Your search found 9801 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 8070-8242:

bifariam dividi potest; nempe in Septentrionalem et Meridionalem. Septentrionalis Posonio usque extremum Maramarossiensis Comitatus angulum, inaequali tamen latitudinis linea protenditur. Haec tota ferme in montes assurgit, sylvis et lignis variae speciei abundat, hisque inferiora Regni loca, quae illis destituuntur, providet. Solum habet minus fertile, et quod alendis suis incolis non sufficit. E converso

si solam Hungariam spectes, a Septentrionali hac linea usque Dravum et Danubium protenditur, si eam cum partibus adnexis assummas, usque Mare Adriaticum procurrit. Habet quidem haec quoque regio complures mediteraneos montes, quorum plerique sylvis teguntur, aliqui generosa vina producunt, maxima tamen parte in vastas planities diffunditur, quae in nonnullis locis lenioribus collibus permixta est.

permixta est. Solum habet et agriculturae, et rei peccuariae perquam idoneum, et ideo Septentrionalem Regni partem frumento, adiacentes vero Germanicas provincias et hoc, et peccoribus providet. Meridionalis haec Regni pars in respectu commerciali in tres iterum partes a ratione principalium duorum fluviorum, qui eam in totidem partes secant, dividi debet, nimirum in Cis-Danubianam, quae Austriae, Styriae, et, si

aut zabulosum aut arenosum formavit- parte vero ex alia in plerisque per quae viae hae duci debent locis, aut lapides aut sabulum aut arenam collocavit. In aliquibus tantum Tibiscanis partibus, natura omnia ferme haec viarum subsidia negavit. Verum ipsae illae partes seu vitioso molarum situ, seu irregulari fluviorum cursu, seu priorum temporum iniquitate tantas paludes habent, ut si istae in rite efformandos canales contrahantur, hi

finibus Regni naves easque minores tantum sustinet; donec ad eum pertingatur aspera perinde per longam montium seriem via confici debet, sicque commercialis exitus hac quoque parte nonnisi per axem patet. Montosa haec meridionalium et septentrionalium Regni limitum situatio, illud quidem commerciali instituto commodum adfert, quod paratis ubique ferme materialibus, viae illic minori impendio construi possint. Verum cum Hungaria vis

flexo versus Orientem ad Almâs cursu mari huic illabatur, antea vero omnes navigabiles regni fluvios recipiat, magna Hungariae pars paratum ope navigationis in Mare Nigrum exitum habet. Neque tamen vel haec via suis obstaculis caret; scopuli enim ad Orsavam, vexationes Turcarum, mercium ad Suniam in naves maritimas transpositio, hanc quoque tantisper impeditam efficiunt. Verum haec quoque impedimenta iam aliquot peritiores

in Mare Nigrum exitum habet. Neque tamen vel haec via suis obstaculis caret; scopuli enim ad Orsavam, vexationes Turcarum, mercium ad Suniam in naves maritimas transpositio, hanc quoque tantisper impeditam efficiunt. Verum haec quoque impedimenta iam aliquot peritiores mercatores superarunt. Et haec sunt tam adminicula quam et impedimenta commercii, quae physica regni situatio producit.

vexationes Turcarum, mercium ad Suniam in naves maritimas transpositio, hanc quoque tantisper impeditam efficiunt. Verum haec quoque impedimenta iam aliquot peritiores mercatores superarunt. Et haec sunt tam adminicula quam et impedimenta commercii, quae physica regni situatio producit. §. 9. Constitutio Regni Commercio absolute non adversatur. Politicam

donec stabilito formali civitatum statu, auctoque tantisper earum numero, hae iure suffragii in comitiis sub Zigismundo donatae sunt, constitutionem Hungaricam commercio minus favorabilem fuisse inficiari non licet. Postquam haec iam evenerunt, constitutio Regni commercio vix iam in alio adversatur, quam in exiguis, quae civitates adhuc manent subditalis obligationis reliquiis, iureque liberis hominibus ab intestato succedendi.

immunes fuerint, denique quod in Personalibus et realibus causis nonnisi coram proprio magistratu potuerint conveniri, debuit itaque systema hoc prima commercii ponere fundamenta; verum haec etiam posteriora instituta subinde everterunt, nimirum impetraverant pleraeque finitimae Regni civitates, sub primis 2dae periodi regibus, eiusmodi privilegia ut nulli extero mercatori profundius in regnum intrare liceat,

Metropolis tale plane Privilegium sibi comparaverat ut omnes Mercatores quascunque res venales, si per hanc Civitatem vehebantur, tantum ibi vendere, neque ultro promovere audeant e Sigismundi Decr. 2. Art. 11. Omnia quidem haec Monopolia, partim contrario usu postea sublata, partim subsequis Legibus abrogata: Tricesimarum, quarum priora tempora nonnisi confusam cum Teloniis idaeam habuerunt, institutum regulatum. Sigismundi Decr. 2. Art. 17.

etiam Vectigalis Tricesimalis agitabat. Sed de hoc suo Loco ex Instituto agetur. Fundi Publici, sine quo sumptuosa Commercialia Instituta suscipi non possunt, conflandi cura Legislationem iam 1681. art. 13. tenuit. Cum Lex haec effectui mancipata non fuisset, defferebatur Consilio Locumtenentiali 1723. Articulis 115. 116 et 122. ut non tantum Oeconomiae et Fundi Publici, sed et ducendorum Canalium, generaleque stabiliendi Commercii Proiectum

ut non tantum Oeconomiae et Fundi Publici, sed et ducendorum Canalium, generaleque stabiliendi Commercii Proiectum elaboret, et in proximis Comitiis referat. Et hucusque processit Hungarica in Linea Commerciali Legislatio. Haec est politica Regni relate ad Commercium Situatio. Interea ipsa Deputationi huic delata Provincia satis ostendit complura ex iis, quas Leges iam hactenus disposuerant necdum effectuato, alia non eo, quo Lex ordinaverat,

educat, exitus hic per Vectigal plerumque facilitari solet, verum si de eductione mercium ad exteras quidem Regiones, sed per intermediam eiusdem Principis Provinciam agatur, iam tum exitus, seu quod intermedia haec Provincia eosdem plane merces producat, seu quod merces eiusmodi ad se pertrahere sicque cum iis Oeconomiae Commercium exercere anhelet, pluribus difficultatibus obiici solet.

tamen eam acceperunt assecurationem, quod sua Maiestas cum Statibus Germanicarum Provinciarum utpote quos res ex altera parte tangit, tractura sit, licet nullus unquam cum Statibus Hungariae, dum impedimenta haec poni coeperunt, Tractatus susceptus fuerit. Interea Hungaria nullum e Tractatu eiusmodi Beneficium accepit: Provinciales Germanicarum Provinciarum Impositiones, mutatis licet subinde nominibus,

perfecte reciprocos favores continent; cum per Constitutos idoneis in Locis Consules sustineantur; denique cum e Crimeae et ex aliis Moscoviae Provinciis in ipsum immediate Provinciale Hungaricum et vicissim navigari possit, haec est maxime favorabilis quam Hungaria cum aliqua extera Provincia habet Relatio Politico-Commercialis: neque dubitare licet, quin elapsis stipulatis annis, nexus hic per novum, captae interea experientiae accommodum

§.17. Eiusdem relatio ad Poloniam Donec Gallicia Poloniae partem effecit hanc Hungaria immediate contingebat, verum nulla adhuc eotum politico commercialis relatio inter haec duo regna intercessit, relictum sibi ipsi commercium eum naturalem cursum accepit, ut ex Hungaria in Poloniam vini, vicissim vero, qua Polonicae, qua etiam procuratae e Moscovia Telae notabilis quantitas inferri

Rempublicam Polonicam Tractatus intercessit, per quem consumptionale Portorium in 4 pro 100 defigebatur, quod tamen nonnullam postea ut suo loco dicetur alterationem subivit. Si Gallicia Hungariae incorporata fuisset, haec Poloniam nunc etiam immediate contingeret: frueretur beneficio defixi in 4 pro 100 Portorii, vectigalis arbitrio nonnisi quoad exitum subiaceret: haberetque eandem, immo magis adhuc favorabilem, quam nunc cum

Mercatores nexu, seu minus adhuc instructae per Hungariam rei Vectoriae deffectu, seu praeindicata etiam Opinione, durat adhuc potior non tantum Inductionis, sed etiam evectionis Hungaricae cursus per Tergestum, urbsque haec eam semper relate ad Flumen Littoraleque Hungaricum habebit Politico-Commercialem relationem, quam duo vicina et Aemula Emporia de Natura sua habere consveverunt. §.22.

computatis) Anno 1787. 7.116.789 animas numeravit. Croatica, Sclavonica, et Banatica confinia certe ultra 383.211 Capita etulerunt, adeoque tota Regni populatio Anno illo 7 et medium Millionem superavit. Si summa haec ad 4499 quadrata milliaria, quae Hungariae extensio effert, applicetur, ad unum milliare 1777. animae obvenient, qui numerus notabilem certe exhibet Populationem, et tamen si fertilissimae meridionalis Regni

increvit, nec omnes educendorum productorum Regni viae ita adhuc apertae sunt, ut auctis rerum pretiis necessitas industriam imperare potuerit, denique necdum circulanti pecuniae omnes canales ita reserati sunt, ut haec ad eam incolarum classem, cuius plane industria florentem efficit civitatem, sat aequabiliter pertingere, sicque maius adhuc sui desiderium in eadem excitare potuerit.

exercent ii etiam comitatus, qui Austriae et Styriae propius adiacent: licet enim frumenti in has Provincias inductio gravi portorio onerata sit, cum tamen aliqua eius quantitate quotannis absolute indigeant, haec semper distrahitur, sterilioribus vero annis invectio plane illimitate admitti consvevit. In aliis planis comitatibus, qui nec tam promptam, nec ita utilem habent frumenti distractionem, aliqui

Croatiae usque mare protenditur. Verum hic iam necessitas industriam procuravit. In 1-ma et 2-a res metallurgica et salinaria ut plurimum viget, et hic populus impensis in harum culturam operis se sustentat. Ubi haec merendi occasio defficit, metendo et falcando in planis Comitatibus subsistentiam quaerit. Reliquum partim apum, lini et canabum cultura, partim manuali aliquo artefactorum praesertim ligneorum industria,

ruralem superare videtur. In aliis, quas Dicasterii alicuius Iuridici, Episcopi, Capituli, frequentiorisque Nobilitatis beneficio gaudent, Civilis cum rurali Industria adhuc colluctari videtur. In reliquis haec illam adeo superat, ut si necessarios pro Urbe adiacenteque peripheria opifices atque officinarios excipias, reliqua tota pars Incolarum rurali Industria subsistat.

duas revocari possunt: Producentes nempe et Consummentes: et sicut necessitates hominum ad Naturae Producta et Artefacta referuntur, ita hi iterum iuxta haec duo obiecta dispesci debent. Quoad artefacta alibi opportunius agetur, hic per Producentes eos tantum, qui Vitae alimenta procreant, per Consummentes vero omnes illos, qui haec absummunt

ita hi iterum iuxta haec duo obiecta dispesci debent. Quoad artefacta alibi opportunius agetur, hic per Producentes eos tantum, qui Vitae alimenta procreant, per Consummentes vero omnes illos, qui haec absummunt intelligimus. Interest quidem singuli Status ne sua aliunde alimenta petere debeat, imo ut superfluam etiam habeat horum quantitatem, quam exteris distrahere possit,

ut superfluam etiam habeat horum quantitatem, quam exteris distrahere possit, dantur tamen Regna et Provinciae quae alimentorum Copia ita laborant, ut ea nec domi consummere nec ad extra efferre queant. Res haec inde consequi solet, quod longe maxima pars Incolarum tantum agriculturam aut rem peccuariam exerceat, ipsas aliquas alimentorum Species negligat: Civili autem Industriae pauciores adhuc, quam oportet se

capiant, et tamen iuxta eandem Conscriptionem ad 400os Pagos nonnisi una Civitas obtingit. Si vel paucae hae Civitates in Centro singulae per 400os Pagos computatae Sectionis situarentur, posset adhuc improportio haec per Successivum Comitatum florem quadamtenus suppleri. Nunc stant ad exiguam distantiam quinque Civitates, Ruszt, Posonium, Bazinium, S. Georgius et Modra. E contra vasti Comitatus

potest; ipsorum peccorum notabilem saepe a Domestica necessitate et quaestu superfluam quantitatem habet. Ut usus agrorum magis varius efficiatur, capit quidem hinc inde nam etiam Tabacae Cultura exerceri, sed nec haec in hos adhuc limites attingit. Interest proinde, ut Legislatio inducendae maiori inter Consummentes et Producentes proportioni Curam impendat. Quod partim per reserandos et

vero Hungariae multiplicem et situm et glebam habeant, vix est aliqua vini species quam Hungaria non producat. In unico forte componendi et conservandi vini modo maior adhuc perfectio desideratur; sed et haec si facilior producti huius distractio procuretur indubie sensim invehetur. Quoad olera et fructus. Obviorum olerum et fructuum

et fructuum Cultura in Hungaria semper viguit, ab aliquo tempore exquisitiora etiam olera coli, delicatiores fructus inseri coeperunt, ususque hic in dies magis propagatur. Necdum tamen eo res perducta est ut haec Domesticae necessitati sufficiant; Adhuc et Olera et fructus, imo ipsae etiam Plantae Exterae Regno in copia inferuntur. Adhuc adsitae Danubio Civitates his Vienna magna ex parte providentur.

varium et Longum Laborem requirat, ut seu ultra Domesticae Consumptionis limites, seu in meliorem qualitatem assurgat, debuit Populatio multas antea ab agriculturae laboribus manus vacuas efficere, donec Industria haec invaluit. Cultura Lini et Canabum hunc etiam in Hungaria Cursum tenuit. Colebatur tantum ad Domesticam necessitatem et in sat mediocri qualitate, donec Populatio Septentrionalium

ne in his quidem partibus Industria eo adhuc pervenit, ut artem semen Moscoviticum naturalisandi invenire potuerit. Degenerat illud quotannis, exterum autem semen omni anno procurare, magnam, quam Industria haec adfert utilitatis partem partem intercipit. In aliis Regni partibus vix adhuc aliquid lini a Domestica necessitate superest, neque id ultra mediocrem qualitatem assurgit, quanquam paratam habeat

aliquo Lignorum Surrogato exquirendo curam susceperunt, licet torfa, quae nihil aliud est, quam inflammabile crassiorum radicum agregatum plerumque in locis paludinosis, quibus Plaga haec abundat, reperiri consvevit. Implantatio Salicum. In reliqua Regni parte ubi increscens Populatio Sylvarum abundantiam iam consumpserat naturaque Soli

Actualis Oeconomiae Publicae quoad Producta Adscitia e Regno Vegetabili. §.32. Prima Culturae Tabacae Epocha in qua ad distractionem intra Monarchiam restricta fuit. Et haec ferme sunt Gentilia e Regno Vegetabili Producta, circa quae Industria Incolarum Hungariae a longissimo retro tempore versabatur. Ex adscitiis prima in Regnum Tabaca penetravit:

Intercepta Americanae Tabacae importatione, cum plures ad semel Emptores comparuissent, quam erant Producentes, pretium Tabacae Hungaricae uno ictu notabiliter increvit. Praesens haec Lucri occasio, parte ex una Cultorum numerum continuo provexit, parte vero ex alia, aviditatem eorum ita excitavit, ut quo quantitatem eius augeant de ipsis iam consvetis Culturae Regulis remiserint. Pondus

manipulos deteriora abscondi coeperint. Tertia eius Epocha, qua ad domesticam iterum distractionem Restricta fuit. Vel haec sinistra Tabacae Hungaricae manipulatio poterat omne eius Creditum enervare. Accessit tamen subinde alia gravior, compositi nempe Belli Americani Circumstantia, quae exteros emptores uno ferme ictu

Bienenfeldianam, partim per Littorale efferebatur quantitatem excipias) Distractio Tabacae Hungaricae iterum ad domesticum tantum usum et necessitates Viennensis Monopolii Restricta fuerit. Res haec quidem debuit Cultorum numerum, qui antea a proportione externae eius distractionis accreverat, diminuere; poterat tamen tabaca Hungarica certam adhuc distractionis viam in Lombardiam Austriacam retinere:

possent. Nunc enim ipsum hunc Laborem emptor, antequam tabacam in exteras Provincias transmittat, sed maiori cum Detrimento praestare debet, et ideo, commixtam etiam eiusmodi Tabacam Leviori persolvit. Omnia haec eum demum effectum produxerunt, ut longe iam minor tabacae Hungaricae quantitas seu per Flumen, seu per Tergestum, per alios vero passus prorsus nihil in externam aliquam Provinciam educatur.

Centenarius a 26., Secundae a 15. postremae a 9. fluviis in Italiam Anno minime Sterili Venditus sit, singulumque iuger, detractis notabilibus sane expensis 60 florenorum Lucrum protulerit. Postquam Industria haec in pluribus iam Locis debitum perfectionis gradum attigerit, tum primo tuto Statui potest quod Solum? qualem det Tabacae qualitatem.

Productum hoc colendi ratione Libellis, necessarias hac de Re notitias communes reddi voluit: qui se in hoc Industriae genere distinxerant, gratialibus nummis, imo Caracteribus etiam exornavit: filatoria erexit: omniaque haec Regiis unice Sumptibus perfecit. A Comitatibus et Civitatibus nil aliud exigebat, quam ut idoneos pro condiscenda hac manipulatione practicantes Eszerinum sumptibus Cassae domesticae submittant,

non statim seggregatae fuerunt Iurisdictiones illae, quarum Clima Productum hoc sustinere non potest. Recusabant hae merito inutiles hanc in rem expensas, earum vero exemplum etiam tales sequebantur, quibus Cultura haec si non in toto, in notabili adminus parte conveniebat. Primus manipulationis huius Magister nimio Zelo eam quo citius propagandi tales etiam quandoque Practicantes dimittebat, qui vix superficiem

longe felicius superari potuissent, quam generali Dirigentis Dicasterii e Longinquo Decisione, alibi practicantes optime etiam artem edocti, non eam nacti sunt assistentiam, qua opus fuisset, ut Cultura haec desiderata summat incrementa. Ubi assistentia non defuit, ibi saepe practicantes ipsi aut negligentia, aut interessentia sua Progressum Instituti huius intercoeperunt; denique cum arbores e quarum foliis

requirat, evenit quibusdam in Locis, ut ipsa expectationis diuturnitas lassaverit patientiam aliquarum Iurisdictionum, sicque Institutum hoc ad maturitatem perduci non potuerit; inde factum est, ut cum Cultura haec langueret, errores vero, qui languorem hunc produxerant a paucis adverterentur, ipsum Institutum tanquam inutile damnatum fuerit, sicque languor sinistram hanc de cultura opinionem, opinio e converso haec

Cultura haec langueret, errores vero, qui languorem hunc produxerant a paucis adverterentur, ipsum Institutum tanquam inutile damnatum fuerit, sicque languor sinistram hanc de cultura opinionem, opinio e converso haec maiorem adhuc in Cultura hac languorem reciproce produxerit. In particulari damnosa Deglomerationis methodus. Accessit quod primus Artis huius

licet in ipsa finali, de Producto hoc sibi submittenda Tabella Sericum iuxta veterem Normam deglomeratum, ab eo quod iuxta novam elaboratum est, per distinctas rubricas discerni iusserit, methodus tamen haec vix adhuc aliquot in Locis introducta sit. Epocha, qua maxime florebat Interea crescebat tamen sensim in Hungaria Serici productio, iamque Anno

Eius decrescentia et Status Actualis. Verum erupit paulo post Turcicum Bellum, sub cuius demissu Caesareo-Regiae copiae plane illos Comitatus in quibus industria haec maxime florere coeperat, Banaticos nempe et inferioris Sclavoniae ita occupabant, ut rusticis omnis ferme Bombices alendi Opportunitas sit intercoepta. In ipsis militaribus confiniis ubi Cultura haec iam

industria haec maxime florere coeperat, Banaticos nempe et inferioris Sclavoniae ita occupabant, ut rusticis omnis ferme Bombices alendi Opportunitas sit intercoepta. In ipsis militaribus confiniis ubi Cultura haec iam notabilem extensionis gradum attigerat, cum Omnia Annis streperent, eadem magna in parte intercidit. Supremum tamen instituto huic vulnus Annus 1790. inflixit, quo reducta prioris Gubernii forma complures

inflixit, quo reducta prioris Gubernii forma complures Iurisdictiones id quoque eo pertinere arbitratae, et Practicantes dimiserunt, et omnem ulteriorem promovendae serici Culturae Curam palam deposerunt. Omnia haec id demum effecerunt, ut paucae admodum Iurisdictiones supersunt in quibus Industria haec adhuc se sustineat; ut productio Serici adminus in dimidio deciderit ab ea quantitate, quam ante hanc Epocham efficiebat,

arbitratae, et Practicantes dimiserunt, et omnem ulteriorem promovendae serici Culturae Curam palam deposerunt. Omnia haec id demum effecerunt, ut paucae admodum Iurisdictiones supersunt in quibus Industria haec adhuc se sustineat; ut productio Serici adminus in dimidio deciderit ab ea quantitate, quam ante hanc Epocham efficiebat, et ut de crudo exotico Serico iuxta Diametrum ultimi Decenii quotannis pro 78717.

requisito Splendore destitui. Aliae Iurisdictiones hac de re non retulerunt, neque id debite adhuc indagatum fuit: quae Plantae cuius qualitatis Colorem dent? Qualiter in praesens in earum praeparatione procedatur, et an non haec emendari possit? An non eaedem Plantae, quae nunc in naturali suo Statu usuantur, si transplantatae Industriosam Culturam acciperent, melioris etiam qualitatis Colores proferrent? Denique an non praeter iam notas

praeter iam notas coloriferas plantas, aliae etiam adsint, quae si non melioris eiusdem adminus Sortis Colores dare possunt? Cum praestantia Coloris pretium artefacti notabiliter augeat, Publici plurimum interesse videtur, ut haec omnia determinentur. Edidit quidem Drigenti Alba regalensis physicus Tractatum de Coloribus, qui e gentilitiis, seu mineralis seu vegetabilis Regni Productio praeparari possunt, verum author hic, qui se

fieri, cumque eum non lateret, quod nullum exoticum Productum alicui Provinciae sollidam adferat utilitatem, nisi semen ipsum naturalisetur, isthuc praecipue curam omnem converti imperavit. Verum in Banatu Cultura haec altero statim Anno intercidit, Quinque-Ecclesiis Administrationis adiunctus, cui Provincia haec delata fuit, nihil intentati reliquit, ut vota Principis expleat, Patriamque pretioso hoc Producto ditet?

utilitatem, nisi semen ipsum naturalisetur, isthuc praecipue curam omnem converti imperavit. Verum in Banatu Cultura haec altero statim Anno intercidit, Quinque-Ecclesiis Administrationis adiunctus, cui Provincia haec delata fuit, nihil intentati reliquit, ut vota Principis expleat, Patriamque pretioso hoc Producto ditet? Observavit ille primo Anno usque ad Scrapulum praescriptam sibi Normam. Ducebat exactum per totum

Anno sollicite immutabat. Sed incassum tanta cura primis 4 Annis ne plantam quidem ad maturitatem perducere potuit, quinto tandem Anno eam ad maturitatem provexit, produxitque Colorem Coeruleum, sed eo, quem Planta haec in aliis calidioribus Regionibus dat longe inferiorem. Et tunc demum denunciavit, irritam fore omnem operam ut vel Planta haec minus vero adhuc Semen eius sub Climate Hungariae naturalisetur.

Anno eam ad maturitatem provexit, produxitque Colorem Coeruleum, sed eo, quem Planta haec in aliis calidioribus Regionibus dat longe inferiorem. Et tunc demum denunciavit, irritam fore omnem operam ut vel Planta haec minus vero adhuc Semen eius sub Climate Hungariae naturalisetur. Isatis tamen Cultura cum successu inducta est. Ut aliquem adminus Coeruleum

tamen Cultura cum successu inducta est. Ut aliquem adminus Coeruleum Colorem Hungaria habeat. Altefatus Augustus ad promovendam Herbae Isatis vulgo Wegdt Curas suas convertit. Planta haec iam quidem alias saepius minutim coli tentabatur, sed industria haec semper non multo post intercidit. Tandem 1789. hominem huius rei peritum idem Augustus et 10 Annorum ab oneribus Publicis Immunitate, et

Colorem Hungaria habeat. Altefatus Augustus ad promovendam Herbae Isatis vulgo Wegdt Curas suas convertit. Planta haec iam quidem alias saepius minutim coli tentabatur, sed industria haec semper non multo post intercidit. Tandem 1789. hominem huius rei peritum idem Augustus et 10 Annorum ab oneribus Publicis Immunitate, et gratuito 50 Iugerum terrae usu in Dominio Selye donavit. Qui Culturam

materiali 404 621 floreni quotannis iuxta Diametrum ultimi Decennii efferuntur. Mansit tamen peregrinum pro Hungaria Productum hoc usque 1780. privata unius Proprietarii Industria illud in Banatu colere coepit. Verum Cultura haec vix ultra triennium perduravit, cum tamen nullae tum hac in re fuerint Publicae Administrationis partes, quali Industria illa excitata fuerit? Quem habuerit singulo Anno successum? Quibus de Causis interciderit? Non

Productum fuit, susceperunt non multos ante Anno eius in Banatu Culturam nonnuli Itali, iamque aliquot ibidem Orisarias excitarunt; ex his aliquae quidem subinde iterum derelictae sunt, perdurat tamen etiamnum in Regione illa haec Cultura. Quanquam cum Hungaria 1780. tantum * * * florenorum valoris Oriza consumpserit, Orisariae vero viciniam insalubrem reddant, dubium adhuc videatur, an Operae pretium sit exiguo huic lucro vel aliquot hominum

procreabantur, e Maialium Distractione Lucrum habuere, nunc in talibus etiam aliquot Comitatibus, qui Sylvis non abundant, ea Industria invaluit, ut magna Turcici tritici copia pro alendis Maialibus seminetur. Industria haec in demum effecit ut Hungaria, quae antea quoad Communes quidem activam, quoad Saginatos vero pasivam habebat Commercii Bilancem, posterioribus his Annis etiam quoad Saginatos

urgebatur subinde a Gubernio Fluminensi, ut Grex hic alio transponatur, foenumque quod illae hactenus consummebant, ad promovendam per hanc viam vecturisationem conversatur. Ne tamen pretiosa haec ovium Species alibi forte degeneret, primum in Buda-Eörs periculum factum, mediaque gregis huius pars eo depulsa fuit. Postquam tentamen hoc optatum effectum produxit, statuit Augustus Iosephus IIus ut in

Dominio Bachiensi dein 1787., in Pusztakuta Dominio Zomboriensi, tum 1788. in Tarkany et Tokod, successive in Bozok, Marotki, Kis-Megyer et Atsa, et haec species ovium, et modus eas curandi introductus est. Actualis Culturae huius Status. Hac ratione notabilis quidem Lanae Hungaricae pars, longe tamen adhuc

fuit. Interea denique ipse Commercii Progressus plurium vecturarum, proque harum compendio talium etiam equorum necessitatem produxit, qui devehendis etiam graviter oneratis Currubus pares sint. Omnia haec maternam Augustae Mariae Theresiae Sollicitudinem eo permoverunt, ut emendandae etiam in Hungaria Equorum Speciei Consilium iam Anno 1767. susceperit.

Consilium iam Anno 1767. susceperit. Norma Instituti huius quae sub Maria Theresia viguit. Principio Industria haec tantum Proprietariis commendabatur; iubebantur tamen Magistratus, ut ad hanc Plebem potissimum exciterit, atque id efficere possint, admittenda proceriori Admissario Caballa a contributione immunis

Districtus Comitatus diviserunt, vicinorumque Rusticorum Caballas iis admitti procurarunt. Alii denique, potentiores tantum Communitates ad comparandos sibi proceros Admisarios disposuerunt. Omnia tamen haec eum tantum effectum produxerant ut apud melius habentes Incolas aliquos proceriores Hinnuli, procreati sint. Apud alios, quorum longe maximus ex numerus, quominus Institutum hoc effectum produxerit

accessit grave insuper illud Impedimentum, quod multi rustici adeo parvas habuerint Caballas, ut hae proceriores Admissarios sustinere non potuerint. Ad Removenda haec Impedimenta altefata Augusta aliud explanatorium 1777. edidit Normale, quo potissimum Civitates ad provehendum hoc Institutum adstringebantur. Rustici ad parcendum faetis Caballis, et Hinnulis

3um Annorum Hinnulo obtinere. Modo varia Instituti huius manipulatio viget. Quem equatium Mezőhegyessiense Normaque haec 1766. et 1787. in vicinis Comitatibus effectum produxerit; ex actis colligi non potest. Id constat, quod emanatum 1788. Bellum Turcicum omnem hanc manipulationem interceperit, in aliis vero

Lanea seu gozypeacea Fabricata unice exercendi Commercii causa elaborantur, licet nullo seu aquae, seu ignis subsidio egeant, Fabricarum nomine semper designantur. Forte inter Affinia adeo haec duo obiecta illud Discrimen Statui posset, ut pro manufactura id habeatur, ubi elaborata aut tantum minutim, aut et alla minuta et allingrosso venduntur. Pro

manufacturistae, cum Fabricis confundantur: cum ad Complures Tabellae rubricas, in Relationibus non satis determinate respondeatur: denique cum nullo Anno omnes omnium Iurisdictionum relationes confluxerint, Deputatio etiam haec, actualem Obiectorum horum Statum, nonnisi inadaequate exhibere potest. Maxime completa Opificum Tabella est de Anno 1777. quae in pleno centum Opificum Species exhibet; sed his immixti sunt etiam tales,

etiam tales, qui Classem manufacturistarum stricte subeunt; vel uti Pannifices, Tectores aliique. Exhibet illa Magistrorum numerum in 13934., Sodalium in 12316. Tyronum vero in 4671, universim 30921 Individua. An tamen vel haec accurrata fuerit Opificum pro illo Anno Consignatio merito dubitare licet, et inde a 14 Annis, numerus eorum forte increvit. Si vel unam 16am numeri illius, idest 1932 pro incremento assummamus haberet Hungaria Opifices

in Hungaria non admodum florere vel e Tabella illa satis apparet. Ostendit id primum exiguus Opificiorum Speciei, quae ad plura millia assurgunt numerus; tum improportio intra hos, et totum Populationis Statum; si enim haec spectetur ad 140 Individua vix unus Opifex obvenit. Ostendit deinde improportio inter Magistros et Sodales, nam 1605 Sodales pauciores sunt, quam Magistri: ubi in vigente Ceharum Systemate duo adminus Sodales ad Unum

in Diametro ultimi Decennii efferat. Fit quidem aliquando, ut artefacta eiusmodi e Sola illa opinione illinc procurentur quasi Viennae omnia et cultius et solidius elaborentur; universim tamen inficiari non licet, quod haec Viennae, et in meliori qualitate et leviori pretio haberi possunt. Si id maiori illic Opificum Concurrentiae adscribatur, patet ex hoc ipso Hungariam nec dum Sufficientem Opificum numerum habere: si obvertatur, quod

in Regno numerari palam notum est. Ita Tinctores tantum tres iique in Comitatu Thurocziensi specificantur, ubi tamen de solo Indigho * * * ut iam dictum est, de Reliquis autem Coloribus * * * annue infertur, haec autem Colorum quantitas, subtracta etiam, ea, quam pictores assummunt quantitate, plures utique quam tres Tinctores occupare debet: vicissim Pannificia Hatvaniensis et Keszteliensis adhuc memorantur, quas

Statu Fabricarum Cognitionem sufficere possunt, neque enim huius interest Omnia minutim nosse sufficit, si Status eorum Fabricatorum cognoscatur, quorum maximus est in Regno usus, et pro quibus maxima vis pecuniae effertur, haec autem ad 4 ferme Capita revocantur 1o ad Linea, Lanea, et Gozypeacea fabricata. 2o ad sericeas materias. 3o ad Coriorum praeparationem. Denique 4o ad

Inde factum fuit ut principio anceps fuerit Serici Hungarici existimatio, utve Camera tales inire debuerit Contractus, vigore quorum Libram nonnisi a 7 florenis per aversionem hodiedum divendit. Cum nec haec duo filatoria sufficerent, Valere velorum Fabricator aliud Pesthini erexit, quod equis movetur, et 30 circiter Centennarios elaborare potest. Surrexerunt deinde manualia in Banatu

paucorum, quos Regnum numerat, fabricantium serici quantitatem cedere debuit, hanc cum nullum adhuc alibi exstaret, in Hungaricis Filatoriis debuit defilare, sicque remanentiae de Anno in Annum cumulabantur. Circumstantia haec ansam praebuit Speculationi illi ut ad Computum Serici Hungarici (Germanicae enim Provinciae nullum ferme producunt) novum Viennae Filatorium sit erectum. Ita totum illud, quod Camera Mercatori illi vendere

producit, Fabricae Filatoriorum Loca suapte sequi solent: Sericum enim non requirit manualem filaturam, velut Linum, Lana et Gozzipium, adeoque neque per Provinciam, uti haec Producta, pro defilaitone distribui potest, sed haec in certis Locis, per machinam filatoriam peragi debet. Postquam Galletarum productio invalescit, pauperrimi tantum Producentes illic in Natura vendunt. Qui

solent: Sericum enim non requirit manualem filaturam, velut Linum, Lana et Gozzipium, adeoque neque per Provinciam, uti haec Producta, pro defilaitone distribui potest, sed haec in certis Locis, per machinam filatoriam peragi debet. Postquam Galletarum productio invalescit, pauperrimi tantum Producentes illic in Natura vendunt. Qui tantisper melius habent eas prius

aut alia varia artefacta accessorie elaborari consueverunt reiectamenta ipsa vulgo Straccie quae amplius texi non possunt per manualem filaturam praeparantur diversaque inde artefacta conficiuntur. Industria haec iam in Hungaricis etiam Fabricis initium sumpsit; Budae et Pestini tantisper etiam provehi coepit. Verum Species et quantitatem artefactorum horam ex actis Publicis necdam licuit determinare. Si omnium harum Fabricarum

harum Fabricarum situs spectetur, eas ubique ad Filetoriorum Loca Collocatas esse apparebit. Tantum Posonium vicinae Austriae aliquas earum detulit. Si tota, quam illae producunt elaboratorum Summa, in reflexionem summatur, haec adeo exigua est, ut impedire non potuerit, ne Luxus Articulorum horum Inductionem inde ab aliquo tempore de Anno in Annum maiorem efficiat. Nam iuxta Diametrum ultimi Decennii pro Sericeis et Semi Sericeis materiis 585443.

comitatu nempe Quinqueecclesiensis 4 et in Böly 5; alutarii vero in eodem Boly 4 memorantur. An non tamen singulares aliqui cerdones fabricarum numerum ingressi sunt, tuto statuere non licet. Utcumque sit, omnis haec industria domesticae consumptioni adeo non sufficit ut cutes et pelles pro 257.023 florenis efferantur. Pellicea1 e contra et coriacea fabricata pro 261.116 florenis iuxta ultimum diametrum invehantur.

ita prouti Turcicae arceant; quaestores et barones Tamaiani et Zagardi se detegisse referunt quoad praeparandas in perfecta qualitate has pelles, herba scombria dicta necessaria sit, haec autem unice e Moldavia haberi possit, si obtento herbae huius prototypon eadem per Hungariam rite perquiratur, posset fortasse eadem et hic reperiri. Lora ac

eadem et hic reperiri. Lora ac praesertim eam quae Bagaria appellatur speciem conficiendi modum Moscovitae proprium adhuc habent, sed horum importatio nec magnam summam efficit, et haec pro aliquo mercium Hungaricarum, quibus Moscovia vicissim eget, aequivalenti tuto tolerari potest. §.49. Status Actualis Fabricarum metallisticarum. Metallisticae

huius etiam Fabricantis industriam interceperit? Ex actis elici non potest, constat tamen ex commercialibus Tabellis, quod iuxta ultimum Diametrum de cupreis artefactis quotannis 21232 florenis plus educatur, quam invehitur. Haec est itaque unica artefactorum Species, respectu cuius Hungaria in Activo versatur, et hoc emolumentum non Fabricae, sed copiosi Singulares fabricantes praestant; evidenti sane argumento, quod alia etiam

occupant numerus, sed fluctuante admodum Calculo ad 9395 Individua evaluari potest. §.51. Quousque processerit Nationalis Industria in Fabricis? Crescens tamen haec Nationalis Industria eum tantum hactenus sensibilem effectum produxisse observatur, quod vilioris qualitatis pannus Turcicus Aba dictus: communia item Turcica vela coerulea: nec non certum pariter caerulei

aliae sunt intrinsecae aliae exstrinsecae causae. Quod primas attinet: tritum est illud adagium, quod Industriae mater sit necessitas. Haec eos Populos, quibus ingratum, quod colunt, solum necessaria sustinendae vitae media praebere non potest, ad opificia et artes consectandas mature impulit. Apud alios quibus

eius vacillare incipit: Collapsurum penitus, si pluribus annis Interusuria persolvere intermittat. Quodsi etiam adeo Lucrosum sit, Fabricae alicuius Institutum, ut Omnia haec onera tollerare possit, necessaria tamen pro eius erectione Summae in Regno ubi pauci adhuc Civilis Conditionis homines residuam ab Instituto vitae suae peccuniam habent, nonnisi difficulter obtineri possunt:

enim Proprietarii Fabricarum Institutum plerumque pro adeo incerto considerant, ut peccuniam suam aliis iterum Proprietariis tutius credi posse arbitrentur. Quodsi tamen omnia haec Fabricans superet, tum demum cum difficultate elaborata sua vendendi colluctari debet. Ad novam enim fabricam plerumque inexperti tantum Sodales haberi possunt. Hi quaecunque demum Magistri sit, Diligentia

et tempus vires suas unire debent, ut in posteriori hac Provincia Fabricae efflorescant. Legislatio quidem si removeat obstacula, Industriam proemiis excitet, et postquam haec ennata est, eam ad illa potissimum artefacta quorum maxima est Domi Consumptio dirigat: Caracter vero Nationalis si opulentiores Incolae peccunias suas Fabricantibus, erga longius etiam si opus sit

serius a Curru tantum mercibus onerato et Animalium frustis adinstar Telonii certum Portorium deffigi coepit: tandem adscita fuit illa Norma, ut Mercator 30ma valoris mercium partem dependat: sicque demum Species haec Tributi determinatum Tricesimae Nomen accepit. In Hungaria Portorium hoc primis Regni Saeculis nomine Tributi a mercibus designabatur, tractabaturque instar Telonii ita,

seu transeuntibus mercibus persolvebatur. Ac Legislatio quidem Hungarica deffectuosum esse hoc Portorii Systema iam 1655 agnovit, et pro eius emendatione Articulo 100. Deputationem ordinavit. Cum haec usque subsequa 1659. Comitia Laborem non peregisset, urgebatur ille per 61. eorundem Comitiorum Articulum, Opere nec erga hanc quidem Legem peracto, Correctio Vectigalis Regii 1681. articulo 44. §. 3. de novo

Opere nec erga hanc quidem Legem peracto, Correctio Vectigalis Regii 1681. articulo 44. §. 3. de novo decreta fuit. Adhaesit tamen Labor iste usque 1715. quo per Articulum 91. Tabulae Regiae deferebatur. Cum nec haec Laborem perfecisset Anno 1720. Provincia haec erecto eotum Consilio per Articulum 2. concredita, una Articulo 116. § 2. principium illum stabilitum fuit, ut noxiae Regno merces arceatur. Urgebatur deinde

Vectigalis Regii 1681. articulo 44. §. 3. de novo decreta fuit. Adhaesit tamen Labor iste usque 1715. quo per Articulum 91. Tabulae Regiae deferebatur. Cum nec haec Laborem perfecisset Anno 1720. Provincia haec erecto eotum Consilio per Articulum 2. concredita, una Articulo 116. § 2. principium illum stabilitum fuit, ut noxiae Regno merces arceatur. Urgebatur deinde et 1741. et 1751., donec demum 1754. primum

fuerit: alia Populi, qui Commercium eo magis promovendum esse existimavit, quo minora Portoria fuerint constituta. Utrumque experientia ipsa evertit, docuit enim illa, quod efflorescente per moderata Portoria Commercio haec Aerario Regio plus inferant, quam magna illa, Circulationem mercium Natura sua Impedientia Portoria efficiebant, parte vero ex alia, quod nimis exilia Portoria Regnum extraneis mercibus inundare, suffocare domesticam

quae pro Hungaria stabilita fuerunt, principia, etiam pro Germanicis Provinciis adoptata, aut concedendi his favores, per alios pro Hungaria Stabiliendos adminus compensati fuissent, poterat aequissimum inter duo haec Monarchiae membra Commercii aequilibrium pro ratione temporis illius iam tum stabiliri. §.54. Quomodo postea per

paratam peccuniam possidebant. Alterum eiusdem ordinationis Membrum necessarium primi Corollarium esse dicebatur, utpote cum id rationes Tricesimales admodum inpeditas effecisset, si repersolutio haec in omnibus, quas Hungaria copiosas habet, ingressus Stationibus fieri debuisset. Interea tamen omne hoc Institutum eo unice spectasse, ut Hungari Mercatores ab Immediato exotico Commercio penitus

hoc suas in promotionem artefactorum curas convertere. Verum non latebat illud parte ex una quod Fabricae et Manufacturae absque certa et facili distractione exurgere non possint, parte vero ex altera, quod haec novellis adhuc Germanicis Fabricis in exteras Provincias, quae veteranis adeoque omnibus quos § 51. exposuimus favoribus iam gaudentibus Fabricis abundabant procurari non possit. Nihil itaque sibi

effecit. Systema Vectigalis Germanici 1775i §. 55. Vectigal Germanicum de Anno 1775o Omnia haec Commerciale Consilium uno ictu neque per Systematicum Vectigal, sed sensim per Successivas Ordinationes, et quasi vadum tentando induxit. Interea Hungaricum 1754i Vectigal, qua parte per has, aliasque quasdam

ea tantum hactenus Consilio Commerciali Cura fuit, ut certam Germanicis Artefactis in Hungaria distractionem procuret. Nunc ea iam illud Sollicitudo incessit, ne erectis forte sensim in Hungaria Fabricis Distractio haec diminuatur; itaque ut Fabricarum in Hungaria ortum antevertat, varia iis in Vectigali hoc posuit Impedimenta. Artefacta Hungarica pro exoticis

et manufacturae. Ne hae Germanicarum incremento obstare possint, Belgica et Lombardica artefacta vectigali hoc pro exoticis declarata sunt, eo solo discrimine, quod haec dimidium tantum eius, quod eiusdem speciei exoticum artefactum portare debet, Portorium Consumptionale dependant, ne vero Fabricae in Hungaria exoriri possint, Artefacta Hungarica ad eandem Cathegoriam sunt

mercium suarum exitus habent, onus hoc haud admodum sensere. In Hungaria, quae nonnisi Germanicis et Turcicis Provinciis eotum cingebatur, cum Turca paucorum tantum artefactorum nostrorum usum habeat, haec Portorii et elevatio, et inaequalitas debuit utique Fabricarum ortum impedire. Uti et per varios Germanicis Quaestoribus attributos favores.

Portorii et elevatio, et inaequalitas debuit utique Fabricarum ortum impedire. Uti et per varios Germanicis Quaestoribus attributos favores. Praeter haec Consilium Commerciale omnes insuper modos in Vectigali hoc inivit quibus Germanicorum Artefactorum Distractio in Hungaria facillitari possit. Hoc plane1 Quaestoribus indulsit ut in

defixum fuit. Ita Commerciale Consilium per elevationem huius Portorii eundem, quem antea per prohibitionem effectum obtinuit; nimirum ut concernentes Germanicae Fabricae prima haec materialia, levi semper pretio habere posuerint. Per defixam vero Artefactis Hungaricis, dimidiam exotici Portorii partem, concessosque quos paulo ante recensuimus Germanis

Theresia eodem Anno 1775. et Consilium hoc et Intendensam Tergestinam abrogavit: Directionem rei Tricesimalis, finansialibus quidem Dicasteriis, id est Camerae Aulicae et Ministeriali Banco Deputationi, ita tamen restituit, ut haec sine influxu respectivorum Politico-Aulicorum Dicasteriorum, id est Cancellariarum, nihil hac in re agere possint. Sub initium sequentis 1776i eadem Augusta Littorale Croaticum Iurisdictioni S. Coronae postliminio

confirmatos fuisse superius exposuimus, favoribus conservandum esse edixit. Denique ut novum Circumstantiis mutationis huius accommodum Vectigal pro Hungaria elaboretur, imperavit. Ita reserata tandem fuit exigua licet haec Littoralis Porta, per quod Hungaria immediatum tam Eductionis, quam et Importationis cum exteris Provinciis Commercium instaurare potuisset, si piam hanc Augustae Principis Intentionem explere

Importationis Commercium, vix aliqua Navigatio vigere potuit. Cum notum sit, quod exportationis Commercium efflorescere non possit, nisi importationis etiam a proportione restauretur, omnia quidem haec tantum usque elaborationem novi Vectigalis Hungarici disponebantur, verum et Commercium et Portus Hungarici Impedimenta haec diu adhuc sustinere debuerunt. Notae 1. In margine scripta

Commercium efflorescere non possit, nisi importationis etiam a proportione restauretur, omnia quidem haec tantum usque elaborationem novi Vectigalis Hungarici disponebantur, verum et Commercium et Portus Hungarici Impedimenta haec diu adhuc sustinere debuerunt. Notae 1. In margine scripta pars prima verbi legi non potest. 2. quod MS

Gubernii Hungarici adhaesit. Tum vero res ipsa elaborationem Hungarici Vectigalis exegit. Audita fuit 1776. primum Camera, tum Gubernator, denique et Locumtenentiale et Croaticum, quod interea erectum fuerat, Consilium, omnia haec Dicasteria immediatum cum exteris mercibus Commercium, pro Hungaria eo magis reclamabant, quod secus ipsa Hungarici per Portum Fluminensem promovendi Commercii, iam exteris etiam Potentiis Significata Idaea,

Tariffam reformavit. Ab his Portorium non a procentuali proportione sed a frustis, habita tam politicarum, quam et Finanzialium Circumstantiarum ratione, defigi solet. Cum tamen diversus sit eiusdem speciei animalium valor, haec in Certas Classes dividi, et secundum has in Portorio etiam distingui debent. Tariffa Anni 1754i Cornuta Animalia plane per 16 Rubricas distinxerat, Tariffa e converso 1784. illa ad 3 tantum Classes, totidemque Portorii

rubricas reduxit, Peccudes etiam id est Oves et Capras, vetus Tariffa per quartum, moderna per duas tantum rubricas distinxit, hasque non a Centuria, ut prior sed a frustis taxavit. Illa, equos ad quatuor, haec tantum cum unam rubricam distinxit, denique illa Portorium per denarios, haec per cruciferos expressit. Omnia haec uniformitatis cum aliis Provinciis, facilitandaeque Tricesimalis

tantum rubricas distinxit, hasque non a Centuria, ut prior sed a frustis taxavit. Illa, equos ad quatuor, haec tantum cum unam rubricam distinxit, denique illa Portorium per denarios, haec per cruciferos expressit. Omnia haec uniformitatis cum aliis Provinciis, facilitandaeque Tricesimalis manipulationis causa facta fuisse dicebantur.

ut prior sed a frustis taxavit. Illa, equos ad quatuor, haec tantum cum unam rubricam distinxit, denique illa Portorium per denarios, haec per cruciferos expressit. Omnia haec uniformitatis cum aliis Provinciis, facilitandaeque Tricesimalis manipulationis causa facta fuisse dicebantur. Systema Portorii ab Animalibus in eadem Tariffa defixi.

hoc Polonis ea potissimum de Causa Concessum est, quod secus facile aliam, cum detrimento Monarchiae distractionis Animalium suorum viam inire possent, id quod Turca haud facile praestare potest. Caeterum Tariffa haec stabilitum Anno 1754. Portorium quoad omnes ferorum animalium rubricas diminuit et ad haec ferme totum vectigalis 1784i Systema recidit.

Monarchiae distractionis Animalium suorum viam inire possent, id quod Turca haud facile praestare potest. Caeterum Tariffa haec stabilitum Anno 1754. Portorium quoad omnes ferorum animalium rubricas diminuit et ad haec ferme totum vectigalis 1784i Systema recidit. 7. Systema Vectigalis Hungarici Anni 1788. §.59.

procedendi praescripta fuit. Sub hoc tempus idem Augustus distinctam iterum et a Politicis, quibus non multo post Cameralia etiam Obiecta concredita fuerunt, Dicasteriis independentem rei Tricesimalis Directionem Constituit. Haec seu quod Norma cum mercibus extra quaestum positis procedendi Vectigal 1784i ingressa non fuerit seu quia plura adhuc ad stabiliendum istud Prohibitionis Systema media adhibenda esse existimavit novum iterum

eiusmodi mercibus admodum sit coarctatum. Nam primum data est Tricesimatoribus Potestas, ut a Singulo hac mercium Specie proviso Mercatore legitimationem unde eas habeat? dum et quando exigere possint, haec autem non secus praestari valeat, quam aut per Schaedae Tricesimalis exhibitionem, aut vero eius, a quo eas emit? indicationem §o 48. quo fit ut Mercator plurium saepe Annorum Schaedas Sollicite conservare

sublata sit, sed Portorium mediae Classis pro omnibus indiscriminatim dependatur. 3o Quod Transitus Portorium, a quo in prioribus Tariffis, ut iam vidimus praescissum fuit, in hoc Vectigali stabiliatur, hocque nomine rubrica haec quartam columnam acceperit. Transitus Portorium tunc Locum habet, dum Animalia Hungarica per aliquam Haereditario-Germanicam Provinciam ad exteram Regionem de pelluntur, estque adeo elevatum, utsi Quaestor Hungarus animal

Portoria exoticarum sub prohibitionem illam non cadentium mercium magis adhuc atque in priori Vectigali variantur, nimirum prout exoticus aliquis Articulus, aut per domesticam Industriam minus suppleri potest: aut haec maiorem eius necessitatem habet, ita minore, in casu vero Contrario maiori Portorio subiicitur. Nro 3o Ita ut Portoria a 2

expressis in adnexa sub No 4o consignatione Germanicis Mercibus Libera ab omni Portorio in Hungariam inductio conceditur. Debuit tamen favor hic per subsequas resolutiones ad omnia Germanica fabricata extendi, cum haec dum Hungariae inferuntur nullum reipsa Consumptionale Portorium persolvant. No 5. Materialia e converso illa, quibus Germanicae Provinciae pro

vero quoad Hungaricas merces dum illas aut ad exoticum aut ad Germanicas Provincias educuntur. Quoad Portorium Consumptionale. Ut constet quale inter duo haec Monarchiae membra relate ad Vectigal aequilibrium in praesens subsistat? nosse insuper interest, qualiter vicissim seu Hungaricae dum in Germanicas Provincias inducuntur, seu Germanicae dum in Hungariam

eaedem ferme merces quas Hungaricum Vectigal aut educi ad extra vetat, aut nonnisi cum gravi Portorio admittit, in Germanico etiam Vectigali aut educi prohibentur, aut gravi perinde Portorio affecta sunt. Verum cum haec plerumque sint necessaria, pro florentibus iam Germanicis Fabricis materialia, Hungaria vero his adhuc destituatur, hac quoque in re Germanicarum potissimum Fabricarum rationem habitam fuisse satis

Croatico accepit iam eidem tenore Vectigalis Hungarici § 52 Littera C. nonnisi per Hungariam cum iis mercari licet. §.65. Effectus quos haec Vectigalis Inaequalitas relate ad Hungariam produxit. Tantum adhuc est in postremo etiam Vectigali discrimen inter favores illos, quibus Germanicae respectu Hungaricarum mercium gaudent, superest ut

assumpta fuit. Anno quidem 1789. edita fuit norma tam Turcicas, quam alias quasvis res aestimandi. An tamen nihil de eadem postea mutatum sit? Anne illa in Vectigali 1784. et 1788. observata fuit? Per eam, qua hactenus negotia haec tractabantur secreti religionem comperire non licuit. Et hic fuit Negotii Vectigalis ad praesens usque tempus cursus: hae vicissitudines, haec Systematum varietas: unum tamen erat, in quo omnia

Vectigali 1784. et 1788. observata fuit? Per eam, qua hactenus negotia haec tractabantur secreti religionem comperire non licuit. Et hic fuit Negotii Vectigalis ad praesens usque tempus cursus: hae vicissitudines, haec Systematum varietas: unum tamen erat, in quo omnia hactenus edita Vectigalia consentiebant, nimirum quod in favorem Germanicarum Provinciarum et Hungarici Commercii Detrimentum directa fuerint.

habet; caeterum ductus quidem hic Buda alium ramum etiam format, nempe per Temesvarinum in inferiorem Valachiae partem ad Zemlinum. Cum tamen maxima pars commercii Buda Zemlinum secundo Danubio cursum habeat, via haec in linea commerciali nonnisi pro collaterali haberi potest. Tertius Capitalis Ductus e Littorali per Pesthinum in Galiciam. Tertius Capitalis

adeoque magis etiam Sumptuosam reddunt navigationem, nec desunt scopuli arenosi, ad quos imperitus Navarchus Navem facile allidere potest, nec omnes adhuc molae ad innoxium Navigationi situm sunt collocatae. Et haec de Navigatione Secunda, quod ad versam attinet, Danubius Zemlino usque Földvarinum rippas ita demissas habet, ut eas omnis exundatio transcendat, et ideo nulla etiam toto hoc

frutices, ibi collocata in Littoribus Aedificia attractionem impediunt. Universim sicut Danubius Hungariae fluviorum maximus est, ita etiam navigatio in eodem cum ventis et fluctibus plurimum debet colluctari. Et haec sunt intrinseca Navigationis Danubianae impedimenta, quibus antequam generalis Scopo huic Conformanda Mappa ellaboretur, ordinatum remedium adferri non potest; neque enim vel id, qui

Rheni capacitatem, et tamen per hunc constructis e duro ligno maioris longe ponderis, atque Danubianae sustinent capacibus, malis praeterea velis et anchoris provisis navibus Commercium exercetur. Cum Subsidia haec magnum et itineris, et Sumptuosum Compendium procurent, iam Augusta Maria Theresia, quo florentiorem reddat Hungaricam Navigationem usum eiusmodi Navium per Danubium introducere constituerat. Evocavit illa hunc in finem e

tantum Spatii conficias, quantum terrestri itinere unius horae intervallo peragi potest. Ut et itineris compendium et fluvio celerrior tantisper defluxus procuretur, quod gyros hos transectare expediat, suapte apparet; haec de Secunda; quod adversam Navigationem attinet, haec iam Szegedini terminatur. Nempe hucusque durant viae repulsuales, sed nec hae ad eum adhuc Statum Collocatae sunt, ut Naves equis ubique attrahi

intervallo peragi potest. Ut et itineris compendium et fluvio celerrior tantisper defluxus procuretur, quod gyros hos transectare expediat, suapte apparet; haec de Secunda; quod adversam Navigationem attinet, haec iam Szegedini terminatur. Nempe hucusque durant viae repulsuales, sed nec hae ad eum adhuc Statum Collocatae sunt, ut Naves equis ubique attrahi possint: adhuc alicubi homines ad opus hoc adhibere debent. Supra Szegedinum

seu pro usu partium illarum, seu pro ulteriori ad Littorale transportu promoventur. Et ideo Languori Navigationis huius, forma etiam Navium quibus exercetur, et Nautarum dexteritas, qui eas dirigunt respondet. Ipsa tamen haec sensim perficienda esse sperare licet, si transectis Gyris, occlusis Superfluis ramis, instauratis usque Superiores Comitatus repulsualibus viis, Navigatio ipsa tam secundo quam adverso fluvio

Flumine Carlostadium devehere iis denique reduces Zemlinum naves pro variis seu Danubio seu Tibisco adiacentibus Emporiis onerare coeperunt. Sed si hic Reonerationis usus pedem figeret, Navigatio haec rapida utique capere deberet Incrementa: verum sub finem praeterriti anni inscitia Navarchi reducem eiusmodi Navem Ponti Pestiensi ita alisit, ut omnes ad m/20 aestimatae merces submersae sint. Id quod a simili tentamine

ubi se Danubio infundit iam ita moderatum Cursum habet, ut repulsualem etiam viam recipere possit. Verum hoc etiam spatio copiosis Truncis scatet, complures gyros format, et in multos ramos frequenter abit. Prout omnia haec Hydraula Pichler in exacta quam Anno 1775. confecit eiusdem fluvii mappa adaequate expressit. Donec Belgradum Ditionis Austriacae fuit praecipuumque Commercii Emporium effecit, ut ut impedita frequens tamen

fuit molimini huic Longitudinem Ductus, altos praeruptos et Saxosos, qui eum intersecant montes, exiguum,3 quod fluvii illi vehunt aquae volumen, verbo naturam ipsam adversari. Et haec fuere hactenus ad procurandos Artificiales Navigationis Canales partim acta partim tantum proposita. §.78. Labores pro exsiccandis Paludibus

Pallude Alba paucisque aliis quae in Banatu adhuc supersunt stagnis exsiccandis proiecta saepius proposita, formata Plana, Schaemata Sumptuum elaborata: nunquam tamen operi manus admota fuit. Omnia haec quorum meminimimus Plana et Schaemata in Archivo Litteralis Consilii exstant, quae licet moderno fluviorum Stagnorumque Statui planê non correspondeant, poterant tamen non exiguo pro Hydraulicae, quam

quorum meminimimus Plana et Schaemata in Archivo Litteralis Consilii exstant, quae licet moderno fluviorum Stagnorumque Statui planê non correspondeant, poterant tamen non exiguo pro Hydraulicae, quam Deputatio haec propositura est, commissioni usu deservire. Omnes etiam, quas praemisimus, notitiae praebebunt illi Lumen aliquod pro gravi illa Quaestione decidenda: quos (cum omnes simul inchoare res ipsa non admittat)

triticum per ipsa interiora Hungariae Loca conquirunt. Quia tamen transportus eius per axem et tardus et sumptuosus est, ea potissimum Loca consectantur quae a Navigabili aliquo fluvio haud procul distant. Verum Caristia haec raro ultra annum durare consvevit. Et ideo dum suum quisque triticum quo citius ad mare transponere festinat, ut illud inde ad famellicam Regionem adhuc in tempore promovere possit, brevi eo res deduci solet, ut nec in

faciendi modus adfuisset. Ante postremam in Italia famem, nec via Iosephina exstabat, nec Carolina adhuc impopulata, nec Collateralibus huius pagis additus ad illam reseratus fuit. Postquam haec perfecta sunt, primus, qui enascetur eiusmodi Casus ostendet, an Navigatio Danubiana, Tibiscana et Savana stet in proportione cum harum duarum viarum vecturisatione? Id est an tantum per hos fluvios Carlostadium advehi

quasi gradatim pertingat. Quaestores Loci huius illud ordinarie in adiacentibus molis Commoliri curare, sicque farinam tantum Viennam promovere solent. Neque enim Viennenses molae Commoliendo tanto, quo Urbs haec eget frumento sufficiunt. Solent tamen Quaestores Frumenti e vicinioribus Austriae Locis illud etiam axe devehere. Postquam distantia Loci Sumptuosum efficit transportum, viam Navigationis ineunt. Et tum viciniores iterum

Szeredino, Vagh-Ujholino Galgoczio et Trenchino aliqua frumenti Quantitas quotannis educitur: evehitur etiam pars aliqua adversa Morava Znaimium, et si fluvius iste ut nunc sub opere est debite regulatus fuerit, evectio haec notabile accipere poterit incrementum: minus adhuc emporium Transylvania praebet, in hanc tamen etiam aliqua frumenti pars ex emporio Aradiensi et Temesvariensi quotannis exportatur.

tamen etiam aliqua frumenti pars ex emporio Aradiensi et Temesvariensi quotannis exportatur. §.83. Domesticum notabilis Frumenti Distractionis Emporium. Et haec sunt extera distrahendi Frumenti Emporia. Domesticum pro adiacentibus Comitatibus notabilis Frumenti distractionis Emporium efficiunt Montanae Civitates et Districtus. Ac ipsi quidem tam Regii, quam privatorum Monticolae

Comitatuum Vinorum, quae Submontana dicuntur pars ad recentiora usque tempora efferebatur. Utprimum Gallicia Austriaci Iuris effecta, et in Censum Germanicarum Provinciarum relata est, evectio haec notabiliter decrevit. Imposito ante non multos Annos per Rempublicam Polonam Singulo Antalkoni 4 aureorum Portorio, eius distractio longe maius adhuc accepit detrimentum. Effertur tamen hodiedum aliqua eius Quantitas,

eius distractio longe maius adhuc accepit detrimentum. Effertur tamen hodiedum aliqua eius Quantitas, cuius quidem Commercii Scalam praesertim Oppida Scepusiensia Lyublo et Gneszda constituunt. In haec enim e Submontanis partibus per continentem devehuntur. Hic vero ratibus imposita per Popradum in Dunajecz, per hunc vero in Vistulam demissa, Varsoviam deportantur.

in Regno saepe invendita manet. Maiales qui in Hungarico Commercio girant, perinde non sunt omnes domesticae procreationis. Maximam eorum partem Turcicae Provinciae subministrant. Utriusque Ordinis haec animalia iterum in Germanicas tantum Provincias educuntur. E Croatia quidem et Sclavonia vicinioribusque his Hungaricis Comitatibus per Scalam Soproniensem in Austriam: e mediteraneis Comitatibus, ubi in

Austriam est eductio. Neque hunc, neque cum Maialibus Quaestum Soli Domestici Quaestores peragunt. Veniunt e Superiori praesertim Austria, qui toto fermê anno in Regno commorantur. Animalia haec per concernentes Nundinas conquirunt, sicque eorum Greges ad Provinciam suam per partes transmittunt. §.86. Reliqui Articuli e quibus aut in quas Provincias praecipue in vel

eorum Greges ad Provinciam suam per partes transmittunt. §.86. Reliqui Articuli e quibus aut in quas Provincias praecipue in vel evehantur. Ad haec emporia per has Scalas partim exterae merces Regno universim invehuntur, partim vero praecipua Regni Producta exportantur. De reliqui Commercii articulis sat esse videtur, si exponamus qui? E quibus Provinciis (ipsos enim

seu Levantinae, et meridionales, quas uno nomine maritimas appellare solemus, inducantur. Verum Scopum hunc Vectigal usque 1784. ut iam vidimus impedivit, nunc directa haec importatio sensim usu venire solet. Praeter has importantur per hunc passum Gozypi um, Canabes Pelles Raguseae et Charta. Quod exportationem attinet per hunc passum non tantum

mera Naturae Producta constituant: e quibus praecipuae sunt, Frumentum, Vinum, Animalia et Lana. Sola cuprea Fabricata, eaque nonnisi ab Anno 1778. Activam rubricam efficere coeperunt. Sed et haec iuxta Diametrum ultimi Decennii nonnisi 21.232 florenorum activum produxerunt. Passivas e contra Commercii Hungarici rubricas mera fabricata constituunt, et ex his

quotannis ita infertur, tamquod pretium eiusdem in Hungariam rediret, sicque activum Commercii Hungarici augeret. Proinde cum pretium Cupri iuxta Diametrum ultimi Decennii 1.162.402 florenos efferat, tota haec Summa ex activo Hungarici Commercii Statu exmitti debet. Denique aequilibrium Circulantis praesertim intra Regna et Provincias eiusdem Monarchiae, peccuniae non a Solo Commercii

simul politica, simul in judicialia curarent, Taxis iudicialibus, excisaque sibi per Leges Birsagiorum, seu mulctarum iudicialium parte fruebantur. 1546.o 31. et 1609.o 75, excisis 1550. Articulo 31o tenuibus licet Stipendiis, haec non ad alium, quam contributionis Colonorum fundum assignata fuisse, Continuatus postea usus satis ostendit. Haec est enim vera sic dictae postea Cassae domesticae origo. Idem in Civitatibus evenisse tuto

iudicialium parte fruebantur. 1546.o 31. et 1609.o 75, excisis 1550. Articulo 31o tenuibus licet Stipendiis, haec non ad alium, quam contributionis Colonorum fundum assignata fuisse, Continuatus postea usus satis ostendit. Haec est enim vera sic dictae postea Cassae domesticae origo. Idem in Civitatibus evenisse tuto statui potest. Postquam 1723. stabilita insuper et Politica et Iuridica Dicasteria erecta

inferantur, ex hac Dicasteria exolvantur, et quod reliquum fuerit in Beneficium Cassae Publicae cedat. 2o Ut a Singulo Boum et Equorum pari 1 florenus, a Sabellico 3 denarii, ab ove unus, a Centenario Tabacae dum haec e Regno educuntur 6 denarii ad rationem Cassae Publicae persolvantur. 3o Ut Taxa Indigenatus ad 3000 aureos elevetur. 4o Ut exteri Beneficia Ecclesiastica tenentes eandem cum Indigenis Taxam

§.89. Status Actualis Cassae Croaticae dictae Regnicolaris vel m/200. Erexit eadem Augusta aliam pro tribus Croatiae Comitatibus Cassam, quae iam Regnicolaris iam etiam m/20 Cassa appellatur. Sed haec non tam Fundi Publici, quam affixae Loco Fundationis Cathegoriam subit. Quod ut clarius appareat, operae pretium videtur, Cassae huius originem, vicissitudines, et actualem Statum paucis

alia pro Xenodochiis, et Nozocomiis postrema pro pauperibus Orphanis deserviat, totum tamen Cassae huius Beneficium unice pro tribus illis Comitatibus, utpote e quorum Contributione Cassae haec conflabatur, cedat. Sicut de Contributione Militari Croatiae Status adhuc eo tempore cum Principe tractabant, ita etiam pro Domesticis necessitatibus ac in Specie pro Tabulae Banalis Iudiciariae aliorumque

Status adhuc eo tempore cum Principe tractabant, ita etiam pro Domesticis necessitatibus ac in Specie pro Tabulae Banalis Iudiciariae aliorumque Regnicolarium Officiorum Salariis, Contributionem imponebant. Inter haec erant Capitanei Regni, Stabalis Auditoris, Exactoris Regni et Conferentiarum Secretarii Officia, quorum Salaria 3572 florenos 45 denarios efferebant. Itaque eodem Anno 1770. Status Regni ultra auctam ut

Quaestio de Quotta illa, quam Salaria abrogatorum horum Officiorum efferebant, id est de illis, 3572. florenis denariis 45. quorsum applicandis? Principio praetendebatur quidem, a parte Augustae Aulae, quod Summa haec in Aerarium influere debeat. Verum postquam Consilium Croaticum per Calculum ostendisset, quod Summa haec, recepto ad Aerarium Domesticarum necessitatum Fundo, ultro insit, adeoque vel Contributio ad vires

denariis 45. quorsum applicandis? Principio praetendebatur quidem, a parte Augustae Aulae, quod Summa haec in Aerarium influere debeat. Verum postquam Consilium Croaticum per Calculum ostendisset, quod Summa haec, recepto ad Aerarium Domesticarum necessitatum Fundo, ultro insit, adeoque vel Contributio ad vires huius summae diminui, vel eadem secus in Beneficium trium illorum Comitatuum de iure converti debeat,

Fundo, ultro insit, adeoque vel Contributio ad vires huius summae diminui, vel eadem secus in Beneficium trium illorum Comitatuum de iure converti debeat, assensit Benignê Augusta Maria Theresia, ut Summa quoque haec illis m/20 quotannis adiiciatur, et quidem non iam tantum ad beneplacitum suum, sed prout haec Summa recepto per Augustam illam Domesticarum necessitatum Fundo perpetuo inerit, ita eadem in perpetuum etiam

Beneficium trium illorum Comitatuum de iure converti debeat, assensit Benignê Augusta Maria Theresia, ut Summa quoque haec illis m/20 quotannis adiiciatur, et quidem non iam tantum ad beneplacitum suum, sed prout haec Summa recepto per Augustam illam Domesticarum necessitatum Fundo perpetuo inerit, ita eadem in perpetuum etiam Cassae illi m/20 inferatur. Eius prima

necessitatum Fundo perpetuo inerit, ita eadem in perpetuum etiam Cassae illi m/20 inferatur. Eius prima Epocha. Et iuxta haec principia Cassa illa inde a 1o Maii 1770. usque Consilii Croatici cum Consilio Littorali coniunctionem, id est usque finem 1779i manipulabatur; id quod primam Cassae huius Epocham efficit: apparet hinc primum

pro Noscomiis, tertia pro Orphanis e mente ipsius Fundatoris Converti debuit. Dein quod Fundatrix Beneficium eius unice ad tres Superiores Croatiae Comitatus restrinxerit, ex illa aequissima sane ratione quod tota haec Cassa unice e Contributione trium illorum Comitatuum Conflata sit. Secunda eius Epocha Cum e Cassa hac per Novennium exiguae tantum ad Scopum

eius ita mutare, ut totius actu exstantis Capitalis una tertia pro usibus Commercialibus Regni Croatiae, reliquae duae tertiae, ad explicatos iam superius tres pios titulos, destinentur. Verum Benigna haec intentio Regia adeo parum duravit, ut vix epocha Cassae huius reputari possit; non multo enim post, emanavit alia Benigna Resolutio, qua Augusta Fundatrix iubebat, ut non una tertia, sed rata

applicetur, et ut m/20 adhuc ad quinquennium, id est usque 1am Maii 1785. Communi huic Cassae, illi vero 3572 florenorum in perpetuum, sed non Communi ast Commerciali tantum Cassae inferantur. Et haec est secunda Fundationis huius epocha. In hac etiam ad pias causas non multum assignabatur, et ideo haec Cassae pars ad maiorem Summam sensim excrevit. Pro Commerciali e converso usu notabiles factae sunt

vero 3572 florenorum in perpetuum, sed non Communi ast Commerciali tantum Cassae inferantur. Et haec est secunda Fundationis huius epocha. In hac etiam ad pias causas non multum assignabatur, et ideo haec Cassae pars ad maiorem Summam sensim excrevit. Pro Commerciali e converso usu notabiles factae sunt assignationes, pro sola enim Tellonii Novigradiensis in Carolina Croatica redemptione m/36 impensa fuerunt. Et

pars ad maiorem Summam sensim excrevit. Pro Commerciali e converso usu notabiles factae sunt assignationes, pro sola enim Tellonii Novigradiensis in Carolina Croatica redemptione m/36 impensa fuerunt. Et ideo haec pars Cassae minime assurgere potuit. Tertia Epocha. Hactenus tota haec Cassa primum per Consilium Croaticum, dein per Locumtenentiale

Novigradiensis in Carolina Croatica redemptione m/36 impensa fuerunt. Et ideo haec pars Cassae minime assurgere potuit. Tertia Epocha. Hactenus tota haec Cassa primum per Consilium Croaticum, dein per Locumtenentiale manipulabatur. Anno 1782. placuit Augusto Condam Iosepho Iio sub 18 Ianuarii: mandare, ut sicut aliae omnes ita haec etiam Cassae

Epocha. Hactenus tota haec Cassa primum per Consilium Croaticum, dein per Locumtenentiale manipulabatur. Anno 1782. placuit Augusto Condam Iosepho Iio sub 18 Ianuarii: mandare, ut sicut aliae omnes ita haec etiam Cassae incamerentur, id est ad Cameralem Administrationem transferantur. Mens tamen Augustae Fundatricis et Matris suae exactê observetur, et ideo Cassa Commercialis distinctim a Cassa

id est ad Cameralem Administrationem transferantur. Mens tamen Augustae Fundatricis et Matris suae exactê observetur, et ideo Cassa Commercialis distinctim a Cassa Pia etiam per Cameram Manipuletur. Et haec est tertia Cassae huius Epocha, in qua Cassa quidem Commercialis distinctim tractabatur, Cassa tamen ad pias Causas destinata, non dividebatur trifariam, iuxta mentem Augustae Fundatricis nempe in Scholas

Cassa quidem Commercialis distinctim tractabatur, Cassa tamen ad pias Causas destinata, non dividebatur trifariam, iuxta mentem Augustae Fundatricis nempe in Scholas Nationales, Nosocomia et orphanos, sed tota haec Cassa simultanee administrabatur. Inde factum est, ut cum pro Noscomiis et Orphanis nemo sollicitaverit, Directio e contra Litteraria necessitates Scholarum Nationalium continuo adurserit, ad

1785. 1a Maii supra memorato quinquennio idem Augustus erga Repraesentationem Consilii Littoralis terminum inferendorum communi huic Cassae illorum m/20 adhuc ad triennium id est ad 1um Maii 1788i extendit. Et, haec est ultima Cassae huius Epocha, qua illa m/20 in eam amplius influere desierunt. Summa tamen 3752 florenorum 45 denariorum e memorata superius ratione eidem continuo adhuc infertur, nimirum quia eiectato per

e hoc Fundo Civi Leuthoviensi Andreae Czili absque Interusurio, ad quinquennium elocata sunt, licet ad Fundum hunc e Contributione Civitatis illius nihil omnino influxerit. Quod Cassam piam attinet haec cum ultima Martii 1791. in Capitali 240620. in Interusurio 10996. florenos efferebant. Si hi iuxta mentem Augustae Fundatricis ad tres titulos, nempe Scholas Nationales, Nozocomia et

his satis apparet, Cassas has non qua Fundum Publicum sed qua affixam tribus Comitatibus particularem fundationem considerari debere. Notae 1. haec MS 2. pro Schola... Veröcziensi huc posui; in MS-to superius post exassignati sint leguntur.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report