Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | qui sumus | textus | auxilia | tolle, lege! | |
Bibliographic criteria: none
(All documents) Search criteria: omnibus Your search found 4596 occurrences
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Occurrences 944-1160:944. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
in
peccato uestro moriemini.
Quid sit ita mori, Ioannes in Apocalypsi ostendit dicens:
aut uoluptatibus et impudicicię seruiunt |
porcis illis similes,
qui receptis intra se immundicię spiritibus in profundum maris
pręcipites iere.
Aut auaritię student |
cum Iuda uendentes Dominum |
et cum custodibus accepta pecunia negantes eius resurrectionem.
aut de omnibus dubii atque animo suspensi nihil affirmare audent.
quibus dicitur:
id est extra Hierusalem.
extra ciuitatem enim crucifixerunt Dominum Iesum.
uel extra uineam, extra Iudeorum ecclesiam.
ut ab ipsis eiectus exciperetur colendus a nobis.
Sequitur enim:
Quid ergo faciet dominus uineę?
malos male perdet, et uineam locabit aliis.
hoc est, omnibus in Christum credentibus, tam gentilibus quam Iudeis |
ueteribus noua copulans
Christus lapis angularis, illa implens et ista incohans
.
Veruntamen quantum
terram sine
fundamento,
in quam illisus est fluuius,
et continuo cecidit et facta est ruina domus eius magna .
Audire enim et nolle facere deficere est.
Deficiens autem |
et se sibi non restituens |
quotidie deterior fit patet-que omnibus diaboli insidiis
nulla circumspectę mentis uirtute munitus:
tanto-que facilius supplantatur,
quanto se putat magis tutum.
Nam sicut arborem uentorum pulsatam procellis ruere necesse est,
cuius radix uitiosa fuerit,
ita illum labi
dic:
Iniquitates meę supergressę sunt caput meum,
et sicut onus graue grauatę sunt super me.
Tunc ille occurrens tibi |
protinus te omni fasce liberabit |
et expeditum ad se trahere incipiet.
ut qui flagitiis coopertus mergebaris in profundum,
iam his omnibus emundatus ascendas in cęlum.
De aversis a Deo.
Caput XI
Et cum tanta felicitas sit eorum, qui ad Deum conuersi mores suos
corrigunt,
non ambigimus ęque grandem
largitatis gratiam referens |
quam ad arbitrii sui libertatem.
Quod si quicquam ex eo sibi iactanter arrogasset,
filiam pro qua supplicauerat, sanam non recepisset.
Et nos igitur si ab iis quę nequiter commisimus purgari cupimus,
modis omnibus caueamus,
operibus, ad quę semper pronior est
destruit |
et in suimet infamiam turpiter conuertit.
Nam quanuis aliquando etiam non improbi ingenii esse uideatur,
nunquam tamen non majore sui parte malus est.
de quo Iacobus apostolus:
Vir inquit duplex animo inconstans est in omnibus uiis suis.
Quippe qui nunc hoc | nunc illud appetit,
cui quod modo placuit, modo displicet,
et rursum quod displicebat placet.
Qui si quando boni aliquid agere aggreditur,
semper antequam perficiat cessat.
atque idem nec sedere | nec stare diu potest.
Atque ita malarum passionum uictor eficitur,
cum ad diuersas ab his actiones animum conuertere coeperit.
In his deinde confirmatus omnes pręsentium tribulationum ictus excipit
clypeo patientię,
de omnibus Deo gratias agens |
minus-que se pati confitens quam peccata sua mereantur.
Hoc est ilud quod precipit Dominus et ait:
pressuram habebitis, sed confidite, ego uici mundum.
quasi diceret:
Sicut ego propria uirtute calcaui mundi huius erumnas ,
ita et uobis uincendi facultatem conferam,
ut per me mala omnia magno animo perferendo |
illis omnibus fortiores potentiores-que sitis;
tantum non in uobis sed in me spem fiduciam-que habeatis.
Hunc pręterea fortis animi uirum | Christi-que Domini sectatorem,
quemadmodum aduersa non deiiciunt,
ita nec secunda arroganter erigunt
ministrare |
et dare animam suam redemptionem pro multis.
Pręstantis autem ac strenui animi est |
dominandi cupidinem, quę sępe robustissimos uicit, superare.
ipsam-que regum pompam et principum luxuriam pro nihilo ducere |
atque in omnibus cum Christo humiliari.
Quid enim esse potest maius Christo?
qui ejuscemodi humilitatem sic in se commendauit,
ut Dei filius non dedignaretur esse hominis filius |
et formam serui assumere, cum esset omnium dominus.
tempore facienda esse,
non tamen ideo ut alii sciant,
sed ut obsequium pręstetur Deo,
qui ea fieri pręcipit | ad suam non ad hominum gloriam,
ut eam mercedem, quam nemo alius pręstare potest, ab ipso recipere mereamur.
Nullo modo cęlari potest illius uita,
quem mortuum fuisse omnibus manifestum est,
erant,
quod multis profuturum esset |
et nequaquam ex hac causa silentium imperabat,
sed ex ea, qua inanem gloriam non admittebat.
Alioquin superuacaneum foret iubere aliquid eis,
quos contrarium facturos non ignorabat.
In omnibus igitur iustitię pietatis-que operibus quęrendę proprię laudis absit intentio |
sed alienę utilitatis causa,
ut innotescamus non desit charitas.
et id quoties uidebitur opportunum.
hoc est cum non sit periculum,
ut uel auditor iactantię crimen imputet |
uel
Sancti adeptus es,
per tuam inanem iactantiam non amittas.
Et quoniam hoc cęleste donum comparari non potest,
nisi contemnantur terrena:
imperare.
Nunc reliqua, quę ad mortem hominis pertineant, Euangelii loca
percurrendo,
more holitoris inter salubres herbas |
eam tantum, quę ad pręsentem usum facit decerpentis, inquiramus.
Naturale est omnibus animantibus mortem timere |
In his tamen quę ratione utuntur
idest in hominibus,
timorem istum a natura insitum |
uitę immortalis cupiditas superat ac uincit.
Vtrunque de Saluatore nostro euangelistę
Qui perdiderit animam suam inquit propter me, inueniet eam.
Transit enim de morte ad uitam,
de terreno habitaculo ad cęleste regnum |
semper beatus futurus qui mori innocens maluit quam nocens uiuere.
Solent autem parentes cognati-que qui mundana sapiunt,
modis omnibus iter impedire ad perfectionem tendentium.
conqueruntur se derelictos,
omni se solatio destitutos.
Qua in re cauendum est,
ne nostra erga parentes pietas |
impietas fiat in Deum.
Contemnendi quippe sunt,
quoties a Dei seruitio auertere nos moliuntur,
et quasi odio
Siquis uenit ad me |
et non odit patrem suum et matrem et uxorem et filios et fratres et sorores, adhuc autem et
animam suam,
non potest meus esse discipulus.
denique ait:
perpenderis,
profecto iam nihil tibi aut factu difficile uidebitur |
aut toleratu durum.
Iam tibi sedebit animo uendere uniuersa quę habes:
diuitias, uoluptates, concupiscentias,
et emere thesaurum illud prę omnibus mundi
thesauris concupiscendum,
nunc quidem in enygmate absconditum,
tunc autem manifestum futurum,
cum uidebimus illud sicuti est.
hoc idem enim est et preciosa margarita,
qua comparata nihil erit ultra
maius,
nihil mirabilius excogitari potest,
ita nec sacerdotii honore quicquam pręstantius haberi.
Cęterum iuxta Domini sententiam:
quicunque Christianus est,
nisi uxori alligatus fuerit,
potest eligi in sacerdotem.
Omnes tamen qui Christo in sacerdotio succedunt,
castos esse decet,
sicut et ipse castus fuit.
ut noui sacerdotii tanto purior successio sit quam ueteris,
quanto et sacerdos noster Christus omnibus qui ante illum hoc munere usi sunt, noscitur esse pręstantior.
Neque enim arietum ut olim aut uitulorum sanguine nunc sacrificatur,
sed ipse Christus uerus Deus et uerus homo,
uiuus et immortalis,
licet
Postremo loco diximus |
pręsentium contemptorem esse sacerdotem.
Nam si Christi minister fuerit,
paruo erit contentus,
dum summa sperat.
et ut Dominum suum imitetur,
paupertate gaudebit,
diuitias contemnet.
Neque enim potest esse talis magistri discipulus,
nisi renunciet omnibus quę possidet,
ut caduca respuens dignus euadat, cui tribuantur ęterna.
Sed ne in Veteri quidem Lege Leuitis data est possessio in tribubus,
ut scirent non in terra sed in cęlo sibi possessionem esse quęrendam,
dicente Domino ad Aaron:
in terra ubi caput reclinaret suum,
neque didrachmam, qua pro se et discipulo solueret portorium?
Domini inquam in stabulo geniti,
in pręsepio positi,
in cruce nudi,
in sepulchro conditi alieno,
nihil denique in hoc seculo quasi suum possidentis.
non quia non liceret ei frui omnibus si uellet,
cum esset dominus omnium,
sed ut doceret non esse ei opus terrenis diuitiis
qui ad cęlestes thesauros aspiraret,
difficile-que esse duobus dominis seruire Deo et mammonę,
difficillimum uero ut quis auri argenti-que pondere grauatus ad ętheria
Quisquis autem sese talem in sacerdotio exhibuerit ,
hic uere erit sal terrę,
cuius doctrinis cęterorum corda
ne in peccatis putrescant,
condientur.
erit lux mundi,
ciuitas supra montem posita,
lucerna super candelabrum lucens,
ut omnibus conspicuus omnes, qui sancte innocenter-que uolent uiuere,
suo illuminet exemplo,
suę famę gloria concitet ad uirtutem.
Hic demum de terris ad cęlum translatus
illorum perpetuo fruetur consortio,
illorum perennis beatitatis erit
et mortuorum,
per aduentum ipsius et regnum eius,
prędica Verbum,
insta | opportune, importune,
argue, obsecra, increpa |
in omni patientia et doctrina.
et paulo post:
non discedant,
a peruersis sensibus, qui cum Ecclesia non concordant, penitus abhorrentes.
Quęre igitur in sancta lectione bonas margaritas,
ut scias quid Lex pręcipiat,
quid nuncient prophetę.
Sed inuenta deinde preciosa margarita,
quę est Euangelium Christi,
omnibus aliis pręferendum scripturis,
eam amplectere,
eam exosculare,
eam pro uiatico habe cum ambulas,
pro cibo cum recumbis,
pro puluillo cum dormis,
pro speculo cum uigilas.
nunquam euangelicus codex uel de manibus tuis discedat |
uel de memoria exeat.
In eo si assiduus
Spiritus Sancti suauitudo.
qua delectatus Propheta orabat dicens:
De huiusmodi contemplatione in Hieremia scriptum est:
ita cogitas,
ut si posses, perficere uelles,
ab illo, qui etiam occultorum iudex est,
pro facto tibi imputabitur.
Aliter enim Deus,
aliter homo iudicat.
Deus quem nihil latet,
in omnibus uoluntatis affectum pensat.
homo uero, quia cordis alieni secreta rimari nequit,
commissum tantummodo crimen examinat.
nec quęrit prudens an imprudens feceris aliquid mali,
sed semper tanquam uoluntarium punit.
Denique apud Deum qui odit fratrem suum homicida est,
apud
Quandoquidem omnia relinquere
et se solum sequi iubet eos Dominus,
qui inter ipsius discipulos censeri desyderant.
Sola itaque de Deo cogitatio uana esse non potest.
Ideo Salomonis te sapientia hortatur et ait:
intelligimus,
a quibus certe tunc magis est abstinendum,
cum diuino cultui opera impenditur.
Neque aliam ob rem festo die cessare debent manuum exercitia,
nisi ut quisque cęteris omnibus curis expeditus diuina tantum tractet,
templa uisitet,
precationibus incumbat,
missalibus sacrificiis intersit,
prędicationes audiat |
et totum tempus illud in Dei laudem cultum-que expendat.
Cum ergo Dominicis feriatis-que ab
sanctissimus Dauid,
cum diceret:
Quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine!
Super mel ori meo.
Vis, ut et tibi dulcia sint?
Noli in uerbis diuinis eloquii ornatum requirere;
ita composita sunt,
ut et docti et indocti,
quod omnibus pariter profuturum erat, intelligerent.
Sed attende,
qualis quantus-que sit,
per quem prolata sunt.
Per illum utique,
qui solus et acumen ingenii hominibus pręstat
et ipsum dicendi leporem impartit.
Idem enim et fons bonorum omnium est
qua nihil melius,
nihil maius ab homine optari possit.
Cum ista animo permensus fueris,
tunc non solum
quam dulcia faucibus meis eloquia tua, Domine
dices,
verum etiam cum eodem Propheta lętus cantabis:
In uia testimoniorum tuorum delectatus sum,
sicut in omnibus diuitiis.
Et iterum:
Bonum mihi lex oris tui
super milia auri et argenti.
Et rursum:
Dilexi mandata tua super aurum et topazion.
Item eodem psalmo:
Lętabor ego super eloquia tua,
sicut qui inuenit spolia multa.
aliqua alia,
quam quę in mandatis continetur,
justitia dictum putares,
alibi explanat dicens:
In mandatis Dei assiduus esto,
et ipse dabit tibi cor,
et concupiscentia sapientię dabitur tibi.
Hinc est, quod in his uersatus Dauid omnibus humanę scientię
professoribus se sapientiorem factum audet asserere
et Domino confidenter loquitur dicens:
Super omnes docentes me intellexi,
quia iustitia tua meditatio mea est.
Et:
Super senes intellexi,
quia mandata tua quęsiui.
fidem adhibet.
Quę sane incredulitas nequaquam a suppliciis hominem liberat,
sed eidem duplicat eorum grauitatem.
Leuiora sunt enim, quę fragilitate naturę peccamus
quam quę animi malicia credere nolendo committimus.
Igitur siue quis credit | siue non credit,
si aliter ac omnibus pręceptum est uixerit,
saluus esse non poterit.
quia longe est a peccatoribus salus.
Mandati transgressio primos homines Adam et Euam eiecit de paradiso.
Angelos de cęlo pręcipitauit |
Et tu eiusdem
ergo |
nescitis enim quando Dominus domus ueniat,
sero |
an media nocte,
an gallicantu,
an mane,
ne, cum uenerit repente,
inueniat uos dormientes.
Ac ne solis discipulis id pręceptum quis diceret:
Quod uobis dico, inquit, omnibus dico: Vigilate!
Dominus domus huius, id est, corporis humani est Christus.
Serui sunt quinque sensus, ianitor anima.
hęc si bene uigilauerit,
sensus ipsi ad bene operandum recte disponentur.
Isto autem modo expectatus
Porro, satis erit | sex horas ad mediam noctem somno dare,
a media uero nocte Romano ritu initium diei capere,
nisi aliqua corporis imbecillitas longiorem sibi quietem exegerit.
Iste autem a media nocte ad sacrificia laudis Deo offerenda exurgendi
mos omnibus monachorum collegiis iam inoleuit.
Et quod Ecclesię instituto probatum apparet,
id sequi,
id curare atque amplecti saluberrimum esse sentimus.
Sic olim sanctissimi uiri prędicauerunt,
sic docuerunt,
sic suo exemplo factitandum
Ecclesię instituto probatum apparet,
id sequi,
id curare atque amplecti saluberrimum esse sentimus.
Sic olim sanctissimi uiri prędicauerunt,
sic docuerunt,
sic suo exemplo factitandum ostenderunt.
Dauid ipse, quem Deus prę omnibus Iudeę regibus dilexit |
digna.
Quod si quid ita ut somniatum est euenerit,
non somnio credas,
sed cuidam pręsagę mentis diuinationi.
Fieri enim non potest,
quin aliquando ita contingat,
ut futurum prędicimus.
Porro uisa illa,
quę diuinitus immittuntur,
quanuis uerissima semper sint,
non tamen omnibus ęque accidunt.
Bonis quippe ad consolationem,
malis ad terrorem.
Bonorum sunt illa quę pręmisimus.
malorum autem ista quę dicemus.
Pharao rex cum dormiret,
boues uidit septem crassas |
et totidem alias
adorabunt Patrem in spiritu et ueritate.
Et ut ostenderet,
quare sic adorandus esset:
Spiritus, inquit, est Deus,
et eos, qui adorant eum, in spiritu et ueritate oportet adorare.
Hoc spiritu afflatus Dauid,
in eandem sententiam prorupit dicens:
Prope est Deus omnibus inuocantibus eum,
omnibus inuocantibus eum in ueritate.
Frustra igitur heretici precibus insistunt,
frustra omnes illi, qui Christi religionem ueritatis fide non sequuntur.
Nunquam futurę salutis,
quam orant,
compotes erunt,
spiritu et ueritate.
Et ut ostenderet,
quare sic adorandus esset:
Spiritus, inquit, est Deus,
et eos, qui adorant eum, in spiritu et ueritate oportet adorare.
Hoc spiritu afflatus Dauid,
in eandem sententiam prorupit dicens:
Prope est Deus omnibus inuocantibus eum,
omnibus inuocantibus eum in ueritate.
Frustra igitur heretici precibus insistunt,
frustra omnes illi, qui Christi religionem ueritatis fide non sequuntur.
Nunquam futurę salutis,
quam orant,
compotes erunt,
nisi crediderint.
Frustra enim imbecillitas nostra ad id niteretur,
nisi illam gratia iuuaret diuina.
Et si per se bonum aliquod agere possemus,
necesse non esset orare, ut possimus.
Charitas pręterea, quam omnibus debemus, exigit,
ut sicut pro nobis ita et pro aliorum commodis
preces offeramus Deo
uota-que faciamus.
Iacobi apostoli sententia est:
Orate pro inuicem,
ut saluemini!
Paulus quoque apostolus hortatur dicens:
Iacobi apostoli sententia est:
Orate pro inuicem,
ut saluemini!
Paulus quoque apostolus hortatur dicens:
Obsecro primum omnium fieri obsecrationes,
orationes,
postulationes,
gratiarum actiones pro omnibus hominibus,
pro regibus et omnibus qui in sublimitate constituti sunt,
ut quietam et tranquillam uitam agamus
in omni pietate et castitate.
Denique Dominus noster etiam pro persecutoribus nos orare iussit,
et ipsemet pro illis,
a
Orate pro inuicem,
ut saluemini!
Paulus quoque apostolus hortatur dicens:
Obsecro primum omnium fieri obsecrationes,
orationes,
postulationes,
gratiarum actiones pro omnibus hominibus,
pro regibus et omnibus qui in sublimitate constituti sunt,
ut quietam et tranquillam uitam agamus
in omni pietate et castitate.
Denique Dominus noster etiam pro persecutoribus nos orare iussit,
et ipsemet pro illis,
a quibus probra,
maledicta,
uerbera
Vnde idem propheta sub persona plebis peccatricis coram Deo quęritur
et ait:
Nos inique egimus |
et ad iracundiam prouocauimus.
Iccirco tu inexorabilis es.
Nisi enim omnium prorsus delictorum, quę commisimus, nos poenituerit |
et de omnibus pariter dolore moerore-que satisfacere studuerimus,
frustra procumbimus ad orandum.
Nimium impudens est,
qui uel una in re offendere non cessat,
et ab eo quem offendit, orat gratiam.
Qui supplicando atque obsecrando placare Deum tibi
Quamobrem, nisi remiseris omnem offensam,
nisi reconciliatus fueris,
nisi eum etiam, qui aduersum te indignatur, quantum potes, placaueris,
curam non solum tuę,
sed etiam alienę salutis gerens,
non poteris munus orationis offerre Deo.
Non enim exaudiet te,
nisi charitatem, quam omnibus debes, uiderit in te.
Illius quoque reproba in primis habetur oratio,
qui, quicquid petierit, non eo tendit, ut Deo placeat.
Nam siue pro corporis ualetudine
siue pro
Domini uirtute dubitare respondit,
filium, pro quo orabat, sanum recepit.
Hanc dubię et fidelis postulationis inter se distantiam Iacobi
apostoli uerba satis declarant,
ubi ait:
Siquis indiget sapientia,
postulet a Deo,
qui dat omnibus affluenter
et non improperat,
et dabitur ei.
Postulet autem in fide nihil hęsitans.
Qui enim hęsitat,
similis est fluctui maris,
qui a uento mouetur et circumfertur.
Non ergo ęstimet homo ille,
quod accipiat aliquid a
uitę quoque sanctitate possit proficere.
Quod autem sceleri ueniam impetret poenitentia,
etiam per Ezechielem prophetam Dei uerbis edocemur:
18
Si impius, inquit, egerit poenitentiam ab omnibus peccatis
suis quę operatus est
et custodierit omnia pręcepta mea
et fecerit iudicium et iustitiam,
uita uiuet et non morietur.
omnium iniquitatum eius, quas operatus est, non recordabor.
in iustitia sua quam operatus est uiuet.
nunquid uoluntatis meę est mors impii,
dicit
Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente
illuminatur
uirtutum-que incenditur amore,
ita ut ab iis, quę Deo displicent, penitus expiata
cogitare incipiat, quę sint illa, quibus ille plurimum oblectatur,
cupiens eidem in omnibus obsequi,
in omnibus semper fideliter seruire.
Hęc est igitur gratia,
quę poenitentibus datur,
sydus-que illud luculentum,
quod magos, cum Regem mundi natum quęrerent, pręcessit.
Sed cum in itinere ad Herodem diuertissent,
Mens autem post peccatorum purgationem Spiritu Sancto fauente
illuminatur
uirtutum-que incenditur amore,
ita ut ab iis, quę Deo displicent, penitus expiata
cogitare incipiat, quę sint illa, quibus ille plurimum oblectatur,
cupiens eidem in omnibus obsequi,
in omnibus semper fideliter seruire.
Hęc est igitur gratia,
quę poenitentibus datur,
sydus-que illud luculentum,
quod magos, cum Regem mundi natum quęrerent, pręcessit.
Sed cum in itinere ad Herodem diuertissent,
fulgor, uię salutaris
quamdiu peccatis finem non statuis,
quamdiu te Creatorem tuum Redemptorem-que offendere non poenitet,
quamdiu non metuis Dominum tuum |
nec illi obtemperas,
cui angeli in cęlo assistunt,
quem sancti omnes uenerantur,
omnes inferi contremiscunt.
qui est super omnia potens,
in omnibus sapiens,
omnium optimus,
primus omnium omnium-que postremus.
neque initium habens neque finem.
benignissimus poenitentium remunerator,
seuerissimus obstinatorum ultor ac punitor.
Et cum tantus
eris in predam.
tolletur sperandi auxilii expectatio |
et angustiis oppressus cruciaberis.
omni-que ope destitutus |
nec poenitentię falce poteris amputare nequitias peccatorum |
nec cordis compunctione aliquid leuamenti promereri.
sed operiet te omnibus spinis asperior poenarum congeries,
et nemo sanctorum pro te ultra deprecabitur.
hi enim sunt nubes cęli,
qui super nos orationum suarum imbrem manantes |
faciunt ut tam diu ad poenitentiam expectemur.
Expectaris et tu.
sed
AD DESPERANTEM EXHORTATIO.
Caput XIV
Nunc ad te conuertor magni atque ingentis criminis conscie,
qui te nullo modo ueniam posse mereri existimas |
nec perpendis quod Dei misericordia multo maior sit omnibus peccatis.
Nihil est quod illa non delebit,
si te commissi poenituerit.
Semper parata est ad condonandum,
si tu paratus es ad poenitentiam agendam.
peccatum
peccatorvm confessione.
Caput XV
Tria sunt peccatorum genera:
aut enim peccamus cogitatione |
aut uerbo |
aut opere.
per ista mente discurrendo,
postquam conscientiam diligenter accurate-que examinauerimus,
tam de omnibus quam de singulis,
in quibus Deo uel proximo aliqua illata est iniuria,
dolentes moesti-que imprimis |
et ante sacerdotem ueluti ante Christum reuerenter genibus prouoluti
cuncta illi exponamus,
rite dimiserint.
ad perfectum adduxit Lex)
ut est nostra in Euangelio.
cum illa in parte manca sit,
hęc per omnia integra et perfecta.
Illa simul multorum,
hęc singulorum.
illa Deo audiente tantum,
hęc etiam Dei sacerdote examinante et ab omnibus absoluente.
Nondum enim illis mediator uenerat Christus
Dominus,
per quem reseratus est aditus ad cęlestia |
et cuius cruore a corruptę originis culpa expiati in sancta coepimus
introire |
et hęredes fieri non terreni et temporalis regni,
ut illi,
sed
scelera sua,
non dirigetur,
qui autem confessus fuerit et reliquerit ea,
misericordiam consequetur.
Quid autem prodest id cęlare hominem,
quod non latet Deum?
Peccata enim quę nunc uni sacerdoti abscondis,
in die Iudicii omnibus manifesta erunt.
dicente Domino:
figurę significarunt,
ut in eo credendo,
quod et uetustas promitteret |
et nouitas exiberet,
fides nostra stabiliretur atque firmaretur magis.
Ab Esaia prędictum audimus:
Et faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte hoc
conuiuium pinguium,
conuiuium uindemię,
pinguium medullatorum,
uindemię defecatę .
Et ab Hieremia:
Omnis laguncula implebitur uino .
Et ab Ezechiele:
Vocabo frumentum et multiplicabo illud,
et non ponam uobis famem.
Et ab Osee:
Accedimus etiam ad te Domine cum timore et humilitate.
Tu es enim ille,
de quo in psalmo est dictum:
Escam dedit timentibus se.
tu das teipsum iis qui maiestatem tuam offendere
metuunt |
et eidem in omnibus obsequi desyderant.
Accedimus ad te in amorem tuum insinuari cupientes.
tu quippe das escam esurientibus,
ut dulcedine charitatis tuę satientur quam esuriunt.
Accedimus cum continentię castitatis-que proposito.
Nam si
potu isto uti,
nonne miseri sunt et infelices,
qui uel indigni ad sumendum accedunt |
uel omnino sumere contemnunt?
Indigne autem accedunt,
qui poenitentiam peccatorum,
ut debent,
non egerunt |
nec satis diligentes in confitendis reatibus fuere |
neque ab omnibus continendi sese propositum habent.
Si conscientia tua te accusat,
cur pollutus Agni purissimi carnem gustando inquinas?
Non culpam sic agendo diluis sed grauas |
et in maximum te pręcipitas scelus.
audi Apostolum dicentem:
dolerent |
et Ezechias pro eis orasset,
placatus fuisse Dominus dicitur.
Tibi quoque cui nunc iratus est,
procul dubio placabitur,
si te peccati poenituerit |
ueniam-que fueris precatus.
Omnibus patet ad Dominum reditus,
et reuertenti misericordia denegatur nemini.
Quod si redire neglexeris |
et in aliquo flagitio pertinaciter perseuerans ad sancta sanctorum non
timueris accedere,
diabolo ad te possidendum perdendum-que aditum
ab istorum perfidia qui eucharistiam nolunt admittere,
tum ab eorum negligentia |
qui imparati metuunt |
tum denique ab illorum temeritate qui indigne accipiunt,
abhorrentes,
omni solicitudine curemus,
ut credendo,
ut poenitendo,
ut Domino in omnibus obediendo |
ad tam salutare conuiuium accedamus.
In quo et pręsentis infirmitatis certissimum est remedium |
et futurę beatitudinis perfecta gloria.
Hactenus de eucharistię sacramento.
ad quod quoniam ieiuni accedere solemus,
non lasciuiat |
et tamen ad uitę religiosę opera possit sufficere.
Satius est orare in ecclesia,
psallere,
laudis sacrificia offerre,
diuina discere uel docere |
quam abstinentia nimia debilitatum nihil horum posse pręstare.
His autem omnibus moderata ieiunia conferunt multum |
plurimum-que iuuamenti subministrant.
Vnde quosdam uini usu se abdicare uilioribus-que
cibis uitam sustentare minime piget.
de cęlo esurientibus,
aquę de petra erumpentes remedio sitientibus fuere.
Et si Deus nunquam defuit |
ne delinquentibus quidem turbis |
ob eius merita qui illis pręerat,
quanto minus defuturus est ei,
qui relictis omnibus ipsius sese dedicat seruituti?
Recte itaque a psalmista est dictum:
pium,
fidele,
sanctum.
de quo etiam Iohel propheta dixit:
Sanctificate ieiunium.
Non enim sufficit cibi abstinentia,
nisi et a peccatis abstineamus |
et piis actionibus exerceamur |
nos-que in omnibus fidei synceritate sanctificemus.
Cauendum quoque est ne ieiuni contemnamus non ieiunantes,
fortasse innocentiores absque ieiunio |
quam nos cum ieiunio.
Apostoli pręceptum est:
Qui non manducat manducantem non iudicet!
quorum immodestiam Salomon arguit dicens:
Vę tibi terra cuius rex puer est,
cuius principes mane comedunt!
Corrumpunt enim reliquos exemplo,
qui magistratum adepti turpiter uiuunt.
E contrario autem frugalis uita pręsidum |
omnibus continentię lex est |
et uirtutis incitamentum.
Ideo consequenter dicitur:
Beata terra cuius rex nobilis est |
et cuius principes uescuntur in tempore suo ad reficiendum et non ad
luxuriam.
Maxima enim summa-que esse |
et in paradiso gaudia |
et in inferno supplicia credendo confitemur |
quanta autem uel qualia sint,
fando explicare nescimus.
Et si maiora sunt quam dici queant,
omissis omnibus hęc sola cauere,
sola illa maxime expetere debemus.
De remedio crapulae.
Caput XXV
Igitur quoties tibi in conuiuio esse contigerit,
ubi et uina
ac prędicet:
Reddet inquit ei bonum et non malum.
Qui enim Deum timet |
qui-que beneficiorum eius est memor,
ne ingratitudinis arguatur,
pro bono reddit bonum.
Et quoniam non est satis uel diu reddidisse,
nisi semper reddas,
continuo subiunxit:
Omnibus diebus uitę suę.
Vis nosse talis animę quę sit merces?
Non extinguetur inquit in nocte lucerna eius|
non timebit a frigoribus niuis.
fortitudo et decor indumentum eius,
et ridebit in die nouissimo;
hoc est,
cum
Attende igitur non solum ea quę recepisti,
sed etiam quę promissa sunt,
et demum in eo quod bene coeperis,
perpetuo perseuerabis.
pariter-que cum Zacharia sacerdote in Euangelio dices:
Seruiamus illi in sanctitate.
et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris!
Primo quidem in fide perseuerandum est,
ne labescente fundamento quicquid superędificatum fuerit corruat.
Nam sicut fides absque operibus mortua est,
ita opera sine fide uana sunt,
et licet temporaria
Has autem uirtutes nequaquam esse ociosas noueris.
qui enim in Deum credit |
et in Deo sperat |
et Deum diligit,
hic quotidie agere studet,
quicquid ei gratum acceptum-que fore confidit.
Assiduus est in oratione,
semper patiens in aduersis,
in omnibus Dei mandatis perpetuo se exercens.
Quantum autem in offerendis precibus perseuerare prodest,
testis est Chananea mulier,
quę repulsa non recessit,
despecta sustinuit |
et dum suppliciter orando perseuerat,
facta est uoti sui
uobis,
sicut disposuit mihi Pater meus regnum,
ut edatis et bibatis super mensam meam in regno meo,
et sedeatis super thronos duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel.
Ad hęc omnino necessarium est,
si salui esse cupimus,
ut in omnibus Dei pręceptis perseueremus,
cauendo illa quę uetantur |
et quę iubentur faciendo.
Beatus est qui cum psalmista dicere potest:
Concupiuit anima mea
Talem se Paulus apostolus exibuerat, cum diceret:
Bonum certamen certaui,
cursum consummaui,
fidem seruaui |
de reliquo reposita est mihi corona iustitię,
quam reddet mihi in illa die iustus Iudex;
non solum autem mihi sed et omnibus qui diligunt aduentum eius.
O felicem illius perseuerantiam cui in fine cum Paulo sic gloriari
licebit |
et cum eodem sic sperare.
Huic perseuerantię uirtuti
Princeps fuerat prouinciarum,
quia inter probatos quoque ac pręstantes
eminebat,
nunc autem facta est sub tributo soluit-que
uectigal principi tenebrarum,
non iam quomodo oportet sed quomodo ille suaserit uiuens.
Lucerna eras lucens omnibus qui in domo sunt |
extincto lumine multorum de te obloquentium morsibus pares.
Cęli denique stella uidebaris,
et in terram cecidisti,
ut fulgorem qui in te fuit,
in tenebras conuerteres |
et de te quoque dici posset:
Quomodo cecidisti de cęlo Lucifer qui mane
Pręterea meminerimus pręceptum esse:
Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te,
locum tuum ne dimiseris!
Infestet licet antiquus hostis,
insidietur,
tendat laqueos,
uenena melle oblita propinet |
et omnibus nitatur fallaciis,
nos tamen a lege pręceptis-que Domini nostri nusquam recedamus,
nos nihil seruituti,
quam semel Deo obtulimus,
pręferendum existimemus.
Quia seruitus ista omni terrena libertate iocundior,
utilior,
gloriosior est.
dictum-que illud semper in mente habebis:
Sit igitur in te sanctarum scientia Scripturarum,
sed ita ut non desint,
quas illa commendat uirtutes |
et absint uitia quę detestatur.
Hoc si pręstiteris,
uere te sapientem esse scias |
ac beatum fore cum hinc decesseris credas |
atque tunc demum et scientia et sapientia et bonis omnibus multo
huberius quam in uita fieri possit,
complendum.
Etenim neque scientiam perfectam habere possumus,
quamdiu mortalitatis onere premimur |
neque sapientiam.
dicente Apostolo:
Mansuetudinem,
liberalitatem,
clementiam,
castitatem,
constantiam |
cęteras-que uirtutes |
non nosse solum,
uerum et exercere |
earum-que officio uti sapientia est;
nihil agere quod actum nolis;
nihil omittere quod omissum negligentię possit ascribi;
in omnibus sibiipsi constare |
nec leuem esse sed grauem |
atque in iis quę recta et honesta sunt,
firmum stabilem-que permanere;
non ira,
non cupiditatibus,
non turpi lasciuia moueri,
sed affectus ratione moderari |
et animi motibus pręesse ut dominum,
non subesse ut seruum.
quidem sapientiam ut concipere et tenere possimus,
non solum discendi studio incumbere,
sed etiam uotis precationibus-que poscere debemus.
cum Iacobus apostolus dicat:
incipimus |
et addito discendi labore sapientiam in mysterio absconditam |
et credulis tantum humilibus-que reuelatam ex diuinis uoluminibus
haurimus.
Hanc si alibi quęsieris,
nusquam inuenies.
Latuit philosophos,
ignota fuit omnibus gentilium sapientibus,
tradita autem prophetis Christi-que discipulis.
unde ait:
Vobis datum est nosse mysterium regni Dei |
illis autem incredulis uidelicet et humana tantum scientia nitentibus non est datum.
In sanctis ergo Scripturis duntaxat quęre tibi Dei sapientiam
in quibus qui se digne exercuerint,
illos ut a Domino remunerentur,
de terreno habitaculo ad cęleste regnum feliciter transmittit.
Sapientis erit igitur |
omni loco,
omni tempore,
omnibus in rebus diligenter dispicere quid uelit Dominus,
et secundum eius uoluntatem,
quę iussa sunt facere,
quę uetita declinare.
Qui sic egerit,
et mandatis Dei satisfaciet |
et ipse suę consulet saluti.
Quicquid enim Deo obedimus,
quicquid obsequimur,
quicquid seruimus,
fueris,
quod uerbo,
quod re atque opere iuueris,
tibi cedet ad gloriam,
tibi magis quam ulli alii proderit ad adipiscendam ueram felicitatem
quam affectas.
Ac ueluti illi qui terram purgant,
stercorant,
arant,
occant,
obfringunt,
modis omnibus excolunt |
sementem-que faciunt,
postea uero metunt et fructum colligunt,
ita hic noster sapiens aliis benefaciendo |
sibimetipsi sapiet,
cum pro benefactis a Domino recipere coeperit mercedem.
Hic idem in omnibus prouidum ac prudentem se pręstabit.
nihil eum
purgant,
stercorant,
arant,
occant,
obfringunt,
modis omnibus excolunt |
sementem-que faciunt,
postea uero metunt et fructum colligunt,
ita hic noster sapiens aliis benefaciendo |
sibimetipsi sapiet,
cum pro benefactis a Domino recipere coeperit mercedem.
Hic idem in omnibus prouidum ac prudentem se pręstabit.
nihil eum imparatum offendet.
omnibus quę accidere possunt pręsidio opportuno munitus occurret.
In aduersis explicabit patientiam,
in prosperis humilitatem,
in utrisque constantiam.
|
sementem-que faciunt,
postea uero metunt et fructum colligunt,
ita hic noster sapiens aliis benefaciendo |
sibimetipsi sapiet,
cum pro benefactis a Domino recipere coeperit mercedem.
Hic idem in omnibus prouidum ac prudentem se pręstabit.
nihil eum imparatum offendet.
omnibus quę accidere possunt pręsidio opportuno munitus occurret.
In aduersis explicabit patientiam,
in prosperis humilitatem,
in utrisque constantiam.
Apparebit-que in illo quod Salomon ait:
Melior est sapientia quam arma
est ergo uirtus uita beata,
sed illa cęlestis ęterna-que felicitas,
quę debetur uirtuti,
si uirtus ipsa cum uera religione iuncta fuerit.
Beata quippe est,
quę nunquam subducitur,
nunquam deficit,
bonis omnibus affluit semper,
malis uacat,
desyderium implet.
denique ad summum bonorum peruentum est,
cum ad illam peruenitur.
Huc accedit quod Christianorum sapientia non ita rigide neque inhumane
circumscripta sit,
sicut fuit illa
beatitudini gaudium attribuimus et in Deo lętitiam perpetuam-que iocunditatem,
amorem etiam et mutuam inter beatos charitatem atque perfectam.
Repudiata itaque gentilium fatuitate |
sapientiam quam non homo sed Deus docuit sequamur.
hanc diuitiis,
hanc rebus omnibus anteponamus.
Melior est acquisitio eius
Adhuc tamen ista infidelitatis sapientia in illis perseuerat,
qui somnia sortes-que obseruant |
et naturas hominum ex stellarum influxibus pendere iudicant |
et incantationibus diaboli magis quam piis Ecclesię precibus
delectantur.
In his omnibus stultus sit oportet,
qui apud Deum sapiens esse desyderat.
Fuit et alia inter gentiles sapientia,
ueri quidem inquirendi supra quam dici queat
studiosa,
sed plane inanis cassi-que laboris,
cum inuestigare
Quia factus est ad malorum uindictam,
probationem uero bonorum.
Belzebub
Beelzebub muscarum deum sonat.
Nam cum omnibus retia intendat,
muscas tantum, id est infirmos capit,
fortioribus non pręualet.
Mammona
Mammona Syrum Hebreo mixtum uocabulum est,
et diuitias uel cupiditates designat.
His ille imprudentium
discesserint,
semper rursum ad pugnam armantur |
semper-que occasionem nocendi quęrentes nusquam absunt,
repulsi astant,
fugati redeunt.
dicta facta-que nostra,
gestus insuper ac motus speculantur.
quę si ad malum inclinari uiderint lętantur |
et modis omnibus ad perpetrandum scelus urgent.
in summa facere nequimus,
quin illi omni loco,
omni tempore circa nos sint,
nobiscum-que commorentur.
tentatio?
nec inuasit solum,
uerum etiam superauit?
Iudam uicit auaritia,
Petrum timor,
filios Zebedei honoris appetitio,
quosdam quis ex ipsis maior esset contentio,
quosdam Dominicę resurrectionis in credendo ambiguitas.
Ex omnibus tamen unus Iudas periit,
quia ueniam desperauit.
Cęteris uero benignitas Domini subuenit |
ueniam-que indulsit.
quia et ambitionem conuerterunt in humilitatem |
et contentionem in concordiam |
et dubitationem in fidei firmitatem |
diaboli mors introierat in orbem terrarum,
sed hac morte per Christum liberati sumus |
et ad uitam,
quam propter pręuaricationem primorum parentum amiseramus, reuocati.
Gaudebat inuidus ille sanctissimos etiam uiros in infernum descendere
|
et quasi uictor,
quia primos uicerat,
de omnibus triumphare.
Sed gaudium istud uersum est in luctum.
Ligauit fortem fortior Dominus |
et domum eius intrauit |
et uasa eius diripuit,
suo aduentu absoluens illos qui in carcere uincti tenebantur,
de tenebris transferens in lucem.
suo aduentu absoluens illos qui in carcere uincti tenebantur,
de tenebris transferens in lucem.
Quin etiam uulgata Euangelii ueritate regnum mundi erripuit diabolo,
quo magis ille doleret |
ne in gentibus quidem ius esse sibi relictum,
omnibus iam a falsa ad ueram religionem conuersis.
Hac ergo potestate atque hoc regno priuatus,
quid ageret,
quo se uerteret,
nesciebat.
Rursum tamen nouo fraudum genere usus,
in illorum qui
Tanta est autem Domini nostri erga nos benignitas,
ut etiam pro eo quod ipso adiuuante uincimus,
remuneret uictores |
et suum beneficium in nostrum transire patiatur meritum.
modo post uictoriam ne insolescamus,
sed humiles ac submissi de omnibus ei laudem demus.
Ita enim etiam pro his quę Domino tribuerimus,
ipsi pręmium merebimur atque mercedem.
De tentationibvs carnis.
Caput XX
Sepi aures tuas spinis |
et linguam nequam noli audire.
Pone ori tuo frenos,
ne in uerbo labaris |
neque gulę aliquid ultra necessitatem indulgeas.
Naribus odoramenta luxurię subtrahe.
Manus contine,
ne quem iniuste offendas |
ne-ue quid impudice tangas.
denique modis omnibus obserua et caue,
ne extranei portas Hierusalem ingrediantur, id est animę tuę domicilium.
Et si ingressi fuerint,
cura ut expellantur.
neque malignos cogitatus ibi remorari sinas,
ubi cum inualuerint,
perniciem generant.
Cuius rei nequaquam ignarus Apostolus admonet et ait:
Domini gesta considerabit |
et per eius uestigia ingrediens ipsi quam proxime accedere contendet.
Exemplum, inquit, dedi uobis,
ut quemadmodum ego feci,
ita et uos faciatis.
Humilitas
Primum igitur in omnibus humilitatem seruemus.
Hic enim qui Dei filius erat,
dignatus est fieri hominis filius,
qui Deus erat factus est homo.
In Bethleem exiguo oppidulo nasci uoluit,
et quidem non in hominum habitaculo,
sed in
per ea quę hominis sunt,
hominem agnosceremus,
et quę Dei Deum.
Nam in Christo uel hominem sine Deo |
uel Deum sine homine confiteri |
hereticorum impietas est.
Cum igitur dixit se gloriam suam non quęrere,
nobis insinuauit,
ne hominum plausus laudationes-que uenemur,
sed in omnibus ut Deus laudetur curemus.
Qui enim ab hominibus gloriam quęrunt,
gloriam ueram ac stabilem,
quę a Deo est,
accipere non merentur.
Paupertas
Ad hęc obseruandę
Christus enim quia ueritas est non errat,
quia bonitas est non fallit,
quia sapientia est nouit omnia,
quia uirtus Dei est potest omnia,
quia denique saluatio populi sui est,
quicquid egit,
quicquid dixit,
ad omnium spectat salutem.
Seruiamus igitur illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus
nostris,
memores beneficiorum suorum,
atque assidue nobiscum recolentes ea quę non solum uerbis docuit,
sed etiam re atque opere probauit.
ut his instructi eidem,
quantum fieri potest,
similes effici curemus,
et cuius uirtutes imitati fuerimus,
eius beatitatis atque
Quod si omnium Dominus in tanta rerum egestate in hoc seculo uiuere uoluit,
pudeant sacerdotes,
erubescant episcopi |
amplas sibi ędes construere,
cumulandis pecuniis operam impendere,
uestibus preciosis renidere ,
omnibus denique mundi deliciis diffluere ,
et se Christi seruos profiteri.
non tales elegit Christus,
non talia pręcepit |
nec talem semetipsum exibuit.
De diuitiarum confidentia.
Caput XXVIII
manu fortiorum,
egenum et pauperem a diripientibus eum?
Igitur non in pecunia,
non in uiribus potentię humanę,
sed in Domino confidite!
Quod si ei seruiendo perituras opes,
ut debetis,
contempseritis,
omnibus inimicis uestris fortiores eritis |
illo qui omnia potest, protegente ac
tuente
.
Si uobis curę erit |
continentius uiuere,
mandata Dei perficere,
Ecclesię opes non in
primitias quibus sustentarentur,
et loca in quibus habitarent habebant.
Nouis uero, id est, Christi discipulis dicitur:
Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis uestris!
Et:
Qui non renunciauerit omnibus quę habet,
non potest esse meus discipulus.
Et:
Qui uult uenire post me,
abneget semetipsum et sequatur me!
Et:
Si uis perfectus esse,
uende omnia quę habes et da pauperibus,
et habebis thesaurum in cęlo,
et ueni sequere me.
super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus
Israhel.
et omnis qui reliquerit domum |
uel fratres |
aut sorores |
aut patrem |
aut matrem |
aut uxorem |
aut filios |
aut agros propter nomen meum,
centuplum accipiet |
et uitam ęternam possidebit .
O, omnibus diuitiis pręferenda paupertas,
omni auro,
omnibus gemmis preciosior,
cui tanta ac talia promittuntur.
Nequis timeat necessaria sibi defutura.
Caput XXX
et omnis qui reliquerit domum |
uel fratres |
aut sorores |
aut patrem |
aut matrem |
aut uxorem |
aut filios |
aut agros propter nomen meum,
centuplum accipiet |
et uitam ęternam possidebit .
O, omnibus diuitiis pręferenda paupertas,
omni auro,
omnibus gemmis preciosior,
cui tanta ac talia promittuntur.
Nequis timeat necessaria sibi defutura.
Caput XXX
Nequis timeat necessaria sibi defutura.
Caput XXX
ipsum dicentem:
dignum reddidit.
Sunt et alia in Euangelio amoris eius argumenta,
quę consulto prętereo,
ne prolixior sim.
Illud tantum commemorabimus,
quod ei cum aliis fuit commune.
Omnes quippe apostoli omnibus quę habebant relictis secuti sunt
Dominum,
magis eligentes in paupertate cum Christo uiuere |
quam in diuitiis cum hoc mundo |
et persecutiones et uerbera et necem cum illo sustinere |
quam cum terrę regibus honorari,
cum semel gustassent,
quam suauis |
filii Dei efficimur |
Deo-que similes reddimur.
Ille solis pluuię-que beneficium,
hoc est temporalium bonorum usum |
tam malis quam bonis communem esse uoluit.
ut et tu charitatem tuam sicut cum amicis ita et cum inimicis
communices,
omnibus prodesse,
nulli nocere cupiens.
Quid autem inter amicorum inimicorum-que dilectionem intersit declarat dicens:
Si enim diligitis eos qui uos diligunt,
quam mercedem habebitis?
nonne et publicani hoc faciunt?
et si salutaueritis
Pax priuata
Pax autem priuata illa dicitur,
quę singulis iungit singulos |
reddit-que concordes,
ueluti fuit Dauid et Ionathas,
Elias et Eliseus,
Paulus et Barnabas.
Hac tu iocunde frui poteris,
si omnibus facilem mitem-que se pręstabis,
si neminem lędes |
et omnibus quantum in te est,
prodesse studebis.
si iniuriam magis pati quam inferre disces,
ut dicere possis:
Cum his qui oderunt pacem, eram pacificus.
si denique tecum ipsemet pacem habebis,
etiam cum aliis habere
illa dicitur,
quę singulis iungit singulos |
reddit-que concordes,
ueluti fuit Dauid et Ionathas,
Elias et Eliseus,
Paulus et Barnabas.
Hac tu iocunde frui poteris,
si omnibus facilem mitem-que se pręstabis,
si neminem lędes |
et omnibus quantum in te est,
prodesse studebis.
si iniuriam magis pati quam inferre disces,
ut dicere possis:
Cum his qui oderunt pacem, eram pacificus.
si denique tecum ipsemet pacem habebis,
etiam cum aliis habere poteris.
(!)
Charitas tamen aliquando postulat ut irascamur |
et irascendo pacem illi quęramus,
qui peccando offendit.
Siquidem irasci delinquentibus ut corrigantur,
nihil est aliud |
nisi eas reuocare uelle,
ut et Deo cui peccauerunt reconcilientur |
et bonis omnibus morum sinceritate concordent.
Tunc autem pace cum aliis composita recte utimur,
cum eius finis potissimus est,
ut Deo placeamus.
Nam pax quę Deo displicet,
non pax dicenda est,
sed
exigit obsecratione |
et dum adiurat per nomen,
quod est super omne nomen,
testatur fidelibus maxime necessariam esse pacem atque concordiam.
Quod aperte declarat,
ubi ad Hebreos scribens ait:
Hoc idem Apostolus pręcipit dicens:
Hoc idem Apostolus pręcipit dicens:
illam quę cum Deo est sequimur |
et eam quę cum concupiscentiis est refutamus.
Pellantur igitur ab animo uitia,
ut locus uirtutibus detur;
dominetur spiritus,
ut spiritui subiecta obediat caro,
ut pacem quę omnem sensum superat,
quę omnibus pręferenda est diuitiis,
assequi mereamur.
pacem,
quę nos Deo conciliat,
angelis ęquat,
sanctis copulat |
et post uictoriam in cęlo coronat.
Victoria enim opus est non compositione,
ut pacem cum corporis quoque sensibus
Per quotidiana igitur certamina |
et ipsam certaminum uictoriam,
qua malarum cupidinum uires conterimus,
ad sempiternę tandem quietis triumphum peruenitur.
Restat nunc,
ut etiam pacis malignam simulationem omnibus fugiendam consyderemus.
De pace simulata.
Caput VIII
Multiplex animus et fraudulenta simulatione imbutus pacem prę se ferre uidetur,
et ex insidiis incautos aggredi
sententiis didicisti,
magis nocebunt quam ulli alii,
quę dementia est |
simulata pace alios lędere uelle,
et teipsum in eternum damnare?
alios leuiter ferire,
et teipsum lęthali plaga afficere?
aliis fortunas,
uitam,
famam auferre,
et tuam propriam animam,
quę his omnibus longe est preciosior,
igni inextinguibili sine fine cruciandam tradere?
Quicquid dolose maligne-que agis,
latere potest homines,
Deum nihil latet.
cogitationes tuas inspicit,
cor tuum intuetur.
Quod si forte a pace,
quam
diiudicanda sapientum acquiescendum esse consilio ratio admonet.
Sed sapientia in quam nullus cadere potest error,
Deus est.
Diuinis ergo pręceptis institutis-que niti |
et eorum autoritate de omnibus decernere tutissimum erit.
diu optatam beatitudinem hinc decedens peruenies,
tantum ut uirtutes tibi sint comites cura,
quibus hęc promissa est merces.
Beatus es si cum Propheta dicere poteris Domino:
in occulto sit conscientię
tuę,
et tamen ad laudem largitori uirtutum, Deo, pręstandum,
qui te uiderint concitentur.
tormento pręmia caperet felicitatis ęternę.
Nihil igitur nocere potest uiro iusto,
nec miser est,
quem iam beatificauit spes glorię cęlestis merito uirtutum.
Memento pręterea ut in omnibus prudentiam obserues:
pręterita recordare,
pręsentia dispone,
futura cogita.
Tunc enim quos in aliquo crimine lapsos fuisse recoles,
eorum casus te in uia uitę cautiorem reddet.
Quos autem
summum bonorum peruenire contendis.
Et hoc quidem erit |
non modo prudenter uiuere,
uerum etiam iuste atque constanter.
Quoniam iustitię partes sunt |
inhonesta respuere,
recta diligere,
de omnibus diiudicare,
unicuique rei congrua distribuere.
Constantię autem ab officio non discedere,
nec aduersis deiici |
nec prosperis efferri,
in omni rerum euentu ęquabilem se pręstare,
pro religionis assertione impiorum potentiam nihil uereri |
et a uita prius quam a fide
sapientia |
in prophetis ad arguendos reges animi magnitudo.
Petrus. Ioannes. Paulus
Inter apostolos quoque eminuit in Petro erga Dominum pietas,
in Ioanne puritas,
in Paulo charitas,
in omnibus ueritatis prędicandę studium patientia-que persecutionum.
Et cum ita sit,
tollitur omnino illa necessitas omnium pariter habitarum uirtutum una habita |
parilitas-que cunctarum.
contenti Deo gratias agant |
multum-que se profecisse arbitrentur,
si retrorsum non cesserint.
Quandiu erunt arbor bona bonos facient fructus,
iustitiam conseruabunt,
Deum et proximos diligent,
nemini nocebunt,
prodesse omnibus cupient,
unaquaque uirtute proficere studebunt.
Pręclare nobiscum actum erit,
si talia pręstabimus.
Veruntamen si cuncta quę memorata sunt,
Deo donante pręstiterimus
Amos propheta testatur cum ait:
apostoli apostolici-que uiri uasa electa fuere,
uasa magnę domus,
alii quidem aurea alii uero argentea.
Ad quos propheta:
in psalmo est dictum:
Etenim ex his quoque quę perniciosa sunt,
aliud alio execrabilius iudicatur |
ac proinde maiore dignum supplicio poena-que acerbiore mulctandum.
Quodcunque autem peccatum leuiorum modum excesserit,
mortiferum erit.
ideo in Scripturis dicitur peccatum ad mortem;
non ad mortem hanc omnibus communem,
sed ad illam quę propria damnatorum est.
quę utique illos quos inuadit,
non perimit,
sed quo nihil est tetrius,
nunquam morituros ęternis cruciatibus torquet |
dolore-que afficit omni morte magis expauescendo.
Versuti quippe et callidi homines,
cum aliquid dolose fecerint,
sapere sibi uidentur.
sed mundi huius sapientia stulticia est apud Deum.
Vere autem sapiens est,
qui innocentiam seruat,
ut ei placeat,
a quo ut saperet accepit.
Ex omnibus tamen malis quę in se habet peccatum,
hoc teterrimum est,
quod nos a Deo separet,
et qui per gratiam adoptionis filii Dei sumus,
per peccatum efficimur serui diaboli.
Quod a Deo separetur qui peccat,
audi Ioannem apostolum
diem parentum mortes.
Quid multa?
nullum prorsus flagitium,
in quo aliquid speratur lucri,
deuitat auaritia.
dicente Apostolo:
inique aliquid improbe-que patrandi.
Vt uoluptates fugias,
memor esto sapientissimi Salomonis sententię dicentis:
Vę uobis pharisei qui diligitis primas cathedras in synagogis et salutationes in foro.
Recordare pręterea quam graui onere premuntur qui in dignitate constituti sunt.
primo quod multo magis illis imputatur peccatum quam cęteris,
deinde quod non pro se modo,
uerum etiam pro omnibus quibus pręsunt,
tenentur reddere rationem.
Et si per eorum negligentiam plebs deliquerit,
tam alienę quam suę culpę rei erunt.
Vt postremo diuitias non concupiscas,
Apostoli pręceptum ad mentem reuoca:
delectatus animus et in mollitiem resolutus iam inimicis
prodere ciuitatem meditatur |
et illos admittere per portam male custoditi auditus.
Odoratus
Olfactum debellare properant unguenta.
quod si odore per nares penetrante intus latens animus captus fuerit,
omnibus muliebribus deliciis ad se aditum aperiet |
neque eum odoramentis ad luxuriam uti pudebit.
Gustus
Cum gustu certabunt esculentorum poculentorum-que exquisiti sapores.
quorum auiditate superatus animus per
Cum gustu certabunt esculentorum poculentorum-que exquisiti sapores.
quorum auiditate superatus animus per lubricum
gulę callem crapulam illabi permittet.
uentri-que fauere incipiens,
temperantię renunciabit.
Tactus
Omnibus autem aduersariis istis eorum-que similibus uiam tactus
patefaciens,
quicquid per alios sensus affectauit,
id per se tandem opere complere maturabit.
et tunc demum animus ipse perditę uitę conscientia pulsatus cum
Hieremia queri poterit |
flens-que ac lugens exclamare:
Deo-que laudes celebrandas,
non ad corporis humani uoluptatem.
Odoribus tamen morbos quosdam curari,
quosdam ne ueniant prohiberi constat |
et cytharę sono Saulem regem conualuisse legimus.
Rosis itaque et croco et floribus et nardo et balsamo et omnibus aromatum generibus iuxta medicorum placita uti licet curationis gratia non uoluptatis.
Eum uero qui sanus est |
et in quo non est ęgrotationis ulla suspicio,
unguentis deliniri,
flosculos naribus admouere,
quę Deo placent conscribendis exerce |
ad pingenda quoque fingendaue appone simulachra illa,
quę uel spectatores ad sanctimonię cultum accendant |
uel tuam ipsius mentem,
ne per inania diuagetur,
honesto labore occupent.
Denique modis omnibus contende,
ut easdem manus tuas cum precibus puras ad cęlum tollas.
Ita enim facilius quod postulaueris impetrabis.
Et quoniam hic de quo loquimur tangendi sensus non solum ad manus
pertinet,
sed etiam ad reliquum hominis corpus,
enim facilius quod postulaueris impetrabis.
Et quoniam hic de quo loquimur tangendi sensus non solum ad manus
pertinet,
sed etiam ad reliquum hominis corpus,
cuncta corporis tui membra Deo autori suo
seruiant,
Deo in omnibus obsequantur,
nihil agant in quo ille offenditur,
nihil committant in quo proximi scandalizantur.
In omni prorsus contactu,
immo in omni omnium sensuum officio atque operatione danda est opera,
ut et uitetur peccatum,
cuius
egeris.
Mitte igitur istas,
quę te nunc oblectant uanitates,
renuncia uoluptatibus,
cuncta corporis blandimenta |
ueluti pestem quandam animę fuge |
et illa potius quę laboriosa sunt amplectere,
difficilibus assuesce,
in omnibus morum synceritatem serua,
innocentiam custodi affectibus-que moderare.
moderandorum autem quę ratio sit,
quia locus hic exigere uidetur,
dicere nunc aggrediar,
ope fretus diuina,
non meis uiribus,
Charitatis.
De temperantia.
Capitulum I
Ipsa igitur passionum,
quę a sensibus oriuntur,
moderatio |
temperantia dicitur.
Ea uirtus usque adeo reliquis omnibus necessaria est,
ut nisi illis comitem se pręstiterit,
continuo ad uitia dilabentur |
et uirtutis nomen naturam-que amittent.
Iustitia-que ipsa si temperantię freno non regeretur,
aut in negligentiam aut in sęuitiam desineret.
desineret.
Temperantia mediocritatem seruat,
appetitiones domat,
ignauiam expellit,
dicta facta cogitata-que rationis finibus concludit.
Nihil turpe fieri patitur,
uoluptatibus imperat ne modum excedant.
dolori succumbere uetat,
in omnibus recti honesti-que rationem constare iubet.
non sinit extolli prosperis |
neque deiici aduersis,
sed in utraque fortuna constantem animum esse iubet.
Ne itaque sensuum tuorum perturbationibus cedas temperantia efficiet |
et ad illa quę memorauimus,
uirtutem in medio
constitutam sunt caueris,
illa quoque quę ultra habentur uitabis.
ne uidelicet labor uertatur in lassitudinem,
solicitudo in curiositatem,
largitas in prodigalitatem,
pudicicia in agendorum dicendorum-que inutilem uerecundiam,
frugalitas in stultum ab omnibus abstinendi rigorem.
Cuncta ergo ęquis temperantię mensuris iustis-que proportionibus
circumscribes.
ut nec modicitate delinquas nec nimietate excedas.
ganeę-que seruiat,
olfactum ne unguentorum odore delectetur,
sed uirtutum.
Qui se ita ut dicimus circumciderit,
circumcisione
in parua negligere mandatum?
Nonne fatuitatis arguuntur in Euangelio uirgines,
quę de sola uirginitate sibi plaudentes,
oleum quo totius uitę lampas illuminatur,
oleum uidelicet mandatorum Dei non comparauerant?
Nonne etiam ille ab omnibus irrideretur,
qui coronam auream capite pręferret |
et uilibus attritis-que indumentis tegeretur?
Virginitas ergo nisi imperata Domini perfecerit,
tantum abest ut cęteris fidelibus altius ascendat,
ut etiam cum ipsis qui in imo
uirginitas,
illa castitas,
illa paupertas,
illa senioribus exhibita obedientia,
quę cum earum uirtutum comitatu quę iussę sunt,
cęlesti sponso poterit occurrere.
Felix, inquam, illa uirgo,
quę non sola pudicicię laude contenta,
sed etiam omnibus necessariis monilibus ornata sponsi sui
pręstolabitur aduentum.
De castitate uiduali.
Caput
solidamur,
non legendo reddimur imbecilliores.
Apostolus ait:
ęquo animo tulisset,
mater esse meruit Samuelis,
qui et iudex populi extitit et propheta.
In hac itaque unica prole multo felicior fuit |
quam illa in multis cuius procacitate incessebatur .
Vasthi regina
Sit in omnibus quę honeste fieri possunt,
obediens uiro |
uitet-que Vasthi reginę insolentiam |
quę cum Assueri, Persarum regis, mariti sui imperium contempsisset,
diuortio mulctata desiit esse quod erat,
et de fastigio publicę dignitatis in ordinem corruit priuatarum.
uilitatis propulsare?
Caueant igitur tam uiri quam foeminę matrimonio copulandi,
ne forte dum coniugii iugum se subire credunt,
iugum subeant seruitutis.
et si bene recte-que sibi consultum uolunt,
audiant uersiculum illum a pueris in schola,
in foro,
in omnibus compitis uentilatum:
Si uoles apte nubere nube pari.
Sed neque nimis formosam ducendam esse aiunt |
nec nimis deformem,
ne uel hanc habeas despectam |
uel illam suspectam.
Ea ergo placeat,
qui domi sunt,
sobrietas,
parsimonia,
frugalitas |
testimonium sit integritatis industrię-que dominorum.
Super omnia autem omnes domestici,
siue liberi sint siue serui,
doceantur Deum timere,
proximum diligere,
neminem odisse,
nulli nocere,
bene omnibus optare |
et cui possunt benefacere,
iniurię non meminisse,
sed pro malo bonum reddere.
Magni profecto meriti apud Deum erit |
talem se in educandis liberis regenda-que familia exhibuisse,
sicut e contrario pręcipuę indignationis
igitur illa mortiferę cupidinis fomenta?
amatorias missitare tabellas,
delinificis blandiri uerbis,
nutu nictu sibilis allicere,
comere caput,
uestimenta componere,
fores obsidere aliorum,
ludis interesse,
choreis cantibus sonis iocis diem consumere,
modis omnibus effoeminari ac mollescere?
Quorsum etiam tot ornandi corporis instrumenta:
speculum,
pecten,
uolsellę,
calamistrum,
discernicula,
bullę,
crepitula,
segmenta,
inaures,
monilia,
armillę,
anuli,
reticulę,
uittę,
margaritę,
lapilli,
quę enumerare
Aliorum inopię tua succurrat opulentia,
ut obedias Deo.
Et licet iuxta alium euangelistam dictum sit:
si flagitarit.
Quod si tibi grandis rerum suppetit copia,
da multa sed multis.
Nam si uni dederis,
licet ille acceptis non male utatur,
tu tamen unum diligere uideberis,
alios odisse.
Christus autem non pro uno mortuus est,
sed pro omnibus.
Eius munificentię eris emulator,
cum plurimis benefeceris.
Late patens uirtus est charitas |
non est contenta unius angustiis in quem beneficia conferat,
sed erga omnes effundi gestit,
cum omnes ęque diligat.
Nisi ergo dederis,
talia non recipies.
Si de tuis diuitiis non feceris tibi amicos,
quis erit qui te de terra tollere |
et in cęlesti collocare dignabitur domo?
Ab omnibus destitutus gutta aquę indigere incipies cum diuite purpurato,
qui micas panis Lazaro mendicanti dare noluit.
Lazari inopiam non est miseratus in sua copia diues,
nec Lazarus iam in sinu Abrahę beatus et felix diuitis in igne ardentis miserię permissus est
missus templi thesaurum auferre moliebatur,
equites diuinitus apparentes flagellis ceciderunt.
Seleucus
Ipse Seleucus dum pecunias a Mopsuestenis
fuit ,
faceret consortes.
Tot tantis-que beneficiis dignam referre gratiam non est opis humanę.
quibus etiam Propheta se imparem confitetur dicens:
Et Iudę non ingrato solum,
sed etiam malum pro beneficio reddenti,
sui corporis mysteria obtulit,
pedes lauit,
osculum non negauit,
nulla denique beniuolentię signa subtraxit.
Si ergo similes Christo effici cupimus,
ut debemus,
omnibus si fieri potest benefaciamus,
lędamus neminem.
De beneficiis dispensandis.
Caput XXII
Petentem obligant beneficia,
non petentem prouocant,
amicos conseruant,
id utile putant,
et quod honestum est,
hoc sibi incommodo esse existimant.
Ideoque alterum respuunt,
alterum affectant |
et ingratitudine pro quęstu utuntur.
Duo autem ista,
arrogantia uidelicet et cupiditas,
cum omnibus uitanda sint |
tum iis maxime,
qui uel benefici |
uel grati esse cupiunt.
Non referre gratiam cum possis,
turpissimum est.
cum non possis uelle tantum retulisse est.
Cęterum illi qui non reddere lucrari
Cum igitur omnium hominum unus dominus Deus sit |
et omnia quę possidemus ab ipso acceperimus,
beneficium tamen ei pręstamus,
uel uerius reddimus,
quoties mandatis eius paremus,
quoties consulta suscipimus,
monita implemus |
et in omnibus ipsi soli obsequi nitimur.
Offendimus autem si his contraria agimus.
Ideo-que ab illo et iusti pręmium referunt |
et poenam iniqui;
non quod Deo ex benefactis hominum aliquid accedat |
|
et superesse Sodomitis inter quos habitabat,
igne et sulphure de cęlo pluente ob scelera consumptis.
Isaac
Iordanis refrenato aquarum cursu in sicco alueo uiam
cessit.
Hiericuntem obsidente muri corruerunt.
Inimicos persequente sol et luna steterunt,
ne noctis interuentu qui fugiebant elaberentur.
Tot igitur miraculis testatum est,
quantum ei Dominus faueret.
quia erga se in omnibus gratum fidum-que sciebat.
Patriarchę
Sed ne cathalogum sacrorum texere uidear,
grati erga Deum fuere omnes illi patriarchę,
illi duces,
illi sacerdotes,
illi
Patriarchę
Sed ne cathalogum sacrorum texere uidear,
grati erga Deum fuere omnes illi patriarchę,
illi duces,
illi sacerdotes,
illi iudices,
illi reges,
illi prophetę,
qui in mandatis Dei,
in Lege,
in omnibus cerimoniis constanter pie-que permansere.
Tales autem eligere solitus est Dominus,
per quos populum erudiret,
a seruitute liberaret,
a periculis errueret,
uictoria donaret |
et de illis quę futura erant admoneret.
|
non ut olim ad inferos animę iustorum descendant,
sed in sublime angelorum sedibus inferantur,
iocundissimo Domino sui conspectu fruiturę,
nonne multo nos causatius quam prisci illi,
de quibus paulo ante est dictum,
Deo seruire debemus |
et soli nauare operam |
contemptis-que omnibus ipsum unum,
absque quo nihil est beatum,
tota mente concupiscere?
Merito igitur sequens credentium ętas ad omnia dura atque aspera perferenda coepit accingi,
mollia uero respuere et delicata |
atque in his pręcipue gratiam referre
quanta-que fide Christum diligerent.
Adde quod in illos quoque a quibus necem supplicia-que passi sunt uictores fuerint.
Pręualuit enim patientium fides impietati persecutorum,
et contempto inanium deorum cultu ab omnibus adorari coeptus est Christus.
Nequaquam sancti martyres coronati triumpharent in cęlo,
nisi in terra uicissent.
Fidei uictoria
(!)
Vera fidelium uictoria est |
furore percitus interimit fratrem suum Abel.
Ob hoc illum Dominus execratus est dicens:
Maledictus eris super terram,
quę aperuit os suum |
et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua.
cum operatus fueris eam,
non dabit tibi fructus suos;
uagus et profugus eris super terram omnibus diebus uitę tuę.
Postremo et ipse interfectus fuisse creditur in septima generatione,
ut prius annos multos aduersa sustineret maledictionis,
deinde quod fratri intulerat,
ipse ab aliis ferret.
Belphegor,
Belzebub |
aliorum-que demonum simulachris sacrificastis?
Nam licet antea quoque cędes,
incendia,
rapinas,
captiuitates,
seruitutem,
exilia patrii-que soli miserabilem desolationem pertulistis,
quoties tamen uos Deum uestrum offendisse poenituit,
toties de malis omnibus liberati fuistis.
Longissima illa apud Babylonem seruitus (ut scriptores uestri testantur) septuagesimum annum non excessit.
rursum natali solo restituti,
rursum in omnibus reparati instaurati-que regnastis.
Quęnam quęso causa est,
quod post Christum
pertulistis,
quoties tamen uos Deum uestrum offendisse poenituit,
toties de malis omnibus liberati fuistis.
Longissima illa apud Babylonem seruitus (ut scriptores uestri testantur) septuagesimum annum non excessit.
rursum natali solo restituti,
rursum in omnibus reparati instaurati-que regnastis.
Quęnam quęso causa est,
quod post Christum a uobis condemnatum,
semel a Romanis uicti,
euersi,
dispersi,
nullam unquam pristini status faciem,
nullam amissę dignitatis umbram recepistis?
Iam mille quadringenti et octuaginta
colitis,
non execrandos gentilium ritus exercetis |
unum Deum,
unum cęli terrę-que Dominum adoratis,
et tamen nullus est miserię uestrę finis.
Cur ita?
profecto cum alia causa omnino nulla queat afferri,
restat ut ea sola sit quia Saluatorem uobis,
immo omnibus missum non recipitis.
Messiam quem uestrę uobis indicant Scripturę non admittitis.
Videte ingratitudinem uestram in Deum uestrum.
Ille uobis quem promiserat uitę doctorem misit,
uos ipsum occidistis.
Ille
exprimi queat.
Non solum quę uera recta-que erant,
quę salutaria,
quę sancta,
quę perfecta |
a Magistro ac Domino tuo didiceras,
uerum etiam in consortium ascitus fueras apostolorum |
et tanquam cęteris fidelior apostolicę familię oeconomus factus et loculos habens,
ut quę omnibus offerebantur,
solus dispensares.
at tu (proh nefas!) tantorum beneficiorum prorsus immemor et pecunię cupiditate superatus,
ut triginta argenteos acciperes,
Dominum in mortem tradidisti.
Vicisti tuo parricidio Iudeorum ingratitudinem:
bonum quod acceperant illi,
commune cum
omnium obiecta oculis,
ut omnes ad illam concurrant |
uel discendo quę dicuntur |
uel ea quę ab eo qui docet fiunt imitando .
Idem lucerna est super candelabrum non aliter quam ciuitas supra montem.
Lucet enim omnibus qui in domo sunt,
et fideles animas doctrinę suę fulgore illustrat |
uel qualiter illustrari debeant,
morum sanctitudine demonstrat.
Gaudete igitur omnes euangelicę disciplinę doctores.
de uobis ista memorantur,
non de
10
gloriosius est,
sibiipsi imperet |
sibi-que dominetur?
Si enim nihil prodest homini mundum uniuersum lucrari |
et animę suę pati detrimentum,
consequens est,
ut animę profectus pluris sit |
quam urbes debellare,
quam terrarum orbem sibi subdere |
et omnibus quę ubique sunt nationibus pręesse atque dominari.
Adde quod multi reges ac principes,
qui ab hominibus honorantur,
Deo exosi sint.
quicunque autem probe sancte-que uixerit,
siue liber |
siue seruus,
Argentum et aurum aut uestem nullius concupiui sicut ipsi scitis;
quoniam ad ea quę mihi opus erant ,
et his qui mecum sunt,
ministrauerunt manus istę.
Hunc ergo qui inter apostolos plus omnibus operę impendit in prędicando et scribendo,
si sequi in istis non potes,
imitare saltem in manuum exercitio ac labore.
Sic enim et necessitatibus uitę suę consules |
et simul uanis cogitationibus facile dabis repulsam |
|
et neque Heliam neque prophetam se esse asseruit dum humiliatur.
proinde Christi testimonio extollitur quod uidelicet in spiritu Helię uenisset,
quod plus quam propheta esset,
quod denique inter natos mulierum nemo illo maior surrexisset.
Ille tamen modis omnibus deiicere se et humiliare non destitit,
cum de Christo diceret:
Lauit discipulorum suorum pedes,
cui angeli seruiebant.
Cum innocens esset,
pro peccatis nostris ab incredulis quos ipse saluare uenerat,
comprehendi,
ligari,
conspui,
cędi,
occidi uoluit.
Atque ita se submisit obtulit-que ultro omnibus impiorum iniuriis,
qui mundum pugillo continet,
qui terram respicit et facit eam tremere,
in quem angeli intueri gaudent,
quia uita est omnium quę uiuunt,
et autor quę subsistunt.
Quid ergo uel magnificentia eius maius |
uel humilitate abiectius?
Nemo ęquare
humiliter submisse-que geramus. ipso admonente ac dicente:
geramus. ipso admonente ac dicente:
proderit humilitas |
neque gulę uentri-que seruientibus |
neque alii alicui flagitio subnixis.
humilitatis ordo
Prima humilitas esse debet Deo obedire.
deinde prępositorum iussa exequi,
postremo facilem se omnibus pręstare,
neminem offendere |
et pati potius iniuriam quam inferre,
nihil terrenum appetere,
sed cęlestium desyderio semper inhęrere.
(!)
Quicunque ita se humiliauerit,
sequebantur sibi traderent.
Occurrit illi Iudas cum trium milium manu tantum |
castra-que eius contriuit |
cecidit Nicanor,
plurimi de suis desyderati sunt |
caput et dextera superbissimi ducis ante portam Hierosolymę urbis suspensa.
ut omnibus pateret |
spes eorum in contrarium uerti qui diuina incessere pręsumunt,
psalmista dicente:
Caput IV
Passionibus pręterea seruit superbus.
immoderate gaudet,
intemperanter tristatur,
supra modum sperat,
infra modum metuit |
nihil ei temperamento constat rationis,
quoniam in omnibus appetitum sequitur carnis.
Quamobrem in psalmo dicitur:
et luctum!
Et cum hęc ita sint,
nonne fidelissimo cuique ab arrogantia fastu atque superbia maxime abhorrendum sit |
et enitendum,
ut humilitatem mansuetudinem humanitatem-que sequatur?
Id demum ita seruare poterit,
si in omnibus ei qui omnibus pręsidet parebit.
Quam rem ut impensius pręstet,
nunc de ipsa obedientię uirtute Spiritu Sancto fauente aggrediemur .
De obedientia deo
Et cum hęc ita sint,
nonne fidelissimo cuique ab arrogantia fastu atque superbia maxime abhorrendum sit |
et enitendum,
ut humilitatem mansuetudinem humanitatem-que sequatur?
Id demum ita seruare poterit,
si in omnibus ei qui omnibus pręsidet parebit.
Quam rem ut impensius pręstet,
nunc de ipsa obedientię uirtute Spiritu Sancto fauente aggrediemur .
De obedientia deo praestanda.
Caput
quo indutus erat cilicio nudus per urbem incedere |
et regum necessitudine nobilis pudendum de semetipso detectis natibus spectaculum publice prębere.
quia ille qui super omnes est iusserat,
ut per hoc Aegyptum et Aethiopiam ab Assyriis despoliandam significaret.
Magno igitur animo omnibus in rebus diuinę obtemperandum est iussioni.
apostoli
Qualia uero et quanta sint obedientium bona docebo,
si prius quibus post Deum obediendum sit uiderimus.
Qvorvm imperio parendvm sit.
Caput X
Omnibus illis qui nobis iure pręsunt,
obedire nos oportet,
dummodo id iubeant,
quod diuinę non aduersatur iussioni |
neque eorum qui pręsidibus pręsunt imperio;
ut semper maioribus honor deferatur in obediendo.
dicente Apostolo:
uestris et subiacete eis.
ipsi enim peruigilant,
quasi rationem pro animabus uestris reddituri.
Pontifici maximo ante alios parendum est.
Christi enim uicem gerit in terra.
Deinde ab illo ut nostro conuentui pręsint constitutis.
omnibus denique qui ex eius autoritate ius habent quod uolunt nobis imperandi,
ut deo erit obediendum |
semper tamen habita superiorum ratione,
ne forte dum minoribus obedimus,
eos quibus et ipsi obedire debent offendamus.
Deinde parentibus nostris
ecce ego mitto uos sicut agnos inter lupos.
Item:
terrę,
et a rege quoque defecit.
ob hoc Caldei capta urbe |
ipso-que cum suis comprehenso |
et ad regem perducto |
liberos eius trucidarunt |
et ipsi oculos erruerunt |
atque catenis uinctum Babylonem una cum reliquis omnibus adduxerunt.
tantę illi calamitati fuit Domini monitis non obedisse.
Cęterum non minoris criminis reus est,
qui non paret illis,
qui a Deo destinantur uel constituuntur,
ut instruant nos aliquid ac doceant,
igitur poenis ęternis,
uerum etiam amarissimis afficientur |
illi qui cognouerunt,
et non obedierunt.
Porro ut omnia mala quę contumacibus proposita sunt effugiamus |
et simul bona consequamur sempiterna,
Christus Dominus ut in omnibus,
ita et hac in parte nobis imitandus est.
Ipse ad Patrem |
uoluntati semper pręferamus.
De patientia Calumnię.
Caput XIII
Profecto si humiles,
si obedientes fuerimus,
erimus etiam in omnibus patientes.
Nihil erit quod illius turbare mentem poterit,
qui se totum diuinę subdiderit uoluntati.
Non igitur incongruum erit,
si nunc de patientię uirtute uerba fecerimus.
Patientia
Hoc totum autem qualecunque sit,
uni nunc concedamus patientię.
Quando quidem tam hominum iniurias |
quam casus aduersos pati dicimur,
cum acciderint.
Primum igitur ut in omnibus patientiam conseruemus,
meminerimus |
nullum omnino ea in re malum esse,
qua non offenditur animus noster.
Quid est autem quo ille offendi queat,
pręter peccatum?
Solum ergo peccatum
igitur omnium innocentissimus,
omnium optimus,
falsis criminationibus circumuenitur et tacet,
accusatur et nihil respondet |
ab hominibus diiudicatur hominum angelorum-que conditor atque dominator,
et sustinet.
Nos uero in peccatis geniti,
in uanitatibus enutriti,
nos inquam omnibus iniuriis digni,
etiam ad leues offensas excandescimus,
ringimur,
furore replemur.
Quod si paulo diligentius conscientiam nostram examinabimus,
inueniemus |
nihil mali nobis non iure ac merito accidere.
Nam licet illum a quo
exasperarent exprobrantes ei peccata,
quorum expers erat.
Insuper uxor ipsa ad impatientiam urgebat,
ut Deo malediceret et moreretur.
Ille tamen in se firmus |
et aduersum quęquę difficilia Spiritus Sancti uirtute stabilitus,
pro omnibus gratias agebat Deo |
et nullis erumnis,
nullis doloribus,
nullis obtrectantium molestiis ab ipsa quam in Deum habebat charitate potuit separari.
In corpore miserabiliter fracto integra permansit fides,
et hominem omnibus miseriis oneratum
uirtute stabilitus,
pro omnibus gratias agebat Deo |
et nullis erumnis,
nullis doloribus,
nullis obtrectantium molestiis ab ipsa quam in Deum habebat charitate potuit separari.
In corpore miserabiliter fracto integra permansit fides,
et hominem omnibus miseriis oneratum sola in Deo spes sustentauit.
Quod si tanta ac talia iustis quoque inferantur ad probationem,
quare conqueritur peccator cum castigatur ad correctionem?
breuem pręsentium rerum successum nunquam finiendus cruciatus et horrenda apud inferos supplicia.
Alia etiam pręsentis felicitatis infelicitatis-que ratio est.
quoniam dum differtur in fine iudicium discretio-que iustorum atque iniustorum,
interim tam prospera quam aduersa mundi huius omnibus communia sunt.
ideo et his aliquando bene |
et illis male.
Cęterum obduratis et in scelere perseuerantibus male cędit prosperitas,
quia insolentiores reddit.
Iustum autem neque prospera extollunt |
neque frangunt aduersa;
in
regnorum uictores a solis Christi seruis et inermibus et paucis et mori uolentibus uicti sunt.
quando ne unum quidem ex his qui constanter Christum confitebantur,
in suam trahere sententiam totis imperii uiribus potuerunt.
Postremo ut omnibus pateret ipsos esse superatos,
manus dederunt his quos persequebantur,
et abiecto falsorum deorum cultu,
pro quo pertinacius quam pro finibus regni stabant,
religionem Christi quam delere nitebanutr,
susceperunt.
Quid est enim aliud
ita ut pro illis quoque orarent a quibus cędebantur,
illis uiam salutis aperirent,
quorum immanitate ipsi trucidabantur.
Magis eis dolori erat |
persecutores suos errore interire |
quam se illorum sęuitia excruciari morte-que affici.
Omnibus itaque aduersariorum iniuriis fortior in ipsis erat dilectio.
(!)
I nunc,
miser et infelix homo minus ab altero offensus,
leuius lęsus,
irascere et exardesce
cor meum?
ego autem non solum alligari,
sed et mori in Hierusalem paratus sum propter nomen Domini Iesu.
Non est ergo suorum lachrimis motus,
non mortis periculo deterritus,
ut a proposito desisteret |
tanto amore flagrabat Christum omnibus quibus poterat euangelizandi,
decernens non ante a prędicatione eius cessare,
quam in corpore uiuere cessasset:
neque solum Paulus,
qui plus omnibus laborauit,
certum ac deliberatum id habuit,
sed plane omnes illi,
qui supplicia necem-que pati maluerunt |
quam fallacibus
Non est ergo suorum lachrimis motus,
non mortis periculo deterritus,
ut a proposito desisteret |
tanto amore flagrabat Christum omnibus quibus poterat euangelizandi,
decernens non ante a prędicatione eius cessare,
quam in corpore uiuere cessasset:
neque solum Paulus,
qui plus omnibus laborauit,
certum ac deliberatum id habuit,
sed plane omnes illi,
qui supplicia necem-que pati maluerunt |
quam fallacibus diis libamenta offerre.
Verba sanctorvm martyrvm ad tyrannvm in ipsos saevientem.
Caput XXI
|
quam execranda infidelium imperia per tormentorum patientiam superare.
Nam qui ita uitam instituerit,
eum iam idoneum esse scias ad omnia dura difficilia atque aspera pro nomine Domini perferenda.
Non potest non habere talem tolerandi affectum,
qui Domino in omnibus obsequendi gerit curam.
sunt carnalibus spiritalia |
et temporalibus ęterna |
et mortalibus nunquam moritura.
Quod si te quoque in hoc pietatis agone intrepide currentem ab infidelibus occidi contigerit,
gaude.
quia iam cum illo uiuere incipies,
qui pro omnibus occidi uoluit |
et in illo inclyto glorioso-que martyrum coetu receptus exultabis |
tu-que
Ille saluandi mei gratia qui perieram,
cum Deus esset,
hominem assumpsit;
homo factus nunquam conquieuit,
Iudeam,
Galileam,
Samariam peragrando ignaros instruere,
ęgrotos curare,
mortuos suscitare,
multa mira et incredibilia operari.
Cum-que in omnibus diues esset,
elegit sibi paupertatem,
aliorum impensis uitam sustentauit,
alieno usus est hospitio,
esuriuit,
sitiuit,
fatigatus est.
flesse pluries legitur,
risisse nunquam.
Adhuc puer quęsitus est ad necem.
deinde adultus odia semper perpessus est impiorum.
a
flagella sustinet,
nudus crucem ascendit,
in manibus ac pedibus plagas patitur clauorum,
lanceę in latere |
atque de tot uulneribus manante cruore totus perfunditur.
Cum-que moriens sitiret,
aceto felle-que potatur.
tam dire consumptus hostiam se Deo Patri pro omnibus obtulit.
Quis sum ego,
ut indigner |
et iniquo animo feram,
siqua mihi calamitas incidat,
siquod incommodum patiar,
siqua me inuidorum infestet persecutio?
cum presertim nihil mali mihi inferri possit,
quod peccata mea
incommodum patiar,
siqua me inuidorum infestet persecutio?
cum presertim nihil mali mihi inferri possit,
quod peccata mea non merentur.
Non ergo grauate perpetiar,
quod iuste irrogatur,
sed Dominum meum deprecabor,
ut concedat mihi in omnibus patientiam |
et in ipsa patientia scelerum meorum purgationem atque ueniam.
ut qui me dignatus est facere laborum suorum participem,
faciat tandem et glorię consortem.
dicente Apostolo:
Igitur siue persecutionis turbo totam inuaserit Ecclesiam |
siue priuata lacessiti fuerimus inuidia |
siue opes uis aliqua rapuerit |
siue morbi sęuierint |
siue charissimorum mortes frequentarint |
siue aliud aliquid aduersi acciderit de omnibus gratias agere nos oportebit |
et in omnibus confiteri ac dicere:
Iustus es Domine,
et rectum iudicium tuum.
Scriptum est enim:
turbo totam inuaserit Ecclesiam |
siue priuata lacessiti fuerimus inuidia |
siue opes uis aliqua rapuerit |
siue morbi sęuierint |
siue charissimorum mortes frequentarint |
siue aliud aliquid aduersi acciderit de omnibus gratias agere nos oportebit |
et in omnibus confiteri ac dicere:
Iustus es Domine,
et rectum iudicium tuum.
Scriptum est enim:
iudicare seruum Dei,
quanto magis eundem odio habere |
iniuria-que afficere?
Et si neminem simultate atque inimiciciis persequi debemus,
quanto minus eos,
qui pro omnibus quotidie precationi insistunt,
quotidie pro omnibus sacrificia offerunt |
Deum-que nobis propiciare totis uiribus contendunt.
nobis baptismum,
nobis peccatorum remissionem subministrant,
ęgrotantibus assistunt,
mortuos efferunt,
pro elatis Deo supplicant?
nunquid
|
iniuria-que afficere?
Et si neminem simultate atque inimiciciis persequi debemus,
quanto minus eos,
qui pro omnibus quotidie precationi insistunt,
quotidie pro omnibus sacrificia offerunt |
Deum-que nobis propiciare totis uiribus contendunt.
nobis baptismum,
nobis peccatorum remissionem subministrant,
ęgrotantibus assistunt,
mortuos efferunt,
pro elatis Deo supplicant?
nunquid redditur pro bono malum,
ut his infensi simus,
uerum ab errore,
quantum denique iuuandi appetitio a cupiditate nocendi.
Hanc sequamur,
si nobis,
si aliis quibus pręsidemus consultum uolumus.
Illam uero brutam et irrationalem declinemus |
tanquam et nobis et omnibus qui ea utuntur,
noxiam atque perniciosam.
Phinee
4
Post hęc optimum erit |
ad seruandam erga omnes humanitatem animi-que mansuetudinem benedicentię linguam assuescere |
ac semper ueluti immane pręcipitium sic euitare maledicti uerbum.
Omnibus benedicere |
et ne maledicentibus quidem maledicta referre |
magnę constantię |
magnę-que tolerationis indicium est.
Benedic liberis tuis.
quia scriptum est:
in cęlum euntem sit secuturus.
Benedic populo tuo.
6.
1157. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] alii-que fideles? Quia certe illa terrena bona ciuitates, prouincię, regna solent appetere, turba uidelicet in perferendis angustiis minus fortis, ne tententur supra id quod possunt. Sanctos uero atque perfectos, ut appareat quam constantes, quam firmi sint in contemnendis omnibus quę diu stare nequeunt, et in illis quę eterna sunt diligendis, necesse est aduersitatibus erumnis-que probari. Neque ideo fit illis iniuria siue dolus, quod terrenis bonis minus abundent, quando ea ipsimet quidem prę cęlestium desyderio contemnunt
1158. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] Nos ergo talem ante omnia benedictionem tam proximis nostris quam nobis ipsis impartiri semper optemus et precemur. qua impetrata | nec aduersa efficere poterunt, ut indignemur, nec prospera ut lasciuiamus. Bona igitur et dicamus omnibus | et optemus, ita tamen, ut semper animę ratio habeatur magis quam corporis. ut quod cuique ad beatitudinem adipiscendam accommodatius futurum sit, hoc etiam in pręsenti tempore contingat, siue id triste putatur, siue lętum.
1159. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] suum,
huius uana est religio.
deinde ait:
1160. Marulić, Marko. Evangelistarium, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] impartitur et scientia plenior | et eloquendi ratio pręstantior | et uirtus omni ex parte perfectior, quam ullus unquam mortalium aut habuerit in terra aut habere possit. Vbi enim beatitudo uera, ibi et omnibus animi bonis referta possessio. Quod si Paulus ad tertium raptus cęlum audiuit arcana uerba, quę non licet homini loqui, si nec oculus uidit | nec auris audiuit | nec in cor hominis ascendit,
Bibliographia locorum inventorumMarulić, Marko (1450-1524) [1516], Evangelistarium, versio electronica (), Verborum 155872, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - tractatus] [word count] [marulmareuang].
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Last Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.