Your search found 1305 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 701-800:

Non peram in via. Sacculus, thesauri, ratio in Deum. In Evan. Facite vobis sacculos qui non veterascant. Et in aliam partem: Sacculum communem possideamus. i. avariciam. Pecunia, verba divina. In Evang. Oportuit ergo te mittere pecuniam meam numulariis. Vellus, populus. In Psalmo: Et descendit tanquam pluvia in vellus. Linum, spiritualis fortitudo vel candor. In Exod. Porro filiis Aaron tunicas lineas parabis. Utres, [?: ] humani corporis. In Evan. Vinum novum in utres novos mitti debet. Farina, opus bonum, vel scientia. In Evan. Abscondit mulier in farinae sata tria. Mola,

margarita, abiit et vendidit omnia quae habuit, et emit eam. Annulus, signaculum fidei. In Evang. Et date annulum in manum eius. Item de hoc in Psal. Signatum est super nos lumen vultus tui Domine. Chlamys, laudis ornatus. In Solomone: Chlamydes fecit viro suo. i. vestimentum, quod tanquam de duobus testamentis confectum sit. Aurum, interior Scripturarum intellectus. In Ps. Et posteriora dorsi eius in specie auri. Argentum, elo quia divina, sive intellectus literae vel historiae. In Ps. Eloquia Domini eloquia casta, argentum igne examinatum. Lapides preciosi, Apostoli vel

Et abundantia in turrib. tuis. Portae, scripturae sanctae, vel iustitiae, vel Apostoli, aut angeli. In Ps. Et elevamini portae aeternales. Item in aliam partem: Quia lata porta et spaciosa via quae ducit ad mortem. Plateae, altitudo dilatata sanctorum. In Apoc. Et plateae civitatis aurum mundum tanquam vitrum perlucidum. Fundamentum, Christus, vel fides: In Apost. Fundamentum. n. aliud nemo potest ponere, quam id quod positum est, Christus Iesus. Maceria, lex, vel angelorum custodia. In cantico Esaiae: Et maceria circundedi, et calamos affixi, et plantavi vineam. Domus, anima, in qua

Gradus, spiritalis assensus. In Ps. titulo: Canticum graduum. Pavimentum, humiliatio, vel afflictio animae, sive in terrena declinatio. In Ps. Adhaesit pavimento anima mea. Psalterium, opera bona. In Ps. Psalterium iucundum cum cithara. Cithara, pectus [?: de--tum ] , in quo tanquam nervi sunt virtutes: hoc est, spiritalia bona. In Psal. Exurge psalterium cum cithara id est, opera cum fide. vel de ipso Domino, resurrectio carnis cum divina virtute. Decachordum, praecepta decem, vel geminati quinque sensus hominis exterioris cum interiore. In

38 seu anni in Annum ib. 46 Anni rem in anno facere ib. 48 In Anno post annum ib. 50 Anni reversio ib. 51 Annum super annum addere ib. 52 Annum coronare ib. 54 Annos consumere tanquam sermonem ibid. 58 Annos seu dies cum aliquo esse ibid. 59. 60 Annorum multitudo ib. 70 Anni numeri 45. 3 [?: ] placabilis ib. 14 [?: ] retributionis, et

sulci ib. 64 flere flendo ib. 67 fletus fluminum 337. 7 fletum super speciosa deserti assumere ibi. 12 fletus et stridor dentium in inferno ib. 14 flere cum flentibus ib. 22 flentes sint tanquam non flentes, et gaudentes tanquam non gaudentes ib. 25 Flos ib. 31 florere lepra dicitur ib. 53 fluctus ib. 56 fluens terra melle et [?: lact- ] ib. 64 fluens de carne sua fluxum ib. 68

flendo ib. 67 fletus fluminum 337. 7 fletum super speciosa deserti assumere ibi. 12 fletus et stridor dentium in inferno ib. 14 flere cum flentibus ib. 22 flentes sint tanquam non flentes, et gaudentes tanquam non gaudentes ib. 25 Flos ib. 31 florere lepra dicitur ib. 53 fluctus ib. 56 fluens terra melle et [?: lact- ] ib. 64 fluens de carne sua fluxum ib. 68 Flumina magna 338.

domini ibi. 10 per Ignem exaudire, vel respondere ibi. 12 per Ignem intrare vel transire ibi. 14. 15 per Ignem liberos traducere ibi. 18. 19 in Igne laborare ib. 21 igniti lapides ib. 26. 27 tanquam per Ignem salvari aliquem ib. 29 in Igne suo ambulare ib. 39 Ignorare ib. 42 Ignominia ib. 59 ignominiae correctio ib. 65 ignominiam audire ib. 67 ignominia faciem alicuius implere

David ib. 64 tabernaculi alicuius vir 1189. 4 Tabula cordis ib. 11 Talentum ib. 22 Talorum aqua ib. 27 Talionis lex ib. 31 Talis ib. 34 Tangere ib. 45 Tanquam 1190. 23 Tantum et tantummodo ib. 35 Taurus ib. 49 Tecum ib. 62 Tegere et operire ib. 68 tegi alicuius peccata ibid. tegere aut operire faciem pinguedine 1191. 30

ib. 53 vir mortis ib. 56 vir desideriorum ib. 57 vir domus ib. 60 viri numeri ib. 62 vir Belial ib. 63 vir Israel ib. 67. 68 viri filii ib. 70 tanquam Virunus 1278. 6 vir et frater ib. 13 vir et socius ibid. 20 vir in virum ib. 28 vir et mulier ib. 32 viro esse mulierem ib. 47 vir ambulans spiritu aut vento ib. 54. 55

Ne incedas mercator in populo tuo 645. 14 23. Neque portare eos facient iniquitatem delicti 457. 17 25. Cum nutaverit manus fratris apud te, etc. tu firmabis illum 335. 28. 29 Terra non vendetur ad excisionem 287. 63. 64 Tanquam mercenarius anni in annum eris cum illo 44. 42 26. Tunc acceptabit terra sabbata sua: Item, Et tunc acceptabunt seu approbabunt iniquitatem suam 83. 9. 10 Neque lapidem pictum erigetis vobis 518. 50. 51 Comedetis vetus inveteratum,

2. SAMUELIS. 1. Sagitta arcus Ionatham non rediit retrorsum 1045 39. 40 2 Ponens pedes meos ut cervarum 112. 50. 51 3. Nunquid ego caput canis sum? 99. 12 5. Divisit Dominus hostes meos per manum meam tanquam divisionem aquarum 49. 48 6 Iratus est David, quod Iehova fecisset divisionem in Uza 246. 26. 27 8. Et percussit David Moab, metitus est eos funiculo 154. 54 14. Inquit mulier de Thekoa, extinguent prunam meam, quae relicta est 981. 28. 29

meus, etc. 764. 65. 66 Abalienati sunt impii a vulva, etc. vide VULVA. 59. Impegit in platea veritas, etc. 1258. 64. 65 60. Dedisti metuentibus te vexillum, etc. 1264. 51 62. Eritis tanquam paries inclinatus, et maceries impulsa 598. 54. 55 63. De excelso loquuntur, ponunt in caelo os suum 806. 37. 38 Tradentur in manus gladii, partes vulpium erunt. vide VULPES. Pinguedine sua clauserunt 152. 3 Homines habitantes ea

89. Posui adiutorium in potente 21. 46 Angeli portabunt te manibus, ne offendas, etc. 521 43. 44 In seculum misericordia aedificabitur 26. 22 Celebrant caeli mirabilia tua Domine 134. 62 Mille anni sunt coram Domino, tanquam dies una 235. 53 Probris affecerunt vestigia Christi tui, etc. 1262. 36 37 Thronus filii Davidis, sive Messiae erit sicut dies caeli, etc. 1219. 43. 44 90. Erudias nos numerare dies nostros, et afferemus cor sapiens 238.

confidenter accubabunt ibid. 50 etc. Quomodo decidisti de caelo Lucifer, fili aurorae? etc. 597. 50 19 Minatur Deus se effecturum, ut exiccentur aquae ac rivi Aegypti. Vide in voce SICCITAS. 16 In tribus annis tanquam manus mercenarii 646. 7. [?: ] Ecce Dominus equitabit super nubem levem 535. 53. 54 Nec erit Aegypto opus, quod faciet vel caput vel cauda 102. 27 22 Migrare faciet te Deus migratione forti, etc 649. [?: 1- ]

non est herba 768. 3. 4 Reddes iniquitatem patrum in sinum filiorum post eos 456. 70 et 457. 1 Dilexerunt movere pedes suos 684. 42 15 Facit occurrere in tempore malo inimicum 766 66. 67 etc. Si eduxeris preciosum â vili, tanquam os meum eris 807. 32. 33. vide etiam in PRECIOSUS. Num ferrum atterit ferrum, aut aes ab Aquilone 304 47. 48 Ventilavi illos ventilabro in portis terrae 917. 69. 70 16 Nec potabunt eos calice consolationum super matre aut patre 97. 4

nubem, ne transeant preces 744. [?: 6- ]
EZECHIEL. 1 Terra est plena iudicio sanguinum 1083. [?: ] 3 Non ad populum profundi labii, etc. mitteris 509 66. 67 7 Omnia genua ibunt tanquam aquae 360. 54 [?: 5 ] 8 Et cecidit illic manus Domini super me 618. [?: 5- ] 11 Nos sumus caro, et haec civitas est olla 782. 66. [?: 6- ] 12 Prolongantur dies, et peribit omnis visio 969. [?: 6- ]

est olla 782. 66. [?: 6- ] 12 Prolongantur dies, et peribit omnis visio 969. [?: 6- ] 13. 22 Non ascendistis ad fracturas, neque sepis istis sepem super domum Israel: ut, etc. 348. 12. [?: 1- ] . 13 Tanquam vulpes in deserto prophetae tui erunt 1306. 49. 50 Minatur Deus pseudoprophetis, quod consuant pulvillos, etc. 987. [?: ] [?: ] 14 Ego Dominus respondebo ei in multitudine [?: ] lorum suorum 689. 14.

oris tui 804. 15. 16
NAHUM. 1. Quia spinae perplexae, et humore suo humectatae, consumentur 1159. 11. 12 2. Portae flumenis apertae sunt 919. 4 Exterminabo de terra praedam tuam 936. 49 2. Ninive tanquam piscina aquae a diebus 896. 22. 23 Cor liquefactum erit, et collisio genuum, et dolor in cunctis renibus 360. 45 3. Ostendam gentib. turpitudinem tuam 1232 Hauri aquas obsidionis 1232. 8. 9

erat verbum 955. 55. 56 Et sine eo factum est nihil 718. 41 Erat illa lux vera, illuminans omnem hominem venientem in hunc mundum 407. 25 etc. Sed dilexerunt homines tenebras magis quam lucem 602. 55. 56 Vidimus gloriam eius, tanquam gloriam unigeniti filii Dei 364. 60. 61 Ex eius plenitudine omnes accepimus 961. 26. 27 etc. Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem, etc. 928. 54. 55 Non ex sanguinibus carnis 85. 39 Gratia et

ponere, praeter hoc quod positum est, quod est Iesus Christus 353. 14. [?: 1- ] Uniuscuiusque opus, qualenam sit, ignis probabit 405. 30 etc. Cuius opus arserit, etc. 1070. 19 Ipse autem salvabitur, sic tamen, tanquam perignem 870. 39 4 Non curo humanum diem 390. 62 Puto quod Deus nos Apostolos novissimos designarit 739. 64. 65 Spectaculum facti sumus mundo et angelis 694. 56 etc. Sumus peripsema mundi 37. 44 etc.

Unusquisque in ea vocatione maneat, in qua vocatus est 1297. 63. 64 Deus vocavit nos in pace 846. 55 Et qui utuntur mundo hoc ut non abutentes 11. 68 [?: ] huius mundi transit 330. 18 [?: ] sint tanquam non flentes, et gaudentes tanquam [?: ] gaudentes 337. 24 Qui vero stat firmus in suo corde, et non habens necessitatem, etc. 712. 64 8 Scimus quod idolum nihil est in mundo 694. 68 Quamvis enim sint dii plures, nobis

ea vocatione maneat, in qua vocatus est 1297. 63. 64 Deus vocavit nos in pace 846. 55 Et qui utuntur mundo hoc ut non abutentes 11. 68 [?: ] huius mundi transit 330. 18 [?: ] sint tanquam non flentes, et gaudentes tanquam [?: ] gaudentes 337. 24 Qui vero stat firmus in suo corde, et non habens necessitatem, etc. 712. 64 8 Scimus quod idolum nihil est in mundo 694. 68 Quamvis enim sint dii plures, nobis tamen tantum unus est,

8 Scimus quod idolum nihil est in mundo 694. 68 Quamvis enim sint dii plures, nobis tamen tantum unus est, etc. 215. 56 Quod si quis sibi videtur aliquid scire, etc. 733. 62. 63 Quidam cum conscientia idoli comedunt tanquam idolyton 165. 67 9 An non potestatem habemus mulierem sororem circumducendi? 687. 15. 16 Quis pascit gregem, et de lacte eius non comedit? 513. 35. 36 [?: ] est creatus propter mulierem, sed, etc. 687. 35. 36

duplicatam figuram habet 1038 52. 53 respondere Deus dicitur exaudiendo, idque tripliciter 1040. 58 59 resurrectio mortuorum cur ita dicatur 1041. 39 resurrectio mortuorum quare futura ibid. 43 resurrectio ex mortuis quare, tanquam eximium beneficium Christi erga pios praedicetur, cum idipsum impiis quoque sit eventurum 1042. 68 etc. reti cur CHRISTUS ecclesium et ministerium praedicationis comparet 1044. 6. 7 revelatio cur apocalypsis et omnis reliqua prophetia vocetur 1046

ac iustitia Dei, quae tradidit hominem Satanae carnifici in peculium: ac sic ruptum est illud vinculum hominis cum Deo, et commutatum in contrarium vinculum. Lex et iustitia, seu ira Dei, inobedientia hominis laesaac irritata: dansque diabolo, tanquam carnifici suo, potestatem in nos, nostraque omnia. 1 Totus mundus. 2 Omnes antequam credant. 3 Sunt ex diabolo, ad eius imaginem deformati, iniusti et miseri spiritualiter, plerunque alioqui florentes.

et adulterantes primam fidem. 3 Qui foedius a Satana deformati et excaecati sunt, quam prius, speciem pietatis habentes, sine omni vera eius vi, et denique sub praetextu castitatis omnia polluentes. Contraria forma priori est: ex Papa, tanquam Deo quodam, pendere: maximamque copiam variorum sacerdotum, templorum, sacrorum, et similium nugarum habere: in eisque omnem pietatem magna cum specie ponere: fide carere: Christum pro Iudice ac legislatore tenere, et innumeros alios Servatores

causas, quare Scriptura interdum sit difficilior. Dico autem de difficultate non tali, qualem adversarii non sine extrema blasphemia veritatis fingunt, ut impossibile sit, verum ipsius sensum de omnibus necessariis dogmatibus percipere: ideoque omnes ad Pontifices, eorumque Concilia ac decreta, tanquam certissimos, errori non obnoxios, ac irrefragabiles interpretes, qui quasi praetoria quadam potestate eas interpretari possint, confugere oporteat: sed quod nostra culpa non ubique ita apertus nobis eius sermo ac sensus videtur, ut in multis aliis scriptoribus. Quae non eo a me dicuntur, ut

(ut peccati, iustitiae, iustificationis, fidei, gratiae, carnis, spiritus, et similium) paene philosophicas et Aristotelicas significationes in Sacras literas invexerunt, easque adeo plane inverterunt, ut cum illae sua vi proprie ac ex professo unicum agnum Dei, eiusque sacrificium merita ac opera tanquam unicam salutis viam monstrent: istorum fraude ita nunc distortae sint, ut videantur Moysen et bona opera ac merita hominum ostentare ac depraedicare? 3 Sermo est nonnihil obscurus: cuius rei multae sunt causae, de quibus mox dicam, praecipue autem nostra eius imperitia. Est vero

alia ex aliis pendent: cuiusmodi ipse dicit Herodoti esse. Tametsi Paulo interdum illa pendens oratio etiam in diversas res transit. De hac re proprium in hac parte caput habebitur. 7 Diversitas quoque sermonis singulorum scriptorum, praesertim autem Novi et Veteris testamenti (cum tanquam unius autoris, sicut et est, accipi debeant tota Biblia) non modicum impedimentum adfert imperitiori lectori. Ut enim quis maxime se ad unius illorum scriptorum phrasim assuefaciat, non mox alterum intelliget. Praeterea non raro ille diversus sermo, diversas etiam res adferre videtur. Ideo

de summo munere aut gradu dignitatis, humiliante se sub manu eius, ut angelus praecipit, et famulante eidem, optime inter se conveniunt. Hanc clavem Scripturae Paulus in Epistola ad Romanos et Galatas tertio ac quarto prolixe illustrat, et lectori Sacras literas ingredi et inspicere conanti, tanquam certissimum veritatis funiculum in manus tradit ac commendat. At Papistae et alii seductores, huius clavis ignari, eaque destituti, dum audiunt, hinc Mosen ac Legem clamantem, Qui fecerit ea, vivet in eis: inde Christum et Evangelium, Ego veni ut peccatores salvos faciam: primum

genus Theologiae, ut prorsus vanum ac nugax prorsus explodendum est. 44 Philosophi noticiam et res scibiles distingunt, quod alia per se nota fint, ut sunt generalia principia et ideae: alia nobis, ut communia experimenta acres in sensus incurrentes. Sic et Paulus celebrat noticiam Dei tanquam per se facilem, nobisque obviam, ut cuius abscondita ex operibus perspici queant, evius innumeris beneficiis omnibus horis perfruamur, quemque ferme manibus palpare possimus: atque adeo in quo existamus, vivamus ac moveamur. Sed tamen vitio caecutientis cordis nostri, ille tam obvius

hominibus datum sit, aut eorum causa dictum: quid etiam conveniat cum humano more ac consuetudine, et in quo tandem divinae maiestatis sermo ab hominum vanitate differat. 25 Nec parvam utilitatem afferet, si tuo sermone id scriptum varie retexas: ut si primum veluti facta anatomia, ac tanquam abiectis omnibus carnibus, ornatus amplificationum, dulcoramentorum, digressionum et similium, sola quasi ossa tuo sermone delinees: ut tantum eas sententias complectaris, quae sunt veluti basis totius, quae omnia accersita et quasi accidentaria sustinent, et simul plane necessario inter

negantem adversarium: aliud, obedientem docilemque discipulum docere, eique causas et effectus rei declarare. Sic locus in Evangelio Ioannis capite sexto, Quomodo potest hic nobis dare carnem suam ad manducandum? et adiuncta, facile ex scopo intelligi possunt. Non enim id agunt ibi Iudaei, ut tanquam dociles quaerant ex Christo modum fruendi eius corpore, beneficiis, ac doctrina: sed simpliciter, ut tanquam increduli redarguant eum manifestae falsitatis, ut qui dicat rem falsissimam, nempe se velle eis dare corpus suum ad manducandum, seque esse panem de caelo venientem, et panem

Sic locus in Evangelio Ioannis capite sexto, Quomodo potest hic nobis dare carnem suam ad manducandum? et adiuncta, facile ex scopo intelligi possunt. Non enim id agunt ibi Iudaei, ut tanquam dociles quaerant ex Christo modum fruendi eius corpore, beneficiis, ac doctrina: sed simpliciter, ut tanquam increduli redarguant eum manifestae falsitatis, ut qui dicat rem falsissimam, nempe se velle eis dare corpus suum ad manducandum, seque esse panem de caelo venientem, et panem salutiferum, id est, verum Deum et Servatorem. Sic etiam Christus ibidem inter alia dicens, carnem non prodesse,

ad regnum caelorum pharisaeo de leguleio, ac illi iuveni de praestita lege tumenti, quem ad suum Moysen ablegat, et iubet perfecte praestare legem: aliter Nicodemo, de sua disciplina, et longo tempore comparatis bonis habitibus, ac naturae aut liberi arbitrii bonitate tumenti, ubi totam naturam tanquam ad veram pietatem inutilem damnat, et novam nativitatem quaerere iubet: at denique iterum aliter ad miseros peccatores, cum sua conscientia ac ira Dei et peccatis luctantes, quibus simpliciter

novam nativitatem quaerere iubet: at denique iterum aliter ad miseros peccatores, cum sua conscientia ac ira Dei et peccatis luctantes, quibus simpliciter condonationem peccatorum, aut gratuitam iustificationem, tanquam unicum vitae iter, mox initio commonstrat. Hanc diversitatem discipulorum, et agendi cum eis, ipsemet Christus praescripsit per parabolam novi ac veteris vini, et novorum ac veterum utrium, inter quae sit servanda debita proportio, multoque magis inter doctrinam et discipulos.

et hominem securum in sua securitate confirmare. Sic et Paulus aliis lac, aliis solidum cibum in docendo offert. 16 Ingens discrimen est etiam, de quo fiat sermo, aut aliquid dicatur aut negetur. Sic Eunuchus Act. 8 dubitat, an Isaias de se, aut alio quopiam pronunciet illa verba: Tanquam ovis ad mactationem ductus est. Aliud et aliter pronunciatur de contritis, aut incontritis, peccantibus scienter, aut inscienter, per imbecillitatem, aut per malitiam. Hinc pronunciat Dominus de Pharisaeis iustitiariis, et de publicis ac crassis peccatoribus, quod illos praecedent in regno

ac contra propriam conscientiam ac doctrinam id agebat: sed etiam ingens damnum dabat. nam seducebat plures, ac etiam Barnabam et Iudaizantes in sua pertinacia confirmabat, libertatem Christianam convellebat, conscientias gentilium fratrum sauciabat, et denique Christum cum suo merito elevabat, tanquam qui non posset sine bonis operibus et Moyse peccatores salvare. Iustissimo ergo zelo movetur Paulus, ut acrius cum eo expostulet, quo veritas Evangelii inviolata permaneret in Ecclesia. Praeterea illud publice a Petro datum scandalum non potuisset tolli, nec tot incommoda sanari, nisi eum

conciliat Scriptura et Christus, dicendo: Misericordiam volo, non sacrificium: id est, potius volo, seu praefero. Quo facit Regula: Moralia praeferuntur ceremonialibus. Et contra: Ceremonialia in casu confessionis praeferuntur moralibus secundae Tabulae. 13 Alibi praedicatur fides, tanquam qua sola iustificemur, salvemur, ac nihil non a Deo impetremus, efficiamusque: alibi charitas dicitur esse maxima virtutum, nempe si communia officia erga proximum ac aedificationis opera spectes, ubi charitas maxime elucet. Relative ergo omnia ista dicuntur: Fides est maxima virtutum erga

factorum, et denique voluntatis. Ratione essentiae dicitur esse Spiritus, aeternus, iustus ac omnipotens, unus essentia, personis trinus, nempe pater, filius et Spiritus sanctus. Quod ad facta attinet, primum creavit certo tempore totum mundum, et praecipue hominem ad imaginem suam: quem in eo tanquam villicum ac procuratorem suum collocavit, cui enam certa mandata praecipue ad suum cultum pertinentia tradidit: deinde eundem a se deficientem, et horribili ruina in aeternum exitium lapsum, denuo misso suo filio certa ratione instauravit, et ad pristinam incolumitatem sanavit.

viae, per quas artes traduntur: Synthesis, analysis, et Definitiva. Ideologiae per Synthesin commodissime traditur: sint et Grammatica, Dialectica, Geometria. Tametsi et per alias tradi queat, sicut nos eam in omnibus tribus ordinibus in hac tabella delineavimus. Posui vero syntheticam, tanquam huic materiae maxime propriam, primo loco: secundo Analyticam: tertio Definitivam. Prima Tabella progreditur, uti communis scriptio aut lectio, dextrorsum: Secunda retro, aut sinistrorsum, ut Hebraea scriptio ac lectio: Postrema, a superiori deorsum sum tendit. Sed iam singulas

Postremo, homines resuscitati Deo dant gloriam in perpetuum: impii quidem cum diabolis inviti, gementes et eiulantes: pii vero cum sanctis angelis volentes ac laeti, Te Deum laudamus, concinunt. Sic Synthetica Theologiae methodus (quae ei maxime propria est) incipit a Deo, tanquam simplicissime elemento, prima causa aut motore: eumque varie cum homine componendo progreditur: donec ad ultimum finem, id est, ad eundem Deum perveniat, iuxta illud Rom. 11. Ex quo, per quem, et in quem omnia: quae est brevissima et Synthetica Theologiae summa. Nam EX Deo cum alia

iuxta illud Rom. 11. Ex quo, per quem, et in quem omnia: quae est brevissima et Synthetica Theologiae summa. Nam EX Deo cum alia omnia sunt, tum in primis homo ad eius imaginem conditum: PER ipsum omnia bona fiunt, praesertim in religione et reb. spiritualibus: et denique IN eum, tanquam ultimum finem, summumque bonum, tendit, in eoque desinit, et acquiescit. Et sic Deus tandem est, eritque omnia in omnibus: cui gloria et honos in secula, Amen. Secundum hanc methodum progrediuntur (quod ad totum corpus attinet) Catecheses, Institutiones, Loci, et omnino pleraque

in Psalmis, Prophetis, et toto Novo testamento interseruntur: quibus singularum personarum tractationes ad totum genus accommodantur. 21 Deinde, cum de singulis personis Scriptura agit, plerunque de eis ita agit, ut totum genus per eas intelligi velit: vel etiam omnes homines, in eis tanquam in fontibus quibusdam aut parentibus includit. Ut initio creationis necesse est Scripturam de uno quodam loqui, quia tantum unus fuit: sed in eo uno vult indicare, totum genus humanum sic ad imaginem Dei conditum esse, sic mundi dominio donatum, sic mandatum obedientiae proposita vita ac

locutus sit, non ipsi suo arbitrio aut voluntate prophetiam attulerint. Inde vero etiam porro certissime sequitur, quod cum Deus ista loquutus sit, necessario sint verissima. 36 Haec est irrefutabilis demonstratio, et veluti fundamentum ac basis totius Sacrae doctrinae, super quam ea tanquam immobilem petram collocata est, quaeque passim a Prophetis et Apostolis, atque adeo Christo ipso docetur, et omnibus commendatur. Super hanc Dei viventis veritatem ac demonstrationem iactum est fundamentum Prophetarum et Apostolorum: cui porro ipsorum fundamento superextructa est Ecclesia

Christum. ut, Tu Christe es sacerdos secundum ordinem Melchisedech. referebantque id tantum ad coenam Domini. Quartus locus addebat ἀναγωγην, quae erat interpretatio de caelesti statu. Tu eris sacerdos: id est, pius et beatus in caelo, Deum tanquam sacerdos celebrabis. Erant autem in hac voce, cum dicunt ἀναγωγίαν, pro ἀναγωγην. Significat enim ἀναγωγία, petulantiam, seu feritatem morum:

nobis vitam aeternam. Epistola ad Hebraeos pleni est talium argumentorum: ut, Pontifex quotannis sacrificabat pro peccato: igitur peccatum non est abolitum oblatione pontificis, quia quotannis recurrebat. Tales argumentationes non sunt allegoriae: non enim abiicitur sensus Grammaticus, tanquam umbra, aut figura alterius rei: sed pariter antecedentis et consequentis sententias retinere necesse est. Et argumentatione quasi per gradus a priore ad posteriorem pervenimus. Neque hic simile confertur ad simile, sed ducuntur argumenta ex causis, ex effectibus, ex definitionibus, ex

formam agnoscit, nimirum secundum historiam, secundum tropologiam, et tertiam iuxta intelligentiam spiritualem, sive iuxta theoriam: nimirum hic intelligens allegoriam, perinde atque anagogen, quas arbitratus est reipsa non separari. Sed et in Commentariis suis subinde aspergit quaedam tanquam per anagogen exposita: quae tamen, si pensiculatius inspexerimus, per allegoriam inveniemus tractata. Exemplum ascribam unium alterumve. Ad illud Isa. 1, Cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe Domini sui: bos iuxta anagogen, inquit, refertur ad Israel, qui legis portavit iugum,

et quae ipsi iunctis phalangibus contra nostros eiaculantur. eadem nostri mutata paululum interpretatione, statim retorquent in illos, non aliter quam solent exercitati milites clypeis excepta hostium tela iterum in hostes vibrare. Quid multa? sic nonnulli imperiti se in hac arena exercent, tanquam si ludus iis esset, allegoriis confingendis certare, et tanquam si Scripturam haberent vice pilae palmariae. Ergo, quod dicere coeperamus, raro, et non nisi maturo consilio, allegorias in medium proferre adsuesces Improbandum quidem est, nolle usquam ultra sensum Grammaticum progredi: at

eadem nostri mutata paululum interpretatione, statim retorquent in illos, non aliter quam solent exercitati milites clypeis excepta hostium tela iterum in hostes vibrare. Quid multa? sic nonnulli imperiti se in hac arena exercent, tanquam si ludus iis esset, allegoriis confingendis certare, et tanquam si Scripturam haberent vice pilae palmariae. Ergo, quod dicere coeperamus, raro, et non nisi maturo consilio, allegorias in medium proferre adsuesces Improbandum quidem est, nolle usquam ultra sensum Grammaticum progredi: at multo improbandum vehementius, velle ubique et quavis occasione ad

Ubi de rebus ad religionem pertinentibus, aut de civilibus negotiis. Ubi ad magistratus, aut ad subditos. Ubi disputationes, aut sententiae. Ubi praedictiones rerum futurarum, aut narrationes ante actarum. Ubi de Christo (in quem tanquam scopum, semel dictum est, prophetas sua omnia intendere) aut de Ecclesia. Ubi de reiectione Iudaeorum, aut de vocatione gentium. Ubi de lege, aut de Evangelio. Ubi orationes ad Deum, vel querelae: et quis in tanta rerum, de quibus disserunt Prophetae,

non habent. Quod vero hic diximus actionibus prophetarum plerunque vaticinium ac typum de Christo subesse: idem decet intelligamus de actionibus sanctorum heroum, quos Scriptura vehit laudibus. 15 Est usitatum Prophetis, vaticinia rerum futurarum explicare verbis praeteriti temporis, tanquam si narrarent res transactas. Subinde vero sic narrant, quasi de praesentibus sermo esset. Quod a Spiritu sancto introductum apparet, ad significandum maximam rerum expectandarum certitudinem. Psalmo 22, Circumdederunt me canes, et congregatio malignantium obsedit me, foderunt manus meas

nusquam tanta in figuris sermonis varietas atque dulcedo: nusquam proprias Theologiae phrases observare datur commodius: denique nullum scripti genus extat pari tractatum ornatu, acrimonia. maiestate: ut profecto appareat, omnes tam verborum quam rerum Theologicarum opes, in unum Psalmorum opus, tanquam praedivitem quendam thesaurum a Spiritu S. congestas. Ergo est volumen Psalmorum ab omnibus quidem Theologicari volentibus, et quasi quotidie et magna cum diligentia legendum: quod tamen non nisi ii penitus intelligent, qui bene tentati et rerum divinarum experti erunt, quique artificium

Nonnunquam vero ad hominum, ad quos scribit, ingenia attemperata videtur Apostoli oratio. Hinc factum, quod ad Romanos rerum dominos, cernimus graviter et cum maiestate quadam tractata universa: ad Galatas vero, tanquam ad leves et inconstantes, alius est sermonis habitus, nem pe acris et mordens, alicubi etiam humilior quam in aliis. 6 Secundo dispicias, quare sit scripta, sive quae scribendi occasio oblata fuerit. Hic vero disquirere oportet, quis tunc fuerit Ecclesiae, ad quam Epistola

fuerit assecutus, spiritualem fructum possit capere, atque vel publice ad universae Ecclesiae, vel privatim ad suae ipsius conscientiae utilitatem, quae observarit, convertere. Siquidem hoc demum est feliciter versari in Sacris literis, et recte eas intelligere: ita accipere et interpretari eas, tanquam si propter praesentem Ecclesiae statum, nec non ob tuam unius utilitatem editae omnes forent, sicutrevera editae sunt. Istud igitur quomodo efficere expedite queas, ex ipsis libris Sacris, maximeque ex Paulo apostolo, harum rerum magistro peritissimo, ideoque digno cuius sectemur consilium,

colligere, quantum natura rei, qua de sermo est, patitur. Scite Theophylactus ad illa verba ad Galat. 4. Misit Deus filium suum, factum ex muliere: redargutionem pariter et doctrinam adiicit hoc pacto: Factum, non per mulierem, dixit, ne occasionem inveniant, qui per virginem asserunt, tanquam per canale aliquod, Dominum processe in mundum id falso omnino existimantes: sed ex muliere, hoc est, ex ipsius mulieris substantia corpus accipientem, virginalis uteri fructum prodiisse. Perfacile est hac ratione adnotatas doctrinas, redargutiones, quaeque eius sunt generis, in sanctorum

literarum interpretes videre licet, quomodo ex locis quos enarrandos suscipiunt, adnotare semper soleant, modo quod ad doctrinam vel redargutionem, modo quod ad institutionem vel correctionem, modo quod ad consolationem pertinet: cum neminem lateat, propter has potissimum commoditates spirituales, tanquam fines destinatos, Scripturam universam divina ordinatione in lucem esse editam. Eum qui harum rerum nihil observat, credibile non est serio quicquam legere, tantum ab est ut intelligat. Imanis est sacrarum rerum meditatio, quae non ad aliquam saltem istarum partium de fructibus

scholis atque collegiis commorantium congruens, et resipiens quiddam Philosophicum, utpote ad Dialecticam brevitatem simplicitatemque magis adstricta. quanquam videmus, a nonnullis etiam priorem illam in Scholasticum theatrum deduci. In populari igitur tractatione (de hac enim tanquam faciliore, prius visum est dicere) agit doctor multo liberius. Satis est ei, in argumento quod enarrandum susceperit, sive integer sit liber, sive aliquota libri portio, sive quaestio aliqua pro eventu atque negotiis oblatis disputanda, primo nativam perspicuamque sententiam paucis reddere,

evincit, quae adferunt execrabilem factum Christum, quando in ligno est suspensus. Caeterum fidem debere intueri in Christum, atque promissam benedictionem a Christo esse expectandam: ex eo evidenter colligit, quod singulari numero dictum sit Abraham, In semine tuo. Non dicit, Et in seminibus, tanquam de multis: sed tanquam de uno, Et in semine tuo, qui est Christus. Quis non suspiciet hanc interpretandi rationem? Iesaias capite 41, Unum esse Deum, qui suos tuetur atque e periculis eripit. variis docet rationibus sumptis ex historia Abrahae, admirabiliter a Deo conservati et defensi,

execrabilem factum Christum, quando in ligno est suspensus. Caeterum fidem debere intueri in Christum, atque promissam benedictionem a Christo esse expectandam: ex eo evidenter colligit, quod singulari numero dictum sit Abraham, In semine tuo. Non dicit, Et in seminibus, tanquam de multis: sed tanquam de uno, Et in semine tuo, qui est Christus. Quis non suspiciet hanc interpretandi rationem? Iesaias capite 41, Unum esse Deum, qui suos tuetur atque e periculis eripit. variis docet rationibus sumptis ex historia Abrahae, admirabiliter a Deo conservati et defensi, multisque ornati

nobis est divinas sequi literas, et in nullo ab earum praescripto discedere. Idem in Evangelium Iohann. libro 1. capite quarto: Paulus ait, cognitionis ac sapientiae thesauros in filio esse absconditos: credere oportet, non ab alio ipsum discere. Sed cum in patre sit, omnia patris, tanquam perfecta eius sapientia, naturaliter scire: ideo non nugis hominum, sed Spiritus sancti doctrinae attendere oportet. ORIGENES IN EZECHIEL. HOMILIA VII. Nullum imitemur: et si volumus imitari quempiam, propositus est nobis ad imitandum

divina tam multa, tam praeclara, tam indubitata testimonia colligere velle calumnias, ex episcoporum scriptis, sive nostrorum, sicut Hilarii sive Cypriani et Agrippini, antequam pars Donati separetur: primoque hoc genus literarum ab autoritate Canonum distinguendum est. Non enim sic leguntur, tanquam ita ex eis testimonium proferatur, ut contra sentire non liceat, sicubi forte aliter sapuerint quam veritas postulat. In eo quippe numero sumus, ut non dedignemur etiam nobis dictum ab Apostolo accipere: Et si quid aliter sapitis, hoc quoque vobis Deus revelavit. Idem in

non est. Si qua vero nos de natura Dei et nativitate tractantes comparationum exempla afferemus, nemo ea existimet absolute in se rationis perfectionem continere. Comparatio enim terrenorum ad Deum nulla est, sed infirmitas nostrae intelligentiae coegit species quasdam ex inferioribus tanquam superiorum indices quaerere: ut rerum familiarium consuetudine admonente, ex sensus nostri conscientia ad insoliti sensus opinionem educeremur. Omnis igitur comparatio, homini utilis potius habeatur, quam Deo apta: quia intelligentiam magis significet, quam expleat. Idem lib. 4.

ipsos homines. Divisio igitur rerum est illi, in Deum, creaturam et hominem. Hasce igitur triplices res, hoc sententiarum ordine exponit. Prima sententia definit, quid sit frui, et quid uti. Frui dicit esse, amore alicui rei inhaerere, propter ipsam, et non propter aliud, seu acquiescere in aliquo tanquam vero fine. Uti autem esse, aliam rem ita tractare, ut eam applices ad consequendam illam fruitionem aut finem. Secunda sententia docet, res fruendas esse Deum, res utendas esse omnes alias creaturas in hominis usum datas, ubi simul unius trinique Dei summam sapientiam, potentiam et

cum ipse fuerit Donatista, fecit librum quem Regulatem vocavit: quia in eo quasdam septem regulas executus est, quibus quasi clavibus divinarum Scripturarum aperiuntur occulta. Quarum primam ponit de Christo, et eius corpore quod est Ecclesia, quae aliquando in Scripturis sacris intimatur tanquam una persona, cui tribuuntur nunc ea quae Christo ut capiti conveniunt, nunc ea quae corpori quod est Ecclesia competunt. Sed quandoque a capite transitur ad corpus, quandoque a corpore ad caput: et tamen Scriptura ab una eademque persona non videtur recedere. Una persona loquitur Isaiae sic

septies in die laudem dixi tibi: nihil est aliud quam, semper est laus tua in ore meo. Sextam regulam ponit de recapitulatione, secundum quam est reditus ad ea quae fuerant in superioribus praetermissa. Hic vigilare debet mens studiosi lectoris, ne quis posterius in Scripturis recitata intelligat tanquam sequantur in ordine temporis, et sint posterius facta. quemadmodum Genes. 2. quae dicuntur de paradiso, non intelliguntur secundum tempus facta, post illa quae scribuntur Genes. 1. Septimam regulam ponit de diabolo et eius corpore: ubi, quemadmodum in prima Regula vigilandum est, ut dum

facta. quemadmodum Genes. 2. quae dicuntur de paradiso, non intelliguntur secundum tempus facta, post illa quae scribuntur Genes. 1. Septimam regulam ponit de diabolo et eius corpore: ubi, quemadmodum in prima Regula vigilandum est, ut dum Scriptura loquitur de diabolo et ecclesia eius, tanquam de una persona, intelligatur quid capiti diabolo, et quid corpori eius ecclesiae malignantium sit attribuendum. Hae quidem omnes regulae diligenter observatae, plurimum quidem adiuvant ad penetranda obscura, seu tecta divinorum librorum eloquia: quamvis non omnia (inquit Augustinus) quae in

constantia et conscientia concedit ad defendendam sibi veritatem. Ibidem: Posterior nostra res non est, imo omnibus prior est. Hoc erit testimonium veritatis, ubique occupantis principatum. Ab Apostolis non damnatur, imo defenditur. Hoc erit iudicium proprietatis. Quam enim damnant, tanquam extraneam: quamque non damnaverunt, suam ostendunt, ideoque defendunt. Idem contra Haereticos: Solent dicere, non omnia Apostolos scisse: eadem agitati dementia, qua rursus convertunt, omnia quidem Apostolos scisse, sed non omnibus omnia tradidisse: in utroque: Christum

aeternam. Quaestio est, quomodo dixerit aeternam, cum Israelitis temporaliter data sit? utrum secundum hoc saeculum dicta sit aeterna, ut ab eo est αἰὼν Graece, quod seculum significat, dictum αἰώνιον, tanquam si latine dici posset seculare. An ex hoc aliquid secundum spiritalem promissionem hic intelligere cogamur, ut aeternum dictum sit ideo, quia hinc aeternum aliquid significat. An potius locutionis est Scripturarum, ut aeternum appellent, cuius rei finis non constituitur: aut non ita fit, ut

similitudinis adminiculo audiret? Et tamen nescio, quo modo suavius intueor sanctos, cum eos quasi dentes Ecclesiae video praecidere ab erroribus homines, atque in eius corpus, emollita duritia, quasi demersos mansesque transferre. Oves quoque iucundissime agnosco detonsas, oneribus secularibus tanquam velleribus positis: et ascendentes de lavacro, id est de baptismate: creare omnes geminos, id est duo praecepta dilectionis: et nullam esse ab isto sancto fructu sterilem video. Nemo igitur ambigit, et per similitudines libentius quaeque cognosci, et cum aliqua difficultate quaesita multo

locutio tropica est, et non propria: quo tamen modo, ut caeteris tropis, uti solere Scripturam, nullus qui eam didicit, ambigit. Iste autem tropus, id est modus locutionis fit, quando id quod dicitur, longe est amplius, quam quod eo dicto significatur. Dixit enim Deus ad Abraham, Faciam semen tuum tanquam pulverem terrae. Quis enim non videat, quam sit incomparabiliter amplior pulveris numerus quam potest esse omnium hominum ab ipso Adam usque ad terminum saeculi? Quanto ergo magis quam semen Abrahae, non

infra est, non computetur. August. quaest. 47. super Exod.

EXPLICATIO. Quod dixit Deus ad Abraham, Sciendo scias, quia peregrinum erit semen tuum in terra non propria, et in servitutem redigenteos, et nocebunt illis quadringentis annis: non sic accipiendum est, tanquam in illa durissima servitute quadringentos annos Dei populus fuerit: sed quia scriptum est. In hanc vocabitur tibi semen, ex anno nativitatis Isaac usque ad annum egressionis ex Aegypto, computantur anni quadringenti quinque. Cum ergo de quadringentis triginta detraxeris vigintiquinque qui

triginta detraxeris vigintiquinque qui sunt a promissione usque ad natum Isaac, non mirum est, si quadringentos et quinque annos summa solida quadringentos voluit appellare Scriptura. Non itaque quod ait, In servitutem redigent eos, et nocebunt illis, ad quadringentos annos referendum est, tanquam per tot annos eos habuerint in servitute: sed referendi sunt quadringenti anni ad id quod dictum est, Peregrinum erit semen tuum in terra non propria: quia sine in terra Canaan, sive in Aegypto, peregrinum erat illud semen, antequam haereditate sumerent terram ex promissione Dei.

divinarum Scripturarum, sed pro nostra ita dimicantes, ut eam velimus Scripturarum, quae nostra est: cum potius eam quae Scripturarum est, nostram esse velle debeamus. August. de Gen. ad literam, cap. 18. lege explanationem praecedentis regulae. Divina scriptura aliquando tanquam infirmis infirmiter loquitur: et tamen innuit aliquid, quod intelligat, qui valuerit. August. 5. de Genes. ad literam, cap. sexto. EXPLANATIO. Cum sacra Scriptura dies seorsum commemoret, quibus Deus cuncta creavit, subiungit dicens: In die quo fecit

negavit. vel unde ab ipso sathanas appellatus est, quod non sapiendo quae Dei sunt, eum voluit a passione, hoc est, a nostra salute revocare. Paulo ante dictus est beatus, paulo post dictus est sathanas: sed quid in eo obtinuerit, Apostolatus eius martyrii corona testatur. Sacram enim Scriptura tanquam speculi fidelis nitor admotarum sibi personarum non solum quae pulchra atque integra, verum etiam quae deformia vitiosaque sunt, indicat. Sacra scriptura et bona et mala, quae futura sunt, praenunciat. August. Epist. 137.

EXPLICATIO. Bona

possumus, saltem ea quae nunc docentur in Ecclesia, vel quae recitantur, memoriae commendemus, ut exeuntes de Ecclesia, et agentes opera misericordiae, et implentes divina praecepta, sacrificium cum thure et oleo offeramus in memoriam Domino. Ex his ergo edocemini, ut quae auditis in Ecclesia, tanquam munda animalia, velut ruminentes ea, revocetis ad memoriam, et cum corde vestro, quae dicta sunt, conferatis. Quod si aliqua superfuerint, et intellectum vestrum superaverint, facite quod praesentis mandati authoritas praecipit, dicens: Quod aut superfuerit, ex his manducabit Aaron et filii

loquitur ex persona tapitis Ecclesiae, scilicet Christi, aliquando ex persona corporis. August. in Ps. 21, et 40.

EXPLICATIO. Ita verba sonant de capite et membris, ut intelligamus, caput et corpus in unitate integritatis consistere, nec separari ab invicem tanquam coniugium illud, de quo dictum, Erunt duo in carne una. Si ergo agnoscimus duos in carne una, agnoscamus duos in voce una. Inimici, inquit, mei dixerunt male mihi, quando morietur et peribit nomen eius? Persona est haec Domini nostri Iesu Christi: sed videte, si non ibi intelliguntur et

est, et innumerabiles libri, una lex, unum Evangelium nominantur. Quod si diversa discrepantia disputaveris, et curiositate nimia huc atque illuc animum diduxeris, etiam in uno libro multi libri sunt. Unde dictum est: Ex multiloquio non effugies peccatum. Cum ea quae non accidunt Deo, tanquam illi accidant, loquimur, eum facere agnoscimus, ut vobis accidant ea duntaxat, quae laudabilia sunt. Et hoc quantum Scripturarum usus admitut. August. 4, de Genes. ad literam, cap. 9.

EXPLICATIO. Sicut recte dicitur Deus facere, quicquid

ex futuro tangit, atque expraesenti non tangit: sicut aperte libri Geneseos historia testatur, cum Isaac Esau filium suum ad venandum misit: cum minorem filium Rebecca ad benedicendum supposuit. Qui haedinis pellibus indutus, paterno palpatui corpus fraternum finxit. Cui ille minori filio, tanquam maiori, benedictionem dedit, quaeque essent longe futura nunciavit: sed quis esset, qui coram se assisteret, scire non potuit. Aliquando prophetantis animum ex praesenti pariter, et futuro tangit: quod ex eodem libro Geneseos liquido docemur. In illo quippe scriptum est, quia cum ad vitae

fide, assumite, non ad diiudicationes disceptationum. Alius quidem credit, vescendum esse quibuslibet, alius autem, qui infirmus est, oleribus vescitur. Colossensibus autem non perinde iisdem de reb. sed maiore cum libertate ac fiducia. Itaque si mortui estis cum Christo ab elementis mundi, quid tanquam vivem tes in mundo, decretis tenemini? Ne tetigeris, ne gustaveris, neque contrectaveris. Quae omnia ipso pereunt abusu, non per honorem aliquem ad expletionem carnis. Cuius differentiae nullam aliam invenio causam, quam ipsum Epistolarum tempus. Initio indulgendum erat: postea autem non

debemus: ea quae dicuntur, dicenti conveniant: ut a causis, pro quibus sunt dicta, non discrepent: ut concordent temporibus, locis, ordini, intentioni. Intentionem divinae Scripturae eam dicimus, quam ipse Dominus dixit: ut diligamus Dominum ex toto corde, et ex tota anima: et proximos tanquam nosipsos. Doctrinae autem corruptio est et contrartum, Deum non amare vel proximum. Huius contrarietatis causa quae sit. Causa malorum in ipsis est, qui mali sunt: quia dum libero arbitrio atque bene concesso inordinate utuntur rationales creaturae, et malitiae et poenae causa

mutet. Quem morem et monachi servant, ut indicent se ex familia Christi in familiam aut peculium Francisci aut Dominici migrasse, neglectoque priore foedere baptismi, nunc per cucullum initiari et consecrari tanquam per novum baptismum aut rebaptizationem. Cuculli enim efficaciam baptismo aequalem esse docent. Eodem mysterio etiam Pontifex Romanus assumit nomen novum, ut iam peculiaris sit minister sui Dei. Sic Deus mutans nomen Abrahamo, Sarae et Israeli, voluit constituere monumenta aut memorialia

30 Tale quid est, quod evidentiae gratia interdum etiam ipsa instrumenta, quibus res confectae sunt, indicantur: ut, Caeli opera manuum aut digitorum tuorum. Quod simul opus Dei amplificat, et proponit eum tanquam artificem quendam nobis inspectantibus caelos fabricantem manibus et digitis sculpentem. 31 Haec vero et similia eo faciunt, ut rem totam illustrius exprimant, et simul veluti ante oculos ponant, eamque coram geri monstrent. Quod Aristoteles vocat ante oculos facere, et plurimum

32 Circumloquuntur quoque multum nomina periphrasibus utendo: quod, teste Aristotele, orationem grandem, et simul sua veritate suavem, aliquando etiam plus aliquid continent. Periphrasis enim quam nudum nomen plerunque est efficacior. Sic pro olla, dicunt vas figuli: Psal. 2, Tanquam vas figuli confringes eos. Deut. 32, Sanguinem uvae biberunt, id est vinum. Luc. 23, Non bibam de germine vitis, id est de vino. Iohan. 8, Digito Dei daemonia eiicio, id est divina efficacia. Sic filius ovis aut bovis aut hominis, pro homine. Inter natos mulierum, id est inter

id est, super Absalon. Et Gen. 20, Nunquid gentem iustam interficies? id est me Abimelech. ipsi enim soli in praecedentibus erat minatus Deus. Sic saepe et filius hominis accipitur de Ezechiele, aut Christo. 51 De familia tota, re familiari, ac etiam posteris sic Scriptura loquitur, tanquam de uno hero: quia illa omnia ad constituendum herum requiruntur, ut Aristot. 1. Politi eorum disserit: et quod autor gentis quasi superstes est in suis posteris, ut idem autor 2 de Anima 4 docet. Ios. 9, Dixerunt viri Israel, fortasse in medio mei tu habitas. Gen. 39 in quit Iacob: Ego

me. Exod. 10, Ut ponam signa in medio ipsius: intelligit Pharaonem, et per eum porro Aegyptum. Gen. 32, In baculo meo transivi Iordanem hunc, et nunca factus sum in duas turmas. Num. 30, Sic loquitur frater tuus Israel. Exod. 34, sic Dominus cum Mose loquitur de praeceptis suis, tanquam is sit totus populus. Atque haec est causa, quare posteri nomine suorum maiorum in sacris Literis notentur: ut Iacob, Israel, Iuda, et sic Latini: Hunc vobis exedendum propino. et: Ubi gustarit de sene, i. de eius reb. aut opulentia. 52 Nomina latiora pro angustioribus ponuntur,

horum est charitas. Ad hanc sermonis figuram possis referre etiam, quod Dominus Luc. 7 tribuens peccatrici plenam iustificationem, videtur etiam Pharisaeo aliquam tribuere. Posita enim universali regula, quod ille plus diligat, cui plus remissum sit, incipit comparare eum cum illa in dilectione, tanquam evidenti iustificati animi indicio, illiusque dilectionem longissime officiis Pharisaei praefert: ut ostendat eam multo magis iustificatam esse illo, qui sibi summum apicem iustitiae arrogabat: cum alioqui revera Dominus dicere velit, ipsam quidem perfecte iustificatam, illum autem adhuc in

Ier. 46, pro, non evadet fugiendo levis armaturae vir. Seminate vobis in iustitia, metite in misericordia, Oseae 10, pro, metetis. Sic Virgilius: Si foetura gregem suppleverit, aureus esto: pro, eris. 33 Imperativus pro futuro coniunctivi, Etiamsi, etc. Devorabit te tanquam bruchus: Multiplica te ut bruchus, Multiplica te ut locusta, Nahum 3, pro, etiamsi multiplicaveris te. 34 Per imperativum multum haec lingua, sicut et aliae omnes, orant aut petunt: ita ut ferme non minus orativus aut petitivus dici possit quam imperativus. Quare merito dicit

per similitudinem, collationem, comparationem, aut per quampiam aliam similem rationem. Ubi admodum crebro deficientes illae coniunctiones, adverbium, aut similes, aut etiam diversae voculae pro geminis subiectae (ueluti si cardinem aut vinculum ex porta, aut coniungendis rebus tolleres) orationem tanquam scopas dissolutas resolvunt, et prorsus obscurum sensum relinquunt. Exempla perspicuitatis gratia proponam. Ubi similitudinis adverbia desint, exempla sunt passim innumera in Proverbiis: ut 21, Rivi aquarum cor regis: pro, Sicut rivi aut fluenta. Marc. 9, Omnis homo igne salietur, et

meum. Sic et adverbium, Amen, amen, mane, mane. 29 Coniunctiones igitur, adverbia, et alia connectentia multum omittunt Hebraei, eoque oratio ipsorum saepe obscura est: quod propositiones quae vel conditionaliter, vel disiunctive, vel comparative ponendae essent, simpliciter ponuntur, tanquam simpliciter asserantur. Matth. 18, Domine, quoties peccabit frater meus, et remittam ei? id est, si saepius peccaverit, quoties remittere ei debeo? Non enim quaerit, quoties frater sit peccaturus: sed si peccaverit, quoties ei remitten dum sit. Ubi simul interrogandi adverbium non suo

aut abundant, aut vim adserendi habent, aut (ut ita loquar) identitatem notant: ut Deut. 9, In illis autem recol, sicuti omnia verba quae locutus est Dominus, id est, illa ipsa omnia intrant. Iud. 13, Non fecisset nos audire cazoth, sicut haec, id est, haec. Rom. 9, Quia non ex fide, sed tanquam ex operibus legis. Non similitudinem, sed rem ipsam indicat. Omnino enim ex operibus legis iustificari volebant. 1 Corint. 4. Sic nos existimet homo, ut ministros Christi, et oeconomos. Luc. 22, Erat sudor ipsius tanquam guttae sanguinis: id est, erant guttae sanguinis. Eodem modo etiam

audire cazoth, sicut haec, id est, haec. Rom. 9, Quia non ex fide, sed tanquam ex operibus legis. Non similitudinem, sed rem ipsam indicat. Omnino enim ex operibus legis iustificari volebant. 1 Corint. 4. Sic nos existimet homo, ut ministros Christi, et oeconomos. Luc. 22, Erat sudor ipsius tanquam guttae sanguinis: id est, erant guttae sanguinis. Eodem modo etiam καθὼς sicut, usurpatur. 2 Corinth. 1. Quemadmodum et cognovistis. Graeca scholia habent δι ὦν. sed multo magis is sensus est 1 Corinth. 1,

Graeca scholia habent δι ὦν. sed multo magis is sensus est 1 Corinth. 1, Quemadmodum testimonium Christi confirmatum est in vobis. Iohann. 1, Sicut unigenitus a patre: id est, utpote vere unigenitus a patre. 2 Cor. 3, Transformamur in eandem imaginem, tanquam a spiritu Domini. 37 Saepe uno aut altero solum verbo alluditur ad similitudinem, ut sit medium quid inter Metaphoram et similitudinem. Alas aquilarum. 38 Et contra non raro ea, quae in speciem essentialiter dicta videntur, ita accipienda sunt, tanquam particulam

in eandem imaginem, tanquam a spiritu Domini. 37 Saepe uno aut altero solum verbo alluditur ad similitudinem, ut sit medium quid inter Metaphoram et similitudinem. Alas aquilarum. 38 Et contra non raro ea, quae in speciem essentialiter dicta videntur, ita accipienda sunt, tanquam particulam similitudinis habeant praepositam: ut Psal. 39, Ecce palmae spatium. Item Exod. 19, Super alas aquilarum gestavi te: i. veluti super alas? Ioel. 1, Dentes eorum dentes leonum: i. sicut dentes leonum. 39 Praepositiones aliquando iterantur sine aliqua

quarundam Coniunctionum, dixi in capite De non causa, ut causa, DE CONSTRUCTIONE NOMINIS. 1 In parte tantum simplicis orationis, ut vel in subiecto, vel in praedicato (ubi una tantum quaedam res significari videtur) saepe tamen aliud est tanquam subiacens, subsistens, ac veluti substantia quaedam, quod nos iam docendi gratia nomine Substantiae notabimus. Hebraei vocant Diabar, Rem. Aliud vero est veloti quiddam quoquo modo accedens huic subiecto, quod nos Accidens appellabimus. Hebraei vocant Thoar, Formam: ut, Vir bonus et

posterius vero, pro alio concreto adiectivo. Sic etiam cum plura adiectiva aut epitheta connectere deberet eadem forma orationis, variat, ut 1. Tim. 3, Habentem liberos in subiectione cum omni honestate, id est, subiecta et honesta. 23 Nonnun quam etiam substantiam et accidens, tanquam res omnino diversas, in eodem casu ponunt, iungendo per coniunctionem Et: vel etiam sine coniunctione: ut, Veritas et iudicium. Ier. 41, id est verum iudicium. Ut dem vobis finem et expectationem. Ier. 29, id est finem expectatum. Quoniam exaudiet Dominus vocem meam, supplicationem

tria, Vetus homo; Corpus peccati et peccatum, idem esse opinor: sed tamen non sine sua emphasi illae voces inculcantur. Nam ratione Adamicae originis regenerationi opposite dicitur vetus homo. Porro quia hoc corpus externum computrescet; ideo ad id secunda appellatione alluditur. Postremo peccatum tanquam rex quidam imperare nobis dicitur: ideo ait, Ne serviamus peccato. clarius fuisset: Vetus ille noster homo crucifixus est, ut tandem plane aboleatur, ne illi porro servire cogamur. Sed hoc magis emphaticum est. Sic Rom. 1, Video aliam legem in membris meis, captivantem me sub legem

quasi meum quoddam inventum aut commentum. Mea igitur est in inferiori gradu, sed in summo gradu solius Dei est. Sic Evangelium Pauli, non erat Pauli: scilicet in summo gradu non erat Pauli, sed in infimo, ut legati. Iohan. 5, Non quaero voluntatem meam, sed patris: id est, non meam ut mittentis tanquam ipse excogitaverim, sed meam ut missi aut obedientis. Ibidem: Pater non iudicat, scilicet ut minister, et quasi executor, sed ut mandator. Non filius iudicat, sed Moses. In summo gradu Deum nemo vidit unquam, nisi solus filius: at in medio gradu, Moyses: in inferiori, multi. 26

regit in genitivo effectum: hinc Amphibologia exoritur. In quibusdam aut locutionibus facile ambiguitas dissolvitur, veluti cum dicitur: Salus Dei, pax Dei, gratia Dei, iustitia Dei, et salutare Dei. Posset quidem Lector falli, et accipere sermones illos, tanquam illis significetur salus in Deo, iustitia, pax, et virtus in eo: sed in plerisque Scripturae locis non hoc significari indicat sententiarum series, et declarant sancti intelligentes, quod salus sit nobis a Deo, gratia, pax, iustitia et virtus a Deo, qui nos facit salvos, iustos, gratos et

Bibliographia locorum inventorum

Vlačić Ilirik, Matija (1520-1575) [1581], Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica (), 600000 verborum, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [word count] [flaciusmclavis2].

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report