Your search found 6952 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 5422-5646:

32  Dispergit late navesque per aequora versat
33  Ventorum furor ac scopulis allidit acutis.
34   Qua sese Arctoas 5 America extendit ad oras,
35  In bellum pulchra pro libertate ruebant
36  Oppressi nuper populi; tu in vota vocatus
37  Accurris;

aviae egregias laudes ex parte reposcit,
161  Non omnes, ventura prior sub luminis auras
162  Regalis soboles. Non illi gratia blando
163  Ore sedet tantum, Venerem qua vincit et artes
164  Non tantum placidae colit officiosa Minervae;
165  Finibus imperitat vastis, bella, horrida bella
166  Sustinet, ingentes informat legibus urbes.

noctem et divae tenuata triformis
1.64  Cornua surgentemque Eoo e littore Phoebum,
1.65  Ne defixa polo superisque haerentia tectis
1.66  Rere procul paribus disjungier intervallis,
1.67  Ceu, picta auratum qua sustinet aula lacunar,
1.68  Haerent infixi trabibus longo ordine clavi.
1.69  Haec magis, illa minus vacuum per inane vel aura
1.70  In tenui immensas dispersa per aetheris oras

uterque
1.201  Et Solis Lunaeque globus (namque aetheris alti
1.202  Dimidium unius condunt e partibus illis,
1.203  Quarum ter decies bissenas integer orbis
1.204  Occupat aethereus) transverso corpore qua se
1.205  Distendit Titan, plusquam ter crassior illo est,
1.206  Quod spatium a nostro divam disterminat orbe,
1.207  Tercentum et paribus spatiis sese altior effert.
1.208  Nec

lege pari circumfert, non tamen isdem
1.338  Cardinibus, non occiduas directus in oras
1.339  Nec spatiis adeo conclusus temporis arctis.
1.340  Obliquos peragit nam cursus, signifer orbis
1.341  Qua sese adversum excurrens protendit in ortum
1.342  Ac post bis centum et decies post saecula quinque
1.343  Vix redit ad caput et gyro coit integer uno.
1.344  Illius hoc axis motu se haud passibus aequis

1.375  Sydera contorquent, certa intervalla locorum,
1.376  Ut monui, et positus servant semperque sub isdem
1.377  Syderibus fixis coeloque feruntur eodem.
1.378  Atque age jam, vastis qua lege coercita campis
1.379  Excurrant, varios coeli qua parte meatus
1.380  Instituant renoventque canam. Tu mente canentem
1.381  Sectare et tacito cantum sub pectore versa.
1.382  Principio

locorum,
1.376  Ut monui, et positus servant semperque sub isdem
1.377  Syderibus fixis coeloque feruntur eodem.
1.378  Atque age jam, vastis qua lege coercita campis
1.379  Excurrant, varios coeli qua parte meatus
1.380  Instituant renoventque canam. Tu mente canentem
1.381  Sectare et tacito cantum sub pectore versa.
1.382  Principio 24 coeli per

immane ruentem
1.383  Concipe, quae media excurrens regione diurnos
1.384  Exercet motus magis omnibus amplior una
1.385  Orbita et immoto procul alta recedit ab axe.
1.386  Hanc secat obliquam et rutilis qua splendida signis
1.387  Fascia procurrit longe, par altera primae
1.388  Semita per mediam protenditur atque rigentem
1.389  Non nihil ad Boream se hinc alta attollit et inde
1.390  Non nihil imbre

et inde
1.390  Non nihil imbre gravem se prona inclinat ad Austrum.
1.391  Illa plagam, unanimi, signat, quam sydera motu
1.392  Respiciunt, dum lenta meant ad Memnonis oras;
1.393  Illa viam, proprium qua Phoebus in aethere cursum
1.394  Aut peragit, curru et liquida radiante per auras
1.395  Igneus, igniferoque regens fumantia fraeno
1.396  Quadrijugum colla invehitur pigramque jacentis
1.397  Terrai

mole obeuntibus ipsum
1.399  Creditur Eoas contendere semper in oras.
1.400  Quidquid id est, totum bissenis mensibus orbem
1.401  Absolvit Titan atque anni tempora signat.
1.402  Vere novo molitur iter, qua se utraque jungit
1.403  Semita, tum gelidas orbis procurrit ad oras
1.404  Signifer. Hinc primum coeli mensoribus ortum
1.405  Aetherei capiunt motus: hoc omnibus unum
1.406  Principium constat numeris,

per artus
1.446  Labitur: adstrictis gelido stat frigore venis
1.447  Humor et effoetae torpent in corpore vires.
1.448  Ipse 26 quidem in medio Titan. At qua ampla coruscis
1.449  Fascia se hinc signis atque inde extendit, utraque
1.450  Parte suos ineunt errantia sydera gyros;
1.451  Jamque meant dextra, laeva jam parte feruntur

circa se innare per auras,
1.460   Calle, parem qui se non circum flectat in orbem
1.461  Aequalis, gremio brevior sed contrahat imo
1.462  Non nihil elatoque excurrat longior axe.
1.463  Qualem Niliaco qua marmore sive rigenti
1.464  Aere graves vasta surgentem mole columnae
1.465   Attollunt coelo frontem regumque superbas
1.466  Sustentant aedes vel divum ardentia templa
1.467  Auratasque trabes et

1.483  Lenta magis longos cursum producere in annos
1.484  Prospicit, at demissa magis, mage concita gressum
1.485   Urgere et brevibus concludere mensibus orbem,
1.486  Lege quidem aeterna et rerum qua conditor ipse
1.487  Gaudeat ac coelo adspectans sibi plaudat ab alto.
1.488  Quam tamen ipse quidem culto depromere versu
1.489  Haud ausim et Latiis sperem celebrare Camoenis.

tantis dubios ambagibus orbes
1.571  Confundunt luduntque alta e Tellure tuentem.
1.572  Conceptum recto producere tramite cursum
1.573  Saepe putes gradibusque aequis se ferre per auras
1.574  Concita, qua primo direxerit impetus ortu,
1.575  Cum subito sinuare viam et procul avia calles
1.576  Ire per obliquos diversaque tendere cursu
1.577  Aspicis et flamma magis usque ardere minaci
1.578  Fumantesque

1.603  Quod superest, 35 quoniam transverso calle feruntur
1.604  Errantesque ignes tristesque edentia fumos
1.605  Sydera et, astriferis ardet qua fascia signis,
1.606  Jam laeva excurrunt, dextra jam parte vagantur,
1.607  Dum mutant latus et Boreae de parte nivalis
1.608  Adversum obliquo declinant tramite in Austrum,
1.609  Seu redeunt contra et

1.676  Scilicet hinc, terras cum se demisit ad imas,
1.677  Concita praecipiti volat impete Cynthia, at alti
1.678  Lentior ingreditur sublimi in vertice callis.
1.679  Sponte deam cessare putes, qua purior aureas
1.680  Ventilat aura comas propiorque affulget Olympus,
1.681  Dedignatam humiles sedes atque aera crassum.
1.682  Ipse quidem cursu volat impare currus, at illum
1.683  Suspiciens, magis

vices mensesque novatos
1.697  Integrat ac solidum alternans discriminat annum.
1.698  Interea ipse etiam Titan delatus Olympo
1.699  Progreditur nec mense soror regressa novato
1.700  Immotum,coeli qua parte reliquerat illa
1.701  Invenit. Inde dies geminos impendit et horas
1.702  Praeterea plures, dum se olli adjungere possit
1.703  Ac progressa iterum coelo procurrere aperto;
1.704  Quosque deae

jam contrahit, alto
1.839  Jam pandit gremio et formae magis usque rotundae
1.840   Assimilat, pressum jam contra obliquat et ima
1.841  Adducit latera ac frontem producit utramque.
1.842  Quin etiam, qua se Eoas rutilantia in oras
1.843  Signa ferunt, frontes ipsas mediumque revolvit
1.844  Convertens axem ac trepida vertigine torquet.
1.845   Ipsum etiam divae cursum jam concitat etjam
1.846  Sistit

diri repetunt e fonte cometae
1.885  Sanguineum jubar ac Phoebeo lumine crines
1.886  Phoebeoque trucem perfundunt lumine caudam.
1.887  Ni faciant, fuscis horrescant atra tenebris.
1.888  Nec non et cum, qua Cynthia fulget in alto
1.889  Aurea, fraternis frontem vultusque decoros
1.890  Perfundit radiis ac non sua lumina vibrat,
1.891  Discutit et foedam fraterno munere noctem.
1.892  Ac veluti Tellus, quo

in auras,
1.894  At non et manes lucem transmittere ad imos
1.895  Aversamque licet frontem: nox horrida vultum
1.896  Turpat ibi atque intra nigrantia viscera regnat.
1.897  Sic alii, sic Phoebe etiam, qua parte nitenti
1.898  Objicitur fratri, fulget lucemque remittit,
1.899  Altera luce caret facies et corpus opacum est.
1.900  Nonne 49 vides, positos cum

1.905  Scilicet aethereas cum tam sublimis in auras
1.906  Assurgat Titan, imis at proxima terris
1.907  Accedat contra Phoebe et sub fratre feratur,
1.908  Ille deam, superas qua se hinc avertit in oras
1.909  Aetheraque et rutilae suspectat lampadis ignes,
1.910  Irrorat radiis ac multo lumine vestit
1.911  Aversam a terris frontem et supera alta tuentem;
1.912  Horror habet

quam luce corusca
1.919  Irradiat Phoebus, terras quoque despicit. Inde
1.920  Plena nitet fratremque refert et discutit umbras,
1.921  Non quod clara magis mage denso effulgeat igne,
1.922  Sed quia, qua clara est, terris spectatur ab imis.
1.923  Quis prior, 50 Uranie, rem tantam hominumve deumve
1.924  Protulerit, memorare libet. Tu numine vatem,

ferat, sed proxima terris
2.26  Perque dies novies ternos velocior orbem
2.27  Integret et coelo rursum se reddat eodem;
2.28  Fraternum interea curru diffundat ab alto
2.29  Illa fronte jubar, Phoebum qua suspicit, atque
2.30  30 Averso vultu et gremio nigrescat opaco;
2.31  Scilicet inde novo nova surgere cornua mense,
2.32  Cum fratrem transgressa recens, jam deserit; at cum
2.33  Opposita contra

subeunt nunquam, ac si forte subirent,
2.135  Haud fusco ardentem celarent lampada velo.
2.136  Luce quidem 8 Phoebi fulgent errantia, dium
2.137  Suspectant qua fronte jubar gremioque sub imo
2.138  Aversoque horrent penitus nigrantia dorso.
2.139  Nec vero aethereum usque adeo tolluntur in axem
2.140  Ardua, sed tenues errant propiora per auras.
2.141  At

Titan deficit, umbra
2.153  Occulit ardentes sensim involvitque tenebris.
2.154  Illa quidem occidua contra de parte nitentem
2.155  Obducit primum frontem ac discedit, Eous
2.156  Memnonias Phoebi margo qua prospicit oras.
2.157  Praeterea vel se Maja genitrice creatus
2.158  Nos Phoebumque inter vel pulchri mater Amoris
2.159  Opponat mediam, species quid tantula demum
2.160  Occupet et vasta Phoebi de

et quanti coeli mensoribus usus,
2.210  210 Prodiderat diva atque animos exciverat acres.
2.211  Scilicet 11 aversis Terrae de partibus, alter,
2.212  Qua coit aeterno glacialis frigore pontus,
2.213  Alter, qua summo coeli de vertice Titan
2.214  Subjectos findit campos et adurit arenas,
2.215  215 Hinc gelido atque inde a Telluris cardine, coeli

diva atque animos exciverat acres.
2.211  Scilicet 11 aversis Terrae de partibus, alter,
2.212  Qua coit aeterno glacialis frigore pontus,
2.213  Alter, qua summo coeli de vertice Titan
2.214  Subjectos findit campos et adurit arenas,
2.215  215 Hinc gelido atque inde a Telluris cardine, coeli
2.216  Mensores bini fulgenti in Sole nigrantem
2.217  Suspiciant

postremo subigens tenuique papyro
2.288  Ipsa suis tritae frontes dea sedula massae
2.289  Adspirans tersit digitis vittaque polivit.
2.290  Non illis fluvio certet Peneus amoeno,
2.291  Thessala qua placidus Tempe secat atque beatos
2.292  Foecundat late campos herbasque virentes
2.293  Ac vitrea irrorat teneros aspergine flores.
2.294  Non fons Blandusiae, non Pegasis unda, novato

Tempe secat atque beatos
2.292  Foecundat late campos herbasque virentes
2.293  Ac vitrea irrorat teneros aspergine flores.
2.294  Non fons Blandusiae, non Pegasis unda, novato
2.295  Aonidum qua mane chorus, qua pulcher Apollo
2.296  Ipse suos viva mirari in imagine vultus
2.297  Et solet effusos lauro vincire capillos,
2.298  Non ipse, adversum ad Solem qui roscidus humor
2.299  Ardentem

beatos
2.292  Foecundat late campos herbasque virentes
2.293  Ac vitrea irrorat teneros aspergine flores.
2.294  Non fons Blandusiae, non Pegasis unda, novato
2.295  Aonidum qua mane chorus, qua pulcher Apollo
2.296  Ipse suos viva mirari in imagine vultus
2.297  Et solet effusos lauro vincire capillos,
2.298  Non ipse, adversum ad Solem qui roscidus humor
2.299  Ardentem imbriferis pingit sub

viva mirari in imagine vultus
2.297  Et solet effusos lauro vincire capillos,
2.298  Non ipse, adversum ad Solem qui roscidus humor
2.299  Ardentem imbriferis pingit sub nubibus Irim.
2.300  Accedent et, qua certissima tempora signent,
2.301  Dentibus aeratis orbes atque aureus index,
2.302  Regalem propter Thamesim quos arte Grahamus
2.303  Disposuit mira et Phoebo Uraniaeque sacravit.

undique partes.
2.333  Scilicet hinc longis trans vitrea septa tuborum
2.334  Molibus ardenti horrentes si crine cometas
2.335  Suspicias, nulla nigrescere parte videbis.
2.336  Illa etenim, Phoebum fugiunt qua fronte nitentem
2.337  Aversi, illa etiam fulgent nec nocte nigranti,
2.338  Ut Phoebe, ut Tellus, ut quinque obeuntia Phoebum
2.339  Sydera, et obscura mergunt ferrugine vultum.

celare sub umbra
2.342  Nec vitale jubar terris arcere diemque.
2.343  Ergo 19 soror Phoebi, nam sola ex omnibus astris
2.344  Jam superest ac parte nitet, qua suspicit ignem
2.345  Phoebeum, parte aversa nigrescit,et orbis
2.346  Aequat fraterni speciem mensesque per omnes
2.347  Assequitur lentum ac coelo decurrit eodem;
2.348  Sola soror tanti miseris est

se prodit Olympo
2.388  Astrorum facies atque omne volubile coelum
2.389  Ante oculos sensim tibi sistitur, exeret undis
2.390  390 Fulgentem Eois frontem et se ostendet ab axe.
2.391  Obductos igitur coeli qua parte jugales
2.392  Phoebus agit curruque volat velatus in alto,
2.393  Ipsa etiam, ipsa illac cursum contendit et acres
2.394  Urget equos fratremque soror comitatur et una
2.395  395 Progreditur:

Sol nigrescit ab umbra,
2.459  Malueris septemque aliis iterare laborem,
2.460  Incisi nihil aeris opus, nil tempore certo
2.461  Tunc erit atque oculo rem nosse licebit inermi.
2.462  Sydera suspiciens, qua se distincta coruscis
2.463  Fascia protendat signis et dividat axem,
2.464  Invenies mediumque orbem Phoebique licebit
2.465  Obtutu signare viam. Primum inde remotam
2.466  Ergo deam, medium cum jam

vultum.
2.519  Ac primum 26 formamque umbrae molemque tueri
2.520  Proderit. Illa quidem, nisi forte in margine summam
2.521  Vix radat Phoebi frontem, qua curvus ad undas
2.522  Prominet occiduas, curvato limite limbum
2.523  Irrepens cavat et dorso convexa recurvo
2.524  Flectitur Eoasque tumens sinuatur ad oras.
2.525  Dumque subit, viden, ut formam

conum longe protendit; acuto
3.23  Ille apice oppositas Phoebo se vertit ad oras
3.24  Atque quater tantum procurrit in aethera, quantum
3.25  25 Ardua se terris Latonia tollit ab imis.
3.26  Et qua diva meat, ter crassior illius orbe
3.27  Tenditur ac late aetherias circum inficit auras.
3.28  Ergo 3 cum medio Soli contraria mense
3.29  Invehitur diva

in umbram.
3.38  Quid dubitas? 4 Divae frontem, dum parte nigrescit
3.39  Sordida, parte nitet fraternaque spicula recidit,
3.40  Suspice et umbrai formam, qua limite curvo
3.41  Tenditur, intuitor molemque inde erue et omnem
3.42  Circum oculis tractum metire ac mentis acutas
3.43  In medium defige acies positumque sub astris
3.44  Designa observans et lentos

offeret atque rotundo
3.51  Excurrens circum se margine flectet imago.
3.52  Ergo cum plana nobis sub imagine Phoebe
3.53  Exhibeat, quanquam incurvam, nec flectat in ullum
3.54  Inclinata latus frontem, qua parte nigrantis
3.55  Subjicitur coni limbo atque intercipit umbram,
3.56  Ipse aequum illusis se flectere debet in orbem
3.57  Limbus et aequalem praebere tuentibus arcum.
3.58  At flectit sese sinuans

errantibus axem
3.83  Per vacuum, poteris certam explorare per artem
3.84  Et licet haud visi mensuram prendere tractus.
3.85  Quo tamen Aoniis nunquam exaudita sub antris
3.86  Instrumenta canam versu, qua fila retexam
3.87  Arte tibi formamque abstrusae molis et usum
3.88  Multiplicem evolvam pandens numerisque docebo?
3.89  Non illis, vasto quibus ipsa errantia coelo
3.90  Sydera mensores adstringimus

sunt usibus apta, sed illud,
3.201  Quod superest, tanti pars et quae maxima divae
3.202  Muneris, expediam et calamo properante docebo.
3.203  Imo 16 qua molis gremio se sistit imago
3.204  Spectanti usque adeo propior perque omnia visae
3.205  Assimilis formae, tenuissima tendere suerunt
3.206  Fila decussatim et spatium praetexere inane
3.207  Illa

spiris
3.228  Retrorsum, antrorsum motu quantumlibet atque
3.229  Affixum defert filum perque omnia pictae
3.230  Deducit sensim tenuissima puncta figurae.
3.231  Inclusumque quidem filum latet, extima sed qua
3.232  Frons educta tubo lamellae prodit, in ipso
3.233  Margine fixus apex pariter procurrit et aere
3.234  Indicat inciso numeros, vertiginis orbes
3.235  Qui referunt plenos; partes cujuslibet orbis

fila
3.263  Perque apices ambos hoc transeat, illud opaco
3.264  Adductum limbo conradat flexile dorsum
3.265  Atque interceptam chorda metire sagittam
3.266  Nigrantique arcu, qua is prominet, in medioque
3.267  Plusquam alibi a recto sinuatus calle recedit.
3.268  Haec ubi jam perfecta sient, tum denique certa
3.269  Fas erit umbriferi ratione agnoscere coni
3.270  Transversus

tenet umbrifer orbis.
3.308  Nonne vides notas ardere per aethera flammas
3.309  Astrorum et rutilis fulget quae fascia signis?
3.310  310 Illa viam Phoebi signat tibi. Tempore quovis
3.311  Nosti etiam, qua parte meet Titanius ignis
3.312  Quodque adeo opposita punctum respondeat ora,
3.313  Designare tuens poteris. Quod si ardua Phoebe
3.314  Immineat capiti et dorso Telluris ab alto
3.315  315 Illa ipsa

adeo opposita punctum respondeat ora,
3.313  Designare tuens poteris. Quod si ardua Phoebe
3.314  Immineat capiti et dorso Telluris ab alto
3.315  315 Illa ipsa regione poli spectetur, ab imo
3.316  Qua medio spectanda foret, tum prorsus eidem
3.317  Congruere invento puncto. At demissior illa
3.318  Obliquo cum despicitur tibi tramite et imum
3.319  Visae errore viae ad limbum demittere sese
3.320  320

mediam ac demittier umbram.
3.322  Ergo 21 etiam certis constat tibi denique signis,
3.323  Cur subita et Phoebe quondam ferrugine vultum
3.324  Inficiat, qua se, dum deficit, abdat in umbra.
3.325  325 Verum age, quo, posita penitus formidine, mentem
3.326  Firmare atque fidem possis adhibere canenti
3.327  Certius et causas in aperta luce videre,

23 ea, si fratris cursum cursumque sororis,
3.357  Nodorum et positus motumque per aethera, quantum
3.358  Et calli inclinet Phoebeo se via Phoebes,
3.359  Qua tumeat tristis conus, qua Cynthia mole
3.360  Titanisque orbis, recolas et mente revolvas
3.361  Componasque simul, certa ratione patebunt.
3.362  In primis 24

23 ea, si fratris cursum cursumque sororis,
3.357  Nodorum et positus motumque per aethera, quantum
3.358  Et calli inclinet Phoebeo se via Phoebes,
3.359  Qua tumeat tristis conus, qua Cynthia mole
3.360  Titanisque orbis, recolas et mente revolvas
3.361  Componasque simul, certa ratione patebunt.
3.362  In primis 24 tantum Phoebeo se

illa
3.378  Occupat hanc ipsam gremio protensa tumenti.
3.379  Ter tantum conus distenditur; accipe utrinque
3.380  Dimidium, e tricies bissenis partibus orbis
3.381  Una tibi aetherei obveniet. Qua 28 parte viai
3.382  Fraternae si forte soror minus absit, in oras
3.383  Progressa Eoas pleno cum lumine fulgens
3.384  Assequitur conum adversa e

defectum Terrae tuearis ab ora
3.403  Marginis extrema ad Boream vergente vel Austrum,
3.404  Praeterea tantum poterit distare, per auras
3.405  Avecta ad Lunam Tellus quantum ampla pateret,
3.406  Dimidia qua mole tumet deque aetheris alti
3.407  Obtegeret gyro condens. Nam Cynthia limbum
3.408  Phoebei vultus extremo margine tantum
3.409  Dum condit media coelum e Tellure tuenti,
3.410  Si, quantum a medio

hinc sive inde Austri sub cardine torpent.
3.417  At sibi 32 bissenis tricies e partibus orbis
3.418  Aetherei prope dimidiam Latonia poscit,
3.419  Traversa qua mole patens tumet integra; Phoebus
3.420  Dimidiam pariter Tellusque avecta per auras
3.421  Ad Lunam geminas ferme occupat. Omnibus unam
3.422  Collectis ergo in summam, de partibus illis
3.423  Tres

quartani
3.625  Et gyri partem ad Boream aut numeramus ad Austrum.
3.626  A medio in latum si noveris ire vel ora
3.627  Quantum opus in longum a certa, ut pertingere possis
3.628  Ad loca Terrai quaevis, qua pingitur omnis
3.629  Sive globo tereti Tellus planave papyro,
3.630  Illa etiam dabitur reliquis adjungere, vel si
3.631  Jam picta extiterint, radio signare licebit.
3.632  In latum

quantum consurgat ab imis.
3.646  At quantum 44 in longum certa a regione recedat
3.647  Quisque locus, subiens umbram fugiensve docebit
3.648  Cynthia, si qua se mergat pars quaelibet hora,
3.649  Qua nitidi vultus pars cono emergat, utroque
3.650  Observata loco et descripta agnoveris. Horas
3.651  Namque die a medio numerare solemus, et horis
3.652  Omne

44 in longum certa a regione recedat
3.647  Quisque locus, subiens umbram fugiensve docebit
3.648  Cynthia, si qua se mergat pars quaelibet hora,
3.649  Qua nitidi vultus pars cono emergat, utroque
3.650  Observata loco et descripta agnoveris. Horas
3.651  Namque die a medio numerare solemus, et horis
3.652  Omne quater senis Titan revolubile coelum

3.678  Per loca cognorit numerandum certa (labores
3.679  Namque deae multo edocti jam novimus ante,
3.680  Urbibus et certas certis praedicimus horas)
3.681  Quoque natet pelago et pelagi qua parte, latentes
3.682  Quos fugere expediat scopulos, quo vertere proram,
3.683  Novit, ad optatam et victor delabitur oram.
3.684  Praestat idem 47 quae

orbes, obliquo et tramite visos.
3.704  Hisce alios addunt transversos, cardine ab uno
3.705  Cardinem ad oppositum qui tendant atque fluentes
3.706  Indigitent horas. Accedit semita, divae
3.707  Qua medium Titan per Terram incedere ab alto
3.708  Prospicit ac numeri signantes temporis horas.
3.709  Quaeque loca obliquos cursu delata per orbes
3.710  Cum medio Phoebes descripti ad tramitis oram

servanda locisque
3.716  Servata * * corr. ex sarvata ignotis componimus eruimusque,
3.717  Qua nostri regione globi stent singula. Quin et
3.718  Contingent quaecumque olim post saecula longa,
3.719  Queis Phoebe terris Titanem quaque recondet
3.720  Parte sui, jam nunc quaque hora cuilibet

nitidum ferrugine texit
3.765  Impiaque aeternam timuerunt saecula noctem.
3.766  Non 57 tamen haec semper vanae deliria mentis:
3.767  Adfuit illa dies, qua summo ex aethere Titan
3.768  Dum videt infami pendens de stipite numen,
3.769  Horrendum scelus et caedem aversatus iniquam
3.770  Involvit caeca attonitos caligine vultus.
3.771  Tempore quanquam illo

quae sydera nocte serena
4.40  Plenius aerios collustrant lumine tractus.
4.41  At nitidus Phoebi obductam circum undique frontem
4.42  Annulus aurata perfusus luce coronat.
4.43  Ille quidem, ardentis qua parte latentia spectat
4.44  Ora dei interior, clarus magis; altior idem
4.45  Qua sese attollit rutilaque a fronte recedit,
4.46  Languescit sensim atque levi minus emicat igne.
4.47  Excipit hunc longo

nitidus Phoebi obductam circum undique frontem
4.42  Annulus aurata perfusus luce coronat.
4.43  Ille quidem, ardentis qua parte latentia spectat
4.44  Ora dei interior, clarus magis; altior idem
4.45  Qua sese attollit rutilaque a fronte recedit,
4.46  Languescit sensim atque levi minus emicat igne.
4.47  Excipit hunc longo protensus in aethera tractu
4.48  Languidior veluti rhombus: procul altera in ortum,

4 , quibus a radiis Lunae stringentibus orbem
4.63  Inflexisque via fùlgens habet annulus ortum.
4.64  Scilicet est lucem et reliqua inter corpora quaedam
4.65  Mutua vis, qua se alternis pelluntque trahuntque,
4.66  Ingens in tenui spatio, quaeque obvia nisu
4.67  Urgeat immani, at majoribus intervallis
4.68  Usque adeo levis, ut sensus eludat inanes.
4.69  Hinc ubi, dum

diae nulla caligine turpis,
4.271  Qui fronti fuit ante nitor nec forma rotundi
4.272  Lumine compressa intorto corrumpitur orbis.
4.273  Accedit 16 quod, qua lucem discriminat oris
4.274  Haud pleni divae nigranti limes ab umbra,
4.275  Non ille incertus dubia caligine visum
4.276  Fallit nec caecam lux excipit aurea noctem
4.277  Sensim perque gradus:

est.
4.320  Quamquam 18 aliquo ipsam etiam perfundier aequore et orbem
4.321  Lunai solidum liquidis latitare sub undis
4.322  Crediderim, incerto obliquus qua margine saltem
4.323  Despectat terras limbus. Sed non tamen illas
4.324  Aeris in morem hoc tenues mage, quo mage in altum
4.325  Assurgunt, vacuo donec mutentur inani,
4.326  Esse rear; verum aequoreas

est ille ipse, aequo qui margine limbus
4.330  Asperitate caret nec hiatu abrumpitur ullo,
4.331  Aspera dum varia facies nigrescit ab umbra
4.332  Mille locis mediaeque inter confinia lucis,
4.333  Qua Sol curvatum radiis stringentibus orbem
4.334  Obliquus circum conradit, flexibus errat
4.335  Semita praeruptis multoque hiat aspera dente.
4.336  Scilicet ipsa etiam Phoebe qua montibus altis

confinia lucis,
4.333  Qua Sol curvatum radiis stringentibus orbem
4.334  Obliquus circum conradit, flexibus errat
4.335  Semita praeruptis multoque hiat aspera dente.
4.336  Scilicet ipsa etiam Phoebe qua montibus altis
4.337  Ardua se tollit coeloque minatur,hiantes
4.338  Qua gremio valles aperit camposque patentes
4.339  Distendit late ac fundit maria ampla lacusque

circum conradit, flexibus errat
4.335  Semita praeruptis multoque hiat aspera dente.
4.336  Scilicet ipsa etiam Phoebe qua montibus altis
4.337  Ardua se tollit coeloque minatur,hiantes
4.338  Qua gremio valles aperit camposque patentes
4.339  Distendit late ac fundit maria ampla lacusque
4.340  Terrai assimilis. Proin dorso haud partibus aeque
4.341  Phoebeum in cunctis jubar excipit atque

remittit
4.342  Umbraque pro vario positu fratrisque sororisque
4.343  Inflectit sese et partes contorquet in omnes.
4.344  Hos puram scabra Lunai in fronte per undam
4.345  Transpicimus varios flexus, et, qua via luci
4.346  Non nimis obliquo brevis est trans aequora calle,
4.347  Forma manet facie in media vallesque profundas
4.348  Et juga inaequalem metimur celsa per umbram:
4.349  Turbantur summo confusae

imminet orbi,
4.392  Densior et nebulas saepe et nigrantia dorso
4.393  Nubila sustentat, queis palleat omnis ubique
4.394  Aut maculis Phoebi vultus spargatur opacis.
4.395  315 Idem autem, aethereas qua se protendit in oras
4.396  Altior a Phoebo assurgens, tenuatur et aura
4.397  Usque levi vacuo vix quidquam distat inani.
4.398  Scilicet ut gremio Tellus densosque vapores
4.399  Particulasque ignis

4.542  Altior erigitur terris crassosque vapores
4.543  Despicit assurgens, nivei pars ultima rhombi
4.544  Eminet atque nitens ferit aurea sydera cuspis.
4.545  Saepe etenim a Titane procul protenditur, et qua
4.546  Fascia bissenis medium secat aethera signis,
4.547  Phoebeus semper procurrit in aethere rhombus.
4.548  Ergo et fraternae subiit cum Cynthia fronti
4.549  Subrepens rapuitque jubar, nitet annulus

vultus ostentent sydera terris,
4.554  Jam nullus labor est, paucis adverte, docebo.
4.555  Ne tibi sydereos sero jam vespere nasci,
4.556  Mane perire ignes quisquam persuaserit auctor.
4.557  Nocturnas qua luce micant tremebunda per umbras
4.558  Astra, micant summo dum fervet in aethere Titan
4.559  Arduus atque diem curru circumvehit alto.
4.560  Ut crines tamen ipse suos rhombumque coronamque

si densa deum nubes tegat, astra nitentes
4.566  Continuo retegunt vultus oculosque lacessunt.
4.567  Trans nubes sibi pandit iter fractumque retorto
4.568  Calle jubar Phoebi tamen evolat, et via si qua
4.569  Finditur interrupta patens trans nubila, campos
4.570  llicet aeriasque auras crassosque vapores
4.571  Irrorat radiis salientibus. Aurea circum
4.572  Mille repulsa locis lux omnia protinus

ad undas
4.591  Inclinat currum, a medio nam tertia fluxit
4.592  Hora die, tollens humeros Auriga nitentes
4.593  Erigitur summique ardens in vertice Olympi
4.594  Ire jubet positusque suos metirier, et qua
4.595  Anteriore petens rabidum premit alta Leonem
4.596  Ursa pede. illa quidem sero jam vespere, cum jam
4.597  Confundit lucem dubiis nox prima tenebris,
4.598  Suspectanda venit. Veniet tamen ante

frustra jam plena in luce diei
4.607  Effundente jubar Phoebo, se lucida Cycni
4.608  Sistebat cauda atque oculos urgebat acutos.
4.609  Nobile 33 nunc eadem qua surgit Ariminum et altas
4.610  Educit coelo turres arcumque superbum
4.611  Ac veterem solido stantem de marmore pontem
4.612  Ostentat geminosque amnes hinc moenibus atque hinc
4.613  Sustinet

quaeque suis operi lectissima tanto
4.663  Instrumenta locis tribuens defigis et astra
4.664  Suspectas mecum ac filo metiris Olympum.
4.665  Suspectat dulcis conjux, suspectat et ipse,
4.666  Proh superi, qua vi mentis, quaque indole gnatus,
4.667  Septennis licet ac procerum densissima saepe
4.668  Suspectat turma et matrumque nurumque corona
4.669  Miratur cerni per vitra tubumque nigrantem
4.670  Posse die

suspectet hiatu
4.676  Aethera et horrenti gremium nigrescat ab umbra,
4.677  Alta die medio Phoeboque ardente per axem
4.678  Sydera suspiciens oculo spectabis inermi.
4.679  Est locus Europae in medio, qua regius altis
4.680  Ingreditur ripis dominamque interluit urbem
4.681  Sequana. Dives opum et duro fortissima bello
4.682  Gens tenet, at simul et placidae studiosa Minervae.

aethere virgas,
4.732  Quae recto Phoebique globum Phoebenque minorem
4.733  Corradant ductu et densis circum undique septis
4.734  Includant medios, tum deinde excurrere pergant,
4.735  Cynthia fraterno qua dorsum avertit ab igne.
4.736  Nonne vides, longo transgressae tramite divam
4.737  Ut coeant sensim et puncto sistantur in uno
4.738  Ac teretem referant tenuata cuspide conum?
4.739  Umbra

aspergine gaudet.
4.746  Quoque magis faciem coni fugit, hoc mage flammis
4.747  Imbuitur nitidi vultus partemque minorem
4.748  Ereptam rutila Phoebi de fronte requirit.
4.749  Ergo ipse umbrosus terras qua conus in imas
4.750  Transcurrit campisque aciem defigit acutam,
4.751  Phoebeum penitus latitat jubar: omnia circum
4.752  Conspicuus rutilo perfudit lumine margo.
4.753  Verum ubi per tenues Phoebe

instrumenta, quibus, quae forte geruntur
4.802  Extrorsum ac varios posset cognoscere rerum
4.803  Interitusque ortusque et motus materiai.
4.804  Illa quidem in medio latitat conclusa cerebro,
4.805  Qua coeunt nervi et primam per tenvia ducunt
4.806  Fila viam ac vastos longe protensa per artus
4.807  Diffundunt sese, velut ab radicibus imis
4.808  Aeriae late quercus vel propter amoenam

pronus distentaque lora magister
4.846  Flectit agens, jamque hunc, jamque illum verbere longo
4.847  Incitat aeratisque jubet parere lupatis.
4.848  Aut qualis media quondam regnator ab aula,
4.849  Qua tumet Ister aquis vel qua se turgidus infert
4.850  Sequana, seu placida populos ditione quietos
4.851  Pacatus regat aut durum procul impetat hostem,
4.852  Quadrupedumque virumque globos horrentiaque arma

lora magister
4.846  Flectit agens, jamque hunc, jamque illum verbere longo
4.847  Incitat aeratisque jubet parere lupatis.
4.848  Aut qualis media quondam regnator ab aula,
4.849  Qua tumet Ister aquis vel qua se turgidus infert
4.850  Sequana, seu placida populos ditione quietos
4.851  Pacatus regat aut durum procul impetat hostem,
4.852  Quadrupedumque virumque globos horrentiaque arma
4.853  Concitet

mirabile textum
4.919  Ereptos reparat radios damnoque medetur.
4.920  Forma globi est olli; tunicae texere cavatos
4.921  Circumquaque sinus densae tenebrosaque condunt
4.922  Viscera; parte tamen media, qua prominet atque
4.923  Candentem obscurus tractum discriminat orbis,
4.924  Exiguus radiis aditus patet atque rotundum
4.925  Transmittit Phoebi rutilantia tela foramen.
4.926  Hoc super in morem tenuis

visus.
4.996  Nonne vides, domito cum primum Acheronte triumphos
4.997  Victor agens patrium conscenderet arduus axem
4.998  Aeterni soboles, Deus ipse, aeterna Tonantis,
4.999  (Namque haec ipsa dies, qua cantum et rustica plectra
4.1000  Castalio resonante jugo atque Aganippidos undae
4.1001  Ad strepitum, numeros ripa reddente, movemus,
4.1002  Haec olim, haec patriis victorem reddidit astris

cursumque inoretur,
5.47  Margine distinctam certo determinet umbram.
5.48  Finge etenim, quacumque patet via libera, virgas
5.49  A puncto vibrante jubar procurrere recto
5.50  Tramite in immensum. Sed qua se corpus opacum
5.51  Objicit, infractas dorso consistere, et ultra
5.52  Quod superat, vacua spatium rarescere ab aura.
5.53  Id spatii, virgas inter quod restat inane,
5.54  Nonne vides, omni viduatum

confinia lucis.
5.81  Hanc, 5 quoniam media est purum jubar inter et umbram,
5.82  Pene umbram dixere, suo qui nomine docti
5.83  Quaeque notant. Illa, umbroso qua proxima limbo,
5.84  Par umbrae similisque, jubar vix excipit ora
5.85  Solis ab extrema. Tum quo magis inde recedit,
5.86  Clarescit magis et media qua parte nitentis
5.87  Prospectat media ora dei, jam

qui nomine docti
5.83  Quaeque notant. Illa, umbroso qua proxima limbo,
5.84  Par umbrae similisque, jubar vix excipit ora
5.85  Solis ab extrema. Tum quo magis inde recedit,
5.86  Clarescit magis et media qua parte nitentis
5.87  Prospectat media ora dei, jam luce potenti
5.88  Emicat et pleno vix quidquam a lumine distat.
5.89  Ipsa 6 autem, objecti qua proxima

et media qua parte nitentis
5.87  Prospectat media ora dei, jam luce potenti
5.88  Emicat et pleno vix quidquam a lumine distat.
5.89  Ipsa 6 autem, objecti qua proxima corporis umbra
5.90  Exoritur dorso, tenui cur tramite sese
5.91  Finiat adstringens, tum quo magis inde recedit
5.92  Atque obicem simul et Phoebeam lampada linquit
5.93  Progrediens, crescat

extensa per oras.
5.171  Quod spatii ultra ipsos tractus superesset, id omne
5.172  Illaesum pleno gauderet lumine Phoebi.
5.173  Transversos demum tractus incurva secaret
5.174  Linea signaretque viam, qua plena nitenti
5.175  Dum vehitur curru, primum pallore decoros
5.176  Confundit vultus, tum densa conditur umbra
5.177  Cynthia, dum redeant iterum pallorque jubarque.
5.178  Singula

novo vel quo fugit omnis
5.183  Tandem umbra aut pallor tandem quo desinit omnis,
5.184  Altera tela tibi pictis simul omnia signis
5.185  Subjiceret lustranda. Amplam tela ipsa referret
5.186  Planitiem, qua tum conus, qui continet umbram,
5.187  Tum fusco pene umbra sinu transversa secatur.
5.188  Has gemini exprimerent orbes, quorum arctior umbram
5.189  Praeberet tristem, confusae latior alter

5.301  Hoc magis umbriferi crassos pervadit, at arctos
5.302  Pene umbrae fines magis ac mage praepete cursu
5.303  Et Phoebum oppositamque umbram sequiturque fugitque.
5.304  Jam vero, qua Luna meat, si longior extet
5.305  Semita praecipitique minus ruat illa volatu,
5.306  Temporis intervalla fluent majora vicesque
5.307  Ipsa etiam contra oppositas breviora sequentur.
5.308  Rebus in

5.313  Intervallum horae, frustra deprendere speres
5.314  Intentis quanquam usque oculis. Primusque tuentem
5.315  Postremusque fugit pallor; lucem inter et umbram
5.316  Nam media, igniferi tantum qua respicit orbis
5.317  Cynthia dimidium (reliquum rapit invida Tellus),
5.318  Luce tamen tanta imbuitur tamque aurea vultu
5.319  Emicat, ut pleno vix quidquam a lumine distet.
5.320  Ergo ubi pallentem

minus procedit. At inde
5.350  Dum rursum egreditur rursumque ad tenvia transit
5.351  Corpora seu quae crassa minus, deflectitur ipsam
5.352  Pronior ad faciem contra atque obliquior exit.
5.353  Nam, qua parte magis trahitur lux incita, coeptum
5.354  Inclinat cursum intorquens massaeque propinquat
5.355  Urgenti nisu majore minusque trahentis
5.356  Corporis a medio velut indignata recedit.

5.555  555 Quid dubitas? Radios aer torquere citatos
5.556  Qui valeat, minus hinc consurgit in aethera quam qui
5.557  Pergenti dominam signat quid restet ad urbem,
5.558  Qui quarto est decimus, distet lapis, ardua qua se
5.559  Attollit coelo Felici nomine moles
5.560  560 Subjectumque jugo Tibrim premit. At via ad imum
5.561  Terrai medium dorso si tendat ab alto,
5.562  Mille quater lapides tanto longissima lapsu

serae postrema crepuscula noctis
5.568  Aut coelo primum exoriens aurora sereno.
5.569  Quaeque suis tentata modis sic caetera longus
5.570  Eduxit labor atque educent plura nepotes.
5.571  At qua 31 se densam lux aere flexa per umbram
5.572  Distribuat lege et Phoeben perfundat opacam,
5.573  Proh quantus Latiis labor est efferre Camoenis!

quod lumen ad axem
5.599  Accedit magis. At rursum dispendia tanta
5.600  Pensantur, brevior dum contrahit annulus, orbe
5.601  Quod circum aerio deflectitur undique lumen.
5.602  Quin etiam, conorum axis qua se inter acutos
5.603  Fert apices, lucro ingenti damna omnia cedunt.
5.604  Namque illic gyro, terras qui circuit omnes,
5.605  Deflexi, puncto radii sistuntur in uno
5.606  Et

vero aethereas longe latera omnia in auras
5.626  Interior conus si protrahat, exorietur
5.627  Tertius inversa conus tibi cuspide, primi
5.628  Atque apicem patulo assurgens spectabit hiatu,
5.629  Tertia qua terras laterum pars spectat ad imas
5.630  Suspiciuntque apicem bini et supera alta, trientes.
5.631  Ter tribus at quatuor faciei e partibus aequis
5.632  Ac totidem ferme spatii, quod flexa pererrat

divam
5.680  Ingredier, quantum sive hinc, sive inde per illud
5.681  Incedit spatium, radio quod simplice pallet.
5.682  Cumque fere triplo, ut supra memoravimus, umbrae,
5.683  Qua Phoebe regione meat, sit crassior orbis
5.684  Quam crasso tumeat dea corpore, donec in umbram
5.685  Non penitus toto condens se immerserit ore,
5.686  Haud conum inversum attinget. Cum tota subibit

5.706  Uberiore atras perfundet luce tenebras.
5.707  Nam duplici anterior radios ex aeris ora
5.708  Colliget; at summo excipiet vix aere flexos
5.709  Posterior, densis tenuata vaporibus aura
5.710  Qua caret, immissos et vix intercipit ignes.
5.711  At medium medio cum corpore Cynthia ad axem
5.712  Appulerit, limbus contra squalebit ab omni
5.713  Circumquaque plaga ac gremio collecta sub imo

nigrescere limbus
5.731  Interior cursum ad medium, tum deinde fugatis
5.732  Sensim perque gradus tenebris emerget eosdem.
5.733  Haec tibi 40 , si totus, qua circum flexile dorsum
5.734  Terrae Luna videt, niteat sine nubibus aer,
5.735  Ordine provenient. At si qua parte retortum
5.736  Praeripiant nubesve graves nebulaeve volucres
5.737  Forte jubar. pars

emerget eosdem.
5.733  Haec tibi 40 , si totus, qua circum flexile dorsum
5.734  Terrae Luna videt, niteat sine nubibus aer,
5.735  Ordine provenient. At si qua parte retortum
5.736  Praeripiant nubesve graves nebulaeve volucres
5.737  Forte jubar. pars illa deae, quae aspergine rapti
5.738  Luminis orba caret, caeca se nocte recondet
5.739  Atque oculos

in aere nubes
5.741  Hac, illac circumvolitant ac partibus isdem
5.742  Jam nebulae rapiunt jubar et jam fronte serena
5.743  Laeta dies sine faece nitet, saepe ordine nullo
5.744  Ipsa etiam Lunae facies, qua luce retorta
5.745  Tingitur et caeca penitus qua nocte nigrescit.
5.746  At numquam 41 aut prima cum vix immergitur umbra
5.747  Cynthia, vel summam cum

partibus isdem
5.742  Jam nebulae rapiunt jubar et jam fronte serena
5.743  Laeta dies sine faece nitet, saepe ordine nullo
5.744  Ipsa etiam Lunae facies, qua luce retorta
5.745  Tingitur et caeca penitus qua nocte nigrescit.
5.746  At numquam 41 aut prima cum vix immergitur umbra
5.747  Cynthia, vel summam cum jam devenit ad oram
5.748  Progressura brevi,

odoratis Zephyrus secat aera pennis
5.781  Frondentesque agitat sylvas herbasque virentes.
5.782  Adde 44 , quod extantem Terrae dorso aeris orbem,
5.783  Qua Phoebe videt alta polo. circumspicit omnes
5.784  Quinque plagas: mediam, vicino Solis ab igne
5.785  Quae fervet gremioque ardens exaestuat imo
5.786  Et gelidis quae cardinibus loca proxima torpent

ipsa haec mihi plectra
5.820  Contractique tremunt digiti et vox gutture torpet.
5.821  Deprensum in mediis turbo namque horridus arvis,
5.822  Appia 46 qua quondam steterat via marmoreumque
5.823  Urbe iter a domina veterem signabat ad Albam,
5.824  Crebra inter monumenta virum cineresque sepultos,
5.825  Quadrupedum ad stabula atque haec foeda cubilia adegit.

aratro
5.830  Saxa ovibusque rudis tendit sua retia pastor.
5.831  Hic modo bis quatuor metibar millia passus,
5.832  Unde omnem liceat Terrae deprendere molem,
5.833  Qua circum ingenti protenditur orbe, sub imo
5.834  Quaque patet gremio et crasso se corpore pandit
5.835  Ac certis a mensuris deducere demum
5.836  Non aequam penitus formam in tenuique papyro

Nullo discrimine et alta
5.890  Atria marmoreisque superbae molibus aedes
5.891  Angustique lares inopum et simul ipsa natabant
5.892  Templa deum tumidis alte demersa sub undis.
5.893  quin etiam, adversum qua se devolvit in aequor
5.894  Aggeribusque amplis valloque coercitus ora
5.895  Stringitur et vasto delatas aequore merces
5.896  Excipit ac dominam dorso transmittit ad urbem,
5.897  Fraena furens morsu

* add. condidit alveo.
5.952  Persequitur tanto egressum e discrimine et omnes
5.953  En iterum atque iterum vires Natura furenti
5.954  Impete congeminat, si qua temere minaci
5.955  Scrutantem possit vultu atque avertere demum.
5.956  Incassum tamen usque furit rabiemque minasque
5.957  Auspiciis, Benedicte, tuis tutissimus acri
5.958  Insidiasque animo

aditus penitusque latentes
6.12  Sponte dedit vires Natura arcanaque jura
6.13  Discere et attonitum late vulgare per orbem.
6.14  Tu vacuas 2 nosti primus qua lege per auras
6.15  15 Attracta arcano se foedere sydera ducant
6.16  Inflectantque 3 viam mediumque immobile circum
6.17  Aeternos renovent gyros, per

et origo colorum
6.197  Unica, distractae coeuntia stamina lucis.
6.198  Neve 28 haec arbitrio mentis conficta feracis
6.199  Esse putes! Fuit illa dies, qua quisque latentis
6.200  Naturae arcanas meditando extundere leges
6.201  Speraret caecam per noctem. Nunc aliter jam
6.202  Res agitur. Procul a doctis commenta lyceis,
6.203  Ingeniosa licet, caecus

radiorum aditu removetur ab arcto,
6.280  Hoc citius medium inflexos conducit ad axem.
6.281  Illi iterum fugiunt sese rutilique rotunda
6.282  Syderis ingentem pingunt sub imagine formam.
6.283  Ergo, qua coeunt, candentem oppone papyrum
6.284  Excipiens Phoebi radios punctumque coruscans;
6.285  Dein triquetrum lenti vitrum adjice. Protinus omnes
6.286  Diffugient fuci longe textuque soluto

spatium diffusa per amplius atque
6.340  Languida distractu tanto et tenuata, minore
6.341  Percellunt oculos nisu, haec mage densa minusque
6.342  Dissociata magis pollent servantque vigorem.
6.343  Ergo qua penitus nigrantis stamina coni
6.344  Dorsum prima legunt, sola atrae partibus illis
6.345  Fila ineant violae atque unum quamquam igne colorem
6.346  Pertenui inveniat, qui primum emergat ab umbra

6.348  Indica dein violae fuco permixta videret
6.349  Stamina progrediens, tum quae vada caerula pingunt
6.350  Quaeque novas frondes, tum flava atque aurea sese
6.351  Miscerent sensim ac demum, qua Cynthia tristes
6.352  Fusca regit bijugos, mixtum genus omne colorum
6.353  Pervolat et tenui conspergit lumine divam.
6.354  Ast ibi cum distracta minus, quae sanguine fervent,
6.355  Fila magis

curvantur in orbem,
6.457  Cui tantum medio sese ardua tollit ab imo
6.458  Extima frons, quantum aerias consurgit in auras
6.459  Ille tubus celsusque alti petit aetheris ignes.
6.460  Ast aequam incurvus qua vertice sustinet orbis
6.461  Planitiem et puncto sinuatus tangit in uno,
6.462  Mensuras spatiorum animo tibi concipe ternas.
6.463  Prima sit, integrum medio quae ducta sub imo
6.464  Linea descensu

et deducta polo demitteret astra.
6.476  Ipse oculis lustrare potes digitisque secundam
6.477  Prendere et inciso admotam metirier aere.
6.478  Ergo etiam ratione inita, mensura patescet
6.479  Tertia, qua curvum discedit ab aequore dorsum.
6.480  Quod 51 si se binae contingant vertice lentes
6.481  In medio, tantum frons curva a fronte recedit,

mensuraque certa patebit.
6.496  Quare 53 age jam, puri filum sat tenve coloris
6.497  Excipiens, dorso geminati intercipe vitri.
6.498  Ac primum, pressae qua mutua in oscula frontes
6.499  Effundunt sese, fac decidat; inde retracta
6.500  In latus a medio paulatim abducito vitra.
6.501  Principio, qua se tenuissima lamina clausi
6.502  Aeris adstringit, purum

dorso geminati intercipe vitri.
6.498  Ac primum, pressae qua mutua in oscula frontes
6.499  Effundunt sese, fac decidat; inde retracta
6.500  In latus a medio paulatim abducito vitra.
6.501  Principio, qua se tenuissima lamina clausi
6.502  Aeris adstringit, purum jubar illius auras
6.503  Tranabit tenues; dein crassior aura secundi
6.504  Exceptum primas vitri deducet ad oras.
6.505  Tum vero geminae

nigra se rutilis interseret orbibus umbra
6.568  Et circumductos distinguet fusca colores.
6.569  Quaque sui nitidas transmittent parte corollas
6.570  Hac umbram retro vitra irradiata remittent;
6.571  Qua retro rutilos orbes regione reflectent,
6.572  Transmittent illa tenebras orbesque nigrantes.
6.573  Non ita 59 si plenum vitris jubar atque colorum

illaesum jubar et conjuncta colorum
6.583  Stamina, transmittit partem partemque repellit
6.584  Atque alio tinctam fuco rutilare videbis
6.585  Transpiciens, alio si fronte inspexeris illa,
6.586  Qua radius subit atque affusam lumine clarat.
6.587  Ac varii varia surgent pro mole colores,
6.588  Transmissive ultra retrove redire coacti,
6.589  Dum tenuis pressa gracilescit lamina mole.

viis torquens radios longoque viarum
6.695  Circuitu cogit demum consistere fessos.
6.696  Nonne 65 vides, puri quam sit pellucida vitri
6.697  Lamina, qua patulas mos est amare fenestras
6.698  Contra imbrem gelidasque nives nimbosque sonantes?
6.699  Pulveris in tumulum fractam contunde nec ullos
6.700  Transmittet radios jam corpore pulvis opaco.

6.756  Oppositas inter teritur via, semper iidem
6.757  Et vicium numeri redeunt idemque colores.
6.758  Scilicet hinc 68 Junonis aves, qua syrmate longo
6.759  Expandunt caudam ad solem et vernantia prata
6.760  Aethereosque ignes tumidae in certamina poscunt,
6.761  Matris et Idaliae volucres per mollia colla
6.762  Nam ludunt mulcentque

viridem rutilos imitata smaragdos.
6.884  Plura quidem 76 aequoreis radio se obstacula in undis
6.885  Objiciunt violaeque bibunt nigrantia fila
6.886  Quam, qua perspicuus nitet ac sine nubibus aer.
6.887  Hinc nunquam aeriis reflexum lumen ab auris
6.888  Aspicies verni formam praebere viroris.
6.889  Seu pallent seu caeruleo dant illita fuco
6.890  Stamina.

addidit ori.
6.990  At non et tenui tantum pallore protervos,
6.991  Non naevo inficiam vultus ego. Disce, age, dictis
6.992  Impetere immeritam et tanto te tollere fastu!"
6.993  Haec effata locum capit et qua pompa superbo
6.994  Progreditur cum, nigrantem corpore vasto
6.995  Protendit conum ac tenebras affundit opacas.
6.996  Continuo Dryadesque deas, namque ordine longo
6.997  Antevolant ducuntque choros,

eodem lib. II. fit mentio de horologiis oscillatoriis Grahami, qui primus id instrumentorum genus mirum in modum perfecit, et artifex egregius simul et observator. In lib. I. occasione arrepta ab inaequalibus Lunae motibus exponitur gravitas generalis mutua Newtoni, a qua plurimae perturbationes oriuntur in Lunae motibus, quae itidem innuuntur. Liber quintus (sextus) totus versatur circa lucem et colores, totam Newtoni theoriam evolvens, opportunissimam ad explicandum, cur Luna in eclipsibus sit saepe rubra. Porro ibidem habetur quaedam

referretur, si spectaretur e centro Terrae. Est autem idcirco parallaxis eo major, quo astrum est remotius a zenith et horizonti propius. Est itidem eo major, quo astrum est propius Terrae, ac idcirco in stellis fixis prorsus insensibilis; in planetis omnibus perquam exigua praeter Lunam, in qua aliquando superat unum gradum. Dicitur autem hic despectare astrum is, qui id intuetur, ut exprimatur illud, radium, per quem is ipsum videt, esse quodam modo altiorem recta, tendente a centro Terrae ad ipsum astrum. Quam ob causam id per hanc parallaxim deprimitur.

ecliptica ipsi obliqua secat in duobus punctis. Secundus ille motus stellarum, de quo adn. 21, est parallelus ipsi eclipticae ac per eam fit motus proprius Solis annuus. Concipitur ab astronomis initium ejus motus in altera a binis intersectionibus eclipticae cum aequatore, nimirum in ea, in qua zodiacus pergendo in orientem transit ab hemisphaerio australi ad boreale. Et ad eam intersectionem Sol devenit in aequinoctio verno, quae idcirco etiam appellatur sectio verna. Ab hac eadem sectione verna astronomi incipiunt numerare et ascensionem rectam et longitudinem, per quas, conjunctas

verni, a quo annus, apud poetas potissimum, ducit exordium, Sol dicitur esse in principio Arietis. 26 Sol peragit motum suum per eclipticam, quae est in medio zodiaco, a qua illum censuerant veteres nunquam egredi. Egreditur autem nonnihil ex theoria gravitatis generalis, quae multas in motus planetarum aberrationes inducit. Sed id quidem ita est exiguum, ut haberi possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa

Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam determinat haec ipsa maxima evagatio planetarum in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici arctum, cum sit ejus decima pars. Nominantur hic autem cursus et

ob hunc ipsum nexum celeritatum apparentium cum distantiis, distantiarum discrimine existente exiguo, etiam velocitatum discrimen exiguum est. 29 Hic innuitur tertia Kepleri lex, qua connectuntur inter se distantiae mediae planetarum a Sole cum temporibus periodicis, quibus nimirum ipsi integras periodos absolvunt. Planetae, qui longius distant, longiore tempore conversionem perficiunt, atque id tali lege, ut etiam celeritates motuum tam reales, quam apparentes, intuenti

Hae leges cum superioribus binis Kepleri legibus et earum consectariis ad praesens argumentum minus pertinent et admodum difficulter possunt exprimi nitido Latino versu, potissimum hoc stylo amoeniore aliquanto ac minus rigido, quem adhibere curavi; et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is

inquisivi, contrarium opinor, et arbitror legem ipsam non accurate, sed proxime, nec in minimis, sed in magnis tantummodo planetarum et cometarum distantiis habere locum. Adhuc tamen tota universa systematis planetarii moles ita est sane admirabilis, ut jure omnino dici potuerit rerum qua Conditor ipse gaudet. 30 Exprimuntur hic numeris, ut ajunt, rotundis distantiae planetarum a Sole et tempora periodica. Apponam ex elementis astronomicis Caillii et tempora

in primo casu opposita ex parte aliqua directioni ejus motus, et in secundo conspirante cum eodem. Unde fit, ut in apogeo ejus motus sit lentissimus, in perigeo celerrimus, quod est discrimen physicum ejus celeritatis realis. Sed apparens celeritas variatur adhuc magis ex illusione optica, qua nobis, quae propiora sunt, apparent majora, etiamsi aequalia sint. Ut geometrarum sermone utamur, dum celeritas motus realis in perigeo et apogeo est in ratione reciproca distantiarum simplici, celeritas apparens est in eadem duplicata. At cum diameter realis sit eadem in utroque casu,

progreditur, et est dierum 27, hor. 13, min. 18, sec. 34 ac dicitur anomalistica. Tertia fit respectu alterius e suis nodis, quorum uterque regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic

et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum novilunium non fit in eadem coeli plaga, in qua praecedens fuerat, sed in loco fere per integrum signum magis ad orientem sito, quo Sol e Terra spectatus interea progressus est, qui fere per singulos gradus progreditur singulis diebus. Quamobrem, ubi hic dicitur coeloque iterum spatiantur eodem, id non significat eodem ac prius, sed eodem

quadrati distantiae. Id revera lumini accidit diffuso a puncto radiante, quod motu uniformi progreditur et ob eam physicam rationem in ipso progressu debilitatur. Hic autem adhibetur ut imago quaedam poetica is progressus vis attractivae. Sed ea imago est idonea ad veram proportionem exprimendam, qua ejusmodi vis in majoribus distantiis minuitur. Hinc mensura ejusdem vis desumitur et a quantitate materiae, in quam tenditur, quae quantitas dicitur massa, et a distantia, ac habetur hujusmodi theorema generale: vis attractiva Newtoniana est in ratione composita, ex

48(47) Orbis lunaris plures mutationes subit. Nam primo quidem magnitudinem mutat jam magis expansus, jam magis contractus. Tum mutat etiam formam, mutando illam, quam appellant astronomi eccentricitatem. Qua crescente respectu axis transversi recedit magis a forma circuli. Decrescente vero eadem, accedit ad eam formam. Praeterea mutat orbita et positionem suam, cum axis moveatur, uti diximus in adn. superiore, atque id vertigine trepida, nimirum jam progrediendo, jam

quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed adhuc supererant identidem plura minuta discriminis. Approximationem provexerunt multo ulterius tabulis inde computatis et editis Clerautius, D'Alembertus et Eulerus. Et Clerautius quidem novam suarum editionem parat, in qua post correctiones nonnullas, quas adhibuit, omnino credit errores nunquam ultra unum minutum progressuros, uti ex ipso accepi. Bradlejus quoque eandem exactitudinem invenit in aliis tabulis ex theoria computatis et per observationes correctis. Ubi omnes illae positiones

eo magis recedentes ab ipso zodiaco, quo ipse magis ad eorum positionem accederet. Debuisset et Solis maculas deprehendere, quae eo majores apparere debent, quo propius acceditur, ac obscuram quandam velut caliginem, quae aliquando totum occupat Solis discum, et in qua intercapedines quaedam lucidiores observantur quandoque, quas plures astronomi appellarunt faculas. Porro per ipsas maculas et faculas deprehenditur etiam motus Solis circa proprium axem, de quo agendum nobis erit libro III(IV). Poterat cometas etiam

academia Romae ad poesim potissimum exercendam instituta circa initium hujusce saeculi, quae ab ipsa prima origine plurimum statim inclaruit. Extant autem jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses dicitur custos, tempora numerantur per Olympiades.

ante quam deveniatur ad Lunam, quae id praestet, excluduntur omnia alia coelestia corpora, ac primo quidem excluduntur fixae et planetae. 7 Fixas excludit distantia illa ingens, de qua lib. I. num. 6, et quod lumen habent proprium juxta eundem numerum. Nam ob distantiam interponi non possunt. Et cum habeant lumen suum, si forte interponerentur, non deficeret lumen in parte Solis obtecta, supplente earum lumine vices luminis solaris. * corr. ex 49

accidit post menses circiter 19 et in Mercurio post menses circiter quatuor. Si eo tempore sint ii planetae proximi nodis, debent itidem apparere in ipso Sole. Nam ubi sunt remotiores aliquanto a nodis, distant a plano eclipticae, adeoque respondent puncto coeli distanti ab ecliptica ipsa, in qua est Sol, et recta ducta e Terra per ipsos evitat Solem. Possunt igitur tum apparere in Sole, sed plures sunt rationes, ob quas non possunt ipsis tribui eclipses illae vulgo cognitae, de quibus hic agimus, duae hic proferuntur: primo quidem, quod, si hi planetae

quam unam e vicies mille ejus partibus, Venus paullo plus quam unam millesimam. Primum ex hisce duobus patet, quia juxta num. 29, lib. I. planetae inferiores moventur celerius quam Terra. Quamobrem ipsorum motus spectanti e Terra apparebit factus in eadem directione, in qua revera fit. Quae directio apparebit contraria illi, quae apparet spectanti e Sole; uti, si duo homines spectent motum, qui fiat inter ipsos, in respectu alterius fiet ad dexteram, et respectu alterius ad sinistram. At is motus respectu Solis fit in orientem, juxta num. 27, lib. I. Igitur

tempore, nimirum per semihoram, determinatis tribus tantummodo, et admodum proximis positionibus Veneris in Sole, cum Solis occasus brevi consecutus observationem abruperit. Sine telescopiis ne Venus quidem in Sole observari potest ob exiguitatem diametri apparentis, de qua supra num. 8. Porro, ex quo telescopia inventa sunt, id phaenomenum huc usque bis contigit, annis nimirum 1631 et 1639. Nam telescopia inventa sunt et a Galileo in coelum directa circa annum 1610. Quem annum expressi per illud vix tempore ab illo bis ter septenos, centum numeramus et annos

octo conversiones circa Solem, et Venus parum admodum plus quam tredecim. At ad hoc, ut Venus appareat in ipso Sole, requiritur, ut aliquis ex hisce occursibus fiat prope nodum orbitae Veneris. Nam si is fiat in distantia aliquanto majore a nodo, debebit Venus ibi ita distare ab ecliptica, in qua Sol e Terra cernitur, vel in Boream vel in Austrum (quam distantiam ab ecliptica appellant astronomi latitudinem borealem vel australem) ut respectu observatoris positi in ipsa Terra effugiat solarem discum. Si post quosvis octo annos accurate rediret Venus, et Terra, ad eandem positionem,

observationibus et diametrum apparentem Veneris determinavit et correxit tabulas motuum ipsius, sed colligere omnino non potuit uberiores illos fructus, quos exhibuisset integra observatio et multo magis comparatio observationum institutarum in partibus Terrae satis remotis et ad rem idoneis, de qua in sequenti adnotatione. 11 Proponitur hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi

hic methodus, quam Hallejus proposuerat in transactionibus philosophicis ad annum 1715, capiendi ingentem fructum ex hujusmodi observatione sequenti anno 1761. [SIC-godina?] Is fructus est determinatio distantiae et magnitudinis tam Solis quam omnium et planetarum et cometarum, de qua tum quidem adhuc erant admodum incerti astronomi et quam nunc etiam intra decimam sui partem arbitror minus certo cognitam. (On a trouvé, par les deux derniers passages, que l'erreur étoit même d'un cinquieme.) Censuit autem per hanc observationem definiri posse intra quinquagesimam sui

astronomo, deprehensum esse errorculum in Halleji calculo, qui duorum quorundam angulorum subtractionem adhibuerit pro summa. Errore correcto invenitur discrimen pro locis ab ipso indicatis paucorum admodum minutorum. Unde fit, ut ea loca nullo pacto ad rem idonea sint. Mappam quoque adjecit, in qua unico intuitu facile admodum videre licet, quae loca observationi instituendae sint maxime idonea. Quam ad Regiae Societatis praesidem detuli huc recens advectus et paullo post regiis principibus Gulielmo et Henrico, ab iis clementissime exceptus, ostendi et explicavi ac de eodem argumento

12 Respectivae distantiae tam planetarum quam eorum cometarum, quorum observationes rite institutas habemus, jam a longo tempore innotescunt astronomis. Adeoque absolutae distantiae mutandae sunt omnes in eadem ratione, in qua mutetur distantia Solis. Sed adjeci Phoebe dempta. Nam ejus distantia a reliquis non pendet, quam satis certo et satis accurate jam novimus. Quare inventa absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur

ipso nodo vel ipsi satis proxima. Non autem semper totum Solem tegit, si in plenilunio sit in ipso nodo. Sed ad id requiritur, ut ejus diameter apparens non sit minor quam diameter apparens Solis et ut jaceant fere in directum centra Solis et Lunae cum oculo observatoris. Qua de re iterum infra, ubi agemus de eclipsibus totalibus et annularibus. 21 Quae diximus huc usque, ostendunt posse Solem a Luna tegi atque id debere accidere sub conditione hac,

debet distare ab ecliptica tum, cum aeque distat ab utroque nodo juxta adn. 40** corr. ex 41 lib. I, tum singulis diebus decrescet magis, et magis ad eclipticam accedet. Ac ubi post id novilunium jam crescentem intueri licebit per noctem, observabitur ex opposita eclipticae parte, a qua ita perpetuo recedet, ut circa posteriores illas quadraturas iterum habeat distantiam ab ecliptica illam maximam et oppositam. Dico autem circa. Nam dimidium mensis synodici, quod intercedit inter binas quadraturas, est paullo longius quam dimidia revolutio considerata respectu ejusdem nodi,

per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum conformes calculis observationes. 31 Exprimitur hic effectus parallaxeos, de qua egimus lib. I. adn. 22. Est autem in umbra Solem occulente idem ille, qui debet esse in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam

determinavit olim Cartesius; tum methodo multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum induci possent, tum quia unica ejusmodi curva non inservit adhuc nisi pro radiis digressis ex unico puncto axis collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae ipsius. Secunda ratio est diversa natura radiorum lucis, quae constat filis diversorum colorum, et diversae refrangibilitatis, de qua proprietate luminis agemus fusius lib.

multo simpliciore et elegantiore Newtonus. Sed eae non sunt in usu, tum quia difficulter admodum induci possent, tum quia unica ejusmodi curva non inservit adhuc nisi pro radiis digressis ex unico puncto axis collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae ipsius. Secunda ratio est diversa natura radiorum lucis, quae constat filis diversorum colorum, et diversae refrangibilitatis, de qua proprietate luminis agemus fusius lib. V(VI). Hinc pro radiis ab unico puncto

collocato in certa quadam distantia, pro qua ejus curvae constructio sit facta. Qua distantia mutata, deberet mutari etiam illa forma curvae ipsius. Secunda ratio est diversa natura radiorum lucis, quae constat filis diversorum colorum, et diversae refrangibilitatis, de qua proprietate luminis agemus fusius lib. V(VI). Hinc pro radiis ab unico puncto egressis habetur series quaedam focorum ejusmodi, ut omnium minime distet a lente focus radiorum violaceorum, omnium maxime focus rubeorum. Id plurimum obfuit telescopiorum dioptricorum perfectioni. Et idcirco

deferat. Ac pluribus diversis methodis ea applicatio fieri potest. Verum illud est caput rei, ut filum motu continuo parallelo promoveri possit antrorsum, retrorsum, et percurrere totum telescopii campum. Interea lamellae deferenti filum mobile adnexus est indiculus eminens extra machinulam, qua micrometrum constat. Et in ipsius machinulae latere apponuntur divisiones respondentes singularum spirarum crassitudinibus, ubi indiculus ille denotat, quot integris conversionibus cochleae promotum sit filum. Manubrio autem exteriori ipsius cochleae adnexus est alter indiculus, qui cum ipsa

partem ipsius tenuiorem. 20(II 52) Poterit ope ejusdem micrometri determinari etiam locus ipse centri illius umbrosi circuli, qui in Luna apparet, cum innotescat, quantum et in qua directione id punctum distet a media chorda. Invenietur autem eum locum esse illum ipsum, qui debetur puncto axis coni umbrosi Terrae assumpto in ea distantia ab ipsa Terra. Nam is axis dirigitur ad partes oppositas centro Solis, cum jaceat in recta transeunte per centra Solis et Terrae.

comparandum cum centro circuli illius umbrosi. Illud tamen hic additur in eo puncto eclipticae visum iri illud punctum axis umbrosi Terrae et illud centrum circuli umbrosi apparentis in disco Lunae, si Luna sit in ipso zenith, ubi videri debet in eadem directione, in qua videretur e centro Terrae. Sed cum illa distat a zenith, parallaxis deprimet nonnihil utriusque puncti locum apparentem, cum, uti supra etiam diximus, parallaxis objecta deprimat.

ex disco apparenti Solis sive apparere in ejus contactu. Si ipsa moveatur in latus in eandem plagam in coelo aeque ac spectator in Terra a centro Terrae ad marginem ipsius Terrae, adhuc illi semper appareret itidem in contactu. Revera deberet moveri ipsa aliquanto minus in eadem ratione, in qua est propior Soli quam Terra. Sed cum distantia Solis sit plusquam tercentum vicibus major quam distantia Lunae a Terra, illud spatium, per quod Luna debet moveri in latus, ut servet eandem positionem, est ad sensum aequale illi spatio, per quod movetur in latus observator, nimirum tantum,

fere in eadem distantia tam a nodis quam ab apogeo. Unde oritur periodus quaedam paullo longior 18 annis, quae continet lunationes 223. Et post eam periodum aberrationes motuum lunarium redeunt fere eaedem. Et ejusmodi periodum observationum lunarium primus omnium aggressus est Halleyus, ex qua pro sequentibus periodis desumi possunt correctiones tabularum ita, ut loca Lunae obtineantur admodum accurata, ingenti et astronomiae, et geographiae, et nauticae bono. Numerus 223 admodum dilucide et vero etiam poetico stylo exprimitur per illud tribus, et bis

polo proxima et determinetur ejus altitudo supra horizontem tam maxima, cum ascendit supra polum, quam minima, cum descendit infra, media inter ipsas erit altitudo poli. Quin immo facilius praestatur id ipsum per unicam observationem vel stellae cujusvis vel etiam Solis, qua inveniatur ejus distantia a zenith. Ipsum autem zenith ego coeli verticem appello, designans polum nomine cardinis, licet Virgilius polum ipsum verticis nomine designarit. Est sane ipsum zenith coeli vertex respectu loci, qui sibi id punctum videt ad verticem imminens. Sed oportet aliunde

46(II 78) Quando non habentur binae observationes institutae in binis locis, sed unica in uno loco ignoto, alterius observationis vices supplet calculus ex tabulis astronomicis initus. Cujus ope scire possumus, qua hora loci cujuspiam noti, uti Londini vel Parisiorum, id phaenomenum, quod observatur, debeat accidere. Conferendo enim horam ejusmodi cum hora loci, in quo observatio instituitur, determinatur longitudo ejus loci; cujus latitudine pariter determinata per methodos superius expositas

ratio, non rarum admodum, sed frequentissimum habebit usum. Quanquam in hoc secundo casu pluribus astronomicis calculis opus erit, ut ex observatione eruatur longitudo. Calculos instituere ad praedicendam horam phaenomeni observandi, id quidem pertinet ad astronomiam; machinam vero invenire, qua observatio accurata fieri possit etiam in mari, ad mechanicam. Nec alterum sine altero ullius est usus pro determinanda longitudine in mari. Qui hoc secundum praestet, dimidium praestat eorum, quae ad tantum artis nauticae bonum requiruntur. Hoc secundum Irwino deberi probant testes

pacto hi censent radios Solis detortos circa marginem lunaris globi devenire ad oculum observatoris et gignere annulum illum lucidum. 8 Proponitur eclipsis quaedam artificialis, qua solet exhiberi hic annulus a diffractione ortus. Artificialem eclipsim proposuit in Monumentis Academiae Parisiensis ad ann. 1715 celeberrimus astronomus Isleus; cujus academici mentionem fecimus lib. II. adn. 11, sed methodo non ita parum diversa ab ea, quam hic exhibui et quae est multo

ad Lunam. 9 Eam non posse esse causam annuli, qui apparet in eclipsibus Solis, evincitur illo experimento, de quo adn. 6. Nam per id experimentum invenitur distantia illa, in qua agit ad sensum vis radios detorquens. Quae distantia est dimidium ejus intervalli, quo binae acies distant a se invicem tum, cum primo incipit apparere ille umbrosus tractus inter duos lucidos ductus. Nam ubi acies plus distabant a se invicem adeoque a medio plus quam per dimidium illius

Porro pars centesima digiti in distantia adeo enormi ab oculo, uti est Luna, est ita tenuis, ut omnem sensum effugiat. Sunt usque ad Lunam circiter 60 semidiametri terrestres. Quorum singulae continent quamproxime pedes Parisienses 20.000.000, sive partes pollicum centesimas 24.000.000.000. In qua distantia una centesima apparet sub angulo minore duobus minutis quintis. Quae tenuitas, nisi vis luminis sit admodum ingens, sub sensum omnino non cadit, annulum autem nec ampliorem illum et languidiorem exhibere potest, qui in eclipsibus Solis apparet protensus ad distantiam etiam unius

huic nostrae. Quae nimirum eo magis tenuis fit, quo assurgit magis supra lunarem superficiem, donec evadat paullatim insensibilis. Suspicor enim, ut dicemus paullo inferius, circa Lunam haberi fluidum quoddam simile nostrae aquae, quod nimirum certum habeat limitem superficiei supremae, in qua plurimum adhuc differat a circumjacente aethere, multo densius eodem. 13 Primum argumentum a limite admodum distincto in margine lunaris disci. Qui margo, ubi est lucidus,

exhibuerunt, ne minimam quidem, mutationem. Exiguus earum numerus aliquam obtulit admodum exiguam. Huc redeunt, quae supra de fixis diximus. Sed illud planetis peculiare demonstravi in eadem dissertatione. Si atmosphaera Lunae esset vel immensae cujusdam tenuitatis, quam Eulerus admisit, in qua tota refractio horizontalis esset aliquot secundorum tantummodo, Jovis formam, quotiescumque occultatur a Luna, debere esse ita ellipticam, ut axis longior deberet esse duplus brevioris.

limbo montes alii alios occulant. At in reliquis Lunae partibus videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios, quorum similes in margine apparerent utique. Et quidem lunares montes sunt multo majores terrestribus eosque astronomi determinant per illam ipsam inaequalitatem lucis et umbrae, ex qua illorum altitudo facile deducitur. Ego igitur id phaenomenum repeto ab ejusmodi fluido Lunam ambiente, per quod transpicimus ejus fundum et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut depictas inaequalitates et differentiam umbrae ac lucis, quae habetur in eodem. At limes ejus

22 Pro explicanda causa rhombi illius, qui aliquando apparet in eclipsibus, oportet ostendere, quo pacto ex rotatione circa proprium axem, quam cum Sole habet ejus atmosphaera, oriatur vis centrifuga et ob ipsam atmosphaera eadem induat figuram lentis cujusdam, ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi, cujus extremas partes intuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino. Id argumentum fuse et elegantissime pertractavit P(ater) Carolus Nocetus, e nostra Societate vir celeberrimus (Nicetas apud Arcades nominatur), in suo poemate de aurora boreali,

consideravit primus. Nam omnia corpora vi inertiae conantur semper abire per viam rectam nec ad orbes curvilineos detorquentur, nisi vi aliqua; quae si abesset, per rectam omnino abirent. Hujus vis centrifugae duplex hic argumentum innuitur ab experimentis petitum: vis, qua lapis funda circumactus habenam tendit, quae ipsum in orbe illo retinet; et impetus, quo resilit aqua aspersa rotae circumactae. Adduntur leges, quod nimirum, si diversi circuli describantur omnes eodem tempore, vis centrifuga in iis, qui majores sunt, sit major.

ad horizontem. Notum est enim apud astronomos aliam esse aliarum zodiaci partium inclinationem ad horizontem. Porro id accidit in hac boreali zona temperata mane per autumnum et vespere verno tempore, et iis temporibus potissimum solet id phaenomenum observari. Quod quidem sub zona torrida, in qua zodiacus nunquam multum inclinatur ad horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a Sole. Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet

horizontem, observari solet per totum annum tum, cum satis longe ipsa lux protenditur a Sole. Cum hoc lumen videamus sub zodiaco hinc et inde a Sole, quotiescunque dies vel satis vividum crepusculum non sint impedimento, patet debere itidem videri in ea eclipsi Solis, in qua minus a circumjacente atmosphaera adhuc Solem vidente reflectatur. 30 Ex iis, quae dicta sunt, patet, cur et stellae in eclipsi totali appareant. Eae semper lumen emittunt,

34 Comes Franciscus Garampi est patricius Ariminensis. Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et

Quae hic protuli in ejus laudem, sunt illa sane inferiora ipsius meritis. Formam singularem in primo juventutis flore ornabant plurimum ingenuae artes, quae nobilem optimae indolis juvenem decerent: saltatoria in primis, in qua cum summa venustate exercebat sese atque excellebat, et musica, in qua nunc etiam vel inter primos quosque egregios Italiae professores excellit in eo lyrae genere, quod appellamus il violino. Cujus naturam et usum conatus sum hisce versibus exprimere. Lyram autem ipsam habebat singularem et perfectissimam. At multo adhuc majori erat laudi

rendu l'observation beaucoup plus facile). Regressus in patriam domi suae lineam meridianam duxit ac plura instrumenta comparavit ad observationes instituendas idonea; inter quae horologium oscillatorium, quo ego ibidem sum usus, aptavit in certa suarum aedium parte, in qua meum et sectorem et quadrantem collocavit loco ad ejusmodi observationes satis idoneo. Confluebat autem frequens nobilium virorum turba ad observationes ipsas. Sed multo saepius aderat matrona lectissima, ejus uxor, et filiolus, admirabilis sane ingenii puer, qui

suavitas indolis summa. Sed praecocem nimium tantae spei puerum et unicum familiae germen nimis immaturo praereptum fato doluimus. Quem post paucos annos subsecuta mater optima totam luctu complevit domum. Verum habet amicus, quo se soletur: nimirum et religionem suam, ex qua omnium optimi consolationis fontes repetuntur et vero etiam naturalem philosophiam, ac doctrinam singularem tam astronomicam quam antiquariam, ut et fratrem egregium, basilicae Vaticanae canonicum et Archivii Pontificii custodem, sanctissimum sane et doctissimum virum, qui et pietate

aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit point encore de l'Académie). Quanquam universa gens nihilo minus liberalibus studiis quam armis dedita, in omni sacrae profanaeque doctrinae genere, et potissimum is coetus in iis, quae ad naturalem scientiam pertinent, pro qua est institutus, ita excellit, ut nihil ulterius desiderari posse videatur. Infinitum esset singulas classes persequi. Satis sit innuisse geometras plane summos Clairautium, D'Alembertum, Fontainium, quorum consuetudine usus sum nuper Parisiis per menses sex cum voluptate summa, uti nunc

autem omnino haberi lux reflexa a magna parte crassioris etiam atmosphaerae terrestris inde conspicuae et jacentis extra conum. 38 Accedit lux reflexa ab atmosphaera solari, a qua annulum illum et rhombum, qui tum apparere solent, derivavimus. 39 Cum hic fiat transitus ad explicandum, cur dimidio etiam Sole obtecto integra fere et illaesa dies

39 Cum hic fiat transitus ad explicandum, cur dimidio etiam Sole obtecto integra fere et illaesa dies perseveret, innuitur phaenomeni causa. Binas autem expono causas inferius, jamdudum physicis admodum notas. Quarum prima repetitur a vi, qua lumen a dimidio Sole proveniens fibra oculi ita tendit, ut tensio orta a dupla vi fere nihilo sit major. Quam quidem causam attigi etiam adn. 2. Secunda vero repetitur a dilatatione pupillae in minore lumine. Qua fit, ut admisso ampliore radiorum cono, non eadem sit proportio luminis intra

causas inferius, jamdudum physicis admodum notas. Quarum prima repetitur a vi, qua lumen a dimidio Sole proveniens fibra oculi ita tendit, ut tensio orta a dupla vi fere nihilo sit major. Quam quidem causam attigi etiam adn. 2. Secunda vero repetitur a dilatatione pupillae in minore lumine. Qua fit, ut admisso ampliore radiorum cono, non eadem sit proportio luminis intra oculum, quae extra. Utraque pertinet ad constitutionem organorum, quibus utimur ad percipiendas res extra nos positas.

Porro triplici modo objecta externa agunt in nostros sensus: alia per contactum, uti fit in tactu et gustu; quanquam in mea physicae generalis theoria nullus habetur corporum contactus immediatus et mathematicus, sed tantummodo physicus, relicta semper exigua distantia, in qua agit quaedam vis repulsiva, quae idem praestet, quod praestaret immediatus contactus. Alia objecta externa agunt per undas excitatas in fluido circumjacente, uti fit in auditu, qui sonum excipit per undas in aere excitatas a corporibus sonoris. Alia demum per emissionem particularum, ut in

lumen emittunt calore naturali agitata. Sed ejus luminis nos multo minus colligimus quam necessarium est ad satis impellendas nostrorum oculorum fibras. Si ejusmodi haberemus oculi constitutionem, ut pupillam possemus dilatare et contrahere in eadem ratione reciproca, in qua externum lumen mutatur, videremus semper objecta externa aeque clara nec omnino perciperemus ullum discrimen in lumine Solis et objecti cujusvis per noctem visi. Sed multum distamus ab ejusmodi facultate, et mutatio pupillae est multo minor quam externi luminis mutatio. Dicitur aquila ejusmodi

3 Ut phaenomeni reddatur ratio, profertur casus, in quo margo umbrae deberet esse distinctissimus, si nimirum radii erumperent ab unico puncto. Considerentur enim omnes radii, qui prodeunt ab eo puncto, ut quaedam solidae virgae in infinitum protensae, qua nullum habetur obstaculum, et infractae in superficie corporis opaci interpositi. Spatium omne immune a virgis, est umbra totalis, nullo radio illuc penetrante. Qui ex hac umbra emergat ad virgas, statim abibit ad lumen plenum ita, ut in ipso initio vis luminis debeat esse eadem, ac in

binis circulis umbrae et penumbrae, bini exteriores et bini interiores, uti satis exprimitur ipsis versibus. 12 Notissima est magni Archimedis sors in obsidione Syracusanae urbis. Qua capta, cum is a milite ipsum non agnoscente confoderetur, dum totus erat in geometrica quadam contemplatione, de sola schematis confusione dicitur conquestus esse. Ingentem etiam animi abalienationem quandam a sensibus et geometricam velut extasim passus erat utique Archimedes ipse, cum

respectu coni umbrosi. Qui semper obtinet partem Soli oppositam e diametro, et habet idcirco motum eundem, quem ipse Sol. Cum igitur dixerimus hic adn. 9. intervallum inter limites penumbrae et umbrae esse circiter aequale diametro Lunae, et umbrae diametrum fere triplam in eclipsi centrali, in qua Luna transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum, effluet hora ab initio penumbrae ad initium eclipseos. Tum per unam horam crescet pars obscurata usque ad immersionem totalem. Et aliae fere binae horae evolventur, donec limbus praecedens, tota diametro emensa, adveniat ad

penumbrae. Ob eandem autem minorem distantiam apparens celeritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalis celeritati Terrae circa Solem, quae in distantia minore ab ipso est major juxta adn. 28. lib. I. Adeoque major est celeritas coni umbrosi, quae aequatur celeritati Solis et a qua pendet celeritas respectiva Lunae respectu ipsius umbrosi coni adeoque tempus. Varia distantia Lunae a Terra mutat pariter eadem tempora. Nam Luna propior Terrae permeat partem crassiorem coni umbrosi, qui, quo magis recedit a Terra, eo magis attenuatur, donec desinat

omnino non possumus. Id omnino provenit ex eo, quod radius Solis eo longius iter per atmosphaeram habet, quo obliquior advenit; prorsus ut si acum defigas in malum citrinum ad perpendiculum, ea multo citius ad succum interiorem devenit multo breviore via per illam ejus crassiorem extimam cutim, qua convestitur, quam si eandem defigas admodum oblique. 27 Sponte jam hic patet applicatio eorum, quae huc usque sunt dicta, ad radios, qui transeuntes per atmosphaeram abeunt in

exercentis actionem sensibilem in lumen; alter vero, qui tangit superficiem ipsius Terrae. Ille transit irrefractus, hic vero ita refringitur, ut inclinationem mutet per unum circiter gradum, uti diximus hic adn. 22. Quare si concipiatur hic posterior retro continuatus in ea directione, cum qua exit ex atmosphaera, continebit cum illo priore angulum unius circiter gradus. Cujus nimirum crura interciperent unum gradum peripheriae circuli habentis centrum in vertice anguli ipsius, sive unam e 360 ipsius partibus, cum peripheria cujusvis circuli contineat gradus 360.

Illud tamen hic omnino notandum hanc dilatationis proportionem pertinere tantummodo ad latitudinem spatii, per quod totum lumen distrahitur. Verum ratio densitatis luminis, quae pendet ab utraque dimensione areae, per quam id lumen dividitur, est longe alia ob circularem coni figuram, in qua longitudo ejusdem areae non manet constanter eadem. Praeterea ea ratio est admodum diversa in diversis partibus ejus luminis, cum multo magis distrahantur partes propiores superficiei Terrae ob multo majorem ibi refractionum inaequalitatem. Adhuc tamen plurimum ex hoc etiam capite plerumque

etiam capite plerumque attenuatur lumen, quod in Lunam incurrit. 31 Multo difficilius est exprimere versibus diversam hujusce luminis distributionem per ipsum conum umbrosum, a qua pendet diversa ejus intensitas per umbram Terrae. Quae quidem omnino geometriam requirunt et, si accurate ejusmodi problema solvendum sit, geometriam admodum sublimem. 32 Tres

qui esset ad sensum constans ob exiguam altitudinem atmosphaerae, cujus omnes circuli sunt fere aequales inter se, ad magnitudinem annuli sectionis computatam ex illa latitudine et ex longitudine circuli eam terminantis. Quamobrem si ejusmodi problemata resolverentur, haberetur facile ratio, in qua mutatur intensitas luminis in accessu ad centrum sectionis. Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam ** ** corr. ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac

id ipsum ejus decrementum augetur in infinitum. Eorum omnium oporteret habere rationem ad determinandam mutationem intensitatis, quam oculus debet deprehendere in diversis partibus ejus sectionis, ac posset investigari problema huc pertinens: quae sit distantia ab axe, in qua percipi deberet maxima luminis vis. Verum iis itidem omissis, ut minus certis et altioribus, dicemus illud tantummodo, videri omnino, quod ingens saltem augmentum intensitatis luminis in accessu ad centrum debeat efficere, ut ibi, nisi quid obstet impedimenti, ut nubes, debeat etiam percipi

atmosphaerae terrestris. Ad quaevis autem puncta axis deferetur lumen collectum ex omnibus punctis circuli integri atmosphaerae. 36 Quae huc usque sunt dicta, pertinent ad legem, qua lumen illud dividitur per eam partem coni umbrosi atmosphaerae terrestris. Hic jam exponitur, per quam ejus spatii partem Luna transeat. Orbita Lunae transit infra illam intersectionem superficiei coni tertii cum primo et supra verticem coni secundi penitus umbrosi. Qui est vertex communis

coelo circumquaque obducto nubibus, grandine primum densissima, tum imbre effuso praecipiti, qui ad plures horas perduravit obstinatissimus. Aegre nos recepimus in tabernam, quam appellant Torre di mezza via, ubi equi cursorii mutantur Romam inter et Albanam urbem, in qua * nullum omnino habetur conclave honestis hominibus recipiendis idoneum. Sed foeda omnia et turpia fossorum, messorum, bubulcorum rhedariorumque compotationibus apta. Cum et imber et immanis ventus debaccharetur rigidissimus sane, licet et Aprilis jam mensis progressus esset et

Christianus orbis. Quibus accessit et summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se patere voluit, saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis amicorum confabulationes, quibus animum a tot curis fatigatum recrearet. Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis

et summus litterarum ac bonarum artium amor ac cultus et, quod caput est, summa itidem vitae integritas atque probitas, sincera religio et pietas, opum contemptus et liberalitas. Quorum omnium exempla plurima perspexi ego ipse luculentissima sane, pro ea, qua mecum egit humanitate maxima, qua mihi semper aditum ad se patere voluit, saepe et ad mensam adhibens et ad familiarissimas cum paucis amicorum confabulationes, quibus animum a tot curis fatigatum recrearet. Quantum autem ipsi deberem, nunquam itidem verbis satis efferre possum. Exhibui quidem, sed

sumministravit, nullas unquam rationes exquirens, ipse mecum habere voluit commercium litterarum perpetuum, cui bis in hebdomada et observationum seriem communicarem per litteras et, si quid opus esset, significarem, humanissimis ejus litteris incitatus semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt. Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani

semper et auctoritate suprema adjutus, qua omnia, quae se identidem offerebant, impedimenta summovit, donec et pontificiae ditionis mappa et volumen complectens totius expeditionis scopum ac fructum ejus itidem auctoritate impressa prodierunt. Hic ipsam occasionem innui, qua me is ad dimensionem gradus meridiani et correctionem mappae geographicae ditionis pontificiae adhibuit. Petierat Lusitaniae rex Joannes V. decem e nostra Societate mathematicos a nostro supremo praeside, praepositum generalem appellamus, qui in Brasiliam navigarent et mappam delinearent

ante a Parisiensibus academicis. Et quidem non solum annuerat ipse, sed facultatem illico ab ipso praeposito generali mihi impetraverat. De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt. Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem legi apud Agnellium, celebrem

apparet rubeus in Luna deficiente. Dicitur autem lucemque coloret aeriis deflexam auris, quia superiore libro ostentum est lumen, quo Luna adhuc cernitur in umbra ipsa, esse lumen refractum in atmosphaera terrestri. Ac additur et fila retexat ad indicandam Newtonianam luminis theoriam, in qua lux plena, ut infra videbimus, componitur e diversis coloratis filis, quae, ubi ab aliis separantur, suum singula colorem exhibent, omnia vero simul unita album efficiunt. Porro jure Newtonus ipse hic invocatur, a cujus immortali theoria repetuntur rationes hujus

repetuntur rationes hujus phaenomeni. Illud autem Tu decus Angligenum atque humanae gloria gentis, quod ante hosce novem annos conscripsi in Italia inscius inscriptionis ejus sepulchralis, quam huc delatus inveni ad ejus tumulum auctoritate publica erectum, cum ea consonat mirum in modum. In qua nimirum inter caetera habetur illud Sibi gratulentur mortales extitisse tale ac tantum humani generis decus. In sequenti velut hymno, cujus mentionem feci lib. I. adn. 4, innuuntur fere omnia ejus physica reperta, quae potissimum continentur in ejus Philosophiae

Gyri autem renovantur a planetis, ut et a cometis, non quidem penitus accurate iidem. Nam mutua gravitas et resistentia ipsa medii, utcumque exigua, orbitas turbat nonnihil, sed satis proxime, cum perturbationes sint admodum exiguae. Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem. Quo casu omnes gyri omnino renovarentur et essent natura sua aeterni. Fortasse resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab attractionibus mutuis, et ex

admodum exiguae. Fieri autem potest, ut sit aliqua longissima periodus, in qua omnia nostri hujusce systematis corpora redeant ad aliquam positionem respectivam penitus eandem. Quo casu omnes gyri omnino renovarentur et essent natura sua aeterni. Fortasse resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab attractionibus mutuis, et ex differentia aliqua legis gravitatis a reciproca quadrati distantiae, juxta adn. 29. * * corr. ex 89. N. Janković lib. I, motus fortasse accelerarentur. Et fortasse haec distributio massarum,

4 Newtonus itidem omnium primus veram cometarum theoriam deprehendit, et ab ejus generali gravitate desumitur methodus ab ipso tradita et ab aliis tantummodo expolita computandi orbitas ex tribus observationibus, qua Hallejus est usus in suis calculis. De cometarum orbitis admodum oblongis et recessu aphelio ac regressu et caudis et crinibus egimus lib. I. adn. 29. ** ** corr. ex 15. N. Janković Porro Newtonus deprehendit, quo fugiant, cum

Saturni ac eorum satellitum potissimum circa tempus conjunctionis. De quibus perturbationibus loquens Newtonus ipse illud addit ut ad ipsas astronomi haereant. Is quidem nec earum leges definivit, quod fuit argumentum ab academia Parisiensi propositum pro praemio anni 1750, et iterum pro 1752. Qua occasione omnem earum theoriam evolvi opere, quod ibi quidem habuit illud eorum accessit, Eulero referente praemium. Sed paullo post Romae edidi, cum editio ab Academia decreta plus aequo differretur. Quae nunc demum prodibit Parisiis post annos 8, ut audio. (Cette

21. motum communem omnium astrorum lentissimum in orientem circa polos eclipticae et diximus adnot. 25. vocari eum motum etiam praecessionem aequinoctiorum. Cujus ipsius nominis rationem ibidem exhibuimus. Eum Newtonus deduxit primus ex sua theoria gravitatis in eodem libro. Et vim quidem, ex qua is motus oritur, egregie determinavit. Quod ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via instituit, et tam ipsam praecessionem

ad ipsam praecessionem aequinoctiorum pertinet, eam calculo eruit consentientem cum observationibus usque ad unicum minutum secundum. Sed D'Alambertus habet multa, quae in eo calculo desideret, quem longe alia via instituit, et tam ipsam praecessionem aequinoctiorum quam ejus inaequalitatem, ex qua pendet alius perquam exiguus astrorum motus a Bradleyo detectus, invenit ipsis observationibus admodum conformem. Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono debetur, qui primus docuit, unde is motus proveniat, et viam exhibuit in ea perquisitione adhibendam.

a recto itinere, quae velocius moverentur. Nam ea vis ageret breviore tempore adeoque minorem gigneret motum, qui praeterea cum majore praecedente motu compositus minorem induceret deflexionem novi motus compositi a motu priore. Deinde vero, si eadem etiam velocitate ferrentur omnes et vis, qua corpus refringens in eas agit, esset diversa, ob diversam nimirum ipsarum molem et diversum textum punctorum eas componentium (nam vis in totam particulam pendet a vi in singula puncta et colligitur ex summa hujusmodi virium, quae pro varia distantia, positione et numero eorundem punctorum

27 Si omnia ejusmodi fila uniantur, habetur iterum color albus. Si autem plura, et non omnia, tunc oritur color aliquis ex eorum mixtione compositus. Et huc pertinet illa Newtoni constructio, de qua egimus adn. 16. Color autem compositus aliquando est admodum similis cuipiam e simplicibus ita, ut oculus discrimen non agnoscat, si eos simul intueatur sibi etiam invicem proximos. Sed ad eos discernendos opus sit nova refractione, quae compositum dissolvit in sua fila primigenia, simplicem

hujusce spectri, si prisma ita objiciatur cono radioso, ut ejus axis post ingressum in ipsum prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem refringentem. Ea positio facile acquiritur convertendo prisma circa proprium axem. Qua conversione movebitur ipsum spectrum progrediens aliquandiu, tum regrediens. Illa positio, in qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio. 33 In

prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam, sive ut is aeque inclinetur ad utramque superficiem refringentem. Ea positio facile acquiritur convertendo prisma circa proprium axem. Qua conversione movebitur ipsum spectrum progrediens aliquandiu, tum regrediens. Illa positio, in qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio. 33 In hujusmodi spectro colores primigenii non sunt satis separati. Nam fila singulorum colorum pertinentia ad

35 Post hujusmodi accuratiorem separationem habentur jam colores admodum simplices, circa quos experimenta institui possint. Licebit enim excipere spectrum coloratum papyro crassiore, in qua sit exiguum foramen. Per id foramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis et ipsum novis prismatis vel speculis detorquere, ut libuerit, refringendo vel reflectendo. Nunquam ille radius novis refractionibus discindetur in duos nec unquam mutabit colorem suum. Et quod magis videtur

majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio, multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae. Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa theoria et

magis tribuendum esse phaenomenum quam primae. Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae fila debeant reflecti a particulis corporum, quae transmitti. Mirum sane, quam et ipsa theoria et consectaria ipsius tam multa et tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae

axem et obvertat superficiei novi medii jam alteram faciem, jam alteram, ipsae autem diversae positiones facierum diversam inducant virium summam, quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero e binis mediis- appellens cum altero polo posset facilius reflecti, et

novi medii jam alteram faciem, jam alteram, ipsae autem diversae positiones facierum diversam inducant virium summam, quibus particulae mediorum differentium agant in lumen, diversa autem in diversis casibus longitudo intervallorum determinetur a diversa velocitate, qua particula progreditur et qua gyrat circa proprium axem; si ex(empli) gr(atia) particula luminis habeat ut magnes alterum polum attractivum et alterum repulsivum respectu cujusdam substantiae praevalentis in altero e binis mediis- appellens cum altero polo posset facilius reflecti, et appellens cum altero transmitti

post intervalla quaedam et in mutatione medii reddere faciliorem reflexionem potius quam transmissionem vel vice versa. 45 Hanc causam proposui in mea dissertatione de lumine, ex qua etiam facile derivari potest illud, cur maxima luminis pars refringatur et reflectatur regulariter certa lege, sed aliqua etiam omnino irregulariter dispergatur. Nimirum fieri potest, ut quaevis particula, dum progreditur, mutet figuram suam jam contracta, jam expansa oscillatione quadam,

prope contactum, transire ultra lamellam aeris et ingredi secundum vitrum. Deinde in certa quadam distantia a contactu incipiet reflecti et redire retro per lamellam ipsam ac ingredi iterum per superficiem secundam primi vitri. Id aliquandiu accidet. Tum in alia quadam distantia majore, in qua crassitudo lamellae est adhuc major, incipiet id filum luminis transmitti et ingredi vitrum secundum. Aliquanto ulterius incipiet regredi atque ita porro alternis vicibus jam progredietur transmissum, jam regredietur reflexum. Nimirum, dum aliqua particula luminis

angulis, vel si loco aeris includatur aliud medium intra illa vitra, ut aqua vel oleum vel alius quispiam liquor, invenietur intervalla esse majora caeteris paribus, ubi angulus inclinationis ad superficiem est minor vel ubi medium est densius. Et licebit determinare legem etiam generalem, qua fit ea mutatio longitudinis intervalli, prout pendet ab eo angulo vel a densitate medii, quod quidem Newtonus praestitit. Verum haec minus faciunt ad rem nostram quam illud discrimen, quod pendet ab ipsorum radiorum natura diversa, de quo mox agendum.

possunt principia pertinentia ad hasce vices, quae supra proposueramus et probanda fuerant. Nunc transeundum ad plura egregia sane consectaria, quae inde profluunt et quae plurium phaenomenorum explicationem exhibent ac rationem reddunt colorum naturalium tam permanentium quam variabilium, ex qua demum et rubei Lunae coloris ratio repetitur. 58 Proponitur illud, quod accidit, ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si

ubi adveniat ad illa vitra non filum tenue coloris puri, sed amplus radius. Quod facile fit, si nimirum fila ejusdem coloris, quae per prisma separata ab aliis et per lentem unita invicem in spatium tenue ac transmissa per foramellum excipiantur iis vitris in aliqua distantia ab eodem, in qua post decussationem satis jam separata sunt. In eo casu si accipiantur deinde super charta munda posita ultra vitra radii transmissi per ipsa vitra, apparebunt in ea orbes quidam circulares ejusdem coloris distincti orbibus obscuris. In medio autem erit circellus eodem colore coloratus.

in fine laminae dispositionem eandem quam in ingressu, haec oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia transmittentur per secundam superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex qua constant specula vel quae applicatur fenestris, dividatur in duos similes ingresso et constantes iisdem colorum speciebus, quorum alter transmittitur, et alter reflectitur.

descendentes itidem, aliis exortis in vertice, qui majori tenuitati debentur. Ibidem autem observatur et illud, quod theoria requirit, orbem, qui per reflexionem factam in parte superficiei citeriore exhibet unum colorem, dum continuatur ad partem ulteriorem, quae transpicitur intra globum et ex qua radii ad oculum deveniunt transmissi, non exhibere eundem colorem, sed illum, quem requirunt radii residui eorum, qui priorem exhibebant. 63 Ex iisdem principiis deducitur

exigua. Nam in egressu cujusvis laminae pars luminis reflectetur adeoque vix quidquam ad postremam postremae laminae superficiem deveniet. Contra vero charta madefacta et multo magis oleo perfusa acquirit perspicuitatem, cum is liquor vi agente in lumen minus differat a fibris materiae, ex qua charta constat, quam aer, qui prius aderat in ejus poris. Quamobrem opacitas consistit in mixtura particularum diversae densitatis vel habentium majora vacuola intermixta et pelluciditas in homogeneitate textus, virium inaequalitate ibi detorquente radios,

68 Hinc autem constat illud, quod initio proposueramus, Newtonum deprehendisse aliquid etiam de interno particularum textu ex sua luminis theoria. Plumae, quae colorem variabilem exhibent, habere debent spatiola vel vacua vel plena tenui materia, inclusa in materia crassiore, ex qua constant, et idcirco sunt ita leves. Contra corpora, quae habent colorem constantem pro quavis positione oculi, cujusmodi plura hic enumerantur, debent habere densiores vel pinguiores particulas immersas in vacuo circumjacente vel aere aut quavis rariore materia.

lamellarum, ex quibus constat. 70 Aeque facile in eadem theoria percipitur, qui fiat, ut quaedam corpora progressu temporis colorem mutent. Id fiet vel admissa nova materia, qua particulae fiant crassiores vel pinguiores, ut ubi poma vel flores maturitatem et colores acquirunt, vel amissa parte veteris materiae, ut ubi liquore per expirationem amisso siccantur folia, quae saepe colorem viridem mutant in rubeum, tum etiam in nigrum. Ac Newtonus definivit etiam ex

quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in eadem perstat. Haec physicae veritates praebent responsum Vestae, quae Dianae reprobat superbiam ex luce aliena, nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis obscurare. Sed ob ejusdem corporis exiguam molem nihil aliud effecerat nisi moderare fulgorem nimium pallore venustiore et ornare vultum exiguo nigranti naevo. Porro, ubi Luna jam est immersa in umbra, occupat coeli partem maxime

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report