Your search found 5588 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 4560-4632:

in perscribendo ad hoc maxime Fratris opus ille animum intenderat. Hic praeterea subjiciendum est Benevolo Lectori, ne ex Titulo Philosophiae Recentioris in animum inducat; his in libris contineri, quaecumque hactenus in eo doctrinae genere reperta sunt. Ea primum huic Operi praefixa fuit inscriptio, ut idem distingui posset ab alio Opere, quod aliquot ante annis Auctor ipse Cartesianam secutus Rationem vulgaverat: ac tum dici vere potuit ex recentioribus

tibi ego plurimum, ac fere aeque mihimetipsi gratulor. Nosti enim quamdiu a te flagitarim, ut, cum in tradendis illius doctrinae rationibus, quae a Cartesio est instituta, non mediocrem legentium comprobationem esses consequutus, eo loci minime consisteres, animumque ad Newtonianam etiam Philosophiam versibus exornandam adjungeres. Tametsi enim superioris operis non inelegantem scribendi rationem, venustatemque satis agnoscerem, desiderabam tamen probatioris

daturos pollicerentur, non admovere aurem, et, quid narrarent, attendere. Nonne hoc magis nostris esset temporibus affirmandum, cum Regum ipsorum, populorumque opibus Philosophiam proferri, atque extendi videmus, et hisce praesidiis eo usque perductam esse, ut plura nobis in inquirenda natura sint cognita, quam omnium superiorum temporum diuturnitas viderit? Verum si, quae optima sunt, eadem a paucis conquirantur, an idcirco etiam erunt a Musarum cognitione removenda?

genere pertractari oporteat, aut eos, qui severioribus studiis sese dediderunt, bene, ac gnaviter ab omni humanitate alienos esse censeamus. Num enim, quia aliunde doctrinas petere ipsi possint, idcirco haec urbaniora contemnet; imo vero eo libentius ad haec confluent, ut unde antea aegritudinem animo contraxerant, inde humanissime recreentur. Quapropter quid est, quod illos a liberaliori hac jucunditate prohibeamus, nisi forte imitari velimus L. Lucilium, qui ea, quae

facies pervidenda, servandus ordo, conversiones, mutationesque omnes investigandae, quid pro diverso corporum, ac locorum situ oriatur, inspiciendum, quid constans in rebus, quid varium sit, inquirendum. Tum omnis animi contentio eo potissimum est convertenda, ut videamus, quid aptum inter se, conveniens sit, aut quid quamque rem rite consequatur, ut eorum praesidio, quae probe nobis explorata sint, ad eorum etiam, quae ignorabamus, scientiam perveniamus. Quibus

res cognoscendas opportunius. Quapropter mihi quidem non ille tantummodo exquirendae naturae commonstrare viam caeteris, verum etiam expugnandae quodammodo comparare instrumenta atque admovere machinas videri solet. Hinc minime mirum, si eo usque progressum vidimus, quo omnes simul omnium conatus nunquam antea pertinuerunt. Quamvis enim ille potius partem aliquam Naturae attigerit, non universam perlustrarit; tamen ab illo mirifice, ac singulariter auctam naturae

has disciplinas excolendas sese conferunt, ampla quaedam, atque insignia rebus hisce, ac rationibus incrementa adjungantur. Sed nescio, quo pacto accidit in artibus fere omnibus, ac doctrinis, ut cum aliquem excellentem gradum attigerint, eo loci consistant, et non modo non ulterius proferantur, sed retro plerumque referri soleant. Ita fit, ut quemadmodum Homero bene constitutae fabulae laudem tot saeculorum comprobatione confirmatam tribuimus, sic prospiciamus animo

vices, cui rei tamen non simplex adhiberi remedium potuit. Deinde ad gravitatem redit, et quaerit, an ipsa in omnibus corporibus aequalis sit, a vers. 934; eam revera esse in omnibus materiae particulis aequalem probat ex eo, quod corpora omnia in medio non resistente aeque velociter descendant, ad vers. 1089. Haec tamen aequalitas in aere ob ejus resistentiam turbatur, ubi de fluidorum disserit resistentia, quae pendet a superficie corporis, ab

recta rationi obtemperare. LIBRI QUARTI. De caelestium corporum gravitate acturus Caeli prae Terra magnitudinem considerat, Naturaeque in eo majestatem admiratur; omnesque, qui ratione utuntur, tanquam Mundi Cives, leges ejusdem ait tantummodo observare debere, mutare vero non posse. Tum ad Newtoni laudes delabitur, in iisque ad vers. 100. insistit. Ordinem, quem

quaenam ea Terrae forma sit, quae per graduum mensuras revera investigatur, ipsamque, ait, ob inaequalem textum in Terrae partibus praesertim prope superficiem, inaequalem aliquantulum esse, atque undantem quodammodo, eo nempe discrimine, quod a nobis ob ignotam Terrae partium constitutionem ignoratur, tantoque magis graduum dimensiones ubique tentandas, ut ad eam ipsam inaequalitatem per observationes semper magis detegendam accedatur.

magis detegendam accedatur. Pergit a vers. 1065. ad terrestrem atmosphaeram, cujus quoque exteriorem formam a gravitate pendere necesse est; aer enim, ut caetera corpora, gravis est, proinde inferior a superiore comprimitur eo usque, dum ejus elasticitas cum ipso pondere aequilibretur. Exponit porro legem, qua aeris attenuatio progreditur in ascensu, quaque densitate in altitudine quavis sit ille praeditus, et cur hic plerumque observationes a

et colorum naturam primus detexit, expositaque partitione totius operis a vers. 93. lumen recta propagari via affirmat, probatque cum observationibus, tum ratione; unde consequitur propagata lucis densitatem progrediendo minui eo nimirum modo, quo crescunt quadrata distantiarum: Ad vers. 173. Consequitur item ab illapsis per exiguum foramen radiis in opposito clausi cubiculi pariete suis expressas coloribus pingi rerum externarum imagines, de quibus

falsumque esse posse videatur. Quae omnia usque ad v. 1329 pertractat. Ac tum, ut viam sibi paret ad certiora simplicioraque corporum principia, legem continuitatis, ut vocant, a natura ubique servatae considerat, quae in eo posita est, ut nihil ab una magnitudine ad aliam transire possit, quin per omnes alias, quae in medio sunt, magnitudines transeat, ita ut nusquam ulla sit interruptio, aut saltus ullus. Quod variis exemplis probat, per

exiguo, verum continuo tempore; ut spatium enim, ita et tempus suas habet partes, quae in infinitum imminuantur. Evicta continuitatis lege jam a v. 1485. expendit duo corpora penitus dura, quorum unum in alterum incurrat; eo incursu debere fieri velocitatis mutationes per saltum in ipso contactu videt, quod etiam in mollium corporum superficie contingere debet; quare ne continuitatis lex infringatur, is contactus excludendus omnino esse

812  Ipsum si puppis referas ad ligna cavatae,
813  Et simul ad terram, spatiumque immobile quod sit.
814  Fallitur idcirco, si solo talia sensu
815  Aestimat, et motus ab eo mens colligit omnes.
816   Propterea valeas certa contendere contra
817  Num ratione, ea revera, quae corpora confers
818  Corporibus, visisve locis, immotaque cernis,

1830  Vis; nisi quod species est nominis amplior hujus,
1831  Et servat quemvis generatim in corpore constans
1832  Cumque statum; verùm ille statum jam non nisi servat
1833  Inductum, in quo corpus eo pro tempore constat.
1834   Nos hunc tangenti debemus tramite tantùm
1835  Metiri nisum, transcurri tempore certo
1836  Qui tum deberet, si nil obsisteret extra.
1837  Dicere

nostrum,
2188  Tranquillaeque statu mentem deducere pacis.
2189   Res aliae nequeant exiles, atque fugaces,
2190  Atque leves, animi tunc ad se vertere motus
2191  Contendentis eo, conatu, quo potis, omni,
2192  Atque male esse sibi, curaque urgerier acri
2193  Experientis, ubi meta procul errat ab illa.
2194   Felix, quem capiunt, quae summa, aeternaque constant,

luctantem corpore vasto
256  Terrigenam Antaeum valuisset vincere nunquam,
257  Nam quanto matri magis allidebat eundem,
258  Incumbensque premebat, eo magis ille novatis
259  Viribus insurgebat in hostem; et sic reparabat
260   Languentes animos, contusaque corpora clava,
261  Atque iterum in pugnas, iterum integer insiliebat;

lanae
494  Si facias pariter pressae glomeramina lanae;
495   Quod reparans formam vis efficit immutando,
496  Deficere est prope dimidia quia parte repertum
497  Nempe ab eo, quod vis laedens formam ante peregit;
498  Quod super addendum est, non partem excedere longe
499  Debet dimidiam: si vitris sed peragas rem;
500   Octonis bis percipias de partibus unam,

544  Succedente aliquo et se mutuà tempore pulsent;
545   Impulsum nam quodque movebitur, inde quiescet
546  Impellens; ast extremum cum pellere post se
547  Non habeat, quod possit, eo, quo pellitur, ibit
548  Perpetuò, et nullam poterit captare quietem.
549  Ut si improviso perculsus fulmine belli
550   Effugeret trepidus supremo ex agmine miles,
551  Quem

894  Acquiret geminam, per quattuorintervalla
895   Pergere post alio qua sola tempore posset;
896  Sola tamen non est, quoniam novus advenit ictus
897  Continuò gravitatis, eo ut delabier uno
898  Per spatium possit simplex; quo protinus illis
899  Quattuor adjuncto confiant quinque, necesse est;
900   Post septem, post deinde novem, sic impare crescent

1131  Absumi vires, quo tardius iter, onusque
1132  Plus humeros premet, et nervos intendere coget,
1133  Et mage proinde viri lassari membra ferentis;
1134  Qui pariter sub eo immotus si pondere perstet,
1135   Ingemit, et longo vix tempore sustinet artus.
1136  Denique, cur ea vis haud exoriatur, ut omnes
1137  Res in natura, quarum ortus respicit unà

1513  Impete mobilitas nam primo impressa per auras
1514  Languescat paulatim, et plus tenuetur eundo,
1515   Est opus; hinc formae quod iter signare secundae
1516  Continuò deberet, eo divertere sensim
1517  Cogitur aëriis offensibus unda; ita cedens
1518  Accedit propius, propiusque meatibus illis,
1519  Tertia queis coni est species, ut diximus ante.

2080   Attingam paulùm tamen, atque in limine sistens
2081  Secretos aditus monstrabo, adeundaque paucis
2082  Qua sint haec delubra via, et quae prima, docebo.
2083  Protinus (omnis eo ratio est subnixa elemento)
2084  Rerum, perpetuò nos fingere quas variari
2085   Possumus, et veluti fluere, haec discrimina nobis
2086  Hasque vices tenues, quae parvo in tempore longe,

pergat
2124  Infinitè. Animum tamen hìc adverte sagacem,
2125   Contingat ne fors, ut cum discrimine parvo
2126  Quantumvis, aliquid conjungi non ita parvum
2127  Possit, eo spreto simul ut spernatur et illud,
2128  Quod sperni porro non debeat, utpote majus
2129  Hoc infinitè discrimine, et e genere ipso,
2130   Illae quo res sunt, quas tute inquirere tentas:

255   Unum, nempe ipso qui gignitur orbe, meatum
256  De tantis, quorum claudi natura repugnat
257  Intra ullos (quoniam transcendunt omnia) fines,
258  Usus erit, pulchrosque ab eo cognoscere mores
259  Nostrae, quam excolimus, gravitatis, quamque doceri
260   Tma cupidi sumus hìc; praesertim si quid in illo
261  Sit, quod in aequando commoti tempore prosit

929  Scilicet ut minus hoc, mage distendatur ab aestu,
930   Quantum opus est, illud; proin, cum distenditur illud,
931  Fiat, uti pondus, quod item descendere virga
932  Fixum alia debebat, eo sustollere sese
933  Possit, uti spatiis aequaliter haeret altis.
934  Quod superest, demum ad nostros remeare labores,
935   Et coeptae par est jam reddere nos gravitati,

quoque pondus
1360   Aëris aurarum licet explorare liquentum,
1361  Aëra si vitreo prorsus de fornice totum
1362  Educas; quippe explorans gravitatis adempta
1363  Quae sit eo clausi tum pars de fornice vitri,
1364  Invenies, quantum tribuendum cuique profecto
1365   Aëriae pondus moli; de corpore quovis
1366  Quantum et proin furtim decerpat ponderis aër,

1631  Undique momentis aequalibus omnia constent.
1632  Quare si duo sint ea tantùm corpora, punctum
1633  Id, commune quod est, punctum inter utrumque jacebit
1634  Amborum medium gravitatis, eo ut magis uni
1635   Accedat puncto, quo majus corpus ibidem est;
1636  At quo materies minor est, plus distet ab illo.
1637  Sed tria deinde tibi referantur corpora si se

1680   Et quoniam debet punctum per utramque meare
1681  Illud planitiem, hoc communi tramite semper
1682  Pergat, non alio, directo proinde, necesse est.
1683  Ast etiam aequali motu properabit, eo quod
1684  Si quoque concipias aliam, quae recta sit illi,
1685   Planitiem quamcumque, viae, debebit id ipsi
1686  Sive propinquare aequali, aut discedere lapsu
1687  Aequis

columna,
1844  Materiumque in se majorem proinde receptant
1845   Tanto, haec medii quanto distantia major;
1846  Quare, in particulis his, punctum materiaï
1847  Pendit eo quodcumque minus, distantia restat
1848  Illius ad terrae medium quo denique major.
1849  Ponderis oppositum terra discrimen in ipsa
1850   His cupide agnosces a rebus, quamlibet ejus

608  In flexum, recta quos subtus ducere tentes
609  Aeque longorum geminis de finibus arcuum?
610   Atque ideo flexum hunc majorem mutua juncti
611  Non faciant? Quapropter eo minor esse profecto
612  Unius mensura gradus non debeat illic?
613  Ast in ea coni, quae sit de segmine primo,
614  Effigie, mage frontis curvato

2464  Correptos, spes ante oculos, et gaudia vana,
2465  Et dolor, et lacrymae, et tristes nova nomina curae,
2466   Omnia turbarum plena undique, et omnia victa
2467  A ratione repulsa, in eo confusa tumultu.
2468  Dum stupet, et sana se solum mente potiri
2469  Laetatur; laetum sinere illi haud esse: repente
2470  Ad monstrum veluti vis undique circumfusa
2471  

2509  Advenisse queant, solido nil pectore stantes
2510  Concutit: usque procax, fac, turba irrideat; ipsi,
2511   Lantrantis vocem catuli ut bos fortis eundo
2512  Temnit, eo properant, quo lumen ab aethere dium
2513  Extulit, immotis Virtus et fulsit ab astris.
2514  Mors atra horribili semper circumsita luctu
2515  Nil habet, impavidos quo terreat: omnia solvat

48  Est opera, haec quanquam lasset magis: ire per altum
49  Mente juvat caelum, juvat ima in viscera rerum,
50   In Superumque domos, atque insinuarier artem,
51  Fataque, Naturamque, et eo lassarier ausu.
52  Me quoque causarum lassat labor, et juvat idem,
53  Me quoque Musarum, studia haec sociare vicissim
54  Durum et dulce simul, curisque adjengere curas,
55  

763   Quid memorem, cur Luna ferat conjunctave Soli
764  Majores aestus, oppostave. quam loca pregens
765  Per laterum hinc illinc? et cur non maximus aestus
766   Fiat tempore eo, sed qui post advenit, alter
767  Vel post hunc, porro sive alter? Tute quod ipse
768  Percipas, si vim possis cognoscere inertem,
769  Quae vetat, ut

900  Semper in occasum; sed quae pars tendit in Austrum
901   Arentis Libyae, cursum interrumpit ab Indis
902  Oceano venienti; ergo novus aestus, oportet,
903  Post Lunam exoriatur eo, quod nomine dicunt
904  Atlantis, vasto in pelago, motumque sequatur
905  Quo rapit illa, occasum: sed sistitur aestus
906   Finibus objectis Americae, nec valet ultra
907  In

1474  Si credas, quoniam non tam queat illa videri
1475  Longa, sed a spatio semper subtilior esse,
1476  Et demum in puncti extremum finire cacumen:
1477   Tum quoque lucis eo fractae vis atque reflexae
1478  Aere, quae sparso collustret lumine fumos,
1479  Omnes impediat prorsus, dispellat et umbras:
1480  Praeterea vel si non dispellatur, et ejus

1583  Colligit a stellis jactantibus aethere in omni,
1584  Abraditque vagis idem quoque plurima ab astris,
1585  Ipsum quae recidunt in Solem, non secus ac quae
1586  Sunt in eo maculae, forbentur ab illus aestu.
1587   Hac ratione tibi rerum stat summa perennis
1588  Paritbus in magnis, nec eget, quae corrigat, ulla

441  In quibus est lucis magnum, non omne, viarum
442  Discrimen; Comitum certe debere aliorum
443  Motibus in propriis impar quid inesse, fatendum est,
444   Majus uti multo sit eo discrimine, quod lux
445  Efficeret properans per tot diversa locorum;
446  Motibus inque ipsis primi, interiusque locati
447  Impar esse aliquod quoque, quod discrimina lucis

693   Forte queas, totam et rem causae jungere utrique:
694  Utraque causa etenim circum facit ire videri
695  Orbe super sidus, qui coni segmine formam
696  Praeferat e primo; sed eo discrimine tantum,
697  Altera ut haec faciat causa uno certa teneri
698   Tempore cum loca, causa prior tres differat illa
699  In menses peragranda locorum puncta; sed una

posse tamen vim lucis suppeditare,
962  Tam vastum in spatium ut per saecula plurima manet.
963   At lux non adeo subtili corpore multis
964  Esse videtur; eo nam corpore plurima rerum
965  Efficit, et quid non validis impulsibus urget?
966  Concutit illa oculi fibras, motumque propagat
967  In cerebrum, et mentem simulacris excitat ipsam:

meatus
1478  Illa micet puro nitidissima lumine Solis;
1479  Quandoquidem radius reflectitur uberiori
1480  Vi lucis, crescit ratio cum obliqua meandi,
1481  Sorbeturque ab eo tum corpore parcius intro.
1482  Si vitri argentum subter detergere vivum
1483  Collibeat, magis ipsa et adhuc minuetur imago
1484  Altera, proin prorsus quoque desinet, asperiorem

1747  Formabunt; alios diversa foraminis orbes
1748  Per puncta efficient itidem, quae rubra meabunt,
1749   Fila alia. Idcirco de cunctis orbibus istis,
1750  Qui tot erunt, quot eo sunt parva foramine puncta,
1751  Quorum hos atque illos imposuisse necesse est
1752  His super atque illis, multo distensior orbis
1753  Efficitur, multoque rubentior; in medio lux

117  Tela, atque hujus item prorsum e regione locato.
118  Propterea in speculis, quae constant plana, videmus
119  Res, ut si starent ultra; seseque tueri
120  Qui cupit, et proprios in eo cognoscere vultus,
121  Ante oculos rectum opponit; nos flumina nobis
122  Proin etiam, si non cursu turbentur, et aura,
123  Reddunt, et tenues rivi inter saxa, lacusque,

aëra tranat
957  Diversum, atque aliis occurrit in aëre guttis.
958  Proinde Iris sequitur, qui te fugit, et fugit ipsum,
959  Contra qui sequitur, nec eo transire sub arcu
960  Cuiquam contigerit, nec pulchros tangere vultus.
961  Jamne vides, quare in pluvia, quam Sol fovet almis
962  Adversus radiis fecundans, nascitur Iris?

cuique?
1819  Corporis egressi de puncto quolibet uno,
1820  In regione foci, speculo qui confit ab amplo,
1821  Junguntur radii, postquam incurrere; repente
1822  Incipiunt ab eo discedere, nempe, minoris
1823  Ante focum speculi quam praeterlabier ipsi
1824  Possint; deinde minus speculum sic excipit, atque
1825  Pellit, uti faciat densari mutua; jungique

vetustas
1957  Vulgârit, qui nubiferi de rupe Pachini
1958  Viderit in Libyco candentia carbasa classis
1959  Aequore, sidonias altae ad Carthaginis arces?
1960  Ast non est in eo prorsus spes omnis adempta,
1961  Possit ut in luna res quaedam magna videri,
1962  Urbs velut ampla, velut constratum classibus aequor.
1963  Fors manet haec nostros olim fortuna nepotes,

illam
139  Ad faciem fuerit, majora exurgere contra
140  Intervalla opus est, quoque amplior ille, minora.
141  Jam si illa resilit radius de fronte, reditque,
142  Exoriuntur eo tunc intervalla repulsu
143  Non alia, in corpus, quam quae intra exorta fuissent,
144  Si flexu ingressus radius penetrasset eodem.
145  Quae primo

perstet inane.
270  Propterea aequorei fluctus sorbentur aquarum
271  In vacuum, et magni lapides correptaque tecta,
272  Evulsaque imis sylvae radicibus alte
273  Exportantur eo violenter ab impete terris
274  Spargendae hac illac: intortis cuncta rigantur
275  Guttis in gyrum, et subvectis aequore arenis.
276  Fit, videatur uti saepe et succensa columna

quod sudant aurea mala,
676  Admotam possint: non gutta quiescet, eodem
677  Praesertim fuerint si vitra humecta liquore;
678  Sed per se properabit eo, quo vitra vicissim
679  Concurrunt, spatia et celerans magis arcta subibit,
680  Scilicet unde magis compulsa trahetur, et a qua
681  Illam parte magis vis inclinata propellet,

1572  Quam prius, idcirco, brevius quod tempus agendi est,
1573  Et breviore minus fit temporis intervallo.
1574  Ergo tempore quo fieret contactus utrinque,
1575  Certum aliquid superaret eo e discrimine, tolli
1576  Quod tum deberet momento temporis uno.
1577  En iterum quem conamur vitare, redimus
1578  Ad saltum. Quare talem inter corpora cuncta,

2418  Illo in discessu crescet vis usque repellens,
2419  Usque trahens minuetur, erit quapropter, ut usque
2420  Abscedat punctum, et spatia in majora feratur.
2421  At si non extra, nec eo super orbe, sed intra
2422  Id statuas punctum; adducens vis fortior exit,
2423  Languidior contra abducens, proin tum quoque punctum
2424  Abscedit procul ora introrsum, ad punctaque tendit:

2431  Sunt tibi naturam sortiti limitum eandem;
2432  Nam positum punctum per se non effugit illinc;
2433  Deductum tamen, aut gressu fugit accelerato,
2434  Aut contendit eo, discesserat unde, reverti.
2435  Cunctis rebus ab his quid sit solidumque fluensque
2436  Percipies, praesertim hanc ipsam ad plurima puncta
2437  Si tute extendas rationem, particulasque

philosophorum animadversionem excitavit: qui accurate perspectis atque observatis excellentium poetarum artificiis, viisque, quibus incederent, quas rationes tenerent, penitus investigatis, si minus quaesiverunt. Atque eorum quidem in eo multum versata est industria, ut qua in re potissimum vis ac natura poeticae contineretur, docerent. Unde variae, interque se discrepantes plurimorum opiniones sunt exortae, quando alii in numeris concentuque carminis inesse omnem

unius fabulae adminiculo tam commode exposita? Tum A., egregii sane, inquit, exempli tibi in mentem venit, et quo controversiam omnem facile conficeres, si de occultandis doctrinis, atque eo fabularum integumento celandis quaereremus. Quamquam enim hic (me intuens atque arridens) inde ullam hujusmodi ne conjecturam quidem faceret: sed post stellarum conversiones diu perspectas, et illas gravitatis vires ex ipsa caeli

ad doctrinas ab oculis hominum amovendas erant institutae, neque inficiamur istiusmodi fabulis difficile etiam disciplinas implicari quoquo modo posse, atque involvi. Unum hoc defendimus: quo magis fictis his commentis involutae sint, eo impeditiorem earumdem intelligentiam fore, atque ita fabulas ad occultandam philosophiam opportunas esse posse, ad illustrandam non posse. Quare Pythagoreis relinquamus hunc fabulandi morem: nos si a didascalicis illustrari

Si ab hac alienae personae ac sermonis simulatione quidpiam recesserint, resque gestas per se ipsi narrandas susceperint, narratores tum esse, non imitatores, nec poetas appellandos pronunciat. Quare quid Didascalicis fiet? Quid ex eo poetarum artificio reliquum illis erit? cum non modo in nulla actionum imitatione versentur, sed ipsa etiam hujus imitationis quoquo modo simulandae instrumenta fabulas illis auferamus. Tum A. me etiam, inquit, vehementer

doctrinarum artificem appellare possumus, cum tot disciplinas antea dispersas ac dissolutas summa ingenii solertia primus constrinxerit, in artemque redegerit. Sed quo magis praeclara atque egregia omnia de hoc artium moderatore sentio, eo difficilius mihi in animum possum inducere hac illum mente fuisse, ut poetarum studia ullis brevioribus spatiis, quam naturae ipsius amplitudine circumscriberet. Nam si ex hac rerum universitate exclusos ad humanarum actionum

vagari finibus ab Aristotele fuisse animadversum etiam sine ullis testibus ob singularem illius ingenii magnitudinem mihi satis persuadeo. Sed id ipsum locupletissimo Laertii testimonio nobis etiam est proditum. Ait enim Aristotelem in eo, quem de poetis scripsit libro, luculenter fateri, optimis quibusque dicendi modis, ac poeticis figuris Empedoclis versus esse egregie instructos, ut proinde Empedoclem homericum omnino esse affirmet. Verum hanc Aristotelis in judicio

Empedoclem homericum omnino esse affirmet. Verum hanc Aristotelis in judicio de Empedocle ferendo varietatem inde profectam esse existimo, quod in suis de poetis libris universum de omnibus rebus dicendi poetarum artificium exquireret; in eo autem, qui unus e multis reliquus est illius poetices liber, ut Socrates philosophiam, sic ille poeticam a mundo ac caelo ad mores transferens sola humanarum actionum, quam Epici ac Tragici sequuntur, imitatione constrictam expendat. Tu

ingrediantur, sive de hominum actionibus, sive de rerum initiis, sive de administranda Republica, sive de Religionum sanctitate agant, quodcumque denique argumenti genus pertractent, omni laude cumulati poetae nuncupentur. Si qui vero eo comptu careant, illos nullo imitationis, nullo fabularum subsidio, hujus pulchritudinis inopiam compensaturos opinor. Tum B. ista mihi, inquit, mirifice probas: sed quanam in re potissimum hoc

facultatem, unde digressi sumus, praesertim attingunt, unaque aperiunt errorem illorum, qui hos a musarum artibus propterea removent, quia res a sensuum usu longe abductas, ac intelligentia comprehensas pertractant, atque ita in eo reprehendunt in quo potissimum ipsi praestant. Nam si formarum illa ubertas, in qua praecipua vis carminis est posita, a rerum ubertate proficiscitur, undenam amplior poterit, quam a doctrinarum fontibus efflorescere? Quae unquam sedes

in animos intulit. In ipsis philosophiae incunabulis eadem fabulandi industria sapientes usos scimus ad morum doctrinam imperitorum mentibus communicandam. Sermonis autem copia, ac rerum notitiis paulatim deinde auctis, quamvis eo praesidio propter utilitatem instituto carere homines facile possent, tamen cum non mediocrem inde consequutam jucunditatem viderent, detracta etiam necessitate propter voluptatem retinuerunt. Sed cum ad rerum obscuritatem, ac

quae sonos verbis, numerosque rebus conjunget, atque hac cogitationum et cantus varietate aures una mentesque implebit? Nam qui carminis ac numerorum concinnitate plus aequo delectati eo usque adducti sunt, ut in ea sola poeticae vim omnem ponerent, ii mihi videntur, nec artis hujus magnitudinem, nec ipsam concinnitatis rationem intelligere, cum eandem a rebus distrahunt. Siquidem non citharoedum aut auloedum aliquem

sejuncti in montibus ac sylvis nati atque alti sunt, ipsos hominum occursus fugiunt, et omnem naturae conjunctionem abrumpunt. Quo autem quisque est societate et convictu hominum excultior, et suae et caeterorum utilitatis intelligentior, eo acrius illius conjunctionis vi capitur, et reliquorum opis atque auxilii indigentem se videns ad opitulandum aliis est propensior. Primo suae ipse civitatis, deinde finitimarum, demum omnium gentium propinquitate devinctus, humani nihil

regionum etiam remotissimarum res, moresque inquirit, casibus fortunisque movetur, tantum denique caritate ac benevolentia, quantum cognitione progreditur. Verum si idem rerum cognoscendarum limites non terrae finibus terminaverit, sed eo usque intelligendo perrexerit, quoad animo et cogitatione potest pertingere; si non solum fluxa haec et brevia, sed immensa etiam ac perennia mundi corpora, eorumque ingentes illos cursus conversionesque viderit, quam se ille repente e

litterarum cum doctrina conjunxerint, haud scio, an haec ita versibus exornata facile respuant. Quo igitur recidet ea tam gloriosa suavitas, quae ipsa audientium infrequentia palam refellitur? Quod eo magis in hoc scribendi genere erit reprehendendum, cum Poetae et utilitatem plurimorum maxime spectent et voluptatem? Tum A., at cur, inquit, a Didascalicis flagitabimus, ut quaecumque litteris mandaverint, ad omnium

dicendi genus, et aliena pene, qua loquuntur, lingua, quid magis declarat, quam fugiendae multitudinis consilium? Nonne aperte istud etiam indicat, cum identidem profanum atque imperitum vulgus a usis versibus arcendum denunciant? Quod eo magis mirandum est, cum in rebus in communi intelligentia positis idem faciunt, et peritioribus placendi studio hac ipsas a populi judicio removent. Non est necesse commemorare multos. Quis Pindaro in rebus facillimis difficilior? Sed

quae hactenus sunt commemorata. Quod ad res ipsas attinet, certe non minorem ingenii vim declarant. Nam quaecumque in promovendis doctrinis excogitata ab aliis, atque inventa divinitus fuerunt, dum illi in bono lumine collocant, atque eo Musarum speciem afferunt, ut parem iisdem rerum auctoribus ingenii sibi gloriam vindicent. Quidni enim inveniendi pene laudem promereri ii possint, quorum egregio dicendi artificio quaecumque exposita sint, continuo eadem nova omnino,

vide, inquam, quid hoc constituendae fabulae nomen valeat, ne ejus significationem, quo minime est aequum, trahas, si propriam Epicorum in recta rerum constitutione laudem cum Didascalicis communices. Quid enim quaeso commune habet cum eo, quem Didascalici sequuntur in rebus apte collocandis ordine, haec, de qua est sermo, rerum, sive fabulae constituendae ratio? Nosti eam totam Epicorum, ac Tragicorum virtutem esse, qua omnes poematis partes mira rerum consensione

ordine, haec, de qua est sermo, rerum, sive fabulae constituendae ratio? Nosti eam totam Epicorum, ac Tragicorum virtutem esse, qua omnes poematis partes mira rerum consensione constringunt, unamque rem efficiunt. Quorum artificium in eo nimirum versatur, ut summa varietate distinguant omnia, rursus eadem ut inter se nectant, et posteriora prioribus, quae praecedunt, consequentibus ita colligent, unum ut exitum cuncta respiciant, atque ad eundem referantur, demum ut

quam quale est a te adumbratum de rerum ordine ac mundi conformatione carmen. Cur vero, inquit A., non censeamus etiam inter homines versari posse divinos eosdem cantus, si praeclara haec argumenta Didascalicorum studio eo usque recolantur et celebrentur, quoad perducta sint ad eam excellentem formam, quam et recipere ipsa possunt, et carminis vis sustinere? Num enim communibus ac vulgaribus exornandis rebus tantummodo poetae praestant, in majoribus vero

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report