Your search found 5513 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 3587-3756:

doctrina, quin et dignitate provectorum hominum, et quidem frequens illa querimonia, Rempublicam hanc nostram, eiusque tanquam politici corporis, viva membra, cives patrios intelligo, singularem in iis rebus difficultatem experiri, in quibus utilissima, imo plane necessaria esset, dicendi, agendique facilitas; hoc est, leges nostras, quibus non tantum ut nexibus compacta est, sed et quadam quasi eucrasia, et symmetria in se ipsa

corporis, viva membra, cives patrios intelligo, singularem in iis rebus difficultatem experiri, in quibus utilissima, imo plane necessaria esset, dicendi, agendique facilitas; hoc est, leges nostras, quibus non tantum ut nexibus compacta est, sed et quadam quasi eucrasia, et symmetria in se ipsa temperata, sibi, et suis inter se partibus conveniens, vivisque spiritibus toto corpore diffusis, animata vivit, viretque Respublica; et si

Hungariae iudices pro legibus, et pro observatis iudiciorum processibus allegabant, constitutis ad id a Rege, et Regno maioribus iurisperitis, propositisque in pretium tam praeclarae operae ac laboris, profusis impensis conscriberentur, quibus Regis et regnicolarum calculo approbatis, discutiendarum omnium causarum, ferendarumque deliberationum, ac sententiarum fluxus, velut alveo quodam, continerentur. Ad quid enim scribuntur leges, si eas ad rem nostram accommodandi,

voto sunt decursuri. Expertum me plane ingentem hanc difficultatem, profiteor; non in ingressu tantum, sed et in processu studii istius civilis ac iuridici, atque ideo toto eo tempore, annis videlicet plus minus triginta, quibus illi operam atque industriam meam addixi, illum principali curae meae scopum posui, ut non tantum leges, sed et legum usum, qui diuturna consuetudine, et observationibus, veluti canalibus quibusdam hauritur, et ipse

doctrinam, et experientiam pervenerunt. Hac ego mente, hoc fine cogitationum mearum, cum non tantum iurisperitorum, qui aliis docendis apti essent, aliorum post alios morte, sed et temporum iniuriis, praecipue bellorum, quibus ab immanissimo communique Christianorum, et vicino hoste, Regnum hoc, veteri odio frequenter affligitur, interruptis iudicia administrandi commoditatibus, et inter arma, alto legum silentio seriem, ac iudiciorum filum

seriem, ac iudiciorum filum intersecante, et evertente tribunalia, facile in oblivionem veniant, si non conscripti extent tenores, in foro procedendi, magnis certe diurnis ac nocturnis conatibus, ad eos me labores defixi, quibus in rem meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed praecipue tribus iudiciis, (ut vocant) Octavalibus, quibus celebrandis reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam,

magnis certe diurnis ac nocturnis conatibus, ad eos me labores defixi, quibus in rem meam, et quorum iam memini, omni qua possem diligentia conscriberem, quicquid ubique, sed praecipue tribus iudiciis, (ut vocant) Octavalibus, quibus celebrandis reducta iam per Augustos Rudolphum et Matthiam, universali pace, qui omnium in iure peritissimi habebantur, convenerant, attenta animadversione, observavi; sive illud ad literas iuridicas,

tenore comprehenduntur, sed tantum a maioribus nostris, per exercitia, per memoriam, et per manus traditas accepimus, pertineret. Sed et illa, quae ex Decretis, et Tripartito huc contuli, sub notis propriorum locorum, ex quibus deducta sunt, etsi sparsim in illis reperiantur, quia tamen, et partium inter se convenientium, sibique mutuo deservientium combinatione, cum reliquo huius libri corpore coaluerunt, spero non fore ingrata, sicut neque

octavas et illas an ad breves, vel generales, an ad universalia Regni comitia, pertinens, vel sit extraordinaria, an privilegiata absolute, et pro quibuscunque personis, vel pro aliquibus tantum, quo ordine inchoanda, et quibus diebus prosequenda; pro diversitate item iudicum, ut vocantur, Ordinariorum, qui plures sunt, cui quae causa competat discutienda, haec et alia de iure, de lege, de moribus, de consuetudine, de iustitia, de fisco, et de

si genus, et proavos, antiquissimamque prosapiam retexerim, facile omnibus testatam redderem illustris ac generosi sanguinis tui claritatem. Vidi egomet originales literas Caroli Regis Hungariae, anno 1319. datas, quibus Magistro Stephano, filio Comitis Gregorii de genere Pázmány, ob impensa maiorum ac sua obsequia, nominatim vero, quod rex ipse hastiludio cum Stephano Pázmány concurrens, tres illi dentes fortuito excusserit, tres

tres illi dentes fortuito excusserit, tres pagos Posa, Somogi, Som, regia liberalitate donavit, qui hodie quoque a familia Pázmányána possidentur. Vidi Mathiae primi Regis fortissimi literas anni 1465. quibus Abavo tuo Andreae, ac fratribus illius, ob egregia illorum erga Regem et Coronam merita, accedente etiam intercessione Ioannis Archi-Episcopi Strigoniensis bona omnia familiae Pazmanianae, in quorum possessione

Metropolitanae Ecclesiae Strigoniensis collocaret; quod etsi priusquam faceret, non prius tamen quam te in Archi-Episcopum designaret, (dignum augustis annalibus monumentum) emissa certatim vota Magnatum Hungariae, quibus idem ab Imperatore demisse petebatur, accepit; ut nesciatur, optimone Imperatori citius, an optimis et dignitate primis patriae nostrae civibus, eam Deus mentem iniecerit, ut te conspirantibus votis, in Archi-Episcopum

annos, quin et plures praeteritorum temporum series atque cursus antevertit; et quemadmodum vetera non desunt generis tui quaedam velut trophaea, aeternaturis chartis inscripta, a quibus et retracta saecula monumenta acceperunt, ad locupletandam praeclarissimorum facinorum exemplis posterorum memoriam, et Principes Hungarici nominis familiae sui ordinis ac (ut sic loquar) catalogi, magnam lucem habent

praeclarissimorum facinorum exemplis posterorum memoriam, et Principes Hungarici nominis familiae sui ordinis ac (ut sic loquar) catalogi, magnam lucem habent atque ornamentum, ita recentibus, tuis tuorumque et virtutibus, quibus intermini honores debentur, et honoribus, quibus virtutes nullius exterioris ornatus indigentes, suapte natura cultae atque pellucentes, bonorum omnium iusta aestimatione atque censura quodammodo vestiuntur, plena est

memoriam, et Principes Hungarici nominis familiae sui ordinis ac (ut sic loquar) catalogi, magnam lucem habent atque ornamentum, ita recentibus, tuis tuorumque et virtutibus, quibus intermini honores debentur, et honoribus, quibus virtutes nullius exterioris ornatus indigentes, suapte natura cultae atque pellucentes, bonorum omnium iusta aestimatione atque censura quodammodo vestiuntur, plena est familia tua, et ex illa velut ex foecundissima,

et multis laboribus fatiscens aetatis meae imbecillitas foveatur. Etsi enim mihi ab initio inchoati huius operis, nulla unquam cuiquam nocendi vel cupiditas, vel cogitatio subrepserit; quin potius ad eas me difficultates animo reflectens, quibus in pertractandis, olim forensibus negotiis, eiusque generis exercitationum tenore observando, mecum ipse nec parum, neque parvo tempore conflictabar, et quod tunc mihi ab aliis adiumenti nomine praestitum voluissem id tantummodo

nihil dicat, nihil scribat. Sed ut esset, unde scrupulum caperent, si quem unquam capiunt iactatores isti aculeatorum iudiciorum, duo Patriae nostrae secundum Regiam Maiestatem capita volui esse libri istius, id est, ab eorum nominibus, quibus illum devotum esse volui, sum auspicatus; ut prius in illa sive casuri incurrant, sive reiiciendi impingant, vel pro ea, quam illis debent reverentia pronitatem ad carpendum, a prima statim operis istius lectione

tantum, sed et magnorum Patroni, laborem hunc meum, a conatu certe meo magnum, longum a tempore, tantum vero ex suo valore, quantum esse calculo vestro, cui ex toto subiectus est, volueritis: et spero ea voluntate atque vultu accipietis, quibus in omnes estis benignissimi: neque despero vobis gratum fore, si sapientissimis cogitationibus vestris, laboris istius originem, ad animum meum, qui et in alios rectus est, et in vos omni veneratione obsequentissimus, retuleritis,

Pavinis, in praefatione Extravagan. D. Ioannis Papae XXII. Apud Persas autem pueros Ius a Magistris, sicut alibi Grammaticam, didicisse; refert Osorius libro 7. de Institutis Regis. Quidni igitur apud nostrates, quibus omnia in quotidiano Iuris strepitu posita sunt; ilud addiscere debeant? Ex eoque Quintilianus quoque recte monet, dum inquit: ante omnia futurus Orator, cui in maxima celebritate, et in media Republica vivendum est: assuescat

occidat nobilem, homagium nobilis exsolvit. Si autem nobilis rusticum, tantum rustici homagium deponit, passim. Sic et in actibus potentiariis nobilis rustici verberati, vel vulnerati homagium exsolvit. 3. Tit. 31. De quibus vide plura, 2. tit. 82. Indeque dici solet; causo, causas, neutri, id est, iudico, seu iudicium facio, quod ad iudices refertur: et causor causaris, deponentis, quod partium est: dum rei, seu actionis, cur ita

et perpetuo officio privantur, infamiaque notantur, Art. 78. anni 1563. Nec non poena Facti Honoris, ubi solum honore privatur convictus, fol. 738. et sequentibus, maioris Decreti. De quibus omnibus latius infra cap. 9. vide. QUAESTIO TERTIA. / Secundo, quotuplex potest esse Causa ex parte Terminorum, quibus levari solet?

De quibus omnibus latius infra cap. 9. vide. QUAESTIO TERTIA. / Secundo, quotuplex potest esse Causa ex parte Terminorum, quibus levari solet? Similiter multiplex: Octavalis, generalium Iudiciorum in duobus locis celebrari solitorum: Posonii, pro octavo die, festi Beati Lucae Evangelistae, a Comitatu Liptoviensi usque; ad Dravum: et

Dominum Imperatorem et Regem nostrum, generaliter fuerunt prorogatae. Ubi Nota, quod Causae Tutelarum, non observationis mandatorum, personalis ammonitionis, divisionis bonorum inter fratres carnales, aut patrueles, in quibus Repulsio subsecuta fuerit: item Dotum, ac paraphernorum, nec non Appellationum, ex recepta iam consuetudine, in omnibus terminis, ad instar Causarum Appellatarum, extra seriem levantur, et adiudicantur: 4. Vlad.

Peremptoria, sive Summaria, quae communiter ad supplicationes partium Principi porrectas, ex commissione eiusdem, per delegatum aliquem Iudicem, solum pro illo termino, et loco, quibus praeassumitur, diiudicatur. Unde perpetuo in illo statu, quo determinantur, permanet; nec datur eidem ulterior processus. Ideo dicta a perimendo, quod omnia Iuridica remedia, per eam perimuntur, et mortificantur. Et

Iuridica remedia, per eam perimuntur, et mortificantur. Et huius generis sunt omnes causae, super comissionibus fundatae. Sic et Peremptoria Citatio, ratione temerariae bonorum occupatorum detentionis, vel productionis Iurium, quibus bona ipsa, sive per notam infidelitatis, sive per defectum seminis, sive alio quocunque; titulo, ad se praetenderent pertinere, absque ulterioris prorogationis confidentia, in ipsa prima instantia, coram suo Iudice, ad

de Fisco incidit mentio, et multi in eo haesitant, an hoc nomen certam aliquam personam significet, vel quid aliud: ideo non inconveniens fuerit, paucis declarare, quidnam rei sit, et unde hoc nomen traductum, atque a quibus primum usurpatum extiterit. Fiscus igitur, olim apud Romanos dicebatur proprie pecunia Principis. Constituto enim Principe, Lege Regia, ad ipsius decorem et maiestatem servandam, a Senatu, populoque Romano, decreta fuit

proprie pecunia Principis. Constituto enim Principe, Lege Regia, ad ipsius decorem et maiestatem servandam, a Senatu, populoque Romano, decreta fuit quaedam publica pecunia, quae Fiscus dicebatur, a fiscis, id est sportulis, quibus utpote maior summa pecuniae recondebatur: ut Ciceronis 1. actione in Verrem: Reperiebam (inquit) fiscos complures, cum pecunia Siciliensi. Et Asconius Pedianus, in 2. Verrina. Similiter

capitur: ut cum dicitur, Iudices salaria sua, e Fisco, id est, Cameris habere. Atque ideo, quando talia bona, pro ipso occupantur, vel etiam iure mediante ipsi adiudicantur, et applicantur, Confiscari dicuntur: Causaeque, quibus interdum acquiruntur, Fiscales appellari consueverunt, quarum propria haec sex sunt: Primo, quod absque ulla serie possunt in quibuslibet terminis, tam Diaetalibus, quam Generalium et Brevium Iudiciorum, et extra illos

bonorum statutorum, occupationes factae sub diaeta, vel tunc alia quaecunque illata damna: art. 30. anni 1567. Causae evictionum, novi iudicii, simulati concambii in fraudem fratrum, causae ratione bonorum, in quibus statutio praecessit, sed propter loci distantiam, contradictio non fuit facta: art. 46. anni 1563. Et alia his similia. Seriales sunt, quarum numerus non potest comprehendi, sed per praemissarum negationem,

et fidelitate Regiae Maiestati debita, authentice confectas, quas postmodum ipsi pauperes, dum eorum causae servandae fuerint; in documentum paupertatis suae producant, tam in Curia Regia, quam etiam in Sedibus Comitatuum: in quibus primo sedis die tantum discutiuntur: art. 51. et 52. anni 1563. Et si aliquando, ob vetustatem testimonii, exceptum fuerit contra eos, quod scilicet a tanto tempore, ditescere potuerint, cum poena

et pupilli pauperes, vel diuturno morbo fatigati. Quidam vero sunt miserabiles, habitu tantum, et non actu; ut viduae et pupilli divites. Verumenimvero, de more et consuetudine nostra, omnes ii pro pauperibus reputantur, quibus praecipue bona fortunae, hoc est, Iura possessionaria, et res mobiles, aliaeve id genus facultates, minus sunt sufficientes, ad prosecutionem causarum eorundem; licet corporales quoque et mentales affectiones, interdum

observanda, 2. tit. 5. scripto comprehensa. Dicta a legendo, quod modo praemisso, ex multorum consensu lecta sit. Plures eius descriptiones, vide Cap. 6. Prologi. Ex quibus praemissis colligitur, ius longe latius patere, quam legem: quod ius, sit nomen generale, tam scilicet legibus, quam moribus, hoc est, iure scripto, et non scripto constans: lex autem species iuris, et tantum iure

non minus in iudicio, quam bello, militaris disciplinae studiosi fierent. Vide de Repulsione, tit. 73. et 74. part. 2. Et hic tandem cessaverunt duo illa gentilia iudicia, candentis ferri, et ferventis aquae; quibus gens Hungara, contra id quod dicitur, Noli tentare Dominum Deum tuum; ab anno 696. quo Sancto Stephano Rex natus est, usque ad annum 1309. quo Carolus Rex coronatus est, per annos 340.

nonnullae, mas et foemina dicantur: ut palma, et mandragora, sed improprie tantum, et non simul congrediendo germinarent, sed ut celerius sibi adiacentes maturescerent. De quibus Plinius, et alii naturales historici consulantur. QUAESTIO DUODECIMA. / Ad quod praemissorum trium Iurium, Ius nostrum spectare videtur?

proprie voluminibus: decretalium scilicet, Domini Gregorii Papae IX. Sexti, Domini Bonifacii Papae VIII. Et Clementinarum, Domini Clementis Papae V. Simulque extravagantium viginti, Domini Ioannis Papae XXII. ac communium. Quibus annumeratur etiam Decretum Gratiani, monachi cuiusdam, et non Papae, ex dictis Sanctorum Patrum compilatum. Sicque omnia simul sumpta, constituunt Corpus Iuris Canonici: quod novissime autoritate Domini Gregorii Papae

evolaverit; vel ubinam locorum exularet, ignorare. Adeo enim prudentissimus, et aequi observantissimus Heros ille, vel amissam omnino, vel pravitate hominum in tantum iam remissam illam esse, querebatur. De quibus omnibus, uberius vide Prologum Tripartiti, Gratianum, et Iustinianum, in principio Operum suorum. QUAESTIO

intentatae, in praesentiam competentis sui Iudicis, cum assignatione legitimi termini, et ordinarii loci, vocatio. Quae circumstantiae, tribus hisce, Persona, Loco, et Tempore comprehenduntur, 2. tit. 26. Ex quibus si una defuerit, Citatio condescendere debebit. Iure Civili vero, Tempus et Locus omittuntur; sed solum Personae, Actoris, Rei, et Iudicis, cum actione, seu re, quae petitur, ac Ius, secundum quod petitio fit, in

citatione procedere solent, de Curia Regia Scribae, seu Iurati Notarii: quales solent esse apud Dominum Personalem, et Magistros Protonotarios (ac non privati Dominorum Superiorum Iudicum Secretarii,) 2. tit. 20. De quibus infra, cap. 6. quaest. 2. In Regno Sclavoniae etiam, per testimonia Capituli, et homines Banales, pro Quintodecimo die, decreta: art. 13. anni 1538. Et talis Citatio, ante terminum, ad

Nec obstat Titulus 77. part. 2. (qui est Articulus 51. ex 1. Decreto Vlad. desumptus) in quo universaliter in omnibus causis videtur admitti Inhibitio: quia ille intelligitur solum de longis causis, in quibus processus subsequi solent, ex eoque Inhibitio et Repulsio admittuntur in eis, ut patet 4. Vlad. art. 15. et non de istis Brevibus, sive per Insinuationem motis, quae ut iam patuit citatis locis, restrictae

Inhibitionem etiam in Literis Divisionalibus praecluserunt: Repulsionem autem in partibus statim fieri admiserunt, quam ut postea in Curia Regia, locus ipsis non daretur; prout et Quadrip. 2. tit. 14. continet. De quibus vide etiam infra, Quaest. 2. cap. 5. Secunda Evocatio, est Simplex, earum Causarum, quae quatuor terminis Octavalibus finiri debent; neque eosdem ulla literarum productio,

statim diem vocatio. Dicta Personalis, quia Reus, sola sua in persona, et non per alium citari debet. Ubi Nota, I. Huiusmodi personalem Citationem fieri solere, etiam in causis Bonorum Impignoratorum, in quibus per Actorem personaliter, vel medio Procuratoris sui, simul et literae Impignoratitiae, cum summa Inscriptionis, sub praedictis terminis, et loco Diaetali, vel Octavali, in conspectu Iudicum ordinariorum statim

non fuit, prouti iam coeptus est haberi, propter frequentiam talium Causarum. Nam inconveniens omnino esset, si haec praerogativa ipsi adimeretur; cum in omni Iudicio conveniat, pacem et tranquillitatem, honestatemque; quibus homines inter se, quasi mutua quadam liga colligantur, illibate servare. QUAESTIO QUINTA. / Sed cum Violatio Salvi conductus, referatur ad istam

mittentis, in casibus contingentibus, domi praesentiam; in deliberatis, etiam absentiam denotant. Iussio autem et Commissio ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam ex commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet: 2. tit. 82.

ad absentem quoque refertur. Secundo, hae voculae (In et ad) quibus assumentis, aut missi et destinati, nec non etiam ex commissione patrantis accessus, invasio, et in loco praeexistentia significatur. Quibus in actione omissis, actio ipsa condescendi solet: 2. tit. 82. Ubi Nota: I. Quod Foeminae in Actibus potentiariis evocari soleant, casu, quo violentiae, quarum ratione evocandae

et sorores Nobilium non soleant evocari: 6. Matth. art. 13. Et 1. Vlad. art. 58. nisi simul aequale ius habuerint. III. Officiales, ratione Actuum potentiariorum, evocantur de officiis, ex quibus tales actus patrarunt: etsi convincantur, satisfactio quoque exinde fieri debet, tam adversario, quam Iudici, ex parte eorum. Ipsi autem per Dominos suos, quorum non accessit commissio ad illos patrandos) detineri

Citationi locus dari solet, quia non per citantem, sed per citandum, ac suos, factum est, quo minus per homines facta fuerit. QUAESTIO UNDECIMA. / Ex quibus causis Citatio, vel Relatio eiusdem condescendere potest? Si debito modo non fuerit facta, non denotando scilicet Locum citati, quemadmodum iam dictum est proxime, aut tempus, vel Personam, quando

/ Quid facere debebit Actor, adveniente termino Octavali? Debet per eundam Magistrum Protonotarium, per quem et Citatorias fieri curaverat; ad easdem Citatorias, et Relatorias earundem, vel alias etiam quaslibet literas, quibus causae processus ultimus, seu status continetur, Iudiciales conscribi, ac ex ipsis, ita Reum proclamari facere, ut ipsae Iudiciales omnibus ostendantur: 4. Vlad. art. 5. Dixi, Per eundem,

iudicatum est, in dubium iterum vocare, et fidem priori Iudici detrahere, cum per expressum, et nota sit manus illius, et tenor ac series illarum incorrupta, et per alterum neminem variata. In quibus, hoc singulariter Notandum venit: quod tempore Petitionis parium per Reum, Procurator ipsius (A) solemni cum protestatione, praemittere debeat, se huiusmodi Signaturas, pro repetitis habere velle, et sibi super iis

Iuris processum; sed tantum, quantum ad quandam historicam narrationem, quae vel decoris gratia, vel indicandae Genealogiae illius familiae ergo, repeti videtur, ad Similitudinem literarum Fassionalium, et Procuratoriarum, in quibus longa series genealogiae saepenumero denotari solet. At intermissis ultimo, vel etiam intermediantibus Actoribus, huiusmodi Condescensio causae, nihil valet, et

obtentionis, etiam ad alienos fieri assolet. QUAESTIO QUARTA. Quae sunt Iudiciales Literae, edissere? Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio Genealogiae, ex

Literae, edissere? Sunt illae, ex quibus per Magistrum Protonotarium, coram quo causa verti debet, Reus Actori in causa per easdem resuscitanda, in Iudicio, (a quo et denominantur Iudiciales) responsurus proclamatur. In quibus vera deductio Genealogiae, ex eoque condescensio causae, ab ultimo motore, in praesentem Actorem, atque etiam ultimus processus causae, per Literas superinde editas, denotari debet.

interea temporis, absentes advenire, et sententias cum consueto onere prohibere valeant. QUAESTIO UNDECIMA. An, et cum quibus Oneribus, omnes tres inhibeantur postea pluribus diebus, vel in processu? Duae Priores, eodem die, sine onere: alioquin intra Decem dies, cum consueto onere, et persolutione pretii Literarum, interim forsan

Post Decem dies autem, Literatorie, hoc est, vigore literarum Inhibitoriarum, per testimonium Capituli, vel Conventus, in cuius processu scilicet Actor extiterit, vel saltem inventus fuerit, inhiberi consueverunt. In quibus, licet Reus sententiam conscriptam ad se, recipit: nihilominus tamen ad primordia regrediendo, Paria Praesentium, et Iudicialium accipit. Tertia autem, praemissis modis, neque destrui,

Ubi Nota: I. Quod Paria actionis, semel tantum dari solent citato proxime Articulo. II. Quod per (!)vocabulum (Praesentium) intelliguntur semper illae Literae, quibus ultimus causae status continetur: ut sunt, Evocatoriae, Inhibitionales, Prohibitionales, Repulsionales, Novi Iudicii, Relatoriae super reportata communi Inquisitione, Iuramentali depositione; et Contradictione

continetur: ut sunt, Evocatoriae, Inhibitionales, Prohibitionales, Repulsionales, Novi Iudicii, Relatoriae super reportata communi Inquisitione, Iuramentali depositione; et Contradictione statutionis, et aliae similes, ex quibus Iudiciales conficiuntur; et semper hac clausula. Iudicialibus inferi consueta (Qui, vel quae iuxta continentias, etc.) denotari debent.

praetermittere cogatur, aut etiam ab Actione repellatur. Reus vero, ut saltem effugere possit, non petit Paria talium omnium Literarum, nisi omnes producantur per Actorem, et admoneatur per eundem, ad recipienda illa. In quibus omnibus, unum hoc, primo statim intuitu considerandum est, an tales Literae, legitime emanatae fuisse dignoscentur, discurrendo per omnes necessarias qualitates ipsarum; uti proxime dictum est 2. tit. 14. et

Quartum: Certificatio ad comparendum, ibi: Certificando nihilominus, etc. Quintum: Citationis Relatio, ibi: Quomodo ipse, etc. In quibus (!) omnibus, in primis ordine retrogrado procedendum erit; incipiendo ab ultimo, ad proximius semper progrediendo quia respondendo statim ad Actionem, videbitur in reliqua omnia

Iudicium, servatis modo servandis, hoc est, facta promissione super deponendo onere, tempore Iudiciis: Stylus. QUAESTIO DUODECIMA. / Ex quibus causis fieri solet praedicta Condescensio? Ex Duabus praecipue: Prima; si Tempus, Locus, et Persona in tali causa non fuerint bene specificata, vel prorsus omissa 2. tit. 26. Secunda: ex Incompetentia

Virginis et Mart. Conceptionis B. Mariae, et huius S. Ladislai Regis; ac denique tota Maior hebdomada, ex singulari devotione. Sic olim apud Romanos Fasti dies erant, quibus sine piaculo, Praetoribus licebat Tria verba fari, scilicet, Do, Dico, Addico; quando debitorem tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam

quando debitorem tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam apud nos: 3. tit. 38. Et infra, quaest. 27. cap. 9. Et Nefasti, quibus non licebat. De quibus Ovidius, 1. Fast. Ille Nefastus erit, per quem Tria verba silentur: Fastus erit, per quem lege licebit agi. Verum hoc piaculum

tradebant creditori ut in eum, et vitae, et necis haberet potestatem, cum solvendo non esset. Sed aliter iam apud nos: 3. tit. 38. Et infra, quaest. 27. cap. 9. Et Nefasti, quibus non licebat. De quibus Ovidius, 1. Fast. Ille Nefastus erit, per quem Tria verba silentur: Fastus erit, per quem lege licebit agi. Verum hoc piaculum Praetoris, M. Terentius Varro, lib. 5. De

DECIMA TERTIA. / Quid est huiusmodi Incompetentia? Est privatio, seu carentia legitimae Iurisdictionis, et autoritatis: propter quam, vel Actor, ab actione; vel Iudex, ab adiudicatione; vel vero Tempus, et Locus, in quibus fieri debere quid praetendebitur, a prosecutione ipsius, amoventur. QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quomodo differunt

Iudicem urgenda. Quia si in aliis ab eo iudicium et deliberationem acceperis videberis in eum consensisse, nec poteris ipsum postea facile ab officio amovere: ut et Maranth. ait par. 6. de Appell. num. 26. In quibus omnibus, semper ante omnia, solemnem Protestationem praemittere debes, ne non protestando, in omnes de plano et de simplici consensisse videaris; sed ut liceat tibi de omnibus, suo loco, et tempore, singillatim disputare

simplex tantum alicuius in causam attracti fit Exmissio ex Actione, vel Iudicialibus: ea simpliciter sine onere, et paribus concedi solet. QUAESTIO DECIMA SEPTIMA. / Quibus vero Tempus Causae remorari vel prorogari poterit? Hisce: Partium non admonitione, ut iam praemissum est, Quaest. 4. Annuali prorogatione Dominorum Praelatorum: 2. tit. 50.

50. Similiter Pupillorum, ad legitimam usque aetatem, in causis, tempore pupillaris aetatis eorum, motis: 1. tit. 129. Nec non viduarum, passim, iam durante annuo luctus earundem tempore. Absentia eorum, quibus publica Regni Constitutione, legitima Prorogatio admissa est: nimirum, qui extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in legationibus Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum

legitima Prorogatio admissa est: nimirum, qui extra fines, et oras Regni, in castris, et in servitiis, vel in legationibus Regiis, vel Regni fuerint; vel in bello, debito tempore, cum caeteris proficiscentes, occupabuntur. Ex quibus tamen, si qui indebite huiusmodi Prorogationibus usi fuerint, in Emenda linguae eo facto convincentur: 2. Matth. art. 6. Et 1. Vlad. art. 71. ubi vide in margine plures locos.

Ubi Notandum: Quod dictae legitimae Prorogationes, dantur solummodo in Causis, ratione Iurium Possessionariorum, et productionis Literarum, ac literalium instrumentorum; non autem ratione Actuum Potentiariorum, in quibus productio Literarum subsequi non debet: 2. tit. 50. Imo vero Actus Potentiarii. Olim summarie revidebantur; et saepe etiam in castris discutiebantur, stante bello: art. 20. anni 1548. et aliis

passim. Item, Semel tantum dantur: 6. Vlad. art. 9. Vide supra Quaest. 6. cap. 2. QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Quibus rebus prorsus destrui solet, amplius nunquam resuscitanda Actio: et quid Praescriptio? Duabus hisce: Praescriptione nimirum, et Calumnia; quae communiter iam vocantur Exceptiones Peremptoriae, a perimendo dictae,

allegare: quia ipsam allegando, actionem Actoris confitetur, sed per illam dat rationem, cur Actio stare non possit. QUAESTIO DECIMA NONA. / In quibus rebus currit Praescriptio? In omnibus quidem Bonis, seu iuribus possessionariis venditis, occupatis, et quomodolibet alienatis; Regalibus, Centum; Ecclesiarum, Quadraginta; Nobilium, Triginta duorum; Civium, olim

Bonorum Impignoratitiorum, admissa est per Tabulam Regiam, Posonii, Anno 1610.) ex eo, quod sicut propriae rerum passiones, sua naturalia principia sequi debent: ita quoque Motiones Causarum, ipsa Bona, super quibus moventur, imitari habent. Ast quoad Recipientem, admittit eam currere posse. Quia omnes (inquit) Literae Impignoratitiae, quae tempus Praescriptionis transcenderunt, inefficaces, nulliusque firmitatis sunt censendae,

semper sese mutuo respicit, et ad se invicem recurrit, de communi Gentium Iure. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. / Quibus temporibus Praescriptio currere non soleat? Hisce: nempe, cum quis in Turcarum, Sarracenorum, Tartarorum, aut aliorum infidelium captivitatem incideret, tum postea ex ea elapsus, vel etiam

QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. / Ex praemissis igitur, virtute dictae legitimae Praescriptionis, quid elici videtur, ad possidenda aliqua Bona, iuste? Duo haec: Iustus Titulus, et Bona Fides. De quibus, quia nihil certi in Iure nostro reperire est; ideo aliunde Definitionem ipsorum mutuantes, declarare debemus, quid sint. Est igitur Iustus Titulus index, per quem indicatur, aliqua possidendi

in re naturali, vel civili. Dictus a Tuendo: quod factum Autoris tueatur. Cui additur Adiectivum (Iustus) quo indicatur, possessorem talia Bona iuste, et cum veritate Iuris possidere. Et tales sunt omnes modi; quibus rerum Dominia, vel Iure Gentium, vel vero Civili acquiruntur; quos nos iam, Leges et Iura Regni appellamus: supra, quaest. 10. cap. 1. Bona Fides vero, est syncera

possidentur: et quando non, tunc mala fide, et nullo iusto titulo possideri dicentur. Indeque huiusmodi possidentes, Malae Fidei possessores, nuncupari consueverunt: 2. tit. 71. Ex quibus colligitur; I. Ut aliqua Iusta Possessio alicuius rei esse dicatur, Sex requiri: 1. Ut sit actu possessio rei. 2. Ut sit continuata, neque interrupta. 3. Ut sit iustus eius titulus. 4. Ut sit bona fides possessoris. 5.

Quindecim; ut dum quispiam legitime citatur, decimo quinto die prius, ante terminum Iudiciorum, vel quando testes ex aliena Provincia, Civitate, Comitatu, vel alio loco, coguntur ibi stare intra hos dies, ubi producti sunt: quibus tandem elapsis, libere dimitti, et discedere possunt. Quod communiter inter Negotiatores observari consuevit. Sexta, est Quadraginta dierum, ut maiorum Octavarum semper; minores autem paucioribus celebrantur diebus:

elapsis, libere dimitti, et discedere possunt. Quod communiter inter Negotiatores observari consuevit. Sexta, est Quadraginta dierum, ut maiorum Octavarum semper; minores autem paucioribus celebrantur diebus: De quibus vide Quaest. 3. cap. 1. Septima, est Quinquaginta dierum; ut dum alibi, ex antiqua loci consuetudine, Iudicia suspenduntur a Dominica invocavit, usque ad Dominicam

relictis secundis, vel etiam tertiis, prioribus cohabitare deberent, iuxta Canonicas sanctiones, 34. quaest. 1. et 2. Duodecima, est annorum Duodecim: hoc est legitimae aetatis Pupillorum quibus elapsis, incipiunt ipsi per se lites movere, Procuratores constituere, et iuramenta interea temporis sibi per Iudicem delata, deponere: 1. tit. 111.

ipsorum possessionaria, vendendi, permutandi, et quocunque titulo voluerint alienandi, plenariam habent potestatis facultatem: Ibidem. Decima septima, est annorum Triginta duorum: 1. tit. 78. quibus in genere omnes Nobiles, id est, tam Domini Praelati, Barones, et Magnates; quam etiam universi alii Regni Nobiles maiores, et minores, inter se invicem, et Fiscus quoque Regius, contra Saeculares duntaxat, in

intra praedictos hoc Triginta duos annos, ratione eorum alicui litem intentare, et contra ipsum causam movere voluerit, semper id ei de Iure et Lege Regni facere licebit. Decima octava, est annorum Quadraginta: quibus, in Bonis et Iuribus possessionariis Ecclesiasticis, quarumcunque Ecclesiarum, utpote ArchiEpiscopatuum, Episcopatuum, Prioratuum, Capitulorum, Conventuum, Praepositurarum, Abbatiarum, Monasteriorum, Claustrorum,

intra et citra quos, bene; sed non ultra aut extra humanum seu vivum testimonium consistere potest: 1. tit. 74. et 82. Vigesima, est annorum Septuaginta, vel ultra Sexaginta annos: quibus, vocati ad publicos Honores, Officia, et Dignitates, nec non etiam Tutelarum, et Curationem corporales administrationes, propter senium et declinatis iam aetatis imbecillitatem, ab iis excusantur: 1. tit. 122.

quam per iuvenes, bella geri, et alia negotia administrari, videri possint. De quo vide etiam, cap. 7. lib. 1. S. Stephani Regis. Vigesima prima, est annorum Centum: quibus Ius Regium, in Bonis et Iuribus possessionariis, quorumlibet Malae fidei possessorum, durat, non obstante quavis praescriptione: 1. tit. 78. 23. ac 24. Quod idem est, Ius Fisci Regii, et Iurisdictio

Calumniae vel aliarum fortissimarum et invincibilium rationum responsiones, post factam Repulsionem, quando reddendae Repulsionis rationem dare, vel aliter etiam ad meritum Causae, respondere cogetur, reservet; quibus omnino adnitatur Actorem depellere, et sese ab impetitione ipsius absolvere. QUAESTIO VIGESIMA NONA. / Suntne interdum aliquae Exceptiones Procuratorum

Nisi forte propter maiorem Causae, auribus Iudicum inculcationem, ad summum tamen adhuc, tam Actor triplicatione, quam Reus quoque quadruplicatione uti, permittantur. Quibus admissis, et Causae meritum declarari, et attentio Iudicum satis superque praeparari poterit. Nec videntur amplius, ulteriores ipsis concedendae vices: quia sic inutilibus, et non necessariis iterationibus, in longum

et condemnatus esse queratur. Siquidem et de antiqui Iuris Regula, favorabiliores Rei potius, quam Actores habentur. Atque haec de Exceptionibus satis dicta sufficiant, nunc iam ad Iuridica Remedia accedendum est, quibus sese In-causam attractus sanare volet. CAPUT QUINTUM. / De Inhibitione, Prohibitis, Prohibitione, et Repulsione.

solummodo longis, et non in brevibus per Insinuationem motis: quia alias unico termino non finirentur; 1. Vlad. art. 54. Nec obstat, Titulus 77. part. 2. Tripartiti, qui de longis causis, in quibus processus sequuntur, et non de brevibus, sive per insinuationem motis, intelligitur: ut patet 4. Vlad. art. 15. De quo vide etiam supra, Quaest. 3. cap. 2.

Prohibita, terminantur cum tanta severitate, ut vulgus Iuristarum, eosdem Extremum Iudicium appellare consueverit, quod scilicet amputatis omnibus cautelis, solum stricto Iure res in illis iam agitur. In quibus autem nulla prohibita facta est; reiiciuntur: quia non esset bonum, si quis iusto suo Iure, ante tempus destitueretur. Et ita praecavendum, a Prohibitis; uti alibi quoque dictum est.

inter se, vel potius differunt? Quanquam videantur pro eodem sumi; unde etiam plures confuse ac indifferenter iisdem utuntur; veluti et Quadripartitum continet, et Decius quoque in suo Syntagmate scribit, de quibus vide et infra quaest. 34. cap. 8. Nihilominus tamen, rem magis proprie considerando, plurimum inter se differe videntur; quemadmodum iam et ex propriis earundem descriptionis manifeste colligitur. Et

est; imo petitione parium huiusmodi Citationis, in Novum processum abiret, quod Actori damnosum esset. Quanquam et haec ipsa Citatio, potius de recepta iam consuetudine fieri soleat, quam de forma Divisionalium, in quibus Divisori, omnino non praecipitur facienda, ut videre est, in serie Divisionalium. Styl. Ubi Nota, quod haec secunda Repulsio in divisione, fit ex eo, quod Divisor nolit stare rationibus allegatis per

ipsorum Literis Relatoriis inscribenda erunt? Haec, quinque: Libertas, Modalitas, Conditio, AEtas, et Iuramentum: quas omnes cum suis declarationibus, Vide uberius. 2. tit. 27. Ex quibus testes solent postea reiici, et testimonia ipsorum, si non fuerint Tales, et Talia, Quales, et Qualia hisce conditionibus esse deberent. Nomina autem ipsorum duplici ratione

huius. QUAESTIO SEXTA. Quot Status Causarum solent adnumerari? Non fuerit abs re, hoc loco dicere de Statibus; ex quibus causarum probationes deduci solent, Hi itaque quinque universe numerantur. Definitivus, Legalis, Coniecturalis, Testimonii, et Quaestionum, sive Equulei. Quibus omnibus aliae gentes et nationes in iuribus suis, ac

Non fuerit abs re, hoc loco dicere de Statibus; ex quibus causarum probationes deduci solent, Hi itaque quinque universe numerantur. Definitivus, Legalis, Coniecturalis, Testimonii, et Quaestionum, sive Equulei. Quibus omnibus aliae gentes et nationes in iuribus suis, ac potissimum Caesareo, uti solent. Sed Nostrates Tribus hisce tantum, Definitivo, Legali, et Testimoniorum, qui

litera Euphoniae gratia derivari, ut sit sensus; Parricidium, quasi Patricidium, vel Parenticidium aut Parium caedes, prouti sunt supra nominatae Personae; quibus, ex sententia Ciceronis etiam Patria, quae locum obtinet Parentum, additur. Unde, communi isto vocabulo, ab ultima significatione deducto, omnium praenotatorum caedes, Parricidia dicentur. Nisi quis malit,

ad communem Inquisitionem exmissa, sed nondum satis comprobata fuerit. Paragraphus autem sequens, citati 32. tit. qui incipit. Quod si Actor etc. refertur ad responsiones partium, ex quibus videlicet sententia ad probandum adhuc subsequi debet, ut patebit quaest. sequenti decima sexta. Ex quo apparet, Verböczium confuse haec simul coniunxisse, et praepostere tractasse, cum

QUAESTIO DECIMA QUINTA. Sed quales fuerint illae literae Inquisitoriae? Iam olim a diversis, diversas superinde audivi opiniones. Aliis dicentibus, similes fuisse nostri temporis Evocatoriis. In quibus trium literarum energia continetur: Evocatoriarum, seu Praeceptoriarum, ad evocandum Reum, cum declaratione Actionis: Citatoriarum dum testimonium citat: et Relatoriarum, ex loco credibili, ad reportationem dicti

Actionis: Citatoriarum dum testimonium citat: et Relatoriarum, ex loco credibili, ad reportationem dicti testimonii emanatarum. Alii dicunt, fuisse literas Praeceptorias ad Comitatum, et Compulsorias ad testes, quibus Actor non simul ad semel processit in Inquisitione, sed interpolatis vicibus, aliis tamen et aliis a Iudice acceptis, et ita Tripartita quasi Inquisitione, addendo numerum saltem earundem, adauxit Iudici modum ad

Sexta, Ubi autem (I) se, vel quod idem est, totalem actionem iuramento solius (A) submiserit, et neque hoc acceptaverit; tunc Reus simpliciter absolvitur, nec potest (A) actionem suam, in ipsum (I) reiicere. In quibus omnibus submissionibus consideranda Inprimis est, Proclivitas Actoris, ad assumendum Iuramentum; et ideo (I) sibi semper ab eo praecavere debebit. Secundo, Innocentia ipsius (I)

Tertiae partis continet, quod dum post negativam testimonio vicinorum, vel alio probabili documento se immunem et innocentem declarare vellet, et hoc Actor non acceptaret; tunc demum modo praemisso, abiurare deberet. In quibus omnibus, usus iam magis observari solet, quam scripta forma. 3. tit. 27. Hic tamen Nota, si Actori Nobili, contra Reum rusticum cum pleno rustici homagio, iuramentum ad caput illius,

suum; tunc neque paria ipsius depositionis petere, neque contra Coniuratores postea excipere poterit. Ergo a similis et in aliis maleficiis idem observandum erit. De quibus vide plura infra Cap. 9. quaest. 31. 32. et 33. QUAESTIO VIGESIMA PRIMA. Sed praecise cum

ut etiam conscientiam non parum laedat. 1. tit. 80. QUAESTIO VIGESIMA QUARTA. Quomodo differunt Testis, Coniurator; Unde dicuntur, et quibus nominibus appellantur? Ita videlicet, quod Testis est, conscius illius rei, super qua testimonium perhibet; sicque sciendo omnino et vel visu, vel auditu ipsam percipiendo iurat.

nominibus appellantur? Ita videlicet, quod Testis est, conscius illius rei, super qua testimonium perhibet; sicque sciendo omnino et vel visu, vel auditu ipsam percipiendo iurat. Ex quibus tamen simplici auditui, non tanta fides datur, quanta visui. 2. tit. 27. Dicitur a verbo Testor, quod testimonium perhibeat, vel testimonio sit; indeque fassiones testium, potius

autem diversis nominibus, antiquitus Superstes, quod super statu causae adhibebatur; nunc Nominatus, quod quando principalis intentionis suae probam praeassumit, illico testes nominare consuevit, quibus probare velit; vel quod ex certitudine rei denominatae venire soleat; coniurator autem quasi sorte occurrat. Et Maior omni exceptione, quod superet omnem contra se obiectam exceptionem, ita ut, a testando

Compurgator, quasi simul cum Principali purget. 2. quaest. 4. QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. In quibus casibus necessario perscribenda sunt nomina Coniuratorum? In quatuor hisce. Primo, in facto comprobationis genealogiarum. Secundo, literarum et literalium instrumentorum. Tertio metalium reambulationum,

sequitur. Iuris Civilis, quae incurritur, vel per Iudicis ordinarii definitivam sententiam, in publico crimine potissimum, licet aliquando etiam in privato, ut homicidio, furto, et iniuria; vel ipso facto in casibus, in quibus Iure cavetur; quod incurratur ipso facto. Ut qui exercent improbum foenus, exigentes usuram usurarum, et qui deprehenduntur in adulterio. Et haec non propellitur, quia super legibus iam dudum constitutis, et sententia

sunt infames. Et haec tollitur vel per Papam, vel per purgationem Canonicam, non quidem simpliciter, sed quando quis vel non accusatur, vel convinci non potest, vel probatio contra ipsum est semiplena, vel etiam aliis modis, quibus adhuc aliqua suspicio remanet; et nec semper quidem etiam ab offerentibus est recipienda; cum scilicet crimen notorium est, vel autem accusator adest, offerens probationem. Syl. part. 2. vocabulis Infamia

vel crimen, sunt magis, aut minus gravia. 2. quaest. 4. et Sylvester part. 2. vocabulo Purgatio. QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. Sed ex quibus casibus potissimum potest contrahi Infamia? Ex hisce nimirum, Primo, ex periurio. 2. tit. 30. et 5. Vlad. art. 1. Secundo, ex male administrata tutela, 1. tit. 123. Tertio, ex sicario et

Comprovincialibus? Haec videtur, ex isto textu decreti colligi, quod vicini et commetanei possunt esse homines Nobiles, et ignobiles, utriusque sexus, illius Comitatus, in quo bona occupata adiacent propinquiores et quibus de re constat. Comprovinciales autem solum Nobiles, et ex aliquo Comitatu, dicto alteri Comitatui in quo talia bona occupata sita sunt, viciniore; eo quod Nobiles etiam plurium Comitatuum maiorem inter se coniunctionem,

prout scilicet causae meritum exigit; citato titulo. QUAESTIO QUINTA. In quibus differt a Communi Inquisitione? In Tribus potissimum, Primo, quod haec certior et efficacior sit, quam illa, cum ad oculum demonstret rem; illa non item. Secundo, quia si per hanc, Oculatam Revisionem, Actor

Styl. Unde neque aliud quoque quippiam extra illos diversum vel contrarium: (etiamsi forte testis huiusmodi quid per occasionem fateretur) contestatis ad interrogata, adscribi debet; sed solummodo ea, super quibus interrogati fuerint; prouti et Iudex praecipit. Nam si hoc admitteretur, suopte se gladio Exponens soepenumero confoderet, quod natura refugit, quae sui semper magis est conservativa, quam destructiva. Et alioquin de

Relatoriis, quod talis locus, in quo repertus sit, in huiusmodi Comitatu adiaceat; alias non stabit. Ubi Nota, Quod licet testes istius Attestationis indigenae omnino de Iure Regni esse debeant, cum qualitates etiam ipsorum, quibus specificari debent, idipsum declarent; ubi tamen veritas rei, per hos elucidari non posset; non putant incongruum multi, si non directe, saltem pro informatione

per Iudicem ab ipsis irremisibiliter exigendarum, imponitur; quandoquidem veritatis confessio, nemini plane, per neminem omnino abnegari debeat, quia Iustitia omnibus communis est; et si tales nulla bona habuerint, ex quibus satisfactio poenae fieri posset, capi, et in corpore luere debent. art. 81. Anni 1563. uti in proxime sequenti quaest. videre licebit.

Propter Pietatem et Iustitiam Tuam permansura sis: Quod faxit praepotens Deus, cuius nutu et hactenus crevisti, et deinceps quoque crescere poteris. Sed redeamus ad propositum. Sic et in aliis procedendum, in quibus tamen, si huiusmodi series Genealogiae, in aliquo intermedio gradu interrumpta fuerit, neque continuata, ad Primum Truncum qui nullum gradum facit, perducetur; illico ex tali defectu stare non poterit, neque

ingerenti, certa ratio Generis, seu generationis suae, ad Actorem necessario deducenda, et Genealogia cum ipso coniungenda ac probanda est; alioquin reiicitur ab ingessione, et iura possessionaria, pro quibus agebatur, amittit. 2. tit. 36. QUAESTIO VIGESIMA SECUNDA. Quid vice-versa

Cziraki, contra Nicolaum Marczaltóvi Posonii. Anno 1612. QUAESTIO VIGESIMA TERTIA. In quibus causis admittitur Ingessio? Solum in causa super haereditate, et perpetuitate Iurium possessionariorum mota; non autem ratione Impignorationis, vel Occupationis aliquorum bonorum, 2. tit. 84. Ubi

ex iis diversae sententiae et convictiones necessario alterutri partium emergere soleant; ex eoque talis pars quasi infirma succumbere cogatur; optimo ordine haec remedia Iuris, quae ipsis adhiberi debent, illas consequuntur, quibus etiam Reiecta, propter brevitatem adiungitur. QUAESTIO SECUNDA. / Quid est Appellatio? Est causae post convictionem statim, per partem in ea succumbentem, a

tit. 35. et infra quaest. 32. cap. Huius. Apud Civiles vero, intra decem dies appellare licet. Unde et dies fatalis, annus fatalis, et tempus fatale dicitur, quibus ipsi in extrahendis, et ad finem perducendis Appellationibus utuntur; sic dicti, vel quod tales dies, anni, et tempus soleant ipsis Appellatoribus a Iudice fari, hoc est, ita praefiniri et praescribi, ut eos

in vinculis detineantur, usque ad revisionem huiusmodi vel Appellationis, vel novi iudicii art. 41. anni 1563. De quo vide infra quaest. 31. cap. 9. IV. Causae quoque illae, in quibus Procuratoris revocatio facta est, virtute Novi Iudicii cum gratia, post remissionem, non transmittuntur ulterius. 3. tit. 6. V. Causae ex contractu, et spontanea obligatione partium, ubi solae sibi huiusmodi

Novi iudicii, tam Iudices ab extradatione literarum sententionalium, quam partem quoque adversam ab extractione earundem; inhibere; Ibidem. Qui tamen titulus intelligitur solum de causis longis, in quibus processus subsequuntur, et non de brevibus, 4. Vlad. art. 15. II. Quo succumbens in causa appellata, cedendo Appellationi ipsi, utitur. Passim: ut art. 29. Anni 1609. et art. 23. anni 1613.

ordinarii dare consueverunt. Ubi Nota, quod duo haec tantum Nova Iudicia, primum et quartum, scripto Iure contineantur, citato proximo loco; alia autem duo, ex Stylo colliguntur. De quibus vide infra quaest. 3. cap. 9. similiter de quadruplici sententia. Sed hic occurrit non levis Quaestio, si enim causa, coram uno Iudice mota, et ad alterum Iudicem.

dici intra dominium fieri debere; etiamsi cum clausula ex superabundanti fuerit, uti iam praemissum est. Styl. QUAESTIO DECIMA OCTAVA. / Sed quibus temporibus quis uti potest, Novo hoc Iudicio, in processu causae? Duobus. Primo, quando succumbens causam appellat, et postea statim Appellationi cedens, in partibus adhuc Novum impetrat, prosequiturque

quaest. 10. cap. 1. QUAESTIO VIGESIMA. / Quo ordine solent causae Novi Iudicii levari? Omnes causae in quibus a Regia Maiestate nova iudicia impetrata fuerint, in primis Octavis (iisque unicis) ante alias omnes causas levantur et iudicantur. 1. Vlad. art. 52. et 2. tit. 77. licet hic pro ante

QUAESTIO VIGESIMA QUINTA. / Quot modis revocatur; et quod in quinque casibus, non revocatur Procurator? Duobus, Primo, in causis brevibus, prout in Insinuationibus, et huiusmodi in quibus videlicet causarum processus, nondum intervenerunt, quilibet causantium etiam post latam et pronunciatam sententiam, Procuratorem suum revocare poterit; ita quod ipsa die, qua sententia

ut eadem die, et Procuratoris responsio revocetur, necesse est 2. tit. 80. Demum Octavis eidem exspiratis, cum quinquaginta marcis gravis ponderis, ducentos florenos facientibus. 4. Vlad. art. 15. Secundo, in causis longis, in quibus processus Iuridici solent subsequi, Procuratoris responsio revocatur ante latam et pronunciatam definitivam sententiam, et quidem ante terminum exhibitioni literarum, vel communi attestationi, aut iuramentali

autem videatur posse fieri etiam in facto, hoc est, in rebus iam ipsis, uti praemissum est, colligitur ex dicto tit. 80. ubi habetur; quod tam in longius causis, lite adhuc pendente, et ante solam iam definitivam sententiam, quibus videlicet facta responsione, Iuridici processus subsequi, et Iudiciariae deliberationes, ac sententiae interlocutoriae pronunciari solent; quam in brevibus, post latam iam et pronunciatam huiusmodi definitivam

subsequi, et Iudiciariae deliberationes, ac sententiae interlocutoriae pronunciari solent; quam in brevibus, post latam iam et pronunciatam huiusmodi definitivam sententiam dicta Procuratoris revocatio fieri debeat. In quibus utrisque tamen procul dubio aliqua probatio, vel literarum exhibitio, aut Iuramentalis depositio; atque in illis, Inhibitio quoque, vel communis inquisitio, aut etiam Repulsio, quae non simpliciter dicta, sed facta iam

possit huiusmodi Revocatio? In proxime dictis causis longi processus, fit omnino absque gratia Principis. In brevibus autem post latam et pronunciatam sententiam definitivam, in iis videlicet causis, in quibus mox et immediate per primariam responsionem partium finalis conclusio, et definitiva sententia sequitur. Qui casus rarus est, et praecipue in causis per Insinuationem motis, exspiratis Octavis, non nisi per gratiam

nisi potissimum in postremis de iure possessionario, Iurium et literalium instrumentorum productio sive exhibitio, requiri dignoscebatur, quae in secundis tantum Octavis, et non amplius fieri debebat, 6. Matth. art. 6. De quibus vide supra citam, quaest. 3. cap. 2. DE REIECTA.

reddi, et executioni demandari debent. Quod non conveniret de sententia dicere, quia sic idem de eodem praedicaretur, ubi literae adiudicatoriae dari deberent de sententia, iuxta eandem sententiam. Tum quia Civiles quoque (a quibus Ius nostrum magna ex parte originem ducit. 2. tit. 6.) rem adiudicatam sic omnino intelligunt; quorum opinionem ex scholiis Mynsingeri ad §. Item si in iudicio, lib. 4. Institut. tit. 13. annotatis his verbis licet

capitis huius. Quarta Lata et Definitiva, quae proprie est ultima causae decisio, et haec vadit ad Executionem, nullis Iuridicis remediis obstantibus, de qua hoc loco potissimum agitur. De quibus vide 2. tit. 77. et 83. et supra quaest. 15. cap. 8. de quadruplici similiter Novo. Et priores vocantur intermediae, sive interlocutoriae; sola autem ultima dicitur

Violationis sedis Iudiciariae, Facti honoris, Infamiae, Minor sententia, quae communiter omnium simplicium violentiarum, damnorum, et iniuriarum dicitur. Nec non omnium maleficiorum, sive causarum criminalium: super quibus omnibus singillatim et breviter iam dicendum est. QUAESTIO QUINTA. / Quid est sententia Capitalis? Est quae inter; et contra Nobiles lato

et uxor, huiusmodi portionibus suis, propter delictum patris, fratris, et mariti privari non debent. Quod videtur intelligendum esse solum in his sententiis, nimirum: Capitali, Emendae capitis et Notae Infidelitatis, in quibus filii, filiae, fratres, aut uxor non cooperantur praemissis patratoribus, Verum in causis debitorum, mutuorum, et depositorum, secus est, ubi scilicet omnes simul talibus debitis, mutuis, et depositis coutuntur; ideoque

semper cedunt. 2. tit. 57. et 9. Officio Palatinatus fol. 169. Maioris decreti. III. Quod etiam in causis coram Illustrissimo Domino Palatino vertentibus, in quibus Fiscus Suae Maiestatis Regius contra aliquos agit, ac quibus nulla affixa sunt birsagia, sed simpliciter ad Notam tendunt, ex eoque ad bonorum amissionem; ex iis, ipsi quoque Domino Palatino, nulla portio

Officio Palatinatus fol. 169. Maioris decreti. III. Quod etiam in causis coram Illustrissimo Domino Palatino vertentibus, in quibus Fiscus Suae Maiestatis Regius contra aliquos agit, ac quibus nulla affixa sunt birsagia, sed simpliciter ad Notam tendunt, ex eoque ad bonorum amissionem; ex iis, ipsi quoque Domino Palatino, nulla portio (ne quidem redemptibiliter ut nonnulli putavere) provenit; sed

concordia, Gratiam facere possit. 2. tit. 57. et 5. Vlad. art. 4. V. In aliis vero casibus, veluti Incinerationis domorum, turbationis Executionum, Interceptionis castrorum, et his similibus, in quibus privatae personae contra se invicem agunt, ex antiqua iam consuetudine, duae partes Iudici, et tertia parti Actoreae adiudicantur; salva semper remanente eorundem bonorum proprietate Fisco Regio, qui postea

se, sed vigesimo quinto se, ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43. Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur, abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet. Secundo: Nota, seu crimine Infidelitatis sine consilio Dominorum Praelatorum, et

subiiciuntur, 1. Vlad. art. 107. et alios plures vide 2. Vlad. art. 4. tam in corpore, quam in margine annotatos. Undecimo. Quomodo autem differt, a capitali sententia, et in quibus praeterea casibus currat; vide 1. tit. 14. et 16. Item lib. 2. S. Stephani cap. 51. Colom. lib. 2. cap. 6. Item 1.

2. et 2. Vlad. art. 4. QUAESTIO DECIMA QUINTA. / Nota, quot modis fertur, et quibus? Tribus. Primo, per Principem indicentem generalem Diaetam Dominis Regnicolis, et ipso, cui Notam inferre vult, personaliter et non per Procuratorem, ad talem Diaetam citato. Secundo, ex binaria

simul; quia nemo duplici Iure potest aliqua bona possidere. 1. tit. 82. vel duobus Iuridicis remediis eiusdem generis, vel diversis simul, altero videlicet prius non deposito, vel Iudicialiter non cassato. Quibus addi potest, vel a duabus, aut pluribus diversis personis, sibi non subalternatis, et ab invicem non dependentibus, diversis actionibus: quod non solum Calumniam sapere, sed omnino naturalem impotentiam significare

iniuria latissime pateat, ut etiam ad praecedentes sententias extendi videatur; tamen illis tanquam specialibus casibus, suo loco relictis, ad alias omnes iniurias praemissis modis factas, vel fiendas recte amplianda est. In quibus omnibus Iniuriis, pro causa formali, dolus malus intelligendus est. Hoc est, quod tales omnes iniuriae, dolo malo factae esse cognoscantur. Nam sine dolo malo alterum laedens, hoc modo non dicetur iniuriam

Vide supra quaest. 12. cap. 4. secus observatum fuisse apud veteres Romanos. Ubi Nota, quod occasione praemissae captivationis Nobilium, alios etiam casus, quibus captivari soleant, non incongruum fuerit huc referre. Et Primo, Factores, et Officiales dominorum Magnatum, aliorumque Nobilium, non reddita sufficienti ratione administrationis,

art. 6. et 6. Matth. art. 33. Item 1. Vlad. art. 24. et 2. tit. 48. Item si quipiam vulnera, laesiones, mortem, incendia, et alia similia enormia perpetrarent manifeste, in quibus casibus ex parte eorundem, si praesentes sunt, et comprehendi possunt, Iudicium et Iustitia impendatur, et sic eisdem debita poena infligatur, Iure mediante. 1. Vlad. art. 91. et art. 2. anni 1608.

donationi Regiae non subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria consuetudo observari cernatur non raro; et communiter quoque Doctores, Utriusque Iuris, teste Vivio, loco

et secunda in decuplo puniuntur. QUAESTIO TRICESIMA PRIMA. / Sed quam brevissimus processus, in hisce causis observari soleat; vel quibus Iuridicis remediis huiusmodi malefici, et qualiter uti possunt? Olim, ubi se absentabant, proscribebantur, et propterea utebantur Novo Iudicio, cuius virtute

perpendere; qua in re limites excesserit, qua modum praetergressus, qua occurrere aggredienti aliter atque aliter (si modo furor sanum admittit consilium, et quisquam primos animi motus in manu sua habet) debuerit. Quibus ad aequitatis examen revocatis, et iuste perpensis, tum demum poena, mulctave mitior modo. Modo gravior irroganda erit. Actor vero allegatam huiusmodi inculpatam tutelam Rei, elidere et adnihilare adnitens, his

qui tali executioni interfuerunt, poterunt ii, ipsam, penes alterum superviventem Executorem, sub iuramento referre. Quae hoc modo quoque relata, robur suum habere consuevit, praesertim in statutionibus, et aliis, in quibus Vicini et Commetanei interesse debent. Atque sic legum indigentiae, invicta succurrere solet necessitas. QUAESTIO DUODECIMA. Quid salarii

Spiritualis erat, et ille quoque habebat suum, ita ut universe quinque fuerint. Quod autem Magistri Protonotarii, semper Iudiciis Octavalibus, integro numero interesse debeant, patet ex art. 34. anni 1545. de quibus ulterius, et modo celebrandi Iudicia citra omnium favorem, atque immutationem antiquarum consuetudinum, et Iurium Regni, uti iam dictum est proxime. vide 1. Vlad. art. 10. Item quod iidem Magistri

Domino Locumtenenti iniunctorum negociorum necessarii adhibentur, in singulos dies, per denarios octuaginta habere solent, ex antiqua iam Camerarum consuetudine, art. 70. anni 1609. De quibus vide etiam art. 23. anni 1566. et art. 24. anni immediate sequentis 1567. Ubi tamen extra terminos Octavales, et Diaetales convocati fuerint, Domini quidem Praelati, et Consiliarii, per

mens et ratio deviat, et aberrat, in peccatumque prolabitur, quae quatuor qualitates, continentur in consilio Iethro, dato Moysi, Exod. 18. (dum inquit.) provide de omni plebe sapientes, et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam. Quinto et ultimo, nihil faciat prece, precio, timore amore, vel odio, non personam aspiciat divitis, vel potentis, neque pauperis in iudicio

neque pauperis in iudicio miserebitur. Exod. 23. sed recto tramite in omnibus, et contra omnes procedat, necesse est. Prolog. cap. 6. Sicque Dei, et hominum legem adimplebit. Super quibus refert Sylvius, Magnanimum illum Alphonsum Aragonum et Siciliae Regem, ante annos 176. dixisse: Quod si tempore veterum Romanorum vixisset, se constructurum fuisse, contra Curiam, templum Iovi Positorio, in quo

obstructam, alteri parti synceram servabat. Unde apud nos quoque iam dici solet; Audi Et Alteram Partem, etc. Tantum in illis naturalis luminis puritas valebat, et adeo huiusmodi affectus exosos habebant? De quibus etiam supra quaest. 2. cap. 8. Romani autem caput velabant, ut refert Cicer. pro domo sua, et Livius. Quos iam ex Christicolis, soli Domini Bohemi imitantur, qui in

soli Domini Bohemi imitantur, qui in criminalibus, nigro velo oculos obvelantes, et hominis cranio dextram imponentes, Iudicium pronunciant, etc. Quibus Tholossan. lib. 4. cap. 5. de Repub. et Osorius lib. 7. de Regis institutione. Aliique morales, addunt alias Sex valde exemplares, et mire aedificativas qualitates;

vel potius praesentanei mali metus, ipsum percellit, id magis evitandum; et alia via atque ratio consopiendi illius, ineunda, principalique suadenda, dummodo tamen fraus et dolus absit ab eo omnis. Quibus tandem rite adhibitis, etiamsi finem aliquando non consequatur, videbitur tamen officio suo perfunctus esse, quia adhibuit adhibenda. His quoque illud addi potest, ex Quintiliano, quod Procurator, in

carceribus, tanquam falsarii, et periuri mancipantur, Ibidem. Imo externi, propter introductum quendam in Regnum per eos abusum, in Sedibus Spiritualibus non admittuntur, et neque quidem in iis Civitatibus, in quibus Iudicia Ecclesiastica celebrantur, manere permittuntur, ne saltem consilium dent, nedum ad agendum accedant. art. 41. anni 1569. Tergiversator, a tergo vertendo, vel versando,

si intellectum habet, potest videri respondere. Sic et in surdo observandum, de antiqui Iuris regula. QUAESTIO TRICESIMA. Quibus potissimum fundamentis, post exantlatos omnes defensionis suae labores, et processus, inniti; et sese praesertim in criminalibus committere debebit? Hisce

dotum, ac aliae huius farinae omnes, iuxta causarum aetatem, nullo habito delectu. QUAESTIO TERTIA. / In quibus causis conceditur Comitibus, vel Vice-Comitibus iudicare, ultra Centum Florenos, vel etiam in bonis, quoad usum in quanta quantitate? In hisce. Primo, in causis damnorum et spoliorum, art. 6. anni 1528.

absolute in partibus permissa est. Licet anno 1613. art. 23. adiunctus sibi sit, unus Iudex Nobilium, cum duobus iuratis Assessoribus. Tertio, in causis liquidorum debitorum, diuturna iam consuetudine recepta. De quibus vide supra quaest. 4. cap. 8. num. 8. QUAESTIO QUARTA. / In quibus viceversa non conceditur, ultra praescriptos

liquidorum debitorum, diuturna iam consuetudine recepta. De quibus vide supra quaest. 4. cap. 8. num. 8. QUAESTIO QUARTA. / In quibus viceversa non conceditur, ultra praescriptos Centum Florenos? In hisce nempe. Primo, in causis bonorum Impignoratorum. 5. Vlad. art. 7. Secundo,

casu citatus tenebitur in illo Comitatu, ad quem citatus est, comparere. QUAESTIO SEPTIMA. / Similiter et procuratoria constitutio, quot modis, et coram quibus fieri consuevit in Comitatibus? Fit duobus modis. Verbaliter. Et Literatorie. Verbalis, durat tantum per tres sedes. Literatoria autem per integrum annum, in eodem tamen Comitatu solum, art. 53.

celebrare? Semper sane, quandocunque a bellis gerendis vacat. art. 10. Ladisl. posthumi. Exceptis temporibus messis, et vindemiae, art. 20. anni 1553. Nec non Comitiorum, seu Diaetae generalis. 6. Vlad. art. 12. de quibus supra quaest. 17. cap. 4. QUAESTIO DECIMA TERTIA. / Da exemplum violentiae practicae? Laesit aliquem, per violentiam aliquis;

Reum si quid tale est, per exceptiones prius repetitas, et postea quoque adinventas. Vitat tamen curiosus Procurator diligenter, ne ad litis contestationem, quoquo modo accedat; accumulat itaque verborum ambages, quas potest; quibus quantum fieri poterit, partem alteram et Iudicem, a consideratione propositae materiae avocare, et ad disputationem a re diversam traducere nititur. Ubi iterum alterius partis Advocati solertia requiritur, ne se, et

et spoliatis Clericorum, et Mulierum, nec non aliae his annumeratae. 1. Matth. art. 3. et 2. eiusdem art. 17. et 3. eiusdem art. 17. Item 1. Vlad. art. 46. anni 1492. (quibus Zilagii art. 9. addit. Iura quartalitia, decimas, et effusiones sanguinum; sic et causae Viduarum, et miserabilium personarum huc spectant. Enchir. fol. 14.) Sed postmodum

puniuntur. Et sive etiam beneficiati fuerint, sive non, utrique de facto per eundem, perpetuis carceribus, tanquam falsarii et periuri mancipantur, citato proxime loco. Imo vero neque in Civitatibus ipsis, in quibus sedes Ecclesiasticae celebrari solent, permittuntur manere, ne saltem consilium dare possent; art. 41. anni 1569. Verum iam omnia haec, in desuetudinem abeunt. Ubi Nota quod si

vide quaest. 27. cap. 10. QUAESTIO OCTAVA. / An autem etiam indigenae seu domestici Procuratores, cum Vicariis, in iis causis, in quibus ipsi agunt, in sede simul sedere possunt? Nequaquam, sed de sede, consequenterque de domo Iudiciaria, pro tunc prorsus exire tenentur. 4. Vlad. art. 35.

rei, super quo iurari petitur; est amissio illius; quia per huiusmodi recusationem habetur pro confesso; neque talis articulus debet a Iudice amplius attendi et recipi, idem Andr. Gail. lib. 1. Obser. 87. Quibus etiam Iure Civili, novella constitutione additum est, quod nihil penitus, causa patrocinii dederint Iudicibus, vel alicui personae, corrumpendi iudicii causa. Quod licet apud nos non servetur, tamen si servaretur, non

dederint Iudicibus, vel alicui personae, corrumpendi iudicii causa. Quod licet apud nos non servetur, tamen si servaretur, non tot, neque tam horrenda conscientiae pericula, soepenumero inter litigantes contingerent. De quibus plura vide quaest. 16. cap. 9. et 27. cap. 10. QUAESTIO DECIMA. / An Notarii Publici valeant

anni 1553. siquidem multa iam de foro saeculari translata esse dignoscuntur, ad hoc forum Ecclesiasticum, quae pariter iam utrique communia esse videntur, uti dictum est quaest. 3. proxime praecedenti. In quibus tamdiu solemus nos legibus Regni firmare, quamdiu eas nobis, ac causis nostris suffragari viderimus; ast ubi iis destituti fuerimus, illico ad dictas sanctiones Canonicas, confugium capere cogimur, quae longe ampliores

art. proxime citato 49. anni praenotati 1563. Sed usque nunc adhuc indecisae manent, unde tota essentia et usus earundem, stabit in arbitrio bene, uti praemissum est, conscientiosi Iudicis, An, Quando, et Quibus in Casibus, ac non nisi ante litis contestationem admitti debeant? quibus si simpliciter semper licebit sic, uti, quemadmodum nunc iam solet fieri, quis unquam In-causam-attractorum poterit se eliberare, contra huiusmodi

nunc adhuc indecisae manent, unde tota essentia et usus earundem, stabit in arbitrio bene, uti praemissum est, conscientiosi Iudicis, An, Quando, et Quibus in Casibus, ac non nisi ante litis contestationem admitti debeant? quibus si simpliciter semper licebit sic, uti, quemadmodum nunc iam solet fieri, quis unquam In-causam-attractorum poterit se eliberare, contra huiusmodi Actorem, semper hoc modo actionem suam reformantem; nemo recte diiudicare

decernitur contra ipsum Invocatio brachii saecularis, et dantur Actori superinde literae Invocatoriae brachii saecularis, ad quarum productionem, petitur brachium saeculare, vel a sua Maiestate, vel ab eiusdem Locumtenente, quibus inscribuntur, quivis Regnicolae, sed tamen magis vicini et necessarii, art. 25. anni 1552. iuxta antiquam Invocationem art. 22. anni 1553. et art. 27. anni 1563.

est, causa discutitur, coram Vicario, iuxta leges Regni, ubi haberi poterint; ubi autem non, iuxta Canones, seu quod idem est Canonicas sanctiones; quae a celebrioribus Canonistis, sive Summistis peti debent, veluti sunt, quibus potissimum in sede Metropolitana Strigoniensi utuntur, Hostiensis, Antoninus, Sylvester, et alii huius classis authores, Speculator, Navarrus, Covarruvias, summa Angelica. Ac denique ex Decretalibus quoque Pontificum ac

Valvales dictae, quod valvis templi applicantur. Monitoriae, quasi iteratae valvales. Denunciatoriae Excommunicationis sententiae: quasi tertio valvales. Aggravatoriae et Reaggravatoriae, quibus iam excommunicatur. Invocatoriae brachii saecularis. Brachii saecularis iam obtenti. Mandati declinatorii. Apostoli, sive Transmissionales.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report