Your search found 9801 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 6105-6272:

ore
50  Cumque adeo exiguis tantus nova foedera jungis,
51  Foedera, quae tibi me magis usque addicere pergunt.
52   Non tamen haec veterum mea te monumenta laborum
53  Sola petunt ornata novo nunc denique cultu.
54  Sunt alia atque alia 7 aut longos vulgata per annos,
55  Jam tua, namque tuis

miseri dant praeda marinis.
73  Nos placida fruimur regali in sede quiete
74  Tranquillaeque tuis gaudent in finibus urbes.
75   Haec tua vis animi, tua fortis ad arma juventus
76  Consiliisque acer 9 , rerum cui tradita cura,
77  Quae reliquas spectant aulas, quique adstat ad aures
78  Jam

80   Expertus longum quique 11 auri pondera solers
81  Eruit illaesis populis nervosque potentes
82  Suggerit arcendi belli pacisque fovendae.
83  Haec reliqui praestant lectissima turma ministri.
84   Ergo insto assiduis tranquilla per otia curis.
85   Nec vero tantus cedet labor initus: alto

164  Non tantum placidae colit officiosa Minervae;
165  Finibus imperitat vastis, bella, horrida bella
166  Sustinet, ingentes informat legibus urbes.
167  Regali haec itidem cinget diademate frontem
168  Regina augustos olim sortita hymeneos,
169  Non tamen ipsa graves regni ut moderetur habenas.
170  At gnatus vastas longe lateque per

200   Et nati natorum et qui nascentur ab illis
201  Omnia regalem extendent in saecula stirpem."
202   Haec ait ac tenues se diva attollit in auras.
203  Me novus ardor agit felicia fata canentem
204  Devotumque tibi magis usque, o maxime regum,
205  Incitat atque novis spes certa

defixa polo superisque haerentia tectis
1.66  Rere procul paribus disjungier intervallis,
1.67  Ceu, picta auratum qua sustinet aula lacunar,
1.68  Haerent infixi trabibus longo ordine clavi.
1.69  Haec magis, illa minus vacuum per inane vel aura
1.70  In tenui immensas dispersa per aetheris oras
1.71  Tolluntur coelo atque humili a Tellure recedunt.
1.72  Quae

se utraque jungit
1.403  Semita, tum gelidas orbis procurrit ad oras
1.404  Signifer. Hinc primum coeli mensoribus ortum
1.405  Aetherei capiunt motus: hoc omnibus unum
1.406  Principium constat numeris, haec ultima meta.
1.407  Ipse 25 Aries, fulvo rutilat qui fulgidus auro
1.408  Agmen agens comitum primus bissenaque coelo
1.409  Signa regens, hac ipsa olim

jubar post saecula longa revisant.
1.547  Legibus at parent isdem Phoeboque citatos
1.548  Accelerant propiora gradus, procul edita tardant,
1.549  Quaeque suo servant et debita tempora calli.
1.550  Haec medio intentus Titan suspectat ab imo
1.551  Temporaque et certos confert ex ordine calles.
1.552  At nos, 33 qui Phoebo longe distamus ab ipso,

et positus variosque ex ordine motus
1.860   Diximus. Unde jubar, nunc accipe quaeque remittant
1.861  Affusos radiorum imbres ignemque receptum,
1.862  Conceptos gremio radios quae sydera fùndant.
1.863  Haec etiam noscenda prius, si nosse latentes
1.864  Est animus rerum causas Lunaeque labores
1.865   Et subita Phoebi vultus ferrugine tinctos.
1.866  Principio 48

aeternum jecur assiduisque renatam
1.986  Morsibus appeteret, sed non consumeret escam. Cum in Arcadia 51 recitanti adessent cardinales amplissimi Franciscus Landius ac Joannes Franciscus Albanus, post syderum enumerationem haec adjecta ad versum 207:
1.987  Sed quid ego aethereis ardentia sydera campis
1.988  Persequor et sylvas inter pecorumque magistros
1.989  Tam longinqua cano atque oculis tam proxima nostris

tandem. Nec centum e partibus una
2.260  Jam fugiet dubiave animus formidine pendens
2.261  Ambiget et cura incertus torquebitur acri.
2.262  Scilicet 13 haec nobis servant bona numina, nobis
2.263  Uranie spondet jam nunc: ubi denique nonus
2.264  Annus ab hoc, fausto intulerit sese omine, longum
2.265  Expectata dies roseis emerget ab undis.

omnibus axem
2.275  Aethereum velare locis et condere divam.
2.276  Fors et ego Irroquium sedes et inhospita regna,
2.277  Si tantum fortuna sinet, si vita superstes,
2.278  (Namque quid hae vires, quid non haec spondeat aetas,
2.279  Dum 15 bis vicenis alter vix additur annus)
2.280  Transcurram procul et doctis comes ibo catervis.
2.281  Spero equidem nec me

totum obducant ut corpore Phoebum.
2.322  At rara adveniunt et summi a finibus orbis
2.323  Demittunt sese ad Solem, rarissima nodos
2.324  Attingunt simul et fors prima ab origine mundi
2.325  Tempora ad haec nullum simul attigit atque nitenti,
2.326  Quod sequitur, nullum subiit fortasse sub orbe.
2.327  Quin et si subeat totumque obducat, opaca
2.328  Non ideo Titan penitus nigresceret umbra.
2.329  Affusi

ab ore,
2.642  Haud ferit obtutum et mentis pervadit ad arcem,
2.643  Ni subeant oculos radii fibrasque lacessant
2.644  Et parva expressam pingant sub imagine formam.
2.645  Haec nobis, haec damna parit Latonia 33 virgo,
2.646  Rara tamen, totum vix bina aut terna per annum.
2.647  Non ita, quae magni sydus regale Tonantis

2.642  Haud ferit obtutum et mentis pervadit ad arcem,
2.643  Ni subeant oculos radii fibrasque lacessant
2.644  Et parva expressam pingant sub imagine formam.
2.645  Haec nobis, haec damna parit Latonia 33 virgo,
2.646  Rara tamen, totum vix bina aut terna per annum.
2.647  Non ita, quae magni sydus regale Tonantis
2.648  Astra

evolvitur altera terris
2.650  Plena dies vel quina Jovi, quin proximus orbem
2.651  Qui domini vastum famulus circumvolat, umbram
2.652  Injiciat tristem tenebrasque affundat opacas.
2.653  Nec tenui haec adeo se cuspide contrahit, arctos
2.654  Ut rutila in facie tractus confundat: in ipsa
2.655  Fronte Jovis maculam licet hinc spectare nigrantem
2.656  Eminus; usque adeo vasto sese augmine tendit.

densis lentissima spiris
3.99  Motanda ac teretis celeri vertigine virgae.
3.100  Tu cantum, tu, diva, rege! Haud communia posco
3.101  Munera. Novi equidem, audaci nimis incitus oestro,
3.102  Quando haec Aoniis celanda sororibus arma
3.103  Ignotamque tuis voluisti vatibus artem
3.104  Jam dudum, ingenuo prohibens concludere versu.
3.105  Tentabo tamen et facili si numine praesens
3.106  Adstiteris,

distat ab ipso
3.126  Concursus rutilans radiorum, tollitur orbis
3.127  Illius a medio quantum frons extima puncto.
3.128  Si punctum lenti radians accesserit et jam
3.129  Vix tantum distet, quantum haec frons extima surgit,
3.130  Tum vero procul ipse fugit concursus et aeque
3.131  Inter se demum distantes omne recedunt
3.132  Per spatium ac nusquam coeunt radiantia fila.
3.133  Hinc tibi

horrenti sub vertice rupes,
3.197  Adjunctae paribus spatiis similesque priori
3.198  Binae iterum invertunt lentes rectamque figuram
3.199  Restituunt posituque suo dent posse videri.
3.200  At minus haec nostris sunt usibus apta, sed illud,
3.201  Quod superest, tanti pars et quae maxima divae
3.202  Muneris, expediam et calamo properante docebo.
3.203  Imo 16

limbo conradat flexile dorsum
3.265  Atque interceptam chorda metire sagittam
3.266  Nigrantique arcu, qua is prominet, in medioque
3.267  Plusquam alibi a recto sinuatus calle recedit.
3.268  Haec ubi jam perfecta sient, tum denique certa
3.269  Fas erit umbriferi ratione agnoscere coni
3.270  Transversus quantum ductus procedat et orbem
3.271  Quae via per medium recto se tramite ducat.

umbriferi ratione agnoscere coni
3.270  Transversus quantum ductus procedat et orbem
3.271  Quae via per medium recto se tramite ducat.
3.272  Nam quoties repetitam aequarit chorda sagittam
3.273  Dimidia, haec toties repetita aequabit, opaci
3.274  Orbis quod medio latitat de tramite et ultra
3.275  Chordam ipsam oppositas longe pertingit ad oras.
3.276  Jam medio calli invento componere mensos
3.277  Ni

ut a nodo spatiis mage, scilicet una
3.430  Aetherei decies binis e partibus orbis
3.431  Bisve novem, quarum totus circum ardua aether
3.432  Bissenas decies ter vasto amplectitur orbe.
3.433  Haec 34 tibi si perspecta sient, jam caetera nullus
3.434  Evolvisse labor: sponte inde sequuntur et acri
3.435  Se sistunt animo ac mentem praesentia pulsant.

orbis
3.475  Quindecies habet ac concursu proinde in utroque
3.476  Tantundem a nodo distant fraterque sororque.
3.477  Nempe minus novies binis quam partibus isdem,
3.478  Queis quando distant, rutilos haec illius ignes
3.479  Occulit atque aliqua Terrae pro parte recondit.
3.480  Cum vero 37 novies binis si Cynthia Phoebo
3.481  Juncta vel hinc illis vel

ut supra monui, exemploque probavi
3.556  Principis, ardentem condit cui purpura Solem,
3.557  Dum famulos feriunt radii; atque intersita nubes
3.558  Quaesiti aspectum rapiet tibi saepe laboris.
3.559  Haec reputa et memori solers sub pectore versa
3.560  Ne coelo, ne forte putes contraria quondam
3.561  Accidere his ipsis, modo quae deduximus, atque
3.562  Quas dedimus causas, ne credas falsus inanes.

turpant vultum longe lateque per omnem
3.666  Dispersae hac, illac) seu partibus acrius igne
3.667  Phoebeo rutilis dederunt sua nomina et ingens
3.668  In Lunae vultu sapientum, protulit aetas
3.669  Quos haec nostra recens, quos protulit illa vetusta,
3.670  Turba sedet, maria alta fluunt, jacet insula ponto
3.671  Plurima et abrupti procurrunt aequore montes.
3.672  Haec tuimur, dum nigranti merguntur in umbra

sapientum, protulit aetas
3.669  Quos haec nostra recens, quos protulit illa vetusta,
3.670  Turba sedet, maria alta fluunt, jacet insula ponto
3.671  Plurima et abrupti procurrunt aequore montes.
3.672  Haec tuimur, dum nigranti merguntur in umbra
3.673  Dumque iterum emergunt ac nomina certa notamus,
3.674  Credimus et fidae longum servanda papyro.
3.675  Qui vero 46

48 cum diva tegit, si tempora signes,
3.692  Queis oculos pars quaeque fugit, deducere fas est
3.693  Inde etiam certos positus, sed longa laborum
3.694  Taedia, multum artis ratio haec exposcit et acre
3.695  Ingenium ac dextram facilem laevemque papyrum.
3.696  Haud etenim variis eadem spectamus ab oris
3.697  Atque loco quondam totus dum conditur uni,
3.698  Idem alibi totus Titan,

extincto miseratum Caesare Romam,
3.764  Cum caput obscura nitidum ferrugine texit
3.765  Impiaque aeternam timuerunt saecula noctem.
3.766  Non 57 tamen haec semper vanae deliria mentis:
3.767  Adfuit illa dies, qua summo ex aethere Titan
3.768  Dum videt infami pendens de stipite numen,
3.769  Horrendum scelus et caedem aversatus iniquam
3.770  Involvit

et puro rutilus nitet annulus igne.
4.144  Quidni igitur similes pariter sint illius ortus,
4.145  Nigrantem in medio Phoeben qui cingit Olympo
4.146  Inflexisque via radiis tribuatur uterque?
4.147  Haec illi 9 , verum ista, cave, sententia mentem
4.148  Ne tibi transversam abripiat, rationis inane
4.149  Nec pondus nec magna virum te nomina fallant.

jam nigra solutis
4.306  Spectandam Tellus praebet frondesque virentes
4.307  Per nemora erumpunt late rupesque sub altis
4.308  Montibus atque imis horrent in vallibus umbrae.
4.309  At Lunae in vultu non haec discrimina formae,
4.310  Non jubaris produnt sese: manet una eademque
4.311  Umbrarum facies, dum parte effulget eadem
4.312  Phoebus; nec varii percellunt lumina ductus,
4.313  Ipse,nisi, ardenti dum

abrumpens limbum, qui proinde, vel igni
4.365  Phoebeo adversus micet aversusve nigrescat,
4.366  Aequali circum laevis se limite finit.
4.367  At nulli, Phoebi frontem dum Cynthia condit,
4.368  Haec poterunt radii transversa per aequora in auras
4.369  Trajecti aethereas transcurrere nigrantisque
4.370  Ora deae circum rutila exornare corona:
4.371  Attactu dorsi primo flectuntur et imam

secus ipse etiam Titan effundit ab imo
4.404  Nigrantesque sinu fumos tenuemque favillam
4.405  405 Usque vomens vacuosque undanti aspergine campos
4.406  Aetheris et totum late circum imbuit axem.
4.407  Haec excussa procul fontem nituntur in ipsum
4.408  Ac rutilum innati repetunt vi ponderis orbem.
4.409  Quaeque minus gravitate vigent, procul axe recedunt
4.410  410 Ardua, particulis contra quae pinguia crassis

vi ponderis orbem.
4.409  Quaeque minus gravitate vigent, procul axe recedunt
4.410  410 Ardua, particulis contra quae pinguia crassis
4.411  Parte sedent ima et dorso incubuere nitenti.
4.412  Nubibus haec densis sedes nebulisque serenam
4.413  Quae maculant Phoebi frontem aut caligine tristi
4.414  Obducunt late. Maculis vapor imminet atris
4.415  Purior assurgens, qui non intercipit omnes,

pondus
4.490  Languet hebes, nisu levior jamque aura minore
4.491  Per dorsum premit. At lateri quae proxima utrique
4.492  Vim retinet ferme illaesa gravitate priorem.
4.493  Haec igitur gravior vincit Phoeboque propinquat;
4.494  Illa autem urgenti palmam concedit et omni
4.495  Parte tumens longe superas se attollit in oras;
4.496  Compressam ac Phoebi vapor hinc atque inde figuram

utraque ex parte nitentis
4.512  Lucentes tractus. Comptis de more capillis
4.513  Ora dei credas effulgere caesariemque
4.514  Arbitrio facilis Zephyri per eburnea colla
4.515  Ludere perque humeros; haec scilicet illa tot olim,
4.516  Haec Clarii coma compta dei celebrata per orbem
4.517  Vatibus, hi crines flavi intonsique capilli.
4.518  Ne tamen 28

tractus. Comptis de more capillis
4.513  Ora dei credas effulgere caesariemque
4.514  Arbitrio facilis Zephyri per eburnea colla
4.515  Ludere perque humeros; haec scilicet illa tot olim,
4.516  Haec Clarii coma compta dei celebrata per orbem
4.517  Vatibus, hi crines flavi intonsique capilli.
4.518  Ne tamen 28 haec unquam demens, ne posse videri

haec scilicet illa tot olim,
4.516  Haec Clarii coma compta dei celebrata per orbem
4.517  Vatibus, hi crines flavi intonsique capilli.
4.518  Ne tamen 28 haec unquam demens, ne posse videri
4.519  Mortali credas visu, dum libera coelo
4.520  Ora nitent Phoebi et radiis fulgentibus ardent.
4.521  Immortale oculos hebetat jubar atque minorem
4.522  Subtrahit

lucem dubiis nox prima tenebris,
4.598  Suspectanda venit. Veniet tamen ante diesque
4.599  Post senos Phoebi occasum praevertet et alto
4.600  Visa tubo rutilae vincet mihi lampadis ignes.
4.601  Haec ipsa et domina spectabam nuper in urbe;
4.602  Ursam equidem media ferme jam nocte per umbram
4.603  Pervigil ac primae post sera crepuscula noctis
4.604  Aurigam fulgentem humeris nigrumque per axem

flectuntque plicantque
4.813  Molliaque obductis adstringunt retia membris.
4.814  Jam vero quaecumque animo se externa latenti
4.815  Corpora noscenda objiciunt atque intima mentis
4.816  Pervadunt arcana, haec ante, haec retia pulsant
4.817  Concutiuntque agiles nervos sive ipsa propinquis
4.818  Ictibus emissave aspergine particularum
4.819  Aut circum affusae sinuosis fluctibus aurae.
4.820  Sic ea, quae

plicantque
4.813  Molliaque obductis adstringunt retia membris.
4.814  Jam vero quaecumque animo se externa latenti
4.815  Corpora noscenda objiciunt atque intima mentis
4.816  Pervadunt arcana, haec ante, haec retia pulsant
4.817  Concutiuntque agiles nervos sive ipsa propinquis
4.818  Ictibus emissave aspergine particularum
4.819  Aut circum affusae sinuosis fluctibus aurae.
4.820  Sic ea, quae digitis, sic

mulcebit lumine visus.
4.996  Nonne vides, domito cum primum Acheronte triumphos
4.997  Victor agens patrium conscenderet arduus axem
4.998  Aeterni soboles, Deus ipse, aeterna Tonantis,
4.999  (Namque haec ipsa dies, qua cantum et rustica plectra
4.1000  Castalio resonante jugo atque Aganippidos undae
4.1001  Ad strepitum, numeros ripa reddente, movemus,
4.1002  Haec olim, haec patriis victorem reddidit astris

Deus ipse, aeterna Tonantis,
4.999  (Namque haec ipsa dies, qua cantum et rustica plectra
4.1000  Castalio resonante jugo atque Aganippidos undae
4.1001  Ad strepitum, numeros ripa reddente, movemus,
4.1002  Haec olim, haec patriis victorem reddidit astris
4.1003  Inseruitque polo et suprema in sede locavit)
4.1004  Nonne vides, inquam, cum diam effundere lucem
4.1005  Inciperet propior coelo ac rutilare per axem

aeterna Tonantis,
4.999  (Namque haec ipsa dies, qua cantum et rustica plectra
4.1000  Castalio resonante jugo atque Aganippidos undae
4.1001  Ad strepitum, numeros ripa reddente, movemus,
4.1002  Haec olim, haec patriis victorem reddidit astris
4.1003  Inseruitque polo et suprema in sede locavit)
4.1004  Nonne vides, inquam, cum diam effundere lucem
4.1005  Inciperet propior coelo ac rutilare per axem

sic etiam nova lumina palloremque
5.227  Excussum prima seu fronte aut corpore toto
5.228  Idem iterum geminis dans oscula mobilis orbis
5.229  Orbibus innueret, certa et momenta notaret.
5.230  Haec tu oculis lustrans numerosque et picta revolvens
5.231  Signa animo volucrique erectus in ardua mente
5.232  Sydera, ut obtutu haereres defixus in uno
5.233  Dulciaque attonitum mulcerent gaudia pectus!

a medio discedat semita, saepe
5.289  Sive umbram non tota subit seu Cynthia tantum
5.290  Pallet vicina, non et nigrescit, ab umbra.
5.291  Non tamen 16 haec penitus, non haec tibi tempora semper
5.292  Immutata manent: clauduntur finibus arctis
5.293  Illa quidem, at fines intra mutantur eosdem
5.294  Pro vario et fratris positu divaeque sororis.
5.295  Quo

semita, saepe
5.289  Sive umbram non tota subit seu Cynthia tantum
5.290  Pallet vicina, non et nigrescit, ab umbra.
5.291  Non tamen 16 haec penitus, non haec tibi tempora semper
5.292  Immutata manent: clauduntur finibus arctis
5.293  Illa quidem, at fines intra mutantur eosdem
5.294  Pro vario et fratris positu divaeque sororis.
5.295  Quo propior terris

medium dorso si tendat ab alto,
5.562  Mille quater lapides tanto longissima lapsu
5.563  Objiceret, centum et paribus majora videres
5.564  Intervalla viae, quam quo extimus eminet aer.
5.565  565 Haec 30 coeli ac Terrae mensoribus omnia dudum
5.566  Sat comperta; docent, aer quam celsus Olympo
5.567  Assurgat, serae postrema crepuscula noctis

aversis transmissos aeris oris
5.610  Puncta loci excipiunt; aliisque allabitur uno
5.611  Aeris in puncto flexum jubar. Usque adeo se
5.612  Non aequa radii diffundunt mole per umbram.
5.613  Quod si etiam haec libeat loca contemplarier atque
5.614  Singula sese inter componere mensurasque
5.615  Supposuisse oculis, facili ratione licebit,
5.616  Ni pigeat tenui rem consignare papyro.
5.617  Pinge

Hinc atris postquam squalere tenebris
5.730  Coeperit, usque magis perget nigrescere limbus
5.731  Interior cursum ad medium, tum deinde fugatis
5.732  Sensim perque gradus tenebris emerget eosdem.
5.733  Haec tibi 40 , si totus, qua circum flexile dorsum
5.734  Terrae Luna videt, niteat sine nubibus aer,
5.735  Ordine provenient. At si qua parte retortum

ingentem complerint aeris orbem,
5.768  Extantem immenso Terrae quem Cynthia dorso
5.769  Spectat et unde solet radios haurire retortos.
5.770  Ne tamen 43 haec, ne posse putes contingere saepe:
5.771  Vix tot habet totis, quamquam tam dives uterque,
5.772  Aeris in campis dispersa Austerque Notusque
5.773  Pallentis nebulae aut nigrantis semina nubis,

loca proxima torpent
5.787  Aeternamque ferunt hyemem glaciemque perennem
5.788  Horrida quaeque ollis felici intersita gaudent
5.789  Temperie alternisque annum et nova tempora mutant:
5.790  Scilicet haec plenis late flaventia aristis,
5.791  Obruta dum nivibus duroque rigentia squalent
5.792  Illa gelu, haec Bacchi et Pomonae ditia donis,
5.793  Illa novas primis pingunt dum floribus herbas.
5.794  Ergo

felici intersita gaudent
5.789  Temperie alternisque annum et nova tempora mutant:
5.790  Scilicet haec plenis late flaventia aristis,
5.791  Obruta dum nivibus duroque rigentia squalent
5.792  Illa gelu, haec Bacchi et Pomonae ditia donis,
5.793  Illa novas primis pingunt dum floribus herbas.
5.794  Ergo locis isdem nebulae quoque, nubila et imbres
5.795  Alternis redeunt abeuntque et Cynthia semper

nubila et imbres
5.795  Alternis redeunt abeuntque et Cynthia semper
5.796  Parte aliqua flexum puro jubar aere vultu
5.797  Excipit ac Phoebi pallentia transpicit ora.
5.798  Haec ita 45 proveniunt, si stent immota parentis
5.799  Naturae jura, aeternas et tempora leges
5.800  Observent immutata ac se foedere certo
5.801  Excipiant

uterque
5.816  Et verrit tristes furiali turbine campos;
5.817  Nec tamen igne calent Libyco assuetoque vapore
5.818  Membra soluta gravant: aquilonem frigore duro
5.819  Atque gelu Boream vincunt: ipsa haec mihi plectra
5.820  Contractique tremunt digiti et vox gutture torpet.
5.821  Deprensum in mediis turbo namque horridus arvis,
5.822  Appia 46 qua

qua quondam steterat via marmoreumque
5.823  Urbe iter a domina veterem signabat ad Albam,
5.824  Crebra inter monumenta virum cineresque sepultos,
5.825  Quadrupedum ad stabula atque haec foeda cubilia adegit.
5.826  Quid non tempus edax, quid non fata aspera vincunt?
5.827  En modo diffractae vix tenvia signa supersunt
5.828  Pauca viae eversisque alti cernuntur acervi
5.829  Molibus;

gerendis
5.860  Ingenium ac placidi mores, quo nempe ministro
5.861  Securus docto potes indulgere labori.
5.862  Ille tuam vigilans in laudem et publica curans
5.863  Commoda, credo equidem, ille ipse haec ingentia coepta
5.864  Suggessitque tibi primus stimulosque volenti
5.865  Addidit. Ille mihi jamdudum haec ipsa paranti
5.866  Ac Brasilos, mundi et confinia summa, petenti
5.867  Mentem animumque tuum

5.862  Ille tuam vigilans in laudem et publica curans
5.863  Commoda, credo equidem, ille ipse haec ingentia coepta
5.864  Suggessitque tibi primus stimulosque volenti
5.865  Addidit. Ille mihi jamdudum haec ipsa paranti
5.866  Ac Brasilos, mundi et confinia summa, petenti
5.867  Mentem animumque tuum primus patefecit et urbe
5.868  Continuit. Nunc urget opus, nunc ille labores
5.869  Providus immodicos

locis quid pondera vel quid
6.37  Vim 10 cuncta Eoas urgentem sydera in oras
6.38  Annuaque imbriferi celerantem exordia veris?
6.39  Omnibus haec 11 ignota olim mortalibus acri
6.40  Vidisti ingenio primus. Nunc te duce molles
6.41  Jam pueri in ludis primoque docentur ab aevo.
6.42  Nec minus

6.78  Et bullae pueris lusus tenuesque capilli
6.79  Filaque, quae molli deducit aranea succo
6.80  Et gemmae et pluvio pendentes aere guttae
6.81  Mille trahant varios adverso sole colores.
6.82  Haec primus comperta vides, simul abdita 19 pandis
6.83  Mille alia atque alia accumulans totumque per orbem
6.84  Diffundis late. Stupet alta mente volutans

semel exhibuit, semper, quocumque feratur,
6.138  Exhibet, et quovis (dictu mirabile!) fuco
6.139  Illita se objiciant venienti corpora, semper
6.140  140 Nativum servat filum quodcumque colorem.
6.141  Haec autem 26 quamquam sua sint discrimina filis
6.142  Omnibus et numero careant, ceu diximus ante,
6.143  Nominibus tantum septem complectimur atque

cum roseo coeat permixta rubore.
6.196  Cunctorumque idem sunt fons et origo colorum
6.197  Unica, distractae coeuntia stamina lucis.
6.198  Neve 28 haec arbitrio mentis conficta feracis
6.199  Esse putes! Fuit illa dies, qua quisque latentis
6.200  Naturae arcanas meditando extundere leges
6.201  Speraret caecam per noctem. Nunc aliter jam
6.202  Res

6.338  Discedunt miniis et minus inclinantur in umbram.
6.339  Illa igitur spatium diffusa per amplius atque
6.340  Languida distractu tanto et tenuata, minore
6.341  Percellunt oculos nisu, haec mage densa minusque
6.342  Dissociata magis pollent servantque vigorem.
6.343  Ergo qua penitus nigrantis stamina coni
6.344  Dorsum prima legunt, sola atrae partibus illis
6.345  Fila ineant violae

aditus alter frontemque secundo
6.397  Ire per objectam gressu et protendere cursum
6.398  Adjuvat atque novi superare obstacula callis.
6.399  Nec tamen 47 haec cunctis eadem intervalla viarum
6.400  Particulis, eadem parti nec semper eidem:
6.401  Exposcit producta magis quaecumque colorem
6.402  Particula exhibeat, dum seu mage pinguia sive
6.403  Densa magis

ejusdem nomen traxere, viai
6.426  Parva quidem, vicibus sua sed discrimina poscunt.
6.427  At quibus indiciis 48 olim, quibus artibus usus
6.428  Extudit haec, qui naturae tam sancta latentis
6.429  Audacem primus tulit in penetralia gressum?
6.430  Ille quidem multa observans, tentamina multa
6.431  Instituens rursumque iterans et pectore versans

tumeat? plana vix quidquam a fronte recedat.
6.442  Huic aliam assimilem lenti conjungere lentem
6.443  Ne pigeat planove excurrens aequore vitrum
6.444  Et frontem fronti componere: tanget in arcto
6.445  Haec illam puncto et dabit oscula pressa. Sed inde
6.446  Undique discedent per gyrum atque inter utrumque
6.447  Ore tumens patulo circum se tendet hiatus.
6.448  Aeris hic velum conclusi atque ampla patebit

gradibus, queis se mensura secunda
6.486  Protendit crescens, toties repetendus at idem
6.487  Est olli graduum numerus, quot continet ipsa,
6.488  Connumeratque gradus. Si duplo excreverit aut si
6.489  Haec fuerit triplo magis ampla, bis ille duobus
6.490  Teive tribus spatiis se pandit latior isdem.
6.491  Cum fuerit decies major mensura secunda,
6.492  Producet spatiis decies se tertia denis.

iterum cursus referetur in auras,
6.532  Invenies post aucta aequalibus incrementis
6.533  Emensae intervalla viae mutarier ipsas
6.534  Usque vices positusque novos sortemque redire.
6.535  Haec tibi 55 , si filum certi quodcumque coloris
6.536  Junctis excipias vitris atque aere clauso,
6.537  Provenient. Quod si frontem deflexeris ipsam

si vitris concluseris undam
6.540  Aut oleae succum aut alios aliosque liquores,
6.541  Mutatis semper vicibus reditumque aditumque
6.542  Post paria intervalla viae succedere cernes
6.543  Alternis. Ast haec ipsa intervalla redibunt
6.544  Majora obliquis in flexibus atque ubi vitris
6.545  Corpora clauduntur mage pinguia vel mage densa,
6.546  Intervalla vices pariter magis ampla requirent.
6.547  Sed

ubi vitris
6.545  Corpora clauduntur mage pinguia vel mage densa,
6.546  Intervalla vices pariter magis ampla requirent.
6.547  Sed 56 quoniam nostris non haec sunt usibus apta,
6.548  Ut monui, potius variorum fila colorum
6.549  Fac subeant punctae transmissa foramine chartae
6.550  Ordine quaeque suo. Cernes, ut quodque minori
6.551  Mutat iter flexu,

ad singula flectas,
6.594  Per te ipse invenies, facili et ratione notabis.
6.595  Scilicet, ejusdem cum tam sint multa coloris
6.596  Stamina staminibusque suum discrimen, iniqua
6.597  Et vicium spatia, haec quamquam tenuissima in una
6.598  Est vice differitas vel ternis sive quaternis,
6.599  Pluribus illa tamen vicium in regressibus aucta
6.600  Excrescit magis atque magis. Jamque omnibus unam

sive
6.637  Progressum facilem seu sunt habitura regressum.
6.638  Sed quoniam, vario distant quae fila colore,
6.639  Magna etiam in vicium spatiis discrimine poscunt,
6.640  Illa pari numero mutant, haec impare, et illa
6.641  Procurrunt potius, retro haec reflexa recurrunt.
6.642  Dividit ac fucos * tenuis lamella coloresque
6.643  Ostentat varios varia de parte tuenti.

regressum.
6.638  Sed quoniam, vario distant quae fila colore,
6.639  Magna etiam in vicium spatiis discrimine poscunt,
6.640  Illa pari numero mutant, haec impare, et illa
6.641  Procurrunt potius, retro haec reflexa recurrunt.
6.642  Dividit ac fucos * tenuis lamella coloresque
6.643  Ostentat varios varia de parte tuenti.
6.644  Nec vero

color quaeve intervalla requirat
6.647  Corporis inclusi ingenium, quae luminis ipso
6.648  Flexus in ingressu, servata notaveris atque
6.649  Singula per numeros certa versaveris arte.
6.650  Praestitit haec, primus qui tot tam mira reperta
6.651  Prodidit educens. Tenuis dum lamina crescit
6.652  Sensim perque gradus series prodire notavit
6.653  Ille quidem varias longo ordine, scilicet illas

nigrescunt.
6.795  Unde 71 tamen rubeus Phoebes squalentis in umbra
6.796  Exurgat color et sordescat sanguine vultus,
6.797  Non haec una satis lucis natura docebit.
6.798  Perge age et aerios animo tibi siste vapores.
6.799  Illi equidem, Libycis si fors exortus arenis
6.800  Africus Aethiopumve Notus de litore adusto
6.801  Advolet,

73 globulus, rubicundae stamina lucis
6.840  Flectere qui medium evaleat delata per axem,
6.841  Obliquis illapssa viis reliqua omnia flectet.
6.842  Majora haec etenim vicium intervalla requirunt
6.843  Perque globum obliquo tendit quae semita calle,
6.844  Est brevior, medio quam qui traducitur axis.
6.845  At contra medium globulus deducta per axem
6.846  Vix

terras late venerata per omnes,
6.965  965 Nympharum comes et nemorum Latonia cultrix!
6.966  Da faciles sylvis succos, da montibus altis
6.967  Ardua frugifera vestire cacumina fronde!"
6.968  Haec celebrant cantu: super omnia frontis honorem
6.969  Adjiciunt plenumque jubar noctemque fugatam.
6.970  970 Alta sedet cum Latonia, virgo suasque
6.971  Excipit et tacito versat sub pectore laudes

naevus vultum et decus addidit ori.
6.990  At non et tenui tantum pallore protervos,
6.991  Non naevo inficiam vultus ego. Disce, age, dictis
6.992  Impetere immeritam et tanto te tollere fastu!"
6.993  Haec effata locum capit et qua pompa superbo
6.994  Progreditur cum, nigrantem corpore vasto
6.995  Protendit conum ac tenebras affundit opacas.
6.996  Continuo Dryadesque deas, namque ordine longo

et toto late se corpore fundit. Adduntur hic quae ipsius auctoris manu conscripta invenimus in exemplari Londinensi in laudem Ageni, praestantissimi viri, reipublicae Genuensis ad aulam Londinensem legati.
6.1025  1025 Haec super astrorum positu Lunaeque labore,
6.1026  Defectu et Solis vario congesta canebam
6.1027  Ausonia in magna, Latio dum subdita lustro
6.1028  Regna patri et montes camposque urbesque pererro

astrorum omnium. 3 Maxima mihi, nimirum poetae itidem astronomo. 4 Haec tertia invocatio locum tenet nuncupatoriae epistolae, et idcirco evasit aliquando fusior, ut nimirum exponantur rationes, ob quas Regali Societati et ejus praesidi, Comiti de Macclesfield, e nobilissima Parkeriorum familia, hoc opus jure nuncupari possit. Agitur nimirum in eo de argumentis,

sine telescopiis non cadant, hic habentur pro nullis. Huc usque creditum est nullam haberi methodum ad computandam earum distantiam, cum crederetur nullam haberi ipsarum eam, quam astronomi parallaxim dicunt, ne ab orbe annuo quidem oriundam. At per hos ipsos dies, quibus haec Londini scribimus, dominus Maskelyne, et astronomus et geometra egregius, Societatis Regalis membrum, in postremo congressu Societatis die 26. Jun. 1760, Societati proposuit parallaxim Sirii, quam deduxit ex 18 observationibus Caillii habitis ad Caput Bonae Spei, quae ejusmodi est, ut

Terram et Solem; alteram conjunctionem habent cum Sole superiorem, cum ultra Solem sunt, jacentes respectu ipsius Solis ad partes oppositas, ad quas jacet Terra. Reliqui tres planetae dicuntur superiores: ii nunquam possunt subire inter Solem et Terram, cum ab illo semper distent magis quam haec. Sed quando jacent in directum cum Terra respectu Solis, si jaceant ad eandem partem, sunt respectu Terrae in oppositione cum ipso Sole; si jaceant ad partes oppositas, sunt in conjunctione cum Sole, sed ultra ipsum Solem. In hoc secundo casu magis distant a Terra quam in prima et idcirco

17 Venus non apparet nisi mane ante Solem, et tum appellatur Phosphorus, vel vespere post Solem, quo tempore dicitur Hesperus. Vim luminis habet admodum diversam ob mutatam distantiam a Terra et positionem: aliquando in maxima sui luminis vi cernitur puro coelo interdiu. Id accidit, cum haec primo scriberentur, et ex obscuriore loco Urbis prope Pantheon ac ex ipso templo per illam unicam fenestram concursu hominum spectata est per plures dies. 18 Mercurius Soli

hic motus communis diurnus, et exprimitur tam Tychonica sententia Telluris quiescentis quam Copernicana Telluris motae. In utraque sententia excitari debet in mente eadem idea, cum eodem modo impellantur nostrorum sensuum fibrae, sive quiescat Terra et moveantur astra, sive ea quiescant et haec moveatur, adeoque idem debeat in utroque casu propagari motus ad cerebrum. 20 A motu diurno pendet ortus et occasus Solis, adeoque alternatio diurna caloris et frigoris

aberrationes inducit. Sed id quidem ita est exiguum, ut haberi possit pro nullo. Reliqui planetae liberius evagantur hac, illac, sed nunquam exeunt ex illa fascia, quae dicitur zodiacus et quae est adhuc satis arcta. Ejus latitudinem alii ex astronomis aliam posuerunt. Illam determinat haec ipsa maxima evagatio planetarum in latitudinem: ea maxima est in Venere perigea, in qua adhuc est proxime graduum 9. Unde amplitudo zodiaci terminantis evagationem ipsam est proxime graduum 18, quod spatium respectu totius semicirculi graduum 180 interjecti inter polos iure potest hic dici

semper in orientem, et fiunt non in circulo, sed in ea ovali linea, quam geometrae ellipsim vocant, et quae est una e tribus sectionibus conicis, quae nimirum provenit, ubi conus vel etiam cylindrus oblique secatur. Si columna vel aeque crassa vel aequaliter attenuata secetur oblique, provenit haec figura; et si obliquitas sit exigua, obvenit etiam exigua productio secundum alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur

alterum axem et contractio secundum alterum. Ac hujusmodi sunt orbitae planetarum circa Solem, qui positus est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus.

est non quidem in centro, sed in altero ex iis binis punctis singularum orbitarum, quae puncta dicuntur foci, et quae in ellipsibus admodum parum compressis parum distant a centro. Et haec est prima e tribus celeberrimis legibus motuum planetarum a Keplero deprehensis. Porro ita exigua est haec orbitarum compressio, ut axis major in Mercurio, in quo ea est maxima, minorem vix superet quinquagesima sui parte, in Marte quatuor millesimis, in reliquis autem multo minus.

multo minus. 28 Planetae in minore distantia a Sole celerius moventur quam in majore, et motus ipse ob majorem viciniam apparet adhuc major spectanti e Sole. Mutatur nimirum haec apparens velocitas in illa, quam geometrae vocant rationem reciprocam duplicatam distantiae. Quod facile deducitur ex secunda lege Kepleri, quae dicitur arearum aequalium, per quam area trilinei clausi arcu, quem planeta describit dato tempore, et binis rectis ad Solem ductis, est ejusdem

et maxime lex tertia, in qua explicandum esset, quid sit quadratum, quid cubus. Id quidem praestitit elegantissime Benedictus Stayus, celeberrimus vir, in recentiori sua Philosophia, cujus secundum volumen cum meis adnotationibus et supplementis prodit Romae nunc, dum ego haec Londini scribo. Is autem vir plane summus, qui tantam sibi suis poematis comparavit laudem per universam Europam, in omni alio et sacrae et profanae eruditionis ac solidae doctrinae genere ita excellit, ut in admirationem rapiat animos eorum omnium, quibuscum vivit, quos simul et probitate

et inde; et si tota actio consideretur, magis minuitur quam augetur id pondus. Porro notae sunt poetis irae veteres Saturni regno pulsi a Jove. Saturni autem annulus plerumque obliquus est respectu Jovis, quem idcirco Saturnus idem illo superior obliquo despectat lumine. Haec ex communi mythologia, ut adhuc residuum aliquod irarum supersit. Sed initio libri V. (VI.) eosdem ut reconciliaturos invicem considerabimus per mutuam Newtoni attractionem.

quo per nodum transit, ut illud, quod postremo loco hic dicitur; si Terra, planeta et Sol jaceant tum in eadem recta, nodum debere spectari e Terra et e Sole in eodem puncto coeli vel in opposito, prout is jacet citra Solem, nimirum inter ipsum et Terram, vel ultra ipsum. Haec omnia schematis adjectis facile illustrari possent. Sed cum ad argumentum minus pertineant, satis erit illa indicasse. 37(36) Leges Keplerianae, quas observant planetae

Tertia fit respectu alterius e suis nodis, quorum uterque regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis.

regreditur et est dier. 27, hor. 5, min. 5, sec. 35. Eae omnes habent proxime 27 dies. Quarta est ea, quae fit respectu Solis, quae appellatur synodica; qua nimirum digressa a conjunctione cum Sole ipsum interea progredientem assequitur. Haec revolutio est dierum 29, hor. 12, min. 44, sec. 3, et haec est ea, quam vulgo dicimus lunationem et per quam annum in menses dividebant olim Judaei, et nunc dividunt plures orientales populi. Ea revolutio hic exprimitur per dies 29 cum dimidio, omissis nimirum tantummodo minutis. Hinc autem nova conjunctio sive novum

nodum redire ante quam absolvat integrum periodum. Occurrit enim nodo regredienti. Linea omnium longissima in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu

enim nodo regredienti. Linea omnium longissima in ellipsi dicitur axis major seu axis transversus. Et ejus extrema puncta, quorum alterum est apogeum, alterum perigeum, dicuntur apsides, illa quidem apsis summa, haec apsis ima. Hinc ille axis dicitur linea apsidum. Haec linea motum itidem habet varium; jam enim progreditur in orientem, jam in occidentem redit. Sed hic e contrario in singulis conversionibus progressus est major regressu et idcirco promoventur apsides. Integram autem conversionem respectu principii Arietis absolvunt annis 8, diebus 309, horis

uti videtur exprimere vox attractiones et ut hic, ad rem poetico lepore aspergendam, effertur, sed vel est naturalis quaedam tendentia puncti in punctum, vel est libera lex Auctoris naturae ita pro libito suo decernentis, quod recidit in systema causarum occasionalium. Haec vis in majoribus distantiis est minor in ea ratione, quam dicunt reciprocam duplicatam distantiae sive reciprocam quadrati distantiae; ut nimirum in dupla distantia sit bis duplo sive quadruplo minor, in tripla ter triplo sive noncuplo, in decupla decies decuplo sive centuplo. Ut id

ad quadraturas minuitur per easdem. Ipsum tempus periodicum majus est, quando Luna est in aphelio quam quando est in perihelio. Orbita inclinatur ad eclipticam jam magis, jam minus, et nodi jam progrediuntur, jam regrediuntur, sed magis regrediuntur, ut pariter diximus. Haec indicata sunt tantummodo. Sunt autem admodum multae inaequalitates singulae, et pendent a positione mutua Solis, Terrae, Lunae, lineae nodorum et lineae apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones diversas ex theoria mutuae gravitatis deductas. Et adhuc aliae

apsidum. Clerautius in sua theoria Lunae proponit circiter 40 correctiones diversas ex theoria mutuae gravitatis deductas. Et adhuc aliae minores supersunt plures, quae ad calculum non sunt reductae. Alii alium proponunt numerum, sed apud omnes occurrunt admodum multae. Haec tanta multitudo inaequalitatum id effecit, ut per observationes sine gravitatis theoria nullo modo potuerint ad certas leges reduci motus lunares, potissimum extra syzygias. Newtonus omnium primus rem cum aliquo successu per suam gravitatem generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum

per suam gravitatem generalem effecit. Id praestatur quaerendo motum trium corporum, quae in se mutuo gravitent vi decrescente in ratione reciproca duplicata distantiarum et projiciantur utcumque. Id appellatur problema trium corporum, quod ipsa ingenti sua difficultate celeberrimum est per haec tempora. Et in eo resolvendo desudarunt, ac adhuc desudant, primi hujus aevi geometrae, nec ulla adhuc habetur accurata et generalis solutio. Newtonus approximatione usus edidit elementa, ex quibus prodierunt tabulae, quae omnium primae ad veras positiones Lunae plurimum accesserunt, sed

mutuum Vestae, Phoebes et Phoebi mythologia veteri usus de more. Artem autem novam Newtoni appellavi methodum infinitesimalem, uti ab ipso adhibetur, potissimum cum calculo directo et inverso fluxionum ab illo invento, cum quo coincidit differentialis et integralis calculus Leibnitianus. Sed haec innuisse sit satis. 49(48) Certum jam est apud omnes astronomos fixas et Solem habere suum lumen proprium, planetas omnes et cometas reflectere lumen a Sole acceptum.

simul invenire, ut superiore anno vidimus simul duos, ac notare curvaturam orbitae circa Solem, quae nimirum in perihelio citissime et plurimum incurvatur. Appellantur autem hic eorum motus choreae longae ob immanem orbitarum productionem. Praeter haec phaenomena debuisset observare in ascensu omnem seriem phasium Lunae, deprehendendo paullatim semper majorem partem hemisphaerii Lunae illustrati, ut patet. Sed id quidem debuisset accidere paullatim Luna ad latus sita. Si etiam ascendisset recta Lunam versus, vidisset semper faciem

phaenomena pertinet, ex quibus idcirco potest rei veritas innotescere. 4 Affertur in eam rem exemplum eclipsis Solis anni 1715, quae fuit totalis in Anglia die 3 mensis Maii. Haec scribebantur anno 1752 magis adulto adeoque jam coeperat annus trigesimus octavus, nimirum tertius lustri octavi. Porro id phaenomenum admodum rarum cultiores etiam populos et rem ipsam expectantes in admirationem rapit, cum nox intempestiva diem interrumpat et reducat sydera ac brutis

absoluta distantia Solis inveniuntur reliquae omnes. Ex distantia autem absoluta cognita, et diametro apparente observata, habetur diameter vera et inde superficies ac moles. Quae omnia hic exprimuntur. Sed posui nos certos fore de iis omnibus intra centesimam eorum partem. Censebam enim, cum haec scriberem, ad summum intra quinque secunda posse definiri durationem phaenomeni. Nunc autem puto eandem intra limites unius, vel saltem duorum secundorum, certam fore, si satis apta instrumenta adhibeantur. Sed nihil immutandum censui, ut ea exprimerem sensa, quae habui eo tempore, quod

sensa, quae habui eo tempore, quod tempus ipsis versibus exprimitur. 13 De transitu hic agitur, quem habebimus sequenti anno 1761, die sexta Junii, ad quem a fine anni 1752, quo haec scribebam, debebant effluere octo anni et pars anni noni. Porro id ejus anni phaenomenum, ab Hallejo praenunciatum, jamdiu ab astronomis avidissime expectatur. 14 Id quod tum

alicubi nubes observationem turbaverint, alibi serenum sit coelum, quod ubique simul esse nubilum aut vix potest aut ne vix quidem. 15 Anno 1752* * corr. ex 1742, quo haec scripsi Octobri mense, inchoaveram tantummodo annum 42, natus 18 Maji anni 1711. Est autem quadragesimus secundus annus is, qui additur alter sive secundus bis vicenis sive 40.

Diameter horizontalis maxima Lunae perigeae in eclipsibus est ex Halleyo min. 33, sec. 36; minima Lunae apogeae min. 29, sec. 25. Utraque autem crescit nonnihil, si altitudo Lunae supra horizontem sit major ita, ut Luna existente in ipso zenith, illa augeatur secundis circiter 36, haec 28. Ex Commentariis Acad. Paris. ad annum 1752 diameter apparens maxima Solis est min. 32, sec. 39, minima min. 31, sec. 34, nec ad sensum mutatur mutata Solis altitudine supra horizontem. Inde constat illud: si recta, quae transit per centra Solis et Lunae, incurrat in Terram Luna

27 Solent eorum imagines, quos in ecclesia catholica sanctos dicimus, ita pingi vel sculpi, ut fasciola lucida circularis caput ambiat, ab ipso nonnihil disjuncta. Memini autem me alicubi legere de eclipsi quadam annulari a monachis, ni fallor, quibusdam visa haec verba vel hisce similia. Quidam etiam dicunt se gloriam Dei vidisse in coelo, quemadmodum a pictoribus depingi solet. 28 Consequuntur argumenta a situ illius umbrae, a locis

gradus est diameter apparens Lunae. Quare Luna singulis horis accedit ad Solem ante conjunctionem vel recedit post ipsam circiter tanto spatio, quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri circuli sub Sole. Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis

quanta est ejus apparens diameter, quod hic exprimitur. Eadem vero est velocitas apparens illius nigri circuli sub Sole. Haec quidem crasso calculo hic proponuntur. Caeterum, et diameter apparens Lunae et velocitas ejus motus horarii visi e centro Terrae, et multo magis haec velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi

velocitas visa e superficie, et turbata per parallaxim, pro diversis ipsius Lunae positionibus diversa est, ut et ipse horarius motus Solis est diversus pro diversa ipsius distantia a Terra. Satis est hic illud innuere in genere per tabulas astronomicas computari accurate pro quavis eclipsi haec omnia et inveniri jam admodum conformes calculis observationes. 31 Exprimitur hic effectus parallaxeos, de qua egimus lib. I. adn. 22. Est autem in umbra Solem occulente idem

Est autem in umbra Solem occulente idem ille, qui debet esse in Luna. Ea deprimit astrum removendo ipsum a zenith, si aliquam habeat distantiam ab ipso zenith. Quare Luna sive recens orta ascendat sive ad occasum vergens descendat, apparet horizonti propior ob ipsam parallaxim quam revera sit. Haec parallaxis in primo casu in ascensu Lunae decrescit, in secundo in ejus descensu crescit, cum sit major in minore distantia ab horizonte, ac mutatio ipsius parallaxeos eo est major, quo magis Luna distat ab horizonte. In utroque casu oritur ex hac mutatione parallaxeos motus quidam Lunae

temperatam borealem, apparet propior australi cardini horizontis. Idem autem accidit et umbrae tegenti Solem ac idcirco eclipses Solis eo diutius durant caeteris paribus, quo accidunt propius respectu horizontis. Et in meridianis eclipsibus umbra ipsa nonnihil deprimitur. Haec tanta conformitas horum omnium abunde evincit Solis eclipsim oriri ab interpositione Lunae inter Solem et Terram, quod demonstrandum susceperamus. 32 Luna et fixas saepe

planetis, Saturnus a reliquis omnibus, Jupiter a tribus ipso inferioribus, Mars a duobus. Venus autem et Mercurius possunt etiam se mutuo tegere, cum et Mercurius situs in parte superiore suae orbitae possit esse remotior a Terra quam Venus sita in inferiore et jacere in directum cum ipsa. Sed haec mutuae planetarum eclipses vix unquam accidunt ob diametrum apparentem ita exiguam, ut quaevis exigua centrorum apparens distantia occursum impediat. 33 Fit jam transitus ad

39) Admodum difficile est nudo oculo et pura imaginatione ita continuare arcum illum umbrae, qui apparet in Luna, ut inde deprehendi possit ratio ejus diametri ad diametrum Lunae, quod primo loco proposuimus. Idcirco hic proponitur methodus capiendi accuratius ejus mensuram ope micrometri. Cum haec scriberem, nondum pervulgatum fuerat per Europam micrometrum, quod appellant objectivum, quod Dollondus hic in Anglia vel invenit vel saltem perfecit et telescopiis catadioptricis aptavit. Quod constat vitro objectivo bifariam secto et ita aptato, ut ea dimidia possint moveri in partes

ad videndam ejusmodi imaginem omnino distinctam solet lens applicari ad foramen fenestrae occlusae et excipi imago in debita distantia intra conclave penitus obscuratum. 13(II 45) Haec est potissima ratio, cur ad efformandum telescopium adhibeatur tubus, qui nimirum radios omnes externos excludat. Apponitur autem in tubi vertice lens parum admodum convexa, cujus sphaericitatis semidiameter sit ingens et tubus sit paullo longior ea semidiametro. Unde fit, ut fere in ipso

quorum figura est rotunda, id quidem nihil nocet. Adhuc tamen, si libeat restituere objectis suam directionem, adduntur duae aliae lentes vitreae, quae id praestant. Quae quidem plerumque solent esse priori similes et aequales. Atque id quidem fieri solet, ubi terrestria objecta intuemur. Sed haec innuisse sit satis, quae ad rem nostram non faciunt. Et proposita sunt tantummodo ex occasione agendi de micrometro, quod telescopiis aptatur, ut possit determinari locus, in quo aptantur fila, quibus id constat.

aequali diametro campi mediocris telescopii habent 30 spiras. Et satis exigui circuli circumferentia facile dividitur in 200 partes. Quo pacto campus telescopii dividitur in partes 6000, quarum binae plus contineant quam unum minutum secundum, si campus continet minus quam 50 minuta prima, cum haec aequentur ter mille secundis. 17(II 49) Jam superius est dictum in adn. 4. lib. I. micrometri nomen derivari e Graecis vocabulis, quibus exprimitur parvorum mensura. Porro

quod appellatur objectivum, de quo supra in adn. 40(8); quod filaribus micrometris praestat plurimum, ubi quaerantur diametri apparentes vel exiguae distantiae. Sed ista non sunt hujus loci, ubi illud tantummodo versibus est expositum, quod ad rem hic pertractatam sufficit et erat tum, cum haec scriberentur, maxime cognitum. 18(II 50) Hic jam habetur id, in cujus gratiam reliqua praemissa sunt pertinentia ad telescopia et micrometrum. Collocandus est discus Lunae

Hisce observationibus institutis habebitur tota diameter umbrae comparanda cum diametro Lunae. Nam in omni circulari arcu demonstrant geometrae esse ut sagittam ad dimidiam chordam, ita hanc ad reliquam diametrum; nimirum toties contineri sagittam in dimidia chorda, quoties haec continetur in ipsa reliqua diametro jacente ultra chordam ipsam. Quare habita sagitta et dimidia chorda ex observationibus tertia et secunda habebitur per regulam auream reliqua illa pars diametri umbrae, quae addita ipsi sagittae exhibebit totam diametrum. Et cum habeatur ex prima

umbrae habeat eam rationem, quam debet habere ad diametrum sectionis coni umbrosi Terrae. Quae ratio est circiter subtripla. Invenietur autem ita esse ac idcirco innotescet umbram, quam Luna subit in eclipsibus, esse revera umbram Terrae. Praescribitur autem illud, ut haec observatio fiat, cum jam umbra devenerit ad medium discum Lunae, ut nimirum arcus circuli umbrae, qui in Lunam incurrit, non sit ita exiguus. Maximus is erit, ubi chorda transiens per illa cornua, fuerit ipsa Lunae diameter. Verum haec omnia, quae in hac adnotatione

Praescribitur autem illud, ut haec observatio fiat, cum jam umbra devenerit ad medium discum Lunae, ut nimirum arcus circuli umbrae, qui in Lunam incurrit, non sit ita exiguus. Maximus is erit, ubi chorda transiens per illa cornua, fuerit ipsa Lunae diameter. Verum haec omnia, quae in hac adnotatione sunt dicta, multo facilius intellegerentur ope schematis geometrici. 19(II 51) Ope micrometri non solum invenietur crassa quadam aestimatione

determinatione pro singulis. Hoc autem ordine progredior: propono primum inclinationem orbitae lunaris; tum ab ipsa deduco distantiam, quam Luna habet ab ecliptica pro data quavis sua distantia a nodo; deinde propono illud: haberi eclipsim, si in oppositione cum Sole haec distantia sit minor quam summa diametrorum Lunae et umbrae; determino hasce semidiametros, unde eruitur distantia a nodo, quae inducit eclipsim Lunae, ut innotescat, quod sit intervallum, in quo, si contingat plenilunium, debet haberi eclipsis.

novilunium vel plenilunium sive conjunctio quaedam vel oppositio accident in ipso nodo, sequens novilunium vel plenilunium accidet in puncto paullo magis remoto ab eodem nodo quam per unum signum, additis nimirum simul arcu, per quem progressus est Sol, et arcu, per quem regressus est nodus. Haec distantia a nodo duplicabitur in secundo mense lunari, triplicabitur in tertio, et ita porro. Quare post menses lunares sex fiet conjunctio vel oppositio in puncto remoto a priore nodo paullo plus quam per sex signa, adeoque paullo ultra nodum oppositum, qui semper distat a priore nodo per

ejus loci; cujus latitudine pariter determinata per methodos superius expositas invenitur positio ejus loci ignoti. Et eo pacto navis delata per procellam ad partem Oceani quamcunque, si eclipsim aliquam ibi habeat, potest nosse, ubi sit, et reliquum cursum dirigere. Haec quidem methodus vix ullius usus esse poterat ante perfectam astronomiam, cum initium et finis eclipseos notata in ephemeridibus intra dimidium etiam quadrantem eoque plus aberrarent a veris. Singula autem minuta temporis possint errorem secum trahere 15 milliariorum geographicorum in

longitudinis determinandae, quod ut etiam in mari fieri jam possit, debet Irwino geographia. Ex cujus sella, primo, quod sciam, in mari eclipses satellitum Jovis sunt observatae et longitudo per illas determinata. Quod quidem ipse cum Sissono praestitit pluribus vicibus. Haec methodus deficit per binos circiter menses singulis annis, per quos Jupiter post Solem latet. At praeterquam quod ingens est sane commodum posse longitudinem determinare in medio mari per decem singulorum annorum menses, habentur et alia observationum genera, quae perpetuo usui esse

praetervolantibus flectantur introrsum in umbram ab ipso corpore projectam, alii extrorsum ad partes umbrae oppositas. Causa horum phaenomenorum omnium est mihi, et aliis plurimis, potissimum Newtonianis, vis quaedam mutua, quae habetur inter lucem et corpora. Haec vis mihi est mutua inter omnes materiae particulas, et in ingentibus distantiis est attractiva in ratione, ut vocant, reciproca duplicata distantiarum ad sensum. Est nimirum ipsa gravitas Newtoniana. At in exiguis distantiis est jam attractiva, jam repulsiva, pendens ex magnitudine et

fibrarum oculi fatigati diuturna applicatione ad telescopium. 12 Atmosphaeram lunarem ego quidem nequaquam admitto. Innuo hic argumenta nonnulla, quae ipsam impugnant. Verum et haec ipsa fusius et alia nonnulla exposui in mea dissertatione De atmosphaera Lunae. Quibus an satisfecerint, qui eandem atmosphaeram posterioribus annis admittentes expresse ediderunt se meis omnibus argumentis respondisse, lectoribus judicandum relinquo, si qui forte id negocii suscipere in se

est aequalis et laevis. Quando Lunam videmus in Sole in eclipsibus, nulli radii per illud fluidum ad nos transire possunt, quia per refractionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, et limes apparet laevissimus. In illa dissertatione de atmosphaera lunari haec omnia fuse exposui et ostendi, quae phaenomena haberi debeant posito ejusmodi fluido, sive oculus collocetur extra sive intra. Sunt autem ibi nonnulla admodum singularia, quae quandam velut piscium astronomiam a nostra admodum diversam exhibeant. Est et experimentum phialae vitreae, quam

e naribus cum igne. Quibus innuuntur vapores et exhalationes emissae e solari corpore ob ignem internum. 20 Exhibetur hic ortus et natura atmosphaerae solaris, quae habet, ut haec nostra, partem densiorem et propiorem ipsi Soli ob pondus, quo crassiores vapores magis nituntur in ipsum, ac aliam sensim rariorem et magis elevatam. In illa priore habentur et nubes solares, quibus jam fere communiter tribuuntur maculae illae, quas in ipso Sole intuemur, et quaedam velut

discum involvit ac reddit pallidiorem solito ita, ut per quasdam veluti rimulas transpiciatur vividius solaris superficiei lumen, quas nonnulli astronomi appellarunt solares faculas. In hoc argumentum solarium macularum earumque causae a nebulis et nubibus repetitae cum haec in Arcadum coetu recitarem, adjeci epigramma cum Italica versione, quae hic subjicio: Epigramma Fallor? an, aethereas qui curru ardente per auras Aeternum puro fundit ab axe jubar, Unde satus Maja et cum Marte pigroque parente Jupiter, unde nitet Cynthia et unde Venus; 5 Unde nitent

nunquam videri potest interdiu. Nam oculi ita obruuntur nimia solaris luminis vi ut aures nimio fragore malleorum in officinis ferrariis vel in iis aedificiis, in quibus rotae aquarum vi concitatae terunt lina ad chartam efformandam, ubi exaudire non licet, nisi clamore maximo, vociferantem. Et haec ipsa est causa, ut infra videbimus, cur stellas etiam interdiu videre non possimus. 29 Ante Solis ortum et post Solis occasum apparent sub zodiaco extremae partes ejus lucidi

Quas ego saepe admodum observavi. Intra tubum est quaedam veluti nox, et objectivum vitrum plures ejusdem stellae radios colligit quam simplex oculi pupilla possit admittere. 32 Haec adjeci Arimini, dum anno 1752 inirem observationes astronomicas ad determinandam magnitudinem gradus meridiani inter urbem Romam et Ariminum in aedibus comitis Joannis Francisci Garampi, patricii Ariminensis, amicissimi mihi ab ipsa prima communi adolescentia. Tres autem fixas adhibebam: α

Joannis Francisci Garampi, patricii Ariminensis, amicissimi mihi ab ipsa prima communi adolescentia. Tres autem fixas adhibebam: α Cycni (nam astronomi post Bayerum Graecis litteris stellas fixas singularum constellationum designant, incipiendo a lucidioribus), quae in iis ipsis diebus, quibus haec scripsi, perveniebat ad meridianum prope zenith una circiter hora post ortum Solis; β Aurigae, quae eo deveniebat tribus horis circiter post meridiem; quae stella est in ipso Aurigae humero; μ Ursae, quae est in pede ipsius anteriore prope Leonis signum. Quae tum appellebat in ipso

signum. Quae tum appellebat in ipso vespertino crepusculo, sed quotidie anticipabat, ut reliquae itidem, appulsum suum quatuor circiter minutis ob motum proprium Solis in orientem, quo is ex parte orientis accedit semper magis ad stellarum loca. Quam ob causam sex diebus post eum ipsum diem, quo haec scripsi, debuit et ipsa observari ante Solis occasum. Prioris et tertiae observationes exhibui in opere De litteraria expeditione per pontificiam ditionem, tum Ariminenses illas, tum Romanas, quas ante institueram in Collegio Romano horis indicatis hic inferius.

nonce apostolique à Vienne et sera par conséquent bientôt cardinal. Alors peu de personnes dans le Sacré Collège seront plus dignes que lui de la thiare. Le comte son frere a eu plusieurs enfans d'un second mariage). Cujus quidem familiae memoriam conservabunt omnino, si vixerint, et haec mea carmina, imparia quidem tantis meritis, sed idonea ad publicam hanc memoris et grati animi significationem exhibendam. 35 Ex locis maxime obscuris et stellae interdiu

10 Ejusmodi divisio est similis divisioni circuli notantis horas in horologiis illis, quae habent unicam cuspidem horariam. Quae si majora sint, uti sunt ea, quae in turribus prostant, possunt horarum intervalla facile dividi in dena vel quina minuta, ut eadem cuspis haec etiam indicet, atque id facilius in Italicis horologiis, in quibus dividi solet circulus horarius in horas tantummodo sex. Et ipso aere campano nunquam exhibentur plures quam sex ictus, cum ex una parte molestum sit numerare decem, undecim, duodecim ictus et ex alia difficile sit sex horis

ipsius Terrae respicientis Lunam, ubi id refringitur et intorquetur introrsum in ipsam umbram ac devenit ad Lunam. Ea occasione innuitur theoria et causa refractionis. Corpora agunt in lumen et lumen in corpora, uti diximus adn. 4. lib. III(IV). Sed haec actio non est eadem in omnibus corporibus. Ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed pari etiam densitate corpora magis unctuosa et sulphurosa magis agunt in lumen, ut e contrario ipsa citius ab eodem lumine inflammantur. Hinc, ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius vel

pateat, oportet videre, quantum immergatur id lumen in ipsum conum umbrae terrestris et an demittatur usque ad eam ejus regionem, quam occupat Luna posita in centro ipsius umbrae. Ad ejusmodi investigationem esset opportunum admodum, et fere necessarium, aliud schema. Adhuc tamen conabimur haec, et quae sequuntur, subjicere mentis oculis, quantum licebit. Concipiatur radius e transvolantibus infimus, qui tangit superficiem Telluris. Is post egressum ex atmosphaera habet angulum inclinationis ad axem coni circiter quintuplo majorem quam si sine refractione

umbrosi esset sine refractione paucis secundis minor diametro apparente Solis, nimirum dimidii circiter gradus. Adeoque inclinatio radii non refracti ad axem, quae est dimidia ejus anguli, est circiter quarta pars unius gradus. At refractio horizontalis syderum est circiter dimidii gradus, et haec duplicatur, dum radius tangens Terram progreditur usque ad egressum. Unde illa inclinatio augetur per gradum integrum sive per angulum quadruplum prioris, et evadit angulus inclinationis quintuplo major. Inde autem facile colligitur hunc radium secare axem umbrae in

ac attenuantur, ubi evanescunt. Nam ad reflectendum lumen requiritur certa quaedam crassitudo corpusculi interjecti et lamellae cujuscunque substantiae etiam densissimae. Si certa crassitudine tenuiores sint, uti Newtonus invenit, lumini reflectendo sunt impares. Porro haec intumescentia vaporum, quae ex pluribus causis provenire potest, et ex fermentationibus in primis ac admixtione aliarum substantiarum volatilizatarum et elevatarum in aerem, potest itidem provenire a calore australium ventorum. Et tunc ventus septentrionalis frigidior potest eos ad minorem

Ejusmodi problemata sublimiorem geometriam ** ** corr. ex geometria requirunt, sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa natura exhalationum *** *** corr. ex exhalationem ad

sed solvi possunt per theoriam adhibitam a Bouguerio in opere, cujus mentionem fecimus supra adn. 26. Ac pendent in primis a natura curvae, quam radius per atmosphaeram describit, et haec a curva, quae exprimat densitates atmosphaerae in diversis altitudinibus a superficie Terrae. Verum haec ipsa pendent a hypothesibus pluribus, quae non sunt accurate verae. Et differentia caloris in primis et diversa natura exhalationum *** *** corr. ex exhalationem ad diversas altitudines ascendentium perturbant plurimum omnes ejusmodi perquisitiones, ubi accuratum aliquid

Qui quidem ita producti tertium conum concludent oppositum ad verticem cono secundo. Qui tertius conus habebit idcirco cuspidem obversam Terrae et hiatum spectantem partes oppositas ipsi Terrae. Porro superficies hujus tertii coni secabit superficiem coni primi alicubi, cum haec progrediendo perpetuo dilatetur, illa coarctetur. Hic locus hujus intersectionis maxime hic notandus: latus quodvis productum, adhibendo eosdem superiores numeros, ita secabit latus coni primi exterioris, ut ejus lateris pars tertia remaneat versus Terram, reliquae autem binae versus verticem

cum in centro tum accipiat radios usque adeo acutos prope axem. Demum prope initium emersionis erit iterum obscurior circa medium et clarior circa margines, quorum alter erit adhuc in situ duplicati luminis, alter erit in situ luminis transmissi per altiorem atmosphaeram. Haec ad totum pertinent Lunae discum. Sed si consideretur unicum punctum disci lunaris, id punctum initio, dum umbram subit, erit minus obscurum. Tum obscuritas crescet, donec deveniat ad loca luminis duplicati, ubi obscuritas decrescet usque ad medium. Tum iterum crescet usque ad certum limitem

De discessu cogitantem cardinalis Valentius continuit in Urbe et pontificis nomine imperavit, ut, quae pro Brasilia meditabar, in ditione pontificia exequerer. Qua in re quantum ipsi debeam, cognoscet sane, quicunque perpenderit ea, quae insequentibus annis in Lusitania acciderunt. Porro haec Valentiorum familia Mantuana nunc quidem, originem tamen ducit ex ipsa Ragusina urbe, mea patria. Mente adhuc retineo locum, quem legi apud Agnellium, celebrem Mantuanum historicum, qui de hac familia loquens, antiquiorem alium historicum ejus et nobilitatis et originis testem adhibet. Sed

locum, quem legi apud Agnellium, celebrem Mantuanum historicum, qui de hac familia loquens, antiquiorem alium historicum ejus et nobilitatis et originis testem adhibet. Sed ejus nomen nunc quidem non teneo nec Agnellium hic invenire potui, cujus integrum locum exscriberem. Sed verba sunt omnino haec: famiglia, che il... chiama nobilissima proveniente dall' antico Epidauro, oggi Ragusa. (Quand j'écrivis cette note, je n'avois pas en main l'Ouvrage de Maffei; je le citai cependant par coeur, presque mot à mot; car voici le

resistentia ipsa ad id conducit, sine qua ex summa aberrationum, quae oriuntur ab attractionibus mutuis, et ex differentia aliqua legis gravitatis a reciproca quadrati distantiae, juxta adn. 29. * * corr. ex 89. N. Janković lib. I, motus fortasse accelerarentur. Et fortasse haec distributio massarum, distantiarum, eccentricitatum, quae videtur prorsus arbitraria, erat ad id necessaria. Quidquid sit de ea vel suspicione vel coniectura, periodus ejusmodi deberet esse in immensum longior anno Platonico, cum tam multae nobis jam innotescant inaequalitates, quae nullam

admodum conformem. Adhuc tamen omnis ea etiam determinatio Newtono debetur, qui primus docuit, unde is motus proveniat, et viam exhibuit in ea perquisitione adhibendam. 11 Haec sunt praecipua omnia consectaria gravitatis generalis pertinentia ad generale mundi systema, quae Newtonus persecutus est in tertio Principiorum libro. Et nunc jam passim proponuntur in ipsis scholis. Faciendus jam transitus ad ea, quae pertinent ad lucem et colores, quae habentur in ejus

quodammodo velut quaedam aurora, quae Keplerus de magnetismo Solis, Galileus de motu gravium, Hugenius de vi centrifuga protulerant. At nihil omnino ante ipsum inventum fuerat, quod ego sciam, unde admirabilis ille lucis textus et diversa ac permanens filorum coloratorum natura derivari posset. Haec autem philosophiae Newtonianae pars minus sublimiore geometria indigens, vulgo etiam est notior. Quae cum ipsis quoque puellis nota dicitur, alluditur ad Algarotti opus, quod ipse inscripsit Il Neutonianismo per le Dame, in quo is potissimum egit de luce et coloribus.

inferius autem fuse explico et experimentis confirmo. 14 Prima proprietas filorum luminis: permanens refrangibilitatis gradus in singulis conjunctus cum permanente colore. Et haec quidem est vulgo notior ac ope prismatum demonstratur. 15 Secunda proprietas: vices facilioris transmissus et facilioris reflexionis, ex quibus pendet tota naturalium colorum

multa alia habeantur in tot aliis ejus opusculis, in arithmetica universali, in enumeratione curvarum secundi generis, in tractatu de quadratura curvarum et aliis, quae simul collecta prodierunt Lausannae* * corr. ex Lu- in pluribus ejus opusculorum tomis. Qui haec omnia noverit atque perpenderit, et ante omnia mundani systematis evolutionem ex legibus gravitatis et totam luminis theoriam, facile percipiet nullis laudibus satis celebrari posse ejus in remp(ublicam) litterariam promerita. Promeretur sane poeticam hanc apotheosim potiore jure quam tot

fuisset. Hinc est admodum probabile haberi utrumque simul etiam in eo lumine, quod per tenuissimam aetheris substantiam primo emissum deferatur ad primum medium refringens. 24 Haec fila ita separata per refractionem, si ad oculum deveniant singula, sive nimirum moveatur oculus ita, ut alia excipiat post alia, sive excipiantur superficie aliqua pura et candida, ad cujus alias partes alia deferantur, excitant alia colorem alium et oritur certa quaedam series horum

obscuro, ad quem nulli radii adveniant praeter illum, in illa superficie non apparebit ille color solitus illius superficiei, sed color debitus illi filo luminis separato. 26 Haec fila diversae naturae in quovis tenuissimo radio albo sunt ita multa, ut numerum omnem videantur excedere. Ductus enim ille luminis colorati, in quem is radius dividitur, videtur esse prorsus continuus adeoque divisibilis in infinitum. Est sane admodum ingens eorum filorum numerus, quorum

29 Primum ex instrumentis necessariis ad hanc luminis theoriam demonstrandam est prisma, quod fieri solet triangulare, sed satis esset etiam cujuscumque figurae, dummodo haberentur binae facies planae et politae, ad se invicem inclinatae in angulo non ita exiguo. Quid haec forma praestet et cur vitra binis superficiebus planis terminata non dividant colores ad sensum, fuse exposui in adnotationibus ad poema De iride P. Noceti, et fortasse innuam inferius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum experimentorum successum, est omnino

imaginem objecti, quod idcirco apparet propius, vel pro specillis senescentium, quae nos in Italia appellamus di prima vista. Nam in utroque genere curvatura est exigua. 31 Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene occluso. Et multo adhuc melius succedit res, si nigro panno obducantur parietes, ne ulli habeantur radii, sive directi, sive reflexi, praeter unicum, circa quem experimentum capitur, qui per tenue foramen intra conclave ipsum admittitur.

fila. Sed quoniam rubea minus distrahuntur et disperguntur per minus spatium, ipsa in ejusmodi mixtura praevalent adeoque ille color compositus debet ad rubeum accedere. 39 Haec causa, quam primo loco proposui, praestat aliquid, sed non ita multum. Nam discrimen illud refractionis radiorum extremorum, rubei et violacei, est exiguum. Newtonus in experimentis, quae instituit suis prismatis, invenit hoc discrimen esse ejusmodi, ut differentia sinuum anguli incidentiae

vitrorum pro ratione accuratius determinata distractionis debitae illis ipsis vitrorum frustis, quae adhibentur. Quod ingenti olim astronomorum commodo cedet. Fieri posset, ut distractio, quam atmosphaera inducit, sit adhuc major illa 1/27 parte, quam diximus. Et tunc haec etiam causa majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio, multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae. Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris

quam atmosphaera inducit, sit adhuc major illa 1/27 parte, quam diximus. Et tunc haec etiam causa majorem haberet partem in efficiendo illo phaenomeno. Verum adhuc arbitror secundae, quam statim subjicio, multo magis tribuendum esse phaenomenum quam primae. Porro haec secunda causa pendet ab illa proprietate vicium facilioris reflexionis et facilioris transmissus, de qua mentionem fecimus adn. 15. et quam nemo ante Newtonum, quod sciam, ne levissima quidem conjectura attigerat. Ex qua autem omnis pendet colorum naturalium theoria, cum ex ea pendeat, quae

tanti ad naturam cognoscendam momenti in communibus physicae et etiam opticae institutionibus vel tantummodo leviter attingantur vel etiam penitus omittantur. 40 Proponitur ipsa haec proprietas luminis: quaevis particula luminis, dum progreditur spatio eodem, nimirum per medium homogeneum, acquirit alternatim binas dispositiones, quae redeunt post determinata quaedam intervalla et viae et temporis. Eas redire post intervalla viae aequalia constat immediate ex

quasdam, quae celerius propagentur quam ipsum lumen progrediatur et praevertant radium usque ad ejus medii finem, ubi particula luminis facilius transmittatur per illam superficiem vel reflectatur retro, prout invenerit undam sibi faventem vel contrariam. Minus autem probabilis videtur mihi haec causa, quia credo evinci posse radium luminis nullam resistentiam pati in medio homogeneo, quam puto debere haberi, si ab iis undis determinaretur potius ad reflexionem quam ad transitum.

diversae pro diversis particulis, et in regressu ejusdem particulae reflexae vires erunt diversae ab iis, quas ea habuit in accessu. Quod inducet refractionem in aliis particulis aliam et reflexionis angulum diversum ab angulo incidentiae adeoque dispersionem irregularem. Haec fusius exposui in mea physicae naturalis theoria Viennae impressa. 46 Omisi hic rationes, quas conantur proferre ii, qui lumen putant consistere in undis fluidi elastici ut

54 Quoniam licet determinare loca ipsa, in quibus fit illa transmissio vel reflexio, licebit ex proportione adnotat(ionis) 50. determinare ipsas lamellae crassitudines in iis locis et constabit mutationem dispositionis fieri post intervalla aequalia. Verum haec intervallorum aequalitas deprehendetur etiam sine calculo, quo ipsae crassitudines definiantur, atque id ope theorematis propositi adn. 52. Si nimirum notentur distantiae a contactu, in quibus habetur medium luminis transmissi et reflexi per vices, invenientur eae distantiae ejusmodi, ut

esse majora caeteris paribus, ubi angulus inclinationis ad superficiem est minor vel ubi medium est densius. Et licebit determinare legem etiam generalem, qua fit ea mutatio longitudinis intervalli, prout pendet ab eo angulo vel a densitate medii, quod quidem Newtonus praestitit. Verum haec minus faciunt ad rem nostram quam illud discrimen, quod pendet ab ipsorum radiorum natura diversa, de quo mox agendum. 56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope

quam illud discrimen, quod pendet ab ipsorum radiorum natura diversa, de quo mox agendum. 56 Quod pertinet ad diversa fila colorata, invenitur ope ejusdem experimenti illud: haec intervalla vicium esse longiora in radiis minus refrangibilibus et breviora in magis refrangibilibus. Et quidem Newtonus legem ipsam definivit, quae respondet certa quadam ratione divisioni octavae in monochordo, ut iisdem rationibus harmonicis alio quodam modo

etiam diversi gradus refrangibilitatis radiorum. (J'ai trouvé depuis ce tems-là que ce rapport des degrés de la réfrangibilité aux divisions d'un monocorde, n'est presque jamais exact, et je l'ai démontré dans mes dissertations imprimées à Vienne). Sed haec innuisse tantummodo sit satis. 57 Huc usque exposuimus experimentum, ex quo deduci possunt principia pertinentia ad hasce vices, quae supra proposueramus et probanda fuerant.

perspicuae fuerit satis crassa, ut ingens habeatur in ea numerus intervallorum, inter fila coloris ejusdem cujuscumque simul ingressa primam superficiem alia mutabunt dispositionem vicium numero pari, alia impare; illa habebunt in fine laminae dispositionem eandem quam in ingressu, haec oppositam. Adeoque omnium colorum fila alia transmittentur per secundam superficiem, et alia regredientur reflexa, uti proposueramus. Inde autem fit, ut radius delatus ad secundam superficiem crassioris laminae, ut laminae vitri, ex qua constant specula vel quae applicatur fenestris,

is est quidam veluti naevus in ejus vultu. Et solum penumbra late protenditur, quae tantummodo reprimit nonnihil nimios Solis radios, non penitus omnes praeripit. At diameter sectionis umbrae est fere tripla diametri Lunae, quae idcirco tota in umbram immergitur et diu in eadem perstat. Haec physicae veritates praebent responsum Vestae, quae Dianae reprobat superbiam ex luce aliena, nimirum recepta a Sole. Revocat in memoriam nigrorem praecedentis novilunii collatum cum tanto suo lumine ac inutilem invidiam, qua tentaverat ipsam objectu sui corporis obscurare. Sed ob ejusdem

Dianae resuscitati ac in curam traditi Nymphae Egeriae, ut in sylvis educaretur et aevum inglorius traduceret, meminit etiam Virgilius lib. VII. Aen. Fusius exposui celeberrimam Iphigeniae fabulam. Cum ejus pater Agamemnon in venatione interfecisset cervam Dianae sacram, haec in ejus classem pestilentiam immisit ac procellis assiduis iter impedivit. Oraculi responsum acceptum est Dianae iram placari non posse, nisi regis filia immolaretur. Cum tamen a patre jam jam immolanda esset, Diana contenta illo ipso tanto dolore patris filiam surripuit substituta in ejus

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report