Your search found 1534 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 451-1024:

non aliunde rectius cognoscitur, quam ex ipsis Sacris literis) quam rectissime intelligere. De quo instrumento, totaque ratione cognoscendi Sacras literas, in toto hoc volumine, et praesertim in libello cui hunc ipsum titulum feci, copiosius disservi: ut de eadem re denuo hic verba facere, operae precium minime fore videatur. Adscripsi quoque supra testimonia Spiritus sancti, quod omnino ex hoc sacro volumine diligenter accurateque tractato, veritas caelestis, ipseque omnis boni fons ac rerum omnium Creator cognoscendus sit. Ostendi item postea in quodam capite

plenis explicationibus, regulis ac tractatib. exponuntur: illic vero perpetuus contextus illustraretur: necessario sacer ille textus dilucidissimus redderetur, pauperiores magnitudine sumptuum levarentur, et omnino lectores minorem temporis iacturam in evolvendis tam prolixis Commentariis facere cogerentur. Dominus Iesus tuam C. suo S. Spiritu regat, et in omnem veritatem, ipsique gratum et reipub. salutare opus perducat, in eoque largissima benedictione et felici successu cumulet, ad gloriam nominis sui, et Ecclesiae suae utilitatem.

ad Syros et Graecos. Hieronymus Tom. 9, interpretationis gratia Graecam esse adiectam dicit. Alii putant in geminationem hanc Emphaseos gratia adiici, ut bis et perpetuo patrem suum Deum pii ingeminent ac vocent. Quod sane tum natura invocationis Deum solicitantis, tum ardor gemitus solet facere, ut scilicet idem saepius ingeminet. Sed obstat articulus ὁ, qui indicat, pater poni nominative. Ad quod respondent aliqui, fieri interdum in sacris, ut rectus pro vocativo ponatur. Math. 1. Ioseph filius, ὑιός

qui impie vivunt. Porro in bonam partem accipitur, cum iubemur Abnegare nosmetipsos, ac nostra, qui pie vivere et Christum sequi volumus, Matth. 16, Lucae 9. id est, ita penitus nos addicere Christo, et toto pectore regnum caelorum quaerere, ut eius gratia parati simus quidvis ferre, facere ac pati, sive in bonis, sive in corpore, tanquam si iam nec pili quidem nos nostraque omnia faceremus. Tit. 3, iubemur abnegare impietatem et secularia desideria: id est, penitus illis, totoque pectore valedicere. Simile huic est verbum Abrenuncio, quo in renunciando satanae ac mundo in

14, abominatio ponitur pro abominabili idolo latria. Quem ad modum autem Scriptura vocat abominationem, posito abstracto pro concreto, ipsa idola, eorumque cultus et cultores: ita et omnia alia tetra peccata. Oriuntur autem hîc variae loquutiones, quarum aliquas explicabimus. Abominationem facere, id est, tetros cultus: Deut. 12, Omnem abominationem Domini, quam odit, fecerunt diis suis: pro, omne id quod maxime detestatur Dominus. Sic 1. Reg. 12. Et abominationem fecit valde, eundo post idola: pro, rem valde abominandam. Abominationes super aliquem proiicere, pro, reddere

ut mox dicetur. Vide infra RECONDO. Deseri. A facie Dei abscondi: pro, esse extra eius curam, gratiam aut favorem. Genesis 4 dicit Cain: Ecce extrusisti me a facie terrae, et a facie tua abscondar, ero vagus et mobilis: et omnis qui me reperiet, interficiet me. In absconditis aliquid facere, id est occulte, Psalm, sexagesimoquarto, Ut iaculentur in absconditis integrum: id est, occulte, ac veluti ex insidiis. Sic Psal. 10, In occultis ut interficiat innocentem: id est,

peccata idololatriae, sicut Iudaeorum clandestinae idololatriae Ezechieli per angelum patefiunt. Ephes. 5. Quae occulte fiunt ab illis, turpe est dicere. Occultare oculos ab aliquo, dixi supra, esse simulare se non videre eius benefacta aut malefacta, aut etiam operis indigentiam, nec ea facere circa eum quae fieri conveniret. Sed Occultare oculos alicui, pro insidiari usurpatur Psal. 10: Sedebit in insidiis atriorum, vel vicorum, vel potius maceriarum, in absconditis interficiet innocentem: Oculi eius pauperi coetui abscondentur: id est, latitabunt in abscondito,

scientiae Dei a Paulo dicitur, Rom. 11. Eadem quoque est vis vocis Vorago. Eadem vox Lucae 8, Rom. 10, Apocalyp. 9. 11. 17. et 20, significat infernum: quam significationem etiam ad Metaphoram referre queas. ACCEDERE, aliquid omnino idiotismi in hac lingua habet: ut, Accedere facere ad iudices, Exodi 20. pro, adducere. Accedere facere iuvencum, Exod. 39. pro, offerre. Verbum Hebraeum est קרב karab, accessit. Inde in tertia coniugatione, facere accedere, adducere, offerre. Unde etiam nomen Korbonam, pro oblatis, et loco earum.

est vis vocis Vorago. Eadem vox Lucae 8, Rom. 10, Apocalyp. 9. 11. 17. et 20, significat infernum: quam significationem etiam ad Metaphoram referre queas. ACCEDERE, aliquid omnino idiotismi in hac lingua habet: ut, Accedere facere ad iudices, Exodi 20. pro, adducere. Accedere facere iuvencum, Exod. 39. pro, offerre. Verbum Hebraeum est קרב karab, accessit. Inde in tertia coniugatione, facere accedere, adducere, offerre. Unde etiam nomen Korbonam, pro oblatis, et loco earum. Accedere ad Deum, vel ad thronum gratiae, est, fide

queas. ACCEDERE, aliquid omnino idiotismi in hac lingua habet: ut, Accedere facere ad iudices, Exodi 20. pro, adducere. Accedere facere iuvencum, Exod. 39. pro, offerre. Verbum Hebraeum est קרב karab, accessit. Inde in tertia coniugatione, facere accedere, adducere, offerre. Unde etiam nomen Korbonam, pro oblatis, et loco earum. Accedere ad Deum, vel ad thronum gratiae, est, fide patrem caelestem per Christum mediatorem invocare et implorare: Hebr. 4 et 11. Item, Lex non potest accedentes se perfectos facere, Hebr. 10. Non

in tertia coniugatione, facere accedere, adducere, offerre. Unde etiam nomen Korbonam, pro oblatis, et loco earum. Accedere ad Deum, vel ad thronum gratiae, est, fide patrem caelestem per Christum mediatorem invocare et implorare: Hebr. 4 et 11. Item, Lex non potest accedentes se perfectos facere, Hebr. 10. Non accedatad te malum, Psalm. 91. pro, non accidet. Idem ferme significat verbum Appropinquare, de quo infra suo loco agetur. Porro accedere ad mulierem, Levit 18, Deuteron. 22, Isaiae 8, usitata et nota phrasis est. ACCINGERE SE SACCO, indicium maximi

et in monte sancto eius, facti domestici eius, cives sanctorum, ac denique membra ac cohaeredes filii ipsius unigeniti. Vicinum acceptilationi est verbum vulgare, Gallicum potius quam Germanicum, einen quitieren / einen quit und loss sprechen: quod venit a Latino Quietare aliquem, id est, facere eum quietum, liberare eum ab omni cura ac molestatione, nomine illius aeris alieni perferenda: quod idem est loss sprechen. Testimonium quoque talis solutionis aut acceptilationis dicitur Quitantia, quasi quietantia, aut quietatio. praestat enim debitori quietem ab omni molestatione

89. et in lumine Dei, Esaiae 2, est eius noticia et aliis bonis frui, etc. Lingua alicuius ambulat in terra, Psal. 73. Posuerunt in caelo os suum, et lingua eorum ambulat in terra: id est, pro libitu et arbitrio suo de omnibus rebus loquuntur et pronunciant. Ambulare facere aliquem, est ducere Psal. 25, Ambulare fac me per veritatem. Ambulare sensim, est dolentium ac moerentium gestum exprimere: 1. Regum 21. quia illi vel ob meditationem sui mali, vel etiam ob debilitationem lente progrediuntur. Eadem loquutio etiam de imbecillib. dicitur,

pium hominem. Sic Psalm. 69. Appropinqua animae meae, redime eam propter inimicos meos: id est, redime me. Et Psalm. 30, Ascendere fecisti ab inferno animam meam. Quomodo dicitis animae meae, ut transmigret? Psalm 11. pro, mihi. Errare fecistis animas vestras, Ierem. 42. pro, vosmetipsos. Facere malum contra animam, Ierem 44. id est, in propriam perniciem. Vicina huic significatio est, quod etiam pro brutis accipitur, et anima dicitur quodcunque animal. ut Genes. 1. Levit. 11, Producat terra animam viventem: id est, animal quodcunque. Tertio ponitur pro anima bruta,

pro, tanquam mercenarius annuus, qui sese ei non addixisset in longum tempus, aut perpetua servitute obstrictus esset, sed tantum usque ad certum tempus: quo elapso, denuo novum contractum constitueret. A fine anni in annum: pro, stato tempore anni. 2. Samuelis 14. Sic, Rem anni in anno facere: pro, debitum annuum pensum absolvere, 1, Reg 10. Sic, De anno in annum. pro quotannis, 1. Samuelis 7. Anno post annum pavebitis, Isaiae 32. pro, pluribus annis. Reversio anni, 1. Samuelis 2. pro, veniente novo anno, revoluto anno. Addite annum super annum, cessabunt agni:

ergo alteri correlativo, quod proprie alterius est, nempe caelo quod intellectus hominis proprie divinitus donatur, tametsi et corporeis oculis talis aliqua species obiecta sit. Dicitur et Aperire mentem, ut Scripturas intelligas. Luc. 24. Aperire et claudere, ita ut nemo contrarium facere possit, significat plenam ac liberam potestatem administrandae functionis, ita ut nemo contra resistere, autid mutare queat, Isaiae 22, Ponam clavem domus David super humerum eius, et claudet, et nemo aperiet: aperiet, et nemo claudet. Locutio est sumpta ab oeconomi functione, qui plenam

metis, attrahit. Apprehendentes gladium aut bellum: id est, bellatores. Num. 31. APPROPINQUARE mulier, vel Ad mulierem, Exod. 19. Deuteron. 22. nota phrasis est. Appropinquaverunt dies, ut moreretur Israel: Genesis 47. pro, paulo ante mortem Iacob. Appropinquare facere, pro adducere vel offerre. Exod. 29, Appropinquare facies iuvencum coram Domino. Exodi 20, Appropinquare facies eum ad iudices. Appropinquare mihi facies Agag, 1. Sam. 15. Sic Deut. 1. Rem autem quae gravior erit vobis, appropinquare facietis mihi: pro, ad me referetis. Sacerdotes

habentur: sicut et primus Psalmus celebrat arborem ad aquas plantatam. Num. 14, Et semen eius in aquis multis: id est, semen aut posteritas eius copiose propagabuntur, sicut semina in locis humentibus. Aqua multa, Ierem. 51. vocatur Euphrates: sed Psal. 107, ipsum mare. Facere opus in aquis multis, significat negociationem in mari exercere. Contra Hortus sine aqua pro sterili ponitur, Isa. 1. Aquae superbae, Psal. 124, sunt aquae maximo impetu et vehementia fluentes. Significat autem persequutores potentes et acres. Et mox, Torrens ac flumina.

profunditatem aquarum? id est, fruamini magna copia aquae. Alias in malam partem, figurate de magnis periculis: sumpta metaphora a periculis submersionis, ut supra dixi. Aqua talorum, Ezech. 47, Et traduxit me per aquas, aquas talorum: pro, non superantes profunditate talos. Per aquam facere transire, Num. 31, est lavare: Alibi significat magna pericula perpeti. Aquae plenae calicis, Psal. 73: pro secundo ac prospero vitae cursu, et abundantia rerum necessariarum. Sicut Aqua abire, Iob 14. Psal. 58, est plane interire. 2. Sam. 14, praeclara

Qui descendit de caelo, idem est etiam qui ascendit super omnes caelos. Ascendere significat etiam crescere gloria, opibus, potentia: et contra Descendere. Deut. 28, Peregrinus ascendet super te. Ascendere pro equitare. Iudic. 5, Qui ascenditis super asinas candidas. Cibum ascendere facere, Levit. 11. pro ruminare. Ascendere facere, pro offerre, Levit. 14. Iugum super vaccam ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas,

ascendit super omnes caelos. Ascendere significat etiam crescere gloria, opibus, potentia: et contra Descendere. Deut. 28, Peregrinus ascendet super te. Ascendere pro equitare. Iudic. 5, Qui ascenditis super asinas candidas. Cibum ascendere facere, Levit. 11. pro ruminare. Ascendere facere, pro offerre, Levit. 14. Iugum super vaccam ascendere, Iudic. 19: pro, eam trahere iugum. Ascendere in librum. 2 Par. 20. Ascendere in numerum verborum. 1. Par. 26: pro, referri, conscribi in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari.

in acta aut libros. Ascendere lucernas, Exod. 25. pro superiore loco collocari. Ascendere medicinam super aliquid: pro, sanare illud. 2. Par. 23. Sic Ierem. 33, Ascendere faciam ipsi Hierusalem medicinam. Ascendere novaeculam super alicuius caput, Iudic. 13. pro radi eum. Ascendere facere pulverem super caput, Isaiae 7. pro conspergere caput pulvere. Ascendere saepe accipitur pro invadere aliquem. ut, Spiritus zelotypiae ascendit super aliquem, Num. 5. Ascendere faciam super te voraginem, Ezech. 26. pro, curabo ut te invadat exercitus. Ascendent in te ranae, Exod,

tu autem ascendisti super eas omnes: id est, superasti alias industrias et opulentas mulieres. Ascendere super labium est fieri fabulam vulgi: Germanice, Den leüthen auff die Zungen kommen / Von den Ieüten im maul umgetragen werden. Ezech. 36. Ascendistis super labium linguae, Ascendere facere in vel ad tributum, est, facere tributarios. 1. Reg. 5. Ascendere alicuius tumultum in aures: pro, pervenire. Isaiae 37. Ascendere vestem super aliquem, Levit. 9. Vestis diversarum specierum non ascendet super te: pro, non indueris ea. Ascendere facere aliquid super caput

id est, superasti alias industrias et opulentas mulieres. Ascendere super labium est fieri fabulam vulgi: Germanice, Den leüthen auff die Zungen kommen / Von den Ieüten im maul umgetragen werden. Ezech. 36. Ascendistis super labium linguae, Ascendere facere in vel ad tributum, est, facere tributarios. 1. Reg. 5. Ascendere alicuius tumultum in aures: pro, pervenire. Isaiae 37. Ascendere vestem super aliquem, Levit. 9. Vestis diversarum specierum non ascendet super te: pro, non indueris ea. Ascendere facere aliquid super caput laeticiae, Psal. 134.

super labium linguae, Ascendere facere in vel ad tributum, est, facere tributarios. 1. Reg. 5. Ascendere alicuius tumultum in aures: pro, pervenire. Isaiae 37. Ascendere vestem super aliquem, Levit. 9. Vestis diversarum specierum non ascendet super te: pro, non indueris ea. Ascendere facere aliquid super caput laeticiae, Psal. 134. pro, habere pro summo ac principali gaudio. Adhaeret lingua mea palato, si non ascendere fecero Hierusalem super caput laeticiae meae: id est, ut sicut eius calamitas est summus meus dolor, nec sine eius restitutione gaudere possum:

mea palato, si non ascendere fecero Hierusalem super caput laeticiae meae: id est, ut sicut eius calamitas est summus meus dolor, nec sine eius restitutione gaudere possum: sic contra, ipsius restitutio sit meum solidum gaudium. Ascendere post aliquem, est eum sequi. 1. Sam 25. Ascendere facere aliquem, est eum educere aut reducere. Genes. 27. 46. Psal. 40. Ascendere facere aliquid, significat asportare, praesertim in locum sublimiorem: sic orat Ioseph, ut sua osla ex Aegypto asportent, Gen. 50. Exod. 13. Sic et ossa Saulis, 2. Samuel. 21. Sic de arca legitur

eius calamitas est summus meus dolor, nec sine eius restitutione gaudere possum: sic contra, ipsius restitutio sit meum solidum gaudium. Ascendere post aliquem, est eum sequi. 1. Sam 25. Ascendere facere aliquem, est eum educere aut reducere. Genes. 27. 46. Psal. 40. Ascendere facere aliquid, significat asportare, praesertim in locum sublimiorem: sic orat Ioseph, ut sua osla ex Aegypto asportent, Gen. 50. Exod. 13. Sic et ossa Saulis, 2. Samuel. 21. Sic de arca legitur 2. Sam. 6. Ascendere facere alam quem, significat nonnunquam deducere, praesertim in locum

eum educere aut reducere. Genes. 27. 46. Psal. 40. Ascendere facere aliquid, significat asportare, praesertim in locum sublimiorem: sic orat Ioseph, ut sua osla ex Aegypto asportent, Gen. 50. Exod. 13. Sic et ossa Saulis, 2. Samuel. 21. Sic de arca legitur 2. Sam. 6. Ascendere facere alam quem, significat nonnunquam deducere, praesertim in locum superiorem: Gen. 39. ASPERGERE, in Sacris literis pro expiare ponitur: quoniam quae in veteri Testamento expiabantur, sanguine vitule aut aqua cineris aspergebantur. Levit. 14. Num. 19. Sic Isaias

tuam sententiam: Sic Iohan. 5, Mortui vocem Dei audient, et vivent. i. obedient, credent. Iosuae 1. In omnibus, ut Moysen audivimus, ita te audiemus, etc, Prover. 4 Audi fili paternam castigationem. Audiens audierit vocem buccinae, Ezech. 33. pro, quicunque audierit. Audire facere, pro indicare, proponere. Saepe dicitur de praedicatione verbi Dei, aut aliorum mandatorum. Deut. 4, Congrega populum, et audire faciam eos verba mea Isaiae 41. Quae futura sunt facite audire nos. i. docete, praedicite. Non fecisset nos audire secundum haec: id est, non praedixisset

et Deus ea amplissime, praesertim in altera vita, remuneret. Quarto, beatitudo aliquando etiam aeterna illa, vereque beata vita vocatur: ut Apocalypsis 7, Beati non esurient, neque sitient amplius. sic Apocalypsis 14, Beati qui in Domino moriuntur. Beatificare, pro beatum facere: Proverb 3. Gen. 30. Beatificabunt, aut beabunt me filii, Luc 1. significat, beatam praedicabunt me omnes generationes. Sic et Isa. 3. Et beatificantes, aut beatum praedicantes hunc populum, seduxerunt eum. Iob quoque 9. est, Aures audientium beatificârunt me. BEHEMOT,

benedixisse diei septimo, id est sanctificasse, magnificentiorem ac gloriosiorem caeteris reddidisse, et specialiter cultui suo dedicasse. In hoc sensu putaverunt Papistae, se posse varias res benedicere, herbas, campanas, salem, aquam, aram, et similia: nisi quod et sine mandato Dei id sunt ausi facere, et nimiam quandam, planeque divinam sanctitatem et efficaciam illis suis adiuratis rebus tribuerunt, putantes se suis illis consecrationibus quamvis vim ac efficaciam, non tantum corporalem, sed et spiritualem, rebus illis externis ac elementaribus indere. Benedicere aliquando videtur

illis praedicebant. QUINTO, cum hoc verbum ad Deum, ubi omnes res ac voces significantiores sunt, transfertur, significat non tantum beneprecari, sed et ipsum benefacere: sicut contra Maledicere, perdere significat. nam (ut scriptum est) Ipse dixit, et facta sunt: eius dicere est facere, eius verba sunt res ipsae. Sic igitur toties pollicetur Deus, se benedicturum: id est, benefacturum Abrahamo. Et, In semine tuo benedicentur, id est, beatae a Deo fient, omnes gentes: Gen. 12. 22 et 26. Hinc benedictio Abrahae, in Novo testamento: id est, beatitudo ei et eius semini

per antiphrasin significat etiam maledicere, aut execrari. 1. Reg. 21 Iob. 1. 2. Si forte benedixerunt filii mei. Item: Benedic Domino, et morere. Thomas de verbo Benedicere ita 2 Corint. 1. annotat: Nos benedicimus Deum, et Deus benedicit nos, sed aliter et aliter. Nam dicere Dei, est facere. Psal. 33. Dixit, et facta sunt. Unde benedicere Dei est, bonum facere, et bonum infundere. Et sic habet rationem causalitatis ut Gen. 1 et 22, Benedicens benedicam tibi, etc. Benedicere autem nostrum non est causale, sed recognoscitivum, seu expressivum. Unde

2. Si forte benedixerunt filii mei. Item: Benedic Domino, et morere. Thomas de verbo Benedicere ita 2 Corint. 1. annotat: Nos benedicimus Deum, et Deus benedicit nos, sed aliter et aliter. Nam dicere Dei, est facere. Psal. 33. Dixit, et facta sunt. Unde benedicere Dei est, bonum facere, et bonum infundere. Et sic habet rationem causalitatis ut Gen. 1 et 22, Benedicens benedicam tibi, etc. Benedicere autem nostrum non est causale, sed recognoscitivum, seu expressivum. Unde benedicere nostrum idem est quod bonum recognoscere. Cum ergo gratias agimus Deo,

quandam vim habent: ut est passio ac meritum Christi. Sic Deus in omnibus suis consiliis et actionibus, tanquam valde bonis, suum beneplacitum habet. Sic tota divinitas dicitur beneplacito consensisse, habitare in Christo, Coloss. 1. et Deo beneplacuisse, per stultitiam praedicationis salvos facere credentes. Altera Activa, et quasi contraria huic significatio est, cum aliquem, licet indignum, et unde nos nihil boni nobis expectamus, summo favore ac amore, et plusquam paterna benevolentia complectimur, eique ex imo corde bene facimus, aut certe benefacere cupimus, et (quantum omnino

vel favorem, etiam Paulus praedicat se erga Israelitas habere, Rom. 10. ob quam in praecedenti capite dicit, se cupere vel anathema fieri pro Israelitis. Sic de spontanea eleemosyna legitur Rom. 15, Consensit Macedonia et Achaia collationem facere. Quin et amor aut studium piorum erga Deum, Beneplacitum vocatur. Phil. 1. Quidam etiam propter beneplacitum Christum praedicant: id est, ob pium studium erga Deum. Duarum igitur istarum contrariarum significationum illustria exempla sunt in beneplacito Dei erga filium suum, et porro erga

quod bonam voluntatem habere significat. siquidem Beneplacitum habere; et Bonam voluntatem habere, propemodum idem significant. Ideo etiam Graeci utrunque verbo εὐδοκεῖν reddiderunt. Sed videamus iam exempla. Genes. 34. Nec cunctatus est iuvenis facere remissam, quia beneplacitum habebat in filia Iacob. Num. 14. Si beneplacitum habuerit in nobis Iehova, introducet nos in terram istam. Paulus hanc phrasin imitatus 1. Cor. 10. Sed non in pluribus eorum beneplacitum habuit Deus: verbo Graeco

Et cum omni bona voluntate quaesivit eum. Esdrae 10. Facite confessionem ipsi Iehova, Deo patrum vestrorum, et facite bonam voluntatem eius. Esther 1, Ut facerent iuxta bonam voluntatem viri et viri: id est, uniuscuiusque. Psalm. 5, In modum scuti bona voluntate coronabis cum. Psalm. 40, Facere bonam voluntatem tuam Deus meus cupivi. pro quo autor epistolae ad Hebraeos θέλημα vertit. Proverb. 8, Et hauriet bonam voluntatem a Iehova. Isaiae 61, Ad praedicandum annum acceptationis: id est, acceptabilem, seu bonae voluntatis. pro quo

ideo explicemus hic etiam ipsum Voluntatis vocabulum. Forte enim coniunctio harum vocum aliquid lucis utrique afferet. VOLO igitur interdum accipitur pro cupio. Mar. 10. Magister, volumus ut quod petierimus facias nobis: id est, cupimus, ac petimus. Sic Iohan. 8, Cupiditates eius vultis facere. Iohan. 12. Domine volumus Iesum videre: id est, desideramus. Heb. 12, Postea volens haereditare benedictionem. Aliquando videtur significare non tantum desiderium rei, sed etiam ipsum desideratum effectum. Iohann. 6, voluerunt eum accipere in navim: ut Erasmus et Vulgata habet,

patris in terra, sicut in caelo: id est, ea omnia, res aut facta, quae Deus vult ac praecipit. Hoc modo saepisime accipitur: sicut etiam cum Christus dicit, eam esse voluntatem patris, ut omnes sibi ab eo traditos servet: et cum petit, ut non sua, sed patris voluntas fiat: Sic etiam, cum dicitur facere voluntatem patris. Aliquid esse voluntatem Dei, significat ei placere. Proverb. 11, Lapis perfectus voluntas Dei: pro, placet Deo pondus iustum. Terminus voluntatis, id est, meta desiderata. Psal. 107, Laetantur quod deduxeris eos ad terminum voluntatis eorum.

satanas. Quare Antichristi bestiam vide supra in ANTICHRISTO. Variae bestiae in Scripturis, variis translationibus et collationibus serviunt: de quibus suo loco in Alphabetica hac serie dicitur. Bestia, pro Romano imperio, per papam instaurato, Apocal. 12 et 13: Datum est illi bestiae bellum facere cum sanctis, et vincere eos. Item 16 et 17: Hi (reges Romani imperii) cum agno pugnabunt, et agnus vincet eos, etc. Apoc. 19, Vidi bestiam, et reges terrae, et exercitus eorum congregatos, ad faciendum praelium cum illo qui sedebat in equo albo. Apoc. 14. Adorantes

sanctam et meritoriam: et contra, Coniugium rem vitiosam ac peccatum. Quare recte eum Augustinus hoc nomine reprehendit UNDECIMO, habet haec vox phrases quasdam: ut, Bonas ostendere vias suas, Ierem 21. pro tueri, excusare verum de bona ac mala via postea in voce VIA dicetur Bonum facere necesse est, Galat. 6: id est, pie vivere. Bonum est aemulari in bono semper: id est, se qui recta ac pia. Abquam rem facere bonam, est corrigere. ut Ierem 7. 26, Bonas facere vias suas: id est, corrigere. Vincere in bono malum, est beneficiis iniurias superare: Rom. 12. Opera

UNDECIMO, habet haec vox phrases quasdam: ut, Bonas ostendere vias suas, Ierem 21. pro tueri, excusare verum de bona ac mala via postea in voce VIA dicetur Bonum facere necesse est, Galat. 6: id est, pie vivere. Bonum est aemulari in bono semper: id est, se qui recta ac pia. Abquam rem facere bonam, est corrigere. ut Ierem 7. 26, Bonas facere vias suas: id est, corrigere. Vincere in bono malum, est beneficiis iniurias superare: Rom. 12. Opera bona dicuntur ea, quae in fide ac secundum verbum, in gloriam Dei et utilitatem proximi fiunt. Bonum esse aliquid alicui in

ostendere vias suas, Ierem 21. pro tueri, excusare verum de bona ac mala via postea in voce VIA dicetur Bonum facere necesse est, Galat. 6: id est, pie vivere. Bonum est aemulari in bono semper: id est, se qui recta ac pia. Abquam rem facere bonam, est corrigere. ut Ierem 7. 26, Bonas facere vias suas: id est, corrigere. Vincere in bono malum, est beneficiis iniurias superare: Rom. 12. Opera bona dicuntur ea, quae in fide ac secundum verbum, in gloriam Dei et utilitatem proximi fiunt. Bonum esse aliquid alicui in alicuius facie aut oculis, est alicuius iudicio

Ioseph venerint. Non habet haec lingua aliquod verbum, quod proprie simplex placere significet, ideo hac periphrasi utuntur in eo sensu. 2 Corinth 8. Bona providere non solum coram Deo, sed etiam coram hominibus: id est, non tantum ea quae Dei iudicio probantur, sed etiam hominum honestorum. Facere aliquid in alicuius bonum. ut, Timete Deum, et custodite eius praecepta vobis in bonum: Deuter. 6 et 10. Sic Paulus dicit Rom. 13. Est minister Dei tibi in bonum. Bonus oculu ponitur pro benefico et misericordi, Proverb. 22. Contra malus in sequenti, pro immisericordi, aut etiam

Loquutio autem inde sumpta est, quod in multis locis non tantum equis, sed bobus triturant, agitando eos per manipulos in area, ut sic pedibus spicas proterant. qui mos Germanis est ignotus. Iam, fame stimulati apprehendere subinde aliquid vel paleae, vel frumenti pedibus substrati solent: id ne facere queant, avari agricolae eis os obturant, sicut in Germania ferocibus caballis. Quod ergo ibi dicit Paulus, Num Deo sunt curae boves? intelligit de summo gradu, Deum non potissimum huc respexisse illo mandato, nec praecipuam ei curam esse boum: sed potius suorum ministrorum, syncerorum

impii, quod emant aut vendant pauperes pro calceamentis: sive intelligas, quod ipsas personas tam viles habuerint, sive quod causas tam tenui corruptela inducti subverterint. Hinc de vilissimo ac sordidissimo ministerio dicitur, Calceos alicui gestare aut solvere, Matt. 3, et Mar. 1: quod facere Christo, negat se esse dignum Baptista. Sic Latinis Matulam porrigere, et Alicui aquam manibus affundere, de vilissimis ministeriis accipiuntur. Secundo accipitur pro quavis re maxime necessaria. Sic Deuter. 29. et Isaiae 5, Calcei, aut corrigiae calceorum non sunt diffractae:

mala, et quibus fruatur, bona certa ratione definivit. Est et in Scripturis calix daemoniorum, 1. Cor. 8. Calicem daemoniorum et Domini simul bibere velle. Reliqua vide in agnatis vocibus, Vino, Aqua, Ebrietate, Bibere, et similibus, praesertim autem in verbo BIBERE. CALVICIUM FACERE, aut Caput tondere, luctus indicium fuit Israelitis: sicut et de barba supra diximus. Hinc Ieremias praedicens Philistaeis exitium, dicit 47 capi Veniet calvicium in Gazan. Sic et Ezech. 7 inquit, Et in universis capitibus eorum calvicium: per signa luctus ac moeroris, causas eius,

et preciosiores partes. Eadem ratione dicitur, non casurum aut periturum capillum alicuius: 1. Sam. 14. et 2. Sam 14 1. Reg. 1. et Luc. 21: id est, ne minimam quidem eius partem laedendam esse, nedum maximam. Simili occasione aut natura capillorum dicitur Matth. 5. Non potes unum capillum facere album: id est, ne minima quidem nostra recte mutare possumus, nedum maxima. In hisce ergo omnibus loquutionibus, capilli pro quavis ignobilissima hominis parte ponuntur. Porro funda iacere ad capillum Iud. 20, est directissime ac certissimo ictu scopum tangere, Psal. 40 et

5. inquit Christus, Quomodo potestis vos credere gloriam ab hominibus accipientes? Quod potius videtur significare captantes, aut ambientes. Nam accipere gloriam, ubi ultro offertur, non impedit fidem. Sed qui captant hominum favorem ac gloriam, multa contra verbum, ad voluntatem hominum facere coguntur. CAPUT, habet plures proprietates: in de igitur variae huius vocis significationes exoriuntur. Nam et nobilissimum membrum, summoque loco positum, et quasi initium est hominis, et maxime conspicitur: denique periculosissime summaque cum pernicie laeditur. Primum

qui quaestum, idque etiam quibusvis fraudibus, praesertim autem corrumpendo merces, quaesierunt. Per metaphoram igitur haec vox in Sacris literis, in primis in novo Testamento, significat seductores: qui dum facere volunt ex sua functione ac doctrina quaestum, corrumpere eam coguntur. Nam vera doctrina nec per se quaestuosa est, ut quae omnia a doctoribus in solum Christum transferat: nec mundo ac potentibus grata, nec denique tristi persequutione multiplicique afflictione caret. Quare dum eam

de quibusdam piis, quod pro anima sua propriam cervicem subiecerint: quo indicat, eos suam vitam servandi ipsius gratia, in discrimen adduxisse. CESSARE, alias idem significat quod abstinere a labore: alias, quod sperare in Dominum: alias, cum dicitur in tertia Hebraea coniugatione. Facere cessare: significat aut prorsus tollere et abolere aliquid, aut certe alioqui impedire. Quia autem saepe concurrit in significatione cum verbo Quiescere et Silere, ibi plenius hanc vocem et rem exponam. CHARACTER DEI, in Ezechiele cap. 9, vocatur Thau, et est

omnium rerum necessariarum subministrationem. Sic Psal. 103. Qui cibat aut satiat te bono: id est, omni beneficentia replet. Arbor cibi Deut. 20. Ezech. 47. pro arbore frugifera. Cibum facere ascendere. Levit. 11, pro ruminare, ut solent oves ac boves: quia cibum semel in ventriculum coniectum, denuo in os revocant. Cibum facere declinare. Hos. 11: id est, alicui commeatum advehere. Cibasti nos pane lachrymarum, Psal. 80. pro, onerasti multis doloribus. de

Qui cibat aut satiat te bono: id est, omni beneficentia replet. Arbor cibi Deut. 20. Ezech. 47. pro arbore frugifera. Cibum facere ascendere. Levit. 11, pro ruminare, ut solent oves ac boves: quia cibum semel in ventriculum coniectum, denuo in os revocant. Cibum facere declinare. Hos. 11: id est, alicui commeatum advehere. Cibasti nos pane lachrymarum, Psal. 80. pro, onerasti multis doloribus. de quo in voce LACHRYMAE. CICATRICES computruerunt. Psal. 38. aliqui intelligunt de peccato originalis corruptionis,

intrare in alicuius aures, ut Dei, Psal. 18. id est, ab eo exaudiri querulas et clamosas preces: sicut et Christus dicitur obtulisse preces cum valido clamore. Clamorem assumere pro aliquo, est, pro eo orare. Ierem. 7. Non assumes clamorem pro populo hoc. Clamorem pervenire facere ad se, Iob. 34. Clamorem contritionis suscitare, Esaiae 15, pro, horrendum ac miserandum, seu plenum iniuria. Clamare pro accusare non raro ponitur. Sic sanguis Abel clamat ad Deum de terra contra Cainum. Sic Iacobus cap. 5 dicit, mercedem pauperum interversam clamare

est, ita eam proponere, ut non facile intelligi possit a quoquam, cui Deus eam non singulariter aperuerit. Contra agnus Dei in Apocal. solus reserat clausum librum. Sed de hac phrasi postea in voce LIBRI. Claudere super vulvam, est efficere mulieres steriles, Genes. 20. Contra aperire, est facere foecundas. Clausa manuum, Iudic. 3 et 20, Viri electi, qui erant clausa manu dextra sua: id est, qui scaevolae erant, qui non recte dextra uti poterant, sed pro ea utebantur sinistra. Clausus et derelictus, 1. Regum 14. 21. et 2. Regum 9, et 14. Vidit Iehova afflictionem Israelis, et

porro significationibus vocis Caeli variae phrases oriuntur, quarum primarias recensebo compendio. Caelum et terra pro universa creatura ponitur. ut Gen. 14 et 24, Deus dicitur dominus et creator caeli et terrae. Sic et Psal. 124 et 146. Sic dicitur Psal. 135 facere Deus omnia quae voluit, in caelo et terra. Caelum et terra, id est, tota haec machina, tandem in extrema die peritura dicitur, et igne consumenda, Psalm. 103. et 2. Pet. 3. Quod quomodo et quatenus sit futurum, non est praesentis instituti exponere, sed profundioris cuiusdam

evanescere, Rom. 1. pro, in ratiocinationibus. Sic et Rom. 2, cogitationibus sese invicem accusantibus et excusantibus. Cogitationes ascendere, Dan. 1. Luc. 24, pro, incipere sollicite cogitare. Cogitare contra Deum, est moliri propagationem impietatis et iniustitiae. Cogitationem facere super aliqua re, Ezech. 16. Post cogitationes gradi, id est, consilia sequi, Esaiae 65. Esaiae 26 definitur fides quod sit cogitatio suffulta (nempe verbo ac promissione Dei) quôd Deus velit nobiscum custo dire pacem: id est, esse nobis propitius. Vocat autem cogitationem ideo, quia

12. Cognoscit iustus animam iumenti sui. Sic Christus dicitur cognoscere oves suas. In hoc sensu Paulus invertit hoc verbum Gal. 4. At nunc postquam cognovistis Deum, vel potius cogniti estis a Deo: id est accepti ab eo in curam ipsius. Ponitur interdum etiam pro admittere, patrare, aut facere. ut 2. Cor. 5. Eum qui non novit peccatum, fecit peccatum: id est qui nec patravit, nec approbavit peccatum. Sic Psal 7. inscribitur, Sigaion David, id est, innocentia Davidis, quia in eo suam innocentiam constantissime asserit et tuetur. Sic Psal. 35. Quae

Significat illam adustionem, aut potius consumptionem humidi radicalis et omnium bonorum humorum, quae proficiscitur a naturali calore carente alimento debito, eoque in ipsam nativam humiditatem grassante: sicut ipsa experientia videmus, homines diu fame maceratos nigricare. Combustionem alicui facere, aut non facere alicui mortuo, 2. Par. 21, est, eum rogo solenniter impositum exurere, ut apud veteres moris fuit. Combustio fumi, pro incendio fumoso. Iud. 20, Tempus autem erat constitutum

adustionem, aut potius consumptionem humidi radicalis et omnium bonorum humorum, quae proficiscitur a naturali calore carente alimento debito, eoque in ipsam nativam humiditatem grassante: sicut ipsa experientia videmus, homines diu fame maceratos nigricare. Combustionem alicui facere, aut non facere alicui mortuo, 2. Par. 21, est, eum rogo solenniter impositum exurere, ut apud veteres moris fuit. Combustio fumi, pro incendio fumoso. Iud. 20, Tempus autem erat constitutum viro Israel cum

miraculose a propheta aucto. Comedere et bibere, Ierem. 22 pro, communi more, libero securoque animo vivere, et interim iustitiae ac pietati vacare, sine ambitione et magnarum rerum cupiditatibus, periculosisque ac non necessariis conatibus. Sic et in Ecclesiaste aliquoties accipitur. Comedere facere, pro alere, Exod. 16, Feci vos comedere. Hebraea tertia coniugatio est, pro alui. Eodem modo 2. Sam. 13. Comedere buccellam: pro, victitare tenuiter. 1. Sam. 2. Dan. 11, Comedentes buccellam escae ipsius, conterent eum: id est, aliqui pauperes monachi et sacrifici ad Christum

mihi communicavit in rationes dati et accepti. Modo contra de alieno, aut etiam de publico aliquid accipio. ut Rom. 15, Si enim gentiles spiritualibus eorum communicaverunt: id est, participarunt. Sic et κοινωνίαν ποιεῖσθαι, communionem facere, ambiguam significationem habet, tum ad dandum, Rom. 13. 2. Corinth. 8 et 9, tum ad accipiendum. ut Philip. 2. Communio passionum CHRISTI: id est, participatio crucis et persequutionum Christi. Nomen κοινωνία eodem modo ambigue accipitur.

a suis hostibus, eos tunc insectantib. Concludere [retibus] pisces, Luc. 5. Concludere etiam est, instructa acie conclusisque umbonibus invadere hostem. ut Psalm. 35. Profer hastam, et conclude contra persecutores meos. Sic etiam subeuntes muros solebant connexis umbonibus testudinem facere. Sic Psal. 63, Pinguedine sua clauserunt: id est, potentia et opibus suis nos undique premunt impii. Claudere etiam per metaphoram coarguere et convincere significat, quod ibi quoque reus argumentis ita undique concluditur, ut effugere nequeat. Sic igitur Deus et Scriptura

Confitebor Deo secundum iustitiam eius, Psal. 7: pro, celebrabo Deum, quod se iustum praestiterit liberando me. Confiteri Deo in cithara, Psal. 35. et confiteri ei in cantico, Psalm. 28. Confiteri coram Deo, Dan. 6: id est, gratias agere Deo. Confessionis vocem facere audire. Psal. 26. Ut confessionis vocem faciam audire, et narrem omnia mirabilia tua. ubi Psaltes semetipsum exponit. Confessionem dare Deo, Esaiae 10. Confessionem adducere in templum, Ieremiae 33. Vocem confessionis immolare Deo, Ionae 2. Adolete de fermento

Ac non infirmatus est fide, nec consideravit corpus suum emortuum, cum iam ferme centum esset annorum, et emortuam vulvam Sarae. In repromissione etiam Dei non haesitavit diffidentia, sed confortatus est fide, dans gloriam Deo: plenissime sciens, quia quaecunque promisit Deus, potens est et facere: ideo et reputatum est illi ad iustitiam. Dicuntur et seductores contra confirmare impios in sua impoenitentia: ut Ier. 23, Confortaverunt manus malorum, ita ut non convertantur a malitia sua. Sic et Ezech. 13. Confortastis manus impii. Est etiam phrasis Confortare manus dissolutas,

in conspectu alicuius stare, significat ei ministrare aut servire. Vivit Iehova, in cuius conspectu sto. 2. Reg. 5. Sic et Ierem. 35 reperitur. Sic 1. Sam. 1. vovet filium Anna, se eum oblaturam Domino, ut ibi perpetuo conspiciatur: id est, ministret. In conspectu alicuius aliquid facere אל פני alpene significat contra, aut in praeiudicium vel detrimentum eius. Sic Deut. 21 dicitur, maritum habentem liberos ex duabus uxoribus, non posse dare primogenituram filio dilectae in conspectu filii exosae, qui est primogenitus. ubi In

crebro significat. Ambulare in conspectu Dei Genes. 24, pro, vivere secundum Dei praescriptum. Sic Deus dicit Abrahamo Gen. 17. Ambula coram me, et esto syncerus. Et Enoch Gen. 5, cum Deo ambulasse dicitur. Sic Psal. 5, Dirige viam meam in conspectu tuo. Bonum aut malum facere, aut esse aliquid in conspectu Dei, valde crebro significat iudicium Dei: sicut et phrasis, In oculis. Sic dicitur etiam in Psal. 116. Mors sanctorum preciosa in conspectu Domini: id est, in iudicio Domini. Invenire gratiam in conspectu: id est, iudicio alicuius, seu

116. Mors sanctorum preciosa in conspectu Domini: id est, in iudicio Domini. Invenire gratiam in conspectu: id est, iudicio alicuius, seu apud aliquem, Gen. 5. Exod. 33. et 34. Effundere animam in conspectu Domini: pro, precibus omnia sua vota, curas et cogitationes Deo indicare. 1. Sam 1. Facere in conspectu totius Israelis, et solis: 2. Sam. 12 ubi minatur Deus, se illud occultum Davidis scelus publicaturum esse. Videre Dominum in conspectu suo, Psal. 16. pro, agnoscere praesentiam Dei, sibi opitulantem. Preces, clamores, gemitum in conspectu Dei poni, venire,

eos mala: pro, perdam eos omni genere malorum aut poenarum: ubi mox illa mala vocat sagittas. Ad consumptionem irasci. Esdr. 9. Nunquid irasceris contra nos usque ad consumptionem, ut non sit residuum aut evasio? Sic 2. Par. 12. Et non ad perdendum ad consumptionem. In consumptionem facere: Nehem. 9. Et non fecisti eos in consumptionem. CONSURGERE, per metaphoram significat aliquem in vigorem ac potentiam quandam erigi: sicut contrâ ruere, cadere autiacere, in omnibus ferme linguis. Sic negantur impii consurrecturi in iudicio: pro, praevalituri, Psalm. 1. Sic

levemus cum manibus puris in caelum: id est, vota ac desideria nostra. Sic et Sursum corda dicitur. Sic in viis cordis ambulare, Eccles. 11: pro, suis cupiditatibus obsequi. Sic David erat vir secundum cor Dei: id est, qualem Deus sibi optabat. Idem valet, secundum cor alicuius aliquid facere. Effundere cor coram Deo: id est, vota, gemitus, ac desideria sua intima, Psal. 62, Thren. 2. Pro intellectu: ut Psal. 95, Errantes corde. Sapiens corde est Deus, Iob 9. Sic saepissime cordis sapientia et intelligentia praedicatur. Sic et Exo. 31 dicitur

et cupiditatibus. Sic David petivit in se cor mundum creari, Psal. 51. Tertia denique est mundicies cordis cum omni studio novam obedientiam praestantes, ab omnibus malis consiliis ac conatib. abstinemus, nosque summo conatu repurgamus. Ex corde, aut etiam toto corde aliquid facere: pro, ex animo, seu promptissimo animo, essentiente etiam ipso corde, ac eius omnibus affectib. et motibus, ut mox plenius dicam. Cor carneum, Ezech. 11. 36. et Ierem 31, ponitur pro docili, sequaci, ad bonum flexibili, et Deum timente: sicut caro molle quid est, et quod facile

mensurae genus est, quo plerunque Scriptura metitur quantitates continuas in rebus Sacris et domesticis. CULEX, notum genus minimarum muscarum est. Solet autem quasi proverbio maximis animalibus opponi. Sic vetus proverbium habet de immodicis amplificationibus, Ex culice elephantum facere: aut etiam contra, rem maximam axtenuando. Sic et Christus proverbialiter hac voce utitur: Culicem excolare, et Camelum devorare: pro, in reb. minimis, et praesertim peccatis, ut sunt violationes humanarum traditiuncularum, summam religiosita tem ac diligentiam adhibere, cuiusmodi nunc

sacrosanctae promissionis Abrahamo factae. Cum aliquo esse Deum, aut Dominum: pro, ei assistere, opitulari, patrocinari, etc. David crescebat, quia Iehova erat cum eo. 1. Paralip. 11. Portio cum Deo: pro, a Deo. Ista est portio hominis impii cum Deo: pro, â Deo. Cum Deo aliquid facere, 1. Sam. 14: pro, adiutum potentera Deo, gloriose aliquid facere. Cum aliquo pugnare, aut aliud quid facere, non raro pro contra ponitur. Instruxit cum eo aciem: 2. Paralip. 13. pro, contra eum. Pugnavit Iehova cum inimicis Israelis: pro, contra. 2. Par. 20. Haec phrasis etiam Latinae

aut Dominum: pro, ei assistere, opitulari, patrocinari, etc. David crescebat, quia Iehova erat cum eo. 1. Paralip. 11. Portio cum Deo: pro, a Deo. Ista est portio hominis impii cum Deo: pro, â Deo. Cum Deo aliquid facere, 1. Sam. 14: pro, adiutum potentera Deo, gloriose aliquid facere. Cum aliquo pugnare, aut aliud quid facere, non raro pro contra ponitur. Instruxit cum eo aciem: 2. Paralip. 13. pro, contra eum. Pugnavit Iehova cum inimicis Israelis: pro, contra. 2. Par. 20. Haec phrasis etiam Latinae et aliis Linguis ignota non est. Cum aliquo aliquid esse: pro,

patrocinari, etc. David crescebat, quia Iehova erat cum eo. 1. Paralip. 11. Portio cum Deo: pro, a Deo. Ista est portio hominis impii cum Deo: pro, â Deo. Cum Deo aliquid facere, 1. Sam. 14: pro, adiutum potentera Deo, gloriose aliquid facere. Cum aliquo pugnare, aut aliud quid facere, non raro pro contra ponitur. Instruxit cum eo aciem: 2. Paralip. 13. pro, contra eum. Pugnavit Iehova cum inimicis Israelis: pro, contra. 2. Par. 20. Haec phrasis etiam Latinae et aliis Linguis ignota non est. Cum aliquo aliquid esse: pro, esse eius consilium, opus, aut qualitatem

pro, contra eum. Pugnavit Iehova cum inimicis Israelis: pro, contra. 2. Par. 20. Haec phrasis etiam Latinae et aliis Linguis ignota non est. Cum aliquo aliquid esse: pro, esse eius consilium, opus, aut qualitatem seu naturam. Quod est cum omnipotente, non abscondam: Iob 27. pro, quae Deus facere solet. Cum Iehova est misericordia. Psal. 8. pro, Iehova est misericors. Fuit cum corde Davidis aedificare domum Domino: pro, eius consilium, mens, sententia. 1. Reg. 2. Secretum Iehovae cum rectis: Proverb. 3: pro, notum est illis. Erga. Cum sancto sanctus fueris, cum

12. pro, cum imbecillioribus errare. Dicit enim ibi Deus prophetae, quod si vix potuerit recte certare cum suis popularibus, pietatis adversariis, longe infelicius sit cum Deo ipso litigaturus: perinde ac si is qui pedites cursu vincere non potuerit, cum equitibus contendere velit. Currere facere in tertia significatione, saepe Hebraeis simpliciter significat accelerare Ierem. 49. Currere faciam Israelem ab Idumea: pro, celerrime liberabo. Sic Gen. 41. Currere fecerunt eum a lacu: pro, cito eduxerunt. 2. Paral. 35. Sanctificata elixaverunt, et currere fecerunt universis

ut 2. Samuel. 11. Ioab custodivit: pro obsedit civitatem. Psalmo 17, Per verbum labiorum tuorum custodivi vias dissipatoris: pro, cavi, vel etiam cohibui. Custodire aliquando alteri verbo iunctum, simpliciter diligentiam quandam in agendo notat. ut cum dicitur, Custodi ut facias, vel facere, vel faciendo, vel ad faciendum: pro, diligenter, serio ac sollicite facias, etc. Custodire animam animabus, et custoditum esse in anima, ut hoc aut illud faciat aut omittat: pro, cavere ne semetipsum perdat, dum hoc aut illud facit aut omittit. Deuter. 4. Custodi animam

percurram. Illud autem ante omnia moneo, valde crebro idem plane valere, quod verbum Pono, in Sacris. Quare saepe inter se coniunguntur, saepe etiam pro se invicem ponuntur: ut qui alterutrum norit, utrunque norit. De qua re in verbo PONO. Plurimae quoque locutiones huius verbi possunt exponi per facere, efficere, aut fieri. Significat igitur crebro Permittere. Numer. 21. Neque dedit rex Syon, pertransire Israelem per terminum aut regionem suam. Non dabit in commotionem pedem tuum: Psalmo 121: pro, non permittet ut nutes. Exod. 3. Non dabit vos Pharao: pro, permittet. Psalm. 55.

Ezech. 30. Dedi annos iniquitatis iuxta numerum dierum, Ezech. 4 pro, verti annos in dies. Longe aliter Proverb. 5 accipitur: Ne des alienis robur tuum, et annos tuos crudeli. id est, ne fortunas ac vitam tuam in exitium coniicias. Praevaricationem dare in Dominum, Numer. 31. pro, facere praevaricare contra Dominum. Dare probrum contra aliquem, Psalm. 50. id est, probro afficere eum. Dare sanguinem innocentem in medio populi: pro, imputare populo, Deuteronom. 21. Alioqui significat effundere, seu patrare iniustas caedes. Dare, pro perdere. Dabo domum tuam sicut

Ethnicos: pro, ut fiant imbecilliores, aut subditi corum. Peregrinus ascendet super te superne superne, et tu destendes inferne inferne. Descendere, pro abdere sese in loco humili: 1. Sam. 20. Et tertiabis et descendes valde. pro, in profundo loco usque ad tertium diem latitabis. Descendere facere, pro deducere, in tertia coniugatione, crebrum est in Sacris literis, nec indiget exemplorum recitatione. Descendere gladio, pro interfici. Hag. 2. Et descendent equi et sessores eorum, quisque gladio proximi sui: pro interficientur, deiicientur in terram aut sepulchrum. Sic Latini

Hag. 2. Et descendent equi et sessores eorum, quisque gladio proximi sui: pro interficientur, deiicientur in terram aut sepulchrum. Sic Latini Prosternentur dicunt. Descendent ab umbra eius omnes populi terrae: Ezech. 31. pro, deficient ab imperio eius gentes ipsi prius subditae. Descendere facere, pro detrahere Isa. 10, Descendere feci tanquam potens habitantes, vel potius sedentes: pro, deieci eos ex ipsorum arcib. et soliis. Descendere facere aliquem in sepulchrum, pro causam mortis alicui praebere: Gen. 42. Si accideret illum mori in via per quam ibitis, faceretis

dicunt. Descendent ab umbra eius omnes populi terrae: Ezech. 31. pro, deficient ab imperio eius gentes ipsi prius subditae. Descendere facere, pro detrahere Isa. 10, Descendere feci tanquam potens habitantes, vel potius sedentes: pro, deieci eos ex ipsorum arcib. et soliis. Descendere facere aliquem in sepulchrum, pro causam mortis alicui praebere: Gen. 42. Si accideret illum mori in via per quam ibitis, faceretis descendere caniciem meam cum dolore in sepulchrum. Sic ferme et Gen. 37. 44, ac Ezech. 26. ubi eadem phrasis reperitur. Descendere facere in terram, Isa. 63.

et soliis. Descendere facere aliquem in sepulchrum, pro causam mortis alicui praebere: Gen. 42. Si accideret illum mori in via per quam ibitis, faceretis descendere caniciem meam cum dolore in sepulchrum. Sic ferme et Gen. 37. 44, ac Ezech. 26. ubi eadem phrasis reperitur. Descendere facere in terram, Isa. 63. Descendere faciam in terram fortitudinem eorum. i. prosternam. Descendere facere, pro afferre munus, Gen. 43. Deut. 1, ratione loci altioris, unde munus affertur, dicitur. Sic et Descendere in mare. Discendere increpatio in aliquem dicitur, propterea quod ex

Si accideret illum mori in via per quam ibitis, faceretis descendere caniciem meam cum dolore in sepulchrum. Sic ferme et Gen. 37. 44, ac Ezech. 26. ubi eadem phrasis reperitur. Descendere facere in terram, Isa. 63. Descendere faciam in terram fortitudinem eorum. i. prosternam. Descendere facere, pro afferre munus, Gen. 43. Deut. 1, ratione loci altioris, unde munus affertur, dicitur. Sic et Descendere in mare. Discendere increpatio in aliquem dicitur, propterea quod ex loco altiori in inferiorem, nempe ex aurib. in cor descendat, vel a superiore in inferiorem Prover. 17.

inferiorem, nempe ex aurib. in cor descendat, vel a superiore in inferiorem Prover. 17. Contra Ascendere dicuntur cogitationes, quia ex corde in os scandunt. Descendere oculum in lachrymas, Hier. 13. 14. Thren 3. pro, destillare, defluere, et quasi totum in lachrymas resolvi. Descendere facere ornamentum, Exod. 33. pro, deponere. Sagittas Domini descendere super aliquem, Psal. 38. Descendit urbs: pro, capitur, evertitur. Deut. 20. Descendunt et muri, Deut. 28. pro, evertuntur. Descendere vivum in infernum, Num. 16, et Psal. 55, aliqui

panis. Mons desiderii, Dan. 11. Picturae desiderii Isa. 2, Terra desiderii, Dan. 11. pro, desiderata Vasa desiderii, 2. Par. 20. Desideratus cunctis gentibus vocatur Meschias, Hag. 2, quia sit servatortotius mundi, merito ab omnibus expetitus et expetendus. DESINO FACERE: pro, non facio. Exod. 23 Desines auxiliari: pro, non auxiliabere? DESOLOR verbum, et nomina inde deducta, suas quasdam obscuritates habent. Alioqui proprie significat solum aut solitarium reddo, vasto. Nam omnes vastationes privant loca hominibus vel ab ducendo, vel

pro, vidit optatam ultionem. Et Ps. 112. Donec despiciat super inimicos meos. Sed de hac phrasi in verbo VIDERE agetur, quo verbo Hebraea vox melius redditur. DESTRUERE, valde usitata metaphora, significat rem quamcunque vel prorsus evertere, vel certe deteriorem aut infirmiorem facere. Sed dictum est de eius significatione supra in verbo AEDIFICO. DESUPER, מעל meal, modo adverbium, modo praepositio, habet in hac lingua quasdam proprietates et obscuritates: tametsi et tota haec vox sit Hebraea. nam Latinis talis harum

quod in mysterio redemptionis patri summa dignitas ut vero Deo tribuitur: et filio contra exinanitio, quod pater donaverit et miserit filium, eique mandata redimendi et docendi humani generis tradiderit. Quapropter filius tanquam iam servus, dicit se ab illo missum: se eius, non suam voluntatem facere: illum honorificare, seque tantum eius mandatum exequi, et doctrinam docere, non suam. Quare illum etiam ut servus ubique invocat, ab eo opem petit, et omnia in cum ut suum Dominum refert: cum et ipse tamen cum illo semper operetur, et plenam potestatem habeat animam suam ponendi et

et eum invocare, ut, Quaerite Deum dum inveniri potest. Aliquando significat consulere, aut interrogare eum: ut olim soliti sunt tum Iudaei, tum gentiles, consulere de incertis aut futuris, suos deos. Exod. 18. Dei facies, postea in voce FACIES exponetur. Dei opera operari, Ioan. 6. est, facere ea omnia quae Deo probantur, quaeque ille potissimum a nobis exigit. Deus alienus, vocatur quodcunque idolum: sive quod idola non erant dii Israelitarum, sed gentilium: sive etiam, quod alienum aliquando idem ferme significat quod adulterinum, aut insincerum, impurum: sicut et ignis

dari, ut possit ire vel ad dexteram, vel ad sinistram: id est, secum deliberare et deligere quid sibi faciendum sit. Cum vero Deus prohibet Deuteronomii quarto, ne a suo verbo vel ad dexteram vel ad sinistram declinemus: intelligunt multi dexteram esse, cum quid melius ex quadam religiositate facere volumus, quam Deus mandaverit: sinistram, cum ex negligentia deterius, seu res, praeceptas negligimus. Dextera impiorum dicitur esse plena muneribus: id est, omnia corruptos muneribus agere, aut etiam corruptelis munerum perficere ac impetrare, nihil studio iustitiae ac mandati divini.

et ipse, et familia eius per dies. Diebus post dies, pro quotidie. 2. Paral. 21. Donec egrediantur intestina tua prae infirmitate diebus post dies. pro, quotidie, perpetuo, paulatim. Secundum diem in die. 1. Samuelis 18. David autem psallebat secundum diem in die. pro, sicut quotidie facere consueverat. Angustiae dies, et dies mali: pro, quibus angustiae et calamitates hominibus accidunt. Psalm. 44. Ut quietem ei praestes a diebus malis. Ecclesiast. septimo, Genesis 47. Increpationis dies, et blasphemiae, est dies haec: 2. Regum 19. pro, nunc premimur, et maledictis

omnes aeterno exitio: quia si ille iniquitates observârit, et iudicium intraverit, nemo subsistet. Sed secundum gratiam ac Evangelium, Deus omnes contritos et credentes dignos censet beneficiis filii sui, solosque incredulos et incontritos excludit. Dignatur aut Non dignatur aliquis aliquid facere, dupliciter accipitur. Alias enim, prae superbia aliquis non dignatur aliquid facere, statuens illam actionem esfe infra sua dignitatem: Alias contra, prae nimia humilitate, sentiens illam rem aut actionem esse supra suam dignitatem: quae significatio rarior est. ut, Non dignatus sum me

subsistet. Sed secundum gratiam ac Evangelium, Deus omnes contritos et credentes dignos censet beneficiis filii sui, solosque incredulos et incontritos excludit. Dignatur aut Non dignatur aliquis aliquid facere, dupliciter accipitur. Alias enim, prae superbia aliquis non dignatur aliquid facere, statuens illam actionem esfe infra sua dignitatem: Alias contra, prae nimia humilitate, sentiens illam rem aut actionem esse supra suam dignitatem: quae significatio rarior est. ut, Non dignatus sum me venire ad te: id est, Non putavi me dignum esfe qui te alloquerer. Sic dicit Centurio,

locum deducere, tueri ac protegere. ut 1. Samuel. 22 et Psal. 18. Dilatasti gressus meos subter me. Firmius enim stant, qui nonnihil dilatant pedes, ut solent luctantes: quam qui eos nimium iungunt. Tametsi et inde phrasis haec venire queat, quod laeti ac confidentes longos passus facere solent, μακροβιβάζοντες. Dilatare animam, significat amplum quid expetere ac desiderare. ut Habac. 2, Qui dilatat animam suam sicut infernus. Et Isaiae 14, Dilatavit infernus animam suam, et aperuit os suum sine modo: quod

dicit Deus se dimissurum templum ob peccata. Idem ferme significat, quod derelinquere, deserere. Sic Isa. 2 legimus, Deum dimisisse populum suum. Et Ruth 2 praecipit herus, ut ei spicae dimittendo dimittantur. pro, studio dataque opera neglectae relinquantur. DIRIGERE, pro, rectum facere quod erat obliquum aut incurvum. Psal. 5. Dirige coram me viam tuam. id est, fac mihi eam planam et facilem. Est propemodum hypallage: pro, dirige me in via tua. Dei enim viae per sese semper rectae sunt, sed nos non recte per eas incedimus. Quare passim pii petunt aut dicunt,

DISSOLVERE, ac DISSOLVI. Latini per metaphoram dissolutum hominem, aut dissolutos mores, pro perditis ponunt: sed Hebraeis longe alia est huius metaphorae vis. Nam potissimum significat fractum et eneruatum animum, aut corita timore languefactum, ut non ausit quicquam gravius attentare eorum quae facere deberet. Dissolventur habitatores Canaan, Exodi 15. pro erunt animo remisso ac fracto, prae metu vestri. Dicuntur et Manus dissolui. Ratio autem loquutionis est, quod res sive vivae sive mortuae, quae aliquid valide agere debent, necessario sunt bene compactae ac consolidatae: quod si

sicut aquae effusae solent variis rivulis in diversa loca diffluere: aut etiam sponte flumina in vicinis locis nascentia, in diversissima loca fluere, ut, Rhenus, Danubius, Rhodanus, Athesis, ac Padus, quorum primi fontes non usque adeo a sese invicem dissiti sunt. Dividere divisionem: pro, facere irruptionem. 2. Samuelis 6. Iratus est David, quod Iehova fecisset divisionem in Uza. id est, irrupisset in eam pompam, eamque illo tristi casu quasi dissipasset, nempe interfecto Uza. Alii intelligunt de divisione corporis et animae. Idem exemplum 1. Paral. 15. Sic et Exodi 19. Ne

irruat, et interficiat, ac veluti dispergat eos. Sic et Gen. 14. Et divisit super eos nocte. pro, irruit diversis agminibus, ac ex pluribus lateribus eos aggrediendo. Divisiones sacerdotum: pro, ordines ac classes. 2. Paral. 31. Constituit divisiones sacerdotum et Levitarum. Divisiones facere inter aliquos, id est, eos separare. Sic negat Ruth, quenquam se a Noemi praeter mortem divisurum: id est, abstracturum. Similis Pauli locutio: Quis nos separabit a dilectione Dei? Dividi aliquid ab aliquo: Oseae 5. pro, ab eo discedere. Sic Abraham dicit Gen. 13, ad Lotum, Dividere

dextera tua, id est, monstrabit, exhibebit praeclara opera, dante successum Deo. Docere igitur hic, sicut et supra Discere, verbum verbale aut noticiae, pro reali ponitur. Docere. Deo attributum, significantius est, sicut aliae voces, quam alias. Psal. 142. Doce me facere voluntatem tuam, id est, iuva, rege me, et sis ipse in me ad tam praeclaram rem efficax. Sic spirituale ac internum Docer, Iohan. 6, non solam institutionem significat. Sic et David celebrat Deum Psal. 18 et 144, quod doceat manus suas ad praelium: pro, validas et efficaces

cuius grege est masculus: et cum noverit, immolat corruptum Domino. Ponitur aliquando Dolus pro doloso: ut Proverb. 14, Loquitur mendacia dolus, pro, vir dolosus aut fraudulentus. Sic et Hier. 9 dicit Deus ad prophetam: Habitatio tua in medio doli. id est, inter dolosos. In dolo aliquid facere: Iud. 9. Misit nuncios in dolo: id est, dolose. quae phrasis admodum crebra est. Scriptura virum simplicem, iustum ac sincerum depingens, dicit non esse in ore eius dolum: Ioan. 1, de Nathanaele. et 1. Pet. 2, de ipsomet Christo. Contra autem Paulus dicit, Elymam magum esse plenum omni

Dulcescere malum: id est, rem ac consilium pravum. inquitenim: Si dulcescet in eius ore malum, et abscondet illud sub lingua sua, et non dereliquerit illud. Prover 2: Si cognitio dulcuerit animae tuae. Sic Hier. 6: Sacrificia vestra non dulcuerunt mihi. Item Ose. 9, et Malac. 3 Dulcescere facere secretum, dicitur Psal 55, sine dativo, cui: Qui simul dulcescere facie bamus secretum. id est, qui summa concordia et animorum voluptate inibamus occulta aut secrta consilia, de rebus aut negociis nostris. Palatum alicuius esse dulcedines: pro, suavissimum. Cantic. 5.

Novo testamento, ii dicuntur Electi, quos sibi Deus singulari quodam consilio in Christo delegit, nunquam repudiandos, sed certo in vitam aeternam transferendos. Rom 8. Quos praescivit, eos et elegit: quos elegit, eos et vocavit. Ibidem: Electis omnia cooperantur in bonum. Petrus inquit: Studete facere firmam vestram vocationem et electionem. id est, pia vita apud omnes obsignate et confirmate, vos vere a Deo vocatos et electos. Prior quidem est ordine electio, quam vocatio: sed hic postponitur,

non poterunt ferre corpus, sed corruent, quo homines pondus rapiet, sicut aquae. Aliquando hoc verbum additum alteri, simpliciter actiones coniungit. Hier. 50. Eundo et flendo ibunt, et Dominum quaerent. Ibo nunc, et percutiam: Hier. 40. Orantis est ac blandientis, ut sibi id liceat facere. Ibant, quo ibant: 1. Sam. 22. id est, incerti temere oberrabant. Aliquando ferme ociose ponitur, ut Poeta quoque utitur:
I nunc, et cupidi nomen amantis habe.

aut hominibus obbrutescentibus. Psal. 32. Ne sitis sicut equus et mulus, quibus non est intellectus. Equi gloria in bello. Zach. 10. Visitabit Dominus gregem suum, ponetque eos sicut equi gloriam in bello. id est, generosos, animosos et bellatores eos efficiet. Equitare facere in equo, asino aut curru: pro, currui imponere, Exod. 4. 2 Reg 19. Equitare dicitur Deus supernubes aut caelos, tum ut indicetur in caelis habitare, tum ut ostendatur cito pervenire quocunque velit, quia nubes cito ab uno horizonte ad alium praetervolant. Deut. 33. Equitans

Deut. 33. Equitans caelum in auxilium tuum: scilicet, cito et ubique ad est. Sic equitare super Cherubin, Psal. 18. Isa. 19 etiam clarius exprimitur, ubi minatur propheta Aegyptiis, quod Deus veniet equitans in nube levi aut veloci, id est, cito veniet castigaturus. Equitare facere super excelso: id est, reducere ad terram promissionis. Isa. 58. Equitare super caput alicuius, Psal. 66. Equitare feceras hominem super caput nostrum: id est, molestum tyrannum nobis praeposueras, nosque ei misere subieceras. Equitare facere manum super arcum: 2. Reg.

cito veniet castigaturus. Equitare facere super excelso: id est, reducere ad terram promissionis. Isa. 58. Equitare super caput alicuius, Psal. 66. Equitare feceras hominem super caput nostrum: id est, molestum tyrannum nobis praeposueras, nosque ei misere subieceras. Equitare facere manum super arcum: 2. Reg. 13. pro, apprehendere arcum. Equitare super verbu, Psal. 45, aliqui vertunt: sed vertendum est proprie, insilias in equum: seu prorvas in bellum, propter verbum aut promissionem tuam veracem, sicut opem es nobis pollicitus, vel quia tua veritas

omni credenti, Rom. 1. 1. Corinth. 1. Sermo crucis 1. Corinth 1. Sermo crucis iis qui pereunt stulticia est: at nobis qui salutem consequimur, potentia Dei est. Offendiculum crucis. Galatas sexto, Stulticia praedicationis. 1. Corinth. 1. Visum est Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes. Stulticia Dei. 1. Corinth. 1. Stulticia Dei sapientior est quam homines. Sapientia Dei in mysterio, 1. Corinth. 2. Loquimur sapientiam Dei in mysterio quae est recondita, quam praefinierat Deus ante secula in gloriam nostram. Mysterium. Roman. 16. Ei autem qui potens est vos

iustitiae. 2. Corinth. 3. Quia instrumentum est regenerationis, et offert gratuitam cum Deo reconciliationem Mysterium Christi, Colos. 4. a dignitate, quia exponit imperscrutabile mysterium de Christo. Stulticia praedicationis. 1. Corinth. 1. Placuit Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes. ubi per quandam concessionem sic vocatur: quia in speciem talis censetur istis μωροσόφοις, qui falsa confidentia ebrii, nihil verentur sacrosanctam Dei veritatem insipidae suae censurae subiicere. Testimonium Dei. 1. Corinth. 2.

et occulta negatio absolutionis ac sacramentorum, praesertim si ut poena ad certum tempus infligitur: non autem solum institutionis, diiudicationis, aut alterius alicuius praeparationis gratia adhibetur. Hanc rem ac loquutionem Scriptura nominat etiam, Extra Synagogam, aut Alienum a Synagoga facere aut ponere, et ex Synagoga eiicere. EXCOQUO, metaphora ab aurificibus sumptae pro, defeco, purgo, exploro, probo. Dicetur de ea infra in verbo Probo. EXCUBIAE Domini vocantur aliquando caeremoniae, et ritus templi, et vicinae scholae, ubi procul dubio varia fuere

Isaiae 2. Exire e medio idololatrarum, 2. Corinth. 6. est, deserta idololatria propalam sese verae religioni ac Ecclesiae addicere. Exire impium. Psal 109 Dum iudicatur, exeat impius. pro, damnatus, scilicet ex loco iudicii prodeat, non ut absolutus, sed ut damnatus. Exire facere argentum: pro, exigere. 2 Reg. 15. de indictione tributi accipitur. Exire vinum de aliquo, est edormire crapulam. 1. Sam. 25. Cum exiisset vinum a Nabal. Exire et introire civitatem. Quin et exeunti et introeunti civitatem nulla erat pax: Zachariae 8. Exire et intrare aliquem,

resistere alicui. Isaiae 36. Quomodo avertes faciem unius ducis e servis regis? id est, quomodo poteris ferre aut sustinere eius impetum? Videre faciem regis: pro, esse ei familiarem, intimum. Quinque viros ex iis qui videbant faciem regis. 2 Reg. 25. pro intimi erant regi. FACERE, varias significationes, huic linguae quam aliis usitatiores habet. Facere linum, sericum, aurum, argentum, aes, lignum: pro fabricare, aut operari aliquid ex hisce materiis. Isaiae 19. Iudicum 8. Et fecit illud Ephod. pro, ex eo auro fecit Ephod. Hieremiae 18. Et fecit illud vas

regis? id est, quomodo poteris ferre aut sustinere eius impetum? Videre faciem regis: pro, esse ei familiarem, intimum. Quinque viros ex iis qui videbant faciem regis. 2 Reg. 25. pro intimi erant regi. FACERE, varias significationes, huic linguae quam aliis usitatiores habet. Facere linum, sericum, aurum, argentum, aes, lignum: pro fabricare, aut operari aliquid ex hisce materiis. Isaiae 19. Iudicum 8. Et fecit illud Ephod. pro, ex eo auro fecit Ephod. Hieremiae 18. Et fecit illud vas aliud. pro, ex eo luto reficto aliud vas finxit. Facere, aliquando habet

aliis usitatiores habet. Facere linum, sericum, aurum, argentum, aes, lignum: pro fabricare, aut operari aliquid ex hisce materiis. Isaiae 19. Iudicum 8. Et fecit illud Ephod. pro, ex eo auro fecit Ephod. Hieremiae 18. Et fecit illud vas aliud. pro, ex eo luto reficto aliud vas finxit. Facere, aliquando habet singularem emphasin, et significat potenter et feliciter aliquid peragere. ut Psalmus 137 habet: Commenda viam tuam Domino, et ipso faciet. id est, rem conatumque tuum, seu id quod desideras, potenter ac ex voto peraget. Sic Danielis octavo. Et veritatem proiiciet in

Sic Danielis octavo. Et veritatem proiiciet in terram, et faciet, et feliciter succedet illi: ubi Faciet, pro eximio ac prospero successu, aut etiam audaci conatu accipitur, quod pro arbitrio aget. Sacrificare notat Exodi 10: Ut faciamus Domino Deo nostro pro, sacrificemus. Sic 1 Regum 18, Facere bovem. et Psalmo 66, Faciam boves et hircos: id est, sacrificabo. Prorsus videtur convenire haec phrasis cum illa Latina,
Cum faciam vitula pro frugibus, ipse venito: et cum Graeco ῥέξω.

et cum Graeco ῥέξω. Detestandi vero sunt seductores, qui illud Christi, Hoc facite in mei memoriam, exponunt Offerte. cum id D. Paulus disertissime de Sacra coena, aut totius Ecclesiae communione explicet. 1, Cor. 11. Facere pro operari Ruth 2. Ubi collegisti hodie et ubi fecisti? Exodi 5. Aggravetur opus super eos, et faciant in eo. id est occupentur, habeant plus satis quod agant. Sic 1. Reg. 20, Cum servus tuus faceret hic et illic, ipse non fuit. pro, cum esset occupatus, expediretque modo hoc, modo

Aggravetur opus super eos, et faciant in eo. id est occupentur, habeant plus satis quod agant. Sic 1. Reg. 20, Cum servus tuus faceret hic et illic, ipse non fuit. pro, cum esset occupatus, expediretque modo hoc, modo illud. Nehem. 4. Altera pars iuvenum in opere faciebant. pro operabantur. Facere praeceptum, pro violare. Levit. 5. Si anima peccaverit, et fecerit unum ex praeceptis Domini, quae fieri non debent, etc. id est, violaverit unum ex praeceptis Dei. Quod unusquisque fecerit, recipiet. id est, sui operis vitaeque bonae aut malae praemium. Facere pro

pro operabantur. Facere praeceptum, pro violare. Levit. 5. Si anima peccaverit, et fecerit unum ex praeceptis Domini, quae fieri non debent, etc. id est, violaverit unum ex praeceptis Dei. Quod unusquisque fecerit, recipiet. id est, sui operis vitaeque bonae aut malae praemium. Facere pro acquirere, sicut et Latini Facere rem, aut facere quaestum, Gen. 12. Animas, quas fecerunt in Charan. Gen. 30, Et nunc quando faciam etiam ego domum mihi. pro, acquiram aliquid mihi. Sic 1. Reg. 1. Fecit sibi currus et equites. pro, praeparavit, acquisivit. Facere pecudes,

violare. Levit. 5. Si anima peccaverit, et fecerit unum ex praeceptis Domini, quae fieri non debent, etc. id est, violaverit unum ex praeceptis Dei. Quod unusquisque fecerit, recipiet. id est, sui operis vitaeque bonae aut malae praemium. Facere pro acquirere, sicut et Latini Facere rem, aut facere quaestum, Gen. 12. Animas, quas fecerunt in Charan. Gen. 30, Et nunc quando faciam etiam ego domum mihi. pro, acquiram aliquid mihi. Sic 1. Reg. 1. Fecit sibi currus et equites. pro, praeparavit, acquisivit. Facere pecudes, Ezech. 34. Deut 8, Deus fecit mihi

5. Si anima peccaverit, et fecerit unum ex praeceptis Domini, quae fieri non debent, etc. id est, violaverit unum ex praeceptis Dei. Quod unusquisque fecerit, recipiet. id est, sui operis vitaeque bonae aut malae praemium. Facere pro acquirere, sicut et Latini Facere rem, aut facere quaestum, Gen. 12. Animas, quas fecerunt in Charan. Gen. 30, Et nunc quando faciam etiam ego domum mihi. pro, acquiram aliquid mihi. Sic 1. Reg. 1. Fecit sibi currus et equites. pro, praeparavit, acquisivit. Facere pecudes, Ezech. 34. Deut 8, Deus fecit mihi substantiam hanc.

malae praemium. Facere pro acquirere, sicut et Latini Facere rem, aut facere quaestum, Gen. 12. Animas, quas fecerunt in Charan. Gen. 30, Et nunc quando faciam etiam ego domum mihi. pro, acquiram aliquid mihi. Sic 1. Reg. 1. Fecit sibi currus et equites. pro, praeparavit, acquisivit. Facere pecudes, Ezech. 34. Deut 8, Deus fecit mihi substantiam hanc. Creare Gen. 1. 2, Omne quod fecit, erat bonum. et mox: Cessavit die septimo ab omni opere, quod fecit. Coquere, aut parare. Gen. 18. Et festinavit facere haedum. Sic 1. Sam. 25, Tulit duos ut res vini, et quinque

Reg. 1. Fecit sibi currus et equites. pro, praeparavit, acquisivit. Facere pecudes, Ezech. 34. Deut 8, Deus fecit mihi substantiam hanc. Creare Gen. 1. 2, Omne quod fecit, erat bonum. et mox: Cessavit die septimo ab omni opere, quod fecit. Coquere, aut parare. Gen. 18. Et festinavit facere haedum. Sic 1. Sam. 25, Tulit duos ut res vini, et quinque arietes factos. id est, paratos, coctos, aut assatos. Exgere, Graecismus est. Lucae 3. Nihil ultra constitutum faciatis. pro, exigatis. Facere aliquem in gentem magnam: id est, dare ei amplam posteritatem. Gen. 21.

septimo ab omni opere, quod fecit. Coquere, aut parare. Gen. 18. Et festinavit facere haedum. Sic 1. Sam. 25, Tulit duos ut res vini, et quinque arietes factos. id est, paratos, coctos, aut assatos. Exgere, Graecismus est. Lucae 3. Nihil ultra constitutum faciatis. pro, exigatis. Facere aliquem in gentem magnam: id est, dare ei amplam posteritatem. Gen. 21. Numer. 3. Facere ad manipulos, Genes. 41. Fecit terra septem annos ad manipulos. id est, ut singula grana integrum manipuli proferrent: sicut egomet vidi, et habeo culmos 60 et unica radice, atque ita ex unico grano

haedum. Sic 1. Sam. 25, Tulit duos ut res vini, et quinque arietes factos. id est, paratos, coctos, aut assatos. Exgere, Graecismus est. Lucae 3. Nihil ultra constitutum faciatis. pro, exigatis. Facere aliquem in gentem magnam: id est, dare ei amplam posteritatem. Gen. 21. Numer. 3. Facere ad manipulos, Genes. 41. Fecit terra septem annos ad manipulos. id est, ut singula grana integrum manipuli proferrent: sicut egomet vidi, et habeo culmos 60 et unica radice, atque ita ex unico grano enatos. Facere salutem, pro, opem ferre, aut liberare. Exod. 14. Videte salutem

in gentem magnam: id est, dare ei amplam posteritatem. Gen. 21. Numer. 3. Facere ad manipulos, Genes. 41. Fecit terra septem annos ad manipulos. id est, ut singula grana integrum manipuli proferrent: sicut egomet vidi, et habeo culmos 60 et unica radice, atque ita ex unico grano enatos. Facere salutem, pro, opem ferre, aut liberare. Exod. 14. Videte salutem Domini, quam faciet vobis hodie. id est, liberationem. Sic [2.] Reg. 25. Dominus fecit salutem in Israel id est, liberavit populum suum. Faciam te sanguinem Ezech. 35. pro, occidam, aut curabo te interfici. Pom saepe

suum. Faciam te sanguinem Ezech. 35. pro, occidam, aut curabo te interfici. Pom saepe verbum Sum, es, est, versum est per Fieri. Exod. 15 Factus est mihi in salutem Factus est spiritus Domini super aliquem, aut Factum est verbum Domini ad aliquem De talibus exemplis, in verbo SUM agetur. Facere cogitationem super peccatis suis, Ezech. 16. id est, agnoscere et dolere de suis peccatis. Facere transire vocem, Exodi 36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut exosum reddere. Facere misericordiam aut beneficentiam, Genesis 24.

es, est, versum est per Fieri. Exod. 15 Factus est mihi in salutem Factus est spiritus Domini super aliquem, aut Factum est verbum Domini ad aliquem De talibus exemplis, in verbo SUM agetur. Facere cogitationem super peccatis suis, Ezech. 16. id est, agnoscere et dolere de suis peccatis. Facere transire vocem, Exodi 36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut exosum reddere. Facere misericordiam aut beneficentiam, Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere

est spiritus Domini super aliquem, aut Factum est verbum Domini ad aliquem De talibus exemplis, in verbo SUM agetur. Facere cogitationem super peccatis suis, Ezech. 16. id est, agnoscere et dolere de suis peccatis. Facere transire vocem, Exodi 36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut exosum reddere. Facere misericordiam aut beneficentiam, Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere iudicium et iustitiam, videtur esse phrasis forensis: et prius quidem

ad aliquem De talibus exemplis, in verbo SUM agetur. Facere cogitationem super peccatis suis, Ezech. 16. id est, agnoscere et dolere de suis peccatis. Facere transire vocem, Exodi 36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut exosum reddere. Facere misericordiam aut beneficentiam, Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere iudicium et iustitiam, videtur esse phrasis forensis: et prius quidem significare veram ac legitimam cognitionem controversiarum inter

Facere transire vocem, Exodi 36. pro, publice divulgare aut mandare. Facere aliquo foetere, Gen. 34. pro, infamem aut exosum reddere. Facere misericordiam aut beneficentiam, Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere iudicium et iustitiam, videtur esse phrasis forensis: et prius quidem significare veram ac legitimam cognitionem controversiarum inter partes, quam iudex ordine matureque facere debet, et non impedire aut differro litigantes, aut etiam pati involui imperitiores: posterius vero, constantem

Genesis 24. pro, solidam, sinceram, ac veram beneficentiam: de qua phrasi in voce MISERICORDIA, et VERITAS. Facere iudicium et iustitiam, videtur esse phrasis forensis: et prius quidem significare veram ac legitimam cognitionem controversiarum inter partes, quam iudex ordine matureque facere debet, et non impedire aut differro litigantes, aut etiam pati involui imperitiores: posterius vero, constantem et maturam exequutionem. Porro ex foro ad communem vitam et cuiusvis hominis facta transfertur. Singuli enim et iudicare vere de omnibus rebus, et easdem iuste tractare aut exe qui

ubi haec phrasis non ita accipienda est, quasi ille nunquam peccaverit, aut absolutissime omne perfecerit: sed quod plerunque recte egerit, et certe stadium ac desiderium recte agendi habuerit. Sic quoque quod aliquis fecerit legem et praecepta, 2. Reg. 18. 10. 22, Eodem referatur et loquutio, Facere voluntatem patris: quod cum de Christo quidem dicitur, plenissimam obedientiam significat: cum vero de piis, tum tantum stadium conatumque obediendi Deo. Contra autem, Facere malum, significat non tantum peccare, sed etiam studium male agendi habere. Facere cum Deo, 1. Samuelis 14.

agendi habuerit. Sic quoque quod aliquis fecerit legem et praecepta, 2. Reg. 18. 10. 22, Eodem referatur et loquutio, Facere voluntatem patris: quod cum de Christo quidem dicitur, plenissimam obedientiam significat: cum vero de piis, tum tantum stadium conatumque obediendi Deo. Contra autem, Facere malum, significat non tantum peccare, sed etiam studium male agendi habere. Facere cum Deo, 1. Samuelis 14. id est, Deo regente et perficiente. Cum Deo Ionathan hodie fecit. id est, hanc tantam victoriam Deo cum reges te consequutus est. Facere virtutem. In Deo faciemus virtutem: id

22, Eodem referatur et loquutio, Facere voluntatem patris: quod cum de Christo quidem dicitur, plenissimam obedientiam significat: cum vero de piis, tum tantum stadium conatumque obediendi Deo. Contra autem, Facere malum, significat non tantum peccare, sed etiam studium male agendi habere. Facere cum Deo, 1. Samuelis 14. id est, Deo regente et perficiente. Cum Deo Ionathan hodie fecit. id est, hanc tantam victoriam Deo cum reges te consequutus est. Facere virtutem. In Deo faciemus virtutem: id est, ipso nos regente ac corroborante, praeclara opera faciemus. Facta est coena

conatumque obediendi Deo. Contra autem, Facere malum, significat non tantum peccare, sed etiam studium male agendi habere. Facere cum Deo, 1. Samuelis 14. id est, Deo regente et perficiente. Cum Deo Ionathan hodie fecit. id est, hanc tantam victoriam Deo cum reges te consequutus est. Facere virtutem. In Deo faciemus virtutem: id est, ipso nos regente ac corroborante, praeclara opera faciemus. Facta est coena Ioan. 13 pro coepta. Sic Ioan. 1. Gratia et veritas per Christum facta, id est, coepta est communicari, aut contigit nobis, vel etiam parta est.

virtutem. In Deo faciemus virtutem: id est, ipso nos regente ac corroborante, praeclara opera faciemus. Facta est coena Ioan. 13 pro coepta. Sic Ioan. 1. Gratia et veritas per Christum facta, id est, coepta est communicari, aut contigit nobis, vel etiam parta est. Facere in manu excelsa, Numer. 15, in malam partem accipitur: pro superbe, arroganter, et contumaciter peccare. Anima quae fecerit in manu excelsa, exciadetur. id est, quae superbe et contumaciter peccaverit Facere aliquid in aliquid: pro, ex aliquo aliquid. Sic supra in

coepta est communicari, aut contigit nobis, vel etiam parta est. Facere in manu excelsa, Numer. 15, in malam partem accipitur: pro superbe, arroganter, et contumaciter peccare. Anima quae fecerit in manu excelsa, exciadetur. id est, quae superbe et contumaciter peccaverit Facere aliquid in aliquid: pro, ex aliquo aliquid. Sic supra in DARE, Dare aliquid in aliquid, diximus. Isaiae 44, Residuum eius fecit in deum. pro, ex residuo trunco fecit dei aut idolum, seu residuum truncum convertit in idolo Facere pedes aut barbam, 2. Samuelis 1.

quae superbe et contumaciter peccaverit Facere aliquid in aliquid: pro, ex aliquo aliquid. Sic supra in DARE, Dare aliquid in aliquid, diximus. Isaiae 44, Residuum eius fecit in deum. pro, ex residuo trunco fecit dei aut idolum, seu residuum truncum convertit in idolo Facere pedes aut barbam, 2. Samuelis 1. Non fecerat pedes suos, nec labium a die qua, etc. pro, non aptaverat, laverat, raserat. Sic faciat, Sic addat Deus, fuit eis formula, iuramenti, aut

Sic faciat, Sic addat Deus, fuit eis formula, iuramenti, aut dirae imprecationis, quam tamen vel mali ominis, vel etiam blasphemiae vitandae gratia generali noce exprimere maluerunt. 1. Regum 2. Facere uota, pro, adimplere Ieremiae 44. Factum desiderium dulce est animae, Proverb. 13 pro, desiderata aut optata res, cum contingit. Factus est molens, Iudicum 16, pro molebat in domo vinctorum. Factor veritatis. Proverb. 12. In factoribus veritatis beneplacitum

optata res, cum contingit. Factus est molens, Iudicum 16, pro molebat in domo vinctorum. Factor veritatis. Proverb. 12. In factoribus veritatis beneplacitum est Domino. pro, Dominus amat et fovet eos qui veraces sunt, qui verae doctrinae et aliis rectis ac sinceris actionibus dediti sunt. Facere tempus, Actor. 18. pro transigere aut absumere. Facere aliquos: pro, sibi deligere, constituere. Marci 3. Tunc fecit sibi duodecim qui manerent cum eo, et quos ablegaret. Fecit eum aspicere, Marci 8. pro, iussit eum denuo respicere, visum suum experiri. Factores legis

16, pro molebat in domo vinctorum. Factor veritatis. Proverb. 12. In factoribus veritatis beneplacitum est Domino. pro, Dominus amat et fovet eos qui veraces sunt, qui verae doctrinae et aliis rectis ac sinceris actionibus dediti sunt. Facere tempus, Actor. 18. pro transigere aut absumere. Facere aliquos: pro, sibi deligere, constituere. Marci 3. Tunc fecit sibi duodecim qui manerent cum eo, et quos ablegaret. Fecit eum aspicere, Marci 8. pro, iussit eum denuo respicere, visum suum experiri. Factores legis iustificabuntur, Rom 2. pro effectores, qui integre et plane eam

causa populus convenire solebat ac debebat. Exod. 5, Dimittite populum, ut festa celebrent mihi. Mox clarius dicitur: Dum dicitis Eamus, sacrificemus. Sacrificare et festum celebrare idem ei sunt: Exod. 12. Festum agetis illum diem Domino: pro, solenne festum celebrabitis. Cessare facere festum, Oseae 2. pro, gravi afflictione, et pene pro ipsa solitudine ponitur. Festum igitur significat non raro, quamvis laeticiam aut gaudium. Dicetur de hac voce in vocabulo Sacrificii, aut Mactationis. Festa et novilunia, voces non raro coniunguntur, propterea quod apud Iudaeos in

sicut ficus praecox ante initium aestatis. Tametsi hoc potius intelligatur de re in praedam exposita, et ab omnibus expetita, quia talibus ficubus omnes insidientur. Ficus bonas ac malas vocat Deus in Hieremia, Iudaeos poenitentes in captivitate, et impoenitentes Hierosolymae. Primi parentes sibi facere conati sunt perizomata ex foliis ficulneis, quod forte non vacat mysterio. Nam ficus res suaves, et tamen fragiles admodum sunt: sic etiam est omnis adulatio ac palpatio, quib. vel alii vel nos ipsi nobis blandimur, nosquemet irrito conatu excusamus: contra autem pelliceum tegmentum utile et

illo ipso actu docendi homines de Deo) venire, et a tertia praeteriti passivi persona, nempe a πέπεισται formari, eoque eius vim ac quasi indolem referre. Quare ante omnia eius verbi naturam significationemque nonnihil videamus. quod tanto libentius facere debemus, quod eadem vox פתה patha sono ac sensu, aut significatione etiam, in Hebraea lingua ac veteri Testamento reperitur, πείθω פתה patha. Verbum

iudicio Dei supplex provocat, inquiens: Non intres in iudicium tuum cum servo tuo Domine, quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis vivens. Solum igitur dicemus de ipso loco 1. Ioan. 4, quem iste tam importune contra nos urget: monstrabimusque, nihil eum penitus pro istius venenato errore facere. Verba ipsa Graece sic habent: Ἐν τούτῳ τετελείωται ἡ ἀγάπη μετὰ ἠμῶν, ἵνα παῤῥησίαν ἐχωμεν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεος. Latine sic citat iste: In hoc perfecta est

Sed venit hora, ἵνα, ut omnis interficiens vos, putet se sacrificium offerre Deo. ubi ἵνα, Ut, nullo modo causam finalem indicat: sed prorsus idem ac voculae Cum vel quando: Venit hora, cum putabit se rem Deo gratam facere, interficiendo vos. Sic in praecedenti capite: Maiorem charitatem hac nemo habet ἵνα, ut ponat animam suam pro fratribus: ubi ἵνα, ut, nullo modo causam finalem indicare potest, sed idem valet ac Cum, aut

etiam quancunque rei (ut ita dicam) exornationem. Sic Paulus dicit Romanorum quarto, se non destruere legem per fidem, sed confirmare aut stabilire: id est, implere. Firmare vultum aut faciem, supra FACIE exposui. Firmare aliquem super inimicos: pro, firmiter constabilire et superiorem facere. Psalmo 105. Et firmarunt eum super inimicos eius. Firmare sanctuarium. Exodi decimoquinto: Sanctuarium Domini firmabunt manus tuae. id est, tu tibi ministerium et tabernaculum extrues. Firmare egenum. Levitici vigesimo quinto: Cum nutaverit manus fratris apud te, etc.

in tempore angustiae. Sic, Fortitudo Israelis non mentietur: item, Deus fortitudinis meae, Psalmo quadragesimo tertio. pro, autor, dator. Ponere Deum fortitudinem suam, Psalmo 52. Fuisti fortitudo pauperi, fortitudo egeno in tribulatione, Isaiae 25. In vel cum fortitudine aliquod facere, est, fortiter facere. Sic calcare in fortitudine, Indicum 5. Ingredi in bellum cum fortitudine, Psalmo 71, Clamare ad Deum in fortitudine, Ionae 1. Praeco clamabat in fortitudine: pro, alta voce, fortiter. Ezech. 1. Sic Isaiae 11. Elevavit manum suam super flumen in fortitudine

Sic, Fortitudo Israelis non mentietur: item, Deus fortitudinis meae, Psalmo quadragesimo tertio. pro, autor, dator. Ponere Deum fortitudinem suam, Psalmo 52. Fuisti fortitudo pauperi, fortitudo egeno in tribulatione, Isaiae 25. In vel cum fortitudine aliquod facere, est, fortiter facere. Sic calcare in fortitudine, Indicum 5. Ingredi in bellum cum fortitudine, Psalmo 71, Clamare ad Deum in fortitudine, Ionae 1. Praeco clamabat in fortitudine: pro, alta voce, fortiter. Ezech. 1. Sic Isaiae 11. Elevavit manum suam super flumen in fortitudine spiritus sui: id est,

sepivistis sepem super domum Israel, ut staretis in praelio in die furoris Iehovae. ubi sunt duae illustres metaphorae, longe maximas res exprimentes: altera ab expugnatione urbium, altera a munitione vinearum Quasi dicat Dominus: Non opposuistis vos seductoribus, non etiam irae ac poenis Dei quod facere debuissetis vera dogmata docendo, falsa refutando, ad piam sanctamque vitam et veram poenitentiam hortando, vitia gravissime reprehendenda et postremo ardentissimis precibus perpetuo pro populo intercedendo. Hoc est quod Baptista dicit, Quis vobis monstravit effugere a ventura ira?

sine iusta causa: alias sine omni effectu: alias removetius, aut causam efficientem: alias salutarem effectum. ut, frustra aliquid agere. alias indicat, sine gravi causa: alias, irrito conatu, aut infelici eventu. Latinis alio qui plerunque de effectu aut eventu accipitur. nam Agere aut facere aliquid frustra, est irrito conatu, et sine omni bono praemio facere. FUGA, notum vocabulum est, sed tamen aliquando aliquos nonnihil obscuros idiotismos gignit. cuiusmodi in primis est, Perire alicui fugam: pro, non posse evadere. Psal. 141. Perierat fuga a me.

aut causam efficientem: alias salutarem effectum. ut, frustra aliquid agere. alias indicat, sine gravi causa: alias, irrito conatu, aut infelici eventu. Latinis alio qui plerunque de effectu aut eventu accipitur. nam Agere aut facere aliquid frustra, est irrito conatu, et sine omni bono praemio facere. FUGA, notum vocabulum est, sed tamen aliquando aliquos nonnihil obscuros idiotismos gignit. cuiusmodi in primis est, Perire alicui fugam: pro, non posse evadere. Psal. 141. Perierat fuga a me. pro, non poteram elabi. Amos 2. Peribit fuga a veloce: pro, velox non

36 legitur irretiri funibus paupertatis. Funibus hominis trahi aliquem: id est, humaniter aliquo perduci, Oseae 11. Funibus hominum traxi eos, funibus charitatis: pro, summa humanitate ac benignitate eos eduxi ex Aegypto. Per funes charitatis ille exponit funes hominis, ut solet Psaltes facere. Funis arcus, intelligitur neruus arcus. Psal. 21: In funibus tuis praeparabis contra faciem eorum. quasi diceret, sicut sagittae in nervo arcus diriguntur ad feriendum aliquid: sic Deus etiam praeparat et dirigit poenas ac plagas in castigationem impiorum. Funus mendacii,

est quod Paulus dicit, adulterare verbum Dei. Israelitae accusant Iudaeos, quod sint furati Davidem: 2. Sam. 19. Cur furati sunt te fratres nostri viri Iuda: pro, quare nobis insciis te reduxerunt, cum debuissent nos sibi coniungere? Eo enim facto, illa tribus videbatur sibi Davidem proprium facere, ac conciliare, ut aliis tribubus sit alieniore animo. Socium esse furis: id est, amicum et participem. Isa. 1, Principes tui socii furum: id est, amici, participes, fautores, cum deberent esse castigatores. Sic et Psalm. 50, Cum fure cucurristi. Furari se: 2. Sam. 19. pro, clam et

Iac. 1, iubemur pro omni gaudio habere tentationes: id est, pro summis bonis ducere, de quibus merito omnes gaudere, queant. Prov. 14. In gaudio non miscebitur: id est, non erit particeps boni. Sic Christus dicit, Gaudium vestrum nemo auferet a vobis: id est, ingens bonum, quod a me habetis. Facere gaudium magnum. pro, excitare, Act. 15. Gaudium de laeticia pii erga Deum dicitur, Rom. 14. Non enim est regnum Dei esca et potus sed iustitia, et pax, et gaudium per Spiritum sanctum, Porro Galat. 5 videtur potius de hilaritate erga proximum dici: Fructus spiritus est charitas,

aut qua laeti voluptatis causa utuntur, seu denique gaudium excitans. Simili phrasi dicitur et Oleum gaudii. Isaiae 61. Item Oleum laeticiae: scilicet quod exhilarat, et quo laeti utuntur et fruuntur. Gaudium aruit â filiis hominum, Ioel 1. pro, periit arescentibus frugibus. Gaudium facere audire, Psalm. 51: Audire fac me gaudium et laeticiam, et exultent ossa humiliata. id est, indica aut evangeliza mihi laeta, nempe quod remiseris mihi peccata. Gaudium salutis redde mihi, Psal. 51. pro restitue mihi salutem, seu remitte mihi peccata, et sic me fac

et significat idem quod gloriosum. Hier. 48, Fractus est baculus gloriae. Corona gloriae, Ezech. 16. pro gloriosa. Currus gloriae, Isaiae 22. Nomen gloriae, Psalm. 72. pro, gloriosum. Vasa gloriae tuae, Ezech. 16. 26. pro, vasa tua gloriosa. Corpus gloriae, id est, gloriosum. Facere aliquid alicui ad vel in gloriam: pro, ut ei sit ornamento. Exodi 28. Filiis Aaron facies tunicas ad gloriam et decorem. id est, ut sit eis pulcherrimus ornatus. 2 Par. 3. Texit domum lapide precioso in gloriam et decorem. Afferre gloriam Deo, est eum laudare, glorificare.

ea. Ponere sibi terram in haereditatem Ezech. 36. Gentes, quae posuerunt terram meam in haereditatem sibi cum laeticia totius cordis: id est, rapuerunt sibi Iudaeam, et Iudaeos ipsos, pro libitu et tyrannice, tanquam si eis optimo iure competerent, et perpetuo ea sint possessuri. Haereditare facere. Deut. 31. 32. Haereditare fecit altissimus gentes terram. id est, quando Deus diversis gentib. terras sedesque distribuit. Haereditare igitur, et Haeres alicuius hominis aut rei, active accipi solet, pro eo qui alicuius bona haereditate accipit, seu possidet: non passive, pro eo qui

externorum maximum: tamen revera hominum honos est tantum externa quaedam pompa, noticia, aut opinio, qua homines aliquem aliis multis praeferunt, et quasi supremo loco collocant. Caeterum sicut omnia alia vocabula ab hominibus ad Deum translata fiunt valde realia et potentia, quia Dei dicere est facere: ita etiam cum Deus aliquem honorare dicitur, non ille tantum testatur de alicuius praestante virtute, sed simul eam illi impertit: non tantum honorat, sed etiam dignum honore facit: non tam externo testimonio, quam vera rerum bonitate ac praestantia ornat, honoratumque efficit. Honos

14. Recedetque ab illis iugum eius, et ab humeris onus. id est, liberabitur populus a tyrannide et tributis Assyriorum. Sic et illud Isaiae nono intelligendum est, Virgam humeri eius confringet. id est, castigationes et tyrannidem, qua populum affligebat. Humero uno servire, aut aliquid facere est, unanimiter. ut, Serviant Domino humero uno, Zephoniae tertio. Eadem phrasis et sensus videtur essentiam Hoseae sexto, ut expectent virum latrones. Sic collegium sacerdotum interficiunt humero: sub intelligitur uno. id est, unanimiter. Humerus Sechen, significat etiam partem. Sic

rem iustificationes tuas. Item: Credidi, ideo locutus sum, sed humiliatus sum nimis. Sic Gen. 29 dicit Lea: Vidit Dominus humilitatem meam, ideo vocavit nomen eius Ruben i. Deus vidit me negligi a marito, tanquam deformem: ideo copia liberorum compensare formam, meque hac ratione marito acceptam facere voluit. Eadem plane locutio ac sensus est, qui et in Cantico Mariae: nisi quod ibi afflictio aut parvitas exalia causa proveniebat. Isaiae 26: Civitatem sublimem humiliabis. i. affliges, debilitabis. Psal. 22: Vide humiliationem meam de inimicis meis. Sic de Agar ter haec

ut Matt. 23. Implete mensuram patrum. i. perficite et absolvite impietatem in persequendis veris doctoribus, donec ad eam quantitatem peccatorum perveniatis, ut vos ira Dei diutius tolerare non potens obruat. Implere post aliquem, est eius voluntatem praescriptumque, sequendo aliquid, plene facere, aut illius voluntati satisfacere. Num. 32 et 33, Non impleverunt post me. 1 Reg. 11. Implere post Dominum. Implere pro consecrare, admodum crebrum est in Sacris literis. Aliquando tamen additur implere manus. Exod. 28. Implebisque manus eorum. i. consecrabis. Iud. 17, Implebisque

contingente ponitur: ut et infra in verbo Possum monstrabitur. Sic et Hebraeum פלא alias impossibile, alias perdifficile aliquid notat, et utroque modo verti solet: unde fortê huic Hebraismo occasio data est. 2 Sam. 13. Difficile erat in oculis Ammon facere sorori Thamar quicquam Ier. 32. Non est arduum aut difficile supra te quicquam. i. nihil tibi est impossibile. Quod observandum est propter dictum Heb. 6: Impossibile est, ita peccantes denuo ad poenitentiam renovari. ubi aliqui, Erasmo teste, interpretantur impossibile, de difficili ac

necesse. Non enim ille sanguis re ipsa lavabat sordes corporum, sed imputatione tantum quadam. Quinto, ex natura ac vi vocis et rei Iustificatio, et verbi Iustificare, hoc ide potenter evincitur. Nam ut alibi a me ac aliis saepissime probatum est, verbum Iustificare non significat re ipsa iustum facere, sed absolvere, proque iusto habere ac pronunciare. Quare necesse est iustitiam Christi in nos transferri imputatione proprie, non reipsa, nosque imputatione aut decreto seu absolutione quadam iustificari. Omnino ex vera significatione verbi Iustificari et Iustificatio, necessario imputativa

est similis tibi, qui remittis iniquitatem, et dissimulas peccatum? Contrariae porro phrases sunt, Imputari alicui iniustitiam, Venire alicuius iniustitiam in conspectum Dei. Sic, Veniat omne malum eorum in conspectum tuum, et facias eis sicut fecisti mihi propter iniquitates meas. Thren. 1. Facere alicui secundum peccata vel iniustitiam eius, Psal. 103. Consignare aut conservare alicuius peccata, Iob 14. Obsignata est veluti in fasciculo iniquitas mea, et tu adiicis iniquitati meae: Psal. 69. Adiice vel da iniquitatem super iniquitatem eorum, et in

fundavit eam et in Segol consummavit: 1. Reg. 16. id est, cum fundaret aut fundare inciperet Hiericho, mortuus est ei Abiron primogenitus filius: cum consummaret, extinctus est Segol minimus natu, extinctis inter extruendum aliis omnibus secundum maledictionem Iosuae. In nomine alicuius aliquid facere, valde varia significata habet. De quibus in voce NOMINIS. Hoc unum nunc adiiciam, quod in nomine Prophetae aut iusti aliquem recipere, Matthaei 10, significat, non ut a iusto vel Propheta missum, ied tanquam iustum aut Prophetam, quasi diceret: Qui aliquem accipit tanquam Prophetam aut

INCEDERE in iustitiis, est idem quod ingredi, aut ambulare id est, versari in rectis iustisque actionibus. Incedere cum qliquo cum ira: id est, gerere se erga aliquem ut hostem, Levit. 26. Incedam nobiscum cum ira casus, et corripiam vos etiam ego septies. Ibidem Incedere facere aliquem erecta facie: id est, liberare ignominia, aut servitute. Hisce enim malis pressi homines, incedunt incurui ac cernui, ut in voce TERGI dicetur. Incedere fraudulenter, Levit. 19. id est, impostorem agere, astuteque et malitiose aliquid agere. Incedens incedendo, et flens.

sibi insuper gloriosum regnum populi iustificati erigere. Dicitur etiam induisse arma vindictae et zeli. id est hisce instructum venisse ad expugnandum regnum Satanae, et erigendum suum. INDURARI aliquem ab aliquo, aut cor alicuius ab ipso indurari est, pertinacem ac impoenitentem facere, ne Deum eiusve mandatum curet. Exposuimus enim supra, durum et lapideum, aut etiam adamantinum cor significare impium, quod scilicet nullis minis aut tonitruis verbi Dei, nullis etiam promissionibus perfodi, conterique aut emolliri possit. 1 Sam. 6. Cur induratis corda vestra, aut potius

νῦν ἐν φυλακῇ πνεύμασι, spiritibus qui nunc sunt in carcere. At ille simpliciter ait, Profectus praedicavit spiritibus in carcere: id est, qui tunc iam existebant in carcere, cum ad eos profectus est, eisque praedicavit. Adde quod plane nihil hic attineret facere mentionem carceris, aut nominare illos incredulos prisci mundi spiritus, seu animas: cum Noachus non solis animabus, sed totis ac viventibus hominibus praedicaverit. Nihil etiam opus fuisset Petrum indicare, ubi nam iam illi increduli sint, aut detineantur. Hoc enim tum nihil ad rem facit,

aut poena ei adiuncta. Oseae 8, Non diu ferent impunitatem. Proverb. 29: Manum ad manum, malus non erit innocens. id est, non diu erit impunitus: id est, non evadet poenas, etiamsi multos habuerit defensores. Hierem. 25: Ecce in civitate super quam invocatum est nomen meum, incipiam malum facere, et vos innocendo innocentes eritis: non eritis innocentes. id est, Ego puniam meum proprium populum, et vos impii ac idololatrae speratis vos fore immunes a poenis, ut innocentes? Haudquaquam eritis immunes a poenis. 1. Reg. 2: Et nunc ne sinas eum innocentem. pro, impunitum. Genes. 44:

servus meus prudenter aget, elevabitur, extolletur et sublimabitur valde. ubi illud Prudenter aget, posset etiam exponi, feliciter ac prospere, et cum magno successu aget, sicut et in multis aliis locis. et vicina sunt ista: nam ex prudenti actione existit ac sequitur successus. Intelligere facere, pro docere, instruere. Dan. 9. Sic et Psal. 119, Viam praeceptorum tuorum fac me intelligere: pro, doce me. Paulus dicit, Cor nostrum esse ἀσύνετον, non intelligens. Rom. 1. Et obtenebratum est non intelligens aut insipiens

id est, peritus Musices instrumentalis. Intelligens audiendo Nehem. 8, Attulit legem coram congregatione virorum, mulierum et omnium intelligentium audiendo: id est, qui per aetatem audita intelligere poterant. Consiliarius cum intellectu: id est, intelligens, prudens. 1. Paralip. 26. Facere aliquid cum intelligentia: pro, admirabili et ineffabili ingenio, arte ac sapientia. Iob 34. Verba eius non sunt cum intellectu. id est, imprudenter loquitur. Intelligentiae pro doctis documentis. Proverb. 8. Os meum loquitur sapientiam, et cor meum meditabitur intelligentias: id

Angustiam et dolorem inveniebam: id est, consequebar. Dicitur ergo aliquis et invenire malum, et inveniri a malo. Sic et Deus dicitur alicuius iniquitatem invenire, cum ob eam illum punit. Genes. 44, Deus invenit iniquitatem servorum suorum: id est, Deus nos iuste punit. Invenire facere aliquem in manu alterius, est tradere eum eius potestati. Zach. 11. Simile quid est illud Psalmo 21. Inveniet manus tua omnes inimicos suos, dextera tua inveniet odio habentes te: pro, in suam potestatem eos rediget, ut illos castigare et perdere queat. Isaiae 10, Quemadmodum

irasci solet. et Prover. 22. Vir irarum, in eodem sensu: Cum viro irarum ne iveris. Ascendere ira dicitur Ezech. 38. pro, crescere, aut effervescere. Avertere iram, pro tollere, Psal. 78 Multiplicavit ut averteret iram suam. i. multum lenivit Deus iram suam. Iram facere cadere in aliquem, Hiere 3. Revertere rebellis Israel: non faciam cadere iram meam in vos. i. non prorsus opprimam aut delebo vos meis flagellis. Sic Iob 6, Iram in pugillum faceretis cadere. Idem valet Dare iram suam in aliquem, Levit. 26. Iram effundere dicitur Deus, cum

Habac. 3 significat, mitigare iram ac poenas. Contra, in ira concludere misericordias, Psalmo septuagesimo septimo, est finire misericordias, ac desinere benefacere ob nimiam iram. Amarus in ira, Ezech. 3. Et abii amarus in ira spiritus mei: id est, iratus et valde tristi animo. Facere aliquid in ira fortitudinis, Danielis octavo, Et cucurrit ad eum in ira fortitudinis suae: id est, magno impetu. Sic Habacuc tertio. In ira incessisti super terram, in furore triturasti super gentes: pro, valde iratus. Isaiae sexagesimo. In ira mea percussi te, et in beneplacito

animae meae, redemisti vitam meam. 1 Sam. 25: Benedictus Dominus, qui iudicavit causam probri mei de manu Nabod. Hierem. 51: Dixit Dominus, Ecce ego iudico causam tuam, et ulciscar ultionem tuam. Hier. 50: Redemptor eorum fortis, iudicando iudicabit iudicium eorum. Sic et accipitur, Facere alicuius iudicium: Psal. 9. Laetabor, quoniam fecisti iudicium meum, et causam meam. Iudicaturus dicitur Christus inter gentes, et coarguturus populos multos: quod a iudice politico sumptum, primum quidem significare videtur, diiudicatis causis componere dissidia gentium,

16. Regula et statera iudicium sunt Domini. Secundo, iudicium est iusta, ordinaria et legitima causarum cognitio et diiudicatio, quae iure fit in tali administratione, seu talis functionis actu. Proverb. 12, Cogitationes iustorum iudicium. Et iterum cap. 21. Quoniam noluerunt facere iudicium. Tertio, pro causa accipitur iudiciali. Et iudicium egenorum non [?: i- ] caverunt: Hier. 5. Sic 1 Reg. 8. Faciesque iudicium eorum id est, ipsorum causam ages. Psal. 140. Ego cognosci quoniam faciet Iehova iudicium inopis, et vindictam pauperis.

victum ac amictum, tum et alia omnis generis necessaria ac externa commoda. inquit enim, Deus non vivificat impium, iudicium autem pauperum dat: id est, succurrit ei, quacunque demum difficultate laboret, subministrata necessaria ope. Sic Salomon. 1. Reg. 8, dedicans templum orat, ut Deus velit facere iudicium servi sui, et populi sui per singulos dies, seu diem, in die sua: id est, perpetuo succurrere, ut sese singulis diebus suae difficultates aut necessitates in hac vita obiecerint. Videtur sane in talibus locis idem valere quod dimensum, aut mensura. sed synecdochicôs extenditur ad

ut perinde prorsus hic oret Salomon, ac cum nos petimus dari nobis panem quotidianum. Ambulare in iudicio, est iuste ac pie vivere. Iob 34, Ut ambulet homo ad Deum in iudicio. Et Psalm. 25, Ambulare faciet humiles in iudicio, et docebit humiles viam suam. Idem bis dicit. Idem est etiam, Facere iudicium. Iudicium nonnunquam cum lege, ut aequivalens coniungitur. ut Num. 15. Lex una et iudicium unum erit vobis et peregrino: id est, unum et par ius, ratio, aut conditio erit utrorumque. Auferre iudicium alicuius, est privare aliquem suo iure Iob 27 et 34. Sic et declinare

Facere iudicium. Iudicium nonnunquam cum lege, ut aequivalens coniungitur. ut Num. 15. Lex una et iudicium unum erit vobis et peregrino: id est, unum et par ius, ratio, aut conditio erit utrorumque. Auferre iudicium alicuius, est privare aliquem suo iure Iob 27 et 34. Sic et declinare facere pauperes a iudicio, Isaiae 10. et Proverb. 18. Iudicare iudicium alicuius ad sanitatem, est, recte iudicare de eius morbo, curatione, et tota valetudine. Hierem. 30, Non est qui iudicet iudicium tuum ad sanitatem, medicinae curatio non est tibi: id est, nemo medicorum recte de tuo

ac exequutio Dei. Ibidem mox sequitur, Egredietur iudicium perversum. Iudicare in iustitia. Levit 19, In iustitia iudicabis proximum tuum: pro, iuste. Sic et iudicare iustitiam. Proverb. 31, Iudica iustitiam. Sic et iudicare secundum iustitiam, et integritatem eius, Psal. 7. Facere in aliquo iudicia: id est, poenas infligere. Numer. 33. In diis eorum fecerat iudicia. Psalm. 149, Ad faciendum in eos iudicium scriptum: id est, ad delendas gentes, sicut Deus in Scriptura mandavit. Ezech. 11. Daboque vos in manus alienorum, et faciam in nobis iudicia. Et mox: In

eis Christus obiicit: sicut mox sequitur, quod clavem scientiae abstulerint, et quod importabilia onera traditionum humeris auditorum coacervent. Reperitur in multis Scripturae locis nomen Iudicii coniunctum iustitiae ita, ut vel in eodem casu posita tanquam diversae res conectantur: ut, Facere iudicium ac iustitiam: vel etiam alterum in [?: geniti- ] casu ponatur, ut Iudicium iustitiae, aut contra Iustitia iudex aliquando etiam Iustitiam in iudicio, aut contra et aliis modis. Accipitur autem primo civiliter. Ut enim iudicii alteram iudicii partem

Salomone, testatur Historia illa mulierum de vivo puero invice contendentium: iustitiam, quando puerum tradit matri cuius erat: iudicium in eo, quod damnavit alteram quae falso instam et innocentem accusavit. Tametsi in talibus locis, ubi de officio Magistratus phrasis haec legitur, recte? Facere iudicium, ipsam priorem eius muneris partem, nempe diiudicationem acceperis: Facere iustitiam vero, ipsam executionem rei iudicatae, ut ubique in ipso opere iustitia vigeat ac floreat. Accipiunt ac exponunt non [?: ra-- ] quoque interpretes ita hanc phrasin, praesertim in

quando puerum tradit matri cuius erat: iudicium in eo, quod damnavit alteram quae falso instam et innocentem accusavit. Tametsi in talibus locis, ubi de officio Magistratus phrasis haec legitur, recte? Facere iudicium, ipsam priorem eius muneris partem, nempe diiudicationem acceperis: Facere iustitiam vero, ipsam executionem rei iudicatae, ut ubique in ipso opere iustitia vigeat ac floreat. Accipiunt ac exponunt non [?: ra-- ] quoque interpretes ita hanc phrasin, praesertim in privatorum vita, ut prius significet quasi quandam [?: discre-onem ] et

interpretes ita hanc phrasin, praesertim in privatorum vita, ut prius significet quasi quandam [?: discre-onem ] et moderationem adhibere, seu communi iudicio recte uti. Cuius generis unum est illud, Beatus qui intelligit super egenum et pauperem: posterius vero, [?: se- ] facere iustitiam, sit suum cuique tribuere. Sic posterius notaret, debitam iustitiam in rebus ac personis adhibere prius vero gratuitam beneficentiam ac humanitatis aliis praestare. Sic iudicium fecit Iosias, occidendo [?: f-sos ] prophetas: et iustitiam, servando veros prophetis Ita

iustitiam. Aliquando ista duo nomina idem [?: p-ne ] valere ac significare videntur. ut Hierem. 22. [?: Vae- ] dificanti domum in non iustitia, et coenacula sua in [?: ] iudicio: id est, per iniuriam, sine omni aequitate. [?: C- ] Deus dicitur Facere iudicium et iustitiam, plerumque (ut aliqui putant) illud prius malorum castigationes posterius vero bonorum defensionem denotat. ut Psal. 99 Iudicium et iustitiam tu fecisti Iacob. Iudicis [?: ] ciae, denotant iusta iudicia, Psal. 119, Ad

obedien- ] sicut ibi Dominus propositis et expositis aliquot Decalogi praeceptis, rem totam declarat ao illustrat. Sic [?: ] Rom. 5, Christi obedientia erga Deum ac legem eius, vocatur iustitia. Sic et Rom. 10 describitur iustitis [?: ] gis, quod sit plene ea omnia facere quae lex praecipat Sic et Rom. 2 dicuntur legis factores, id est, qui ei perfecte obediunt, iusti esse. Hoc sensu etiam dicitur Deuteron. 6, Eritque iustitia nobis, cum fecerimus omne praeceptum hoc coram Domino Deo nostro, sicut praecepit nobis. Sic et de ipso Deo crebro Scriptura

ipsa beneficia et tali benignitate profecta notat. 1. Sam. 12. Ut disceptem vobiscum coram Domino, de omnibus iustitiis Iehovae, [?: q-s ] fecit vobiscum. Sic Psal. 48 dicit, dexteram Dei plenum esse iustitia: id est, beneficam aut valde prompte [?: be- ] facere. et in praecedenti dixerat, se expectare eius bonitatem. Sic Is. 59. Propterea elongavit se a nobis iudicium, et non apprehendit nos iustitia: id est, benigna Dei liberatio, ab oppressorib nostris nos vindicans. Tertio Iustitia aliquando notat solum istam aequitatem in

nosipsos ab oppressorib. liberat, ac victores facit: cumque sic nobis testimonium innocentiae ac iustitiae coram orbe terrarum tribuit. Sic insultat Ieremias Babyloni cap. 51, quod Deus Iudaeorum iustitiam ac innocentiam sit contra Babylonica tyrannidem coram toto mundo asserturus. Facere iustitiam et iudicium, supra expositum est in voce Iudicii. Sacerdotes induere iustitiam, Psal. 132, est id quod alibi Christus dicit: Beati qui sitiunt et esuriunt iustitiam, et propter eam patiuntur: cum videlicet pii, praesertim sinceri doctores, zelo Domini inflammati

virtutem addicere. Sic Germani quoque dicunt Fromm machen, zum luget, zum dieb machen. Quam ergo ineptus esset qui haec realiter exponere verbi sono machen vellet: tam produnt Papistae suam inscitiam, qui conten dunt, Iustificare esse reipsa [?: in- ] sisque virtutib. iustum facere. Verum ad rem revertamur. Significat igitur verbum הצדיק hizdik iustificare, ut [?: ] prius diximus, in genere aliquem habere pro iusto, absolvere, ornare testimonio, laudeque iustitiae, sive is [?: re- ] ra iustus sit,

absolvere, ornare testimonio, laudeque iustitiae, sive is [?: re- ] ra iustus sit, sive non Nec potest fieri ut verbum hoc [?: ] modo non violenter torqueantur dicta, usquam in Scriptura idem valere invenias, quod ex iniusto [?: aliqu- ] reipsa reddere et facere iustum: quem sensum si [?: lo- ] Scripturae tribuere velis, in quibus hoc verbum usurpatur, partim erit impossibilis, partim absurdus, et vero alienus. Sed percurram Scripturae loca quam possum diligenter et fideliter. Gen. 44, cum scyphus Iosephus in sacco Beniamin esset

unus locus Danielis 12, ubi sic legimus: Hi qui ad intelligentiam instituunt, splendescent sicut splendor firmamenti: et qui מצדיקי, id est iustificant. multos, sicut stellae in seculum, et in perpetuum. ubi verbum Iustificandi, positum est neque pro facere iustum, neque pro absolvere ab omni culpa, quod utrumque solius est Dei: sed pro instituere ad iustificationem, quod faciunt in Ecclesia ministri verbi, dum monstrant agnum Dei peccata tollentem aut iustificantem, ac in eius merito ac nomine homines absoluunt a suis peccatis. ¶ Haec de

eius merito ac nomine homines absoluunt a suis peccatis. ¶ Haec de locis veteris Testamenti: ex quibus abunde patet, non esse uspiam verbum Iustificandi eo sensu positum, quem illi tribuunt papistae et alii homines Sacrae linguae ignari, quibus iustificare nihil est aliud quam ex iniusto et impio facere iustum: sed ubique usurpari pro absolvere a culpa, pronunciareque vel declarare iustum. Iam quamvis abunde sufficiens sit veteris Testamenti praeiudicium ad hunc sensum comprobandum, transeamus tamen ad novi quoque Testamenti Scripturas, et illas quoque inspiciamus. Matth. 11 dicit

locos, in quibus verbum iustificandi usurpatur, recensuimus, et quasi in Tabella quadam visendos proposuimus: quo videat Lector, quam non abs re supra dixerim, non facile inveniri in Scripturis aliquem locum, in quo iustificare idem sit quod ex iniusto reipsa, aut mutatis qualitatibus iustum facere ac reddere: nisi quis eam locutionem eo sensu accipiat, quo Germanice dicimus, Erbe ihn mussen fromm machen: de eo qui quod male de quopia locutus est, in iudicio recantare, ac testificari faterique cogitur, quod per iniuriam male de illo sit locutus, nesciat quicquam de eo tetri

est, obedientia a Christo legi praestita per fidem, imputatur peccatori, atque ita pronunciatur iustus aliena iustitia. Donare, seu accipere donatam a Christo iustitiam. Rom. 5. Multo magis hi qui exuberantiam gratiae et doni iustitiae accipiunt per vitam regnabunt, autore uno IESU Christo. Facere seu fieri iustitiam Dei per Christum. 2. Cor. 5. Eum qui non novit peccatum, fecit peccatum, ut nos fieremus iustitia Dei per illum: id est, illi Deus imputavit nostram iustitiam aut peccatum, ut nobis vicissim eius iustitiam largiatur per imputationem. Remittere, seu ondonare

ob quam donabitur tibi vita aeterna. Itidem ex [?:-oele ] [?:---at ] dictum, Quisquis invocaverit nomen Domini, saluus erit. Tit. 3, salvos nos fecit per regenerationis lavacrum. Eph. 2. Gratia salvati estis. Iacob. 1. Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere [?: n-mas ] vestras. Hebr. 7. Unde et salvos facere [?: a--lenum ] potest eos qui per ipsum adeunt Deum. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationem transtertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere: aut

] [?:---at ] dictum, Quisquis invocaverit nomen Domini, saluus erit. Tit. 3, salvos nos fecit per regenerationis lavacrum. Eph. 2. Gratia salvati estis. Iacob. 1. Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere [?: n-mas ] vestras. Hebr. 7. Unde et salvos facere [?: a--lenum ] potest eos qui per ipsum adeunt Deum. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationem transtertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere: aut alio qui iam [?:-am ] pereuntem ex certo manifestoque

e flumine. i. magna cum nausea cogentur uti illis corruptis aquis, aut etiam summa difficultate sibi novos puteos fodient, quaerentes aquam. Nonnunquam quasi vinci et consumi adversis significat. ut Isa. 1. Laboravi sustinendo: pro, vincor difficultate, non possum amplius sustinere. Laborare facere aliquem, est ei gravem molestiam obiicere, eumve in aliquas difficultates adducere. Mal. 6. Popule mi, quid feci tibi, et in quo laborare feci te. i. quid tandem tibi molestiarum exhibui, aut tibi gravis fui? Sic Isa. 43 queritur Deus, inquiens: Fecisti me servire in peccatis, laborare

7: Si dixero, Consolabitur me lectus meus: id est, si spero me saltem noctu aliquanto suavius conquieturum, immemorem diurnarum miseriarum. Contra, in tenebris lectum sternere, Iob 17, significat perpetuo in calamitatibus iacere, et veluti consumi. Mettere aliquem in lectum, Apoc. 2, est, facere aliquem aegrotare, seu prosternere eum in lectum. LENIRE, aut lenificare os prae butyro: vide infra in voce MELLIS. LEO, pro varia natura sua plures metaphoras parit. Primum enim, ob egregiam fortitudinem et generositatem, et quia rex animalium dicitur, significat

in omnibus provinciis, Esther 8. Ut daretur lex in omnibus provinciis: id est, decretum promulgaretur. Legem egredi a rege, Dan. 2. id est, ferri ab eo sententiam, decerni, mandari, tradi mandatum ministris, ut exeuntes passim publicent: de hoc loco et supra in Exeo et Egredior dixi. Facere cras secundum legem hodiernam: Esther 9 pro, ut hodie actum factumve est. Et ita ingrediar ad regem, quod non est secundum legem: Esther. 4. pro, quod est praeter morem aut consuetudinem. Legitimum, et statutum aut ordinatum quippiam certa ratione, idem est: ut Exod. 28, et

est in Germanico [?: V--nn ] , ut alias tempus, alias conditionem significet: ut non possit dici violenta interpretatio, quod Cum pro Si accipio. Sexto, quis tandem est qui natura legem faciat aut fecerit, ut ibi mox sequitur: cum nemo eam etiam a doctrina Dei edoctus, vel tenuiter facere possit, quin et ipsi renati vix utcunque eius obedientiam inchoent? Quod si qui sunt, qui revera natura, aut naturalibus viribus legem Dei praestent, tum non tantum noticias, sed et totum ac plenum liberum arbitrium eis concedi prorsus necesse est: idque plane secundum Pelagianorum

initium et finis secundi capitis in reprehensione Iudaeorum consistat, qua tandem ratione illud emblema reprehensionis Ethnicorum in medio esset insertum? Octavo: Non tantum non accusat Gentiles, sed etiam videtur eos maxime collaudare: dicens, eos esse [?: sibime- ] legem, natura facere quae legis sunt, iustificaturam eos conscientiam eorum in extrema die. An hoc est accusare eos? Nono: Non tantum noticias eis tribuere videtur, sed et summam voluntatis bonitatem, inquiens: Nam sibimet sunt lex, natura faciunt quae legis sunt, opus legis est eorum cordibus inscriptum, et sim

[?: pro-st ] si legem servaveris: quod si transgressor fueris, circuncisio tua in praeputium versa est. III. Hic prius membrum illustrat ostendens Iudaeos esse tantum auditores, vel doctores, habere legem solum in libris et ore ac aurib. nec vel minimum iota legis facere, sed potius omnia contraria, eoque nihil minus quam veram iustitium coram Deo consequi. IV. Conclusio utrumque complectens. Ergo SI praeputium legis iustificationes servaverit, nonne praeputium illius pro circumcisione reputabitur? et iudicabit, quod ex natura praeputium, SI

est, non esse reum, non teneri ad ullam poenam aut castigationem, non esse obnoxium poenis temporalib. aut aeternis. Sic et Latini dicunt servum poenae, eum qui supplicio adiudicatus est. Libertas vero a necessitate agendi est, liberrime posse vel bonum vel malum eligere, et alterutrum perfecte facere, ac insuper totius mundi dominio uti ac frui, citra omnem trepidationem. Haec omnia bona habere, et praestare posse, fuit quaedam libertas, multo tamen plures partes aut subdistinctiones continens, quam sunt hae quas nunc recensui. Contra ergo, per peccatum amissa hac multiplici gloriosaque

et in altera vita perfecte liberabuntur. LIBERUM arbitrium, vox in Sacris literis non reperitur, ac nec apud Latinos quidem in hac significatione sed in Ecclesia aut Theologicis scriptoribus in crebro multoque usu est. Reperitur quidem in Livio, liberum suarum rerum arbitrium alicui facere: pro, eius voluntati ac potestati sese suaque subiicere. Sic in vitis post Suetonium scriptis legitur, liberum arbitrium mortis permittere: Id est, potestatem deligendi genus mortis. Sic Curtius 4. Liberum mortis arbitrium occupare. Septimo quoque idem ait, Milesiis liberum de Branchiadis

respexisse, quod licet ea ratio sui muneris iuste acciperet, tamen eum danti [?: be- ] cium obligare videbantur. Aliqui illud, in alienam potestatem facientem talia redigi, intelligunt, cum [?: ] ita nimius est in contrariam partem, ut putet se [?: ] id. facere cuius contrarium aliquis ex servitute [?: ag- ] si quis putet, se obligari comedere carnes die [?: Ve- ] aut in quadragesima, aut idolothyta. Utrunque ex servile est, putare sibi non licere aliquo adiaphoro [?: ] aut contra putare se peccare si utatur.

1. Cor. 7 dicit, se dicere secundum indulgentiam, non secundum mandatum. Tale forte fuit, quod Apostoli praesente Christo non ieiunarunt, ac lu [?:-erunt ] . De hoc genere videtur posse intelligi illud Clementis Alexandrini: Qui facit omnia quaelicet, ille facile incipit etiam ea facere quaenon licet. V. Licitum toleratum est quoddam adhuc deterius genus: ut nimis libera divortia in veteri Testamento, et uxorum ac [?: com-ubinarum ] pluralitas. qualis etiam (credo) fuit nimis voluptuaria vita Salomonis. VI. Licitum improbatum, seu impatienter ab irato Deo

atque adeo [?: impieta- ] , omnes tales electicii cultus ac opera. Verum quoniam de hac re, et vicinis vocibus, quidam Pontificius scriptor aliqua annotavit, quae licet non purissima sint, tamen ad declarationem horum vocabulorum et rerum, si cum iudicio legantur, nonnihil facere possunt, ea quoque hic adscribemus. Quid voces PERMITTERE, INDULGERE et DISPENSARE significent. ¶ Aliquando autem, et quidem saepius, concedere significat, tolerare, sinere, non impedire. Haec sane significatio huc demum pertinet, siquidem hoc modo permittit Deus, permittit

etiam pastores in Ecclesia, et in familia oeconomi, res communes ad singulorum usus et utilitates distribuunt. hinc dispensatores vocati, dicente Apostolo: Sic nos existimet homo, ut ministros Christi, et dispensatores mysteriorum Dei. Significat nihilominus Dispensare, et potestatem facere agendi quod secundum legem communem vetitum erat. qua significatione dictum est a Seneca: Nunc in petulantiam et audaciam erumpet male dispensata libertas. Qua eadem significatione dicitur Dispensatio esse quaedam iuris relaxatio. Sunt autem et indulgentiae et dispensationes secundum

9, sagitta intensa. i. mali sermone suo calumniantur, produnt ac perdunt innocentes. Sic lingua dolosa, Psal. 120. Lingua percutere, Ier. 18. Lingua flagellare, Iob 5 Linguam acuere ut gladium, Psal. 64. Linguam exacuere ut serpentes, Psal. 140. Facere iaculari linguam ut arcum. i. sermone suo sic obesse. Contra etiam in bonam partem, utque Lingua loqui iudicium aut iustitiam. Psal. 35. 37. 71. Lingua praevalere. i. sermone, Psal. 12. Item Prover. 10, Ut argentum electum lingua iusti. i. sermo. Lingua

sed in comparatione. Comparari. n. videtur viae longitudo, cum hominis longitudine: cum comparetur cum ea quantitate viae, cui vires nostrae sufficere queant. Sic et Latini ferme loquuntur, Virtus maior hominum opinione. i. quam ea sit virtutis quantitas, quam homines de aliquo opinantur. Longe facere, pro removere. Iob 11. Si quae iniquitas est in manibus tuis, longe facito eam. i. desine a pravo conatu, remove eum abs te. Sic et 22, Longe facito iniquitatem a tabernaculo tuo. Sic et Longe facere manum. Iob 13, Longe facito a me manum tuam. i. remove a me tuas plagas, desine me

hominum opinione. i. quam ea sit virtutis quantitas, quam homines de aliquo opinantur. Longe facere, pro removere. Iob 11. Si quae iniquitas est in manibus tuis, longe facito eam. i. desine a pravo conatu, remove eum abs te. Sic et 22, Longe facito iniquitatem a tabernaculo tuo. Sic et Longe facere manum. Iob 13, Longe facito a me manum tuam. i. remove a me tuas plagas, desine me affligere. Longe esse ab oppressione, Isa. 54. Longe eris ab oppressione: pro, nemo te opprimet. Gentes a longe, pro longinquae: Isa. 5, Elevabit vexillum in nationes a longe. i. dabit signum

Sic Psa. 69. Eripe me e luto, ne infigar: i. ne ibi immergar, et peream. Sicut de Ieremia legitur, quod demissus sit in turrim, ubi non erat aqua: eoque in lutum immersus sit. Vicinum huic est, quod Abacuc dicit, eos qui aliena rapiunt, onerare semet luto denso et gravi: id est, nihil aliud facere, quam ut semet onerent re inutili, vel potius noxia. Habac. 2, Vae illi qui multiplicat non sua, et aggravat contra se lutum densum. Lutum platearum, Zach. 9, copiam maximam significat. Inquit. n. propheta, Aedificavit Tyrus munitionem sibi, et coacervavit pecunias sicut pulverem,

quam ἀπάταις. Hinc porro derivatur verbum MACULO, quod per metaphoram de spirituali contaminatione dicitur. Hier. 2: Maculata es in iniquitate. Sic Iacobus affirmat, linguam maculare totum corpus: id est, deformare coram Deo, et reum facere. MAGISTER vox exprimit nonnunquam vocem Baal, et significat autorem. ut Proverb. 24: Cogitantem malefacere, magistrum fraudum et malarum cogitationum nominabunt Isaiae 50: Prope est qui me iustificat quis litigabit mecum? Consistamus simul, quis est magister litis meae?

habent [?:-um ] et admirabilem ornatum. Magnificentia gloriae, Zachariae secundo: Proiice ad figulum magnificentiam gloriae, qua appreciatus sum ab eis. id est, magnificum ac gloriosum illud precium. vocat sic per ironiam Propheta. MAGNIFICARE, significat augere, facere crescere: idque vel re, vel noticia, vel verbis. Magnificare re, Esaiei dicitur: Filios magnos feci, et extuli: id est elevavi, educavi. Ezech. 31, Aquae magnificaverunt: id est, fecerunt crescere suo humore. 1. Reg. 1. Sicut fuit Deus tum domino meo rege, sic sit cum Salomone, et

calce petitura. Metaphora [?: er- ] [?: e- ] a brutis sumpta. Magnificari fortitudine est, valde [?: ] esse. Exodi 15. Dextera tua magnificata est in fortudine: pro, pollet fortitudine, valde fortis est, seu gloriosa est ob fortitudinem. Magnificare facere. pro, [?:-dia ] facere, aut etiam superba agere. Ascendet foetor et putredo eius, quia magnificavit facere: id est, quia superbe grandibus malis afflixit Israelitas et alios. Ioel 2. Magnificare flere: pro, valde flere. 1. Samuel. 20. Flevit vir ad proximum suum, ut

[?: er- ] [?: e- ] a brutis sumpta. Magnificari fortitudine est, valde [?: ] esse. Exodi 15. Dextera tua magnificata est in fortudine: pro, pollet fortitudine, valde fortis est, seu gloriosa est ob fortitudinem. Magnificare facere. pro, [?:-dia ] facere, aut etiam superba agere. Ascendet foetor et putredo eius, quia magnificavit facere: id est, quia superbe grandibus malis afflixit Israelitas et alios. Ioel 2. Magnificare flere: pro, valde flere. 1. Samuel. 20. Flevit vir ad proximum suum, ut David magnificaverit flere: pro, caeteris

[?: ] esse. Exodi 15. Dextera tua magnificata est in fortudine: pro, pollet fortitudine, valde fortis est, seu gloriosa est ob fortitudinem. Magnificare facere. pro, [?:-dia ] facere, aut etiam superba agere. Ascendet foetor et putredo eius, quia magnificavit facere: id est, quia superbe grandibus malis afflixit Israelitas et alios. Ioel 2. Magnificare flere: pro, valde flere. 1. Samuel. 20. Flevit vir ad proximum suum, ut David magnificaverit flere: pro, caeteris magis flevit. Magnificare gloriam, splendide sese vestire. Isaiae 61. Pallio

summum [?: ] rum ornamentum. Dicitur et filius hominis [?: sed- ] venturus in maiestate sua, Hebr. 1. 8. Scrutari [?: maiest-- ] Proverb. 24. id est, ineffabilem praestantiam et [?: p- ] ditatem occultorum mysteriorum et consiliorum Dei hoc qui facere conabitur, tandem succumbet, et [?: ] ti a nimia luce excaecabitur. MALEDICERE verbum varia significata [?: ] quae aliquo modo possunt colligi ex verbo [?: Beati-- ] de quo supra disserui: contrariorum enim, teste [?: Ar-- ]

aut immisericors et defraudans proximum. Psal. 15. Nec fecit proximo suo malum, tametsi ibi de laesione aut malo poenae accipi queat. Ponitur et pro singulari aliquo facinore. ut Matt. 27. Quid vero mali fecit? scilicet, propter quod [?: saci- ] vultis eum crucifigi? Facere malum in oculis Dei, [?: ] que pro idololatriae peccato accipitur. Iudicum 2, 3, 4, 6, 7, 10, 12, et alias creberrimum est. In hac [?: significatio- ] cum malum idololatriam

fucis, picturarunt et ornarunt: et qui nunc abominationes desolationis pingunt, ac excusant subinde novis artificiis. Contrarium est, Esse infantem malitia: 1. Cor. 14. et 1. Petr. 2. Paulus Rom. 7, queritur malum sibi adiacere: intelligit originalem corruptionem. Ibidem dicit, se invitum facere mala: id est, peccare, de actualibus peccatis loquendo. Malum porro crebro etiam, malum poenae notat: id est, quoduis incommodum aut insuave, quod ex rebus homini accidit, et etiam res ipsas tales: ut sunt morbi, mors, labor, dolor, tristicia, et quicquid contrarium est utili, suavi ac

Adducam manum super omnem carnem: id est, varias poenas. Zachar. 1. Iratus eram parum, ipsi vero adiuverunt malum. Eccles. 8 Qui custodit praeceptum, non cognoscet rem malam. id est, non punietur, sed liberabitur potius ab omni malo. Sic Isaiae 45, et Amos cap. 3 dicit. Deum facere omne malum in civitate: id est, omnis generis afflictiones immittere [?: ] poenam peccatorum. In Esaia est: Ego sum qui facio partem, et creo mala. Hoc enim genus mali seu poenae saepe, [?: ] quidem rectissime tribuitur Deo, ut iudici totius munndi alterum vero

iudicium. Similis est phrasis cum dicitur, malum invenire aliquem. Iob 31. Si laetatus sum in contritione osoris mei, et si exaltavi quando invenit eum malum. id est, quando ei aliqua calamitas accidit. Sic Gen. 44 dicitur: Ne videam malum, quod inveniet patrem meum. Sic et Exod. 18. Facere malum, est semetipsum laedere: sed id tantum reperitur 2. Sam. 22. Quomodo dicemus, mortuus est infans. et faciet malum? Sic supra exposui illud Levit. 5. Iurare malefacere: et Psal. 15. Iurat ad malum, et facit. id est, rem sibi difficilem ac molestam. Compleri malum

organon agendi: sicut vulgo Germani dicunt, Sein vermügen. Sic et Deuter. 12, Oblationes manus vestrae. id est, de vestra substantia factas, vel quas manibus vestris offertis. 1. Reg. 10. Dedit ei munera secundum manum regis. id est, regalia, ut potest et solet rex, ac etiam decet regem facere pro consiliis. Manus peccatoris non moveat me, Psal. 36. Non'ne manus Ioab tecum est? 2. Sam. 4. id est, consilium et conatus Ioabi haec per te agit, teque instruit, te iuvat. Dan. 8. Et per intellectum suum prosperabit dolum in manu sua. id est, sua solertia feliciter

miracula et sanationes: id est, per eos illa operetur. Sic et mittere manus, ut Actorum duodecimo: Misit rex Herodes manus, ut affligeret aliquos in Ecclesia: id est, aggressus est. Ponere manus super oculos alicuius, est ei esse superstitem: idque olim liberi parentibus iam primum mortuis facere solebant. Genesis 46, Ioseph ponet manum suam super oculos tuos Sic Penelope de Telemacho dicit: Comprimat ille meos, comprimat ille tuos. id est, sit nobis superstes, ac nobis iusta persoluat. Imponere manus, est propria Hebraeis formula, et ritus: qui hac ceremonia solebant

secundum iustitiam meam, et secundum puritatem manuum mearum reddidit mihi. Iob 17. Mundus manibus addit robur, pro, invalescit. Sic etiam Psalmo 24. Qui mundas habet manus, et cor purum. id est, qui interius et exterius studet iustitiae et innocentiae. In mundicia aut puritate manuum aliquid facere, Genes. vigesimo. pro, non violenter, non malo aut pravo consilio vel animo. In sinceritate cordis mei, et mundicia manuum mearum feci hoc. id est, non pravo animo, non etiam violenter rapui Saram: sed Abraam et Sara consentientibus, coniugiumque suum dissimulantibus, tanquam ad legitimum

et nobis invicem [?: me- ] esse dicimur, Roman. 12, et 1 Corinth. 12, quia nobis [?: ] tuo agglutinati et adaptati sumus, et quia nos [?: invi- ] iuvare et fovere tenemur, nobisque mutuo compari et congaudere, sicut solent membra in uno corpore consociata facere. Corpora vestra membra sunt [?: Chri- ] est, vos estis quasi partes quaedam mystici corporis Christi. Membra aliquando significant ipsum totum corpus, vel potius totum hominem, 1. Corinth. 6: Membra nostra sunt templum Spiritus sancti. Sic Paulus ad Rom. 6 dicit, Membra

bedenken: pro, ipsi benefacere, aut [?: pro-icere ] . Aliquando et diligere notat: ut Cantic. 1, [?: Me-or ] es uberum tuorum super vinum. LXX verterunt [?:---σιμεν ] , diligemus. Meminisse alicuius, etiam mentionem facere significat, sicut et Latinis: quare crebro ponitur pro celebrare, praedicare, laudare. ut Psalm. 105, dementote mirabilium eius, quae fecit: id est, celebrate admiranda eius opera. Isaiae 62, Vos qui reminiscimini Domini, ne tacueritis. Sic Isaiae 26, Nos tantum [?:-i ]

fretique eo foedere, ipso eiusque passione fidamus, et alios quoque ad talem fiduciam exci [?:--us ] . Contra etiam Meminisse aliquando in malam mortem accipitur: ut cum Psal. vigesimo quinto, et saepissime alias petitur, ne Deus peccatorum nostrorum me minerit. Facere meminisse nominis Dei, est instituere eius praedicationem ac celebrationem. Exodi vigesimo, In omni loco in quo fecero meminisse nominis mei, veniam ad te: pro, ubicunque instituero cultum meum, [?: ] praedicationem verbi mei. Et sic exponit Paulus illa verba Coenae, In

Dei erga pios indicat. Perdi alicuius memoriam, est ipsum cum suis interire. Psalmo nono et trigesimotertio: Perdes de terra memoriam eius. Alicuius benefacta ascendere in memoriam coram Deo, Actorum decimo, est, DEUM illa remunerari, eique benefacere. Memoriam alicuius in precibus facere, est, pro eo orare, aut etiam gratias agere, Rom. 1. Ephes. 1, et Phil. 1. Hinc (ut ex Canone apparet) primum in Ecclesia sanctorum Martyrum memoriae, gratias agendo Deo de eorum constantia, et alios ad simile exemplum invitando: postea ille mos devenit in istum horrendum abusum

panis mendacii, sed postremo replet os lapillis: id est, panis aut quoduis lucrum fraude partum, primo quidem est valde gratum, sed postremo est noxium. Sermo mendacii ponitur pro falso sermone, aut etiam pro falso iudicio: Exodi 23. Sic spes mendacii; est vana et irrita spes: Isa. 28. Facere mendacium, Hierein. 6. A propheta usque ad sacerdotem, omnes faciunt mendacium. i. vacant fraudibus et idololatriae, sunt impostores. idem est Operari mendacium, Hoseae 7. Loqui lingua mendacii, Psal. 109. id est, sermone ficto. MENS,

[?: fals-- ] promissa. Psalm. 89, Misericordiam autem meam [?: ] auferam ab eo, nec mentiar in veritatem meam: [?: ] nihil faciam contra veritatem meam, aut contra [?: ] simas promissiones meas. Mentiri in pacto aut [?: ] [?: ] facere contra foedus. Psal. 44. Haec omnia [?: ] nobis, nec tamen mentiti sumus in pacto tuo, [?: ] [?: ] fecimus retrorsum. Posteriora verba exponunt, [?: ] sit praecedens mentiri in foedere. Mentiri in Dominum contra Dominum:

millia. Sic et Paulus inquit 1 Corinthiorum quarto: Etiamsi habeatis decem millia paedagogorum. Et Deus ait, se servasse sibi 7000 virorum, qui non incurvaverint genua Baali: 1 Reg. decimo nono, et Romanorum 11. Sic aliqui intelligunt etiam, quod Deus Exod. 20 dicit in epilogo Decalogi, se facere misericordiam diligentibus se, in mille generationes: id est, in perpetuum. Ezek. 16, Decem millia veluti germen agri dedi te, et multiplicata es. Sic Rebeccae imprecantur fratres, Sis in millia millium: id est, habeas numerosissimam sobolem ac posteritatem. Principes super mille, primo

ministratio [?: col-nis ] , etc. Roman. 15, vocat se Paulus liturgum aut [?: ] strum Christi erga gentes, seque sacrificare [?: Evang-on ] Christi: id est, praedicando Evangelium rem [?: acc-ptissimam ] Deo facere. In eodem capite utitur [?: ] λειτουργέω, pro conferre eleemosynam in [?: sustentatio- ] piorum Hierosolymitanorum. Dicit igitur, tum [?: gentiles ] illis ministrare, dum conferunt eleemosynam [?: ]

ponitur pro impossibili re et opere: ut Genesis decimo octavo, Num quid erit mirabile â Domino verbum, dicit Deus de risu et [?: in- ] delicate Sarae, non credentis se parituram. Erat quidem illud opus Dei mirabile per se, sed non erat mirabile aut impossibile Domino. Mirabilia facere, est talia operari, quae creaturarum vires et captum superent et de quibus merito homines mirentur. Psalmo 72, Benedictus Dominus Deus Israel, qui facit mirabilia solus. Mirabilia Dei narrare, est celebrare Deum de suis operib. Psalmo nono, Narrabo omnia mirabilia tua. Mirabilia

eius, Iud. sexto: pro, cur non facit nunc quoque mirabilia, ut olim? Locutio alioqui etiam in aliis linguis nota est, ubi pristinae vires, virtus etc. Deus est mirabilis in sanctis suis, Psalmo sexagesimo octavo. id est mirabiliter cum eis agit, eos regit ac liberat. Mirabilium facere memoriam, Psalmo centesimo undecimo, Memoriam fecit mirabilium suorum: id est, Verbo et solennitatibus festorum consecravit memoriam suorum mirabilium factorum, eductionis ex Aegypto Paschate, datae

ipse: Reversus miserebitur nostri, calcabit iniquitates nostras, et proiiciet in profundum maris omnes iniquitates nostras. Observandum igitur est, ne hic et alibi Evangelica dicta ad legem, opera ac merita, a gratia trahi ab adversariis patiamur. Sic paulo ante dixi de misericordiis Davidis, Facere misericordiam pro benefacere, 1 Samuelis 15. Tu fecisti misericordiam cum populo, quando ascendit de Aegypto. 2 Par. 1. Tu fecisti cum Davide patre meo misericordiam magnam: id est, valde benefecisti ei. Genesis vigesimoquarto: Si facitis misericordiam et veritatem cum hero meo: id

Faciemus tecum misericordiam et veritatem. Sic Samaritanus saucio misericordiam fecisse dicitur, Lucae 10. Christus accusat Matthaei vigesimotertio Pharisaeos, quod negligant iudicium, misericordiam et fidem: id est, nec doctrinam nec vitam suam iudicent, nec sint benefici, ne fidant Deo. Facere misericordiam Dei cum aliquo: id est, ita praestantem ac eximiam sinceramque beneficentiam, qualem Deus mandat. 1 Samuelis vigesimo, et 2 Samuelis 9. Exodi trigesimotertio: Miserebor, cuius miserebor: et ex intimis visceribus commovebor, super quem commovebor. id est meo arbitrio, et

misericordia, infra suo loco. Misericordias praecipere: id est, promittere et praestare beneficentiam, Psalmo quadragesimo secundo: In die praecipiet Dominus misericordiam suam, et nocte cantio eius erit mecum. Misericordiaam inclinare super aliquem coram rege, Esdrae nono: id est, facere ut rex eius misereatur. Praeparare misericordiam. Psalmo sexagesimoprimo: Misericordiam et veritatem praepara, quae custodiant regem: id est, tu eum tua veraci, constanti et infallibili misericordia custodito ac conservato. Sic roborari super nos misericordiam et veritatem Dei, Psalmo

in homine: de qua in 6, 7, et 8 cap ad Roman. disseritur, cum inter alia etiam dicitur: Si secundum carnem vixeritis, moriemini (scilicet, morte aeterna:) si spiritu actiones carnis mortificaveritis, vivetis. Vivere secundam carnem, aut incedere secundum carnem, aut opera eius facere, seu peccato regnum concedere, est, vivificare veterem Adamum. Contraria opera sunt, eiusdem mortificatio: id est, exuere veterem Adamum seu hominem cum suis cupiditatibus et pristina conversatione, ac deponere mendacium, et induere novum, Ephes. 4. De hac eadem mortificatione etiam illud

a Deo conditae naturae expugnare sunt conati. inde vigiliae, cilicia, flagellationes, ieiunia, cibi corruptissimi, et similia. Secundo, cum toti ad opus operatum delapsi essent. putaverunt istas externas pietatis laruas, vestes loca, ritus, motus ac gesticulationes plurimum ad mortificationem facere. Verum Deus, qui dixit, Non occides, nequaquam praecepit tristia media, longas vigilias, nuditates ac frigora, et comestionem cinerum, ut de quibusdam monachis legitur: aut, ut Franciscus sese nudum in nivem abiecit (vel ut quidam etiamnum, praesertim Hispani) more Baalitarum semet flagellis

varie construitur et varias significationes nanciscitur, quarum aliquot exempla propositum. Multiplicare abominationes, Ezek. 16. Multiplicare [?: ] . 2. Paral 33. Multiplicasti fornicationes tuas, Ezek. 16 Multiplicare ut aliquid fiat: id est, aliquid [?: multa ] facere Iud. 20, Tempus constitutum erat multiplicare, [?: ] ascendere facerent combustionem fumi. id est, ut plurimum fumum efficerent dandi signi gratia. Multiplicavit ad faciendum, aut facere. id est, multum facere. 2 Reg. 21. Multiplicavit ad faciendum malum coram Domino.

tuas, Ezek. 16 Multiplicare ut aliquid fiat: id est, aliquid [?: multa ] facere Iud. 20, Tempus constitutum erat multiplicare, [?: ] ascendere facerent combustionem fumi. id est, ut plurimum fumum efficerent dandi signi gratia. Multiplicavit ad faciendum, aut facere. id est, multum facere. 2 Reg. 21. Multiplicavit ad faciendum malum coram Domino. Multiplica lavare me, Psalmo 51. id est, plurimum [?: ] me. Non multiplicabitis loqui sublime: primo Samuelis secundo. Multiplicavit ad avertendum [?: ] [?: ] , Psalmo

Multiplicare ut aliquid fiat: id est, aliquid [?: multa ] facere Iud. 20, Tempus constitutum erat multiplicare, [?: ] ascendere facerent combustionem fumi. id est, ut plurimum fumum efficerent dandi signi gratia. Multiplicavit ad faciendum, aut facere. id est, multum facere. 2 Reg. 21. Multiplicavit ad faciendum malum coram Domino. Multiplica lavare me, Psalmo 51. id est, plurimum [?: ] me. Non multiplicabitis loqui sublime: primo Samuelis secundo. Multiplicavit ad avertendum [?: ] [?: ] , Psalmo 78. id est, crebro

[?: inhae--- ] reliquiae veteris Adami, cum suis pravis aestibus, cogitationibus et cupiditatibus, quantumvis eis [?: resist-- ] . Hiob cap. 14, describens miseriam hominis, hanc quoque inter alias recenset, quod nascatur immundus, inquiens: Quis potest facere mundum de immundo semine? Munda dicebantur quaedam animalia, quae licebat comedere. Contra, alia erant immunda, quae non licebat: de quibus praecipitur Levit. 11, et Deuteron. decimoquarto: fuit nihilominus hoc mundorum et immundorum animalium discrimen etiam ante diluvium, ut

misericordiam ac benignitatem, atque adeo totam pietatem crebro significat. Sicut et Chasid idem est quod pius et sanctus: ut recte possis vertere, Date interna vestra, seu cor, Benignitatem aut pietatem. Verbum quoque Dare, sicut et eius cognatum Ponere, valde crebro Hebraeis idem quod Facere notat: sicut supra in verbo Dare ostendi, et postea in verbo Ponere ostendam. Quare Dare interna aut Cor eleemosynam seu benignitatem, est prorsus idem quod facere suum cor benignum ac beneficum ex rapaci, avaro et iniusto. Omnino haec praeceptio, Date igitur, respicit ad

Benignitatem aut pietatem. Verbum quoque Dare, sicut et eius cognatum Ponere, valde crebro Hebraeis idem quod Facere notat: sicut supra in verbo Dare ostendi, et postea in verbo Ponere ostendam. Quare Dare interna aut Cor eleemosynam seu benignitatem, est prorsus idem quod facere suum cor benignum ac beneficum ex rapaci, avaro et iniusto. Omnino haec praeceptio, Date igitur, respicit ad praecedentem reprehensionem rapacitatis: et Dare benignitatem, alludit ad illud Plenum rapina. Eôdem facit, quod etiam mox in sequentibus, vilipensa eorum externa

vel etiam de ipsis magistris earum. Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista: i. inter filios aut natos ex mulieribus. NASUS: suprâ in NARIBUS. NATARE facio lectum meum omni nocte: Psal. 6, hyperbole est, de multitudine lachrymarum. Natare facere aquas super faciem alicuius, est eum submergere. Deuteron. 11. quasi dicat: Operuit eos aquis, ut non [?:-li ] super aquas, sed aquae super eos nataverint. NATATORIA, a veteri interprete versa est vox κολυμβήθρα Ioan.

violentum, et vis hoc autem est, quod praeter propositum et electionem obstat, et prohibet. Violentum enim, necessarium dicitur: quare etiam triste. ut Evenus quoque ait. Omnis nanque necessaria res, tristis est. Et vis necessitas quaedam est, quemadmodum Sophocles dicit, Etiam vis me cogit haec facere: et recte, necessitas videtur inevitabile quiddam esse. contrarium. n. voluntario, et secundum cogitationem motui est. III. Item, quod non contingit aliter se habere necesse dicimus ita se habere: et secundum hoc necessarium, caetera quoque omnia dicuntur quodammodo

tibi et illi, Matth. 27. Nihil tibi et iusto illi: id est, ne laeseris illum innocentem illo modo. ubi et hoc notetur, quod videtur ei interdicere omne commercium, cum tantum laesionem prohibeat. Tale est illud ad Labanum dictam. Ne loquaris a bono ad malum cum Iacobo. Sine me nihil potestis facere, Io. 15: scilicet veri bonique operis, et spiritualiter. Et mox cap. 18, In occulto loquutus sum nihil: scilicet singulare, quod non et publice sim loquutus. Indigent tales loquutiones aliqua specificatione, sicut in Reg. de Generalioribus locutionibus dixi. Si quis sibi videtur

Hebraeas [?: ] Gihon et Phison retinuerint, nec Gangem nec Nilum vertentes: cum alioqui proculdubio vel regi ac Aegyptiis gratificari cupientes, libentissime Nilum [?:--issent ] , eorumque dilectissimum fluvium ex Paradiso deduxissent: si id cum aliqua specie veritatis se facere posse sperassent. NISI, vel Si non, אם לא Im lo conditionalis et captiva coniunctio, saepe videtur Hebraeis simpliciter affirmare citra omnem conditionem aut exceptionem perinde ac si esset adverbium affirmandi Profecto [?: ]

dubium: aut, in summa: vel, ut breviter dicamus. Sic 1 Reg. 20, Nisi hoc tempore cras mittam servos: in Hebraeo est correctivum, Quin potius. Sic de loco Heb. 6. Nisi benedicendo benedicam, superius dixi. Aliquando non tam conditionaliter quâm explicationem ponitur. Ioan. 5. Non potest facere filius quicquam semetipso, nisi quod viderit patrem facientem. quaecunq-e enim ille facit, haec et filius similiter facit. Per illud Nisi non excipitur aliquid ex praecedenti sententia, sed declaratur solum quomodo filius nihil faciat ex semetipso, sed tantum illa faciat ad quae eum pater

nomen. Iob 30. Filii stulti, et filii sine nomine: i. obscuri, carentes celebritate alicuius virtutis. Qui venerunt de terra longinqua propter nomen tuum: i. propter celebritatem miraculorum tuorum venerunt, ut in tuo templo offerant et orent: inquit Sal. 1 Reg. 8. sic dicitur aliquis sibi facere nomen: Num. 9, Fecisti tibi nomen secundum diem hanc. Fecique tibi nomen iuxta nomen magnorum qui sunt in terra: 2 Reg. 7, et 1 Paral. 17. pro, feci te celebrem, sicut alios celeberrimos duces ac reges. Item, Ponere sibi nomen: 2 Sam. 7, Timebunt gentes nomen tuum. i. ipso nomine ac

[?: ] iurantes, sunt cultores. unusquisque. n. iurat per eum Deum, quem colit. Isai. 48. ponitur et hic pars pro toto, aut species pro genere. Ier. 44 de solo iuramento ac [?:-pitur ] . minatur. n. Deus, se extincturum omnes Iudaeos in Aegypto, ut nemo ibi iuret per Deum. Deum facere me [?:-uisse ] sui nominis in aliquo loco, est idem quod, institui ab eo ibi cultum et praedicationem verbi sui. Exod. 20. In omni loco, in quo faciam meminisse nominis mei, veniam ad te. Locus plenus consolationis, quod ubicunque est vera doctrina, ibi sit etiam ipse Deus.

In nomine Christi prophetare, et in nomine Christi daemonia eiicere, Matt. 7 est, eius doctrinam docere, et invocato Christo, factaque per nomen eius adiuratione, seu denunciato mandato Christi daemoni, eum ex homine expellere corporaliter, vel spiritualiter per veram doctrinam. Sic Marc. 9. facere virtutem in nomine Christi. Luc. 10, Daemonia subiiciuntur nobis in nomine tuo. i. te invocato, indicatoque tuo merito, ac etiam mandato contra illos. Recipere prophetam in nomine prophetae, iustum in nomine iusti, et pusillum Christi in nomine discipuli, Mat. 10. pro, tanquam prophetam

per [?: ] cuius caput novaculam, Num. 6: ubi Deus vetat radi caput Samsonis et aliorum Nazaraeorum: in quo fuit singularis quaedam religio ac votum a Deo institutum, de quo forte [?: ] dicetur in verbo Radere. Contrâ vero iubet prophetam Ex. cap. 5 facere transire novacula per caput et barbam ut: ab rasorum pilorum varia absumptione indicet Iudaeorum [?: ] os casus poenasque mox sequuturas. Porro Ps. 52 comparat David linguam Doegi sanguinarii delatoris, [?: no- ] lae acutae et do losae: quod sicut novacula acuta

πλῆθος, id est, multitudinem. Numeri nono: Et fiebat, quando nubes manebat super tabernaculum per dierum numerum, iuxta os Domini in castris residebant: id est, quando complures [?:-es ] manebat nubes, etc. In numero aliquid facere. 1. Paralip. 9: In numero inferebant vasa, et in numero educebant ea pro, certo numero dabant. Libro secundo Samuelis, capite secundo: Surrexerunt et transierunt in numero: id est, certo numero. Usque non numorum, Psalmo quadragesimo: Circum dederunt me mala usque [?:-n ]

Nunquid obliviscetur virgo ornamenti sui, et sponsa ligaminum suorum aut vittarum? populus autem meus oblitus est mei dieb. innumeris. Oblivisci igitur Dei, est non fidere ei, non invocare eum, negligere veram religionem, et vacare idololatriae, aut quoquo demum modo mandata ac verbum Dei parvi facere, eique non parêre. Sic saepe dicimur oblivisci foederis Dei, mandatorum Dei, ac nominis Dei. Oblivisci comedere panem, Psalmo 104 est quaedam amplificatio afflictionum suarum, quibus se adeo premi dicit, ut neque cibi neque potus meminerit. Sic paulo post inquit, Cinerem quasi panem

factum est, ut in Sacris literis per catachresin quandam, aut certe synecdochen, obsonium simpliciter pro toto stipendio ponatur. Sic Paulus primae Corinthior. 9 inquit, Quis militat propriis obsoniis? id est, stipendiis, seu de suo proprio vivens. Sic et Baptista militibus interrogantibus, quid facere debeant? praecipit, ne ulli quicquam extorqueant, sed sint contenti suis stipendiis. in Graeco est, Obsoniis. Sic et secundae Corinthiorum undecimo dicit Apostolus, se alias Ecclesias spoliasse accepto ab eis obsonio. ut Corinthiis gratis servire posset. Porro Paulus Romanor. sexto, per

omnium nostrum peccata. i. quasi magno hostilique quodam impetu fecit ea in ipsum irruere: nempe quod per imputationem oneravit peccatis et poenis nostris filium suum. Praeclare depingit magnitudinem et potentiam peccati, ac irae Dei: et ingens onus Christi, quod pro toto genere humano sustinuit. Facere occurrere in tempore malo inimicum, Ieremiae 15, de supplici precatione, qua tibi inimicus reconciliari conatur, exponunt aliqui. Posses tamen recte de opitulatorio occursuexponere, ut supra locum Isaiae 64 declaravi.

Deum In oculis populi: pro, coram populo. Numer. vigesimoseptimo: Rebelles fuistis. ut sanctificaretis me in oculis eorum. Honorare aliquem in oculis alicuius: pro coram aliquo. 2 Samuelis 10. Num honorat David patrem tuum in oculis tuis? pro, coram te, vel etiam tua opinione. Facere spernere viros In oculis mulierum. id est coram eis, seu ab eis, earumue iudicio: Esther 1. Mille anni in oculis tuis velut hesterna dies, Psalmo nonagesimo. id est, coram te, vel tuo iudicio. quasi diceret: Tu non pluris facis mille annos, qua mortalis homo diem unicam, adeo tu non

id est, coram te, vel tuo iudicio. quasi diceret: Tu non pluris facis mille annos, qua mortalis homo diem unicam, adeo tu non senescis. Fecisti malum in oculis Domini, 1. Sam. decimoquinto. pro, coram Domino, seu quod maxime displicet Domino. Posses enim illud Coram oculis. referre vel ad facere, vel ad maium. Placere in oculis alicuius: pro, alicui. Iosuae vigesimosecundo, Iud. decimoquarto. Haec est sapientia vestra in oculis populorum, Deut. 4. pro, coram exteris, vel apud exteras gentes, seu etiam ipsarum iudicio. Eadem significatio est 1. Corinthiorum secundo: Quae

109 dicit, oleum intrare in ossa: nempe inunctum per poros penetrat in totum corpus, atque ita humectat, calefacit, et exhilarat. Sicut Livius narrat, Annibalem suis militib. in magno frigore instante conflictu distribuisse oleum, in talem usum. Et Psal. 104, dicit oleum facere nitere faciem: nempe tum ipsa unctione addendo colorem, tum refocillatione aut exhilaratione sua. Solebant quoque oleo inungi sacerdotes, reges, et Prophetae: praesertim in ipsa prima creatione, initiatione aut inauguratione. Quo indicatum est, eos et validos ac industrios in suo opere esse

impiorum dicitur Iohan. 3. Testimonium eius nemo accipit. Et Philip. 1, Omnes quae sua sunt quaerunt, scilicet impii. Hic universale signum ad impios tantum restringendum est. Omnis aliquando simpliciter pro multis, aut maiore parte accipitur: ut et Regula Iuris inquit, Omnes videntur facere quod facit maior pars, est ad munic. §. Quod maior. Sic sacerdotes dicunt, Totos mundus abiit post eum. et Matth. 3, Tunc exiit ad cum Hierosolyma, tota Iudaea, totaque regio circumiacens Iordanem: pro, plurimi ex illis locis. Luc. 2, Venit [?:-dictum ] ab Augusto Caesare,

et foenera, impias colligationes, et [?: ] culos onerosos. Dicetur forte de hoc nomine [?: eti- ] quid infra in verbo PORTARE. OPERARI, ἐργάζεσθαι in Sacris literis non simpliciter ac semper significat bona opera facere, ac illis [?: pra-- ] reri apud Deum vitam aeterna: sed simpliciter [?: neg---- ] lucrari, quaerere et acquirere: sicut et verbum [?: ] re. Exemplum utriusque habetur Matth. 25. Profectus [?: ] qui quinque talenta acceperat, operatus est

locis non tantum merita operum, sed etiam ipsa opera: quae, qua fronte in iustificando ponerentur, cum ea sequantur iustificatum, non praecedant iustificandum: sintque fructus bonae arboris, aut effectus iustificati hominis? Operari simpliciter positum, aliquando idem valet quod Aliquid boni facere: ut Iohannis quinto: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. id est, mundum regit, et genus humanum beneficiis afficit. Sic Iohann. nono. Venit nox, quando nemo potest operari. pro, sicut in huius vitae actionibus necessaria est lux, et contra in tenebris perdifficile est aliquid

ipsius plurimum faciens: primae Corinthiorum decimosexto. Timotheus operatur opus Domini, sicut et ego. pro, totus est deditus promovendo regno, religioni ac gloriae Christi. Operari veritatem aut fidem, infra in voce VERITATIS exponetur. Opus aliquod operari in Domino, est aliquid boni facere, praelucente verbo, probante Deo, atque adeo ipsomet per Spiritum suum in nobis id opus efficaciter agente et peragente. Iohannis tertio: Qui facit veritatem, venit in lucem, ut manifesta fiant facta eius, quia in Deo facta sunt. ¶ Opera legis, ut et supra in voce LEGIS disserui, sunt

non diserte affirmet, Paulum in eo sensu, quem ipse ibi ponit, hac appellatione uti. Opus legis inscriptum esse cordibus gentilium, videtur dicere Paulus Rom. 2: ubi per opus legis notat tum noticiam, tum vim ac studium recte agendi: sicut proxime prius dixerat. Gentes natura quae sunt legis facere, et sibimetipsis legem esse. Sunt vero omnia illa conditionaliter posita, quod si aliqui [?: gen- ] tales natura essent, sine, scripta lege et caeremoniis Iudaeorum iustificarentur, multumque illis apud Deum praestarent: ut indicet, frustra Iudaeos de sua caeremoniaria iustitia

pro, quicquid facit est ornatum magnifica dignitate, est gloriosum ac decorum. Opus alicuius videri in aliquibus: Psalmo 90. Appareat in servis tuis opus tuum, et gloria tua in filiis eorum. Vox haec beneficentiam hic significat. Proprium enim Dei est, benefacere. Sic Isaiae 28 dicitur Deus facere alienum opus, ut possit suum facere. id est, punit malos, ut bonis benefacere queat: punit homines, ut eos ad poenitentiam revocet ac servet. Opus ponitur pro ipsis rebus opere effectis. Hab. 3, Opus tuum in medio annorum vivifica. id est, populum tuum quem fecisti, in summis discriminibus

dignitate, est gloriosum ac decorum. Opus alicuius videri in aliquibus: Psalmo 90. Appareat in servis tuis opus tuum, et gloria tua in filiis eorum. Vox haec beneficentiam hic significat. Proprium enim Dei est, benefacere. Sic Isaiae 28 dicitur Deus facere alienum opus, ut possit suum facere. id est, punit malos, ut bonis benefacere queat: punit homines, ut eos ad poenitentiam revocet ac servet. Opus ponitur pro ipsis rebus opere effectis. Hab. 3, Opus tuum in medio annorum vivifica. id est, populum tuum quem fecisti, in summis discriminibus conserva. Videtur respicere ad

qui industrie et feliciter peragit sua opera: primo Reg. 11. Videns iuvenem, quod faciens opus erat: id est, industrius in exequendis mandatis et negociis. Facientes opus, pro operariis: secundo Paralip. 24, et 34. Facientes opus regis: Esther 9. id est, procuratores aut ministri regii. Facere in opere, pro operari: Nehem. primo. Altera pars iuvenum faciebat in opere: pro, operabatur. Facere aliquid in opere suo, est vertere in suum usum aut opus. primo Samuelis octavo. Asinos vestros tollet, et faciet in opere suo. id est, illis sua opera operabitur. Facere opus in

id est, industrius in exequendis mandatis et negociis. Facientes opus, pro operariis: secundo Paralip. 24, et 34. Facientes opus regis: Esther 9. id est, procuratores aut ministri regii. Facere in opere, pro operari: Nehem. primo. Altera pars iuvenum faciebat in opere: pro, operabatur. Facere aliquid in opere suo, est vertere in suum usum aut opus. primo Samuelis octavo. Asinos vestros tollet, et faciet in opere suo. id est, illis sua opera operabitur. Facere opus in aquis. Psalmo 107. Qui faciunt opus in aquis multis: pro, negociantur, navigant in mari. Opus olivae

ministri regii. Facere in opere, pro operari: Nehem. primo. Altera pars iuvenum faciebat in opere: pro, operabatur. Facere aliquid in opere suo, est vertere in suum usum aut opus. primo Samuelis octavo. Asinos vestros tollet, et faciet in opere suo. id est, illis sua opera operabitur. Facere opus in aquis. Psalmo 107. Qui faciunt opus in aquis multis: pro, negociantur, navigant in mari. Opus olivae mentietur, Habacuc tertio. pro, infeliciter provenietiam oleae. Opus multum fuit ei in urbibus Iehuda: secundo Paralip. vigesimoseptimo. pro, magno labore ac sumptu munivit

multo minus fraudulenti dixit. [?: ] re devorabunt Israelem, Isa. 9 pro, avidissime, totoque affectu. Vicinum huic est, licet aliquanto ulterius ineffectus descendat, quando significat mandatum: quod admodum crebrum est, ut in hisce exemplis est videre. Ad os alicuius aliquid facere: id est, secundum [?: ] ius praescriptum aut mandatum. Exodi 17, Profecta est Israel ad os Iehovae. Sic Exodi 38, Quod numeratum fuit secundum os Mosis. Iosuae 13, Calebo filio [?: ] nae dedit partem secundum os Domini ad [?: Ieho- ] 1 Regum

Mich. 3. Contra eum qui non dederat escam in os eorum, praeparant bellum. id est, seductores moliuntur exitium piis civibus, nisi eos datis muneribus placent. Os incalescere prae siccitate, Iob 30: id est, aestus dolorum siccat et inflammat mihi os, ut solet internus nimiusque calor facere. Lambentes aquam in manu ad os: Iud. 7. pro. qui lingua aquam de manu ori adhibita hauriebant, sicut canes lingua inflexa vice coclearis utuntur. Os, pro parte ac mensura. Deut. [?: X- ] . Dabit filio exosae primogenito os duplex de omnibus quae habet. id est, duplicem

crebro significat accersere, adiungere, et quasi ad se vocare alium. Spiritus sanctus igitur a Christo Iohan. 14. 15 et 16 dicitur παράκλητος seu advocatus. Sunt vero officia advocati, clientem instruere quid eum facere oporteat, consolari seu animare, exhortari, et denique pro eo erga iudicem loqui ac intercedere. Sic et Spiritus sanctus nos docet, ducens in omnem veritatem: consolatur nos testimonium praebens, quôd filii Dei simus, eumque propitium habeamus: hortatur ac excitat nos, ne frigeamus, et

eorum sicut ad devorandum pauperem in abscondito, Habac. 3. id est sicut solent raptores, aut alii crudeles homines alacriter invadere miseros, omnique ope destitutos, qui sese tueri nequeunt. Pater eram pauperum, Iob 29. id est, paterno affectu et beneficentia afflictis succurrebam. Salvum facere pauperem: id est, liberare. Psal. 18, Populum pauperem salvum facies. id est liberabis miseros: et Psal. 107 Sublevat seu liberat pauperem ab inopia, aut afflictione. De paupertate aut tenuitate terrae reliquit in vinitores et agricolas: 2 Regum 25. pro,

praeterea nos praeparari ad annunciandum Evangelium pacis. Hac ratione quoque ipse Christus vocatur rexpacis. Hebr. 7. id est, causa et author pacis, quod ille multipliciter praestat. Fructus iustitiae in pace seminatur, facientibus pacem, Iac. 3. ubi facere pacem est ea agere, quae ad temporariam et aeternam pacem prosint, neminem laedendo, et cum omnibus pacifice agendo. Id dum agitur; pii simul etiam iuste agunt, et sibimet uberrimum fructum aut praemium iustitiae comparant. PAXILLUS. vide supra in PALUS. PECCATUM.

Viri Sodomitae erant mali. Ieremiae 1, Et loquar iudicia mea cum eis, super omnem malitiam eorum qui dereliquerunt me. Ionae primo, Ascendit malitia eorum ad conspectum eorum. Malum: Iudic. 3, Fecerunt filii Israel malum in oculis Domini. Iudic. 4, Addiderunt filii Israel facere malum in conspectu Domini. Item Iudic. 6 et 10, 2. Reg. 12. Quare contempsisti verbum meum, ut faceres malum in conspectu meo? 3. Reg. 14. Et fecit Iudas malum coram Domino. 3. Reg. 22, Fecit Ochosias malum in conspectu Domini. Item 3. Reg. 17. et 4. Reg. 3. Fecit malum coram

Deo, mundate manus peccatores. 1. Pet 4. Si iustus vix servatur, impius et peccator ubi apparebunt? ¶ Hactenus de peccato actuali in genere: nunc et species explicabimus. Est autem multiplex distinctio. 1. Est peccatum omissionis, et commissionis. Omissionis peccatum est, cum id omittimus facere, quod Deus praecepit. Thomas sub distinguit hoc modo: Unum est, quando quis omittit bonum facere: aliud, omittendo mala, et adversa tolerando. Commissionis peccatum est, cum id patramus quod Deus severiter prohibuit. II. Est Internum pravorum motuum, affectuum et cogitationum: et

¶ Hactenus de peccato actuali in genere: nunc et species explicabimus. Est autem multiplex distinctio. 1. Est peccatum omissionis, et commissionis. Omissionis peccatum est, cum id omittimus facere, quod Deus praecepit. Thomas sub distinguit hoc modo: Unum est, quando quis omittit bonum facere: aliud, omittendo mala, et adversa tolerando. Commissionis peccatum est, cum id patramus quod Deus severiter prohibuit. II. Est Internum pravorum motuum, affectuum et cogitationum: et Externum, sermonis, pravorum conatuum, et denique operum. III. Est peccatum

peccat, non videt eum, nec novit eum. Et mox: Qui committit peccatum, ex diabolo est, quia diabolus a principio peccat. Quisquis natus est ex Deo, non peccat, quoniam semen ipsius manet in eo, nec potest peccare, etc. Ubi observandum est, quod Ioannes ibi peccare, aut peccatum facere, exponit per Non facere iustiaciam: et contra Non peccare, per facere iustitiam. Haec significatio diligenter observanda est, ne quis intelligens de peccatis piorum per imbecillitatem admissis, desperandi occasionem accipiat. Ignorantiae peccata sunt. quae per imbecillitatem

nec novit eum. Et mox: Qui committit peccatum, ex diabolo est, quia diabolus a principio peccat. Quisquis natus est ex Deo, non peccat, quoniam semen ipsius manet in eo, nec potest peccare, etc. Ubi observandum est, quod Ioannes ibi peccare, aut peccatum facere, exponit per Non facere iustiaciam: et contra Non peccare, per facere iustitiam. Haec significatio diligenter observanda est, ne quis intelligens de peccatis piorum per imbecillitatem admissis, desperandi occasionem accipiat. Ignorantiae peccata sunt. quae per imbecillitatem admittuntur: quale est quod

est, quia diabolus a principio peccat. Quisquis natus est ex Deo, non peccat, quoniam semen ipsius manet in eo, nec potest peccare, etc. Ubi observandum est, quod Ioannes ibi peccare, aut peccatum facere, exponit per Non facere iustiaciam: et contra Non peccare, per facere iustitiam. Haec significatio diligenter observanda est, ne quis intelligens de peccatis piorum per imbecillitatem admissis, desperandi occasionem accipiat. Ignorantiae peccata sunt. quae per imbecillitatem admittuntur: quale est quod Genes. 20 Abimelech Saram accersit Leu. 4, Anima

aliquem de peccato damnare, est eum vincere, superare, reum peragere, perdere: sumpta loquutione â foro, ubi qui de peccato damnatur, aut reus peragitur, mox poenis exitioque addicitur. Sic verbum אשם Ascham et Heeschim, quod ad verbum sonat peccare, aut facere peccare: saepe exitium extremamque calamitatem denotat. Minister peccati: Gal 2. Num quid Christus peccati minister est? pro, Si Christus suos non liberat a peccatis, ergo non est destructor peccati,

sit venditus, ut faciat malum coram Domino: 1, Reg. 21. Locutio sumpta est a venditione mancipiorum, quae prorsus alieno arbitrio potestatique traduntur, ut suo domino pro eius libitu serviant. Nosse peccatum: 2. Cor. 5. Christus non novit peccatum. id est, vel innatum vel actuale habuit. Facere peccatum. 1. Iohann. 3. Omnis qui natus ex Deo est, peccatum non facit. Quo in loco Oecumenius distinguitinter peccare, et peccatum facere, inquiens: Non peccare, negationem absolutam significat: non facere peccatum, non inesse ex dispositione et affectione rem ostendit. Inducere super

traduntur, ut suo domino pro eius libitu serviant. Nosse peccatum: 2. Cor. 5. Christus non novit peccatum. id est, vel innatum vel actuale habuit. Facere peccatum. 1. Iohann. 3. Omnis qui natus ex Deo est, peccatum non facit. Quo in loco Oecumenius distinguitinter peccare, et peccatum facere, inquiens: Non peccare, negationem absolutam significat: non facere peccatum, non inesse ex dispositione et affectione rem ostendit. Inducere super aliquem peccatum, est praebere occasionem peccandi: quod alioqui Scriptura dicit facere peccare. ut, Ieroboam fecit peccare Israelem: quod

2. Cor. 5. Christus non novit peccatum. id est, vel innatum vel actuale habuit. Facere peccatum. 1. Iohann. 3. Omnis qui natus ex Deo est, peccatum non facit. Quo in loco Oecumenius distinguitinter peccare, et peccatum facere, inquiens: Non peccare, negationem absolutam significat: non facere peccatum, non inesse ex dispositione et affectione rem ostendit. Inducere super aliquem peccatum, est praebere occasionem peccandi: quod alioqui Scriptura dicit facere peccare. ut, Ieroboam fecit peccare Israelem: quod saepe iteratur. Sic Abimelech rex Gerar dicit ad Abrahamum, et eius

Quo in loco Oecumenius distinguitinter peccare, et peccatum facere, inquiens: Non peccare, negationem absolutam significat: non facere peccatum, non inesse ex dispositione et affectione rem ostendit. Inducere super aliquem peccatum, est praebere occasionem peccandi: quod alioqui Scriptura dicit facere peccare. ut, Ieroboam fecit peccare Israelem: quod saepe iteratur. Sic Abimelech rex Gerar dicit ad Abrahamum, et eius successor ad Isaacum: Induxisti super nos et super regnum nostrum hoc peccatum grande. Ubi et culpam, et reatum, ac poenam simul complectitur. Sic Exo. 32 dicit Moses ad

dicit ad Abrahamum, et eius successor ad Isaacum: Induxisti super nos et super regnum nostrum hoc peccatum grande. Ubi et culpam, et reatum, ac poenam simul complectitur. Sic Exo. 32 dicit Moses ad Aaronem, Quid fecit tibi populus hic, quod induxisti super eum peccatum grande? Alioqui peccare facere, est, alicui peccatum impingere aut tribuere. Esa. 29. Qui peccare faciunt hominem in verbo, et ei qui eos arguit, laqueum tendunt. id est, calumniantur veros doctores. Levare super aliquem peccatum, videtur significare, infamare eum. Levit. 19. Non habebis odio fratrem tuum in

in liberationem acquisitionis aut peculii, ad laudem gloriae ipsius. id est, qui est pignus, quod perducemur in caelestem haereditatem, [?:-musque ] singulare quoddam peculium Dei, ad gloriam ipsius. περιποιεῖσθαι enim est, proprium facere, et veluti supra acquirere: quasi si acquiras aliquid ultra quotidianam necessitatem, ultra quam quotidie absumis, quod reponas tanquam singulariter dilectum, ut supra de voce περιποίας dictum est. Est vero vox haec ingentis consolationis

PECUS, non habet per se aliquam obscuram significationem, nisi quod interdum per metaphoram significat ipsos pios, de qua significatione in voce OVIS et GREX dictum est. Verum phrases quasdam aliquanto obscuriores gignit, quarum praecipuas percurram. Pecus , aut rem pecuariam facere, est vacare rei pecuariae. Ezechielis trigesimo octavo: Pecoris conculcatio, id est, depastio. Isaiae septimo: Erunt agri in immissionem bovis, et conculcationem pecoris: id est, illuc propellentur pastum armenta et greges. Simile est illud Zophoniae secundo. Erit regio maritima in

16 dicuntur discurrere oculi Domini per universam terram, ad corroborandos eos qui sunt perfecti cum corde eius. Sic Iosaphat praecipit iudicibus, ut iudicent in timore Dei, in veritate et corde perfecto. id est, timendo Deum, omnia vere ac sincere agant et iudicent. In perfectione cordis aliquid facere, est aliquid sincero animo, et non malo consilio facere. Sic Abimelech rex Gerar, orans se excusat erga Deum, inquiens: בתם bethom, in sinceritate cordis mei, et puritate manuum mearum feci hoc, i. volui sincere mihi eam in uxorem adiungere, non

ad corroborandos eos qui sunt perfecti cum corde eius. Sic Iosaphat praecipit iudicibus, ut iudicent in timore Dei, in veritate et corde perfecto. id est, timendo Deum, omnia vere ac sincere agant et iudicent. In perfectione cordis aliquid facere, est aliquid sincero animo, et non malo consilio facere. Sic Abimelech rex Gerar, orans se excusat erga Deum, inquiens: בתם bethom, in sinceritate cordis mei, et puritate manuum mearum feci hoc, i. volui sincere mihi eam in uxorem adiungere, non cogitans de adulterio, aut

exponit uberius Hebr. 9 et 10, inquiens: quod lex et eius victimae non potuerint vere auferre peccata, aut remissionem peccatorum, iustificationemque hominibus consequi. Inquit enim nono capite: Sacrificia offeruntur, quae non possunt cultorem secundum conscientiam [?: perfect- ] facere. id est, vere ac spiritualiter iustificare. Corruperunt vero perniciose haec dicta quidam novi interpretes, qui ibi verbum τελειόω et τέλειος, Perfectum facis, et Perfectus, per verbum Consecro, aut

quam omnia tua bona. idque in hoc experimento monstra: Age vende omnia tua bona, et sequere me. Qua ratione ipsa viva experientia redarguit eum non servatae legis, et inanis gloriationis suae de iustitia. Ille enim offensus eo sermone, desertoque Christo, redit ad suas opes, ostendens se pluris facere suas divitlas quam Christum, eiusque religionem et patrem. Ut probetis voluntatem Dei bonam, Deo placentem et perfectam. id est, ut vere cognoscatis, et amplectamini sanctam, Deo acceptam, et omnibus numeris absolutam sententiam Dei de religione ac vita vestra ac piorum omnium. Rom. 12.

atque adeo ipsemet conversionem in nobis operabitur. Sicut vero permittere significat interdum efficacem operationem: ita contra aliquo verbo efficacis operationis solam permissionem notant. Iohan. 6. Ut non perdam ex eo. id est, non patiar perire. Quod porro verbum permittere aliquid facere, exprimant Hebraei per futurum illius verbi, cuius actio passiove permitti dicitur, in Regulis Universalibus plenius dictum est. PERNOCTARE, לון Lun, significat aliquando simpliciter morari, aut manere vel habitare alicubi. Hoc verbo

tamen dicitur de certitudine noticiae practicae, ac ei coniuncta fiduciae aut spei. ut Roman. 4, πληροφορηθεὶς, quod id quod Deus pollicitus erat, etiam praestare possit. id est, firma et constanti fide statuens, quod Deus et possit et velit ea facere, quae erat pollicitus. Est autem dictio haec plane Graeca. nam et Isocrates ea utitur in τραπεζητικῷ. Ἐμέ δέ πολλῶν ἀκουόντων ἔξαρνον πληροφορηθεὶς γεγονήσθαι, μηδὲν

sibi in filios? secundae ad Timotheum secundo: Cum lenitate erudito adversarios, si forte eis Deus dederit poenitentiam ad cognitionem veritatis. Poenitentiam vocat hic Apostolus, illam Dei gratiam ac beneficium, quo nos trahit aut convertit ad veram religionem ac pietatem. ¶ Duplicem solent facere quidam poenitentiam: aliam Iudae aut Caini, quae est [?: ] contritio ex legis doctrina, seu desperatio, gustus ira Dei, ac descensus ad infernum. alteram salutarem, quae post contritionem habet ex Evangelio, fidem, aut [?: ] tarem cognitionem Christi: qualis fuit

[?: du- ] quodammodo. ¶ Dona Dei sunt sine poenitentia: [?: ] . Deum non poenitet, quod sua dona dederit, Rom. [?: ] . Verum sane, Deum per se non poenitet, quod dona Dominibus dederit: sed homines ea a se solent [?: repelle- ] , sequae illis indignos facere possunt et solent. Quare Paulus dicit, Quod si adhuc Iudaei ad Christum conversentur, promissiones Dei illis de Meschiae regno [?: fa- ] adhuc essent ratae. Ier. 18. aliquoties more humano scitur, quod Deum poenitebit suarum minarum aut promissionum, si homines coeperint esse

molestias nos prementes: sicut et apud Latinos. Eodem modo etiam Gravis et Gravare. Psalm. 55. Proiice super Dominum onus tuum, et ipse te sustentabit. PONERE, varia significata in Sacris literis habet, ut ex sequentibus exemplis patebit. Multa tamen eorum ad nostrum verbum Facere reduci possent. Magna quoque ei verbo in Hebraeo sermone coniunctio cognatioque est cum verbo Dare, adeo ut saepe coniungantur, saepe etiam pro sese invicem ponantur: sicut in verbo Dare, et voce Mundus, supra dictum est. Aliquid ponere, aut in aliquid, idem est quod. Facere

Facere reduci possent. Magna quoque ei verbo in Hebraeo sermone coniunctio cognatioque est cum verbo Dare, adeo ut saepe coniungantur, saepe etiam pro sese invicem ponantur: sicut in verbo Dare, et voce Mundus, supra dictum est. Aliquid ponere, aut in aliquid, idem est quod. Facere ut hoc sit illud, aut tale. Thren. 3. Abrasionem aut peripsema et reiectamentum posuisti nos in medio populorum. id est, fecisti ut essemus abrasio seu peripsema ac reiectamentum: seu ab omnib. haberemur pro tam vilibus fecibus, sordibus aut reiectamentis. Psalm. 89. Posuisti munitiones

Hebr. 1, Quem posuit haeredem omnium. id est, effecit ut sit haeres. Idem valet Aliquid ponere in aliquid: ut, Ponere in desolationem: Ioel. 1, Posuisti vitem meam in desolationem. id est, fecisti ut esset desolata, seu desolasti eam. Iob decimoseptimo, Diem ponere in noctem. id est, facere aut dicere diem esse noctem, seu (sicut inquit Isaias) Vae iis qui dicunt malum bonum, et bonum malum: et qui ponunt tenebras in lucem, et lucem in tenebras: quique ponunt dulce in amarum, et amarum in dulce. id est, sermone suo faciunt, iusta ac vera piaque esse iniusta, falsa ac impia.

cordis. id est quae fecerant sibi eam haereditariam. In laudem ponere. Et ponam illos in laudem et in nomen: Zoph. 3. id est, efficiam eos celebres et laudatos. Ponere in virum principem: Exod. 2, Quis posuit te in virum principem super nos? Ponere animam in vitam, Psalmo 86. pro, facere eam vitalem, aut vivere. Ponam Samariam in acervum campi, Mich. 1. Ponere super aliquem, aut in aliquo aliquid, est eo illum donare, ornare, deformare: ut cum Deus dicit, Posui adiutorium in potente, Psal. 89. id est, donavi Davidem victoria seu liberatione populi mei.

24, At in interioribus suis dolum ponent. id est, fraudem, ut instructam quandam aciem alieno exitio insidiantem, dirigent. Huc alludit etiam Psalm. 109, Posuerunt adversus [?: ] malum pro bono, et odium pro dilectione mea. Ponere aliquid alicui, est ei aliquid boni aut mali facere, struere aut parare. Exemplum prius proposui, quod Amales posuerit Israeli: 1. Samu. 15. Isaiae 42, Gloriam ponent Iehovae, et laudem eius annuncient in insulis. pro, promoveant. Isaiae 61, Ad ponendum lugentibus in [?: Z- ] , ut dem illis decorem. id est, faciendam aut

ponere lucem, pro illuminare: ponere praeceptum, pro praecipere: Ponerem sermonem ad Deum, Iob 5. pro sermocinari aut loqui: id est, orare. Exod. 15. Ibi posuit Israeli statutum et iudicium. id est, statuit, ordinavit. Psal. 9, Ponere [?: ] timorem, pro, facere, aut incuterc. Ponere signa et Portenta in Aegypto, Hier. 32. et Psal. 105. id est, facere miracula, seu (ut ita dicam) miraculare. Ponere viam, Psal. 33. id est, facere aut complanare, seu recte dirigere viam ac vitam suam. Quis vivet in ponendo istud?

pro sermocinari aut loqui: id est, orare. Exod. 15. Ibi posuit Israeli statutum et iudicium. id est, statuit, ordinavit. Psal. 9, Ponere [?: ] timorem, pro, facere, aut incuterc. Ponere signa et Portenta in Aegypto, Hier. 32. et Psal. 105. id est, facere miracula, seu (ut ita dicam) miraculare. Ponere viam, Psal. 33. id est, facere aut complanare, seu recte dirigere viam ac vitam suam. Quis vivet in ponendo istud? Num. 24. pro, cum haec fient, quae iam praedico? Ponam ex margaritis fenestras tuas, et ex carbunculis portas

id est, statuit, ordinavit. Psal. 9, Ponere [?: ] timorem, pro, facere, aut incuterc. Ponere signa et Portenta in Aegypto, Hier. 32. et Psal. 105. id est, facere miracula, seu (ut ita dicam) miraculare. Ponere viam, Psal. 33. id est, facere aut complanare, seu recte dirigere viam ac vitam suam. Quis vivet in ponendo istud? Num. 24. pro, cum haec fient, quae iam praedico? Ponam ex margaritis fenestras tuas, et ex carbunculis portas tuas: Isaiae 54 pro, faciam, construam. Ponere foedus, 2. Sam. 23. pro, facere. Ponere

33. id est, facere aut complanare, seu recte dirigere viam ac vitam suam. Quis vivet in ponendo istud? Num. 24. pro, cum haec fient, quae iam praedico? Ponam ex margaritis fenestras tuas, et ex carbunculis portas tuas: Isaiae 54 pro, faciam, construam. Ponere foedus, 2. Sam. 23. pro, facere. Ponere aliquem ut clibanum ignis in tempore irae suae, Psal. 21: id est, ut ligna in clibano exurenda perdes eos. Ponat te Deus ut Ephraim, Genesis 48. pro, sic te beet ac multiplicet, sic te faciat beatum et auctum. Genesis 6, Pones ostium in latera arcae: id est,

aut peccatum suum. id est, punietur. sicut mox sequitur, quod lapidari debent Num. 14: Portabitis iniquitates vestras 40 añis. id est, perpetuis mortibus aut funeribus puniemini tanto tempore, donec omnis virilis aetas aboleatur. Aliquando proprie significat aliquem onerari peccatis. Facere peccare aliquem iniquitatem delicti, est onerare aliquem peccatis aut reatu. Levit. 22. Neque facient portare iniquitatem delicti. Non propriissime hic de poenis agitur, licet illae ultro ex culpa sequantur. Num. 30. Si dissolvendo dissolverit votum, postquam audivit, portabit

et terram eius: incipe possidere ad possidendam terram eius. id est, incipe occupare, ut eam perpetuo possideas, eave fruaris. Levit. 25: Iure haereditario possidebitis eos, ad possidendum possessionem. id est, firmo ac stabili dominio. Gen. 22: Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum. Facere alium possidere, aut haereditare terram, est, tum obtinere aut consequi, tum et distribuere terram. Iosuae 6: Sis fortis et robustus, quoniam tu facies haereditare aut possidere populum terram hanc. Possessiones cordis: Iob 17, cogitationes denotant, quia cor eas possideat gignendo et

dienen, oder zugefallen sein, pro noluit. Sic dicit Deus Isaiae 1, Ut convocetis convocationem, non possum: subintell. ferre. id est, nolo. Gen. 43, Non possunt Aegyptii comedere cum Hebraeis. pro, non solent, non volunt. Sic aliqui exponunt illud Marc. 6. Non potuit ibi multa miracula facere. tametsi suam emphasin habeat acceptum proprie. Dei enim potentia se quasi alligat ad fidem nostram, suamque potentiam aut impotentiam in nos transfert. nobisque imputat. Quo pertinet et illud dictum, Omnia sunt possibilia credenti. Supra autem in voce Impossibilis et Necessarii dixi,

Paulus dicit 1 Cor. 3, Non potui vobis loqui ut spiritualibus. id est, non facile, nec commodum fuit. Galat. 4, Testimonium praebeo vobis, quod si possibile fuisset, oculos vestros erutos de dissetis mihi. id est, si citra exitium vestrum fieri quivisset. Sic vulgo aliquis negat se aliquid facere aut praestare posse, nempe quod citra valetudinis, famae aut conscientiae, aut fortunarum iacturam praestare non potest. Illud quoque diligenter in hoc verbo observandum est, quod verbum Posse aut non Posse aliquid, alias de viribus ac facto, alias de iure seu licito, seu de iuste ac

motu ac impulsione Spiritus S. etiamsi lingua tales voces sonet. Porro de veritate dictionis exemplum est Proverb. 20: Quis potest dicere, [?: Mund--i ] cor meum. id est, quis hoc vere affirmare possit. Referri hoc queat ad posse iuris, quia quod vere affirmatur, iure affirmatur. Facere aliquid posse, aliquando idem est quod solere. Ioan. 5: Non potest filius facere a semetipso quicquam, nisi quod viderit patrem agentem. Quaecunque enim ille facit, haec et filius pariter facit. i. nihil solet filius solus facere, sed agit una cum patre. q. d. Nolite furere contra hoc

dictionis exemplum est Proverb. 20: Quis potest dicere, [?: Mund--i ] cor meum. id est, quis hoc vere affirmare possit. Referri hoc queat ad posse iuris, quia quod vere affirmatur, iure affirmatur. Facere aliquid posse, aliquando idem est quod solere. Ioan. 5: Non potest filius facere a semetipso quicquam, nisi quod viderit patrem agentem. Quaecunque enim ille facit, haec et filius pariter facit. i. nihil solet filius solus facere, sed agit una cum patre. q. d. Nolite furere contra hoc miraculum sanationis, quia est in sabbato factum: hoc enim non meum solius opus est,

ad posse iuris, quia quod vere affirmatur, iure affirmatur. Facere aliquid posse, aliquando idem est quod solere. Ioan. 5: Non potest filius facere a semetipso quicquam, nisi quod viderit patrem agentem. Quaecunque enim ille facit, haec et filius pariter facit. i. nihil solet filius solus facere, sed agit una cum patre. q. d. Nolite furere contra hoc miraculum sanationis, quia est in sabbato factum: hoc enim non meum solius opus est, sed etiam patris una operantis: videte igitur iterum atque iterum in quem impingatis, aut quem in hoc opere blasphemetis. Loquutio ergo, Non potest

facere, sed agit una cum patre. q. d. Nolite furere contra hoc miraculum sanationis, quia est in sabbato factum: hoc enim non meum solius opus est, sed etiam patris una operantis: videte igitur iterum atque iterum in quem impingatis, aut quem in hoc opere blasphemetis. Loquutio ergo, Non potest facere, ponitur hic pro non solet, non autem pro ipsa absoluta potentia. Sic prius dixi, Non posse, de re insolita dici. Ad hoc verbum pertinent et nomina Potens, Potentia, et Potestas. POTENS autem alias divitem, aut alia politica, sive omnino huius mundi potentia instructum significat.

habitualiter usurpatur, pro eo qui simpliciter ac in genere est potens. alias Potens dicitur, ad unum aliquod negocium aut factum idoneus et instructus, ut potens in malitia, Psalmo 52. Vae potentibus ad bibendum, Isaiae quinto. Sic Lucae tertio, Potens est Deus de lapidibus filios Abrahae facere. Luc. 24 Iesus Nazarenus potens fuit in sermone et opere coram Deo et hominibus: id est, fuit eloquens ac peritus theologiae, et potuit magna miracula facere, testantibus id Deo et hominibus. Idem et de Mose dicit Stephanus Actorum septimo. Apollo fuit potens in Scripturis, Act. decimo

in malitia, Psalmo 52. Vae potentibus ad bibendum, Isaiae quinto. Sic Lucae tertio, Potens est Deus de lapidibus filios Abrahae facere. Luc. 24 Iesus Nazarenus potens fuit in sermone et opere coram Deo et hominibus: id est, fuit eloquens ac peritus theologiae, et potuit magna miracula facere, testantibus id Deo et hominibus. Idem et de Mose dicit Stephanus Actorum septimo. Apollo fuit potens in Scripturis, Act. decimo octavo. id est, exercitatus et peritus in Scripturis et tota Theologia. Tit. 1, Qui sit potens exhortari. Sic Paulus 2 Cor. 10 dicit arma sua non esse

mox 6, et Luc. 9 est: Dedit eis potestatem spirituum. id est, vires ac robur cogendi ac pellendi spiritus. dicitur igitur potestas supra spiritus, potestas contra spiritus, et potestas spirituum. Sic Mar. 1, Cum potestate daemonibus praecipit. pro, cum efficacia seu executione, ita ut cogantur facere id quod ipse vult. ubi tamen simul etiam ius includitur. Matth. 9. Cum vero turba vidisset illud miraculum, mirata est, et glorificavit Deum, qui dedisset talem potestatem hominibus. id est, vim

daemonia, coniungit ista duo, δύναμιν et ἐξουσίαν. Sic et Luc. 22 dicit Christus militibus, eos nunquam antea potuisse sibi iniicere manus, cum quidem quotidie propalam ac inter eos versaretur: nunc vero id facere, quia eorum hora et potestas tenebrarum venerit. Id est, cum Deus laxavit frena Satanae et impiis, ut possent in Christum grassari. Iohan. 10. Habeo potestatem animam ponendi et sumendi. id est, possum meipsum resuscitare. Act. 1, Tempora et momenta temporum pater reposuit in sua

fruges crescunt, ubi est robur bovis. id est, ubi laboratur, ibi adest lucrum ac proventus seu necessaria vitae. At ubi nemo vult laborare, ibi mox est tristis egestas. PRAESTO, varia significata apud Latinos habet, sed in Vulgata versione saepissime significat aliquid boni alicui facere, aut officii exhibere: quae notio in Latino sermone non perinde est crebra. PRAESUM, Praeesse aliquibus: pro, regere eos, sive in Politia, sive in religione, crebrum est in Sacris literis. Sed Tit. 3 bis legitur, praeesse bonis operibus: pro, administrare aut tractare

eam. Sic Hebr. 11 Sara dicitur accepisse vim concipiendi, et pariendi praeter aetatem: id est, contra ac decrepita aetas ferebat. Sic posses et illud Galat. 1.exponere: Si quis aliud Evangelium docuerit, praeter id quod accepistis. Sic in Heaut. Terentii: Quod mihi videre praeter aetatem tuam facere, et praeterquam res te ad-hortatur tua. id est, contra aetatem et divitias. PRAETERIRE verbum habet in Sacris quaedam paulo obscuriora significata. Primum, quia quae praeterierunt, non amplius in suo statu aut rerum natura sunt ideo praeterire aliquando significat interite,

aut praeventus aliquo lapsu, et c. id est, subito antequam praevidit aut vitare potuit obrutus, tum vos succurrite lapso. Vicinae sunt hisce verbis illae Germanicae locutiones, Dem feind, krankheit oder schaden forkommen, einen ubereilen, uberraschen. 1 Machabaeorum decimo: Anticipemus facere pacem. In bonam porro partem accipitur, cum alius alium re bona ac beneficiis praevenit aut praevertit, veluti victoriam ibi quoque quaerens et captans in optimo genere certandi. Romanorum duodecimo: Honore vos invicem praevenite: id est, certate tempore et quantitate, uter alterum honore

ac conservari eum, alias contra perdi ac interfici eum cupidissime significat. Preciositas, pro honore. Esther. 1, Ut omnes mulieres exhibeant preciositatem maritis suis. Esther. 6, Qualis facta est preciositas ipsi Mardochaeo propter hanc rem: id est, honos habitus. Ibidem: Et favebit rex facere preciosius magis quam mihi. Psalmo 49, Homo cum in preciositate esset, non pernoctavit. id est, non perseveravit in ea tam nobili conditione aut sorte. Iob 31. Si vidi lunam preciosam ambulantem. id est, pulchre fulgentem, non sum admiratus, nec adoravi. Zach. 14, Non erat lux

dignitate, quod fuerunt initio ardentissimi in vera pietate. Ultimi autem, notat abiectos, alienos a Deo. In posteriore vero loco, Primi idem est quod pientissimi, et Deo acceptissimi. In malam partem accipitur, cum Paulus dicit 1. ad Timoth. 1: Christus Iesus venit in mundum, peccatores salvos facere, quorum primus sum ego: id est, primarius, seu unus ex praecipuis ac summis peccatoribus, utpote persecutor. Nisi velit intelligere, Paulum dicere, se esse primum ex illustribus exemplis hostium mirabiliter conversorum, sicut mox sequitur: Ubi in me primo ostendebat omnem clementiam. Sic de

sacrae sunt, et quod tota ista vita immundicia ac peccatis plena, seu potius cum peccatis ac immundicia confusa et commixta est. Proponam autem pauca exempla significationum istius nominis. Profanare vineam aut [?: ] , est certis quibusdam ceremoniis eas licitas usui hominum facere. Nam antequam id fieret, Deo sacrae, et hominibus ilicitae, mox ab earum primo initio habebantur: sicut supra tum alibi, tum et in voce Praeputii dictum est. Legimus igitur Levit. 19, et Iere. 31, Adhuc plantabitis vineas in

[?: pr- ] homines vero cursitantes lacerant calceos, eoque nudant pedem, et simul siti laborant. Quare nudatio pedis et sitis pro discursatione ponitur, et [?: discur- ] porea pro studio ac inquisitione idololatriae. [?: P- ] rese ab aliqua re, est eam non facere, Hag. 1. Propter ea super vos probibuerunt se caeli a rore, et terra prohibuit sed fructu suo. id est, impediente Deo nec caelum superuos rorat aut pluit, nec terra fert necessarios fructus. Noli

nos a Deo, nobisque Deum iratum efficiunt, et poenas eius temporarias ac aeternas accersunt: ideo necesse est esse aliquid, quo nobis offensum Deum propitiemus, aut propitium faventemque expiatis nostris peccatis red damus, placemus, et reconciliemus. Id olim in Veteri cestamento putabantur facere illa multiplicia sacrificia, pro peccato oblata. Deuteronom. vigesimo primo: Propitius esto, vel propitiare populo tuo Israel, quem redemisti Domine, et ne des sanguinem innocentem in medio populi tui. id est, ne imputes illi, sed condones ei. Idem bis dicit, Deum propitiari alicui, et non

Ezech. 13 minatur Deus pseudoprophetissis, quod consuant pulvillos, axillis consulentium, et pepla eorum capiti imponant. Quod alii accipiunt ad verbum de quodam illarum magico ritu, quod appositis talibus ornamentis aut rebus consulentium corpori, eos voluerint quasi capaces suarum divinationum facere. Alii intelligunt per metaphoram seu allegoriam, sicut et praecedentia, quod voluerint adulando, et in sua securitate confirmando eos in sua idololatria peccatisque pertinaces efficere, pulvilli enim res mollis sunt, cui cum voluptate incumbas. PULVIS, saepe terram significat.

Actorum 15: Fide purificans corda credentium. et Hebraeis nono: Quanto magis sanguis Christi, qui per spiritum aeternum seipsum obtulit inculpatum Deo, purgabit conscientiam vestram a mortuis operibus, ad serviendum Deo vivo? Quinta purificatio est, cum tum in externa disciplina desiimus mala facere, et incipimus bene agere: tum etiam in nova obedientia post renovationem amovemus ex corde mala consilia et malos conatus, nosquemet offerimus Deo hostiam rationalem, mundam, sicut tota Scriptura clamat: Lavate, mundamini, qui fertis vasa Domini. 2. Timoth. 2. Si quis se expurgaverit ex

quia non seminant: id est, quod non seminent. id est hanc ipsam rem expendite. Vulgata [?: ] pissime vertit ὅτι per Quia, cum rectius per Quod vertere potuisset. Matth 9: Creditis quia hoc possum facere' pro, quod hoc possim facere? Matth. 5: Dico nobis, [?: ] nisi abundaverit iustitia vestra pro, quod nisi abundaverit iustitia vestra. Particula כי Chi Hebraea plerunque per Quia vertitur. ea habet valde varia significata, [?: ] hic commode tanquam

per Quia vertitur. ea habet valde varia significata, [?: ] hic commode tanquam Hebraismi coniunctionis huius adiungentur. Reddit igitur alias rationem, ut Gen. 20. propheta ipse est. Annectitque non solum rationem, [?: ] tem propositionem, quod nos per enim vel nam facere solemus: sed etiam praecedentem, quod nos per cum facimus, ut hoc [?: ] [?: ] , Cum sit propheta, orabit pro te. Nam ad vivificandum vos, etc.

mox veluti expositio huius dicti: Non est vobis portio in Iehova. Numeri vigesimotertio: Quid maledicam, cui non maledixit Deus? quid irascar, cui non est iratus Deus? pro, nequaquam hoc ausim, possimve facere. Hoc modo possis exponere etiam illud Isaiae quinquagesimosecundo, Et nunc quid mihi hic dixit Iehova. subintell. est negocii. quasi dicat, Nihil. aut, Quid moror, quid obstat, quin libero populum meum? Mox sequitur, Ablatus est populus meus gratis: Ergo nullum ius me impedit, quin statim

Masciam, ad hoc ut suum munus praeclare exequatur. Desinere saepe significatur per quiescere. Genesis secundo: Et perfecit Deus die septimo opus suum, quievitque die septimo ab omni opere suo, quod fecerat. id est, desiit a fabricatione instituti operis, quandoquidem absolverat omnia quae facere voluerat. Sic Exodi trigesimoprimo: Sex diebus fecit Iehova caelum et terram, et die septima cessavit Deus, et quievit. id est, desiit porro aliquid novi creare. Exodi trigesimosecundo: Quiescat ira tua, id est, desinat. Iob decimosexto: Dolor meus non quiescet. Oseae 1, Quiescere

in vigore perfectionis suae. id est, totus quietus et pacificus. Sic Hieremiae quadragesimooctavo Quietus fuit Moab ab adolescentia sua, et requievit in fecibus suis, neque fuit transfusus de vase in vas. id est non est turbatus, multo minus coactus mutare sedes, sed sua tranquille possedit. Facere quiescere [?: ] [?: ] sedare, aut etiam recreare. Threnorum primo: Dederunt desiderabilia sua pro cibo, ad faciendum quiescere animam suam. id est, ut vitam famelicum, et [?: ] tumultuantem recrearent, aut sedarent. Proverborum vigesimoquinto:

aut sedarent. Proverborum vigesimoquinto: Legatus fidelis facit requiescere animam domini sui. id est, satisfacit desiderio domini, aut etiam recreat eum laeta nunciando: vel denique parit ei pacem probe confecta re, transactaque cum eius adversario controversia: quae omnia sunt vicina. Facere quiescere, aliquando notat ponere, collocare. Isaiae 51, Iudicium meum in luce populorum quiescere [?: ] am. id est, proponam, proferam, patefaciam. Exodi decimosexto, Et quod reliquum est, requiescere [?: ] vobis in custodiam usque mane. pro, reservate vel

Dominus. Alias est lamentantis: ut in Threnis, Quomodo fedetsola civitas, quae abundabat populo? Et sequenti: Quomodo obscurat in ira sua Dominus filiam Sion? Vicinum est lamentationi illud Oseae undecimo: Quomodo dedam Ephraim, subintell. hostibus. quasi dicat, invitus faciam, et tamen facere cogor, ob peccata tua. Quomodo vox saepe non quaerit de modo, sed vel negat, vel arguit, vel accusat et reprehendit, tanquam vel falsum sit quod ab alio dictum est, vel iniustum: ut ex sequentibus patebit. Exodi sexto: Ecce filii Israel non audiverunt me, et quomodo me audiet Pharao, cum

eius praemium consequetur. Sic Coloss. 3, Qui iniuste egerit, recipiet quod inique gessit. id est, praemium eius accipiet. Seducentur, eo quod charitatem veritatis non receperunt. 2. Thess. 2. id est, non sunt amplexi, noluerunt habere. RECORDARI, interdum pro mentionem alicuius facere ponitur: sicut etiam Latini verbum memini non tantum pro memoria, sed et pro mentione usurpant. 1 Sam. 20, Si recordando recordatus fuerit mei pater tuus. id est, Si mentionem mei fecerit, cur non intersim solenni convivio, excusa me. Sic aliqui exponunt, Pharaonem inter epulandum

ac probas. Quae metaphora est usitata non tantum Hebraeis, sed etiam Latinis ac Graecis. Eadem prorsus natura ac vis est etiam aequi, ab aequalitate planicierum, linearum aut corporum, per metaphoram sumpti. Dixi autem quaedam in voce Perversus, quae ad huius quoque vocabuli explicationem facere queant: sed hic multo plura dicenda erunt. Sunt autem varia recta, iusta, autaequa, prout res ipsae variae sunt, in quibus rectitudo requiritur: et varia etiam iudicia hominum, quorum cuique suum pulchrum esse videtur. sicut Salomon ait, stulto videri rectam viam suam: Proverbiorum

in te speravi, Psalmo vigesimoquinto: id est, serva me in sincera et pia fide ac [?: ] quandoquidem a te totus pendeo. Proverbiorum undecimo: Est qui dispergat, et superadditur ei amplius, et parcens ultra rectitudinem, tantum ad egestates. id est, ultra quam aequum et par est. Facere [?: rect- ] . Danielis undecimo: Veniet ad regem aquilonis, et faciat rectitudines. id est, pacem aequis conditionibus RECTIFICA: pro, rectum fac, ponitur Proverborum rum quarto: Rectifica semitam pedum tuorum. id est, dirige tuam vitam et actiones. Sicut ibidem [?:

Apostoli magna virtute testimonium reddebant resurrectionis Christi: id est, liberrime, constantissime et efficacissime concionabantur, ac docebant de resurrectione Domini. Sic et conscientia et Spiritus dicitur alicui reddere testimonium. Reddere aliquando significat ultro primum aliquid dare aut facere. Sic dicuntur timuisse fratres Ioseph, ne eis rependat, sicut reddiderant ei: id est, primi ultroque malefecerant. Sic et Apoc. 18 praecipit spiritus, ut pii rependant Babyloniae meretrici, sicut illa reddidit eis. id est, prior ultroque melefecit corrumpendo doctrinam, et dura servitute

eorum rediges in nihilum: id est, ipsos et eorum [?: ] aut gloriam. Redacta est Babel in desolationem, Jeremiae quinquagesimo. Sic et Ezechielis trigesimoquinto. In servitutem redigo corpus meum, 1 Corinthiorum 9. pro, domo veterem carnalemque hominen. REDIRE facere retrorsum. Thren. 2, Redire fecit retrorsum dexteram suam a facie inimici. id est, negant aut subtraxit eis auxilium, cum ventum est ad hostes conflictum. Contrarium est ei. Extendere dexteram in aliquem. Ambae hae locutiones sunt Isa, decimoquinto, Manus eius extenta est, et quis redire

eis auxilium, cum ventum est ad hostes conflictum. Contrarium est ei. Extendere dexteram in aliquem. Ambae hae locutiones sunt Isa, decimoquinto, Manus eius extenta est, et quis redire faciet [?: ] pro, avertet, reflectet. ne scilicet pergat caedere tuos adversarios. Sic Redire facere ab iniquitate dexteram suam Ezechielis decimooctavo, pro retrahere. Redire facere verbum, Numer. decimotertio, est responsum referre, ut remittere. Redire fecit in locum suum: pro, restatur suae dignitati, Genesis quadragesimo. Operabor, de quis redire faciet illud? Isaiae

in aliquem. Ambae hae locutiones sunt Isa, decimoquinto, Manus eius extenta est, et quis redire faciet [?: ] pro, avertet, reflectet. ne scilicet pergat caedere tuos adversarios. Sic Redire facere ab iniquitate dexteram suam Ezechielis decimooctavo, pro retrahere. Redire facere verbum, Numer. decimotertio, est responsum referre, ut remittere. Redire fecit in locum suum: pro, restatur suae dignitati, Genesis quadragesimo. Operabor, de quis redire faciet illud? Isaiae quadragesimotertio: id est, quis irritabit, retundet, aut obsistet? Redibit, reaedificabitur

[?: disso- ] anarchia, et quisque pro suo arbitrio egerit ac [?: ] verit. Nam alioqui nec ante, nec mox postea, reges fuerunt in Israele: neque tamen talis anarchia semper fuit, ut quisque facere posset quod vellet. Quare ut significet Scriptura, quemque pro libitu sibi vixisse: dicit, tunc non tantum regem, sed et alioqui nullum superiorem gubernatorem extitisse. In hac significatione credo et Christum hanc vocem usurpare, et omnes gubernatores complecti, cum dicit Lucae 22: Reges

peccata, tanquam fructus suos potenter protrudens, ipso non tantum non repugnante, sed etiam cupide consentiente. Altero modo dicitur regnare peccatum in morte, in fine 5. capitis: Ut quemadmodum regnaverat peccatum in morte, seu ad mortem, etc. ubi Regnare significat, hominem facere reum aeterni exitii. Peccati enim ingens vis ita nos regit, tractat et agitat, ut tandem nos in temporarium et aeternum exitium praecipitet. de hoc, et etiam de priore peccati regno, dicit Christus: Qui peccat, servus est peccati. Iohan. 8 Simili prorsus locutione dicitur etiam Gratta

interdum usurpatur pro regnandi ratione. Gesta Davidis cum omni regno eius et fortitudine eius: 1. Par. 29. pro, cum universo eius regimine, seu gubernatione. Sic Psal. 45. et Hebr. 1, Virga aut sceptrum rectitudinis virga regni tui, id est tui regiminis, aut gubernationis. Facere regnum super aliquos: credo idem valere quod, obtinere regnum. 1. Reg. 21. dicit Iezabel ad Achabum, dolentem quod Nabot sibi nolebat vendere vineam, et tamen nihil contra eum violenter opereque ipso tentantem: Tu`ne nunc faceres regnum super Israelem? id est, hac quidem ratione dedendo

1. id est, deserta prorsus erit, abductis in captivitatem, interfectisve hominibus, et desolatis circum quaque civitatibus, sicut tuguriola in vinetis post [?:-demiam ] ablatis omnibus botris, nemineque amplius [?:-riolum ] invisente aut incolente. Aliquem reliquum facere: pro, superesse ei. Ruth 2. Comedit ad saturitatem, [?: ] reliquum fecit id est, superfuit ei insuper aliquid. Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta: Lucae 13. [?: ] , erit deserta: id est, vos omnes peribitis, quare vestrae domus et civitates erunt prorsus

etc. id est, Deus non est passus nullum prorsus de se testimonium, etiam inter gentes extare. nam tam variis beneficiis rerum ad utilitatem hominum annuatim crescentium, abunde eos de seipso admonuit, convicitque suae praesentiae et omnipotentiae. Relinquere, aut reliquum facere, est interdum conservare. Isaiae 1. Rom. 9: Nisi nobis Dominus reliquisset reliquias pusillas, aut semen, sicut Sodoma essemus: id est, nisi dominus nobis adhuc paucos pios, praesertim doctores, conservasset. Sic et Roman. 11, ac 1. Regum 19. Reliqui mihi 7000 virorum, qui non

super pios, ne eos pii in sua impietate imitentur. Requiescet super illum pax vestra, Lucae decimo: id est, continget ei pax a vobis illi petita, per salutationem vestram. Requiescere faciet benedictionem in domo tua: pro, benedicetur domus tua â Domino, continget illi benedictio. Requiem facere, aut dare alicui. est, eum liberare a difficultatibus et calam itatibus, quibus premebatur, eumque in tuto ac quiete collocare. Esther 2, Atque requiem provinciis fecit, deditque dona secundum potentiam regiam. id est, provinciarum tributa et alia duriora ac graviora onera imminuit.

esse illud Graecum verbum, quo tum Septuaginta, tum et Lucas de Anna prophetissa utitur, ἀνθωμολογεῖτο: tametsi illud potius ad Deum respicit, quod pro accepto beneficio vicissim Deo confitebatur, aut gratias reddebat. Aliquando significat reipsa facere quod mandatur. Isa. 65 et 66. Quare clamavi, et non respondistis: locutus sum, et non audivistis? id est, me loquente non estis conversi, nec obedivistis. Romanorum nono: Tu quis es, qui respondeas Deo? id est, qui rixaris et litigas cum Deo? Id proprie Latini dicunt Responsare. id

ἐδείξατο ostenderit multa mala. Et Germani, Veil guts erzeigen, oder beweisen. REVERTOR verbum, eiusque Hebraismi aliquo modo sunt expositi in verbo REDEO: nihilominus et hic aliquos adiiciam. Reverti, et aliquid agere: pro, rursus id facere, valde crebra phrasis est. ut Genesis 26, Reversus est, et fodit puteos: pro, iterum fodit. Ea autem suprâ in verbo REDEO, et in Regula Universali, Quod verba verbis adverbiorum vice, aut ad eorum instar addantur. exposita est. Sic 2. Paralipomenon 33 dicitur, Reversus est et

Sic Zachariae octavo: Revertar ad Sion, et habitabo in medio Hierusalem. id est, redibo cum eis in gratiam, et [?: p- ] cabor eis. Reverti in pace, est in columem reverti, Iudicum 11. Reverti ad dies adolescentiae, est flori [?: iu- ] restitui, Iob 33. Reverti facere aliquid ad cor, est recordari, in memoriam revocare: quae ratio etiam Latinae compositionis Recordari verbi esse videtur. 2. Paralipamenon 6. Si reduxerint ad cor: aliqui subintelligunt tuum verbum, promissionesque et sua malefacta. alioqui redire aut reverti ad cor saepe significat

aut ad sanitatem reverti, eo quod peccantes sunt velati vecordes, aut sine corde, seu absentes a suo corde. Reverti de post aliquem, est desinere eum sequi. 1. Regum 19. Sic Ezechielis 10, Non revertebantur rotae de prope illos. id est, semper sequebantur ac comitabantur illos. Reverti facere faciem precantis, est repellere eum, non exaudire eum. 1. Reg. 2, Petitionem unam petam a te, ne reverti facias faciem meam. id est, ne me irrata conatu repellas. Eadem, aut certe vicina vis est locutionis, Reverti facere retrorsum ab hoste, Psal. 44 id est repelli, ut

prope illos. id est, semper sequebantur ac comitabantur illos. Reverti facere faciem precantis, est repellere eum, non exaudire eum. 1. Reg. 2, Petitionem unam petam a te, ne reverti facias faciem meam. id est, ne me irrata conatu repellas. Eadem, aut certe vicina vis est locutionis, Reverti facere retrorsum ab hoste, Psal. 44 id est repelli, ut supra in REDEO et RETRORSUM dixi Sic quoque dicitur Iob 39, Non revertitur equus a facie gladii. id est, non resilit, non cedit. non vertit tergi aut se repelli patitur. Reverti, pro sanari, aut [?: p- ]

parvi pendebant, aut pro lusu aut re ludicra habebant. Significat etiam ludere ac saltare, canere et psallere. 1. Paralipom. 13. David autem et omnis Israel ridebant coram arca omni virtute, in canticis et citharis, nablis et tympanis, cymbalis atque tubis. Proverb. 10, Veluti risus est stulto facere abominationem. id est, veluti iocus quidam, delectatur ea re. RIVUS aquae aliquando significat doctores ac religionem, verbumque Dei: sicut et ros, pluvia, aut nix rigans, significat ipsum verbum aut doctrinam caelestem, quae non redit in anis ad Deum. Isaiae 30, Erunt super

ex terra evocare, ita poteris etiam mortuos tua admirabili omnipotentia excitare. Psal. centesimodecimo est: Ex utero, ex aurora ros iuventutis tuae. Similitudo est rei mixta, ut solent Hebraei facere. Sensus autem est, quod sicut ros mirabili ac invisibili modo ex utero aurorae. id est, aurora exoriente, nascitur, sine omni ope ac viribus humanis: ita etiam iuventus, aut ipse quoque partus populi Dei, mirabili prorsus modo propagabitur et crescet Meschiae: sicut alibi dicitur, sterili

fructus ferendo sese defatiget. Iter Sabbati, fuit spacium, quantum licebat Iudaeis sine peccato in Sabbato conficere. Id vero fuit, teste Erasmo et Hieronymo spacium bis mille passuum. qui sic super Actor. 1 annotat: Lucas hic per iter Sabbati sentit spacium bis mille passuum. Longius iter facere Iudaeis fas non erat Sabbatis. Hoc enim indicat Hieronymus, scribens ad [?:-gasiam ] , quaestione 10: nimirum Iudaeis religiose observatum, ne Sabbatis ambularent supra bis mille passus, ex institutione Barachibae, Simeonis et Hellis Rabrum, quos illi magistros nostros vocare

omnibus habitationibus suis. id est, in omnibus locis ubi habitant. Ita videmus locutionem Salvare de aliquo loco, valde varie accipi. Induere aliquem salute, est idem quod servare. Psalmo 132. Sacerdotes eius induam salute. et 2. Paralipomenon 6: Tametsi illa sit melior interpretatio, facere eos salutares populo. Timuerunt Syri venire ad salvandum ultra filios Ammon: secundo Samuelis decimo. id est, non sunt ausi eis amplius opem ferre contra Israelitas. Salus pro servatore ponitur per metonymiam, Isaiae trigesimotertio: Tu salus nostra in tempore angustiae. Habac. tertio:

salutis, Psal. 18: et Luc. 1, Erexit cornu salutis in domo David pueri sui. pro, vim aut potentiam salutarem. Sic arx salutum, turris salutum, 2. Samuelis 22. Vobis sermo salutis missus est, Actorum 13: id est, sermo salutaris, aut sermo de salute. Dare salutem et facere salutem: pro, servare, idem sunt. Psal. 14: Quis dabit ex Syon salutes Israelis? 1. Sam. 11: Hodie facit Iehova salutem in Israel. Sic primo Samuelis decimoquarto: Qui fecit salutem magnam in Israele. id est, servavit, liberavit Israelitas. Sic primo Samuelis vigesimo

119, Longe est ab impiis salus. Magnificare salutes: secundo Samuelis vigesimosecundo: et Psalmo decimooctavo: Magnificans salutes regis. id est, valde potenter et gloriose opem ferens regi tuo. Ostendere salutem, est opem ferre. Psalmo 50. Ponenti viam, ostendam illi salutem Dei. Sic, Facere videre salutem, Psalmo 91. State et videte salutem Iehovae: Exod. 14 et 2. Paralip. 20. Ponere salutem, muros et antemurale: Isaiae 26. id est, faciet Deus, ut nostra civitas per sua moenia et propugnacula sit tuta, et cives ac incolas servet. Praecipe salutes Iacob, Psalmo 44.

ob quam donatur tibi vita aeterna Ibidem ex Ioele citat dictum, Quisquis in vocem est nomen Domini salvus erit. Tit. 3: Salvos nos fecitque regenerationis lavacrum, etc. Ephes. 2: Gratia [?: ] estis. Iacobi primo: Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Hebr. 7: Unde et de salvos facere ad plenum potest, qui per ipsum aderit Deum. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationes transfertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere: quod etiam [?: ] in

Ioele citat dictum, Quisquis in vocem est nomen Domini salvus erit. Tit. 3: Salvos nos fecitque regenerationis lavacrum, etc. Ephes. 2: Gratia [?: ] estis. Iacobi primo: Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Hebr. 7: Unde et de salvos facere ad plenum potest, qui per ipsum aderit Deum. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationes transfertur. Significat enim alias liberare captivum ab hostibus, et pristinae libertati restituere: quod etiam [?: ] in iustificatione. Liberamur enim a iure peccati et

si confessus fueris ore tuo Dominum Iesum, et credideris, etc. salvus eris. Ibidem ex Ioele: Quisquis invocaverit nomen Domini, salvus erit. 1. Cor. 1, Sermo crucis, etc. nobis qui salvamur potentia Dei est, Ibidem, Visum est Deo per stulticiam praedicationis salvos facere credentes, 1. Cor. 3, Cuius opus arserit, detrimentum patietur, ipse autem salvus erit, sed tanquam perignem: hoc est, qui fundamentum iustificationis, scil. Iesum Christu tenuerit: et nihilominus stipulas, humanas opiniones superstruxerit, is in die ignis, hoc est tentationis, seu in

hoc est, ad salutem perducantur per ministerium verbi. Tit. 3, Salvos nos fecit per regenerationis lavacrum. 1. Tim. 1, Iesus Christus venit salvare peccatores. 2. Tim. 2, Omnia sustineo propter electos, ut et ipsi salutem consequantur, quae est in Christo Iesu. Heb. 7, Unde et salvos facere ad plenum potest, qui per ipsum adeunt Deum. Iac. 1, Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Epistola Iudae: Mihi studium fuit scribendi de communi salute, etc. obsecrans ut vestris laboribus adiumento sitis fidei, quae semel data est sanctis.

1. Tim. 1, Iesus Christus venit salvare peccatores. 2. Tim. 2, Omnia sustineo propter electos, ut et ipsi salutem consequantur, quae est in Christo Iesu. Heb. 7, Unde et salvos facere ad plenum potest, qui per ipsum adeunt Deum. Iac. 1, Recipite insitum sermonem, qui potest salvas facere animas vestras. Epistola Iudae: Mihi studium fuit scribendi de communi salute, etc. obsecrans ut vestris laboribus adiumento sitis fidei, quae semel data est sanctis. Eleganter autem verbum Salvare ad iustificationem transfertur. Significat enim alias liberare captivum ab

Luca 10 idem Apostolis mandante. Sic Act. 18 dicitur Paulus ascendisse Hierosolymam, et salutasse Ecclesiam. Item Agrippam regem venisse ut salutaret Festum: Actor. vigesimoquinto. Sic forte de omni familiari et amici re colloquio intelligendum est, quod Ioannes ait [?: ] facere se participes peccatorum seductorum, qui [?: ] Ave dixerint. In Evangelistis aliquoties obiicitur a Christo Pharisaeis, quod cupiant captentque salutationes in plateis: nimirum non propter vulgarem imprecationem pacis, sed propter honorificas appellationes et gestus, quos eis

purificare aut mundificare ab omnibus externis contaminationibus. sicut Exodi decimonono dicit Deus ad Moysen: Vade ad populum, et sanctifica eos hodie et cras, et lavent suas vestes. Huius significationis sunt innumera exempla in Veteri testamento. Hebraeorum nono dicitur haec sanctificatio facere ad purificationem carnis, contaminatorum. Et Actorum vigesimoprimo dicit Iacobus Paulo: Hisce assumptis sanctifica te. Sic iubetur pontifex etiam ipsum altare Domini sanctificare ab immundiciis Israelitarum: Levitici sexto. Sic legitur Machabaeorum primo, capite quarto: Aedificaverunt

consecrare. Quarta externa sanctificatio est. Sanctificare ieiunium: Ioel primo et secundo. item secundo Regum decimo, Sanctificare Baal festum, est decernere certum tempus, quo sancte ieiunare et festum celebrare velint. Quinta est, cum sanctificare aliquid significat, quasi sanctum facere externa quadam sanctitate. Sicut Christus dicit, Templum sanctificare id aurum quod in eo est, et altare sanctificare donum quod super illud est: Matth. vigesimotertio. Hae omnes quinque

afficiendi. Sic Psalmo centesimosexto, Terra est infecta sanguine. Ieremiae secundo: In oris tuis inventi sunt sanguines pauperum. id est, propalam sunt tuae caedes et alia violenta facta et afflictio miserorum. Ezechielis vigesimotertio: Sanguis est in manibus earum. Sanguini aliquem facere: Ezek. trigesimoquinto. id est, tradere sanguinario, aut etiam gladio. Propterea dicit Dominus: Sanguini te faciam, et sanguis te persequetur: si non, cum sanguinem oderis, persequetur te. Preciosum esse alicuius sanguinem coram Deo, est idem quod, preciosam esse mortem, seu Deum

decimosexto, Solum Deum esse sapientem. Haec igitur sit quarta Sapientiae acceptio, aut significata quam recte etiam intelligere queas in loco primae Corinthiorum 1: Nam postquam in sapientia Dei, cum mundus per sapientiam non cognovit. placuit Deo, per stulticiam praedicationis salvos facere credentes. [?: ] sapientiam Dei vocat, eius affectum: nempe sapientissimam creationem, et conservationem mundi ac omnium creaturarum: et praeterea etiam ordinationem omnium rerum, hominisque cum Deo congruenti aut erga eum harmoniam, interveniente imagine Dei in homine,

a tali Christianismo. Porro quam multiplex sit [?: sca- ] et quâm varie detur, ac quod nam vitandum autem vitandum sit, non est huius loci ac propositi [?: explic- ] Appellationes autem scandali dati haesunt: [?: Pecc- ] cere, Exo. 23. Delinquere facere, Levit. 4. Inducete peccatum super alios, Exo. 34. Achab peccare fecit [?: ] 1. Reg. 21. Quod saepe de Ieroboam et aliis regibus legitur. Radix germinans fel et amaritudinem, Deut. [?: ] sequi peccata patrum, Iudith 8. Facere impingere, [?: M- ]

Pecc- ] cere, Exo. 23. Delinquere facere, Levit. 4. Inducete peccatum super alios, Exo. 34. Achab peccare fecit [?: ] 1. Reg. 21. Quod saepe de Ieroboam et aliis regibus legitur. Radix germinans fel et amaritudinem, Deut. [?: ] sequi peccata patrum, Iudith 8. Facere impingere, [?: M- ] SCENOPEGIA: Iohan. 7, Instabat autem [?: die- ] stus Iudaeorum Scenopegia, id est tabernaculorum [?: ] xio. Fit huius festi mentio hoc ipso nomine etiam Esdra, et Machabaeis. In quem autem usum et finem mandatus fuerit

SCIRE, valde emphatice saepe ponitur in Psalmis ac Prophetis, praesertim in Ezechiele, quasi pro deprehendere ipsa vera vivaque experientia. ut cum saepe repetitur: Et scient omnes, quoniam ego Dominus. Sic Psal. 9, Et sciant omnes gentes, quod homines sunt. Scire facere aliquid, Psal. 16, Scire facies me semitam vitae: id est, tu monstrabis mihi veram ac salutarem viam, quin potius per eam ad vitam deduces et perduces me. Metaphora est a ductore viatoris sumpta. Lib. 1. Sam. ca. 14: Ascendite ad nos, scire faciemus vos verbum: id est,

semen tuum in terra aliena. Deus scientiaru Iehova. 1. Sam. 2. id est, qui omnia solus novit: omnemque scientiam hominibus communicat. Sic Iob 36 dicitur Deus esse perfectus scientiis. Contra Psal. 73. Si sit scientia in excelso: id est, nequaquam ille haec novit, aut curat. Facere aliquid in non scientiam: id est, inscium. Deut. 19, Qui percusserit proximum in non scientia. Sic Ios. 20. id est, imprudenter, et non data opera: sicut Paulus de se dicit, Ignorans feci. Scientia pura: i. vera ac mera. Iob 33, Scientiam puram verba mea loquentur. i. ipsissimam

ornare. Ut scuto bona voluntate tua coronabis eum: Psal. 5. id est, non tantum defendes, sed et gloriose defendes ac ornabis. Scutum et clypeus veritas Dei. id est, Deus verax certissime tuetur suos, secundum sua promissa: Psal. 91. Disponere scutum: 1. Paralip. 12. Facere consurgere contra aliquem scutum: Ezech. 36. Scutum et galeam ponere contra aliquem, Ezech. 23. est parare bellum. Scuta terrae dicuntur magnates ac principes, Psal. 47. Sive quia ipsorum est protegere subditos: sive quia optimatum familiae sua insignia in scutis

[?: ] dum hoc contra populum Dei? id est, tale [?: quip- ] , vel etiam hoc ipsum. Sic Iudic. 13. Non fecisset nos redire secundum hoc. id est, tale. Sic Secundum [?: ] saepe significat tale. Fiat mihi secundum verbum tuum. id est, tale, ut es locutus. Non addent facere secundum verbum malum hoc. id est, tale quid. Sic 1. Sam. 9 [?: ] 18 et 25. Absit, ut facias secundum rem istam. Gen. 18. Secundum misericordiam, aut iram facere aliquid, est pro misericordia, ut Latini loqui solent: tametsi et Latini cum dicunt, Quae est eius ira aut

[?: ] saepe significat tale. Fiat mihi secundum verbum tuum. id est, tale, ut es locutus. Non addent facere secundum verbum malum hoc. id est, tale quid. Sic 1. Sam. 9 [?: ] 18 et 25. Absit, ut facias secundum rem istam. Gen. 18. Secundum misericordiam, aut iram facere aliquid, est pro misericordia, ut Latini loqui solent: tametsi et Latini cum dicunt, Quae est eius ira aut misericordia, eodem ferme modo loquantur. Oseae undecimo. Non faciam secundum iram furoris mei. id est, non puniam eos [?: ] magnitudine irae. Psal. 106.

dies egressionis tuae i. ut olim, ut tempore exitus ex Aegypto. Excitabit super eum flagellum, iuxta plagam Madian. id est, ut olim Madianitas afflixit. Dedi tibi annos iniquitatis, iuxta numerum dierum, Ezech. 4. pro, tot tibi dies ad istud opus iacendi attribui, quot illi annis peccaverunt. Facere iuxta omnia quae praecepta sunt a Deo. id est, ea ipsa omnia quae praecepit Deus. Exodi 29, 32. Num. 9. Deuter. 7, Iuxta omne quod egressum est ex ore suo faciet. id est, quicquid egressum est, aut quicquid voverit. Iuxta tempus cras tertiae: pro, hoc ipso tempore cras aut perendie. 1.

ac ordinentur. Separare aut Segregare votum, est rem votam Deo offerre: Numer. 15. Separatio aliquando primitiae vocabantur, quia a reliquo corpore separabantur. Exodi 25. Dic filiis Israel, ut separent mihi separationem. Separare non raro significat distinguere, discrimen facere inter aliqua. Exo. 8. Et separabo ipsam terram Gossen, ut non sit ullum insectorum genus ibi. id est, ita eam distinguam a reliqua Aegypto, ut ibi non sit illa pestis aut poena insectorum, qua reliquam Aegyptum puniam. Sic cap. 9. Et separabit Iehova inter pecora Israel et

meum, ut serviat mihi. Mox pro servire dicit sacrificare. supra autem 5. dixerat, festum celebrare, Hinc servitus aliquando pro aliquo singulari cultu. Exo. 12, Cum dixerint filii vestri, quae est ista servitus vestra? id est, quid sibi vult iste vester cultus? Hebr. 9, Duo non possunt facere perfectum servientem. id est, sacrificantem. Tertia erga Deum servitus, est ministrorum aut praedicatorum. Sic Paulus statim initio Ro. 1, vocat se servum Dei: suamque servitutem, ad quam sit vocatus, mox ibidem describit. Phil. 2, Timotheus, veluti cum patre filius, mecum servivit in

sed etiam rustici, pastores ac nautae inde aliqua indicia rerum agendarum sumunt. Sic et futurarum tempestatum inde colliguntur indicia. Quin et multa miracula in eis conspiciuntur, quae sunt signa divinae irae ac poenarum. Quare nihil est necesse, ob dictum Gen. 1, cum Genethliacis ex signis facere causas rerum contingentium ac eventuum, quae maxima ex parte aut ex nobis et diabolis proficiscuntur, ut sunt peccata et pravae cogitationes: aut ex Deo solo, ut sunt poenae, calamitates: aut etiam beneficia, quae nobis Deus confert, ac ex solo ipso primario oriuntur, non a planetis ac

idem valere videtur, quod Carere bono, non frui eo, nihil cum eo rei habere. Tacere etiam ponitur pro nolle sua peccata coram Domino confiteri. Psalmo trigesimosecundo: Cum tacui, inveteraverunt ossa mea in meo rugitu tota die. Facere tacere aut silere, est compescere. Et tacere fecit Caleb populum contra Mosen. id est, compescuit, ne pergeret murmurare contra Moysen. Numer. 13. Isaiae cap. 42. negatur Meschias clamaturus in plateis. ubi clamor non ipsam vocem aut praedicationem sanae doctrinae, quam

similitudo tabernaculi. Secundo, significat idolum aut imaginem alicuius rei. Sic 1 Samuelis sexto iubentur Philistaei a suis sacrificis formare similitudines murium et [?:--ori ] , in quibus ob praesentiam arcae morbis puniebantur. Sic Deuteronomii quarto prohibentur Israelitae facere ullam imaginem Deo, eo quod nullam prorsus similitudinem viderint alicuius rei in tot illis apparitionibus Dei. Tertio, similitudo vocatur id, quod cum altero in aliqua re convenit. Sic homo interdum dicitur similitudo aut imago Dei. Daniel. decimo: Ecce inquam similitudo filiorum hominis

habitasse in tabernaculis. Porro cum in bonum vox haec usurpatur, in Hebraeo est תם tham, quod proprie sincerum aut integrum significat: de quo supra in Perfectus et Integer dixi. Pulchre autem declarat hanc vocem contraria Scripturae phrasis, Aliquid facere in corde et corde, seu in duplici corde, seu non in toto corde. Ex illa enim duplicitate facile simplicitas considerari potest. In Novo testameto sunt duo Graeca vocabula, ἀκέραιος et ἁπλοῦς. illud

usurpat Solus Sam, pro ipsemet. Quod alteri praecipis, fac solus. id est, ipsemet. SOLVERE verbum supra in LIGO tractatum est. Solvere autem legem videtur aliquanto significantius esse, quam simpliciter facere aliquid contra legem, aut peccare contra eam. Quare Christus Matth. 5 inquit: Nolite putare, quod venerim solvere legem. Non veni solvere legem, sed implere eam. Ratio autem locutionis est, quod leges sunt veluti vincula quaedam communis vitae, morum, ac subditorum. quae omnia alligant aut

specialiter hoc nomine ornati sunt. Vicinum huic est illud vulgare, quod Principes nunc Clementissimi domini vocantur. Dicuntur etiam illi Spontanei, qui ultro ac prompto animo vel proximo benefaciunt, vel etiam Deo aliquid offerunt. Sic dicitur aliquorum cor spontaneum esse, et spiritus facere aliquos spontaneos. Exo. 35, Omnis vir aut mulier, quorum spontaneum est cor eorum conferendi pro cuncta supellectile. Ibidem: Omnis quem spontaneum fecit ipsum spiritus suus, contulerunt levandam Domino. Hanc vocis vim videtur voluisse exprimere Paulus, inquiens 2. Cor. 9, Hilarem

debitorem, aut obligo ad suppeditanda tibi omnia necessaria. 2. Par. 2. In seculum hoc super Israelem. id est, Israel perpetuo tenebitur offerre sacrificia Domino, propter accepta beneficia. Esdr. 10, Surge, quia super te est res. id est, tibi incumbit id onus, tu teneris, aut tuum est id facere. Sic Psalm. 65. Super me Deus vota tua, reddam laudes tibi. id est, agnosco me debere persolvere vota. Gen. 16, Iniuria mea super te. id est, tu es autor et causa ac culpa, tu etiam obligaris ad satisfaciendum mihi de hac iniuria. Iuxta, prope, aut secus valet: Gen. 14, Usque ad

Non calcant eam filii superbiae, nec transit per eam leo ubi tamen aliqui per filios superbiae, quasvis truces et crudeles bestias exponunt. Pes superbiae, id est superborum, seu ipsi superbi. Psalmo trigesimo sexto. Non veniat mihi pes superbiae: id est, ne invadant me superbi. Superbe facere, aut per superbiam: Psalm. 31, Reddit propter viam facienti superbe. Deut. 17. Qui fecem per superbiam, ut non obediat sacerdoti. pro, qui contumaciter renuerit obedire sacerdoti, eum sic punito, etc. Superbe ergo facere. significat scientem ac volentem, pertinaciterque

pes superbiae: id est, ne invadant me superbi. Superbe facere, aut per superbiam: Psalm. 31, Reddit propter viam facienti superbe. Deut. 17. Qui fecem per superbiam, ut non obediat sacerdoti. pro, qui contumaciter renuerit obedire sacerdoti, eum sic punito, etc. Superbe ergo facere. significat scientem ac volentem, pertinaciterque peccare. De talibus peccatis orat David Psalm. 19. A superbis prohibe servum tuum, ne dominentur mihi. Sic et Iacobus cap. 4, Superba facta vocat Superbias, inquiens: Gloriamini in superbiis vestris. Superbus et

verbum alteri adiunctum, aliquando accelerationem facti, ferme ut si esset adverbium, significat. 2 Sam. 23, Surgens percussit Philistaeos. id est, protinus. 1. Reg. 11, Surgens aufugit Ieroboam. 2. Paral. 30, Surrexerunt autem et removerunt altaria. id est, confestim. Surgere mane, et facere aliquid: id est, mature et dextre agere aut expedire, saepe de omnib. actionibus per metaphoram dicitur, ac tum etiam ad Deum per anthropopathiam transfertur: quia diligentes patresfamilias mane surgentes, servis ac toti familiae mandata tradunt, operasque distribuunt. 2. Paral. 36.

locutio fuit, de iis qui suo falso testimonio, suaque garrulitate veritatem perverterunt, iustas causas ut iniustas deformantes, et contra iniustas ornantes, praesertim in religione. Habetur id Isaiae 5. Sic apud Graecos garruli et audaces sophistae gloriati sunt, se posse deteriorem causam facere meliorem: et contra, sicut et Satyricus inquit, qui nigrum in candida vertunt. Via alicuius tenebrae et lubricitates. id est, periculosa et calamitosa vita. Psal. 35, Sit via eius tenebrae et lubricitates, et angelus Domini persequatur eos. 2. Corinthiorum 4, Deus iussit

et bibere, et quod multo peius erit talib. quam Sodomae et Gomorrae. VIII. Valet inter vivos: alterutra parte mortua, aut plane abolita, resolvitur. Hic neutra pars plane interit. IX. Icto pactoque semel recte foedere, non potest id altera pars, invita altera, irritum facere, aut quicquam in eo mutare. Si facit, suas poenas ferre cogitur. Hoc foedus immotum manet: ut maxime nos eum abnegemus, ipse semet abnegare non potest. X. Testes, et confirmantes foedus, sunt: Deus, iuramenta, caeremoniae sacrae, vades aut pignora aliqua. Sic et hic sunt

altera pars non item: hic utraque pars obligatur. V. Tantum alterius partis, nempe haeredum commodum agitur, testatoris non item: hic sane quoque proprie nostra salus agitur, tam etsi et Deus glorificetur. VI. Testator potest, quoties vult, dum vivit, testamentum irritum facere, addere, diminuere, et pro arbitrio corrigere. At hoc Dei testamentum est immutabile: Psal. 89. Contra, vetus foedus est mutatum. Hier. 31, Ezech. 20. VII. Non requiritur utriusque partis noticia, consensus aut praesentia in faciendo testamento. Quinetiam in

fuerit, nemo nisi blasphemans negabit. De voluntate, quae in testamento sola regnat (nam a voluntate testatoris omnia pendent) nemo hominum dubitare potest: ipse enim Christus exclamat, Venite ad me omnes qui laboratis, etc. Non est autem satis, testatorem esse idoneum: id est, posse facere testamentum: sed necessum est, etiam haeredem institutum esse capacem haereditatis. quod Iurisprudentes (ut supra attigimus) dicunt aliquem testamenti factionem passive habere: id est, posse institui in haeredem. nam haeredis institutio caput et fundamentum testamenti est. Ait enim

antea legabatur: scilicet, quia testamenta vim ex instituione haeredis accipiunt, et ob id veluti caput atque fundamentum intelligitur totius testamenti haeredis institutio. Ut ergo homo institutus servum suum, intelligitur ei simul etiam libertatem donare, et ita eum capacem haereditatis facere: ita quoque Christus suos haeredes a servitute irae Dei ac diaboli liberat, et nuptiali induit veste: hoc est, a peccato et aeterna morte liberat, vera fide ornat, novumque hominem facit, atque vita aeterna donat, et in ius filiale assumit, iuxta haec dicta: Si enim filii Dei, hoc est

die faciendam, subinde edendum et bibendum instituit. quo pignore quid ad excitandam et confirmandam fidem et securitatem potest esse efficacius? Est et hoc certi iuris, quod haeres etiam legitime institutus, possit tamen haereditatem amittere, et non acquirere. Potest etiam haeres indignum se facere haereditate, ita ut etiam ab invito auferri possit. Quod omnibus usu venit, qui a fide deficiunt, et contra conscientiam peccant, sicque Spiritum sanctum excutiunt. Denique, quo magis testamentum certam ac plenam sortiatur suo tempore exequutionem: consuetum etiam est, designari exequutores

In Christo sunt omnes thesauri sapientiae ac cognitionis absconditi aut reconditi. i. ex Christo, ac per Christum tantum potest haberi profundissima cognitio Dei, eiusque voluntatis, religionis, et omnium ad summam hominis felicitatem pertinentium. Thesaurizare iniquitatem: Amos 3 Non noverunt facere rectum, dicit Dominus, thesaurizantes violentiam et vastationem in palatiis suis. i. cumulantes opes per violentiam partas, vel etiam cumulantes ipsa peccata. Vicinum ferme est illud Paulinum Rom. 2,

13, Transire facies omnem apertionem vulvae ad Iehovam. i. omne primogenitum Domino consecrabis. Transire faciens haereditatem patris Aaron ad eas: Num. 27. Esth. 8. Accepit rex annulum suum quem fecit transire ab Aman, et dedit eum Mardochaeo: id est, quem ademerat. Sic dicitur etiam Transire facere iniquitatem alicuius ab aliquo, pro auferre ab eo. Zach. 3. Sic 2. Sam. 12 dicit Nathan ad Davidem: Dominus fecit transire a te peccatum tuum 2. Sam. 24 Fac transire iniquitatem servi tui. Transire ante aliquem, aliquando significat praecedere eum: Exo. 17. Deut. 3, Sic 1. Sam.

17. Deut. 3, Sic 1. Sam. 9, Dic puero ut transeat ante nos. Transire ad numeratos, transire in pactum, Exo. 30, est inter numeratos esse aut computari. Callidus videt malum, et abscondit se: simplices autem transeunt, et mulctantur: Proverb. 22. id est, recte eunt ad periculum. Transire facere de medio, est tollere: sicut supra dixi, significare interdum perire. 2. Par. 15. Et transire fecit de medio omnes abominationes de Iehuda. id est, abolevit. Esther 9, Dies isti non transibunt e medio Iudaeorum, et memoria illorum non desinet a semine eorum. Idem bis dicit. Transire e

fecit de medio omnes abominationes de Iehuda. id est, abolevit. Esther 9, Dies isti non transibunt e medio Iudaeorum, et memoria illorum non desinet a semine eorum. Idem bis dicit. Transire e medio, est hic perire, oblivioni tradi. Iob 36, In ensem transibunt: id est, peribunt. Transire facere per aquas, aliquando significat [?: re ] . Num. 31. Quicquid non ingreditur ignem, transire facietis per aquam. id est, quod nequit purgari igne, ac metalla, aquis lavabitis. Crebro dicitur novacula [?: ] super caput alicuius, cum raditur. Traducere per ignem

animalium, qui in pactis usitatus fuit, de quo Genes. 15. Transire super peccatum alicuius, est dissimulare, aut condonare. Mich. 7. Quis Deus similis tui, parcens iniquitati, et transiens super praevaricationem reliquiarum haereditatis tuae? pro, connivens transgressioni eius. Transi re facere tubam iubilationis: Levit. 24 id est, canetis, aut facietis ut alii canant tuba. Sic Transire facere vocem aut clamorem per castra, est, per praeconem aliquid omnibus denunciare aut proclamare in castris. Exo. 36. Et transire fecerunt vocem in castris. Nemo vir aut mulier faciat opus

dissimulare, aut condonare. Mich. 7. Quis Deus similis tui, parcens iniquitati, et transiens super praevaricationem reliquiarum haereditatis tuae? pro, connivens transgressioni eius. Transi re facere tubam iubilationis: Levit. 24 id est, canetis, aut facietis ut alii canant tuba. Sic Transire facere vocem aut clamorem per castra, est, per praeconem aliquid omnibus denunciare aut proclamare in castris. Exo. 36. Et transire fecerunt vocem in castris. Nemo vir aut mulier faciat opus ad oblationem sanctuarii, et cohibitus est populus ab offerendo. Sic 1. Reg. 22 Edictum non transitus

propheta veniret, nomine Meschiae sese venditans, ut multi venerunt, tamen non possent dicere, aut certo statuare, quod esset ex tribu Iuda, multo minus ex posteritate David. TRIBUTUM, est quidem per se vox perspicua, ob adiuncta tamen aliquando aliquid obscuritatis habet. Ascendere facere tributum: 2. Paralip. 8. Ascendere fecit eos Salomon ad tributum: id est, fecit eos tributarios. Sic 1 Reg. 9, In tributum servile fecit eos ascendere: id est, ac opere ac corpore cogerentur certis temporibus servire. Sic quoque 1. Regum quinto: Ascendere fecit Salomon tributum ex toto

toti illi populo infensum fecerit, ac poenas illas tristissimae siccitatis attraxerit. At ille verius in ipsum id crimen regerit. Sic Paulus accusabatur, quod turbaret populum Dei, dum docet peccatorem sola fide, ac prorsus sine operibus iustificari, salvarique. At ille ostendit, id pseudapostolos facere sua causa sine qua non, seu operum necessitate ad salutem: Galat. 1. Quod et Apostoli Actorum 15 confirmant. Sic valde significanter hoc verbum accipitur Iehosuae septimo, Turbasti nos, ideo turbet te Deus die hac: id est, Quia gravissime laesisti populum Dei, ideo nunc Deus te punit

Domino. Et mox additur [?: ] fuisse alium qui semet perinde ad peccandum [?:-d-rit ] . Sic et Paulus queritur Rom. 7, se esse venditum ob peccatum originale, ut cogatur ea mala facere, quae [?: ] nolit. Vendit iustum pecunia: Amos 2, videtur corru-ptelas iudicum significare, qui acceptis muneribus causas civiles et criminales insontium ad libitum iniustorum inflectebant. Ante diluvium et extremum iudicium dicuntur homines vendituri, empturi, aedificaturi,

Iustus de angustia liberatur, impius autem [?: ] nit pro eo: id est, incidit pro eo in calamitatem. [?: Li ] nostra precio venerunt: Threnorum 5. id est, sumus [?: co- ] emere ea. Venire pro mercede, est conductum esse: Exodi vigesimosecundo. Venire facere, est afferre, aut [?: ad- ] cere. Genesis decimooctavo: Venire faciat super Abrraam quod locutus est. id est, adducat, adimpleat. Venire fac verba populi ad Deum: Exodi 18. id est, [?: add- ] aut refer. Venire faciam te super terram meam. Ezechielis 38. id

populi ad Deum: Exodi 18. id est, [?: add- ] aut refer. Venire faciam te super terram meam. Ezechielis 38. id est, accersam, adducam. Sic Genesis 27 Discesserat Esau in agrum, ut venaretur venationem ut venire faceret. id est, ut patri ferinam afferret. [?: Ve- ] re facere in suam manum, est aliquid acquirere. Eccl. quinto: Nec quicquam reportet de labore suo, quod [?: ] cit venire in manum: id est, de lucro labore parto. Ve nire de longinquo, videtur significare serium et grave praepositum. Nemo enim temere et levi de causa ex [?:

istud verbum, id est, meum homicidium. Exodi 18. Non est bonum istud verbum, quod tu facis. Luc. 2. Transeamus usque Bethlehem, et videamus verbum quod indicavit nobis Deus. id est, istud mirabile factum. Exodi 9. Cras faciet Dominus verbum istud in terra. 1. Regum 20, Rem hanc non potero facere. 1. Reg. 14. Quia inventum est in eo verbum bonum. id est, bona facta aut opera. Audio verba vestra mala. secundo Samuelis secundo. Septimo, Verbum valde generaliter accipitur, sicut Latinis res, Germanis ding, Sophistis ens: unde admodum varie usurpatur. Tota die dolore afficiunt me

vigesimonono: Scripta sunt in verbis Samuelis videntis, et in verbis Nathan prophetae, et in verbis Gad videntis. id est, in eorum historiis. Sic initio libri Nehemiae est titulus, Verba Nehemiae filii Hachaliae, etc. id est, historia. Sic, Verba Ieremiae. In verbis alicuius aliquid facere. Ingressi sunt Levitae in mandato regis, in verbis Iehovae, ad mundandum templum: id est, secundum mandatum ac praescriptum Iehovae. primo Regum vigesimo: Dixit ad proximum suum, in verbo Iehovae percute me: id est, ex mandato Iehovae. Sic primo Regum decimotertio: Verbum enim fuit ad

est Deo in factoribus veritatis. id est, qui iuste et sincere agunt. Sic 2. Par. 32, post verba haec, Et veritatem hanc: i. postquam haec omnia rectissime et iustissime ab Ezechia acta sunt. Sic Io. 3 dicitur, veritatem facientes venire ad lucem, sed prava agentes fugere eandem. ubi Veritatem facere, proculdubio iuste et recte agere est. Sic et 1. Ioan. 1: Mentimur, et veritatem non facimus. id est, non veraciter agimus. Vicinum quid habet illud Terentianum: Sic fit, ubi non vere vivitur. Aliquando veritas significat constantiam ac firmitatem, seu stabilitatem rei aut personae.

erit via eorum eis tanquam lubrica. In caligine impellentur, et corruent in ea. Psal. 35, Sit via eorum tenebrae et lubricitates, et angelus Iehovae persequens eos. id est, tenebrosa et lubrica, ut non queant intelligere aut considerare suam vitam et actiones, et in eis aliquid boni facere. Contraria est loquutio Iob 22, Super vias tuas splendebit lumen. Via saepe ipsam progressionem aut profectionem denotat. Genesis 24, Domine si prosperam facis viam meam, quam proficiscor. id est, hanc meam peregrinationem aut negotium quod ago. Sic Iudic. 18, Ite in pace, coram

pro libitu ac libidine sua. Ecclesiastae 11: Ambula in viis cordis tui ac secundum aspectum oculorum tuorum. Viam suam bonificare, est excusare. Ierem. 2: Quid bonificabis viam tuam, ut quaeras dilectionem? Aliquanto post sequitur: Dicis, innocens ego sum. Alias Bonificare aut bonas facere vias, est emendare eas. Ierem. 7: Bonas facite vias vestras, et opera vestra. Et mox: Si emendando emendaveritis vias vestras, et opera vestra. Fructus viae alicuius, est eius effectus, aut lucrum, vel praemium operum factorumque eius. Proverb 1. Comedent de fructu viae suae. id

6. Si vixerit mille annos duabus vicibus. id est, bis mille annos. Iob 19, Iam decem vicibus pudore affecisti me. id est, pluries, nimis crebre 2. Sam. 24. Addat Deus ad populum suum, sicut sunt et sicut sunt centum vicibus. id est, efficiat centuple immerosiorem. Secundum vicem, in vice facere aliquid, significat, ut antea, vel solito more. Num. 24: Non abiit secundum vicem in vice in occursum. etc. id est, non fecit sicut antea aliquoties. Sic Iudic. 16 dicit Samson, Egrediar secundum vicem in vice. id est, sicut antea saepius erupi. Sic 1. Sam. 20: Sedit rex

potare et helluari: ut Isa. cap. 5. Vae iis qui sunt fortes ad bibendum vinum. Psal. 69, De me psallebant bibentes vinum. A Vino abstrahere animam, in Ecclesiast. est, se abducere a voluptatibus ideo mox dicit, Ut inducerem cor meum in sapientiam. Cessare facere vinum de torcularibus, Ier. 48, est, sterilitatem et caritatem vini adducere: Excitatus est Dominus tanquam dormiens, tanquam potens aut fortis clamans a vino: i. sicut fortis ac ferox bellator subito excitatus, aut a crapula exurgens, turbulenter proruit in adversarium, eumque sine modo

Vir praevaricationum. Zoph. 3, Propheta eius viri praevaricationum. Vir agri. Genes. 25: Esau fuit vir agri. id est, qui multum in agris et sylvis versabatur. Vir amicorum. Proverb. 18, Vir amicorum ad amicandum. id est, deditus amicitiis. Vir cogitationum: Proverb. 24, Cogitantem male facere, eum virum malarum cogitationum vocabunt. Vir consilii: pro, consiliarius. Psal. 119, Testimonia tua delectationes meae, et viri consilii. Vir doni: id est, donans: Proverb. 19, Omnis est amicus viri doni. Vir irarum: Prover. 22, Cum viro irarum ne eas. id est.

Proverb. 22, Qui seminat iniquitatem, metet calamitatem, et virga furoris eius deficiet. id est, tyrannica eius vis ac crudelitas tandem evertetur divinitus. Virga hominum aliquem percutere, est leviter aliquem castigare: quia homines non possunt ita duriter castigare, ut Deus. Cum magnum quid facere conantur, tantum corpus interficiunt,in animam saevire non possunt. 2. Sam. 7, Ego ero illi in patrem, et ipse erit mihi in filium. Et si inique aliquid egerit, castigabo eum in virga hominum, et plagis filiorum hominum. Contra, ferrea virga confringere, sicut vasa testacea,

vocantur exercitus caeli: ita ut stellae non maneant dispositae ut antea. Ibidem additur, stellae cadent: Matth. 24. Nonnunquam denotat fortia facta et praeclara opera: ut [?: ] , victoria in bello, liberatio patriae, ac innocentum, et familia catorthomata. Sic dicitur dextera Dei facere virtutem: Psalm. 118, Dextera Iehovae facit virtutem. et Num. 24, Israel faciet virtutem. Ruth 4, Facies virtutem in Ephrata: id est, praesta te virum bonum, iustum ac strenuum. Sic accipiendum est quod dicit Psal. 110, Populus tuus spontaneus in die virtutis tuae. id

liber incipit hoc titulo: Visio Isaiae, quam vidit super Iudam et Hierusalem in diebus Uziae, etc. Sic Liber visionis Nahum: Visio Obadiae: Onus quod vidit Abacuc propheta. Dan. 7: Visiones eatem capitis eius in cubili eius: pro, vidit autem hoc somnium noctu iacens in lecto. Facere visionem cum aliquo: Isaiae 28, Percussimus foedus cum morte, et cum inferno fecimus visionem. i. infernus nobis apparuit. et promisit pace, sicut et cum morte transegimus: quare nihil est periculi nobis ab eis, sicut prophetae minantur. Intelligere visiones Dei. 2. Par. 26. Quaesivit

[?: vi- ] dicitur, cum pluvia rigat et foecundat eam. Visitat Israelitas, cum eorum calamitates cognoscit, eosque liberat Exodi 3. 4. et Genesis trigesimo: Visitatio tua custodivit spiritum meum: Iob decimo. id est, tua praesenta me servavit. Visitare significat etiam mori facere. Heremiae trigesimosecundo: Ibi erit Zedekias, donec visitavero eum, dicit Iehova. Numeri decimosexto: Si visitatione hominum visitabitur super eos, non misit me Iehova. id est, si morientur communi aut naturali quopiam morte. Visitare Dei saepissime significat punire ac perdere, aut

in foveam: id est, a formidine, seu formidato periculo belli, aut alius mali. Ierem. decimosexto: Cessare faciam vocem gaudii, et vocem laeticiae: id est, gaudium et laeticiam. Vox gemitus, Psal. 102: A voce gemitus mei adhaesit os meum carni meae: id est, prae gemitu. Audire facere vocem in excelso, est excelse clamare, seu valide: sicut forte et illud, Gloria in excelsis. Silentium et vocem audivi: Iob quarto pro, vocem silentem, aut tenuem et gracilem audivi. Dare vocem suam cum fletu, Genesis quadragesimo quinto. id est, clara voce flere. Sic Numeri

tibi pluant? Gratificari vocem suam, blandiri, Proverb. vigesimosexto: Cum gratificabit vocem suam, ne credideris ei: pro, cum gratiose aut blande te allo quetur. Sic Psalmus inquit, Levificaverunt prae butyro ora sua. Laudare voce magna in excelsum: secundo Paralip. vigesimonono. Transire facere vocem in castris: Exodi trigesimosexto: et secundo Paralip, trigesimo. Sic, Transire fecerunt vocem in Iuda: id est, proclamarunt voce praeconis. Esd. decimo, Nehem. octavo: Vox sanguinum clamantium ad me de terra. id est, clamat vox, seu accusat te caedes

decimonono: Consumpsit me zelus meus, quod obliti sunt verbi tui. id est, dolor de neglects tua religione. Sic Elias dicit primo Regum decimonono: Zelando zelatus sum pro Iehova Deo exercituum. Sic et de Christo ipso dicit Psalm.Evangel. et Paulus: Zelus domus tuae consumpsit me. Zelare facere Deum, est, ad zelum eum per idololatrias et peccata provocare. Deuteronomii trigesimosecundo: Zelare fecerunt eum in externis. subintellige, diis, aut idolis. Sic Ezechiel. octavo dicitur: Ubi erat habitatio idoli zeli, zelare facientis: id est, irritantis et provocantis Deum, ad

peccatorum. In Propheta: Et vidi iniquitatem super talentum plumbi. Fictile, fragilitas carnis. In Apost. Habemus thesaurum hunc in vasis fictilib. De variis verborum vel nominum significationibus. VIII. Aedificare, bona opera facere, vel bene docere. In Apost. Si quis autem aedificat supra fundamentum hoc aurum, argentum, lapides preciosos. Destruere, mala opera exercere, vel male docere. In Solom. Unus aedificans, et unus destruens. Mundare, vitiis expurgare. In Evang. Tetigit eum Iesus, dicens: Volo mundare. et

53 Abnegare ibid. 63 abnegare nosmetipsos, et omnia quae nostra sunt 6. 9 Abominatio et Abominor ibid. 19 etc. abominatio desolationis ibid. 49 abominationem facere 7. 24 abominationem super aliquem proiicere ibid. 29 Abscindi ibid. 40 Abscondere, et Abscondi ibid. 47 absconditum et latibulum Domini ib. 59 absconditi Dei

proiicere ibid. 29 Abscindi ibid. 40 Abscondere, et Abscondi ibid. 47 absconditum et latibulum Domini ib. 59 absconditi Dei ibid. 62 in Absconditis aliquid facere 8. 69 abscondere manum in sinum 9. 14 Abundare 10. 49 Absolutio, et Absolvere 11. 9 Absorbere ibid. 51 Absque ibid. 56 absque corde et corde ibid. 61

[?: ] [?: ] ib. 68 [?: Annuncio ] 44. 4 Annus ib. 19 In Annorum sive temporum fine ib. 28 Anni mercenarii ib. 38 seu anni in Annum ib. 46 Anni rem in anno facere ib. 48 In Anno post annum ib. 50 Anni reversio ib. 51 Annum super annum addere ib. 52 Annum coronare ib. 54 Annos consumere tanquam sermonem ibid. 58 Annos seu dies cum

fratrem ib. 37. 38 apprehendere terminum ib. 44 apprehendentes gladium ib. 47 Appropinquare Domino ib. 58 appropinquare mulieri ib. 49 appropinquare dies ib. 50 appropinquare facere ib. 52 appropinquare praelium ib. 60 appropinquatio Dei ib. 61 Apostolus ib. 67 Aqua 48. 45 aqua refrigerii ib. 47 aquae viventis fons ib. 57 super Aquam panem mittere

fundere super manum alicuius ibid. 25 aqua arcta, et pane arcto aut angusto aliquem alere ib. 32 aqua aut fons fidelis ib. 32 aquae profundae ib. 33 aquae multae ib. 35 in Aquis multis opus facere ib. 42 aquae superbae ib. 44 aquae divisio ib. 47 aqua profunda ib. 64 aqua talorum ib. 69 per Aquam facere transire 50. 1 sicut Aqua abire ib. 4. 5 aquae plenae calcis

profundae ib. 33 aquae multae ib. 35 in Aquis multis opus facere ib. 42 aquae superbae ib. 44 aquae divisio ib. 47 aqua profunda ib. 64 aqua talorum ib. 69 per Aquam facere transire 50. 1 sicut Aqua abire ib. 4. 5 aquae plenae calcis ib. 3 aquam se voluere ib. 13 aqua frigida, seu refrigerans ib. 15 aquae supra caelos ib. 24 Aquila 52. 52

68 Arx 59.5 Ascendere ib. [?: ] ascendere et descendere lectum ib. [?: ] ascendere super cor alicuius ib. [?: ] ascendere in caelum ib. [?: ] ascendere facere cibum ib. [?: ] ascendere facere ib. [?: ] ascendere iugum super vaccam [?: ] ascendere in librum ib. [?: ] ascendere in numerum verborum ib. [?: ]

[?: ] ascendere et descendere lectum ib. [?: ] ascendere super cor alicuius ib. [?: ] ascendere in caelum ib. [?: ] ascendere facere cibum ib. [?: ] ascendere facere ib. [?: ] ascendere iugum super vaccam [?: ] ascendere in librum ib. [?: ] ascendere in numerum verborum ib. [?: ] ascendere lucernas ib. [?: ] ascendere

ascendere novaculam super alicuius [?: ] ibid. 58 ascendere super labium 60.3 ascendere alicuius tumultum in aures ibid. 6 ascendere vestem super aliquem ib. [?: ] ascendere facere aliquid super caput [?: lae- ] ciae ib. 8 ascendere post aliquem ib. 15 ascendere facere aliquem ib. 16 ascendere facere aliquid ib. 18 Aspergere ib. 24 Aspis 61. 7 Assumere

ascendere alicuius tumultum in aures ibid. 6 ascendere vestem super aliquem ib. [?: ] ascendere facere aliquid super caput [?: lae- ] ciae ib. 8 ascendere post aliquem ib. 15 ascendere facere aliquem ib. 16 ascendere facere aliquid ib. 18 Aspergere ib. 24 Aspis 61. 7 Assumere ib. 16 Atrium ib. 23 Attenuari ib. 32 Audire ib. 38 auditus et

6 ascendere vestem super aliquem ib. [?: ] ascendere facere aliquid super caput [?: lae- ] ciae ib. 8 ascendere post aliquem ib. 15 ascendere facere aliquem ib. 16 ascendere facere aliquid ib. 18 Aspergere ib. 24 Aspis 61. 7 Assumere ib. 16 Atrium ib. 23 Attenuari ib. 32 Audire ib. 38 auditus et auditio 62. 38 ad auditum alicui

Blasphemia ibid. 42 blasphemia in Spiritum sanctum ibid. 64 Bonum 88. 4 etc. bonus Deus ibid. 8 bonas ostendere vias suas 89. 62 bonam rem aliquem facere ibid. 66 in Bono vincere malum ibid. 68 bonum aliquid esse in alicuius facie aut oculis 90. 1 in Bonum alicuius aliquid facere ibid. 9 bonitatis Dei divitias contemnere ib. 19

8 bonas ostendere vias suas 89. 62 bonam rem aliquem facere ibid. 66 in Bono vincere malum ibid. 68 bonum aliquid esse in alicuius facie aut oculis 90. 1 in Bonum alicuius aliquid facere ibid. 9 bonitatis Dei divitias contemnere ib. 19 in Bonitate Dei permanere 90. 22 Bos ibid. 31 Brachium ibid. 52 Burdones 91. 27 Brabeum, seu bravium

ib. 50 calix benedictionis ib. 54 calix salvationum ib. 59 calix tribulationis 97. 7 calix Babylonicus ib. 43 calix laeticiae ib. 48 calix daemoniorum ib. 65 Calvicium facere, aut caput tondere ib. 70 Callidus, vel cautus 98. 19 Calor ib. 25 Camelus ib. 42 camelum deglutire, et culicem colare ib. 46 Candidus ib. 52 candida vestimenta ib. 57

124. 51 [?: ] ibid. 56 [?: ] capere cum aliquo ibid. 63 [?: ] aliquem ibid. 68 [?:-bor ] 125. 2 [?: ] facere ascendere ibid. 3 [?: ] facere declinare ibid. 5 [?: ] ibid. 14 [?: ] ibid. 22 cingulum ibid. 26

56 [?: ] capere cum aliquo ibid. 63 [?: ] aliquem ibid. 68 [?:-bor ] 125. 2 [?: ] facere ascendere ibid. 3 [?: ] facere declinare ibid. 5 [?: ] ibid. 14 [?: ] ibid. 22 cingulum ibid. 26 cingulo se cingens ibid. 32 [?: ]

29 Clamare valles 129. 68 clamare pacem 130. 12 clamare unguentum ibid. 15 Clamorem intrare ibid. 17 clamorem assumere pro aliquo ibid. 20 clamorem pervenire facere ibid. 22 clamare spiritu ibid. 31 clamare lapides ibid. 33 Clamosa mulier ibid. 37. 38 Clangere ibid. 45 Clangere tuba

39. 40 cogitationes revelari ibid. 44 in Cogitationibus evanescere ibid. 47. 48 cogitationes ascendere ibid. 50 cogitare contra Deum ibid. 51 cogitationem facere ibid. 52 post Cogitationes gradi ibid. 53 cogitationes Dei 141. 5 cogitare ut parvulus ibid. 6 cogitare secundum carnem ibid. 6. 7 cogitationes alicuius

terrae concuti ibid. 43 columnae caeli ibid. 49 Comburi ibid. 54 comburere in combustionem ibid. 56 combustio famis ibid. 61 combustionem facere, aut non facere alicui mortuo ibid. 69. 70 combustio fumi 145. 1. 2 Comburi sufflatorium ibid. 6 comburi currus ibid. 12

ibid. 43 columnae caeli ibid. 49 Comburi ibid. 54 comburere in combustionem ibid. 56 combustio famis ibid. 61 combustionem facere, aut non facere alicui mortuo ibid. 69. 70 combustio fumi 145. 1. 2 Comburi sufflatorium ibid. 6 comburi currus ibid. 12

53. 54 comedere panem iniquitatis ib. 60 comedere in montibus ib. 61 comedere filios ib. 63 comedere patres uvam acerbam, et filiorum dentes stupere ib. 68 comedere et bibere 146. 7 comedere facere ib. 12 comedere buccellam ib. 14 comedere panem coram aliquo ib. 18 comedere a rege ib. 21 comedi a canibus ib. 23 comedere butyrum et mel ib. 29. 30 comedere in conspectu Domini ib.

terram ib. 56 commovere populum ib. 66 commoveri viscera alicuius ib. 68 in Commotionem dari ib. 70 commotio capitis 148. 9 Commune ib. 38 Communico 149. 10 Communionem facere ib. 29 communicare peccatis alienis ib. 31 Comparare ib. 38 Compellere aut cogere ib. 44 Complacere ib. 54 Complere ib. 59 Complere sermones ib. 65. 66 compleri

ib. [?: 4- ] 49 ante Conspectum non ponere [?: De- ] [?: ] in Conspectu alicuius aliquid esse [?: ] 54. 55 in Conspectu alicuius stare [?: ] in Conspectu alicuius aliquid facere [?: ] in Conspectu ib. [?: ] in Conspectu Dei ambulare ib. [?: ] in Conspectu alicuius invenire [?: gr- ] ib. 22. 23 in Conspectu Domini effundere [?: ] ib. 24. 25

[?: ] consummata malita [?: ] consummare oculos viduae [?: ] consummare civitates ib. [?: ] . [?: ] consummari Scripturas ib. [?: ] consummationem facere ib. [?: ] consummatio festinata ib. [?: ] consummatio seculorum [?: ] consummatio abbreviata [?: ] Consumere [?: ] consumere mala super aliquem ib.

ib. 42 Crudelis ib. 47 Crux ib. 56 Crucifigere, et Crucifigi 191. 1. 2 Cubile ib. 37 Cubiculum ib. 56 Cubitus ib. 59 Culex ib. 62 ex Culice elephantum facere ib. 65 culicem excolare, et Camelum devorare ibid. 67 Cum praepositio 192. 13 cum aliquo esse Deum ib. 18. 19 cum aliquo aliquid esse ib. 29 Curro 193. 5 Currere cum peditibus

excolare, et Camelum devorare ibid. 67 Cum praepositio 192. 13 cum aliquo esse Deum ib. 18. 19 cum aliquo aliquid esse ib. 29 Curro 193. 5 Currere cum peditibus ib. 24 currere facere ib. 30 currus ib. 40 currus et equites Israel ib. 47 Custodire ib. 60 Custodire civitatem 194. 26 Custodia ib. 42 custodire custodiam Domini 195 1 in Custodiam esse

1. 2 derelinqui terram ib. 6 clausus et derelictus ib. 10 derelictio virgulti, rami, ac frondium ib. 19. 20 Derisor ib. 26 Descendere ib. 57 descendere gladio 210. 11 descendere facere aliquem in sepulchrum ibid. 19 descendere facere in terram ib. 23 descendere urbem ib. 35 descendere vivum in infernum ib. 37 Desertum ib. 52 Desertores 211. 25 Deserere

ib. 10 derelictio virgulti, rami, ac frondium ib. 19. 20 Derisor ib. 26 Descendere ib. 57 descendere gladio 210. 11 descendere facere aliquem in sepulchrum ibid. 19 descendere facere in terram ib. 23 descendere urbem ib. 35 descendere vivum in infernum ib. 37 Desertum ib. 52 Desertores 211. 25 Deserere aliquem ib. 33 Desidero ib. 41 desiderabile

illucescere ib. [?: ] diem obtenebrescere ib. [?: ] digitus [?: ] digito aliquid tangere [?: ] dignus [?: ] dignari, vel non dignari, aliquem [?: ] facere [?: 23- ] . [?: ] diiudicare ib. [?: ] Dilatare [?:-40 ] . [?: ] dilatare alicui [?: ] . [?: ] dilatatio cordis [?: ]

dissolvere et dissolvi ib. [?: ] Dividere ib. [?:-9 ] dividere domum aliquam 246. [?: ] dividere divisionem ib. [?: ] divisiones sacerdotum ib. 35 divisiones facere inter aliquos ib. 37 in Divisione stare coram Deo ib. 44 in Divisione habitare ib. 47 divisiones aquarum ib. [?:-0 ] dividi regnum aut domum in se ib. [?: ] divistones donorum aut

1 [?: ] vita et interitus ib. 13. 14 [?: ] locus ib. 18 [?: ] frater ib. 22 [?: D- ] ib. 33 [?: ] malum ib. 35. 36 [?: ] facere secretum ib. 40. 41 [?: ] esse alicuius palatum ib. 44. 45 [?: D- ] ib. 47 Duo ibid. 51 Duodenarius numerus ib. 66 Durus 257. 5 durus die ib. 10

Ire post Deum aut idola ib. 62 Ephod 271. 4 Episcopus ib. 17 Equus ib. 36 equorum ascensores ib. [?: 4- ] equus et mulus ib. 44 equi gloria ib. 47 equitare facere in equo, asino, curru ib. 50 equitare Deum super nubes et caelos ib. [?: 5- ] equitare facere super excelso ib. 59 equitare super Cherubin ib. 56 equitare facere manum super arcum ib. 64

equorum ascensores ib. [?: 4- ] equus et mulus ib. 44 equi gloria ib. 47 equitare facere in equo, asino, curru ib. 50 equitare Deum super nubes et caelos ib. [?: 5- ] equitare facere super excelso ib. 59 equitare super Cherubin ib. 56 equitare facere manum super arcum ib. 64 equitare super caput alicuius ib. [?: 6- ] equitare super verbum ib. 65 Ergo ib. 70

equi gloria ib. 47 equitare facere in equo, asino, curru ib. 50 equitare Deum super nubes et caelos ib. [?: 5- ] equitare facere super excelso ib. 59 equitare super Cherubin ib. 56 equitare facere manum super arcum ib. 64 equitare super caput alicuius ib. [?: 6- ] equitare super verbum ib. 65 Ergo ib. 70 Errare 272. 3 errare in prophetis ib. 14 Erubesco ib.

Dei ib. 40. 41 Exigo ib. 46 exactionem manus dimittere ib. 47 exactores ib. 47 Exire ib. 59 exire e medio idololatrarum ib. 68. 69 exire impium ib. 70 et 290. 1 exire facere argentum 290. 3 exire vivum de aliquo ib. 4. 5 exire et intrare aliquem ib. 17 exire et intrare ante populum ib. 31 exire Deum ib. 6 exitus aquarum ib. 30 exitus urticae ib. 35. 36

faciem Dei quaerere ib. 44 faciei salutes ib. 50 facies flammarum ib. 54 facies redigi in nigredinem ib. 57 coram Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in

44 faciei salutes ib. 50 facies flammarum ib. 54 facies redigi in nigredinem ib. 57 coram Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3

ib. 54 facies redigi in nigredinem ib. 57 coram Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib.

redigi in nigredinem ib. 57 coram Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ]

Facie alicuius aliquid esse ib. 62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem

62 faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ]

faciem alicuius concidere ib. 64 Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere

Facere 299. 26 facere linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ]

linum, sericum, aurum, etc. ib. 27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire

27 facere boves ib. 42 facere praeceptum ib. 56 facere pecudes ib. 66 facere rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire vocem ib. [?: ]

rem, aut facere quaestum ib. 62 facere aliquem in gentem magnam 300. 3 facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire vocem ib. [?: ] facere aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22

facere ad manipulos ib. 4. 5 facere salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire vocem ib. [?: ] facere aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere

salutem ib. [?: ] [?: ] faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire vocem ib. [?: ] facere aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ]

faciam te sanguinem [?: ] [?: ] facere cogitationem super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire vocem ib. [?: ] facere aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere

super [?: pec- ] [?: ] ib. 17. 18 facere transire vocem ib. [?: ] facere aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ]

facere transire vocem ib. [?: ] facere aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere

aliquem foetere ib. [?: ] facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere

facere misericordiam aut [?: benefic- ] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic

] ibid. 21. 22 facere iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ]

iustitiam et iudicium ib. 24. [?: ] facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4

facere voluntatem patris ib. [?: 4- ] facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4 factor veritatis ib. [?: ]

facere malum ib. 50. [?: ] facere cum Deo ib. [?: ] facere virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4 factor veritatis ib. [?: ] facere tempus ib. [?: ] facere aliquos

virtutem ib. [?: ] facere in manu excelsa ib. [?: ] facere aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4 factor veritatis ib. [?: ] facere tempus ib. [?: ] facere aliquos ib. [?: ] factores legis ib. [?: ] . [?: ] in Falces contundi

aliquid in aliquid ib. [?: ] facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4 factor veritatis ib. [?: ] facere tempus ib. [?: ] facere aliquos ib. [?: ] factores legis ib. [?: ] . [?: ] in Falces contundi [?: lance- ] ib. [?: ] Fallere ib. [?: ]

facere pedes aut barbam ib. [?: ] sic Faciat, sic addat Deus ib. [?: ] facere vota [?: ] 4 factor veritatis ib. [?: ] facere tempus ib. [?: ] facere aliquos ib. [?: ] factores legis ib. [?: ] . [?: ] in Falces contundi [?: lance- ] ib. [?: ] Fallere ib. [?: ] Familia ib. [?: ]

[?: 4- ] Festinatio ib. [?: 5- ] festinare super malum 306. [?: 6- ] festinans vir ib. [?: ] Festum ib. [?: ] festum celebrare ib. 34 festum cessare facere ib. [?: ] festa et novilunia ib. [?: ] Fex ib. [?: ] in Fecibus stare ib. [?: ] Ficus ib. [?: ] ficum alicuius decorticari [?: ] . 7

ib. 35
G Galea 355. 40 Galeam contra civitatem aliquam ponere ib. 57 Galerus ib. 60 Gallinae ib. 65 Gallus 356. 1 Gaudium ib. 8 facere gaudium [?: magni-m ] ib. 23 gaudii mei urbs Hier. ib. 47 gaudium facere audire ib. 54 gaudium salutis ib. 57 gaudium Domini ib. 59 gaudium alicuius cum aliquo ib. 61

aliquam ponere ib. 57 Galerus ib. 60 Gallinae ib. 65 Gallus 356. 1 Gaudium ib. 8 facere gaudium [?: magni-m ] ib. 23 gaudii mei urbs Hier. ib. 47 gaudium facere audire ib. 54 gaudium salutis ib. 57 gaudium Domini ib. 59 gaudium alicuius cum aliquo ib. 61 gaudere super aliquem laeticiam ib. 63. 64 Gehenna ib. 69 gehennae filium duplo magis

[?: ] haereditas piorum ib. [?: ] haereditas Dei ib. [?: 65 ] haereditas immarcessibilis [?:--4 ] [?: ] haereditare terram ib. [?: 7 ] haereditare facere ib. [?: ] in Haereditatem sibi terram [?: po- ] [?: ] haereditare, et haeres alicuius [?: ] rei [?: ] Haeresis ib. [?: ] Halleluia ib. [?: ]

23 [?: ] Moab aperire ib. 24 [?: ] Humeros ib. 26 [?: ] recedens ib. 29 [?: ] Humeris alicuius onus recedere ib. 32 [?:-o ] uno servire, aut aliquid facere [?: ] . 37 [?: ] ib. 46 [?: ] ib. 69 [?:-ari ] populum 397. 46 [?: ] esse in oculis suis ib. 56 [?: ] ib. 66

60 Integrum 462. [?: 1- ] Intelligens ib. 23 Intellectus ib. 34 intelligere 463. 17 cor ad Intelligendum ib. 27 intelligens audiendo ib. 37 cum Intelligentia aliquid facere ib. 41. 42 intelligentiae ib. [?: 3- ] intelligentiarum vir aut populus ib. 44. et 45 intelligentiam cognoscens ib. 57 intellectum apponere ib. 61 Inter ib. 67 Interfectus

Invenire ib. 35 [?: in-enire ] alicuius manum 467. 7 invenire gratiam ib. 16 inventum ib. 35 invenire aliquid in alicuius manu ib. 38 invenire aliquem mala ib. 52 invenire facere aliquem in manu alicuius ib. 69. 70 invenire propitiationem 468. 10. 11 Investigare ib. 31 investigationes [?: cordi- ] ib. 37. 38 investigatio Dei ib. 43 Inveterare ib. 47

473. 8 ad Iram furorls Domini adhuc addere ib. 60 irae Dominus ib. 63 iram hominis confiteri Deo 67. 68 irarum brevis, et longus 474. 1 ira magnus ib. 14 ira ascendere ib. 16 iram facere cadere in aliquem ib. 19 iram effundere Deum ib. 23. 24 iram alicuius ferre ib. 28 iram esse alicui ib. 30. 31 iram multiplicare ib. 31 iram non reverti ib. 36. 37 iram esse in oculis

ib. 36. 37 iram esse in oculis alicuius ib. 39 iram alicuius super aliquem transire ib. 44 in Ira Deum misericordiae suae recordari ib. 48 in Ira concludere misericordias ib. 50 in Ira fortitudinis aliquid facere ib. 54 in Ira alicuius esse aliquem ib. 61 irasci facere aliquem ib. 64 Irrigare 475. 5 irriguae pecudes ib. 13 Irruere ib. 17 Israel ib. 25 Iubilare ib. 65

super aliquem transire ib. 44 in Ira Deum misericordiae suae recordari ib. 48 in Ira concludere misericordias ib. 50 in Ira fortitudinis aliquid facere ib. 54 in Ira alicuius esse aliquem ib. 61 irasci facere aliquem ib. 64 Irrigare 475. 5 irriguae pecudes ib. 13 Irruere ib. 17 Israel ib. 25 Iubilare ib. 65 Iucundari, et iucunditates 476. 11 Iudas ib. 16

dare [?: De- ] [?: ] ib. 8. 9 iudicium arripere [?: ] . [?: ] iudicium egredi [?: ] . [?: ] iudicare in iustitia [?: ] . [?: ] iudicia facere in aliquo [?: ] . [?: ] iudicia cum aliquo loqui [?: ] . [?: ] ad Iudicium venire, vel intrare [?: ] [?:-quo ] ib. 48. 49 iudicia removere [?: ] . 54

Labia assumere ib. 44 [?: ] Labiis alicuius diffusam esse gratiam ib. 48 [?: ] aut labrum operire ib. 57 [?: ] contectio 511. 3 [?: L-or ] ib. 12 [?: ] facere aliquem ib. 48 [?:-or ] et dolor [?: s-ul ] ibidem [?: ] 512. 26 [?: ] ib. 37 [?: ] agnus ib. 51 [?: ] [?:-o-o ]

artifices ib. 70 ligna lini 577. 1 Ligo ib. 3 Limax ib. 15 Limen transilientes ib. 19 Lingo ib. 32 lingere terram ib. 34 Lingua ib. 61 linguam facere iaculari ut arcum 578. 1 lingua praevalere ib. 3 linguis loqui ib. 14 linguis hominum et angelorum loqui ibi. 44 linguam protrahere erga aliquem ib. 64 a Linguarum contentione aliquem abscondere ib.

linguam protrahere erga aliquem ib. 64 a Linguarum contentione aliquem abscondere ib. 68. 69 lingua secreti ib. 70 lingua dolosa 579. 6 lingua mollis ib. 8 linguae vir ib. 13 linguam facere aliquem ruere ib. 15 lingua ambulare per terram ib. 16. 17 Liquesco ib. 31 Lis ib. 35 litis vir ib. 36 litis alicuius vir ib. 38 litigare pro aliquo ib. 40 Livor ib.

] [?: ] Longitudo dierum [?: ib- ] [?: ] Longus [?: ib- ] . [?: ] longus irarum ibi. et [?: ] longior a te, vel praete ib. [?: ] longe facere ibi. [?: ] longe facere manum ibi. [?: ] longe esse ab oppressione ibi. [?: 4- ] a Longe gentes ibi. 43. [?: 4- ] a Longe Deus ibi. [?: 4- ] in

[?: ib- ] [?: ] Longus [?: ib- ] . [?: ] longus irarum ibi. et [?: ] longior a te, vel praete ib. [?: ] longe facere ibi. [?: ] longe facere manum ibi. [?: ] longe esse ab oppressione ibi. [?: 4- ] a Longe gentes ibi. 43. [?: 4- ] a Longe Deus ibi. [?: 4- ] in Longinquo Deum stare ibi. [?: ]

[?: 4- ] a Longe gentes ibi. 43. [?: 4- ] a Longe Deus ibi. [?: 4- ] in Longinquo Deum stare ibi. [?: ] longe esse iustitiam ab aliquo ibi. [?: 5- ] longos facere funiculos suos ib. 60. [?: ] Loquor ibi. 63 loqui adversus aliquem [?: 58- ] . [?:-5 ] loqui deprecationes ib. [?: 4- ] loqui mollia ibi. 45 loqui in aliquo

[?: ] alicui in tenebris oriri ib 56. 57 [?: ] splendere super vias alicuius ib. 61 [?: ] [?: ] Dei videre lumen ib. 63 [?: ] de lumine ib. 70 et 595. 1 [?: ] facere Deum faciam suam 595. 6 [?: ] [?: f-cit ] sapientia hominis faciem eius [?: ] . 16 [?: ] ib. 24 [?: ] [?:-alis ] ib. 26 etc. [?: ]

ib. 57 magnificentia Dei 601. 15 magnificentia gloriae ib. 23 Magnificare ib. 27 magnificari aliquem coram aliquo, aut in oculis alicuius ib. 56 magnificare calcaneum ibi. 46 magnificare facere ib. 69 magnificari fortitudine ib. 51 magnificare flere 602. 3 magnificare gloriam ib. 5 magnificare Leticiam ib. 8. 9 magnificare [?:-om- ] ib. 12 magnificare os suum ib.

63 Malefacere 607. 6 Malignus ib. 29 malignus oculus ib. 38 malignor, et malignari ib. 59 Malleus ib. 66 Malum, seu Pomum 608. 12 Malum, seu Pravum ib. 17 malum facere in oculis Dei ib. 68 malum operari 609. 2. 25 malorum inventores ib. 41. 42 malum alicui adiacere ib. 50 a Mali timore quiescere ib. 69. 70 mali dies 610. [?: ] malus locus

a Mali timore quiescere ib. 69. 70 mali dies 610. [?: ] malus locus ib. 7 mala res ib. 10 malum attingere, aut accedere ib. 13 malum invenire aliquem ib. 16. 17 malum facere ib. 21 malum contra aliquem compleri ib. 26 malum a Domino descendere ib. 30 malo se immiscere ib. 32 malum super aliquem impellere ib. 33. 34 in Malum contra aliquem insurgere ibi. 37. 38

manum ponere cum alio ib. 41 in Manu ponere animam ib. 47 manum super femur excutere ib. 55 manum protrahere cum illusoribus ib. 59 manuum puritas 623. 2. 3 in Manuum mundicia aut puritate aliquid facere ib. 9 manus in innocentia lavare ib. 16 in Manibus iniquitatem esse ib. 19. 20 manus sanguine plenae ib. 28 manus levare ib. 35 manuum debilitas, aut remissio ib. 41. 42 manum nutare

et butyri torrentes ib. [?: ] Membrum 636. [?: ] membra ib. [?: 4- ] Meminisse alicuius [?: 63- ] . [?: ] meminisse ib. [?: ] meminisse facere nominis Dei ib. [?: 4- ] Memoria ib. [?: ] memoriae lapides ib. [?: 5- ] memoriae liber ib. [?: ] memoriae sanctitatis Dei [?: conf- ] ib. [?: ]

Mendacium, et mentiri ib. [?: ] mendacium parere 639. [?: ] mendax donum ib. [?: ] mendacii panis ib. [?: ] mendacii sermo ib. [?: ] mendacium facere ib. [?: 4- ] mendacii lingua loqui ib. [?: 4- ] Mens Νοῦς ib. [?: ] in Mentem reprobam tradere ib. [?: ] mens carnis ib. [?: ]

[?:-libus ] descendere ib. 32 [?: ] [?: cons-lium ] ib. 41 [?: ] Deum in aliquem, aut cum [?: ali-o ] ib. 44 etc. [?: ] ib. 50 [?: ] facere memoriam ib. 67. 68 [?: ] [?: ] oculis alicuius 655. 2 [?: ] ib. 7 [?: ] se cum aliquo ib. 17 [?: ] lites ib. 22 [?: ] se cum cedris

ib. 59 misericordia et veritas simul 657. 1 misericordiam auferre ab aliquo ib. 51 misericordiam relinquere ib. 61 misericordiam mittere ib. 67 misericordiam interiora dare 658. 1 misericordiam facere ib. 15 misericordiam Dei cum aliquo facere ib. 33. 34 misericordiae viscera ib. 40 misericordias praecipere ib. 52 misericordiam inclinare super aliquem ib. 55. 56 misericordiam [?: praeparar-

1 misericordiam auferre ab aliquo ib. 51 misericordiam relinquere ib. 61 misericordiam mittere ib. 67 misericordiam interiora dare 658. 1 misericordiam facere ib. 15 misericordiam Dei cum aliquo facere ib. 33. 34 misericordiae viscera ib. 40 misericordias praecipere ib. 52 misericordiam inclinare super aliquem ib. 55. 56 misericordiam [?: praeparar- ] ib. 57 misericordiam Dei super nos

in Naribus alicuius circulum ponere ib. 14 Narrare ib. 25 ad Narrandum minister ib. 38 Nascor ib. 59 nasci aut parturiri alicui filios super genua 708. 1 natus domus 709. 18 Natare facere lectum suum ib. 36 Natatoria ib. 41 Natura ib. 47 naturâ nos esse filios irae 710. 27 Navis ib. 38 in Navibus ad mare descendere ib. 43 navicula Christi ib. 46

723. 9 in Nomine Domini falso prophetare 724. 7 in Nomine Domini ib. 14 nomen Dei ib. 46 nomen Dei alicubi esse, aut poni ib. 51 nomen Dei super populum ponere ib. 59 nomen suum alicubi habitare facere Deum ib. 61 nomen Dei super aliquem locum invocari ib. 64. 65 nomen Dei super hominem aliquem invocatum esse 725. 2. 3 nomen Dei [?: inu-car- ] ib. 11 in Nomine [?: Domin-r ] [?: ]

nomen Dei super hominem aliquem invocatum esse 725. 2. 3 nomen Dei [?: inu-car- ] ib. 11 in Nomine [?: Domin-r ] [?: ] [?: ] [?: ] nominis sui Deum in aliquo loco [?: ] se facere ib. 27. nomen Dei memorari ib. [?: ] nominis Dei locus ib. [?: ] nomini Iehovae ministrare ib. [?: ] nomen Dei polluere ib. [?: ] in Nomine Domini vocare ib.

744. 34 [?: ] et caliginis dies ib. 66 [?: ] matutina 745. 8 [?: ] [?:-be ] baptizari ib. 25 [?: ] Nube vehi ib. 33 [?: ] ascendere facere ib. 39 [?: ] [?: ] usque pertingere ib. 47 [?: ] abiens ib. 52 [?:-scare ] ib. 56 [?:-us ] , et nuditas ib. 58 [?: ] aliquem

[?: ] per metaphoram quid ib. 68 [?: ] 749. 14 [?: ] viri ib. 16 [?:-ri ] anni ib. 18 [?:-ri ] homines ib. 20 [?:-ro ] aliquid facere ib. 33 [?: ] [?: ] Numerus ib. 37 [?: ] Numerum rei alicuius ib. 41 [?: ] alicuius rei non nosse ib. 43 [?:-ore ] dies ib. 49 [?: ]

21 occisionis oves ib. 33 occisionis dies ib. 48 ad Occisionem praeparare ib. 62 in Occisionem aliquem dare ib. 64 Occurro ib. 68 occurrere Deum alicui 766. 21. 22 occurrere facere in tempore malo inimicum ib. 66 occurrere aliquos sibi invicem 767. 7 occursus ib. 17 Oculus ib. 29 oculos deficere, et illuminari ib. 55 oculorum defectum dare ib. 70 oculos in aquas

Oculis solis 770. 2 coram Oculis alicuius gratiam invenire ib. 8. 9 ab Oculis alicuius amovere molestiam ib. 14. 15 oculis alicuius latêre aliquid ib. 11 in Oculis populi sanctificare ib. 25 in Oculis mulierum facere spernere ib. 30 in Oculis alicuius displicere 19. 20 oculorum concupiscibile ib. 66 post Oculos abire ib. 69 oculi alicuius super aliquem 771. 26 oculum apertum habere 772. 11 oculorum

63 opera Dei 792. 45 opera carnis ib. 50. 51 et spiritus ib. 54 opera tenebrarum ibid. opus in fide 792. 69 opus alicuius videri in aliquibus 793 6. 7 opus alienum Deum facere, ut facere possit suum ib. 10 opus pellis ib. 40 opus alicuius ib. 48 operis homines ib. 54 operis vasa ib. 58 opus cogitationis ib. 59 opus fortitudinis ib. 63 opus

opera Dei 792. 45 opera carnis ib. 50. 51 et spiritus ib. 54 opera tenebrarum ibid. opus in fide 792. 69 opus alicuius videri in aliquibus 793 6. 7 opus alienum Deum facere, ut facere possit suum ib. 10 opus pellis ib. 40 opus alicuius ib. 48 operis homines ib. 54 operis vasa ib. 58 opus cogitationis ib. 59 opus fortitudinis ib. 63 opus manuum

ib. 59 opus fortitudinis ib. 63 opus manuum alicuius 794. 38. 39 opus durum ib. 63 operibus magnus ib. 65 operibus malus homo ib. 67 in Opere sacro 795. 7 in Opere suo aliquid facere ib. 9 opus facere in aquis ib. 12 opus olivae mentiri ib. 13 operari pro domo sua ib. 20 opera praeparari Deo ib. 17 operari aliquibus sagittas suas ib. 32 opus servile 796. 9. 10

ib. 63 opus manuum alicuius 794. 38. 39 opus durum ib. 63 operibus magnus ib. 65 operibus malus homo ib. 67 in Opere sacro 795. 7 in Opere suo aliquid facere ib. 9 opus facere in aquis ib. 12 opus olivae mentiri ib. 13 operari pro domo sua ib. 20 opera praeparari Deo ib. 17 operari aliquibus sagittas suas ib. 32 opus servile 796. 9. 10 Opprobrium ib. 16

peccatum, aut perversitas ib. [?: ] os iusti, et impiorum ib. 66 in Oris perversitate ambulare ib. 63 os custodire 804. [?: ] ore toto devorare ib. [?: ] ad Os alicuius aliquid facere ib. [?: ] iuxta Os alicuius ib. [?: ] in Ore alicuius ambulare ib. [?: ] os Domini transgredi ib. [?: ] os aperire act aliquid ib. [?: ] os ad Deum

in Patientia fructum afferre ib. 69. 70 patientia boni operis 838. 7 Paucum, parum, pusillum ib. 69 Pauper 839. 11 paupertas ib. 20 pauperis manum apprehendere, aut roborare ib 45 pauperem facere salvum ib. 55 pauperis rapina ib. 61 pauperem prohibere a desiderio ib. 67 pauperum filii ib. 69 pauperes per metaphoram 840. 7 pauperes spiritu ib. 43 Pax 841. 14 pax

hostiae ibid. 12 pacis via ibid. 16 pacis filius 846. 22 pacis Deus ibid. 53 pacis Evangelium ibid. 67 pacis rex 847. 2. 3 pacem facere ibid. 5 Peccatum ibid. 11 etc. peccare ibid. 48 peccatum primi hominis 851. 67 peccatum originale 852. 10 peccatum militans ibid. 41

passiones ib. 8 peccare in caelum ib. 13 in Peccatis esse ib. 18. 19 peccati servum esse, usque ad mortem ib. 22 sub Peccatum venditum esse ib. 25 peccatum nosse ib. 32 peccatum facere ib. 34 peccatum super aliquem inducere ib. 39 peccare facere ib. 48 peccatum super aliquem levare ib. 51 peccatum habere, et non habere ib. 56. 57 peccatum alicui manere ib. 59. 60

esse ib. 18. 19 peccati servum esse, usque ad mortem ib. 22 sub Peccatum venditum esse ib. 25 peccatum nosse ib. 32 peccatum facere ib. 34 peccatum super aliquem inducere ib. 39 peccare facere ib. 48 peccatum super aliquem levare ib. 51 peccatum habere, et non habere ib. 56. 57 peccatum alicui manere ib. 59. 60 peccatum alicui esse aliquid, vel in peccatum ib. 68. 69 peccatum cognoscere 862.

mori ib. 19 peccati stimulus ib. 55 Peculium 864. 8 Pecunia 865. 19 absque Pecunia fructum terrae comedere ib. 23. 24 pecunia plena ib. 20 Pecus ib. 32 pecus, seu pecuariam rem facere ib. 37 pecoris conculcatio ib. 38 pecoris viri ib. 43 pecudes manus Dei ib. 46 pecus Bosra ib. 55 pecuaria piscina ib. 61 Peierare 866. 25 Penna, et ala ib. 33

perire cor regis [?: 87- ] [?: ] perire legem a sacerdote ib. [?: ] perire sapientiam, etc. ib. [?: ] Perfectus ib. [?: ] in Perfectione cordis aliquid facere [?: 87- ] 40 etc. perfectum odium 879. [?:-7 ] perfecta dies ib. 40 perfecta transmigratio et captivitas ib. 41. 42 perfectus vir ib. 44 perfecta dona Dei 881. 3.

ib. 32 ad Portam esse, aut venire ib. 65 portas lugere aut ululare ib. 69 portas esse perpetuo apertas 919. 1 portas aereas confringere ib. 3 portare peccatum, ac iniquitatem suam 920. 12 portare facere aliquem iniquitatem delicti sui ib. 26. 27 portare peccata populi ib. 46 portare suum scelus ib. 68 portare iudicium 921. 2. 3 portare ignominiam, aut confusionem ib. 4 portare aliquem ibid.

4 portare aliquem ibid. 58 portare iugum ab adolescentia 922. 4 portare semina, et portare manipulos ibid. 7 portare alicui calceos ib. 30 Possidere ib. 42 possidere facere aliquem terram 923. 31 possessiones cordis ib. 35 possessor ib. 52 Possum ib. 57 possendo posse 924. 46 Potens 926. 10 Potestas ibid. 51 potestas tenebrarum

dabit ibid. 23 Quid ibid. 38 quid hoc 999. 12 Quies ibid. 61 quietis odox ibid. 66 quiescere spiritum Domini super alique 1000. 23 quiescere facere animam ibid. 56 quiescere facere ibid. 66 quieti et levis spiritus 1001. 1 Quinque ibid. 10 Quomodo ibid. 22 Quotidie 1002. 48

38 quid hoc 999. 12 Quies ibid. 61 quietis odox ibid. 66 quiescere spiritum Domini super alique 1000. 23 quiescere facere animam ibid. 56 quiescere facere ibid. 66 quieti et levis spiritus 1001. 1 Quinque ibid. 10 Quomodo ibid. 22 Quotidie 1002. 48
R Racha 1004. 31

pacem ib. 48 redemptio 1018. 9 Redemptor ib. 32 [?:-Redigere ] in pulverem 1020. 14 redigi aliquem in nihilum ibid. 17 redigere corpus suum in servitutem ib. 22 Redire facere retrorsum ib. 24 redire facere verbum ib. 32. 33 redire huc ib. 41 Rex ib. 47 rex terrorum 1022. 61 regnum ibid. 68 regnum caelorum 1023. 59 regnum caelorum

9 Redemptor ib. 32 [?:-Redigere ] in pulverem 1020. 14 redigi aliquem in nihilum ibid. 17 redigere corpus suum in servitutem ib. 22 Redire facere retrorsum ib. 24 redire facere verbum ib. 32. 33 redire huc ib. 41 Rex ib. 47 rex terrorum 1022. 61 regnum ibid. 68 regnum caelorum 1023. 59 regnum caelorum vim pati 1024. 20. 21 regnum Dei

regnum caelorum 1023. 59 regnum caelorum vim pati 1024. 20. 21 regnum Dei venire 1023. 68. 69 regni filii 1025. 18. 19 regnare peccatum, mortem, gratiam 1026. 35 regni domus 1027. 10 regnum facere super aliquos ibid. 18 in Regno dies prolongare ibid. 27 Regula ibid. 37 Reiectamentum ibid. 58 Religio 1028. 2 religio angelorum ibid.

22 Reliquiae ibid. 48 reliquiae alicuius ibid. 56 reliquias alicui ponere ibid. 63 Relinquo 1029. 35 relinquere reliquias ibid. 44 reliquum facere aliquem ibid. 59 relinqui alicui domum desertam ib. 64. 65 etc. relinquere sine testimonio semetipsum 1030. 5. 6 relinquere, aut reliquum facere ib. 12 relinqui ib 18. 19

reliquias ibid. 44 reliquum facere aliquem ibid. 59 relinqui alicui domum desertam ib. 64. 65 etc. relinquere sine testimonio semetipsum 1030. 5. 6 relinquere, aut reliquum facere ib. 12 relinqui ib 18. 19 Reminisci ib. 24 Remissio peccatorum ib. 44 remissae et dissolutae manus ib. 52 Renasci, renovari, et regenerari ib. 59 regeneratio 1031. 42

requiem dare a labore ib. 28 requies mensae ib. 33 requiem non habere ib. 40 requierum aquae ib. 51 requiescere in monte Domini ib. 60. 61 requiescere indignationem Dei 1037. 2 requiem facere aut dare alicui ib. 17 Res ib. 29 res diei, mensis, aut anni ib. 31 super Re, in re ib. 50. 51 rei turpitudo ib. 64 Reservare 1038. 7 Resipiscere, et resipiscentia ib. 21

revelare oculos et aures ib. 48 revelatio Dei 1047. 24 Revertor ib. 47 reverti, et aliquid agere ib. 48 reverti cum miserationibus ad aliquem 1048. 1. 2 reverti in pace ib. 6 reverti facere ad cor aliquid ib. 8 reverti de post aliquem ib. 16 reverti facere faciem precantis ib. 18 reverti facere retrorsum ab hoste ib. 23 reverti ad Deum ib. 30 Rideo, et Risus ib. 35 Rivus

ib. 47 reverti, et aliquid agere ib. 48 reverti cum miserationibus ad aliquem 1048. 1. 2 reverti in pace ib. 6 reverti facere ad cor aliquid ib. 8 reverti de post aliquem ib. 16 reverti facere faciem precantis ib. 18 reverti facere retrorsum ab hoste ib. 23 reverti ad Deum ib. 30 Rideo, et Risus ib. 35 Rivus aquae 1049. 15 rivus mellis ib. 35. 36 Rixa ibid. 44

ib. 48 reverti cum miserationibus ad aliquem 1048. 1. 2 reverti in pace ib. 6 reverti facere ad cor aliquid ib. 8 reverti de post aliquem ib. 16 reverti facere faciem precantis ib. 18 reverti facere retrorsum ab hoste ib. 23 reverti ad Deum ib. 30 Rideo, et Risus ib. 35 Rivus aquae 1049. 15 rivus mellis ib. 35. 36 Rixa ibid. 44 rixae vir ibid. in eod.

gaudium ibid. [?: 6- ] salutis Dei veritas [?: 10- ] [?: ] salutis cornu ibid. [?: ] salutis sermo ibid. [?: ] salutem dare, aut facere ibid. [?: ] in Salute glorificari ibid. [?: ] salus Dei, aut alicuius ibid. [?: ] salutes faciei Dei ibid. [?: ] in Salutem

civitatem mittere ib. 27. 28 [?:-guine ] alicuius mori ibid. 33 [?:-guine ] suo vivere ibid. 36 [?: ] plenae manus ibid. 38 [?: ] aliquem facere ib. 48 [?: ] alicuius preciosum esse coram Deo ibid. 52 [?: ] a terra abscondi 1084. 2. 3 [?: ] furoris aut zeli aliquem dari ibid. [?: 2- ] . 22

Scientia ibid. 9 scientiae boni et mali arbor ibid. 12 scientia ibid. 48 secundum Scientiam coniugi cohabitare 1098. 34 non cum Scientia loqui ibid. 38 scire facere aliquid ib. 47 scire in corde ibid. 53. 54 sciendo scire ibid. 57 scientiarum Deus ibid. 61 in non Scientia aliquid facere ib. 65 scientia pura ib. 68

cum Scientia loqui ibid. 38 scire facere aliquid ib. 47 scire in corde ibid. 53. 54 sciendo scire ibid. 57 scientiarum Deus ibid. 61 in non Scientia aliquid facere ib. 65 scientia pura ib. 68 scientes scientiam ibid. 70 Scoria 1099. 50 Scorpius ib. 65 Scribo 1100. 3 sicut Scriptum est ib. 5. 6 scribi in libro vitae

secundi currus ib. 31. 32 secundum diem hanc 1108. 28. 29 secundum diem in die ib. 42 secundum hoc aut illud ib. 43. 44 secundum verbum ibid. 49 secundum iram aut misericordiam aliquid facere ibid. 54 secundum manum regiam ibid. 61 secundum omnem immundiciam alicuius ibid. 68 secundum charitatem ambulare 1109. 53. 54 secundum Iesum Christum sapere ib. 56

[?: ] aliquem aliquid ib. 29 [?: ] [?: ] , aut populum visitare 1181. [?: ] superbis ib. 38 [?: ] filii ib. 40 [?: ] pes ib. 43 [?: ] facere, aut per superbiam ib. 45 [?: ] ib. 54 [?: ] 1182. 34 [?: ] ib. 38 sperna ib. 42 [?:-dui ] ib. 52 [?:-are ] ib. 64

[?: ] ib. 38 sperna ib. 42 [?:-dui ] ib. 52 [?:-are ] ib. 64 [?: ] 1183. 5 [?: ] ib. 25 [?: ] [?: ] , et facere aliquid ib. 59. [?: ] [?: ] 1184. 19 sursum elevari ib. 21 [?: ] [?:-sum ] ib. 24 sursum corda ib. 33 [?: ] aliquem ib. 36

traditus gratiae ib. 4 Traho ib. 56 trahere iniquitatem funibus vanitatis, etc. 1227. 19 Transeo ib. 26 transire aliquid ad aliquem ib. 41. 42 transire facere iniquitatem alicuius ib. 54 transire ante aliquem ib. 58 transire ad numeratos ib. 60 transire facere e medio ib. 64 transire e medio ib. 67 transire facere per aquas 1228. 1 transire

etc. 1227. 19 Transeo ib. 26 transire aliquid ad aliquem ib. 41. 42 transire facere iniquitatem alicuius ib. 54 transire ante aliquem ib. 58 transire ad numeratos ib. 60 transire facere e medio ib. 64 transire e medio ib. 67 transire facere per aquas 1228. 1 transire novaculam super caput ib. 4 transire in pactum et iusiurandum ib. 17. 18 transire super peccatum alicuius ib. 22

ad aliquem ib. 41. 42 transire facere iniquitatem alicuius ib. 54 transire ante aliquem ib. 58 transire ad numeratos ib. 60 transire facere e medio ib. 64 transire e medio ib. 67 transire facere per aquas 1228. 1 transire novaculam super caput ib. 4 transire in pactum et iusiurandum ib. 17. 18 transire super peccatum alicuius ib. 22 transire facere tubam iubilationis ib. 25. 26 transire facere

64 transire e medio ib. 67 transire facere per aquas 1228. 1 transire novaculam super caput ib. 4 transire in pactum et iusiurandum ib. 17. 18 transire super peccatum alicuius ib. 22 transire facere tubam iubilationis ib. 25. 26 transire facere vocem aut clamorem per castra ib. 27. 28 non Transiens edictum ib. 32 transitus ib. 39 Transfero ib. 44 Transmigrationis filii ib. 67 Tria

facere per aquas 1228. 1 transire novaculam super caput ib. 4 transire in pactum et iusiurandum ib. 17. 18 transire super peccatum alicuius ib. 22 transire facere tubam iubilationis ib. 25. 26 transire facere vocem aut clamorem per castra ib. 27. 28 non Transiens edictum ib. 32 transitus ib. 39 Transfero ib. 44 Transmigrationis filii ib. 67 Tria et quatuor 1229. 2 Tribulatio

1229. 2 Tribulatio ibid. 8 tribulantes ibid. 10 tribulatio cordis ib. 11 tribulatio impii ib. 14 Tribus ib. 17 Tributum ib. 36 tributum ascendere facere ib. 38 tributo servire ib. 43 Tristis ib. 47 Triticum ib. 63 triturare 1230. 14 Tuba ib. 23 in Tubae clangore mori ib. 28 tuba clangere ib. 31 tubam

tributo servire ib. 43 Tristis ib. 47 Triticum ib. 63 triturare 1230. 14 Tuba ib. 23 in Tubae clangore mori ib. 28 tuba clangere ib. 31 tubam iubilationis transire facere ib. 33 tuba extrema ib. 35 tubarum festum ib. 65 Tugurium in cucumerario ib. 68 Tumultus, aut strepitus 1231. 4 Tumulus ib. 17 in Tumulum civitatem ponere ib. 18 Tunica

ib. 64. 65 venire in dies ib. 67 venire aliquid cum aliquo 1244. 1. 2 venire per nomina ib. 5 venire pro aliquo ib. 7 venire precio ib. 10 venire pro mercede ib. 11 venire facere ib. 12 venire de longinquo ib. [?: ] [?: ] Venter ib. [?:-4 ] ventrem alicui esse suum Deum ib. 38. [?: ] venter piger ib. [?: ] ventris fructus

[?: ] verbum alicuius venire ad aliquem ibid. 47. 48 verbum venire ib. 56 iuxta Verbum alicuius aliquid fieri ib. 59. 60 secundum Verba alicuius ib. 62 [?: ] in Verbis alicuius aliquid facere 1253. 21 verbum Dei crescere et multiplicari ib. 55 verbum vitae ibid. 57 verrbi dux ibid. 69 verrbum abbreviatum

42 via Domini ib. 50 viarum exitus ib. 67. 68 via iustitiae 1268. 2 viam Domini parare ibid. 4 via salutis ib. 47 vice una ib. 50 secundum Vicem in vice facere aliquid ibid. 57 Victima 1269. 1 Videre ib. 10 videre corruptionem ib. 70 videre malum 1270. 1 videre vitam, videre bona ib. 6 videre somnum oculis ib. 22

vinculum pacis 1274. 24 Vindemia ib. 43 Vindicta ib. 63 Vinea 1275. 10 Vinum ib. 27 vinum bibere ib. 31 a Vino animam abstrahere ib. 35. 36 vinum de torcularibus cessare facere ib. 38 vini uter ib. 45 vinum ab aliquo exire ib. 57. 58 vinum pertransire aliquem ib. 62 vinum aqua mixtum ib. 65 vinum soporiferum alicui propinare ib. 67. 68 vinum violentiarum

vir aut filius ib. 12 virtutis mulieres ib. 28 virtus Christi 1282. 13 Viscera ib. 30 viscera misericordiae Dei 1283. 37 viscera claudere 1284. 5 Visio ib. 9 visionem cum aliquo facere ib. 22 visiones Dei intelligere ib. 26. 27 visionem invenire ib. 29 visionem multiplicare ibid. 32. 33 visionem scribere ib. 35 in Visionibus Dei, etc. ib. 43

25 vox formidinis ibid. 35 vocem suam cum fletu dare ib. 45 vocem suam dare alicui ibid. 55 vocem suam gratificari ibid. [?: ] vocem suam transire facere in castris [?: ] . 65. 66 vox galli 13031 Urbs ibid. 7 urbs dirupta ibid. 15 viam ad Urbem nescire ibid. 28 Uri ibid. 35

16 Labor labiorum ipsorum contegat eos 510. 55 141. Custodi ostium labiorum meorum 804. 13 14 Oratio mea dirigatur velut incensum in conspectu tuo 798. 23. 24 Percutiat me iustus, et pius me arguat 780. 19. 20 142. Doce me facere voluntatem tuam 248. 15 Tange montes, et fumigabunt 670. 10 Misericordia mea Deus 657. 6 147. Qui ponit terminum tuum pacem, etc. 843. 21 Non complacet Domino in fortitudine equi, etc. 1220 42 43

Ecce ego ad prophetas, qui furantur verba mea, quisque a proximo 355. 10 Num non sic est verbum meum, ut ignis dicit Dominus 608. 4 24 Dabo eos in maledictionem in omni loco 605. 52 25 Ecce in civitate super quam invocatum est nomen meum, incipiam malum facere, et vos, etc. 459 19. 20 31 Creabit Dominus novum, Femina circumdabit virum, etc. 737. 43. 44 Patres comederunt uvam acerbam, etc. 206. 22. 23 Caecus et claudus, praegnans et puerpera simul erunt 824. 60. 61

38. 20 Volenti auferre tunicam, relinque etiam pallium 1231. 24 Ego autem dico vobis, ne omnino iuretis, etc. 487. 32. 33 Neque iuretis per caelum, quia est thronus Dei 1219 50. 51 etc. Non potes unum capillum facere nigrum 100. 56 Luceat lux vestra coram hominibus, etc. 593. [?: 4- ] Si dilexeritis diligentes vos, quam mercedem habetis: 940. 55. 56 Ut fiatis filii patris vestri, etc. 835. [?: ]

Sabbati, cum iam illucesceret in primam Sabbati 232. 66
MARCUS. 2 Filius hominis est Dominus sabbati 1055. 67 4 Habenti dabitur, non habenti, etc. 718. 70 et 719 1 6 Non potuit ibi multa miracula facere, etc. 923. 64. 65 8 Tribus post diebus iterum resurgam 932 48 49 9 Quisquis unum ex talibus parvulis accipit meo nomine, etc. 723. 57. 58 Omnis homo igne salietur 405. 29 10 Afferuntur Christo infantes, ut

albae sunt ad messem 648. 25 Adhuc quatuor menses sunt, et messis veniet 283. 32 In hoc dictum illud verum est, quod alius seminat, et alius metit 1116. 29. 30 5 Pater meus usque modo operatur, et ego operor 790. 13. 14 Non potest facere filius a semetipso quicquam, etc. 925. 68. 69 Si ego de me testor, testimonium meum non est verum 1207. 9 Cuius nec vocem vos audistis, nec speciem vidistis, etc. 219. 14. 15 etc. Quomodo potestis vos

Praestate in fide, virtutem in virtute, scientiam, etc. 1282. 19. 20 Hoc primum scientes, quod nulla prophetia sit privatae interpretationis 978. 20. 21 Donec lucifer oriatur in cordibus vestris, etc. 597. 32. 33 Studete firmam facere vocationem et electionem vestram 266. 69 Dicit nos fieri divinae naturae participes 710. 16 17 etc. ibid. Videte ne ex vestro fundamento seu firmamento excidatis 287. 39 etc. Iesus cum accepisset a patre

quod enim in illa natum est, ex Spiritu sancto profectum est 285. 11 excommunicatio quid sit 288. 15 quotuplex sit excommunicatio ibid. excommunicati quare olim Anathemata dicti 36. 68
F facere malum quid sit 300. 50. 51 etc. [?: ] Faciat, sic addat Deus, olim Iudaeis iuramenti formula ib. 70 [?:-osorum ] deformitas et pravi [?:-s ] , quam in vultu circumferunt. [?:--de ] voculam NUDUS.

Iubilaeus 1055. 44 Iubilaeus annus 470. 67 cur divinitus institutus ibid. Iudaea quare excelsa vocata 287. 4 Iudaei usque ad seculi consummationem duraturi 358. 50 Iudaei quid in gravioribus periculis facere consueverint 403. 12 Iudaeorum nugae falso interpretantium dictum, In semine tuo benedicentur 74. 61 Iudaeorum argumenta, quo probare contendunt, dictum Isa. 7. cap. IESU eiusque matri non accommodandum esse. eiusque argumenti refutatio 30 60

S. 9. 22 peccata quare dicantur occulta ibi. 26 peccata nostra qua ratione vocentur debita 199. 39 peccatum quomodo in baptismo tollatur 857. 20 peccato actuali quae insint ibid. 37 peccare, et peccatum facere, quid differant 861. 35 peccata aut debita nostra quomodo Christus aboleverit 862. 38 etc. peccatum sine lege mortuum 863 34. 35 peccatum nullum, ubi non est lex 545. 46 etc. peccata quomodo

duplex iuxta Ambrosium 784. 50 vocati secundum propositum qui dicantur 937. 42 voculae minimae in Scripturis, saepe maximarum rerum momenta ha bent 706. 14 volare super pennas venti, cur Deus dicatur 866. 35 voluntatem Patris sive Dei facere quid sit 300. 47 votum in Scriptura non semper indebitum cultum significat 1301 9. 10 Ur, seu lumen Chaldaeorum 593. 2 Urim et Thummim quid? 1012. 11 uxor necessarium malum, veterum dictum 713. 52. 53 etc.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report