Your search found 3008 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 2666-2794:

parte vero ex alia in plerisque per quae viae hae duci debent locis, aut lapides aut sabulum aut arenam collocavit. In aliquibus tantum Tibiscanis partibus, natura omnia ferme haec viarum subsidia negavit. Verum ipsae illae partes seu vitioso molarum situ, seu irregulari fluviorum cursu, seu priorum temporum iniquitate tantas paludes habent, ut si istae in rite efformandos canales contrahantur, hi ferme viarum beneficium supplere

nonnisi difficilem per axem exitum habet. Minus propitia est Hungariae relate ad externam communicationem situatio. Alluit quidem adnexas partes a meridie Mare Adriaticum verum in hoc nullus ex Hungaria navigabilis fluvius effunditur. Fluvialis versus illud navigatio Carlostadii et respective Kosztaniczae desinit, inde nonnisi per asperas, ad plura milliaria protensas

desinit, inde nonnisi per asperas, ad plura milliaria protensas Croatiae Alpes ad mare perveniri potest. A Septentrione influit quidem Popradus in Vistulam, qui se deinde in mare Balticum effundit. Verum Popradus primo in finibus Regni naves easque minores tantum sustinet; donec ad eum pertingatur aspera perinde per longam montium seriem via confici debet, sicque commercialis exitus hac quoque parte nonnisi per

patet. Montosa haec meridionalium et septentrionalium Regni limitum situatio, illud quidem commerciali instituto commodum adfert, quod paratis ubique ferme materialibus, viae illic minori impendio construi possint. Verum cum Hungaria vis aliqua artefacta superflua habeat. Producta vero quibus abundat et maioris sint voluminis, et ferme nonnisi in interioribus Regni partibus procreentur, exitus hic per longinquam

Germanicarum provinciarum urbes viam praebent, nimirum Savus Labacum, Mura Graecium, Danubius Viennam et, si Morava, uti sub incude est, navigabilis efficiatur Brunam. Verum ex omnibus his provinciis in Hungariam secundis, inde vero ad illas adversis fluviis navigatur; indeque fit, ut Vienna in Hungariam plurimaeque, ex Hungaria vero Viennam paucaeque tantum naves adveniant:

in Mare Nigrum exitum habet. Neque tamen vel haec via suis obstaculis caret; scopuli enim ad Orsavam, vexationes Turcarum, mercium ad Suniam in naves maritimas transpositio, hanc quoque tantisper impeditam efficiunt. Verum haec quoque impedimenta iam aliquot peritiores mercatores superarunt. Et haec sunt tam adminicula quam et impedimenta commercii, quae physica regni situatio producit.

immunes fuerint, denique quod in Personalibus et realibus causis nonnisi coram proprio magistratu potuerint conveniri, debuit itaque systema hoc prima commercii ponere fundamenta; verum haec etiam posteriora instituta subinde everterunt, nimirum impetraverant pleraeque finitimae Regni civitates, sub primis 2dae periodi regibus, eiusmodi privilegia ut nulli extero mercatori profundius in regnum intrare

haec etiam posteriora instituta subinde everterunt, nimirum impetraverant pleraeque finitimae Regni civitates, sub primis 2dae periodi regibus, eiusmodi privilegia ut nulli extero mercatori profundius in regnum intrare liceat, verum ut illi merces suas in has tantum civitates inferre, hae vero interiora Regni cum iis providere debeant. Postea et quidem sub 3ae etiam Epochae Regibus Complures Civitates, quos in Legibus Depositoriales

ostendit complura ex iis, quas Leges iam hactenus disposuerant necdum effectuato, alia non eo, quo Lex ordinaverat, modo in effectum perducta fuisse. Patet etiam Legislationem necdum omnia Commercii Impedimenta removisse. Verum antequam ea, quae adhuc desiderantur, proponantur, iuvat Politico-Commercialem Regni ad reliquas tum viciniores, quam et remotiores Provincias et Regna relationem paucis exhibere.

seu mari seu Terrae contiguam Provinciam agitur, cum uni Populo nihil officiat, si alter quo maiorem propriarum mercium copiam ad adsitas sibi exteras Provincias educat, exitus hic per Vectigal plerumque facilitari solet, verum si de eductione mercium ad exteras quidem Regiones, sed per intermediam eiusdem Principis Provinciam agatur, iam tum exitus, seu quod intermedia haec Provincia eosdem plane merces producat, seu quod merces

Fundus confletur. Ita rediit iterum aequabilis inter Hungariam et Germanicas Provincias relatio Politico-Commercialis, neque ullae longo postea tempore quaerelae contra Tricesimale earum Systema a parte Hungariae movebantur. Verum progressu temporis ipsa etiam illa mediae Tricesimae auctio tam in Hungaria, quam etiam in Germanicis Provinciis aerario Regio influxit: neque tamen propterea Legislatio Hungarica seu merces distinctas praeter elevatum

defluant, ipsaque Crimeae littora mari huic adiaceant, Hungaria vero immediatam, ut § 8. apparuit, in mare hoc navigationem habeat, Moscoviticae hae Provinciae in sensu Commerciali Hungariam immediate contingere censentur. Verum hanc inter et Moscoviam nulla usque recentiora tempora relatio politico-Commercialis intercessit; necdum aperta in Mare Nigrum Navigatione exigua etiam illa, quas inter hos duos Status viguit physica Communicatio, per

fructum utrique Imperio adferat. §.17. Eiusdem relatio ad Poloniam Donec Gallicia Poloniae partem effecit hanc Hungaria immediate contingebat, verum nulla adhuc eotum politico commercialis relatio inter haec duo regna intercessit, relictum sibi ipsi commercium eum naturalem cursum accepit, ut ex Hungaria in Poloniam vini, vicissim vero, qua Polonicae, qua etiam

in Austriacis Ditionibus copiosas Telae Fabricas, a parte Austriaca quoad Telas a parte vero Borussica quoad Vinum Portorium intercepit. Vigebat etiam olim copiosa Boum Hungaricorum in Imperium Germanicum Eductio, verum Provinciales in Austria impositiones ut §. 14. apparuit eductionem eorum admodum diminuerunt. Ita Hungaria vix iam physicam aliquam cum exteris his statibus communicationem habet, ubi tamen cum illa pauca adhuc

§.20. Hungariae Relatio ad Portus Adriatici et Mediteranei Ab Obrovacz usque Fiumanum protensum per 14 Milliaria Littorale Croaticum iam omnes non tantum Adriatici et Mediteranei, verum si Gibraltarii angustiae superentur, totius usque adeo Oceani portus per mare immediate contingit. Inter adsitas tamen his maribus et Hungariam nulla hactenus alia Politico-Commercialis Relatio

Croatiae viam Carolinam Croaticam dictam, instauravit; formatum iam a Natura Portum Regium artis insuper subsidio ad omnigenam securitatem et commoditatem perduxit; eundemque sensim impopulandum sibi proposuit, verum gloriosos hos conatus subsecutum, quo Possessione Regni Neapolitani decidit Bellum, intercepit. Augusta Maria Theresia vix Confecto Successionali Bello Paterna Consilia reassumpsit. Ut Germanico Commercio prospiciat,

Commercio subveniat, cum Portus Regius necdum impopulatus foret, Flumen quod a Croatico Limite nonnisi exiguo rivo intercipitur, et a Portu Regio vix horae intervallo distat, pari Liberi Portus Privilegio donavit. Verum nullae adhuc eotum per Croatiam usque Carolinam viae instauratae; necdum Savus et Colapis, quibus adversis usque dissitum duabus tantum a Carolina Postis Carlostadium perveniri potest, repurgati fuerunt.

vulgo Contracarico Beneficio privatum fuerit, totum non modo Inductionis sed etiam Eductionis Hungaricae Commercium per Tergestum Cursum accepit. Verum vix repurgato Savo et Colapi fluvialis Navigatio aperta: viaeque Varasdino usque Carolinam sollide instauratae, sicque cum hac coniunctae fuerunt, cum iam eadem Augusta, ut Commercium Hungaricum ad naturalem suum Cursum

Regni relate ad Commercium Situatione, uti et Politico-Commercialibus, quas ad alias Provincias et Regna habet, Relationibus, praevio modo adumbratis, exhibendus iam foret Actualis Oeconomiae Publicae Status, verum ut et huius et Commercii modernus Status planior evadat, paucis praemittendum existimabat Deputatio: Quae sit Regni Populatio? Qualis Populi ad Industriam propensio? Quis alimentationis Status? Qualis denique

et tamen si fertilissimae meridionalis Regni Partes Danubianae et Tibiscanae spectentur, in his Loca Populosa tanto ad invicem intervallo distant, ut illic Populatio vix primum adhuc gradum attigisse videatur. Verum parte ex una in ipsis his, quae maxime desertae videntur Partibus, vasta et ferme ultra modum Populosa Oppida exstant, veluti Kecshemets Vásarhely, Gyula, Csaba et quorum numerosi Incolae cum re

in fertiliori illa Plaga labores descendere, sicque vitam sustinere debeant. Populationem Anni 1787. subsecutum sequenti statim Anno Turcicum Bellum, Hostilisque in Banatum irruptio tantisper quidem diminuit. Verum cum Confinia uno aliove Centeno mille plus, quam supra assumptum est certe etulerint, cum per ipsum hoc Belli tempus copiosus emigrantium Turcicorum subditorum numerus in Regnum receptus sit: denique cum ipse

spectetur, industriam incolarum Hungariae haud magnum adhuc gradum attigisse vel inde apparet, quod institutum rei sericeae, licet certam et facili labore parabilem adferat utilitatem, tam lentum progressum habeat; verum hac quidem in re eadem est Hungariae conditio, quae condam florentissimorum modo Populorum fuit, dum in pari adhuc culturae suae epocha versarentur: nimirum medium et quod paulum supra excurrit pacis saeculum

destinavit scopum res procederet, ruri tantum agricultura, manualibus operis et servitiis oeconomicis, in civitatibus vero opificiis, manufacturis, quaestu, publicis et domesticis servitiis viveretur; verum fluxus et refluxus industriae nullos sibi limites poni sinit. Cum pleraeque civitates ampla possideant territoria, non pauca vastis promontoriis gaudeant, magna in his pars incolarum rem agrariam et

nimirum septentrionalem, quae §o 2o deffinita est, orientalem quae iuxta limites Transylvaniae procurrit, et meridionalem quae per Alpes Croatiae usque mare protenditur. Verum hic iam necessitas industriam procuravit. In 1-ma et 2-a res metallurgica et salinaria ut plurimum viget, et hic populus impensis in harum culturam operis se sustentat. Ubi haec merendi occasio defficit,

Hungariae Producta fluminensis Mercator Raysz hanc ita definivit, ut postremum Syrmiensi, tum Bachiensi dein Banatico, porro Békesiensi et Chongradiensi, supremum vero Locum Borsodiensi assignaverint. Verum hic non omnes Regni partes peragravit, neque necessariam pro classificatione hac tuta determinanda in singulo loco moram traxisse videtur. Itaque an sit in Hungaria aliquod solum, quod vi indolis suae ita

Quoad Oleum Arbori olivae paucorum tantum maritimorum Croatiae locorum Clima propitium est. Huius itaque speciei oleum exoticum semper pro Hungaria Productum manebit. Verum plurima sunt vegetabilia, e quibus oleum deterioris speciei exprimi potest, velut semen Lini, faginaceae glandes, Heliotropii semen, certa rapparum flori similis Planta pluraque alia: Iam vero oleum non tantum

e quibus oleum deterioris speciei exprimi potest, velut semen Lini, faginaceae glandes, Heliotropii semen, certa rapparum flori similis Planta pluraque alia: Iam vero oleum non tantum obsoniis deservit, verum etiam Pictoribus, variis praesertim coriaceis Fabricis et Lampadibus, quae postquam iam aliquae Civitates noctu illuminari coeperunt, magnam deterioris olei quantitatem absummunt: e semine lini quantum

recepit. Ut eius industriam foveat idem Augustus non tantum decennalem ab oneribus Publicis immunitatem, sed Hospitium etiam et 50 iugerum pro seminando Heliotrophio fundum in Dominio Selye eidem gratis concessit; verum ille post unius alteriusve Anni laborem, nescitur quibus de Causis recessit. §.30. Culturae Lini et Canabum.

Canabibus calidior Regio convenire videtur. Cum tela quae exinde conficitur obiectum primae necessitatis constituat, Productorum horum cultura apud omnem Populum mature invalescere debuit. Verum cum illa et varium et Longum Laborem requirat, ut seu ultra Domesticae Consumptionis limites, seu in meliorem qualitatem assurgat, debuit Populatio multas antea ab agriculturae laboribus manus vacuas efficere,

illae multas a laboribus agriculturae vacuas manus habeant. Productis etiam Lini notabiliter adaucta est, et si naturalis Industriae Cursus spectetur porro etiam quotannis augebitur. Verum ne in his quidem partibus Industria eo adhuc pervenit, ut artem semen Moscoviticum naturalisandi invenire potuerit. Degenerat illud quotannis, exterum autem semen omni anno procurare, magnam, quam Industria

perstiterunt. Hic semen Italicum medio Gubernii Fluminensis per Croatiae et aliquot Hungariae Comitatus distribui fecit, responditque conatui eventus. Productae enim sunt ex eo Canabes Italicis vix inferiores. Verum seu quod hoc quoque semen mox degeneraverit, novum vero sibi procurare vires privatae Industriae excesserit, seu quod producentes modum congruum ex Industria hac Lucrum capiendi ignoraverint, seu denique quod

Idiomate vulgari, de progressu vero implantationis huius Annuas sibi relationes submitti imperavit, patuit e relationibus his multa Centena Salicum millia aliquot Annorum Spatio per Regnum reipsa plantata fuissse, verum nec id adhuc Crescentem in dies Lignorum Consumptionem, Devastationesque illas Sylvarum, quibus aliquas Legum rimae ansam praebebant, supplere potuit. Crescebat adhuc praesertim in aliquibus Civitatibus tam

Edidit itaque eadem Augusta 1769. Ordinem Sylvarum, utve Singulus Comitatus unum idoneum pecculiarem Instituti huius Curam habiturum Individuum conducat, commisit. Verum in Hungaria Sylvarum proprietas, potissimum ad Dominos Terrestres spectat. Huius exercitio per Comitatus nulli limites deffiniri, nulla norma praescribi potest: Sicut e converso nullos in Institutum eiusmodi

100 Aureorum proemium, id quod Augustus Iosephus 2us 1782 sub 22 Martii benigne renovavit. Torfa et primae speciei Lycanthraces sub utriusque Augusti Regimine reipsa in aliquot Locis detecti sunt, verum eruebantur in talibus tantum Locis, quas alioquin Lignis abundant, et e quibus in partes illas, quas his carent transportus nimis erat Sumptuosus. Quare usus horum parum adhuc propagatus, Lycanthraces autem

Americum et Levantinum: aliquas plane e Turcia familias Levantinam Tabacam colendi peritas, educi procuravit. Actualis Culturae huius Status. Verum Officiales Depositorii Pesthiensis propter repraesentatos per Consilium excessus necdum castigati sunt. Apaldo Viennense ab externo cum Tabaca Hungarica commercio necdum inhibitum est, adeoque reserata licet

hanc Syrmiensem, Poseganae vero postremum plane Locum assignat, harumque vel Eductionem disuadet, ne per eas meliorum Specierum Creditum corrumpatur. Verum hoc ille iudicium tantum ex oblatis sibi forte manipulis tulit, constat enim, quod in uno eodemque Loco pro ratione Culturae melior aut deterior tabaca producatur. Constat etiam, quod adhuc ante Bellum

abrogata Solenghiana methodus nova ubique introducatur non tantum Practicantes, sed ipsum Directorem Rei Sericeae Eszekiensem ad eam condiscendam Budam venire iussit. Verum Natura paucos ex his acri illo occulorum iudicio donavit, ut ipsas primae classis galletas pro ratione tenuitatis filorum, quod continent, in tres iterum alias Classes uno obtutu discernere, intra exiguum illud,

summantur, obiectum hoc internam supra 200 milia Circulationem eo Anno produxisse tuto Statui potest. Eius decrescentia et Status Actualis. Verum erupit paulo post Turcicum Bellum, sub cuius demissu Caesareo-Regiae copiae plane illos Comitatus in quibus industria haec maxime florere coeperat, Banaticos nempe et inferioris Sclavoniae ita occupabant, ut

plurimum interesse videtur, ut haec omnia determinentur. Edidit quidem Drigenti Alba regalensis physicus Tractatum de Coloribus, qui e gentilitiis, seu mineralis seu vegetabilis Regni Productio praeparari possunt, verum author hic, qui se chymiae potissimum impendebat, circa producta Regni mineralis utplurimum versatur. Plantarum totius Regni vix tantam habuerit notitiam ut obiectum hoc exhaurire potuisset; libellus ipse in paucorum

tandem trium Specierum Caeruleos Colores, quorum prima ab Indigho haud multum abludere videbatur, receperat ille se modum praeparandi huius Coloris in Regno propagaturum, si petita sibi remuneratio decernatur. Verum seu quod Color ipse Stabilitatem non habuerit, seu quod nimis Sumptuosa fuerit eius praeparatio, author petitum proemium non obtinuit, sicque modus etiam hunc Colorem praeparandi intercidit.

periculum fieri, cumque eum non lateret, quod nullum exoticum Productum alicui Provinciae sollidam adferat utilitatem, nisi semen ipsum naturalisetur, isthuc praecipue curam omnem converti imperavit. Verum in Banatu Cultura haec altero statim Anno intercidit, Quinque-Ecclesiis Administrationis adiunctus, cui Provincia haec delata fuit, nihil intentati reliquit, ut vota Principis expleat, Patriamque pretioso hoc

tantum hoc materiali 404 621 floreni quotannis iuxta Diametrum ultimi Decennii efferuntur. Mansit tamen peregrinum pro Hungaria Productum hoc usque 1780. privata unius Proprietarii Industria illud in Banatu colere coepit. Verum Cultura haec vix ultra triennium perduravit, cum tamen nullae tum hac in re fuerint Publicae Administrationis partes, quali Industria illa excitata fuerit? Quem habuerit singulo Anno successum? Quibus de Causis

salutem sacrificare. §.36. Cultura Apum Ut Contritis Alvearibus mel et cera obtineatur, hanc quidem Ideam res ipsa facile potuit excitare. Verum integro Capitali Interusurio frui, id est absque alvearis destructione eundem percipere fructum sicque aucto Alvearium numero lucrum etiam augere id longam et meditationem et experientiam requirebat; ad hoc enim nosse

Iurisdictionibus vero id tantum imperavit, ut idoneos pro condiscenda hac Manipulatione Iuvenes iis adiungant, eamque per hos ubi illam condidicerint, in respectivis Districtibus propagari curent. Verum seu inveterato Plebis adversus omnes Novitates odio seu aliquorum ex iis, qui ad docendam hanc manipulationem missi fuerant, inscitia, seu denique minus Zelosa Subalternorum Officialium Cooperatione salutare hoc

posterioribus his Annis etiam quoad Saginatos Maiales activum Commercium exerceat. Capras, qua Sylvis noxias Augustus Iosephus II penitus extirpari iusserat, verum postquam illi remonstratum fuit, dari in Hungaria loca, in quibus hae absque Sylvarum Detrimento ali possunt, Cutes autem earum pro conficiendo Cordovan Necessarias esse, illas in eiusmodi Locis conservari admisit. Ita

Actualis Culturae huius Status. Hac ratione notabilis quidem Lanae Hungaricae pars, longe tamen adhuc infra eam, quam vel solae Germanicae Fabricae requirunt quantitatem emendata fuit. Verum quod in compluribus aliis Productis deesse vidimus, nimirum modum illa in suas pro ratione qualitatis partes dispescendi, id in Lana etiam adhuc desideratur, necdum ea hanc pectendi ratio vulgo

paris cum Bobus ellegantiae, a copia Lactis non commendantur, quo fit ut de Butyro et Caseo non ea quantitas in Hungaria producatur, quae ab ingenti in tam vasto Regno Vaccarum numero merito exspectari posset. Verum hac quoque in re Industria iam ita evigilavit, ut pro allodialibus non Hungaricae sed Helveticae, aut Germanicae vaccae passim adhiberi incoeperint.

§.40. Primitiva Equorum Hungaricorum Species. Equatia (si pauca domestica excipias) perinde atque armenta in praediis per totum annum sub Dio in Hungaria intertenentur. Verum seu quod Equi ita, ut Boves iniurias acris sustinere non possint, seu quod minus conspicuam eorum Speciem Hungari principio statim induxerint, equi Boum praestantiam non aequant. Non deest quidem Hungaricis

Admissarios adhibere, et in Locum vagae equorum procreationis domesticum et regulare, quod de manu appellare solemus, Caballarum Admissionis Institutum consecari coeperunt. Verum industriam hanc adeo pauci exercebant, ut ne Domesticae quidem Nobilitatis Currus altioris Staturae equis inde provideri potuerint. Origo Instituti

Anno 1774. iam Norma iuxta quam Institutum hoc tractari debeat, vulgabatur decernebaturque premium pro Hinnulo a Normali Admissario procreato, si fuit 1ae Classis 6ti 2di 4ti 3ae 2rum aureorum. Verum diversae Iurisdictiones diversam etiam Benignam hanc ordinationem effectuandi viam iniverunt. Aliqui Comitatus unum aut plura Publica Equatia erexerunt, alii plures altiores Admissarios

in Insula Chalokőz, et praedium Ormosz in Comitatu Borsodiensi situm fine eo, ut Bohemicos illic hinnulos educet eosdemque Comitatibus moderato pretio divendat. Verum institutum istud ennatum subinde 1788. Bellum intercoepit. Industria tamen hac id demum effectum est ut iam 1781. ad coemendos pro equitatu Caesareo-Regio per Hungariam equos Militare Commando

Comitatibus Equatium Mezöhegyessiense, qua occasione vigentem hactenus Normam tantisper immutavit, nimirum interdixit ille Iurisdictionibus ulteriorem Admissariorum Coemptionem, verum hos iis e dicto equatio moderato pretio Suppeditandos esse declaravit. Praecepit etiam ut Iurisdictiones pro Agazonibus semi-invalidos assummant. Demum et Immunitatem a Contributione et

et Manufacturas usus loquendi passim confundere solet. Aliqui tamen Caracteristicam Fabricae notam in eo constituunt, si elaborata eius ope ignis aut aquae perficiantur. Verum in hoc sensu omnis mola frumentaria, omnis Fabrina pro fabrica reputari deberet, et alioquin explicationi huius usus ipse loquendi repugnat, ubi enim copiosa seu Lanea seu gozypeacea

Fabrica, eo quo §.40 definito est Sensu Sumpta, aut nulla, aut Certe paucae adhuc in Hungaria extant. Nihil itaque obstat, quominus manufacturae et fabricae promiscue pertractentur. Verum harum quoque Status nonnisi inadequate exhiberi potest. Postremae enim, quae exstant de Anno 1787 et 1788. Relationes, adeo incompletae sunt ut complures Fabricas ex iis exmissas esse, aliquas vero, quas iam desertae

quantitate perficere non possunt. Quare in omnibus Provinciis ubi eiusmodi Fabricae florent, iam viri etiam ad manus filaturae admovendas dispositi sunt. Saepe ne sic quidem necessitates Fabricae sola vicinia explere potest, verum defilandum materiale per remotiores etiam partes distribui solet. Augustus Iosephus II. Ut in Hungaria Viri etiam Plebeii ad filaturam excitentur, iteratim demandaverat eo potissimum persuasus argumento quod

demandaverat eo potissimum persuasus argumento quod alioquin pauci eorum elaborandis in aliquod vitae subsidium quibusdam artefactis per hyemem tempus impendant, sed hanc pars longe maxima otiose consummat. Verum irradicata est apud Plebeios Hungaros ab hoc, velut muliebri labore aversio, quam praesens etiam utilitas vix; sola forte necesitas suo tempore vincet. Interea apparet e

sine Netura, ita Sericeae sine sufficientibus Filatoriis exurgere non possunt. Primum in Hungaria Eszekini manuale id est quod manu movetur Filatorium erectum fuit, verum cum nonnisi 12. Centenarios defilare potuerit, crescente Serici productione Camera subinde Fluviale Budae excitavit, quod iam 50 Centenarios elaborare potest. Utrumque

quas 20 forte Centenarios defilare possunt. Budae Mazzucato novum 25 Centenariorum Capax construere coepit, sed necdum ad perfectionem deduxit. Habuit itaque Hungaria capacia defilandis 122 Centenariis Filatoria: verum in Constructionem Cameralis Budensis, tanti deffectus irrepserunt, ut sub repetitis reparationibus plus ferme vacaverit, quod opus exercuit. Magna etiam adhuc fuit de Serico tantum deglomerato priorum Annorum remanentia.

Regnum adhuc carere apparet. Elaborandis variis Sericeis et Semi Sericeis materiis Posonii 1. Budae 1. Pestini 4. in Banatu 1. Eszekini 1. et Belovarini in Generalatu Varasdinensi 1, adeoque universim 9. Fabricantes incumbunt. Verum horum plerique unam tantum aliamve Textrinam occupant, solus Budensis pro ratione Circumstantiarum a 5 usque 8 Textrinas exercere solet. Cum sericum in ipsa iam deglomeratione diversas accipiat Classes, quae Technicis

quae amplius texi non possunt per manualem filaturam praeparantur diversaque inde artefacta conficiuntur. Industria haec iam in Hungaricis etiam Fabricis initium sumpsit; Budae et Pestini tantisper etiam provehi coepit. Verum Species et quantitatem artefactorum horam ex actis Publicis necdam licuit determinare. Si omnium harum Fabricarum situs spectetur, eas ubique ad Filetoriorum Loca Collocatas esse apparebit. Tantum Posonium vicinae

Artefactorum Fabricantis Relationes de Anno 1788. unius tantum Budae meminere, qui variam Turcis familiarem Supellectilem conficiebat, et ideo officinam suam nomine Orientalis Fabricae insignavit. Verum unius tantum Magistri cum uno aliove Sodali Labor titulo Fabricae venire non potest. Imo an non exortum hoc Anno Turcicum Bellum huius etiam Fabricantis industriam interceperit? Ex actis elici non potest, constat tamen ex

Publica in earum Incrementum per medium id Saeculum impendit, curis minus respondere videtur. Intrinsecae Lenti in Hungaria Fabricarum Progressus causae: Verum erectae iam Fabricae, si per Nobiles excitatae fuerant, internis manipulationis vitiis; si professionistae eas susceperunt, deffectu necessarii, ad sustinendas praeliminares expensas, fundi, collabi debuerant.

Origo, Primitivum Systema et vicissitudines Portorii Tricesimalis. Tributum aliquod a Mercatoribus exigendi Idaea adeo naturalis est, ut eam omnes Europae Reges principio statim Constitutorum Regnorum adoptarint. Verum certo Tributi huius Quotta tarde admodum defixa fuit. In prima temporum obscuritate, extorquebatur a Mercatoribus arbitraria aeris summa: postea de quotta dependendi Tributi, cum iis transigi coepit: id quod

non pro Aerario Regis, sed pro Publicis Regni necessitatibus destinatum fuerit. Hoc quoque Instituto per Zigismundi Decretum 2. Articulum 17o paulo post abrogato domestici Quaestores redierunt denuo ad priorem Immunitatem. Verum eos non multo post et fortasse sub Mathia 1o Tricesimae subiectos fuisse satis constar. Ab eo inde tempore Quotta Portorii Tricesimalis, in 30ma valoris mercium parte id est

pro ratione temporis illius iam tum stabiliri. §.54. Quomodo postea per Consilium Commerciale Viennense enervatum fuerit. Verum sub idem ferme tempus erectum fuit Viennae quidem Consilium Commerciale Tergesti vero sic dicta Intendenza, ac illi quidem Suprema totius Monarchiae Commercii Directio, huic

Cum enim provecta iam vehementer in Germanicis Provinciis Populatio pauca tantum Producta pro Commercio reliqua fecerit, debuit utique Consilium hoc suas in promotionem artefactorum curas convertere. Verum non latebat illud parte ex una quod Fabricae et Manufacturae absque certa et facili distractione exurgere non possint, parte vero ex altera, quod haec novellis adhuc Germanicis Fabricis in exteras

et Allutarii, Pellium leporinarum quibus pileatores egent, eductio ad extra diu prohibita fuit. Lanae evectionem non procuravit quidem prohiberi, verum per defixum illi grave Portorium id effecit, ut interfuerit Quaestoris Hungari eam in Germanicas potius, quam in exteras Provincias efferre: si enim in illas eam devexit nonnisi 3 xr. si in has 3 fl. a

sicque iam hac quoque parte primus ad Systema Colonicale passus factus fuit. Ita hunc quoque Scopum attigit Consilium Commerciale ut certam Germanicis Fabricis in Hungaria Distractionem procuraverit. Verum per id ipsum ortum Fabricarum in Hungaria difficilem admodum effecit. Systema Vectigalis Germanici 1775i

probum, et Sufficientibus facultatibus provisum esse Officio 30mali constitit, aut si is caventem pro se stitit, ne Esituale quidem Portorium in Limitanea Germanica Statione deponere debuerit, verum illud primo in redditu ab eo, si quid reipsa vendidit, exigebatur. Cum eadem occasione novum pro Hungaria Vectigal elaboratum non fuerit, omnes hi favores Germanicis tantum Quaestoribus in Beneficium cessere,

dimidiam exotici Portorii partem, concessosque quos paulo ante recensuimus Germanis Quaestoribus favores, id effecit, ut Germanica Artefacta, non modo certam in Hungaria distractionem retinuerint, verum etiam ne fabricae in Hungaria vel exoriri potuerint. §.56. Nec per reincorporationem Littoralis Croatici, nec per defixum Flumine Gubernium

§.56. Nec per reincorporationem Littoralis Croatici, nec per defixum Flumine Gubernium Hungaricum reseratum fuit Hungaris Quaestoribus immediatum exoticum Commercium. Verum Vectigal hoc postremus ferme Commercialis Consilii Labor fuit; Augusta enim Maria Theresia eodem Anno 1775. et Consilium hoc et Intendensam Tergestinam abrogavit: Directionem rei Tricesimalis, finansialibus quidem

Cum notum sit, quod exportationis Commercium efflorescere non possit, nisi importationis etiam a proportione restauretur, omnia quidem haec tantum usque elaborationem novi Vectigalis Hungarici disponebantur, verum et Commercium et Portus Hungarici Impedimenta haec diu adhuc sustinere debuerunt. Notae 1. In margine scripta pars prima verbi legi non potest. 2. quod

Vectigal Hungaricum 1784. Novi Hungarici Vectigalis elaborationem Consilium Commerciale iam Anno 1769. proposuerat: consederat eodem Anno 30a Decembris super eius proiecto Consilium Littorale et Camera Hungarica. Verum cum basis totius huius Proiecti in inducendo de quo paulo ante dictum est, Naturalisationis Proiecto fundata fuerit huic vero Dicasteria Hungarica non potuerint assentiri, Opus hoc usque tempus reincorporati

aliaeque ibidem sub B. expressa minoris valoris merces etiam per ordinaria Limitanea Officia poterant manipulari § 20; neque tamen Singulae huic Classi aequale Consumptionale Portorium defixum, verum a ratione variarum Commercialium Speculationum aliquibus maius, aliis minus definitum fuit. §. 58. Forma Tariffae Animalium per Vectigal 1784i immutata.

Portorium Transituale quoad Animalia Locum non habet. Caeterum Portorium Transituale, quoad Animalia nec per veterem, nec per modernam Tariffam admissum fuit, verum si Turca Animalia per Hungariam in Germanicas Provincias depellat, debet in ipso statim in Hungariam ingressu Consumptionale, dum vero egreditur, Exituale Hungaricum: si autem

Esituale Hungaricum Portorium percipiebant reipsa inutiles ferme evaserunt, hocque nomine easdem Augustus cum Germanicis ita coniunxit, ut hae non tantum Consumptionale Germanicum, sed et Esituale Hungaricum perceperint. Verum institutum hoc eum effectum produxit, ut Camera Hungarica maxima Proventuum Tricesimalium parte privata totum hunc Hungaricum Proventum Bancalis Deputatio ad se pertraxerit.

apparebit. In particulari auctum fuerat ultra tenores praevii Tractatus Polonici Cremati Portorium, ob quod Res-Publica Polona Taxam vini Hungarici ad 4 aureos elevavit. Moscoviticus Tractatus eodem §o perinde confirmatur verum huius usum ennatum, non multo post ut iam vidimus, Bellum intercoepit, adeoque eius intuitu nulla etiam ab eo quem §o 16o descripsimus Statu mutatio intercedere potuit.

maiori Portorio subiicitur. Nro 3o Ita ut Portoria a 2 1/2 usque 40 pro 100 variantur, prout id ex adnexo sub 3tio Consignatione apparet. Verum tota hac in re non ad Hungaricam sed ad Germanicam tantum industriam reflexum fuisse mox ostendetur. No 4o In Tariffa Vectigalis huius tantum

No 6o Sicut Inductionis ita etiam eductionis Portorium maior aut minor seu pro Consumptione seu pro Industria Domestica necessitas regulare debet. Verum in postremo Vectigali etiam huius intuitu Germanicarum tantum Provinciarum ratio habita fuisse videtur; paucis enim tantum sub Numero 6o consignatis Hungaricis mercibus, partim ad Germanicas tantum, partim

aliis qui in Consignatione sub No 7o continentur, tenue quidem, si ad Germanicas Provincias educantur Portorium statuitur. No 8. Verum hae plerumque tales sunt, quorum e converso ad exteras Provincias eductio aut simpliciter vetita, aut gravi Portorio impedita est; utriusque Ordinis Articulos consignatio sub Numero 8. exhibet, et inter

Naturae Producta Hungarica dum in Germanicas Provincias invehuntur, haud magno quidem Germanico Portorio subsunt. No 10. Verum Polonici plane adeoque exotici aliquot in Consignatione sub Numero 10. contenti Articuli minus atque Hungarici, dum Germanicis Provinciis inferuntur Portorium dependunt. Vigent praeterea adhuc

illae impositiones, quas gravis Portorii vices subire, vel solus ordinarii vini articulus satis ostendit. Istud enim e praescripto vectigalis nonnisi 18 xr. Consumptionali Germanico Portorio subiacet, verum titulo Impositionis Provincialis 2 florenos ab Urna dependere debet, id quod gravius quam 30 per 100 Portorium effert. Maior adhuc et aequitati magis adversa est illa pressio, quod Vinum

adeoque si e.g. aliquis exoticus Articulus Portorio 20 pro 100 affectus fuit, debuit quidem Quaestor Hungarus dum eiusdem speciei Articulum Hungariae intulit, dimidium huius id est 10 pro 100 persolvere, verum eotum Germanicus etiam Quaestor, dum eiusdem speciei articulum Germanicum Hungaricae intulit debuit 5 aut adminus 3 pro 100 Beneficii habuit. Nunc cum Quaestor Germanus ab eiusmodi Articulo prorsus nihil,

Caeterum eaedem ferme merces quas Hungaricum Vectigal aut educi ad extra vetat, aut nonnisi cum gravi Portorio admittit, in Germanico etiam Vectigali aut educi prohibentur, aut gravi perinde Portorio affecta sunt. Verum cum haec plerumque sint necessaria, pro florentibus iam Germanicis Fabricis materialia, Hungaria vero his adhuc destituatur, hac quoque in re Germanicarum potissimum Fabricarum rationem habitam fuisse satis

extra usum posita fuerit. Ac id quidem inficiari non licet, quod in cursu commercii talis quandoque Circumstantia se evolvit, ut vigens quoad articulum aliquem Portorium mutari, ipsa Publicae utilitatis ratio deposcat: verum mutationes hae non semper e ratione Boni Publici suscipiebantur, prouti id sub Consilio Commerciali evenisse constat, dum in favorem Polonicae, Hungarica Cera et mel adeo gravatum fuit, ut

hic commodior admodum redditus est per id, quod quatuor quae in fluviis Mura, Dravo, Savo et Collapi illum antea impediebant naula sublata fluviique hi subliciis pontibus constrati sint: verum sumptuosi hi pontes nullam adhuc habent stabilem Dotem, quodsi autem proportionata Conservationis oneri Telonii Tariffa in singulo stabiliatur, ipsa Portorii magnitudo grave Commercio adferret

navigetur. Hunc quidem per Continentem ductum recensita §. 54. et 55. Impedimenta ita interverterant, ut usque 1784um totum Pestiense Commercium per Pettovium Tergestum procedere debuerit. Verum reserata per Vectigal Anni huius ut §. 57. Ostensum est immediata exoticarum mercium per Littorale Hungaricum inductione, minus Sumptuosus iam Mercatoribus Pestiensibus per Canisam, Carlostadium ad Littorale

via iam Zagrabia, in Ductum primo Loco recensitum deflectit, duarumque ferme Postarum Circuitum facit per Varasdinum Canisam, qui compendiari potest Si Zagrabia per Crisium et Capronczam directe Canisam duceretur. Verum Varasdinum usque, imo usque Prelok Possessionem Comitatus Szaladiensis via iam ad Sollidum Statum Collocata est. Per Crisium et Capronczam maxima eius pars de novo primum restaurari, et Dravo ad

potest. Exstant quidem in Archivo Littoralis Consilii diversorum Fluvii huius tractatuum mappae. Commissio sic dicta Rabiana 1772. generalem plane per Suas Sectiones fluvii huius mappam elaboravit: verum particulares illae mappae, nec ad hunc Scopum, nec ad eandem Scalam ellaboratae sunt. Rabiana Commissio praesentanea tantum Navigationis impedimenta removere, non vero Systematicam Danubii

faciant, imperavit, omnes tamen hi Conatus profusique in Salutare hoc institutum Sumptus eum tantum effectum produxerunt, quod duae e Ligno quercino ad maiorem modulum constructae velis et anchoris provisae Naves prodierint. Verum harum prima non procul a Carlostadio erecta a postremo Possessore dicta Taufferiana, propter nimiam molem non pro Danubiano Commercio sed pro Navigatione per Mare Nigrum principio statim

sed id ille ad infidelitatem Turcici Piloti retulit, idque in posterum facile evitari posse statuit. Post Golnerum Compagnia Brigenti, et Dellascia 15 eadem via expeditiones suscepit. Verum conatus hos emanatum Anno 1788. Turcicum Bellum intercoepit. Hoc tamen vix terminato Golner novam continuo pro eadem Navigatione Societatem conquirere coepit. An ille propositum suum in effectum

reduces Zemlinum naves pro variis seu Danubio seu Tibisco adiacentibus Emporiis onerare coeperunt. Sed si hic Reonerationis usus pedem figeret, Navigatio haec rapida utique capere deberet Incrementa: verum sub finem praeterriti anni inscitia Navarchi reducem eiusmodi Navem Ponti Pestiensi ita alisit, ut omnes ad m/20 aestimatae merces submersae sint. Id quod a simili tentamine alios Quaestores pro longo tempore deterrere

Geometriis Conformis instructio, eademque Scala: in Singulo vero in quot eotum Hungaria divisa fuit Districtu unus Geometra Dirigens maiori tantisper Salario provisus, qui reliquos in opere manuducat, Constitutus fuit: Verum hoc quoque opus partim Bellum Turcicum, partim subsecuta temporum mutatio intercepit. Magnam tamen eius partem per subsequum quod Turcicum Bellum praecessit, biennium peractum esse vix dubitare licet, quae si Labor hic

est. Raba Körmöndino usque Iaurinum ubi se Danubio miscet et moderatum Cursum, et tantum Volumen aquae habet, ut minora Navigia sustinere imo repulsualem etiam viam admittere possit, verum intervallum hoc adeo exiguum est, ut vix aliquod ad internam Communicationem momentum adferre possit. Et ideo ne mappa quidem eius hactenus exstat. Dravus Zavrihio usque Legradinum adeo praecipiti Cursu currit, adeo

neque capax sit viae Repulsualis, adeoque nec adversam Navigationem admittat. Ut malo hinc subveniatur, Colonellus Biequin artificialem iuxta Littora eius, per totum hunc tractum Canalem iam dudum proiectaverat, verum proiectum hoc Hydraula Freman e Hydraulicis motivis reiecit, et alioquin res ipsa ostendit, quod procurandum per id Commercii emolumentum, necessariam in id Aeris Summam nunquam compensaret.

necessariam in id Aeris Summam nunquam compensaret. Dravus Legradino usque Eszekinum, ubi se Danubio infundit iam ita moderatum Cursum habet, ut repulsualem etiam viam recipere possit. Verum hoc etiam spatio copiosis Truncis scatet, complures gyros format, et in multos ramos frequenter abit. Prout omnia haec Hydraula Pichler in exacta quam Anno 1775. confecit eiusdem fluvii mappa adaequate

per hunc tractum repulsualibus viis, nunquam hactenus manus admota fuerit. Cum Kosztajnicza Segniam brevior sit, quam Carlostadio per Continentem via, Segnienses regulationem fluvii huius efflagitarunt. Verum cum totus hic fluvius per Statum Militarem defluat, obiectum etiam hoc ad eius agenda refertur. Ubi nullus Naturalis Canalis adest, et tamen Communicationem per aquam utilitas

Artificiales Hungariae Canales. Ramus ErsekUjvariensis Ramum Ersek-Ujvarinum manu formatum esse fert traditio: per hunc longe facilius, quam magno Danubio navigabatur. Verum ramus hic seu per solitas aquarum vicissitudines, seu per susceptos praepostere Posonii aliquos labores Hydraulicos iam Anno 1780. Sabulo repleri coepit. Agitata fuere continuo de adferendo malo huic remedio,

nullum alium proprie artificialem Canalem habet, quam illum, quem adhuc Administratio Banatica Ope aquarum fluvii Begsa ad Temesoarinum, versus sic dictam albam Palludem effodi curavit. Verum nec hoc Opus adhuc consummatum est, et ideo vix adhuc aliqua per illum in Tibiscum Navigatio viget. Augustus quidem Iosephus II perfectionem eius 1787. demandaverat, sed effectum ennatum subsequo anno Bellum

Impedimenta sufferantur, proponit ut inchoatus iam et illic dicit ab Oppido Baja Canalis per Akaszto-Fülöp, Szabad Szálas, Hun-Sz. Mikloss, Budyi usque Possessionem Harasztii perficiatur. Verum ille nec Laboratorum Calculum, nec Sumptuum Schaema exhibuit. Res tamen ipsa ostendit, Opus hoc pluribus Centenis millibus constiturum. Proiectatus

Balla quidem Proventum Canalis huius ad m/115 vel ad m/120 elevare conatur, nimirum ut ostendat, quod si duorum etiam millionum Sumptus requirat, operae tamen pretium esse, ut eidem manus admoveatur, verum an omnia ita se habeant? Anve Operi huic antequam tota Danubii et Tibisci pars perfecte absolvatur manum admovere intersit? Disquirere non est huius Loci.

etiam in Archivo Consilii Proiectum qualiter ope aquarum fluvii Sio Canalis in Danubium duci, Stagna Ballatonis exsiccari, sicque aliquot Comitatibus navigatio procurari possit. Verum in proiecto hoc reflexum non fuit ad vastas, quae a Ballatonensibus Stagnis non multum distant, quae Muram fluvium contingunt Palludes Canisenses, ut enim Proiectum hoc notabilem Regno adferat utilitatem

de Battyan operi huic praelucere voluit, dum prominentia ad Ozail Saxa primum pulveribus pyriis disrumpere, dein coarctato per artificiales rippas fluminis alveo aquam elevare gravibus sane sumptibus tentavit, verum disruptis subinde vi aquarum his rippis reliquum etiam opus adhaesit, quod tamen per aliquos Littoralis Hungarici Quaestores magnis studiis iterum urgetur. Diversa Proiecti huius Plana Sumptuumque Schaemata

fluviis postquam hi pro adversa navigatione debite aptati fuissent, in Balticum, adeoque in omnia etiam ulteriora maria, via: quod quidem Beneficium quibusvis impendendis in Opus hoc sumptibus praevaleret. Verum re penitius investigata compertum fuit molimini huic Longitudinem Ductus, altos praeruptos et Saxosos, qui eum intersecant montes, exiguum,3 quod fluvii illi vehunt aquae volumen, verbo naturam ipsam

Deputati cum suis Geometris, adhibitus Hydraula Regni Krieger, necdum enim Hydraulicum Departamentum exstabat. Collata fuere Consilia, efformata Plana, Subducti Laboratorum et sumptuum calculi. Verum totum hoc Opus in quaestione illa quis? In qua proportione Comitatus concurrere debeat? Subinde adhaesit. Princeps tamen Eszterhazÿ ab Eszterház versus Iaurinum sat longum Canalem fodi curavit,

suppeditent, si quod vero id recusaret, rata eius Publicis etiam impensis perficiatur, usus tamen exsiccandae hac ratione Plagae penes Publicum tamdiu permaneat? Donec impensi in eam Sumptus compensentur. Verum opus hoc quod ab influxu Sarvizÿ in Danubium ad Battam inchoari debuisset, supra Albam regalem praepostere inceptum, usque tamen Limites Comitatus Albensis perductum fuit.

sed haud magno cum fructu Labores sub directione Comitis Antonii Károlyi susceptae fuere, nimirum regulatus fuit Samusii Cursus, et per id aliquot quas ille formabat Palludes reipsa exsiccabantur. Verum Comitatus Szabolesensis per ipsam hanc regulationem Terrena sua magis adhuc inundari querulabatur. Id, quod reipsa facile evenire potest: si superiori fluvio promptus refluxus procuretur, antequam inferior in

fluvio promptus refluxus procuretur, antequam inferior in quem ille influit, reguletur. Admota etiam fuit manus exsiccandae Paludi Essediensi eoque Labor perductus, ut magna Terreni pars reipsa exsiccata fuerit. Verum seu quod fluvii Crisii, in quos Palludi huic effluxus procurari debuit praevie regulati non fuerint, seu quod nulla postea in Conservationem iam efformatorum Canalium Opera impensa sit, nec hi Labores seu

Subalternum, sed respective Tibiscanarum partium Capitale emporium est Debreczinum, quod et partes illas et aliquam Transylvaniae partem per Concernentes Scalas providere solet. Verum nulli eo adhuc exteri Quaestores comparent. Eiates Mercatores potissimum a Posoniensibus et Pesthiensibus primariis providentur, quandoque tamen necessarias pro Districtu suo merces, in nundinis Pesthiensibus ab ipsis

inde absque parata haberi possunt. Iam vero pauci adhuc sunt tantas facultatum Quaestores, qui necessariam pro notabiliori eiusmodi mercium provisione Summam in parata semper persolvere possint. Verum sunt Viennae primarii Mercatores, qui completa de Singula Germanicorum Fabricatorum Specie Depositoria tenent, et vulgo Niederläger appellantur; qui cum peccunia abundent, primariis etiam Hungaris

Quaestores, et triticum per ipsa interiora Hungariae Loca conquirunt. Quia tamen transportus eius per axem et tardus et sumptuosus est, ea potissimum Loca consectantur quae a Navigabili aliquo fluvio haud procul distant. Verum Caristia haec raro ultra annum durare consvevit. Et ideo dum suum quisque triticum quo citius ad mare transponere festinat, ut illud inde ad famellicam Regionem adhuc in tempore promovere possit, brevi eo res deduci

si e Hungaria, quia vendi non poterant revehantur, nulli amplius 30mae subsunt. Gallicia etiam tunc tantum Frumento Hungarico exitum praebet, si in eadem penuriam enasci contingat: verum id raro evenire solet, saepius ferme Septentrionales Regni Comitatus uti id 1788. et 1789. factum est, inde providentur. In utroque casu Bartpha, praecipuam Commercii huius Scalam efficit. Cuius quidem rei

devehuntur. Hic vero ratibus imposita per Popradum in Dunajecz, per hunc vero in Vistulam demissa, Varsoviam deportantur. In Galliciam exigua eorum quantitas educitur, verum in hanc Agriensia et Budensia inferri coeperunt, idque non tantum pro proprio Provinciae huius usu, sed etiam pro ulteriori in Poloniam transportatione. In ipsa enim Gallicia Austriacorum Vinorum usus invalescere

usus invalescere coepit. Infertur quidem etiam Austriae non obstantibus quae §.64. recensuimus Impedimentis aliqua Vini Hungarici quantitas, imo forte pars etiam aliqua eius ultro in Imperium effertur. Verum de Austriaco Vino vicissim circiter pro m/500 quotannis Hungariae importari solet. In Styriam et Carnioliam nisi sterilis sit alicuius anni procreatio, vix

concludere, quo fit ut hi pannos huiusmodi iam e prima manu accipiunt. Silesia Telae, Lineorumque fabricatorum, Styria gozypiacearum materiarum maximam quantitatem subministrat. Verum gozypium Hungaria non profert. Lini etiam non magnam a propria necessitate reliquam Copiam habet. Eius tamen quod distrahit notabiliorem partem in Silesiam educit. Interea nulla

Neque enim in Commercii Cursu id insolitum est, ut idem Articulus in certa sui qualitate inducatur, in alia vero educatur. E Transylvania praeter ea, quae iam dicta sunt vix aliquod aut effertur, aut infertur, verum Capitale Commercii Moldavici et Valachici emporium. Corona Principatus huius Urbs, constituit. Illuc et e Metropolibus duarum aliarum Provinciarum Iassy et Bukarest, et e

suo specifice designavit. E reliquis Turcicis Provinciis per privatos in Confiniis Croaticis passus quae merces in et educantur, iam supra §.57. ubi de concessis Generalatui Carlostadiensi favoribus agebatur, ostendimus. Verum Commercium hoc cum ferme in Victualibus subsistat, vix aliquam meretur attentionem. Illud, quod ad Zemlinum exercetur (per Moadiam enim vix aliquid decurrit) maiorem subit

Naturalis Littoralis Hungarici destinatio est, ut per illud merces Orientales seu Levantinae, et meridionales, quas uno nomine maritimas appellare solemus, inducantur. Verum Scopum hunc Vectigal usque 1784. ut iam vidimus impedivit, nunc directa haec importatio sensim usu venire solet. Praeter has importantur per hunc passum Gozypi

autem sic accepta apparet, quod iuxta Diametrum ultimi Decennii eductio superet Inductionem in 73.738. Unde una apparet, quod per portum Tergestinum adhuc eotum maior fuerit mercium Hungaricarum quam per Fluminensem eductio. Verum hoc in genere Tabellae Guberniales cum Tricesimalibus non cohorent; hae enim pro Anno 1784. utriusque Portus inductionem non exprimunt, nisi in 228.032 eductionem vero in 502.660. Tabella vero Gubernialis ut praemisimus

Hungaricum nova quotannis capiat incrementa, sicque omnem sensim e Germanicis Provinciis peccuniam extrahat. Quare e re totius Monarchiae esse videbatur, hunc Commercii Hungarici progressum per Vectigal 30male impedire. Verum supervacaneus est metus ille, ne activum Commercii Hungarici quotannis increscat. Cum enim activae eius rubricae in Naturae Productis consistant, has augenda a proportione

direxerunt. Hunc in finem iam sub Zigismundo constituerant, ut dependendum a Domesticis Mercatoribus Tricesimale Portorium pro conflando ad varias Regni necessitates Fundo Publico deserviat. Verum Institutum hoc paulo post intercidisse Sigismundi Decr. 2. Articulo 17 satis testatur. Adhuc ante Mathiam 1um praeter Lucrum Camerae quod Regium immediate Aerarium respiciebat, conflandum e Taxa iam medii

auctum fuit. Ita et Militari et Civili Listae provisum fuit. Fundi Publici pro eventualibus extraordinariis Regni necessitatibus in genere stabiliti. Verum praeter has rubricas multiplices praeterea solent esse Regni necessitates pro quibus nullas praeter defixam 1687. Articulo 25. in 1000 aureis Indigenatus Taxam fundus adfuit. Itaque iam 1723. Status Regni Cura

persolvant. Assenserat Augusta Maria Theresia primo Postulato ea Lege, ut Status innocentem pro Securitate eius, quod Dicasteria ex obvenientia illorum 15 denariorum exacte solvenda sint, fundum remonstrent. Verum Status de eo Solliciti, ne forte ex insufficientia Fundi huius, Plebem novo oneri involvant, a postulato hoc ultro recesserunt. Quoad Secundum monuit Status Altefata Augusta interesse Regni ut eductio

Institutis fundum creet, Anno * * * Salis pretium in uno grosso adauxit, fundumque hunc promovendi Commercii usui perpetuo addixit. Incameraverat quidem hunc etiam Fundum per aliquot Annos Augustus Iosephus 2us verum Anno * * * eum primaevae suae destinationi Sponte iterum restituit. Et ab hoc tempore conflatae et necdum errogatae summae effecerunt * * * annue vero producit fundus hic * * *.

1770. Status Regni ultra auctam ut praemissum est Contributionem militarem, ultra reliquas domesticas necessitates pro his etiam velut adhuc subsistentibus Officiis distinctum in Contributione fundum eiectarunt. Verum non multo post Augustra totum hunc pro domesticis necessitatibus eiectatum fundum ad Aerarium suum recepit, Solutionem Tabulae Banalis ad illud assumpsit, Regnicolaria vero illa Officia abrogavit.

abrogatorum horum Officiorum efferebant, id est de illis, 3572. florenis denariis 45. quorsum applicandis? Principio praetendebatur quidem, a parte Augustae Aulae, quod Summa haec in Aerarium influere debeat. Verum postquam Consilium Croaticum per Calculum ostendisset, quod Summa haec, recepto ad Aerarium Domesticarum necessitatum Fundo, ultro insit, adeoque vel Contributio ad vires huius summae diminui, vel eadem secus

Destinationem eius ita mutare, ut totius actu exstantis Capitalis una tertia pro usibus Commercialibus Regni Croatiae, reliquae duae tertiae, ad explicatos iam superius tres pios titulos, destinentur. Verum Benigna haec intentio Regia adeo parum duravit, ut vix epocha Cassae huius reputari possit; non multo enim post, emanavit alia Benigna Resolutio, qua Augusta Fundatrix iubebat, ut non una tertia, sed

impendendi huius Fundi Systematisentur: 1o Conservatio Pontis Savani ad Zagrabiam. 2o Pontis Colaphiani ad Carlostadium. 3o Repurgatio Savi et Colapis, necessariaeque pro facilitanda per eos Navigatione expensae. Verum Interusuria Fundi huius, nisi Capitale per accreturum aliquot annorum Interusurium augeatur, nec soli ultimae rubricae suffectura vel ex iis, quae §o 74. de actuali Navigationis Fluviorum horum Statu dicta

80206 florenorum, in Interusurio vero 3665. florenos proinde cum pro Scholis Nationalibus iam 5573 floreni pro fixo exassignati sint, titulus Scholarum Nationalium ultra competentiam suam percipit 1908. florenos. Verum et hoc facile rectificari potest. Inter positiones enim has assignati sunt <pro Schola Posegana 200. pro Veröcziensi>2 50. id quod menti Augustae Fundatricis non congruit, e horum enim Comitatuum

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report