Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: omni Your search found 2626 occurrences
First 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 1875-1914:1875. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] duxisti condemnandum. In quo te reprehendo; quem enim nostrum dolosum ausis vafrumve appellare, cum tamen omnes nos politica quapiam uti non diffiteamur? Te ipsum et antea quam te haec perturbasset opinio, et vero nunc etiam postquam te error iste invasit, politicam cum omni aequitate conspicimus coniunxisse. Piget plures alios referre claros viros quos tu omnes haud scio an possis condemnare; non itaque politicae vitium astutia est, sed eorum qui illa utuntur praepostere. At, inquis, ipsa politica astutia est! Noli quaerere; sane
1876. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] ipse si velit adicere, ultro poterit. De tertio igitur hominum genere sermo mihi in praesens futurus est vestro hortatu nec minus, ut spero, benevolentia, ut illud pro posse persequar, quae illorum in actionibus suis regendis esse debeat politica, quis in instituenda omni vita modus. Haec omnis oratio eo pertinebit, non ut in universum ostendam quid quisque pro se agere debeat, sed ut demonstrem qui omnis nostrum uniuscuiusque actio congruiter ad patriam prudenter institui debeat. Itaque, ut strictius loquar, non personalem, ut Mazarinius,
1877. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] fortunae indulgentia non levis, postremo nostra opera expeditaque in depromendis consiliis ratio adesse debent. Sed illa quidem ut dare alienum, ita persequi non nostrum est; de posteriori, ut nostra fert imbecillitas, expediamur. Duplicem ego cum inter nostros, tum in omni republica vivendi rationem puto, duram illam et leniorem alteram; cuius exempla cum alibi, tum Romae possumus capere infinita. Illam princeps Cato professus est, posterioris clarissimum exemplum Cicero dedit; nempe ille vir alioquin natura gravis, cum insuper philosophiae
1878. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus I, versio... [Paragraph | Section] difficultas, in modo vix
ullum discrimen adhibeas. Illud tamen hic pro se quisque naviter advertere debet, ne quid
invita (quod aiunt) Minerva faciat. Et sua et eius, cum quo agitur, spectanda est indoles:
multos prae blando vultu severitas decet, quosdam hac ipsa magis quam omni humanitate
devincias. Haec itaque attendenda sunt praeterquam quod foris gravitas, domestica inter
affabilitas, et suis cuncta temporibus sint adhibenda; nam "laetitia (ut ait Seneca) iuvenem,
frons decet tristis senem."
talia ut sint in eo omnia contendat qualia ipse in aliis conspicatur. Unde
consequitur ipsum ne convivia quidem plus nimio debere detrectare etsi id litterarum causa
libenter forsan faceret; nam hac in parte omnino necessitati acquiescendum est. Id autem
praesertim in vestibus omni, qua fieri potest, ratione fugiendum est ne quid novitatis
appareat; quod cur cavendum sit, ex iis quae supra diximus, cum de gentis moribus tractaremus,
apparet. Aliud quod hoc in genere dici commode posset, nihil superest; aut enim mox, dum de
familia nobis sermo futurus
iuribus
adhibendam esse severitatem quam mox blando vultu ceterisque popularibus artibus lenias.
De poenis tantum dicere superest de quibus ut plurimum solet variari: an videlicet ob omne
delictum et an severas semper oporteat adhiberi? Mihi quidem barbarus semper et ab omni
humanitate alienus mos ille visus est ut feris peius iumentisque coloni tractentur; nam
bestias ipsas meliores domini haud unquam adeo caedunt ut quidam nostratum suos colonos. Sed
eorum rursus pervicaciam et quod secus in disciplina contineri non posse videantur
est virorum mollitie hanc illi praerogativam
accesisse; at postquam eam iam accepere, cum nemo sit qui eam non concedat, nos quoque non
abnuemus. De altera id pariter omnibus compertum habetur mulieri rei familiaris
administrationem incumbere; at num dura illa et an omni tempore omnique feminae competat, in
dubium revocatur. Hic ego, ut ut alii existiment, ita dicendum puto, primum ut, sicut aliis
omnibus in rebus, ita in hoc quoque a libera femina vel etiam viro nihil praeter dignitatem
fiat. Licet illi quid rerum ubique agatur inspicere
vitandae
popularis invidiae excolendaeque Croatiae modum.
Quo in genere id praetermittere haud possum, quin admoneam eos qui extera imbuti disciplina
prae ceteris rationi concedunt ut, quoniam nostram in patria iuventutem excolere desperatum
est, in id vi omni conatuque incumbant quo plurimos civium ad relegandos studiorum causa in
exteras regiones liberos suos persuadeant. Durum id equidem et periculis expensisque,
depravandi praeterea occasionibus infame; at melius reputanti facile probatum, si cogitaverit
et periculis
invidiam
mereatur. Quod expertus moneo, eo felix quod alieno exemplo id impune mihi licuerit didicisse.
Vetus gentilium nostrorum simplicitas et priscus candor dudum iam exolevit, nunc non quid
solum, sed et coram quibus dicas faciasve circumspiciendum est. Itaque id quidem omni, qua
fieri potest, ratione cavendum est ne a subditi in quodam officio desciscamus; at vero id non
minus opinione mea vitandum est ne, dum obligationi subditi non deesse plus nimio contendimus,
cives nos esse obliviscamur, dumque principi gratificari nimium sollicite
facereve praesumat. Sed id praecipuum est
ut ea, quae taceri debent, tacere sciat; nihil enim est quod vitae eius tranquillitatem magis
possit perturbare, quam si omnia, quae ab uno exceperit, alteri referre velit; haec enim est
amplissima inimicitiarum materies quae, cum in omni vita, tum in collegiis potissimum, ubi
eidem cum inimico (ut aiunt) foco est assidendum, sunt pergraves. Id quoque in vita communi
confert si gravitatem quis semper praeferat nec unquam ad dissolutos illos confidentiae iocos
se immittat. Porro in alioquin supponitur ut in
idiomate, omnis personae
proprietatisque securitas ita evanuit ut tum postremum me vivere, liberum hominem esse, et
patriam habere senserim; sextus denique iam labitur annus quo abolito legali supremi comitis
magistratu, sublatis liberis comitatuum congregationibus, ruptuque omni, quo princeps cum
regnicolis de legum systemate adeo belle nectitur, vinculo hac sede decedere coactus fui.
Post longum adeo intervallum, post omnem iam ferme de meliori sorte spem consumptam, ubi
patriae libertatem, me patriae, inclitae universitati legalem
quae inde ab obitu Augustae
Theresiae innovata sunt, ad priorem legalem statum reponi possint?
Solacii huius magnitudinem sola illa consideratio tantisper diminuit quod videam nostram
posterorumque felicitatem sola hac providentia non absolvi, sed eo nobis omni studio
conitendum esse ut primum quidem, quidquid illegalitatis in aliquam publicae administrationis
partem quandocunque irrepsit, id omne in imminente iam nobis diaeta ita deleatur ut eius nec
vestigium quidem severus actionum nostrarum iudex, posteritas, agnoscere
ne iurisdictio militaris et politica; aut haec
et iudicialis; immo ne politica quidem et cameralis in unum idemque individuum congerantur, et
ne uni soli individuo ulla potestas privative conferatur; denique ut magistratus omnes tanquam
instrumenta potestatis executivae de omni, de quo potestas legislativa rationem habere
voluerit, facto eam reddere teneatur: si, inquam, omnia haec constituta fuerint, nullum certe
constitutioni nostrae a potestatis executivae seu immediatis, seu mediatis instrumentis
periculum imminebit.
Nos ipsos
fuerint, nullum certe
constitutioni nostrae a potestatis executivae seu immediatis, seu mediatis instrumentis
periculum imminebit.
Nos ipsos quod attinet, cum vera libertas inter arbitrarium imperium et anarchiam media sit,
sicut illud impedire, ita hanc omni ratione vitare debemus. Id ut assequamur, plura certe
causae publicae sacrificia nos facere oportebit. In arbitrario enim imperio una civium classis
ad honores, alia ad lucrosa officia, ad exemptionem a communibus oneribus alia obrepere solet:
vera libertas exigit ut tam
intensae sollicitudinis monumenta.
Sed haec communia fuere illius in omnes sibi subditas gentes studia, id enimvero peculiare
est maternae Suae in gentem Hungaram propensionis argumentum, quod eandem, qua adhuc carebat,
Universitate exornavit, ut adeo ad perficiendum omni ex parte restaurationis studiorum opus
nil defuerit aliud quam ut eadem e latebris in lucem protraherentur et ad supremam Regiam
revocarentur inspectionem.
Verum consilio huic eotum ipsa circumstantiarum cum systemate ferme gubernii complicata
latio
unum est, de quo vos monere constitui, ut quoties vestras subiveritis Cathedras, ita semper
animo vobiscum reputetis, tamquam sub Augustis Clementissimae Dominae oculis eam decurrere
deberetis praelectionem. Vestra, viri clarissimi, memoria id unice saepius revolvite, quod in
omni hac re non alia sit Augustae intentio quam ut studia quo majori cum juventutis fructu
tradantur, quod illa solenni hoc Magistrorum delectu Se munere Suo plene defunctam existimet,
in zelo vero, doctrina el probitate vestra tuta conquiescat, ut adeo tam piam ejusdem
estis,
scientiae, spatium vero, quod singulae absolvendae Augusta designavit, sat
angustum. Delectu proinde opus est, clarissimi viri, ut, resecatis quibusvis inutilibus
speculationibus, ea potissimum, quae ad aliquem vitae usum faciunt, in omni scientia
deligatis. Satis jam inanibus subtilitatibus majores nostri litarunt. Nobis non sufficiat
scientias ad naturam rerum revocasse, nisi ex his etiam ipsis ea secernere sciamus, quae
alicui vitae usui pro conditione cujusque studii inserviunt. Nec eo solum fine
temporum negotiorumque complicationem libris
caret, scriptis comprehendenda adnotationum declarationumque suppelex pro maiori litterarum
incremento introduci ac discipulis suppeditari posset?
Cui quaestioni eo cum discrimine factum fuit satis ut iuventus quidem omni meliori modo ad
describendas difficilioris perceptionis materiis additas adnotationes declarationesque per DD.
professores disponi possit; hoc tamen ipsum ita instituatur ut, quamquam neque professores ad
suppeditanda, neque discipuli ad describenda huiusmodi scripta cogi
utili aliquo producto carere debeat. Jam vero
nobilem ad id stringendi nullus alius modus superest, quam per dictandam pro
prudenti arbitrio in via juris pecuniariam mulctam; secus enim omnes ejusmodi leges
ineffectuatae manebunt, et ideo Deputatio in omni simili casu idem remedium compulsivum
proponit.
§ 20.
Clerus junior omnium per legem receptarum religionum cursum oeconomiae
practicae
Si torfam aut lithantraces, id est carbones fossiles, detegi
contingat, Comitatenses quidem Magistratus plebem, Civitatenses vero eos praesertim
opifices, quorum labori lithantraces convenire possunt, ad faciendum eorum usum
omni meliori ratione disponant.
Motivum.
Repertae jam in aliquot locis torfae et lithantracum usus ea potissimum de causa
intercidisse videtur, quia populus manipulationem et utilitatem eorum ignorabat; si ille
per locales
Articulus X.
Qua occasione ut plebs ad vitandos reliquos etiam, qui hactenus irrepserunt, culturae
defectus disponatur, localis magistratus omnem conatum impendet.
Caeterum Americanae et Levantinae seu Turcicae tabacae seminis
libera ab omni portorio inductio perinde admittatur, et primo, qui semina haec
naturalisaverit, condignum proemium pariter decernatur.
Motiva.
Tabaca ita, ut nunc adhuc imperfecta est, post frumentum,
convenit, culturam ejus sollicite promoveant; gnaros manipulationis hujus
practicantes, qui necdum habent, conducant: iis omnem assistentiam praebeant: hortos
plantarios pro ratione situs et extensionis suae erigant, plebemque ad alendas moros, et
educandas bombices omni meliori ratione disponant. Et ut id facilius effici possit, in
scholis paganis et oppidanis juventus in manipulatione hac practice instituatur.
Motiva.
In Elaborato status actualis §-pho 33. ostensum est, quod languens
In primo casu meretur favorem publicum, quia per id, quod secretum suum administrationi
publicae detegat, jam securum reddit statum, quod utile ejusmodi inventum non intercidet.
In secundo casu, debet illi privilegium concedi, quia secus ille omni lucro frustraretur,
quod tamen ut ipsi qua inventori assecuretur justum est; ut primum enim manipulationem suam
inciperet exercere, cum illa facilis sit imitationis, statim illam alii etiam arriperent,
sicque potissimam utilitatis partem inventori praeriperent.
e Germanicis Provinciis, per longissimum licet circuitum, leviori
habere potuerit, quam si eas e proximo sibi exotico loco aut libero portu Hungarico
constituisset. Apparuit etiam e §-pho 56. quod Hungaria, licet et littorali et
libero portu provisa, ab omni tamen immediato exotico importationis commercio
per hanc portoriorum gravitatem privata fuerit; apparuit denique e §-pho 58.
quod justitia Augusti Josephi II. in vectigali 1784 aequalia tam pro Hungaria, quam pro
Germanicis Provinciis,
interea reciprocum
tantum proponendum esse demisse existimavit.
§ 77.
Capti per incolas littoralis Croatici maritimi pisces pro domestico producto
considerentur, et horum libera absque omni portorio inductio e locis etiam illis, quae per
lineam Tricesimalem praeclusa sunt, admittatur.
Motivum.
Piscatura maritima est seminarium necessariorum pro navigatione, sine qua omne commercium
languet, nautarum; et ideo
illa, quae in reliquis per
lineam tricesimalem non praeclusis sed piscatoribus ferme destitutis locis suapte viget, ad
hos etiam portus extendatur.
§ 78.
Merces, quae in Germanico vectigali ab omni seu in- seu eductionali
portorio eximuntur, eadem etiam in vectigali Hungarico gaudeant libertate. Si vero
quoad aliquem articulum distincta ratio subversetur, tunc concedendus in uno vectigali
respectu talis articuli favor in alio
hoc
objectum in mixto cum Deputatione hac consessu pertractari deberet.
§ 114.
Omnia ad constructionem maritimarum navium necessaria materialia et fabricata e Regno in
liberos Portus Hungariae absque omni portorio invehi permittantur.
Motiva.
Objectum hujus et sequentis §-phi immediatum quidem cum vectigali nexum habet;
cum tamen una ad media promovenda maritimae navigationis
exoticae non prohibitae merces, dum deinde
Regno inferuntur, dimidium tantum ejus portorii persolvant, quod ejusdem speciei merces, si
extera navi invehantur, dependunt, frumentum vero, vinum, animalia, et tabaca
per domesticas naves absque omni portorio inde evehantur. Si tamen
exteris navibus educantur, nisi peculiaris ratio aliud suadeat, ipsa etiam
haec producta, praeter vinum, moderato essituali portorio subjiciantur.
Reliqua Regni producta et artefacta, si
attinet: cum Hungaria totum, sub cujus abundantia
fatiscit, Frumentum per alios passus educere non possit,
transportus autem ad Littorale voluminosi hujus a proportione pretii sui articuli sit
admodum sumtuosus, hujus liberam ab omni portorio, praeter casum domesticae necessitatis,
per exteras etiam naves exportationem in casibus ordinariis admittere interest quidem; in
casu tamen vigentis in Italia aut Gallia frumenti caristiae, id exportationem ejus vix
diminuet, si moderatum evehendo per
in portus suos invehere admiserint.
Verum medium hoc nonnisi per talem populum tentari potest, qui nationalem navigationem jam
solide stabilitam habet; secus enim periculum subit, ne saepe necessariis etiam exoticis
mercibus destituatur. Debet praeterea ejusmodi natio omni oeconomiae commercio
ultro renunciare; utprimum enim illa id constituerit, ab omnibus indubie maritimis
potentiis statim reciprocum accipiet, sicque nec illa cum alterius populi
mercibus ullum oeconomiae commercium
honorem, utpote baronis aut
comitis diploma, vel vero consiliarii, aut aulae
familiaris titulum impetrant. Ita enim fieret ut ipsa honoris cupiditas bono publico
litare debeat. Solus S. Stephani ordo ab omni taxa ideo eximendus censetur,
quia ille ex instituto suo in meritorum remunerationem cedere deberet,
merita autem censui alicui subjicere non convenit.
A paritate rationis hujus nec impetratio publici officii taxa
ex aucto alias pretio capitale, quam et proventura exinde
quotannis summa neo-erigendae Commerciali Cassae inferetur.
§ 2. Renovato anni 1741. Articulo 29. subditi Turcici, nisi uxores et proles educant, et
juramentum fidelitatis Suae Majestati deponant, ab omni alio, quam cum Turcicis mercibus,
commercio, et hoc nonnisi all ingrosso exercendo, inhibentur. Qui secus egisse
compertus fuerit, omnes merces suas amittat, et e harum pretio quarta pars denuncianti, aut
contrabandam talem apprehendenti, residuum Cassae
insuper taxa imponatur, et conflandus exinde
proventus ad Cassam Commercialem quotannis transponatur.
§ 4. Usus minoris seu sic dictae Genuensis lotteriae in Regno
aboleatur, et sic dicti collectores per locales jurisdictiones ab omni ulteriore collectione
distinctim inhibeantur. Si quis inhibitioni huic contravenerit, sensibili pecuniaria mulcta
per concernentem jurisdictionem plectatur. E converso Consilium Locumtenentiale aliquam
majoris lotteriae speciem Suae Majestati proponat,
Neque
difficilis erit ejus administratio, cum jam sub Maria Theresia vaniliae, caccao,
zinziberi etc. distincta ejusmodi taxa imposita non fuerit, et tamen tricesimatores
eandem separatim incassare, et ad locum destinationis suae absque omni difficultate
transponere potuerint.
Ad §-phum 4.
Majores ejusmodi lotteriae pro conflando ad semel majori fundo institui
solent. Cum enim in iis nonnisi cum majori summa ludi possit, si quotannis aperirentur,
etiam, et
civitatensia officia vocentur.
Quoad alia mechanica officia, uti sunt illa, quae in textu recensentur,
leges nobilitatem tantum, non vero possessorium requirunt, adeoque in his saepius casus
egestatis viduarum etiam absque omni mariti culpa evenire potest. Quoad haec itaque
institutum Cassae Vidualis porro etiam retinendum, sed cassam hanc a generali arharum fundo simpliciter separandam, per Cameram Hungaricam
administrandam, et exinde pensiones nonnisi
exscindatur.
An §-phum 2. Legislatio nonnisi in genere designare potest, e.c.
quis labor hydraulicus praeferenter suscipi? quod telonium ante alia redimi? quae via
commercialis praeprimis erigi debeat? et his similia: specificas tamen in omni ejusmodi
casu assignationes facere ex natura rei pertinet ad potestatem executivam.
Casus specificae in Diaeta faciendae assignationis nonnisi in decernendis
primis aut defigenda inventori utilis alicujus instituti
differri
potuerint. Si propositi per Deputationem fundi stabiliantur, et notabile insuper Statuum
oblatum accedat, utraque haec cassa adeo momentosa evadet, ut earum securitati nonnisi per
annuas rationes et earum liquidationes prospici possit. Proinde cum Legislatio omni anno
non consideat, debet hoc negotium dicasterialiter tractari.
Ad §-phum 4. Ut Legislatio vel aliquam designationem facere
possit, Status cassae eidem notus esse debet, id quod nonnisi per adaequatam annuarum
perceptionum
producet; stabiliendus autem per
legislationem fundus certus esse debet. Deinde si projectatum telonium etiam
ultra 5 pro 100 producat, lucrum hoc in systemate projecti hujus non publico,
sed privatis actionariis cedet, et in omni novo opere nova ejusmodi
manipulatio suscipi deberet. Praeterea titulus telonii pro viis tantum et canalibus
deservire, et pro his ipsis raro sufficientem fundum proferre solet; ostendimus autem
pagina 105
excusione statim desistetur. Quodsi vero schedae hae facilem
continuo cursum retineant, excudentur successive in eadem semper quantitate aliae, donec
ipsam elocati capitalis summam, v.gr. 4 milliones attingant, et
tunc ab omni ulteriori earum procusione simpliciter abstrahetur.
Si schedarum harum erogatio, antequam illae summam elocati capitalis attingant,
difficilior evadat, et tunc statim ab ulteriori earum emissione abstrahatur, spes est, quod
erogata interea earum pars se porro
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.