Your search found 658 occurrences

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report

Occurrences 306-340:

partesque Capitum minores, literis iam olim notatas. Qui cum demonstrent, non tantum simplices res ac verba, sed etiam integras sententias, omnino magnum commodum afferet omnibus sacra volumina legentibus. Nam etiam veluti locorum communium, aut integrarum tractationum materiarumque vicem praebere poterit. In quo quidem studiosae iuventuti et tenuioribus pastoribus gratificari voluimus, qui librorum copia destituuntur, nec Biblia cum indicibus comparare facile queunt: nec etiam omnia Scripturae loca, quae legerunt, meminisse subito possunt. Illi igitur hic, una cum aliis commodis ad studium

animi gratitudine, huic divinitus accensae, ac in loco tenebricoso salutariter propositae lucernae vacandum est, eaque ubique in omni dubio difficultateque est nobis attentissime sequenda. Ad quam tanto rectius intelligendam non parum, ut spero, etiam hic noster labor iuniores ac rudiores iuvare poterit. ¶ Vestrae porro Celsitudini, Principes Illustrissimi, primum ideo hoc Opus dedico, quod earum laudatissimus pater tum diutissime, atque adeo inde ferme a iuventute per longam aetatem maximos sumptus, labores, pericula, ac denique ingentia damna, gravissimamque crucem purioris

ab aliis translatoribus aliter scribuntur, dum alii Hebraicam veritatem, alii receptam Latinae aut Graecae ecclesiae consuetudinem, et denique alii suae gentis ac linguae, in quam transferunt Sacras literas, euphoniam sequuntur: quod periculum diligentia et usus Sacrarum literarum avertere facile poterit. 4 Desunt quaedam voces aliquando ob Hebraeae linguae consuetudinem, quae a Lectore aliquo modo subintelligendae sunt: (de qua re alibi in hoc Opere praecipitur) alio qui sensus videbitur imperfectus. Tropi autem sunt varii: alias hyperbata, alias anacolutha, alias anantapodota,

Semen tuum erit sicut stellae caeli, sicut pulvis terrae, arena maris: item enallagae, periphrases, prosopopoeiae, allegoriae, et si miles: de quibus singulis in hisce universalibus Regulis in proprio tractatu agetur. Quae tractatio una cum praedictis adminiculis a studioso utiliter adhiberi poterit in eruendo vero loci dubii sensu. 19 In pluribus vocibus solet et illa difficultas exoriri, quod admodum crebro Hebraei idem bis dicunt, aliquando prius figurate, postea aperto sermone: aliquando autem tantum paulum variatis verbis, citra figuram. Gen. 39, praefectus carceris

cum maximo fructu versabere, si tu ipse veluti indueris personam loquentis: teque quasi medio illi negocio, de quo agitur, immiscueris. Nam frigide profecto, minimoque cum profectu in alieno versatur scripto is, qui animi sui sensum ac motus ad scriptoris mentem atque affectiones, quoad eius fieri poterit, non impulerit, attemperaveritque Neque sine causa profecto Psalmi tanta varietate ac vehementia affectuum sunt conscripti sed ut pii eos in suos animos illabi patiantur, suaque corda veluti transforment ac transfigurent in habitum formamque mentis Psalmistae. 12 Quare cum legimus Psalmum

externis, et caducis opibus, amicitiis, potentiorum auxiliis, quam divinae potentiae ac bonitati: a qua tamen vel pili capitis nostri numerati sunt, et ne in tertam cadant servantur. 8 Increpatur illorum temeritas, qui bonas creaturas conantur perdere, quas Deus interim tutandas ad se recepit. Poterit quivis hac via in caeteris locis redargutiones colligere, quantum natura rei, qua de sermo est, patitur. Scite Theophylactus ad illa verba ad Galat. 4. Misit Deus filium suum, factum ex muliere: redargutionem pariter et doctrinam adiicit hoc pacto: Factum, non per mulierem, dixit, ne

ex affinibus Scripturarum locis: praeterea ex historiis sive typis ad causam accommodatis: quas partim ex Lege et Prophetis, partim ex libris Evangelium atque Apostolorum corradunt. Cui hac ratione non erit satis interpretata sententia, equidem non video quid adiiciendum restet. 5 Poterit nihilominus quinto loco doctor, si opportunum sentiat, aliorum quoque interpretum Schola in lucem protrahere: nec non synceriter citra invidiae suspicionem indicare, quid recte, argute, apposite, quid perperam ab aliis dictum appareat. Neque enim sunt contemnenda aliena. Si non recte

alios Philosophicis somniis Theologiae admixtis contaminatos. De cuius operis laude ac usu, in Praefatione dictum est aliquantulum: non tamen quantum satis esset ad permovendos homines, ad agnoscendum tam promptum thesaurum caelestis sapientiae. Ea igitur Bibliorum harmonia rectissime poterit studiosus sincerae Theologiae uti, eoque omnia quae in Sacris literis occurrunt referre, aut etiam adscribere, quae sibi magis utilia aut necessaria deprehendent. Nec tamen peccabit, si quis sibi etiam breviorem aliquam consignationem locorum secundum praecipuas materias aut articulos

locorum secundum praecipuas materias aut articulos confecerit, prout vel industria, vel etiam utilitas eius tulerit. Si enim sic sibi totam Scripturam in certa loca ac quaestiones distribuerit, tum paratiorem habebit eius copiam in omnem necessitatem, tum et melius eam memoria complecti poterit. SENTENTIAE AC REGULAE PATRUM DE RATIONE DISCENDI SACRAS LITERAS, TRACTATUS II. PRAEFATIO. Praeposito compendio de Ratione cognoscendi Sacras

et Amorrhaeus cognominat eum Sanir. Eadem caeli plaga tribus nominibus appellatur, Nageb, Themam, Dorom. Lege Ezechielem. Petrus et Simon dicitur Cephas. Iudas zelotes, in alio Evangelio Thaddaeus dicitur: multaque alia quae ad exemplum horum pertinent. Ipse sibi de omnibus Scripturis Lector poterit congregare. Prophetae et intelligebant et sciebant, quae prophetabant. Hieronymus in prooemio Comment. in Esaiam.

EXPLICATIO. Neque enim, ut Montanus cum insanis feminis somniat, Prophetae in ecstasi sunt locuti, ut nescirent quid loquerentur,

11, Intrantes in regnum caelorum prohibuistis, 1. intraturientes. 15 Nonnunquam verba, praesertim futuri et praeteriti temporis, necesse est exponere per Soleo, possum, debeo, aut volo, et infinitivum suum. 1. Reg. 1, Populus est multus, non numerabitur prae multitudine: id est, non poterit numerari. Matth. 23, Super cathedram Mosis sederunt Scribae et Pharisaei: pro, sedere solent. Dicitur de eo postea prolixius. Posset autem ad modum potentialem apud Latinos referri. Quis militat propriis stipendiis, 1. Cor. 9. pro solet militare. An provocamus Dominum, 1. Cor. 10. id

Aegypto: id est recordator. Pro puro infinitivo saepe infinitivum cum ל lamech ponunt: ut, Incoeperunt homines larob לרוב multiplicari, Gen. 6. Item 13. Non potuerunt ad habitandum simul, id est habitare. Eodem: Si vir poterit ad numerandum, id est numerare. Geo. 17, Et desiit ad loquendum, id est loqui. 28 Imperativo multum utuntur pro coniunctivo aut indicativo. Psal. 4, Irascimini, et nolite peccare: pro, si irascamini aut irascimini. Num. 24, Pone in petra nidum tuum, tamen eris

potiti sunt me, praevalverunt mihi. Sic malum invenit aliquem. Genes. 44. Securis invenit aliquem, Deut. 19. Peccata inveniunt aliquem, Num. 32. Sic Rom. 4, Quid invenit pater noster Abraham? id est, quid consecutus est? Levit. 14, Quod si pauper ille fuerit, et manus eius non poterit invenire: id est, praestare tantum, sumat agnum unum pro hostia delicti. Nec multum ab hac significatione differt, cum sufficere significat, ut Num. 11, Num oves et boves mactabuntur eis, ut inveniatur eis? aut omnes pisces maris congregabuntur, ut inveniatur eis, id est,

physici, accipio. 1. Corinth. 2, Spiritualis diiudicat omnia, id est, potest diiudicare omnia feliciter, valet iudicio, ac diiudicat. hic vires aut facultatem denotat. Isa. 49. Nunquid obliviscetut mulier infantis sui? et Ierem. 2. Nunquid obliviscitur virgo ornamentorum suorum? id est, num poterit oblivisci? Num colligunt de spinis uvas, aut de tribulis ficus? Simile huic Hebraismo est, quod Latini habent modum potentialem. Exemplum conatus. Ezech. 24, Mundavi te, et non es mundata ab abominatione tua, nec mundaberis, donec, etc. Prius Mundavi notat

facto interficere simul aut punire, et etiam vitae restituere. Psal. 22, Numerabo omnia ossa mea: id est, possum dinumerare, ita in cruce extensus sum. Gen. 13, Terra non tulit eos, id est, ferre non potuit. Item Gen. 16, Et non numerabitur prae multitudine, id est non numerari poterit. Num. 35, In quo morietur, id est, mori poterit seu interfici. Psal. 115, Non loquentur, non videbunt, non audient, non olfacient, non palpabunt, non mussabunt. Deut. 4, Qui non videbunt, et non audient, et non comedent, et non olfacient. Deut. 28, Cuius linguam non

restituere. Psal. 22, Numerabo omnia ossa mea: id est, possum dinumerare, ita in cruce extensus sum. Gen. 13, Terra non tulit eos, id est, ferre non potuit. Item Gen. 16, Et non numerabitur prae multitudine, id est non numerari poterit. Num. 35, In quo morietur, id est, mori poterit seu interfici. Psal. 115, Non loquentur, non videbunt, non audient, non olfacient, non palpabunt, non mussabunt. Deut. 4, Qui non videbunt, et non audient, et non comedent, et non olfacient. Deut. 28, Cuius linguam non audies, id est, non poteris audire, intelligere.

non audient, non olfacient, non palpabunt, non mussabunt. Deut. 4, Qui non videbunt, et non audient, et non comedent, et non olfacient. Deut. 28, Cuius linguam non audies, id est, non poteris audire, intelligere. Ierem. 13, Non proderit: quod bis ibidem repetitur, et significat, non poterit prodesse. 1. Reg. 13, Populus est multus, non numerabitur prae multitudine: id est, non numerari poterit. Prover. 20, Quis dicet, mundus sum? pro, quis vere hoc dicere poterit? Quis abscondet ignem in sinu, Proverb. Sic 25, Quomodo iustus erit homo cum Deo? Psal. 104,

et non comedent, et non olfacient. Deut. 28, Cuius linguam non audies, id est, non poteris audire, intelligere. Ierem. 13, Non proderit: quod bis ibidem repetitur, et significat, non poterit prodesse. 1. Reg. 13, Populus est multus, non numerabitur prae multitudine: id est, non numerari poterit. Prover. 20, Quis dicet, mundus sum? pro, quis vere hoc dicere poterit? Quis abscondet ignem in sinu, Proverb. Sic 25, Quomodo iustus erit homo cum Deo? Psal. 104, Respicit terram et tremit, tanget montes et fumigant, Psal. 144, est in imperativo, Tange

id est, non poteris audire, intelligere. Ierem. 13, Non proderit: quod bis ibidem repetitur, et significat, non poterit prodesse. 1. Reg. 13, Populus est multus, non numerabitur prae multitudine: id est, non numerari poterit. Prover. 20, Quis dicet, mundus sum? pro, quis vere hoc dicere poterit? Quis abscondet ignem in sinu, Proverb. Sic 25, Quomodo iustus erit homo cum Deo? Psal. 104, Respicit terram et tremit, tanget montes et fumigant, Psal. 144, est in imperativo, Tange montes, et fumigabunt: id est, qui ita tangere montes queat, ut protinus

promiserat certo, idque ex mera gratia: non igitur propter hunc secutum effectum. Sic dicit Christus Ioan. 5, Maiora hisce pater mihi ostendet, vel potius dabit facienda, ut vos miremini. Non eo proprie Deus sua mirabilia opera efficit, ut illa impii mirentur, sed illorum admiratio inde sequi poterit. Sic in Syncategorematibus dictum est, quod finales ac causales coniunctiones saepe non veris causis ac finibus ad dantur. De dicto, Impingua cor eorum, et excaeca oculos: alibi nonnihil dixi. Aliquando etiam diserte ac expresse tribuuntur actiones aut effectus

pertineant. Quo suo errore funditus evertunt Evangelion Christi, et piorum fidem. Nisi enim statuas universalissimam invitationem aut promissionem esse illam Christi: Venite ad me omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. O vos omnes sitientes venite ad aquas gratuitas, et nemo poterit sibi remissionem applicare, subiiciendo minorem: Ego sum unus ex illis sitientibus, laborantibus et oneratis, qui a caelesti patre vocantur. Ergo ego quoque ad istud lautissimum convivium invitor. Ergo ad me quoque pertinent ille oblatus pectoribus thesaurus. Sed perturbatus istorum dogmate

pertinent ille oblatus pectoribus thesaurus. Sed perturbatus istorum dogmate prius quaeret et dubitabit, an sit unus ex praedestinatis, ut ad eum quoque pertineat promissio, ut ipse quoque invitetur ad illud lautissimum caelestis patris convivium, unde stante istorum dogmate nunquam se evoluere poterit. Experientia ipsa pios docet, eos necessario se illa universalitate vocationis aut promissionis in omni tentatione ac dubitatione fulcire. Eo igitur fundamento everso, necessario omnes tentationes ruent in barathrum extremae desperationis. An vero putamus frustra Spiritum sanctum plus

Alias contra idem adventus pingitur gloriosus, potens ac terribilis. Malach. 3. Veniet repente ad templum suum Dominus, quem vos quaeritis, et angelus foederis, quem vos desideratis. Ecce venit, dicit Dominus exercituum. Et quis potest sustinere diem adventus eius? et quis stare poterit, cum ille apparuerit? Est enim veluti ignis exco quens, et veluti lixivium lavantium. Sic Ioel 2, Sed et super servos et ancillas meas in diebus illis effundam de spiritu meo. Et dabo prodigia in caelo et in terra, sanguinem et ignem et columnas

te mortificamur tota die, aestimati sumus ut oves occisionis. Sed in his omnibus supervincimus per eum qui dilexit nos. Certus sum enim, quia neque mors, neque vita, neque angeli, neque principatus, neque praesentia, neque futura, neque virtus, neque altitudo, neque profundum, neque creatura alia, poterit nos separare a charitate Dei, quae est in Christo IESU Domino nostro. Ad Galatas autem, quamvis tota ipsa epistola submisso dicendi genere scripta sit, nisi in extremis partibus, ubi est eloquium temperatum: tamen interponit quendam locum eo motu animi, ut sine ullis quidem

tum filium suum largitus sit, tum etiam omnia bona cum eo largietur: quia ille nos iustificet, quia filius eius sit pro nobis passus ac resuscitatus, quin et pro nobis ad dexteram patris intercedat. Exponit etiam eius Antitheton, Quis contra nos? quasi dicat: Nemo nos accusare, nemo condemnare poterit: et tandem, Quis nos separabit aut avellet a Deo? Ad plenitudinem et illud Antitheton pertinet, Non pepercit filio, sed tradidit eum in mortem, addens finem, Pro nobis. Sic quoque recenset omnia ordine, filium esse datum, esse mortuum, esse resuscitatum, sedere ad dextram

meditandum esse aptius, quam alioqui mediocriter curatum. Quod quî fieri possit, sane non satis video. Nam certum est animam corpori esse coniunctissimam, eiusque instrumentis adiutam, pleraque omnia sua opera efficere. Si igitur corpus male habebit, nec anima suis functionibus recte defungi poterit, quod facile est videre in aegrotis et senibus. Imo studiosi homines in se id facillime animadvertunt, qui si tres aut quatuor horas de necessario dimenso sui somni subtraxerint, tota die ad studia erunt ineptiss. Deinde molestia illa corporis animi quoque intentionem

Operaeprecium tamen est cognoscere, quomodo ieiunia ex illa vera sua forma, quam adhuc tempore Apostolorum habuerunt, paulatim in hanc tantam hypocrisin et superstitionem, quae in Papatu diu summa fuit, degeneraverint. Breviter igitur, quantum fieri poterit, aliquid de hac quoque parte addamus. Primum ieiunia aliquandiu in Ecclesia per Christi ascensionem in vero usu fuerunt, id est, eiusmodi fuerunt, cuiusmodi ieiunium iam antea descriptum est. Paulatim deinde, cum et reliqua Christiana dogmata corrumperentur, totaque

vinetorum cura, ac res vinaria, et etiam pecuaria, utcunque perspecta, multa reddet in sermone sacrarum Literarum illustriora: ut cum parabolae sumuntur a plantatione et cultura vinearum, Isaiae 5. et passim in Evangeliis, ac Psal. 80 et 129. Sic ex re pecuaria melius cognosci poterit, cur Christus se quidem pastorem, nos vero oves esse dicat: et quomodo oves vocem sui pastoris agnoscant, eumque sectentur, et alienum fugiant. Res quoque oeconomica et etiam mercatura, non paucas tum voces, tum locutiones ac similitudines illustrabit. Illa insignis maximique

maledictionem, ob caedem filiorum Gedeonis: quae eis etiam paulo post accidit. Iam si quis ignoret quam praerupti, eminentes, et sibi vicini cacuminibus illi montes fuerint, et tamen interea itinere, si ab alterius vertice in alium transcurrere velis, remotissimi: non facile divinare poterit, quomodo vel exaudiri Iothan potuerit a Sichemitis, vel etiam aufugere, si quis ab eis ablegatus forte eum insecutus sit. Ex eodem etiam intelligi potest, quomodo populus in medio illorum verticum stans, potuerit exaudire benedictiones et maledictiones, ex illis cacuminibus factas. Ex situ

etiam tragicis reperiret. Aliquid interdum breviter per occasionem, hactenus indicavi: sed id nimium tenue ac breve fuit. Sed haec opera maiorem quandam eruditionem et accuratiorem lectionem ac observationem Graecorum scriptorum flagitaret, quam mea hactenus fuit, aut forte etiam in posterum esse poterit. Tale forte est, quod Homerus perinde vocat foedera victimas, et ea quae ad sanciendum foedus requiruntur: sicut et Lucas ac Paulus poculum seu potionem potius vocat novum foedus, et quod sanguinem foederalem irritum fieri a non observantibus illud dicit: Isaiae capite quarto. Sicut ad

Nam mortalis homo et mortuus, non est certe sola divinitas, cui ille soli iam hoc nomen convenire contendit. Item homo a verbo assumendus, quem hoc nomen respicere dicit, quid aliud est, quam humanitas Christi? Qui Osiandri ingenium naturamque cognoscere vult, legat hoc ipsum eius caput, poterit inde veluti ex ungula leonem totum supputare, ratiocinari et cognoscere. Dominus Iesus, unicus Ecclesiae dilectae suae sponsae servator et liberator, qui eam non tantum ex peccato seu iniustitia, et morte aeterna sua morte liberat, ac in iustitiam vitamque aeternam transfert,

in essentia, tum in accidentibus. Accipiatur ergo inde ad istum syllogismum integra sententia aut maior, ut eam Spiritus sanctus plene Gen. 1 proposuit, nempe: Omnis substantia, quatenus initio est bona, condita est a Deo. Sic igitur declarata maiore, conclusio in hunc modum corrigi poterit: Igitur quiddam quod postea est factum peccatum, est originaliter a Deo, id est homo (qui iam est essentialiter imago et filius diaboli, progenies viperarum, pessima arbor, caro, vetus homo, corpus peccati, lapideum et adamantinum cor, animalis homo, abominatio et peccatum) est initialiter,

ubi ultimam ignorantiam Dei ac omnium bonarum artium, contaminationem omnium turpitudinum et scelerum, summam egestatem et plagas cum durissimo laborum onere perferre cogamur, et ut mancipia, aut etiam brutae pecudes pro paucis obolis venundemur. Quis obsecro sanae mentis homo negare poterit, nos hac tristissima mercede pro talibus nostris factis et nefariis ausis longe dignissimos, esse qui ista plusquam divina bona, largissima caelestis patris manu in nos effusa, tam proterue impuro ore conspuamus, et adeo furenter pedibus conculcemus? Haec iam de huius

cupiditatem egregie inflammasset: tum etiam meum dolorem testari volens de interitu verae religionis et frigore ac negligentia mea aliorumque in discenda tractandaque sacra sinceraque Iesu Christi doctrina. Nam linguae, praesertim Hebraea, sine qua puritas caelestis doctrinae non diu consistere poterit, dudum negligi interireque inceperunt. Oremus autem cum Isaia hoc tristi tempore Dominum Iesum, unicum praeceptorem et summum sacerdotem nostrum, ut ipse liget et consignet testimonium ac legem suam in praecordiis nostris nostrorumque auditorum: ut illum expectemus, ac in eum

errare, aut adeo pro libidine sacras Literas torquere et conculcare, ac de Religione controversiisque pro suo libitu decernere: proferemus eorum vivam et palpabilem praxin, ex ipsorum propriis decretis, hisce iam ferme 20 annis in praesenti conciliabulo constitutis: unde palpabiliter deprehendi poterit, eos istam normam in diiudicandis controversiis et constituenda Religione sequi, et temere audacterque sine Scriptura, imo et contra expressam Scripturam, quidvis pro suo tyrannico libitu decernere.

Bibliographia locorum inventorum

Retrieve all occurrences (This may take some time to download)

Click here for a KWIC Report