Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: omni Your search found 2626 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 413-431:413. Grisogono, Federik. Speculum astronomicum, versio... [Paragraph | Section] Jovanović
acutissime
et astrologorum princeps, ne post tantam caeli trepidationem
ruinam minantis universum rueret, bene natura sibi
consuluit Te sidere fulgentissimo a caelo misso. Te, dico,
omni robore praedito omniumque scientiarum humanarum
divinarumque praesidio firmato munitoque, ut quae
labuntur firmares: nec opus est in tui doctrina, vel acumine
intellectus dubitare. Vidi enim te (quid dixi, vidi), vidit
tota Academia
speculativam dirigas.
Tibi certe sunt omnes virtutes morales; tibi habitus practici
et speculativi; tibi mens sana in corpore sano cum bona
fortuna; tibi omnis felicitas politica atque speculativa; tibi
sermo gratus, amoenus et iocundus. Tu vel paucis omnes
ad te allicis. Tu quidem unicus in omni genere laudum
materiam praebes te extollendi et tamen numquam es
satis laudatus. Tu denique Chrisogonus es, quod Latine
sonat aureum genus, quia vere aureus es intus et extra. O
nos felices, quibus contigit in haec tempora incidisse, talemque
ducem in doctrinis enucleandis modo habere,
post sera tempora collocabimus,
tamen interim praeconia tuarum disputationum lectionumque
in Gymnasio Patavino hincinde collecta; orationem
etiam cum tractatu universali in divinas mathematicas
(qui speculum astronomicum iure dici debet, terminans
totam potentiam intellectus humani in omni scientia, quia
compraehendit omnia humana atque divina) impressioni
per me mandata (ut posteris etiam haec innotescant) ad
te mitto. Reliquas vero tuas lectiones doctissimas lectas et
legendas (bono communi consulendo) tibi imprimendas
relinquo. Vale.
et in certa appropinquatione aliqua infirmare
tantum, aliqua infirmare atque corrumpere? Et
tamen ista divina speculatione privati estis. Sed quod magis
detestabile mente concipi potest, quam quod nos homunculi
negligimus illa, quibus pauca in patria digniora omni
speculatione reperiantur. Videmus enim solem atque lunam,
instrumenta omnium operationum Dei benedicti
(respectu potentiae ordinatae), uniformi motu universum
gubernare. Et tamen ista felicitate speculativa privati estis.
Nec vos peripateticos
divinas mathematicas. Quae solae eminenter continent facultatem, sanitatem, animam et totam perfectionem humanam humanitus
acquisitam.
: ideo neque demonstratur primo
Posteriorum. Sed quia titulus huius artis est liber Elementorum
vel principiorum, qui quidem ab omnibus exponitur,
quod ideo dicitur principiorum propterea, quia apud
priscos iste liber habebatur loco logicae, quae est principium
in omni scientia. Quae quidem expositio est ex toto
falsa et ruinosa. Quia logica est de syllogismo fabricando,
hic vero nulla ars talis data est, de qua solius est logici.
Imo (quod fortius est) praesupponit logicam, quia semper
hic vel est processus diffinitivus vel demonstrativus; quod
virtutis vel illa, quae magis distat, quam illa,
quae minus posita paritate in potentiis. Sic est in illis intelligentiis
secundum Philosophum. Nec mirum tantam
diversitatem esse in mensuris. Hoc enim naturale est.
Philosophus enim x. Metaphysicae dicit, quod in omni
praedicamento est reperire metrum et mensuram, ad hoc,
quod de unoquoque scientia habeatur, ex quo patet nostram
expositionem esse veram, tam ad intentionem mathematicam,
maxime ipsius Euclidis, cuius doctrinam
imitamur, quam etiam ad intentionem naturalem et metaphysicam,
de
est de obiecto prius noto nobis, quam naturae.
Sed mathematica tam simpliciter, quam ordine procedendi
est de prius notis nobis et naturae. Ex quo in plus se
habet secundum utramque differentiam: quam divina et
quam naturalis. Ex quo patet, quod per applicationem
est ratio cognoscendi in omni scientia, non solum nostra,
verum est etiam ratio cognoscendi ipsius intellectus divini
(secundum divum Boethium), quia ea ratione, qua
intelligit, eadem etiam et producit xii. Metaphysicae. Sed
ratione mathematica intelligit, ergo et producit. Et hoc
est quod divus Plato medio
tardissimae motae. Quae continent et conservant
(organice) universum, ut in nostro tractatu de harmonia
caelesti satis pulchre digessimus, applicando illam caelestem,
huic in nostrum usum redactae. Quod quidem
problema propositum non est vulgaris speculationis. Imo
est plenum omni speculatione. Plenum etiam omni admiratione.
Tamen nos aliqua dicemus, ex quibus etiam apparebit
iuramentum Pythagorae. Qui iurabat per quatuor.
Nam qui dicit quatuor, dicit totum, quia continet totam
latitudinem numeri actualem, ex consequenti et potentialem.
Sed cum musica non sit
et conservant
(organice) universum, ut in nostro tractatu de harmonia
caelesti satis pulchre digessimus, applicando illam caelestem,
huic in nostrum usum redactae. Quod quidem
problema propositum non est vulgaris speculationis. Imo
est plenum omni speculatione. Plenum etiam omni admiratione.
Tamen nos aliqua dicemus, ex quibus etiam apparebit
iuramentum Pythagorae. Qui iurabat per quatuor.
Nam qui dicit quatuor, dicit totum, quia continet totam
latitudinem numeri actualem, ex consequenti et potentialem.
Sed cum musica non sit aliud, nisi numerus sonorus,
et cum
numerorum, quae in quaternario continetur
tamquam in toto. Patet etiam, quod ista harmonia vel
musica, non solum est tantae speculationis et elevationis
animae, quia illa sola plena sunt omnia caelestia et terrena,
quae ipsa natura universi universum gubernat; sed
etiam est coniuncta omni moralitati. Et ut maximis minima
quidam conferam: ex musica enim innumeros fructus
consequimur corpori animaeque conducentia. Videmus
enim morbo gravatos quandoque sola musica levare,
quandoque etiam furibundos molli cantu reddere mites.
In oppositas etiam qualitates cantu duriori Martem
musica humana reperiuntur. Videmus enim
medium nervum cum altero extremo nervo diapason
proportionem vel symphoniam constituere, taliterque
hos nervos omni amicitia et convenientia uniri auresque nostras sic permulcere et animam sic disponere, quod
alter iudex scilicet auris, minime diiudicare potest ibi duas
voces proportionales esse, sed unam tantum. Et nisi esset
et alter iudex scilicet ratio, qui quidem duo iudices mutuo
se iuvant et
particularia coniicere, in quibus non sensu duce, sed vi
intellectus et recta ratione intelligentiae non errantis, magis
ad hanc quam ad illam partem inclinati, veritatem
eligunt, ut subtilissime refert Ptolemaeus in Centiloquio.
Sed quod magis est, volunt et tertio, quod quidem omni
sensui repugnat, tamen est ratio apparens, scilicet quod
intellectus et voluntas omnis necessitati subiaceant. Quia
si esset verum, quod intellectus et voluntas agerent libere,
omnes homines essent eiusdem perfectionis in accidentalibus,
puta in doctrinis. Quia cum omnis anima
Elementorum Euclidis
acutissimi artium et medicinae doctoris
Federici Chrysogoni Iadertini.
Expeditus de quatuor generibus causarum pertinentibus ad istam artem venio modo ad expositionem ipsius
textus libri Elementorum Euclidis. Quem intendo omni
cum diligentia explanare ad veram intentionem ipsius
Doctoris adducendo sermones per se et descendendo
ad ipsas quiditates rerum. Laborabo etiam in dictis meis
esse clarus et facilis, quo quidem processu in hac scientia
opus est. Iste igitur liber prima sui divisione
principaliter
agitur de mensura. Quia etiam primo incipit consideratio
de mensura. Et etiam ratione demonstratum est cum impugnaverim omnes exponentes titulum libri, scilicet quare
dicitur liber Elementorum vel principiorum. Dicitur enim
principiorum propterea, quia mensura est principium in
omni arte et scientia. Deinde dicit ibi: Principium autem
mensurae punctum vocatur. Hoc non videtur esse verum,
Mensura est ratio cognoscendi. De qua mensura multa supra diximus. Ideo hic manus ab illis abstineo. Solum
tamen inferam ex isto loco (ut supra
principaliter
agitur de mensura. Quia etiam primo incipit consideratio
de mensura. Et etiam ratione demonstratum est cum impugnaverim omnes exponentes titulum libri, scilicet quare
dicitur liber Elementorum vel principiorum. Dicitur enim
principiorum propterea, quia mensura est principium in
omni arte et scientia. Deinde dicit ibi: Principium autem
mensurae punctum vocatur. Hoc non videtur esse verum,
quia anima, superficies, pondus, latitudo et profunditas
sunt mensurae, non tamen harum principium punctum
est. Solutio: dico quod argumentum veritatem concludit.
Tamen littera sic
forma intrinseca dicit substantiam
rei ad differentiam formae accidentalis, quae est extrinseca.
Solutio: negatur maior: quia bene verum est, quod omnis
forma intrinseca dicit quiditatem: non tamen essentiam
neque substantiam per Philosophum primo Topicorum
capitulo 8. dicentem, quod in omni praedicamento est
reperire quid, unde quiditas et id, cuius est quiditas, differunt.
Hoc Averroes expresse 7. Metaphysicae commento
34, idem commento 92. primo Caeli, ubi dicitur quod
quiditas et habens quiditatem differunt: dicat divus Thomas
quicquid velit. Quia teneo
cum minori extremitate,
quia utrumque subiicitur. Hoc Philosophus dedit intelligere
per ea, quae dixit in capitulo v. primi Priorum. Quare
concludamus, quod prima figura est tantum perfecta
et nulla alia ratione praedicta, quae regulatur per dici de
omni et dici de nullo. Haec enim declarare volui, quia
existimo fore utilia, imo necessaria ad intelligendam intentionem
Philosophi in tota logica. Cuius solius est sciendi
modum praebere nobis et defendere nos a malis in
practicis et a falsis in speculativis.
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.