
quam sancti malunt.
nec uident quod callidis diaboli suggestionibus supra pinnaculum templi statuuntur,
ut quo altius ascenderint,
grauius ellidantur cum ceciderint.
Quid tu ingenium iactas |
aut rerum multarum cognitionem ostentas,
qui non ex his quidem,
sed ex operibus iudicaris?
Magis Deo placet sancti rusticitas |
quam peccatoris hominum ore laudata scientia.
Non ergo attendat doctor,
quid auditores delectet audire,
sed quid se deceat loqui,
nec se putet in theatro esse,
ut
rerum multarum cognitionem ostentas,
qui non ex his quidem,
sed ex operibus iudicaris?
Magis Deo placet sancti rusticitas |
quam peccatoris hominum ore laudata scientia.
Non ergo attendat doctor,
quid auditores delectet audire,
sed quid se deceat loqui,
nec se putet in theatro esse,
ut cum fabulam peregerit,
astantium plausu excipiatur ,
sed in ecclesia Dei,
ut postquam piis admonitionibus eos qui libenter audiunt iuuerit,
a Domino capiat mercedem glorię sempiternę.
Deo placet sancti rusticitas |
quam peccatoris hominum ore laudata scientia.
Non ergo attendat doctor,
quid auditores delectet audire,
sed quid se deceat loqui,
nec se putet in theatro esse,
ut cum fabulam peregerit,
astantium plausu excipiatur ,
sed in ecclesia Dei,
ut postquam piis admonitionibus eos qui libenter audiunt iuuerit,
a Domino capiat mercedem glorię sempiternę.
Impigrum quoque ac solicitum esse decet salutiferę institutionis doctorem.
apostolis et Ecclesię doctoribus prędictum fuerat :
Tanto enim diligentius instandum est doctrinę salutari,
in quanto peccantibus maius imminet periculum salutis.
Nec semel aut iterum admonendi tibi erunt,
sed toties,
donec cum psalmista dicere possis:
ne timeas a facie eorum.
nec enim timere te faciam uultum eorum.
Ioannes Baptista
enim confidit in Domino,
sicut mons Syon non mouebitur in ęternum.
Paulus cum esset Corinthi,
per uisionem nocturnam audiuit Christum sibi dicentem:
scire aliquid inter uos nisi Iesum Christum et hunc crucifixum.
Vt-que doceret aliam esse sapientiam carnis,
aliam spiritus, ait:
Sapientiam autem loquimur inter perfectos,
sapientiam uero non huius seculi neque principum huius seculi,
qui destruuntur,
sed loquimur Dei sapientiam in mysterio,
quę abscondita est.
Iccirco sane et Timotheo discipulo ad prędicandum destinato:
sanorum uerborum,
quę a me audisti |
in fide et dilectione |
in Christo Iesu.
Et ad Titum:
Obseruare quoque debet uitę spiritalis institutor et doctor,
qui de thesauro cordis sui profert noua et uetera,
ut quicquid ex libris diuinis recitauerit,
non secundum litteram occidentem illud interpretetur sed secundum spiritum uiuificantem.
Sciat aperire sensus uerborum ambage uelatos |
et in medium proferre |
et ad auditorum emolumenta conuertere.
ut sunt uisa dicta-que prophetarum |
et cerimoniarum ritus ac sacrificiorum |
quę si
aliorum-que salutis.
Plerique tamen postquam eorum qui commendantur sermones lectitando edidicerint,
confidenter prędicant.
Tolerandos puto,
dummodo aliquid ultra non pręsumant.
Sed uerendum est,
ne post hęc auditorum palpatione deliniti |
se esse magistros arbitrentur,
cum non fuerint discipuli,
et aliquid uel addant arroganter |
uel mutent inconsulte |
uel subtrahant licenter.
Multi me laudant inquiet
qui cum pharaone obduruerunt,
auertenda uerbi diuini prędicatio est.
Apostoli Iudeorum obstinatione offensi dixerunt:
Impie morte morieris,
non fueris locutus,
ut se custodiat impius a uia sua,
ipse impius in iniquitate sua morietur,
sanguinem autem eius de manu tua requiram.
Abs te ergo requiretur perditę ouis ratio,
et negligis?
Plebs tibi commissa famem non panis sed audiendi uerbum Dei patitur,
et tu supprimis uitę pabulum?
nec attendis quod scriptum est:
Vt praedicator ab advlatione procvl sit et praedicandi tempora observet.
Caput XIV
Ab assentatione autem procul abesse peccatorum castigatorem decet.
ut nihil ad gratiam audientium dicat,
sed ad profectum.
optimi-que medici more utatur |
adhibens uulneribus curationem,
non quę delectet male affectum,
sed quę sanet.
Ab assentatione autem procul abesse peccatorum castigatorem decet.
ut nihil ad gratiam audientium dicat,
sed ad profectum.
optimi-que medici more utatur |
adhibens uulneribus curationem,
non quę delectet male affectum,
sed quę sanet.
sed ut homines ad Deum dirigas.
Audi Apostolum dicentem:
12
5257. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] De praedicantivm meritis. Caput XV Quisquis in his quę dicta sunt, diuinę laudis gratia salutis-que proximorum sese pro uiribus exercuerit, multa quidem in terra, sed plurima in cęlo beneficia consequetur. Spiritu Sancto illustrabitur, scientię capiet incrementum, uim in suadendo dissuadendo-que acquiret. Siquidem ipse unus in Trinitate Deus hoc
5258. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
si sapienter,
si egregie,
si efficaciter uerba feceris,
nihil tibi arroges,
nihil tuo uel ingenio uel studio plaudas.
totum hoc Spiritus Sancti gratia est,
totum donum Dei est.
5259. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] et disperdas et dissipes | et ędifices et plantes. Tu quoque si tuis sermonibus auelli uideris uitia | et uirtutes plantari in cordibus eorum quos doces, contactum a Spiritu Sancto os tuum esse scias | et de labiis tuis non tua, sed Dei uerba processisse. Deus est qui aperuit os mutorum | et linguas infantium fecit disertas. est mensę diuinę esse conuiuam, sed magnificentius ab ipso mensę domino dignum iudicari, ut sis conuiuarum inuitator et ad Sponsi nuptias conuocator multorum atque collector. Cui hoc fuerit concessum, dici de illo poterit quod de Ioanne Baptista fuit dictum:
5261. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] curarent,
cum ipsi infirmi essent |
diuersa inter se sentientes?
quomodo demones eiicerent,
ipsi demonum cultores,
quos pro diis habuerunt?
Quomodo mortuos reuiuiscere facerent,
cum Christum,
qui uita est,
nescierint?
Nonne uos illis doctiores estis,
quos non homo sed Deus erudiuit?
quos Dei Filius,
qui summa ueritas est,
instruxit?
De uestra certe,
non de illorum doctrina est dictum:
5262. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Dominus.
et in alio psalmo:
5263. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Annunciabunt cęli iustitiam eius.
et rursum in alio:
5264. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] tandem uiribus a bellorum tumultu quiescere | tranquilli-que ac pacati status optata felicitate frui, nonne utilius est, ut animę uitiorum oppressę iugo in libertatem uendicentur? ut diaboli potestas uirtutum profectu conteratur? ut caro seruiat spiritui? et homo ipse non aliis, sed quod multo gloriosius est, sibiipsi imperet | sibi-que dominetur? Si enim nihil prodest homini mundum uniuersum lucrari | et animę suę pati detrimentum, consequens est, ut animę profectus pluris sit | quam urbes debellare, quam terrarum orbem sibi
5265. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] in Prouerbiis testatur dicens:
5266. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quę didicerunt. atque tunc bouis triturantis, cuius os uinciri Lex prohibet, fortitudo apparet, cum in plebe ubi lolium et steriles auenę erant, bonarum actionum seges exurgit. Porro ubi non sunt boues isti, ibi pręsepe non solum uacuum est, sed etiam immundum. tunc enim luxurię frena laxantur, gulę uentri-que indulgetur. tunc impudicicia amittit uerecundiam, iniustitia metum, auaritia modestiam. tunc odia concipiuntur, irę exardescunt | rixę sęuiunt | et quolibet
5267. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] autem plerunque ut plebs aliqua propter scelerum magnitudinem cordis-que duritiam indigna sit,
cui Deus mittat sui uerbi doctorem.
Vnde per Amos prophetam ait:
5268. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ad extremum usque scelerum peruentum sit. Quod cum acciderit, nihil reliquum est, nisi ut funditus euertatur gens illa et pereat, quę ab eo, cuius nutu cuncta sustentantur, derelicta erit. Sunt pręterea qui discere quidem uellent, sed non est qui doceat. esuriunt et sitiunt iustitiam, ut facilius perueniat ad quietem.
5270. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] onere recipit. Quod si maius ferente fuerit onus, necesse est ut opprimat. Inconsulta effluunt, moderata autem durant. Neque enim qui tulerit laborem, sed qui pertulit, ęternę quietis beatitudinem consequetur. De ocio invtili et infrvctvoso. Caput XX Vt autem et corporalis et spiritalis operis laborem
5271. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] culpam agnoscat,
impossibile sibi uidetur,
ut ab ea desistat.
Et interdum ipse de sua pigritudine conqueritur,
intra se cum Propheta dicens:
5272. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] interitum corruit et Sodoma,
de qua dicitur:
5273. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] superbia, saturitas panis | et abundantia | et ocium ipsius. Quod si non abundas, sed inopia premeris, et tamen ocio indulges | non es a periculo perditionis liber. quando quidem non solum abundantia et saturitas euertit Sodomam, sed etiam ocium. immo tanto nequius ociatur pauper quam diues, quanto minus habet causam ociandi. Diues nempe cum ociosus fuerit, uoluptatibus luxurię-que operam dabit. Pauperi autem necesse erit | furto ac rapinis quęrere unde uiuat,
5274. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] |
ut coetu fidelium indignus.
Non est enim de illo eunuchorum genere,
qui se castrauerunt propter regnum cęlorum.
Valde quippe diuersum est |
castitatem Deo uouere |
et sterilitate boni operis torpescere,
quod non Deo sed diabolo seruire est.
5275. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] ille qui talentum ad negociandum acceptum abscondit in terra,
et cum nullum quęstum fecerit,
eiici iubetur in tenebras exteriores,
quarum horrorem fletus auget et dentium stridor.
5276. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
quarum horrorem fletus auget et dentium stridor.
5277. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] si peccata cauerit, quanuis boni nihil operetur. Sed dum in isto tepiditatis proposito insipienter perseuerat, nauseam facit Domino dicenti: Incipiam te euomere de ore meo. Pręcepit enim Dominus non solum discedere a malo, sed etiam facere bonum. Quod si bonum non feceris, licet a malis abstineas, non es executus quod iuberis. Nolle autem obedire Deo malum est. tempus etiam ad bene agendum datum sine fructu elabi sinere malum est. Non potest igitur fieri, ut ociosus mali omnino expers sit, cum
5278. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nunquam facere uoluit bonum.
5279. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5280. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
per omnes fere diuinę Scripturę historias patet.
5281. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] non dubitauit,
publicano etiam postponendus iudicatur.
De exaltatione hvmilivm in lege.
Caput XXII
Non solum autem quę poposcerint humiles consequuntur,
sed etiam mirabilium operum gratia donantur,
et post hęc pręmia beatitudinis ęternę cumulatius capiunt.
5282. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] regione uiuorum.
5283. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Dei,
humiles autem prouocatam placant.
Amos
Amos pastor quia mitis mansueti-que ingenii fuerat,
Spiritu Sancto repletus prędixit Samarię mala futura |
et prophetis meruit annumerari.
At etiam prophetali dignitate pręditus non insolescit,
sed magis humiliatur.
5284. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] fuerat,
Spiritu Sancto repletus prędixit Samarię mala futura |
et prophetis meruit annumerari.
At etiam prophetali dignitate pręditus non insolescit,
sed magis humiliatur.
5285. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] pisces capiebat,
prędicatione ueritatis homines caperet.
5286. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5287. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] apostolorum qui non sum dignus uocari apostolus,
quoniam persecutus sum Ecclesiam Dei.
gratia autem Dei sum id quod sum,
et gratia eius in me uacua non fuit |
sed abundantius illis omnibus laboraui.
Ac ne laboris laudem sibi tribuere uideretur subdit:
Non ego autem,
sed gratia Dei mecum.
Alibi etiam omnium infimum se fatetur dicens:
quia fecit mihi magna qui potens est,
et sanctum nomen eius.
Quid enim maius uirgini conferri potuit |
quam ut creatorem suum pariat |
quam ut Domini sui mater sit,
et hoc quidem non uiolata uirginitate sed sanctificata,
ut purius niteat in foecunda |
quam nitebat in sterili.
De hvmilitate Christi.
Caput XXIV
ICXC
saluandorum doctorem ac redemptorem Paulus Philippensibus in exemplum proponens ait:
decor,
nunc dicitur:
(!)
Cum igitur Deus esset,
hominem quem ipse fecit assumpsit nunquam dimissurus,
ut et homo fieret |
et Deus esse non desineret .
de paupercula matre nasci uoluit,
non in urbe regali,
sed in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum stabulo,
ubi reclinatus in pręsepio uagiit .
Ab angelis nunciabatur,
a pastoribus quęrebatur,
a magis adorabatur,
et tamen ipse contemptibilis et despectus apparere uolebat.
(!)
Cum igitur Deus esset,
hominem quem ipse fecit assumpsit nunquam dimissurus,
ut et homo fieret |
et Deus esse non desineret .
de paupercula matre nasci uoluit,
non in urbe regali,
sed in paruo oppidulo Bethleem,
non saltem in domo uulgari sed in iumentorum stabulo,
ubi reclinatus in pręsepio uagiit .
Ab angelis nunciabatur,
a pastoribus quęrebatur,
a magis adorabatur,
et tamen ipse contemptibilis et despectus apparere uolebat.
Adultus non habuit ubi caput reclinet suum.
alienis impensis
Sit igitur nobis curę,
ut minimi simus,
in omnibus patientes,
in omnibus mites et mansueti,
nulli malum pro malo reddentes,
paruo contenti,
in laboribus assidui,
seruire magis quam pręesse cupientes |
nunquam captemus hominum gloriam,
sed semper Dei laudem |
et proximorum profectum.
Parati simus omnia supplicia |
omne mortis genus perpeti prius quam Deo peccare.
Per hanc humilitatem aditum nobis parabimus in cęlum |
et gaudiis
iniustitias enim suas humiliati sunt.
Vtrunque hoc in inuitum fit atque nolentem |
uirtutis autem humilitas uoluntaria est.
proinde etiam illam quę uitii est uoluntariam esse constat.
Illa itaque non uirtutis,
sed nequitię malignitatis-que erit humilitas,
cum quis ea de causa prę se feret humilitatem,
siue ut inter sanctos ponendus uideatur,
siue ut facilius elemosinam elliciat et lucretur.
Tales erant,
quos in Euangelio taxauit
calicis et paropsidis,
intus autem pleni estis rapina et immunditia.
Exterius quippe cilicio se tegunt,
nudis pedibus ambulant,
horridi,
inculti,
squalentes,
illuuiosi,
inter loquendum suspirant,
ingemiscunt,
fatentur se esse peccatores,
crebro ad orandum procumbunt.
sed intus uel inanis glorię cupidine flagrant |
uel quęrendę pecunię cura solicitantur,
sepulchris dealbatis similes,
foris quidem mundi puri-que sed intus pleni sordibus atque spurcicia.
Perniciosa est ergo
squalentes,
illuuiosi,
inter loquendum suspirant,
ingemiscunt,
fatentur se esse peccatores,
crebro ad orandum procumbunt.
sed intus uel inanis glorię cupidine flagrant |
uel quęrendę pecunię cura solicitantur,
sepulchris dealbatis similes,
foris quidem mundi puri-que sed intus pleni sordibus atque spurcicia.
Perniciosa est ergo humilitas |
fingere quod non es,
et esse quod non debes.
Nam licet callida simulatione falli possint
proderit |
humilem,
sanctum,
mansuetum ab hominibus fuisse iudicatum,
cum etiam hominibus manifestum erit,
qualis re uera fueris?
non humilitas |
et charitatis quam proximo debes obliuio.
Debes enim curare,
ut eos qui tibi commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed e contrario inhumanus et a charitate alienus fuisse argueris |
crediti-que tibi gregi non pastor sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
commissi sunt efficias meliores |
docendo,
solicitando,
increpando,
puniendo.
quod si per ignauiam teneritudinem-ue animi omiseris,
non mitis |
neque mansuetus |
neque humilis,
sed e contrario inhumanus et a charitate alienus fuisse argueris |
crediti-que tibi gregi non pastor sed desertor.
Quęris fortasse cur ergo pręcipiat Dominus:
cur ergo pręcipiat Dominus:
humilitatis ordo
Prima humilitas esse debet Deo obedire.
deinde prępositorum iussa exequi,
postremo facilem se omnibus pręstare,
neminem offendere |
et pati potius iniuriam quam inferre,
nihil terrenum appetere,
sed cęlestium desyderio semper inhęrere.
(!)
Quicunque ita se humiliauerit,
exaltabitur |
et una cum illis,
quos in exemplum proposuimus,
gaudebit in ęternum gloriosus.
In psalmo enim
psalmo:
Humilitas patiens est,
benigna est,
nec contempta irascitur |
nec laudata se extollit,
nec aduersis concutitur |
nec prosperis delinitur |
in utraque fortuna ęquabilis perseuerat.
Vulgi quidem opinione despicitur,
sed sapientissimi cuiusque iudicio commendatur |
summi-que Dei benignitate ad cęleste regnum sustollitur et coronatur.
Expediens nunc uidetur,
ut de contrario humilitati uitio, superbia, disseramus.
hoc est,
siue priuatas ędes |
siue Dei templum cum superbia ingredientem uisitabo iusta ultione atque uindicta.
Sunt enim quibus non est satis in foro,
in campis,
in hominum frequentia supinos elatos-que incedere,
sed etiam domum Domini ingressi cum maxime se submittere deberent ante altare cęlestis regis,
eundem uultum seruant,
eandem supercilii elationem,
quasi iam ei ęquales,
cuius non multo post iudicium uelint nolint subituri sunt.
et tunc demum fiet,
quod ad Deum psalmista ait:
Quid est enim quod Salomon in Prouerbiis ait:
et sic in semetipso tantum gloriam habebit et non in altero.
Illi quippe in altero habent gloriam,
qui malunt laudari ab hominibus |
quam a Deo probari.
His quidem non tam uirtus ipsa placet |
quam umbra quędam simulatio-que uirtutis,
non habentes curę ut boni sint,
sed ut esse uideantur.
Et hoc quidem in causa est,
ut se aliquis arroganter iactet |
et alios contemnat |
et parui reputet.
Sed talem condemnat propheta dicens:
hominibus |
quam a Deo probari.
His quidem non tam uirtus ipsa placet |
quam umbra quędam simulatio-que uirtutis,
non habentes curę ut boni sint,
sed ut esse uideantur.
Et hoc quidem in causa est,
ut se aliquis arroganter iactet |
et alios contemnat |
et parui reputet.
Sed talem condemnat propheta dicens:
non poterat,
quod Mardocheus Iudeus non sibi assurgeret |
se-que non adoraret.
Ideo furore accensus a rege apud quem plurimum poterat exegit,
ut Iudei qui in regno eius erant,
internicione delerentur |
et cum his ipse Mardocheus in crucem actus periret.
Sed uide quomodo Deus deposuit potentes de sede |
et exaltauit humiles.
Rex edoctus per reginam coniugem suam Hester,
quam bene de illo meritus fuerit Mardocheus detectis olim insidiis coniuratorum in ipsum,
mutauit edictum |
Iudeos-que liberę conditionis esse iussit.
Nabuchodonosor
Ascenderat et Nabuchodonosor,
factus arbor fortis et procera usque ad cęlum,
et lata nimis,
expandens ramos usque ad terminos terrę,
foliis fructibus-que referta,
non quod esset,
sed quod tam magnus sibi uideretur.
Et cum prę uiribus imperii sui neminem timeret,
repente corruit.
dicente per angelum suum Domino ac iubente:
coenis,
et primas cathedras in synagogis,
et salutationes in foro,
et uocari ab hominibus rabbi.
Qui ergo talia amat peccat.
non quod non liceat homini primo loco sedere,
si id dignitas ipsa in qua est exigit,
sed quod ex eo uoluptatem capere |
arrogantię uitium sit.
Itaque non erit nefas ei qui iussus est pręsidere,
primam tenere cathedram,
sed hoc affectare inanis glorię gratia |
nefas erit.
Quin immo si etiam in infimo loco sedendo ab aliis
Qui ergo talia amat peccat.
non quod non liceat homini primo loco sedere,
si id dignitas ipsa in qua est exigit,
sed quod ex eo uoluptatem capere |
arrogantię uitium sit.
Itaque non erit nefas ei qui iussus est pręsidere,
primam tenere cathedram,
sed hoc affectare inanis glorię gratia |
nefas erit.
Quin immo si etiam in infimo loco sedendo ab aliis commendari concupieris,
humilitatis bonum humanę laudis desyderio corrumpes |
et de uirtute facies uitium.
comparetur.
12
futurum dubitaret signo per decem horarum spacium retro ducti solis.
Et tunc quidem iactabundus regis Babylonii legatis ostentauit omnem domus suę opulentiam.
propterea per prophetam audiuit diuitias illas ad Babylonem transferendas una cum liberis nepotibus-que suis.
Sed quoniam submisit se Domino,
dilata est calamitas ad regni successores.
Ipse uero mali huius expers decessit,
non tamen absque dolore eorum quę post se nouerat esse futura.
apostoli
Ipse uero mali huius expers decessit,
non tamen absque dolore eorum quę post se nouerat esse futura.
apostoli
Peccauerunt et discipuli Christi |
orta inter se contentione,
quis eorum uideretur esse maior.
Sed ab ipso uerę uirtutis pręceptore reprehensi sunt dicente |
gentilium non christianorum esse |
ambire honores |
et se magnificos apparere uelle.
Vos autem non sic inquit |
sed qui maior est in uobis,
fiat sicut minor,
et qui pręcessor est,
sicut ministrator.
Nam quis maior est,
qui recumbit,
an qui ministrat?
nonne qui recumbit?
ego autem in medio uestrum sum,
sicut qui ministrat.
sapit.
qui uero uel in dignitate positus minoribus ministrat ea quę ad consequendam salutem necessaria sunt uirtutum pręcepta |
siue ad sustentationem uitę opportuna subsidia,
hic Christi discipulus est,
humilitate deiectus,
dignitate pręstans,
non quęrens quę sua sunt,
sed quę aliorum.
De superbia Diaboli | et Superborvm damnatione.
Caput VII
Ille pręterea qui tumide arroganter-que sese gerere non desierit,
hic diaboli
hoc ipsum superbię crimen pene deletos,
omnes terrarum dominos hortor,
cum talia legerint de his,
qui ipsis fortiores,
opulentiores,
uirorum armorum-que et rerum omnium copia maiores extitere,
tam subito cecidisse,
ne sibi insolenter superbe-que confidant,
sed summi Dei scita leges-que contemnere metuant.
semper-que meminerint |
solo illius nutu cęlum terram-que posse deficere,
qui solus ut essent potuit facere.
Non eos extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
extollat successus rerum,
non errigant contra inimicos uictorię,
non inflet imperii ampliatio.
Audiant psalmistam Domino dicentem:
Cuius unius sapientia nunquam errat |
et bonitas a sui perfectione deflectitur.
Cuicunque igitur ita ut oportet de Deo persuasum fuerit,
non inquiret quare sic aut sic aliquid ille iubeat siue mandet,
sed tantum quod imperatum est,
id persequi atque perficere curabit.
Abraham
uicto Saul rex pepercerat.
maioris-que pietatis exemplum prębuit Samuel,
quia homini non pepercit ut Deo obediret.
a Saule autem tollitur regnum |
et alteri datur,
quia illum quem iussus erat interficere,
uiuere permisit.
Non itaque pius sed impius est habendus,
qui domini transgreditur legem,
ut seruo indulgeat et blandiatur,
magis-que hominem offendere metuit,
mortalem,
fragilem,
caducum,
quam Deum immortalem,
ęternum,
omnipotentem,
omnium quę ubique sunt opificem,
omnium dominum ac moderatorem.
atque insensibilia,
et nos quos ille intellectu donauit,
ueritatis cognitione illuminauit,
ęternis bonis dignos reddidit,
non faciemus?
Creatori,
Redemptori,
Saluatori nostro non parebimus?
Non ille nostra indiget obedientia,
sed nos illius indigemus imperio.
qui ideo imperat aliquid,
ut bona conferat obedientibus.
Quę autem his qui obediunt conferenda sunt,
obedire nolentes mereri non poterunt.
Qualia uero et quanta sint obedientium bona docebo,
si prius
est,
quod potestati quę a Deo est conuenit,
parere debemus ut Deo.
At uero cum male,
impie,
iniuste aliquid iussum fuerit,
malignitati eius qui iussit resistendum est |
neque quod fieri uoluit faciendum.
Talis quippe iussio nequaquam sequitur ordinem a Deo datę potestatis,
sed eius qui abutitur potestate,
prauitatem atque nequitiam.
Iccirco idem apostolus ad Titum scribens non satis habuit dicere:
Iccirco idem apostolus ad Titum scribens non satis habuit dicere:
si iussum non fuerit,
agere expediens erit.
Bene enim agendo mala iubentem poteris contemnere.
Vis inquit non timere potestatem? bene fac.
Fieri quidem potest,
ut potestas male officio suo fungens aduersus innocentem sęuiat,
sed Dominum audimus dicentem:
Fieri quidem potest,
ut potestas male officio suo fungens aduersus innocentem sęuiat,
sed Dominum audimus dicentem:
immensi-que gaudii corona insigniuit.
Igitur sicut recta honesta-que iubentis pręsidis imperium totis uiribus exequi debemus,
ita iniqua turpia-que imperantis minas intrepide contemnere.
Sed rursum Apostoli pręceptum est:
dominis carnalibus cum timore et tremore et synceritate cordis uestri,
sicut Christo;
non ad oculum seruientes,
quasi hominibus placentes.
id est,
laudem |
fauorem-ue hominum aucupantes,
sed ut serui Christi,
facientes uoluntatem Dei ex animo,
seruientes sicut Domino et non hominibus.
Dominis igitur fideliter ut Deo seruiendum est |
prompte-que obtemperandum,
quandiu iussa
matrem tuam ,
quod est mandatum primum in promissione,
ut bene sit tibi |
et longęuus sis super terram.
Non utique super hanc terram,
in qua et obedientes possunt cito mori |
et inobedientes diu uiuere.
sed super illam de qua Propheta dixit:
obediendo Deo placeamus.
Qui enim ideo alicuius iussis obtemperant,
ut ab eo mercedem capiant,
mercenarii sunt.
et qui parent metuendo,
nequid mali patiantur,
serui sunt.
Is uero qui neque spe pręmii |
neque timore supplicii,
sed solo Dei amore se subiicit ad obediendum aliis,
non mercenarius neque seruus est sed potius filius Patri ęterno perpetua charitate deuinctus.
Atque ideo qui uoluntarie seruit,
sponte obtemperat,
nihil in quo Deo gratificari se censet,
obtemperant,
ut ab eo mercedem capiant,
mercenarii sunt.
et qui parent metuendo,
nequid mali patiantur,
serui sunt.
Is uero qui neque spe pręmii |
neque timore supplicii,
sed solo Dei amore se subiicit ad obediendum aliis,
non mercenarius neque seruus est sed potius filius Patri ęterno perpetua charitate deuinctus.
Atque ideo qui uoluntarie seruit,
sponte obtemperat,
nihil in quo Deo gratificari se censet,
agit inuitus.
Hic certe cum psalmista sancto concinere
nobis,
nisi ipsam obedientię coluerimus uirtutem.
Vnde gentium apostolus Paulus:
fomenta sunt.
Post hęc in eodem propheta Dominus ait ad domum Iacob:
et custodias,
trahentes ad reges et pręsides propter nomen meum.
Postremo ait:
Eritis odio omnibus hominibus propter nomen meum.
Quę est igitur pax ista,
quę obedientibus promittitur,
si Christi discipulis non pax sed odia hominum offeruntur?
De interiori ergo pace intelligendum est,
quoniam obedientes mandatis non perturbantur animo,
sed semper in spe futuri boni conquiescunt.
ac tanto magis iustitię operibus proficiunt,
quanto minus pręsentibus bonis deliniuntur.
propter nomen meum.
Quę est igitur pax ista,
quę obedientibus promittitur,
si Christi discipulis non pax sed odia hominum offeruntur?
De interiori ergo pace intelligendum est,
quoniam obedientes mandatis non perturbantur animo,
sed semper in spe futuri boni conquiescunt.
ac tanto magis iustitię operibus proficiunt,
quanto minus pręsentibus bonis deliniuntur.
Longęuitas etiam promissa est dicto audientibus.
quam quidem beatioris uitę ęternitatem interpretari possumus.
contumacium atque proteruorum inobedientia plectatur.
quia post gentilium ritum conuersi fuerant,
mittebat Dominus prophetas ut reuerterentur.
tantum autem abfuit ut obedirent,
ut etiam ad se missis necem inferrent.
Etenim Zachariam Ioiadę sacerdotis filium,
prophetantem lapidibus in atrio templi obruerunt,
rege ipso iubente.
Sed non multo post maxima pars illorum in pręlio a Syris prostrata |
et rex a seruis suis domi interemptus poenas dedere.
Saulis regis filius Ionatas nescius regii edicti,
quo cautum erat,
nequis prius aliquid gustaret |
quam cum inimicis confligeretur,
de fauo mellis casu reperto comedit.
et cum ob hoc regi de euentu belli consulenti Dominus non daret responsum,
Ionatas morti addicitur,
Sed quoniam ignoratione excusabatur,
populo intercedente liberatus est.
Quod si etiam ignoranter peccanti irascitur Deus,
quanto magis ei,
qui sciens prudens-que
Porro ut omnia mala quę contumacibus proposita sunt effugiamus |
et simul bona consequamur sempiterna,
Christus Dominus ut in omnibus,
ita et hac in parte nobis imitandus est.
Ipse ad Patrem |
Quid est autem quo ille offendi queat,
pręter peccatum?
Solum ergo peccatum cauendum nobis erit,
quia malum est.
Cętera quęcunque contigerint,
ęquo animo ferenda,
quia nec bona |
nec mala sunt,
sed inter bonum malum-que media.
Quibus si applicueris uirtutem,
bona erunt.
sin uitium,
mala quidem.
Veluti aquę potus cum uinum additur sapit,
cum uenenum interimit.
Ita sane aduersis
erunt.
sin uitium,
mala quidem.
Veluti aquę potus cum uinum additur sapit,
cum uenenum interimit.
Ita sane aduersis rebus quoties animi patientiam accommodauerimus,
non solum non nocebunt,
sed etiam proderunt,
ita ut materiam nobis suppeditent sperandę beatitatis.
seruus?
Ille apostolis suis dicebat:
Porro quando inimici inuidia uitę tuę insidiatur,
propone tibi illam erga Saulem regem Dauidis patientiam.
Sępius ab ipso ad necem petitus fugiendo declinabat periculum.
Bis quidem potuit capitalem inimicum sua interimere manu,
sed noluit.
Qua constantia dignissimus uisus est,
qui ei in regno succederet.
Vnde confidenter postea locutus est:
reddiderit,
Patris cęlestis filius esse non poterit.
Ille solem suum oriri facit super bonos et malos,
et pluit super iustos et iniustos,
ut doceat te omnes diligere,
neminem lędere,
nullam appetere uindictam cum offensus fueris,
sed potius offensa te dignum iudicare.
Hęc humilitatis,
hęc patientię uirtus est.
Virtus autem (ut Apostolo placet) in infirmitate perficitur.
Vbi exerceres patientię uirtutem,
si nemo esset qui aduersaretur,
qui inuideret,
qui hostiliter infestaret?
qui inuideret,
qui hostiliter infestaret?
Ob hoc igitur etiam malos esse permittit Deus,
ut per eos boni exerceantur |
et ad perfectionem uitę perueniant |
odia hominum non uindicando sed sustinendo.
De patientia ingratitvdinis, percvssionis | et bonorvm ablationis.
Caput XV
Sed ab illis inquies,
quibus imprimis obsecutus sum,
in
odia hominum non uindicando sed sustinendo.
De patientia ingratitvdinis, percvssionis | et bonorvm ablationis.
Caput XV
Sed ab illis inquies,
quibus imprimis obsecutus sum,
in quos beneficia plurima contuli patior iniuriam,
et quos mihi semper amicissimos fore sperabam,
eorum odia sustineo |
magis-que me angit ipsorum ingratitudo quam offensa.
At etiam
etiam uerberibus afficeris,
si opibus exueris,
si torqueris et ad mortem posceris,
talia sancti martyres perpessi sunt,
talia pro nobis Dominus et Saluator noster non inuitus tolerauit.
Denique nullus unquam sanctorum uindictam appetiit,
sed omnes pro malo bonum reddere semper conati sunt.
pha
multę sanctitatis rex.
ineundę.
dicente Domino:
quę accepisse Iob memoratur post humiliter toleratas erumnas.
Cum enim ditissimus inter municipes suos fortunatissimus-que esset,
amisit simul facultates,
iumenta,
seruos,
liberos,
omnium in suo corpore membrorum sanitatem |
et tamen nihil interea stultum de ore eius prodiit.
sed:
Si bona inquit de manu Domini accepimus,
mala quare non toleremus? Dominus dedit,
Dominus abstulit;
sicut Domino placuit,
ita factum est |
sit nomen Domini benedictum.
Dominus dedit,
Dominus abstulit;
sicut Domino placuit,
ita factum est |
sit nomen Domini benedictum.
nomen Domini benedictum.
captus gratias egit Deo |
fideliter-que ei seruiens,
ut antea fecerat,
nihil commisit,
quo ea calamitas ipsi grauis esse uideretur.
morte morieris tu,
et non uiues.
Lazarus
tormenta |
cędes |
incendia |
cętera-que id genus multa.
Quę ut fortiter perferantur,
primo sciendum aduersa quęque in hac uita necessario euenire |
et tam bonis quam malis esse communia.
sed iustis bona esse iniustis uero mala,
si modo castigati non se correxerint.
Porro istę aduersitatum causę sunt.
Iustis ideo accidunt,
ut per patientię uirtutem maiora mereantur pręmia |
ac ne forte prospero rerum successu elati labantur.
afflictione ęternam capiant beatitudinem.
Corripiamur ergo a Domino,
ne cum hoc mundo damnemur.
Pugnemus cum calamitatibus,
ut cum uicerimus,
coronemur.
Nauigantium ars atque doctrina non in tranquillo,
sed in tempestate probatur.
Militis uirtus in certaminis discrimine noscitur.
Christianus an Deum diligat,
diuersitatibus experitur.
Nec potest esse Christi famulus ,
qui cum illo laboriosa atque difficilia subire recusauerit
unum seruum,
qui ab inimicis cuncta die uno direpta atque ablata nunciauit.
Si filio orbatus es,
illius filios et filias omnes unius domus ruina simul extinxit.
Si aduersa laboras ualitudine,
ille a planta pedis usque ad uerticem capitis hulceribus totus tabefactus,
non in lectulo sed in sterquilinio sedens,
non molli linteolo sed duriore fictilis uasis testa uulnerum saniem deradebat.
non habuit amicos qui sic languentem consolarentur,
sed qui magis exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
atque ablata nunciauit.
Si filio orbatus es,
illius filios et filias omnes unius domus ruina simul extinxit.
Si aduersa laboras ualitudine,
ille a planta pedis usque ad uerticem capitis hulceribus totus tabefactus,
non in lectulo sed in sterquilinio sedens,
non molli linteolo sed duriore fictilis uasis testa uulnerum saniem deradebat.
non habuit amicos qui sic languentem consolarentur,
sed qui magis exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
Insuper uxor ipsa ad impatientiam
ualitudine,
ille a planta pedis usque ad uerticem capitis hulceribus totus tabefactus,
non in lectulo sed in sterquilinio sedens,
non molli linteolo sed duriore fictilis uasis testa uulnerum saniem deradebat.
non habuit amicos qui sic languentem consolarentur,
sed qui magis exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
Insuper uxor ipsa ad impatientiam urgebat,
ut Deo malediceret et moreretur.
Ille tamen in se firmus |
et aduersum quęquę difficilia Spiritus Sancti uirtute
perseuerantibus male cędit prosperitas,
quia insolentiores reddit.
Iustum autem neque prospera extollunt |
neque frangunt aduersa;
in utroque rerum euentu eandem seruat animi constantiam.
Sed in aduersis si non melior,
certe tutior efficitur.
Semper enim ad delinquendum magis prouocant,
quę secundo flatu feruntur.
De patientia martyrii.
Caput XIX
At uero fortissimi fidissimi-que Christi milites perferre multo grauiora quam tyrannorum impietas excogitare poterat,
parati erant.
Promissis etiam ingentibus ad sacrificandum solicitabantur opum,
honorum,
dignitatum.
Sed qui suppliciorum terrificationibus non cędebant,
nec pollicitationum quidem magnitudine moueri poterant.
Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt,
uerum etiam Christum suum liberius confidentius-que prędicarunt,
magnitudine moueri poterant.
Itaque in proposito perstantes non modo imperata non fecerunt,
uerum etiam Christum suum liberius confidentius-que prędicarunt,
palam docendo hunc quidem Dei ueri esse filium |
et idola uana non deos esse,
sed malorum demonum inuenta,
ut homines impię credulitatis laqueo captos in barathrum traherent perditionis.
Cum-que post multos corporis cruciatus ad necem damnarentur,
fine uitę intrepidi expectabant.
magis-que timebant ne dimittantur |
quam ne occidantur.
Fortiores ergo et
Quid est enim aliud in sententiam aduersarii concedere |
nisi plane se uictum confiteri?
De iis igitur qui totum fere terrarum orbem suo subdiderant imperio ipsi Christi milites triumpharunt,
non armis pugnantes sed patientia,
non uiribus sed fide.
tanto ista fidelis patientię uirtus omni ui humana potentior extitit atque ualidior.
O pręstantissimam pro Christo patientium uirtutem.
Inuictos uicerunt.
totius orbis dominatoribus imperare coeperunt,
dum pro Christi nomine nihil non
in sententiam aduersarii concedere |
nisi plane se uictum confiteri?
De iis igitur qui totum fere terrarum orbem suo subdiderant imperio ipsi Christi milites triumpharunt,
non armis pugnantes sed patientia,
non uiribus sed fide.
tanto ista fidelis patientię uirtus omni ui humana potentior extitit atque ualidior.
O pręstantissimam pro Christo patientium uirtutem.
Inuictos uicerunt.
totius orbis dominatoribus imperare coeperunt,
dum pro Christi nomine nihil non sustinendum iudicant,
dum illis
in nullo deficientes.
Ipse etiam apostolorum caput Petrus:
qui spem suam in Deo collocauit.
De exhortationibus ad patientiam martyrii.
Caput XX
Quod si milites suos rex ipse cęlestis non in delicias et uoluptates huius seculi,
sed in conflictum et certamen sęuientium persecutionum destinabat,
ut uincentibus inęstimabilis boni donatiuum distribueret,
profecto ad militiam eius nullo modo pertinere poterit,
qui non ita se subiecerit,
ut pro tuenda ueritate nec supplicia nec mortem subire recuset.
Is demum
ut pro tuenda ueritate nec supplicia nec mortem subire recuset.
Is demum Christo militat,
qui sępe mundi turbinibus quatitur,
et nunquam superatur.
dicente ipso Domino:
possidebitis animas uestras |
Hoc est enim quod alibi dixit:
Agabo discipuli eius didicissent |
ipsum Hierosolymis uincula passurum |
et animo consternati rogassent,
ut supersederet illo proficisci,
periculo deterritus,
ut a proposito desisteret |
tanto amore flagrabat Christum omnibus quibus poterat euangelizandi,
decernens non ante a prędicatione eius cessare,
quam in corpore uiuere cessasset:
neque solum Paulus,
qui plus omnibus laborauit,
certum ac deliberatum id habuit,
sed plane omnes illi,
qui supplicia necem-que pati maluerunt |
quam fallacibus diis libamenta offerre.
Verba sanctorvm martyrvm ad tyrannvm in ipsos saevientem.
Caput XXI
Tua sęuitia nostra est gloria.
Cum nos interficere credas,
carcere isto corporis liberas.
unde soluti de terra tollimur ad cęlum |
et pro patientię uirtute a Domino coronamur,
non corona sicut est tua peritura,
sed nunquam deficiente,
nunquam defutura.
Libet itaque abs te interimi,
ut uiuamus cum Christo,
quem nulla ui nobis potes auferre |
neque nos ulla quęstione,
ullo tormentorum genere a charitate eius separare.
Hoc te frustra prorsus conatum scies,
cum etiam ipsa postrema
nulla ui nobis potes auferre |
neque nos ulla quęstione,
ullo tormentorum genere a charitate eius separare.
Hoc te frustra prorsus conatum scies,
cum etiam ipsa postrema in mortem anhelantium uoce Christum inuocari,
Christum glorificari audieris.
et tunc demum te uictum senties,
sed fateri pudebit.
Nos enim in isto fidei agone uoti nostri compotes erimus,
tu tui nequaquam.
qui ideo nos torques,
ut a Christo auertas |
et ad deorum quos palam contemnimus,
cultum compellas.
Et cum hoc quod maxime cupis perficere in nobis minime
uictoria.
Eidem gratias agimus,
et cum poenis afficimur |
et cum in sententia ueritatis perseueramus.
Tota autem perseuerandi ratio est,
quia post laborem in illo requiescere speramus,
semper beati futuri,
qui semper usque in finem fuimus fideles,
nec uicti sęuitia tua sed probati.
His quidem et huiusmodi uerbis illos uel locutos |
uel loqui potuisse quis dubitat?
nisi qui Euangelio non credit,
et peruersę mentis aure non admittit ueritatem.
etiam imbecilliorum iracundiam potius deuitare |
quam resistendo magis accendere.
reuocare |
secum-que ratiocinari ac dicere:
Quis ego sum,
ut aduersis pręsentium infelicitatum casibus grauari non debeam,
cum Dominus meus,
quandiu in terris uersatus est,
non ocio delectatus sit sed fatigatione,
non uoluptatem ullam corporis appetierit,
sed tribulationes et angustias et cruciatus et conuitia et probra ab impiis illata |
et acerbissimam atque despicatissimam crucis mortem.
Ille saluandi mei gratia qui perieram,
cum Deus esset,
hominem assumpsit;
homo factus
sum,
ut aduersis pręsentium infelicitatum casibus grauari non debeam,
cum Dominus meus,
quandiu in terris uersatus est,
non ocio delectatus sit sed fatigatione,
non uoluptatem ullam corporis appetierit,
sed tribulationes et angustias et cruciatus et conuitia et probra ab impiis illata |
et acerbissimam atque despicatissimam crucis mortem.
Ille saluandi mei gratia qui perieram,
cum Deus esset,
hominem assumpsit;
homo factus nunquam conquieuit,
Iudeam,
Galileam,
Samariam peragrando
animo feram,
siqua mihi calamitas incidat,
siquod incommodum patiar,
siqua me inuidorum infestet persecutio?
cum presertim nihil mali mihi inferri possit,
quod peccata mea non merentur.
Non ergo grauate perpetiar,
quod iuste irrogatur,
sed Dominum meum deprecabor,
ut concedat mihi in omnibus patientiam |
et in ipsa patientia scelerum meorum purgationem atque ueniam.
ut qui me dignatus est facere laborum suorum participem,
faciat tandem et glorię consortem.
dicente Apostolo:
et iterum in Raphadin cum sitirent.
saturauit-que illos Dominus manna de cęlo pluente |
et aquis fluentibus de petra.
Vide quam mitis,
quam misericors est Deus.
non continuo impatientiam nostram punit,
sed interdum uotis murmurantium facit satis,
ut beneficio prouocet ad poenitentiam.
At uero si benefacta non profecerint |
nec murmurationum cessauerit impia temeritas,
tunc demum ulciscitur ingratos et iuste poenas exigit ab obstinatis.
operariorum uineę parabola testatur,
qui inuidię a Domino arguuntur,
eo quod denario pro opera accepto |
aliis qui tardius ad operantum accesserant,
ex conductoris liberalitate tantundem datum fuisse dolebant.
Non est itaque negligendum sed maxime curandum,
ut etiam ab his caueas,
quę uel leui increpatione digna cognoueris.
ut sitis sine querela |
et simplices filii Dei,
sine reprehensione in medio nationis prauę et peruersę.
Ex his ostenditur |
eum qui patiens est,
nunquam murmurare,
nunquam conqueri,
sed inter malos quoque mitem atque mansuetum esse |
et inter inquietos quietum.
Impatiens autem prius ipse suę inquietudinis causa est,
deinde etiam aliorum:
hos odit,
illis irascitur,
alios contumeliis,
alios afficit uerberibus.
ipse uero intra se iracundia ęstuat,
bile
quibus leges dedit et pręcepta et notitiam sui?
Iure igitur ac merito Salomon dum perpenderet impatientis furentem iracundiam:
consultatione aduersus eum cui infensus est,
ferre sententiam festinabit |
|
quando quidem eo usque insaniunt,
ut nec suę uitę parcant,
et dum in alterum sęuiendi negatur facultas,
in semetipsos grassantur.
maledicti in sanctos
Sunt pręterea qui irati sanctos maledictis lacessant,
sed cum Dominum eadem oris petulantia non formident,
minus mirum est,
quod etiam seruos eius quomodo possunt offendant.
(!)
de quibus quia satis paulo ante dictum sit,
hoc tantum dicendum restat,
sibi Syrorum exercitu ab inuasione Baasę Samarię regis se defenderat,
coargutus ab Anani propheta,
quod fiduciam habuerit in rege Syrię et non in Domino,
iussit illum mitti in neruum,
et Dei nuncium in uincula coniicere non fuit ueritus.
Sed male illi cessit ista audacia:
plurimi de populo perierunt,
ipse anno deinde tertio pedum dolore consumptus est.
et Dei nuncium in uincula coniicere non fuit ueritus.
Sed male illi cessit ista audacia:
plurimi de populo perierunt,
ipse anno deinde tertio pedum dolore consumptus est.
ut hominem immoderate furentem |
usque ad abyssum inferni deuehat |
et poenis illis,
quarum nullus finis est,
irreuocabiliter tradat,
si ei usque ad uitę exitum dominata fuerit.
De ira non vitiosa sed vtili et de ira dei.
Caput XXVI
Est tamen ira quędam rationi parens,
cum uitiis irascimur uel nostris uel alienis.
hoc est,
cum illa corrigi et emendari cupimus.
|
et carnem spiritui repugnantem,
ueluti lasciuiens iumentum fatigatione aliqua labore-que domemus.
Illos uero qui curę nostrę commissi sunt,
si monitis non obtemperarint,
minis uerberibus-que persequimur,
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia ratione nititur,
non modo non culpanda est,
sed etiam necessaria.
non nocendi causa,
sed gratia iuuandi.
ut qui sponte sese corrigere noluerint ,
corrigantur saltem inuiti,
ne pereant.
Ira igitur ista,
quia ratione nititur,
non modo non culpanda est,
sed etiam necessaria.
Charitati enim proxima est,
dum per eam hominum saluti consulitur,
medicorum more,
qui putrescentia hulcera incisionibus cauterio-que curare aggrediuntur |
et morbo irati dum sęuiunt,
restituendę sanitati operam
corrigendos |
neque dum punit obstinatos.
apud se semper placidus est atque tranquillus,
apud illos uero iratus et furens qui malum quod meruerunt patiuntur.
Ita nos quam minimum perturbare debet iracundia,
cum delinquentes punimus,
sed mouere charitas,
ut punitos disciplina nostra emendet |
et a uitio reuocet ad uirtutem.
Publici quoque iudicii pręsidem ab odio atque ira procul esse oportet dum iudicat.
Equidem ita reor |
inter iram et iustitiam Dei nihil interesse,
nisi quod irę uocabulum tunc usurpet Scriptura,
cum peccata uindicantur,
iustitię autem nomen etiam ad remunerationem pertineat bonorum,
in qua nullus irę locus est,
sed benignitatis.
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui
irę locus est,
sed benignitatis.
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De remediis iracvndiae.
Caput XXVII
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De remediis iracvndiae.
Caput XXVII
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum indignatur,
sed criminis,
qui punit,
non ut lędat,
sed ut lędendo emendet.
quod quidem opus non inimicicię est,
sed beniuolentię et dilectionis.
De remediis iracvndiae.
Caput XXVII
Non possumus efficere,
quin aliquando plus etiam quam oportet irascamur.
Quando quidem id sanctitate quoque
exoratus post biennium coram se apparere illum permisit.
Hi tamen excusabiles uidentur,
quia in delinquentes animo extiterint indignato |
nec sine causa irati fuerint.
Quid de apostolis dicam?
et his quidem a Sapientia Dei electis?
Salomon.
Prospera enim plerunque ad ignauiam compellunt,
aduersa magis incitant ad uirtutem.
Quę iusti patiendo spiritalium benedictionum gratiam acquirunt,
bonis utique non his modicis et caducis,
sed illis ingentibus et ęternis fruituri.
quę pressius euidentius-que in Euangelio quam in Lege promissa sunt.
Quanquam Lex quoque spiritalis est,
si tollatur uelamen |
et ea quę scripta sunt,
non omnia iuxta
Apostoli.
suę telo conficit,
similis uiperę illi,
quę cum manum Pauli apostoli mordicus apprehendisset,
nihil illum lęsit,
sed ipsa in ignem excussa et exusta periit.
Perire non debuit dicet aliquis,
quę non lęsit.
sed ideo non lęsit,
quia Deo prohibente lędere non potuit.
periit autem quia lędere uoluit,
et mortem quam alteri inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
poenas
inferre tentauit,
iuste ipsa pertulit.
Sic maledicus,
dum oris sui procacitate alios offendere concupiscit,
licet non offendat,
tanquam si offenderit,
poenas dabit.
Vnde in Lege scriptum est:
corruerint in interitum sempiternum.
quaestio.
(!)
Quęris quare in prophetis et in psalmis leguntur maledictiones.
illę quidem non ex odio execrantis,
sed ex uaticinio futurum prędicentis ęditę sunt.
et cum sanctorum in Scripturis maledicta iudicis Dei sententię sint,
nobis qui futurorum ignari sumus maledicere minime licet.
nisi forte cum hereticos impiis assertionibus Ecclesiam perturbantes apostolica autoritate deuouemus.
Omnes itaque qui peruersi aliqua doctrina rectę religionis aduersantur,
quia Deo iniuriam faciunt,
sub anathemate censentur.
utpote diuersi ab Ecclesia |
et non Christi sed Sathanę membra facti.
pro quibus tamen oramus,
ut Domino miserante errorem suum agnoscant |
et conuertantur et salui fiant.
Atque ita eis etiam quorum impietatem maledicimus,
benedicere solemus,
maluit Deo quam regi obtemperare |
atque pro maledictione intulit benedictionem.
Amalech deuorans interpretatur |
eum-que designat,
qui deuorare animas hominum concupiscit.
Sed qui Balaam est,
deprehensis inimici dolis |
magis quęret benedicendo obsequi Deo |
quam maledicendo diabolo.
Qui enim obsequetur Deo,
merebitur pręmium,
qui diabolo,
supplicium .
Eadem ratio detractorum habetur.
nisi quod minus ei creditur,
qui iratus opprobrat,
quam qui odium cęlans de moribus pronunciat alienis.
ut quem ipse insectatur,
aliis quoque dissimulata inimicicia facilius odibilem reddat.
Sed uideamus qualiter et hi a Domino plectantur.
repente consurget perditio eorum,
et ruinam utriusque quis nouit?
Periculosa est enim cum peruersis conuersatio,
ne ipse quoque peruertaris |
et una cum illis pereas.
Non solum ergo cauendos esse,
sed etiam detestandos docet Dauid cum ait:
loquitur delator,
quia duplex est.
simulat se amicum illius,
ad quem crimen defert |
cui tamen auferre nititur quod amabat,
eum cui ipse amicus erat accusando.
disperdet autem huiusmodi accusatorem Dominus,
quia siue falsum |
siue uerum dixerit non uoto corrigendi proximum suum,
sed in inuidiam mittendi uerba profert.
Cui iterum Propheta poenam denunciat increpando ac dicendo:
39.
iram inimicicias-que prouocante?
Audi Apostoli pręceptum:
Domini non oportet litigare,
sed mansuetum esse ad omnes,
docibilem,
patientem,
cum modestia corripientem eos qui resistunt ueritati.
et iterum:
a malo |
et labia tua ne loquantur dolum.
diuerte a malo et fac bonum;
inquire pacem et persequere eam.
Audi etiam apostolorum principem Petrum:
habetur monachi nomine,
qui tacere nescit cum oportet.
dicente Iacobo apostolo:
duntaxat diuinę scripturę autoritates atque sensus animum applicent |
et quod salubriter monentur,
hoc etiam omni studio perficere curent.
ut sancte religiose-que uiuendo |
uitam illam acquirant,
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed in Christum credentibus diuinę-que obtemperantibus legi,
hoc est pietatem iustitiam-que
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed in Christum credentibus diuinę-que obtemperantibus legi,
hoc est pietatem iustitiam-que colentibus.
philosophi. / oratores / poetę.
Nihil itaque uobis proderit o philosophi,
scite subtiliter-que ratiocinari,
uobis ad summam felicitatem defuturum speretis,
si non defuerit uirtus.
Cuius quidem leges atque pręcepta in his libris satis (ut reor) abunde-que a me relata sunt.
non ea inquam pręcepta,
quę homines qui errare possunt tradant,
sed quę ipse hominum angelorum-que conditor Deus,
in quo solo nullus omnino cadere potest error,
tribuit nobis.
Ipsum ergo audiamus,
ipsum sequamur,
ad ipsius doctrinam uitam mores-que componamus,
si ad ipsum,
ut summo illo
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.