Your search found 6952 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 167-278:

Cum urgerem diligentius opus tuo nomine coeptum quo singulas animi perturbationes pro cuiusque uirtute ac conditione explicare statueram, Reuerendissime Pater, ea pars, qua rationem consolationis perstrinxi, forte incidit in manus quorundam amicorum meorum, qui me perpulerunt ut prudens, licet inuitus, in illud uitii prolaberer quod in uulgari est prouerbio: Canicula festinans

consequendum quod diuino pariter ac humano iure ab his exquiritur praecepta consolandi ex ordine digessimus illius ope adiuti, qui solus est cunctorum miserorum optimus consolator. Qua in re, quando curandorum animorum artem professi sumus, nobis ueluti corporum medicis faciendum statui generales quasdam ac praecipuas medendi rationes tradere, particulares uero et quae sedulo accidere possunt prudentiae medici relinquere,

1 Qualiter affecti sunt qui consolatione egent. Consolatori optimo tria cognoscere expedit: primum qualiter affecti sint qui consolatione indigent, deinde a quibus personis illam praecipue expetunt, tertio loco qua ratione consolandi officium sit suscipiendum et quibus exsequendum rebus. Sane ad haec singula facilem nobis forsan aditum consolationis definitio praestabit.

faciem, illidit frontem, plangit, plorat et crebrioribus interuallis ab imo pectore suspiria trahit; ita corporis totius iugi sollicitudine et labore, animae eandem aestuationem declarat ac quo pacto intus fatiscat, manifestum facit. Qua agitatione adeo nonnumquam defatigatur, ut tantis absorpta malis nullum officium corpori ualeat praestare. Ita homo stupidus aliquando ac ueluti exanimis linquitur.

enecat, ut de Periandro Arcadiae tyranno perhibent, qui ob necem filii Corcyrenses ulcisci cupiens, liberos eorum ad Alyattem abscidendos misit , sed hos Samii seruauerunt. Qua re audita Periander dolore exstinctus est. Ex his iam constare potest quo modo quaue de causa nimia aegritudo uires animi et debilitet et grauet. Porro cur

deducendum faciles. Contra uero consolationi difficulter consentiunt senes, ut qui sua sponte ob amissam de se fiduciam sedulo maerore conficiuntur, neque ullis rationibus adduci possunt melius de se sperare, praesertim si qua aperta detrimenta acceperunt; continuo enim putant illa esse certissima interitus euersionisque suae indicia. Quod quidem nobilissimus poetarum in Anchisen ingenue effinxit,

Et hac ratione istos consolabimur de quorum numero senes diximus primos. I 7 Antidotum illorum qui rebus terrenis nimium sunt dediti Nunc dicamus qua praecipue ratione illi dolore leuantur qui summum bonum in fragilibus caducisque rebus posuerunt, quos sui nimios amatores appellauimus. Amatores ergo nimii externorum

uacuus coram latrone uiator. Vnde uidere licet quo modo insana aut recta illa mortalium existimanda est beatitudo, quam cum assecuti sunt, minime possunt esse securi, et in qua dum requiescere sperant, maximis tempestatibus conturbantur. His igitur atque eiusmodi uel ueris uel uerisimilibus rationibus, de quibus plenius postea disseremus, amatores nimii praecipue curandi sunt.

Irreligiosi uero uiri et impii maxime inducendi sunt ut recte de Deo ipsiusque prouidentia sentiant, suspicentur caelum, considerent tam disparem aequalitatem lationis eius, intueantur terram, mare, et quae in illis nascuntur uniuersa, qua lege gignantur, uiuant, operentur, et intereant; se praeterea ipsos diligentius aduertant atque quo modo in mundum uenerint et unde procreati sint, perscrutentur; seque mortales agnoscant, quam pauca possint paucioraque ualeant et sciant.

ac gloriae ostentatione? Quorsum? Quorsum Hannibal, Scipio, Caesar, Pompeius, Octauianus et alii duces clarissimi potentissimique? Erubescant saltem uel procacis satyri uocem, qua eiusmodi homines digne coarguit dicens: discite et, o miseri, causas cognoscite rerum: quid sumus et quidnam uicturi gignimur, ordo quis datus, aut metae quam mollis flexus et unde, quis

quis datus, aut metae quam mollis flexus et unde, quis modus argento, quid fas optare, quid asper utile nummus habet, patriae carisque propinquis quantum largiri deceat, quem te deus esse iussit et humana qua parte locatus es in re. Sed de his satis. Ad alios, quos consolari difficile est, reuertamur. Illis igitur, qui multis tempestatibus frequentius contriti

in pelagus proiecit, non absque magno dolore. Paucis deinde diebus piscator quidam insigni capto pisce eo Polycratem donauit; in cuius uentre famuli eam ipsam, quam abiecerat, gemmam inuentam Polycrati detulerunt. Qua re Polycrates admodum delectatus singula, ut gesta erant, conscribens misit ad Amasim. Qui intelligens non posse praestare hominem ut uel se uel quempiam alium e fato impendenti eripiat, utque Polycrates bene moreretur bonam

eum profecto fefellit opinio. Nam post aliquot annos Polycrates ab Oroete quodam Persa Asiae praefecto dolo captus miserrimoque patibulo extinctus est. Hic illius sapientissimae Demetrii sententiae ueritatem intueri licet, qua dicere assolebat "Iratum procul dubio illi deum esse, ne dubita, cui uniuersa ex uoto fluxerunt." Deus quidem bonos (ut egregie etiam sentit Seneca) probat, illisque fortunam, qua eos exerceat, assignat, at imbecilles et

Demetrii sententiae ueritatem intueri licet, qua dicere assolebat "Iratum procul dubio illi deum esse, ne dubita, cui uniuersa ex uoto fluxerunt." Deus quidem bonos (ut egregie etiam sentit Seneca) probat, illisque fortunam, qua eos exerceat, assignat, at imbecilles et effeminatos respuit, nec dignos ducit a quibus fortuna aliquando uincatur. Hanc sententiam primus Plato posuit, quam cum apud eum legisset Callimachus adeo pudore simul et dolore accensus

II 1 Quomodo et quibus rationibus sit consolandum Nunc dicere superest qua ratione quibusue modis mitigandus sit dolor amici; et quidem hac de causa, ut Cicero in Tusculanis quaestionibus narrat, uarie sapientes censuerunt. Cleanthes enim putauit unam illam ac simplicem esse

Ipsa eos natura et usu aliarum rerum grauiorum ita instituentibus; etenim in cunctis arduis rebus uidemus eodem modo homines incedere ac prius radices uel alia, si qua sunt, retinacula succidere quam totam molem subruere aggrediantur; sic fabri caementarii in lapidibus effodiendis facere consuerunt, sic agricolae in transplantandis arboribus. In leuioribus uero negotiis freti uiribus mox caput rei

Vnde aliquando ultra uires ausi temeraria spe, non iniuria frustrantur et accepta confusione, digno temeritatis suae praemio, ad sanius redeunt consilium. Ex quo datur intelligi, si qua manifesta necessitatis ratio aliud non postularet, securiorem salubrioremque uiam consolandi fore si leniores medelae praemittantur. Sic et sciti medici omnes, si non extremo discrimine aegroti ab ordine auocentur, semper ante

maturationem culpauerit; aut quis suae compos mentis, cum pira, poma, castaneae, aliaeque nuces decidunt, male tunc cum arboribus agi dicat? Si igitur eadem ratione mors in homines uenit, qua tandem ineptia malam esse causamur? Amplius nonne, ut ceterorum, ita et cursus humani duae sunt necessario constitutae metae, hoc est principii et finis; principii unde incipias, finis ubi

rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum perfidias, filiorum scelera. Adde

uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet atque tubarum concentus; clamore opus est ut sentiat auris quem dicat uenisse puer, quot nuntiet horas. Praeterea minimus gelido iam corpore sanguis

iuuentus ad senectutem, senecta transit ad mortem, in cursu uitae praesentis ipsis suis augumentis ad detrimenta impellitur. Quomodo non iure mors dicitur in qua cotidie desinentes morimur, tanto infelicius quanto diutius? Merito enim et uulgus illam crudeliorem diramque magis mortem appellat, quae cruciatu longiori trahitur, contra uero fortunatam et felicem quae breui et facili momento consumitur.

crebrius ureretur, saepius dixisse ferunt: Nihil agis, dolor, quamuis sis molestus, numquam tamen confitebor te esse malum. De qua ratione multa a Cicerone in secunda Tusculanarum quaestionum egregie ac praeclare dicta reperies. II 10 Quintus locus ab utili uel

nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea;

labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea; ad reliqua ueniamus. Hoc ergo

patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus,

explicemus uitae aerumnas, afflictiones, sollicitudines, labores, et alias miserias uniuersas, sicuti Augustinus egregie fecit secundo et uigesimo libro eorum, quos de ciuitate Dei conscripsit, ubi ita ait: In hac uita quam nouimus, in qua adhuc sumus, cuius temptationes, immo quam totam temptationem, quam diu in ea sumus, quantum libet proficiamus, perpeti non desinimus, quae sint iudicia Dei circa genus humanum, quis poterit explicare? Nam quod ad primam originem pertinet

poterit explicare? Nam quod ad primam originem pertinet omnem mortalium propaginem fuisse damnatam haec ipsa uita, si uita dicenda est tot et tantis malis plena, testatur. Quid enim aliud indicat horrenda quaedam profunditas ignorantiae, ex qua omnis error existit, qui omnes filios Adam tenebroso quodam sinu suscepit, ut homo ab illo liberari sine labore et dolore timere non possit. Quantus est metus, quanta calamitas ab

subiacens casibus? De foro quidam rediens domum sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, et ex illo uulnere hanc uitam finiuit. Quid uidetur sedente securius; et tamen de sella in qua sedebat Eli sacerdos cecidit et mortuus est. Agricolae, immo uero omnes homines, quot et quantos a caelo et terra uel a perniciosis animalibus causis metuunt agrorum fructibus? Solent tamen de frumentis tandem collectis et reconditis esse

II 17 Contra cupidos laudis Quod si dicas "Famam tamen et gloriam uiro sine culpa quaerere semper concessum fuit, quippe qua nec dulcius nec suauius quicquam in uita humana esse potuit," – proh pudor! miserandam hominum mentis caecitatem , quae numquam in se curant descendere, aut quales ipsi sint diligentius examinare, atque

maturationem culpauerit; aut quis suae compos mentis, cum pira, poma, castaneae, aliaeque nuces decidunt, male tunc cum arboribus agi dicat? Si igitur eadem ratione mors in homines uenit, qua tandem ineptia malam esse causamur? Amplius nonne, ut ceterorum, ita et cursus humani duae sunt necessario constitutae metae, hoc est principii et finis; principii unde incipias, finis ubi

maturationem culpauerit; aut quis suae compos mentis, cum pira, poma, castaneae, aliaeque nuces decidunt, male tunc cum arboribus agi dicat? Si igitur eadem ratione mors in homines uenit, qua tandem ineptia malam esse causamur? Amplius nonne, ut ceterorum, ita et cursus humani duae sunt necessario constitutae metae, hoc est principii et finis; principii unde incipias, finis ubi

rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum perfidias, filiorum scelera. Adde

uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet atque tubarum concentus; clamore opus est ut sentiat auris quem dicat uenisse puer, quot nuntiet horas. Praeterea minimus gelido iam corpore sanguis

iuuentus ad senectutem, senecta transit ad mortem, in cursu uitae praesentis ipsis suis augumentis ad detrimenta impellitur. Quomodo non iure mors dicitur in qua cotidie desinentes morimur, tanto infelicius quanto diutius? Merito enim et uulgus illam crudeliorem diramque magis mortem appellat, quae cruciatu longiori trahitur, contra uero fortunatam et felicem quae breui et facili momento consumitur.

rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum perfidias, filiorum scelera. Adde

uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet atque tubarum concentus; clamore opus est ut sentiat auris quem dicat uenisse puer, quot nuntiet horas. Praeterea minimus gelido iam corpore sanguis

iuuentus ad senectutem, senecta transit ad mortem, in cursu uitae praesentis ipsis suis augumentis ad detrimenta impellitur. Quomodo non iure mors dicitur in qua cotidie desinentes morimur, tanto infelicius quanto diutius? Merito enim et uulgus illam crudeliorem diramque magis mortem appellat, quae cruciatu longiori trahitur, contra uero fortunatam et felicem quae breui et facili momento consumitur.

rumpere quidem anulum unum aut duos forsan poteris, semper tamen supererit quod ex collo pendeat, per quod captus rursum ad molam alligaberis; atque hoc te munere adolescentia donat. Transi nunc ad prouectiorem uiri aetatem, cum qua ultra has, quas commemorauimus, molestias te alias non leuiores oportet suscipere , curam rei familiaris, uxoris importunitates, ac fastidia continua, seruorum perfidias, filiorum scelera. Adde

uenerem affectat sine uiribus. Aspice partis nunc damnum alterius. Nam quae cantante uoluptas, sit licet eximius citharoedus, situe Seleucus et quibus aurata mos est fulgere lucerna? Quis refert magni sedeat qua parte theatri qui uix cornicines exaudiet atque tubarum concentus; clamore opus est ut sentiat auris quem dicat uenisse puer, quot nuntiet horas. Praeterea minimus gelido iam corpore sanguis

iuuentus ad senectutem, senecta transit ad mortem, in cursu uitae praesentis ipsis suis augumentis ad detrimenta impellitur. Quomodo non iure mors dicitur in qua cotidie desinentes morimur, tanto infelicius quanto diutius? Merito enim et uulgus illam crudeliorem diramque magis mortem appellat, quae cruciatu longiori trahitur, contra uero fortunatam et felicem quae breui et facili momento consumitur.

crebrius ureretur, saepius dixisse ferunt: Nihil agis, dolor, quamuis sis molestus, numquam tamen confitebor te esse malum. De qua ratione multa a Cicerone in secunda Tusculanarum quaestionum egregie ac praeclare dicta reperies.

crebrius ureretur, saepius dixisse ferunt: Nihil agis, dolor, quamuis sis molestus, numquam tamen confitebor te esse malum. De qua ratione multa a Cicerone in secunda Tusculanarum quaestionum egregie ac praeclare dicta reperies. II 10 Quintus locus ab utili uel

nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea;

labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea; ad reliqua ueniamus. Hoc ergo

patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus,

nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea;

labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea; ad reliqua ueniamus. Hoc ergo

patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus,

nulla omnino perturbatio metuenda est? Difficillimos labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea;

labores, maxima pericula uidemus adiri ab hominibus pro his caducis bonis; quibus si potiri contigerit, illas omnes difficultates praecipuas uoluptates appellant; et mortem, qua nec facilius nec uelocius est quicquam, subire perhorrescimus, qua nobis ad illa uera immortaliaque supercaelestium bona certum est iter? Felices homines si sua bona cognoscerent et si ratione magis quam sensu ducerentur! Sed de his postea; ad reliqua ueniamus. Hoc ergo

patientia? Quid Mucium inter illustrissimos uiros retulit quam constantissima illa bracchii exustio? Quanta admiratione recolitur Anaxarchi memoria, cui cum inter acerbissima tormenta tyrannus ille Cypriorum minaretur linguam abscidere, qua in se maledicta coniciebat, ipse dentibus abreptam et commanducatam linguam in os tyranni proiecit! Zenonis uero et Cleanthis clarius nomen Phalaris eculei quam omnium rerum scientia fecerunt. Sed istos, si libet, omittamus,

explicemus uitae aerumnas, afflictiones, sollicitudines, labores, et alias miserias uniuersas, sicuti Augustinus egregie fecit secundo et uigesimo libro eorum, quos de ciuitate Dei conscripsit, ubi ita ait: In hac uita quam nouimus, in qua adhuc sumus, cuius temptationes, immo quam totam temptationem, quam diu in ea sumus, quantum libet proficiamus, perpeti non desinimus, quae sint iudicia Dei circa genus humanum, quis poterit explicare? Nam quod ad primam originem pertinet

poterit explicare? Nam quod ad primam originem pertinet omnem mortalium propaginem fuisse damnatam haec ipsa uita, si uita dicenda est tot et tantis malis plena, testatur. Quid enim aliud indicat horrenda quaedam profunditas ignorantiae, ex qua omnis error existit, qui omnes filios Adam tenebroso quodam sinu suscepit, ut homo ab illo liberari sine labore et dolore timere non possit. Quantus est metus, quanta calamitas ab

subiacens casibus? De foro quidam rediens domum sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, et ex illo uulnere hanc uitam finiuit. Quid uidetur sedente securius; et tamen de sella in qua sedebat Eli sacerdos cecidit et mortuus est. Agricolae, immo uero omnes homines, quot et quantos a caelo et terra uel a perniciosis animalibus causis metuunt agrorum fructibus? Solent tamen de frumentis tandem collectis et reconditis esse

II 17 Contra cupidos laudis Quod si dicas "Famam tamen et gloriam uiro sine culpa quaerere semper concessum fuit, quippe qua nec dulcius nec suauius quicquam in uita humana esse potuit," – proh pudor! miserandam hominum mentis caecitatem , quae numquam in se curant descendere, aut quales ipsi sint diligentius examinare, atque

explicemus uitae aerumnas, afflictiones, sollicitudines, labores, et alias miserias uniuersas, sicuti Augustinus egregie fecit secundo et uigesimo libro eorum, quos de ciuitate Dei conscripsit, ubi ita ait: In hac uita quam nouimus, in qua adhuc sumus, cuius temptationes, immo quam totam temptationem, quam diu in ea sumus, quantum libet proficiamus, perpeti non desinimus, quae sint iudicia Dei circa genus humanum, quis poterit explicare? Nam quod ad primam originem pertinet

poterit explicare? Nam quod ad primam originem pertinet omnem mortalium propaginem fuisse damnatam haec ipsa uita, si uita dicenda est tot et tantis malis plena, testatur. Quid enim aliud indicat horrenda quaedam profunditas ignorantiae, ex qua omnis error existit, qui omnes filios Adam tenebroso quodam sinu suscepit, ut homo ab illo liberari sine labore et dolore timere non possit. Quantus est metus, quanta calamitas ab

subiacens casibus? De foro quidam rediens domum sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, et ex illo uulnere hanc uitam finiuit. Quid uidetur sedente securius; et tamen de sella in qua sedebat Eli sacerdos cecidit et mortuus est. Agricolae, immo uero omnes homines, quot et quantos a caelo et terra uel a perniciosis animalibus causis metuunt agrorum fructibus? Solent tamen de frumentis tandem collectis et reconditis esse

II 17 Contra cupidos laudis Quod si dicas "Famam tamen et gloriam uiro sine culpa quaerere semper concessum fuit, quippe qua nec dulcius nec suauius quicquam in uita humana esse potuit," – proh pudor! miserandam hominum mentis caecitatem , quae numquam in se curant descendere, aut quales ipsi sint diligentius examinare, atque

sed diuitiis ad quas illa turba intenta anhelabat. Quod si dicas "Famam tamen et gloriam uiro sine culpa quaerere semper concessum fuit, quippe qua nec dulcius nec suauius quicquam in uita humana esse potuit," – proh pudor! miserandam hominum mentis caecitatem , quae numquam in se curant descendere, aut quales ipsi sint diligentius examinare, atque

CONSOLANDI RATIONE. LIBER III. III 1 praefatio Quoniam igitur (quantum diuina innuit clementia) de prima ratione consolationis disseruimus, qua tollere aegritudinem penitus conati sumus, et quoniam ista uix et paucis persuaderi possunt, idcirco nunc explicare rationes expedit quibus lenire ac mitigare angorem ualeamus; ut, si tollere

irrogat. Omnis enim aduersitas rerum delictorum tuorum meritis excitatur: tua contra te dimicantur arma: sagittis tuis uulneraris. Per quae enim cecidisti, per haec et torqueris. Secutus es carnem, flagellaris in carne; in ipsa gemis in qua peccasti. In ipsa tibi est censura supplicii quae fuit causa peccati. Vnde corruisti a uita, inde luis tormenta. "Discute conscientiam tuam, o homo, intende mentem tuam, exanima te", loquitur tibi cor tuum. Considera meritum tuum: iuste

paruit: tu uoluntati consentis; illum per obedientiam illicita lege naturae probauit sibi deuotum: te autem per licitam conditionem mortalitatis annotet gloriosum. Nam si nec uoluntate nec ratione compelleris deuotionis Deo aliquid exhibere, in qua parte Christianum te poterit approbare? Hic Hieronymus, tametsi alios locos prudenter immisceat, praecipue tamen uoluntati Dei innititur, quam nos

Est autem consolatio illa peruulgata quidem maxime, quam semper in ore atque in animo habere debemus, homines nos ut esse meminerimus ea lege natos ut omnibus telis fortunae proposita sit uita nostra, neque est recusandum quominus ea, qua nati sumus, conditione uiuamus. Quam qui nosse cupit Apuleium audiat qui ait: Homines esse ratione plaudentes, oratione pollentes, immortalibus

maria constrauit, cum de sublimi loco infinitam hominum multitudinem et innumerabilem uidisset exercitum flesse dicitur quod post centum annos nullus eorum, quos tunc cernebat, superfuturus esset. O si possemus in talem ascendere speculam de qua uniuersam terram sub nostris pedibus cernemus, iam tibi ostenderem totius mundi ruinas, gentes a gentibus et regnis regna collisa, alios torquere, alios necari, alios absorbi fluctibus, alios ad seruitutem trahi, hic nuptias, ibi plantum,

Et Antimachus, poeta minime contemnendus, dum se ipsum consolari cuperet de coniugis morte, hoc solo ac perpetuo loco usus est, siquidem elegiam ex uxoris nomine Lydem, in qua cunctas heroum calamitates recensuit. Et recte sane; enumeratio enim exemplorum, ut Cicero in Tusculanis quaestionibus scribit, magnopere luctum leuat, ut ille, qui maeret, ferendum id censeat quod uideat multos moderate et tranquille

mortem potius expetendam quam dolendam esse dicere consueuimus. Similiter et fortunarum detrimenta quae iusto honestoque periculo sunt accepta. Proinde laudatur illa praeclara ducis Leonidae uox qua commilitones suos ad honestam mortem pro patria oppetendam cohortatus est. "Pergite animo forti," inquit, "Lacedaemonii, hodie apud inferos fortasse cenabimus." Quam animosam adhortationem non minus strenui facto compleuerunt.

quod diceret eosdem labores non esse aeque graues imperatori et militi, quod ipse honos laborem leuiorem faceret imperatori. Ex his igitur satis perspicuum esse potest qua re et quo modo uniuersae aerumnae cunctique labores et dolores, si honestate condiantur, animis egregiis dulcescunt facilesque fiunt. Hinc Cicero ad Lentulum ait: Illustrabit, mihi crede, tuam dignitatem hominum iniuria.

Quo carmine uide quaeso quam prudenter uxoris aerumnas leuat atque ad alias etiam grauiores fortiter ferendos scite armat, declarando ex his ipsius calamitatibus amplissimam dari materiam, in qua uirtus eius cognoscatur eluceatque si casibus mariti non frangatur; quin immo ipsi in tantis necessitatibus constituto operam suam uiriliter nauare non cessauerit. Sic et nos mulieri uiro suo orbatae aut filio, cui parens

ferre conuenit, etiam si nos tribulationum imbribus ac dolorum asperioris hiemis procella concusserit; tanto ampliorem aestatis fructum delaturi, quanto in praesenti frigore uitam habere contingerit acriorem. Digerit enim austeritate, qua poterat reseruare, quicquid primo impetu erumpit in exitum. Nec ulla nos insurgens pelagi debet terrere tempestas cum uentura sit etiam numquam finienda tranquillitas. Domini est enim illa uox dicentis: Beati estis cum uos maledixerint et

sunt. Non eris nec fuisti: utrumque tempus alienum est. In hoc punctum coniectus es, quod ut extendas, quousque tandem extendes? – aut quidnam lucri uel commodi reportaturus? Qua re Nestor puerum in cunabulis extinctum nunc superat? Quid eo amplius modo habet cum uterque sit mortuus? Non ergo uiuere bonum est, sed bene uiuere; et sapiens uiuit quantum debet, non quantum potest. Citius mori

unum diem uiuant. Ex his igitur hora octaua quae mortua est, prouecta aetate mortua est; quae uero occidente sole, decrepita. Et magis etiam si solstitiali die. Confer nostram longissimam aetatem cum aeternitate; in eadem propemodum breuitate qua ille bestiolae reperiemur. Contemnamus igitur omnes ineptias: quod enim leuius huic leuitati nomen imponam? – hinc et ille ait: quidnam est aliud ista uita

infallibilemque rectoris summi prouidentiam uel ordinationem conferamus, comperies illud tibi ab initio fuisse deputatum aut meritis tuis aut aliqua alia iusta omnipotentis dispositione. De qua re poterit consolator et apte et copiose multa disserere, quae nos prolixitatem deuitantes simulque ingeniis peritorum non diffidentes praetermittimus ut cetera pleraque. Haec ergo ex ratione temporis sufficiant.

de hoste suo optatas sumere poenas, ultio autem omnis et uindicta non potest nisi in apertis consistere detrimentis, ut in ratione irae declarauimus, iure omnis inimicus magis laetatur apertis ac manifestis inimici sui malis. Proinde talia si qua poterimus referre erit utilissimum. Ex hoc ergo genere est quod dicere solemus his qui iniuria affecti sunt: "Bono animo esto, quia non hoc auferat impunitum."

uno, quod proprium huic loco est, scilicet quod sua mala parua esse recognoscit, alio, quod ad quintam medendi rationem pertinet, quod ultionis uoluptate temperat suum maerorem. De qua re plenius disputabimus cum ad proprium locum perueniemus. Nunc uero cetera prosequamur quibus malorum opinio solet attenuari. III 18 Sextus locus a commemoratione

oculos ad supercaelestia intenderint; quorum comparatione miserias suas deprendit quamque in infimo loco iaceat recognoscit. Quousque uero inter homines uersatur, tantorum malorum immemor laetos ducit dies. Vnde uidere licet qua de re communis miseria leuius toleratur ac per hos cur prodest animum maerentem a priuato luctu ad communem aut publicum euocare.

igitur locus, quem a re siue conditione morientis sumi diximus, si digna sit conditio, plurimum ualet ad leuandum angorem, hoc est si declarare poterimus ipsum, qui defunctus est, deuotum ac lubentem ex hac uita decessisse, et praesertim si qua ratione euidenti monstrare ualebimus cum eo bene actum beatorumque uitam possidere, ut fecit Hieronymus Heliodorum de morte Nepotiani consolando: Cum aestuaret febribus et

aeternitas, sed secundum genus, aegre ferendum non est si et debitam personae inierit conditionem et munus aeternitatis per propagationem sobolis sit consecutus. Ex hoc genere solacii erat quod Dido optabat illo carmine: Si qua mihi de te saltem suscepta fuisset ante fugam soboles, si quis mihi paruulus aula luderet Aeneas qui te tantum ore referret, non equidem omnino capta aut deserta uiderer.

uel in re militari uel ciuili uel in sapientia, uel in alio quocumque uirtutis genere quod solet hominum memoriam reddere immortalem et quod merito filiorum posteritati anteponendum est. Pulchriorque huiusmodi proles est quam liberorum, et qua sola, etiam filii si desint, satis fecundus iure dici poterit unusquisque. Tali prole Ennius fretus dicebat: Nemo me lacrimis decoret, neque funera fletu faxit. Cur? Quoniam uolito uiuus per ora uirum.

istum qui superest breuius absoluamus. III 25 Sextus locus a loco mortis Extremus luctus minuendi locus accipitur a ratione patriae uel terrae in qua quis e uita migrauit. Ingens enim solacium suscipiunt homines si caros suos decedere intra patriam ciuitatemque suam accipiunt et praecipue domi et in lectulo suo inter amicos propinquos cognatos fratresque suos et quibus ista

Vtile est consolatori scire maestitiam aegrotantis diminuere atque id quo pacto consequi ualeat iam his, quae tradidimus, instructus esse potest. Verum non minus proposito suo conducere ualebit si rectam assequatur rationem, qua maerorem omnem queat comprimere, et non permittere eum licentiosius permanare. Hanc uero Cyrenaici, ut ab initio docuimus, praecipuam et unicam esse

posuerunt cunctorum casuum humanorum diligentem praemeditationem. Nihil enim, ut aiunt, adeo conturbat mortalium animos quam insperatus et inopinatus malorum aggressus, cuius rei documentum uel ex re militari certissimum accipere possumus, in qua uidere licet quam ualidus exercitus sepius uel leui sed inopinato casu perculsus sternitur et dissipatur. Ad comprimendas ergo et forti animo tolerandas quaslibet rerum ruinas et quoscumque euentus nihil, inquiunt, adeo ualet ut

Ad comprimendas ergo et forti animo tolerandas quaslibet rerum ruinas et quoscumque euentus nihil, inquiunt, adeo ualet ut praecogitasse uniuersas miserias et cuncta infortunia quae ulli umquam hominum uel acciderunt uel accidere potuerunt. Qua re id efficiemus ut nihil nobis eueniat insperatum. Videmus autem ut omnia etiam tela praeuisa minus et formidantur et laedunt, cuius rei ueritate etiam poetae delectati dixerunt

Nam qui haec audita a docto meminissem uiro, futuras mecum commentabar miserias: aut mortam ! acerbam, aut exilii maestam fugam, ut semper aliquam molem meditabar mali, ut si qua diritas iniecta casu foret, ne me imparatum cura laceraret repens. Simile est et illud Aeneae apud Vergilium Non ulla laborum,

honestas, tum dignitas, tum decus aderit; cum in ea intueberis, te continebis. Cedet profecto uirtuti dolor et animi inductione languescet. Aut enim nulla uirtus est, aut contemnendus est dolor. Prudentiamne uis esse sine qua ne intelligi quidem ulla uirtus potest? Quid ergo ea? Patieturne te quicquam facere nihil proficientem et laborantem? An temperantia sinet te immoderate quicquam facere? An coli iustitia ab homine poterit propter uim doloris enuntiante

spectat: Quod si quis etiam inferis est sensus, qui illius in te amor fuit pietasque in omnes tuos, hoc certe illa te facere non uult. Da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus qui tuo dolore maerent, da patriae ut, si qua in re opus sit, opera consilio tuo uti possit. Denique, quoniam in eam fortunam deuenimus ut etiam huic rei nobis seruiendum sit, noli committere ut quisquam te putet non tam filiam quam rei publicae tempora et aliorum uictoriam lugere.

sibi quippiam ab eo auferri quem amplius quam se adamauit. Vnde et inter ueros amicos in prouerbium uenit: 'Amico de manu amici etiam uenenum dulce est'. Quod dictum Alexandrum retulisse ferunt Philippo medico potionem offerenti qua hilari uultu suscepta et epistula, qua medicus a Parmenone proditionis insimulabatur, ab rege medico tradita his uerbis: "Accipe, Philippe, epistulam, quam ueri nuntiam esse non credo; quae etiam si uera afferret, et

quam se adamauit. Vnde et inter ueros amicos in prouerbium uenit: 'Amico de manu amici etiam uenenum dulce est'. Quod dictum Alexandrum retulisse ferunt Philippo medico potionem offerenti qua hilari uultu suscepta et epistula, qua medicus a Parmenone proditionis insimulabatur, ab rege medico tradita his uerbis: "Accipe, Philippe, epistulam, quam ueri nuntiam esse non credo; quae etiam si uera afferret, et mors mihi de manu tua, dulcis amice, suauis est."

7 QVINTA RATIO CONSOLANDI Supremam autem rationem medendae aegritudinis diuersionem esse diximus; ea est qua animum a maerore ad aliam curam studiumue aut cogitationem uoluptuosam euocamus uel traducimus. Haec autem fit multipliciter, secundum quod multiplicia sunt quibus mortales oblectari aut occupari consueuerunt. Quorum nos, ut in aliis

Haec singula uerba ingentem quandam uoluptatem praeseferre uidentur, cuius affectu dum singula officia tanto uerborum studio prosequitur, expleri non posse uidetur. Qua de re desolati homines merito amicos requirunt quibuscum infortunia sua communicent. Quod quidem et Cicero eidem Seruio rescribens se imprimis expetere demonstrauit: Ego uero, Serui, uellem, ut scribis, in meo grauissimo casu adfuisses;

loci, de quo iam disseruimus, aptissimus est comes, immo, cum res postulat, nullus conuenientior aut iocundior. Hic est qui a lamentatione afflicti petitur, cum maerentem prouocamus uel petimus nobis casum infortunii sui exponat. Qua in re fit mirum quoddam ut maestum ad dolorem inuitando dolore tamen leuemus: id quidem fit, uerum non praeter rationem. Etenim exspuit quodammodo miserias animus infortunia sua recensendo et cum lamentis partem uirus haud minimam euomit.

Heu pietas, heu prisca fides inuictaque bello dextera! Non illi se quisquam impune tulisset obuius armato, seu cum pedes iret in hostes seu spumantis equi foderet calcaribus armos. Heu miserande puer, si qua fata aspera rumpis, tu Marcellus eris. Manibus date lilia plenis. In hoc sermone, licet et alios locos consolandi attigerit, id est a compassione, a causa

recensere uoluit facta egregia ipsius, uitae sanctimoniam, diuinos mores et alia uirtutum ornamenta dignissima; atque ut magis talem socium, quod habuerat, gaudere uellet, hortatus est. Idem fecit in illa praeclarissima epistula qua Heliodorum episcopum de morte Nepotiani consolatus est, et in omnibus paene suis consolatoriis sermonibus hanc diligentissime conseruauit. Et iure quidem, quoniam sanae et

aut non attingat aegritudo aut perleuiter pungat. Ad quam considerationem laudando afflictum pulcherrime euocamus, ita tamen si laudatio absit ab adulationis suspicione, qua in re consolatoris prudentia desideratur. IV 11 De propriis locis huius quintae rationis quorum primus est a studio

desolatos homines ad aliquod studium non illepidum aut ingratum inuitat, puta ad uenationem, ludum, cantum sonum ceteraque eiusmodi. Quod nimirum et Ouidius in exilium missus et probasse et libens usurpasse se scribit: Si qua mei fuerint, ut erunt, uitiosa libellis, excusata suo tempore, lector, habe. Exul eram requiesque mihi, non fama petita est, mens intenta suis ne foret usque malis. Hoc est cur cantet uinctus quoque compede

uiris exhibentur, tanto acceptiores fiunt maiorique oblectatione demulcent. IV 15 Quintus locus ab euentu Postremo et illa uulgaris consolatio praetermittenda non est qua dicere assolemus cuncta meliorem in partem esse accipienda. Hinc illi, qui detrimenta bonorum accepit, dicere consueuimus: "Bono animo esto; forsan diuitiae, quas perdidisti, ad exitium tuum seruabantur atque caput cum illis

usi sunt, tum quod exercitatum ingenium poterit eos, si adhibere diligentiam uoluerit, aliqua ex parte honestare et nonnumquam dignioribus consolationibus adaptare. Primum itaque horum a uindicta mutuamur, non quidem ea ratione qua superius diximus, quando de diminutione angoris disputabamus, uerum a spe uindictae, id est ut persuadeamus amico lugenti aduersarium eius, a quo iniuriam accepit, poenas daturum aut in hac aut saltem in alia uita Deumque esse iustum

uidetur accusare quod ei immitis et dura fratrem abstulerat, quo pacto et nos plerumque inuehere solemus in ipsam appellantes eam duram, iniquam, iniustam, impiam, crudelem. Hinc illa Theophrasti aduersus naturam querela est, qua lamentatur quod cornicibus ac ceruis aliisque animantibus, quorum paruum interest, longiora indulget spatia, hominibus uero, quibus maxime interfuisset, etiam ea, quae semel breuia licet concessit, saepius inuida praeripit ac praecidit;

exclamationes quas homines contra fortunam, contra imbres, maria, tempestates, proditiones, iniustitias malitiasque, ac perfidias humanas intorquere ac iaculari consueuerunt. Ex quorum numero est illud Iob: Pereat dies in qua natus sum et nox in qua dictum est conceptus est homo. Dies illa uertatur in tenebras non requirat eum Dominus desuper et non sit in recordatione nec illustretur in lumine.

contra fortunam, contra imbres, maria, tempestates, proditiones, iniustitias malitiasque, ac perfidias humanas intorquere ac iaculari consueuerunt. Ex quorum numero est illud Iob: Pereat dies in qua natus sum et nox in qua dictum est conceptus est homo. Dies illa uertatur in tenebras non requirat eum Dominus desuper et non sit in recordatione nec illustretur in lumine.

non sit in recordatione nec illustretur in lumine. Ceterum haec atque eiusmodi uix et raro salua Dei reuerentia ac ipsius hominis dignitate fieri posunt. Qua de re consolatorem monemus ut hunc tractando locum et pudori suo et pietati debitae consulat ne, dum hominibus placere studet, Deo conditori suo displiceat, aut, dum amico prodesse cupit, obsit animae suae.

dicendo: Frustra laboratis, nec quod cupitis ullo poenarum genere a nobis extorquebitis; etsi in corpus potestatem habetis, at nos potestatem in animum habemus, quem uestra furia uel insania nequit attingere. Qua ex re haud mediocre solacium capiebant, ita ut inter acerrima tormenta saeuissimosque cruciatus cernentes carnifices suos incassum furere in risum erumperent ac unde tristitiam capere credebantur, inde solacium ingens suscipiebant. Hinc illa

cruciatus cernentes carnifices suos incassum furere in risum erumperent ac unde tristitiam capere credebantur, inde solacium ingens suscipiebant. Hinc illa Laurentii in uesaniam regis insultatio fuit qua dicebat dum in craticula ureretur: Assatum est; uersa et manduca . Non sine uoluptate ac solacio putamus Anaxarchum dentibus suam praecidisse linguam quam ei tyrannus ille amputare minabatur. Itidem et aliis

IV 20 Secundus locus a cogitatione finis humani Porro sapientiae loci apud complures fortiores sunt ad auertendum animum a maerore non quidem uirtute sua, uerum uitio humanae imbecillitatis infirmitatisque in qua minus uigere solet perfecta caritas quam uel prudentia uel sapientia; et uniuersi rem suam uigilantius pensant quam alienam; quod istis duobus locis, de quibus iam dicemus, maxime effici solet, praecipue autem illo qui a fine uitae humanae

rei publicae cui si se subtrahit, nimirum iniuriam facit et pro cede sua ciuitati debet poenas. Idcirco lege sancitum est huiusmodi uirorum cadauera honore sepulturae priuari; qua ignominia mortuo maior inferri non potest, et iure quidem. Totum enim lege naturae in partes suas habet potestatem, quippe quae ad famulatum eius sunt natae ipsique cuncta sua seruitia debentur.

Sicuti humano corpori manus, pedes, oculi, aures ceteraque membra ministrant ac famulantur, horum quoduis, si se a corpore auellere uellet, nonne aperta illud iniuria afficeret? Qua de re sancitum est in omni re publica ne cui liceat potestate priuata quenquam occidere etiam facinorosum quantumuis aut sceleratum. Vnde liquet nemini etiam nocenti licere se ipsum interimere, quanto magis

de singulis autem in particulari scientiam ullam posse consistere negauerunt, uel propter innumeram turbam earum, uel propter iugem infinitamque uarietatem. Prol. 17 Qua in re pro Nobis ergo | nobis addidit ante ueluti | eas delevit ante ipsę | percipi pro assequi I tit. ] OPVS CONSOLATIONIS: ET PRIMO QVALITER AFFECTI SVNT QVI EGENT

III.10.13 Ov. trist. 4,3,69-84, ubi 75 si felix; 76 uirtuti 77 uacet pro iacet... in add. Ov; 78 ualeant pro non sint... uacet pro iacet; 82 qua tua tollat; 83 facta est III.10.18 Sen. de rem. fort. 6,1 III.10.19

pro stomachosissimasque post perferant delevit ob III.11.5 Postremo ] Porro (corr. ex Profecto) V1 | post hominum delevit dari materiam in qua uir | leuiter addidit III.11.6 Per uarios... Troię Verg. Aen. 1,204-6 | Durate... iuuabit Verg. Aen. 1,207,203

III.20.5 Hier. ep. 40,5 III.21.3 Verg. Aen. 4,327-30, ubi 327 Saltem si qua...; 329 tamen; 330 ac deserta III.21.5 Enn. epigr. 2,17-18 Vahlen = Cic. Tusc. 1,15(34), ubi om.quoniam

ubi 47 fruorque; 51 septem pro omnem IV.18.2 se ipsos ] sese V1 IV.18.3 Qua ex re haud ] Qua de re non V1 | regis insultatio pro reges exsultatio ] illa in... regis Laurentii insultatio V1--- Antiphonae et invitatoria 1642 Beatus Laurentius, dum in craticula suprapositus ureretur, ad

pro omnem IV.18.2 se ipsos ] sese V1 IV.18.3 Qua ex re haud ] Qua de re non V1 | regis insultatio pro reges exsultatio ] illa in... regis Laurentii insultatio V1--- Antiphonae et invitatoria 1642 Beatus Laurentius, dum in craticula suprapositus ureretur, ad impiissimum tyrannum

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report