Your search found 1726 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 609-962:

angelis, aut infra angelos. Lucae 18. Amen dico vobis, descendit hic iustificatus in domum, ab illo, aut prae illo, vel magis quam ille. Sic Psal 119. Anima mea expectat Dominum a custodientibus mane: id est, magis avide expecto auxilium Domini, quam nocturni vigiles matutinum tempus. In hisce similibus exemplis ponunt Hebraei suum Min integrum aut mutilatum, adscripto solo Mem. Significat crebro metam, a qua aliquid incipit, sive â tempore, sive a loco, re aut persona. ut, A diebus, a mense aut a tempore: id est, pest eam diem, tempus aut mensem Esaiae 18. A populo

Domini, quam nocturni vigiles matutinum tempus. In hisce similibus exemplis ponunt Hebraei suum Min integrum aut mutilatum, adscripto solo Mem. Significat crebro metam, a qua aliquid incipit, sive â tempore, sive a loco, re aut persona. ut, A diebus, a mense aut a tempore: id est, pest eam diem, tempus aut mensem Esaiae 18. A populo terribili ex quo ipse et ultra. Verum quod significet me tam tendendo deorsum, citra, versus aut erga nos, seu idem quod De, non est dubium: eoque nec pluribus exemplis opus habet. Videtur autem nonnunquam idem valere quod Ante, seu metam sursum versus aut

Mich. 2, Nunquid abbreviatus est spiritus Domini? Exponunt aliqui, de spiritu Dei in prophetis. quasi dicat, An minor et contemptior spiritus prophetiae? Dies abbreviati, Marc. 13, Nisi Dominus abbreviasset dies illos. id est, pauciores effecisset, decurtasset illud tam triste et periculosum tempus. Non nimis necessaria annotatio Chrysostomi est super Matth. 24, Abbreviatos dies, et longitudinem dierum, de imminuto aut aucto numero dierum, non de quantitate singularum dierum intelligendum esse. Hoc enim sponte cuivis occurrit. Vulgata versio utitur hac voce Abbreviationis, Isa. 10,

ADIAPHORON Graece, Latine indifferens seu res media dicitur. Vox vero haec in sacris literis non reperitur, cum de ipsa re plurimus sermo fiat. Vocatur autem sic in Ecclesia, quicquid per sese nec probatum nec improbatum, vetitum aut mandatum est a Deo, praesertim vero in religione: ut, certum tempus constituere rebus sacris agendis, vestitus, musica, pulsus, lectiones, ordo partium ac caeremoniarum in concionibus et sacramentis administrandis, in coniungendis novis nuptis, et similibus: in quibus tamen omnibus rebus utilis aliquis delectus adhiberi potest ac debet; habita ratione

Ieremiae 48. In aestatem tuam praedo irruet: pro, in tuos aestivos fructus: id est, cum fructus erunt maturi, et non collecti, invadet te hostis tempore nempe sibi ad rapiendum commodissimo, et contrâ tibi ad tuenda tua incommodissimo. AETERNITAS, ut definiunt communiter, est tempus quod initio et fine caret: eaque aeterna dicuntur, quae sine initio et fine fiunt, semper fuerunt, et erunt. talis est solus Deus. Perpetuam porro vocant ea, quae certo quidem tempore coeperunt, sed fine carebunt. Verum vox Aeternum non raro etiam alias significationes habet in sacris

de uno tantum homine aut aetate agit, sed etlam de omnibus posteris sicut Paulus et Petrus dicunt, omnia propter nos scripta esse, Rom. 15. 1. Cor. 10, 1. Petri 1. Sic saepe Prophetae confirmant et consolantur suos praedictione venturorum olim ac post longum tempus bonorum, nempe tempore Meschiae, quae tamen tempora illius aevi homines non erant visuri. Deus confirmat Evam et Adamum promissione seminis mulieris, contrituri caput serpentis. Eva putat se mox illud semen consequuturam, et esse ipsummet Cainum, praeclarissimam nempe possessionem aut

redundat, cum ad singulos minores et maiores numeros coniunctos repetitur, ut Gen. [5.1,] Centum anni, et triginta anni. Ponitur saepe simpliciter pro longo tempore. ut Psal. 90, Mille anni in conspectu tuo sunt sicut hesterna dies cum transierit: id est, longissimum tempus est perinde Deo ut brevissimum: nihilominus quod statuit aut promisit, certo fit, etiam si differat aliquandiu. ut in voce DIES dicam. In fine temporum, annorum, Danielis undecimo: id est, post aliquot annos. Filius anni erat Saul in regnare ipsum, 1. Sam 13, aliqui exponunt, quod

nihil addi, sicut et conducens nil adimi patitur. Is. 6. et 21: In tribus annis, tanquam annis mercenarii, alleviabitur gloria Moab. Mercenarius anni in annum, Levit. 25, Tanquam mercenarius anni in annum eris cum illo: pro, tanquam mercenarius annuus, qui sese ei non addixisset in longum tempus, aut perpetua servitute obstrictus esset, sed tantum usque ad certum tempus: quo elapso, denuo novum contractum constitueret. A fine anni in annum: pro, stato tempore anni. 2. Samuelis 14. Sic, Rem anni in anno facere: pro, debitum annuum pensum absolvere, 1, Reg 10. Sic, De anno

annis, tanquam annis mercenarii, alleviabitur gloria Moab. Mercenarius anni in annum, Levit. 25, Tanquam mercenarius anni in annum eris cum illo: pro, tanquam mercenarius annuus, qui sese ei non addixisset in longum tempus, aut perpetua servitute obstrictus esset, sed tantum usque ad certum tempus: quo elapso, denuo novum contractum constitueret. A fine anni in annum: pro, stato tempore anni. 2. Samuelis 14. Sic, Rem anni in anno facere: pro, debitum annuum pensum absolvere, 1, Reg 10. Sic, De anno in annum. pro quotannis, 1. Samuelis 7. Anno post annum pavebitis,

praeterlabi. Esse cum aliquo dies aut annos, 1. Sam. 29, accipitur non de temporis longitudine, sed de experientiae magnitudine: ut Achis dicit de Davide, Qui fuit mecum dies, imo annos aliquot: pro, qui mihi tam penitus perspectus est, ac si pluribus annis mecum egisset. ponitur igitur ibi tempus, pro eo quod fit in tempore, nempe pro usu ac experientia. Dies annorum, Ezech. 38. Qui prophetaverunt in diebus illorum annorum: pro, illis temporibus. Apponere annos vitae, id est, prolongare vitam. Proverb. 3, Longitudivem dierum, et annos vitae, et pacem apponet tibi. Multitudo

Deo numerati, et determinati. Alicuius anni pro tempore vitae eius, aut etiam ipsa vita, Psal. 102. et Hebraeorum 1, Anni tui non deficient. Proverb. 5, Ne des annos tuos crudeli: pro Cave ne maritus adulterae, te iuvenem crudeliter interficiat, atque ita tibi reliquum vitae tempus abripiat. Sic annos meos in gemitibus consumpsi Psal. 31. Dierum annus pro completo, ac omnes suos dies habente anno. Vide DIES. Placabilis annus, aut beneplaciti, Isarae 61. pro, cum Deus est propitius, et ultro nos benigne vocat. Sed Retributionis annus, Isaiae 63,

Deo? id est, eum in templo restitutus in regnum adorabo? APPONERE Cor super aliquid, est, id curare, amare, aut etiam in id confidere. Dicitur et Apponere aliquid supra cor. Vide COR. Apponere dies, Proverbiorum 10. aut Longitudinem dierum, Proverb. 3. id est, prolongare tempus vitae. Apponi ad populos suos, est mori ac sepeliri in sepulchro maiorum suorum, Gen. 35. 49. APPREHENDERE pro attingere. Levi. 26, Apprehendit tritura vindemiam, et vindemia sementem. id est, labores et occupationes unius pertingent usque ad operas alterius prae nimia

beneplaciti: id est, desiderabiles. Malach. 3, Vos eritis terra beneplaciti. Usurpatur tamen in aliquibus locis non pro ipso affectu tantum, verum etiam pro intento seu proposito, seu actione et negotio aliquo, quod cui placet ut perficiatur. Ecclesiast. 3. Unicuique beneplacito suum est tempus, et tempus unicuique beneplacito. Cap. 5. Si calumniam pauperis, et rapinam iudicii et iustitiae videris in provincia, ne mireris super beneplacito aut instituto illo. Cap. 8, Habet enim omne beneplacitum suum tempus et modum. 2. Sam. 23. Ideo tota salus mea

id est, desiderabiles. Malach. 3, Vos eritis terra beneplaciti. Usurpatur tamen in aliquibus locis non pro ipso affectu tantum, verum etiam pro intento seu proposito, seu actione et negotio aliquo, quod cui placet ut perficiatur. Ecclesiast. 3. Unicuique beneplacito suum est tempus, et tempus unicuique beneplacito. Cap. 5. Si calumniam pauperis, et rapinam iudicii et iustitiae videris in provincia, ne mireris super beneplacito aut instituto illo. Cap. 8, Habet enim omne beneplacitum suum tempus et modum. 2. Sam. 23. Ideo tota salus mea et omne

Ecclesiast. 3. Unicuique beneplacito suum est tempus, et tempus unicuique beneplacito. Cap. 5. Si calumniam pauperis, et rapinam iudicii et iustitiae videris in provincia, ne mireris super beneplacito aut instituto illo. Cap. 8, Habet enim omne beneplacitum suum tempus et modum. 2. Sam. 23. Ideo tota salus mea et omne institutum, ut nihil adeo germinet. Iob. 31, Si prohibui a beneplacito pauperes:.i. a suo voto, aut re expetita. In statu regiminis nihil mutat. Proverb. 31, Et facit beneplacitum manuum suarum. 1. Reg. 5, Ego faciam omne

et Hilarius hanc vocem super Psalm. 138 explicat, inquiens: Cum igitur doctrina Pharisaeorum ob id probabilis esse docetur, quia ipsi in Moysi cathedra sederunt, doctrina necessario significatur in Cathedra. Ex hoc more est, quod Episcopis postea in Ecclesia cathedrae sunt attributae: et quod tempus functionis, sessionis spacium dictum sit: ut, Hic aut ille Episcopus sedit tot annis. De hac voce etiam in verbo SEDENDI, et SEDIS, aliquid addetur. CATENA: de hac voce in IUGO, aut VINCULO agetur. CATULUS LEONIS, in voce LEONIS exponetur. CAUDA, cum

et regnat, si ei non resistatur, sique non perpetuo salutaribus medicaminibus curetur ac sanetur: sicut vulnera neglecta putrescunt, et deteriora fiunt. CICONIA, nota avis est. Sumitur ab ea parabolica ratiocinatio, aut a contrario amplificatio. Ierem 8. Etiam ciconia novit tempus suum, populus meus non novit iudicium Iehovae. ut ostendatur ingens impietas ac ignorantia Dei in Israelitis, qui infra ipsa bruta fuêre. Quale est et illud Esaiae 1. Cognovit bos possessorem, et asinus praesaepe domini sui, populus autem meus non novit. CIDARIS, est mitra

Combustionem alicui facere, aut non facere alicui mortuo, 2. Par. 21, est, eum rogo solenniter impositum exurere, ut apud veteres moris fuit. Combustio fumi, pro incendio fumoso. Iud. 20, Tempus autem erat constitutum viro Israel cum insidiis, quod maximam faceret ascendere combustionem fumi e civitate: id est, ut eis fumo darent signum captae civitatis. Comburi sufflatorium, Ierem. 6 dicitur de irrito conatu idololatrarum et seductorum, suam impietatem, ut idolum,

COMAM ALERE esse viro turpe, mulieri decorum affirmat Paulus 1. Cor. 11. Comam alioqui et barbam alere, alias erat indicium luctus, alias laeticiae, ut supra in Barba et Capillitio dixi. Sic sacerdotes prohibentur comam alere luctus gratia, Ezech. 44. Comam alebant Nazaraei, usque ad aliquod tempus: postea certa caeremonia radebant eam. Num. 6, Deuteronomii 33. Iud. 13. 16. Dicetur de hac phrasi etiam in RADERE et TONDERE. Comam et barbam vellere, ut apud omnes alias gentes, ita et apud Israelitas fuit magni doloris indicium. Proficiscitur enim id ab impatientia.

Dei. Corruptio etiam sepulchrum non raro significat, et porro per metaphoram infernum, quod in sepulchro quidem corpora hominum computrescant, in inferno vero etiam animae ipsae aeterno exitio intereant. CRAS, adverbium temporis, praeter propriam ac notam significationem, omne sequens tempus significare solet: sicut Hodie praesens, et Heri ac Nudius tertius proxime praeteritum. Exempla sunt passim obvia. Cras respondebit mihi iustitia mea, Genes. 30. Cum interrogaverit te filius tuus cras, Deut. 6. Aliquando etiam tantum vicinum, aut iamiam imminens tempus denotat, perinde

omne sequens tempus significare solet: sicut Hodie praesens, et Heri ac Nudius tertius proxime praeteritum. Exempla sunt passim obvia. Cras respondebit mihi iustitia mea, Genes. 30. Cum interrogaverit te filius tuus cras, Deut. 6. Aliquando etiam tantum vicinum, aut iamiam imminens tempus denotat, perinde ac cito. ut Esa. 22. et 1. Cor. 15. Edamus et bibamus, cras enim moriemur: id est, citissime, ut quidem nos prophetae stulte territant. Iosuae 22. Cras dicent filii vestri filiis nostris: pro, paulo post. Sic, Nolite esse soliciti de crastino: id est, de mox sequente

CYMINUM, est genus parvi leguminis aut grani, non valde foeniculo dissimilis, cuius sylvestris species domestica melior est. Eius aliquoties in Sacris literis fit mentio. ut Esaias capite 28 sumit a re rustica similitudinem, quod sicut agricola omnibus rebus tribuit suum modum ac tempus, aliaque frumenta aut legumina aliter tractat: sic et Deus statuat omnia recte distribuere, et vicissim debitam obedientiam cultumque ab homine exigere velit. Porro Christus Matthaei 23. Perversum iudicium aut religionem Pharisaeorum taxat, quod cyminum et mentam decimabant, ac de illis

loquendi, quum docendi causa exemplum aliquod ex communi hominum usu petit: ut Rom. 6. et Galat. 3. Item aliquoties quum hominis doctrinam Dei autoritati opponit, ut illa isti cedat: ut 1. Corinth. 9, et Galat. 1. DIES, non tantum in Sacris, sed et in prophanis, alias significat tempus quo sol est supra horizontem, quam Mathematici diem artificialem vocant. Sic Ionas dicitur fuisse in ventre ceti tres dies et tres noctes. Alias totum tempus quo sol prorsus circumvoluitur circa terram: quam Mathematici naturalem diem appellant. Sic numerantur dies Genesis 1, Et factum est

opponit, ut illa isti cedat: ut 1. Corinth. 9, et Galat. 1. DIES, non tantum in Sacris, sed et in prophanis, alias significat tempus quo sol est supra horizontem, quam Mathematici diem artificialem vocant. Sic Ionas dicitur fuisse in ventre ceti tres dies et tres noctes. Alias totum tempus quo sol prorsus circumvoluitur circa terram: quam Mathematici naturalem diem appellant. Sic numerantur dies Genesis 1, Et factum est vespere et mane: ubi Vespere complectitur sequentem noctem, et Mane sequentem artificialem diem. Exempla postea recensebimus. Nunc id modo observemus ex

iam priore hebdomada, cuius ultima erat paschatis dies: et inchoante luce primae diei sequentis hebdomadae, Christus surrexit. Significat etiam nonnunquam Dies vel integrum annum, vel longius aliquod tempus. Sic multi exponunt illud. 1. Samuelis 27: Fuit autem numerus dierum quibus habitavit David in regione Philistaeorum, dies et menses quatuor: id est, integro anno et mensibus quatuor. Aliquando contra prorsus breve tempus indicat. ut cum Deus dicit: Quacunque die comederis, morte morieris.

integrum annum, vel longius aliquod tempus. Sic multi exponunt illud. 1. Samuelis 27: Fuit autem numerus dierum quibus habitavit David in regione Philistaeorum, dies et menses quatuor: id est, integro anno et mensibus quatuor. Aliquando contra prorsus breve tempus indicat. ut cum Deus dicit: Quacunque die comederis, morte morieris. pro, quacunque hora, aut momento. Aliquando Dies in singulari, ac etiam plurali numero, synecdochicos simpliciter pro tempore ponitur. Sic crebro repetitur, In die illa, aut In diebus alicuius regis: In diebus illis, aut,

Corinth. 16 dicit, se ordinasse in Ecclesiis Galatiae et Achaiae, ut in prima die Sabbathi eleemosynas conferrent. Sic Actorum vigesimo. Primo autem die Hebdomadae aut sabbathi coactis discipulis ad frangendum panem: id est, ad communicandum. Aliquando Dies significat quasi commodum quoddam tempus, aut occasionem: quando quidem dies actionibus destinata est, et nox quieti, omniaque rectius interdiu aguntur. Sic dicit Christus Iohannis 9, Me oportet operari opera eius qui misit me, donec dies est. id est, donec adest tempus et commoditas divinitus ad hoc ordinata, aut donata. Prorsus

communicandum. Aliquando Dies significat quasi commodum quoddam tempus, aut occasionem: quando quidem dies actionibus destinata est, et nox quieti, omniaque rectius interdiu aguntur. Sic dicit Christus Iohannis 9, Me oportet operari opera eius qui misit me, donec dies est. id est, donec adest tempus et commoditas divinitus ad hoc ordinata, aut donata. Prorsus simili figura dicitur, Ambulate dum lucem habetis: Iohannis 12. Hunc tropum nonnihil explicat Dominus Iohannis 11. Si quis ambulat in die, non offendit, quia lucem huius mundi videt: Si quis autem ambulaverit nocte, offendit,

Porro per metaphoram saepe dies pro cognitione Dei ac tempore gratiae ponitur: sicut et contra nox ac tenebrae pro ignorantia Dei, et ira eius. 1. Thessal. 5. Omnes vos filii lucis et diei estis. Sic credo et illud Roman. 13 accipiendum esse: Nox progressa est, dies autem appropinquat. pro, tempus legis ac umbrarum apud Iudaeos, et porro extremae caecitatis ac turpitudinis iniustitiaeque apud gentiles, iam ferme prorsus elapsum est, et lux gratiae divinae omnibus tam Iudaeis quam Ethnicis clare fulgere incipit. In vicina huic significatione accipitur etiam 1. Petri 1. Et habemus

pro multis ponunt. Dies antiqui. pro priscis seculis, Deuteron. 4, Recordare dierum antiquorum. Isaiae 51. Consurge sicut in diebus antiquis. Sic Hieremiae 46. Habitabitur secundum dies antiquos. id est, ut olim, ut antiquitus. Dies caelorum, perpetuitatem quandam indicat: quasi dicas, tempus durationis caeli. Psalm. 89. Thronus eius sicut dies caeli. Deuteron. 11. Vicinum huic est, Dies arboris, Dies terrae. Genesis 8. Adhuc omnibus diebus terrae erit sementis, etc, pro, quandiu terra stabit, aut durabit. Dierum antiquus; Danielis septimo, pro annoso: id

die intelligendum est. Et 1. Corinth. 5. Ut spiritus servetur in die Domini. 1. Thess. 5. Dies Domini ut fur noctu veniet. Isa. 13. Quoniam prope est dies Domini. significat aliquam singularem diem, qua Dominus erat castigaturus impios. Dies alicuius hominis, saepe significat aetatem aut tempus vitae. Deuter. 33. Iuxta dies tuos erit fortitudo tua. pro, quandiu vixeris, semper eris fortis, non eris imbecillus et aegrotus. Aliquando contra Dies, aut hora alicuius, est fatalis hora. tempusve mortis. Psalmo trigesimoseptimo: Consilium agitat impius contra iustum, frenditque

semper eris fortis, non eris imbecillus et aegrotus. Aliquando contra Dies, aut hora alicuius, est fatalis hora. tempusve mortis. Psalmo trigesimoseptimo: Consilium agitat impius contra iustum, frenditque contra eum dentibus suis: Dominus ridet eum, quia videt venire diem eius, id est, tempus exitii ac poenarum. Longitudo dierum: pro, vitae longitudine. Psalmo vigesimoprimo: Dedisti ei longitudinem dierum, usque in seculum et seculum. Sic et Iob duodecimo dicitur, in longitudine dierum esse intelligentiam aut peritiam. Psalmo 91. Longitudine dierum saturabo eum. In die

Iephtae. id est, singulis annis. Sic ibidem: Solennitas Domini erat in Silo de die in diem. Sic Amos quarto, Afferte post tres dies decimas vestras: intelligunt aliqui, post tres annos, quia tertio quoque anno solebant afferre decimas, Deuter. decimoquarto. Diem salutis. 2. Cor. 6 vocat totum tempus a redemptione Christi, usque in finem. Sic etiam Christus dicit, Abrahamum cupivisse videre diem suum: id est, tempus adventus Christi, et redemptionis generis humani. Sic etiam dicitur: Haec est dies quam fecit Dominus, laetemur et exultemus in ea. Dies carnis Christi, Hebraeorum quinto,

post tres dies decimas vestras: intelligunt aliqui, post tres annos, quia tertio quoque anno solebant afferre decimas, Deuter. decimoquarto. Diem salutis. 2. Cor. 6 vocat totum tempus a redemptione Christi, usque in finem. Sic etiam Christus dicit, Abrahamum cupivisse videre diem suum: id est, tempus adventus Christi, et redemptionis generis humani. Sic etiam dicitur: Haec est dies quam fecit Dominus, laetemur et exultemus in ea. Dies carnis Christi, Hebraeorum quinto, pro tempore eius carnalis aut temporariae vitae. Dies pro iudicio non raro ponitur, praesertim a Paulo: quam etiam

dies utrique parti constituitur. sicut et Latini dicunt, Diem dicere alicui: pro, in ius vocare. Aliqui sic etiam Hieremiae decimoseptimo intelligunt. Verum ibi dicit propheta, se non desiderasse diem afflictionis aut poenae Iudaeorum, sed potius contra orasse. Dies visitationis, sicut et tempus visitationis, alias in bonam, alias in malam partem accipitur. ut 1. Petri secundo: Glorificabunt Dominum in die visitationis. Contra Micheae septimo, in malam partem accipitur, de poenis. Isa. decimo: Quid facietis in die visitationis vestrae? Hoseae nono: Venit dies visitationis,

adventus Christi intelligitur, quia ibi finiebantur tempora Veteris testamenti: alias de tempore ultimi adventus. Prioris exemplum Isa. 2 est, et Micheae 4. Erit in postremitate dierum mons praeparatus, etc. Sic Hieremiae 30. In novissimo dierum intelligetis illud, id est, cum tempus erit elapsum, et hoc acciderit. Danielis 10. Ostendam tibi quid sit eventurum populo tuo novissimis diebus: id est, ultimis, sub adventum Christi. Gen. 49, Renunciabo vobis quod eventurum est novissimis diebus. Dierum extremitas, primo libro Regum, capite tertio: id est, post dies

libros diurna et nocturna manu. Sic 2. Petri 3, De die in diem cruciabant iustam eius animam iniustis operibus. Dies tres cum dimidio, Apocalyp. 11, aliqui exponunt de brevi tempore: sed videtur, omnino significatos esse sesquiquatuor annos, quib. grassatum est Interim: sicut mox 13, idem tempus nominatur. dicit enim: Et datum est ei os loquens magna, et blasphemias, et data est ei potestas faciendi menses quadraginta duos. Idem tempus eodem undecimo capite exprimit dicens, Mille ducentis sexaginta diebus. Itidem sunt sesquiquatuor anni, aut dies. Idem quoque spacium Capite

11, aliqui exponunt de brevi tempore: sed videtur, omnino significatos esse sesquiquatuor annos, quib. grassatum est Interim: sicut mox 13, idem tempus nominatur. dicit enim: Et datum est ei os loquens magna, et blasphemias, et data est ei potestas faciendi menses quadraginta duos. Idem tempus eodem undecimo capite exprimit dicens, Mille ducentis sexaginta diebus. Itidem sunt sesquiquatuor anni, aut dies. Idem quoque spacium Capite duodecimo vocat Tempus, tempora, et dimidium temporis. Tempus, intelligo mille dies, quia est unum continuum tempus aut dies: Tempora, bis centum

dicit enim: Et datum est ei os loquens magna, et blasphemias, et data est ei potestas faciendi menses quadraginta duos. Idem tempus eodem undecimo capite exprimit dicens, Mille ducentis sexaginta diebus. Itidem sunt sesquiquatuor anni, aut dies. Idem quoque spacium Capite duodecimo vocat Tempus, tempora, et dimidium temporis. Tempus, intelligo mille dies, quia est unum continuum tempus aut dies: Tempora, bis centum dies, quia sunt duo quasi integri numeri, aut mensurae temporis: Dimidium temporis, intelligo illos sexaginta dies, qui sunt quasi dimidium spacii centum dierum. Quare

magna, et blasphemias, et data est ei potestas faciendi menses quadraginta duos. Idem tempus eodem undecimo capite exprimit dicens, Mille ducentis sexaginta diebus. Itidem sunt sesquiquatuor anni, aut dies. Idem quoque spacium Capite duodecimo vocat Tempus, tempora, et dimidium temporis. Tempus, intelligo mille dies, quia est unum continuum tempus aut dies: Tempora, bis centum dies, quia sunt duo quasi integri numeri, aut mensurae temporis: Dimidium temporis, intelligo illos sexaginta dies, qui sunt quasi dimidium spacii centum dierum. Quare meo iudicio aequivalent istae quatuor

menses quadraginta duos. Idem tempus eodem undecimo capite exprimit dicens, Mille ducentis sexaginta diebus. Itidem sunt sesquiquatuor anni, aut dies. Idem quoque spacium Capite duodecimo vocat Tempus, tempora, et dimidium temporis. Tempus, intelligo mille dies, quia est unum continuum tempus aut dies: Tempora, bis centum dies, quia sunt duo quasi integri numeri, aut mensurae temporis: Dimidium temporis, intelligo illos sexaginta dies, qui sunt quasi dimidium spacii centum dierum. Quare meo iudicio aequivalent istae quatuor descriptiones temporis, dies tres et dimidius, id est,

numeri, aut mensurae temporis: Dimidium temporis, intelligo illos sexaginta dies, qui sunt quasi dimidium spacii centum dierum. Quare meo iudicio aequivalent istae quatuor descriptiones temporis, dies tres et dimidius, id est, sesquiquatuor anni, posita die pro anno menses 42, dies 1260: et tempus, tempora, ac dimidium temporis. Mille anni coram Domino sunt tanquam dies una Psalm. 89. et 2. Petr 3. Quod ob aeternitatem Dei dicitur, cuius aetas non ita mox praeterfluit, sicut nostra quae per momenta horas et dies mensuratur. Dicitur id etiam ideo, ne ob longinquitatem temporis Deum

quae praedicit aut minatur, eveniunt. Sicut Iudaei dicebant apud Ezechielem duodecimo: minas ac poenas Dei in longum proferri, et plane in fumum evanuisse. Regis dies, Hoseae 7, pro natali, aut certe inaugurationis die. Annorum dies, Genesis 41 et 47, pro tempore credo accipi: quasi dicat, tempus annorum. Malitia diei, Matth. 5. Sufficit sua diei malitia, seu afflictio: pro, patienter feramus praesentis temporis molestias, nec eas nobis metu aut cura futurorum nimium augeamus. Post duos dies vivificabit nos: id est, in die tertia, Hoseae 6, intelligo pro cito, brevi. Caedis

Psalmo 116. In diebus meis invocabo. pro, quamdiu vixero. Sic libro primo Samuelis capite 25. 1. Reg. 1. Iuxta dies arboris. Esaiae 65. Iuxta dies arboris erunt dies populi mei. pro, tam diu vivent, quamdiu vivaces arbores. Iuxta aut secundum diem hanc, significat hodie, vel circa hoc tempus. Genesis vigesimoquinto: Vende iuxta diem hunc primogenituram tum mihi, et iura mihi iuxta diem hunc. pro, hodie, vel potius iamiam, statim. Aliquando ipsarum rerum in eo tempore existentiam denotat. Micheae septimo: Iuxta dies, id est, qualia eo tempore feci. Sic saepe ponitur iuxta aut

tempore, Genesis quarto. Post dies, Iud. quarto: pro, elapso aliquo tempore. Virtutis dies, aut fortitudinis alicuius. Psalm. 110. Populus tuus spontaneus in die virtutis, fortitudinis, aut victoriae: id est, cum fortiter vinces, aut etiam exercitum educes. Vindictae dies, id est, tempus aut occasio vindictae. Proverbiorum sexto: Non parcet zelotypus in die vindictae. pro, maritus adulterae, nactus occasionem et tempus perdendi adulterum, crudeliter ea utetur. Dies Hierusalem. Psal. 137. Recordare dierum Hierusalem. pro, eius temporis cum Hierusalem

110. Populus tuus spontaneus in die virtutis, fortitudinis, aut victoriae: id est, cum fortiter vinces, aut etiam exercitum educes. Vindictae dies, id est, tempus aut occasio vindictae. Proverbiorum sexto: Non parcet zelotypus in die vindictae. pro, maritus adulterae, nactus occasionem et tempus perdendi adulterum, crudeliter ea utetur. Dies Hierusalem. Psal. 137. Recordare dierum Hierusalem. pro, eius temporis cum Hierusalem vastabatur. Seculi dies, aut pristini, Deuter. trigesimosecundo, Malachiae tertio: pro praeterito aevo, vetustis temporibus. Annus

multitudine dierum pro, post multos dies Ecclesiast. 11. Mitte panem tuum super faciem aquarum, qui in multitudine dierum invenies illum pro, post multos dies: id est, post longum tempus revertente nave habebis lucrum. Alii de seminatione in solo humido, quia in illis aestibus tales agri sunt fertiles. parvus diebus. Iob 32. parvus sum diebus, vos autem decrepiti. pro, minore aetate sum quam vos. Plenus dierum, aut satur dierum. Hierem. 6. Senex cum pleno dierum.

suo. Sic et Exodi 16. Colligetque rem diei in die suo. pro, demesum singulorum dierum. Sic et Levit. 23. 1. Reg. 8. 1. Paral. 16. 2. Paralip. 8 Esdr. 3. Revolutiones dierum: pro, cum solennes dies denuo redierint. 1. Samuelis 1. Sacrificium dierum, pro stato ac solenni: 1. Samuelis 20. Tempus dierum: id est, constitutorum. 1. Samuelis 13. Quia non veniret ad tempus dierum: id est, statutorum. Bonus dies: pro, festus, solennis, quo hilaritati ac genio indulgetur. 1. Samuelis 25. In die bono venimus: id est, in die tonsionis ovium, quo ob fructum ac lucrum lanae homines

dierum. Sic et Levit. 23. 1. Reg. 8. 1. Paral. 16. 2. Paralip. 8 Esdr. 3. Revolutiones dierum: pro, cum solennes dies denuo redierint. 1. Samuelis 1. Sacrificium dierum, pro stato ac solenni: 1. Samuelis 20. Tempus dierum: id est, constitutorum. 1. Samuelis 13. Quia non veniret ad tempus dierum: id est, statutorum. Bonus dies: pro, festus, solennis, quo hilaritati ac genio indulgetur. 1. Samuelis 25. In die bono venimus: id est, in die tonsionis ovium, quo ob fructum ac lucrum lanae homines sunt hilares, sicut in messe et vindemia. Esther. 9. Dies boi, sunt res

videre dies bonos? pro, rebus secundis perfrui? Psalm. 34. Contra Dies mali sunt, cum vel calamitates, vel etiam impietates grassantur. Malitia diei sunt (ut modo dixi) adversitates ac calamitates, quae aliqua die accidunt. Christus inquit, Sufficit diei malitia sua: id est, unum quodque tempus suas difficultates et dolores habet: ne cumulaveris igitur eas metu malorum futuri temporis, sed cum praesenti difficultate colluctator. Magnus dies. Gen. 29. Adhuc est dies magnus: pro, multum diei superest. Alias dies magna significat tempus, quo aliquid ingens agitur. Sic Zophonias

Sufficit diei malitia sua: id est, unum quodque tempus suas difficultates et dolores habet: ne cumulaveris igitur eas metu malorum futuri temporis, sed cum praesenti difficultate colluctator. Magnus dies. Gen. 29. Adhuc est dies magnus: pro, multum diei superest. Alias dies magna significat tempus, quo aliquid ingens agitur. Sic Zophonias capite primo, poenas Dei vocat magnam diem, ipsumve instans poenarum tempus: Prope est dies Domini magnus. Omnis dies, pro omni tempore. Gen. 8. Adhuc omnes dies terrae sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hyems, dies et nox non

metu malorum futuri temporis, sed cum praesenti difficultate colluctator. Magnus dies. Gen. 29. Adhuc est dies magnus: pro, multum diei superest. Alias dies magna significat tempus, quo aliquid ingens agitur. Sic Zophonias capite primo, poenas Dei vocat magnam diem, ipsumve instans poenarum tempus: Prope est dies Domini magnus. Omnis dies, pro omni tempore. Gen. 8. Adhuc omnes dies terrae sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hyems, dies et nox non cessabunt. ubi vertes commodius: Omnibus annis quibus terra stabit, fiet sementis et messis, etc. Et fuit

est, vita mea celerrime praetervolat. Uni dies, pro paucis. Genesis 27. Habitavit cum eo dies unos. id est, aliquot, aut paucos. Abbreviare dies, Psalmo 102. Matthaei vigesimoquarto: et contra Adiicere, apponere, multiplicare, prolongare dies: Psalm. 61. pro, decurtare aut prolongare tempus: notae phrases sunt. Sic dicitur Proverbiorum decimo, Timor Domini apponit dies, et anni impiorum abbreviabuntur. Proverbiorum octavo: Per me multiplicabuntur dies tui, et addentur tibi anni vitae. Adimpleti dies: pro decurso vitae spacio. 1. Paralip. 17. Cum adimpleti fuerint dies

apponit dies, et anni impiorum abbreviabuntur. Proverbiorum octavo: Per me multiplicabuntur dies tui, et addentur tibi anni vitae. Adimpleti dies: pro decurso vitae spacio. 1. Paralip. 17. Cum adimpleti fuerint dies tui, ut eas cum patribus tuis. Appropinquare dies: pro, instare aliquod tempus, aut metam temporis. Genesis 27. Appropinquant dies luctus patris mei, ut interficiam Iacob fratrem meum. Intelligo Dies luctus hic, pro die mortis: quasi dicat, Mox ubi pater meus mortuus fuerit, interficiam fratrem meum Iacobum. Sic Genesis 47. Et appropin quaverunt dies ut

dies luctus patris mei, ut interficiam Iacob fratrem meum. Intelligo Dies luctus hic, pro die mortis: quasi dicat, Mox ubi pater meus mortuus fuerit, interficiam fratrem meum Iacobum. Sic Genesis 47. Et appropin quaverunt dies ut moreretur Israel. Sic dies venire, pro singulare aliquod tempus instare. Sic et Genesis 29. Completi sunt dies mei, ut ingrediar ad illam. Consumere dies in bono: pro, vitam commode ac feliciter transigere. Iob 36. Si servierint Domino, consument dies suos in bono, et annos suos in delectationibus. pro; prospere victitabunt. Debilitata dies,

Cantic. 1. id est, loqui, magis quam de vino. Canticum amorum, Ezech. 33. Amorum cerva: id est, longe dilectissima. Prover. 5. Conducere amores, Oseae 8 pro, pecunia conducere amatores. Corrumpere amores prae alio: pro, turpius et impudentius scortari, quâm quisquam alius, Ezech. 23. Tempus amorum, Ezech. 16. pro, matura viro aut nuptiis. Dilectio non raro in Sacris literis totam Christianam pietatem, sicut et timor, per synecdochen notat. ut Rom. 8. Diligentibus Deum omnia cooperantur ad bonum. Et 1. Cor. 2. Oculus non vidit, nec auris audivit, quae praeparavit

diabolicam malitiam, aut semen, aut imaginem. DISCIPLINA, Latinis plerunque doctrinam aut scientiam aliquam significat: sed apud Hebraeos alias castigatione aut poenam pro malefacto significat, iuxta illud: Quis est filius, cui non det disciplinam pater eius? Item: Omnis disciplina ad tempus non gaudii esse videtur, sed tristiciae, Hebr. 12. Sic et Isaiae 53, Disciplina pacis nostrae super eum. id est, castigatio aut poena pariens nobis pacem. Aliquando vero significat correctionem aut emendationem, seu instructionem de moribus. ut Psalm. 50. Tu vero odisti disciplinam. et

quendam gradum perducantur. Sic Isaiae 22, Si expiabitur haec iniquitas vobis, donec moriamini, dicit Dominus Deus exercituum. pro, nunquam expiabitur: sed adeo crescet et fervebit, ut sit vos omnes absumptura. Luc. 13, est obscurus locus: Dico autem vobis, quia non videbitis me, donec venerit tempus cum dicetis, Benedictus qui venit in nomine Domini. ubi non id dicitur, impios Iudaeos aliquando agnituros et accepturos esse Christum: sed id tantum adfirmatur, Christum esse, deposita illa sua humili specie corporalis vitae, in qua eos solicitavit, et blandissime invitavit, rediturum in

ἐγκαινία seu recordatio istius dedicationis ac mirandae recuperationis templi perageretur. 1. Mach. 4. Alii Festum esse antiquius asserunt, nempe quod a reditu exBabylone, templi fundamentis iactis, celebratum sit, die 24 Novembris: Zach. 2. tempus enim perpulchre coincidit. Sed utut sese res illa habeat, planum est, laetissimum fuisse festum, in quo beneficia Dei de instaurato templo et conservato ministerio, denique etiam de patefacta et defensa doctrina caelesti, praedicata sunt. Observat id festum una cum Iudaeis Christus, ut

qua re alibi saepe dixi. Accipitur tamen nonnunquam haec vox in genere pro tota doctrina Legis et Evangelii. ut Marc. 1. Venit IESUS in Galilaeam, praedicans Evangelium regni Dei, et dicens: Impletum est tempus, instatque regnum Dei: Resipiscite, et credite Evangelio. ubi vox Evangelii, prius quidem in genere pro tota doctrina, posterius autem pro sola promissione accipitur. Caeterum Romanis 2, videtur ferme solam legem significare, cum dicit, Deum in extrema die iudicaturum homines secundum

vim habet: ut Psalmo quadragesimo et septuagesimo: cum impii bonorum calamitati insultant, dictantes, Euge Euge. EVIGILARE, cum de hominibus dicitur, plerumque significat vitae emendationem in melius ex illa pristina somnolentia ac securitate in peccatis. ut Rom. 11. Tempus est iam nos ex somno evigilare. Expergisci aut Evigilare Deum, est, suis laborantibus ac periclitantibus, opem ferre, et impios punire: ut Psalmo quartor Ut quid dormis Domine? expergiscere. Sic Psalmo trigesimo quinto, Expergiscere et evigila ad iudicium meum: id est, fer opem,

in extrema die. Adhuc vero levior est illa separatio et conversatione ac familiaritate inordinate ambulantium, de qua agit ac in nomine CHRISTI praecipita >Thessalon. 3. Omnium autem levissima est, privata et occulta negatio absolutionis ac sacramentorum, praesertim si ut poena ad certum tempus infligitur: non autem solum institutionis, diiudicationis, aut alterius alicuius praeparationis gratia adhibetur. Hanc rem ac loquutionem Scriptura nominat etiam, Extra Synagogam, aut Alienum a Synagoga facere aut ponere, et ex Synagoga eiicere. EXCOQUO, metaphora ab

est, totam emendationem vitae in melius denotat. Sic Christus dicit: Beatus servus, quem, cum Dominus venerit, invenerit vigilantem: id est pie viventem, et in sua vocatione strenue versantem. 1 Thess 5. Ne dormiamus, sicut caeteri: sed vigilemus, et sobrii simus. Sic Rom. 13. Agnoscite tempus quoniam hora est iam nos de somno surgere. EXPIARE aliquem, est, Deo oblata victima mundare a suo peccato aut reatu, et Deum illi iratum placare. Num. 15. Expiare animas. Exod. 30. Nihil diminuatur de dimidio siclo, qui datur in oblationem Domino, ad expiandas animas vestras.

res, cum contingit. Factus est molens, Iudicum 16, pro molebat in domo vinctorum. Factor veritatis. Proverb. 12. In factoribus veritatis beneplacitum est Domino. pro, Dominus amat et fovet eos qui veraces sunt, qui verae doctrinae et aliis rectis ac sinceris actionibus dediti sunt. Facere tempus, Actor. 18. pro transigere aut absumere. Facere aliquos: pro, sibi deligere, constituere. Marci 3. Tunc fecit sibi duodecim qui manerent cum eo, et quos ablegaret. Fecit eum aspicere, Marci 8. pro, iussit eum denuo respicere, visum suum experiri. Factores legis iustificabuntur,

Nullus erit finis cadaveribus, Nahum tertio. pro, innumeri peribunt: id est, numerus eorum finiri non potest, aut non potest finiri numeratio. A fine aliquorum dierum, temporum, tot annorum aliquid esse factum, significat, post id tempus. Numer. decimotertio: Et reversi sunt post explorationem terrae â fine quadraginta dierum. id est, exactis quadraginta diebus. In finem aliquando significat, in aeternum, perpetuo. Psalmo 91. Patientia pauperum non peribit usque in finem seculi. id est, perpetuo. Ibidem:

Inimici defecerunt, vastationes aut gladii usque in finem. Sic Psalmo decimotertio: Usque quo Domine oblivisceris mei usque in finem? Finiri, pro deficere, tolli, aut aboleri ponitur. Finis universae carnis venit coram me, Genesis sexto. pro, decrevi perdere totum genus humanum. Finis tempus finis ad tempus. finis tempus, 2. Paralipomen. vigesimo primo, Danielis undecimo, Habacuc secundo. pro, cum tempus finitur. Finire angulum agri ad metendum, Levitici decimonono. pro, perfecte metere usque in finem. Finire bibere, Genesis vigesimoquarto, Donec finierunt bibere, id

vastationes aut gladii usque in finem. Sic Psalmo decimotertio: Usque quo Domine oblivisceris mei usque in finem? Finiri, pro deficere, tolli, aut aboleri ponitur. Finis universae carnis venit coram me, Genesis sexto. pro, decrevi perdere totum genus humanum. Finis tempus finis ad tempus. finis tempus, 2. Paralipomen. vigesimo primo, Danielis undecimo, Habacuc secundo. pro, cum tempus finitur. Finire angulum agri ad metendum, Levitici decimonono. pro, perfecte metere usque in finem. Finire bibere, Genesis vigesimoquarto, Donec finierunt bibere, id est, omnes

aut gladii usque in finem. Sic Psalmo decimotertio: Usque quo Domine oblivisceris mei usque in finem? Finiri, pro deficere, tolli, aut aboleri ponitur. Finis universae carnis venit coram me, Genesis sexto. pro, decrevi perdere totum genus humanum. Finis tempus finis ad tempus. finis tempus, 2. Paralipomen. vigesimo primo, Danielis undecimo, Habacuc secundo. pro, cum tempus finitur. Finire angulum agri ad metendum, Levitici decimonono. pro, perfecte metere usque in finem. Finire bibere, Genesis vigesimoquarto, Donec finierunt bibere, id est, omnes biberunt. Finire,

usque in finem? Finiri, pro deficere, tolli, aut aboleri ponitur. Finis universae carnis venit coram me, Genesis sexto. pro, decrevi perdere totum genus humanum. Finis tempus finis ad tempus. finis tempus, 2. Paralipomen. vigesimo primo, Danielis undecimo, Habacuc secundo. pro, cum tempus finitur. Finire angulum agri ad metendum, Levitici decimonono. pro, perfecte metere usque in finem. Finire bibere, Genesis vigesimoquarto, Donec finierunt bibere, id est, omnes biberunt. Finire, pro perdere. Zophoniae primo: Finiendo finiam omnia e superficie terrae. pro,

Exemplum prioris sit Psal. 61: Dies super dies regis adiicies, et erunt anni eius ut generatio et generatio: id est, per plures aetates vivet. Sicut Homerus de Nestore scribit, quod superatis iam duabus, cum tertia generatione vixerit. Sic et Psal. 10 longissimum tempus significat, Non movebor a generatione in generationem: id est, longissimo tempore vivam et florebo. Sic et Psal. 8. Extendes iram tuam a generatione in generationem: id est, longissimo tempore. Aeternitatem significat in hisce exemplis. Dan. 4. Cuius dominium est aeternum,

Iohan. 10. Denique usitatissima est ista similitudo aut metaphori, qua populus Dei Gregi, et ipse ac doctores eius pastoribus conferuntur: sicut et apud Homerum saepe gubernatores vocantur pastores. GRUS confertur cum populo Dei, Hieremiae 8, Turtur, grus, et hirundo observant tempus adventus fui at populus meus non novit iudicium Domini. Isa. 38 inquit Ezechias rex de suo acerbissimo morbo: Sicut grus et hirundo, sic garriebam: scilicet prae ingenti dolore. GUSTARE, synecdochice ponitur pro comedere 2. Sam. 2. Si ante occasum solis gustem panem, aut

habitationis non invenirent. HEBDOMADAS non tantum dierum, sed et hebdomadarum habent Hebraei: quae sunt 49 dies, quas vocant solennitatem hebdomadarum. Exodi 34. Est autem Pentecostes. De hisce inquit Hieremias cap. 5. Hebdomadas statutum messis custodit nobis: pro, tempus aptum et statutum metendis messibus servat nobis. Sic quoque habent hebdomadas annorum, cum septimo quoque anno reliquerunt agros incultos, et dimiserunt servos liberos. Item habent hebdomadam hebdomadarum annorum, cum ab uno Iubileo ad alium numerant annos 50: ubi omnia in pristinum statum

significat idem quod Laudate Dominum, aut celebrate ac praedicate. Videtur perinde fuisse crebro repetita, sicut Latinum Oremus. HERBA, vide supra GRAMEN. HERI, abusive omne tempus proxime praeteritum, hodie praesens, cras futurum significat. Heri venire te: 1. Sam. 15 id est, proxime venisti, et nunc mox novas molestias peregrinationis ac fugae me tibi obiicere est iniquum. Iob 8. Ab heri sumus, nec scimus, cum velut umbra sint dies nostri: pro, brevi tempore

populum Dei? Iudic. 8. Locutus est sicut hoc ad eos: id est, similia, talia quaedam. Hoc ergo substantiam monstrans, aliquando qualitatem denotat: de quo in Pronominibus. HODIE, in Sacris literis non semper significat hanc unicam praesentem diem, sed saepe absolute certum aliquod tempus. Isa. 58. Non ieiunabitis hodie, ut in sublimi audiatur vox vestra. id est, nunquam sic debetis ieiunare. Accipitur igitur hic Hodie, pro quacunque die huius vitae, aut quotidie, donec hodie nominatur. Sicut Paulus Hebr. 3 exponit illud Psal. 95. Hodie si vocem eius

in Epistola ad Chilonem. Illud Psal. 2. Hodie genui te, quidam de aeternitate exponunt: sed eadem ferme significatio est cum praecedentibus exemplis. Semper enim gignit pater filium. Aliqui malunt esse adverbium affirmativum. Solet enim certior asseveratio esse, cum certum tempus actionis aut rei, idque vicinum indicatur. Vide super eum locum, Felinum. Sic et Hoseae 4 accipi videtur: Corrues hodie, et corruet etiam Propheta tecum. Heri et hodie est Christus, Hebr. 13.

Significat eius aeternitatem, sicut aliquando etiam Hodie et cras, ut paulo ante dixi. Hodie et cras utitur Christus Lucae 13. pro brevi tempore: Hodie et cras sanationes operor, et tertia die consumor. Hodie significat etiam omne praesens tempus. Iosuae 22. Quae est praevaricatio ista, quam praevaricati estis contra Deum Israel, ut recedatis hodie ab eo? Id est, nunc deficiatis, struendo novum altare. Sicut hodie, crebro idem valet ac, sicut praesens experientia coram testatur: Deut. 4. Ut daret tibi terram eorum, sicut

post eos, vos ex omnibus populis sicut hodie: scilicet, cernitis. Haec phrasis clarioribus exemplis explicatur 2. Par. 29, Tradiditque eos Deus in commotionem, in desolationem, in sibilum, quemadmodum vos cernitis oculis vestris. Usque in hodiernum diem, crebro ponitur pro, usque in praesens tempus. Matth. 28. Sparsus est hic sermo apud Iudaeos usque in hodiernum diem. 2. Cor. 13. Usque in hodiernum diem est velamen super cor Iudaeorum. Sic et Rom. 11, Usque in hodiernum diem excaecati esse dicuntur. IESUS CHRISTUS heri et hodie, idem etiam est in secula. id est, perpetuo

Actis aliquoties nominantur honestae mulieres, id est, matronae venerandae, seu optimatum uxores. Sic Iosephus ab Arimathia vocatur honestus Senator, Mar. 15. id est, celebris, plenusque dignitate et authoritate. HORA, Graecolatina vox, in Sacris literis primum significat istud breve tempus, quo dimidium signi oritur aut occidit, quod communiter horam vocamus: ut cum aliquid factum esse prima, secunda, aut tertia hora narratur: Matth. 20, et saepe alias. De discrimine autem horarum Iudaicarum, Romanarum, et nostrarum, postea dicam. Secundo, significat Hora breve tempus, sed

istud breve tempus, quo dimidium signi oritur aut occidit, quod communiter horam vocamus: ut cum aliquid factum esse prima, secunda, aut tertia hora narratur: Matth. 20, et saepe alias. De discrimine autem horarum Iudaicarum, Romanarum, et nostrarum, postea dicam. Secundo, significat Hora breve tempus, sed tamen indefinitum: ut Matth. 9, Sanata est mulier ab hora illa. et sequenti Capite: Dabitur vobis in illa hora quid loquamini. Sic capite 15: Sanata est filia eius ab illa hora. Tertio, significat tempus cum quadam occasione agendi aut patiendi aliquid. ut Luc. 22: Haec vestra

Iudaicarum, Romanarum, et nostrarum, postea dicam. Secundo, significat Hora breve tempus, sed tamen indefinitum: ut Matth. 9, Sanata est mulier ab hora illa. et sequenti Capite: Dabitur vobis in illa hora quid loquamini. Sic capite 15: Sanata est filia eius ab illa hora. Tertio, significat tempus cum quadam occasione agendi aut patiendi aliquid. ut Luc. 22: Haec vestra hora, scilicet tempus quo Deus vobis permittit in me grassari. Ioh. 2: Nondum venit hora mea: scilicet, faciendi miracula. Sic Rom. 13: Hora est nos iam ex somno surgere. Ioh. 16. Veniet hora, cum omnis qui vos

tamen indefinitum: ut Matth. 9, Sanata est mulier ab hora illa. et sequenti Capite: Dabitur vobis in illa hora quid loquamini. Sic capite 15: Sanata est filia eius ab illa hora. Tertio, significat tempus cum quadam occasione agendi aut patiendi aliquid. ut Luc. 22: Haec vestra hora, scilicet tempus quo Deus vobis permittit in me grassari. Ioh. 2: Nondum venit hora mea: scilicet, faciendi miracula. Sic Rom. 13: Hora est nos iam ex somno surgere. Ioh. 16. Veniet hora, cum omnis qui vos interfecerit, putet se sacrificium offerre Deo. Quarto, significat nonnunque ea quae fiunt,

Quinto, hora significat seculum, ut 1. Ioh. 2. Filioli novissima hora est. i. postrema sunt tempora aut secula. Sexto, Hora saepe ponitur pro fatali momento, cum est moriendum. Ioh. 13. Sciens IESUS quod venerit hora eius. Sic etiam 7 et 8. Septimo, Ad horam, significat idem quod ad breve tempus. Gal. 2. Quibus nec ad horam quidem cessimus, ut veritas Evangelii apud vos maneret. 2. Cor. 7. Etiamsi illa epistola ad horam vos contristavit. Ad Philemonem: Forte ideo servus ad horam discessit. Horae porro veterum Hebraeorum, Graecorum et Romanorum, quarum in Sacris literis, et

quod Petrus ab hora tertia argumentatur Act. 2, quod non sint ebrii: indicat, non fuisse moris illi tam sobriae ac parcae genti, tam mane helluari. Quo et Apostolus respicit dicens: Qui potant noctu potant. Cognita hac horarum distributione, facile est passione Domini, et alia dicta Christi ad tempus nostrarum horarum applicare, et inde etiam consonantiam cum nostro tempore cognoscere. HORTORUM est crebra mentio in Sacris literis. Primum enim ille longe amoenissimus et felicissimus locus aut regio, in qua primi parentes sunt mox post creationem collocati, vocatur Hortus,

Ille unde petitur, non locum, sed personam solent notare. id est, a quo aliquid iure exigitur. Saepe etiam illic et illuc, cum relationis quandam vim obtineant, sine omni antecedentis nominatione ponuntur, quod tamen ibi demum fit, ubi facile antecedens intelligi potest. Eccles. 3. Quia tempus omni voluntati, et supra omne opus illic. id est, in die iudicii. Iob primo: Et nudus revertatur illuc, scilicet in terram aut sepulchrum. Psalmo 133, Illic praecepit aut promisit Dominus benedictionem: id est, ubi sunt fratres ita pie concordes in Domino, ibi Deus solet felicem rerum et

26. In tentorium facies cortinam de pilis caprarum: pro, ad tentorium. In hoc exivi, aut veni: scilicet in mundum, Marci pro, ad hoc opus aut munus, finem aut functionem. Iacobi 5. Saginastis corda vestra, ut in die mactationis: pro, ut ad mactationem aut lauti convivii tempus, ut decora sagittantur. Sic et Latinum IN pro AD ponitur, et saepe finalem causam aut etiam motum ad locum aut tempus significat. ut, Haec in hunc aut illum usum parantur. Sic et Graecum ἐν pro

aut munus, finem aut functionem. Iacobi 5. Saginastis corda vestra, ut in die mactationis: pro, ut ad mactationem aut lauti convivii tempus, ut decora sagittantur. Sic et Latinum IN pro AD ponitur, et saepe finalem causam aut etiam motum ad locum aut tempus significat. ut, Haec in hunc aut illum usum parantur. Sic et Graecum ἐν pro εἰς non raro ponitur, praesertim in novo Testamento, et contra. A, vel Ab. Numer. 36. Et Dominus meus iussus

Prophetae aut iusti aliquem recipere, Matthaei 10, significat, non ut a iusto vel Propheta missum, ied tanquam iustum aut Prophetam, quasi diceret: Qui aliquem accipit tanquam Prophetam aut iustum aut putans esse talem, habebit suum praemium. Postquam, vel cum. Aliquando notat etiam illud tempus, in quo aliquid accidit: tum et illud quod consequitur, sicut et Latinum CUM. Levitici 6. Hae sunt oblationes Aaronis et filiorum eius, quas offeret IN inungi eum. Notat et eum diem, et sequentes omnes. quasi dicat, cum, vel postquam. Levit. 11. Omnis qui attigerit ipsam in mori ipsa. id

longe antecessisse hanc praedicationem. Sic etiam vocula ποτὲ olim, et tota sequens temporis annotatio determinans et circumscribens vocem ἀπειθήσασι, qui aliquando non crediderant, omnino separat tempus incredulitatis illorum, a tempore huius profectionis et praedicationis. Alioqui si istius hominis sensus esset huic loco proprius, coniunxisset certe Petrus hanc temporis annotationem, cum profectione et praedicatione Christi: dixissetque vivificatus spiritu: in quo

temporis annotationem, cum profectione et praedicatione Christi: dixissetque vivificatus spiritu: in quo ποτὲ olim, cum semel expectabat Dei patientia in diebus Noae, cum appararetur arca, profectus praedicavit spiritibus nunc in carcere detentis. At ille tempus inobedientiae non cum profectione aut praedicatione Christi, sed cum incredulitate illa prima et Noachi praedicatione connectit: contra vero, carcerem cum profectione et praedicatione coniungit: quae si voluisset disiungere, et tantum ad suum tempus respexisset, dixisset certe,

spiritibus nunc in carcere detentis. At ille tempus inobedientiae non cum profectione aut praedicatione Christi, sed cum incredulitate illa prima et Noachi praedicatione connectit: contra vero, carcerem cum profectione et praedicatione coniungit: quae si voluisset disiungere, et tantum ad suum tempus respexisset, dixisset certe, τοῖς νῦν ἐν φυλακῇ πνεύμασι, spiritibus qui nunc sunt in carcere. At ille simpliciter ait, Profectus praedicavit spiritibus in carcere: id est, qui tunc iam existebant in carcere, cum ad eos

nec corpus in sepulchro corrumpi pateretur, ut in Psalmo promissionem habuit. Quarto opponunt, Hodie mecum eris in paradiso: Ergo Christus non in infernum, sed in paradisum statim post mortem abivit. Fortassis autem non male respondent, qui in dicant, in Scriptura saepe Hodie significare tempus novi Testamenti, Notissimum quoque est, Heri omne proxime praeteritum, Cras et Postridie omne futurum, Hodie omne praesens, per catachresin quandam crebro significare: nihilominus, etiamsi quis vehementer urgeat intelligendum revera de illa eadem die, non efficiet, animam non descendere ad

Christus semper fuit in caelo, et cum patre operatus est: tamen et toto vitae tempore multum passus est, et saepe dolores inferni sensit. Sic quoque post mortem et in caelo cum latrone fuit: et tamen anima in inferno non gloriosa esse, patique potuit. Vox etiam Hodie, synecdochice omne praesens tempus notat: sicut et Heri praeteritum, et Cras futurum, ut modo dixi. Si valeret istud sophisma, simpliciter omnis descensus ad inferos tolleretur: quia ascendere in paradisum, et descendere in infernum, plane contraria esse videntur. Haec, quod Deus novit, non ullo humano affectu, sed veritatis

quid, et quasi cor totius pietatis est: tum etiam quiddam maxime conspicuum, aut notum: ideo fieri non raro solet, ut pro tota pietate aut cultu Dei ponatur. Et si patrem invocatis, citra personarum respectum iudicantem iuxta cuiusque opus, videte ut in timore conversantes, incolatus vestri tempus transigatis: 1 Petri 1. Sic de instauratione totius veri cultus aut religionis dicitur Genes. 4. quod nato Aenosch sit coeptum invocari in nomine Domini non quod ante nulla vera religio publice floruerit, sed quod tunc multo gloriosior fulgere coeperit, quam antea obscurata religione

ad populum Israel, seu sum filius Abrahae per fidem, quantumvis de stirpe aut carnali eius semine genitus minime sim. Sed quoniam hoc verbum Invocare multum coniungitur cum voce nominis, in eo quoque vocabulo aliquid de ista phrasi dicam. IOBEL, a cornu dicitur tempus anni 50 quo cornibus singularis quaedam Musica edebatur. Eo vero anno, ordi natione Dei, non tantum servi Israelitae a suis dominis liberi dimittebantur, quod etiam 7 quoque anno fiebat: sed et omnia debita

nostros relinquamus. Haec Dei ira est ignis consumens peccatores per malam conscientiam, et poenas temporarias ac aeternas. Denique aliquando significat poenam, sive temporariam sive aeternam, â tali ira profectam. ut Rom. 2. Coacervas tibi iram in die irae. i. poenas tibi accumulas in id tempus, cum te Deus pro tuis peccatis puniet. Baptista dicit ad Pharisaeos, Quis vobis monstravit fugere a ventura ira? pro, quomodo imminentes poenas evadere queatis? 1 Thes. 1, Eripuit nos a ventura ira. Ephes. 5, et Col. 3. Ob hoc venit ira Dei in filios inobedientiae, aut incredulitatis

tributum est, adeo ut tota illa gens Israel vocaretur. Caeterum post Salomonem, lacerato regno in duas partes, coepit proprie tantum pars decem tribuum regnum Israel vocari, maiore portione gentis nomen universale occupante reliquis duabus nomen Iuda obtinentibus. Nonnum quam tamen etiam post id tempus Israel regnum Iuda significat, ut praesertim 2 Paral. 21 et 28 plerique exponunt: Filii Iosaphat regis Israelis: id est, Iudae. Sic et Mich. 1, Domus Aechzib erunt in mendacium regno Israel: id est, Iudae. Inde factum est, ut sicut Iudaeus aliquo modo non tam ex ea gente progenitum, quam

significatio Rom. 14, Abstinens, vescentem non iudicet. i. condemnet, ut pari pium ac legis observantem. ¶ Iudicium pro modo aut ratione interdum ponitur. Ecclesiast. 8, Et tempus et iudicium novit cor sapientis. i. tum occasionem aut oportunitatem agendi, tum etiam formam actionis. Iud. 13, Quod nam erit iudicium pueri, et opus eius. i. qua ratione ac modo erit educandus ac instituendus? Sic et pro moderatione ac mensura, seu adhibita moderatione quadam usurpatur

iudicare pro decernere aut statuere accipitur: Si quis hoc iudicavit in corde suo, ut servet suam virginem, bene facit. id est, certo statuit, aut hoc sibi delegit. Iudicare alicui, pro, secundum eum pronunciare, aut certe benigne aut mature eius causam expedire, ne cogatur diu lites sectando, tempus et sumptus perdere. Isaiae 12. Intendere facis aurem, ut iudices pauperi et pupillo: id est, opituleris in iudicio miseris ac oppressis, eos a calumniatoribus et oppressoribus liberando. Psal. 146, Qui facit iudicium iniuria affectis. Idem ferme valet pauperis et egeni

quis me liberabit a corpore mortis huius? id est, huius tam horrendae plagae aut tyrannidis: sicut solent Hebraei quamvis duriorem calamitatem aut malum vocare MORTEM. Prorsus in eundem sensum dicit Petrus, 1 Cap. 4. Qui passus est in carne, is est liberatus a peccato, ut reliquum tempus vivat Deo, non cupiditatibus. Eadem plane res utrobique agitur, et Phrases sunt valde similes. Confer ea duo loca, Roma. 6. et 1 Pet. 4. Est ibi πέπαυται, quod quidem plerique vertunt neutraliter, per Desiit peccare: sed certum est, activum

videtur indicare primum quidem laborem. i. molestam ac laboriosam actionem, aut etiam ipsam molestiam ac dolorem: deinde etiam carentiam omnis fructus. Haec igitur dicuntur esse sub lingua impii, quia impius talia incommoda aliis gignit, aut efficit. Psal. 90 dicitur, quod id tempus quod est ultra 80 annos, sit labor aut dolor et vanitar..i. tum cum summa molestia agatur, tum etiam plane frustra, sine omni fructu ac profectu tales prorsus exhausti senes vivunt. Posset tamen talis locutio exponi etiam de labore et impietate, quia id vox

se defendendi accipiat de crimine. Galat. 3. Fratres secundum hominem dico, Hominis licet testamentum, tamen si sit comprobatum, nemo reiicit, aut addit aliquid. Galat. 4, Quamdiu haeres puer est, nihil differt a servo, cum sit dominus omnium: sed sub tutoribus et curatoribus est, usque ad tempus quod pater praescripserit. ¶ Expositis praecipuis significationibus vocis Legis, nunc et Hebraicas quasdam eiusdem voculas nonnihil attingemus, praesertim vero speciales appellationes. Quod Graecus vertit νόμον, et Latinus porro legem, in Hebraeo

ad eum) abrogatur, ita ut in nos suum solitum imperium et quasi tyrannidem exercere non amplius possit: sicut Paulus hanc liberationem tum a Morali, tum et a Ceremoniali lege ac servitute elementorum mundi similitudine veri filii, sed in sua infantia serviliter sub tutorib. usque ad praefinitum tempus existentis, Gal. 4. et alibi similitudine mortis mariti declarat. Ob hanc metam finemque legis, tum ipse Baptista, tum et Christus cum suis, se separarunt a templo, et tum novum cultum, tum et alibi seorsim a Levitico ordinarunt, subinde Leviticas ceremonias neglexerunt, violarunt, ac

[?:-lendo ] , ita etiam nos totos in eo vivere, esse ac moveri: ita denique eum nobis prope esse, ut illum ferme manibus palpare possimus: sed nihilominus ipsum et illis eruditissimis Atheniensib. et toti humano generi [?: ma-ere ] ignotum Deum, totumque mundum usque ad illud tempus errasse idola sectando. Sic igitur omnino (si quis locum diligenter expendat) et hic Paulus loquitur. dicit enim, Deum quidem semet nobis revelasse, et posse [?:-um ] ex operibus suis, ut praestantem quendam artificem perspiciac cognosci: verum nihilominus cor nostrum per se

convivium, noli invitare divites et amicos, sed pauperes: pro, Si facis convivium. Sic et in Latino sermone cum et quando non raro pro Si ponitur, ut. Cumque mones aliquem, nec se velit ipse moneri: pro, Si mones. Eadem ambiguitas est in Germanico [?: V--nn ] , ut alias tempus, alias conditionem significet: ut non possit dici violenta interpretatio, quod Cum pro Si accipio. Sexto, quis tandem est qui natura legem faciat aut fecerit, ut ibi mox sequitur: cum nemo eam etiam a doctrina Dei edoctus, vel tenuiter facere possit, quin et ipsi renati vix utcunque eius

[?: me-- ] sicut lux marutina, id est, cum exortus est sol: quae [?: ] licet lux est lucidissima, ac crescit usque in [?: merid- ] vel quae alioqui habetur benignissima, et [?: amoeni- ] hominibus, cum careat aestu: sicut eruditi praedicant tempus matutinum. Certe non ita urit et molestat omnia, sicut postea: videtur potius quasi humectare [?: ] quodam. Mich. 2, In luce matutina faciunt illud: videtur simpliciter indicare festinationem, quod quae [?:-ctu ] scelerate cogitaverunt, ea mox summo mane

zocharaiim, idest, duplicata Lux dicitur, et saepe in omnibus linguis rem clarissimam et evidentissimam denotat. Dies Domini sunt tenebrae, et non lux: Amos 5. id est, tristis ac calamitosus hominibus, quibus affert horrendas Dei poenas. Prolixe ibi depingitur tempus venturi exitii, ac poenarum Dei: caliginosa ergo lux ponitur pro tempore calamitoso, quo Deus affligit reos. Ratio loquutionis alibi indicata est. Proierre aliquid in lucem: id est, publice proponere, et in noticiam hominum deducere. Zoph. 3, Dominus mane, mane iudicium suum in lucem

Dei splendere super caput alicuius, Iob 29, est eum [?: gi ] , foveri, ac felicem fieri a Deo in omnibus suis comtibus. Sic mox sequitur, in lumine Dei per tenebras ambulare. Christus dicit de Baptista, eum fuisse lucernum ardentem et lucentem, Iudaeos vero noluisse exultare ad tempus in luce eius: i. fuisse doctorem praestantem, qui tum doctrina, tum et exemplo ac autoritate aliis ad agnitionem et favorem Dei, summamque felicitatem praelum rit: quinetiam spem fecerit Iudaeis summae cuiusdam felicitatis: quare et Iudaeos plus iusto ei tribuerunt, eumque Meschiam, aut

unde dies mactationis Iacobi 5, significat diem sacrificii, aut solennis alicuius convivii, ad quam saginantur et servantur aliqua lautissima animalia. Sic enim indicat ille, etiam divites et potentes huius mundi saginari omni genere deliciarum, felicitatum ac voluptatum, donec veniat tempus poenae ac exitii ipsorum. Porro Isaiae 30, dies mactationis aut interfectionis, significat caedem aliquam bellicam et promiscuam, quae ab hostibus fit. MACERIA, sepes lapidea est. per metaphoram vero saepe in Sacris literis significat defensionem Dei, qua per se et angelos

Dies mali, pro tempore calamitoso. Psalm. 37. Non afficientur pudore in die malo: id est, non incident in calamitates, quae grassabuntur per alios: in summis periculis liberabuntur. Psal. 49, Ut quid timebo in diebus malis? id est, cum res sunt mihi et aliis adversae. Sic et tempus malum, dicitur Eccles. 9. Locus malus, pro sterili, aut alioqui incommodo. Num. 20, Ut quid vos adduxistis in locum hunc malum? Haec locutio alioqui perspicua est, et omnibus linguis usitata. Res mala, pro quocunque defectu, aut macula. Deuteronomii 17. Non immolabis agnum in quo

reperitur. Sic Zophon. 3 legitur, Verum illi mane consurrexerunt et corruperunt omnia studia sua. Mane cum sit principium diei, etiam totam artificialem diem nonnunquam significat. ut Genes. primo: Et factum est vespera et mane dies unus. Quod si quis diceret, per finem notari praeteritum tempus, inciperent diem naturalem ab ortu solis. Sed verior sententia est, quod per principium sequens tempus notetur, quodque diem naturalem ab occasu solis inchoaverint. Et mane, et videbitis gloriam Dei:

Mane cum sit principium diei, etiam totam artificialem diem nonnunquam significat. ut Genes. primo: Et factum est vespera et mane dies unus. Quod si quis diceret, per finem notari praeteritum tempus, inciperent diem naturalem ab ortu solis. Sed verior sententia est, quod per principium sequens tempus notetur, quodque diem naturalem ab occasu solis inchoaverint. Et mane, et videbitis gloriam Dei: Exodi decimosexto: pro, cum primum illuxerit, mane videbitis. Vesperi et mane nonnunquam maturam

fortitudine sua respiciente mane: id est, exorientibus et veluti prospicientibus in mundum iam radiis solis. Iud. 19, Et venit mulier respiciente mane: pro, summo mane. Usque mane: pro, adhuc hac nocte. Qui litigabit pro Baal, interficiatur usque mane. Iud. 8. Mane nonnunquam brevissimum tempus notat. Psal. 90, Mane florebit et mutabitur, vesperi succidetur et exarescet. A` mane usque ad vesperam, Act. 28. id est, tota die. Sic a Vespera usque mane: pro, tota nocte. Mane aliquando per metaphoram res laetas significat, sicut et lux. Isa. 21. Veniet mane, et

Erat ad manum regi in omnire ad populum: id est, plurimum utebatur eius opera in omnibus negociis cum populo agendo. Germanice, Einem zur hand sein, oder [?: ] . [?: ] , pro in proximo. Iob 15, Sciat quod sit in manu eius dies tenebrarum: id est, sciat sibi imminere tempus afflictionis. Sic ferme Latini, pugnam in manu esse: Aliquando idem valet quod fortiter. Isa. 28. Veluti tempestas a quarum inundantium, quae deiicit terram in manu. pro, in fortitudine, fortiter. Ad manum alicuius, pro in custodia eius. Sublata est Esther in domum regis, ad manum

niti conarique oporteret, ut foetus ederetur, ubi tum partus, tum mater in praesenti periculo mortis versatur. Significat autem ista proverbialis locutio, rem aut homines esse deductos in summum et praesentissimum discrimen, unde sine singulari ope Dei effugere nequeant. MATUTINUM tempus multa significat in Sacris, quorum pleraque ex adverbio Mane supra exposito intelligi possunt. Pauca igitur quaedam huic voci propria adhuc adiiciam. Exitus matutines vocat Psal. 65, homines habitantes ea loca, ubi nobis sunt ortus solis: quasi dicas, Orientales. Et

esse sensum, quod Deus suis beneficiis faciat iubilare orientales et occidentales, habitantes ubi sol mane oritur, aut vesperi occidit. Lutherus: Quidquid mane aut vesperi movetur. Monsterus, ortum solis et lunae intelligit. Vatab. exitus matutini et vespertini exhilarant homines, quasi ipsum tempus laetisicet. Esto brachium eorum in matutinis, Isaiae 33. id est, valde tempestive. Ante custodes matutinos: Psalm. 130, Anima mea ad Dominum ante custodes matutinos: id est, summo mane: aut potius anima mea magis sollicita opem Domini expectat, quam custodes aut vigiles tempus

quasi ipsum tempus laetisicet. Esto brachium eorum in matutinis, Isaiae 33. id est, valde tempestive. Ante custodes matutinos: Psalm. 130, Anima mea ad Dominum ante custodes matutinos: id est, summo mane: aut potius anima mea magis sollicita opem Domini expectat, quam custodes aut vigiles tempus matutinum. Pluvia matutina et serotina, tanquam apprime salutaris frugibus, laudatur, et per eam nonnunquam metaphorice favor Dei describitur: Hoseae 6, Ioel. 2. Sed nubes matutina, et ros matutinus, Hoseae 6 et 13, ponitur pro re instabili ac fugaci, seu subito evanescente: quia

Adonibezek: LXX reges mutilati pollicibus manuum et pedum suorum, colligebant micas sub mensa mea. 1. MENSIS significat communiter nobis spacium temporis, quo sol in uno signo zodiaci versatur. Iudaeis fuit spacium ab uno novilunio ad aliud. Aliquando tamen haec vox paulo brevius tempus indicat: nempe non plane expletum, aut integrum mensem. Contra autem Mensis dierum, significat integrum mensem. Gen. 29, Habitavit Iacob cum Laban mensem dierum: i. est, integrum plane mensem omnibus suis dieb. constantem. Num. 11, Usque ad mensem dierum. Deut. 21, Lugebit patrem

Hebraeis, qui grandes ac eximiae sunt: ut Hierem. 22, Aedificabo mihi domum mensurarum. Et Num. 13, Viri mensurarum sunt pro, admodum proceri. Sic 1 Par. 11, Percussit virum mensurae. Et Isaiae 45, Viri mensurae per te transibunt i. homines praegrandes. Mensura dierum alicuis: pro, tempus vitae alicuius. Psal. 39, Fac me scire mensuram dierum meorum: i. quantitatem temporis vitae meae. Lachrymae in mensuras grandes aut copiosae. Psal. 80, Propinasti eis lachrymas in mensura: i. magna copia lachrymarum satiasti eos seu graviter afflixisti, ut

alibi disserui. Merces, pro re in mercedem data: Gen. 30, Cum veneris ad mercedem meam: i. ad oves ad mercedem datas. Merces pudoris, Psal. 40, Desolentur in mercedem pudoris sui: i, pro eo quod me ignominia afficere conabantur, pudescant illi. Anni mercenarii: pro, tempus exacte determinatum, cui nec conductus aliquid adiici, nec conducens aliquid adimi patitur. Isa. 16, In tribus annis tanquam annis mercenarii evacuabitur gloria Moab: i. post id praefixum et determinatum tempus devastabitur Moab. MERCENARIUS anni in annum: i. annuus. Tanquam mercenarius

eo quod me ignominia afficere conabantur, pudescant illi. Anni mercenarii: pro, tempus exacte determinatum, cui nec conductus aliquid adiici, nec conducens aliquid adimi patitur. Isa. 16, In tribus annis tanquam annis mercenarii evacuabitur gloria Moab: i. post id praefixum et determinatum tempus devastabitur Moab. MERCENARIUS anni in annum: i. annuus. Tanquam mercenarius anni in annum erit cum illo, Levit. 25. i. tanquam mercemarius annuus. Mercenarius crebro in veteri Testamento, simul cum sua usitata significatione, etiam gentilismum complectitur. Hinc Israelitae multum

sed tantum ex gentib. significatur. Solebant enim gentiles ventitare ad Iudaeos, eisque servire pro mercede: et forte illi eos cupide conducebant, tanquam peritiores agriculturae, naturae aut ingenii, et illorum locorum. Dies mercenarii, pro plenis taedii ac molestiae. sicut mercenarii tempus plenum molestiae ac laboris est: non enim patitur eum conductor ociari, Iob 7. Porro Iob 14, Sicut mercenarii dies eius: significatur tempus molestum ac laboriosum, cuius finem videre cupias, sicut mercenarius suae conductionis. Mercenarius, Ioan. 10 significat Christo, infidelem

tanquam peritiores agriculturae, naturae aut ingenii, et illorum locorum. Dies mercenarii, pro plenis taedii ac molestiae. sicut mercenarii tempus plenum molestiae ac laboris est: non enim patitur eum conductor ociari, Iob 7. Porro Iob 14, Sicut mercenarii dies eius: significatur tempus molestum ac laboriosum, cuius finem videre cupias, sicut mercenarius suae conductionis. Mercenarius, Ioan. 10 significat Christo, infidelem pastorem: quia mercenarii plerunque non tam id agunt, ut fideliter serviant, quam ut lucrum percipiant: quare in periculo aut aliqua maiori

duplicantur, et maior est lux quam alio tempore. Sic et Latinis meridiana lux, in Proverbiis, pro re clarissima et evidentissima celebratur. Sic Deuteron. 28, et Iob 5, Palpabis in meridie sicut in nocte. id est, in evidentissima rei veritate haerebis incertus. Videtur aliquando significare tempus opportunum. Iob 11, De meridie surgeret. Sicut contra Vespere: pro, nimis sero, et neglecta occasione. Sic et Latinis Serum ambiguum est. MESCHIAS, vide supra Christus. MESSIS et metere voces habent suos Hebraismos eosque non paucos, quos percurram. Messis

seculi: messores vero esse angelos, qui in extrema die sint separaturi bonos [?: ] lis, et malos in aeternum exitium coniecturi. In [?: ] Christo metere est, ipsum iudicium extremum. Sic [?: ] Apocalypsis decimoquarto, Aruit messis terrae: id est, tempus est iudicandi et puniendi mundum. Dies [?: ] pro tempore mediae aestatis. secundo Samuelis vigesimo primo: Aratorem attingit messor, et [?: vinde- ] [?: ] seminantem. Amos nono, et Levit. 26. id est, [?: Er- ] gens copia frumenti et

[?: ] pro tempore mediae aestatis. secundo Samuelis vigesimo primo: Aratorem attingit messor, et [?: vinde- ] [?: ] seminantem. Amos nono, et Levit. 26. id est, [?: Er- ] gens copia frumenti et vuarum, ita ut non possintture absolui, sed occupent suum tempus: et [?: ] lud quod debetur proscissioni agri, et tandem [?: ] Messem alicuius famelicus comedet: id est, miles aut [?: ] stis: idque admodum avide ac prorsus, ut solent [?: ] lici omnia absumere: Iob 8. In Proverb. capite sextus et decimo,

Sic et nubes roscida in messe, celebratur Isaiae decimo octavo. Cantus, iubilatio et [?: ] cia messis ac vindemiae multum in Sacris literis [?: ] bratur: quia tunc solent homines de copia [?: fruct- ] valde laeti esse, iubilare et canere: et alioqui tempus ipsum laetum amoenumque est. METIOR, pro dispono, ordino. Isaiae quadragesimo, Caelos palmo dimensus est. id est, suo arbitrio designanit, ordinavit et construxit. Secundo Samuelis

commodum, arbitrium aut libitum: vel contra in malum. Sicut et Latinis huiusmodi Dativi verbo adiuncti nonnunquam accipiuntur. Genesis 20: Dic mihi, soror mea tu es, id est, in meum commodum, ne interficiar. Revertar mihi, Num. 22. Id est, in domum meam, aut quo mihi commodum est, ac volupe. Tempus additum tali dativo, significat tantum temporis illi esse elapsum. Gen. 31, [?: ] mihi 20 anni in domo tua: scilicet acti sunt. Sapientia stetit mihi, Ecclesiastici 1. id est, fuit apud me. Esse aliquid alicui, possessionem significat: sicut et Latinis. Cant. [?:

[?: Pos- ] tamen forte rectius per Militiam regnum malae con [?: entiae ] veteris Adami et Sathanae ipsius super homines, intelligere, a quib. per Meschiam redimendi nunc rent. Non sane sine causa cum peccatis militia illa [?: ] iungitur. Alii per militiam intelligunt tempus illud, quod praefinitum erat a Deo usque ad adventum Meschiae. [?: ] militiae vocantur etiam illae functiones virorum et mulierum, templo Hierosolymitano servientium. Nūingredientur militare militiam in cultu tabernaculi [?:-tus ] . Et mox: Revertetur â militia

excitatus, et veluti directus est. Sane intra 500 annos etiam Antichristi tyrannis invaluit, et nunc Sathan per duos filios gravissime regnum Christi oppugnat. Mille anni sunt coram Domino ut dies unus, et unus ut mille anni. secundae Pet, tertio, et Psal. 90. id est, longum tempus ei ut breve, et breve ut longum est. Hominum consilia tempore mutantur, et ad tempus accommodantur: at ob longitudinem aut brevitatem temporis consilia et decreta Dei non mutantur. Quantumvis longum iam tempus effluxerit a praedictione extremae diei iudiciique: tamen ne putetis quod

invaluit, et nunc Sathan per duos filios gravissime regnum Christi oppugnat. Mille anni sunt coram Domino ut dies unus, et unus ut mille anni. secundae Pet, tertio, et Psal. 90. id est, longum tempus ei ut breve, et breve ut longum est. Hominum consilia tempore mutantur, et ad tempus accommodantur: at ob longitudinem aut brevitatem temporis consilia et decreta Dei non mutantur. Quantumvis longum iam tempus effluxerit a praedictione extremae diei iudiciique: tamen ne putetis quod propterea sit sui consilii oblitus. Sed hominum cogitationes, ac decreta aut consilia

unus ut mille anni. secundae Pet, tertio, et Psal. 90. id est, longum tempus ei ut breve, et breve ut longum est. Hominum consilia tempore mutantur, et ad tempus accommodantur: at ob longitudinem aut brevitatem temporis consilia et decreta Dei non mutantur. Quantumvis longum iam tempus effluxerit a praedictione extremae diei iudiciique: tamen ne putetis quod propterea sit sui consilii oblitus. Sed hominum cogitationes, ac decreta aut consilia paulatim tempore invertuntur, et ira evanescit, animusque immutatur. MINGENS ad parietem vocatur ab Hebraeis canis:

anni: ita etiam Apoc. 11 praedicitur fore, ut atrium templi conculcetur quadraginta duobus mensibus: et capite 12, ut mulier, id est, religio pura et Ecclesia, cogatur aufugere in solitudinem, et sese ibi occulere 1260 diebus. et denique cap. 13 in dicatur, datum esse Bestiae tempus agendi et blasphemandi mensium quadragintaduorum, quae omnia correspondent et designant tempus sesquiquatuor annorum. Duravit vero, seu in praecipuo vigore fuit, illa horribilis vastatio Ecclesiarum, quae facta est per Interim magnum, ac parva, seu Adiaphoricas corruptelas, itidem circiter

mensibus: et capite 12, ut mulier, id est, religio pura et Ecclesia, cogatur aufugere in solitudinem, et sese ibi occulere 1260 diebus. et denique cap. 13 in dicatur, datum esse Bestiae tempus agendi et blasphemandi mensium quadragintaduorum, quae omnia correspondent et designant tempus sesquiquatuor annorum. Duravit vero, seu in praecipuo vigore fuit, illa horribilis vastatio Ecclesiarum, quae facta est per Interim magnum, ac parva, seu Adiaphoricas corruptelas, itidem circiter sesquiquatuor annos, nempe a medio 1548, usque in finem 1551. Nam mox initio 1562 conversa sunt

vere est iuge Deoque gratissimum sacrificium) redintegrari. Quare dubium non est, prophetiam Danielis etiam ad illam longe tristissimam et perniciosissimam Ecclesiae vastationem pertinere, quae tempore Interim eiusque spuriorum accidit. Papistae dicunt, Antichristum esse aboliturum ad tempus eorum Missam, et id contendunt esse iuge sacrificium. Verûm id non est possibile fieri, cum sacrificuli queant singuli in suis angulis, clam suas missas murmurare. Proculdubio autem ad praedicationem verbi Dei pertinet, quod sola ea facit vigere ac celebrari illud vere iuge ordinarium ac

vocem reddiderit. MODICUM, Iohan. 16, pro brevi tempore omnes accipiunt: Modicum non videbitis me, et rursus [?: ] dicum et videbitis me: ut vertit Vulgata. Erasmus, [?: ] sillum: Beza paululum. Iohan. 12 legitur in Graeco, [?: ] huc modicum tempus, adiecta scilicet temporis [?: ] Isaiae 10, Quoniam adhuc modicum, pusillum, et [?: ] tur ira furoris mei: id est, brevi. Isaiae 28, Modicum [?: ] modicum ibi: de quo forte in vocabulo REGULA [?: ] cetur. Hoseae 1, Adhuc modicum, et

[?: ] rum ad momentum. Item 51 et 54. Sic etiam [?: Hagg- ] Sic dicit Dominus: Adhuc unum modicum, et ego com-movebo caelum et terram, mare et aridam: id est, post [?:-e ] tempus. Ali qui exponunt id modicum de ali quo facto intercessuro, quod ante illam commotionem fieri debebat. Modicum contrastari: 1. Pet. 1. id est, pauxillum, vel ad breve tempus. Sic et in 1. Pet. 5, Modicum passos. [?: ] alioqui, teste Erasmo Latinis moderatum significat et

dicit Dominus: Adhuc unum modicum, et ego com-movebo caelum et terram, mare et aridam: id est, post [?:-e ] tempus. Ali qui exponunt id modicum de ali quo facto intercessuro, quod ante illam commotionem fieri debebat. Modicum contrastari: 1. Pet. 1. id est, pauxillum, vel ad breve tempus. Sic et in 1. Pet. 5, Modicum passos. [?: ] alioqui, teste Erasmo Latinis moderatum significat et ven it a Modo. monet igitur ille, versorem vulgarae editionis ponere Modicum pro pusillo. MOECHUS, et MOECHARI, Graeca vox, sed a vulgata etiam versione usurpata,

ac contumeliam. Proverbiorum 15, Responsio mollis frangit iram. Et 25, Lingua mollis frangit ossa: id est, sermo lenis et prudenter adhibitus flectit iratos, et diluit gravissima crimina aut causas irarum, ipsosque violentissimos conatus iratorum. MOMENTUM, est brevissimum tempus, quodetiam Latinis authoribus notum et usitatum est: Graece ἄτομον, quasi dicas, indivisibile tempus, ob summam brevitatem. Sed nonnunquam significat etiam quandam circumstantiam rerum, aut occasionem, cum illo brevissimo tempore coniunctam, et quae

adhibitus flectit iratos, et diluit gravissima crimina aut causas irarum, ipsosque violentissimos conatus iratorum. MOMENTUM, est brevissimum tempus, quodetiam Latinis authoribus notum et usitatum est: Graece ἄτομον, quasi dicas, indivisibile tempus, ob summam brevitatem. Sed nonnunquam significat etiam quandam circumstantiam rerum, aut occasionem, cum illo brevissimo tempore coniunctam, et quae ut subito sese offert, ita etiam subito evanescit aut praeterit. Act. 1. Non est vestrum nosse tempora, aut momenta temporum. tametsi id

tempore coniunctam, et quae ut subito sese offert, ita etiam subito evanescit aut praeterit. Act. 1. Non est vestrum nosse tempora, aut momenta temporum. tametsi id obscuritatis versoris culpa acciderit, cum in Graeco sit simpliciter καιρὸς, id est, tempus, cum aliqua opportunitate coniunctum. Idem lapsus est etiam 1. Thessal. 5 1. Corinth. 15 describitur, quod sit momentum in momento, in ictu oculi, in ultima tuba. canet enim, et mortui resuscitabuntur incorrupti, et nos immutabimur. Nunc de phrasibus huius vocis dicamus. Momentum est in

est eius ira erga poenitentes. Sic et Paulus inquit 2. Corinth. 4, Momentanea levitas afflictionis nostrae auget aeternum pondus gloriae. Ad momentum se ab scondere, Isaiae 26, scilicet donec pertranseat afflictio. Sic et Deus dicitur ad momentum abscondere faciem suam, cum ad breve tempus nos affligi, et impios furere patitur: Isaiae 54. Quae locutio convenit cum illa, Modicum me non videbitis. Pavere ad momenta, Ezech. 26. id est, iugiter, assidue. Iuxta parvum momentum, Esdrae 9, Et nunc iuxta parvum momentum fuit misericordia a Domino: pro, subito ac repente

In multitudine cogitationum mearum, in intimo meo consolationes tuae oblectarunt animam meam. Psalm. 94. pro, dum multa tacitus mecum revolvo ac cogito. In multitudine dierum: Ecclesiast 11. Mitte panem tuum super facies aquarum, quia in multitudine dierum reperies eum. pro, post multum tempus percipies inde fructus. Credo de marina negotiatione dici: alii de semente in locis irriguis exponunt. Tecum habes in multitudine facientes opus: id est, quamplurimos. 1. Paralip. 22. In multitudine idolorum suorum. Ezek. 14. Ego Dominus respondebo ei, in multitudine idolorum suorum. id

et varias significationes nanciscitur, quarum aliquot exempla propositum. Multiplicare abominationes, Ezek. 16. Multiplicare [?: ] . 2. Paral 33. Multiplicasti fornicationes tuas, Ezek. 16 Multiplicare ut aliquid fiat: id est, aliquid [?: multa ] facere Iud. 20, Tempus constitutum erat multiplicare, [?: ] ascendere facerent combustionem fumi. id est, ut plurimum fumum efficerent dandi signi gratia. Multiplicavit ad faciendum, aut facere. id est, multum facere. 2 Reg. 21. Multiplicavit ad faciendum malum coram Domino. Multiplica lavare me,

cupiverunt. Act. 2 obiicitur Apostolis, ex dono spiritus variis linguis Deum celebrantibus quod sint dulci vino, γλεύκους, id est, musto pleni. Alii simpliciter dealiquibus preciosioribus ac dulcibus vinis exponunt, quia tunc nondum fuerit musti tempus, et mustum minus inebriet vino. Verum in illis calidis locis fieri potest, ut tam cito maturescant vuae, praesertim in aliquibus apricis locis. MUTARI, non raro significat perire, tolli, interire: quia interitus secundum Physicos nihil est aliud, quam quaedam mutatio formae, dum

Nehem. Et non ego et fratres mei, non nos exuentes: pro neque ego neque fratres, ponitur igitur hic quoque non pro nec, ut paulo ante dixi. Non homo: pro, nullus. Ier. 33, Desertus est hic locus a non homine: pro, quia nemo hic est vel ut nemo sit. In non die suo: pro, ante diem, ante tempus suum. Iob 15. In non die suo succidetur. Ier. 22, Vae aedificanti domum in non iustitia, et coenacula sua in non iudicio: pro, iniuste ac inique. Ps. 44, Vendidisti populum tuum in non opibus: i. gratis, sine precio. Levit. 15, In non tempore menstrui sui: id est, extra iam tempus,

ante tempus suum. Iob 15. In non die suo succidetur. Ier. 22, Vae aedificanti domum in non iustitia, et coenacula sua in non iudicio: pro, iniuste ac inique. Ps. 44, Vendidisti populum tuum in non opibus: i. gratis, sine precio. Levit. 15, In non tempore menstrui sui: id est, extra iam tempus, quo ei solent fluere. Ps. 59. Insidiantur animae meae non scelus meum: id est, sine mea culpa aut scelere. Sic Isa. 44. Operabitur brachio suo, et non vires: id est, donec eum vires destituant. NON'NE, pro certe: quia interrogationes saepe affirmant Iud. 6, Non'ne misi te?

[?: ] excipiendum bonum semen verbi, gratiae, aut Evangelii. [?: S- ] Christus hinc parabolam sumit, cum disserit de semine [?: ] bi in varium solum cadente. Utitur hac metaphora [?: ] as cap. 10 inquiens: Novate vobis novalia, tempus. [?: ] ad inquirendum Deum, donec veniat et pluat super. vos iustitiam. Sic etiam Baptista iubet per agnitionem peccatoras praeparari viam Domino: et Apostoli iubente Domino clamit. Paenitentiam agite, Ap pro pinquat. n. regnum caelorum. Eadem metaphora, in eodemque usu, utitur

in novissima die. Sic et Iohan. 11 ac 12 reperitur. Novissima alioqui dies festi, Iohan. 7, ex additione vocis Festi, quid notet intelligitur. Novissimi dies, aut in novissimo dierum, respectu praecedentis temporis dicitur. Olim ante Christum in veteri Testamento dictum significavit tempus adventus Christi, Isaiae secundo, In novissimo dierum erit mons domus Domini, etc. Post Christum autem, in novo Testamento usurpatum, significat tempus vicinum fini mundi. Deut. 4 inquit Moyses, Cum tribulatus fueris, et te invenerint

aut in novissimo dierum, respectu praecedentis temporis dicitur. Olim ante Christum in veteri Testamento dictum significavit tempus adventus Christi, Isaiae secundo, In novissimo dierum erit mons domus Domini, etc. Post Christum autem, in novo Testamento usurpatum, significat tempus vicinum fini mundi. Deut. 4 inquit Moyses, Cum tribulatus fueris, et te invenerint omnia quae praedicta sunt, in novissimo aut postremitate dierum, revertêris ad Dominum Deum tuum: id est, tandem

cum Davide et Levitis dissolvetur. id est, tam certo regnabit posteritas Davidis (id est, Meschias) et Levitae (pii Christiani) ministrabunt mihi, quam certo adhuc dies et noctes erunt. Nox nocti indicat scientiam, Psalmo 19. id est, die ac nocte propagatur verbum ac veritas Evangelii. ponitur tempus, pro iis quae in tempore fiunt. Accidens in nocte, est pollutio nocturna. Deuter. 23, Qui non fuerit mundus ab accidente in nocte. Timor noctis, aut nocturnus: Psalmo 9, et Cantic. 3. Non time bis a timore noctis. Plerunque noctu et maiora pericula imminent, et homines sunt

7, Nunc circum dabunt eos opera sua. Etiam nunc. 1. Regum 14. Et quid etiam nunc? pro, sed quanta est praesens afflictio, si conferatur cum futura. Nunc, pro, hoc modo. 1. Regum 21 Tunc nunc faceres regnum super Israelem: pro, hoc modo agendo ac regnando sane bellum regem praestares. Tempus ponitur pro actione in tempore, sic saepe secundum diem hanc. praesentem rerum statum denotat. Nunc, pro tandem. 1. Sam. 27. Nunc absumar die una per manum Saulis. id est, in istis tot persecutionibus et insidiis tam potentis adversarii, tandem alicubi opprimar. Sic Grammatici

tuum dicentem talia ad Esau, etc. Et NUNC audi fili vocem meam, etc. Id est, Quando quidem ita sese res habet, igitur hoc aut illud faciendum est. sic Psal. 2. Nunc sapite reges, et erudimini iudices terrae. Quare nunc in talibus loquutionibus, non tam tempus quam ipsas circumstantias, aut praesentem rerum statum, seu antecedens quod propositum est, respicit. Aliquando notat idem quod cito: Hoseae 5, Nunc devorabit eos messis cum partibus suis. Videtur

cultu. Romanorum nono: Israelitarum est adoptio, gloria, foedera, legislatio, cultus, et promissiones. Vulgata pro Cultus, habet Obsequium. Sic Romanorum duodecimo, Rationale [?: obsequ-- ] pro rationali cultu posuit. et Ioan. decimo sexto [?: ] niet tempus, cum quisquis vos interfecerit putabit [?: ] obsequium praestare Deo: id est, cultum, λατρείαν ut [?: ] in Graeco. Sic et Romanorum decimoquinto [?:-sus ] est hac voce, vertens, Obsequii mei oblatio: pro

conventionis, etc. id est, diligenter praestent ea omnia, quae ibi statis temporibus divino mandato ordinata praeceptaque sunt. Nox ista est observabilis Domino: Exod. 12, ut quidem Vulgata vertit. Sed in Hebraeo est, Nox observationum. Idem autem ferme sensus est: nempe, quod illud tempus, et certi in eo ritus observandi sint. Ibidem est, Observabitis infermentata: id est, ritum edendi panes azymos. Locus Lucae decimo septimo, Regnum Dei non venit cum observatione: maxime in hac voce dignus esset explicatione. Congeruntur autem variae interpretationes in eum. Mihi sane haec

pedibus hominum in sacco, vel mola instar isatidis aut glasti, commoli baccae olearum, quando inde oleum exprimendum est Iob 1; de impiorum immaturo exitio dicitur, quod violenter auferentur, sicut a vite una acerba: et sicut olea proiicit florem suvum, ita videlicet decidentib. floribus ante tempus, ut nullos postea habeat fructus. Zach. 4, duo primarii viri, et eximia Dei organa, Iosua et Zerubabel, pinguntur per duas oleas, eo quod (sicut postea exponentur) sic ex illis omnia bona in Ecclesiam populumve Dei tunc fluebant, sicut ex oleis venit oleum in candelabra in templo aut

vero quibusvis. sicut autem ibi Paulus vult, ac severiter praecipit, ut fortiores illam superstitionem [?: imbecillis ] aliquandiu patienter tolerent: ita credo etiam Apostolicam synodum in gratiam imbecillium condidisse illud Decretum, de vitando suffocato et sanguine ad aliquod tempus. Exhac veteri opinione, quasi [?: ] minus sint mundae ac licitae terra nascentibus, progressa est illa superstitio et dogma daemoniorum, ut nominat Apostolus, de vitandis certo tempore carnibus et lacticiniis tanquam ex immundo progredientibus. OMNIS,

benefacere queat: punit homines, ut eos ad poenitentiam revocet ac servet. Opus ponitur pro ipsis rebus opere effectis. Hab. 3, Opus tuum in medio annorum vivifica. id est, populum tuum quem fecisti, in summis discriminibus conserva. Videtur respicere ad captivitatem Babylonicam, quae in medium tempus incidit populi Israelitici inter eductionem et ultimam Hierosolymae perversionem. Opus pro miseriis, afflictionibusque: Ier. 31. Sic dicit Dominus, Cohibe vocem tuam a fletu, et oculos tuos a lachrymis, quoniam est merces operi tuo, et revertentur de terra hostium. id est, quia adhuc te

secundo Pralip. 30, pro exaudiri, ut textus ipse se exponit: Exaudita est vox eorum, et venit oratio eorum ad habitaculum sanctitatis eius. Noctu canticum eius mecum, et oratio erit Deo vitae meae: Psalmo 42. pro, ad Deum autorem vitae, meque quotidie vivificantem. Ego oratione mea ad te, tempus beneplaciti o Deus: pro, ego te inovoco, sit nunc tempus favoris et exauditionis. Oratio mea contra mala eorum, Psalmo 141. id est, Oro contra pravos eorum conatus. ORBIS terrae, ארץ Aerez, ponitur crebro pro aliqua terra aut regione in

exponit: Exaudita est vox eorum, et venit oratio eorum ad habitaculum sanctitatis eius. Noctu canticum eius mecum, et oratio erit Deo vitae meae: Psalmo 42. pro, ad Deum autorem vitae, meque quotidie vivificantem. Ego oratione mea ad te, tempus beneplaciti o Deus: pro, ego te inovoco, sit nunc tempus favoris et exauditionis. Oratio mea contra mala eorum, Psalmo 141. id est, Oro contra pravos eorum conatus. ORBIS terrae, ארץ Aerez, ponitur crebro pro aliqua terra aut regione in specie. ut cum Luc. 2 dicitur exiisse edictum ab Augusto

id est, variis ac diversis pulcherrimisque ornamentis. Ornamenta galerorum, Exodi 30. pro, galeri ornati, pulchri, aut potius galeri ornantes et condecorantes. Ornamentum ornamentorum, Ezech. 16: Pervenisti ad ornamentum ornamentorum: id est, facta es ornatissima, vel pervenisti ad tempus quo te oportebat summe ornari. Non ponere ornamentum suum suprase: id est, non ornare se, non [?: in--i ] vestib. elegantioribus, quod in luctu fit: sicut Ezeielis trigesimotertio legitur, quod cum Deus iram [?:-am ] Israelitis denunciaret, noluerunt se

falsum cultum. PALMUS, pro brevi mensura ponitur. Isaiae 40. Quis mensuravit pugillo suo aquas, et caelos palmo mensuravit? id est, facile metitus est ut omnipotens, sicut homines rem parvam palmo metiuntur. Sic Psal. 39. Ecce palmum posuisti dies meos. id est, breve tempus vitae mihi das, sicut breves sunt res quae palmo mensurari queunt. Aliqui vertunt pugillos, quod idem est. Levare manus ad praecepta Dei, alii exponunt de obedientia reipsa mandatis Dei praestanda, quod Latini et Graeci dicunt Manus admovere: alii de gestu usitato erga rem valde

tametsi eam quasi gignat. Sic enim dicit Paulus Rom. 8. Si enim quod non videmus speramus, per patientiam expectamus. i. constanter perseverando in vera pietate Luc. 8. Fructum afferunt in patientia. i. constanter perseverando in vera religione, ac pietatis ardenti studio, non tantum ad tempus, ut qui vel cruce ac persecutione, vel cura terrenarum rerum ex vera pietate paulo post excidunt. Sic et Paulus Rom. 2 loquitur, et tum sensu, tum et phrasi cum hoc loco Lucae convenit, inquiens: Quaerentib. gloriam, et honorem, et incorruptibilitatem, per patientiam boni operis dabit Deus

eos a quibus diliguntur, diligunt. Et ibidem, Si quidem et peccatores hoc faciunt: id est, nequam et scelerati homines. Luc. 7. Et ecce mulier in civitate, quae erat peccatrix, Quo in loco, ne quis putaret mulierem illam adhuc fuisse peccatricem, Erasmus pro imperfecto plusquam praeteritum tempus convertit. Sed et a textu (in quo est tempus imperfectum) et a genuino sensu discessit. Voluit enim notare Lucas, qualis esset mulieris conditio, et quid de ea homines vulgo [?: senti- ] Erat ergo communi hominum iudicio peccatrix: hoc est, sceleratae et probrosae vitae. Sic

Si quidem et peccatores hoc faciunt: id est, nequam et scelerati homines. Luc. 7. Et ecce mulier in civitate, quae erat peccatrix, Quo in loco, ne quis putaret mulierem illam adhuc fuisse peccatricem, Erasmus pro imperfecto plusquam praeteritum tempus convertit. Sed et a textu (in quo est tempus imperfectum) et a genuino sensu discessit. Voluit enim notare Lucas, qualis esset mulieris conditio, et quid de ea homines vulgo [?: senti- ] Erat ergo communi hominum iudicio peccatrix: hoc est, sceleratae et probrosae vitae. Sic Ioan. 9 Pharisaei dicunt Christum esse

Per, aliquando significat idem quod IN. ut Romanorum 4: Ut sit pater omnium credentium per praeputium: id est, in praeputio. Sic et Latini plurimum suo Per abutuntur. ut, Per ocium, per diem aliquid agere: pro, in ocio, in die. Per bellum aut pacem, id est, in bello aut pace. Per tempus advenis, Plautus in Menaechmo. Sic, per vinum, per ebrietatem, exortum est dissidium: id est, in vino, in ebrietate, inter potandum. Sic et Graeci dicunt διὰ ἡμέρας, διὰ βίου, διὰ αἰῶνος, per diem, per vitam, per seculum:

non perdam ex eo. pro, nihil patiar perire. Aliquem cibo suo perdere. Romanorum decimoquarto: Ne perdas illum cibo tuo, pro quo Christus est mortuus. id est, Ne dederis ei occasionem scandali et interitus, abutendo Christiana libertatem cibis sumendis. Dies perditionis. id est, dies aut tempus quo Deus aliquos perdit ac castigat. Iob vigesimoprimo: In diem perditionis servantur mali, et ad diem indignationum producentur. Ieremiae decimooctavo: A tergo, et non facie inspiciam eos in die perditionis eorum. secundae Petri tertio: Caelum et terra servantur in diem iudicii et

periit consilium ab intelligentibus, annihilata est sapientia eorum? Peribit rex de Gaza, Zachariae nono: id est, deficiet. Operemini cibum non [?: p-em ] . Iohan. 6. id est, perpetuo durantem, et nutrientem: cuiusmodi sunt spiritualia Domini beneficia. nam hic panis ad breve tempus durat aut nutrit, cito perit ac inutilis fit. PERFECTUS תמים Thamim, aliquando שלם Schalem, saepe idem est quod integer, incorruptus, illaesus, non mancus aut mutilatus. Quare in voce Integer

Verum Psal. 30. paulo aliter accipitur haec vox in dicto, Vesperi commorabitur aut pernoctabit fletus, et mane laeticia. id est, etiamsi aliquando in aliqua potestate tenebrarum divertet ad nos aliqua calamitas, veluti peregrinus quispiam hospes: tamen mox Deus convertet illud malum tempus, et missa liberatione exhilarabit nos, fugato illo pravo hospite. Non pernoctet apud te pignus pauperis: Deut. 24, pro, ne detinueris apud te vestem aut lectum pauperis, ipsi ad nocturnam quietem necessarium. [?: Pernocta-- ] oratione: Lucae 6, Christus erat pernoctans in

aeternus. Vocabulum Hebraeum Olam non raro vertunt seculum, quare et in voce SECULI aliquid de hisce vocabulis agetur. Monet alioqui etiam Rabbi Moyses, vocem Olam, quam alias seculum, alias perpetuum, alias aeternum vertunt, non semper significare durationem fine carentem, sed nonnunquam longum tempus, nonnunquam etiam durationem iustam ac debitam illi rei de qua agitur. Sic saepe aliqua in Sacris promittuntur לעלם leolam, in seculum aut perpetuum, quae tamen iusto tempore desierunt. Sic Exod. 21. dicitur, Serviet ei in perpetuum: id est,

custodierint sabbatha mea, et elegerint quae mihi placent, atque apprehenderint foedus meum. Eadem locutio et Isaiae 61 reperitur: ubi, Quae placent, volunt esse idem quod, decreta, aut mandata. Verum multo significantius fuerit, si exponas Quae placent. id est, quibus ego delector. Sic Tempus placitum, aliqui pro constituto exponunt. Verum tempus placitum aut acceptum, cum de Deo dicitur, multo significantius est, si intelligas de eo quod Deus crebro nos magna misericordia, verbo, sit ritu ac favore suo invisit, vocans nos ad poenitentiam [?: ] mans et quaerens

atque apprehenderint foedus meum. Eadem locutio et Isaiae 61 reperitur: ubi, Quae placent, volunt esse idem quod, decreta, aut mandata. Verum multo significantius fuerit, si exponas Quae placent. id est, quibus ego delector. Sic Tempus placitum, aliqui pro constituto exponunt. Verum tempus placitum aut acceptum, cum de Deo dicitur, multo significantius est, si intelligas de eo quod Deus crebro nos magna misericordia, verbo, sit ritu ac favore suo invisit, vocans nos ad poenitentiam [?: ] mans et quaerens perditas oves, ac volens nos congregare, sicut gallina

mans et quaerens perditas oves, ac volens nos congregare, sicut gallina pullos congregat. Hoc igitur est [?: ] pus beneplaciti, aut favoris Dei: quod cum negligimus, sequitur tempus irae ac poenarum. Verum de verbo [?: Plac-d- ] dictum est aliquid in voce FAVORIS ac BENEPLACITI: et dicetur forte quid postea in VOLUNTATE. Quicunque volunt placere in carne, cogunt vos circumcidere, tantum ne cruce Christi premantur. Gal. 6 vertit Vulgata. Sed in Graeco est

locutio videtur: Induratio ista ex parte accidit Israeli, donec introierit plenitudo gentium. id est, donec omnes ii ex gentibus conversi fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1. Plenitudo legis est dilectio, Rom. 13. id est, id quod lex desiderat, quo ei satisfit, et

fuerint, quos Dominus constituit converti. Ibidem est etiam Plenitudo Iudaeorum, pro plurimis Iudaeis conversis. Plenitudo temporis. id est constitutum tempus. Galat 4. At ubi venit plenitudo temporis, emisit Deus filium suum, etc. id est, ubi perfectum completumque est id tempus, quod Deus ordinaverat. Eadem etiam phrasis est ad Ephes. 1. Plenitudo legis est dilectio, Rom. 13. id est, id quod lex desiderat, quo ei satisfit, et quo ea impletur. Sic Christus Matth. 9 vocat complementum aut supplementum lacerae vestis. id quod ad eam integrandam consuitur.

Genesis 6, Pones ostium in latera arcae: id est, facies. Sic poeta, Posuitque immania templa: pro fabricavit. Sanguinem ponere in domo, est onerare domum suam reatu caedis. Deuter. 22. Sensus est: Ne praebeas causam mortis alicui ruenti de tecto tuo, non circumposito septo aut cancellis. Tempus ponere, est constituere certum tempus. Exod. 9. Et posuit Iehova tempus. Isaiae 38: Posui usque mane, scilicet tempus aut terminum vitae meae. [?: ] cum aliquo ponere, est consilia, conatus et operas in aliqua re coniungere. Ne posueris manum tuam cum impio, Exod. 23.

id est, facies. Sic poeta, Posuitque immania templa: pro fabricavit. Sanguinem ponere in domo, est onerare domum suam reatu caedis. Deuter. 22. Sensus est: Ne praebeas causam mortis alicui ruenti de tecto tuo, non circumposito septo aut cancellis. Tempus ponere, est constituere certum tempus. Exod. 9. Et posuit Iehova tempus. Isaiae 38: Posui usque mane, scilicet tempus aut terminum vitae meae. [?: ] cum aliquo ponere, est consilia, conatus et operas in aliqua re coniungere. Ne posueris manum tuam cum impio, Exod. 23. Aliquem cum aliquo ponere, est eum illi

immania templa: pro fabricavit. Sanguinem ponere in domo, est onerare domum suam reatu caedis. Deuter. 22. Sensus est: Ne praebeas causam mortis alicui ruenti de tecto tuo, non circumposito septo aut cancellis. Tempus ponere, est constituere certum tempus. Exod. 9. Et posuit Iehova tempus. Isaiae 38: Posui usque mane, scilicet tempus aut terminum vitae meae. [?: ] cum aliquo ponere, est consilia, conatus et operas in aliqua re coniungere. Ne posueris manum tuam cum impio, Exod. 23. Aliquem cum aliquo ponere, est eum illi conferre, aequare, similiter

ponere in domo, est onerare domum suam reatu caedis. Deuter. 22. Sensus est: Ne praebeas causam mortis alicui ruenti de tecto tuo, non circumposito septo aut cancellis. Tempus ponere, est constituere certum tempus. Exod. 9. Et posuit Iehova tempus. Isaiae 38: Posui usque mane, scilicet tempus aut terminum vitae meae. [?: ] cum aliquo ponere, est consilia, conatus et operas in aliqua re coniungere. Ne posueris manum tuam cum impio, Exod. 23. Aliquem cum aliquo ponere, est eum illi conferre, aequare, similiter tractare. Iob 30: Quorum sprevissem patres ponere

POPULUS Latinis significat proprie coetum unius civitatis, certo iure et communione officiorum, societatum, et ab uno magistratu, praesertim superiore, gubernatum. Sed Hebraeis, sicut et Germanis, alias paucos homines, alias etiam amplissimam multitudinem in una existentem, etiamsi ad breve tempus una sit, et nullis colligetur legibus, iuribus aut magistratibus. De parva multitudine, Gen. 33 Relinquam quaeso aliquos tecum de populo, qui est mecum. Gen. 35, Venit Iacob et omnis populus qui erat cum eo in Luzam. Saepe dicitur de coetu militari, ut Iud. 8, Date panem populo qui est

res, et obsidionem tolerandam necessariae, regis cura ad id antea impensae, supererant. Cum duobus annis obsidio perseverasset, per summum ocium obsessorum, tertio continuis imbribus excrescens supra modum fluvius, cum partem urbis inundasset, muros deiecit ad stadia viginti. Hic rex existimans tempus oraculi advenisse, desperata salute, ne in hostium potestatem perveniret, pyram in regia ingentem extruxit, superque eam auro argentoque omni, veste insuper regia, impositis uxoribus quoque ac eunuchis in medio pyrae inclusis, se cremandum una cum his in ignem iniecit. Hostes audita regis

et latrones. de quo in praepositione ANTE. Aliquando huic praepositioni aliquid subintelligendum est. Os. 5. Post te, Beniamin, subintel. imminet hostis. Post viam occasus solis, Deuter. 11. pro, in latere viae regiae, tendentis ad occasum. Post dies hosce, aut aliquos. pro, post aliquod tempus. Fuit autem, post dies pugnaverunt: id est, accidit ut post aliquod tempus. Sic reversus Samson post dies: Iud. 14. pro, post aliquod tempus. Depost aliquem ascendere, est desinere eum persequi. 1 Samuelis 14, Ascendit depost Philistim. 2 Sam. 20, Ascendit omnis Israel depost Davidem.

aliquid subintelligendum est. Os. 5. Post te, Beniamin, subintel. imminet hostis. Post viam occasus solis, Deuter. 11. pro, in latere viae regiae, tendentis ad occasum. Post dies hosce, aut aliquos. pro, post aliquod tempus. Fuit autem, post dies pugnaverunt: id est, accidit ut post aliquod tempus. Sic reversus Samson post dies: Iud. 14. pro, post aliquod tempus. Depost aliquem ascendere, est desinere eum persequi. 1 Samuelis 14, Ascendit depost Philistim. 2 Sam. 20, Ascendit omnis Israel depost Davidem. Ios. 22, Quae est ista praevaricatio, ut avertamini hodie depost

imminet hostis. Post viam occasus solis, Deuter. 11. pro, in latere viae regiae, tendentis ad occasum. Post dies hosce, aut aliquos. pro, post aliquod tempus. Fuit autem, post dies pugnaverunt: id est, accidit ut post aliquod tempus. Sic reversus Samson post dies: Iud. 14. pro, post aliquod tempus. Depost aliquem ascendere, est desinere eum persequi. 1 Samuelis 14, Ascendit depost Philistim. 2 Sam. 20, Ascendit omnis Israel depost Davidem. Ios. 22, Quae est ista praevaricatio, ut avertamini hodie depost Iehovam? Ezek. 4. Ne errent Israel ultra depost me. 1 Reg. 22.

post septem annos: cum agatur de ipso septimo anno, seu remissionis, ut ex sequentibus apparet, tametsi quidam Rabini dissentiant. Sed observanda est cumprimis etiam Hebraea praepositio מקץ Mikez a fine: quae cum etiam magis videatur excludere praecedens tempus, quâm vel Graeca μετὰ, vel Latina Post, ut quae dicat post finem tot dierum, ipsumque etiam finem excludere videatur: nihilominus non non raro includit illud, multo ergo magis Latina et Graeca. Clarum ac perspicuum exemplum huius significati

conciliare student: in quibus diserte dicitur Christus non post tres dies, sed ipso die tertio resurrecturus. Diem igitur et ego quod sentio, ut eruditiores iudicent. Qui ad synecdochen confugiunt, non penitus expeditur nodum: quia nemo Latine dicet, post tres dies fieri, quod fit intra illud tempus. Quid ergo? Certe genus dicendi quo usus est Dominus in suo sermone, minime ambiguum fuisse declarat Pharisaeorum oratio Matthaei vigesimo septimo, petentium a Pilato ut iubeat muniri sepulchrum in tertium usque diem: Quia (inquiunt) meminimus impostorem illum dixisse, cum adhuc viveret,

nullum temporis intervallum significetur. Erasmus igitur aliam excogitat rationem: nempe, ut triduum supputetur a captivitate Christi, non ab occisione. Sed hanc interpretationem satis refutat illud, quod ex Pharisaeorum oratione collegimus. Deinde, quum resurrectio morti opponatur, constat tempus futurae resurrectioni constitutum, potius ab ipsa morte quam a captivitate initium ducere. Quid igitur? Nempe hoc affirmare non dubito, fieri non posse ut in hoc dicendi genere et similibus, μετὰ respondeat Latinae praepositioni post. Nam primum

Beth prae positum vocabulis apud Hebraeos, quum proprie respondeat Graecae praepositioni ἐν, et Latinae in, tamen interdum idem valere quod μετὰ, id est, post: idque interdum, ita ut res non post tempus exactum, sed intra ipsum geri dicatur, sicut accipitur Levitici duodecimo. Quinetiam interdum pro μετὰ accipitur, ita ut tempus praeteritum excludatur: ut Deuteronomii quarto, et eiusdem libri nono, et Esaiae vigesimo. Itaque tum in hoc

interdum idem valere quod μετὰ, id est, post: idque interdum, ita ut res non post tempus exactum, sed intra ipsum geri dicatur, sicut accipitur Levitici duodecimo. Quinetiam interdum pro μετὰ accipitur, ita ut tempus praeteritum excludatur: ut Deuteronomii quarto, et eiusdem libri nono, et Esaiae vigesimo. Itaque tum in hoc dicendi genere, ἐν τρισὶν ἡμέραις, sit locus ב Beth Hebraeorum: nihil mirum est,

ut haec ratio Hebraici sermonis non satisfaciat, hoc etiam dico, apud ipsos disertiores Graecos praepositionem μετὰ saepe pro ἐν et εἰς usurpari: idque etiam cum certum aliquod tempus nondum praeteritum declaratur. ut in illo versiculo Homeri Odyss. χ. χέρσιν ἀπείμενος μετὰ δαῖτα: id est, ἐν δαιτὶ, seu potius ἐξὴν

: id est, interdiu. quod et apud Aristophanem, et apud Plutarchum reperias in dialogo πότερα τῶν ζώων φρόνη ἄνδρα: ubi de ranis loquitur. Apparet igitur, μετὰ non semper declarare consequens tempus, sed etiam intersectum, et adhuc vigens. Quamobrem Deuter, trigesimoprimo, pro eo quod in Hebraeo legitur, A fine septem annorum, Graecus interpres vertit, μετὰ ἑπτὰ ἔτη: [?: ] tamen de anno remissionis, id est, de ipso anno

peccati inter et super gentiles respicere: et veluti de illa tota expurgatione stabuli Augiae aut cloacae diaboli, nempe totius gentilismi: quod saepe facit, respiciens non tam ad singulorum hominum iustificationem, quam ad omnium redemptionem. Ideo mox addit, In praesenti tempore, ut praeteritum tempus ac statum gentilium, â Satana in omni impietate ac iniustitia detentorum, cum praesenti redemptione ac liberatione eorundem per Christum conferat. Nox praecessit, dies autem appropinquavit. Erasmus putat legendum esse, Processit. Verisimile sane est, sic olim versum fuisse. nam id magis

ordine prima, et in dignitate altera ex duobus primariis festis aut sabbathis. Ultima autem fuerit etiam altera ex duobus primariis festis, sed tamen ordine posterior, ideo dicta sit secundoprima δευτεροπρώτη, cuius nominis prior pars ordinem aut tempus notet, et respiciat ad illud prius ac summum festum aut sabbatum: posterior autem particula πρώτη prima significat dignitatem, et respiciat ad reliquas intermedias dies, inter quas ista quoque ultima fuit primaria et summa seu celeberrima. Sed et de

ei similes ac dissimiles, alias alio respicere. Verisimilius tamen est, hanc simpliciter fuisse primi, eiusque ideo quoque in narratione nativitatis Meschiae mentionem factam, ut indicaret tum Iudaeam prorsus sub alienigenarum imperio fuisse, eoque prophetiam Iacobi Gen. 49 fuisse impletam, et tempus adventus Meschiae adfuisse. Prima stola, Luc. 15, est primaria aut praecipua stola. Christus dicitur primus ex resurrectione mortuorum, Act. 26: id est, primus ex iis qui ad aeternam vitam amplius non morituri resurrexerant. Nam qui prius ab Helisaeo fuerant suscitati, aut ab ipsomet

Scuta terrae principes vocantur, sicut Deus hoc nomine a sanctis appellatur: propterea quod defendit suos, et mala avertit, uti scutis avertuntur iacula, et servantur quos illa tegunt. Hoseae 4 cap. Clypei populi sunt, ut supra, etc. PRINCIPIUM alias magis tempus notat, quod plerunque fit in Sacris literis: alias rei negocii'ue alicuius initium, quod Aristoteles definit esse, id ante quod est nihil, eius quidem rei et post quod necessario aliquod sequitur. Magni vero momenti est haec vox in Sacris literis: eoque necesse est aliqua loca Scripturae

B---- ] rius intelligunt. Nonnus quoque inquit, ἄρχηνος, Caeterum de initio epistolae Iohannis vide praeposit A vel AB supra. Porro Genesis primo, In principio crevit Deus caelum et terram: significat initium rerum ac temporis, cum simul et res et tempus esse in coepisset, neutro antea existente, sed tantum Deo solo in aeternum vivente. Ali qui ibi exponunt principium de ordine. quasi dicat Moyses, Deum primo condidisse illae rudem massam, materiam aut Chaos caeli et terrae. de inde coepisse ea digerere ac distribuere. Verum magis probatur,

ingressum est in mundum:) sed tamen subtilius. Malo igitur paulo crassius haec [?: interpret- ] de ipsius humanae gentis exordiis: neque rursus [?: ] ter haec refero ad illud primum momentum quo [?: cre--- ] est homo, sed principium hoc etiam extendo ad tempus creationi mundi ac ipsius hominis vicinum, quo scilicet [?: ] mo est a diabolo occisus. Eodem modo et Matth. [?: ] divortiorum nimia licentia pronunciat Christus [?: ]

spontanei [?:-ut ] prompti, scilicet ad cultum tuum, in die victoriae tuae, seu cum viceris ac debellaveris hostes tuos, et populum tuum redemeris. Principium, aut caput verborum [?: ] veritas, et in seculum omne iudicium tuum iustum. Ubi possis per Caput, tum tempus intelligere, quod semper inde ab initio sermo Dei verax fuerat: tum per aliam metaphoram, pro summa rei, et quod praecipuum in re est in qua significatione voce Capitis etiam Latini utuntur. Si non posuero Ierusalem in principio aut capite lae [?:-ciae ] meae:

de manu tua calicem soporis, fundum calicis indignationis meae: non adiicies ut bibas illum ultro, etc. Similiter Micheae 4, narrata destructione civitatis Hierusalem, consolatur eos capite eodem, dicens: Tu turris Eder, propugnaculum filiae Sion, usque ad te veniet dies. id est, tempus aderit, ut aedificentur maceriae tuae Hierusalem, et interrupta (ut Amos ultimo cap.) instaurentur. Sic et 4 et 5 consolatur quoque Vatum item sacrorum consuetudo est, ut per unum hominem totum regnum cum successoribus significent: ut Danielis 7. cap. Et Iohannes

stare a longe. Dic sapientiae, soror mea tu es: et propinquam voca intelligentiam: Proverbiorum septimo, id est, dilige et adiunge tibi sapientiam ac intelligentiam, perinde ut dilectissimam sororem. Deus de propinquo: Hieremiae vigesimotertio, significat novum Devum, quasi subintelligas tempus: ut sit plena locutio, Deus de propinquo tempore. Nun quid Deus de propinquo ego sum, et non Deus de longinquo? id est, Deus proximo primum tempore exortus, nominatus et cognitus: ut in falsis religionibus subinde novi dii, idola et cultus exoriuntur. De voce Proximus, quae huic cognata

quid Deus de propinquo ego sum, et non Deus de longinquo? id est, Deus proximo primum tempore exortus, nominatus et cognitus: ut in falsis religionibus subinde novi dii, idola et cultus exoriuntur. De voce Proximus, quae huic cognata est, infra dicetur. Romanorum decimotertio inquit Paulus: Tempus est nos iam de somno surgere, nunc enim propior est nobis salus quam cum credidimus. id est, subinde magis tum doctrina illustratur, tum religio latius spargitur, tum experientia praesentiae divinae ac

redemisti Domine, et ne des sanguinem innocentem in medio populi tui. id est, ne imputes illi, sed condones ei. Idem bis dicit, Deum propitiari alicui, et non imputare ei peccatum. Sic Levitici vigesimotertio: Dies propitiationum est, ad propitiandum super vobis coram Deo vestro, id est, est tempus, quo Deus vera poenitentia ac sacrificiis propitiandus est. Sic in fine secundi Samuelis, et primo Regum octavo, ac saepissime alias haec locutio usurpatur. In Hebraeo sunt plura verba כפר Caphar, רצה Raza,

eos gladium, etc. Ezechielis duo decimo: Quod est istud proverbium in terra Israel dicentis, Protrahuntur dies, et peribit visio? Ubi illud simplex quidem, sed nimis crebro ab impiis iactatum dictum, vocat proverbium. Ioan. decimosexto: Haec per proverbia locutus sum vobis. venit tempus, cum non per proverbia loquar vobiscum, sed aperte de patre meo renunciabo vobis. Ubi suum quidem praesentem sermonem proverbialem esse dicit: eum vero qui postea sequetur, negat talem fore. Quod magis ratione illorum crassitiei et ruditatis, quam ratione suarum concionum dicit, indicans eos

in cinere, ut sint semen ignis: ita etiam ille unicus filius poterat propagare [?: e-us ] familiae posteritatem, ne plane extingueretur. PRURITUS aurium, per metaphoram significat pravum studium novae doctrinae et seductorum. Secundae ad Timotheum quarto: Erit tempus, cum sanam doctrinam non tolerabunt: sed auribus prurientes, ipsi sibi pro suis cupiditatibus coacervabunt doctores. Sicut enim scabie laborantes non possunt conquiescere, sed captant perversam voluptatem ex fricatione, unde porro sequitur noxius dolor: sic pravo spiritu laboran tes, ac

Cum facis convivium, noli invitare divites et amicos, sed pauperes. pro, Si facis convivium. Sic et in Latino sermone, Cum et Quando non raro pro Si ponitur: ut, Cumque mones aliquem, nec se velit ipse moneri. pro, Si mones. Eadem ambiguitas est in Germanico Wenn, ut alias tempus, alias conditionem significet: ut non possit dici violenta interpretatio, quod Cum pro Si accipio. QUANTUS, nonnunquam videtur habere aliquid obscuritatis. Matth. 6, Ipsae tenebrae quantae erunt? id est, quam grandes? Et 27, An' non audis, quanta adversus te testantur? id

trigesimoseptimo: Annon indicabis nobis quid ista tibi? Iudicum decimooctavo: Quid vos? scilicet, quid dicitis? quid novi affertis? Quid tandem effecistis aut explorastis? Isaiae vigesimoprimo: Custos quid de nocte, custos quid de nocte? pro, quid accidit, ex quo nox est? Memento ergo quid tempus aut temporis seu aevi. Psalmo octuagesimonono: pro, memento quam brevis sit vita mea. Et quid? si curram etiam ego: 2 Samuelis decimooctavo. pro, quicquid sit, quicquid eveniat, curram et ego apportaturus regi nuncium victoriae, vel, quid tandem potest adeo sinistri accidere? quid tandem

Dei. Rami eius facti sunt albi, Ioel. id est, Delectantur quaedam animalia, in ter quae asini, corticibus ficulnearum: iis cum privantur rami, albedo earum apparet, et simul arescunt: per illam igitur decorticationem hostilis vastatio regni Iudaici innuitur, Rami teneritudine exprimit vernum tempus Christus, Matth. 24: quia eo tempore incipit se effundere succus per arborem sub corticem serpens, ita ut tunc facillime cortex a ramo abstrahi possit. Vult autem indicare, quod sicut illa effusio succi aut teneritudo rami indicat vernum tempus, et aestatem imminere: sic et ipsos debere ex

Iudaici innuitur, Rami teneritudine exprimit vernum tempus Christus, Matth. 24: quia eo tempore incipit se effundere succus per arborem sub corticem serpens, ita ut tunc facillime cortex a ramo abstrahi possit. Vult autem indicare, quod sicut illa effusio succi aut teneritudo rami indicat vernum tempus, et aestatem imminere: sic et ipsos debere ex illis signis cognoscere, quod adventus Christi, finis mundi, et extremum iudicium prope sit. Caedere ramos, et tum humi spargere, tum et in manibus portare solebant olim Iudaei in publica laeticia pompis ac triumphis. Sic igitur Matt. 21

sorerim, recessores, apostatae. Recedit autem a Deo non tantum qui idololatriae se dedit, sed etiam qui desinit sperare in Deum: sicut Cain discedit a facie Dei, non sperans aut quaerens amplius eius opem. Sic omnino accipitur illud dictum Christi Luc. 8, Ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt. id est, deficiunt a vera pietate et Christo, facti Epicurei, aut etiam idololatrae. RECIPIO: Recipere Christum, aut eius sermonem, emphatica locutio est. Significat enim agnoscere eum pro vero Meschia, veraque Dei religione, eamque

etiam sedes regni David, fuit in tribu Iuda. Per me reges regnant, inquit Sapientia Proverb. 8: id est, meo praesidio, aut per me adiuti. nisi enim sapientes sint, non diu manennt incolumes. Sic et Isaias ait cap. 32, In iustitia regnabit rex, et principes praeerunt in iudicio. Tempus regis unius exponit Isaias cap. 23, quod sint anni 70. Isaiae 49, gloria Ecclesiae tempore Christi futura celebratur, adeo ut reges surgant et adorent Meschiam, utque sint nutricii Ecclesiae, et reginae nutrices: quinetiam, ut pulverem pedum Ecclesiae, ante eam procumbentes,

et mulieres religiosae. In priori loco Lucas testatur illos fuisse Iudaeos, et quidem ex diversissimis gentibus eo profectos, ac illic commorantes. Videntur igitur omnino fuisse quasi quidam studiosi Theologae qui cognoscendae plenius religionis, et etiam sacrificiorum gratia, eo ex patria ad tempus migraverant At Act 13 dicuntur Iudaei excitasse contra Paulum mulieres religiosas et honestas, ac primarios viros. ubi per religiosas mulieres rectissime intellexeris, eas quae ex [?: ] cismo ad Iudaismum conversae, singulari hypocrisi et superstitione prae caeteris religionis

ita ut nec in civitatibus quidem quisquam supersit hominum. Isaiae 21. Et reliquiae numeri arcus, [?: f- ] filiorum Cedar imminuentur. pro, etiam ii [?: pa-ci- ] tarii, qui supererunt, peribunt. Reliquia alicuius, Ierem. 15 videntur significare reliquum vitae tempus, autem te evasionem ex magno malo sic enim ibi propheta Dei de se promissionem recitat: Dixit Iehova, si non relquiae tuae in bonum, si non fecero occurrere tibi in tempore malo hostem. id est, efficiam ut incolumis [?: ] , utque vel hostis te servet, tibique benefaciat, ut

ut suo tempore ei exhibeatur. Luc. 19, Ecce mina tua quam habui repositam in sudario. Col. 1, Propter spem repositam vobis in caelis, quam audistis prius per sermonem veritatis Evangelii, 2. Tim. 4, Quod reliquum est, reposita est mihi corona gloriae. id est, asseruatur mihi, parata in suum tempus. 2. Pet. 3, Caeli et terra repositi eiusdem sermone custodiuntur igni in die damnationis et exitii impiorum. Ponitur praecedens pro consequente. per repositionem enim fit conservatio: et porro, aliquid alicui paratum ac in promptu esse significat. REPORTARE, pro consequi

tibi retributionem, quam retribuisti nobis: ubi agitur de [?: ] iniuriarum Babylonis. Dicitur Retributionum [?: ] est, quo Deus vult castigare pro peccatis. Dies [?: ] nis Iehovae, annus ad retributionem, ad iudicium [?: S- ] id est, aderit tempus, quo ulciscetur se Dominus de iniuriis illatis Sioni, et populo suo. Retributio manuum ei aliquando beneficium ultro ab aliquo praestitum: aliquando autem merces, praemium, aut gratia pro tibi opere reddita. Iudicum nono. Si secundum retributionem manuum eius fecistis ei. id est, si eas

Psalmo 6. Revertere Domine, eripe animam meam: id est, iterum eripe, seu pristinae valetudini restitue vitam meam. Talis Hebraismus est et ille Iob 7. Non revertetur oculus meus, ut videat bonum. id est, non iterum videbit, non videbit amplius. Revertendo revertar ad te secundum hoc tempus anni: Genesis decimooctavo. id est, certissime revertar. De hoc Hebraismo vide Regulam Generalem de Repetitionibus. Quando post gestationem arca debebat certo loco deponi, castrametantibus Israelitis sacerdotes cantabant, Revertere Domine ad decem millium Israelis. id est, conquiesce ex

servilibus operibus, praesertim a peccatis. Alia ratione dicitur DEUS sanctificare Sabbatum: nempe sibimet, suoque cultui consecrare. Quarta externa sanctificatio est. Sanctificare ieiunium: Ioel primo et secundo. item secundo Regum decimo, Sanctificare Baal festum, est decernere certum tempus, quo sancte ieiunare et festum celebrare velint. Quinta est, cum sanctificare aliquid significat, quasi sanctum facere externa quadam sanctitate. Sicut Christus dicit, Templum sanctificare id aurum quod

[?: ] lis pacem cordis afferre: Isaiae sexagesimoprimo, Lev. quarto. Sic dicitur, quod leviter curaverint pseudoprophetae contritionem filiae populi Dei, dicendo, [?: ] pax, ubinon erat pax. id est, stulte et inanibus [?: con-tionibus ] eam lactarunt. Ibidem, Tempus sanationis, signicat tempus liberationis a calamitatibus. Sanitas saepe rem salubrem, aut salutiferam, gratamque significat Proverb. duodecimo: Lingua sapientis est sanitas id est, sanat multa. Proverb. decimotertio: Legatus [?:-lis ] sanitas. id est, multa sanat, et

afferre: Isaiae sexagesimoprimo, Lev. quarto. Sic dicitur, quod leviter curaverint pseudoprophetae contritionem filiae populi Dei, dicendo, [?: ] pax, ubinon erat pax. id est, stulte et inanibus [?: con-tionibus ] eam lactarunt. Ibidem, Tempus sanationis, signicat tempus liberationis a calamitatibus. Sanitas saepe rem salubrem, aut salutiferam, gratamque significat Proverb. duodecimo: Lingua sapientis est sanitas id est, sanat multa. Proverb. decimotertio: Legatus [?:-lis ] sanitas. id est, multa sanat, et salutariter efficit. Proverb.

tum perpetuitatem, tum longam durationem, tum debitam rei durationem: aliquando etiam ipsum mundum denotat, aliaque significata habet, de quibus mox dicetur, Latinis quidem vox Seculum plerunque spacium centum annorum significat: unde apud Romanos Ludi seculares. Usitatissime vero longum tempus declarat, vel praeteritum, hac locutione, A seculo: vel in genitivo positum, Dies seculi: vel etiam futurum, quae significata Latinis istis ferme aequivalent, A condito mundo, et Usque ad finem mundi. Aliquando significat idem quod a condito mundo: Iohan. 9, A seculo non est

longissimae durationis. Psalmo 77, Supputavi dies a principio, annos seculorum: idem bis dicit. sensus autem est, prisca tempora expendi. Isaiae 58. Et instaurabuntur ex te desolata seculi: id est, quae multis seculis desolata aut vastata fuêre, et neglecta iacuêre, ubi praeteritum longum tempus, non tamen totum inde a creatione, significat. Isaiae 63. Recordatus est dierum seculi Moysi, et populi eius. id est, temporum priscorum, seu potius illarum rerum et actionum, quae illis temporibus acciderunt. Aedificabo illud sicut diebus seculi: id est, ut olim aedificatum fuit.

Gens robusta, gens â seculo, Hierem. 5. pro, gens pervetusta. Habitare terram, quae a seculo: 1. Sam. 27. pro, quae iam olim habitata fuit, ideoque exculta et populosa est. Tacui, a seculo silui: Isaiae 42: id est, iam longo tempore. Sic et In seculum, aut etiam seculi, significat longum tempus in posterum. Aliquando etiam totum tempus usque ad finem mundi, aut etiam omnem posteritatem. Psal. 110, Iuravit Dominus, et non poenitebit eum: Tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedeck. In seculum et generationem, vel in generationem et generationem:

pro, gens pervetusta. Habitare terram, quae a seculo: 1. Sam. 27. pro, quae iam olim habitata fuit, ideoque exculta et populosa est. Tacui, a seculo silui: Isaiae 42: id est, iam longo tempore. Sic et In seculum, aut etiam seculi, significat longum tempus in posterum. Aliquando etiam totum tempus usque ad finem mundi, aut etiam omnem posteritatem. Psal. 110, Iuravit Dominus, et non poenitebit eum: Tu es sacerdos in aeternum, secundum ordinem Melchisedeck. In seculum et generationem, vel in generationem et generationem: Psal. 135. Iehova nomen tuum in

mundo computando usque ad consummationem seculi, vel legem: vel a lege Moysi usque ad primum Christi servatoris nostri adventum in carne: seu potius ad baptismum, et dispensationem eius: vel a diluvio, usque ad consummationem seculi: vel a non ita longo tempore, quod olim fuerat, usque in aliud tempus. Haec eo consilio adducere liber ut refutetur non modo crassa illa, verumetiam pertinacissima obstinatia Iudaeorum, qui praecepta et promissiones legales, item circumcisionem, templum, [?: ] tum divinum, sacrificia, ceremonias, iudicialia, et [?: ] nus reliquas

misericordia fide propter Christum iustificari hominem, absque ullis operibus legis, in Iudaismum abduxerunt. Caeterûm quod Hieronymus super epistola ad Galatas de ista voce עולם olam scribit, si cum vau holem scribatur, notare aeternitatem: sine autem vau, tempus finitum et determinatum, id equidem vanum et frivolum commentum esse, loci Scripturae sacrae complurimi, si quis eos consulat, liquido testantur. ¶ Iam locos aliquot adducam, ubi aeternitatem significat, videlicet quando Deo attribuitur. Genesis 21, In nomine Iehova Dei aeternitatis.

testantur. ¶ Iam locos aliquot adducam, ubi aeternitatem significat, videlicet quando Deo attribuitur. Genesis 21, In nomine Iehova Dei aeternitatis. Isaiae 40. An nescis, aut non audivisti, Deus aeternitatis Iehova, qui creavit fines terrae. Sequuntur porro loci in quibus seculum. id est, tempus finitum, quod initium et finem habet, significat. Genesis 9. Hoc est signum foederis, quod ego pono inter me, et inter omnem animam niventem quae est vobiscum in generationes seculi. ubi sane, sicut textus indicat,ponitur pro tempore inde a Noach, cui haec promissio facta est, usque ad

quinquagesimoprimo. Excitare sicut in diebus prioribus, in generationibus multorum seculorum. Danielis 9. Ad adducendam iustitiam multorum seculorum. Pro voce Olam Hebraea, novum Testamentum Graecum plerunque usurpat αἰὼν vocabulum. Id vero, quod ad tempus attinet, plerunque eandem vim habet, quam Haebraeum Olam: nisi quod adiectivum in de formatum αἰώνιος, plerunque aut aeternitatem, aut saltem perpetuitatem significat. Sic dicitur ignis inferni, et vita ac gloria caelestis esse aeonios, perpetuus:

rosa inter spinas. Secundo, cum nominibus numeralib. aut temporis valet, Prope, Circiter, Exodi 12. Circa medium noctis. Iudic. 6, Percusserunt Moab in tempore illo circiter decem millia virorum. Tertio, Secundum, Iuxta. Deut. 23, Comedes uvas secundum animam tuam. 1. Sam. 20. Secundum tempus crastinum. 1 Reg. 2, Et facies secundum sapientiam tuam. 1. Reg. 5, Secundum omnia quae dixeris. Iob 34, Quia iuxta opus hominis retribuet illi. Et secundum hunc significandi modum saepissime usus est Paulus Apostolus nova phrasi, Secundum carnem, secundum hominem, secundum spiritum,

[?: N ] proferam etiam plura exempla significationis eius ac tanto clarius huius voculae vis perspiciatur. Non [?: ] ergo Quando temporis notat. 2. Paralip. 34. Secundum angustiam illi oravit, id est, cum angustiis premerunt, aut animo angeretur. 1. Paral. 21, Secundum tempus egrediendi finis duorum annorum. pro, quando iubebat finis duorum annorum. Crebro collationem [?: ] ius rei aut actionis cum alia significat, et potest [?: ] per sicut exponi. Psalmo 90, Exhilara nos secundum [?: ] quibus afflixisti nos, secundum

Lucae 1, Secundum quid cognoscam illud? id est, ex quo. Sic apud Paulum, Secundum gratiam, secundum debitum: pro, ex gratia, ex debito. Sic Roman. 1, Secundum spiritum. id est ex spiritu, vel per spiritum, seu spiritu sanct:ificante est probatus aut demonstratus. ¶Denotat IN, vel PER, seu tempus: Matth. 1, Haec eo cogitante, ecce angelus apparuit ei secundum somnum. id est, in somnis, seu per somnium. Significat et distributionem: 1 Corinth. 14. Prophetae secundum duos aut tres loquatur. id est, bini aut terni, nempe non simul, sed alius post alium. Sic posset accipi de quadam

somnum. id est, in somnis, seu per somnium. Significat et distributionem: 1 Corinth. 14. Prophetae secundum duos aut tres loquatur. id est, bini aut terni, nempe non simul, sed alius post alium. Sic posset accipi de quadam occulta distributione temporis, quod angelus Ioann. 5 dicitur secundum tempus descendisse in piscinam. id est, certis quibusdam temporibus. Secundum substantivo additum, aliquando adiectivum exprimit. Roman. 2. Iudicium Dei secundum veritatem est. id est, verax et iustum. Rom. 8. Qui secundum carnem sunt, quae carnis sunt sapiunt: qui vero secundum spiritum,

dies ad istud opus iacendi attribui, quot illi annis peccaverunt. Facere iuxta omnia quae praecepta sunt a Deo. id est, ea ipsa omnia quae praecepit Deus. Exodi 29, 32. Num. 9. Deuter. 7, Iuxta omne quod egressum est ex ore suo faciet. id est, quicquid egressum est, aut quicquid voverit. Iuxta tempus cras tertiae: pro, hoc ipso tempore cras aut perendie. 1. Sam. 20. Sic Gen. 18, et Rom. 9, Iuxta tempus hoc revertar, et erit Sarae filius. id est, circa hoc anni tempus. Christus enim adhuc existentibus nobis infirmis, iuxta tempus pro impiis est mortuus. Rom. 5 id est, cum ante

id est, ea ipsa omnia quae praecepit Deus. Exodi 29, 32. Num. 9. Deuter. 7, Iuxta omne quod egressum est ex ore suo faciet. id est, quicquid egressum est, aut quicquid voverit. Iuxta tempus cras tertiae: pro, hoc ipso tempore cras aut perendie. 1. Sam. 20. Sic Gen. 18, et Rom. 9, Iuxta tempus hoc revertar, et erit Sarae filius. id est, circa hoc anni tempus. Christus enim adhuc existentibus nobis infirmis, iuxta tempus pro impiis est mortuus. Rom. 5 id est, cum ante conversionem essemus infirmi, atque adeo impii. Alii coniungunt tempus cum morte Christi, quod Christus suo

9. Deuter. 7, Iuxta omne quod egressum est ex ore suo faciet. id est, quicquid egressum est, aut quicquid voverit. Iuxta tempus cras tertiae: pro, hoc ipso tempore cras aut perendie. 1. Sam. 20. Sic Gen. 18, et Rom. 9, Iuxta tempus hoc revertar, et erit Sarae filius. id est, circa hoc anni tempus. Christus enim adhuc existentibus nobis infirmis, iuxta tempus pro impiis est mortuus. Rom. 5 id est, cum ante conversionem essemus infirmi, atque adeo impii. Alii coniungunt tempus cum morte Christi, quod Christus suo tempore, nempe a patre praeordinato, sit passus. Sed ad exponendam vim

id est, quicquid egressum est, aut quicquid voverit. Iuxta tempus cras tertiae: pro, hoc ipso tempore cras aut perendie. 1. Sam. 20. Sic Gen. 18, et Rom. 9, Iuxta tempus hoc revertar, et erit Sarae filius. id est, circa hoc anni tempus. Christus enim adhuc existentibus nobis infirmis, iuxta tempus pro impiis est mortuus. Rom. 5 id est, cum ante conversionem essemus infirmi, atque adeo impii. Alii coniungunt tempus cum morte Christi, quod Christus suo tempore, nempe a patre praeordinato, sit passus. Sed ad exponendam vim argumenti illud magis faciet, ut dicatur mortuus eo tempore,

1. Sam. 20. Sic Gen. 18, et Rom. 9, Iuxta tempus hoc revertar, et erit Sarae filius. id est, circa hoc anni tempus. Christus enim adhuc existentibus nobis infirmis, iuxta tempus pro impiis est mortuus. Rom. 5 id est, cum ante conversionem essemus infirmi, atque adeo impii. Alii coniungunt tempus cum morte Christi, quod Christus suo tempore, nempe a patre praeordinato, sit passus. Sed ad exponendam vim argumenti illud magis faciet, ut dicatur mortuus eo tempore, cum nos adhuc eramus infirmi, et eius hostes, ac impii. Non enim hic agitur de tempore praestiti promissi adventus aut

et pernoctabunt. id est, profecto in coenati cogentur dormire. Si aliquando significat quando: sicut contra quando, et cum, pro si ponitur, ut supra in Quando et CUM, et in Resolutione Disputationis Ienensis plenius dixi. Talis ambiguitas est etiam in Germanico So, et vuen, quod alias tempus, alias coniunctionem conditionalem denotat. Gen. 38. Et fiebat, si veniebat ad uxorem fratris sui, et dispergebat in terram. id est, cum veniebat dormiturus cum uxore fratris. Proverb. 3, Si cubaveris, non pavebis. pro, cum cubaveris. Si Dominus laverit sordes filiarum Syon: Isaiae 4.

subito in extremas calamitates, divinitus illis immissas. Nam lux illis, ut suo loco ostendi, felicitatem ac commoda, et contra tenebrae calamitates denotant. Sic Ieremiae decimoquinto, in descriptione futurae calamitatis Ierusalem dicit: Occidit sol eius, cum adhuc esset dies. id est, ante tempus periit aut incidit in calamitates. Et Amos octavo, in eundem sensum dicitur: Occidet sol tuus in meridie. inquit enim ibi propheta: Et erit in die illa, dicit Dominus Deus tuus, et faciam occidere solem in meridie, et faciam obtenebrescere terram in die luminis. id est, obruam vos

incidit in calamitates. Et Amos octavo, in eundem sensum dicitur: Occidet sol tuus in meridie. inquit enim ibi propheta: Et erit in die illa, dicit Dominus Deus tuus, et faciam occidere solem in meridie, et faciam obtenebrescere terram in die luminis. id est, obruam vos calamitatibus subito ante tempus, et ante quam vos putatis ac expectatis: idque eo tempore, cum aliis adhuc bene erit. Vide sequentia in eo loco. Isa. capite sexagesimo inquit: Non occidet amplius sol tuus, nec luna occultabitur, quoniam Dominus erit tibi in lucem perpetuam, et finientur dies luctus tui. Extenditur hoc

[?: ] iustificationes carnis, Hebr. 9: et litera obsoleta, Rom. 7 ex illa scilicet, quam ante dixi, hypothesi, et [?: quate--- ] Christus caeremoniis, id est, umbrae corpus ipsum successit. Nam alioquin circumcisio aestimata ex legitimo usu et Legislatoris mente, fuit ad tempus si gillum iustitiae fidei, Rom. 4. et lex iusta et sancta merito praedicatur. Huic autem literae idem Paulus opponit Spiritum: id est, ipsam legis substantiam, non in tabulis, sed in cordibus nostris per spiritum Dei insculptam: qua ratione dicitur Spiritus vivificare, quos Lex

est, ordinem, cursum et revolutiones caelorum. Ierem. 33. Si non erit pactum meum cum die et nocte, et si statuta caeli ac terrae non posui, etiam reprobabo semen Iacob et servi mei David. Sic statutum messis, Ierem. 5. Hebdomadas statutorum messis custodit nobis Deus. id est, certum aptumque tempus messi servat nobis. Sic Iob 28, Dum faceret pluviae statutum. id est, dum pluviae leges praescriberet. Sic Statuta lunae, Ierem. 31. pro motu aut cursu eius ponitur. STELLAE ob numerositatem saepe Israelitarum multitudinem declarant, Genesis 15. 22 et 26. Sic Deuteron. 1.

Stellae luminis: pro, stellae lucidae, aut lucentes. Cum laudarent pariter stellae luminis, et iubilarent omnes filii Dei: Iob 38. Stellae et luna dicuntur praeesse nocti, Psalmo 136. et Ierem. 31, quia potissimûm noctu cernuntur, et tunc earum est usus ratione lucis et progressus, qui tempus noctis indicat. Exitus stellarum, vespertinum tempus significat Nehem. 4, Faciamus opus ab ascensu aurorae usque ad exitum stellarum. id est, usque dum incipiant apparere stellae. Stellae per metaphoram doctores significant, eo quod lucent in Ecclesia, et praelucent aliis sicut

Cum laudarent pariter stellae luminis, et iubilarent omnes filii Dei: Iob 38. Stellae et luna dicuntur praeesse nocti, Psalmo 136. et Ierem. 31, quia potissimûm noctu cernuntur, et tunc earum est usus ratione lucis et progressus, qui tempus noctis indicat. Exitus stellarum, vespertinum tempus significat Nehem. 4, Faciamus opus ab ascensu aurorae usque ad exitum stellarum. id est, usque dum incipiant apparere stellae. Stellae per metaphoram doctores significant, eo quod lucent in Ecclesia, et praelucent aliis sicut stellae in firmamento. Unde et Casus stellarum, lapsum ac

nostrum Israelem, una cum liberis suis: sed tu deus eum defendisti, etc. T TABERNACULUM varias significationes habet. Primum quidem ac proprie significat subitum ac tumultuarium domitiorum, seu tectum, frondibus aut stragulis aliquib, ad breve tempus confectum, ut solent pastores in deserto oberrantes, et milites in castris habere: quae et tentoria, ab intensione funium, quibus firmari solent, dicuntur. Hinc igitur etiam illud operosum domicilium, quod in Exodo Deo ac sacro cultui construitur, tabernaculum testimonii vocatur a Vulgata

illum crevisse. TALIO: Talionis lex dicitur, quae eandem poenam aut calamitatem reo infligit, quam illi querenti aut laeso intulit. De qua praecipitur Exod 21, et Levit. 24. TALIS vocula saepe vel simplex, vel repetita, indicat aliquem certum hominem, locum, aut tempus, non certo expressum: sicut Graecis δεῖνα, quidam aut quispiam Iosuae 7. Tale et tale feci, etc. quod brevitatis causa ponitur, ut narratio facta fuisse totius rei breviter indicetur. Ruth 4, Sede hic tu talis. id est tu amice et

. belli Iud. cap. 1, et Aegesippus libro quarto, mentionem cuiusdam Zachariae filii Baris, qui sit a Zelotibus [?: ] atrio interfectus. Et tametsi illi eam caedem post Christi passionem ponant, tamen fieri potest ut antea acciderit, et illi in historia non exactissime tempus [?: no-rint ] . Porro quod dicitur Inter templum et altare, videtur fuisse triplex altare: unum aureum [?: thymiama- ] , quod intus erat in intimo adyto ante arcam: secundam aeneum, quod in exteriore parte templi: et ultimum, quod erat in atrio ante templum: de quo

] primo Regum octavo, quod ibi Salomon pluribus hostiis quandoquidem aereum altare [?:----bus ] hostiis non suffecerit. Inter hoc igitur ultimum altare, et templum, iste pius Dei martyr, quicunque fuit interfectus est: quem, quis nam fuerit, in altera vita videbimus. TEMPUS, alias communem istam significationem obtinet, quam vocant mensuram motus aut durationis, secundum prius et posterius, Gen. 5. Fuit omne tempus quo vixit Adam: id est, quantitas aut duratio vitae. In Hebraeo est, Omnes dies. quam vocem dierum saepe Vulgata versio per tempus reddit

igitur ultimum altare, et templum, iste pius Dei martyr, quicunque fuit interfectus est: quem, quis nam fuerit, in altera vita videbimus. TEMPUS, alias communem istam significationem obtinet, quam vocant mensuram motus aut durationis, secundum prius et posterius, Gen. 5. Fuit omne tempus quo vixit Adam: id est, quantitas aut duratio vitae. In Hebraeo est, Omnes dies. quam vocem dierum saepe Vulgata versio per tempus reddit Proverb. quinto: Ubera eius inebriant te omni tempore. Sic Prover. decimoseptimo: Omni tempore diligit amicus, et frater ad tribulationem nascitur.

TEMPUS, alias communem istam significationem obtinet, quam vocant mensuram motus aut durationis, secundum prius et posterius, Gen. 5. Fuit omne tempus quo vixit Adam: id est, quantitas aut duratio vitae. In Hebraeo est, Omnes dies. quam vocem dierum saepe Vulgata versio per tempus reddit Proverb. quinto: Ubera eius inebriant te omni tempore. Sic Prover. decimoseptimo: Omni tempore diligit amicus, et frater ad tribulationem nascitur. id est, ut in tribulatione succurrat. Secundo, tempus significat divisiones ac metas temporum. Sic statim in ipsa creatione Deus

duratio vitae. In Hebraeo est, Omnes dies. quam vocem dierum saepe Vulgata versio per tempus reddit Proverb. quinto: Ubera eius inebriant te omni tempore. Sic Prover. decimoseptimo: Omni tempore diligit amicus, et frater ad tribulationem nascitur. id est, ut in tribulatione succurrat. Secundo, tempus significat divisiones ac metas temporum. Sic statim in ipsa creatione Deus iubet solem ac lunam eum usum praebere, ut dividant stata tempora, dies et annos. Nam illa duo luminaria suo motu distinguunt tempora, ut cum ad certam metam perveniunt, efficiant diem, mensem aut annum. Aliquando

motu distinguunt tempora, ut cum ad certam metam perveniunt, efficiant diem, mensem aut annum. Aliquando significat occasiones et aptitudines, aut opportunitates quasdam temporum, quas Graeci καίρους vocat. Sic dicit Eccles. cap 3. esse tempus plantandi, et tempus evellendi, aedificandi et destruendi, gaudendi et flendi. et 8 cap. Tempus et modum novit sapiens. Psalmo nono: Deus est levamen in temporibus, in angustia. et Psal. decimo, Quare Domine stas procul, absconderis in temporibus in angustia?

ut cum ad certam metam perveniunt, efficiant diem, mensem aut annum. Aliquando significat occasiones et aptitudines, aut opportunitates quasdam temporum, quas Graeci καίρους vocat. Sic dicit Eccles. cap 3. esse tempus plantandi, et tempus evellendi, aedificandi et destruendi, gaudendi et flendi. et 8 cap. Tempus et modum novit sapiens. Psalmo nono: Deus est levamen in temporibus, in angustia. et Psal. decimo, Quare Domine stas procul, absconderis in temporibus in angustia? id est, in summis

occasiones et aptitudines, aut opportunitates quasdam temporum, quas Graeci καίρους vocat. Sic dicit Eccles. cap 3. esse tempus plantandi, et tempus evellendi, aedificandi et destruendi, gaudendi et flendi. et 8 cap. Tempus et modum novit sapiens. Psalmo nono: Deus est levamen in temporibus, in angustia. et Psal. decimo, Quare Domine stas procul, absconderis in temporibus in angustia? id est, in summis necessitatibus aut opportunitatibus, cum vel maxime opus est, et necessitas exigit. Sic

modum novit sapiens. Psalmo nono: Deus est levamen in temporibus, in angustia. et Psal. decimo, Quare Domine stas procul, absconderis in temporibus in angustia? id est, in summis necessitatibus aut opportunitatibus, cum vel maxime opus est, et necessitas exigit. Sic Psalmo 119, Tempus faciendi ô Iehova. Sic ille inquit, in tempore venire omnium maximum est. In hac significatione creberrime accipitur haec vox in Novo testamento, praesertim in Paulo: Ephes. quinto, et Coloss. quarto, Redimentes tempus ἐξαγοραζόμενοι τὸν

cum vel maxime opus est, et necessitas exigit. Sic Psalmo 119, Tempus faciendi ô Iehova. Sic ille inquit, in tempore venire omnium maximum est. In hac significatione creberrime accipitur haec vox in Novo testamento, praesertim in Paulo: Ephes. quinto, et Coloss. quarto, Redimentes tempus ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν. Sinere tempus elabi nobis aliud agendo, et redimere tempus, contraria sunt. nam illud hominis est negligentis et dissoluti: istud vero frugi et sapientis, non modo non abuti occasione, sed etiam mille

ille inquit, in tempore venire omnium maximum est. In hac significatione creberrime accipitur haec vox in Novo testamento, praesertim in Paulo: Ephes. quinto, et Coloss. quarto, Redimentes tempus ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν. Sinere tempus elabi nobis aliud agendo, et redimere tempus, contraria sunt. nam illud hominis est negligentis et dissoluti: istud vero frugi et sapientis, non modo non abuti occasione, sed etiam mille voluptatibus eam redimere. Metaphora igitur sumpta est a mercatoribus, qui curiose merces considerant, et

est. In hac significatione creberrime accipitur haec vox in Novo testamento, praesertim in Paulo: Ephes. quinto, et Coloss. quarto, Redimentes tempus ἐξαγοραζόμενοι τὸν καιρόν. Sinere tempus elabi nobis aliud agendo, et redimere tempus, contraria sunt. nam illud hominis est negligentis et dissoluti: istud vero frugi et sapientis, non modo non abuti occasione, sed etiam mille voluptatibus eam redimere. Metaphora igitur sumpta est a mercatoribus, qui curiose merces considerant, et deliciis omnibus facile vel lucellum aliquod

Hoc vero exemplum nobis ad imitandum proposuit Apostolus in iis quae ad pietatem et charitatem proximi spectant, ac ad praecidendas omnes occasiones adversariis Evangelii. Tale est, quod Phocylides iubet, Tempori servire. Sic et Gal. sexto usurpatur: Tempore enim suo metemus. Et mox, Dum tempus habemus, bene operemur erga omnes. Primae Corinthiorum quarto: Nolite ante tempus iudicare. Sic nos Paulus Romanorum duodecimo iubet tempori servire. Aliquando voce Temporis accipiuntur ea ipsa quae sunt aut fiunt in tempore: ut cum dicuntur esse mala tempora, aut felicia tempora: id

et charitatem proximi spectant, ac ad praecidendas omnes occasiones adversariis Evangelii. Tale est, quod Phocylides iubet, Tempori servire. Sic et Gal. sexto usurpatur: Tempore enim suo metemus. Et mox, Dum tempus habemus, bene operemur erga omnes. Primae Corinthiorum quarto: Nolite ante tempus iudicare. Sic nos Paulus Romanorum duodecimo iubet tempori servire. Aliquando voce Temporis accipiuntur ea ipsa quae sunt aut fiunt in tempore: ut cum dicuntur esse mala tempora, aut felicia tempora: id est, res aut status rerum in tempore. Esther 1. Dixit rex sapientibus scientibus

cognitionem ex astrologia aut alioqui arrogant, nisi Deus illis singulariter ea patefecerit. Eadem locutio, ac in eodem sensu, 1. Thes. 5. est: Porro de temporibus et opportunitatibus temporum non est opus ut vobis scribam. Ipsimet enim scitis, quod dies Domini ut fur in nocte veniet. Dixi, poni tempus pro reb aut statu in tempore existente: Psalm. 89, Memento ergo quid tempus. id est, quam brevis, fugax ac fragilis sit vita mea. Sic Psalmo 31. In manu tua sunt tempora mea: id est, vita, valetudo,

patefecerit. Eadem locutio, ac in eodem sensu, 1. Thes. 5. est: Porro de temporibus et opportunitatibus temporum non est opus ut vobis scribam. Ipsimet enim scitis, quod dies Domini ut fur in nocte veniet. Dixi, poni tempus pro reb aut statu in tempore existente: Psalm. 89, Memento ergo quid tempus. id est, quam brevis, fugax ac fragilis sit vita mea. Sic Psalmo 31. In manu tua sunt tempora mea: id est, vita, valetudo, et omnia negocia mea. Esther 9. Ut confirmarent dies fortium istorum

ac fragilis sit vita mea. Sic Psalmo 31. In manu tua sunt tempora mea: id est, vita, valetudo, et omnia negocia mea. Esther 9. Ut confirmarent dies fortium istorum temporibus suis. id est, quam diu viverent. Iob 11, Ipso meridie surget tempus tuum. pro, vita tua clarior reddetur. Sic dicuntur tempora transire super aliquem. id est, varia negocia et casus vel prosperi vel adversi, quae ei acciderunt. Regnum Davidis et tempora, quae transierunt super eum et super Israelem et super universa regna terrarum: in fine primi Paral.

adversi, quae ei acciderunt. Regnum Davidis et tempora, quae transierunt super eum et super Israelem et super universa regna terrarum: in fine primi Paral. Tempora aliquando vices vocantur. Dan. 6, Temporib. tribus incurvabat se in genua. tametsi ibi possit indicare quasdam statas horas diei. Tempus alicuius dicitur, ex quo is coepit vivere, aut aliquid agere. Genesis quadragesimo octavo: Deus qui pavit me a tempore meo usque in diem hanc. id est, ex quo vixi. Sic vigesimosecundo Num. dicit asina ad Balaam: Super me equitasti a tempore tuo. id est, iam diu, semper te gestavi ex quo

dicitur, ex quo is coepit vivere, aut aliquid agere. Genesis quadragesimo octavo: Deus qui pavit me a tempore meo usque in diem hanc. id est, ex quo vixi. Sic vigesimosecundo Num. dicit asina ad Balaam: Super me equitasti a tempore tuo. id est, iam diu, semper te gestavi ex quo me habes. Tempus, aut hora Christi, dicitur id tempus, aut meta temporis, quo ei pater unumquodque praefiniverat faciendum. Sermones mei implebuntur in tempore suo, Lucae primo. id est, tempore illorum eventui praefinito. Sic, Dabit fructum in tempore suo: Psalmo primo. A tempore ad tempus,

aliquid agere. Genesis quadragesimo octavo: Deus qui pavit me a tempore meo usque in diem hanc. id est, ex quo vixi. Sic vigesimosecundo Num. dicit asina ad Balaam: Super me equitasti a tempore tuo. id est, iam diu, semper te gestavi ex quo me habes. Tempus, aut hora Christi, dicitur id tempus, aut meta temporis, quo ei pater unumquodque praefiniverat faciendum. Sermones mei implebuntur in tempore suo, Lucae primo. id est, tempore illorum eventui praefinito. Sic, Dabit fructum in tempore suo: Psalmo primo. A tempore ad tempus, scilicet a constituta meta temporis in aliam.

me habes. Tempus, aut hora Christi, dicitur id tempus, aut meta temporis, quo ei pater unumquodque praefiniverat faciendum. Sermones mei implebuntur in tempore suo, Lucae primo. id est, tempore illorum eventui praefinito. Sic, Dabit fructum in tempore suo: Psalmo primo. A tempore ad tempus, scilicet a constituta meta temporis in aliam. Ezek. quarto: A tempore usque in tempus, comedes illum. Sic 1. Paralip. nono, et Ezekielis quarto: Ut venirent septima quaque die de tempore in tempus cum istis. In tempore isto, aliquando significat talem horam die alia, aut talem

unumquodque praefiniverat faciendum. Sermones mei implebuntur in tempore suo, Lucae primo. id est, tempore illorum eventui praefinito. Sic, Dabit fructum in tempore suo: Psalmo primo. A tempore ad tempus, scilicet a constituta meta temporis in aliam. Ezek. quarto: A tempore usque in tempus, comedes illum. Sic 1. Paralip. nono, et Ezekielis quarto: Ut venirent septima quaque die de tempore in tempus cum istis. In tempore isto, aliquando significat talem horam die alia, aut talem diem alio anno: 2. Reg. 4, In tempore isto secundum tempus vitae amplexaberis filium. Sic

illorum eventui praefinito. Sic, Dabit fructum in tempore suo: Psalmo primo. A tempore ad tempus, scilicet a constituta meta temporis in aliam. Ezek. quarto: A tempore usque in tempus, comedes illum. Sic 1. Paralip. nono, et Ezekielis quarto: Ut venirent septima quaque die de tempore in tempus cum istis. In tempore isto, aliquando significat talem horam die alia, aut talem diem alio anno: 2. Reg. 4, In tempore isto secundum tempus vitae amplexaberis filium. Sic 1. Reg. 19. Cras hoc ipso tempore interficiam te. 1. Sam. 20, Scrutabor patrem meum secundum tempus cras aut

Ezek. quarto: A tempore usque in tempus, comedes illum. Sic 1. Paralip. nono, et Ezekielis quarto: Ut venirent septima quaque die de tempore in tempus cum istis. In tempore isto, aliquando significat talem horam die alia, aut talem diem alio anno: 2. Reg. 4, In tempore isto secundum tempus vitae amplexaberis filium. Sic 1. Reg. 19. Cras hoc ipso tempore interficiam te. 1. Sam. 20, Scrutabor patrem meum secundum tempus cras aut tertia. id est, circiter hanc ipsam horam diei. Secundum tempus, aliquando idem notat. Iud. decimotertio: Secundum tempus non fecisset nos

die de tempore in tempus cum istis. In tempore isto, aliquando significat talem horam die alia, aut talem diem alio anno: 2. Reg. 4, In tempore isto secundum tempus vitae amplexaberis filium. Sic 1. Reg. 19. Cras hoc ipso tempore interficiam te. 1. Sam. 20, Scrutabor patrem meum secundum tempus cras aut tertia. id est, circiter hanc ipsam horam diei. Secundum tempus, aliquando idem notat. Iud. decimotertio: Secundum tempus non fecisset nos audire secundum hoc. Ioannis quinto: Angelus descendebat secundum tempus. id est, certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio

talem horam die alia, aut talem diem alio anno: 2. Reg. 4, In tempore isto secundum tempus vitae amplexaberis filium. Sic 1. Reg. 19. Cras hoc ipso tempore interficiam te. 1. Sam. 20, Scrutabor patrem meum secundum tempus cras aut tertia. id est, circiter hanc ipsam horam diei. Secundum tempus, aliquando idem notat. Iud. decimotertio: Secundum tempus non fecisset nos audire secundum hoc. Ioannis quinto: Angelus descendebat secundum tempus. id est, certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio disponebat. Venire ad tempus dierum, est venire constituta die ac hora.

In tempore isto secundum tempus vitae amplexaberis filium. Sic 1. Reg. 19. Cras hoc ipso tempore interficiam te. 1. Sam. 20, Scrutabor patrem meum secundum tempus cras aut tertia. id est, circiter hanc ipsam horam diei. Secundum tempus, aliquando idem notat. Iud. decimotertio: Secundum tempus non fecisset nos audire secundum hoc. Ioannis quinto: Angelus descendebat secundum tempus. id est, certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio disponebat. Venire ad tempus dierum, est venire constituta die ac hora. Primo Samuelis decimotertio: Quia vidi quod dispergebatur

tempore interficiam te. 1. Sam. 20, Scrutabor patrem meum secundum tempus cras aut tertia. id est, circiter hanc ipsam horam diei. Secundum tempus, aliquando idem notat. Iud. decimotertio: Secundum tempus non fecisset nos audire secundum hoc. Ioannis quinto: Angelus descendebat secundum tempus. id est, certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio disponebat. Venire ad tempus dierum, est venire constituta die ac hora. Primo Samuelis decimotertio: Quia vidi quod dispergebatur populus a me, et quod tu non venires ad tempus dierum. id est, die condicta, seu constituta

id est, circiter hanc ipsam horam diei. Secundum tempus, aliquando idem notat. Iud. decimotertio: Secundum tempus non fecisset nos audire secundum hoc. Ioannis quinto: Angelus descendebat secundum tempus. id est, certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio disponebat. Venire ad tempus dierum, est venire constituta die ac hora. Primo Samuelis decimotertio: Quia vidi quod dispergebatur populus a me, et quod tu non venires ad tempus dierum. id est, die condicta, seu constituta temporis meta. Tempus et tempora, aliquando certas quantitates temporum indicant: ut

hoc. Ioannis quinto: Angelus descendebat secundum tempus. id est, certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio disponebat. Venire ad tempus dierum, est venire constituta die ac hora. Primo Samuelis decimotertio: Quia vidi quod dispergebatur populus a me, et quod tu non venires ad tempus dierum. id est, die condicta, seu constituta temporis meta. Tempus et tempora, aliquando certas quantitates temporum indicant: ut Daniel. quarto: Cum bestiis agri sit pars eius, donec transeant septem tempora super eum. Idem paulo post repetitur. id est, donec ei in illo infelici et

certis quibusdam temporibus, prout Deus suo consilio disponebat. Venire ad tempus dierum, est venire constituta die ac hora. Primo Samuelis decimotertio: Quia vidi quod dispergebatur populus a me, et quod tu non venires ad tempus dierum. id est, die condicta, seu constituta temporis meta. Tempus et tempora, aliquando certas quantitates temporum indicant: ut Daniel. quarto: Cum bestiis agri sit pars eius, donec transeant septem tempora super eum. Idem paulo post repetitur. id est, donec ei in illo infelici et pecuino vitae genere agenti, septem menses elabantur. Daniel. septimo

quantitates temporum indicant: ut Daniel. quarto: Cum bestiis agri sit pars eius, donec transeant septem tempora super eum. Idem paulo post repetitur. id est, donec ei in illo infelici et pecuino vitae genere agenti, septem menses elabantur. Daniel. septimo et duodecimo: Iuravit, quod ad tempus, tempora et dimidium. Prius vocaverat tempus unum mensem, hîc vocat annum. Tempus igitur significat unum annum, tempora duos annos, et dimidium temporis dimidium anni: sunt igitur in summa sesquiquatuor anni: tandiu enim duravit tunc prophanatio templi. Sic etiam Apocalyp.

quarto: Cum bestiis agri sit pars eius, donec transeant septem tempora super eum. Idem paulo post repetitur. id est, donec ei in illo infelici et pecuino vitae genere agenti, septem menses elabantur. Daniel. septimo et duodecimo: Iuravit, quod ad tempus, tempora et dimidium. Prius vocaverat tempus unum mensem, hîc vocat annum. Tempus igitur significat unum annum, tempora duos annos, et dimidium temporis dimidium anni: sunt igitur in summa sesquiquatuor anni: tandiu enim duravit tunc prophanatio templi. Sic etiam Apocalyp. duodecimo praefinitur meta exilii mulieris, et

donec transeant septem tempora super eum. Idem paulo post repetitur. id est, donec ei in illo infelici et pecuino vitae genere agenti, septem menses elabantur. Daniel. septimo et duodecimo: Iuravit, quod ad tempus, tempora et dimidium. Prius vocaverat tempus unum mensem, hîc vocat annum. Tempus igitur significat unum annum, tempora duos annos, et dimidium temporis dimidium anni: sunt igitur in summa sesquiquatuor anni: tandiu enim duravit tunc prophanatio templi. Sic etiam Apocalyp. duodecimo praefinitur meta exilii mulieris, et furoris draconis per tempns, tempora, et

dimidium anni: sunt igitur in summa sesquiquatuor anni: tandiu enim duravit tunc prophanatio templi. Sic etiam Apocalyp. duodecimo praefinitur meta exilii mulieris, et furoris draconis per tempns, tempora, et dimidium. Et paulo post de eadem re dicunt, Dies mille ducenti et sexaginta. ubi per Tempus posses intelligere mille dies, quia sunt unus quidam integer numerus: per Tempora, sequentes bis centum, quia sunt duo quidam numeri aut quantitates temporis: postremo, per dimidium temporis, illos ultimos 60 dies, qui sunt circiter dimidium centum dierum, qui sunt unus integer numerus aut

ergo mirabiliter prophetia ac Spiritus sancti veritas in Novo ac veteri Testamento inter se, et cum ipso etiam [?: ] olim ante Christum apud Iudaeos, et nunc apud nos in novo Testamento, atque adeo etiam ipsarum abominationum durationes. Illa enim fuerunt typus rerum nostrarum. Tempus acceptum, aut beneplaciti, est tempus quo Deus se propitium offert: quod plerunque id est quo instaurat religionem suam, missisque olim prophetis, et nunc veris doctoribus nos ad se placandum, peccata expianda, et poenas castigationesque Dei [?: ] candas benignissime

veritas in Novo ac veteri Testamento inter se, et cum ipso etiam [?: ] olim ante Christum apud Iudaeos, et nunc apud nos in novo Testamento, atque adeo etiam ipsarum abominationum durationes. Illa enim fuerunt typus rerum nostrarum. Tempus acceptum, aut beneplaciti, est tempus quo Deus se propitium offert: quod plerunque id est quo instaurat religionem suam, missisque olim prophetis, et nunc veris doctoribus nos ad se placandum, peccata expianda, et poenas castigationesque Dei [?: ] candas benignissime invitat. De quo dicit Isaias cap.

olim prophetis, et nunc veris doctoribus nos ad se placandum, peccata expianda, et poenas castigationesque Dei [?: ] candas benignissime invitat. De quo dicit Isaias cap. 49, et Paulus 2. Cor. 6. In tempore gratiae exaudivi et in die salutis adiuvi te. Ecce nunc tempus acceptum ecce nunc dies salutis. Sic alibi inquit: Nunc proprius est salus, quam cum credidimus. Semper quidem Deus exaudit se vere invocantes, ac liberat ex spiritibus calamitatibus: sed non item ex temporariis. Saepe enim cum exardescit ira eius, et adest poena, necessario progreditur.

Deus exaudit se vere invocantes, ac liberat ex spiritibus calamitatibus: sed non item ex temporariis. Saepe enim cum exardescit ira eius, et adest poena, necessario progreditur. Quod si ea in tempore precibus [?: ] poenitentia praeventa fuisset, facile impediri potuisse. Contra, Tempus, aut dies visitationis, plerunque est id tempus, quo Deus iratus adest puniturus, non proprius ac exauditurus: cuius valde crebra mentio est, praesertim in veteri Testamento. Isaiae decimo: Quid facitis in tempore visitationis? Repetitur ea locutio Ieremiae sexto et octavo,

calamitatibus: sed non item ex temporariis. Saepe enim cum exardescit ira eius, et adest poena, necessario progreditur. Quod si ea in tempore precibus [?: ] poenitentia praeventa fuisset, facile impediri potuisse. Contra, Tempus, aut dies visitationis, plerunque est id tempus, quo Deus iratus adest puniturus, non proprius ac exauditurus: cuius valde crebra mentio est, praesertim in veteri Testamento. Isaiae decimo: Quid facitis in tempore visitationis? Repetitur ea locutio Ieremiae sexto et octavo, aliquoties decimo, 49. 50 et 52 alias crebro. Opposita

Deus iratus adest puniturus, non proprius ac exauditurus: cuius valde crebra mentio est, praesertim in veteri Testamento. Isaiae decimo: Quid facitis in tempore visitationis? Repetitur ea locutio Ieremiae sexto et octavo, aliquoties decimo, 49. 50 et 52 alias crebro. Opposita ergo sunt tempus acceptum, et tem pus visitationis. Nonnunquam tamen Tempus visitationis est, tempus gratiae, quo nos Deus visitat. Sic usurpat Lucae decimonono, ubi Christus Ierosolymae [?: ] mam ruinam minatur, afferens rationem, Eo [?: ] agnovisti tempus visitationis

valde crebra mentio est, praesertim in veteri Testamento. Isaiae decimo: Quid facitis in tempore visitationis? Repetitur ea locutio Ieremiae sexto et octavo, aliquoties decimo, 49. 50 et 52 alias crebro. Opposita ergo sunt tempus acceptum, et tem pus visitationis. Nonnunquam tamen Tempus visitationis est, tempus gratiae, quo nos Deus visitat. Sic usurpat Lucae decimonono, ubi Christus Ierosolymae [?: ] mam ruinam minatur, afferens rationem, Eo [?: ] agnovisti tempus visitationis tuae. id est, tempus illud quo Deus te per proprium etiam filium

in veteri Testamento. Isaiae decimo: Quid facitis in tempore visitationis? Repetitur ea locutio Ieremiae sexto et octavo, aliquoties decimo, 49. 50 et 52 alias crebro. Opposita ergo sunt tempus acceptum, et tem pus visitationis. Nonnunquam tamen Tempus visitationis est, tempus gratiae, quo nos Deus visitat. Sic usurpat Lucae decimonono, ubi Christus Ierosolymae [?: ] mam ruinam minatur, afferens rationem, Eo [?: ] agnovisti tempus visitationis tuae. id est, tempus illud quo Deus te per proprium etiam filium suum [?: ] ad

Opposita ergo sunt tempus acceptum, et tem pus visitationis. Nonnunquam tamen Tempus visitationis est, tempus gratiae, quo nos Deus visitat. Sic usurpat Lucae decimonono, ubi Christus Ierosolymae [?: ] mam ruinam minatur, afferens rationem, Eo [?: ] agnovisti tempus visitationis tuae. id est, tempus illud quo Deus te per proprium etiam filium suum [?: ] ad poenitentiam reconciliationemque secum benignissime invitat. Alia ergo est gratiae visitatio, alia irae. Tempus tribulationis, afflictionis, angustiae, et huiusmodi locutiones crebrae

et tem pus visitationis. Nonnunquam tamen Tempus visitationis est, tempus gratiae, quo nos Deus visitat. Sic usurpat Lucae decimonono, ubi Christus Ierosolymae [?: ] mam ruinam minatur, afferens rationem, Eo [?: ] agnovisti tempus visitationis tuae. id est, tempus illud quo Deus te per proprium etiam filium suum [?: ] ad poenitentiam reconciliationemque secum benignissime invitat. Alia ergo est gratiae visitatio, alia irae. Tempus tribulationis, afflictionis, angustiae, et huiusmodi locutiones crebrae sunt, et perse perspicuae. Sic Tempus

[?: ] mam ruinam minatur, afferens rationem, Eo [?: ] agnovisti tempus visitationis tuae. id est, tempus illud quo Deus te per proprium etiam filium suum [?: ] ad poenitentiam reconciliationemque secum benignissime invitat. Alia ergo est gratiae visitatio, alia irae. Tempus tribulationis, afflictionis, angustiae, et huiusmodi locutiones crebrae sunt, et perse perspicuae. Sic Tempus senectutis, aut iuventutis, Tempus exitii, Ezechiel. 35 Transisti filios Israel super gladium in tempore exitii eorum, et tempore quo accepit iniquitas eorum finem. id est

est, tempus illud quo Deus te per proprium etiam filium suum [?: ] ad poenitentiam reconciliationemque secum benignissime invitat. Alia ergo est gratiae visitatio, alia irae. Tempus tribulationis, afflictionis, angustiae, et huiusmodi locutiones crebrae sunt, et perse perspicuae. Sic Tempus senectutis, aut iuventutis, Tempus exitii, Ezechiel. 35 Transisti filios Israel super gladium in tempore exitii eorum, et tempore quo accepit iniquitas eorum finem. id est [?: ] a me exitiabiliter puniti sunt. Tempus plenitudinis [?: ] , [?: ]

etiam filium suum [?: ] ad poenitentiam reconciliationemque secum benignissime invitat. Alia ergo est gratiae visitatio, alia irae. Tempus tribulationis, afflictionis, angustiae, et huiusmodi locutiones crebrae sunt, et perse perspicuae. Sic Tempus senectutis, aut iuventutis, Tempus exitii, Ezechiel. 35 Transisti filios Israel super gladium in tempore exitii eorum, et tempore quo accepit iniquitas eorum finem. id est [?: ] a me exitiabiliter puniti sunt. Tempus plenitudinis [?: ] , [?: ] tempus, aut meta temporis, quo praefinitum

huiusmodi locutiones crebrae sunt, et perse perspicuae. Sic Tempus senectutis, aut iuventutis, Tempus exitii, Ezechiel. 35 Transisti filios Israel super gladium in tempore exitii eorum, et tempore quo accepit iniquitas eorum finem. id est [?: ] a me exitiabiliter puniti sunt. Tempus plenitudinis [?: ] , [?: ] tempus, aut meta temporis, quo praefinitum spacium temporis alicuius rei agendae expletum est. Sic tempus Christi expleta erat quantitas temporis, qua [?: fin-- ] debebat venire Messias. Legitur haec locutio in hoc

Tempus senectutis, aut iuventutis, Tempus exitii, Ezechiel. 35 Transisti filios Israel super gladium in tempore exitii eorum, et tempore quo accepit iniquitas eorum finem. id est [?: ] a me exitiabiliter puniti sunt. Tempus plenitudinis [?: ] , [?: ] tempus, aut meta temporis, quo praefinitum spacium temporis alicuius rei agendae expletum est. Sic tempus Christi expleta erat quantitas temporis, qua [?: fin-- ] debebat venire Messias. Legitur haec locutio in hoc [?: ] Gal. 4, et Eph. 1. At ubi venit plenitudo

gladium in tempore exitii eorum, et tempore quo accepit iniquitas eorum finem. id est [?: ] a me exitiabiliter puniti sunt. Tempus plenitudinis [?: ] , [?: ] tempus, aut meta temporis, quo praefinitum spacium temporis alicuius rei agendae expletum est. Sic tempus Christi expleta erat quantitas temporis, qua [?: fin-- ] debebat venire Messias. Legitur haec locutio in hoc [?: ] Gal. 4, et Eph. 1. At ubi venit plenitudo temporis, [?: ] Deus filium suum. Sic Marci 1. et Luc. 1 dicitur, Impleri [?: ]

Christi expleta erat quantitas temporis, qua [?: fin-- ] debebat venire Messias. Legitur haec locutio in hoc [?: ] Gal. 4, et Eph. 1. At ubi venit plenitudo temporis, [?: ] Deus filium suum. Sic Marci 1. et Luc. 1 dicitur, Impleri [?: ] tempus. Tempora aeterna, seu seculi, sicut et dies seculi, [?: ] tota elapsa vetustas seculorum. Rom. 16, [?: Ex revelat- ] mysterii, quod a temporib. aeternis tacitum fuit, [?: ] temporibus seculorum. id est, quod nunquam [?: ] hac ita

[?: ] , et sic totus Israel servabitur. Quod ergo Christus dicit. Donec tempora gentium compleantur: hoc [?: P- ] cit, Donec plenitudo gentium introierit. id est, [?: ] plenitudo vocandorum, in plenitudine temporis [?: ] expleatur. Secundum tempus, aliquando significat pro temporis ratione, vel ut tunc tempus ferebat. Romano: [?: ] . Adhuc enim existentibus nobis infirmis secundum tempus, Christus pro nobis est mortuus. ubi illud secundum tempus, ad nostrae infirmitatis tempus, non proprie ad Christi passuri horam

Christus dicit. Donec tempora gentium compleantur: hoc [?: P- ] cit, Donec plenitudo gentium introierit. id est, [?: ] plenitudo vocandorum, in plenitudine temporis [?: ] expleatur. Secundum tempus, aliquando significat pro temporis ratione, vel ut tunc tempus ferebat. Romano: [?: ] . Adhuc enim existentibus nobis infirmis secundum tempus, Christus pro nobis est mortuus. ubi illud secundum tempus, ad nostrae infirmitatis tempus, non proprie ad Christi passuri horam pertinet. Sic [?: ] explicans inquit: Christus

gentium introierit. id est, [?: ] plenitudo vocandorum, in plenitudine temporis [?: ] expleatur. Secundum tempus, aliquando significat pro temporis ratione, vel ut tunc tempus ferebat. Romano: [?: ] . Adhuc enim existentibus nobis infirmis secundum tempus, Christus pro nobis est mortuus. ubi illud secundum tempus, ad nostrae infirmitatis tempus, non proprie ad Christi passuri horam pertinet. Sic [?: ] explicans inquit: Christus existentibus nobis [?: ] peccatoribus, pro nobis est mortuus: infirmi ergo

vocandorum, in plenitudine temporis [?: ] expleatur. Secundum tempus, aliquando significat pro temporis ratione, vel ut tunc tempus ferebat. Romano: [?: ] . Adhuc enim existentibus nobis infirmis secundum tempus, Christus pro nobis est mortuus. ubi illud secundum tempus, ad nostrae infirmitatis tempus, non proprie ad Christi passuri horam pertinet. Sic [?: ] explicans inquit: Christus existentibus nobis [?: ] peccatoribus, pro nobis est mortuus: infirmi ergo

temporis [?: ] expleatur. Secundum tempus, aliquando significat pro temporis ratione, vel ut tunc tempus ferebat. Romano: [?: ] . Adhuc enim existentibus nobis infirmis secundum tempus, Christus pro nobis est mortuus. ubi illud secundum tempus, ad nostrae infirmitatis tempus, non proprie ad Christi passuri horam pertinet. Sic [?: ] explicans inquit: Christus existentibus nobis [?: ] peccatoribus, pro nobis est mortuus: infirmi ergo

peccatores, vel potius hostes Dei (ut ibi est) fuimus [?:-c ] , cum nondum eramus vocati ac renati, quo tempore iam Christus vitam sanguinemque suum pro nobis profudit. Praesens tempus, pro tota hac mortali vita ponitur Romanorum octavo: Statuo enim, non esse condignas passiones huius temporis, ad futuram gloriam quae in nobis revelabitur. 1. Petri quinto: [?: Humi-mini ] sub potenti manu Dei, ut vos in tempore [?: ex-llat ] . id est, suo et

Exodi 20 dicit, in tertianos et quartanos. Idem Exodi 34 est. Genes. 50, Vidit Ioseph filios tertiorum. id est, pronepotes. tertii enim ab ipso sunt nepotes. Hoc in Manasse ibi textus exponit: quia Manasse filius Ioseph genuit Machir, cuius filii nati sunt super genua proavi Iosephi. Iuxta tempus cras tertiae. id est, hac hora cras, aut postridie. 1. Sam. 20. Inferiora, secunda et tertia facies in ea. id est, tria tabulata: Summum vocat tertium. Gen. 6. Tertiabis terminum terrae tuae, Deut. id est, in tres partes divides. In alio sensu accipitur 1. Sam. Et tertia bis et descendes

Similitudinibus. TRIBULATIO, omnis generis afflictio et calamitas vocatur. 1. Cor. 7. Tribulationem autem carnis habebunt huiusmodi: id est, affligentur. Tribulantes dicuntur hi, qui pios affligunt. Tribulatio cordis, est dolor ac cura cordis. Psalmo 25. Dies tribulationis ac tempus tribulationis, est crebro in Psalmis, pro tempore quo quis affligitur. Tribulatio impii, Psalmo 55, qua ille aliquos tribulat et affligit. Psalmo 91, Cum ipso sum in tribulatione. TRIEUS fuerunt quaedam subdivisiones aut partes populi Romani et Atheniensis, proculdubio etiam

sciant Christum fore austerum persequutorum castigatorem, qui vere fortis est in praelio, ut Psal. 2 et etiam [?:--o ] indicatur. TURTUR, grus et hirundo observant tempus adventus sui, populus meus non novit iudicium Iehovae: Ierem. octavo. id est, vel bruta ipsa multo sunt intelligentiora in suis rebus, quam homines: quomodo etiam Isaias cap. 1, accusat suorum Ierosolymitanorum impietatem. Turtur ponitur pro dilectis et afflictis, quia et

Ante diluvium et extremum iudicium dicuntur homines vendituri, empturi, aedificaturi, nupturi, etc. id est, toti in hac terrena vita immersi [?: ] , prorsus negligentes Deum, et diabolum ac utri usque regnum, nihil plane solliciti de aeterna vita ac morte Ezek 7. Venit tempus, ut neque qui vendit doleat, neque qui emit laetetur. id est, erit tristissimus rerum status, [?: ] nullus venditorum praediorum usus. VENENUM, per metaphoram, venenatam homium malitiam, qua Deum et proximum laedunt, significat Deut. 32, Quomodo de vinea Sodomae

me. Contrariam prorsus vim habet. Venire anti Christum, Ioann. 10, Omnes quotquot venerunt [?: an- ] me fures fuerunt, et latrones: id est, quicunque venerunt sive me, neglecto et despecto me, non per me, ut operum ostium. Ante, Coram, et similes praepositiones, saepe neque tempus neque locum significant: sed tantam hostile quiddam, contumax aut adversarium indignus. Psamo quinquagesimoprimo, Et peccatum meum impedi coram me semper: id est, tanquam adversarius [?: ] mecum, et torquet meam conscientiam. Sic Proverb. 21. Non est sapientia, non est

Venit finis super populum meum Israel. id est, decretus a me finis aut exitium populi iam adest. Venire alicuius verbum, est rem verbo promissam aut praedictam accidere. Iudicum decimotertio, et porro Psalmo 105. Afflixerunt compedibus pedes Ioseph, ferrum pervenit in animam eius, usque ad tempus veniendi verbum eius. Sic Isaiae 5, Vae qui dicunt, Acceleret opus Dei, ut videamus: veniat consilium eius, ut sciamus. id est, adveniant sane istae toties praedictae poenae. Venire alicui, aut super aliquem aliquid, significat, illi accidere. Psalmo 109. Dilexit maledictionem, et

lucis, sed etiam collatione verorum doctorum, qui non sunt perinde plena ac perfecta lux, idque ex se ac originaliter. Sic se suaque beneficia appellat verum panem, eo quod ille vere solus spiritualiter satiet ac vivificet: cum iste communis panis sit tantam umbratile quid, quod ad breve tempus utcunque hanc mortalem vitam fulcit. Idem, eademque ratione dicit se esse veram vitem: id est, vere ac solide foventem suos spirituales palmites. Alioqui communi more veram vitem istam, viniferam vitam diceremus, cui id nomen proprie attributum est. Sic aeterna vita vocatur vera vita,

de colore purpureo: Exod 25, et Levit. 14. Nam vermiculi illi ex granis quibusdam, ut et vermes serici, gigni dicuntur. Alii tamen prorsus distinguunt coccum a vermiculo, tanquam res diversissimas, et omnino nihil inter sese coniunctionis habentes. VESPERAM significare vespertinum tempus circa occasum solis, notum est. Aspiciens vespera, pro accedens iam vespertinum tempus: Deuteronomii 23, Dum aspexerit vespera, lavabit se aqua. id est, appetente vespera. Vespere et mane, tanquam initia temporis aut partium diei ponuntur, ut significent integram diem. Sic saepe

et vermes serici, gigni dicuntur. Alii tamen prorsus distinguunt coccum a vermiculo, tanquam res diversissimas, et omnino nihil inter sese coniunctionis habentes. VESPERAM significare vespertinum tempus circa occasum solis, notum est. Aspiciens vespera, pro accedens iam vespertinum tempus: Deuteronomii 23, Dum aspexerit vespera, lavabit se aqua. id est, appetente vespera. Vespere et mane, tanquam initia temporis aut partium diei ponuntur, ut significent integram diem. Sic saepe Genesis primo dicitur: Factum est vespere, et factum est aut fuit mane dies prima aut

in vespera diei, in tenebris noctis et caligine, Proverb. 7: coacervatio vocum est idem significantium. 1. Sam. 30, Percussit David Amalekitas a vespera ad vesperam, usque in crastinum illarum: id est, tota illa nocte et sequenti die eos persequutus est, et cecîdit. Quod porro vespertinum tempus aliquando tristia, et contra matutinum laeta significet, supra in Mane, Luce, Nocte ac Die dictum est. Sacrificium vespertinum, est iuge sacrificium, quod interdum tempus indicat. Esdrae nono. et alibi talis loquutio habetur. Sic etiam idem iuge sacrificium solet vocari matutinum,

in crastinum illarum: id est, tota illa nocte et sequenti die eos persequutus est, et cecîdit. Quod porro vespertinum tempus aliquando tristia, et contra matutinum laeta significet, supra in Mane, Luce, Nocte ac Die dictum est. Sacrificium vespertinum, est iuge sacrificium, quod interdum tempus indicat. Esdrae nono. et alibi talis loquutio habetur. Sic etiam idem iuge sacrificium solet vocari matutinum, quia utroque tempore offerri solebat. Cum lupis vespertinis comparantur equi et equites Chaldaeorum, Hab. 1: et Zephaniae ultimo, iudices rapaces: quia sicut lupi vespere tum

faciem Dei: Matth. 18. id est, frui eius conspectu, vel etiam quasi causam pusillorum Christi agere, ut merito tales magni faciendi, et non contemnendi sint. Simile ferme huic est, quod David concedit Absoloni, ut redeat, sed non ut videat faciem suam. Lucae 17 dicit Dominus adventurum tempus, cum cupient Videre unam diem ex diebus filii hominis. id est, frui vel brevi tempore tam commodis rebus, et tam bono statu, ut factum est praesente ipso: vel etiam, cum unam tantum diem cupient eius colloquio perfrui. Iohan. 8 dicit Christus, Abraamum cupivisse videre diem ipsius

Contrarium est, [?: ] revisionem. Oseae 12, Loquutus sum per Prophetas, et multiplicavi visionem, et per manus Prophetarum prope sui similitudines. Scribere visionem, Abacuc 2. Scribe visionem, et explana eam in tabulis, ut percurrat qui legerit eam: quia ad huc visio ad certum tempus. scilicet complebitur. ubi Visio dicitur prophetia de liberatione piorum, et malorum poenis. Cum non est visio, disci patur populus: Prov. 29. i. cum non adest vera doctrina. docens homines de vero Deo, eiusque voluntate ac [?: ] tu: tum quisque ad sua phantasmata, somnia et

communi aut naturali quopiam morte. Visitare Dei saepissime significat punire ac perdere, aut certe duriter affligere. Hieremiae quinquagesimoprimo: Ecce dies veniunt, et visitabo sculptilia Babel. id est, perdam, destruam. Isaiae 24, A multitudine dierum visitabuntur. id est, post longum tempus. Psalm. 89. Si statuta mea prophanaverint, visitabo virga praevaricationes eorum. Sic et homines et peccata dicuntur visitari, sicut apud Latinos puniri. Isaiae 26, Iehova egredietur ut visitet iniquitatem habitatoris terrae. Et mox sequenti capite: Visitabit Iehova in gladio suo duro

Exodi 32, In dio visitationis meae visitabo peccatum eorum. Appropinquaverunt visitationes civitatis. id est, iam prope sunt, qui sunt eam destructuri. Et contra habitatores visitationis, Isaiae 50. id est, loci puniendi incolae, nempe Babylonii. Dies visitationis aliquando significat tempus poenae divinitus infligendae. Isaiae 10. Quid facietis in die visitationis et desolationis, quae de longinquo veniet? Sic et annus ac tempus visitationis saepe in Prophetis accipitur. In novo Testamento tempus visitationis in meliorem partem accipitur, nempe quo tempore Deus accedit nos

eam destructuri. Et contra habitatores visitationis, Isaiae 50. id est, loci puniendi incolae, nempe Babylonii. Dies visitationis aliquando significat tempus poenae divinitus infligendae. Isaiae 10. Quid facietis in die visitationis et desolationis, quae de longinquo veniet? Sic et annus ac tempus visitationis saepe in Prophetis accipitur. In novo Testamento tempus visitationis in meliorem partem accipitur, nempe quo tempore Deus accedit nos verbo suo, vocans nos ad poenitentiam et salutem. Lucae 19. Non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognovisti tempus

est, loci puniendi incolae, nempe Babylonii. Dies visitationis aliquando significat tempus poenae divinitus infligendae. Isaiae 10. Quid facietis in die visitationis et desolationis, quae de longinquo veniet? Sic et annus ac tempus visitationis saepe in Prophetis accipitur. In novo Testamento tempus visitationis in meliorem partem accipitur, nempe quo tempore Deus accedit nos verbo suo, vocans nos ad poenitentiam et salutem. Lucae 19. Non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognovisti tempus visitationis. id est, adventum Meschiae, te benigne ad poenitentiam

Sic et annus ac tempus visitationis saepe in Prophetis accipitur. In novo Testamento tempus visitationis in meliorem partem accipitur, nempe quo tempore Deus accedit nos verbo suo, vocans nos ad poenitentiam et salutem. Lucae 19. Non relinquent in te lapidem super lapidem, eo quod non cognovisti tempus visitationis. id est, adventum Meschiae, te benigne ad poenitentiam invitantis, et salutem suam offerentis. Sic Zacharias dicit, Deum visitasse nos per viscera misericordiae suae ex alto. id est, misisse filium suum, qui nos veram religionem doceret, et ex potestate peccati ac diaboli

benigne ad poenitentiam invitantis, et salutem suam offerentis. Sic Zacharias dicit, Deum visitasse nos per viscera misericordiae suae ex alto. id est, misisse filium suum, qui nos veram religionem doceret, et ex potestate peccati ac diaboli redimeret. 1 Petri 2 dies visitationis, est dies aut tempus, cum Deus aliquem convertit: ut in eo quod loquuntur adversus vos tanquam maleficos, ex bonis operibus, quae spectarint, glorificent Deum in die quo visitabuntur. id est, quando eos Dominus spiritu suo visitaverit, et ad filii sui cognitionem traxerit. VITA: vide paulo post in

vitae operibus, non de Physica vita. VITA nomen, haec eadem ferme significata retinet: in primis vero crebro denotat bonam ac beatam vitam cum temporariam, tum etiam aeternam. Psalmo vigesimo: Vita est in favore Dei. id est, suo favore nos felices reddit, quantumvis interdum ad breve tempus irascatur. Proverbiorum quarto: Prae omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso sunt egressus vitae. Psalmo quadragesimosecundo: Et orabo Deo vitae meae. id est qui est causa omnis boni ac felicitatis meae. 1 Sam. 25, Anima Domini mei erit colligata in fasciculo vitae cum Iehova: ubi

Idem bis dicit. Ulcisci alicuius ultionem, est illatam illi iniuriam vindicare. Hier. 51, Iudico causam tuam, et ulciscar ultionem tuam. id est, puniam graviter Babylonios de iniuriis tibi illatis. Isaiae 34. Dies ultionis Iehovae annus retributionum ad iudicium Sion. id est, adest tempus, quo Deus Assyrios sui populi hostes puniet. Dare ultionem suam in aliquo, est ulcisci seipsum de eo. Et dabo ultionem meam in Edom, per manum populi mei Israel. Ezechielis vigesimoquinto. Dare ultionem alicuius, est ei dare successum contra inimicos suos. Psa. 18: Deus qui das ultionem

aut etiam tenebrosae. Quare reduplicatur significatio obscuritatis per vallem simul et umbram mortis. Verum huius Hebraismi vis magis etiam cognosci potest ex voce MORS, et TENEBRAE. est enim multiplex huius vocabuli usus. Amos quinto: Convertit mane in umbram mortis. id est, illud gratissimum tempus orientis solis convertetur in densissimas tenebras. Iob tertio, de die suae nativitatis inquit: Polluant illum tenebrae, et umbra mortis: habitet super illam nubes. Significat etiam sepulchrum: Antequam vadam ad terram tenebrarum et umbrae mortis terram obscuritatis, sicut caligo mortis.

[?:-lorum ] omne aevum tribus explicare chartis. id est, [?:--mus ] ex Italicis Latinisve scriptorbus. Secundo, [?:-- ] quia in numeris est minimum, ideo per catachresis paucis ponitur Gen. 29, Visi sunt ei dies uni: id est [?:--ci ] : breve tempus visum est Iacobo esse illud septimum, quo pro Rachele servivit Labano. Gen. 27, [?: Ha-- ] cum eo diebus unis. i. aliquib. potius quam paucis, [?:-- ] nec resideat ira fratris. Unum aliquando pro quodam usurpatur. Unus ex antiquis prophetis surrexit:

[?: p- ] exibat. Galat. quarto: Unum de ancilla, et unum de libera. Ieremiae decimo: In unum, vel ad unum [?: des-- ] id est, omnes unum pusillum. id est, breve [?: ] Haggai secundo. Unum pusillum, et ego [?: ] bo. id est, post non longum tempus. UNUSQUISQUE, collectivum nomen, ponitur pro [?: distrib--uo ] singuli, aut alius et alius. primo Corinthiorum decimoquarto: Quid igitur fratres? quoties [?: conven- ] quisque vestrum canticum habet, doctrinam habet, revelationem habet, etc. id est,

invicem. Vox Dei significat interdum veram doctrinam, [?: ] modo dixi. Ioan. sexto: Nunquam vocem eius [?: au--tis ] , nec speciem vidistis. id est, doctrinam eius vere non cognovistis. Aliquando significat efficacem Dei [?: ] . Ioan. quinto: Veniet tempus, cum mortui audient vocem filii Dei: et qui audierint, vivent. Ibidem: Qui in monumentis sunt, audient vocem eius, et resurgent, [?: ] ubi, etsi primum de doctrina et eius efficacia dicitur, tamen postea de omnipotentia Dei necessario [?: in-gi ] debet, qua mortui

Bono zelo accensus est Christus, quando templum repurgavit a mercatoribus, eorum mensas et cathedras evertendo. Eodem Phinees adductus, foedissime scortantes confodit. Quid ediverso malus efficiat, in Paulo videre possumus, qui propter zelum Ecclesiam Christi persequebatur. Et in Ioanne scribitur, tempus fore, quando arbitrabuntur se obsequium praestare Deo, qui Christum fideles affligent. Petrus etiam immoderato zelo accensus gladium eduxit, ut eos caederet, qui manus iniecerant in Christum. Est et alia differentia. Malus zelus odium parit, bonus vero maxime coniunctam habet charitatem.

fortitudinis. Pharao, denudans eum, sive dissipator eius. Sed Pharao nomen est non hominis, sed dignitatis: sicut et apud nos Augusti appellantur reges, cum propriis nominib. censeantur. Pharao tamen ille submersus in mari rubro, proprio vocabulo Cencres vocitatus est. Iosue, Salvator. Athoniel, tempus eius Dei, vel responsio Dei. Aod, gloriosus. Semegar, nomen adveniens, sive ibi colonus. Barach, fulgurans. Delbora, apis, vel loquax. Gedeon, tentatio iniquitatis eorum. Abimelech, pater meus rex. Thola, vermiculus ad tincturam vel coccinum. Iair, illuminans. Iepte, aperiens, vel apertus.

Salomon, pacificus. Idem Ecclesiastes: id est, concionator. Idem et Idida, id est, dilectus Domini. Roboam, latitudo populi. Abia, pater Dominus. Asa, tollens, sive sustollens. Iosaphat, Domini iudicium. Ioram, qui est excelsus: sed melius sublimatus. Ochozias, apprehendens Dominum. Athalia, tempus Domini. Ioas, sperans, sive temporalis. Amasias, populum tollens. Azias, fortitudo Domini. Azarias, auxilium Domini. Iotham, perfectus. Achaz, apprehendens. Ezechias, fortitudo Domini. Manasses, obliviosus, quia oblitus est. Amon, fidelis vel nutricius. Iosias, ubi est incensum, vel Domini

aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4 factor veritatis ib. [?: ] facere tempus ib. [?: ] facere aliquos ib. [?: ] factores legis ib. [?: ] . [?: ] in Falces contundi [?: lance- ] ib. [?: ] Fallere ib. [?: ]

Maritus, et maritatus ib. 10 Masculus ib. 15 Mater ib. 23 sicut Mater, sic filia ib. 55 matris alicuius filii ib. 67 a Matris utero ib. 70 Matrix 631. 10 Matutinum tempus ib. 21 matutini exitus ib. 24 ante Matutinos custodes ib. 35 matutina et serotina pluvia ib. 39 in Matutina luce ib. [?: 4- ] matutina stella ib. [?: 4- ] Maxilla

pinguia immolare ibid. 65 Piscator 896. 9 Piscina ibid. 20 Pisces ibid. 25 Pix ibid. 35 Placere ibid. 40 placitum tempus ib. 64 Plaga 897. 12 iuxta Plagam Midiam ib. 23 plagam cohiberi aut reprimi ab aliquo ibid. 25 etc. plagam invenire ibid. 31 plaga hostilis ibid.

22 ponere viam ib. 23 ponere foedus ib. 28 ponere aliquem ut clib anum ignis ibid. 29 ponere immania templa ibid. 34 ponere sanguinem in domo ib. 35 ponere tempus ibid. 38 ponere cum aliquo manum ibid. 41 ponere aliquem cum aliquo ib. 43 ponere iudicium ad funiculum 914. 1

[?: ] [?:-em ] , et in sanguine in [?: taber- ] ingredi ib. 26 etc. [?: ] et sanitas 1087. 53 [?: ] [?:-ritos ] corde 1088. 12 [?: ] tempus ibid. 17 [?: ] ibid. 32 [?: ] corde ibid. 42 [?: ] ut parvulum 1092. 60 [?: ] [?:-rrena ] , superna ibid. 61

operire faciem pinguedine 1191. 30 tegmina, aut operimenta ib. 49. 50 tegmen, aut velamen Mosis ib. 68 Tela 1192. 22 Tempestas ib. 30 Templum ib. 57 templum Dei violare 1193. 35 Tempus ib. 68 tempori servire 1194. 46 tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26

Mosis ib. 68 Tela 1192. 22 Tempestas ib. 30 Templum ib. 57 templum Dei violare 1193. 35 Tempus ib. 68 tempori servire 1194. 46 tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et

22 Tempestas ib. 30 Templum ib. 57 templum Dei violare 1193. 35 Tempus ib. 68 tempori servire 1194. 46 tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus

57 templum Dei violare 1193. 35 Tempus ib. 68 tempori servire 1194. 46 tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies

68 tempori servire 1194. 46 tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36

tempora transire super aliquem ib. tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36 tempus plenitudinis ib. 40 tempora

tempus alicuius 1195. 5 tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36 tempus plenitudinis ib. 40 tempora aeterna, seu seculi ib. 47 tempora

tempus aut hora Christi ib. 17. 18 a tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36 tempus plenitudinis ib. 40 tempora aeterna, seu seculi ib. 47 tempora gentium ib. 51. 52

tempore ad tempus ib. 22 in Tempore ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36 tempus plenitudinis ib. 40 tempora aeterna, seu seculi ib. 47 tempora gentium ib. 51. 52 Tenebrae 1197. 18 tenebras in lucem ponere

ib. 26 secundum Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36 tempus plenitudinis ib. 40 tempora aeterna, seu seculi ib. 47 tempora gentium ib. 51. 52 Tenebrae 1197. 18 tenebras in lucem ponere 1198. 4. 5 tenebrae et lubricitates viae

Tempus ib. 32 etc. ad Tempus dierum venire ib. 36. 37 tempus et tempora ib. 41 tempus acceptum, aut beneplaciti 1196. 4 tempus, aut dies visitationis ib. 19 tempus exitii ib. 36 tempus plenitudinis ib. 40 tempora aeterna, seu seculi ib. 47 tempora gentium ib. 51. 52 Tenebrae 1197. 18 tenebras in lucem ponere 1198. 4. 5 tenebrae et lubricitates viae alicuius ib. 13 Tener

13 7 Cor sapientum in domo luctus, etc. 587. 32. 33 Praestantior est longus spiritu, quam altus spiritu 33. 5 In malitia faciei bonificabitur cor 611. 54 8 Sapientia hominis lucere facit faciem eius 595. 15 Et tempus et iudicium novit cor sapientis 477. 2. 3 9 Sint tua vestimenta candida, et oleum super caput tuum ne deficiat 98. 58 Canis vivus melior est leone mortuo 99. 46 10 Pecuniae omnia obediunt 754. 1 Muscae mortis foetere et exhalare

DANIEL. 4 Ecce vigil, etc. 1272. 33. 34 Septem tempora super te mutabuntur 702. 66. 67 Peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas miserricordiis pauperum 259. 48. 49 [?: ] . Iuravit quod ad tempus, tempora, et dimidium [?:-95 ] . 46. 47 Et ecce bestia alia secunda similis urso, etc. 1303. 65 66 etc. Antichristus putabit se posse mutare tempora et legem [?:--97 ] . 10. 11 De parvo cornu

etc. 461. 52. 53 Vendite bona vestra, et date eleemosynam 1240. 14. 15 13 Dicitur Pilatus quorundam Galilaeorum sanguinem miscuisse cum sacrificiis eorum 655. 38. 39 etc. Dico autem vobis, quia non videbitis me, donec venerit tempus cûm dicetis, Benedictus qui venit in nomine Domini 253. 54 14 Qui non renunciat omnibus rebus suis, etc. 1033. 5 etc. 15 Pater da mihi partem haereditatis 827. 36. 37 16 Facite vobis amicos de mammona iniusto,

vobis amicos de mammona iniusto, etc. 612. 4. 5 Lex enim et prophetae usque ad Iohannem 541. 51. 52 Et portatus est Lazarus ab angelis in sinum Abrahae. vide Sinus 17 Regnum Dei non venit cum observatione 761. 45. 46 Veniet tempus, quando cupient videre unum diem ex diebus filii hominis 965. 15 19 Si scires hodie quae ad pacem tibi 844. 50. 51 Eo quod non agnovisti tempus visitationis tuae 1196. 28. 29 Benedictus qui venit in nomine Domini rex 139. 24. 25 21

in sinum Abrahae. vide Sinus 17 Regnum Dei non venit cum observatione 761. 45. 46 Veniet tempus, quando cupient videre unum diem ex diebus filii hominis 965. 15 19 Si scires hodie quae ad pacem tibi 844. 50. 51 Eo quod non agnovisti tempus visitationis tuae 1196. 28. 29 Benedictus qui venit in nomine Domini rex 139. 24. 25 21 Ierusalem conculcabitur a gentibus donec compleantur tempora gentium 1196. 53. 54 Et virtutes caelorum movebuntur 1281. 37. 38 In patientia

peccatum 11. 1 Spes non pudefacit 983. 38 Quia dilectio Dei effusa est per spiritum S. in corda nostra 243. 41 Iustificati igitur fide pacem habemus erga Deum 845. 23. 24 etc. Adhuc enim existentibus nobis infirmis, secundum tempus, etc. 1110. 19. 20 Pro iusto vix quisquam moritur, etc. 679. 43. 44 Regnavit mors ab Adam usque ad Mosen, etc. 1026. 35. 36 etc. Usque ad legem fuit peccatum 863. 11. 12 Donum per

ulciscentes dilecti, sed date locum 473. 18. 19 Si inimicus tuus esurierit, ciba eum, etc. 104. [?: 4- ] 13 Quare obediendum est magistratui non solum propter poenam, sed etiam propter conscientiam 164. [?: ] Nunc tempus est de somno surgere, quia propior est, etc. 189. 44 et alibi saepius. Nox progressa est, dies autem appropinquat 740. 34. 35 etc. 14 Et suscipite imbecillos in fide, non ad contentionem seu aemulationem [?: 17- ] . 58.

suae 365. 5. 6 4 Dicit gentes versari in vanitate mentis suae 640. 9. 10 etc. Captivam ducens captivitatem 101. 36 Ne amplius simus pueri, qui fluctuemus et circumferamur quovis vento 127. [?: ] 5 Redimentes tempus 1194. 26. [?: 2- ] Excitare, qui dormis, etc. 680. [?: 5- ] Nolite inebriari vino, sed impleamini spiritu 258. 43. [?: 4- ] Magnum hoc est mysterium. vide in voce SACRAMENTUM. 6

captivi tenentur a Satana, iuxta voluntatem eius 85. 56 Fundamentum Dei firmum stat, habens signaculum hoc, Novit Dominus qui sunt eius 353. 42. 43 Si nos increduli sumus, etc. ille seipsum negare non potest 716. 22 etc. 4 Erit tempus, cum sanam doctrinam non [?: tolera- ] : sed auribus prurientes, etc. 981. 33
AD TITUM. 1 Omnia sunt munda mundis, etc. 267. 44. 45 etc. 3 Deus non ex operibus

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report