Chare amice,
7389. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
EAE, vol. 115, nr. 32.) amicitiam tuam in eo quod primis statim adventus tui diebus tantum
temporis decerpere volueris ut me litteris tuis convenire possis. 2 Gratias
etiam tibi refero pro novis quae mihi significasti. 3 Sunt quidem et haec
tristia, magis tamen me sollicitum habent ea quae postea cum legato Gallico evenerunt.
4 Quaeso te significa mihi an spes supersit rem hanc ita componendi ne in
bellum erumpat? 5 Uti et an, prout hic fertur, idem eodem plane die legatus
7390. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Turca etiam apparatus bellicos in dies magis intendit. <8
Non possum in animum meum inducere ut tantam vim contra unum bassam parari credam.
9 Non possum etiam mihi persuadere quod apparatus hi contra Moscoviam
dirigantur. 10> Metuo proinde ne haec nobis propinentur. <11
Leva me, si potes, hac etiam sollicitudine.
12> De Reinvetler hactenus nihil. <13 Si intellexeris mihi
consulto non responderi, quaeso te significa mihi causam huius aenigmatis. 14
Ad meam in causa
7391. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Catharina Secunda, quem mihi dedisti.
31 Non obliviscaris ultimam, quae de Bottany Bay exstat, relationem
procurare. 32 Accipiet indubie colonia illa notabilia e conspiratione, quae in
Irlandia detecta est, supplementa. 33 Forte detectio haec meditatum a Gallis
descensum evanescere faciet; ego enim in eam nunc delapsus sum opinionem quod hi descensum
unice sub spe conspirationis huius decreverint.
34 Ego per hanc paucorum licet adhuc dierum rusticationem vires meas recepi
et commode
7392. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nullus unquam Croata ad aliquod
Hungaricum dicasterium penetrabit. 10 Quare nomine Patriae te exoro ut
occasione, in qua nunc constitueris, uti et rem hanc pervincere velis; modum et canales, per
quos id efficere possis, non est quod tibi suggeram. 11 Haec tibi usus rerum
et grave, quo polles, iudicium ultro indicabunt. 12 Pro aliqua tantum tui
directione tibi significo, quod Millos amicum habeat comitem Amade, qui iam occasione
nupernarum vacantiarum instantiam eius sustinebat et cui ille nunc etiam Viennam
7393. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et grave, quo polles, iudicium ultro indicabunt. 12 Pro aliqua tantum tui
directione tibi significo, quod Millos amicum habeat comitem Amade, qui iam occasione
nupernarum vacantiarum instantiam eius sustinebat et cui ille nunc etiam Viennam scribit.
13 Si haec littera illum Viennae deprehendet, posses rem cum illo concertare;
sin, posses fortasse apud communem tibi et Amadeo amicum Sau...
9,13 Sau...] In MS-to quattuor puncta.
agere.
7394. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
unus e fiscalibus sessionibus continuo intersit et
contra excedentem
12,26 excedentem] add. auctor
actionem violatae sedis continuo levet. 27 Ab eo tempore nihil amplius
eiusmodi contigit. 28 Haec ad illa quae mihi speciose obiiciuntur.
29 Superest ut de illis, quae mihi peculiariter cordi sunt, institutis
aliquid dicam. 30 Ego collapsam paene sub commissariatica administratione rem
sericeam ita
7395. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
regnicolaribus inde ab earum
origine usque meum ad Tabulam regiam transitum in Consilio retuli eo, quo pertigimus, perduci
potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum
finem perduci possit.
40 Atque, ut omnia haec perficiam, non nisi biennio, aut ad summum triennio
opus habeo. 41 Quare si haec omnia iis, qui ad clavum sunt, debite ob oculos
ponas, agnoscent indubie publici interesse ut ego per hoc adminus tempus (si adhuc Deus tam
diu vitam prolongare dignatus fuerit) in
7396. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eo, quo pertigimus, perduci
potuisse. 39 Vereor ut negotium etiam orphanotrophiale per alium ad optatum
finem perduci possit.
40 Atque, ut omnia haec perficiam, non nisi biennio, aut ad summum triennio
opus habeo. 41 Quare si haec omnia iis, qui ad clavum sunt, debite ob oculos
ponas, agnoscent indubie publici interesse ut ego per hoc adminus tempus (si adhuc Deus tam
diu vitam prolongare dignatus fuerit) in officio conserver. 42 Ut autem id re
ipsa praestes, per veteranam nostram
7397. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Quia tamen fermentationem civium necdum resedisse intellexi,
proposui in celebrata eadem die congregatione ut pro sessione sequentis diei (omni enim die
sessionem celebravi) cives omnium trium iurisdictionum ad palatium comitatus convocentur,
ibidem insubordinatio haec, quod vigilias propria authoritate constituere praesumpserint,
improbetur et, ut ab his imposterum abstineant, efficaciter disponantur. 11
Cum comitatus nullam in cives regiae civitatis iurisdictionem habeat, ut desideratum effectum
obtineam eo rem egi ut pro
7398. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
abstineant, efficaciter disponantur. 11
Cum comitatus nullam in cives regiae civitatis iurisdictionem habeat, ut desideratum effectum
obtineam eo rem egi ut pro sessione hac totus civitatis magistratus compareat et cum
comitatensi mixtim consideat. 12 Res haec optatum omnino effectum produxit;
licet enim cives omnium iurisdictionum diu se pervicaces exhibuerint, ad iteratas tamen et
meas, et vicecomitis, sed praesertim Volgemuthii, qui media ferme hora contionatus est,
adhortationes eo res perducta est quod cives comitatenses
7399. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
13 Hoc ergo est illud praetensum Anschuss. 14
Protocollum sessionis huius eadem die Excelso Consilio staffetaliter submissum, neque tamen
ulla per illud reflexio eatenus unquam obmota fuit. 15 Res haec in praesentia
300, si non plurium hominum acta est. 16 Coalitio illa civium nulla alia
ratione dissolvi poterat. 17 Et tamen inimici mei nunc primum factum hoc per
odiosum terminum Anschuss mihi in crimen imputare conantur.
7400. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
inducenda sit?
Principia ad quae deliberatio de organizanda Diaeta exigi debet.
9 Ut primum caput fundate determinari possit, praemittenda sunt illa
principia e quibus emergentes hac in re quaestiones tuto decidi possint; haec autem in
sequentibus concentrantur.
10 Constat diplomatice comitia Regni inde ab exordio usque ad Mariam
Primam viritim fuisse convocata, sub hac primum vestigium exstat quod 1385. de singulis
Comitatibus (verba sunt diplomatis)
7401. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
senior debeat evocari; an viduae in genere, in specie vero
tales, quae nulla propria bona habent, sed maritalibus iure tantum viduali immanent, evocari
debeant?
11 Porro personale titularium magnatum votum constitutioni ipsi adversari
videatur; haec enim exigit ut omnes Status iisdem iuribus, iisdem praerogativis utantur.
12 Praelatis, Baronibus et Supremis Comitibus non ex respectu
personae, sed legalium, quas gerunt, dignitatum ius singularis
suffragii lex diserte attribuit,
7402. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
ordinum, denique
ipsi absentum magnatum nuntii ius suffragii obtinuerunt, ita ut iuxta stylum
modernum Inferior Tabula omnes quattuor Regni Status complecti censeatur. 4
Verum id quidem ipsi constitutionis Hungaricae naturae repugnat; haec enim, ut illam, quae
Statibus competit, legislationis partem debite aequilibret, e primis duobus Statibus unum, e
posteriori alterum corpus efformavit. 5 Non possunt itaque primi duo Status
ita dividi ut singuli pars una in Superiori, pars alia in Inferiori
7403. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nobilium campi Turopolya ideo ius repraesentantem ad Diaetam
mittendi obtinuit quia formatam efficit nobilium communitatem quae proprio regitur
magistratu, propria privilegia, propria per principes confirmata relate ad municipalem suum
statum statuta habet. 2 Ut haec legali isto favore privetur, nulla certe
ratio subversatur.
Oppidorum Haidonicalium et Iazigum vota Statui civitatum adnumeranda.
§-o 14-o
7404. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
6 4-o, quod, si aut non praevisus in eorum instructionibus casus occurrat,
aut respectu praescriptae sibi alicuius sententiae medio tempore circumstantias mutari
contingat, possint novam a principali suo commissionem expetere.
7 Ad haec ferme momenta recidunt omnia ea quae iam apud alias gentes
multis paginis hanc in rem disputata sunt, et tamen sententia haec nec cum principiis
constitutionis Hungaricae nec cum natura legislationis cohaerere videtur.
8 Relate ad 1-mum, in Hungaria
7405. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sibi alicuius sententiae medio tempore circumstantias mutari
contingat, possint novam a principali suo commissionem expetere.
7 Ad haec ferme momenta recidunt omnia ea quae iam apud alias gentes
multis paginis hanc in rem disputata sunt, et tamen sententia haec nec cum principiis
constitutionis Hungaricae nec cum natura legislationis cohaerere videtur.
8 Relate ad 1-mum, in Hungaria unam legislativae potestatis partem
Princeps, aliam omnes quattuor Regni Status in comitiis congregati habent. 9
7406. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nobilium relate ad comitia
non efficiant omnia nobilium individua, sed illa tantum, quae singuli comitatus nobiles pro
repraesentantibus suis delegerunt. 10 Itaque penes hos etiam solos, si in
comitiis congregentur, exercitium potestatis legislativae, in quantum haec Statui huic
competit, residet. 11 Sicut in regno electivo status quidem conferunt regiam
potestatem, ipsi tamen illam non possunt exercere, ita in comitatibus nobilitas confert
quidem Ablegatis suis ius partem potestatis legislativae in comitiis exercendi,
7407. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
talia adduci audiunt argumenta, quae ipsos
quidem movent, sed in comitatibus, dum talis sententia stabiliretur, in medium prolata non
fuerunt; nullus enim vir honoratus contrariam sensui suo sententiam tueri potest nisi ad id
altiori potestate cogatur. 17 Si vel haec in reflexionem sumantur, facile
apparebit quam fluctuans, quam interminabilis evaderet comitiorum manipulatio, si limitatis
eiusmodi mandatariatibus locus admitteretur.
18 Corpus legislationis Hollandiae tantum
7408. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
experta sit. 19 Quid fieret in Hungaria si
99 moralia, forte in obiectis legislationis necdum ita, ut sunt septem
Hollandicae provinciae, versata corpora de singulo novo obiecto, de singula
circumstantia, de singulo argumento, si haec nova sint, deliberare deberent; nonne omnis
Diaeta et taedio tam diuturnae morae et profundendarum in repraesentantes expensarum
gravitate infructuose dissolvi, nonne sensim constitutio ipsa everti deberet?
20 Solet quidem argumento hinc id obverti
7409. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tot sumptibus et cum lucro temporis illius, quod in consultationibus consumitur, eadem
Diaetalis manipulatio quae prodiret, si instructiones Ablegatorum pro
imperativis declarentur neque illis admittatur votum personale.
27 Et haec sunt gravia illa momenta quae limitatis
mandatariatibus adversantur. 28 Gravissimum tamen contra illos
argumentum experientia ipsa suppeditat; hanc enim in deliberationibus publicis
tutiorem ipso ratiocinio ducem esse
7410. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
subsistit. 29 Nostro aevo, sub oculis nostris enatae sunt duae
novae constitutiones eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed
stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata
fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto
legislationis viris haec quaestio. 30 Et tamen utrobique pro illimitatis
mandatariatibus decisa est.
31 Certe etiam in Hungaria et ratio publici et formandae tanto magis
7411. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eaeque non temperatae, ut in Anglia, monarchiae, sed
stricte republicanae; nuper in America, et recentissime in Galliis disputata
fuit, dum utraque haec constitutio formaretur, summis studiis a versatissimis in obiecto
legislationis viris haec quaestio. 30 Et tamen utrobique pro illimitatis
mandatariatibus decisa est.
31 Certe etiam in Hungaria et ratio publici et formandae tanto magis
constitutionis studium et ipsa salus reipublicae exigere videtur ut instructiones comitatuum
7412. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
status fiat, deberet singulus e
duobus statibus, qui eandem tabulam constituunt, secedere, vota inter se seorsim colligere,
sicque cum voto curiato ad communem tabulam redire, quod nec loci nec temporis
opportunitas admittere videtur; sed concedamus obstacula haec posse superari, quid si unius
status votum pro affirmativa, alterius pro negativa concludat,
quod certe frequenter eveniret; tunc ipso facto inactivum redderetur totius tabulae votum, id
quod absque convulsione exercitii potestatis
7413. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
praescribit.
10 Quominus in Inferiori Tabula hactenus usu venerit, diversa impedimenta,
quibus removendis nunquam manus admota fuit, effecerunt.
11 Nihil proinde reliquum videretur quam ut id disquiratur quomodo
impedimenta haec, quorum aliqua iam supra §-phis 10-o, 11-o et 12-o attingimus, tolli sicque
legis illius effectus etiam quoad
16.10 quoad] quo ad
Tabulam Inferiorem procurari possit?
7414. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quae obstant, tolli debent.
§-o 17-o
1 Itaque nihil iam reliqui est quam ut id disquiramus qualiter ea, quae
individuali votizationi in Inferiori Tabula obstant, sufferri possint?
2 Impedimenta haec ad tria capita recidunt, 1-o: quod ad tabulam hanc
repraesentantes etiam privatorum admissi sint, veluti capitulorum
fideidignitatis praerogativa non gaudentium, et absentum magnatum. 3 2-o:
Quod privatis aliquibus individuis veluti
7415. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
secus, quam ut iam supra dictum est, per abrogationem abusus huius subveniri
potest; ut enim debitus in exercitio potestatis legislativae ordo inducatur, debet votizatio
per capita etiam in Inferiori Tabula stabiliri; id autem secus perfici non
potest quam si haec (demptis paucis illis, pro quibus, ut supra diximus, legalis ratio
subversatur, individuis) e meris repraesentantibus, ut apud alios populos usu
venit, consistat.
5 Tertium impedimentum est ipsum
7416. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
inter comitatus et comitatus, civitates
et civitates discrimen, nimirum quod aliquorum Ablegati plures, alii pauciores
committentes repraesentent. 6 Istud iam maiorem tantisper subit
considerationem.
7 Verum inaequalitas haec committentium etiam in Anglia et
forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget,
varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8
Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet,
7417. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
in Anglia et
forte in omni temperata constitutione subsistit; ipsa enim, quae in rebus humanis viget,
varietas non admittit ut id ad geometricam reduci possit proportionem. 8
Iustum tamen videtur ut ea adminus, qua licet, parte ad aliquam proportionem accedatur; haec
autem per classificationem comitatuum obtineri posse videtur ita ut iis comitatibus, qui 1-ae
classi adscribentur, maior tantisper votorum numerus concedatur et sic a proportione de
aliis. 9 Prima e converso civitatum classis eum numerum votorum obtineat
7418. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
adversantur, pauci enim semper sunt e populo qui non suum, sed commune bonum spectent; inde
tantae in hac gubernii forma turbae, tot internae discordiae quae in aperta plerumque civilia
bella errumpere solent, inde tam facilis ad anarchiam lapsus, ita ut haec inter omnes tres
puras imperii formas pro maxime vitiosa reputetur, iamque civitate donatum sit
politicum illud axioma: democratiam simplicem ne subsistere quidem posse nisi apud parvum
angustis limitibus constrictum populum, apud quem illibata adhuc morum
7419. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nisi apud parvum
angustis limitibus constrictum populum, apud quem illibata adhuc morum probitas ita vigeat ut
nec ambitio nec avaritia cives corripuerit, potiorque eorum pars prona sit ad privatum suum
interesse utilitati publicae sacrificandum. 10 Praeviderunt haec iam
vetustissimi, qui pro aliquo populo constitutionem efformandam susceperunt, legislatores, et
ideo, qui vel pro tantisper aut extenso aut corrupto populo leges dictarunt, ut intentum
publicae felicitatis scopum obtineant iam democratiam
7420. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
securitatis personae proprietatisque civium non
intersit, sed quod has inter principem et populum partiri expediat; quod id tutissime perfici
possit si populus per repraesentantes suos in partem legislationis vocetur; quod in hoc casu
debeat aliquis inter duo haec legislativa corpora intermedius status stabiliri; denique quod
hoc stabilito de inducendo non tantum inter principem et status, sed inter ipsos
etiam ad invicem status aequilibrio cura suscipi debeat. 18 Superest ut,
7421. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
uti olim in Gallia, sed quattuor plane, uti nunc
in Polonia, Status numeret. 2 Verum cum omnes hi Status ad duas tantum
Tabulas contracti sint; cum singula harum duos contineat; denique cum in utraque personalis,
ut iam ostendimus, votizatio induci possit, res haec eandem subit considerationem ac si duos
tantum Status Hungaria numeraret. 3 Hoc praemisso triplex tantum quoad
inducendum inter Status aequilibrium ratio iniri potest: prima est ea quam Angli adoptarunt,
nimirum ut conclusa tantum Inferioris
7422. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ultra limites constitutionis provehat sicque per institutionem
intermedii huius legislativi corporis non tantum impetus Inferioris Tabulae
temperare, sed inter ipsum etiam Principem et populum aequilibrio studere voluerunt.
6 Verum modalitas haec adversatur avitis Hungariae institutis; nam iuxta
hanc omnes Status pari praerogativa gaudent, perinde sunt membra S. Coronae, et pro natione
non nisi omnes simul sumpti Status considerantur. 7 Iam vero si
Superiori Tabulae tantum
7423. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
Quod si tamen Superiori Tabulae e re visum fuit ut ipsa
etiam aliquam Inferiori Tabulae faciat propositionem, numquam id ipsi negabatur;
non expedit itaque vetustum hoc institutum commutare nisi gravis aliqua causa et praesens
utilitas subversetur, haec autem vix, ac ne vix quidem assignari potest.
10 In Anglia rex ipse caret iure propositionis et, si
subsidia petat aut aliud quid proponere velit, per ministrum suum (qui ipsa hac de causa ut
districtus alicuius repraesentantem in
7424. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
facile absolvitur; si
unicus sit, ut nunc in Gallia, status, omnis quaestio sponte evanescit; si tres sint et
suffragia per status stabiliantur, ipsa votorum curiatorum pluralitas
aequilibrium inter status suapte inducit.
14 Ut haec aequilibrii modalitas in Hungaria induci possit, deberent
praevie aut Status ad tres reduci aut plane ad quinque
multiplicari. 15 Neutrum est impracticabile; ad tres enim possent reduci vel
ita ut Status praelatorum cum
7425. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et ex eorum repraesentantibus quintus Status
efformetur.
17 In primo casu tria, in posteriori quinque plane distincta conclavia
erigenda forent ad hoc ut suffragia per Status commode colligi possint.
18 Verum nec haec aequilibrii modalitas Hungariae convenire videtur; iam
primum multiplicare Status nil aliud est quam rem natura sua implexam magis adhuc intricare;
si enim tanta est in conciliandis vel duarum Tabularum sententiis difficultas, tantum
temporis dispendium, tot
7426. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
idem tamen communi rursus omnium Statuum deliberationi substerni
debeat, tunc iam certum efficitur quod pluralitas conclavium, in quae Status pro casu
inaequalis numeri dispesci deberent, eo maiorem iniciat moram quo plura eiusmodi conclavia
exstant. 22 Haec autem suapte exsistere deberent quamprimum Status sunt
inaequali numero et aequilibrium inter eos per vota curiata stabiliri debet.
23 Maior adhuc est, quam modalitati huic ius propositionis adfert,
difficultas; si enim seu tres ternis seu quinque
7427. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
semper suffragia una edat,
efformandum esse arbitraremur. 38 Provide sane maiores nostri instituerunt ut
omne grave obiectum primum in Inferiori Tabula discutiatur,
dein vero huius conclusum Superiori referatur quo haec illud expendere et aut eidem
assentiri, aut aliam etiam sententiam Inferiori Tabulae proponere possit; gravissima enim
sunt, quae hoc Institutum porro etiam retinendum esse suadent, argumenta.
39 Iam primum omnes in unum conclave Status compingere nil
7428. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
19.42 saepius manus altera in margine addidit
opus fuerit, quid fieret si omnes adhuc Status in unam tabulam pro perpetuo
redigantur, praesertim si usus titulares magnates porro etiam evocandi stabiliatur; si
incondita haec multitudo omnia legislationis obiecta in prima, ut dicimus, manu concertare
deberet; si nullum eminentius et minus numerosum corpus exstaret quod aestum impetumque
multitudinis huius temperare posset? 43 Certe si non ruina patriae, iactura
adminus
7429. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quaestionem,
nimirum: an ipsa constitutionalia obiecta comitialibus deliberationibus subiaceant, per
omnium eorum, qui mixtam imperii formam adoptaverunt, populorum legislationes agitata
fuit.
21.2 Hanc… quaestionem] melius seu haec… quaestio seu agitatam
esse constat (aut simile quoddam), si Latine dictum esse velis
3 Affirmativa inconcusso illo argumento sustinetur quod, sicut aliae
leges, ita etiam constitutio per illius, quo
7430. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
comitiorum deliberationibus
subiacerent, status reipublicae continuo fluctuaret, quo nihil perniciosus, seu
libertatem personae, seu proprietatis securitatem spectes,
civibus evenire potest.
5 Videtur itaque quaestio haec nec in unam nec in aliam partem
generaliter decidi posse, verum mediam viam ita esse ineundam ut utriusque
oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de
eo: quaenam reipsa sint constitutionalia
7431. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
spectes,
civibus evenire potest.
5 Videtur itaque quaestio haec nec in unam nec in aliam partem
generaliter decidi posse, verum mediam viam ita esse ineundam ut utriusque
oppositae sententiae incommoda evitentur; ut via haec inveniatur, necessum est ut antea de
eo: quaenam reipsa sint constitutionalia obiecta, conveniatur.
6 Constitutio est nomen quod recentius in Europa invaluit.
7 Id quod nos nunc per hoc vocabulum intelligimus antea publicistae
7432. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
imperii
formis proprietatem habet, v.g. si populus exercitium summi imperii inter se et aliquod
corpus civium, quod deinde
statum optimatum efficit, vel inter hoc et insuper inter principem dividat.
9 Cum divisio haec variis modis fieri possit, inde etiam enascuntur tot
variae proprie dictae constitutiones. 10 Itaque constitutio ipsa nil aliud
est quam collectio illarum legum quae definiunt, cui seu physico, seu morali corpori, et quae
pars exercendi summi imperii
7433. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tantum vel utriusque sexus
successio locum habeat; an, et quid, rex cum ipso regiminis additu praestare debeat, v.g. an
solam coronationem vel etiam iuratam de conservanda constitutione sponsionem?
14 Si princeps ad ista obligetur, quae interea etiam, dum haec praestiterit,
iura possit exercere? 15 Si principem aut minorennem, praesertim in
haereditaria successione, esse contingat, aut mortuo principe legalis eius successor longius
absit, per quem et quomodo competentia eidem iura debeant exerceri? 16 Et
7434. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
19 Denique nisi
comitia sint perpetua, an principi provisionales leges ferendi potestas
competat? 20 Si ita, qualiter id constitui possit ut nihilominus competens
nationi legislationis communio nihil detrimenti pariatur? 21 Haec relate ad
principem.
22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per
constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris
nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi
7435. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
leges ferendi potestas
competat? 20 Si ita, qualiter id constitui possit ut nihilominus competens
nationi legislationis communio nihil detrimenti pariatur? 21 Haec relate ad
principem.
22 Relate ad nationem ipsam, ut haec pariter delata sibi per
constitutionem iura ordinate exercere possit, definiri debet qui pro civibus, id est membris
nationis, habeantur; an natio in plures, et quot, ordines dividi debeat; an repraesentantes
horum ordinum in comitiis unicum corpus efficere, vel in
7436. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
propositionis et
intercessionis ius habere debeat, an veto hoc absolutum esse debeat vel suspensivum, an
suffragia per status aut capita emitti debeant, an comitia periodica aut perpetua esse
expediat, an tributa tantum annua reddi vel vero definita semel eorum quantitate haec tam diu
dependi oporteat donec de eorum augmento agatur; an numerus intertenendae pro ratione
circumstantiarum militiae per potestatem legislativam determinari vel soli potestatis
executivae arbitrio relinqui; an iurisdictio militaris a politica simpliciter separari,
7437. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tam civiles quam criminales, et militares
relate ad obiecta civilia dividi solent.
26 Si ex omnibus constitutionalibus obiectis complura non vi, sed liberis
corporum legislativorum votis commutata fuisse ostenderimus, apparebit certe quod haec etiam
omnia comitialibus deliberationibus subiaceant. 27 Id autem facile omnino
praestari potest. 28 Et ne minus notas, quia longo vetustatis intervallo a
nobis remotas, quas Graecae respublicae in constitutionibus suis de tempore in tempus
7438. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
militandi, clero, magnatibus, et nobilibus,
onus vero tributorum solis ignobilibus incubuerit; et tamen illi haud ante multos menses
constitutionale hoc institutum commutarunt, aequalemque publicorum onerum partitionem
adoptarunt.
35 Omnia tamen haec non nisi consentientibus sponte omnibus legislativis
corporibus facta sunt, atque adeo apparet quaestionem, quam agitamus, eo demum resolvi: 1—o
quod non modo constitutionales leges, sed ipsa usque adeo constitutio cum omnium eorum,
quorum interest, consensu mutari
7439. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ibi dicatur quod fundamentalia (id est
constitutionalia) Statuum iura sub sensum diplomaticae clausulae: prout super
eorum usu et intellectu regio et communi Statuum consensu Diaetaliter conventum fuerit,
non cadant; verum vel lex haec ad sola Statuum iura restringitur, et tunc est
inconsequens, vel ad iura etiam Principis omniaque usque adeo constitutionalia obiecta, cum
horum omnium par sit ratio, extendi debet, et tunc et in clare superius demonstrata principia
impingit, et non modo aliorum
7440. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
usque adeo constitutionalia obiecta, cum
horum omnium par sit ratio, extendi debet, et tunc et in clare superius demonstrata principia
impingit, et non modo aliorum populorum, sed propriis etiam, quae supra adtulimus, exemplis
adversatur. 37 Debet proinde haec quoque lex eo tantum sensu accipi quod ad
alterandam constitutionalem legem pro communi consensu non sufficiat ellicita e personalibus
omnium promiscue Statuum votis pluralitas, sed quod singulus seorsim Status stabilienda per
legem modalitate erga notabilem
7441. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
everteretur. 46 Hac in re Princeps cum quattuor regni
Statibus eandem iterum subit considerationem ac si unum individuum cum societate e quattuor
hominibus conflata contraheret, quae peculiares pro singulo suo individuo favores stipulata
fuisset; sicut enim tota haec societas nihil de favoribus alteri contrahenti stipulatis
decerpere potest, ita etiamsi et individuum hoc et reliqua tria societatis membra coalescant,
quartum tamen illud membrum quaesito semel iure, nisi ipse assentiatur, privare non possunt.
47 Haec
7442. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
haec societas nihil de favoribus alteri contrahenti stipulatis
decerpere potest, ita etiamsi et individuum hoc et reliqua tria societatis membra coalescant,
quartum tamen illud membrum quaesito semel iure, nisi ipse assentiatur, privare non possunt.
47 Haec est illa inter constitutionales et alias pure
directivas leges distinctio. 48 Haec est basis cui constitutio
ita firme innititur ut reipsa non nisi tunc, dum id commune bonum exigit, mutari possit.
49 Unico hoc principio
7443. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
tria societatis membra coalescant,
quartum tamen illud membrum quaesito semel iure, nisi ipse assentiatur, privare non possunt.
47 Haec est illa inter constitutionales et alias pure
directivas leges distinctio. 48 Haec est basis cui constitutio
ita firme innititur ut reipsa non nisi tunc, dum id commune bonum exigit, mutari possit.
49 Unico hoc principio iam satis prospicitur metui illi ne, si
constitutionalia mutari possint, status reipublicae continuo fluctuet; omnes enim
7444. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
pro ratione characteris singuli individui
certam competentiam defigere.
De sufficienti victualium provisione.
§-o 23-o:
1 Ad 2-dum; haec ad internam potius administrationem quam ad Diaetalem
provisionem refertur. 2 Solet enim plerumque Consilium per consuetas
publicatorias victualium advectionem promovere, localis autem magistratus civicus ea, quae ad
politiam fori pertinent, in eiusmodi
7445. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
pandit ut saepe optima consilia
reici, noxias vero leges perferri oporteat; quare statuenda censetur mulcta pecuniaria eaque
non nihil gravior contra omnem auditorem qui de comitiali, quod tractatur, obiecto aut vocem
emittere, aut clamorem attollere sustinuerit; et ut lex haec effectui mancipetur,
constituendi censentur commissarii, qui in galleriis continuo obambulent et praevaricatores
huius legis praesidi denuncient; hic vero cognito summarie facto statutam mulctam ab eodem
irremissibiliter exigat cassae publicae inferendam.
7446. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
exterioris manipulationis edoctus quandoque et sibi et consilio
persuadet se parem esse et internae rerum manipulationi. 17 Scio reperiri
interdum etiam in statu subalterno privilegiata quaedam talenta, quae natura ipsa ad altiora
efformavit. 18 Sicut haec negligere, ita illa, quae externe tantum nitent, aut
nonnisi diuturnitate servitii comendantur, interno gremio admovere non expedit.
1,18 expedit] expediti
19 Pro iis, qui in externa manipulatione aetatem cum laude
7447. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nimirum cum solum
advicinantium bonorum subsidium penes moderna stipendia consiliarios indemnes reddere possit.
22 Maxima tamen pars agendorum consilii mediocrem tantum capacitatem, verum
diligentiam et methodum in manipulatione requirit. 23 Haec usu ipso, si semel
methodicus toti corpori dicasterii tonus detur, etiam per referentes mediocris capacitatis
condisci potest.
24 Est certum genus referentum, cetera operosum et ingeniosum, sed, quod
sicut a natura inditam habet disordinatam
7448. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
institerint. 29 Quare inductis semel scriptis votis
instruendi censentur domini secretarii ut, si quid tale
observent, primum moneant referentem; si tamen is facto suo insistat, rem iudicio praesidis
substernant. 30 Et haec de capacitate referentum.
31 Ut quisque pro genio et sphaera capacitatis suae applicetur, plurimum ab
eo dependet ut praeses qualitates singuli exacte noscat. 32 Hoc praesupposito
tota res ad aequabilem materiarum distributionem recidit.
7449. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
alteri assignata fuit, cum tamen constet obiectum hoc
discerpi non posse.
37 Agenda consilii nunc in 46 amplius rubricas discerpta indeque, nescio
quali cum combinatione, quinque vel sex materiae uni consiliario assignatae sunt.
38 Generalis haec materiarum consignatio adeo arcane servatur ut nulli
consiliariorum eius copia fiat. 39 Usus tamen ipse ostendit plus ad numerum
rubricarum quam ad pondus earundem reflexum fuisse. 40 De hac materiarum
divisione meam ab infra peculiariter depromam
7450. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
anteactis et acclusis complicata sit, adeoque longiorem
requirat combinationem, in pleno pertractetur.
9 Restat quinta adhuc, quae commune omnium instrumentum esse debet,
commissio rationaria; verum huius intuitu ea fortasse iniri ratio posset ut commissio haec non
constituat distinctum corpus, verum director exactoratus (accidentale enim est quod modo idem
exactor et consiliarius sit) cum adiungendo sibi e consiliariis socio res calculi in
concernentibus semper commissionibus referant.
10 Superest ut
7451. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
audeat extradare.
18 Porro de eo etiam singularis adhibenda esset attentio ut nova normalia,
prouti veniunt, suis locis rite inserantur. 19 Quod quidem curae directoris
cancellariae conventientissime concredi posse videretur. 20 Haec de
Coordinatione Commissionum.
21> Relate ad internam Consilii manipulationem. <22 Observavi
ego e pervolutione antiquorum anteactorum quod inde ab institutione sua in dicasterio hac non
methodicus, sed mechanicus
7452. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et coetum recursibus finis imponatur;
civitatibusque iniungatur ut omnes, nisi iustae et meritoriae exceptioni obnoxii sint,
suscipere debeant. 40 Ita fiet ut non omnes qui petunt, sed ii tantum, qui per
civitates iam remoti sunt, recurrant. 41 Haec quoad vim motricem, seu internam
manipulationem.
3. De secretariis.
1 Relate ad ordinationem externarum partium secretarii et concipistae
praecipuam obtinent considerationem. 2 Ad illorum
7453. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
departamento sub immediate sequenti rubrica.
7. De regestratura.
1> Nullum departamentum regulationem magis deposcit. <2 Tria
sunt archiva: Consilii, Studiorum et Croaticum. 3 Nullus inter haec nexus,
diversi regestrantes, claves difformes, quarum tamen nulla regulata est. 4 In
ipso Consilii Archivo quot individua, tot ferme claves, et hanc quisque secretam ferme pro se
ita servat ut eo absente alter in eius departamento nihil possit reperire.
7454. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
extra sphaeram quidem Consilii constituuntur.
9 Cum tamen de eo providere, ne alicui iustitiae administratio denegetur et ut
eadem praescripta legibus forma administretur, ad politicam pertineat manipulationem, virtute
benignae Consilio elargitae instructionis duo haec puncta deberent quidem per illud
manipulari, usus tamen invaluit ut Consilium in eiusmodi obiecta, nisi per positivum benignum
Mandatum huc invientur, se non imittat.
10 Proinde si res in abstracto assumatur, distributio materiarum iuxta
expositas
7455. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
genere spectantia,
3tio Ad negotia episcopos et eorum diaeceses,
4to parochias,
5to religiosos ordines,
6to Ad fundorum piorum administrationem concernentia.
14 Singula haec rubrica quae in individuo negotio involat consignatio sub A.
9,14 post involat deletum eadem | sub A.] addidit manus altera
remonstrat. 15 Negotium tamen asyli inde exmissum est
quod
7456. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quae certe numerosae sunt, rationes ipsi huic departamento
curare incumbat, rationistas et consultores iisdem vel ex eo adiciendos
9,18 rationistas] addidit manus altera | adiciendos] addiciendos
existimarem, quod si haec quoque ratiocinatio exactoratui Consilii deferantur,
alioquin a proportione subiecta ibidem deberent multiplicari.
19 Commissariatus provincialis circa provisionem
militiae, exactoratus circa conservandum eius
7457. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ad
universitatem, scholas Latinas et nationales
referuntur. 27 Singulum iterum hoc obiectum in politica,
oeconomica et litteraria dividitur. 28 Habet tamen singula
haec classis particularia quaedam obiecta, quae consignatio sub C. individualiter exhibet.
29 Producta et artefacta domestica augere et perficere ad oeconomiam
publicam, horum distractionem promovere ad obiectum commercii pertinet.
7458. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
ad obiectum commercii pertinet.
30 Politia et ad politicam et ad oeconomicam rubricam referri
potest. 31 Cum tamen illa potissimum ad civitates referatur, hae vero de
systemate Hungariae intimum cum Camerali nexum habeant, tam haec quam stricte civitatensia ad
classem oeconomicorum relata sunt. 32 Individualia rubricae huius consignatio
sub C. exhibebit.
9,32 Individualia… exhibebit] addidit manus altera
7459. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
excelsi
Consilii consiliario | qua… consiliario] in margine adscriptum manu altera
qua gremiali excelsi Consilii consiliario attribuatur, omnibus commissionibus provisum
erit.
15 Octavo: singula haec commissio unum secretarium et
concipistam exigere et protocolla per secretarios conficienda; e converso conceptus tam
commissionales quam e pleno, demptis momentosioribus, per concipistas apponendi videntur.
16 Nono: protocolla exhibitorum
7460. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
status et negotiorum commissionalium inantiquatio nunquam antevertetur.
18 Decimo: urbarialia in moderna adhuc providentia et negotia
investigationis nobilium adhuc adeo vasta sunt ut unius referentis vires excedant.
19 Quare haec porro quoque inter omnes repartienda censentur.
20 Undecimo: restat tantum finalis quaestio: an 18 referentes
consiliarios, Primate videlicet, Iudice Curiae, Tavernico, et Thesaurario exceptis, secundum
generales quattuor materiarum classes
7461. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
et sanitatis obiecta, ordo incendiarius, strata, lampades
nocturnae, stabilienda medicorum et aliorum salaria etc, inductio scholarum
nationalium et reliqua.
2 Secundo: pro tanto maiori inviatione negotia haec ad
sequentia individualia capita reduci possint:
1—mo taxa tolerantialis Iudaeorum
2—do de linea pestilentiali et stationibus contumacialibus
3-o negotia 16 oppidorum Scepusiensium
4-o negotia studiorum, quae aliquas necdum
7462. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
scholarum nationalium in civitates
18-o de statutis civitatum
19-o de confectione vectigalis, et elevatione tariffae in quantum in politicum influxum
haberet
20-o de excessibus tricesimatorum.
3 Tertio: omnia haec negotia, si plana habeant substrata, per
insinuata, si vero vastioribus actis implicata, per commissionem mixtam concertentur; immo si
inchoata etiam per insinuata negotia implicari contingat, pro finali concertatione eorsum
relegentur.
4
7463. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
§-o 2-o. Si tamen in organizationem internam defectus irrepant, de iis a comitatibus
potest admoneri.
1 Quoad
2,1 Quoad] Quo ad
alterum obiectum, seu internam manipulationem: in quantum haec ad mechanismum
dicasterialem refertur, eius organizatio ad executivam potius quam legislativam potestatem
pertinere videtur. 2 Huic enim graviora obiecta incumbunt quam ut individuali
illa departamentorum coordinatione, eorum adinvicem nexu, aut forma
7464. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
sane constituerunt, ut hi
ex omnibus regni partibus deligantur. 3 Verum id quod aliis generaliter tantum
conceptis ordinationibus evenire solet, ut raro in realem effectum perducantur, id quoque huic
legi evenisse experimur. 4 Interest itaque ut lex haec iam ad specificum
reducatur, et singulo circulo Hungariae, uti et Regnis his, certus consiliariorum numerus ita
determinetur ut enascitura imposterum vacantia nonnisi ex individuis concernentis circuli aut
Regnis nostris suppleri possit. 5 Et quia plerumque
7465. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
nisi
in gravioribus praesertim obiectis vota singulorum exquirantur, nisi in his plena libertas
regnet, debent utique omnia ad unius aut paucorum tantum arbitrium recidere. 3
Constituendum itaque censemus ut, quoties commembrum aliquod votizationem postulaverit, haec
continuo suscipi debeat, et licet pluralitas unam sententiam adoptet, in gravioribus tamen
negotiis consiliarii illi, qui de illa non convincuntur, vota sua separare non tantum possint,
sed et debeant.
7466. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat,
Ferdinandus Ungariae partes retineret, cetera sibi cederent dum in humanis esset; post fata
in Ferdinandum pariter devolverentur; quasi esset ipsi ius aliquod regnum electione post
mortem suam privandi. 13 Sed haec res ut ceciderit, postea videamus.
14 Interea Ferdinandus, vix exiguae Ungariae partis possesor, ostendit
tamen ilico animum quem fovebat, nec quievit donec hereditatem per fas et nefas declarari
procuraret (5:1547.)
7467. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
Sigismundus, qui cum Rudolpho, Maximiliani filio, vivo adhuc patre ab Ungaris Austriaco
dolo pro successore electo ita egit ut nec pacem turbaverit et suum pro absoluto
declarari fecerit principatum icto cum Rudolpho anno 1606. solenni foedere quo haec omnia
continentur eiusque insuper hereditas confirmatur. 2 Verum ne tum quidem
defuit Austriacus dolus; persuasere nescio quomodo Bathorium quoque ut Transylvania decedat,
aureos in Silesia montes ipsi pollicitantes; at enim delusum ut se vidit Bathorius,
7468. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
7 Hic
sive data occasione, sive incitati arte aulae Lutherani suam in regno sectam stabiliri,
ademptas restitui ecclesias postulabant. 8 Quo loco, quoniam mentio incidit
Lutheranorum, praeterire sine fraude non possumus qua Austriacorum arte aucta haec in Ungaria
haeresis tantis bellis praetextum, Austriacis autem facilem stabiliendae hereditatis
absolutaeque dominationis dederit modum.
9 Ingens fuit, antequam domus Austriaca irrepsisset, legum in
7469. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
proceres secreto tractasse ut, quoniam Leopoldus ex binis iam uxoribus nullam proles habens
defecturus in semine putabatur, eo mortuo divisis inter se comitatibus, communibus eos
regendo legibus novam reipublicae formam constituerent. 3 Ignotum id aulae ad
haec usque tempora fuit cum vix re cognita laeta datam sibi tandem perdendi eos, quorum
potentia timebatur, occasionem, ad capiendum Zrinium Csaktornyam ilico militem expedivit.
4 Negavit ille se quidquam in caesarem perpetrasse missoque obside filio,
data fide se
7470. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
adversa Turcae fluxere. <13 Capta Buda
amplius saeculo a Turcis posessa, reportata saepe de eo victoria, verbo, universa quod vix
sperare ausa fuerat Christianitas, Ungaria exactus Turca.
§ 18.
1 Vix haec Leopoldo felicitas affulsit cum ilico pro more suo pessima
quaeque de Ungaria coepit cogitare; nempe in ea armorum felicitate putavit advenisse tandem
tempus quo vetus illud Austriacorum proiectum hereditariam reddendi Ungariam in finem
perduceret. 2 Quid
7471. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
coegit scriptum
4 Quod antequam expedio, vitam eius brevissime perstringendam putavi.
§ 24.
1 Rakoczius patre Georgio et matre Helena Zrini natus, postquam haec ad
vota Tökölii transivisset, omnem statim in prima aetate fortunae furorem est expertus dum
necessariam ad fortunae suae incrementum eius interitum vitricus reputaret.
24,1 Tökölii] corr. auctor e Tekelii |
7472. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
populationibus indulgente admitti non posse.
18 Ceterum ante omnia nullitatem sententiae in se velut laesae maiestatis
criminis reum latae, ut et inductae per minas vim promissae in postremis comitiis hereditatis
inefficaciam agnosci debere. 19 Dum haec aguntur
30,19 aguntur] agerenter | concitavit] pro fecit scr. auctor |
ob] pro ad scr. auctor
Okolicsanius religione Lutheranus, qui e carcere dimissus nescio quo hamo
7473. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
quem se
tantopere cupere simulabat, postquam impetrasset, primus ipse violavit, ne eorum
30,23 eorum] pro iis scr. auctor
quidem bonis, qui sibi adhaeserant, parcens. 24 Sed enim haec inscio
caesare Heisterius exercitus imperator propria animi acerbitate patravit? 25
Quis credat futurum satis audaciae subdito ad id patrandum si caesari sat fuisset animi ad
puniendum, aut quis sibi posset persuadere Heisterium, postquam ipsius
7474. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
SubSect | Section]
habuit (nam externorum aliunde habuit fere nihil), quamquam iustissima causa sumpta arma in
praedam magis quam in
35,4 post quam in del. auctor libertatem
patriae felicitatem exercerent. 5 Armorum ad haec aerisque ingens
penuria; inexperta ipsius principis et vagis turbidissimisque Bercsenii consiliis et levibus
gentis impetibus obnoxia aetas; Karolii, Forgacsii, Oesterhazii, Csakii in Bercsenium,
tanquam ea praecellentia indignum, invidia et ex eo in principem
7475. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
obtinet; quod denique me illi potissimum
comitatui praefecerit in quo primam mihi lucem aspicere contigit, in quo fortunae meae,
liberi, propinqui, necessarii, omnia verbo, quae dulcis ingenuo animo patria solatia continet,
exsistunt — sunt haec quidem conspicua, quae devotam meam gratitudinem exigunt, argumenta; pro
mei tamen animi indole, ego illud semper praecipuum reputavi: quod me Clementissimus Dominus eo
loco collocare dignatus sit ubi et promovendi altissimi eius servitii, et subveniendi miseris,
sed et grata
7476. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
publicum patriae
huius bonum laetus semper impendi; quo praecipuum curarum vigiliarumque fructum in ipsa
serviendi occasione collocavi. 2 Triennium prope evolvitur quod in partem
laborum communis patriae, ipsius iam etiam Hungariae vocatus sim. 3 Sed haec,
quae pro exilitate virium mearum impendi, servitia, si illa cum relati modo praemii magnitudine
contendam, adeo tenuia sunt, ut nil nisi meram Augusti clementiam tota hac in re suspicere
debeam, colere, et venerari.
5.1 Quam proinde tibi, Clementissime
7477. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
subserviendi causa esse constitutos. 4 Nec me latet
obligationem hanc ab ea proportione, qua munus elevatius est, potiori iure eidem incumbere, in
illo vero, qui aliis praeficitur, magistratu omnes inferiorum etiam munerum obligationes
concentrari. 5 Haec ego si reputem, si Vestram, Inclyti Domini Status et
Ordines, frequentiam, dignitatem, amplitudinem spectem, si obiectorum, quae in muneris huius
administratione occurrunt, varietatem, gravitatem, difficultatem considerem, si contra
distractarum per alterius, quod una gero,
7478. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
modificare debes.
5 Si tempus adhuc est, et tu illam dignam existimas, cuperem ut illam non ad
historiam legislationis, ut intendisti (eo enim nullo titulo pertinere potest), relegas, sed
supplementis secundae periodi inferas. 6 Puto enim quod dissertatio haec
plurimum conferre possit, et ad edocendos initiantes de eo, qualem usum diplomatum facere,
quomodo
3,6 quomodo] quomo
illa combinare et per nota iam iuris principia explicare debeant, et "ad configendos,"
ut ait Cicero,
7479. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
7,10 Post argumentum deleta verba quod ad De | iuraverit]
sic
praesertim cum ipse Ferdinandus Primus, cuius formulam iuramenti corpus iuris exhibet,
ad illud non iuraverit. 11 Spinosa proinde est haec quaestio, quis regum primus
ad illud iuraverit. 12 Quare excute quaeso tuam penum et, si quid hanc in rem
deprehenderis, mihi communica. 13 Si is, quem supra petii, labor suscipiatur,
poterat id una peragi.
7480. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
fuit. 5 Quare instruxi Petrovichium: primo,
edita per Kollar diplomata cum originalibus conferat et videat an ille ea sincere protulerit;
secundo, ut omnia, quae in indiculo illo designantur, excutiat et, quae ad rem facient, sibi
describat; tertio, ut si quae praeter haec adessent, quae seu ad ius publicum, seu statisticam
conferre possunt, horum etiam usum faciat. 6 Archivarius Schmidt Petrovichio
statim elenchos liberaliter obtulit et, quidquid ex iis postulabat, eidem consignavit.
7 Et tamen peracto labore nil aliud
7481. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
eum quoque modo tueri quam privato eam gloriam concedere quod eius opera
administratio publica adeo insignem acceperit reformationem. 4 In particulari
hoc casu, quascunque tu contrarietates ostendas, uno hoc argumento Corpus Iuris
salvabunt quod omnia haec per subsequum imperantis et statuum consensum iam sanata sint.
5 Interea perge tu, quo coepisti, calle; sat erit tibi ad nominis gloriam quod
tu primus omnia haec detexeris.
14.1 Cum scribas optare te ut de constitutione Hungariae aliquid
7482. Škrlec Lomnički,... . Operum omnium tomus II, versio... [Paragraph |
Section]
quascunque tu contrarietates ostendas, uno hoc argumento Corpus Iuris
salvabunt quod omnia haec per subsequum imperantis et statuum consensum iam sanata sint.
5 Interea perge tu, quo coepisti, calle; sat erit tibi ad nominis gloriam quod
tu primus omnia haec detexeris.
14.1 Cum scribas optare te ut de constitutione Hungariae aliquid elucubrem,
video ignotum tibi esse quod ego laborem hunc iam perfecerim sub diaeta 1790-mi.
2 Si illum pro privata tua notitia legere vis, interpella Mandichium ut tibi
Bibliographia locorum inventorum
Škrlec Lomnički, Nikola (1729-1799) [1782], Operum omnium tomus II, versio electronica (), Verborum 46753, Ed. Neven Jovanović [genre: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [word count] [skrl2].
More search results (batches of 100)
First 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 Last
Retrieve all occurrences (This may take some time to download)
Click here for a KWIC Report
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Podatke o projektu vidi na www.ffzg.hr.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se na http://www.ffzg.unizg.hr/klafil/dokuwiki/doku.php/z:digitalizacija-hrvatskih-latinista.