Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: qua Your search found 6952 occurrences
First 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1042-1199:1042. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] supra omnes scientias eminet illa, quam ethicen uocant,
quia de morum uitę-que cultu pertractat.
Cum enim nihil in homine laudabilius uirtute sit,
nihil uitio detestabilius,
quid ea doctrina magis egregium magis-que amplectendum uideri debet,
quę hominem ipsum instruit ac erudit,
qua ratione et a malicia declinet |
et studeat probitati?
Sed licet in isto tam pręclaro docendi genere multa quidem sapienter
et acute a philosophis inuenta tractata-que ferantur,
quis tamen
1043. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] se illi testatur,
dum eandem ipse de se fidem exigit, quę habetur de Deo Patre.
Cui sententię et illud dictum congruit:
1044. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | Section] habetur de Deo Patre.
Cui sententię et illud dictum congruit:
1045. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Sathanę primogeniti,
quibus dicere possis:
Vos ex patre diabolo estis.
aut prorsus in errore ita obdurati,
ut nec ratione | nec autoritate | nec miraculis moueantur,
facti lapides, in quibus semen uerbi Dei arescit,
et spinę in quibus pręfocatur,
et uia in qua conculcatur.
quibus Dominus ait:
1046. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Deo quę Dei sunt.
Et tu quę Dei sunt, porrigis diabolo?
Quid tunc dicturus es,
cum ipsum, cuius doctrinam contemnis,
te iudicantem uideris?
tibi-que dicentem audieris:
1047. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] sunt.
Et tu quę Dei sunt, porrigis diabolo?
Quid tunc dicturus es,
cum ipsum, cuius doctrinam contemnis,
te iudicantem uideris?
tibi-que dicentem audieris:
Prima enim ętas fuit ab Adam usque ad Noe,
secunda a Noe ad Abraham,
tertia ab Abraham ad Dauid,
quarta a Dauid ad transmigrationem Babylonis,
quinta a transmigratione ad Ioannem,
sexta a Ioanne usque in finem seculi .
In hac igitur postrema ętate, in qua nos sumus,
aquę uersę sunt in uinum,
quia Scripturarum litteralis intelligentia
Testamenti doctrina satis super-que sit aduersus quasque
repellendas diaboli insidias |
ac prauas ab animo abscindendas cupidines.
Vetus tamen Testamentum fuit Agar ancilla in seruitute generans,
et Nouum Sarra liberę
prolis mater,
qua libertate donauit nos Christus.
nunquam sanitatem consequentur .
semper ad ea quę salutis sunt, surdi et muti erunt.
atque ut ita etiam ad malum sicut ad bonum surdi et muti forent.
sed ut deterius peccent,
et leuam aurem habent, qua ea quę carnis sunt auidissime auriant ,
et sinistram linguam, qua uel nugas garriant |
uel alios infament
uel proximo maledicant.
Quod nisi tandem ad Christum adduci se permiserint,
qui labefactata solo uerbo instaurat,
quis eos curare poterit?
De istis
ad ea quę salutis sunt, surdi et muti erunt.
atque ut ita etiam ad malum sicut ad bonum surdi et muti forent.
sed ut deterius peccent,
et leuam aurem habent, qua ea quę carnis sunt auidissime auriant ,
et sinistram linguam, qua uel nugas garriant |
uel alios infament
uel proximo maledicant.
Quod nisi tandem ad Christum adduci se permiserint,
qui labefactata solo uerbo instaurat,
quis eos curare poterit?
De istis (ut reor) prophetauit Apostolus cum diceret:
omnium auctorem supra naturam esse |
et ut se talem probet, super naturalia loqui operari-que solere.
Quibus qui non adhibuerit fidem,
necesse est, ut Dei omnipotentiam deneget |
fateatur-que quod naturaliter fieri nequit,
id nec diuinitus fieri posse.
Qua in re naturam deum alterum constituere uidentur,
si nihil maius Deo quam naturę tribuendum censent.
Quibus Dei uerbum respondens ait:
dum rident,
dum iocantur,
dum cum aliis colloquuntur,
repente concidere.
Pelle igitur moras omnes |
et prauas cupidines de pectore proiicere
festina |
atque de spelunca latronum fac domum orationis
in qua habitare dignetur Christus.
Hoc pacto qui nunc nouissimus es apud Deum,
iam inter primos computaberis .
In nouissimis erant Mattheus, Zacheus, latro,
sed conuersi ad Dominum | primi facti sunt.
Mattheus
gloria sese extulit,
sed potius eandem humilitatem, quam contempta non deseruerat,
egregie deinde probata conseruauit,
fidei suę magnitudinem magis ad diuine largitatis gratiam referens |
quam ad arbitrii sui libertatem.
Quod si quicquam ex eo sibi iactanter arrogasset,
filiam pro qua supplicauerat, sanam non recepisset.
Et nos igitur si ab iis quę nequiter commisimus purgari cupimus,
modis omnibus caueamus,
ut aut moriendum sit | aut peccandum,
eligatur potius mors corporis quam animę.
mors enim animę peccatum est.
Quod si metu mortis perculsus |
uitę fragili et uelis-nolis cito periturę tunc peperceris,
illam stabilem et immortalem, qua sancti fruuntur, amittes.
Ait enim:
Qui uoluerit animam suam saluam facere, perdet eam.
Nam siquis peccare mauult quam mori,
hic sibi uiuet | et Deo morietur.
deo autem mori est |
in inferi baratrum ruere |
et nullum cum iis
tentationis recedunt.
Ac ne plura enumerando longius protrahatur oratio,
Cuicunque uitia dominantur,
imbecillus et infirmus est.
fortis autem inuictus,
cui adest uirtus,
quem non deserit ratio,
qua ipse suam uoluntatem a sęculi uoluptatibus auersam ad ea quę cęlo digna sunt dirigit |
et ad ęterna properans
ea quę temporalia sunt,
constanti atque erecto animo contemnit.
De contemptu glorię.
Caput XVI
Quo etiam nos opera nostra |
et ad laudem nostram latere uelimus |
et ad profectum aliorum non latere.
Sciebat enim ille,
cui etiam futura pręsentia sunt,
quia magis prędicaturi erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę
atque largitorem,
profecto aliquid ex his nostrę uirtuti ascribere uelle |
summę ingratitudinis crimen est |
arrogantię-que non ferendę.
facile autem gloriam pręsentem contemnet,
qui semper fragilitatis humanę memor erit.
quam in primis mortis nostrę testatur conditio.
de qua peropportune quidem nunc tractabitur.
De mortis conditione.
Caput XVIII
Non est ibi stabilis gloria,
ubi non est uita diuturna.
Nobilem ignobili,
liberum seruo,
diuitem pauperi,
Euangelio,
qui frugum ubertate lętatus dilatare cogitabat
horrea |
cęllaria-que ampliare |
et his quę una ęstas attulerat, per annos multos frui.
Tantos autem cogitatus abscidit nunquam satis prouisa mors.
atque nocte illa, qua ipse sibi longiora feliciora-que uitę spacia
promittebat,
coactus est decedere
et cuncta quę collegerat, aliis relinquere possidenda.
Frustra igitur aliquid diuturnum fore speratur,
quod statim potest deficere.
de terreno habitaculo ad cęleste regnum |
semper beatus futurus qui mori innocens maluit quam nocens uiuere.
Solent autem parentes cognati-que qui mundana sapiunt,
modis omnibus iter impedire ad perfectionem tendentium.
conqueruntur se derelictos,
omni se solatio destitutos.
Qua in re cauendum est,
ne nostra erga parentes pietas |
impietas fiat in Deum.
Contemnendi quippe sunt,
quoties a Dei seruitio auertere nos moliuntur,
et quasi odio habendi,
ne nos odio simus Deo,
si uocationes eius atque inuitamenta crebro cordibus nostris infusa
neglexerimus.
illud prę omnibus mundi
thesauris concupiscendum,
nunc quidem in enygmate absconditum,
tunc autem manifestum futurum,
cum uidebimus illud sicuti est.
hoc idem enim est et preciosa margarita,
qua comparata nihil erit ultra desyderandum,
cum omnis plenitudo gratię in Christo sit.
in quo sunt omnes thesauri sapientię et scientię absconditi.
qui ergo non minus prudens erit ad cauendum |
quam diabolus astutus ad nocendum,
neque blanditiis eius capietur |
neque uim formidabit.
Vt autem cautus et circumspectus fiat sacerdos,
necessariam sibi esse Scripturarum scientiam nouerit |
intelligentiam-que mysteriorum.
sine qua neque se ab aduersario tueri commode poterit |
neque alios uitę doctrinis recte instruere
|
aut ad uirtutem apte exhortari.
In Aggeo scriptum est:
ita ut fugiendo ostendat se pastoris nomine indignum.
vnde dicitur:
inuenies.
et hęc tria unum Deum,
unam hipostasim esse melius credendo
intelliges |
quam intelligendo credes.
Magnum quippe mysterium est sancta Trinitas,
humanę sapientię altitudinem excedit |
fide percipitur.
sine qua ad beatorum ęternitatem nemo transfertur.
Audiamus autem in Euangelio Dominum Iesum Patri suo loquentem ac dicentem:
uel ad animę utilitatem transtuleris,
adhuc altius tibi erit insurgendum,
ut etiam cęlestia perscruteris |
et de uisibilibus gradum ad inuisibilia facias.
uolucrum.
produxisti de terra tot frugum species,
tot arborum,
tot lapidum,
tot metallorum |
et qui his uteretur, pręstantissimum inter animantia hominem.
Tuum opus sunt cęlestia.
Sol, luna, stellę,
quarum cursus, naturas, formam | decorem-que oculis intuemur,
et tamen qua materia constent, dicere nequimus.
Tu cęlum, quo omnia illa circumdantur extendisti,
quod statutis initio reuolutionibus perpetuo moueri ac circumferri
uidemus,
quemadmodum cętera omnia.
et nos soli (proh nefas!) legem tuam toties pręterimus?
Miramur pręterea nubes
concitari,
micare ignes,
fulmina ruere,
pluuias, grandines | niues-que defluere |
et tellurem ab iis irrigari.
quę singula si digne consyderentur,
tantum admirationis habent,
ut non solum Dei sapientiam a quo facta sunt testentur,
sed eiusdem potentiam, qua nihil potentius |
et bonitatem, qua nihil melius possit cogitari .
Ille homines corporeos,
ille incorporeos angelos fecit,
utrosque ad fruendam cęlestis regni beatitudinem benignissime
constituens.
Ex his
micare ignes,
fulmina ruere,
pluuias, grandines | niues-que defluere |
et tellurem ab iis irrigari.
quę singula si digne consyderentur,
tantum admirationis habent,
ut non solum Dei sapientiam a quo facta sunt testentur,
sed eiusdem potentiam, qua nihil potentius |
et bonitatem, qua nihil melius possit cogitari .
Ille homines corporeos,
ille incorporeos angelos fecit,
utrosque ad fruendam cęlestis regni beatitudinem benignissime
constituens.
Ex his tamen non parua pars per arbitrii
ille semper omni meditatione nostra in immensum maior sit.
exaltatur tamen in nobis,
quoties quę uera sunt de ipso sentimus,
et quemadmodum sentimus,
ita nec palam confiteri metuimus.
Deum autem sicuti decet contemplantibus multa interdum infunditur Spiritus Sancti suauitudo.
qua delectatus Propheta orabat dicens:
Cogita etiam,
quanta tibi in his obseruandis,
quę pręcepta sunt,
promittantur.
Certe, non argentum
neque aurum
neque terreni regni fortunę subiecta potentia
aut glorię humanę fragile bonum,
sed illa firma atque stabilis beatitudo,
qua nihil melius,
nihil maius ab homine optari possit.
Cum ista animo permensus fueris,
tunc non solum
quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine
dices,
verum etiam cum eodem Propheta lętus cantabis:
In uia testimoniorum tuorum delectatus sum,
sicut in
declinamus.
Perspicuum est igitur,
quia prauis affectibus superati
neque Deo
neque conditionis nostrę rationi obedimus.
Quę pręterea dementia est,
immo quis furor,
uitium sequi malle, cuius finis poena perennis est,
quam uirtutem, qua beatitudo comparatur ęterna?
Beatitudinem autem decalogi obseruatoribus promissam quis ambiget,
cum Veritas in Euangelio,
ut supra retulimus,
dicat:
Si uis ad uitam ingredi,
serua mandata.
Idem Dominus alibi quoque,
cum
Siquis interim alteri infensus maligne cauilletur |
sibi in mandatis ne occidat uetari |
et non ne odio habeat |
aut aliquod aliud iniurię inferat genus,
meminisse debet |
cuncta quidem, quę in altera tabula conscripta sunt,
ad illam summam redigi, qua iubemur |
ita proximos ut nosmetipsos diligere.
Quo semel recepto |
non solum ab omni offensa erit cessandum,
sed etiam bene cuique optandum bene-que faciendum,
et quod nobis indigentibus ab aliis exigeremus,
id aliorum necessitati
Poenitenti autem pręstabitur miseratio.
Dicente Domino:
noctu autem in monte Oliueti exiens orasse perhibetur.
Noctu ergo surgentes meditando atque orando quęramus cum sanctis
mulieribus uirtutum aromata,
ut illis ungamus Iesum.
Si cum sanctimonię odore ad se uenientes conspexerit,
qua pietate est, iocunde gratanter-que suscipiet.
In nobis implebitur dictum illud:
Beati sunt serui illi,
quos cum uenerit Dominus, inuenerit uigilantes.
Pręterea quemadmodum ętas uitę
Sic non potuistis una hora uigilare mecum?
Quare autem illos uigilare uellet,
continuo palam fecit dicens:
Vigilate et orate,
ut non intretis in tentationem!
Huiuscemodi quidem periculi testis est etiam parabola illa,
in qua legitur:
illa,
in qua legitur:
inficias quandoque per somnium uera nunciari.
fuissent.
Veniamus ad Euangelium.
Magi ne ad Herodem reuerterentur somnio admoniti capitis periculum euaserunt.
Iosephus in somniis accepto responso,
cum puero Iesu et matre eius uirgine fugit in Aegyptum,
ut ipsum Iesum neci subtraheret,
qua Herodes ipsum solum quęritans aduersus insontem multorum infantiam
erat sęuiturus.
Ad hęc non pauca in sanctorum uitis relata legimus,
quibus credere compellimur |
per quietem sępenumero quę uera sunt reuelari.
cum pręsertim ipse Dominus (ut in Numeris scriptum est)
frustra omnes illi, qui Christi religionem ueritatis fide non sequuntur.
Nunquam futurę salutis,
quam orant,
compotes erunt,
nisi crediderint.
Ad hęc si precatione poposcerimus rem aliquam,
cuius incertus est exitus,
id est, qua impetrata nescimus,
utrum commodo an incommodo nobis futura sit,
Dei uoluntati committamus,
ut non quod ipsi cupimus pręstet,
sed quod ille nouit neque noxium neque inutile fore,
quia Redemptor quoque noster,
cum passionis calicem transferri a se Patrem rogasset,
ita orationem
petitio,
gratias Deo agamus
neque quicquam nostris meritis,
sed totum eius erga nos benignitati deputemus.
De orandi ratione satis dictum sit.
Nunc, ut confidentius ad orandum procedamus,
de peccatorum poenitentia,
sine qua omnino placere non possumus,
tractandum uidetur.
De peccatorvm poenitentia.
Caput XI
Poenitentia nos a peccatorum sordibus emundat |
et
Marcus ait) tanquam arborum effigies
incedentium,
deinde plena fide Christum suscipiens
iterum-que ab illo contactus clare uidere coepit omnia.
Ita nunquam perfecte illuminari poterit,
cuius non erit ex omni parte poenitentia perfecta.
de qua perfectione inferius,
quantum Dominus nostras quoque tenebras illustrare dignabitur,
dicemus.
Interim reliqua poenitentię bona cursim prosequamur!
Post mentis illuminationem poenitentia animi robur uires-que
suppeditat |
et cum ad poenitentiam conuerti alteris arduum uideatur |
alteris uanum,
utrique in proposito perditissimę uitę immobiles perseuerant.
Enitendum est,
si quo modo possimus,
quod irrationabiliter conceperunt,
ratione discutere.
qua fortasse compulsi |
mortiferum uenenum euomere curabunt quod hauserunt.
Tu qui multum temporis peccando consumpsisti |
et ętatem ad bene agendum datam |
in deliciis,
in luxuriis,
in obscoenitatibus turpiter contriuisti,
quo excideris cogita |
et uel in fine de regione
uero ad stabula remeare?
et hoc quidem oneris deponendi pabuli-que sumendi gratia.
nunquid ipse minus prouidus pigritabis fascem istum peccatorum,
quo premeris abiicere |
et ad pastum cęlestis mannę festinare?
non quam ueteres Israhelitę manducauerunt in deserto et mortui sunt,
sed qua qui recte usi fuerint ,
uiuent in ęternum |
Consule igitur saluti tuę dum licet.
Nam quo nunc tendis,
in ultima uię crepidine terribile pręcipitium est |
quo si corrueris,
nunquam inde resurges.
Nulla est enim
non ideo poenitentię confessionis-que sacramentum excludi putes |
nec sine ipso te saluandum credas,
si talia feceris.
nisi enim te peccasse poenituerit,
nihil ista proderunt.
Peccato Deus offenditur |
quod si pro peccato quo Deum offendisti,
non doleas,
cares charitate,
sine qua teste Paulo apostolo,
in quo Christus locutus est |
nec corpus tradere ut ardeat,
nec facultates in cibos pauperum distribuere |
nec hominum angelorum-que linguis loqui |
nec fide montes transferre |
quicquam prodesse poterit.
mos fuit,
quoties erumnis oppressi essent,
Dei opem implorare,
cilicio contegi,
cinere conspergi,
ieiunio corpus affligere |
et pręter hęc peccata confiteri.
sic humiliati Deo miserante angustiis liberabantur |
et a peccatis quidem absoluti abibant,
pręter originis culpam,
qua absolui non poterant,
donec Redemptor in Lege promissus non uenisset.
Quare nec illorum confessio in Lege potuit esse ita plena
(nihil enim ad perfectum adduxit Lex)
ut est nostra in Euangelio.
enim homo mendax,
tu solus uerax,
tu ipsa ueritas,
quę nec decipi potest nec decipere.
Nos itaque corpus tuum,
clementissime Domine,
et tuum sanguinem aliena specie uelatum
fideliter accipimus |
nec omnino qua ratione id fieri possit quęrimus |
aut quomodo panis uini-que substantia in substantiam corporis et
sanguinis tui transeat,
cum accidentia non mutentur,
scrutamur.
Maius est enim miraculum istud |
quam ut humano ingenio uel scientia comprehendi possit |
te
cum sitirent,
aquis de petra eductis potati.
Deinde postquam manna contempto Aegyptias dapes concupissent,
coturnicum uis ingens castra operuit.
quarum carnibus ad nauseam usque satiati,
malę concupiscentię proteruę-que murmurationis,
qua et Deum et Moysen ducem suum offenderant,
poenas dedere.
Nam ut in psalmo dicitur:
Adhuc escę eorum erant in ore ipsorum,
et ira Dei descendit super eos,
et occidit pingues eorum |
et electos Israhel impediuit.
Nemo
uno ictu mutat in perennem amaritudinem.
Hoc ipsum idem Dominus etiam in Euangelio testatus ait:
Si dixerit malus seruus in corde suo:
Moram facit dominus meus uenire,
et coeperit percutere conseruos suos,
manducet autem et bibat cum ebriosis,
ueniet dominus serui illius in die qua non sperat,
et diuidet eum |
partem-que eius ponet cum hypocritis |
illic erit fletus et stridor dentium.
ubi sunt qui poenę dilationem impunitatem rati licentius peccant?
Non poenam peccatorum remittit iustus Iudex,
sed conuersionem
ime autora.
Iccirco Apostolus:
Bonum facientes inquit non deficiamus!
Audi quid pręterea tibi Salomon sapientissimus de muliere forti id est
anima constanti et in proposito boni honesti-que firma,
in qua cor uiri sui Christi Domini confidit,
nobis exponat ac prędicet:
Reddet inquit ei bonum et non malum.
Qui enim Deum timet |
qui-que beneficiorum eius est memor,
ne ingratitudinis arguatur,
pro bono reddit bonum.
Et quoniam non est satis uel diu
Supra firmam petram ędificabas,
ut peracto uirtutum ędificio ad cęleste regnum conscenderes |
beatitudinis-que sempiternę bona possideres |
et nunc repente mutato proposito ędificata destruis ac dissipas |
et de solida petra ad fluidam mollem-que harenam transgrederis,
in qua non potes consistere |
nedum ędificare,
in qua quicquid extruere niteris corruit.
Et cum nihil omnino inter mundanas uoluptates firmitatis,
nihil stabilitatis existat,
illę quoque te destituent
te-que sublato omni sustentaculo protinus in profundum
peracto uirtutum ędificio ad cęleste regnum conscenderes |
beatitudinis-que sempiternę bona possideres |
et nunc repente mutato proposito ędificata destruis ac dissipas |
et de solida petra ad fluidam mollem-que harenam transgrederis,
in qua non potes consistere |
nedum ędificare,
in qua quicquid extruere niteris corruit.
Et cum nihil omnino inter mundanas uoluptates firmitatis,
nihil stabilitatis existat,
illę quoque te destituent
te-que sublato omni sustentaculo protinus in profundum ruere
permittent,
ut qui nunc mundi affluis
mox calamitatibus afficiaris ęternis.
dicente Domino per prophetam:
Si auerterit se iustus a iustitia |
et fecerit iniquitatem secundum omnes abominationes quas operari solet
impius,
nunquid uiuet?
omnes iustitię eius quas fecerat,
non erunt in memoria.
in pręuaricatione qua pręuaricatus est,
et in peccato suo quo peccauit,
in ipsis morietur.
Hac sane de causa et Petrus apostolus de eisdem hominibus loquens:
Melius inquit erat illis non cognoscere uiam iustitię |
quam post agnitionem retrorsum conuerti
Cum igitur in tanto te periculo
ut cum plenis lampadibus aduentanti Sponso occurras |
et non tunc oleum parare quęras,
cum parato opus fuerit.
dictum-que illud semper in mente habebis:
quis nostrum saluus fieret?
De prvdentia vitiosa et simplicitate stvpida
Caput II
Esse tamen et prudentiam quandam nouimus non probatam,
de qua in Prouerbiis legitur:
Ne innitaris prudentię tuę!
hanc deuitare debemus,
quia ista de se pręsumentium se-que mirantium prudentia est.
qui neminem consulunt,
neminem audiunt,
doctoribus contradicunt,
quod se omnium
connubiis,
ut casto Domino propius accedat meritis castitatis |
et centesimum fructum capiat |
trigesimo sexagesimo-que relicto.
Sed licet perfectioris uitę altior sit beatitudinis gradus,
una tamen est beatorum Ecclesia unum corpus.
Quo fit ut ab ista sapientia,
qua saluamur,
ne coniugati quidem excludantur,
si modo quę iussa sunt peregerint.
Illos autem sapientiores esse dicimus,
quos uirtutibus nouimus pręstare,
et non scientia solum uel eruditione.
Scientia enim si uirtutibus
inuenirent,
si non alius quam Deus debuit illam homini monstrare,
sicut et fecit.
Sed non est satis eam didicisse |
nisi quę pręcipiuntur fecerimus,
beati esse non possumus.
Neque enim uiam qua ad cęlum itur,
nosse,
sed cum noueris,
per eam ingredi sapientis est.
Quin immo, tanto nequius peccat,
quanto quis inter bonum malum-que discernere plenius didicit.
Sit igitur in te
dicentem:
Hunc scrutare in Veteribus cęlatum Scripturis,
in Nouis manifestum,
in utrisque admirabilem atque adorandum |
summi boni doctorem ac largitorem.
boni, inquam,
quod tota gentilitatis Academia semper perquisiuit,
et nunquam potuit inuenire.
Neque enim fas erat,
ut tantę rei,
qua nihil homini maius potest contingere,
alius esset cognoscendę monstrator |
quam qui esset fruendę donator atque autor.
Minus dignitatis habitura erat nostra religio,
si alio quam Deo institutore pręceptore-que gauderet.
Ipse
accuratius-que amplectamur,
quęrendum restat,
quęnam sit illa quam cauere debemus,
indigna quidem hoc nomine,
cum uerius stulticia sit dicenda quam sapientia.
Est igitur quędam sapientia,
quę mundana siue secularis dicitur,
de qua Apostolus:
Christi,
ad quam credentem primogenita credere nolentium benedictiones-que transierunt.
Illud quoque ad hereticorum infidelitatem spectare arbitror quod Salomon ait:
Ciuitates munitas occupabit sapiens |
et destruet munitionem in qua confidebant impii.
Omnia quippe impietatis dogmata,
quę illi syllogismis captiosis-que dialecticę conclusiunculis munientes insuperabilia esse putabant,
Dei sapientia--- Christus--- sua uirtute superauit et euertit.
bello uictum cepisse memoratur |
cruci-que affixisse,
exercitum eius fudisse,
urbem uero igni succendisse.
Ducem ergo Iesum sequamur,
atque aduersus regem Gai bellando pręualebimus |
et si nos uexillum ferre crucis uiderit,
in qua Iesus noster semet crucifigendo illum confixit,
metu perculsus concidet |
uel in fugam conuertetur.
De quo per Esaiam fuit prędictum:
A facie Domini pauebit Assur, uirga,
hoc est, cruce Domini percussus .
Vrbs autem eius cui dominabatur,
gentiles erant.
et quid uolo nisi ut ardeat?
Nabuchodonosor
Hic idem diabolus Nabuchodonosor est rex Babylonis.
Nabuchodonosor |
sedens in angustia agnita exponitur.
Diabolus enim creatori suo rebellis,
quanuis agnoscat errorem suum,
qua tamen superbia est,
nunquam adduci potest,
ut ipsum peccati poeniteat.
Rex autem est Babylonis,
in illos exercens imperium,
qui errore aliquo confusi sunt.
nam Babylon confusio dicitur.
Hic obsedisse Hierusalem describitur,
hoc est homini fideli tetendisse insidias |
tentatio probationis est,
non malicię neque pręcipitationis.
Quapropter Iacobus apostolus ait:
clamoribus excitant.
Adiuua nos, inquiunt, Domine,
perimus.
tunc ipso uentis fluctibus-que imperante facta est tranquillitas.
Nulla est igitur tam grandis tentatio quam Deum deprecando non
uinces.
et rursum nulla tam parua,
a qua non superaberis propriis uiribus confidendo.
Quare in Deo sperans ora et dic:
Tunc autem absque spiritu est,
cum a mandatis diuinis se auertens propriam sequitur uoluntatem |
et pecudum more pręsentia appetit,
futura non considerat.
uisibilium amore capitur,
inuisibilia contemnit |
neque quod ratio discernit,
sed quod appetitio suggerit sequitur.
De qua carnis uiolentia conquęritur Dauid et ait:
simus,
animo foris per diuersa uagamur.
Huic ingruenti turbę totis uiribus reniti decet |
et non cedere |
neque si mali quicquam suaserint consentire.
Quod ut succedat,
eorum industriam,
qui paralyticum gerebant,
imitari oportet.
Illi tecto domus in qua Christus erat,
patefacto |
ęgrotum coram Iesu submiserunt |
et morbo receperunt liberatum.
Nos quoque abiecta terrenarum rerum cura culmen cęlestis contemplationis inscendamus |
et per ea quę creata sunt,
mente ingressi
et locum illum et hominem quantum potes declina,
in quo uel delinquendi periculum |
uel exercendę uirtutis impedimentum times.
periculum |
uel exercendę uirtutis impedimentum times.
foueas habent |
et uolucres cęli nidos,
Filius autem hominis non habet ubi caput reclinet .
et esuritione opus esse,
si carnis illecebras demonum-que captiones cupimus superare.
Ante mensam gratias agit,
post mensam hymnum dicit.
ut semper Deum laudemus,
cuius donum est |
et cibus quo uescimur,
et uita qua uiuimus.
Panes ordeaceos habebat cum pauit turbam.
aquam ad bibendum a Samaritana muliere petiit,
ne rudes fastidiamus cibos |
neque uina delicatiora exquiramus.
Carnem nisi in Paschate non comedit.
minutis pisciculis usus est.
Erubescant qui
ligna conuertere,
qui de ore piscis fecit staterem repente adesse.
Et tamen semper alieno usus est hospitio,
semper oblata ab aliis stipe sustentatus est.
nudus iacuit in pręsepio,
nudus pependit in cruce |
atque is qui cęli terrę-que erat dominus,
nec sindonem suam habuit,
qua uelaretur mortuus,
nec suum quo conderetur sepulchrum.
Quod si omnium Dominus in tanta rerum egestate in hoc seculo uiuere uoluit,
pudeant sacerdotes,
erubescant episcopi |
amplas sibi ędes construere,
cumulandis pecuniis operam
tua,
et ex tota mente tua.
hoc est maximum et primum mandatum.
Secundum autem simile est huic.
Diliges proximum tuum sicut teipsum.
In his duobus mandatis uniuersa Lex pendet et prophetę.
Maxima igitur charitas est,
quam Deo debemus;
huic propinqua,
qua homines prosequendi sunt.
Deum ex toto corde tunc diligimus,
cum nihil eius dilectioni ęquamus,
sed quęcunque nobis chara sunt,
secundo loco habemus.
quod nisi pręstabimus,
Deo frui non poterimus.
Ait enim:
cęteri colloqui |
et tam admirandę eius resurrectionis nuncia fieri.
Hanc charitatis continuationem ipse etiam Dominus
pręcipit Discipulis dicens:
Quisquis ergo se Dei sui amatorem profitetur |
et mandatis eius non obtemperat,
mendax est.
cum libera mandatorum obedientia ueri in Deum amoris indicium sit.
Quanto autem usui nobis existat ista charitas,
testis est peccatrix illa,
de qua dictum est:
testes sunt Discipuli,
quibus Dominus dixit:
non ea charitate qua etiam improbos diligere dicitur ut creator,
sed qua electos duntaxat amplectitur ut Saluator.
Hęc de charitate,
quam Deo debemus,
dicta sint satis,
si quicquam de illa satis dici queat,
sine qua nihil est salutare,
nihil sanctum |
nunc in proximos amoris officia pensemus.
De charitate erga proximum.
Caput II
Secundum charitatis mandatum superiori simile esse dixit
quandiu uitiis malę-que animi libidini seruit.
Quid enim magis noxium esse potest homini quam peccatum?
per quod et bonum summum amittitur |
et ad summum malum peruenitur.
Vera est igitur illa charitas,
qua tum nosipsos |
tum proximos nostros ita amamus,
ut et peccata caueantur et colatur uirtus |
ac simul iuuetur proximus |
et honoretur Deus.
Oportet itaque finem esse bonum,
quo dirigatur charitas.
qui si malus fuerit,
quicquid uel sibi uel amico blanditus
et uos estote perfecti iuxta mensuram atque paruitatem naturę
uestrę humanę.
Sed nemo in se confidat,
unusquisque imbecillitatis suę memor ad illum qui solus potest omnia
confugiat.
et ab ipso gratiam postulet,
sine qua perfecti esse non possumus.
Porro quemadmodum superius diximus |
proximum esse diligendum,
eodem fine et inimicus erit diligendus.
Id enim ei potissime optandum censeo,
id pręstandum,
ex quo ab iniuria cessando melior fore speratur
elati animi uulnus,
quod lenibus medicamentis suppuratur,
asperioribus curetur.
Videndum tamen ne dum talia imprecaris illi a quo mali aliquid
sustines,
odium uel inuidia te moueat,
sed sola prouocet charitas,
qua inimicum tuum meliorem effici cupias,
non miseriorem,
et emendatum non afflictum,
neque hoc propter te ne ille tibi noceat,
sed propter Deum ne Deus offendatur,
et propter proximum ne Domino suo peccando
adiurat per nomen,
quod est super omne nomen,
testatur fidelibus maxime necessariam esse pacem atque concordiam.
Quod aperte declarat,
ubi ad Hebreos scribens ait:
|
neque quod caro affectauerit,
hoc fieri spiritus permittit.
Caro post uoluptates abire nititur |
et in uitia semper est prona.
Spiritus uero qui est ratio ipsa ab his abhorret,
ne Deo peccet,
consyderans quam sit grande scelus prauę cupidini morem gerere,
qua Deus offenditur,
et a continentię uirtute recedere qua placatur.
Ob hoc quidem exclamat Propheta et ait:
fieri spiritus permittit.
Caro post uoluptates abire nititur |
et in uitia semper est prona.
Spiritus uero qui est ratio ipsa ab his abhorret,
ne Deo peccet,
consyderans quam sit grande scelus prauę cupidini morem gerere,
qua Deus offenditur,
et a continentię uirtute recedere qua placatur.
Ob hoc quidem exclamat Propheta et ait:
et securitas usque in sempiternum |
et sedebit populus meus in pulchritudine pacis,
et in tabernaculis fiducię,
et in requie opulenta, inquit Dominus.
Per quotidiana igitur certamina |
et ipsam certaminum uictoriam,
qua malarum cupidinum uires conterimus,
ad sempiternę tandem quietis triumphum peruenitur.
Restat nunc,
ut etiam pacis malignam simulationem omnibus fugiendam consyderemus.
De pace simulata.
istorum qui de absente uerbis obloquuntur.
de quibus in Iob est scriptum :
decentius-que omnes bonę animi atque corporis actiones
referri poterunt |
quam in eum a quo sunt?
et pro quibus ipse se tibi donat dicens:
pro religionis assertione impiorum potentiam nihil uereri |
et a uita prius quam a fide recedere.
In omni autem colenda conseruanda-que uirtute |
non philosophorum opinionibus niti debes,
sed sanctarum autoritati inhęrere Scripturarum.
Qua confirmatus intelliges contra Stoicorum sententiam |
posse alium alia uirtute magis excellere |
neque necesse esse,
ut qui unam habuerit |
eum habere omnes.
Abel. Enoch. Noe. Abraham. /
Isaac. Iacob. Ioseph.
fructifera in domo Dei.
Flos est cui conuenit quod in Osee propheta est dictum:
flumina fluent aquę uiuę.
Et in diuersis diuersę effulgent uirtutes,
ut decentius cultius-que Ecclesiam, Christi sponsam, exornent.
cui quidem ipse Sponsus per Ezechielem:
|
et apud eum in precio forent.
Vnde dictum est:
pręditi homines ab omnipotenti Deo tot tantis-que bonis afficiantur in terra, quanto magis in cęlo?
ubi ęternum eis ipse constituit habitaculum,
ubi sedem perfectę consummatę-que beatitudinis esse uoluit.
de qua in Prouerbiis dicitur:
uobis paratum.
qui et in peregrinos hospitales,
et in egenos liberales,
et in afflictos fuistis misericordes.
accipite tandem pro modicis magna,
pro terrenis cęlestia,
pro breuibus sempiterna.
Hęc igitur erit benedictio illa,
de qua Salomon ait:
impudentiam designat.
quorum temeritati nihil obstat,
quin semper obscoenum ac turpe aliquid dicant aut faciant.
Tunc uero extenuatur capillus,
cum bona animi per luxuriam consumuntur.
Locus autem leprę ubique humilior prędicatur,
quia in ea parte uirtus animę deprimitur,
in qua peccatur,
non in qua non peccatur.
potest enim fieri,
ut aliquis partim uirtutibus pręstet,
partim alicui uitio deditus sit.
Superbia
Sexta lepra caluitii est.
Si in caluitio inquit |
uel
quorum temeritati nihil obstat,
quin semper obscoenum ac turpe aliquid dicant aut faciant.
Tunc uero extenuatur capillus,
cum bona animi per luxuriam consumuntur.
Locus autem leprę ubique humilior prędicatur,
quia in ea parte uirtus animę deprimitur,
in qua peccatur,
non in qua non peccatur.
potest enim fieri,
ut aliquis partim uirtutibus pręstet,
partim alicui uitio deditus sit.
Superbia
Sexta lepra caluitii est.
Si in caluitio inquit |
uel recaluatione albus uel ruffus
Color albus
Quoniam autem ubique color albus ac ruffus leprę tribuitur,
quęri potest,
quomodo albedo peccato conueniat,
cum pręsertim Ecclesia in Canticis nigram se prius fuisse fateatur
cum erraret,
deinde formosam,
cum credens Christo sponso iuncta esset.
qua ratione igitur lepra candida est uel ruffa?
Sed quia uel tegimus peccata uel ostentamus,
ideo arbitror lepram candidam hypocritarum sepulchris similium dealbatis.
Color ruffus
Ruffam uero lepram illos habere,
qui manifesto et sub multorum conspectu
aliis reliquit,
ipse sua spe frustratus est.
Impar autem numerus in Scripturis diuinis mundus habetur,
par uero immundorum dicitur.
Animalia quę bina in arcam Noe ingrediuntur,
ex immundis sunt,
ex mundis quę septena.
Numeri ergo ratio nos instruit,
ne qua culpa sensus nostros pollui sinamus.
quos impar supputatio puros esse debere ostendit.
Quinario numero ideo censentur,
ut per Legis pręcepta eos dirigas.
quinque enim uolumina sunt Mosaicę discipline diuinitus descripte.
Et quia quinarius etiam quaternarium continet,
per quem
ut ne exteriorem quidem corporis aurem pręceptis diuinis prębere
uolunt ,
sed seculi uanitatibus dediti |
et temporalibus immersi negociis |
ita uiuunt,
quasi qui post pręsentem uitam nihil futurum expectent.
Hi si qua tandem sęuientis fortunę molestia compulsi Deo supplicant non exaudiuntur.
Neque enim liberari de peccato,
sed de calamitate desyderant.
Ait ergo Scriptura:
Ad Cori. prima VI
Pecunię quoque crebra contrectatio animum ad auaritiam stimulat.
Quamcunque enim rem tangere delectat,
eius largius copiosius-que potiundę auiditas crescit.
eam arctam uiam ingressum dicas,
audi ipsum in psalmo confitentem:
.
Itaque non solum attendunt quod ipse imperet,
sed etiam pręter imperium quod ipsum delectet.
Quamobrem plurimi sanctorum uirginitatem suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes
impleti sunt illusionibus |
et se superari sentiens auxilium implorauit:
enim ab ipso rerum autore Deo constitutum est,
quod non bonum sit,
licet aliud alio melius atque perfectius.
Tunc autem primum nuptię ab eo constitutę sunt,
cum masculum creasset et foeminam |
benedicens-que ipsis dixisset:
Crescite et multiplicamini et replete terram .
Qua quidem in re hoc quoque obseruandum,
quod non ad uoluptatem uocati sint,
sed ad liberorum procreationem,
ut crescant uidelicet et multiplicentur.
Tametsi fieri non potest,
nequa intercedat uoluptas,
non tamen in ea nuptiarum finis esse debet,
sed in foetu multiplicando,
Sed antequam elemosinarum rationem atque meritum demonstremus,
docebimus |
elemosinam aliam fructuosam esse,
aliam inutilem,
aliam uero reprobam et execrandam.
Fructuosa est de qua loquimur |
quam-que tractare instituimus,
quę uere elemosina dicitur,
a miserando trahens uocabulum,
ut uere non simulate miserantium sit |
nec uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
quę uere elemosina dicitur,
a miserando trahens uocabulum,
ut uere non simulate miserantium sit |
nec uertentium in uitium uirtutem,
ueluti ex his quę dicentur,
facile patebit.
Illa autem inutilis est elemosina,
qua non Dei sed hominum gloria quęritur,
quę scilicet non in occulto conscientię fit,
ut ei placeat qui uidet in occulto,
sed in publicum profertur,
ut uulgi potius captet plausum |
ac fauorem sibi conciliet spectatorum.
dentibus illius auferebam predam.
Postremo aliorum tristitiam consolatione releuare,
mortuos qui non habent unde funerentur,
tua impensa efferre ac sepelire |
ad eandem pertinet uirtutem.
Qua pręditus Tobias,
cum in Assyria captiuus teneretur,
in eos qui secum capti erant,
benignitatem exercuit,
uerbis consolando,
rebus iuuando |
et eos qui diem suum obiissent,
mandando sepulturę.
Dum-que aliorum angustias miseratur,
suas non sentiebat.
extorsit,
et reuersus est leprosus.
alter iustum uendidit pro argento,
et laqueo uitam finiuit.
Ille quoque quem purpura tegebat,
quem quotidiana saginabant conuiuia,
in inferno sepultus,
in flammis ardens totus |
frustra guttam aquę petiit qua linguam tantum refrigeraret.
Diues ille alter,
qui frugum hubertate lętatus dilatare cogitabat horrea |
et in annos multos opulenter uiuere,
statim audiuit:
auidi sardonychatas manus et sericas uestes uulgo ostentant,
ut honorentur.
quibus illa Magonis Vergiliani uerba conueniunt:
Est domus ampla,
iacent penitus defossa talenta
Cęlati argenti,
sunt auri pondera facti
Infecti-que mihi.
Ezechias
Qua iactantię uanitate cum Ezechias quoque,
qui iustus erat,
peccauerit,
quomodo poterunt iniqui ea carere,
qui certe magis opibus quam uirtute esse clari cupiunt?
Sed quantum uolunt glorientur,
cum interierint,
non sument omnia |
neque descendet cum eis gloria eorum |
nudos et
Si seruus Christi es,
cur ille pauper et tu diues es?
Si discipulorum eius locum tenes,
cur illorum paupertatem non imitaris?
Quid tibi prodest si uniuersum mundum lucreris,
et animę qua nihil preciosius est,
detrimentum patiaris?
Igitur dilargitis tandem istis caducis labilibus-que rebus ad ęterna et nunquam desitura bona mentem errige |
et cum Dauide Deum deprecare:
quicquid accepit.
Referrem inquis,
si accepti memor fuissem.
immo memor accepti fuisses,
si referre gratiam cogitasses.
Ipsa obliuio te ingratitudinis accusat,
qua te defendere ab ingratitudine conaris.
Quę autem res est quę pręcipue faciat ingratos?
alios certe superbia,
alios auaritia.
Illi dignos se beneficio existimant,
et dedisse
maledicti in ignem ęternum,
qui paratus est diabolo et angelis eius.
Gratos uero ad se uocabit et dicet:
Venite benedicti Patris mei,
possidete regnum uobis paratum a constitutione mundi,
ab initio ęternitatis.
Vide igitur qua ratione et demus Deo beneficia et accipimus pręmia |
et quomodo si non dederimus,
mulctandi simus.
Atque ut apertius hoc quod astruimus intelligas |
qui in Deum
fratris Esau transferuntur,
dicente Domino:
Iacob dilexi,
Esau autem odio habui.
Cum obdormisset,
scalam uidit a terra ad cęlum extentam |
et in ea angelos ascendentes et descendentes |
ac Dominum cacumini innixum.
qui terram in qua quiescebat ei promisit |
regnum-que eius longe late-que diffundendum prędixit.
Inde ille parens efficitur duodecim liberorum,
qui duodecim tribubus nomen dederunt |
coeptus-que est uocari Israhel,
hoc est,
Deum uidens.
et,
vidi inquit
Dominum facie ad faciem.
Merito etiam Adę est dictum:
Maledicta terra in opere tuo.
In laboribus comedes ex ea cunctis diebus uitę tuę.
spinas et tribulos germinabit tibi,
et comedes herbas terrę.
in sudore uultus tui uesceris pane tuo,
donec reuertaris in terram de qua sumptus es.
quia puluis es,
et in puluerem reuerteris.
Tot igitur mala passi sunt post reatum,
quot antequam peccassent,
bonis fruebantur.
Non esset magnum eorum crimen,
nisi et magna essent beneficia,
in quem commissum
est.
Non tam enim ex se |
quam ex meritis eius qui offensus est,
ingratitudinis culpa pensari debet.
Itaque,
quam grauiter peccauerint,
poena indicat |
quę quidem ad posteros omnes fuit propagata,
propter corruptam radicem,
de qua generantur.
Cayn
diximus) uictus est Amalech;
buccinis clangentibus Hiericuntis moenia corruerunt;
Iosue inimicos persequente lapidibus pluit de cęlo super fugientium ceruices,
ac ne noctis interuentu elaberentur,
sol et luna motum suum continuerunt.
Nulla unquam fuit longior dies |
quam ista in qua quinque regum Cananeorum prostratus est exercitus.
Balaam pręterea prophetes asinę loquentis uoce prohibitus est eis maledicere,
et pro maledicto induxit super illos benedictionem,
benedictos a Deo esse non dubitans,
pro quibus mutum animal uocem protulerit humanam.
Victi sunt
fudere.
Magna quidem et immensa beneficia hęc,
maiora tamen accepturi erant,
si istorum quę acceperant largitorem non deseruissent.
Nunc ergo quod superest,
breuiter expediemus,
qua ingratitudine usi sint |
quanta-que Deo ulciscente pati meruere.
De ingratitvdine Ivdeorvm in devm et qvae pro idolatria passi sint .
Caput VI
nullam amissę dignitatis umbram recepistis?
Iam mille quadringenti et octuaginta anni sunt,
ex quo incerta sede uagi per omnes orbis partes errastis,
sine lege,
sine sacrificio,
sine duce,
sine rege,
sine propheta.
dicite si potestis quo crimine,
qua culpa id patimini?
non idola (ut olim sępe contigit) colitis,
non execrandos gentilium ritus exercetis |
unum Deum,
unum cęli terrę-que Dominum adoratis,
et tamen nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat
uanis cogitationibus facile dabis repulsam |
paratior-que ac promptior ad soluenda precum uota redderis
.
Nam quemadmodum uarius cibus appetentiam edendi prouocat |
et coena placet in qua apponuntur alię dapes diuersę-que ab illis,
quę in prandio fuerunt,
ita et orationem gratiorem faciet magis-que delectabilem alterius operis uicissitudo.
Quod autem ait Dominus:
quod aliis impartias.
dicente Apostolo:
intuentes lętati sunt.
eo quod illam ignauiter torpescentem ad quęque turpia facile se pertracturos,
quasi piscem hamo sperarent,
donec ad interitum usque deducerent.
In hunc enim interitum corruit et Sodoma,
de qua dicitur:
in ignem mittetur.
semper tibi placuit deprecatio.
et illa quidem sicut humiliter orauerat,
ita quod uolebat perfecit.
Clamat in Euangelio centurio:
Ab inimicis profligatum et interemptum fleuit.
Ideo-que dignus iudicatus est,
qui ei succederet in regno.
Absalonis etiam filii necem lachrymis et lamentationibus prosecutus est,
in eo bello interempti,
quo ille nitebatur patri regnum erripere.
Qua quidem pietate Dauid,
uel patientia,
uel humilitate,
quodcunque horum dixeris,
recte dictum erit,
promeruit ad decrepitam usque ętatem regnare,
inimicorum uictor |
et ipse inuictus |
omnium-que regum Iudeę Deo charissimus.
sublimius attolli quiuit humanitas |
quam ut diuinitati unita unus Christus et Deus esset et homo,
sedens ad dexteram Patris,
a spiritibus angelicis omnium-que sanctorum coetu uenerandus,
mortuos et uiuos iudicaturus in eadem humanitate,
in qua uoluit ab homine iudicari.
tunc humilis quidem nunc gloriosus,
tunc mortalis nunc immortalis et impassibilis,
tunc seruus nunc dominus,
tunc infirmus nunc ponens inimicos scabellum pedum suorum in uirga uirtutis suę.
Tunc non erat ei species neque decor,
nunc dicitur:
qui terram respicit et facit eam tremere,
in quem angeli intueri gaudent,
quia uita est omnium quę uiuunt,
et autor quę subsistunt.
Quid ergo uel magnificentia eius maius |
uel humilitate abiectius?
Nemo ęquare potest eius humilitatem,
quia nemo habet tantam de qua descendat sublimitatem.
Satis est si uestigia eius obseruantes,
quantum possumus nos humiliter submisse-que geramus. ipso admonente ac dicente:
humilitatem in terra fuerimus imitati.
De hvmilitate vitiosa.
Caput XXV
Sciendum tamen esse alias quasdam humilitates,
ex quibus alię quidem nihil ad hanc pertinent de qua locuti sumus,
alię uero ipsam reddunt uitiosam.
Quid enim ad uirtutem illa humilitas,
qua obscuro loco natos designamus,
humiles appellando demissi generis in plebe uulgari uiros?
uel illa quam etiam rebus
Sciendum tamen esse alias quasdam humilitates,
ex quibus alię quidem nihil ad hanc pertinent de qua locuti sumus,
alię uero ipsam reddunt uitiosam.
Quid enim ad uirtutem illa humilitas,
qua obscuro loco natos designamus,
humiles appellando demissi generis in plebe uulgari uiros?
uel illa quam etiam rebus inanimatis insensibilibus-que damus?
nam et locum humilem dicimus,
qui pressior iacet inter eminentes atque demissior,
primos recubitus in coenis,
et primas cathedras in synagogis,
et salutationes in foro,
et uocari ab hominibus rabbi.
Qui ergo talia amat peccat.
non quod non liceat homini primo loco sedere,
si id dignitas ipsa in qua est exigit,
sed quod ex eo uoluptatem capere |
arrogantię uitium sit.
Itaque non erit nefas ei qui iussus est pręsidere,
primam tenere cathedram,
sed hoc affectare inanis glorię gratia |
nefas erit.
Quin immo si etiam in infimo loco
Sed precor Domine,
ut transferas iniquitatem serui tui,
quia stulte egi nimis.
Quanuis autem eum poeniteret,
de tribus tamen poenę generibus datur unius optio.
hoc est,
uel septennis famis uel trimestris fugę persequentibus inimicis |
uel triduanę pestilentię.
Qua electa septingenta milia uirorum,
qui eius ditionis erant,
morte consumpta sunt.
Lugenti et in humilitate supplicanti uenia tandem data.
cessauit-que internicio ac uastitas plebis.
Hinc ille gratias agens dixit:
uel aliorum territa in humilitatem conuertatur.
Hierosolyma
Quem superbum tunc non terruit Hierosolyma,
uel cum olim a Caldeis euersa est |
uel cum postea a Romanis?
de qua Esaias prophetauit dicens:
uestris in Domino,
hoc enim est
iustum.
honora patrem tuum et matrem tuam ,
quod est mandatum primum in promissione,
ut bene sit tibi |
et longęuus sis super terram.
Non utique super hanc terram,
in qua et obedientes possunt cito mori |
et inobedientes diu uiuere.
sed super illam de qua Propheta dixit:
,
quod est mandatum primum in promissione,
ut bene sit tibi |
et longęuus sis super terram.
Non utique super hanc terram,
in qua et obedientes possunt cito mori |
et inobedientes diu uiuere.
sed super illam de qua Propheta dixit:
|
et super tribulantes eos misissem manum meam.
pręterea in Prouerbiis est dictum:
Iure igitur ac merito seruus ille qui cognouit uoluntatem domini sui,
et non se pręparauit |
et non fecit secundum uoluntatem eius,
plagis uapulabit multis.
multis non ad numerum refertur ,
qui infinitus est in inferno,
sed ad plagarum grauitatem,
qua sola inter se differunt poenę damnatorum.
ut qui magis peccauit,
acrius torqueatur.
Non solum igitur poenis ęternis,
uerum etiam amarissimis afficientur |
illi qui cognouerunt,
et non obedierunt.
Porro ut omnia mala quę
patientię.
Quando quidem tam hominum iniurias |
quam casus aduersos pati dicimur,
cum acciderint.
Primum igitur ut in omnibus patientiam conseruemus,
meminerimus |
nullum omnino ea in re malum esse,
qua non offenditur animus noster.
Quid est autem quo ille offendi queat,
pręter peccatum?
Solum ergo peccatum cauendum nobis erit,
quia malum est.
Cętera quęcunque contigerint,
ęquo animo
Porro quando inimici inuidia uitę tuę insidiatur,
propone tibi illam erga Saulem regem Dauidis patientiam.
Sępius ab ipso ad necem petitus fugiendo declinabat periculum.
Bis quidem potuit capitalem inimicum sua interimere manu,
sed noluit.
Qua constantia dignissimus uisus est,
qui ei in regno succederet.
Vnde confidenter postea locutus est:
Oculis captus gratias egit Deo |
fideliter-que ei seruiens,
ut antea fecerat,
nihil commisit,
quo ea calamitas ipsi grauis esse uideretur.
In mundo pressuram habebitis |
sed confidite:
ego uici mundum.
Quando hic qui uicit mundum,
seruos suos confidere iubet,
nullus de uictoria futura
Dei filium confitemur,
cum Patre |
et Spiritu Sancto unum Deum,
unum Dominum.
Potes corpora ista cęsar cruciatibus absumere,
facere uero ut aliud sentiamus aut loquamur non potes.
Dummodo hac in parte fortitudo nostra tuę pręualeat,
iuuat in illa qua te potentiorem existimas |
nos esse imbecilles atque imbelles.
Quo enim magis nos affligis grauius-que excrucias,
magis uita ęterna dignos efficis,
et dum nocere arbitraris prodes.
Tua sęuitia nostra est gloria.
tuta est.
Poena ab homine expetitur ob iniuriam homini illatam,
et Deum maledicentis scelus nulla denunciatione reprimitur.
ob iniuriam homini illatam,
et Deum maledicentis scelus nulla denunciatione reprimitur.
harena,
sed ira stulti utroque grauior.
et prosequitur dicens:
Ira non habet misericordiam |
nec erumpens furor,
et impetum concitati quis ferre poterit?
Quid autem infelicius quam carere misericordia et dilectione,
sine qua beatitudinem consequi nequimus?
Iccirco impatientia ipsa,
quia charitati contraria est,
Deo etiam qui charitas est aduersatur et repugnat,
animum a cęlestium contemplatione auertit |
et ęterni boni reddit negligentem.
Tristem tantummodo uultum aduersus ęqualium seniorum-que crimina
ostendere oportet, ne malefacta eorum mitiore aspectu probare
uideamur. ira tamen abstinendum erit, ne magis exasperemus eos, in
quos animaduertendi ius non habemus. Illa ira duntaxat nobis concessa
est, qua uel subditos corripimus ne delinquant, uel nosmetipsos
affligimus, ne malarum cupidinum blandimentis uincamur.
Porro ira hęc tantum ab ea quę prohibetur differt,
quantum ratio ab insania,
quantum uerum ab errore,
Equidem ita reor |
inter iram et iustitiam Dei nihil interesse,
nisi quod irę uocabulum tunc usurpet Scriptura,
cum peccata uindicantur,
iustitię autem nomen etiam ad remunerationem pertineat bonorum,
in qua nullus irę locus est,
sed benignitatis.
Audiamus ergo in psalmis monentem:
Irascimini et nolite peccare.
Irascitur et non peccat,
qui non odio mouetur hominis cum
quo pacto excusabitur nescio ipse in utero matris sanctificatus Hieremias?
de frugum hubertate,
de corporis incolumitate,
de honoribus,
de uictoria subiugatione-que inimicorum |
et aliis huiusmodi,
quę in Leuitico promittuntur obseruatoribus mandatorum Dei.
quaestio.
Qua in re quidem quęri potest,
Cur multi prophetę sancti-que Legis,
qui pręceptis diuinis pro sua uirili semper obtemperabant,
egestates,
angustias,
persecutiones passi sint |
et post illos apostoli Christi,
martyres alii-que fideles?
Quia certe illa terrena bona ciuitates,
cęlis est,
non in terra.
Proinde nec terrena bona ad eum spectant,
qui his expeditus capere properat cęlestia.
Nos ergo talem ante omnia benedictionem tam proximis nostris quam nobis ipsis impartiri semper optemus et precemur.
qua impetrata |
nec aduersa efficere poterunt,
ut indignemur,
nec prospera ut lasciuiamus.
Bona igitur et dicamus omnibus |
et optemus,
ita tamen,
ut semper animę ratio habeatur magis quam corporis.
ut quod
non ab eo hoc passus cui iniuriam intulerat,
sed ab eo qui punire debuit aliis illatam.
domino iubente:
et ait:
uolo,
ne forte incompti impoliti-que sermonis mei asperitate offendantur;
ad ipsas duntaxat diuinę scripturę autoritates atque sensus animum applicent |
et quod salubriter monentur,
hoc etiam omni studio perficere curent.
ut sancte religiose-que uiuendo |
uitam illam acquirant,
qua melius felicius-que optari queat nihil.
uitam inquam illam quę non in terra habetur sed in celo,
incorruptibilem,
immortalem,
ęternam,
beatam,
gloriosam,
bonorum omnium plenissimam |
et nullius participem mali,
non philosophis,
non oratoribus,
non poetis promissam,
sed
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.